Upload
others
View
9
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
1
IBIRIMO
I.INTRODUCTION .............................................................................................................................. 2
II. MUHUNDWANOTA (PORTEE) ................................................................................................... 3
II.1.Inyito ............................................................................................................................................. 3
II.2. Amanota ya muzika ..................................................................................................................... 4
II.2.1.Uko ibimenyetso by’ amanota byandikwa .................................................................................... 4
II.3. Amanota muri Portée (muhundwanota) ....................................................................................... 5
II.3.1. Urufunguzo rwa muzika ............................................................................................................ 5
III. UBUTINDE (IGIHE) MU MUZIKI ............................................................................................. 7
III.1.Ubutinde (igihe) bw’amanota ...................................................................................................... 7
III.2.Triolets......................................................................................................................................... 8
III.3.Ubuceceke (Silences) .................................................................................................................. 9
III.4.Notes pointées n’amanota afatanye ........................................................................................... 10
IV. ALTERATIONS (IMPINDUKA) ................................................................................................ 11
V. TEMPO NA POINT D’ORGUE ................................................................................................... 12
V.1.Tempo ......................................................................................................................................... 12
V.2. Point d’orgue ...................................................................................................................... 13
VI. GAMME ........................................................................................................................................ 13
VI.1. Intera (degré) za gamme ........................................................................................................... 14
VI.1.1.Tétracordes (Ibyiciro bya 4) .................................................................................................... 14
VI.1.2.Gamme relative mineure ......................................................................................................... 15
VI.1.3.Gamme mineure zisanzwe ....................................................................................................... 15
VII. IBIPIMO (MESURE) .................................................................................................................. 16
VII.1.Imibare y’igipimo (cg signature rythmique) ............................................................................ 17
VIII.IBIMENYETSO BYO GUSUBIRAMO (SIGNES DE REPRISE ET LA CODA) ............... 19
A) Barres de reprise ........................................................................................................................ 19
B) Da capo (D.C.) ........................................................................................................................... 19
C) Renvoi (Dal Segno) ................................................................................................................... 20
D) Ikimenyetso cya Coda ............................................................................................................... 20
IX. NUANCES ..................................................................................................................................... 21
X.IMYITOZO YO KWIMENYEREZA GUCURANGA ................................................................ 24
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
2
I.INTRODUCTION
Solfège
Iri jambo abenshi baryumva bagira impungenge…
Nyamara ni nk’ururimi rudufasha kumenya ibirenze amagambo gusa.
Solfege ni uburyo busobanutse, kuko buroroshye kandi burumvikana :
Amanota yigabanyamo kabiri kugirango yihute kandi akandikwa yegeranye,
Amanota arazamuka yerekana aho kuzamuka, kandi ushobora kubona ahazamuka cyane
urebesheje amaso.
Nuances ziyobora mu gusoma neza amanota, zitubwira kwiyoroshya, gushyiramo imbaraga, ibyishimo, umubabaro, n’ibindi mu buryo umuhanzi yashatse uko indirimbo imera.
Amajwi (tonalités) ni nk’ibihugu usura mu ndirimbo…
Kumva neza amajwi bitwumvisha neza imikoreshereze ya Dièse cyangwa Bémol mu
ndirimbo.
Urupapuro rwa muzika :
Ni urupapuro rusomwa uva hejuru ujya hasi, ibumoso ujya iburyo, ruriho ibimenyetso
bihagije k’umunyamuziki bimufasha kuririmba indirimbo yanditseho mu mwimerere wayo.
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
3
II. MUHUNDWANOTA (PORTEE)
II.1.INYITO
Portéé ijyamo amanota ya muzika, ubuceceke (silences), imfunguzo (clés) n’ibindi
bimenyetso by’umuziki. Uko amanota yanditse hejuru ni nako ijwi riba ari rito (aigue) ;
uko amanota yanditse hasi ni nako ijwi riba rinini (grave)
Kuri Portée, Axe vertical (uburyo bw’umurongo uhagaze) bwerekana ingano (Hauteur)
y’amajwi (ijwi ryo hasi, ijwi ryo hejuru,….), Axe horizontal (uburyo bw’umurongo utambitse)
bukerekana igihe cy’amajwi amara (durée) (gutinda, kwihuta,…)
Inyandiko y’amanota (partition) ishobora kuba igenewe umuntu umwe cyangwa se benshi. Mu
gihe ari bentu benshi, amanota azandikwa muri muhundwanota (portée) nyinshi zitandukanye.
Buri gice (igipimo cg ibipimo byinshi) kikaba giteganye kuva hejuru ujya hasi.
Muhundwanota (portée) nyinshi zifite amanota, n’ibindi bimenyetso bigendera hamwe nibyo
bita « Sisiteme » (système).
