Quarterly Research Journal of Technical and Vocational University

Summer 2020, Vol. 17, No. 2, p. 65-79

Original Research

Identification and Explanation of Cleaner Production Indicators and Solutions in Medium Density Fiberboard (MDF) Factory

Fatemeh Hassani Khorshidi1*, Majid Azizi2, Hamid Zare Hossein Abadi3, Mehdi Faezipour4

1PhD Candidate, Wood and Cellulose Products Engineering, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran. 2Professor, Department of Wood and Paper Sciences, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran. 3,4Associate Professor, Department of Wood and Paper, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran.

A R T I C L E I N F O A B S T R A C T

Received: 05.16.2020 Revised: 05.24.2020 Accepted: 09.06.2020

Cleaner production helps preserve raw materials and water. It also eliminates hazardous materials and reduces the amount of emission toxicity as well as waste in the production process. This type of production is a universal strategy to make the necessary changes to technology and industry. Since factories of medium density fiberboard face such problems as excessive energy consumption and production of significant amounts of solid waste, reducing the adverse effects of these problems, in line with cleaner production strategies, should be considered a priority in planning. This article describes the results of the first phase of a research project which aimed to prioritize the cleaner production criteria in a medium density fiberboard factory through a hierarchical analysis process. After rigorous field research, the main criteria of product improvement, process change, recycling, implementation of BOM system, and human resources were identified and subsequently divided into 62 sub-criteria.

Keyword: Strategic Production Cleaner Production Medium Density Fiberboard (MDF) Criteria Sub-criteria

*Corresponding Author: Fatemeh Hassani Khorshidi Email: F.H.Khorshidi@gmail.com

کارافن پژوهشی-علمی فصلنامه

65-79، 2، شماره 17، دوره 1399تابستان

مقاله پژوهشی

بریکارخانه تخته فتر در پاک دیتول یراهکارهاها و شناسایی و تبیین شاخص (MDF)متوسط تهیدانس

4مهدی فائزی پور ،3آبادیحمید زارع حسین، 2مجید عزیزی، *1فاطمه حسنی خورشیدی

.، تهران، ایرانهای سلولزی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرسدانشجوی دکتری، مهندسی صنایع چوب و فرآورده -1 .و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی،دانشگاه تهران، کرج، ایران استاد گروه علوم و صنایع چوب -2 .دانشیار گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی،دانشگاه تهران، کرج، ایران -4، 3

چکیده اطالعات مقاله

27/02/1399 دریافت مقاله: 03/06/1399 بازنگری مقاله: 16/06/1399پذیرش مقاله:

و خطرناک اولیه مواد کردن طرف بر انرژی آب، اولیه، مواد حفظ تر سببپاک تولید این. شودمی تولید فرایند طول در هاو زباله منتشره مواد سمیت و مقدار کاهش صنعت و تکنولوژی در موردنیاز تغییرات ایجاد منظوربه جهانی راهبردی تولید،

مصرف ونچ مشکالتی با متوسط دانسیته فیبر تخته هاکارخانه از آنجایی که .باشدمی مواجه خام و ... اولیه مواد و جامد ضایعات توجهیقابل مقدار انرژی، تولید رویهبی ایهژیاسترات با سوییهم در این مشکالت رااثرات سوء باید کاهش لذا. باشندمی

این مقاله به تشریح نتایج بخش . دهند قرار خود هایبرنامه اولویت در تر،پاک تولید کارخانه در ترپاک تولید راهکارهای و هاشاخص بندیتحقیقاتی اولویت اول پروژه

از پس .ازدپردمی مراتبیسلسله تحلیل فرایند روش به متوسط دانسیته فیبر تخته شاخص زیر 62 این صنعت به در ترپاک تولید اصلی هایشاخص میدانی تحقیقات

و BOM نظام اجرای بازیافت، فرایند، تغییر محصول، اصالح) اصلی شاخص ۵ در .شدند شناسایی و تقسیم( انسانی هایسرمایه

کلید واژگان: تولید راهبردی

ترتولید پاک (MDF)تخته فیبر با دانسیته متوسط

شاخص زیرشاخص

فاطمه حسنی خورشیدی نویسنده مسئول:* پست الکترونیکی:

F.H.Khorshidi@gmail.com

همکاران وخورشیدی حسنی فاطمه 65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی

67

مقدمه و والتمحص فرایند برای جامع زیستی محیط استراتژی یک مستمر کاربرد از: است عبارت تر،پاک تولید راهبردی روش، این. زیستمحیط و انسان برای آورزیان آثار کاهش و کلی بازدهی افزایش منظور به خدمات،

رب مبتنی ایجامعه ساختن منظوربه موجود صنعت و تکنولوژی در موردنیاز تغییرات ایجاد منظوربه جهانی تواندیم است اما یافتهتوسعه زیست محیط حفظ انگیزه با تربیش ترپاک تولید مفهوم. است پایدار توسعه .]1[شود شامل نیز را اقتصادی مسائلاغلب چسب چوب، افیای از الکه شامل شبکهاست چوب یاصفحه وردهافر ،متوسط تهیدانس بریخته فت

ذارد. عالوه بر گیم ریثأآن ت تیفیها و کیژگیباشد که بر ویم ییایمیمواد ش گریموم و د د،یاوره فرم آلدهاز مهم ،جهیانرژی دارد. در نت یبه مصرف قابل توجه ازین ،متوسط تهینسدا بریتخته ف ،ییایمیو مواد ش افیال

باشد.یمحصوالت، مصرف انرژی م نیا دیموضوعات محیط زیستی مرتبط با تول نیتردر نقاط مختلف جهان صورت گرفته صفحات فشرده چوبی یانرژ محتوای نهیدر زم یاریطالعات بسم

گهواره به مطالعات توانیم انیم نی. از اباشدیم یمصرف یها از بعد انرژوردهافر نیا تیاهم نیاست که مبسنگین در آمریکا اشاره کرد که میزان محتوای چوب و تخته فیبر نیمهتا دروازه ویلسون از تولید تخته خرده

]2[مگاژول بر مترمکعب به دست آمد 707/20و 856/10ی نام برده، به ترتیب برابر هاوردهافرانرژی برای محتوای انرژی این دو فراورده در کانادا پرداختند ( نیز به ارزیابی و محاسبه 2009. میل و همکاران )]3[و

گیگاژول بر مترمکعب بدون احتساب برداشت و 303/3چوب برابر که میزان محتوای انرژی تخته خردهمگاژول بر مترمکعب محاسبه 966/6سنگین ونقل چوب، همچنین میزان محتوای انرژی تخته فیبر نیمهحملچوب در استرالیا مقدار محتوای انرژی را برای هریک، ی دو کارخانه تخته خرده( با ارزیاب2000. پولن )]4[شد

( نیز مقدار محتوای انرژی 1996. الوسون و رادر )]5[مگاژول بر کیلوگرم تخته به دست آورد 7و 10برابر با .]6[مگاژول بر مترمکعب تخته تخمین زد 3/11سنگین را در استرالیا تخته فیبر نیمه

چند حلو به حداقل رساندن ای باشد که باید به گونه متوسط دانسیته فیبر در صنعت تختهری وبهره رفیب تخته کارخانه در اساسی از دیگر مسائل. دهد قرار نظر زمان مدهم عت را به طورصنآن اساسی مسئله

،یطیحم هاییانتشارات و آلودگ دیپساب، تول دیتول شیمصرف آب، افزا شیعبارتند از: افزا متوسط دانسیته . دیتول در فرایند عاتیضا شیافزا ه،یمصرف مواد خام اول شیکار، افزا یمنینبود بهداشت و ا

