CENTER OF VISION.EDGE OF PERFORMANCE.

X-VU

Where comfort meets visionary style. Mares LiquidSkin technology provides unsurpassed natural comfort. LiquidSkin feels like no other, and will bond the mask to your face like a second skin. Oversized lenses provide you with a field of vision you’ve been waiting for. Don’t compromise, just look for the extra view.Be visionary. Take the edge of performance.

mares.com

TWEE

MA

AN

DEL

IJK

S IN

FORM

ATI

EBLA

D (

NIE

T IN

JU

LI E

N A

UG

UST

US)

VA

N D

E N

EDER

LAN

DST

ALI

GE

LIG

A V

OO

R O

ND

ERW

ATE

RON

DER

ZOEK

EN

-SPO

RT N

ELO

S N

r. 2

45

- se

pt.

/ok

t. 2

01

3

Technische Zeestage 2013

Sint-Eustatius Ongerept

Cover_245.indd 3 30-8-2013 13:35:01

www.hugyfot.com

Foto

: Ber

t Sey

ssen

s

Since 1953

Hugyfot’s kleinste heeft grootse ambiti es! heeft grootse ambiti es!

De GoPro 3 is zondermeer een bijzondere camera. Net daarom ontwikkelde Hugyfot voor de GoPro 3 een bijzondere behuizing die je de mogelijkheid biedt om:

6 uur te filmen i.p.v. 40 minuten, dankzij een optionele extra batterij (met gebruik van het GoPro LCD scherm); het GoPro LCD scherm apart aan te sluiten in een waterdichte behuizing (met kabel tot 3 meter) voor gebruik als polecam; een onderwatermicrofoon aan te sluiten; een extra extern batterijpack aan te sluiten voor waanzinnig lange time lapse opnames.

foto

: Har

ry K

lerk

s

Hybrid 2Quadristar Ti XPGH

Mogelijke accessoires:

lanyard metsnelsluiting

extra setjebatterijen

autolader

6 jaar garantieop de titanium lampkop

Uitgerust met PWM microprocessor:

dimbaar (50-100%) beveiliging tegen diepontlading “bring me home modus” thermische beveiliging voor gebruik boven water

Krachtige, compacte en lichte duiklampmet Hybrid technologie tot 960 Lumen

Introductieprijs

359,00 Euroi.p.v. 449,00 Euro

Actie gedurende April, Mei & Juni

www.green-force.com

Geleverd met lader en 2 oplaadbare batterijenin een handige Soft Shell verpakking.

100 min

April 2013.indd 1 12/02/2013 16:12:41

NEL

OS.

beD

uik

spo

rt o

ok v

oor

jou!

Jeugdduiken voor Jeugdduikers

Commissie DuikonderrichtSubcommissie Jeugdduiken

Vanaf nu te koop in de NELOS-BOETIEKMeer informatie skubbaenfred@nelos.be

Cover_245.indd 4 30-8-2013 13:35:07

3Hippocampus sept./okt. 2013

Van de redactie

BondsnieuwsTechnische Zeestage 2013 ......................12-17'Hashtag' Wat is dat nu weer? ................20-22Systematisch screenen op PFO zinvol? .....39Ann Tielen: inzet en stuurmanschap

bij duikers met een handicap ........... 40-43Hyperthermie of

te hoge lichaamstemperatuur .........52-53De Audiovisuele Commissie

evolueert ............................................... 54-55Goede redders maken het verschil

tussen leven en dood ......................... 60-62De 34e Noordzeechallenge .................... 72-73

Vaste rubrieken50 jaar Barracuda .........................................5-7Hippoëzie .......................................................... 23Leven in het 'bah' water: zout ................28-30Duurzame duik in het zeeuwse water

mogelijk door groene perslucht .............50Retro-Hippo .....................................................64Close-up (Bert Seyssens) ...................... 66-67

Was het warm genoeg voor jou, afgelopen zomer? Voor sommigen wel, want terwijl ze in volle zon zaten met hun duikpak aan, kregen ze te maken met hyper-thermie, de me-dische term voor te warm. Over medisch ge-sproken, de Geneeskundige Commissie maakt in deze Hippo haar standpunt bekend over de zin van het al dan niet preventief onderzoek naar een PFO. Onder invloed van de warmte trokken velen naar het water. De Hoger Red-ders en Duiker-Redders hadden op sommige badplaatsen hun handen vol. Op duikplaat-sen was het ook druk en bij een watertempe-ratuur van 23°C in de Oosterschelde, was het genieten van al dat moois in het zoute water. Zowel jeugdduikers als volwassen duikers zaten langer dan normaal onder water. De laatsten maakten zelfs lange ‘trappen’. Nee, geen wenteltrapjes, maar decostops, terwijl ze ondertussen wel zochten naar allerlei klein leven. Al dat onderwaterleven wil je misschien wel op de gevoelige plaat vastleg-gen? Weet dan dat de Audiovisuele Commissie regelmatig cursussen onderwaterfotografie en -videografie inricht en zelfs wedstrijden organiseert. Ook voor beginnende duikers! Ben je een leek in digitale fotografie, dan kan je toch vrij snel goede resultaten boeken en zelfs aan wedstrijden meedoen. Zeker als je in helder water fotografeert, zoals bijv. in Kro-atië (Middellandse Zee), Pemuteran (Bali), Sint-Eustatius (Caraïben), enz. En wie weet kom je op je verre duikbestemmingen prach-tige garnalen of een onsterfelijke kwal tegen? Een app zoals die van Helmut Debelius is dan vaak nuttig om op te zoeken wat je zoal gezien hebt. Terwijl de ene aan het fotograferen is of gewoon van het onderwaterleven geniet, is de andere bezig met technisch duiken op een wrak, aan het vinzwemmen om zijn conditie te verbeteren, … of bezig met het begelei-den van duikers met een handicap. In vorige Hippo kwam de oprichter van het duiken met gehandicapten in de schijnwerper. In deze editie interviewen we Ann Tielen, de huidige voorzitter van de Commissie Duikers met een Handicap, die het concept verder uitbreidde. Uiteraard is er nog veel meer te lezen, buiten wat hierboven allemaal opgesomd werd. Zo ook wat info over nieuw en tweedehandsduik-materiaal, een club in de kijker en info om jouw club te promoten met o.a. een ‘Hashtag’.

Veel leesgenot en prachtige duiken tijdens de nazomer, die van mij even schitterend mag zijn als de voorbije zomer.

Ivo

Coverfoto: Langoest. Locatie: Sint-Eustatius Foto: Luc Eeckhaut.

DOOR IVO MADDER

NELOS-ConsulentenJohn Remueduikonderricht@nelos.be

• Algemeen duikonderricht• Inschalingen

François Desmetduikmateriaal@nelos.be

• Duikmateriaal

Stef Teuwensdt@nelos.be

• Technisch Duiken

Ingrid Dekelver duikgeneeskunde@nelos.be

• Duikgeneeskundige problematiek

Jozef Van den Berghestatuten@nelos.be

• VZW-statuten en -kwesties

Els Huybregtsmental.coaching@nelos.be

• Bijstand bij duikongevallen

Ronny Margodtpr@nelos.be

• Public Relations NELOS

Guy Bosmans boetiek@nelos.be

• Contactpersoon Bloso

Dirk Deraedtveiligheid@nelos.be

• Melden van duikincidenten en bijna-duikongevallen

Ronny De Meersmanpenningmeester@nelos.be

• Penningmeester

Willy van der Plasvoorzitter@nelos.be

• Verzekering

René Van Leeuwenreglementering@nelos.be

• Juridische kwesties in de duiksport

• Duikreglementering

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.beCorrecties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be

NELOS-Boetiek......................................... 84-85BEFOS-FEBRAS...............................................85Skubba & Fred .................................................86Sprokkels .......................................................... 87Webdiving .........................................................88Lopende agenda ..............................................90

ReportagesDe Oosterscheldegeheimen van

het wenteltrapje onthuld ......................8-11De kleurrijkste garnalen en hun taxi ... 18-19Permuteran

onbekende pracht in Bali ...................24-27Maak kennis

met de onsterfelijke kwal ..................32-33Marseille Foto- en Filmfestival ............34-35Van leek tot wedstrijdfotograaf ............36-38Mediteraans duiken in Kroatië ............. 44-49Ongewoon duikmateriaal? .................... 56-59Duikmateriaal te koop .............................68-70Sint-Eustatius ongerept ..........................74-82

Nr 245september/oktober 2013

opmaak_245.indd 3 30-8-2013 13:21:36

4 Hippocampus mei/juni 2013

Commissie BiologieVoorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 - biologie@nelos.be

Secretaris: Jean-Marie Reynaert Gsm 0475 81 43 59 - biologie.sec@nelos.be

Commissie Redactie HippocampusVoorzitter: Ivo Madder Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be

Secretaris: Luc Beets Tel. 03 325 07 36 - hippo.sec@nelos.be

Commissie Duikers met een HandicapVoorzitter: Ann Tielen Tel. 011 42 35 14 - cdmh@nelos.be

Secretaris: Yves Druyve 0486 68 33 51 - cdmh.sec@nelos.be

Commissie SolidariteitsfondsLeden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

NELOS-secretariaat

Duikershuis - Luce De Smet Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be www.nelos.be - www.wiki.nelos.be

ma. 9.30 u - 11.30 u, wo. 9.30 u - 11.30 u en 14.00 - 16.00 u, vr. 14.00 u - 16.00 u

Ongevalsaangiften

Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOS-secretariaat, vergezeld van een geneeskundig ge-tuigschrift. Dit attest moet door de dokter worden afgeleverd binnen 3 dagen na het ongeval.Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen naar het NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Arena (eventueel telefonisch of per fax): t.a.v. de heer Eddy Van Den BoschJozef II straat 36-38 - 1000 Brussel Tel. 02 512 03 04 - fax 02 512 70 94

Hulpdiensten

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur)

HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382

ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112

Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

AIG-ASSISTANCE

Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010 In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland. Call Center: +32 3 253 69 16

Erevoorzitter: Jozef Van den Berghe Tel. 054 32 88 20 erevoorzitter@nelos.be

Raad van Bestuur

Voorzitter: Willy van der Plas Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be

Vice-voorzitter - relaties CMAS: John Remue Tel. 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be

Relaties Bloso - Boetiekverantwoordelijke: Guy Bosmans Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be

Penningmeester: Ronny De Meersman Gsm 0475 70 19 76 - penningmeester@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 - ivo.hubert@nelos.be

Bestuurslid: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 - herwig.vancotthem@nelos.be

Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - pr@nelos.be

Commissies

Commissie DuikonderrichtVoorzitter: John Remue - duikonderricht@nelos.be Gsm 0495 20 00 85

Verantwoordelijke der brevetten: Eric Sels Tel. 015 61 61 81 - brevetten@nelos.be

Ereraad: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - ereraad@nelos.be

Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 - jeugdduiken@nelos.be

Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 - brevettencomite@nelos.be

Sectie duiktechnieken: Dirk De Bilde Gsm 0476 96 26 00 - sdt@nelos.be

Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 - edit@nelos.be

Veiligheidscomité: Dirk Deraedt Gsm 0476 24 30 94 - veiligheid@nelos.be

Geneeskundige CommissieVoorzitter: Roland Vanden Eede - Tel. 03 827 57 31 duikgeneeskunde@nelos.be

Secretaris: Ingrid Dekelver - Gsm 0479 713469 duikgeneeskunde.sec@nelos.be

Mental Coaching: Els Huybregts Gsm O478 44 02 78 - mental.coaching@nelos.be

SportcommissieVoorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 - sportcommissie@nelos.be

Secretaris: Free Duerinckx Herkenrodesingel 7d bus 2.2, 3500 Hasselt

Audiovisuele CommissieVoorzitter: Roland Wantens Gsm 0475 82 90 22 - audiovisueel@nelos.be

Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie:Ludo Braeckman - owf@nelos.be

Verantwoordelijke Onderricht onderwatervideografie: Erik De Groef Gsm 0478 25 09 21 - cursus.owv@nelos.be

Hoofdredacteur: Ivo MadderDe Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen)Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be

Verantwoordelijke uitgever: John RemueGenenbemdestraat 2H - 3945 KwaadmechelenGsm 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets - Jacques Bernaerts - Ingrid Dekelver - Chrisje Demuynck - Bert Janssens - Ivo Madder - Katrijn Ools - John Remue - Monique Remue-Demoustier - Jozef Van den Berghe - Wim Van Doeselaer - Patrick Van Hoeserlande - Roland Wantens

Vormgeving en publiciteit: Katrijn OolsBrusselsesteenweg 313-315 - 2800 MechelenTel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58publiciteit@nelos.be

Pre-press & druk: Swinnen PrintingMuizenstraat 172 - 1981 HofstadeTel. 015 45 02 78 - fax 015 45 02 79info@swipri.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS).Erkend door Bloso (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie).

AdresveranderingenUitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:

secretariaat@nelos.be

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Hippocampus komt tot stand met de steun van

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

4

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toe-gestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet te-ruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzet-ting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, mel-den wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Hippocampus sept./okt. 2013

CER

TIFI

CAT

ION

INTE

RNAT

ION

AL

Advertentietarievenwww.wiki.nelos.be/index.php/Hippocampus Zie bij 'Publiciteit'.

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-wiki, meer bepaald via:

www.wiki.nelos.be/index.php/Hippo-archief

opmaak_245.indd 4 30-8-2013 13:21:39

Een artikel schrijven dat 50 jaar duik-geschiedenis weergeeft is een op voorhand verloren gevecht, maar

na 50 jaar hoeft dat ook niet meer. Het is terugblikken op een aantal hoogtepun-ten en 'fait-divers'. Dat je hierbij niet al-les kan aanhalen, hoort erbij. Als club uit het verre Vlaanderen hebben we ons, zo-als het een Barracuda betaamt, steeds in de stroming gelegd. Soms wat koppig en ogenschijnlijk tegendraads, maar steeds met een ruime blik op de toekomst.

1963

De vzw 'Diepzeeduikersclub Barracuda' wordt door 8 personen, allen afkomstig uit Brugge, opgericht op 10 maart 1963. Yves Verbeke wordt de eerste voorzitter.

1965

Oud lid Van Belleghem poseert in alle fier-heid zijn duikuitrusting voor een duik in de Lac van Loppem.

1972

Duikwedstrijd in Lac Ona.

1977

Duiken in de Middellandse Zee.

1982

Duikexpeditie in Sudan. Clublid en latere voorzitter Lionel Van Hoorickx maakt de eerste filmopnames van het wrak de Um-bria. Op het filmfestival van Luzern, in 1984, zal hij hiermee de eerste prijs in de wacht slepen.

1990

Clubreis naar de Dominikaanse Republiek. In die tijd een onwaarschijnlijk avontuur. Onze huidige voorzitter, Geert Vonck, sa-men met de bewaker van het domein, Han-

nibal, die met trots beweert dat we niet bang moeten zijn: "Ik heb al 4 man neerge-schoten!". Met de vorige voorzitters Pierre Verbeke, Yves Meire, Etienne Jacobus en Lionel Vanhoorickx heeft Barracuda am-per 5 voorzitters gekend op 50 jaar. Het be-leid van de club is bewust losgekoppeld van dat van het duiken, wat een stabiele basis vormt voor een vooruitziende evolu-tie!

1993

Als één van de eerste Belgische clubs start Barracuda opleidingen voor mensen met een lichamelijke handicap. De kandidaten zijn zo enthousiast dat ze zich onmiddellijk lid willen maken. Het is moeilijk te be-schrijven welk gevoel van vrijheid iemand heeft als hij zich kan losmaken van zijn rol-stoel. De commissie 'duikers met een han-dicap' is geboren. Door het grote succes moest al gauw worden uitgekeken naar een ander zwembad, een eigen trainingssche-ma en natuurlijk een hoop vrijwilligers om aan alle aanvragen van mensen met een handicap uit heel West-Vlaanderen te vol-doen. Er wordt een aparte club opgericht, WEVOS Wet Wheels, die in 2005 als duik-school zal erkend worden door de NELOS.

2003 ijsduik Lac van Loppem

Clublid en WWF voorzitter Vlaanderen Yan Verschueren in nat pak. De Lac van Lop-

50 jaar BarracudaDuikschool Barracuda viert dit jaar haar 50e verjaardag. Een stukje geschiedenis …

Club in de kijker

5Hippocampus sept./okt. 2012

Foto

's (7

): ar

chie

f Bar

racu

da.

opmaak_245.indd 5 30-8-2013 13:21:46

pem is van bij de oprichting van de club steeds een duikplas geweest waar Barra-cuda het jaar rond terecht kan voor trai-ning en opleidingen. De put is niet dieper dan 7 meter, maar door zijn grofkorrelige zandstructuur is het water er meestal heel helder. Tussen het fonteinkruid vind je er scholen baars, snoek, karper en paling. In de winter is de put regelmatig een ideale plaats voor een ijsduik. Een winterfestijn waarmee Barracuda al enkele keren het nieuws heeft gehaald.

2004

Barracuda stelt zich open voor andere fe-deraties. Als eerste grote club en tot van-daag nog steeds een uitzondering binnen de NELOS-clubs, worden leden van andere organisaties toegelaten. De club was ervan overtuigd dat het multifederale karakter de duiksport zou doen toenemen en dat toenadering op termijn een grote meer-waarde zou bieden. Een beslissing die toen niet evident was. De aanvang was aarze-lend en stootte onvermijdelijk op ergernis. Maar daarnaast kwam ook het besef dat ie-der systeem zijn positieve kant heeft en we overal iets kunnen leren. Aanvankelijk was het vooral de bedoeling om duikers met een ander brevet een clubkader te bieden waar ze wekelijks kunnen trainen. Vandaag worden er ook opleidingen Padi en rEvo rebreather gegeven en is Barracuda een open duikclub waar bijna alle leden bre-vetten van meerdere federaties hebben.

2004

De geboorte van de rEvo. Clublid Paul Raymaekers was van bij zijn duikopleiding in Barracuda al gefascineerd door alle technische aspecten van de duikwereld. Rebreather duiken was een droom, maar hij zag overal wel zaken die volgens hem beter konden. Hij besloot dan maar een eigen ontwerp te maken. De eerste rEvo werd in 2004 getest op 85 meter, in de Mid-dellandse Zee, tijdens een clubreis van Barracuda. Er volgden nog heel wat ver-nieuwingen en uiteindelijk slaagde Paul er in om een CE-keurmerk te bekomen. Geen vanzelfsprekendheid voor een duiktoestel. In 2008 maakt een ploeg Belgische dui-kers, met voornamelijk Barracudaleden, een geslaagde expeditie naar het wrak van de Maidan, dat op 120 meter diepte ligt op het Rif van Rocky Island in de Rode Zee. Greenforce (clublid Luc Leys) en rEvo re-breathers (clublid Paul Raymaekers) steu-nen de trip. Duikschoolverantwoordelijke Johan Devolder maakt de eerste professio-nele video-opnames van de Maidan.In 2009 maakt Paul als ultieme test voor de betrouwbaarheid van zijn rebreather op het Panoramareef in de Rode Zee een ge-slaagde expeditie op 211 meter. Vandaag is rEvo wereldklasse binnen het rebreather-duiken. Een succesverhaal dat gegroeid is op de donderdagavonden na de training en waaraan veel Barracudaleden wellicht be-wust of onbewust een heel klein beetje hebben bijgedragen.

2013

Barracuda viert zijn 50-jarig bestaan. In mei was er de derde editie van de foto-film-avond in het Boudewijn Seapark. De zeer professionele aanpak in samenwerking met filmclub Spectrum zorgde voor de der-de keer op rij voor een volle zaal enthousi-aste aanwezigen, waaronder Jozef Van den Berghe (erevoorzitter van NELOS en oud Barracudalid) en Ivo Madder (hoofdredac-teur Hippocampus).

26 oktober 2013 Fakkeltocht

Barracuda organiseert als afsluiting van de viering van zijn 50-jarig bestaan een fakkeltocht in het historische centrum van de werelderfgoedstad Brugge. Bij val-avond en met aangepaste verlichting vin-zwemmen in de reien is een unieke erva-ring waarvoor Barracuda graag de andere duikclubs uitnodigt.

Meer info op www.duikclubbarracuda.be.

Johan Vermeulen

Foto

's (2

): ar

chie

f Bar

racu

da.

Foto

: Kur

t Mar

lein

.Fo

to: R

udy

Van

Gel

dere

.

6 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 6 30-8-2013 13:21:55

7Hippocampus sept./okt. 2013 7Hippocampus mei/juni 2013

opmaak_245.indd 7 30-8-2013 13:22:09

Leuk is dat, wanneer je door een 'wenteltrap-ervaren-duiker' wordt meegenomen op zoek naar de wen-

teltrapjes in de Oosterschelde. Joop Sta-lenburg, bekend door zijn Sepiaproject (www.sepiaproject.nl), kent de bodem en diens bewoners rond de Zeelandbrug op zijn duimpje. Hij brengt me feilloos naar de zand-/slibrijke regio waar de kans groot is een glimp op te vangen van deze slakjes.

Plaats van de wenteltrap in het dierenrijk

Rijk: Animalia (dieren)Stam: Mollusca (weekdieren)Klasse: Gastropoda (slakken)Orde: NeotaenioglossaFamilie: EpitoniidaeGeslacht: Eptinonium (wenteltrappen) Soort: Epitonium clathrus (gewone wenteltrap) / Epitonium clathratulum (witte wenteltrap) / Epitonium turtonis (Turtons wenteltrap).

zachtaardige vleeseters

Ze kruipen over de bodem op zoek naar hun voedsel. Als volbloedcarnivoren (nvdr: carnivoren zijn vleeseters) besluipen ze hun prooi: anemonen van het actinaria-type (slibanemoon, weduwroosje, ... ). Eens deze gevonden, graven de slakjes als een mol in het zand naar de voet van de ane-moon toe. Vervolgens stulpen ze een zuig-slurf uit en daarmee knabbelen ze stukjes anemoonvlees af. De anemoon op zich overleeft deze acties, zodat je de wentel-trap eerder als een ectoparasiet van de anemoon kan beschouwen.Het wenteltrapje scheidt via de speeksel-klieren een purperen vloeistof af die mo-gelijks een verdovend effect heeft. Hier-door voelt de anemoon niet dat ze belaagd wordt.Als je het geduld hebt om te blijven kijken, zie je een deel van het slakkenlijfje zelf: een wit kopje met een brede flap en twee lange koptentakels.

De Oosterscheldeduiker met zijn ogen op scherp heeft ze vast al wel gezien: stevige, priemvormige wit-

te schelpjes van zo'n vier centimeter lang, kruipend over de slibrijke bodem aan de Zeelandbrug of in

Goes, richting een slibanemoon... Vermits ze tegenwoordig meer en meer in de Oosterschelde voorko-

men, komen we er ook meer en meer over te weten: welkom in de verborgen wereld van de wenteltrapjes.

De Oosterscheldegeheimen van het wenteltrapje onthuld

Foto

: Pet

er H

. van

Bra

gt.

De gewone wenteltrap (Epito-nium clathrus) is de meest voor-komende wenteltrapsoort in de Oosterschelde.

Boven: De witte wenteltrap (Epitonium clathratulum).

Onder: In de Oosterschelde komen er twee soorten wen-teltrappen voor. De meest voorkomende is de gewone wenteltrap (Epitonium clathrus).

Foto

's (2

): Pe

ter H

. van

Bra

gt.

Reportage - BIoloGIe

8 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 8 30-8-2013 13:22:11

Aan de basis van die tentakels liggen de ogen van het slakje. Zijn voetje is donker-gevlekt. Een fraaie verschijning!En waar wenteltrapjes zijn, vind je ook wen-teltrapjes in wording: de karakteristieke ei-ersnoeren. Eigenlijk is de ganse voortplan-tingscyclus van het wenteltrapje best wel karakteristiek. Zoals zowat alle slakken is ook het wenteltrapje hermafrodiet. Maar het hermafroditisme is best apart en nog niet helemaal opgehelderd.

De meest gangbare theorie gaat als volgt. Een wenteltrapje begint zijn leven als man-netje. Nadat hij goed gegroeid is, wordt hij na één seizoen een groot en flink vrouwtje.Vóór die tijd hoort hij uiteraard zijn taak als mannetje keurig te volbrengen. Hij zoekt zich een groot vrouwtje uit, kruipt op haar schelp en blijft bij haar. Zo kan je dus een grote wenteltrap voorbij zien schuifelen met een klein wenteltrapje op haar schelp vast. Vergis je dus niet: dit is geen moeder wen-teltrap vol broedzorg met haar nazaat. Dit is dus wel degelijk een 'wenteltrappaartje'.

Foto

: Pet

er H

. van

Bra

gt.

Foto

: Pet

er H

. van

Bra

gt.

Foto

's (2

):Jo

op S

tale

nbur

g.

Voor de Nederlandse kust komen er drie soorten wenteltrapjes voor.

De wenteltrap (Epitonium clathrus)De meest voorkomende soort is meteen ook de meest robuuste. De vier centimeter lange porseleinwitte schelp is stevig en priemvormig met een aantal bolle windingen, bezet met ribben, waartussen roodbruine vlekjes opvallen. Je kan deze soort tot zeventig meter diep ontmoeten.

De witte wenteltrap (Epitonium clathratulum)Al heel wat zeldzamer met zijn klein, dunschalig priemvormig schelpje van

max. dertien millimeter lengte. Het schelpje is ook porseleinwit, maar ver-toont geen vlekjespatroon. Dieper dan enkele tientallen meters zal je deze soort niet vinden.

De Turtons wenteltrap (Epitonium turtonis)Deze soort is nog niet in de Ooster-schelde aangetroffen, wel in de Ne-derlandse kustwateren. Het slanke lichtbruine schelpje van zo'n vier cen-timeter lang, vertoont tussen de ribben chocoladebruine vlekjes. Hij vertoont zich niet dieper dan enkele tientallen meters.

Soorten wenteltrapjes aan de Nederlandse kust

Boven: De eitjes van de gewone wenteltrap zijn verpakt in driehoekvormige eikapsels. De eiersnoeren kunnen tot 10 cm lang zijn.

Onder: Door hun zandkleur vallen de eierkapsels van de gewone wenteltrap amper op.

Onder: Wenteltrapjes kruipen over de bodem op zoek naar hun voedsel: slibanemonen, weduwroosjes, enz.

9Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 9 30-8-2013 13:22:14

10 Hippocampus sept./okt. 201310

Boven: Het kleine wenteltrapje op de grotere witte (vrouwelijke) wenteltrap is het mannetje.

Midden: Een in-vitro-opname van een witte wenteltrap (Epitonium clathratulum).

Onder: Een witte wenteltrap die volop bezig is met het afzetten van eierkapsels.

Boven: Eiersnoer van de witte wenteltrap.

Onder: Een gewone wenteltrap is een oorkwal aan het verorberen.

Foto

's (3

): Jo

op S

tale

nbur

g.Fo

to: P

eter

H. v

an B

ragt

.

Reportage - BIoloGIe

10 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 10 30-8-2013 13:22:17

Het mannetje heeft geen penisorgaan. Hij geeft zijn zaadpakketje aan het vrouwtje die zich hiermee zelf bevrucht. In het voor-jaar zal ze haar eitjes leggen: één tot tien centimeter lange streng van pyramidevor-mige eicapsules die wat kleverig zijn, zo-dat ze omhuld en beschermd worden door zandkorreltjes en schelppartikeltje. Deze strengen liggen gewoon op het slib/zand.

Uit de eitjes komen vrijzwemmende larfjes. Hoe lang het duurt vooraleer ze zich vesti-gen en ontwikkelen tot een klein mannelijk wenteltrapje is tot nu toe niet bekend.Eens het mannetje groter wordt, gaat het vrouwelijk worden en zal dan op zijn, euh, haar beurt een klein mannetje aantrekken om aan de voortplantingscyclus verder te werken.Na maximaal een tweetal jaren is het uit met de pret, want dan sterft het vrouwtje als hoogbejaarde wenteltrap.Ondertussen zoeken Joop en ik naarstig verder op de vlakte. Veel anemonen, veel voedsel dus, maar nog geen wenteltrapjes.

Zijn er eigenlijk veel exemplaren? Zitten we niet te zoeken naar een naald in een hooi-berg?Wel neen, er is sprake van een toename van het aantal wenteltrapjes in de Ooster-schelde, aan een dichtheid van één exem-plaar op één tot tien vierkante meter. De reden waarom ze nu beter gedijen is omdat het milieu door de Deltawerken en Scheldekering beter wordt voor hen: het zoutmilieu is stabieler geworden. Vroeger was er een veel grotere schommeling in het zoutgehalte in de Oosterschelde waar-door dit water voor de wenteltrapjes min-der geschikt was.Boodschap is geconcentreerd en geduldig verder zoeken en ondertussen genieten van alles wat de Oosterschelde ons te bie-den heeft: een echte schatkamer!

KIKI Vleeschouwers

ADVERTENTIE

Boven: Een in-vitro-opname van de eieren van een witte wenteltrap

Midden: De eierkapsels van de witte wenteltrap lijken wel massa's zandbolletjes.

Onder: Schelp van de gewone wenteltrap, bewoond door een heremietkreeft.

De Turtons wenteltrap (Epitonium turtonis) is tot nu toe nog niet aangetroffen in de Ooster-schelde.

Foto

's (2

): Pe

ter H

. van

Bra

gt.

Foto

: Ivo

Mad

der.

Foto

: Pet

er H

. van

Bra

gt.

Met dank aan:

• Joop Stalenburg voor zijn engelenge-duld als buddy, zijn uitgebreide kennis over en zijn prachtige foto's van de wenteltrapjes.

• Peter H.van Bragt, bioloog, Stichting Anemoon, voor zijn tijd om me alle wetenschappelijke info over de wen-teltrapjes te bezorgen en zijn mooie opnames van deze slakjes. En tevens om mijn tekst kritisch na te lezen.

• Marco Faasse, bioloog, Senior Resear-cher bij eCOAST Marine Research, om mijn tekst kritisch na te lezen.

Meer info in een uiterst informatief boek:

'Schelpdieren van het Nederlandse Noordzeegebied', ISBN 9789052108216, Uitgeverij Tirion. Ook te verkrijgen via Stichting Anemoon (www.anemoon.org) (atlas.anemoon@mail.com).