Sisiteme 1 igizwe na
Portée 5
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
4
II.2. AMANOTA YA MUZIKA
Amanota ya muzika arangwa n’uburebure bwayo n’igihe amara ;
Amanota, yerekana igihe bitewe n’uko inota rimeze (forme), ashyirwa ku mirongo (cyangwa
imirongo irenga) cyangwa hagati y’imirongo bya portée (muhundwanota).
Imirongo no hagati yayo bya portée bibarwa uva hasi ujya hejuru, nk’uko bigaragara ku
gashushanyo :
II.2.1.UKO IBIMENYETSO BY’ AMANOTA BYANDIKWA
Amanota yandikwa nk’ikiziga (nk’igi) aho ari hakaba ariho herekana uburebure bw’ijwi.
Ibara ry’Umweru cyangwa Ibara ry’umukara ?
Ikiziga kiba ari ibara ry’umweru iyo ari inota bita « Blanche », cyangwa se kimwe
n’andi manota ari hejuru yaryo mu butinde (Ronde, Ronde pointée),
Naho ikiziga cy’ibara ry’umukara gikoreshwa ku inota rya « Noire » cyangwa se
kuyandi manota ari hasi yaryo mu butinde (Croche, double croche,…).
Akarongo gahagaze (hampe)? Crochet ?
Blanche n’andi manota yose ari munsi yayo (mu butinde) yose afiteho akarongo gahagaze
(cyangwa se umurizo), umurongo uhagaze ureba hejuru cyangwa se hasi. Naho Croche,
kimwe n’andi manota yose ari munsi yayo (mu butinde) yose afite aga crochet kamwe
cyangwa se twinshi.
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
5
II.3. AMANOTA MURI PORTEE (MUHUNDWANOTA)
Twibukiranye ko imirongo cyangwa hagati y’imirongo bya portée ubibara uhereye hasi. Mbere
yo gushyira amanota muri portée, urabanza ugashyiramo urufunguzo (rwa « SOL » cg rwa
« FA ».
II.3.1. URUFUNGUZO RWA MUZIKA
A. URUFUNGUZO RWA SOL:
Urufunguzo rwa « Sol » rwifashishwa bandika amanota yo
hejuru
Hera
ibumoso bwa
Portée
Shyira
ikaramu
k’umurongo
wa kabiri
(umurongo
wa SOL )
uhereye hasi
Ujya hejuru,
shushanya
akarongo
kigoronzoye
Zamura Huza (kora
Boucle)
Ongera
umanure
….
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
6
Ugendeye kuri « Sol » yerekanwa n’urufunguzo rwayo, handikwa urukurikirane rw’amanota azamuka cyangwa amanuka (usimburanya mu mirongo no hagati yayo). Uretse imirongo 5 no hagati y’imirongo hane (4) bimenyerewe, hakoreshwa kandi umwanya uri munsi y’umurongo wa mbere n’umwanya uri hejuru y’umurongo wa gatanu.
B. URUFUNGUZO RWA FA:
Urufunguzo rwa « Fa » , k’umurongo wa kane, rwifashishwa bandika
amanota yo hasi y’abagabo
(Habaho izindi mfunguzo za FA ariko zagenewe gukoreshwa ku ibikoresho bya muzika bimwe na bimwe)
Uhereye ku inota rya « Fa » ryerekanwa n’urufunguzo, handikwa urukurikirane rw’amanota
azamuka anamanuka usimburanya ku mirongo no hagati y’imirongo. Hanakoreshwa kandi
imirongo n’imyanya myinshi iri hejuru y’umurongo wa mbere n’umwanya uri hejuru y’umurongo
wa gatanu.
C. URUFUNGUZO RWA « SOL » SPECIAL TENOR:
Abaririmbyi bakoresha urufunguzo rwa sol « spécial ténor » rwandikwa hariho umubare 8 muto
hasi bisobanura ngo :
« Itonde ! uburebure bw’amanota (hauteur) bwanditswe muri cyiciro cyo hejuru (octave),
mu rwego rwo korohereza abayasoma.»
Hatariho uwo mubare (8), baririmbira ku kigero kimwe n’abaririmba Soprano.
Ibumoso bwa
portée
Umurongo wa kane uhereye hasi
(umurongo wa FA), andikaho akadomo
kanini
Umurongo uberamye
munini umeze nka 9
unyuze hagati
y’umurongo wa 4
Utudomo tubiri
dukikije umurongo
wa 4
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
7
III. UBUTINDE (IGIHE) MU MUZIKI
III.1.UBUTINDE (IGIHE) BW’AMANOTA
Ibimenyetso byakoreshejwe handikwa amanota nibyo byerekana ubutinde (igihe) bw’ayo manota.
Ronde Ingana n ibihe bine (bingana na blanche ebyiri (2)) Yitwa Ronde kuko izengurutse kandi nta murizo.
Blanche Ingana n ibihe bibiri (icya kabiri cya ronde, ingana na noire
ebyiri (2)).