و هالحراه به نیاز شوند؛ لذامی جبران در محیط زیست غیرقابل و آورزیان آلودگی به گفته، منجرموارد پیش . شودمی احساس پیش در این صنایع از بیش موانع، این برداشتن روپیش از برای گیرانهپیش اقدامات

روش شناسی ترگذار در کارخانه تخته فیبر دانسیته متوسط جهت تولید پاکهای تأثیرشناسایی شاخص

بیترت نیمتوسط بد تهیدانس بریف هتر در صنعت تختپاک دیتول یهابر جنبههای تأثیرگذار شاخص ییشناساکارشناسان و نفر از 16و مصاحبه از یو نظرخواه یامطالعات کتابخانه قیثر از طرؤم یپارامترهاکه ابتدا است

ه؛ به طوری کدیگرد نیی)پرس و جو از افراد متخصص در امر( تع یصنعت با استفاده از متد دلف نیمتخصصان اتغییر فرایند -2اصالح محصول -1تر در این صنعت به پنج شاخص اصلی: های اصلی تأثیرگذار تولید پاکشاخص

.شد ساختاردهی زیرشاخص، 45 های انسانی و نیزسرمایه -5بازیافت -1BOM 4اجرای نظام -3

1 Bill of Material

65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی ...راهکارهای و شاخصها تبیین و شناسایی

68

دهندگان. اطالعات آماری پاسخ1جدول حداکثر حداقل میانگین متغیر 55 26 40.5 سن

دکتری تخصصی کاردانی _ سطح تحصیالت 30 2 16 سابقه کار

دهندگاناطالعات مهارتی پاسخ. 2جدول

مدیر مهارت تولید

مسئول کنترل کیفیت

تکنسین برق

مدیر تحقیق و توسعه

استاد دانشگاه

تکنسینصنایع چوب

تعداد دانشجو کل

16 5 4 2 1 1 2 1 تعداد

هایافته شاخص اول: اصالح محصول

فرایند کاهش دهد، همچنین عمر مفید هدف، انجام اقداماتی است که تأثیرات محیط زیستی محصول را طی های محیط زیستی و کاهش مصرف وری تولید را افزایش دهد. اقداماتی در راستای کاهش آسیبمحصول و بهره

ار گردد. این شاخص به چهدار محیط زیست ختم میتر که به تولید محصولی دوستانرژی در راستای تولیدی پاک شود:زیرشاخص تقسیم می

با توجه به محدودیت منابع چوبی در ایران، تغییر در رویکرد این صنعت در : هیماده اول تهیدامنه دانس شیافزا -1ای هایی با گرادیان دانسیتهبه کارگیری ماده خام اولیه چوبی، بسیار مهم است. اقداماتی چون استفاده از چوب

تر قرار دهد. همچنین باعث کاهش واردات دسترس تواند ماده اولیه را درمتفاوت از سبک تا سنگین در کنار هم می شود. دیتول وریبهره ماده اولیه چوبی و افزایش

آلدهید با فورفورال و یا کاهشدهنده با فرم آلدهید کم: اقداماتی چون جایگزینی بخشی از فرماستفاده از اتصال -2های کاهش آالینده منظور کاهش انتشارات مضر وآلدهید، به اوره، در چسب اوره فرم به فرمالدهید نسبت مولی

.]7[باشد محیط زیستی فرایند تولید و محصول نهایی میبندی ابتدا نیاز دارد تا به چیپس تبدیل وشو و درجهچوب، قبل از شسترعایت رطوبت چوب خریداری شده: -3

افزایش سرعت و راندمان تبدیل چوب به های چیپر و شود؛ بنابراین برای جلوگیری از خوردگی و فرسایش در تیغه .]8[درصد )بر پایه خشک( خود مرطوب باشد 30چیپس، بهتر است ماده اولیه چوبی، حداقل تا

هایی با کالسه قطری مناسب: استفاده از مواد خام با کیفیت باال و کالسه قطری مناسب، سبب خرید چوب -4تر و پارچهباعث تهیه الیافی با کیفیت بهتر، تشکیل کیکی یک شود. همچنینکاهش تولید ضایعات در فرایند می

.]8[شود های مقاومتی باالتر میای با ویژگیتولید تخته

شاخص دوم: تغییر فرایندوری ، کاهش مصرف انرژی و افزایش بهرهازیکاهش منابع مورد ن که سبب دیتول ندایدر فر یراتییتغاز جمله

شود:تقسیم می های زیرکه به زیرشاخصشود، تغییر فرایند است می : در واقع، چگونگی حرکت مواد اولیه در فرایند تولید است که دو روش دارد:موادفرایند ورود -1

همکارانو خورشیدی حسنی فاطمه 65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی

69

: در این روش که به روش فایفو معروف FIRST IN FIRST OUTروش اولین صادره از اولین وارده: )فایفو( -ده به ترتیب ورود به انبار، از انبار خارج گردد؛ یعنی کاالهایی است، فرض بر این است که کاالی خریداری ش

شوند ابتدا نیز مصرف شوند یا به فروش رسند.که ابتدا خریداری می: در این روش که به روش الیفو معروف LAST IN FIRST OUTروش اولین صادره از آخرین وارده: )الیفو( -

ی شده، زودتر از انبار خارج شود و آنچه در پایان دوره باقی است، فرض بر این است که آخرین کاالی خریدار ماند از بین کاالهای اول دوره باشد. می

جویی در مصرف سوخت: هدف، استفاده از وسایل مناسب برای تخلیه و شارژ تخلیه مناسب مواد برای صرفه -2 زانیکاهش م برایمناسب مواد هیتخلجویی مصرف سوخت و انرژی است. و نیز مواد اولیه در راستای صرفه

ی: هدف، استفاده از وسایل مناسب تخلیه و شارژ مواد اولیه در راستای کاهش میزان ستیز طیمح یندگیآال آالیندگی محیط زیستی است.

های شاخص تغییر فرایند عبارتند از:زیرشاخص شود؛ به نحوی که ها اطالق میسیستم ایروزرسانی، اصالح و جایگزینی دورهبه فرایند بهاصالح تجهیزات: -1

های سنگین خرید و تعمیرات قطعه را برای وری تولید، کاهش فرسایش تجهیزات، کاهش هزینهافزایش بهره مجموعه به همراه دارد.

زیرشاخص اصالح تجهیزات عبارتند از: ای هایگزینی پایدار برای سوختهدف، استفاده از انرژی خورشیدی به عنوان ج الف( استفاده از انرژی خورشیدی:

های فسیلی، تاریخ انقضا ندارد و حداقل چند میلیارد سال در باشد. انرژی خورشیدی، بر خالف سوختفسیلی می؛ های فسیلی، بسیار کمتر استدسترس خواهد بود. همچنین تأثیر انرژی خورشیدی بر محیط در مقایسه با سوخت

.] 9[کند ای نیز منتشر نمیه احتراق ندارد و در نتیجه، گاز گلخانهزیرا فناوری مربوط به آن، نیاز بب( بررسی امکان استفاده از نور طبیعی در کلیه واحدهای مجتمع و اقدام آزمایشی در یکی از واحدهای مجتمع:

های مرکزی ساختمان، نور طبیعی مستقیم وهای صنعتی که عرض ساختمان زیاد است، اغلب بخشدر ساختمان یعیمشارکت نور طبتوان با های مرکزی ساختمان، نور مصنوعی، اولویت دارد. بنابراین میکافی ندارند و در بخش

، مصرف انرژی را تا سطح زیادی، توجه به مقابله با جذب حرارت نامطلوب نیهر ساختمان در ع ییروشنا نیمأدر ت کاهش داد.