11Hippocampus sept./okt. 2013

Foto

: Mou

na A

ntit

.

opmaak_245.indd 11 30-8-2013 13:22:22

Ook in 2013 werd deze traditie ver-der gezet en worden er al concrete plannen gemaakt voor 2014 (zie

verder). In tegenstelling tot de traditio-nele Zeestage te Boulouris worden er in de Technische Zeestage niet enkel Tech-nische Instructeurs gevormd maar ook en zelfs voornamelijk Technische Duikers, zoals het duiken met hypoxische trimix (een mengsel van zuurstof, stikstof en he-lium, waarbij het zuurstofpercentage in het gasmengsel lager ligt dan 18%) de ba-sis vormt van deze opleiding en evaluatie.

Deze opleidingen kunnen we immers ge-woonweg niet verzorgen in België of Ne-derland omdat we daar niet de gewenste dieptes kunnen bereiken in veilige en con-troleerbare omstandigheden. Het gevolg van dit gegeven is dat de Technische Sta-ges vooral een vormend karakter hebben voor iedereen die participeert en uiteraard ook een evaluerend karakter voor de kan-didaten. Dit schept opportuniteiten. Als de focus dan toch ligt op de vorming, het omgaan met bijzondere procedures, het opdoen van uitzonderlijke ervaringen en

zo voort, dan kunnen deze Technische Sta-ges ook opengetrokken worden voor alle Technische Duikers. Deze duikers kunnen dan onder begeleiding van een sterk ka-der veel bijleren en ze kunnen concreet het echte technische duiken beoefenen zonder dat ze daarom mikken naar een hogere graad in het technisch duiken. Het is inderdaad niet evident om zo maar even een duikcentrum binnen te stappen en aan te geven dat je een technische duik wenst te doen naar grote dieptes met een duikduur van enkele uren. De enige mo-

Technische Zeestage 2013 te Torrevieja – SpanjeOnder impuls van de Sectie Duiktechnieken wordt nu al enkele jaren op rij een Technische Zeestage

georganiseerd.

Foto

: Ste

f Teu

wen

.

Groepsfoto aan de kant, met duikmateriaal.

Bondsnieuws - commIssIe DuIKonDerrIchT - secTIe DuIKTechnIeKen

12 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 12 30-8-2013 13:22:24

gelijkheid om vlot technisch te duiken in het buitenland kan gerealiseerd worden via het opzetten van een doorgedreven, tot in de puntjes uitgewerkte, organisatie. Hier kan de Sectie Duiktechnieken (SDT) het nodige kader voor leveren. Geïnteres-seerde Technische Duikers hoeven enkel in te schrijven. Dit bewijst nogmaals dat NELOS een blijvende ondersteuning biedt aan haar duikers, ook na de opleiding.

de Technische Stage onder supervisie van de Sectie Duiktechnieken

De Sectie Duiktechnieken stelt minstens eenmaal per jaar twee Technische Instruc-teurs aan om een Stage te organiseren, waarbij hoger vernoemde doelstellingen kunnen gehaald worden. Dit jaar werd de leiding in handen gegeven van Rebreather Instructeur Glenn Tessens en Rebreather Instructeur Stef Teuwen. Als bestemming werden de diepe wrakken van Torrevieja (Spanje) gekozen. De range der diepte varieerde van 55 meter tot 110 meter en had als fijne surplus de quasi maagde-lijke wrakken op diepte. Om deze locaties te kunnen bereiken deden we een be-

roep op de hiervoor uitstekend uitgeruste boot van Kärcher Diving. De leiding van het duikcentrum is in handen van de zeer be-kwame Engelsman Stuart, bijgestaan door zijn schipper Kevin en zijn duikassistente aan de oppervlakte; de mooie en lieftallige Becky. De sterke troeven van de boot van het duikcentrum Kärcher zijn velerlei. De boot is van het type Catamaran (twee rom-pen) hetgeen de stabiliteit bij zwaar weer zeer ten goede komt. Verder waren er diepe en brede banken op het dek gemonteerd zodat de Technische Duikers zich daarop volledig konden equiperen, zonder dat ze de ganse tijd de zware last van hun uitrus-ting op hun schouders dienden te dragen. Het meest sublieme uitrustingsstuk was echter de lift die aan de achterkant van de boot gemonteerd werd. Dit maakte het op-pikken van de zwaar uitgeruste duikers in ruw weer mogelijk. We hebben dit aan den lijve kunnen ondervinden. Zelfs bij wind-kracht 5 à 6 en zeegang 4 was het merk-waardig rustig aan de achterzijde van de Catamaran en konden de duikers zonder noemenswaardige inspanningen en hef-tige bewegingen van de boot rustig op het platform van de lift stappen en uit het wa-

ter gehesen worden. Zonder deze lift zou de leiding van de stage beslist 2 van de 6 duiken afgeblazen hebben. Nu hebben we ze alle 6 kunnen uitvoeren!

de deelnemers met een grote diversiteit aan uitrusting

Na een intense theoretische opleiding in België, gevolgd door de typische 'Shallow Water Drills', hadden we een volledig bezette boot (maximum capaciteit van de boot was 12 tech-nische duikers), waaronder 4 kandi-daten 'Closed Circuit Trimix' en één inschaling. Jammer genoeg haak-ten in laatste instantie 3 kandidaten af en kwam er in de plaats daarvan een andere Trimix Rebreather Duiker welke wenste in te schalen. Uiteinde-lijk waren we dus met 10 Technische Duikers, waarvan 9 rebreather duikers en één open circuit duiker. In willekeu-rige volgorde: Guy Deno (Open Circuit Advanced Trimix Duiker), Chris Schoofs (CCR Trimix Duiker – Inspiration), Ste-ven Wouters (CCR Trimix Duiker – Inspi-ration), Danny Moens (CCR Trimix Dui-ker – Camelion), Iwan Dauginet (CCR Trimix Duiker – Revo), Stefan De Blende (CCR Trimix Duiker – Inspiration), Patrick Valkenborghs (kandidaat CCR Trimix Duiker – JJ), Warren Van den Bosch (CCR

Trimix Duiker – Camelion), Glenn Tessens (CCR Trimix Instructeur – Inspiration) en Stef Teuwen (CCR Trimix Instructeur – Camelion). Uit deze lijst valt op te maken dat NELOS effectief constructeur en toe-stel (merk van rebreather) onafhankelijk wenst te opereren. Het is de vrije keuze van de kandidaat. Tijdens de opleiding wordt dan ook geen vergelijking gemaakt van de pro's en de con's van type rebreather, maar wordt er eerder aandacht besteed aan mo-gelijke opties binnen de procedures om zulke duiken veilig en correct uit te voeren.

technische procedures

Allerlei technische procedures moesten uitgevoerd worden. Ik geef een voorbeeld. Tijdens deze Stage werden diverse op-stijgprocedures uitgetest. Tijdens de eer-ste duik werd opgestegen langs de 'shot-line' (daallijn), werd de 'lazy line' door de laatste duiker op 18 meter losgekoppeld van deze 'shotline' en kon er verder ge-decompresseerd worden op een trapeze (deco-station) op de dieptes van 9 meter en 6 meter. Tijdens de volgende duik werd eveneens opgestegen langs de 'shotline',

Linksboven: Briefings zijn belangrijk en die-nen uitgevoerd te worden onder het waak-zame oog van de controlerende instructeur. Dat er continue moet gehydrateerd worden tijdens deze duiken mag duidelijk zijn.

LInksonder: 's Morgens aan boord gaan van de Volante, een zeewaardige catama-ran voorzien van een lift voor het oppikken van de technische duikers.

Rechts: De mengsels worden grondig geanalyseerd en de flessen gemarkeerd.

Foto

: Ste

f Teu

wen

.

Foto

: Ste

ven

Wou

ters

.

Foto

's (2

): St

ef T

euw

en.

13Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 13 30-8-2013 13:22:30

14 Hippocampus sept./okt. 201314 Hippocampus mei/juni 2013

maar kwamen de duikers los van de 'shot-line' rond de diepte van 20 meter. Daarna werd door iedere duiker individueel zijn OSB ontplooid om op die manier verder te decompresseren. De volgende en meest geliefde methode van alle teams bestond er in om vrij rond te duiken op het wrak en vanaf het wrak de OSB te ontplooien zodat de volledige opstijging en decompressie aan de individuele OSB kon afgewerkt wor-den.

'Lazy Line'

In het technisch duiken is het helemaal niet abnormaal om zelfs meer dan een uur (soms zelfs meerdere uren) te moe-ten decompresseren. Het decompres-seren moet 'veilig' gebeuren en moet 'vol te houden zijn'. 'Veilig' betekent onder meer een decompressie uitvoe-ren zonder veel inspanningen te doen. 'Volhouden' betekent dat je het fysiek moet kunnen blijven bolwerken. Om te beantwoorden aan de eisen 'veilig' en 'volhouden' moet het hangen aan de daallijn met stroming absoluut ver-meden worden. Men lost dit probleem in het technisch duiken op door ofwel vrij te decompresseren, aan de eigen

OSB (men drijft dan rustig aan de OSB hangende rond in zee, zonder ook maar enige invloed van de stroming te onder-vinden), ofwel door gebruik te maken van de 'lazy line'.Het principe van de lazy line werkt als volgt: eerst plaats men een 'shotline' (daallijn) op het wrak. Dit is een lijn met onderaan een gewicht of een dreg en bovenaan één of twee boeien. Het voor-deel van twee boeien, waarbij één boei aan de daallijn hangt en de tweede aan de eerste hangt met een tussenafstand van enkele meters en waarbij er in het midden tussen de beide boeien een ze-ker gewicht hangt, laat de schipper en de duikers toe de richting en de sterkte van de heersende stroming te kunnen inschatten. Voor het comfort van de duikers wordt de daallijn redelijk strak gespannen zodat de duikers, op weg naar het wrak, nauwelijks horizontale afstand moeten overbruggen.Als de stroming bijna gaan liggen is, springt de eerste ploeg over boord met het ene uiteinde van de 'lazy line' in de hand. Het uiteinde van de 'lazy line' is voorzien van een grote ring. Ze dalen met dit touw af langs de daallijn. Op de

Guy Deno neemt het op in Open Circuit tegen alle andere re-breather duikers – knappe pres-tatie is dat!

Ook buitenlandse gasten dienen zich aan te passen en een volwaardige duikplanning uit te werken. De NELOS-duikers hebben dit blijkbaar al allemaal achter de rug.

Iedereen druk in de weer om alles in orde te brengen. Stagevoorzitter Glenn laat zich blijk-baar niet opjagen en communiceert met een bijpassend duikteken.

De kandidaat CCR Diluent Trimix zorgt er nauw-

lettend voor dat zijn materiaal piekfijn in orde

wordt gebracht.

Foto

's (4

): St

ef T

euw

en.

Bondsnieuws - commIssIe DuIKonDerrIchT - secTIe DuIKTechnIeKen

14 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 14 30-8-2013 13:22:34

15Hippocampus sept./okt. 2013

uitdagende duiken

De duiken duurden tussen de 120 en 180 minuten. Evident werden daarbij (soms met succes, soms met minder succes) pampers en P-valves veelvuldig gebruikt. Hierbij toch ook even mijn pet af voor de Open Circuit Duiker Guy die eveneens op de diepe wrakken van 110 meter autonoom gedoken heeft. Hierbij werd wel extra vei-ligheid geboden door de gasvoorraad van de rebreather-duikers in zijn team.Beide evaluerende instructeurs hebben de prestaties van de kandidaat CCR Trimix-duiker Patrick bijzonder geapprecieerd. Hij heeft de jury aangenaam verrast met zijn correcte en volledige briefings en de-briefings, met zijn gedetailleerde plannin-gen, met de uitvoering van de procedures (analyses volgens het vier ogenprincipe, de labeling, de controle van de gassen in de computers, …), met de uitvoering van zijn oefeningen en met de schitterende voor-dracht rond 'No Fly Time'. Patrick, nog-maals een dikke proficiat voor je prestaties en je behaalde technische brevet.Ik bedank ook graag uitdrukkelijk (ook van-wege de SDT, het NELOS-Duikonderricht en alle deelnemers) mijn mede-instructeur Glenn, die het leeuwendeel van de organi-satie op poten heeft gezet en tot een goed einde heeft gebracht.

gewenste diepte gekomen (18 meter à 30 meter, naargelang de afspraak), ma-ken de duikers op een snelle en handige manier de 'lazy line' vast aan de daal-lijn, door middel van een vrij dun touw-tje dat rond de daallijn wordt gelust en waaraan de 'lazy line' met een snelslui-ting wordt vastgekoppeld. Aan de ring wordt door elke duiker een persoonlijk naamplaatje bevestigd. Alle duikers dalen dus af en klikken hun naamkaart-je bij het passeren van deze ring hieraan vast. Aan het uiteinde van de 'lazy line', dat aan de oppervlakte is gebleven, wordt een stevige boei of een decom-pressiestation (trapeze) bevestigd. Een decompressiestation is niets meer dan enkele lange metalen staven die met een tussenafstand van 3 meter boven elkaar komen te hangen. Dit gebeurt op respectievelijk dieptes van 6 meter, 9 meter en twaalf meter onder de op-pervlakte. De onderste staaf hangt aan de 'lazy line'. Het decompressiestation wordt drijvende gehouden met boeien en stabiel in het water op diepte gehou-den door gewichten.Als de duikers terugkeren naar de op-pervlakte, langs de 'shotline', dan ko-men ze op een zeker ogenblik de 'lazy line' tegen. Ze klikken hun naamplaatje los uit de ring en stijgen verder op langs

de 'lazy line' (uiteraard niet langs de 'shotline'). Komen ze uiteindelijk toe aan het decompressiestation, dan kun-nen ze relaxt naast elkaar verder de-compresseren aan de horizontale sta-ven.Als de laatste ploeg zijn naamplaatje heeft verwijderd (ze zijn dan zeker dat elke duiker boven hen hangt te decom-presseren), maken ze de 'lazy line' los van de daallijn. Het geheel van 'lazy line', decompressiestation, boeien en gewichten en niet op zijn minst alle dui-kers, komen nu vrij van de daallijn en drijven rustig verder met de stroming, zonder dat dit door de duikers gevoeld wordt. Dat is pas luxe.De opererende boot ziet het decom-pressiestation wegdrijven en weet dat de 'shotline' kan opgepikt worden. Daarna kunnen ze rustig de boeien van het decostation volgen (meestal eveneens meedrijvend, als de wind niet hinderlijk is) voor gans de verdere tijd van de decompressie. Ze weten perfect waar de duikers zijn en ze kunnen dus snel gerecupereerd worden als ze aan de oppervlakte komen. Deze werkwijze draagt dus in belang-rijke mate bij tot de veiligheid en het comfort van de technische duiker.

Maagdelijke wrakken op diepte.

Plaatsen van het decostation - Afbeelding: Danny Moens / Stef Teuwen.

De wrakken lagen tussen de 55 tot 110 meter.

Foto

's (2

): D

anny

Moe

ns.

Foto

's (4

): St

ef T

euw

en.

opmaak_245.indd 15 30-8-2013 13:22:37

Foto

: Dan

ny M

oens

.

Foto

: Dan

ny M

oens

.

Zalig, die stilte, zo zonder luchtbellen.

Patrick wordt via de lift aan boord gehesen.

Groepsfoto.

Decompresseren aan de

trapeze (deco-station).

Foto

: Ste

f Teu

wen

.

Bondsnieuws - commIssIe DuIKonDerrIchT - secTIe DuIKTechnIeKen

opmaak_245.indd 16 30-8-2013 13:22:42

17Hippocampus sept./okt. 2013

enkele bijzondere getuigenissen

Iedereen is het er roerend mee eens dat, ongeacht hoe ervaren men ook is, er tij-dens zulke stage heel veel kan bijgeleerd worden onder de coaching van onze NE-LOS-Instructeurs. Hierbij wil ik drie getui-genissen laten spreken.Iwan Dauginet, welke een opleiding geno-ten heeft in het commerciële circuit maar als NELOS-'minded' duiker toch wenste in te schalen, geeft grif toe dat er bij NE-LOS op de Stage nog heel veel bij te le-ren valt. Hier volgt zijn quote: "Ik heb met een kritische blik de gang

van zaken tijdens de Stage gevolgd maar ik kwam al snel tot de conclusie dat er geen cowboys aan het werk waren maar dat alles goed doordacht en uitgewerkt werd met als hoofdgedachte dat ieder-een veilig terug aan boord diende te ko-men. Ik voelde me stevig opgevangen in het NELOS-kader en stelde vast dat ik op zeer korte tijd enorm veel bijgeleerd heb. Er werd steeds rekening gehouden met de capaciteit van elke individuele technische duiker zodat niemand uit zijn comfortzone geduwd werd. Stef en

Glenn – bedankt voor de fijne en leerrijke dui-ken – dit smaakt naar meer". Stuart van Kärcher Diving had nog nooit een zo goed gestruc-tureerde en gecontroleerde groep technische duikers aan boord gehad. "It was a real pleasure to have you guys on board. I hope to welcome you very soon again. Probably I will join the next NELOS-stage with a lot of my colleagues technical divers if I am invited. Never too old to learn!". Kelly Mc Ginn is een collega van me in het Technical Com-mittee van CMAS. Hij verte-

genwoordigt er de Spaanse Federatie FE-DAS. Zowel in de Stage in het begin van juni als tijdens de Stage einde juni, nam Kelly deel tijdens één of meerdere duiken. Na de Stages, van begin juni, heeft hij on-middellijk aanpassingen gedaan aan zijn uitrusting en na de Stage, van einde juni, vertelde hij openhartig dat heel wat NE-LOS-procedures zouden geïmplementeerd worden in de technische opleidingen van de Spaanse Federatie. We scoren bijgevolg zeer goed met onze aanpak op internatio-naal vlak.

de volgende NELOS-stage te Jutland

De ene Stage is nog maar amper achter de rug of er wordt al concreet nagedacht over de volgende. Ik heb aan de Sectie Duiktechnieken de toelating gevraagd en gekregen om volgend jaar een Techni-sche Stage te organiseren in Jutland. Dit is eveneens een bijzondere setting. Inder-daad zullen we de tweede en de derde week van augustus 2014 opereren in de wateren van Jutland, via het duikschip de Cdt Four-cault. Dit schip met een lengte van 57 me-ter is uitstekend uitgerust om een ploeg technische duikers op te vangen bestaande uit 25 à 30 teamleden. Het is dus dit keer een 'live aboard'. Alles is er voorzien. Ka-juiten, eten en drinken, zuurstof en he-lium, compressor en boosterpomp, RIB's, kooien om duikers uit het water te tillen, een decostation, enz. De meeste wrakken zijn maagdelijk te noemen. Ze liggen op een zeer aantrekkelijke diepte tussen de 45 meter en de 70 meter. Dit maakt deze Stage zeer toegankelijk voor zowel Open Circuit Technische Duikers als voor CCR Technische Duikers. Ik hoop

op veel inschrijvingen. Wie eerst inschrijft zal eerst meegaan. Maar vol is vol. Ik ben volop bezig om een programma op te stel-len waarbij zelfs twee duiken per dag tot de mogelijkheden zullen behoren. Wanneer het programma af is, zal er een communi-catie opgestart worden met de Technische Duikers van NELOS maar ook met mijn in-ternationaal netwerk van Technische Dui-kers. Zo zal Stuart wellicht deelnemen met zijn vrienden, is er interesse bij de Deense federatie, de Spaanse federatie en de Oos-tenrijkse federatie, enz. Aarzel dus niet te lang om in te schrijven! De boot heeft een grote capaciteit maar onderschat de inte-resse toch maar niet!

sTef Teuwen

Foto

: Dan

ny M

oens

.

Foto

's (3

): St

ef T

euw

en.

Foto

: Ste

f Teu

wen

.

De technische duiker Steven Wouters komt

aan boord. Onmiddellijk volgt assistentie

door Stuart. De man kent zijn vak!

Camaraderie is een essentiële eigenschap

bij het technisch duiken.

De duikers komen stilaan aan boord. Stuart ,

de eigenaar van het duikcentrum en de boot,

noteert nauwgezet de diepte en duikduur.

opmaak_245.indd 17 30-8-2013 13:22:49

18 Hippocampus sept./okt. 2013

Commensalisme is een vorm van symbiose waarbij slechts één part-ner voordeel heeft van het samenle-

vingsverband. Geen van beide ondervindt nadeel van elkaar. Opvallend is dat de meeste commensale garnalen hetzelfde kleedje aan hebben als hun gastheer. Hierdoor vallen ze amper op. Sommige garnalen hebben als het ware een rood-wit of zelfs knalgele of wit-zwart gestreept pyjamapatroon. Dankzij die kleuren, die overeenkomen met de kleuren van hun gastheer, zijn ze goed verborgen. Zo zijn er bijvoorbeeld soorten die samenle-

De kleurrijkste garnalen en hun taxi

De verschillende soorten garnalen in Indonesië zijn vaak moeilijk te vinden. Sommige van die kleine, minieme wezen-tjes zijn bloedstollend mooi, maar vanop afstand, vlak boven het rif rondkijkend, zal je ze niet gauw vinden. Als je de lokale gidsen bij je hebt, toveren ze die prachtige garnalen soms te voorschijn. Ze zitten dikwijls verscholen op plaatsen waar je zelf nooit zou gaan kijken. Verschillende van die garnalen ('shrimps', in het Engels) leven samen met andere dieren. Het is een vorm van commensalisme. De gastheer biedt voor hen een perfecte schuilplaats, waardoor ze hun vijanden mislei-den. Bovendien profiteren ze van een gratis taxirit als hun gastheer zich verplaatst.

Grote foto: De keizer poetsgarnaal (Periclimenes imperator). Rechtsboven: De zeestergarnaal (Periclemenes soror).

Rechtsonder: De gele veerstergarnaal (Periclemenes cornutus).

Coleman-garnalen (Periclimenes colemani) op een vuuregel.

De zebra veerstergarnaal (Periclemenes comensalis).

Foto

's: R

udi B

rock

en.

Reportage - BIoloGIe

opmaak_245.indd 18 30-8-2013 13:22:52

Mediterrane DuikcruisesVanaf 600 euro per weekSTAGES: - opleidingen- fotografie - bio

Victoria_croisieres.indd 2 7-12-2012 15:55:01

ven met veersterren (zeelelies). Net zoals de kleur-rijke garnalen, komen veersterren in allerlei kleuren voor. De gecamoufleerde veerstergarnaal of 'Crinoid shrimp' (Periclemenes sp.) heeft vrij spel tussen al die kleverige harige tentakels. De duikgidsen halen de garnaaltjes soms behendig te voorschijn. Vaak zit-ten ze helemaal onderaan tussen de dunne voetjes. Met die voetjes klampen de veersterren zich vast aan het hard koraal of aan een gorgoon. Overdag zijn de vangarmen van de zeelelies meestal dicht gekruld, maar tijdens de nacht komen de zeelelies tot leven en wandelen samen met hun vaste bewoner rond de riffen. De garnalen profiteren mee van wat de armen van de veersterren vangen, namelijk plankton en an-dere resten van wat de stroming meevoert. Een andere fotogenieke soort komt voor bij zeeslakken, zeesterren en zeekomkommers. Daar vind je meestal de 'Emperor shrimp' (Periclimenes imperator), in het Nederlands gekend als de keizer poetsgarnaal. Bij een nachtduik maak je kans om de Spaanse danseres te-gen te komen, een prachtige bonte kleurencombinatie. Met wat geluk zie je een garnaal zitten in het staartge-deelte of tussen de rinoforen (de voelsprieten) van deze grote zeenaaktslak. Maar bij elk gevaar verbergen ze zich. Doordat ze de dezelfde kleuren hebben, kunnen ze zich camoufleren voor mogelijke vijanden. Het is mooi om te zien hoe ze zich verplaatsen en bewegen. Bij elke trip op zoek naar voedsel door de naaktslak, profiteert de 'Emperor shrimp' mee. De band met hun gastheer is zeer hecht. Zelden zullen ze hun taxi verlaten, ten-zij het echt om een lekker hapje gaat, dan zijn ze pas kwetsbaar op het zwarte zand.

Bij bepaalde zeesterren vind je ook garnalen, de 'Part-ner shrimp' (Periclemenes soror). Daarbij moet je soms een aangepaste bril hebben om te zien of het wel de-gelijk een zeestergarnaal is. Ze zijn immers echt heel klein en zitten onderaan de armen van de zeester. Ze verplaatsen zich bovendien razendsnel van het ene uiteinde naar het ander, wat fotograferen niet zo ge-makkelijk maakt.De 'Coleman shrimp' (Periclimenes colemani) daaren-tegen vindt zijn vaste thuis bij de vuuregel. Beschermd door de stekels van de zee-egel, zitten het koppeltje coleman-garnalen samen op de rug van hun gastheer. De kleinste is het mannetje en de grootste is het vrouw-tje. Samen worden ze door de vuuregel over het zwarte lavazand getransporteerd. Met al zijn gecoördineerde bewegingen lijkt het wel of de vuuregel geprogram-meerd of computergestuurd is.

Het is geen eenvoudige opgave om al deze unieke garnalen te fotograferen. Met wat geduld lukt het uit-eindelijk wel om ze schitterend in beeld te brengen. Hoe klein het mag zijn, het blijft een wonderbaarlijke, kleurrijke onderwaterwereld.

ruDI BrocKen

AD

VER

TEN

TIE

opmaak_245.indd 19 30-8-2013 13:22:54

20 Hippocampus sept./okt. 2013

Bondsnieuws - alGemene InformaTIe

De hoogste tijd dus om me op de hoog-te te stellen van de laatste nieuwe snufjes 'in the cloud'. Eigenlijk kan

mijn zoektocht worden teruggebracht naar alle soorten van communicatie onli-ne. Want zeg nu zelf: goed communiceren is echt niet gemakkelijk! En al zeker niet op het razendsnelle internet. Ik wil de basistips – die ik gevonden heb – op een rijtje zetten en je mee laten kennis maken met interessante online tools.

online communiceren

Waarom een website?

• Je bent 24 op 24 bereikbaar. Je kan op ieder moment van de dag op zoek gaan naar informatie.

• Je hebt een digitaal visitekaartje. Po-tentiële leden krijgen meteen een beeld van je club: waar staat de club voor en wat biedt ze aan? Je club krijgt zicht-baarheid, ook op het internet.

• Het is geen eenrichtingsverkeer. Inter-net is zeer dynamisch en daarom ideaal om te communiceren met je (potentiële) leden. Reactie en interactie kan je on-line makkelijk concretiseren.

• Een website is actueel en accuraat. Een herdruk van een folder laat veel langer op zich wachten dan een wijziging op je website.

Waarom een nieuwsbrief?

Een digitale nieuws-brief is een ideaal me-

dium om te communiceren met de leden van je sportclub. Het is snel, flexibel en goedkoop. Je houdt je lezers op de hoogte van de laatste nieuwtjes en activiteiten binnen de club. En tegelijk kan je met een goede nieuwsbrief de band met je leden versterken.

Schrijven voor een website

• Schrijf korte teksten. Een scherm-tekst leest de helft trager dan op papier.

• Schrijf bondig. Wie op het internet surft, neemt weinig tijd.

• Maak je tekst scanbaar. Werk met tussentitels of zet de belangrijkste info in vetjes.

• Wees interactief. Zorg voor een contactformulier, een 'vind ik leuk'-knop, …

• Maak URL's en e-mailadressen aan-klikbaar. Onderlijn enkel links, dat zorgt voor duidelijkheid.

'Hashtag' Wat is dat nu weer?

Ik moet het toegeven, en sommigen zullen het verwonderlijk vinden,

maar ik ben geen internetprinses. Sommigen weten het al langer dat

ik niet op de hoogte ben van de laatste communicatiesnufjes.

Vijf tips om te scoren met je nieuwsbrief

• Start met een prikkelende onder-werpregel. Denk goed na over je titels. De titel van je bericht grijpt of verliest de aandacht van je lezer. Bepaal de kernboodschap(pen) van je nieuws-brief en zet die in de onderwerpregel.

• Vlot uitschrijven. Zorg dat er altijd een link onderaan je nieuwsbrief staat om uit te schrijven. Een ontvanger die zich niet vlot kan uitschrijven, raakt geïrriteerd en zal je nieuwsbrief vaak ten onrechte als spam markeren.

• Meer tekst dan afbeeldingen. In veel mailboxen worden de afbeeldingen standaard niet getoond. Vaak is enkel tekst in lay-out zichtbaar, met kader-tjes waar de afbeeldingen normaal komen te staan. Om ze te zien moet de ontvanger ze activeren. Zorg dat je nieuwsbrief leesbaar blijft, ook als de afbeeldingen niet getoond worden. Sommige ontvangers kunnen zelfs geen html-versie (een e-mail met opmaak) ontvangen en krijgen enkel doorlopende tekst te zien. Daarom voorzie je best een link naar een on-line versie van je nieuwsbrief.

• Vergeet de testversie niet. Test altijd je nieuwsbrief vóór je hem verstuurt naar je volledige mailinglijst. Zo haal je er op het laatste nippertje cruciale foutjes uit, of merk je het meteen als de nieuwsbrief niet helemaal juist op het scherm verschijnt.

• Analyseer statistieken. Een voordeel van digitale communicatie is dat je perfect het succes van je nieuwsbrief kan meten. Hoe vaak werd hij gele-zen? Wie klikt en waarop? Welk arti-kel trekt het meeste bezoekers naar je website? Besteed aandacht aan de statistieken, want je haalt er ideetjes uit om je nieuwsbrief te verfijnen.

Nieuwsbrief

opmaak_245.indd 20 30-8-2013 13:22:58

21Hippocampus sept./okt. 2013

sociale media

Wat zijn sociale media? Sociale media is een verzamelnaam voor online platformen waar gebruikers op een gebruiksvriendelijke manier informa-tie met elkaar kunnen delen. Facebook en Twitter zijn twee populaire voorbeelden. Maar de brede waaier aan sociale media gaat veel verder. Zo zijn er toepassingen voor foto's (Flickr, Pinterest, Picasa, In-stagram, …), audio (Last.fm, Soundcloud, Deezer, Spotify, …), presentaties (Prezi, Slideshare, …), video's (YouTube, Vimeo, …), blogs (Wordpress, Blogger, Tumblr, …), enz. Het aanbod van sociale media is con-stant in beweging.Een gemeenschappelijk kenmerk van alle sociale media is de interactie tussen de ge-bruikers.