Noire Ingana n igihe kimwe (icya kabiri cya blanche, ingana na croche
ebyiri (2))
Croche Ingana n igice cy’igihe (icya kabiri cya noire …) Nk’uko izina ribivuga, croche ifite aga crochet hejuru. Ibimenyetso byose biri munsi yayo bifite ama crochet ahwanye n’izina ryaryo : « double croche » crochet ebyiri (2), « triple croche » crochet eshatu (3), etc. Iyo hari croche nyinshi zikurikirana, crochets zishobora gusimburwa n’umurongo umwe (cyangwa myinshi) « ligature » (1 ku ma croche, 2 kuri za double croche etc…)
Double croche ingana na kimwe cya kane (1/4) cy’igihe (icya kabiri
cya croche …)
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
8
igihe cya ronde imwe kingana n’icya blanche 2 / noire 4 / croches 8, etc…
------------------------
III.2.TRIOLETS
Abahanzi, kugirango bace injyana « casser le rythme » cyangwa se ku zindi mpamvu,
bakenera rimwe na rimwe guha amanota bandika ibihe bidasanzwe.
Urugero : Guca blanche, noire cyangwa croche mo 3… (5… 6… 7… mu bice bingana).
Kuri triolet; amanota 3 amara igihe kingana n’icya amanota 2. Triolet uzayibwirwa n’uturongo
turi hejuru harimo umubare 3, hejuru y’amanota 3 (cyangwa se silence zinganya igihe zishobora
kujya muri triolet)
Triolet ya croches imara igihe cya croches 2 ( = Noire)
Triolet ya noires imara igihe cya noires 2 ( = Blanche) … gutyo gutyo
Hano,izi noires eshatu « Sol » zingana na noires 2
(Ibihe bi 2)
Hano, triolets zirimo silences
‘’ Croches 3 « La » zingana na croches 2 (Igihe
kimwe)
Inota rishobora gucibwamo kandi ibice bitandukanye, twavuga nka : ibice bi 5… 6… 7…
bingana (urugero : quintolets (5)) Umubare wo hejuru k’uturongo uzahinduka icyo gihe bitewe
n’umubare w’amanota (5… 6… 7… )
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
9
III.3.UBUCECEKE (SILENCES)
Umuziki urimo n’igihe cyo kuruhuka cyangwa silences.
Nk’uko haba hakenewe ibimenyetso byerekana ubutinde bw’amanota, haba hakenewe
n’ibyerekana igihe guceceka (silence) bimara.
Buri kimenyetso cy’inota kigira n’icy’ubuceceke binganya igihe :
Pause ni silence ingana na Ronde, ibihe 4.
demi-pause ni silence ingana na Blanche, ibihe 2.
Soupir ni silence ingana na Noire, igihe 1.
demi-soupir ni silence ingana na Croche, ½ y’igihe.
quart de soupir ni silence ingana na Double-croche.
Ingofero :
Imbonerahamwe y’ibihe bya silences Pause yerekanwa n’ikimenyetso cy’ingofero
icuritse
Pause = ibihe 4 = igihe kinini
Demi-pause ifite akamenyetso k’ingofero
yambawe, 1/2 pause = ibihe 2 = blanche
Soupir ingana na noire = igihe 1
demi-soupir ingana na croche Bihwanye na ½ by’igihe.
quart de soupir ifite udu crochets 2 nka
double-croche Bingana na ¼ by’igihe
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
10
III.4.NOTES POINTEES N’AMANOTA AFATANYE
1) Point de prolongation
Ni akamenyetso kandikwa inyuma y’ikimenyetso cy’inota kakaryongerera igihe. Gashobora
kandi no kujya inyuma ya Silence kakayongerera igihe.
Igihe ako kamenyetso kongeraho kingana n’icyakabiri cy’inota cg silence gakurikiye.
Ingero :
- Blanche igira ibihe bi 2, igihe cya blanche pointée kizaba ari : ibihe 2 + (icya
kabiri = igihe 1) = ibihe bi 3.
- Noire ifite igihe 1, ubwo noire pointée izagira : igihe 1 + (icyakabiri=
½by’igihe) = igihe 1 n’igice.
- Pause ingana n’ibihe bi 4, ubwo pause pointée izagira : ibihe 4 + (icya
kabiri = ibihe bi 2) = Ibihe bi 6.
2) Double point de prolongation :
Tugendeye ku itegeko ryo hejuru, akadomo ka kabiri kazongeraho igihe kingana n’icyakabiri
cy’akadomo ka mbere.
Ingero :
- Igihe cya blanche double point :
Ibihe bi 2 (blanche) + igihe 1(akadomo ka mbere) + ½ cy’igihe (icya kabiri cy’akadomo ka mbere)
bikaba 2 + 1 + ½ = ibihe bi 3 n’igice.