ترین راهکارهای این زیرشاخص هستند:موارد زیر عمدهمصرف و پر بازده: های کمج( استفاده از المپوات برابر است. شارژ 100ای وات با یک المپ رشته 20مصرف میزان نوردهی یک المپ کم: میزان شارژ نوری -

1200وات نیز حدود 20مصرف لومن و شارژ نوری یک المپ کم 1200وات، حدود 100ای نوری یک المپ رشته باشد.لومن می

وات دارای 100ای وات ضمن ایجاد نـــوری مــعادل یک المـپ رشته 20مصرف توان مصرفی: یک المپ کم -وات است و این بدین معناست که مصرف انرژی یک المپ 100ای درصد یک المپ رشته 20مصرف انرژی معادل

وات است. 20مصرف وات معادل پنج عدد المپ کم 100ای رشتهشود؛ بدین معنی که بهره نوری درصد از انـــرژی به نور تبــدیل می 5ای فقط یک المپ رشته بهره نوری: در -

لومن بر وات 60وات، 20مصرف باشد؛ در حالی که بهره نوری یک المپ کملومن بر وات می 12این نوع المپ تر و به دنبال آن کاهش هزینه مصرف به معنای مصرف انرژی کمهای کماست. باال بودن بهره نوری در انواع المپ

باشد.و همچنین تولید نور بیشتر میساعت 8000مصـــرف حدود های کمساعت و در المپ 1000ای حدود های رشتهعمر المپ: طول عمر المپ -

اهد.کمیهای تعمیر و نگهداری باشد. عمر طوالنی المپ و به دنبال آن، تعویض کمتر، از هزینهبرابر( می 8)یعنی

65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی ...راهکارهای و شاخصها تبیین و شناسایی

70

شود، درصد توان ورودی، به گرما تبدیل می 95ای که های رشتههای مزاحم: در المپایجاد نشدن حرارت -افزایــش دمــــای محیط در هنگام استفاده کردن تعداد زیادی از آنها کامالً محسوس و آشکار است. این مسئله

شـــود. در حالی که چنانچه در این محیط یط میباعث مصرف بیشتر انرژی الکتریــــکی برای خنک کردن محدرصد 20ها به مصرف استفاده شود ضمن اینکه مصرف انرژی بابت روشن شدن المپبه همان تعداد از المپ کم

یابد.های تهویه هوا به شدت کاهش میها هزینهیابد به علت تولید حرارت بسیار کمتر توسط این المپکاهش میت های فلورسنبوسکوپی: هنگامی که قطعات یک ماشین در حال گــردش هستند عملکرد المپحذف اثر استرو -

تواند باعث خطای دید شود؛ به طوری که صفحات دوار از نظر بیننده، ای فشار باال میهای تخلیهمعمولی یا المپنام دارد. با 1دید خطای دیده،کند. این پساکن به نظر برسند و همین خطای دید، خطراتی را برای کاربر ایجاد می

توان این اثر را کامالً حذف کرد و کنند میمصرف الکترونیکی که در فرکانس باال کار میهای کماستفاده از المپ .]9[محیطی مطمئن و ایمن برای کاربر فراهم کرد

شیمیایی که در بسیاری از موارد در ها و مخازن مواد های بخار و میعانات: لولهد( شناسایی و بر طرف کردن نشتیزا و حتی مواد سمی وجود دارد، از اهمیت بسزایی برخوردارند. بدیهی محیط زیست، مواد آتش ها مواد آالیندهآن

تواند خطرات زیادی برای محیط زیست فراهم آورد. از طرفی، هدررفت است که وجود نشتی از این خطوط، میط نیز بسیار نامطلوب است. به طور کلی، نتایج وجود نشتی عبارتند از: آلودگی محیط مواد اولیه از نشتی این خطو

های تمیز کردن زیست، ایجاد مسمومیت در انسان و دیگر موجودات زنده، انفجار، هدر رفتن مواد ارزشمند، هزینه زهد و محیط زیست، انگیهای تعمیر و تعویض خط لوله و اتالف وقت. بنابراین دو عامل اقتصامحیط زیست، هزینه

کنند.کافی برای رفع چنین مشکلی در ما ایجاد میه( تنظیم صحیح نسبت سوخت به هوا و کنترل هوای اضافه بویلر: هرگاه در احتراق کربن ترکیباتی مثل گاز

به این ،توان نتیجه گرفت که احتراق ناقص صورت پذیرفته است و این اتفاقمونوکسیدکربن وجود داشته باشد، می که با اکسیژن واکنشتوانسته با سوختن خود، انرژی آزاد کند بدون اینمعنی است که بخشی از سوخت که می

شود؛ یعنی سوخت و انرژی در حال هدر رفتن هستند.دهد از طریق دودکش خارج مید ناکافی مانله، زماناحتراق ناقص ممکن است دالیل مختلفی داشته باشد که عبارتند از: ناکافی بودن دمای شع

ها و مناسب نبودن نسبت سوخت به هوا. مقدار هوای اضافه به دهندهها، اختالط نامناسب واکنشدهندهواکنشعوامل مختلفی از جمله مشخصات سوخت، مشخصات مشعل و نوع بویلر بستگی دارد. کنترل مقدار هوای اضافه،

ر است.های افزایش راندمان بویلیکی از مؤثرترین روشهایی که امکان تنظیم شعله و سرعت و( زیر شاخص ششم اصالح تجهیزات: تنظیم صحیح مشعل بویلر: در مشعل

های رفت و برگشت دیگ عبور و دیگ به طور یکنواخت وجود دارد، هوا و گازهای داغ از کانال آن به طور موازیند. چنانچه سختی آب نیز باال نباشد یا در کگرم و از ایجاد نقطه داغ و رسوب مقطعی در دیگ جلوگیری می

سیستم سختی گیر با کارکرد مرتب وجود داشته باشد دیگ، عمر بسیار طوالنی خواهد داشت؛ بنابراین در انتخاب باشد:مشعل، رعایت شرایط زیر، ضروری می

ان رساشد و لوله سوختهای آن به داخل جمع شده بمرغی یا لبهپوش مشعل تخمبرای تأمین شعله موازی، شعله - به نازل، امکان تنظیم عقب و جلو برای موازی کردن شعله را داشته باشد.

درجه و از نوع )شعله جمع( باشد و 30االمکان های گازوییلی، زاویه نازل برای جمع کردن شعله حتیدر مشعل - ند( پرهیز شود.کدرجه و )شعله توخالی که رینگ خارج را گرم می 60از استفاده نازل نوع

1 stroscopy

همکارانو خورشیدی حسنی فاطمه 65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی

71

طول دیگ قطع 4/3طول شعله موازی در داخل دیگ با رگالژ شیر یا پمپ، طوری تنظیم شود که حدوداً بعد از - شود.