Waarom sociale media voor jouw club?

Op internet wordt er over je club gepraat, of je dat nu wilt of niet. Leden vinden el-kaar op netwerksites of laten hun mening achter op blogs. Ben je als vereniging zelf actief op sociale media? Dan heb je invloed op wat er over je gezegd wordt.Sociale media zijn laagdrempelig en ver-oorzaken makkelijk een sneeuwbaleffect. Daarnaast zorgen ze voor snelle interactie tussen gebruikers. Het moderne internet is sociaal en het delen van informatie, tips en weetjes met bekenden en onbekenden

Tip: Met 'Mailchimp' is het niet zo moei-lijk om een nieuwsbrief uit te sturen. Het ziet er professioneel uit en je bent meteen ook in orde met de wettelijke bepalingen rond e-reclame. Mailchimp (www.mailchimp.be) is gratis tot 2.000 abonnees en 12.000 mails per maand.

wordt steeds belangrijker. Je kan immers makkelijk:• een brede groep mensen bereiken (en

zij jou).• een nieuw publiek aanspreken.• rechtstreeks feedback geven en ook

krijgen.• meten hoe waardevol jouw informatie

is. Het aantal 'likes', 'shares', 'retweets' of 'comments' maakt snel duidelijk hoe interessant jouw publiek het vindt.

• een goeie band opbouwen met je online vrienden, volgers, contacten, …

• te weten komen wat er leeft bij andere sportclubs, sportdiensten, sportfedera-ties, …

• extra zichtbaarheid creëren voor je club, waardoor je perspectieven biedt aan mogelijke sponsors.

• je bestaande communicatie versterken: een krantenknipsel delen, verwijzen naar je website, een filmpje posten, …

Hoe kan je Facebook inschakelen voor jouw club?

• Maak een fanpagina aan. Een pagina op Facebook kan je gebruiken om te com-municeren met je fans. Wie de pagina

Schrijven voor sociale media

• Tweerichtingsverkeer. Spreek niet tegen je publiek, maar mét je pu-bliek. Spreek de bezoekers aan alsof ze voor je staan. Geef je lezers dus in-formatie die ze leuk vinden of waar-op ze zullen reageren.

• Schrijf persoonlijk. Je schrijft beter in de wij-vorm als club dan in de derde persoon. Dat komt persoonlij-ker en minder afstandelijk over.

• Schrijf bondig. Webteksten zijn kort en krachtig. Statusupdates zijn dat ook. Hou je aan maximaal 2 lijnen tekst per bericht.

• Laat achter je schermen kijken. Gun je vrienden of je volgers een kijkje in het reilen en zeilen van je club. Of post een verslagje na een clubactivi-teit, clubduik of duikweekend.

• Verwijs naar andere kanalen. Je kan Facebook of Twitter ook gebruiken om een artikel op je website opnieuw onder de aandacht te brengen, of om promotie te maken voor je nieuws-brief, of de lancering van een nieuw clubmagazine, ...

leuk vindt, krijgt alle updates over jouw sportclub in zijn nieuwsoverzicht. Een pagina op Facebook is openbaar. Dit betekent dat iedereen kan meelezen. Je kan via je Facebookpagina dus com-municeren met leden, potentiële leden, ouders, sympathisanten, geïnteresseer-den, …

• Maak een groep aan. Een groep op Fa-cebook wordt gebruikt voor een kleiner aantal personen. Een groep heeft een gesloten karakter, omdat je moet uit-genodigd worden om deel uit te maken van een groep. Daarnaast kan je een groep open, gesloten of geheim maken. Een gesloten groep leent zich bijvoor-beeld voor de leden van je club. Het is dan een plek om onderling te commu-niceren of te discussiëren.

• Maak evenementen aan. Maak eve-nementen aan en nodig je fans ervoor uit. Wie deelneemt aan het evenement en dit ook bevestigt via Facebook, ver-spreidt de boodschap ook naar al zijn vrienden. Op die manier krijgt het eve-nement extra promotie.

Twitter

Twitter is een internetdienst waarmee je in 140 tekens een bericht (een 'tweet') de wereld kan insturen. Je kan andere gebrui-kers op Twitter 'volgen'. Dit betekent dat hun 'tweets' in jouw overzicht verschijnen. Op een 'tweet' kan je reageren door een 'reply' te sturen. Je kan een interessant be-richt eveneens 'retweeten', waardoor je het overneemt op je eigen profiel.Twitter is een zeer snelle toepassing om nieuws te verspreiden. Journalisten volgen Twitter met grote belangstelling. Zo heb-ben veel topsporters in Vlaanderen een Twitteraccount waarmee ze hun fans en het grote publiek op de hoogte houden van hun prestaties of trainingen.

opmaak_245.indd 21 30-8-2013 13:22:59

Wat is een hashtag?

Op Twitter is het gebruik van 'hashtags' belangrijk. Een 'hashtag' is een label (of een benaming) die je aan een Twitterbe-richt toevoegt om het onderwerp makkelijk vindbaar te maken. Het is steeds het # te-ken, gevolgd door een label. Enkele voor-beelden:

• #tdf wordt gebruikt voor berichten over de Tour de France.

• #olympics is een 'hashtag' om alle be-richten over de Olympische Spelen te bundelen.

'Hashtags' maken het makkelijk om be-paalde discussies te volgen. Je kan klikken op een 'hashtag', of deze zelf ingeven in de zoekfunctie van Twitter. Je krijgt dan met-een een overzicht van alle recente tweets met die 'hashtag'.Ook bij andere toepassingen wordt gebruik gemaakt van 'hashtags'. Een gekende app (applicatie) om foto's uit te wisselen – en zelfs te koppelen aan andere sociale media zoals Facebook – is Instagram. Daar ge-bruikt men vaak meerdere 'hashtags' om foto's onder te brengen in verschillende categorieën, die dankzij de 'hashtags' ge-makkelijk terug te vinden zijn. Bijv.: #scuba #duiken #oosterschelde.Hopelijk heb je met deze tekst enkele tips gekregen die je nog niet wist en gemak-kelijk kan toepassen in je clubwerking. Opmerkingen en feedback mag je me zeker doorgeven: inge@nelos.be.

InGe DeKorT

Voor meer informatie: gratis brochure 'Communiceren in je sportclub?!' bij www.dynamoproject.be.

22 Hippocampus sept./okt. 2013

AD

VER

TEN

TIE

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en transfers v.v. De duikpakketten zijn incl. � es/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

Kijk voor meer uitgebreide duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreide duikreis adviezen en

een compleet bestemmings aanbod op onze een compleet bestemmings aanbod op onze

website WWW.DIVEANDTRAVEL.NLWWW.DIVEANDTRAVEL.NL

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL TEL: 033 457 15 94

MAAVAHI LIVEABOARDMALEDIVEN DUIKCRUISE

Manta’s en walvishaaien op de Malediven o.l.v. een Nederlandse duikgids. Verschillende data en reisduren.

Incl. 3 duiken per dag o.b.v. volpension.

VANAF € 1940,- P.P.

SINGLE DUIKREIS FILIPIJNEN!VERTREK 29 NOVEMBER 2013

MOALBOAL - FILIPPIJNEN13 dagen 10 nachten 2-pers. cottage op indeling

o.b.v. halfpension incl. 15 bootduiken. Single of geen duikbuddy? Grijp nu je kans.

VANAF € 1995,- P.P.

VILAMENDHOO ISLAND ARI ATOL - MALEDIVEN

10 dagen 7 nachten 2-pers garden bungalow o.b.v volpension incl. watervliegtuig transfers.

Incl. 6 dgn ongelimiteerd kantduiken.

VANAF € 1654,- P.P.

DMZ09_024_Dive_and_Travel.indd 1 29-07-13 09:12

opmaak_245.indd 22 30-8-2013 13:23:02

23Hippocampus sept./okt. 2013

Xpl re Diving.be

www.Duikcentrum “Net dat tikkeltje meer”

Hippoëzie

Geloosd worden wij in elkander op het ritme van een dansende eb en vloed, zodat wij mekaar drinken in eeuwige dorst

en weer uitproesten in de vloedgolf van een lach.

Als een sloep, half water, half boot, snijden wij met de boeg van ons lichaam een witter herinnering

in de golfstroom van ons verleden.

En het water kantelt in ons en maakt ons doorwaadbaar als

beek die uitdeint in een grote stille plas.

Henri Thijs

opmaak_245.indd 23 30-8-2013 13:23:04

24 Hippocampus sept./okt. 2013

Gelegen aan de Bali-zee in een idyl-lisch landschap met negen bergen bevindt het dorpje Pemuteran zich

op slechts 30 minuten rijden van Lovina Beach, net aan de rand van het West Bali National Park. Aangevuld met zijn zwarte vulkanische zandstranden en palmbomen is Pemuteran een perfecte illustratie van

de Balinese filosofie over energie 'Nye-gara Gunung', de fusie van energie tussen de bergen en de zee. In tegenstelling tot de levendige zuidelijke stranden biedt dit dorpje vooral rust.

Niet alleen boven, maar ook onder water is er heel wat pracht te vinden.

Pemuteran, onbekende pracht in BaliPemuteran, een klein kustplaatsje ten westen van Singaraja en ten

zuiden van het eiland Bali, trok in 2010 veel media-aandacht met

een foto van een onderwatertempel. Men dacht meteen aan een ar-

cheologische vondst, maar niets is minder waar.

Prachtig begroeid koraalrif. Foto

's (2

): R

udi B

rock

en.

Sommige hoofden van de goden zijn nog goed herkenbaar.

Reportage - onDerwaTerParK

opmaak_245.indd 24 30-8-2013 13:23:06

25Hippocampus sept./okt. 2013

De onderwatertempelpoort werd gebouwd in 2005, als onderdeel van het 'Reef Gar-dener' project op een diepte van 29 meter. Het project bevat meer dan 10 grote stenen beelden, rustend op stenen sokkels, met als ingang een 4 meter hoge Balinese Ben-tar (gespleten) poort. In 2006 besloot men op 15 meter de 'Tempel Garden', eveneens met beelden, aan te leggen. Zo konden ook minder ervaren duikers van deze locatie genieten.Dit project staat eveneens garant voor duikopleidingen voor de lokale vissers, om hen het belang van de natuur te doen inzien, maar ook om hun steun te verkrij-gen. Zo kunnen de vissers zelf de koraal-riffen beschermen tegen roofdieren, zoals de doornkroonzeester. Deze getrainde 'riftuinmannen' verwijderden al 75.000 van deze zeesterren uit de riffen. Op deze ma-nier geeft het project een nieuwe bron van inkomsten aan de lokale vissers, zal men minder vissen met dynamiet en zal zowel het visbestand als het koraalrif zich kun-nen stabiliseren en herstellen. Voor de ko-raalrestauratie wordt er gebruik gemaakt van 'Biorock', een methode waarbij de ko-raalgroei versnelt.

chrIsJe DemuyncK

Oude ruïnes

Buiten de vele riffen is er ook een fenomenale onderwatertempel met zijn tuin te bezichtigen. Deze site trok in 2010 de aandacht toen er een mystieke foto van een onderwatertempelpoort werd verspreid over het internet. Men dacht met-een aan oude ruïnes op de zeebodem. Niets was minder waar.

Deze foto van de onder-watertempelpoort werd verspreid via het internet als zou het gaan om een oude ruïne, wat dus niet het geval is. Foto: Paul M. Turley www.searovers.net

Biorock

Door het gebruik van 'Biorock', een technologie ontwikkeld en gepaten-teerd door architect Wolf Hilbertz en mariene bioloog Thomas J. Goreau, wordt een uitgestrekt perceel van koraalriffen –beschadigd door des-tructieve visserijmethodes – stilaan hersteld. Het is een methode waarbij de vasthechting en de groei van koraal wordt gestimuleerd op een metalen constructie door middel van elektriciteit. De techniek staat bekend als 'minerale aanwastechnologie', een proces van elektroferese van mineralen in zeewater. Elektroferese (elektrolyse en elektroplating) is een techniek waar-bij men met behulp van een relatief lage gelijkspanning een elektrisch veld cre-eert in een geleidende vloeistof (in dit geval zeewater). Hierdoor worden de kleine hoeveelheden aanwezige calciumverbindin-gen in het zeewater afgebroken (elektrolyse) tot geladen Ca+ ionen, welke zich naar een bepaalde elektrode verplaatsen en zich daar gaan afzetten. Meer info over 'Biorock' vind je op www.biorock.net of in Hippocampus van mei/juni 2009 (Hippo 224).

IVo maDDer

Deze foto van de onderwatertempelpoort werd verspreid via het internet als een oude ruïne,

wat dus niet het geval is.Foto

's (2

): R

udi B

rock

en.

Foto

's (3

): A

nne

Hol

z.

Foto

: Pau

l M. T

urle

y - w

ww

.sea

rove

rs.n

et.

opmaak_245.indd 25 30-8-2013 13:23:09

26 Hippocampus sept./okt. 2013

Bondsnieuws - GeneesKunDIGe commIssIe & commIssIe DuIKonDerrIchT

Boven: De hevige stroming heeft een deel van de 4 meter hoge Balinese Bentar (gespleten) poort doen in-storten.

Onder: Sommige hoofden van goden zijn zo weelderig begroeid dat men ze nog amper kan herkennen.

Grote foto: Een gedeelte van de beelden staat nog mooi rechtop.

26 Hippocampus sept./okt. 2013

Reportage - onDerwaTerParK

opmaak_245.indd 26 30-8-2013 13:23:12

27Hippocampus sept./okt. 2013

Onderwatertempel

Bali is populair onder de toeristen onder meer vanwege de stranden, het natuur-schoon en de vele monumenten, waar-onder de terrasvormige rijstvelden en duizenden tempels. Eén van die tempels heeft iets uniek: een onderwatertempel welke bijna 10 jaar geleden gebouwd werd onder het wateroppervlak.

Tijdens ons verblijf in Pemutaran wilden we zeker deze duikplaats aandoen. Paul M. Turley, de eigenaar van 'Sea Rovers Dive Center' (www.searovers.net), nodigde ons uit om de volgende ochtend zeer vroeg samen met hem naar die tempel te gaan. Na 5 minuten varen, lagen we al voor an-ker, juist buiten de baai. Tijdens de briefing wist hij te vertellen dat het zicht niet altijd optimaal is, alsook dat het hier op 35 me-ter wel eens hevig kan stromen. We daal-den af langs het ankerkoord en merkten op diepte dat het zicht minder goed was, maar er stond zo goed als geen stroming. Na ongeveer 20 meter zwemmen zagen we stilaan mysterieuze schimmen opdui-ken. De eerste beelden stonden nog mooi overeind. Standbeelden van bepaalde goden waren aangekleed door de natuur zelf. Het leek alsof dat de goden zichzelf aangekleed hadden met gorgonen en ko-ralen. Je merkte dat de stroming hier lelijk kon huishouden. Sommige standbeelden en enkele tempelmuren lagen al tegen de vlakte. Sommige hoofden van goden wa-ren niet meer te herkennen door de weelderige begroeiing.

Na 20 minuten gingen we naar het volgende plateau op 15 meter diep-te. Verspreid over enkele vierkante meters stonden vele borstbeelden. Deze waren niet zo hard begroeid om-dat juist daar de stroming altijd wat minder is. Niet enkel beelden van go-den kan je hier bewonderen, maar ook diverse rifbewoners zoals hengelaars-vissen, zeenaaktslakken, … Hun aanwe-zigheid, samen met de kleurenpracht van dit rif, deed ons genieten.

ruDI BrocKen

Sponzen en andere organismen hebben de overhand op de ondiepe 'Tempel Garden'.

De borstbeelden op het plateau van 15 meter zijn veel minder begroeid met gorgonen, dan deze van het 'Reef Gardener' project.

De natuur heeft de beelden in het onderwaterpark

aangekleed.

Foto

's (6

): R

udi B

rock

en.

opmaak_245.indd 27 30-8-2013 13:23:18

28 Hippocampus sept./okt. 2013

Het water is er niet zo rustig, want er zijn golven en stroming. Toch zijn er een heleboel beestjes die in dat

zoutwatergeweld hun eigen knusse thuis hebben gemaakt. Ogen wijd open en dui-ken maar!

Blauwtipje

Wat is dit? Zie je een traag bewegend we-zentje op een klein beige-gekleurd 'struik-je' zitten? De 'struikjes' zijn mosdiertjes, het geliefde voedsel van dit mooi wezentje. Zo een halve vinger groot, met doorzichtige uitsteeksels die op de puntjes blauw zijn gekleurd: het blauwtipje!

Even iets speciaals: Dit is een naaktslakje, niet omdat het geen kleren aan heeft maar omdat het een slakje zonder huisje is.

Slakjes leggen eitjes. En die eitjes leggen ze niet zo maar her en der verspreid. Neen, de eitjes worden in een mooi figuurtje ge-legd. Elke soort naaktslakje zal dat op zijn eigen manier doen, zodat je kan zien aan de manier hoe de eitjes zijn gelegd van welk slakje ze zijn.

Weetje: In ons zoute water zitten heel veel verschillende soorten naaktslakjes, wel meer dan 50 verschillende soorten. En ze hebben allemaal een speciale vorm of mooie felle kleuren. Dit is een groot ver-schil met de naaktslakjes die je in de tuin kan terug vinden: die zijn bruin of grijs ge-kleurd en zien er lang niet zo speciaal uit. Bovendien zijn zeenaaktslakken meestal vleeseters, terwijl huisjesslakken planten opeten.

Dwerginktvisje of sepiola

Wat is dit? In het zand zit een klein wezentje, amper een legoblokje groot, te bewegen met klei-ne armpjes en het verandert voortdurend van kleur: de sepiola of het dwerginktvisje.

Even iets speciaals: Dit schattig inktvisje is klein en best bang om opgegeten te wor-den, dus verdedigt het zich moedig. Als het echt gevaarlijk wordt, spuit hij zelfs een miniwolkje inkt! Of het verstopt zich gauw onder het zand...

Weetje: Er zitten nog meer inktvisachtigen in het zoute water die heel mooi zijn en veel groter: de sepia of de zeekat. Je kent vast zijn skelet wel: zo'n plat ovaal wit ding dat aan het parkietje wordt gegeven om op te knabbelen. En je kan ook een pijlinktvis ontmoeten, maar die is te snel. Voor je hem ziet, schiet hij meestal als een pijl uit een boog weg.

Oorkwal

Wat is dit? Er zweeft een doorzichtige hal-ve bol voorbij, met wat sliertjes eronder. In de halve bol zie je 4 cirkels en die halve bol trekt samen en gaat terug open: zo kan de oorkwal min of meer zwemmen.

Even iets speciaals: De 4 cirkels in die halve bol moet je eens heel goed bekijken. Soms zijn deze cirkels paars gekleurd: dat is een vrouwtjeskwal. En als de cirkels wit zijn, heb je te maken met een mannetje.

Vorige keer nam Scrimpy, onze leuke garnaal uit het boek 'Jeugd-

duiken voor Jeugdduikers' – dat binnenkort zal verschijnen – je mee

naar de zoetwaterbewonertjes. In dit artikel neemt Scrimpy je mee

naar het zoute water in de Oosterschelde! Best spannend.

Leven in het 'bah' water: zout

Jeugdduikhoekje - BIoloGIe

Foto

: Ivo

Mad

der.

Foto

: Sve

n Va

n La

ngen

hove

.Fo

to: L

ien

De

Buc

k.

opmaak_245.indd 28 30-8-2013 13:23:22

29Hippocampus sept./okt. 2013

Weetje: Je kan de kwal rustig van dichtbij bekijken. Als ze jou netelt is dat helemaal niet erg. Ze is niet giftig voor de mens en je gaat er niets van voelen. Opgepast: dit is niet voor alle kwallen zo. Sommige kunnen hard netelen.

Nu het moeilijke zoekwerk in de zee

OK, geroutineerde duiker. Na het vorige artikel heb je al bewezen dat je in zoet wa-ter moeilijke beestjes, plantjes en wiertjes weet te vinden. Lukt je dat ook in zee? Tuur-lijk, en met Scrimpy als trouwe gids, ga je verbaasd zijn wie en wat je allemaal in dat zoute water kan ontmoeten: grote, kleine en minuscuul kleine beesten. Ogen op scherp, duiklamp aan, fototoestelletje in de aanslag en hersens op maximale werk-kracht! Hier ga je!

Zeedruif

Wat is dit? Een ovalen bolletje , ongeveer een druif groot, zweeft voorbij je duikbril. Er hangen 2 lange sliertjes, tentakels, aan. Schijn eens met je duiklamp op dit bolle-tje! Je ziet een heleboel mooie kleurtjes. Je hebt te maken met het zeedruifje.

Even iets speciaals: Een zeedruifje is een ribkwal. Nee, dit is geen 'echte' kwal want ribkwalletjes hebben geen netelcellen zo-als de gewone kwal. Vroeger dacht men dat dit een kwal was (vandaar zijn naam), maar nu weten we beter. Dus geen pijn als zo'n zeedruifje langs je wangen glijdt met z'n tentakeltjes. Op die tentakels zitten wel kleefcellen waaraan het voedsel (plank-ton) blijft kleven. De tentakeltjes brengen dan het voedsel naar het mondje van het zeedruifje.

Weetje: Het zeedruifje is het gegeerde voedsel van een ander ribkwalletje: de me-loenkwal. Ook leuk zeg, van je familie moet je het hebben. En de snotolf is dol op zee-

druifjes. Dit is een wel heel speciale vis die je vooral in de wintermaanden in het zoute water van de Oosterschelde kan ontmoe-ten. Hierdoor kreeg hij ook die gekke naam: SNOTolf. Als je in de maag van een snotolf zou kunnen kijken, zou je een boel SNOT-achtige rommel zien: de opgepeuzelde zee-druifjes.

Waaierkokerworm

Wat is dit? Een waaier van veren wiegt in de stroming. Mooi gekleurd: wit met bruine banden. Veren? Leven er soms vogels on-der water? Je gaat een beetje dichterbij om te kijken en, zoef, bliksemsnel trekken alle veren zich terug en je houdt een bruin 'schoorsteentje' over. Maak kennis met: de waaierkokerworm.

Even iets speciaals: De waaierkokerworm is een worm die in het zoute water leeft. Om zich te beschermen tegen al te hongerige zeebewoners maakt deze worm zelf een stevig huisje: een bruinachtig kokertje waar hij zich helemaal in verschuilt. Slechts een deeltje van dit kokertje steekt boven de grond uit en dat zijn die veren. Deze veren, of beter tentakels, vangen het voedsel voor de worm en helpen hem ademen.

Weetje: Haal nu even je vergrootglas bo-ven! Probeer rustig de worm te benaderen, zodat hij zijn veren, euh, tentakels dus, niet intrekt. Vaak zie je op die tentakels heel kleine witte wezentjes rondkruipen. Bol-letjes met 2 uitsteeksels. Dit zijn roeipoot-kreeftjes die het heel prettig vinden samen te leven met de worm.

Geweispons

Wat is dit? Op de harde ondergrond zit een witgelig, boomachtig verschijning vast, soms wel tot 50 cm groot, maar meestal kleiner. Het lijkt echt wel op een miniboom-pje: de geweispons

Even iets speciaals: Is dit een spons? Ja, niet alle sponzen hebben de vorm van jouw badspons! Sponzen zijn grappige dieren: je kan ze echt in allerlei vormen en kleuren ontmoeten. Het zijn vrij primitieve dieren. Dit wil zeggen dat een spons geen organen heeft: geen longen, geen maag, geen herse-nen, ... Sponzen zijn heel belangrijke dieren in de zee want om aan hun voedsel te ko-men, filteren ze het water. Tegelijk ruimen ze alle kleine rommel op!

Weetje: Kijk eens goed naar de geweispons. Zie je daar geen superdunne haast door-zichtige wezentjes van zo'n centimeter groot aan hangen? Dat zijn 'wandelende geraam-tes' of ook wel spookkreeftjes genoemd. Dit zijn heel kleine kreeftjes die zich met hun achterpootjes aan de geweispons vasthou-den zodat ze hun mini-schaartjes vrij heb-ben om voedsel te vangen. Echt schattig! En als je een beetje geluk hebt, zie je op de geweispons zijn grootste vijand zitten, de satijnslak! Deze mooie naaktslak, zonder huisje dus, heeft dezelfde kleur als de spons en kan zo'n 5 centimeter groot worden. Kan zo'n slakje een vijand zijn? Ja, want het fa-voriete voedsel van de satijnslak is de ge-weispons.

Foto

: Ron

ny D

e Pe

sser

oy.

Foto

: Jef

Dri

esen

.

Foto

: Ivo

Mad

der.

Cartoons: Peter Bosteels.

opmaak_245.indd 29 30-8-2013 13:23:27

Wat is dit? Een roodoranje 'bloempje' van een paar centimeter groot zit stevig vast op steen of hout. Zelfs een schelp of de rug van een krab is goed. Het 'bloempje' heeft op zijn stevige 'stengel' een krans van ten-takeltjes staan. De baksteenanemoon.

Even iets speciaals: Dit bloempje is abso-luut geen bloempje, maar een anemoon en een anemoon is wel degelijk een dier en geen plant (we zijn al een paar dieren ver-momd als plant tegengekomen. Ken je ze nog?). Maar het is je vergeven als je dacht dat het een bloempje was, het lijkt er ook zo sterk op. Anemonen worden bloemdieren genoemd! Dit anemoontje heeft tentakels met netelcellen. Hiermee vangt en verlamt het zijn voedsel en brengt het naar zijn mond. Maar kijk eens goed: soms zie je dat dit anemoontje een paar langere tentakels heeft. Dit zijn 'vechttentakels': hiermee houdt hij andere baksteenanemoontjes op afstand. Als je dus verscheidene baksteen-anemoontjes bij elkaar ziet, kan je zien dat er tussen hen een mooie afstand bewaard wordt.

Weetje: Hoezo, een baksteenanemoontje houdt andere baksteenanemoontjes op afstand met zijn vechttentakels? Zit zo'n anemoon dan niet muurvast op de onder-grond? Neen, deze anemoontjes kunnen wandelen. Niet aan grote snelheden, maar ze bewegen zich voort!

Zeenaald

Wat is dit? Kijk eens tussen het wier: een lang dun geel-bruin 'stokje' zwemt voor je

uit. Met een schattig kopje, dat je aan een zeepaardje doet denken. Een ontmoeting met de zeenaald.

Even iets speciaals: Zeenaalden zijn best speciale vissen. Ze hebben geen schubben zoals de klassieke vissen, wel beenplaat-jes. En ja, ze zijn familie van de zeepaardjes. Zeepaardjes vind je ook in het zout water, maar slechts zeldzaam. Zeenaalden daar-entegen komen veel voor. Voor de duiker met scherpe ogen: de snuit van de kleine zeenaald is korter dan de halve koplengte. De grote zeenaald heeft een bultje achter-aan z'n kopje. Zijn kleine 'broer', de kleine zeenaald, heeft dit niet.

Weetje: Mama zeenaald is van het type 'geëmancipeerd'. Ze geeft met plezier haar eitjes aan papa zeenaald en zwemt dan vrij en vrolijk weg. Papa zeenaald zal deze eitjes braaf bevruchten en gedurende een vijftal maanden zorgvuldig verzorgen in een huidplooi onder aan zijn buikje: een veilig buideltje. Hij doet dit tot de eitjes uit-komen en de baby-zeenaaldjes weg kun-nen zwemmen. Een zorgzame papa!

knopen

Zo, hier stopt de wervelende rondleiding doorheen de zoete en zoute wateren inhet kielzog van Scrimpy heel even. Er zijn nog heel veel andere beestjes, plantjesen wiertjes te zien en te ontdekken. Scrimpy nodigt je dan ook uit om goed te observe-ren, elke keer als je met flessen in het wa-ter springt.En wie weet ontdek je wel iets dat Scrimpy nog niet kent. Dan moet je hem dat zekereven laten weten: skubba_en_fred@nelos.be! Duik ze, maatje!

Klaar voor iets totaal anders? In het vol-gend artikel leren we je een paar knopen kennen die je als duiker goed kunt gebrui-ken. Tot over een paar maanden.

KIKI Vleeschouwers & PaTrIcK Van

hoeserlanDe

De schoonheidvan de oosterschelde

Stelhoekweg 3 • 4424 NN Wemeldinge 0113 - 626 443 • www.destelhoeve.nl

Nu 15%voorjaarsvoordeel!De schoonheid

van de oosterschelde

Zeeuwse cottages perfect voor een duikweekend.

ADVERTENTIE

Baksteenanemoon

Jeugdduikhoekje - BIoloGIe

30 Hippocampus sept./okt. 2013

Foto

: Ger

y B

eeck

man

s.Fo

to: G

ery

Bee

ckm

ans.

opmaak_245.indd 30 30-8-2013 13:23:31

31Hippocampus sept./okt. 2013

ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL/FAX 03/888.43.34

Verkoop van allegekende duikmerken

Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

OPENINGSUREN: Wo-Do-Vr 16.30-20.00u.

(winteruur tot 19.00u.)Zat. 10-12u. en 13-17u.