- Igihe cya noire double point :
Igihe 1 (noire) + ½ (akadomo)+ ¼ (icya kabiri cy’akadomo) = igihe 1 na ¾
- Ingano ya pause double point :
Ibihe bi 4 (pause) + ibihe 2 (point) + 1 (icyakabiri cy’akadomo ka mbere) = ibihe bi 7.
3) Liaison de tenue de note
Iyo amanota abiri ari ku ntera imwe ahujwe n’umurongo uberamye, nibyo bita liaison de tenue
de note. Biba bisobanuye ko inota rya kabiri riba ari iryambere rikomeza. Ibi ni uburyo bwo
kubaka injyana ugakura inota mu gipimo kimwe ujya mu kindi :
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
11
4) Points de diminution
a) Staccato (note piquée) ni akadomo gato, kagena igihe gashyirwa munsi cg se hejuru y’inota.
Aka kagabanya inota ho icyakabiri.
Inyandiko Uko bisomwa
b) Martello (idakunze gukoreshwa) yandikwa nk’akadomo karekare munsi cg hejuru
y’inota, yo ikuraho ¾ ku gaciro k’inota.
IV. ALTERATIONS (IMPINDUKA)
Alteration ni ibimenyetso byongera cyangwa bigabanya amajwi y’amanota bishyizweho.
Habaho ubwoko bubiri bwa altérations :
Altérations (impinduka) z’ingenzi (cg zihoraho) zishyirwa ku ntangiriro ya portée,
inyuma neza y’urufunguzo kandi mu mwanya umwe buri gihe.
Uko dièses (#) zikurikirana : FA, DO, Sol, Ré, La, Mi,Si,
Uko bémols zikurikirana : kimwe na dièse uhereye inyuma: Si, Mi, La, Ré, Sol, Do,
Fa.
Inota rihinduka ni iriri aho alteration iri (Urugero : # ya Fa# iba k’umurongo wo hejuru
ahasanzwe handikwa inota rya Fa ; # ya Do# iba hagati y’imirongo ha 3, etc. …)
Muri uru rugero, Dièses eshatu zikora altérations (impinduka) zikurikiranye (Fa Do
et Sol) zigira ingaruka ku manota yose ari k’umurongo cg hagati y’imirongo ibimenyetso
biriho kugeza indirimbo irangiye (cyangwa se habaye impinduka mu bimenyetso).
Altérations (impinduka) z’impanuka zishyirwa imbere y’inota zikarihindura. Izi
zigira ingaruka ku manota ari k’umurongo cg hagati y’umurongo umwe mu gipimo kimwe
gusa (cg se zikicwa na béccare mu gipimo)
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
12
V. TEMPO NA POINT D’ORGUE
V.1.TEMPO
Yerekana umuvuduko w’injyana mu mibare (battements par minute)
Iyo Tempo yagenwe, yandikwa mu ntangiriro y’indirimbo (cg hagati iyo iri buhinduke)
Ingero : (110 kuri noire = noires 110 mu munota) (60 kuri blanche =
blanche 60 mu munota umwe).
Tempo ya 60 kuri blanche ingana na inyana ya blanche 60 mu munota umwe (cg imwe ku
isegonda).
Tempo ishobora kwerekana kandi ingendo n’umuvuduko mu ndirimbo : wihuta, ugenda
buhoro, witonze, n’ibindi.
Amazina: Ibimenyetso: Ingaruka:
Dièse Yongera ijwi ho demi ton
Bémol Igabanya ijwi ho demi-ton.
Bécarre Yica impindukwa zakozwe.
Double dièse Yongera ijwi ho demi-ton ku inota ryari risanganywe dièse.
Double bémol Igabanya ijwi ho demi-ton ku inota ryari risanganywe
IBIPIMO BYA TEMPO
Largo Buhoro cyane (Très lent) 40/60
Adagio Buhoro (Lent) 60/80
Andante Buhoro iringaniye (Temperé) 80/100
Moderate Iringaniye (Modéré) 100/120
Allegro Yihuta (Rapide) 120/160
Presto Yihuta cyane (Très rapide) 160 no hejuru
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
13
V.2. POINT D’ORGUE
Ni akadomo gafite akagofero, ushobora gusanga hejuru (cg munsi) y’inota cyangwa ya
silence. Iyo kari kuri Silence bakita « point d’arrêt ».
Yumvisha uwumva inota cyangwa accord yongera (cyangwa rimwe na rimwe igabanya)
igihe, mu ndirimbo.
Point d'orgue izana impinduka za hato muri tempo.
VI. GAMME
Gamme, ni urukurikirane rw’amanota (urugero : kuva kuri do kugeza kuri do) muri octave,
agiye agabanyije mu ntera 12 zingana (intervalles) : demi-tons.
Ushobora kubona uko gamme ikozwe urebye ku manota ya piano (clavier)
Uko ugenda ujya iburyo niko amajwi agenda azamuka, buri ka nota kazamukaho ½ ton uko
ujya iburyo.