حداکثر ظرفیت انتخابی مشعل انتخابی معادل ظرفیت حرارتی دیگ باشد و چنانچه ظرفیت باالتری مورد نظر - های دیگ اضافه شود.است به پره

ت، آالبرداری مطلوب از ماشیناحتمالی: این شاخص، در بردارنده عملیاتی برای بهره هایالحی نقصز( عملیات اصهای احتمالی در خط را شناسایی و ای، نقصباشد. شرکت با بازدیدهای دورههای موجود میتجهیزات و متریال

ها، اصالح سیستم گردش آب پمپ 1کند. از جمله آن عملیات عبارتند از: تعمیرات قسمت فوقانیبرطرف میهای نوار نقاله، بررسی فن چیپر بزرگ و قاب آن، کن، بررسی پیمانهکاری سیستم خشکها، بررسی عایقوکیوم

و ساخت شاسی جدید، تعویض 2کنندهگردان جمعهای ورودی و خروجی بویلر، تعویض پمپ آبتعویض واشر شیرهای سنتوری پرس، ترمیم جای بلبرینگ و جای فولی انواع ولههای شیرهای کلکتور، ترمیم لواشر و پکینگ

، تمیز کردن سطوح کثیف در بویلر به منظور بهبود انتقال دما، بازسازی و ترمیم شافت واسطه 3هاها و مولدرداننده، تهای بخار و میعاناو رفع لرزش آن، عایق کاری سطوح بدون عایق، شناسایی و برطرف کردن نشتی4پیچ تغذیه یض و های پرس، تعوهای فشار باال، تعویض پکینگهای سیلو، ترمیم بلوک سرسیلندر پمپهای جکترمیم تیغه

تعمیر فن ماشین اره.زیرشاخص سوم تغییر فرایند: کنترل فرایند تولید: هدف از این کار، کنترل بهتر فرایند تولید است که به حرکت -3

کند تا کارایی و بازده باالتر به همراه ضایعات کمتر و انتشارات مواد سمی فرایندهای موجود در تولید، کمک می های این زیرشاخص عبارتند از:تری را داشته باشند. زیرشاخصپایین

رد الیاف کردن خشک برای متوسط دانسیته فیبر تخته کارخانه کن: درالف( چک و بازبینی منظم از خشک و فرار آلی ترکیبات شامل هوا انتشارات و معلق ذرات ،ºC 260 از بیشتر تا دمای بردن باال با ها،کنخشکشود چک و بازبینی منظم از برای کاهش این انتشارات پیشنهاد می .شوندمی آزاد هوا، خطرناک هایآالینده گردد.دیده انجام کن جهت اطمینان از نبود کنداست توسط افراد آموزشخشک

سازی مصرف انرژی در پرس، مصرف مانند دفیبراتور و چیپر در پیک مصرف: بهینهب( خاموش کردن دستگاه پر و بویلر: در صنعت تخته فیبر دانسیته متوسط، پرس، دفیبراتور و بویلر از 5کننده فیبردفیبراتور دستگاه جدا

رف توان مصمیهای کامپیوتری ها و مدلسازیکننده انرژی است که به وسیله شبیهترین واحدهای مصرفکلیدی انرژی را در این بخش به حالت بهینه درآورد.

های مصرفی: اینورتر یا مبدل برق، دستگاه الکترونیکی است که جریان مستقیم استفاده از اینورتر در دستگاهج( (6DC( 7( را به جریان متناوبACکند. جریان ( تبدیل میAC تواند بر اساس نیاز در هر ولتاژ و تبدیل شده می

شود. اینورترها قطعات متحرک ندارند وفرکانسی باشد که به وسیله ترانسفورماتورهای مناسب و مدارها کنترل میونقل. شوند، از منبع تغذیه کامپیوتر گرفته تا ابزار بزرگ حملای از ابزارهای کاربردی استفاده میدر طیف گسترده

گذاری آن است که این دستگاه، عمل عکس مبدل اینورتر نوسان ساز الکترونیکی قدرت باال است. دلیل این نام توان به موارد زیر اشاره کرد:دهد. از دیگر کاربردها و مزایای اینورترها میرا انجام می متداول DCبه ACبرق

1 ceiling

2 accumulator

3 rotors and stators

4 Screw feeder

5 defibrator

6 Direct Current

7 Alternative Current

65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی ...راهکارهای و شاخصها تبیین و شناسایی

72

ها، زنجیرها ها، تسمهها، گیربکسکانیکی مثل کوپلینگپهای مگونه ضربه به قسمتاندازی نرم موتور بدون هیچراههای مکانیکی حفاظت موتور در برابر اضافه بار؛ در عمر مفید موتور و سایر قسمت و ... و در نتیجه، افزایش طول

م اکند و به کاربر، پیاین حالت چنانچه بار موتور از مقدار معمول مجاز بیشتر شود، اینورتر موتور را خاموش میدهد. جلوگیری از گرم کردن و در نهایت سوختن موتور در کابردهایی که موتور به طور مداوم اضافه بار را نشان می

شود به دلیل آنکه موتور یک بار راکتیو روی شبکه دارد چنانچه از درایو برای گرد یا خاموش میگرد و راستچپکند باشد این بار راکتیو را جبران میمی دارای یک بانک خازنی اندازی و کنترل موتور استفاده گردد چون درایوراه

ن در یابد. همچنین چوکند؛ بنابراین جریان مصرفی، بسیار کاهش میو تنها بار اکتیو را از شبکه برق مصرف مینند؛ کخاب میاندازی الزم است موتور انتخاب شده را با توان باالتری انتبسیاری از کاربردها انرژی زیادی برای راه

کند.بنابراین میزان جریان زیادتری نیز در حین کار از شبکه استفاده می بینی عمر باقیمانده موتورها و برنامهمانده موتورها: پیشبینی عمر باقیزیرشاخص چهارم کنترل فرایند؛ پیش -4

های گیریای که باید اندازهارخانههای کجایگزینی موتورها به وسیله به دست آوردن اطالعات پالک موتور و آزموندرجه حرارت و منحنی بار –سرعت –ضریب قدرت –جریان –گیری ولتاژ سه فاز الزم را انجام داد )اندازه

هفتگی( در این مسیر، موتورهای دارای اولویت، عبارتند از: اسب 600تا 10موتورهای - ساعت کار سالیانه 2000حداقل - باال یا تعمیر شدهسال به 15موتورهای - موتورهای با کار حساس در خط تولید )قابلیت اعتماد باال( -

در درجه اول باید موتورهای با نقطه سربه سر پایین یا با نیاز قابلیت اعتماد باال سریع تعویض شوند. ای، عوضرات دورهشوند. این موتورها باید در اولین تعمیپیچی میمعموالً موتورهای با کارکرد باال، چند بار سیم

شوند.قرار تر( باید در لیست تعویضتر )دوره کارکرد کمتر یا عمر یا سایز مناسبسر طوالنیموتورهای با نقطه سربه

گیرند و با انتخاب موتورهای راندمان باال و سایر مناسب با سفارش و خرید آنها آمادگی وجود داشته باشد که به ض گردند.محض اولین خرابی در آنها تعوی

ساعت و سایز مناسب( احتیاجی به 2000سر طوالنی )کارکرد کم سالیانه کمتر از موتورهای با نقطه سربهگیرند. البته با پیر شدن این شوند و مجدداً مورد استفاده قرار میتعویض ندارند و در صورت خرابی، تعمیر می

سر آنها کاهش یابد )همچنین ارزان شدن ینده، نقطه سربههای آموتورها و کاهش راندمان آنها امکان دارد طی سال .]9[موتورهای راندمان باال( و در نتیجه، در برنامه تعویض قرار گیرند

یازن مورد آب دمای تنظیم حاضر، برای حال زیر شاخص پنجم کنترل فرایند؛ کنترل هوشمندانه موتورخانه: در -5 دیمتص توسط تنظیم قابلیت که شودمی استفاده معمولی هایتاتترموس از موتورخانه، در مصرفی و گرمایش