DUIKSPORTDE ZEVEN ZEEEN

DUIKSPORTDE ZEVEN ZEEEN

e-mail: zevenzeeen@telenet.bee-mail: zevenzeeen@telenet.be

opmaak_245.indd 31 30-8-2013 13:23:32

Een organisme wordt geboren en gaat dood. Het pad dat het organisme daartussen aflegt, is qua ontwikke-

ling meestal redelijk voorspelbaar. Het organisme groeit, wordt volwassen en geslachtsrijp, wordt ouder en sterft. De stapjes in dat proces zijn onomkeerbaar. Een organisme dat eenmaal geslachts-rijp is, kan niet meer terug naar de fase waarin het bijvoorbeeld een larf of een peuter was. Tenminste, dat dachten we al-tijd. Er is namelijk een organisme dat dit

hele ontwikkelingsplan aan zijn laars kan lappen.

onsterfelijk

En dat is de kwal Turritopsis nutricula. De kwal kan nadat deze geslachtsrijp is, weer teruggaan naar het eerste stadium van zijn ontwikkeling. Het levert hem een interessante bijnaam op: de onsterfelijke kwal. Omdat het dier de cyclus keer op keer opnieuw kan beleven, kan deze in theorie eeuwig in leven blijven.

de levenscyclusBevruchte eitjes van T. nutricula groeien uit poliepen die deel uitmaken van een po-liepenkolonie. Uit deze poliepen ontstaan kwallen die binnen ongeveer twee weken geslachtsrijp zijn. Deze kwallen produce-ren weer eitjes of zaadcellen. Veel andere kwallen leggen, nadat ze zich van nage-slacht verzekerd hebben, het loodje. Maar T. nutricula is anders. De kwal kan nadat

Maak kennis met de onsterfelijke kwalPessimisten merken wel eens op dat de enige zekerheid die we in dit

leven hebben, is dat we uiteindelijk sterven. Maar voor deze kwal

gaat zelfs die zekerheid niet op: Turritopsis nutricula kan volwassen

worden en vervolgens weer jong worden en zijn levenscyclus letter-

lijk opnieuw beginnen. In theorie is de kwal dan ook onsterfelijk.

Foto

: cna

uyod

earh

sti.

Foto

's (2

): A

lvar

o E.

Mig

otto

- c

ifona

uta.

cebi

mar

.usp

.br.

T. nutricula komt wereldwijd voor: Mexico, Brazilië, Pana-ma, Caraïben, Tanzania, Atlantische Oceaan, Indonesië, Japan, Middellandse Zee, enz.

Reportage - BIoloGIe

32 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 32 30-8-2013 13:23:34

deze geslachtsrijp is geworden weer te-rugkeren naar het stadium van de poliep. Het maakt daarbij niet uit of de kwal al een tijdje of nog maar net kwal is: hij kan altijd weer terug, zo suggereert onderzoek.

nieuw uiterlijk

Het klinkt misschien simpel, maar het is nog een hele onderneming. Zo ziet een poliep er heel anders uit dan een kwal. De kwal moet dus ook radicaal van uiterlijk veranderen. Zodra de kwal geslachtrijp is en zich heeft voortgeplant, absorbeert deze al zijn externe onderdelen en veran-dert in een soort cyste die nog het meeste lijkt op een amoebe (een eencellig orga-nisme). Deze cyste verbindt zich aan de bo-dem van de zee en groeit uit tot een kolonie poliepen. Deze poliepen beginnen weer aan een hele nieuwe levenscyclus waar uitein-delijk volwassen kwallen uit voortkomen.

transdifferentiatie

Om van een volwassen kwal weer in een poliep te veranderen, maakt de kwal ge-bruik van celtransdifferentiatie. Dat bete-kent – kort gezegd – dat cellen van het ene type cel in het andere type veranderen. De cellen veranderen hierbij hun hele samen-stelling en functie. Dat is op zichzelf niet zo heel op-zienbarend in het dieren-rijk. Er zijn wel meer die-ren die de samenstelling en functie van cellen kun-nen veranderen, bijvoor-beeld om een bepaald lichaamsdeel te regene-reren. De hagedis doet dat bijvoorbeeld nadat hij zijn staart is kwijtgeraakt. Toch is de prestatie van T. nutricula bijzonder: de kwal pakt namelijk niet één lichaamsdeel, maar zijn gehele lichaam aan. En dat doet de kwal ook niet zomaar één keer. Onderzoek toont aan dat de kwallen herhaaldelijk weer jong kunnen worden. Vandaar dat de kwal ook wel 'onsterfelijk' wordt genoemd. Biologen spre-ken liever van biologische onsterfelijkheid. En dat is inderdaad ook een betere term. Want genoeg T. nu-tricula leggen dagelijks

het loodje, bijv. omdat roofdieren ze te pak-ken krijgen of omdat ze ziek worden.

als het tegenzit

Weer jong worden, het klinkt ons mensen misschien fantastisch in de oren. Toch kiest T. nutricula er niet spontaan voor om weer jong te worden, zo blijkt uit experimenten. Onderzoekers verzamelden een aantal kwallen en verdeelden ze in twee groepen. De ene groep werd aan lastige omstandig-heden blootgesteld. Zo zorgden de onder-zoekers ervoor dat de watertemperatuur opeens steeg of daalde of dat de kwallen geen eten konden vinden. De kwallen in deze groep transformeerden zichzelf tot een cyste. In prettige watertemperaturen groeide die cyste vrij snel weer uit tot polie-pen. Maar bij koud water lasten de kwallen een pauze in: ze bleven tot wel drie maan-den in het cyste-stadium hangen. Toen de temperatuur na die drie maanden begon op te lopen, ontwikkelden ze zich moeiteloos alsnog tot poliepen. De kwallen die het goed hadden, deden dat niet. Het wijst erop dat de kwallen het trucje toepassen als ze het heel moeilijk hebben. In plaats van het loodje te leggen, worden ze weer jong.

de wereld veroveren

Dat betekent dat deze kwallen heel veel kunnen hebben. Als het ze te lastig wordt, veranderen ze zichzelf gewoon in een cyste en doen ze het een tijdje rustig aan. Re-centelijk onderzoek wijst erop dat dat er zo langzamerhand tot leidt dat T. nutricula de hele wereld verovert. De kwallen komen in ballastwater terecht: water dat ongeladen schepen oppompen om dieper en stabieler te liggen. In tegenstelling tot andere kwal-len kan T. nutricula het in dat ballastwa-ter maandenlang volhouden. En zodra het schip volgeladen gaat worden en het ballastwater lost, kunnen de meegereisde kwallen een nieuw leefgebied betrekken.Het levensverhaal van T. nutricula is bij-zonder. Wetenschappers bijten zich er maar wat graag in vast. Want zo'n in the-orie onsterfelijk bestaan, spreekt mensen van nature wel aan. En wie weet, kan de kwal ons op dat gebied nog wel iets leren!

carolIne KraaIJVanGer

Bron: www.scientias.nl.

Foto

: cna

uyod

earh

sti.

Foto

: Alv

aro

E. M

igot

to -

cifo

naut

a.ce

bim

ar.u

sp.b

r.

Afb

eeld

ing:

Vio

l. B

nll.

190:

302

-3 1

2. (J

uni,

1996

).

Boven: Hoe een kwal weer een poliep wordt. De kwal trekt zijn tentakels in, wordt kleiner, kan op een gegeven moment niet meer zwemmen, ver-andert in een cyste en uiteindelijk in een poliep.

Rechts: Poliepstadium van de onsterfelijke kwal (Turritopsis nutricula).

33Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 33 30-8-2013 13:23:37

In 2011 mochten Els en Bruno al een prijs mee naar huis nemen voor de 'beste muzikale adaptie' bij hun diapo-

rama 'Mixed Waters', een compositie van Eric Bettens. Maar nu was het 'echt prijs' en hun vreugde was groot want op hun erelijst prijkte nog geen 'gouden duiker' van Marseille.Hun diaporama 'Zachte Reuzen', met we-derom muziek van Eric Bettens, kaapte er de eerste prijs en dus ook het fel begeerde beeldje weg.Extra proficiat voor Els en Bruno want er was fel geknipt in de categorieën en prij-zen: slechts één categorie 'audiovisuele montage' met één prijs – goud – was over-eind gebleven.

'Zachte Reuzen' gaat over de op het eerste gezicht vreemde symbiose tussen de wal-vishaaien van Cenderawasih Bay (Indo-nesië) en de lokale vissers op de 'bagans' of vissersvlotten. De walvishaaien zuigen door de gaten van de enorme visnetten de kleine visjes naar binnen. Slim, want de vis-sers zijn niet geïnteresseerd in dat kleine grut. Terwijl de walvishaaien zichzelf laven aan de aasvisjes zijn ze gemakkelijk te be-naderen. En dan begint het feest voor de duikers en snorkelaars. Nergens anders zijn er zoveel walvissen tegelijk (voor één of twee moet je geen twee dagen gaan zeulen met je duikvalies) en nergens anders kan je er zo lang mee duiken (geen angst van bubbels of flash). Google gerust eens op 'Cenderawasih Bay'.Bij het ter perse gaan van dit artikel heeft 'zachte reuzen' alweer een prijs gehaald, ditmaal in Tsjechië en ongetwijfeld zullen er nog meer volgen.

succesfestival

De grote belangstelling vanwege het ruime publiek bij de openingsavond was wellicht te danken aan de komst van Yann Artus Bertrand, die er zijn film 'Planet Ocean' kwam voorstellen. Bertrand geniet in thuisland Frankrijk een ongekende en ver-diende populariteit. Diverse inmiddels in-ternationaal bekende fotografen der Lage Landen haalden hun mosterd bij Bertrand. Volgens de vernieuwde organisatieploeg was ook de nieuwe locatie reden voor de succesvolle opkomst: het 'Palais des Con-grès du Parc Chanot' is inderdaad veel beter bereikbaar via het openbare vervoer dan de voormalige locatie 'Palais du Pha-ro' aan de haven. Deze laatste mag dan wel gelegen zijn aan de prachtige haven van

De zee in al haar pracht, het blijft een fenomenaal spektakel! Op

het 39e 'Wereldfestival voor Onderwaterbeelden' te Marseille (okt.

/nov. 2012) kon je zoals altijd de elite van de onderwater foto- en

videografie ontmoeten. Ook de Belgen waren weer present en ons

sympathiek fotograferend koppel Els Van Den Borre – Bruno Van

Saen viel terecht in de prijzen.

Marseille Foto- en Filmfestival

De meer dan 3 meter hoge maquette van de SeaOrbiter.Foto

: Ire

en L

oots

.Reportage - onDerwaTerfoToGrafIe

34 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 34 30-8-2013 13:23:39

Hippocampus sept./okt. 2013

Marseille, als je binnen films zit te bekijken merk je daar niet veel van.Een moment van diepe stilte en respect viel tussen de ruim 700 aanwezigen in de zaal, die de film 'Albert Falco, l'océanaute' – een film over Albert Falco, bemanningslid van de Calypso, vorig jaar overleden – kwamen bekijken. Een document.

alles over de zee

Films, foto's, boeken, muziek, reizen, beeldjes, duikmateriaal, …. letterlijk alles over en met de zee vind je op dit festival: naast de 130 films op groot scherm, ruim 200 beelden in competitie, zijn er de diver-se exposities en een heus zeebassin waar de neofieten persoonlijk met hun vinger kunnen toetsen hoe roggen aanvoelen. Eén van de meest opmerkelijke standen waren die van de Franse kustwacht, het Nationaal Instituut van Professionele Duikers, en niet

in het minst de tentoonstelling van de 'Sea-Orbiter'.

De SeaOrbiter wordt volgens plan in 2014 te water gelaten. Deze hightech 'vuurtoren' voor zeeonderzoekers heeft plaats voor een bemanning van 18 personen, voorziet deels in zijn eigen energie en is geschikt voor meerjarige expedities. Het vaartuig, dat 27 meter boven zeeniveau uitsteekt en 31 meter eronder, wordt bestuurd met allerlei hightech snufjes – waaronder een com-municatiecentrum, dat de onderzoekers in staat stelt om hun bevindingen door-lopend te delen. In eerste instantie is het de bedoeling dat de SeaOrbiter de Golfstroom gaat volgen en de invloed van klimaatveranderingen gaat moni-toren.

koopjes

Onze landgenoten Eric Bettens en Luc Bai-wir, vaste bezoekers van het festival maar vooral notoire componisten van menig winnende muzikale composities, kwamen er hun spiksplinternieuwe cd 'Adagios Dreams 3 – Music for the sea' voorstellen, die al die winnende muziekstukken verza-melt. Om als cadeau te schenken of om zelf op weg te dromen van verre stranden en diepblauwe zeeën. Te koop voor € 10,00 bij Eric Bettens zelf: info@eric-bettens.com.Goed nieuws ook voor vele Belgische dui-kers die het Franse Zuiden als duikbe-stemming kiezen: de nieuwe duikgids '100 belles plongées à Marseille – 2e edition' behandelt een 10-tal nieuwe duikplaatsen. Bovendien worden de overige 90 duiken in en rond de duikwateren van Marseille uitvoeriger omschreven: toegankelijkheid, diepte, profiel, biologie, fototips, stroming, zonneschijn, zichtbaarheid, desgeval-lend ankerplaats. Ook het nieuwbakken 'Parc National des Calanques' wordt be-licht. Eveneens online te bestellen (www.editions-gap.fr – editions GAP n° 9 782741 704553 – € 29,00).

Ireen looTs

40e editie

Het volgende festival zal plaats vinden van 31 oktober tot en met 3 november 2013 en zal in meerdere opzichten bij-zonder worden. Ten eerste omdat het editie nummer 40 wordt en er dus 'ex-tra's' kunnen verwacht worden en ten tweede is Marseille dit jaar Europese Culturele Hoofdstad. Fotografen en videografen: zet je toestel op scherp! De inschrijvingen zijn open. Op www.underwater-festival.com vind je meer info en het wedstrijdreglement.

Opmerkelijke stand met onderwaterleven.

Els en Bruno met een handenvol aan prijzen en een gouden duiker.Dansers zorgden voor extra animatie.

Het waterbassin, waar je roggen kon aaien.

Foto

's (5

): Ir

een

Loot

s.

opmaak_245.indd 35 30-8-2013 13:23:40

Anderhalve week voor het vertrek naar Sint-Eustatius, of Statia in de volksmond, krijg ik 'mijn geleend

onderwaterfototoestel' in mijn handen, gelukkig met handleiding. Het betreft een Sealife DC1400 met externe flits (Sea-Life Digital Pro Flash) en een opklikbare 'Fisheye Wide Angle Lens'. Ik heb nog net de kans om tijdens een zwembadtraining wat te oefenen. Na het gepuzzel om al-les te voorzien van volle batterijen en het geklungel om alles te monteren heb ik toch een bang hartje om in het zwembad te springen. Zal dit wel waterdicht zijn? Ik dompel even het toestel onder en check alles. Ivo Madder, die vanavond ook foto's neemt, grinnikt en verzekert mij dat alles in orde is. Met een gele badeend als on-derwerp leg ik mij vol enthousiasme op de bodem, maar na 10 minuten geef ik het al op. De scherpstelling noch de belichting lukt. Dan maar naar onze sportievelingen, want misschien lukt het beter om hen te

fotograferen. Hoe dom kan je zijn? De trai-ning is alles behalve 'een stilstaand on-derwerp'. In totaal vijf scherpe foto's, een teleurstellend resultaat. Maar ik laat mijn hoofd niet hangen. Aangekomen in Statia laat ik de eerste duik het toestel aan wal, kwestie van de extra organisatie en mijn niet-waterdichte onze-kerheid. Maar vanaf de tweede duik ga ik van start, want oefenen is de boodschap. Batterijen check, SD-kaartje check, geen stof en vuiltjes check, O-ring check, on-derwaterhuis dicht check, onderwaterflits dicht check, onderwaterhuis en onderwa-terflits dubbel check, instellingen check, bovenwatertestfoto check, OK klaar."Spring je met je toestel, of moet ik het aangeven?", vraagt Mike Harterink, mede-eigenaar van het duikcenter Scubaqua en ook onderwaterfotograaf. "Geef maar aan als dat kan", antwoord ik en voel me meteen al een echte onderwaterfotograaf. Vooraleer ik spring, dompel ik het toestel

toch nog even onder. Er is niets aan de hand en dus kan ik met een gerust hart op zoek gaan naar al het moois onder water.Enkel de foto's met het onderwerp op een

Van leek tot wedstrijdfotograafDe technologie staat niet stil. Een fototoestel onder water meene-

men, is al lang geen uitzondering meer. Manueel instellen hoeft

ook niet meer want het toestel doet alles automatisch voor jou. Dus

hoe moeilijk kan het zijn om een mooie foto te maken, al dan niet

onder water? Wat is de kunst? Zou je na één week oefenen al kun-

nen deelnemen aan een wedstrijd? Daarvoor moet je lef hebben, of

sterker nog, lef om je te meten met de besten. Ik heb geen idee waar

ik aan begin, maar als redactielid ga ik alvast de uitdaging aan.

Chrisje, in volle actie op het wrak Chien Tong, met de Sealife-camera.

Foto

: Ivo

Mad

der.

Reportage - onDerwaTerfoToGrafIe

36 Hippocampus sept./okt. 2013

Oefenen met model en licht. Een grote pijlstaartrog (Dasyatis centroura).

opmaak_245.indd 36 30-8-2013 13:23:46

halve meter zijn scherp. De compositie wil ik niet eens bespreken. Ik monteer de voorzetbreedhoeklens, dus moet ik de in-stellingen aanpassen (op macro plaatsen, voor deze voorzetlens). Ik ben verwonderd dat dit zeer snel gaat en dat zonder hand-leiding in de buurt.

Het fotograferen onder water lukt echter niet goed. Al wat ik probeer, mag niet baten. De foto's blijven wazig en dus zeer teleurstellend. Dit gaat zo nog twee dagen door, zelfs na het doornemen van de handleiding. De moed zakt in mijn schoenen, want zo kan ik niet deelnemen aan de wedstrijd. Ik doorblader

de handleiding voor de laatste keer en ja hoor, één instelling staat verkeerd waar-door de scherpstelling niet meer automa-tisch gebeurd. Dolgelukkig ben ik want het niveau van mijn foto's springt nu toch wel wat de hoogte in. Nu nog de belichting

optimaliseren zodat ik wat meer kleur en dimensie krijg en de foto's veel le-vendiger worden. Mike die mij volledig steunt in mijn moei-lijke opdracht, geeft me nog wat tips over compositie en mijn positie tegenover het onderwerp, wat ik uiterst appreci-eer. Ook Ivo stuurt me wat bij. Het lijkt me uit-eindelijk wat beter te lukken en dan... uittrimmen, oeps stroming, zwem-

eerste goede foto. Dank u, dank u, dank u voor de tips!De volgende dag komt ook Bert Seyssens, fotograaf in de kijker in Hippo 245, en later ook Danny Van Belle, organisator van de Hugycup en wereldberoemd onderwater-videograaf, aan in Statia.

de Hugycup 2013 gaat van start

Telkens we richting haven vertrekken, be-kijk ik steeds het professioneel materiaal dat de andere deelnemers gebruiken. Ik zit met een klein fototoestel op mijn schoot terwijl de anderen bijna een halve meter nodig hebben om hun toestel kwijt te ge-raken. Buiten dat dit wel imponeert, de stress van het in orde maken van de on-derwatercamera en de mooie foto's die ik nu 'moet' nemen, moet ik 's avonds ook nog de 15 beste foto's selecteren uit de massa opnamen die ik die dag heb genomen. Ik vraag Bert en Danny hun mening zodat de selectie wat sneller gemaakt is. Beiden ar-gumenteren in het kort de 'waarom niet' en 'waarom wel'. Ik ben één en al oor want ik leer hier heel wat bij. Dit bezorgt mij de vol-gende dag nog meer stress. Het moet beter. Ik wil dan ook het redactieteam van Hippo-campus niet teleurstellen want dit team verwacht een topprestatie. Ik heb nog de pech dat tijdens een prachtduik de flits niet meer werkt, maar Bert snelt me na de duik meteen ter hulp en al snel is alles weer in orde. Het glasvezelkabeltje was gebroken ter hoogte van de verbinding met de flits. Al goed dat ik omringd ben door 'ervaring', want zelf zou ik dit niet kunnen oplossen. Ik kan dus zonder problemen aan de volgen-de duik beginnen. Ik blijf ook heel de week gefocust om een winnende foto te maken. Maar zelfs al zouden de foto's allemaal toppers zijn, hier eindigt het niet. Uit alle foto's die je geselecteerd heb, moet je een keuze maken in welke categorie je je foto wil laten deelnemen. Ik heb dan ook geen idee hoe ik hieraan moet beginnen. Laat staan dat ik iets van fotobewerking ken.

Fotoduik een meerwaarde?

Enkele maanden geleden heb ik de pre-mière van 'The Underwater Pixelguide' bijgewoond. "Dat je foto een gevoel oproept bij mensen. Neem een foto waarop ieder-een jaloers is. Dit is de schattenjacht op het hoogste niveau", zijn enkele stellingen die mij zijn bijgebleven en waarvan ik nu heb ondervonden wat die betekenen. "Met

Een grote pijlstaartrog (Dasyatis centroura).

Foto

: Ivo

Mad

der.

37Hippocampus sept./okt. 2013

Oefenen met de breedhoeklens op het wrak Charles Brown.

Foto

's (4

): Ch

risj

e D

emuy

nck.

Mijn eerste goede foto: de groene zeeschildpad (Chelonia mydas).

men, terug wat stijgen, terug uittrimmen, scherpstellen, krampen in de vingers, luchtverbruik omhoog, geen goede po-sitionering, andere positie t.o.v. de stro-ming innemen, uittrimmen, positioneren, scherpstellen, onderwerp op de sterke lijn plaatsen, scherpstellen, nog meer kramp, luchtverbruik nog hoger, belichting in-stellen, terug scherpstellen, niet meer ademen, echt afzien en ... klik. Yihaa! Mijn

opmaak_245.indd 37 30-8-2013 13:23:50

een toestel in de hand, ontdek je meer het onderwaterland", is mijn stelling gewor-den. Zonder toestel kan je een duikstek ontdekken en deze helemaal doorkruisen. Het moment dat je boven water komt, kan je vertellen wat je allemaal gezien hebt. Je krijgt aandacht door je verhaal, maar je kan niemand jouw belevenis mee laten herbeleven. Met een toestel ontdek je ook de duikstek, doorkruis je de duikstek niet volledig, maar beleef je het moois veel in-tensiever. Je stapelt niet alleen ervaringen op waardoor je leert hoe je je onderwerp moet benaderen zonder dat dit opschrikt, hoe je hun ornaten (bijv. hun 'vleugels') te zien krijgt, wat hun habitat is (om bijv. een slakje te vinden),… maar je verruimt vooral je kennis. Heb je dit ook nog kunnen vastleggen, dan kom je boven water, wordt je verhaal wel aanhoord, maar is iedereen vooral uiterst benieuwd naar je foto's. Zelfs diegenen die ver van de waterkant staan, kan je boeien met je foto's en het – voor hen – onbekende en de onbereikbaarheid van de onderwa-terwereld. Ik heb even van dit gevoel mogen proeven. Daarom wil ik alle fotografen en videogra-fen bedanken die keer op keer hun passie en hun kunst willen delen. Ik bewonder hen omdat ze onbaatzuchtig hun ervaringen ter beschikking stellen waardoor we onder an-dere via Hippocampus van dit moois kun-nen genieten.

best niet zelf te proberen

Vooraleer ik deze uitdaging ben aange-gaan, heb ik een uiteenzetting gekregen over het gebruik en de gebruiksvriendelijk-heid van het onderwaterfototoestel Sealife

DC 1400. Patrick Van de Rostyne, van Sea-life, heeft ook aan de hand van voorbeel-den beperkt uitleg gegeven over composi-tie en belichting.Nog vóór het digitaal tijdperk aanving, heb ik mij bezig gehouden met reisfotografie, waardoor ik wel wat foto-ervaring heb. Je kan oog hebben voor al het moois, maar onder water spelen zoveel andere factoren mee dat deze uitdaging grote ondersteu-ning en techniek vraagt en dat het sterk aangewezen is om een cursus onderwa-terfotografie te volgen. Voor de geïnteres-seerden, de cursus start in oktober (zie www.wiki.nelos, voor de lopende agenda, of www.onderwaterfotografie.be, de site van de Audiovisuele Commissie.

duimen voor de prijsuitreiking

De foto's bij dit artikel zijn allemaal geno-men tijdens mijn oefenweek. Of ik wat ge-realiseerd hebt tijdens de Hugycup, laat ik in het midden want hierover beslist de jury pas in oktober. Na de beraadslaging hoop ik, zoals alle deelnemers, een brief in de bus te krijgen met de vermelding: "U bent genomineerd". Dat zou al fantastisch zijn. Blijft er mij nog één ding over dat ik aan je wil vragen: "Duimen, hé!". Wie mij bij de prijsuitreiking een riem onder het hart wil steken, zorg dat je erbij bent (zaterdag 14 december 2013 – Zaal St. Michaël, Kloos-terstraat 12, 9520 St. Lievens-Houtem). Je bent meer dan welkom! Ik heb alvast mijn best gedaan en heb van deze uiterst leuke ervaring genoten.

chrIsJe DemuyncK

Foto's van boven naar onder: Bij de gele zeebarbeel (Mulloidichthys martinicus) ont-breekt kleur en belichting. Een groene murene (Gymnothorax funebris). Sharptail eel (Myrichthys breviceps). Een eekhoornvis (Sargocentron Vexillarium). Een foto van Ivo op het moment dat hij door een patrijspoort kijkt.

Foto

's (5

): Ch

risj

e D

emuy

nck.

Reportage - onDerwaTerfoToGrafIe

38 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 38 30-8-2013 13:23:55

39Hippocampus sept./okt. 2013

Decompressieongevallen zijn meest-al te wijten aan duidelijk aanwijs-bare bezwarende factoren (bijv.

decostops niet gemaakt, lichaam niet voldoende gehydrateerd, slechte fysieke conditie, enz.). Indien een decompressie-ongeval zich voordoet zonder duidelijk aanwijsbare factoren vindt men nogal dikwijls een PFO. Deze incidenten zijn ech-ter zeldzaam. Uit deze epidemiologische gegevens kan men geen gevolgtrekkingen maken die geldig zouden zijn voor indivi-duele gevallen. Wel kan er op populatieniveau een verband worden gelegd tussen een belangrijk PFO

en het optreden van een decompressieaan-doening, zonder dat er een fout gebeurde tegen het respecteren van de decompres-sieregels. Dit verband op populatieniveau laat zeker niet toe om uitspraken te doen over individuele duikgeschiktheden.Daarom wil de Geneeskundige Commissie van NELOS hierbij zijn standpunt betref-fende duikgeschiktheid en PFO herhalen: "Het systematisch screenen voor PFO is zinloos, en verbanden leggen tussen me-dische geschiktheid, decompressieongeval en nadien vastgesteld PFO met de bedoe-ling de schade als niet-verzekerbaar te be-schouwen, is wetenschappelijk onjuist en

commercieel onaanvaardbaar".Duikgeschiktheid en beleid na een al dan niet toevallig vastgesteld PFO bij een in-dividuele duiker blijft de verantwoordelijk-heid van de keurende arts en de betrokken duiker. Eventueel kan er, na afspraken met de behandelende duikerarts qua duiken en dieptebeperking, gedoken worden met een PFO, zeker als men de decompressieregels respecteert, men zich voldoende hydra-teert voor en na de duik en eventueel met nitrox duikt.

rolanD VanDen eeDe,

VoorzITTer GeneesKunDIGe commIssIe

Systematisch screenen op PFO zinvol?Patent Foramen Ovale (PFO) komt voor bij een kwart tot een derde van de gezonde popula-tie, dus ook bij gezonde dui-kers. Normaal heeft men geen problemen met PFO, zelfs niet als duiker. M.a.w. deze duikers lopen geen grotere kans op de-compressieongevallen. Is op voorhand screenen op een PFO dan wel zinvol?

PatentForamenOvale

Rechts Links

ADVERTENTIE

Bondsnieuws - GeneesKunDIGe commIssIe

opmaak_245.indd 39 30-8-2013 13:23:56

40 Hippocampus sept./okt. 2013

Hippo: Dé beginvraag: hoe ben je aan het duiken geraakt?Ann: Ik was in mijn jeugd een fervente zwemster. Maar zeker vanaf mijn 15e jaar had ik al willen duiken. In die tijd was dat niets voor een meisje. Ik luisterde adem-loos naar de verhalen van een duiker, een collega van mijn moeder. Maar met al dat lood aan je lichaam vonden mijn ouders dat toch te gevaarlijk! Trouwens ik wist niet van het bestaan van duikclubs af, ter-wijl ik van Hasselt ben en COWOL daar al jaren het duiken met vaste hand beheer-de. Ik bleef wat hangen in de zwemsport, maar daar bleef het bij eindeloos baantjes trekken. Er kwam uiteindelijk verandering in, toen ik getrouwd was. Een collega van

mijn echtgenoot bij de para's in Diest dook bij duikclub Mistral aldaar. We sloten aan – dat was in 1996 – en kregen de eerste lessen van duikschoolleider Armand Cap-poen.

Hippo: En dan je eerste duik?Ann: Mijn doopduik gebeurde in het Zil-vermeer te Mol. Ik vond het maar niks: Ik had een oude ontspanner te leen gekregen en slikte massa's Zilvermeerwater binnen. Mijn Fenzy-reddingsvest was te los aange-daan, waardoor ik me bijna ophing. Geluk-kig waren de volgende duiken veel beter zodat ik toch besloot om verder te blijven doen. Ik geloof dat ik toen al besloot om instructeur te worden …

Hippo: Dan kwamen de verschillende brevetten.Ann: Ik ben van de generatie die gestart is met de 4 brevetten. Vrij snel behaalde ik die brevetten, dat wil zeggen na vier jaar was ik 4*Duiker. Ik begrijp dat sommige duikers er na één of twee brevetten de brui aan geven en blijven hangen bij dat brevet, maar dat is niets voor mij: ik ben een doorzetter, ik wil-de een hoger brevet. Ook ben ik vrij snel tot het bestuur toegetreden. In het begin werd ik verantwoordelijke voor de organisatie van de clubreizen. Dat was iets naar mijn hand, daar had ik immers voor gestudeerd. Raar is wel dat ik er professioneel nooit iets mee gedaan heb door omstandigheden. Ik ben nu 'lijnverantwoordelijke' bij De lijn en

Ann TielenInzet en stuurmanschap bij duikers met een handicap

Ann Tielen is voorzitter

van de Commissie Duikers

met een Handicap.

Foto

: Rol

and

Wan

tens

.

Bondsnieuws - InTerVIew

opmaak_245.indd 40 30-8-2013 13:23:57

41Hippocampus sept./okt. 2013

naast de verplichte 50% rijprestaties ben ik verantwoordelijk voor de praktische oplei-ding van de chauffeurs bij De Lijn en werk ik mee aan het project 'Trammelant', dat in scholen specifiek werkt met jongeren om-trent vandalisme en agressie op de bus.