(Ifatizo : Do iri ku inota ry’umweru ribanziriza abiri y’umukara)
Intera ziri hagati y’amanota y’umweru ntago zingana zose. Intera iri hagati y’imyeru ibiri itandukanijwe n’umukara ni 1 ton. Hagati y’imyeru ibiri ikurikiranye harimo ½ ton.
Gamme ya do Majeur kuri piano :
Amanota 13 ku ntera 12
Kuri iyi shusho, bigaragara ko hagati ya Mi – Fa na Si – Do, nta mukara urimo. Intera iri hagati y’ayo manota ni ½ ton, ariko ikaba 1 ton ku yandi manota atandukanijwe n’umukara ( Do na Ré, Ré na Mi, Fa na Sol, Sol na La, na La na Si)
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
14
Bavuga « gamme ya do » gamme itangirira kuri “do” kandi ikarangirira
kuri do. Gamme ya sol izatangirira kuri sol inarangirire kuri sol
Ubwo gamme ya ré izatangirira kuri ré irangirire kuri ..... ? (Bravo ! ni ibyo wabimenye).
VI.1. INTERA (DEGRE) ZA GAMME
Inota ritangira gamme yakoreshejwe niryo ritanga « ton » cyangwa aho
kuririmbira ; ryitwa « tonique », irikurikiyeho ryitwa « sus-tonique ».
Buri nota (cg intera) rya gamme rifite izina ry’intera (degre); reka tubirebe dukoresheje
imibare, ukurikije umwanya wayo muri gamme (Ikiciro cya mbere kizagira umubare I,
icyakabiri II, etc…) :
I Tonique (inota ritanga ton)
II Sus-tonique (inota ryo hejuru ya tonique)
III Médiante (Inota ryo hagati)
IV Sous
dominante
(Inota ryo munsi ya Mediante)
V Dominante (Inota riyoboye)
VI Sus-dominante (Inota ryo hejuru ya Dominante)
VII Sensible (inota rijya kwegera irikurikiyeho : tonique)
VIII Tonique (octave)
VI.1.1.TÉTRACORDES (IBYICIRO BYA 4)
Buri gamme igizwe n’ibyiciro bibiri bisa aribyo tetracordes (imirya ine cg amanota 4)
Dufatiye urugero kuri Gamme ya Do Majeure : tuyigabanye mu byiciro bibiri bya amanota (cg
imirya) 4 (aribyo byiciro 2 cg tetracordes).
Buri kiciro kirangana, bivuzeko buri cyose kigizwe na :
Icyiciro cya mbere Ton 1 (Do-Ré), Ton 1 (Ré-Mi) na ½ cya Ton (Mi-Fa)
Ton 1 itandukanya ibyiciro bibiri (Fa-Sol)
Icyiciro cya kabiri Ton 1 (Sol-La), Ton 1 (La-Si) na ½ cya Ton (Si-Do)
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
15
VI.1.2.GAMME RELATIVE MINEURE
Buri gamme ‘Majeure’ ifite indi « murumuna wayo », bita « Gamme mineure ».
Ama Tons n’ibyakabiri byazo biri hagati y’amanota amwe.
Kugirango ubone inota rya mbere rya Gamme mineure, uzafata inota riri munsi y’iritangira
Gamme Majeure yayo usubiye inyumaho Ton 1 n’igice (1 na ½ ) :
Dufate urugero kuri Gamme ya Do Majeure :
Dusubiye inyuma tuva kuri Do tujya kuri Si turabona igice (1/2 cya Ton); tuva kuri Si tujya
kuri La ni Ton 1 (turabona Igiteranyo cya ton 1 na ½ ). Ubwo La niryo nota rya mbere ry’iyo
gamme. Gamme relative ya « Do Majeure ni « mineur yayo ».
VI.1.3.GAMME MINEURE ZISANZWE
Habaho ubwoko bwinshi bwa Gamme mineure. Turebe cyane k’uburyo bworoshye bwa
gamme relative mineure zifite impinduka zimwe na zikuru zazo (Gamme Majeure)
Ibyiciro bya 4(tetracordes) ntago bizakorwa kimwe nko kuri majeure :
Icyiciro cya mbere Ton 1 (La-Si), ½ cya Ton (Si-Do) na Ton 1 (Do-Ré)
Ton 1 itandukanya ibyiciro bibiri (nk’ibisanzwe) (Ré-Mi)
Icyiciro cya kabiri ½ cya Ton (Mi-Fa), Ton 1 (Fa-Sol) na Ton 1(Sol-La)
Iyi nyubako ni imwe kuri Gamme mineure zose zisanzwe.