هامشعل کردن اندازیراه و خاموش به نسبت شده تنظیم نقطه اساس بر و دارند را دلخواه دمای روی موتورخانه وضعیت همچنین و بیرون هوای تغییرات اثر در واکنشعدم هاترموستات این اصلی معایب از کنند.می اقدام

.باشدمی روزشبانه مختلف ساعات در عملکردی مورد حد از بیشتر گرمای و کندمی کار باال دمای همچنان با موتورخانه محیط، هوای دمای افزایش صورت در

هنگام در اداری هایساختمان در همچنین. رودمی هدر به استفاده بدون عمالً که کندمی واحد صنعتی وارد نیاز هایسیستم از استفاده مشکل، این به منظور رفع. دهدمی ادامه گرما تولید و خود فعالیت به موتورخانه نیز شب

وصیهت محیط، دمای گرحس به مجهز همچنین و هفتگی و ساعتی ریزیبرنامه قابلیت با موتورخانه هوشمند کنترل

همکارانو خورشیدی حسنی فاطمه 65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی

73

تواند در کاهش مصرف های حرارت مرکزی میهای سیستماندازی کنترل هوشمند موتورخانهبنابراین راه گردد؛می .باشدمی انسانی خطای حذف و دقیق کنترل راستای در هوشمندسازی این ساز باشد.انرژی بسیار چاره

و برداری به صورت جلسات مستمرزیرشاخص ششم کنترل فرایند؛ تشکیل کمیته انرژی با حضور مدیران بهره -6واحدهای مختلف و عضویت در شورای انرژی جهانی: از جمله اقداماتی نظیر ماهانه و انتخاب ضابطین انرژی در

دهی های شرکت، ایجاد سیستم کامل پایش، مستندسازی و گزارشریزی ممیزی پیوسته انرژی در کلیه بخشبرنامهیی انرژی های اجرانامهها و آیینانرژی، مدیریت تقاضای انرژی در شرکت، تهیه و نظارت بر اجرای دستورالعمل

باشد.می انپنه و پیدا هایتجهیزات: هزینه و هاخرابی و توقف دستگاه از زیرشاخص هفتم کنترل فرایند؛ جلوگیری -7

. باشدمی توجهقابل ،تولیدی و صنعتی هایشرکت در تولید، خط توقف آن، در پی و هادستگاه و تجهیزات خرابی اجرا را تعمیرات و نگهداری مدیریت هایسیستم که هاییسازمان در شرکت کل هایهزینه از هاهزینه این سهم

اجرا ار سیستماتیکی و یافتهنظام تعمیرات و نگهداری سیستم که شرکت، صورتی در .است بیشتر بسیار اند،نکرده ینا در بهبود هایفعالیت شروع برای سیستم ترینشود. مناسبمی تحمیل سازمان، های کمتری بهکند هزینه

. باشدمی گیرانهپیش نگهداری یعنی 1PM سیستم اجرای مسئلهسیستم مدیریت زیرشاخص هشتم کنترل فرایند؛ تمدید گواهینامه سیستم مدیریت کیفیت: دریافت گواهینامه -8

که سندی بر تعهد شرکت به ارتقای مدیریت کیفیت است موجب اصالح فرایندها، بهبود عملکردها، 2ISOکیفیت ت های باال شرکهای ناشی از ریسکمندی مشتریان، استفاده بهینه از منابع و کاهش هزینهایش سطح رضایتافز شود.میا های جدید و مواد اولیه بهتر و سازگار بزیرشاخص چهارم تغییر فرایند؛ ارتقای تکنولوژی: استفاده از تکنولوژی -5

شود. اکثر واحدهایی که در کشور وجود دارند ژی میمحیط زیست، یکی از مواردی که باعث کاهش مصرف انرها وجود دارد یا راندمان آنها پایین است و در مواردی، های مختلف آنهای زیادی در قسمتقدیمی است و نشتی

های خارجی نیست؛ لذا باید واحدهایی که انرژی باالیی کیفیت محصوالت تولیدی این خطوط، قابل قیاس با مشابه ی آنها اقدام شود.تکنولوژ یارتقانند شناسایی شوند تا در راستای کمصرف می

زیرشاخص اول ارتقای تکنولوژی؛ ارتقا و ترمیم طبقات پرس: منابع انتشار اولیه و مصرف انرژی در کارخانه -1باشد. انتشارهای پرس داغ و مصرف انرژی گرم میهای پرس کن و خروجیتخته فیبر دانسیته متوسط در خشک

چسب به مربوط شاراتانت و VOCs، HAPs انتشارات پرس شامل آن، تا حد زیادی به شرایط پرس بستگی دارد.های مربوط آن تا حد زیادی در تنی طبقات پرس و گوشواره 5باشد؛ لذا ارتقا و ترمیم صفحات می تولید در حین

عملکرد انرژی و کاهش انتشارات مؤثر خواهد بود. انرژی مصرف کاهش و رتقا تکنولوژی: ارتقا و ترمیم دفیبراتور: به منظور افزایش راندمانزیرشاخص دوم ا -2

بهتر است جوشکاری و ترمیم اسکروفیدر و قیف آن به طور منظم صورت پذیرد. دفیبراتور،زیرشاخص سوم ارتقای تکنولوژی؛ ساخت و جوشکاری ضدسایش اکستراکتور پرس: بهتر است در برخی شرایط، -3

ای مقاوم به ها یا قطعات، دچار خرابی شوند، خدمات جوشکاری پوششی به منظور ایجاد الیهقبل از اینکه قالبسایش، مقاوم به خوردگی، مقاوم به حرارت، مقاوم به فرسایش، یا ... بنا به شرایط مطلوب سرویس انجام گردد. به

ایه آهنی و غیرآهنی )پایه کبالت و نیکل، تنگستن، کاربید العاده از جمله پاین منظور، از آلیاژهایی با خواص فوق گردد.ای مطلوب روی قطعات استفاده میتنگستن و ...( به منظور تقویت خواص قطعات مذکور و ایجاد الیه

1. Preventive Maintenance

2. International Organization for Standardization

65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی ...راهکارهای و شاخصها تبیین و شناسایی

74

زیرشاخص چهارم ارتقای تکنولوژی؛ ترمیم و ارتقای چیپر: با توجه به مسئله سایش در صنایع، مخصوصاً در -4ارتقای این تجهیزات و سیستم، مهم است ترمیم این خاص فوالدهای باالی یپر بزرگ و قیمت و گرداننده 1لبه تیغه

را در اولویت کاری قرار دهیم. از جمله اقدامات در راستای افزایش عمر مفید این سیستم، استفاده از الکترودها و باشد.سایش در جوش میهای ضدجوشسیم

ای تکنولوژی؛ تغییر نوع تزریق کلر به استخر از حالت موتوری برقی به مکانیکی: کلر و زیر شاخص پنجم ارتق -5ای هستند که با استفاده از تجهیزات مکانیکی به آب استخر اضافه کنندهگاهی اوقات برم، از جمله مواد ضدعفونی

گیرند اساساً در دو نوع حرکت میهایی که برای تزریق کلر یا برم به آب استخر مورد استفاده قرار شوند. پمپمیشوند و پمپ، حجم های پریستالتیک معموالً در موتورخانه نصب میشوند. پمپو استاندارد ساخته می 2دوار

یلندر های ستوان از پمپکند. برای این کار میکشی، تزریق میکننده را به خطوط لولهمشخصی از مایع ضدعفونیها آن است که در معرض خوردگی هستند و دوره کارکرد ده کرد اما عیب این پمپپیستونی استاندارد نیز استفا