Hippo: Waar was jullie stek hier in 'onze' wateren?Ann: De klassieke clubduiken werden in de Oosterschelde gedaan en dan voorname-lijk in Tholen. Later hadden we een caravan op camping 'De Pluimpot', zeer gemakke-lijk … er was daar ook een vulstation. Mijn favoriete duikplaatsen in de Oosterschelde blijven nog steeds die in de omgeving van Tholen.

Hippo: Dan de titel Instructeur?Ann: Inderdaad. De club had duidelijk nood aan hoger kader en instructeurs. Trou-wens er was nog een andere reden. Ik had ondervonden dat de duiksport toch nog steeds een machosport was en dat daar nog steeds een 'glazen plafond' was voor de vrouwelijke duikers. Toen mijn man Eric en ikzelf 4*D waren, gingen de kandidaten steeds aan hem vragen om te duiken. Ik werd minder gevraagd, hoewel ik hetzelfde brevet had. Dus ging ik verder voor 1*I. Eric deed mee en we behaalden dat samen. De club kreeg dus ineens 2 instructeurs erbij. Ik heb veel mogen werken in de club … als lesgever stond ik steeds paraat zowel voor de theorie als voor het praktische duiken in het zwembad en in open water en ik heb op deze manier veel ervaring opgedaan. Ik ben ook een achttal jaren voorzitter ge-weest.

Hippo: En de logische volgende stap is dan Bendor?Ann: Zeker! Dat wilde ik ook meemaken. Dat was in 2003, het jaar met de zware storm, waarbij de laatste twee duiken af-gelast werden. Er was werk aan de winkel om de keuken met al de apparatuur droog te houden. We hadden een 24/24-dienst opgericht, waarbij de jury ook insprong om het binnenspoelende water terug buiten te trekken. Dat gaf een tof solidariteitsgevoel. Ik heb me fantastisch geamuseerd bij die 'spelletjes' van de inventieve jury. Zoals ons was opgedragen heb ik het rollenspel steeds meegespeeld. Een kleine anekdote:

ik ben duikleider gebleven tot ná de procla-matie! John Remue had namelijk niet 'afge-klopt', dus ik bleef consequent de rol van duikleider spelen. Ik was geslaagd, hoewel er twee duiken minder waren gedaan. Maar op die zes duiken konden de juryleden toch ook al een gefundeerde beoordeling ma-ken.Wat me wel verbaasde was, dat heel wat medekandidaten zo weinig duiken totali-seerden. Ik vind dat duikervaring toch wel één van de belangrijkste zaken is om in-structeur te zijn.

Hippo: Tholen heeft je voorkeur in Zee-land. Maar wat in het buitenland?Ann: Het eiland Negros in de Filippijnen

heeft me zeer bekoord. Wat een ongeloof-lijk overvloedig leven heb ik daar onder water aanschouwd! Ook Ierland – iets to-taal anders – vond ik ook mooi. Zeker de Skelligs met de nieuwsgierige zeehonden zijn onvergetelijk. Aan een cruise naar het verre zuiden van de Rode Zee met Christian Henricy van Calypso bewaar ik ook zeer mooie herinneringen.

Hippo: Je gaat ook met personen met een handicap op duikreis. Geeft dat geen speciale moeilijkheden?Ann: Moeilijkheden niet, wel speciale aan-dachtspunten.Hoewel ik één bepaalde reis nooit zal vergeten ... en niet zozeer voor het mooie

Foto

's (2

): ar

chie

f Ann

Tie

len.

Boven: Weekend in Zeeland. Eerst de sangels voor de duiker met een handicap wat aanpassen…

Onder: Na een duik in La Croisette…

opmaak_245.indd 41 30-8-2013 13:23:58

42

onderwatergebeuren… Tijdens de Paas-vakantie van 2012 deden we met 35 leden van onze pas nieuw opgerichte duikschool Gobius een clubreis naar Moalboal op de Filippijnen. Na 14 fantastische duikdagen konden we echter niet naar huis! Op IJsland was de vulkaan Eyjafjallajökull uitgebar-sten en een vulkanische aswolk tot 8 km hoogte deed alle luchtverkeer stoppen. We hebben daar 14 dagen extra vastgezeten. Op het eerste gezicht misschien leuk: 14 extra duikdagen! Maar ons geld geraakte op. Uit de muur halen gaat daar niet… We probeerden aan geld te geraken via de ere-consul van België op het eiland Cebu, maar deze kon ons geen geld voorschieten. Dan vroegen we het aan Jürgen van het duik-centrum. Die leende ons prompt € 15.000. We moesten het wel binnen de 14 dagen na onze thuiskomst terugbetalen, maar zonder interest! Duikerssolidariteit in de praktijk! Een ander probleem was, dat de geneesmiddelen opraakten. Pillen worden daar per stuk verkocht en je kan je even in-beelden wat 35 personen (waaronder een 4-tal duikers met een handicap) aan me-

dicatie nodig hebben. We hadden wel 14 dagen extra vakantie, maar toch waren we ongerust over de familie thuis en de consequenties voor onze jobs? De erecon-sul zorgde ervoor dat het bij 14 dagen extra bleef en dat er niet nog eens 14 dagen bijkwamen. Maar we moes-ten dan wel in twee groe-pen vertrekken, één groep via Frankfurt en de andere groep via Parijs. Uiteindelijk besliste de regering dat we het statuut van technische werkloosheid verkregen en we kregen dan toch 80% van ons loon uitbetaald.

Hippo: Maar het grootste gedeelte van je energie en tijd gaat naar het duiken met personen met een han-dicap?Ann: Via familie had ik al

Boven: Het begin van een intense duikcarrière. Midden: Duiken bij Camaret in Bretagne. Onder: Wat een mooie duik! Mijn eerste duik in de Oosterschelde als Niveau A duiker… Rechtsonder: Ann Tielen in volle actie tijdens de Wet Wheels Duikdag in 2012.

Foto

's (3

): ar

chie

f Ann

Tie

len.

Hippocampus sept./okt. 201342

Bondsnieuws - InTerVIew

opmaak_245.indd 42 30-8-2013 13:24:03

wat ervaring met personen met een handi-cap. Bij Yellow Diving stak ik al een handje toe. In 2004 kwam er de vraag van Walter Geebelen om het duiken met gehandicap-ten terug wat op te krikken. Er was vraag naar vernieuwing, ook Fernand Vansteen-beeck drong aan om bij de Commissie te komen. Ik heb dat dan aanvaard en werd voorzitter van de Commissie in 2005.

Hippo: De naam van de Commissie werd ook gewijzigd van 'Duiken met gehandi-capten' in 'Duikers met een handicap'. Ann: Ik heb zeker een hekel aan eufemis-men als 'minder-validen', 'anders-validen', enz. Die mensen hebben nu eenmaal een handicap en je maakt het er niet minder erg om door het een andere naam te ge-ven. Ik bedoel er ook niets neerbuigends mee. Zij zijn mensen zoals iedereen en ze moeten alle kansen krijgen. En je moet ze ook niet onderschatten: zie maar hoe een zogenaamde gehandicapte duiker vlot de zwembadproeven voor 1*I aflegde! De vroegere naam was natuurlijk ook goed, maar de nadruk moet toch liggen op de

'duikers'.

Hippo: De Commissie heeft dan een nieuw systeem ingevoerd.Ann: Ik stelde vast dat er zovele verschil-lende soorten handicaps waren en dat we beslist elke duiker met een handicap in-dividueel konden bekijken en evalueren. Daardoor konden we de betrokken duikers meer mogelijkheden bieden. Zo creëerden we 4 brevetten (A, B, C, D) naargelang de mogelijkheden van de gehandicapte dui-ker. We inspireerden ons op de regels van de gehandicaptenvereniging HSA (Handi-capped Scuba Association). Ik heb daar-mee wel veel tegenwind gekregen, maar ik voelde dat het juist zat en heb niet op-gegeven. Maar leuk was anders. Nu zijn onze reglementen allemaal aanvaard en NOB en … zelfs CMAS hebben onze regle-mentering overgenomen. Wat zeker in ons voordeel speelde was, dat we een onafhan-kelijke Commissie waren en niet onder de Commissie Duikonderricht ressorteerden. We waren dus wat vrijer in onze bewegin-gen en konden op die manier eigen regle-menten en brevetten opstellen. We hebben echter te allen tijde rekening gehouden met de regels van NELOS en naar analogie met de valide duikregels onze eigen regle-mentering geschreven.

Hippo: Intussen hebben jullie ook CMAS-kaartjes bekomen voor de duikers met een handicap.Ann: Inderdaad en ook de mogelijkheid om met nitrox te duiken. En ook het brevet Dui-ker-Hulpverlener staat open voor hen. Ook Bloso hebben we weten te overtuigen en we hebben ons ingeschoven in het Bloso-prioriteitenbeleid.

Hippo: Op de algemene vergadering van NELOS heb je aangekondigd nog een spe-cialisatiebrevet in te voeren.Ann: Ja, een vervolmakingsbrevet als 'duikleider' voor de brevetten A en B. Meer

en meer is er de vraag om ook duik-leidingen

te mogen doen. De uitdaging zelf een duik in handen te nemen blijkt van grote waarde te zijn voor de duikers met een handicap. Ook zijn we van plan een 'kwalificatie on-derwaternavigatie' uit te werken voor alle niveaus, zodat zij perfect kunnen meevol-gen hoe de duik verloopt en zich mee kun-nen oriënteren.

We hebben nu minstens één 'Wet Wheels Opleidingscentrum' per provincie. Het zijn clubs waar enerzijds duikers met een han-dicap een opleiding kunnen volgen maar waar anderzijds ook de kandidaat-begelei-ders terecht kunnen voor hun opleiding. De kandidaat-begeleiders hoeven geen lid te zijn van die club. Ze krijgen vooreerst een theoretische cursus, dan volgen en geven ze een aantal zwembadlessen en doen dan ook nog een vijftal duiken in open water.

Hippo: Wat vind je de sterke punten van NELOS?Ann: In geen enkele sport vind je zulk een massa enthousiaste vrijwilligers. Dat is ze-ker ons sterkste punt. Maar de laatste ja-ren zie ik ook wel een negatief punt en dat is dat sommige nieuwe instructeurs hun titel als een eindpunt zien, een 'fin de carrière'. Terwijl het juist het begin zou moeten zijn!

Hippo: Wat heeft het duiken je 'opge-bracht'?Ann: Financieel natuurlijk niks, integen-deel, maar daar heb ik – en zovele collega-instructeurs – het niet voor gedaan. Maar het heeft me wel vele vrienden in gans Vlaanderen opgebracht. Je doet ook veel kennis op. Je blijft je geest oefenen want je moet up-to-date blijven. Je blijft ook in conditie. En dan is er het respect. Het res-pect dat je krijgt door je inzet. Het is fijn dat dat geapprecieerd wordt. Maar ik heb ook veel respect voor onze kandidaten die hun fysieke problemen overwinnen.

Ik wil nog de nadruk leggen op de '11e Wet Wheels Duikdag' in het Zilvermeer te Mol (dat telkens in september doorgaat). Daar verzamelen we weer met een 250-tal en-thousiaste mensen. Onze speciale gast is altijd ere-voorzitter NELOS Jozef Van den Berghe.

wIm Van Doeselaer en

Jacques BernaerTs

Boven: En nu equiperen voor een duik in de Ooster-schelde. Onder: De begeleiders hebben een belangrijke taak bij deze doopduik.

Foto

's (2

): ar

chie

f Ann

Tie

len.

Foto

: Elv

ire

Verl

inde

n.

43Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 43 30-8-2013 13:24:07

In 2010 maakten mijn echtgenote en ik plannen om tijdens de zomervakantie van 2011 met ons gezin een grootse

trektocht door Noord-Amerika te ma-ken. Een puberende dochter van 15 in de Latijn-Wiskunde met zeven buizen net voor Kerstmis deed ons dit project even-wel onmiddellijk in de koelkast steken vermits we totaal niet konden verwachten wat haar eindexamens zouden brengen. Gewoon tijdens de twee maanden school-vakantie thuisblijven – met veel intensief extra schoolwerk – leek de meest plausi-bele predestinatie, want zulke professio-nele loodgieterij ophalen was volgens mij een ware utopie.Dankzij enorm hard werk zou zij er even-wel totaal anders over beslissen. Op 29/06/2011, met de wekelijkse woensdag-avondclubduik van mijn duikclub De Ot-ters uit Schoten, zou ik immers zo fier als

een gieter het volgende in mijn logboekje schrijven: Stavenisse, diepte 41 meter, duikduur 55 minuten en 'Anouk erdoor zonder buis!'. Daar zaten we nu blij en ge-heel schoolwerkloos maar evenwel zonder reisproject om die prachtprestatie gepast te vieren.

Wat kwam er evenwel geheel onschuldig internettelijk en muisstil op zijn tippen binnenwaaien als een lekker gehaakt stuk lokaas voor een uitgehongerde duiker zon-der bestemming? De nieuwsbrief van Wild Water met een promotieaanbieding voor een duikcruise gedurende een week in Kro-atië medio augustus. Eerder had ik als me-diterrane duikfanaat al herhaaldelijk veel goeds gehoord over het opkomend duiken aldaar, dit na hun wrede en bloedige bur-geroorlog.Over de plaatselijke visfauna moesten we

ons volgens mijn vaste reisboer evenwel weinig illusie maken ingevolge totale overbevissing. Maar de Kroatische duiktroef zou vooral bestaan uit mooi be-groeide onderwaterlandschap-pen, prachtige grotten en ontel-bare scheepswrakken. Het land boven water zou bo-vendien volgens mijn lieftallige echtgenote ook heel interessant zijn om te ontdekken qua zonnig klimaat, uitgestrekte natuur-parken, antieke cultuur, culi-naire keuken, wijn, enz. Onmiddellijk had zij mijn aan-dacht vermits Kroatië blijkbaar dus ook wel degelijk door de typische uiterst aangename mediterraanse levenssfeer ge-kenmerkt wordt, die ik zo enorm

Op gebied van duiken waren de verwachtingen minimaal, maar uiteindelijk bleken de duikplaatsen die we bezochten toch de moeite waard.

Mediterraans duiken

in Kroatië Foto

: Ber

t Jan

ssen

s.

We scheepten in op de Kamelija.

Reportage - reIsVerhaal

44 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 44 30-8-2013 13:24:09

apprecieer van West-Portugal tot Oost-Turkije.

De beslissing werd dan ook snel genomen om voorafgaand gedurende 10 dagen het land te doorkruisen met een huurauto. Vanuit het regenachtig en kil Charleroi bracht Ryanair ons op amper twee uur tijd naar het puffend warme Zadar. Wat ons vanuit de lucht opviel, was dat het ganse Dalmatische kustgebied dichtbevolkt was maar eens even verder het binnenland de bergen in, de streek één groot uitgestrekt quasi onbewoond fantastisch natuurge-bied werd. Dit beeld werd ook bevestigd van op de grond en in de huurauto. Wat tevens in het oog sprong was dat het er enorm groen was met veel bossen, dit in de stijl van de Franse Périgord. Verder lagen de honderden Dalmatische eilanden er idyllisch feeëriek bij. Dit alles zag er dus veelbelovend uit.We zouden ondermeer haltes houden in Bibinje, Trogir, Split, de prachtige natuur-

parken van Krka en Plitvicka Jezera, het culinaire truffeldorp Motovun en de nos-talgische badplaats Opatija. Vanuit Trogir zouden we tevens 30 km verder in Primos-ten een gedeelte van 'De Otters-top' gaan opzoeken, vermits mijn Voorzitter Michel Bertels – van duikschool 'De Otters' – en Inger er samen met Luc en Lizy Comans aldaar ook op duikprospectie waren. We brachten er een uiterst gezellige en lek-kere avond door. Michel en Luc bevestig-den unaniem dat er qua vis inderdaad niet veel te spotten viel, met veel geluk amper al eens een schorpioenvis, een congertje of een octopus maar meer zeker niet.Tot mijn verbazing waarschuwden ze mij ook voor de koude. We hadden nochtans samen in de namiddag onder een ver-schroeiende zon met de kinderen liggen plonzen in uiterst aangenaam zeewater van 24°C? Eens onder de 12 meter diepte zou die evenwel plots dalen tot amper 16°C, zijnde zelfs frisser dan onze Oosterschelde in de zomer!

Foto

: Ber

t Jan

ssen

s.

Foto

's (2

): Fr

ance

sco

Del

Pon

te.

Linksboven: Kroatië is heel interessant om te ontdekken qua zonnig klimaat, uitgestrekte natuurparken, antieke cul-tuur, culinaire keuken, wijn, enz.

Een violette draadslak (Flabelina affinis), vol-op bezig met het afzetten van eieren.

Rechtsboven: Een zwervende draadslak (Cratena pere-grina).

45Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 45 30-8-2013 13:24:11

46 Hippocampus sept./okt. 2013

Een week later scheepten we dan in op de Kamelija. De bemanning was vijfkoppig: kapitein David Spralja, een kok, een hulp en de twee duikgidsen Robert en Dimitri van Adriatic Diving Safari. De Kamelija is een prachtige houten duikboot van 27 me-ter lang, met plaats voor 14 gasten, cabines elk met eigen douche en toilet, eetkamer, bar, salon, en 2 zonnedekken. Er werd ge-doken met 15-liter stalen flessen.Via de bijhorende grote zodiac scheepten we samen in met een sympathiek Italiaans en Oostenrijks koppel zodat we in het to-taal amper half bezet waren (met 8 per-sonen, mijn niet-duikende echtgenote en twee kinderen inclusief) waardoor de boot voor ons nog extra aangenaam veel ruimer werd.

Onmiddellijk werd koers gezet op Kornati National Park, een prachtige reeks van idyllische eilandjes, de Adriatische Zee zou gans de week er als een gladde spiegel bij-liggen. Het was er lekker koeler want die dag begon op het vasteland een hittegolf met temperaturen rond 38°C en zelfs meer.

Bij een frisse 33-er Karlovacko, een uitste-kende Kroatische pils, bevestigde Robert de naakte feiten: op vis moesten we hier absoluut niet rekenen. Zelfs niet in een nationaal beschermd park met rangers? Nee, de lokale bevolking mocht onbeperkt blijven verder vissen op grote schaal want anders moest de Overheid hen vergoeden wat financieel blijkbaar niet haalbaar was. De rangers waren trouwens allemaal fami-lie van de bevolking zodat zij altijd voor hen een oog dicht deden.

Barracuda's moest ik eveneens niet ver-wachten, daar zou het water trouwens te koud voor zijn. Alle tandbaarzen, op enkele vogelvrijverklaarde voortvluchtigen na, waren hier trouwens ook allemaal opge-geten. Vroeger krioelde het ervan zegde Robert met een diepe nostalgische zucht. Hij hekelde de plaatselijke kortzichtige be-krompen mentaliteit, die evenwel univer-seel is: "Als ik deze vis niet pak, pakt een ander hem". Uiteraard kom je op deze wijze tot totale uitroeiing in plaats van instand-houding van de soort.

De mediterrane wel visrijke gebieden van l'Estartit, La Gabinière, Ustica, Malta en Kas waren plots heel ver weg van mij ver-wijderd.Robert verzekerde mij evenwel dat ik de ko-mende week prachtduiken zou meemaken. Met de onbehaaglijke vraag hoe zoiets toch mogelijk zou kunnen zijn zonder vis, viel ik in slaap.

De 'checkdive' geschiedde op Lagniçi, een 'drop off' met mooie begroeiing maar com-pleet overwoekerd door verloren lange vis-netten! Hier kon ik de ernst zelf vaststellen. Een weinig verder had ik trouwens nog wat snorkelaars gezien met harpoenen klaar in de hand.

De watertemperatuur was aangenaam 24°C tot we op 12 meter diepte kwamen, toen sloeg de koude inderdaad ook hier toe: brrrr amper 16°C!Op de muur tussen de visnetten was er toch nog wat plaats om koralen te laten groeien. De zee was inderdaad leeg. We eindigden de duik met een octopus onder de zodiac.

Een wierslak, maar welke?

46 Hippocampus sept./okt. 2013

Reportage - REISVERHAALReportage - REISVERHAAL

Een wierslak, maar de welke?

opmaak_245.indd 46 30-8-2013 13:26:21

47Hippocampus sept./okt. 2013

Ondertussen was het moederschip, de Ka-melija, op de duikplaats aangekomen om er de lunch te nemen en er 's namiddags te duiken op een ondiep liggend cargowrakje, aldaar gezonken in de jaren '30. Dat was toch geen prachtduik, zoals die ons beloofd was. Dat zou evenwel snel de volgende dag gebeuren met een duik op Katedrale, een enorme onderwatergrot. Deze was prach-tig en intens begroeid door alle mogelijke felle kleuren: donkerbruine zakpijpen, oranje en rode sponzen. Knalgele kleine vatsponzen. Blauw purperen groen en an-dere vegetatie. Gele kleine anemoontjes.Een fantastisch kleurenpalet met op de achtergrond zacht indringend zonlicht van het prachtigst turquoise blauw. Met een beetje imaginatie voelde ik mij in de Six-tijnse kapel van Michelangelo maar dan met de visie van Moeder Natuur.Een knalrode garnaal versperde mijn weg alsmede enkele babyschorpioenvissen. Ook zouden we twee lange nauwe 'chim-ney's' of schoorsteenpijpen ingaan, waar je als duiker amper doorgeraakte. Ik waande mij terug in Malta. Dit was inderdaad een

prachtduik.Uit de grot gekomen zag ik enkele vissen bezig met

sleuren aan een witte plas-tic zak. Ik vroeg mij af wat ze daar nu aan hadden zodat ik het schouwspel van wat dich-terbij ging volgen. Toen stelde ik evenwel tot mijn verbazing vast dat het ging om een dode kleine adelaarsrog, die ze daadwerkelijk aan het verorbe-ren waren.

De tweede duik van de dag de-den we op Skarda, alwaar we gedurende 20 minuten op 30 meter diepte over een immens donkerkobaltblauw gorgonen-veld vlogen op een pastelbeige ondergrond, wat makkelijk kon concurreren met het Zuid-Franse natuurpark La Gabiniè-re. Boven de majestueuze gor-gonen bevond zich een enorm

grasveld. Ik kwam dus tot de conclusie dat dit een duikdag was geworden, die zeker de moeite waard was vermits deze twee duiken de twee vergelijkingen met andere Middellandse Zee-plaatsen met brio door-stonden. Enkel de nachtduik op Brjulj trok totaal op niets.

Sika Golac was niet zo speciaal begroeid tot de duikgids plots in hevige extase kwam van wat hij vlak voor hem rustend tussen het groen had ontdekt: een grote olijfgroene staartvis (of 'lotte' in het Frans) van bijna twee pannen groot. Ik had zulk dier nog nooit onder water gezien (enkel in de viswinkel) en ik wist niet dat die ook in mediterrane wateren voorkwam. Hij was prachtig begroeid en duidelijk verwant met de familie van de hengelaarsvissen.Wat mij tevens begon op te vallen was dat Kroatië eigenlijk ook een waar naaktslak-kenparadijs is en dus een goeie bestem-ming voor de liefhebbers van deze kleine juweeltjes. Ik denk dat ik een tiental ver-schillende soorten heb gespot. Weliswaar veel kleiner dan hun tropische soort-

genoten, maar alleszins ook zeer mooi gekleurd. Mijn Italiaanse duikbuddy en onderwaterfotograaf Francesco was trou-wens speciaal voor deze wezentjes naar hier afgezakt en zou op de week tijd tot zijn eigen voldoening een zeer fraaie collectie bijeen fotograferen.

De Ledenik was een 70 meter lang cargo-schip dat amper 3 jaar geleden was gezon-ken tijdens slecht weer. Ik onthield vooral op de brug het grote nog intacte stuurwiel, alsmede de pc met beeldscherm.

De volgende duikdag werden we com-pleet bedrogen. De Kamelija moest zoge-zegd plots naar haar thuishaven voor een dringende herstelling aan de waterpomp. Volgens de kapitein geen nood want hij zou voor een andere boot zorgen. Het bleek een dagboot te zijn van hun aanverwant duikcenter Kornati Diving, die evenwel sa-men met de dagduikers propvol zat, zonder enige vorm van luxe.

De eerste duik was uitsluitend memora-bel op technisch gebied. De dagduikgids was verbaasd toen ik hem om een briefing vroeg. Dan kreeg ik de kortste ooit te horen met de woorden: "Just follow me" (Volg me gewoon). Dat was het.

Met 12 à 14 duikers werd er ongeordend het water ingesprongen. Iedereen dook door elkaar en het was wachten op de gids, die plots verscheen met een duikster aan zijn pols, die meer vingers aan haar eigen hand bleek te hebben dan ingelogde duiken. Hij zou haar meenemen naar een diepte van 40 meter terwijl ze als een spartelende ballon aan zijn hand bleef hangen! Deze duik zelf, tussen al het wanordelijk gewrie-mel, was niet om aan te zien. Ondertussen passeerden we twee duikers met bomvolle netten, die alle Nationaal Parksponzen op de wand aan het plunderen waren zonder dat iemand iets ondernam. Dit alles was echt een surreëel 'Montypythonesk' tafe-reel. Ik ging hier zeker niet in decompressie gaan voor als er iemand iets zou overko-men. De dagduikgids zou niks kunnen on-dernemen vermits hij de beginnelinge in zijn hand constant vast moest houden.

Na 9 minuten draaide hij zich in de verte naar mij om en vroeg me tot mijn verbazing hoe het met mijn lucht zat. Ik moest eerst goed nadenken over hoe ik een teken van een volle 180 bar moest maken. Gelukkig

Boven: Een blauwgestreepte spring-krab (Galathea strigosa).

Midden: Een gewone kraak (Octopus vulgaris) komt voorzichtig kijken.

Onder: Een luipaardslak (Peltodoris atromaculata) die volop bezig is met het afzetten van eieren.

47Hippocampus sept./okt. 2013

Foto

's (4

): Fr

ance

sco

Del

Pon

te.

opmaak_245.indd 47 30-8-2013 13:26:24

gebeurde er verder niets verkeerd, maar ik was blij dat ik terug boven was na wat ik daar beneden allemaal had moeten aan-schouwen. Het druiste in tegen alle ele-mentaire duikregels. De tweede dagduik trok ook op niets, met uitzondering dan van de vele naaktslakken.

's Avonds terug aan boord van de Kame-lija vroegen de kapitein en Robert ons of we genoten hadden van deze duikdag. Zij kregen direct een Belgo-Italo-Oostenrijks salvo van verontwaardigingen naar hun hoofden geslingerd, dat we voor zulks geen geld hadden betaald om dan ook nog de luxe van onze cruiseboot te moeten mis-sen. Als schadevergoeding kregen we van de kapitein spontaan gratis Karlovacko voor gans de avond. Voorts beloofde David ons nog twee spectaculaire duikdagen.

De volgende morgen werd ik met een licht Karlovacko-hoofd wakker, evenals mijn metgezellen 'brothers in arms'. De kapi-tein zou nochtans ook woord houden voor de duiken. Balun bevindt zich aan de bui-tenzijde van de eilandengroep richting en het dichtstbij de Italiaanse kust, die 150 km verder lag. Ik wist niet wat voor pracht ons te wachten stond. De muur ging traps-gewijs naar beneden. Deze was volledig en zeer dicht begroeid met grote dikke don-kerkobaltblauwe gorgonen, met daartus-sen knalgele vatsponzen, rode, zwarte en gele koralen. Op diverse gorgonen rustten er mega knalrode schorpioenvissen. Onge-looflijk mooi! Het deed mij denken aan het Egyptische Litle Brother of Rocky Island, wat Francesco boven aan boord mij onmid-dellijk volmondig beaamde.De duik werd afgesloten met 5 minuten trap tussen een halfdozijn octopussen. Ik schreef hem onmiddellijk en terecht in als

een 3-sterren duik. Iedereen was tijdens de lunch nog altijd ten zeerste onder de indruk.

Bij Mrtovac stond er veel stroming zodat we op handen en voeten naar de 'drop off' moesten. De wand was prachtig en ver-toonde vele inhammen en spleten, die bin-nenin wonderlijk begroeid waren net zoals in de Katedrala. Hier waren er ook wolken kleine vis met onder andere juffertjes en de klassieke tweebandige brasem, die je eigenlijk op elke duik tegenkwam, alsme-de de regenboogbaars. Een grote murene hadden ze hier blijkbaar nog niet gevon-den, zodat ik het beest hoopvol bekeek en hem toefluisterde dat hij zeer voorzichtig moest zijn opdat hij zich niet zou verraden. Volgens Robert zat hier ook nog één van de weinige tandbaarzen. Maar hij bleek niet thuis te zijn, tenzij het reeds te laat voor hem was. Cousteau en zijn boys zouden hier zeker ook niet meer aan hun trekken komen voor wat betreft een grote lekkere langoust.Garmenjak Yeliki gaf ons evenveel voldoe-ning als de Mrtovac. Deze laatste duik-dag zouden we afsluiten met opnieuw een 3-sterrenduik.

Sestrica Mala is een brede enorme klif-hanger, die twee eilanden onderwater verbindt. Hij bevindt zich op 35 m diepte. Om hem volledig te verkennen, heb je 20 minuten nodig. De onderzijde waar geen zon kan komen, is hier ook volledig be-groeid zoals in de Katedrala, met dezelfde prachtige kleuren. Onder dit mega reuze gewelf stelde ik mij automatisch de vraag wat de Spaanse architect Antoni Gaudi van dit stuk onderwater Sagrada Familia zou gevonden hebben, mocht hij ooit hebben kunnen diepzeeduiken uiteraard. Alleszins

werd ik opnieuw overvallen door een totale ontroering. Is dit wat diepgelovigen mogen aanvoelen als een religieuze ervaring?

Eens terug op de zodiac werden we on-middellijk van dichtbij begroet door een speelse dolfijn. Het was trouwens al de vierde van de week. De vorige drie mochten we eerder in de verte waarnemen vanaf de Kamelija.