Muri gamme mineure zisanwe :
Icya ½ cya ton kiri hagati y’intera (degré) ya II n’iya III no hagati y’iya V n’iya VI :
la si do ré mi fa sol la
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
16
VII. IBIPIMO (MESURE)
*Urugero rwa 1 :
Ibipimo
Kugirango byorohereze abasoma amanota y’indirimbo, buri bice bigabanyije mu bipimo.
Ibi rero bifasha mu kuyigabanya mu bice hakurikijwe injyana (rythme) no kumenya aho
bashyira ibihe (Temps fort cg Temps faibles). Buri gipimo gifite inomero (kuva kuri 1
kugeza … bitewe n’uko indirimbo ireshya).Inomero y’igipimo gitangira portée (cg se
sisiteme) akenshi yerekanwa imbere y’umurongo
Mu rugero rwo hejuru (*urugero rwa 1), umugabane ¾ wanditse inyuma ya Dièses ebyiri
(Armure) utwereka ko, tugendeye k’umubare wo hejuru, dufite ibihe bitatu(3) mu gipimo.
Mu rugero rw’ibipimo bi 7 (*Urugero rwa 2), rwo hasi, Umubare wo hejuru(2) utwereka ko
harimo ibihe bi 2 muri buri gipimo.
Barre de mesure
Ibipimo bitandukanywa n’umurongo uhagaze ariwo bita « barre de mesure » (ushobora kuba
umwe : barre de mesure simple, ibiri : double barres, cyangwa se barre de reprise). Ku mpera
z’indirimbo haba hariho imirongo ibiri aribyo bita « barre de fin » (urugero rwa 2).
*Urugero rwa 2 :
Double barre Ushobora guhura n’imirongo ibiri (double barre) hagati mu ndirimbo aho iba itandukanya
nk’inyikirizo n’igitero cyangwa se nk’iyo hagiye kubaho guhinduka kw’igipimo. Akamaro ka
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
17
Double barre ni ako kugaragaza neza inyandiko gusa (Esthetique).
Barres de reprise
(urebe aho utudomo tubiri turi)
Barre de mesure yambere (Ifunguye)
Barre de mesure ya nyuma (Ifunga)
Mu rugero rwacu rwa 2, Igipimo cya 3 n’icya 4 biri hagati ya Barres de reprise bivuze ko :
Ibipimo biri hagati ya « barres de reprise » bikinwa inshuro ebyiri.
NB : *Iyo barre de reprise ya mbere iri ahatangira portée ntago yandikwa.
Usoma Agace ka A- B (Ugasubiramo B)
hanyuma ugasoma C
Usoma Agace ka A-*A-B-B-C-C
Armure
Ushobora gusanga alteration k’urufungunzo rw’indirimbo, nibyo byitwa
« armure ». Twibukiranye: Izo altérations (zihoraho cg z’ingenzi) zigira ingaruka ku
manota mu ndirimbo yose. Urugero, iyo ufite dièse imwe k’urufunguzo k’umurongo
wa Fa, ubwo Fa zose ziri mu ndirimbo zigomba kongerwaho ½ cya Ton.
VII.1.IMIBARE Y’IGIPIMO (CG SIGNATURE RYTHMIQUE)
Imibare y’igipimo igizwe n’imibare ibiri yandikwa umwe hejuru y’undi (mu buryo
bw’imigabane).
Mu gihe igipimo gihindutse hagati mu ndirimbo, igipimo gishya cyandikwa inyuma ya double
barre.
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
18
Igipimo kivugwa uhereye ku mubare wo hejuru. Urugero, ibipimo 3/4, 5/2 et 12/8, bizitwa «
gatatu kuri kane », « Gatanu kuri kabiri » et « Cumi na kabiri ku umunani ».
Ubusobanuro bw’imibare y’igipimo
a) Mu bipimo byoroheje
Ibi bipimo byoroheje kandi byitwa « mesures binaires »: bisobanuye ko buri gihe gishobora
kwigabanyamo kabiri (croches ebyiri).
-Mu rugero rwo hejuru, Umugabane uri imbere y’urufunguzo ufite hasi umubare 4 (Ex. 2/4 -
3/4 - 4/4). Umubare wo hasi (4) werekana inshuro ugomba kugabanyamo ibihe bi 4 bya
« Ronde » kugirango ubone « igihe fatizo » (unité de temps).
Urugero : Mu gipimo cy’ibihe bitatu (3/4) tugabanya Ronde mo 4
Ibihe bi 4 bigabanyijemo 4 = Igihe 1 kingana na “Noire” Turahita tubona igihe
fatizo kingana na Noire. Umubare wo hejuru werekana Noires zigomba kuba hagati y’imirongo
y’ibipimo (barre de mesure) 2/4 (ibihe bi 2), 3/4 (ibihe bi3), 4/4 (ibihe bi 4).