، های دیافراگمی مکانیکی برای این منظورتری دارند. البته تجربه نشان داده است که استفاده از پمپبسیار کوتاهب کاهش الکتریسیته سب ها به دلیل استفاده نکردن از انرژیشود. این سیستممعموالً به نتیجه بهتری منتهی می

شوند.مصرف انرژی میزیرشاخص ششم ارتقای تکنولوژی: نصب پمپ هیدراذین در قسمت اتاق آکوموالتور به منظور تزریق هیدراذین: -6

کنند استفادههایی که با روغن هیدرولیک کار میای روغن در سیستماین شاخص برای جبران افت فشار لحظهکند. در قسمت باال، گاز هیدراذین قرار دارد و در اگمی، کپسول را به دو قسمت تبدیل میشود. یک الیه دیافرمی

کند. حال اگر افتی در مسیر اصلی روغن ایجاد شود شود و هیدراذین را فشرده میقسمت پایین، روغن وارد میسیر اصلی برساند. این فرایند، از یابد تا روغن را به مشود و هیدراذین، انبساط میفشار وارده به هیدراذین، کم می

کاهد.مصرف انرژی در اکوموالتورها می های بخار: هدف از نصب تله بخارزیرشاخص هفتم ارتقای تکنولوژی؛ استقرار سیستم تعمیرات و نگهداری تله -7

ث ممانعت باع های بخار، خارج کردن کندانس از سیستم توزیع بخار است؛ بنابراین وجود آنها در سیستم،در سیستمهای . تلهشوداز ایجاد ضربه قوچ، بازگرداندن کندانس به بویلر و افزایش کیفیت بخار برای کاربرهای مورد نظر می

بخار همچنین منجر به خروج هوا و گازهای محلول که به عنوان عایق و عامل نارسایی در سیستم محسوب ه محض کشی باکسیدکربن از سیستم لولهش کندانسه، هوا و دیشوند. در واقع، وظیفه تله بخار، زدایگردد، میمی

کند تجمع این گازها و با حداقل رسانیدن اتالف بخار است. زمانی که بخار، گرمای نهان ارزشمند خود را آزاد میکند. یشود، این کندانسه داغ باید بالفاصله از سیستم جدا شود تا از بروز پدیده ضربه قوچ، جلوگیرو چگالیده می

وجود هوا در سیستم بخار، بخشی از حجم سیستم را که قاعدتاً باید توسط بخار اشغال شود به خود اختصاص دهد.می: اکونومایزر، یکی از انواع مبدل حرارتی است که آب تغذیه 3زیرشاخص هشتم ارتقای تکنولوژی؛ نصب اکونومایزر -8

گردد. رت گازهای داغ خروجی برای گرم کردن این آب استفاده میشود و از حرابویلر از میان آن عبور داده می شود و انرژی کمتری را برای تبخیر یا گرمایشبدین ترتیب، آب تغذیه با دمای باالتری به درون بویلر فرستاده می

رد. ولید کتوان آب گرم یا بخار بیشتری را تآب نیاز دارد؛ بنابراین در این حالت، با یک مقدار انرژی مشخص، میسلسیوسی در دمای آب درجه 10این امر، افزایش در راندمان بویلر است. به طور تقریبی، یک افزایش نتیجه

کنند، در کننده عبور میشود. گازهای داغی که از درون بویلر و ابرگرم درصدی راندمان می 2تغذیه، باعث افزایش

1. Dead knife 2. prestaltic 3. Economizer

همکارانو خورشیدی حسنی فاطمه 65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی

75

ان از انرژی حرارتی موجود در این گازها، برای افزایش راندمان توزمان خروج همچنان داغ هستند؛ از این رو میدهند. با استفاده از اکونومایزر، بویلر استفاده کرد. برای این منظور، گازهای داغ را از درون اکونومایزر عبور می

م کردن آب شود، بازیافت کرد و از آن برای گرتوان حرارت گازهای داغ خروجی را که در حالت عادی تلف میمی شود.ورودی به بویلر استفاده کرد. این موضوع، باعث کاهش هزینه و مصرف سوخت می

شاخص سوم: بازیافتاستفاده از مواد مصرف شده برای ساخت مجدد همان کاال یا کاالهای قابل استفاده دیگر است که به دو زیرشاخص

شود:زیر تقسیم میتوجه مصرف انرژی در صنایع ساخت صفحات با توجه به سهم قابل زیرشاخص اول بازیافت؛ بازیافت انرژی: -1

فشرده چوبی در ایران، مدیریت تقاضای انرژی در این بخش، بسیار مهم است؛ زیرا کاهش مصرف انرژی به منزله کاهش اثرات زیست محیطی خواهد بود.

های مایع، چوبی، گاز طبیعی و سوختسنگین از الکتریسیته، منابع انرژی موردنیاز برای تولید تخته فیبر نیمهونقل ها مثل دیزل، گاز پروپان مایع و بنزین برای عملیات حملشود. با در نظر گرفتن اینکه سایر سوختتأمین می

ها، گیرد. الکتریسیته برای به کار انداختن تجهیزاتی مانند نقالهتجهیزات در داخل کارخانه مورد استفاده قرار میها و سامانه کنترل آلودگی در کارخانه استفاده لکتروموتورهای فن، موتورهای پرس هیدرولیک، سنبادهریفاینرها، ا

های چوبی برای شوند. گاز طبیعی و سوختدار استفاده میهای چنگکها برای لودرها و جرثقیلشود. سوختمیطبیعی همچنین برای فراهم آوردن گرمای گیرند. گازکن و تأمین گرما مورد استفاده قرار میبه کار انداختن خشک

شود. ضایعات چوب نیز برای فرایند پخت چیپس، خشک کردن ضایعات چوب و تأمین حرارت پرس استفاده میهای کنترل انتشار احتراق از گاز طبیعی شود و برای سامانهخشک کردن چوب، تأمین حرارت پرس داغ استفاده می

به عالوه مقدار کمی از سوخت روغن برای فرایند حرارت و مقدار کمی از سوخت شود.و الکتریسیته استفاده میشود؛ از این رو مسئله مصرف بیش از دار و هندلرها در کارخانه استفاده میهای چنگکبرای مصرف در لیفتراک

شود رفع معضل ها تخته فیبر دانسیته متوسط وجود دارد که باعث میانرژی در واحدهای مختلف کارخانه اندازه ود. تر شناخته شها به منظور دستیابی به تولیدی پایدار و پاکترین گزینهمصرف انرژی به عنوان یکی از مهما ای را بازیابی کرد. برای نمونه، بتوان با افزودن تجهیزاتی، انرژی قابل مالحظهدر این راستا، در بیشتر صنایع می

توان حرارت گازهای خروجی را به مقدار های صنعتی میدر خروجی دودکش 1های پرسرعتاستفاده از تمیزکنندهتوان از ضایعات چوبی برای تأمین بخشی از انرژی غبارسوز می سامانه اندازیزیادی، بازیابی کرد. همچنین با راه

حرارتی شرکت استفاده کرد. ختهت تولید در ضروری و حیاتی عنصری طبیعی منبع یک عنوان به زیرشاخص دوم بازیافت؛ بازیافت آب: آب -2

این صنعت رد آب. باشدمی صنعت این بخار تولید تأسیسات در نیرو تولید و خشک روش به متوسط دانسیته فیبر. رودمی به کار مخازن شستشوی ها،پمپ بندیآب کردن، خنک الیاف، بخارزنی و پخت و وشوشست برای بیشتر