Van mijn goeie ouwe Aladin-duikcompu-ter mocht ik nog een zeer korte en zelfs mooie nachtduik maken op Sika Turoscak. Ik moest de volgende avond immers vlie-gen en ik zag mij de piloot van Ryanair nog altijd niet vragen om zijn vliegtuig laag te houden.Toch zag ik nog in de haast redelijk wat vis, twee spinkrabben en een sepia, die juist een klein visje als een kameleon vastgreep en binnenslokte.

De Bonte Avond kon beginnen, iets wat men in Italië en Oostenrijk blijkbaar nog niet kende maar vanaf nu wel degelijk!Uiterst vermoeid maar volledig voldaan keerden we terug naar België. Als slot-beschouwing kunnen we dus stellig mee-geven dat Kroatië voor ons een ware ont-dekking en revelatie was zowel boven als onder water. Het gebrek aan vis werd ge-lukkig volkomen opgevangen door prach-tig gekleurde rotsbegroeiingen, grotten, scheepswrakken en wondermooie naakt-slakken. Dus toch zeker een aanrader waard. Het enige dat aldaar evenwel drin-gend moet gebeuren, is het opstarten van echt beschermde onderwaternatuurpar-ken zoals in het Spaanse Estartit, Zuid-Frankrijk, Italiaanse Ustica, enz., die terug visrijkdom brengen voor iedereen, zowel voor duikers als vissers samen. De realiteit

Reportage - REISVERHAAL

48 Hippocampus sept./okt. 2013

Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com - www.nemodive.com

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’sBert en Sofie Red Sea Egypt -SafagaGROEPSKORTING

VOOR DUIKERS

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS!

ADVERTENTIE

opmaak_245.indd 48 30-8-2013 13:26:25

en wetenschap hebben dat al duidelijk be-wezen. Alleen moet zulks nu dringend op grote schaal in de Middellandse Zee en el-ders toepassing gaan vinden.

Ondertussen zijn mijn gezin en ik nog al-tijd niet in Noord-Amerika geraakt, maar mijn dochter is dit jaar al wel fijn en cum brio afgestudeerd.

BERt JAnSSEnS

Foto's links

Boven: Een olijfgroene staartvis. Midden: Oranje schorpioenvis (Scorpaena scrofa), ook wel Europees zeevarken genoemd. Midden: De gehoornde slijmvis (Parablennius gattorugine). Onder: De gewone zeekat (Sepia officinalis).

Foto's rechts

Boven: Rooskoraal (Astroides calycularis). Midden: Een moeraal (Muraena helena). Onder: Een ondiep liggend cargowrakje, aldaar gezonken in de jaren '30.

Foto

's (7

): Fr

ance

sco

Del

Pon

te.

Kornati National Park, een prachtige reeks van idyllische eilandjes. Fo

to: G

reet

Nuy

ens.

49Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 49 30-8-2013 13:26:31

Het Zeeuwse eiland Tholen staat voor duikers bekend als een plek die uitstekend geschikt is voor het

maken van een prachtige duik, zo ook de Oesterdam. Omdat er op deze locatie gebrek was aan de mogelijkheid tot het vullen van een persluchtfles, besloot Siem Jansen hier vorig jaar verandering in te brengen door het recreatiebedrijf De Schakel op te richten. Door de kleine afstand tussen de locatie aan de veerweg en de duiklocatie 'Bergse Diepsluis' aan de Oesterdam weten aardig wat duikers het vulstation inmiddels te vinden. Na een goed eerste jaar besloot Siem Jan-sen – ondernemer in hart en nieren – te innoveren in zijn vulstation, door zonne-panelen te plaatsen op het dak van het vulstation. "Sinds de start van het recre-atiebedrijf in 2011 zit de ambitie om duur-zaam te ondernemen er al in", vertelt Siem Jansen. "Ik wil een voorbeeld zijn voor vele andere bedrijven door duurzame oplos-singen te vinden". Door de plaatsing van 24 zonnepanelen kan er meer dan genoeg

worden opgewekt om het vulstation volledig te laten draaien. Hier-door is recreatiebe-drijf De Schakel zelf-voorzienend geworden en dus in staat om op een milieuvriendelijke manier perslucht te produceren. Hierdoor mag de pers-lucht 'groen' genoemd worden en kan je er op een duurzame wijze mee dui-ken in het Zeeuwse water. Het vulstation is 24 uur per dag, 7 dagen per week beschikbaar voor het vul-len van persluchtflessen. Wil je ook je persluchtfles vullen met groene pers-lucht? Kom dan langs bij recreatiebedrijf De Schakel aan de Veerweg 9 in Tholen, slechts 2 kilometer van duikplaats Oes-terdam (Bergse Diepsluis). Voor meer in-formatie kan je bellen (+31 6 53682171) of

mailen (info@recreatiebedrijfdeschakel.nl).

RItA IS VAn tILBEuRgH

Duurzame duik in het Zeeuwse water mogelijk door 'groene' persluchtRecreatiebedrijf De Schakel plaatst zonnepa-nelen om energie op te wekken, voor het vul-len van duikflessen.

Boven: Naar aanleiding van de plaatsing van de zonnepanelen, volgde er op 22 juli 2013 een officië-le opening van Recreatie-bedrijf de Schakel. Siem Jansen (ondernemer) en Frank Hommel (wethou-der voor economische zaken en duurzaamheid van de Gemeente Tho-len) onthullen de grote duikfles aan de ingang van het vulstation.

Onder: Aan de buiten-zijde kan je 24/24 uur, 7/7 dagen terecht om je duik-fles te vullen.

Foto

: Ivo

Mad

der.

Foto

: Sie

m Ja

nsen

.

Foto

's (2

): Iv

o M

adde

r.

24 zonnepanelen wekken meer dan genoeg energie op om het vulsta-tion te laten draaien.

Als Siem Jansen aanwezig is, kan je ook binnen vullen.

Persbericht

50 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 50 30-8-2013 13:26:36

51Hippocampus sept./okt. 2013

Foto

: Sie

m Ja

nsen

.

www.waterproof.eu

Uw advertentie hier?publiciteit@nelos.be

Advertentietarieven: www.wiki.nelos.be/index.php/

hippocampus Overnachten in een chalet, woning of groepshuis.

Je Zeelandweekend start hier.

duikcentrum

opmaak_245.indd 51 30-8-2013 13:26:40

52 Hippocampus sept./okt. 2013

Tot een temperatuurstijging naar 39° Celsius zal het lichaam ongestoord blijven functioneren. Boven die tem-

peratuur kunnen de eerste signalen van verminderd functioneren duidelijk wor-den.Hyperthermie, ook gekend als hitteslag, betekent letterlijk 'verhoogde tempe-ratuur'. Het is een toestand van het li-chaam waarbij er een ongecontroleerde stijging van de temperatuur plaatsvindt door een verstoring van de balans tussen warmteproductie en warmteverlies. De lichaamstemperatuur zal stijgen zonder een verhoogde instelling van de inwendige thermostaat. Dit onderscheidt hyperther-mie van koorts.

oorzaak

• Hoge omgevingstemperatuur (bijv. met duikpak in de zon zitten).

• Grote warmteproductie bij sportpresta-

ties. Dit komt gemakkelijk voor bij een sporter die zijn sportprestaties levert bij vochtig en warm weer of die totaal verkeerde kleding draagt. Denk hierbij aan een duiker die met een dik duikpak en volledige uitrusting een stevig stuk moet wandelen naar de duikplaats, bij broeierig warm weer.

• Plotse temperatuursverhoging (bijv. van koud water op diepte, naar warm oppervlaktewater).

• In water kan men niet zweten. Zweten is onder andere een manier om overtol-lige warmte af te voeren. Indien het wa-ter te warm is en men bovendien nog te dikke isothermische kledij draagt, kan men oververhit geraken.

• Kerntemperatuur van het lichaam stijgt boven de 39° Celsius:• hyperthermie (39 – 41 °C);• ernstige hyperthermie (tempera-

tuur > 41 °C).

gevolgen

• De reflexen die bedoeld zijn om de li-chaamswarmte kwijt te raken, kun-nen een tegenovergestelde uitwerking hebben indien de omgevingstempera-tuur te warm is. Het bloed dat de huid doorstroomt, wordt nu door de warme omgeving opgewarmd i.p.v. afgekoeld.

• Hoofdpijn.• Verstandelijke vermogens geraken ge-

stoord.• Wartaal spreken (ijlen).• Duizeligheid.• Desoriëntatie.• Achteruitgang van de motorieke coör-

dinatie (wankelen of vallen tijdens het wandelen).

• Hallucineren.• Verstoorde ademhaling.• Stuipen.• Boven de 41°C (lichaamstemperatuur)

zijn de signalen van een gestoorde

Hyperthermie of te hoge lichaamstemperatuurHypothermie of onderkoeling is een begrip waar duikers vertrouwd

mee zijn. 't Is daarom dat we – naargelang de watertemperatuur –

een aangepast duikpak dragen. Minder gekend is de term hyper-

thermie of te hoge lichaamstemperatuur, iets wat menig duiker af-

gelopen hete zomer wellicht aan de lijve ondervonden heeft.

Foto

's (2

): N

ejro

n P

hoto

- sh

utte

rsto

ck.

Bondsnieuws - gEnEESKunDIgE COMMISSIE

Drink voldoende water als het warm is.

opmaak_245.indd 52 30-8-2013 13:26:42

Hippocampus sept./okt. 2013

hersenfunctie wel heel duidelijk:• aanspreekbaarheid gaat achteruit;• bewustzijnsvermindering;• falen van het temperatuurcentrum

(reflex tot zweten zwakt af en valt daarna uit), waardoor de nood-zakelijke vasodilatatie (vaatver-wijding) overgaat in een vasocon-strictie (vaatvernauwing), met als gevolg dat de lichaamstempera-tuur extra snel zal stijgen; persoon raakt hierdoor comateus.

Het mag dus duidelijk zijn dat hyperther-mie niet te onderschatten is. Wacht eventu-eel zo lang mogelijk om je duikpak volledig aan te doen als de zon schijnt. Hydrateer je voldoende, door het drinken van water. Heb je het te warm, giet dan regelmatig wat water over je hoofd om af te koelen.

IVO MADDER

°C Symptoom

> 43 Thermotherapie

41,5 - 43 Extreme hyperthermie

40 - 41,5 Intermediaire hyperthermie

38,5 - 40 Moderate hyperthermie

37 - 38,5 Subklinische hyperthermie

37,5 Normaal

< 35 Hypothermie

43

42

41

40

39

38

37

36

35

34

33

ADVERTENTIE

Foto

's (2

): N

ejro

n P

hoto

- sh

utte

rsto

ck.

Foto

: Nat

asja

Van

depe

rre.

Foto

: Cla

udia

Sch

iffne

r.

In volle zon zitten, met een dik duikpak aan, kan hyperthermie veroorzaken. Drink zeker voldoende water en als je het te warm krijgt, giet dan wat water over je hoofd ter afkoeling.

Lokale hyperthermie wordt soms gebruikt bij de bestrijding van kanker. Hyper ther-mie kan op zichzelf kankerceldodend zijn, maar dat is slechts beperkt en alleen bij hoge temperaturen (>42°C). Het belang-rijkste toepassings-gebied van hyper-thermie is daarom de combinatie met radiotherapie of che-motherapie. Effecten van beide behande-

lingsvormen worden duidelijk versterkt door toevoeging van hyperthermie, ook al bij relatief lage temperaturen (39 - 42°C). Het

omringende, gezonde weefsel wordt door deze hoge temperatuur niet aangetast.

Hyperthermie als behandeling

53

opmaak_245.indd 53 30-8-2013 13:26:46

54 Hippocampus sept./okt. 2013

Nadat er jaren een gevoel van mis-kenning had gehangen bij de vide-ografen - "Het is altijd voor de fo-

tografen dat er iets georganiseerd wordt" – werd er een werkgroep Onderwatervide-ografie opgericht onder leiding van Jean-

Jacques Rietjens. Ik was toen voorzitter van de commissie en hielp mee om een cursus onderwatervideografie op te stel-len. Spijtig genoeg viel deze werkgroep uiteen, vrij snel nadat de cursus afgewerkt was. De videografen stonden terug bij "Af".

De Audiovisuele Commissie evolueertDe Audiovisuele Commissie (AC) onderging onlangs een hoop veranderingen. Roland Wantens vond het tijd om alles even op een rijtje te zetten.

Bondsnieuws - AuDIOVISuELE COMMISSIE

Peter Ryngaert.

Serge Ego. Ludo Braeckman.

Erik De Groef.

Ronny Margodt.Roland Wantens.

Foto

: Rol

and

Wan

tens

.

Foto

: Pie

ter

Bos

chm

ans.

Foto

: Ivo

Mad

der.

Foto

: NEL

OS-

arch

ief.

Foto

: NEL

OS-

arch

ief.

Foto

: NEL

OS-

arch

ief.

opmaak_245.indd 54 30-8-2013 13:26:54

55Hippocampus sept./okt. 2013

ADVERTENTIE

Gelukkig was de interesse van Erik De Groef gewekt, die met de medewerking van enke-le (waaronder ook 'externe') lesgevers een lessenreeks organiseerde, gebaseerd op diezelfde cursus en nog een aantal extra aspecten.

In de periode dat Ronny Margodt voorzitter van de commissie was, stelde hij een gron-dige herstructurering voor, die videografie op hetzelfde niveau als fotografie moest brengen. Sindsdien wordt de AC geleid door een Bureau, een 'Sectie Onderwaterfoto-grafie' en een 'Sectie Onderwatervideogra-fie'. Ronny had op voorhand gezegd dat hij de leiding slechts één jaar op zich wenste te nemen en daarom werden op de jongste Al-gemene Vergadering van de AC, in februari 2013, de taken opnieuw verdeeld. Voorzitter van de Sectie Onderwaterfo-tografie en tevens Commissaris van de wedstrijden is Ludo Braeckman. Verant-woordelijke voor Onderricht en Brevetten is Peter Ryngaert. De functie van secretaris van de Sectie Onderwaterfotografie is va-cant. Voorzitter van de Sectie Onderwatervideo-grafie en tevens Verantwoordelijke voor On-derricht is Erik De Groef. Ook in deze sectie is de functie van secretaris vacant.Het Bureau – dat verantwoordelijk is voor de dagelijkse leiding van de AC – is als volgt samengesteld: Roland Wantens, voorzitter; Ronny Margodt, penningmeester; Serge Ego, commissaris en tevens webmaster. Ook de voorzitters van de beide secties maken deel uit van het Bureau. Ook bij het Bureau is de functie van secretaris vacant. Onder-tussen wordt die vervuld door mezelf.

opleidingen

De resultaten die NELOS-leden behalen in verschillende internationale wedstrijden zijn een bewijs dat onze opleidingen zeer goed zijn. Toch bleken er een aantal ver-schillen te bestaan afhankelijk van de regio waar die opleidingen plaatsvonden. Daarom werd het leerplan dat enige tijd geleden werd aangenomen nog eens onder

de loep genomen. De theoretische kennis voor het eerste niveau (DF1) werd sterk vereenvoudigd. Maar ook condities en verwachtingen ver-schilden naargelang de regio en daarom werden er gedurende jongste vergadering van de Instructeurs Onderwaterfotografie (IF) afspraken gemaakt om alle opleidin-gen op dezelfde manier te geven en aan dezelfde prijs aan te bieden. Voor alle in-formatie daarover verwijs ik naar de websi-te van de AC: www.onderwaterfotografie.be/brevetten.

wedstrijden

Nadat de interesse voor het jongste NE-LOS-Festival zo beperkt bleek te zijn, had het Bureau besloten om per jaar nog maar één wedstrijd te houden. Het zijn immers toch alleen maar de auteurs en hoogstens een paar van hun sympathisanten die in-teresse tonen voor een dergelijke organi-satie. Er kwam echter reactie, in het bijzonder vanuit de WOFFV waarbij heel wat 'wed-strijdauteurs' zijn aangesloten. Daarom werd een Werkgroep Wedstrijden opgericht om een nieuwe soort wedstrijd te ontwik-kelen. Behalve de leden van het Bureau van de AC, maakten ook Gery Beeckmans, Marc Vermeiren en Jo Desmedt deel uit van die werkgroep. De onderhandelingen over die wedstrijd verliepen niet altijd zo snel als sommigen hadden gewenst, maar uit-eindelijk kwamen we toch tot een resultaat binnen een vrij korte termijn. De belangrijkste veranderingen zijn te vin-den in het feit dat de wedstrijd niet beperkt is tot één dag, maar dat de deelnemer kan kiezen tussen een zaterdag en een zondag (of zelfs op beide dagen kan deelnemen), dat het reglement volledig is aangepast aan digitale fotografie en dat beginnende videografen ook een film kunnen indienen die waar ook ter wereld en om het even wanneer is opgenomen. Dat moet de drem-pel voor dergelijke wedstrijd verlagen.Bij het opstellen van dit artikel zijn er al twee wedstrijddagen in zout water achter

de rug en vóór het verschijnen ervan zullen nog twee wedstrijden in zoet water worden gehouden. De wedstrijd kreeg de naam Open Vlaams Kampioenschap, maar on-dertussen zijn er al gesprekken gehouden met de verantwoordelijken van de Com-mission Audiovisuelle LIFRAS, die akkoord zijn om in de toekomst ook aan die wed-strijd deel te nemen en die dan het Open Belgisch Kampioenschap te heten. Nog een belangrijke verandering is dat de resultaten van zowel de wedstrijd in zout water, als die in zoet water en voor de 'Star-ters Video' op één avond zullen bekend ge-maakt worden. Dat zal gebeuren op zater-dag 23 november 2013.

festival

Over dit tweejaarlijks evenement – dat on-dertussen al 21 keer werd georganiseerd – zijn er nog geen beslissingen genomen voor 2014, maar het is duidelijk dat we in het najaar van 2013 daarover de nodige ge-sprekken zullen moeten hebben.

ROLAnD WAntEnS,

VOORzIttER nELOS AC

Nationale Audiovisuele Raad

Vermits CMAS per land slechts één federatie erkent – in België BEFOS/FE-BRAS – is het noodzakelijk om op dat niveau ook een commissie te hebben, die zich onder andere bezig houdt met de contacten met de CMAS en de verte-genwoordigingen op de internationale wedstrijden voor fotografen en vide-ografen. Deze Nationale Audiovisuele Raad (NAR) bestaat uit de voorzitters, de secretarissen en de verantwoorde-lijken onderricht OWF en OWV van de Audiovisuele Commissies van beide liga's (NELOS en LIFRAS). Het voorzit-terschap van de NAR wordt beurtelings voor een periode van twee jaar waar-genomen door de voorzitters van de AC van beide liga's. Huidig voorzitter is Roland Wantens.

VOOR AL JE DUIK- EN SNORKELMATERIAAL

www.desportduiker.be

opmaak_245.indd 55 30-8-2013 13:26:54

Even een kort overzicht van re-cent duikmateriaal en nuttige app's. Sommige van die zaken zal je wellicht niet zo direct in je lokale duikshop tegenkomen.

Ongewoon duikmateriaal?

Australische wetenschappers hebben een duik- en surfpak ont-wikkeld dat duikers en surfers moet beschermen tegen haaien. Men maakt hiervoor gebruik van bepaalde kleuren en patronen. Er zijn twee natpakken ontwikkeld, die op twee verschillende ma-nieren beschermen tegen haai-enbeten: de 'Elude' en 'Diverter'. De 'Elude' is een natpak met twee tinten blauw. Het speelt in op het feit dat haaien kleurenblind zijn en de duikers zodoende in de achtergrond van de zee opgaat. De blauwe kleur van de 'Elude' zorgt ervoor dat haaien de sur-fer of duiker niet goed kun-nen identificeren en hen als het ware onzichtbaar ma-ken. De wetenschappers zijn er heilig van overtuigd dat het zicht van de haai een belangrijke rol speelt in de laatste fase van de aanval. Zelfs als de haai de 'prooi' ruikt. Hierdoor geloven de wetenschappers dat haaien de drager van een 'Elude' natpak wel kunnen ruiken en weten dat

die in de buurt is. Maar door-

dat ze WeDiveVoor de rebreatherduikers is er een handige app verkrijgbaar via iTunes (17,99 euro), die werkt op zowel een iPhone als een iPad. Met de app 'WeDive' kan je via een eenvoudige 'drag and drop' handeling een duik-planning (bodemtijd, duiktijd) maken en de hoeveelheid 'bail-outgas' bepa-len. Handig is de gegevensuitwisseling tussen CC/OC, zodat je op de hoogte blijft van je CCR-duikplan en OC-bail-outplan. Het ge-bruikte decompressie-algoritme is het zelfde als dat van de MKVI.

hem niet kunnen zien, gaan ze niet over tot de daadwerkelijke aanval. Op de video https://radiator.net/sams kan je zien hoe het sys-teem werkt.Het 'Diverter' natpak werkt op de tegenovergestelde manier. Het maakt gebruik van be-paalde patronen om de haai te misleiden. De 'Diverter' valt juist extra op en moet haaien afschrikken. Door de gestreep-te patronen denken haaien dat de surfer een giftige prooi is.

De unieke natpakken zijn te koop bij Ra-

diator Wetsuits voor een bedrag

van ongeveer 300,00 euro.

https://radiator.net/sams

Radiator Wetsuits

Reportage - DuIKMAtERIAAL

56 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 56 30-8-2013 13:27:01

OrisDe Zwitserse horloge-maker Oris heeft zopas een nieuw polshorloge op de markt gebracht dat helemaal ge-richt is op duikers. Hans Sterken-dries, een NELOS-dui-ker, woonde een perscon-ferentie bij over Oris en bezorgde me volgende tekst.De 'Oris Aquis Depth Gauge' heeft een ingebouwde dieptemeter die gebaseerd is op een gepatenteerd systeem: in het 6 mm dikke saffierglas zit een smal kanaal-tje ingewerkt waar water kan instromen. Door de Wet van Boyle-Mariotte wordt de lucht in het haarkanaaltje samengeperst waardoor je tot op 100 meter accuraat de diepte kan aflezen. Het horloge is water-dicht tot 50 bar en is bovendien uitgerust met een buitenring die maar in een rich-ting draait om je duiktijd bij te houden. Het horloge wordt geleverd met een speciale reinigingskit en met een metalen én een rubberen polsband. Die laatste kan snel worden vergroot om het horloge boven een duikpak aan te doen en is voorzien van een extra beveiliging om te voorkomen dat het horloge van je pols valt. Reken wel op 2.600,00 euro. Het is overigens niet de eer-ste keer dat Oris een horloge voor duikers op de markt bracht. De Oris Aquis Regula-teur 'Meistertaucher' is een polshorloge waarbij de focus ligt op de minutenwij-zer. In combinatie met de draairing kan je daardoor gemakkelijk je duiktijd bijhou-den. De 'Oris ProDiver Pointer Moon' is dan weer voorzien van een draairing met een extra beveiliging en geeft een indicatie van de maanstanden en getijden.

www.oris.ch

DiveMateVoor de gebruikers van een Android 'smartphone' of 'tablet', die hun duiken graag downloaden van hun duikcomputer, is er goed nieuws. D.mv. de Android app 'DiveMate', ontwikkeld door Confi-tec, kan je dat verwezenlijken. De app werkt perfect met volgende duikcomputers:

• Cressi Leonardo (met de door de fabrikant geleverde infrarood-interface);

• HeinrichsWeikamp OSTC 2N, OSTC3;• Mares M1 (met de door de fabrikant geleverde infrarood-in-

terface), Puck Wrist, Puck Air, Puck Pro, Nemo Wide, Nemo Air, Matrix, Icon HD net ready;

• Scubapro, Uwatec, Subgear: alle modellen (met een compatibele USB IrDA adpater);

• Suunto Cobra1/2/3, D4, D4i, D6, D6i, Gekko, Spyder, Vyper, Vy-per Air, Vytec, Zoop.

Er zijn bepaalde Android-toestellen die niet werken met de app. Op de web-site van de ontwikkelaar van de app vind je er meer info over (de info is in het Duits of Engels).

www.DiveMate.de

MaresDe 'Power Plana' openwater-vin van Mares is ideaal voor technische duikers. Deze hoge presterende vin is ideaal voor alle soorten vinslagen. Ze is gemaakt van hoogwaardig na-tuurlijk rubber en dus bijna on-verslijtbaar. Het materiaal met hoge dichtheid geeft de vin een negatief drijfvermogen, een gewenste eigenschap bij het gebruik van een droogpak en een 'wing' trimvest met stalen plaat.

In tegenstelling tot de rubberen vinnen van sommige concurren-ten, heeft de 'Power Plana' een volledig gevormde en comforta-bele voetpocket. De gepatenteerde 'bungee strap' is de beste oplos-sing voor zowel comfort tijdens de duik en het aan- en uittrekken. Kijk op http://bit.ly/PowerPlana voor een duiker in actie met deze vinnen. De adviesverkoopprijs is 149,00 euro. www.mares.com

57Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 57 30-8-2013 13:27:22

De succesvolle open-watervin 'Seawing Nova' is sinds het voorjaar van 2013 ook als zwembadvin ('full foot') verkrijg-baar. De Seawing Nova is een combinatie van de traditionele Scubapro zwemvintechnologie met de nieuwste innovaties op het gebied van hydrodynamisch design en geavanceerde materi-alen. Deze bijna onverwoestbare vin – met licht negatief drijfver-mogen – heeft de kracht, acce-leratie en wendbaarheid van een gewone vin en het comfort, de efficiëntie en de moeiteloze snel-heid van gespleten vinnen. Dankzij de scharnierende ver-binding kan het blad zwenken en is het hele blad in staat om stuwkracht te genereren. De vorm van het gestroomlijnd blad vermindert de weerstand, maar verhoogt de stuwkracht. Nog al-lerlei innovaties zorgen ervoor dat je steeds de juiste invals-hoek t.o.v. het water hebt met de beste voortstuwing, bij gelijk welke vinbeweging, of je nu een harde of zachte vinslag geeft. Je verspilt dus geen energie. De ergonomische voetpocket met verlengde hiel zorgt voor een optimale krachtover-

BareHet nieuwe n a t p a k van Bare, de over-all '7mm E l a s t e k Full', zit

zo comfor-tabel dat

het lijkt of je niets aan hebt. Zo voelt het tenminste. Enkel in het zwart verkrijgbaar, zowel in een uitvoering voor mannen als vrouwen. Dit full-stretch natpak, met 3D-vorm, sluit perfect aan op je li-

chaam en geeft je een ongeëvenaarde

bewegingsvrijheid.

Nog een innovatie is de 'Seamtek tape me-thode', een 'liquid sealing' naad, die je stiksels beschermt tegen slijtage en ze extra waterdicht maakt. De gecoate rug-rits en een huid-op-huid dubbele afdichting van de ritsflap, hou-den je droog en warm. Ter hoogte van de wervelkolom zitten er beschermingskussen. Op de schouders, ellebogen en knieën zit er slijtvast, maar rekbaar 'Protekt' materiaal. Voor de andere eigenschap-pen en maatvoeringen ver-wijzen we je graag naar je duikshop.

Met het bijpassende vest met kap, de '7 mm Elastek Vest', ben je comfortabel gewa-pend tegen het koude water. De overall kost 379,00 euro en het vest met kap 170,00 euro.

www.amilcosports.nl

brenging, zonder dat je last krijgt van vermoeide beenspie-ren. Verkoopprijs: 99,00 euro.

Voor wie graag notities maakt onder water, is de

Scubapro 'X-Tek wetnotes' wellicht handig. In een

duurzaam 1000 D ny-lon etui bevindt zich

een notitieboekje met 30 pagina's wa-

tervast papier. Je kan er op schrij-

ven d.m.v. het bijgeleverde

pot-lood.

Op de achterzijde zit een doorzichtig venster om snel je decompres-sieverplichtingen van je 'bail-outplan' te raadplegen. Een nylon bandje houdt alles netjes bij elkaar, terwijl de bladwijzer handig is bij het snel terugvin-den van je laatste notities. Het past gemakkelijk in een zijzak

van je trimvest en dank-zij de elastieken

lus kan je het notitieboekje v a s t m a k e n

aan je duikuit-rusting. Richtprijs:

36,00 euro.

www.scubapro.com

Scubapro

Reportage - DuIKMAtERIAAL

58 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 58 30-8-2013 13:27:54

Vissengids Indische Oceaan en Rode ZeeWie kent niet de schitterende naslagwer-

ken van Helmut Debelius? Zo'n boek meesleuren op vakantie is tegenwoordig nogal moei-lijk met de gewichtsbeper-kingen van de meeste vlieg-tuigmaatschappijen. Daarom heeft Helmut Debelius, in samenwerking met Michael

Kokoscha, een riffengids app 'Indian Ocean & Red Sea Fish Guide' uitgegeven voor de iPad.

Je kan hem downloaden via iTunes (14,99 euro). In

deze stevig uit de kluiten gewassen app (449 MB) vind je

meer dan 650 vissoorten terug, met meer dan 900 foto's, waarvan een groot deel nog niet eerder getoond werden in zijn boeken. De gewenste vissen zoek je 'offline' op in het Engels of Duits, via fotopictogrammen. Heb je een verbinding met het internet, dan kan je van elke vis nog een kaart met info opvragen, van waar de vis voorkomt. Vanuit de app kan je bovendien 'Online' op GoogleMaps, om bijv. in te zoemen op je duikplaats. Er is ook een index, waar je naast de Duitse of Engels soortnaam, ook de wetenschappelijke naam van de vis snel kan opzoeken. Binnenkort is deze app ook voor de Android verkrijgbaar.

59Hippocampus sept./okt. 2013

SeashellMaak een echte onderwatercamera van je 'smartphone'. Voor de iPhone brachten we vorig jaar al een onderwa-

terbehuizing op de markt. Nu hebben we ook de 'SS-G' behuizing voor de 'Samsung Galaxy S3 & S4'. Het onderwa-terhuis is stof- en wa-terdicht tot 40 meter.

Bovendien weerstaat het een val van één meter

hoogte. Hittebestendig tot 60°C en vorstbestendig tot -10°C. Gewicht

zonder de gsm: 318 gram. De toet-sen zijn gemakkelijk te bedienen. Het gepatenteerde onderwater 'touch screen control' is uniek. Er is een speciale app beschikbaar die het gebruiksgemak (de bediening) van het onderwaterhuis verbetert. De fotokwaliteit is uitstekend dank-zij de anti-reflectieschermlens. In optie kan men een bijhorende breedhoeklens voor het onder-waterhuis aanschaffen. Richtprijs voor de behuizing: 159,00 euro. www.seashell.nl

Gouverneur Verwilgehnsingel 2A3500 Hasselt

+32(0)11/241.145

www.prodiving.beinfo@prodiving.be

Kom ons Ontdekken!