-Umugabane uri imbere y’urufunguzo ufite hasi umubare 2 (Ex. 2/2 - 3/2 - 4/2). Umubare wo
hasi (2) werekana inshuro ugomba kugabanyamo ibihe bi 4 bya « Ronde » kugirango ubone
« igihe fatizo » (unité de temps).
Urugero : Mu gipimo cy’ibihe bitatu (3/2) tugabanya Ronde mo 2.
Ibihe bi 4 bigabanyijemo 2 = Ibihe bi 2 bingana na “Blanche” Turahita tubona igihe fatizo
kingana na Blanche. Umubare wo hejuru werekana Blanches zigomba kuba hagati y’imirongo
y’ibipimo (barre de mesure) 2/2 (Blanche 2), 3/2 (Blanche 3), 4/2 (Blanche 4).
b) Mesures ternaires
Ibipimo byitwa gutyo cyangwa se Mesures Composées kuberako buri gihe kiba gishobora
kugabanywamo croches 3.
Igipimo gishobora gukorwa na noire pointée 1, na noire 1 wongeyeho croche 1, na croches
3, na doubles croches 6… cyangwa se n’urundi ruhererekane (urugero, noire pointée 1 na
doubles croches 6)
Umugabane uri imbere y’urufunguzo ufite hasi umubare 8 (Ex. 3/8 - 6/8 - 9/8 - 12/8).
Umubare wo hasi (8) werekana inshuro ugomba kugabanyamo ibihe bi 4 bya « Ronde »
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
19
kugirango ubone « igihe fatizo » (unité de temps).
Urugero : Mu gipimo cyandikwa 6/8 tugabanya Ronde mo 8.
Ibihe bi 4 bigabanyijemo 8 tubona ½ cy’ igihe aribyo binganya agaciro na “Croche. Umubare
wo hejuru werekana Croches zigomba kuba zigize igipimo. Kuko igihe kiba kigizwe n’agaciro
ka Croche 3, ubwo igihe fatizo kizaba noire pointée tugire ibihe bi 2 ku gipimo.
VIII.IBIMENYETSO BYO GUSUBIRAMO (SIGNES DE
REPRISE ET LA CODA)
Bituma ushobora gusubiramo igice kinini cy’indirimbo (Igice kiri hejuru y’igipimo kugeza ku
mirongo myinshi).
A) BARRES DE REPRISE
Nk’uko twabibonye hejuru, habaho uburyo bwo kuba wasubiramo nk’interuro yose :
Mu gihe hari ugusubiramo, igihe impera y’interuro ebyiri zisa itari imwe, hakoreshwa
utumenyetso (amagambo) nka Prima volta et Seconda volta, bivuze ubwa mbere n’ ubwa
kabiri , akenshi bihinnye nka 1a, 2a, 3a etc. (1 – 2 – 3 etc… mu gifaransa) kugirango ibice
byose bize gusomwa uko bikwiye.
Ukina: A - B - *A - C
Iyo igice A B kiri bukinwe kabiri, B yaba ifite hejuru « 1a – 2a » naho C ifiteho « 3a » Wakina: A - B - *A - B -*A - C
B) DA CAPO (D.C.)
Da capo Ni imvuga y’igitaliyani isobanuro « Kuva ku ntangiriro ». Ihinwa nka
D.C., yerekana ko indirimbo igomba gusubirwamo uhereye ku ntangiriro.
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
20
Ukina ibice byerekanywe A – B- C byose
wabirangiza ugatangira ukongera ukabikina A – B
– C.
Ukina: ABCABC
Da capo akenshi iba iherekejwe n’ijamabo ry’igitaliyani Fine, bivuga « impera y’indirimbo
» ibi byerekana neza aho indirimbo irangirira igihe wasubiyemo ubwa kabiri.
« Point d'arrêt » akenshi iba iri hejuru y’inota risoza cyangwa se ya double barre.
Ukina ibice byerekanywe A –B –C
hanyuma ugasubira ku ntangiriro
(kubera D.C.) ugakina kugeza ku ijambo
« Fine ». Muri uru rugero hari « point
d’arret » hejuru ya Double barre.
Ukina: ABCAB
C) RENVOI (DAL SEGNO)
Iyo ako kamenyetso kakorshejwe, kagomba kugaragara inshuro ebyiri 2 mu ndirimbo : Ibiri
hagati y’utwo tumenyetso byose biba bigomba kuririmbwa bigasubirwamo.
Ukina ibice byerekanywe A – B – C
utitaye kuri “Dal Segno” ya mbere. Iyo
uhuye n’iya kabiri uhita usubira aho
iyambere iri, ni ukuvuga kuri B – C . Ukina : ABCBC
D) IKIMENYETSO CYA CODA
Ikimenyetso cya Coda (mu gitaliyani bivuga : Umurizo) ni ikimenyetso kerekana ko « ugomba
guhera aha » ugasimbuka ukajya ku gipimo giherereyeho ikindi kimenyetso nka cyo. (Kujya
ku kimenyetso bimeze kimwe kugirango uririmbe agace ka nyuma : Al Coda).