مثالً بخش باشد. آلوده اسیدیته و دمایی لحاظ از است ممکن مصرف مسئله بر عالوه صنعت، این در خروجی آب یرسامانهز این در تولیدی فیبر تخته مترمکعب هر ازای به پساب مترمکعب یک ایجاد مسئول چیپس، وشویشست

را یزیرزمین آبی منابع مناسب، تصفیه بدون رهاسازی صورت در و است خطرناک زیست، محیط برای باشد کهمیکند؛ از این رو با استفاده بیشتر پساب در فرایند تولید، چرخش بیشتر آن تا حد امکان، اجرای تصفیه آب می آلوده

خانه توان از خروج پساب از کارهای مختلف )بیولوژیکی، شیمیایی، فیزیکی و بخار کردن در شرایط خأل( میبه روش از زیادی دارای غلظت صنعتی، آلدهیداوره فرم هایچسب حاوی هایفاضالب جلوگیری کرد. به محیط زیست

1. Turbo scrubbers

65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی ...راهکارهای و شاخصها تبیین و شناسایی

76

جن،ل تولید و انرژی صرفه اقتصادی، نظر از انتخاب هوازی، بهترینبی تصفیه .هستند نیتروژنی و کربنی ترکیبات .]10[باشد می کمتر

BOMشاخص چهارم؛ اجرای نظام استاندارد کاال، شرح و کد کاال، ورژن کاال، شامل اطالعاتی در خصوص قیمت و مشخصات BOMهر قسمت از

های دیگری از کاال یا محصول است. ها و ویژگیتوضیحات، مقدار، واحد اندازه گیری، سایز، طول، وزن و مشخصهأمین ریزی تها در فرایند تولید، تسهیل در برنامهدسترسی به یک لیست درخت محصول موجب کاهش سردرگمی

شود.های تأمین میناشی از مقادیر نابه جای درخواستکاال و کاهش خطاهای

درخت محصول مهندسیدرخت محصول مهندسی، معرف نحوه طراحی محصول نهایی است. مهندسان با استفاده از ابزارهای کامپیوتری و

ده هنددهند که در آن، ضمن شکستن محصول به تمام اجزای تشکیلافزاری، طرحی از محصول نهایی ارائه مینرم د.کننآن، مواد اولیه قابل جایگزین برای هر بخش را با توضیحات الزم در خصوص ساخت و مونتاژ آن مشخص می

درخت محصول تولیدیهایی است که در ساخت یک محصول نهایی قابل درخت محصول تولیدی، شامل تمام مواد اولیه، اجزا و بخش

بندی کاال صول، شامل مقدار مواد اولیه مورد نیاز برای بستهرود. همچنین این نوع درخت محفروش، به کار میباید پیش از نهایی شدن محصول شود. تمامی فرایندها و کارهای الزمی که پیش از ارسال برای مشتری نیز می

های روی آن انجام شود در این نوع درخت آورده شده و دربرگیرنده تمامی اطالعات مورد نیاز مربوط به فعالیت گردد.ولید تا پیش از تکمیل محصول میت

گردد:شاخص زیر تقسیم میبه دو زیر BOM نظام با توجه به توضیحات فوق، شاخص اجرایاین زیرشاخص، دربردارنده : استفاده از مقادیر استاندار مواد در پروسه تولید: BOMزیرشاخص اول اجرای نظام -1

باشد.خطر و غیرسمی میپروسه تولید، به دلیل تولید محصولی کمهای درصد اختالل مواد اولیه در استاندارد این؛ توجه به تهیه و تأمین مواد اولیه مطابق با استانداردهای الزم: BOMزیر شاخص دوم اجرای نظام -2

تولید و پیگیری مداوم به منظور تهیه و پروسه شده در بندیطبقه اولیه مواد از نیز شامل استفاده زیرشاخص باشد. تأمین مواد و قطعات مصرفی مطابق با استانداردهای الزم می

های انسانی شاخص پنجم؛ سرمایه رقابتی آن، در هستند که مواجه آزاد بازار و جهانی شدن نوین روندهای با جهانی، اقتصاد عرصه در هاسازمان

که شایسته و کارآمد سازمانی داشتن به منظور .شودمی محسوب اقتصادی، موفقیت اساسی و محوری رکن بودن، ها،هزینه کاهش طریق از را خود عملکرد مستمر، طوربه باید هامتولیان سازمان سازد، محقق را این هدف بتواند

هب التزام بخشند. ضرورت بهبود بازار، در وریبهره ارتقای و کیفیت بهبود نوآورانه، خدمات محصوالت و افزایش در یدانای مدیران عنوانبه انسانی منابع مدیران نقش و پذیرش هاسازمان در توسعه دانایی و محوریدانایی تفکر اس،اس همین است. بر شده مبدل هستند عالقمند خود رقابتی مزیت حفظ به که هاییشعار سازمان به عرصه، این

با رابطه در بنیادی و کلیدی هایراه و هازمینه از یکی نیروی کار، کیفیت اعتالی و انسانی منابع در گذاریسرمایه است. موفق عملکرد

در دیو کارشناسان تول رانیمد التیتحص زانیمهای انسانی؛ سطح تحصیالت پرسنل: زیرشاخص اول سرمایه -1 یراصالح و بازنگ یتوانمند ،افراد نیا کهی طوره ب ،دارد ییبسزا راتیثأت ،شیاجرا و پا ،یزیطرح ر یندهاایفر

همکارانو خورشیدی حسنی فاطمه 65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی

77

کار در حوزه تیفیک و تیکم یتوانند موجب ارتقایم بیترت نیرا دارند و بد سازمانیاز مراحل کیدر هر مختلف شوند. یها

لیکار متخصص تحص یرویدر صورت کمبود ن ،مشاغلهای انسانی؛ سابقه کار پرسنل: زیرشاخص دوم سرمایه -2 ،از آموزش یاشنیا سابقه اکتسابی یکار با سابقه تجرب یرویتوسط ن توانندیمورد نظر م یکرده در حوزه تخصص

شوند. ندایفر سازینهیکار و به یشوند تا موجب ارتقا نیگزیجاهدف مدیران در تدوین راستایی فرهنگ پرسنل با استراتژی سازمان: های انسانی؛ همزیرشاخص سوم سرمایه -3

ای هماهنگ است که بتواند اهداف گوناگون سازمان را محقق دهی مجموعهسازمان ها، تالش برایاستراتژیها زمانی که به انطباق دست کند. فرض اساسی و ثابت در کلیه تعاریف هماهنگى نیز این است که سازمان

تر و کاراتر، عمل خواهند کرد. یابند، اثربخشمیهای آموزشی و فنی به منظور ارتقای سطح آگاهی سهای انسانی: برگزاری کالزیرشاخص چهارم سرمایه -4

های تخصصی مرتبط با وظایف شغلی خود دارد، در غیر این صورت، هرکس در سازمان، نیاز به آموزشپرسنل: شود. آموزش در صورت اجرای صحیح، موجب لطمه زدن به کار، فعالیت و رفتار فرد و مؤسسه، مربوطه می

شود که ازوری، کاهش رفتارهای مخرب محیطی میهای شغلی و افزایش بهرهرتتأثیر بسزایی در افزایش مها باشد.تر میاهداف اصلی تولیدی پاک

ردنب و باال پرسنل آگاهی سطح افزایش باهای انسانی؛ کاهش روند تولید پساب: زیرشاخص پنجم سرمایه -5انع مجلوگیری کرد و محیطی هایآب در صنعتی پساب و فاضالب رویهبی تخلیه از توانها میآن حساسیت