IVO MADDER

ADVERTENTIE

opmaak_245.indd 59 30-8-2013 13:27:57

60 Hippocampus sept./okt. 2013

Het brevet van Duiker-Redder wordt voor duikactiviteiten in het zwem-bad en in het open water als ge-

lijkwaardig aan het Hoger Reddersbrevet van de Vlaamse Trainersschool-Bloso be-schouwd. Voor info over de cursus Duiker-Red-der, surf snel naar: www.redfed.be. Onder opleidingen (klikken), Duiker-Redder (klikken), vind je meer uitleg. Of klik op deze link: www.redfed.be/v1/opleidingen/kalender. Je kan daar ook de toelatingsvoorwaarden, data en loca-ties en de eindtermen (examenreglement) downloaden.In de cursus Duiker-Redder te Aarschot,

vanaf zondag 24 november 2013 (eerste lesdag) tot zondag 23 februari 2014 (exa-men), wordt aan de deelnemers ook de kans geboden om het Brevet van Hoger Redder te behalen. Voordelen: in 42 uur i.p.v. 60 uur, gezellige duikers ondereen, extra aandacht op duikongevallen, ... We voorzien een opleiding waarin de nadruk ligt vooral op praktische oefen-kansen zowel voor de reanimatie volwas-senen, kind en baby als reanimatie met zuurstoftoediening (systemen die in de zwembaden ter beschikking zijn), EHBO en de reddingstechnieken (in zwem-bad en ook 1 dag in volle duikuitrusting).

Hieronder zit ook een dosis conditio-nele en technische zwemtraining vervat.

De totale kostprijs voor de opleiding (4 vak-ken) is € 150,00 (incl. moduleteksten).

Goede redders maken

het verschil tussen leven

& dood!In het leven, thuis, op je werk, in je

hobby en op (duik)vakantie ben jij

het type dat 'veiligheid'  belangrijk

vindt! Daarom dagen wij je graag

uit om deel te nemen aan de oplei-

ding Duiker-Redder!

Vrijstelling!Als Instructeur mag je deelnemen aan het examen zonder de cursus te volgen. Dit examen zal samenvallen met de da-tum van het examen van de cursus Duiker Redder op zondag 23/2/2014. Kostprijs is dezelfde als de cursusprijs. Inschrijven via Bloso voor de start van de cursus. Komen oefenen in de lessen kan altijd en wordt warm aanbevolen.

Foto

: Den

nis V

ande

rmee

rsch

.

Bondsnieuws - DuIKER-REDDER

opmaak_245.indd 60 30-8-2013 13:27:59

61Hippocampus sept./okt. 2013

Interesse? Maak je kenbaar via kcrombez@redfed.be. Zit je nog met vragen of voor nog meer info, aarzel niet een mailtje te sturen of je mag ook bellen (tel. 016 35 35 00 of gsm 0478 36 17 93 liefst tijdens de kantooruren)!  Welkom bij de opleiding Duiker-Red-der! Een nieuwe uitdaging! 'Go 4 it'. 

wijzigingen examenreglement Hoger Redder

en Duiker-Redder 2013

Vanaf 2013 wordt er voor de opleidingen redder (Basis- en Hoger Redder, Duiker-Redder en de overgangsmodule Redder aan Zee naar Hoger Redder) met een door-dacht nieuw examenreglement gewerkt. Na 1,5 jaar denkwerk, overleg in verschil-lende werkgroepvergaderingen, docen-tenbijscholingen  en denkcellen Redden van de Vlaamse Trainersschool, werd een consensus bereikt. Het vernieuwde exa-menreglement heeft als doel de proeven realistischer en meer competentiegericht te maken. Zo krijgt het topic veilige red-ding veel meer aandacht in de opleiding onder de vorm van reddingssimulaties in de praktijk. De reddingssimulaties worden nu op het

examen zelf afgenomen, nadat men ge-slaagd is in de reddingsproef. De reddings-proef bestaat nu uit één lange proef (i.p.v. 4 proeven voordien) die de verschillende reddingsvaardigheden omvat en die ook op snelheid wordt beoordeeld. De proef loopt over een afstand van 175 meter. De maximale tijd is 4 min 05 sec voor Duiker-Redder (4 min 20 sec voor Hoger Redder, zonder zwemvliezen). Nieuw in deze proef is dat men gebruik moet maken van de red-dingsgordel om een slachtoffer te redden.

Bevrijdingsgrepen blijven uiteraard in de cursus aanwezig, maar worden als dusda-nig niet meer afzonderlijk geëxamineerd.

Mogelijk heb je de vaardigheid wel nodig in een reddingssimulatie wanneer je te water gaat (en je eigen veiligheid in gevaar is). Het blijft dus noodzakelijk ze te kennen en in te oefenen.

Hoger Redder (60 uur – 5 vakken)

Theorie redding (10 u), reanimatie (6 u) en EHBO (4 u) = 20 uPraktijk redding Basisredder = 8 uPraktijk redding Hoger Redder = 12 uPraktijk reanimatie = 14 uPraktijk EHBO = 6 u

Duiker-Redder (42 uur – 4 vakken)

Theorie redding (7 u), reanimatie (6 u) en EHBO (2 u) = 15 uPraktijk redding Duiker-Redder = 14 uPraktijk reanimatie = 8 uPraktijk EHBO = 5 u

Cursus Hoger Redder (HR)/Basisredder (BaR)

vak type D/ND HR/BaR (60 u)

Theorie redding/reanimatie/EHBO – HR T ND 20

Praktijk redding – BaR PE ND 8

Praktijk redding – HR P ND 12

Praktijk reanimatie – HR P ND 14

Praktijk EHBO – HR P ND 6

Cursus Duiker-Redder (DR)

vak type D/ND DR (42 u)

Theorie redding/reanimatie/EHBO – DR T ND 15

Praktijk redding – DR P ND 14

Praktijk reanimatie – DR P ND 8

Praktijk EHBO – DR P ND 5

cursusstructuur

wijzigingen praktijk in het water

Inhoudelijk wijzigt de opleiding niet veel, maar waar nodig krijgt de inhoud een update.

Foto

: Den

nis V

ande

rmee

rsch

.

kandidaat in short + T-shirt

diep (≥ 2,2 m)ondiep

100 m (ss of cr)

met redgordel

25 m slepen

popduiken

redsprong

CPR

25 m pop vervoeren

25 m - bad

opmaak_245.indd 61 30-8-2013 13:28:00

wijzigingen praktijk op het droge

Hieronder een overzicht van de wijzigingen op het gedeelte 'praktijk reanimatie' en 'praktijk EHBO'. Het hele systeem wordt na twee jaar grondig geëvalueerd.

wijzigingen praktijk reanimatie

De proeven van reanimatie (zonder en met zuurstof) worden nu gecombineerd afge-nomen en per twee cursisten. De reanima-tie zonder zuurstof, maar met AED wordt door één cursist uitgevoerd. Een jurylid examineert gelijktijdig deze cursist en een tweede cursist die de reanimatie met zuur-stof uitvoert. Daarna worden de rollen om-gewisseld in een nieuw scenario. Toeval (door trekking van een kaartje) bepaalt de reanimatiesituatie. Het jurylid deelt telkens de situatie mee die geëvalu-eerd zal worden (net voor deel één en deel twee). De kandidaten vervullen in beide de-len complementaire functies (die wisselen na het eerste deel).  Elke kandidaat wordt geëvalueerd op:

• Reanimatie van een volwassene op een 'Resusci Anne' (of gelijkwaardig) of re-animatie van een kind op 'Little Junior' (of gelijkwaardig) of reanimatie van een baby op een 'Baby Anne' (of gelijk-waardig). (Het slachtoffer is wel of geen drenkeling, de reanimatie verloopt vol-ledig met of grotendeels zonder colle-ga-redder).

• Gebruik van een AED (en indien nuttig een zakmasker).

• gebruik van één O2-toedieningssysteem: zakmasker met O2 of 'Manually Trigge-red Ventilator' of blaasballon met O2 (enkel het te gebruiken O2-toedienings-systeem zit in de koffer).

Een kandidaat wordt sporadisch (bepaald op evaluatieformulier) geëvalueerd op:

• Inhalatie O2 (met het 'on-demand' sy-steem of inhalatie wegwerpmasker).

• De simulatie stopt na de 2e wissel (eventueel gevolgd door inhalatie O2). Er is geen demonstratie van de stabiele zijligging. Het jurylid evalueert beide kandidaten gelijktijdig, maar afzonder-lijk.

UitsluitingEen kandidaat wordt uitgesloten bij 1 grote fout of 4 kleine fouten (volgens grote-klei-ne foutenblad) over beide delen heen. Het grote-kleine foutenblad is dwingend, maar de lijst is niet volledig. Na de volledige re-animatieproef deelt het jurylid elke kandi-daat de uitslag (voldoende/onvoldoende) mee.  Inmenging JurylidTijdens de volledige test (ook na deel 1) geeft het jurylid geen opmerkingen over de uitvoering.

Taakverdeling Twee KandidatenWie de AED bedient, heeft de leiding. Deze kandidaat is verantwoordelijk voor de vei-ligheid en het wisselen van functie na de 2e analyse. Deze kandidaat wordt niet ver-traagd door het kleven van de elektroden. Bij een volwassen slachtoffer (met collega- redder) wordt de hartmassage niet onder-broken bij het kleven van de elektroden.

communicatie tussen de twee kandidaten

De kandidaten sturen elkaar niet bij. Wie de AED bedient, beveelt wel 'afstand houden', 'O2 afwenden'. Verkeerd gekleefde elektro-den, herkleeft de partner niet. In de situatie zonder collega-redder vraagt de redder die later aankomt of de 112 gebeld werd.

wijzigingen praktijk EHBO

De kandidaten leggen per twee de EHBO-proef af: één kandidaat treedt op als hulp-verlener, de andere is het slachtoffer. Ver-volgens wisselen ze van functie. De EHBO-situaties worden door toeval be-paald (bij trekking van een kaartje en twee foto's). Elke foto verwijst naar een aandoe-ning/letsel (behorende tot categorie A of B of C). Het jurylid stelt gerichte vragen. Elke kan-didaat beantwoordt vragen en verleent ef-fectief hulp bij de medekandidaat (fictief slachtoffer). Het 'omgaan met het slacht-offer in de hulpverlening' heeft aan belang gewonnen.

KRIStEL CROMBEz

KCROMBEz@REDfED.BE

DIRECtEuR SpORtKADEROpLEIDIng

REDDEn

BLOSO – VLAAMSE tRAInERSSCHOOL

62 Hippocampus sept./okt. 2013

Bondsnieuws - DuIKER-REDDER

Bijscholingen

De bijscholingen Duiker-Redder zijn er voor alle personen met een Duiker-Reddersbrevet of een Hoger Redders-brevet die ook duiker zijn. Het prak-tijkgedeelte 'reddingstechnieken' is specifiek naar duikers gericht, zowel waar het gedeelte reddingstechnieken in het zwembad doorgaan als waar ze in open water plaatsvinden. Indien je wil fungeren als redder moet je in het bezit zijn van het brevet Duiker-Redder of Hoger Redder en een recent bijscholingsattest. Je moet minstens eenmaal per jaar een erkende bijscho-ling voor redder gevolgd hebben.

Bijscholingen Duiker-Redder

Zondag 29/09/2013 (9.30 - 15.30 u)

BRAVOS – Bloso,Hofstade

Maandag 30/09/2013 (18.30 - 23.00 u)

LIMOS – Sint-Truiden

Woensdag 4/12/2013 (18.45 - 23.00 u)

AVOS – Wezenberg,Antwerpen

Maandag 9/12/2013 (18.45 - 23.00 u)

LIMOS – Geel

Foto

: Rob

Var

ela

- ww

w.v

csta

r.co

m.

opmaak_245.indd 62 30-8-2013 13:28:02

63Hippocampus sept./okt. 2013

HOFEINDE 21

2350 VOSSELAAR BELGIE

TEL: +32(0)14611260 EMAIL: HCV.BVBA@PANDORA.BE

WWW.DUIKMATERIAAL.BE

DUIKCOMPUTERS, DUIKLAMPEN, ADEMAUTOMATEN, DROOGPAKKEN, SEMI NATPAKKEN, JACKETS, …….

24 uur vulstation 200 en 300 bar. Eigen hersteldienst.

ONZE PARTNERS:

SCUBAPRO X-TEC UWATEC BARE SUUNTO METALSUB GREEN FORCE MARES SEAC DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE MC NETT OCEANIC TRIDENT

SHOWROOM

Watersportcentrale NVGenk - België

+32(0)89 30 38 89www.watersportcentrale.bewww.watersportcentrale.bewww.watersportcentrale.bewww.watersportcentrale.bewww.watersportcentrale.be

NU VOOR

€ 9.495,-

Buccaneer 5m wide semi rigid

met de volgende opties:Jumbo console

Double roll bar + navigatie verlichting

opmaak_245.indd 63 30-8-2013 13:28:08

64 Hippocampus sept./okt. 2013

Opening van het nieuwe CDHG

Het Centrum voor Duik- en Hyperbare Ge-neeskunde 'Majoor Geneesheer Jean Flahaut' werd op 28 juni officieel geopend door Admi-raal Verhulst. We waren verbijsterd door het volume van deze 'siameesverbonden' stalen sferen, door de talrijke videoschermen waar-langs we diep in hun gemeenschappelijke ingewanden konden kijken en door de inge-wikkelde bedieningspanelen die de heilzame ademhalingsgassen feilloos moesten bezor-gen aan de tijdelijke bewoners van deze fu-turistische grotten. "We kunnen ook werken met heliox en hydrox. En proeven doen tot 90 m diep", zei het hoofd van het Centrum Dr. Herman Van Bogaert.

Willy Wellens

Bendor '97 – Return '98

In oktober 1997 moesten de stages afgelast worden wegens de storm die met vernielende kracht over Bendor trok. Erger kon het niet meer zijn. Maar zo'n tegenstelling hadden sta-giaires en juryleden toch ook niet verwacht. De hemel was blauw én stralend, de zee was blauw én vlak, de T-shirts – door de kandidaten georganiseerd - waren blauw én tof.De nieuwe 2*Instructeurs: Marc Claesen (Koraalduikers), Bert Crikemans (Amp-hora), William Deraedt (The Sharks), Frank Deryckere (MDK), Alex Dierckx (Hydra), Stan Dufour (CVD), Lut Everaert ( Hydra), Karel Gijsbrecht (Breevenduikers), Dirk Moortgat (Aquarius), Steven Mortier (Thalassa), Jean-Pierre Philippe (Atlanta), Ronald Ricour (Koraalduikers), Jan Roels (Orka), Etienne Schokkaert (Hydra), René Thielens (Atlantis), Gabriel Thomas (Nuclea), Eric Van den Berg (Thalassa), Pedro Vandenberghe (Maanvis), Karel Vandersmissen (LDL), Eddy Van Looy (Atlantis), Daniël Van Minsel (DUKLO), Luc Van Overmeire (De Waterman), Loumar Wit-tebroodt (CVD).

september 1998

uit Hippocampus nr. 170

15 jaar geledenlaatste proef voor Hulpmonitor (nu 1*I) – het praktisch examen in het zwembad van de CAS.De Vlaamse geslaagden:Dick Blom (Thalassa), Paul Brits (Amphora), Jean-Pierre Colle (Manta), Roland Collier (Amphora), Jacques Detroyer (Neptunus), Eric Dewolf (Waterman), Prosper Duerinck ('t Zeepaardje), Stan Fol (Amphora), Jan Her-renthals (Murena), Firmin Kempeneers (Am-phora), Rudolf Neyrinck (Amfibie), Daniel Pappyn (Stingrays), Gilbert Paredis (Koraal), Klaus Putzki (Flipper), Marcel Spinael (Nep-tunus), Walter Van Bauwel (CVD), Grégoire Van der Beke (BCOS), Willy van der Plas (Am-phora), Gilbert Van Gelder (Salvanos), Luc Van Hout (Neptunus), Kris Willems (Manta), Frank Wygen (Aquanauten).

AVOS-Duikinstuif

AVOS heeft zijn tweede Duikinstuif op 5 juni gehouden aan de Zeester. De bedoeling hier-van is, dat elk AVOS-lid duikt met een lid van een andere AVOS-duikvereniging. Zodoende brengen wij onze naam (Antwerpse Verstand-houding voor Onderwatersport) alle eer toe.Wat ons als organiserende vereniging het meeste plezierde, was het feit dat er tijdens de onvermijdelijke barbecue achteraf, plannen gesmeed en afspraken gemaakt werden tus-sen "'s morgens-nog-vreemden-nu-al-vrien-den" om later de activiteit nog eens zachtjes over te doen. Opzet dus meer dan geslaagd.Jacques Limpens en Paul Van Mechelen

Stormvloedkering bedreigt slikken en platen

De Zeeuwse Milieufederatie maakt zich zor-gen over de gevolgen van de aanleg van de stormvloedkering in de Oosterschelde. Er be-staat een reële kans dat, door de afname van eb en vloed en de daarbij horende verminde-ring van de aanvoer van zand uit de Noord-zee, een deel van de slikken en platen in het Oosterscheldebekken door de almaar groter wordende watergeul zal worden opgeslokt.

oktober 1988

uit Hippocampus nr. 120

25 jaar geleden

BEFOS-statistieken

BEFOS telt 42 clubs met 1474 gebrevetteerde duikers.

Schijnduik op 335 m

In de caisson van de Soc. Comex van Marseil-le hebben twee duikers in een schijnduik een diepte bereikt van 335 m. Het dalen gebeurde zeer traag: 2 uur en 17 minuten om 'tremble-ment à hélium' te vermijden. Het opstijgen gebeurde in drie en een halve dag.Tijdens het opstijgen op 165 m leden de dui-kers aan duizeligheid, evenwichtsstoornis-sen, misselijkheid en braakneigingen. Het betreft hier verschijnselen die waarschijnlijk te wijten zijn aan de drukveranderingen en aan de snelle ontgassing .

Algemene Vergadering NELOS

Onmiddellijk na de stichtingsvergadering werd het NELOS-bestuur samengesteld:Voorzitter: Jozef Van den Berghe; Onder-voorzitter: Antoine De Deene; Secretaris: Jac-queline Sax; Schatbewaarder: Jacques Ber-naerts; Raadsleden: Jean Sax, Georges Dib, Willy Wellens, José Vandekerckhove.

Hulpmonitor

Van de 83 kandidaten slaagden er 58 in de

45 jaar geleden

augustus 1968

uit Hippocampe nr. 22

oktober 1978

uit Hippocampus nr. 70

35 jaar geleden

Retro-Hippo - VERzAMELD DOOR WIM VAn DOESELAER

Word nu Duiken abonnee en ontvang Duiken een jaar lang iedere maand op de mat. Naast het magazine heeft u de mogelijkheid om via de AKO tijdschriften App, Duiken op uw iPad, Android tablet en pc te bekijken. Profiteer van ruim 60% korting!

Superaanbieding12 nummerS duiken + duiken digitaal

van € 99,45 voor SlechtS € 39,50

FEBRUA

RI 2013 REIZEN: ZU

ID-A

FRIKA | PRO

DU

CTIN

FO: N

AU

TILUS LIFELIN

E | MED

ISCH: KEU

RING

| FOTO

GRA

FIE: TEST SAG

A SN

OO

T | DU

IKAVON

TUU

R: FIND

ING

NEM

O’S KRA

AM

KAM

ER | WRA

KKEN: LIBERTY W

RECK | DO

EN: SCO

OTER EXPERIEN

CED

UIK

EN

24E JAARGANG NR.2 - FEBRUARI 2013 € 5,99

ZEELANDBRUG: ZEEUWSE DROOM | LEUKE DAG: SCOOTER EXPERIENCECAMERATEST: OLYMPUS E-PL5 | MEDISCH: DUIKKEURING | BIOLOGIE: INKTVISSEN

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NLDUIKENVERZONKEN IN VULKAANZAND:BALI’S LIBERTY WRECK

NIEUW: MOBIELE LEVENSREDDERVOOR DUIKERS

OOSTVOORNSE MEERREGENBOOGFORELLEN

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

0 1 3 0 2

BP

Haaien scorenKaap de Goede Hoop

ZOET WATER IS EEN FEEST!FOTOGRAFIE-UITDAGING

BULTRUG JOHANNESWAS HIJ TE REDDEN?

FEBRUARI 2013 REIZEN: ZUID-AFRIKA | PRODUCTINFO: NAUTILUS LIFELINE | MEDISCH: KEURING | FOTOGRAFIE: TEST SAGA SNOOT | DUIKAVONTUUR: FINDING NEMO’S KRAAMKAMER | WRAKKEN: LIBERTY WRECK | DOEN: SCOOTER EXPERIENCE

DUIKEN 24E JAARGANG NR.2 - FEBRUARI 2013 € 5,99

ZEELANDBRUG: ZEEUWSE DROOM | LEUKE DAG: SCOOTER EXPERIENCECAMERATEST: OLYMPUS E-PL5 | MEDISCH: DUIKKEURING | BIOLOGIE: INKTVISSEN

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NLDUIKENVERZONKEN IN VULKAANZAND:BALI’S LIBERTY WRECK

NIEUW: MOBIELE LEVENSREDDERVOOR DUIKERS

OOSTVOORNSE MEERREGENBOOGFORELLEN

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

0 1 3 0 2

BP

Haaien scorenKaap de Goede Hoop

ZOET WATER IS EEN FEEST!FOTOGRAFIE-UITDAGING

BULTRUG JOHANNESWAS HIJ TE REDDEN?

40 Duiken januari 2013 Duiken januari 2013 41

omgeving te zijn: volgens de boeken is het een Hippocampus alatus, een soort die volgens de aanwezige literatuur alleen nog maar gezien is tussen het Noorden van Australië en het zuiden van Papoea-Nieuw-Guinea, een gebied ruim 1500 kilometer hiervandaan! ’s Nachts maken we hier nog een nachtduik, maar dan iets verder de baai in, waar de stroming minder is. Het onderwaterlandschap blijkt, ondanks dat we dichtbij de vorige stek zitten, compleet anders te zijn en weer is het een beestenspotfeest: een stuk of zeven verschillende zeenaaktslakken die we nog nooit eerder zagen, een enorme hoeveelheid Pleurobranchussen en een schattig sepiolaatje! Als fotograaf word je van hot naar her geroepen omdat iedereen weer wat anders wil laten zien en helaas is het duikuurtje zo voorbij. Eenmaal uit het water krijgen we direct te eten en voldaan kruipen we onze kooi in, want we moeten morgen weer vroeg op. De zuidzijde van het eiland Kawula op weg naar de straat van Pantar staat op de planning, het water zal daar stukken kouder zijn.

KOLKENDE STRAATWij zullen duiken in de baai van Lamalera (zie kader volgende pagina) en naar verluidt is het hier goed macroduiken op het zwarte zand. De omgeving is hier totaal anders en zeker mooi te noemen: koraalrotsen zijn als kunstige bloemstukken opgemaakt, worden omgeven door zwart zand en daartussendoor kruipt en zwemt een keur aan verschillende zeeschepsels. Aan één duik hebben we niet genoeg om dit allemaal vast te leggen. Gelukkig hoe� dat ook niet omdat we hier ook nachtduiken. De nachtduik brengt ons meer van hetzelfde, maar omdat het gebied zo rijk aan soorten is, is verveling geen seconde aan de orde.Gedurende de nacht verplaatsen we ons verder

in de richting van onze bestemming: Alor. Hier gaan we duiken in de kolkende Straat van Pantar, een zeestraat tussen het eiland Pantar en Alor, met in het midden een slapende vulkaan genaamd Pulua Pura.Ten oosten van deze vulkaan is een vernauwing van de straat en precies daar bevinden zich een aantal duikstekken waaronder Clown Valley. Maar zo twee dagen na volle maan blijkt het er nogal te stromen: indrukwekkende draaikolken en willekeurig stijgende en dalende bulten water dwingen respect af en we vragen onszelf af of we er wel verstandig aan doen hier te water te gaan. We moeten maar op de wijsheid van onze twee duikgidsen vertrouwen, en besluiten mee te gaan. Als we op de Zodiac zitten, blijkt echter dat de gidsen ook niet al teveel vertrouwen hebben in de zaak en er wordt besloten dat we alsnog uitwijken naar een plaats genaamd Shark Galore. Daar aangekomen ziet het water er evenmin vriendelijk uit. Maar ergens tussen de twee duikplaatsen in lijkt het wat rustiger te zijn en een naam voor de duikstek is al snel gevonden: Clown Galore. Eenmaal onder water blijkt de stroming toch vrij stevig te zijn, en dat betekent dus zwemmen, niet bepaald onze hoofdmotivatie om duiken leuk te vinden. Maar ondanks de stroming dalen we toch af tot een meter of 16 in de hoop dat het daar wat rustiger wordt. Helaas, in plaats van dat de stroming afneemt, zet de stroming alleen nog maar verder aan en niet veel later liggen we in een heuse onderwaterstorm. Er is bijzonder weinig gelegenheid om ergens in de luwte te schuilen, dus we zijn aangewezen op onze sterke roestvrijstalen aanwijsstokken die enig houvast bieden wanneer we ze tussen de rotsen steken. De stromingen blijken onverbiddelijk en volkomen onberekenbaar qua richting en sterkte en ze laten zich nog het best vergelijken

met he� ige rukwinden. Dit blijkt niet lang vol te houden, hier kun je onmogelijk duiken. Gelukkig wordt besloten om de duik af te breken, waarbij ieder zijn eigen manier weet te vinden om naar boven te kruipen. Wat een binnenkomer: welkom in de Straat van Pantar!

ZWART ZANDEenmaal terug op de boot bekomen we van de schrik. Nu hebben we behoe� e aan een rustige nachtduik en die gaan we maken in de Kalabahi Sound. Deze zeestraat leidt naar Kalabahi, de voornaamste plaats op het eiland Alor. De duiken in de Kalabahi Sound zijn zonder uitzondering muckduiken: zwart zand met rotzooi en daartussen vooral bizarre beesten. Net als in de Straat van Lembeh, maar dan anders. In een tweetal duiken hier

De duiken in de Kalabahi Sound zijn zonder uitzondering muckduiken: zwart zand met rotzooi en daartussen vooral bizarre beesten.

spotten we diverse soorten spook� uitvissen die nauwelijks als spook� uitvis herkenbaar zijn, diverse wesp- en bladvissen, verschillende soorten pijlinktvissen en octopussen, hordes zeenaaktslakken, koraalmeervallen en nog vele andere soorten. Dit is bijzonder, onze speurneuzen zijn in alertheid gebracht en met zijn allen snu� elen we het zwarte zand continue af. We krijgen er geen genoeg van en dat blijkt wel uit de duiktijden: die zijn hier zonder uitzondering meer dan een uur, terwijl de afspraak eigenlijk 45 minuten was...De komende dagen maken we nog een aantal duiken in de Straat van Pantar, maar dan aan de noordzijde van de vulkaan. Door de sterke stroming kost varen te veel brandstof en het water aan de zuidzijde is toch te koud om comfortabel te zijn. Bijkomend voordeel

INDONESIËALORREIZEN

Een zeenaaktslak met een pyama? Nee, maar zo luidt wel zijn naam: Pyamaslak (Chromodoris magni� ca).

Ook onder een overhangende rots bij Pulau Reta barst het van de kleuren en onderwaterleven.

Onze speurneuzen zijn in alertheid gebracht, we ontdekken bizarre beesten zoals deze juveniele hengelaarsvis (boven) en Halimeda spook� uitvis (rechts).

JAN

UA

RI 2013 REIZEN: IN

DO

NESIË, N

OO

RWEG

EN | PRO

DU

CTINFO

: SEA SH

ELL | MED

ISCH: G

EBITSPROBLEM

EN | FO

TOG

RAFIE: TIM

E-LAPSE | BIO

LOG

IE: ZEEGRA

S | JOU

W D

UIKAVO

NTU

UR: SIPA

DA

N | W

RAKKEN

: ZWA

RTE ZEE | ON

DERH

OU

D: D

ROO

GPA

KD

UIK

EN

24E JAARGANG NR.1 - JANUARI 2013 € 5,99

EVEN NIET BEREIKBAAR: FILMEN MET JE SMARTPHONE | NOORWEGEN: IJZIGE ROADTRIPLEUK OM TE DOEN: TIME-LAPSE ONDER WATER | ZEEGRAS: DE WEIDEN VAN DE OCEANEN

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NLDUIKEN

INDONESIËVAN FLORES NAAR ALOR, EN TERUG

IJSDUIKENWINTERSPORTVOOR IEDEREEN

ZEELANDVISSEN OP HUN WINTERBEST

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

0 1 3 0 1

BP

Winterpret!koude en tropischeavonturen

TEKRUSSISCHE ROULETTE IN DE ZWARTE ZEE:DE MOSKVA EN SC213

Word duiken Fan? www.facebook.com/duiken.nl

www.duiken.nl/tablet

NUMMERS12

op jE tablEt of pc

+gRatiS

DUIKEN magazine van de

onderwaterwereld.

ReageRenGa naar duiken.mijntijdschrift.net/hippo2013

of bel 070 66 02 28 (België)

werving duiken digitaal_A4_hippo.indd 1 11-01-13 16:36opmaak_245.indd 64 30-8-2013 13:28:17

Word nu Duiken abonnee en ontvang Duiken een jaar lang iedere maand op de mat. Naast het magazine heeft u de mogelijkheid om via de AKO tijdschriften App, Duiken op uw iPad, Android tablet en pc te bekijken. Profiteer van ruim 60% korting!