Iyo umuhanzi yafashe umwanya agashyiramo ibyo bimenyetso mu gace ka nyuma, ni
ukugirango yirinde ko uzabisoma azibura mu gihe ahuye na Reprises cg Renvois nyinshi,…
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
21
IX. NUANCES
Indirimbo ibaye itarimo nuances yaba ntaburyohe bw’umwimerere
Dore imbonerahamwe ya Nuances z’ingenzi zikoreshwa muri muzika. Akenshi
zandikwa mu gitaliyani.
Nuances (mu
gitaliyani)
Impine Ubusobanuro
Pianissimo pp Buhoro cyane
piano p Buhoro
Mezzo piano mp Buhoro biringaniye
Sotto voce wongorera
Mezzo voce Uvuga buhoro
Un poco forte Cyane buhoro (peu fort)
Mezzo forte mf Cyane biringaniye
Forte f cyane
Fortissimo ff Cyane birenze
Imbaraga zikoreshwa baririmba zishobora gutandukana
Kongera imbaraga
Nuances Impine Ubusobanuro
crescendo cresc. Genda wongera ijwi
rinforzando rfz Shyira imbaraga mu ijwi
sforzando sf cg fz Ongera imbaraga mu ijwi
Più forte N’imbaraga nyinshi
Ugenda wongera ijwi
buhoro buhoro
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
22
Ugabanya imbaraga
Nuances Impine Ubusobanuro
decrescendo decresc. Ugabanya ijwi
diminuendo dim. Ugabanya ijwi
smorzando smorz. Ureka ijwi rikavamo
meno forte buhoro
morendo mor. Ureka ijwi rikavamo
calando cal. Ugabanya ijwi
Ugenda ugabanya ijwi buhoro
buhoro
Nuance ku amanota ari yonyine
Ushobora kongera cyangwa ukagabanya imbaraga, ijwi ,… ku manota amwe na amwe
ukoresheje kimwe mu bimenyetso byashyizwe hejuru cyangwa hasi y’inota rirebwa
n’impinduka:
Nuances (mu gitaliyani)
Impine Ubusobanuro
forte piano fp Inota uritangira n’imbaraga
ariko akarigumaho buhoro
> Inota uritangira n’imbaraga
ariko akarigumaho buhoro
Inota ryongerewe imbaraga
(accentuée)
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
23
Amagambo akoreshwa cyane muri muzika
Terme italien Signification Terme italien Signification
affettuoso affectueux
disperato désespéré
agitato agité
dolce doux
amabile aimable
doloroso douloureux
amoroso amoureux
drammatico dramatique
appassionato passionné
energico énergique
ardito hardi
espressivo expressif
brillante brillant
furioso furieux
cantabile chantant
giocoso joyeux
capriccioso capricieux
grazioso gracieux
comodo commode, aisé
lagrimoso éploré
con allegrezza avec allégresse
leggero léger
con anima avec âme
maestoso majestueux
con bravura avec bravoure
malinconico mélancolique
con brio avec brio (entrain, vivacité)
mesto triste
con delicatezza avec délicatesse
nobile noble
con dolore avec douleur
patetico pathétique
con espressione avec expression
pomposo pompeux
con fuoco avec flamme
religioso religieux
con grazia avec grâce
risoluto résolu
con gusto avec goût
rustico rustique
con moto avec mouvement
scherzando en badinant
con tenerezza avec tendresse
semplice simple
delicato délicat
teneramente tendrement
disperato désespéré
tranquillo tranquille
dolce doux
tristamente tristement
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
24
X.IMYITOZO YO KWIMENYEREZA GUCURANGA
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
25
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
26
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
27
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
28
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
29
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
30
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
31
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
32
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
33
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
34
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
35
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
36
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
37
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
38
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
39
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
40
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
41
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
42
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
43
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
44
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
45
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
46
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
47
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
48
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
49
Copyright ©2018 BALYMUS Ltd E-mail : [email protected]
Tél : (+250)788915025/722817159 Website : www.balymus.com
50
IND EX ES
Zimwe mu mbuga zagufasha kwimenyereza ibimenyetso, kumenya gukina no kuririrmba amanota:
1. www.balymus.com Kuririmba usoma amanota
Kuririmbira kuri Ton
Kuguma kuri Tempo
Imyitozo y’inyjyana
2. http://france.catsfamily.net/main/sub.php?rub=JLM3 Kumva amanota
3. http://cours2sique.free.fr/medias/flash/pianokeyboard.swf Kwitoza piano wishimisha
4. http://www.letoutpetitconservatoire.com/piano-memory-jeu.html Piano ku bana bato
Uramutse ufite andi makuru arenze aha ku mbuga zafasha abandi watubwira ukoresheje
contacts zacu ziri hasi y’aka gatabo