شد. هایو گسترش آلودگ ستیز طیرو به زوال گذاشتن محاز موضوعات پرداختن به ،های اخیرطی دهههای انسانی؛ باال بردن بهداشت و ایمنی کار: زیرشاخص ششم سرمایه -6

بهداشت . ده استل شتبدیهای اصلی در کسب و کار امروز اولویت به یکی از ،بهداشت و محیط زیست ایمنی،شود. هدف از اجرای مقررات ایمنی و ایمنی برای پیشگیری از صدمه دیدن و حفاظت نیروی کار، تعریف می

های مربوط، ایجاد محیطی سالم است؛ به نحوی که کارگران بدون دغدغه خاطر و بدون ترس و دستورالعملرس از آینده نامعلوم که زاییده و معلول حوادث و سوانح از خطرات صنعت، به کار خود بپردازند. بدین ترتیب، ت

باشد، از جامعه صنعتی ما رخت بر خواهد بست. بدون وجود مسئول ایمنی، نه تنها قدمی در محیط کار میا زود شود و دیر یپاشیدگی میشود بلکه صنعت، دچار هرج و مرج و از همدر راه پیشرفت صنعتی برداشته نمی

های زیر است: یابد. این زیرشاخص، شامل زیرشاخصدریجی، سوق میبه سوی زوال تهدف از حضور مداوم و مستمر زیرشاخص اول بهداشت و ایمنی کار؛ حضور مستمر مسئول بهداشت کار: -1

ر ای و ایمنی دمسئول بهداشت کار، استقرار، نگهداری و بهبود مستمر سیستم جامع مدیریت بهداشت حرفه باشد.کنترل می های تحتکلیه بخش

حضور مداوم و مستمر پزشک معالج در زیرشاخص دوم بهداشت و ایمنی کار؛ حضور مداوم پزشک معالج: -2ها و خسارات مالی ناشی از پرسنل، صدمات، بیماری کل از منظم و ایدوره هایآزمایش محیط کار با انجام

رساند.های پرخطر را به حداقل میانجام فعالیتآموزش در راستای های آموزشی و پزشکی و ایمنی کار: بهداشت و ایمنی کار؛ برگزاری کالس زیرشاخص سوم -3

ای، از اهمیت بسیار باالیی برخوردار است؛ زیرا آموزش صحیح، سطح آگاهی افراد را باالتر اهداف بهداشت حرفهت که کارگر، هر چه نسبت دهد. طبیعی اسبرد و فرهنگ ایمنی و بهداشت را در بین کارگران، افزایش میمی

ا شوند و همچنین افراد دیگر رتر باشند؛ کمتر مرتکب اعمال غیرایمن میبه ایمنی و مسائل مربوط به آن، آگاه کنند. نیز از انجام آن، منصرف می

65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی ...راهکارهای و شاخصها تبیین و شناسایی

78

نیازها را تشخیص باید مربی. است آموزشی میازهای آمالیز اجرای گروه، یک آموزش برای سازیآماده گام ولینا باشد: داشته زیر موارد از کافی اطالعات و دهد

آموزشی برنامه در کنندگانشرکت دانش میزان - هستند ارتباط در سیستم ایمنی دانش با که کنندگانیشرکت وظایف - آموزشی برنامه در کنندگانشرکت و تحصیالت زمینه، تجربه - شده فراهم کنندگانشرکت برای گذشته در که هاییآموزش - و آموزش سیستم ایمنی به راجع مدیریت نظر - .]11[است ایمنی آموزش برای ضروری جزء آموزشی، مستندسازی -

گیریبحث و نتیجه 62 همتوسط ب دانسیته فیبرتخته صنایع در ترپاک تولید اصلی هایشاخص میدانی، تحقیقات از پس

انسانی( هایسرمایه و BOM نظام اجرای بازیافت، فرایند، تغییر محصول، اصلی )اصالح شاخص 5 در زیرشاخص تقسیم شدند.

ندیادر فر هیحرکت مواد اول یدر چگونگ رییتغ های شناسایی شده به جهتها و زیرشاخصشاخصامید است و هاستمیس یادوره ینیگزیاصالح و جا ،یروزرسانمواد، به هیشارژ و تخل برایمناسب لیاستفاده از وسا د،یتول

رد کاهش منابع مو ،یندگیآال زانیکاهش م در راستای مفید و قوی ابزار یک عنوان ... بتوانند نقش مؤثری را بهو دیخر نیسنگ یهانهیکاهش هز زات،یتجه شیکاهش فرسا ،وریبهره شیفزاو ا یکاهش مصرف انرژ از،ین

تخته فیبر دانسیته متوسط، ایفا سمی در کارخانه و انتشارات عاتیضا ،پساب دیو کاهش تول قطعه راتیتعم .کنند

منابع سازیبهینه منظور به ترپاک تولید رویکرد معرفی ،(1385) .ش محمدنژاد، و ت نصرآبادی، ح؛ هویدی، غ؛ بیدهندی، نبی .1

دانشگاه تهران، زیست، محیط مهندسی تخصصی همایش اولین غذایی، صنایع: موردی مطالعه صنایع، در انرژی مصرف زیست محیط دانشکده تهران،

2. Wilson, J.B. (2010)a, Life-cycle in inventory of particleboard in terms of resources, emissions, energy and carbon. Wood and fiber science: journal of the Society of Wood Science and Technology Industry Program for Energy Conservation (CIPEC) Office of Energy Efficiency Natural Resources Canada, Ottawa.

3. Wilson, J.B. (2010)b, Life-cycle inventory of medium density fiberboard in terms of resources, emissions, the Canadian wood products sector. Canadian

4. Meil, J. Bushi, L. Garrahan, P. Aston, R. Gingras, A. Elustondo, D. (2009), Status of energy use in the Canadian wood products sector. Canadian Industry Program for Energy Conservation (CIPEC) Office of Energy Efficiency Natural Resources Canada, Ottawa.

5. Pullen, S. (2000), Estimating the embodied energy of timber building products. Journal of the institute of wood Science 15, 147-151

6. Lawson, B. Rudder, D. (1996). Building materials energy and the environment: Towards ecologically sustainable development. Royal Australian Institute of Architects .

7. Myers, G. E and Nagaoka M, (1980), formaldehyde from UF-bonded panels_ its measurement and its relation to air contamination. Symp. On Wood Adhesives _ Research, Application, and needs. Forest Prod. Lab., Madison, Wis., Sept. pp: 23-25.

.تهران دانشگاه انتشارات. چوبی فشرده صفحات کاربرد و تولید فناوری ،(1391. )ک ،حسینیدوست .8 نظورم به فتوولتاییک هایسیستم طراحی پیمانکاران،راهنمای امور و مشاور مهندسان اجرایی، هایدستگاه به بخشنامه .9

.راهبردی نظارت و ریزیبرنامه معاونت(. 1396) کاربری، و اقلیم تفکیک به الکتریکی انرژی تأمین

همکارانو خورشیدی حسنی فاطمه 65-79(، 1399) 17پژوهشی کارافن، -فصلنامه علمی

79

صنایع در فاضالب تصفیه مناسب هایسامانه طراحی ،(1397. )ج مقدم، یزدان م؛ فیروزآبادی، دهقانی پ؛ نژاد،قربان .10 . 92-77(. 1)7. طبیعی منابع از برداریبهره و حفاظت نشریه. چوبی فشرده هایورق تولید

http/:www.bligfa.hse-ohs.com// صنعتی ایمنی و ای حرفه بهداشت مهندسی .11