Superaanbieding12 nummerS duiken + duiken digitaal

van € 99,45 voor SlechtS € 39,50

FEBRUA

RI 2013 REIZEN: ZU

ID-A

FRIKA | PRO

DU

CTIN

FO: N

AU

TILUS LIFELIN

E | MED

ISCH: KEU

RING

| FOTO

GRA

FIE: TEST SAG

A SN

OO

T | DU

IKAVON

TUU

R: FIND

ING

NEM

O’S KRA

AM

KAM

ER | WRA

KKEN: LIBERTY W

RECK | DO

EN: SCO

OTER EXPERIEN

CED

UIK

EN

24E JAARGANG NR.2 - FEBRUARI 2013 € 5,99

ZEELANDBRUG: ZEEUWSE DROOM | LEUKE DAG: SCOOTER EXPERIENCECAMERATEST: OLYMPUS E-PL5 | MEDISCH: DUIKKEURING | BIOLOGIE: INKTVISSEN

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NLDUIKENVERZONKEN IN VULKAANZAND:BALI’S LIBERTY WRECK

NIEUW: MOBIELE LEVENSREDDERVOOR DUIKERS

OOSTVOORNSE MEERREGENBOOGFORELLEN

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

0 1 3 0 2

BP

Haaien scorenKaap de Goede Hoop

ZOET WATER IS EEN FEEST!FOTOGRAFIE-UITDAGING

BULTRUG JOHANNESWAS HIJ TE REDDEN?

FEBRUARI 2013 REIZEN: ZUID-AFRIKA | PRODUCTINFO: NAUTILUS LIFELINE | MEDISCH: KEURING | FOTOGRAFIE: TEST SAGA SNOOT | DUIKAVONTUUR: FINDING NEMO’S KRAAMKAMER | WRAKKEN: LIBERTY WRECK | DOEN: SCOOTER EXPERIENCE

DUIKEN 24E JAARGANG NR.2 - FEBRUARI 2013 € 5,99

ZEELANDBRUG: ZEEUWSE DROOM | LEUKE DAG: SCOOTER EXPERIENCECAMERATEST: OLYMPUS E-PL5 | MEDISCH: DUIKKEURING | BIOLOGIE: INKTVISSEN

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NLDUIKENVERZONKEN IN VULKAANZAND:BALI’S LIBERTY WRECK

NIEUW: MOBIELE LEVENSREDDERVOOR DUIKERS

OOSTVOORNSE MEERREGENBOOGFORELLEN

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

0 1 3 0 2

BP

Haaien scorenKaap de Goede Hoop

ZOET WATER IS EEN FEEST!FOTOGRAFIE-UITDAGING

BULTRUG JOHANNESWAS HIJ TE REDDEN?

40 Duiken januari 2013 Duiken januari 2013 41

omgeving te zijn: volgens de boeken is het een Hippocampus alatus, een soort die volgens de aanwezige literatuur alleen nog maar gezien is tussen het Noorden van Australië en het zuiden van Papoea-Nieuw-Guinea, een gebied ruim 1500 kilometer hiervandaan! ’s Nachts maken we hier nog een nachtduik, maar dan iets verder de baai in, waar de stroming minder is. Het onderwaterlandschap blijkt, ondanks dat we dichtbij de vorige stek zitten, compleet anders te zijn en weer is het een beestenspotfeest: een stuk of zeven verschillende zeenaaktslakken die we nog nooit eerder zagen, een enorme hoeveelheid Pleurobranchussen en een schattig sepiolaatje! Als fotograaf word je van hot naar her geroepen omdat iedereen weer wat anders wil laten zien en helaas is het duikuurtje zo voorbij. Eenmaal uit het water krijgen we direct te eten en voldaan kruipen we onze kooi in, want we moeten morgen weer vroeg op. De zuidzijde van het eiland Kawula op weg naar de straat van Pantar staat op de planning, het water zal daar stukken kouder zijn.

KOLKENDE STRAATWij zullen duiken in de baai van Lamalera (zie kader volgende pagina) en naar verluidt is het hier goed macroduiken op het zwarte zand. De omgeving is hier totaal anders en zeker mooi te noemen: koraalrotsen zijn als kunstige bloemstukken opgemaakt, worden omgeven door zwart zand en daartussendoor kruipt en zwemt een keur aan verschillende zeeschepsels. Aan één duik hebben we niet genoeg om dit allemaal vast te leggen. Gelukkig hoe� dat ook niet omdat we hier ook nachtduiken. De nachtduik brengt ons meer van hetzelfde, maar omdat het gebied zo rijk aan soorten is, is verveling geen seconde aan de orde.Gedurende de nacht verplaatsen we ons verder

in de richting van onze bestemming: Alor. Hier gaan we duiken in de kolkende Straat van Pantar, een zeestraat tussen het eiland Pantar en Alor, met in het midden een slapende vulkaan genaamd Pulua Pura.Ten oosten van deze vulkaan is een vernauwing van de straat en precies daar bevinden zich een aantal duikstekken waaronder Clown Valley. Maar zo twee dagen na volle maan blijkt het er nogal te stromen: indrukwekkende draaikolken en willekeurig stijgende en dalende bulten water dwingen respect af en we vragen onszelf af of we er wel verstandig aan doen hier te water te gaan. We moeten maar op de wijsheid van onze twee duikgidsen vertrouwen, en besluiten mee te gaan. Als we op de Zodiac zitten, blijkt echter dat de gidsen ook niet al teveel vertrouwen hebben in de zaak en er wordt besloten dat we alsnog uitwijken naar een plaats genaamd Shark Galore. Daar aangekomen ziet het water er evenmin vriendelijk uit. Maar ergens tussen de twee duikplaatsen in lijkt het wat rustiger te zijn en een naam voor de duikstek is al snel gevonden: Clown Galore. Eenmaal onder water blijkt de stroming toch vrij stevig te zijn, en dat betekent dus zwemmen, niet bepaald onze hoofdmotivatie om duiken leuk te vinden. Maar ondanks de stroming dalen we toch af tot een meter of 16 in de hoop dat het daar wat rustiger wordt. Helaas, in plaats van dat de stroming afneemt, zet de stroming alleen nog maar verder aan en niet veel later liggen we in een heuse onderwaterstorm. Er is bijzonder weinig gelegenheid om ergens in de luwte te schuilen, dus we zijn aangewezen op onze sterke roestvrijstalen aanwijsstokken die enig houvast bieden wanneer we ze tussen de rotsen steken. De stromingen blijken onverbiddelijk en volkomen onberekenbaar qua richting en sterkte en ze laten zich nog het best vergelijken

met he� ige rukwinden. Dit blijkt niet lang vol te houden, hier kun je onmogelijk duiken. Gelukkig wordt besloten om de duik af te breken, waarbij ieder zijn eigen manier weet te vinden om naar boven te kruipen. Wat een binnenkomer: welkom in de Straat van Pantar!

ZWART ZANDEenmaal terug op de boot bekomen we van de schrik. Nu hebben we behoe� e aan een rustige nachtduik en die gaan we maken in de Kalabahi Sound. Deze zeestraat leidt naar Kalabahi, de voornaamste plaats op het eiland Alor. De duiken in de Kalabahi Sound zijn zonder uitzondering muckduiken: zwart zand met rotzooi en daartussen vooral bizarre beesten. Net als in de Straat van Lembeh, maar dan anders. In een tweetal duiken hier

De duiken in de Kalabahi Sound zijn zonder uitzondering muckduiken: zwart zand met rotzooi en daartussen vooral bizarre beesten.

spotten we diverse soorten spook� uitvissen die nauwelijks als spook� uitvis herkenbaar zijn, diverse wesp- en bladvissen, verschillende soorten pijlinktvissen en octopussen, hordes zeenaaktslakken, koraalmeervallen en nog vele andere soorten. Dit is bijzonder, onze speurneuzen zijn in alertheid gebracht en met zijn allen snu� elen we het zwarte zand continue af. We krijgen er geen genoeg van en dat blijkt wel uit de duiktijden: die zijn hier zonder uitzondering meer dan een uur, terwijl de afspraak eigenlijk 45 minuten was...De komende dagen maken we nog een aantal duiken in de Straat van Pantar, maar dan aan de noordzijde van de vulkaan. Door de sterke stroming kost varen te veel brandstof en het water aan de zuidzijde is toch te koud om comfortabel te zijn. Bijkomend voordeel

INDONESIËALORREIZEN

Een zeenaaktslak met een pyama? Nee, maar zo luidt wel zijn naam: Pyamaslak (Chromodoris magni� ca).

Ook onder een overhangende rots bij Pulau Reta barst het van de kleuren en onderwaterleven.

Onze speurneuzen zijn in alertheid gebracht, we ontdekken bizarre beesten zoals deze juveniele hengelaarsvis (boven) en Halimeda spook� uitvis (rechts).

JAN

UA

RI 2013 REIZEN: IN

DO

NESIË, N

OO

RWEG

EN | PRO

DU

CTINFO

: SEA SH

ELL | MED

ISCH: G

EBITSPROBLEM

EN | FO

TOG

RAFIE: TIM

E-LAPSE | BIO

LOG

IE: ZEEGRA

S | JOU

W D

UIKAVO

NTU

UR: SIPA

DA

N | W

RAKKEN

: ZWA

RTE ZEE | ON

DERH

OU

D: D

ROO

GPA

KD

UIK

EN

24E JAARGANG NR.1 - JANUARI 2013 € 5,99

EVEN NIET BEREIKBAAR: FILMEN MET JE SMARTPHONE | NOORWEGEN: IJZIGE ROADTRIPLEUK OM TE DOEN: TIME-LAPSE ONDER WATER | ZEEGRAS: DE WEIDEN VAN DE OCEANEN

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NLDUIKEN

INDONESIËVAN FLORES NAAR ALOR, EN TERUG

IJSDUIKENWINTERSPORTVOOR IEDEREEN

ZEELANDVISSEN OP HUN WINTERBEST

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

0 1 3 0 1

BP

Winterpret!koude en tropischeavonturen

TEKRUSSISCHE ROULETTE IN DE ZWARTE ZEE:DE MOSKVA EN SC213

Word duiken Fan? www.facebook.com/duiken.nl

www.duiken.nl/tablet

NUMMERS12

op jE tablEt of pc

+gRatiS

DUIKEN magazine van de

onderwaterwereld.

ReageRenGa naar duiken.mijntijdschrift.net/hippo2013

of bel 070 66 02 28 (België)

werving duiken digitaal_A4_hippo.indd 1 11-01-13 16:36opmaak_245.indd 65 30-8-2013 13:28:18

66 Hippocampus sept./okt. 2013

Close-upe

Een witpuntrifhaai op wacht in Komodo.

NELOS-fotograaf

In de kijker

66 Hippocampus sept./okt. 2013

Een pijlinktvis tijdens een nachtduik.

Een kleine poetsgarnaal aan het werk.

Chromodoris sp.

Een grondeltje op weg naar de tandarts.

opmaak_245.indd 66 30-8-2013 13:28:29

67Hippocampus sept./okt. 2013

Een harlekijnslak (Polycera quadrilineata) met een spookkreeftje op de rug.

Goudgestreepte diklipvissen (Plectorhinchus polytaenia) en geelvindoktersvissen (Acanthurus xanthopterus).

Een mantisgarnaal klaar voor de aanval.

Een gewone pyjama naaktslak legt haar eitjes af.

In de kijkerBert Seyssens

Assistent-Instructeur

geen

Koraalduivels Gent

Naam

Brevet/titel

Fotografiebrevet

Club

1997

650

+350

Zeeland, Egypte, Thailand, Filippijnen, Indonesië, Sint-Eustatius

Duikt sedert

Aantal duiken

Aantal fotoduiken

Duikplaatsen

Nikon D300

Hugyfot

Camera

Behuizing

Nikon macro 60 en 105 mm, Tokina 12-24 mm, fisheye 10,5 mm

Ikelite DS125 en DS161

Lenzen

Flitsen

geenWebsite

Hippocampus sept./okt. 2013 67

Een pijlinktvis tijdens een nachtduik. Een mannetje mandarijnvis bevrucht de eitjes van zijn vrouwtje.

opmaak_245.indd 67 30-8-2013 13:28:39

Reportage - DUIKMATERIAAL

68 Hippocampus sept./okt. 2013

Reportage - DuIKMAtERIAAL

Een droogpak nodig om af en toe eens in de winter te duiken? Een dun tro-penpak om voor die ene week te dui-

ken op de Maldiven? Een nitroxademauto-maat aanschaffen voor de 'pony bottle' die je enkel maar gebruikt bij die diepe duiken, tijdens de clubreis naar Zuid-Frankrijk? Een extra lichte trimvest gezocht omdat je bij je volgende duikvakantie maar 20 kg mag meezeulen in het vliegtuig? Of een 'rebreather' omdat je mee op de trein van het technisch duiken wil springen, maar eigenlijk nog niet weet of je dat technisch duiken wel wil blijven doen? Dan kan je misschien best even rondneuzen of je het gewenste duikmateriaal niet op de tweedehandsmarkt op de kop kan tikken. Maar opgelet: als je een duikpak, adem-automaat, trimvest, duikfles of rebreather tweedehands koopt, controleer deze dan grondig vooraleer tot aankoop over te gaan. Wat er op het eerste gezicht nog goed uitziet of keurig aangeprezen wordt in een advertentie, kan in werkelijkheid behoorlijk tegenvallen. Voor een duikpak is bijv. de pasvorm heel belangrijk. Voor een duikfles is de staat van de duikfles en of ze in België gekeurd mag worden van belang. Bestel of koop dus zeker niets zonder dat je het eerst gezien hebt. Vraag eventueel raad aan een deskundige. We sommen even op waar je op moet letten ter voorkoming dat goedkoop duurkoop wordt.

IVO MADDER

Het aankopen van nieuw duik-

materiaal kan behoorlijk door-

wegen op je budget. Vooral als

je juist begint met duiken, maar

soms ook nadien. Daarom is de

aankoop van tweedehandsma-

teriaal best interessant.

Duikmateriaal te koop

Vooraleer het pak te passen, kijk je eerst of het pak versleten of stuk aanvoelt. Een duikpak is gemaakt van neopreen. Bij elke duik knappen er binnenin het neopreen verschillende van de isole-rende gasbelletjes.

Als een pak veel gebruikt wordt, zal het elk jaar wat dunner en stugger worden. Daardoor zal het heel wat minder isoleren dan je van een dergelijk pak zou ver-wachten. Probeer daarom te achterhalen hoe oud het pak is, maar vooral hoe vaak er mee gedoken werd. Een bewijs van aankoop kan je meestal vergeten, want dat krijg je bij de meeste duikwinkels niet. Een neopreenpak waar meer dan 400 duiken mee gedaan werd, heeft nog maar weinig van zijn isole-rend vermogen over.

Voor jou kan dat nog goed ge-noeg zijn, maar meer dan € 50,00 moet je er dan zeker niet aan geven.

Kijk ook naar an-dere mogelijke beschadigingen. Is de ritssluiting

nog OK? Zijn de knieën niet

te erg beschadigd of zitten er zelfs gaten in? Zwakke plekken zijn ook het kruis, de ok-sels en de man-chetten. Als het duikpak alsnog aan je wensen voldoet, pas het dan. Zit het vol-doende strak aan? Past het aan armen en

benen?

Natpak, halfdroogpak, tropenpak

opmaak_245.indd 68 30-8-2013 13:28:42

69Hippocampus sept./okt. 2013

DroogpakHet soort materiaal waarvan een droogpak gemaakt is kan een door-slaggevend aankoopargument zijn. Bij een trilaminaatpak moet je er ook oog voor heb-ben dat er nog vol-doende, maar zeker niet te veel plaats over is om er nog een dik of goed isolerend onderpak on-der te dragen. Ook onder een n e o p r e e n p a k draag je onderkle-ding. Vooraleer het duik-pak te passen moet je uiteraard zeker van zijn dat het droogpak je ook droog zal hou-den. Controleer daarom eerst of de 'seals' rond de nek en de polsen nog in goede staat zijn. Zijn het latex 'seals' en voelen ze plakkering of sprok aan? Dan zijn ze verduurd. Zijn het neo-preen seals die scheurtjes vertonen of uitgedroogd aanvoelen, dan zijn ze aan vervanging toe. Geen probleem, als je maar beseft dat je ze eerst zal moeten laten vervangen alvorens je er mee kan gaan duiken. Vergeet ook de ritssluiting niet te controleren. Zijn de tanden nog intact en kun je hem gemakkelijk openen en sluiten. Zijn de randen rond de rits niet uit-gerafeld? Kijk ook even of de laarzen (botjes) of de vaste sokken met bijho-rende schoenen ('rock boots') nog in goede staat zijn. Is de inflatorslang om je pak op te blazen er bijgeleverd en nog bruikbaar of moet je best een nieuwe slang aanschaffen. Past de losse hoofdkap en is de kwaliteit ervan nog OK? Zo'n hoofdkap kan je ook nog steeds apart kopen. Werken de in- en uitlaatventielen nog? Als het kan ga je best eerst even duiken met het droogpak.

Trimvest, wingBij de aankoop van een trimvest ('jacket') of 'wing' is het belang-rijk dat deze niet lekt, de flexibele slangen nog in goede staat zijn, de uitlaatventielen nog werken en alle bedieningsknoppen nog wer-ken en niet blijven hangen. Sluit de bijhorende inflatorslang aan op je ademautomaat en monteer hem op je duikfles. Blaas het vest volledig op. Zo kan je nagaan of de overdrukventielen en de in- en uitlaatventielen nog werken. Test ze even manueel. Ook het opbla-zen met de mond moet probleem-

loos gaan. Laat het vest een tijdje opgeblazen staan. Een opgeblazen vest mag niet leeglopen.

AdemautomaatJe ademautomaat is eigenlijk het belangrijkste onderdeel van je duikuitrusting. Als deze faalt, krijg je geen lucht of onvoldoende lucht bij de geleverde inspanningen. Een ademautomaat moet ongeveer één keer per jaar of om de 50 duiken

een onderhoudsbeurt krijgen. Sommige

merken

maar om de twee of drie jaar. Om te controleren of de ademautomaat goed on-derhouden werd, kan je aan de verkoper een bewijs van de vorige servicebeurt vragen. Kijk naar de staat van het mondstuk. Zitten de

Dat kan je na-tuurlijk ook testen door ze in opge-blazen toestand onder water te dompe-len. In het geval van een 'wing' moet je even de staat van de 'rekkers' (e l a s t i e -ken) con-troleren. Mogel i jk zijn ze aan vervanging toe.

bijtstukjes er nog op? Zitten er geen scheurtjes in de zijkant van het mondstuk? Sluit de inlaat van je eerste trap aan op je duikfles, maar draai de kraan nog niet open. Adem aan je tweede trap. Laat deze lucht door, dan is er iets niet in orde. Test de adem-automaat ook nadat je de kraan van de fles opengedraaid hebt. Werkt de waterloosknop (pur-geerknop)? Adem een paar keer goed in en uit door de ademauto-maat. Ademcomfort en lucht de-biet voldoende? Bekijk de slang, de eerste trap en t w e e d e trap goed. Lekt er nergens lucht?

opmaak_245.indd 69 30-8-2013 13:28:47

DuikflesOm de 30 maanden (2,5 jaar) moet een fles ge-keurd worden, elke 5 jaar hydraulisch. Wanneer de laatste keuring was, kan je nagaan in het ogief, de hals van je duikfles. Een optische keuring herken je aan de letter RR + de datum, een hydraulische keurig wordt gemarkeerd door de letter R + de da-tum. Bij beide keuringen wordt ook de stempel van het keuringsorganisme in de fles geslagen. Valt de datum van de fles nog binnen de herkeurings-termijn of moet ze terug gekeurd worden? Als ze herkeurd moet worden, bestaat de kans dat ze afgekeurd wordt. Contro-leer daarom visueel de staat van de duikfles. Is er veel roestvorming op de buitenkant? Zitten er scheurtjes in de laklaag? Zie je onder de laklaag opgezwollen pokken? Dan is de staat binnenin wel-licht ook niet goed. Dan zit er waarschijnlijk roest, condenswater en/of zelfs olie binnenin de fles. Dat laatste kan je meestal ook

ADVERTENTIE

RebreatherWil je een tweedehands 'Closed Circuit Rebreather' (CCR) kopen? Neem dan best een CCR-instructeur, een ervaren persoon of zelfs de fabrikant mee om hem te checken. Let op de algemene optische staat van het toestel (de 'wing', loop, longen, inflator, computer, lage en hogedrukslangen, manometers). Test de werking van de knoppen. Controleer goed op eventuele lekken van de 'wing', de longen/loop (positieve en negatieve druktest) en de slangen. Levensduur-gevoelige materialen (O-ringen, zuur-stofcellen en batterijen) moeten wel-licht vervangen worden. Het aantal uren/duiken dat met de 'rebreather' uit-gevoerd werd, is ook bepalend voor de gebruiksslijtage. Je kan dat opvragen via de historie van de CCR-computer. Ga na van welke opties de CCR voorzien is (ADV = Automatic Diluent Valve; OCB/BOV = bail-outvalve; nitrox- of trimix-software). Belangrijk zijn ook de keu-ringsdata van diluent- en zuurstoffles-je. Deze moeten immers net zoals een duikfles regelmatig gekeurd worden. Normaal moet een 'rebreather' na 18 à 24 maanden een volledig nazicht krij-gen door de fabrikant. Vraag het bewijs van het laatste nazicht. Test de werking van de CCR en als het kan doe je er best

eerst een testduik mee (bijv. in het zwembad). Volg wel

eerst een CCR-cursus voor je er mee gaat duiken, want anders kan het wel eens je laatste duik wor-den.

merken als je even aan de lucht ruikt die uit de d u i k f l e s k o m t . Erge roest met put-c o r r o s i e is bijna zeker een afgekeur-de fles bij h e r k e u -ring. Een v i s u e l e i n s p e c -tie is dus aangewe-zen. Dat kan trou-wens best ja ar l i jk s gebeuren, zeker als de fles met ni-trox gevuld wordt. Een duikfles laat je nooit langere tijd weg staan zon-der dat er nog een tiental bar druk inzit. Opgelet: buitenlandse flessen zonder EEG-model/keurmerk, dus met alleen het keurmerk van het land van oorsprong (zoals bijv. de TUV voor Duitsland) kunnen niet herkeurd worden door een Belgisch keuringsorganisme voor gebruik binnen België!

70 Hippocampus sept./okt. 2013

Reportage - DuIKMAtERIAAL

BLACK AND WHITE – NEVER OUT OF STYLE

_ __________________________________________ ___________________

NO COMPROMISE – MAKE A STATEMENT WITH SUUNTO D6i ALL BLACK AND WHITE.Don’t make a compromise, make a statement. The classic Suunto D6i All Black or the elegant Suunto D6i White leave no room for gray areas. Both pack a game-changing 3D tilt-compensated digital compass and optional wireless air integration. They’re also compatible with Suunto DM4 software, making it easy to plan and track your underwater adventures. And with a classic black or cool white finish and scratch-resistant sapphire crystal glass, whichever side you choose you’ll be conquering new territory in style.

For more information, visit www.suunto.com, www.amilcosports.nl

SUUNTO D6i ALL BLACK AND SUUNTO D6i WHITE

opmaak_245.indd 70 30-8-2013 13:28:56

BLACK AND WHITE – NEVER OUT OF STYLE

_ __________________________________________ ___________________

NO COMPROMISE – MAKE A STATEMENT WITH SUUNTO D6i ALL BLACK AND WHITE.Don’t make a compromise, make a statement. The classic Suunto D6i All Black or the elegant Suunto D6i White leave no room for gray areas. Both pack a game-changing 3D tilt-compensated digital compass and optional wireless air integration. They’re also compatible with Suunto DM4 software, making it easy to plan and track your underwater adventures. And with a classic black or cool white finish and scratch-resistant sapphire crystal glass, whichever side you choose you’ll be conquering new territory in style.

For more information, visit www.suunto.com, www.amilcosports.nl

SUUNTO D6i ALL BLACK AND SUUNTO D6i WHITE

opmaak_245.indd 71 30-8-2013 13:28:56

72 Hippocampus sept./okt. 2013

Voor de deelname aan de 12 km kwamen zich deze keer drie Ne-derlanders inschrijven: veteraan

Milo Grosz en de reuzegrote en bere-sterke Rob Fokkinga, die beiden reeds verscheidene keren aan deze Challenge deelnamen, maar ook een nieuweling: Diego Quinteco. Onze favorieten, de gebroeders Niels en Kristof Hendrickx

moesten dus tegen dat trio de strijd aanbinden. Jos Leemans, die verle-den jaar de foto- en tekstreportage van de 33e NZC verzorgde, was deze keer ook weer aan de start-lijn, evenals Jaak Coolen en Alain Van Broeckhoven.

Voor de 6 km was er ook één Ne-derlandse, Fanny Yeta, die het met haar monovin wilde opne-men tegen 'onze' Sharona Ghe-leijns. Verder waren er ook weer

Karolien Hoste, Annemie Lantin en ten slotte de onverwoestbare Lutgardis 'Gar-die' Cuppens en Nico Ruttens.

De starten ver-liepen op de stranden van respectievelijk het Casino van Knokke en de Fi-nis Terrae, mede onder het toe-

zicht van de strandredders, zeer correct zoals blijkt uit de foto's hierbij.

Spectaculair was toch de prestatie van Rob Fokkinga: met zijn reuze monovin bewoog hij zich zeer snel, grotendeels onder de wa-terlijn, om dan telkens na twee vinslagen zoals een dolfijn, zijn snorkel leeg te spui-ten, snel in te ademen en vele meters ver-der terug even boven te komen. Op 1 uur en 18 minuten legde hij de 12 km af, en dat met zulke strakke zijwind en -golven.Ter vergelijking: verleden jaar – met zeer gunstige wind en stroming – hadden Milo Grosz en Niels Hendrickx slechts 56 minu-ten nodig. Deze keer konden Niels en Kri-stof Hendrickx – slechts 5 à 6 minuten na Fokkinga – in de eindsprint nog nipt Milo Grosz kloppen, die verleden jaar nipt won.

Sharona Gheleijns had met haar 50 minu-ten toch ook een zeer sterke tijd voor de 6 km en Karolien Hoste kon nog net 27 se-conden vóór de Nederlandse Fanny Yeta aankomen. En amper 4 minuten daarna zetten 'Gardie' en Annemie Lantin voet op het strand van Cadzand, met een blijde glimlach omdat ze het weeral eens gedaan hadden!

De prijsuitreiking verliep zoals gewoonlijk in een zeer gemoedelijke sfeer in de loods van de Koninklijke Nederlandse Red-dingmaatschappij, en werd geleid door Bram Nortier, hoofdorganisator van deze Challenge en Free Duerinckx, verant-woordelijke voor het vinzwemmen in de NELOS-Sportcommissie. De prijzen wer-

Op 't eerste gezicht weeral zeer mooi weer

voor deze 34e Noordzeechallenge (NZC) op

zondag 7 juli 2013. Maar er staat wel een zeer

strakke noordoostenwind, zodat de deelne-

mers op hun linkerflank serieuze, zelfs over-

slaande golven zouden te verwerken krijgen.

De 34e Noordzeechallenge

Sharona Gheleijns trekt haar monovin aan terwijl haar zoontje bezorgd toe-kijkt.

Bram Nortier : "Klaar voor de start ?!

De KNRM rukt uit met één van hun krachtige

reddingsboten.

Inschrijven bij Conny Nortier in de KNRM-loods.

Bondsnieuws - SpORtCOMMISSIE

opmaak_245.indd 72 30-8-2013 13:28:59

73Hippocampus sept./okt. 2013 73Hippocampus sept./okt. 2013

den uitgereikt door de eregenodigde Hugo Aerts, die decennia geleden de eerste voorzitter van de NELOS-Sportcommissie was, maar nog steeds door zijn aanwezig-heid heel veel sympathie betuigt voor het vinzwemmen, in het bijzonder voor de on-vergelijkbare Noordzeechallenge.Tot slot dankte Free Duerinckx niet enkel Bram Nortier en zijn vrouwtje Conny voor de feilloze organisatie, maar ook de gehele ploeg redders van de KNRM, die met hun krachtige reddingsboten weerom optimaal de veiligheid van de deelnemers garan-deerden. Het is immers met dit gevoel van veiligheid dat de deelnemers, in alle weersomstandigheden, geheel hun aan-dacht en kracht kunnen besteden aan het leveren van een zo hoog mogelijke sport-prestatie.

JOzEf VAn DEn BERgHE

Uitslag 34e North Sea Challenge 07/07/2013

12 km

1 Rob Fokkinga 1:18:00

2 Niels Hendriekx 1:23:00

3 Kristof Hendrickx 1:24:00

4 Milo Grosz 1:25:00

5 Diego Quinteco 1:33:00

6 Jaak Coolen 1:41:00

7 Jos Leemans 1:42:00

8 Alain Vanbroeckhoven 1:43:00

9 Saof Souchet 1:44:00

10 Mathieu Kraewinkels 1:47:00

11 Jean Pierre Ferson 1:57:00

6 km

1 Sharona Gheleijns 0:50:00

2 Karolien Hoste 0:58:00

3 Fanny Yeta 0:58:27

4 Lutgardis Cuppens 1:04:00

5 Annemie Lantin 1:06:00

6 Nico Ruttens 1:14:00

Volgende wedstrijden

De Kerstzwemtocht is dit jaar gepland op zondag 15 december.Verzamelen om 9.30 uur aan de KNRM-loods te Cadzand.Te water om 10.15 uur aan de Finis Ter-rae te Knokke-Zoute.Aankomst rond 11.00 uur op het strand van Cadzand met aansluitend warme wijn, chocolademelk en erwtensoep.

De 35e Noordzeechallenge is gepland op zondag 6 juli 2014.Verzamelen om 10.00 uur aan de KNRM-loods te Cadzand.

Info: famnortier@zeelandnet.nl of hinsen100@hetnet.nl.

Lutgardis Cuppens, moeder van Free Du-erinckx van onze Sportcommissie, deed al méér dan 20 keer mee aan deze Challenge en komt glimlachend aan.

De aankomst van Rob Fokkinga (12 km) en van Sharona Gheleijns (6 km)

Bram Nortier, Free Duerinckx en Hugo Aerts overleggen de uitslagen", en dat is precies wat er daar gebeurt: het tijdsverschil tussen tussen Karolien Hoste en Fanny Yeta bleek uiteinde-lijk slechts een twintigtal seconden te zijn.

Rob Fokkinga behaalde de eerste plaats bij

het vinzwemmen van 12 km in zee.

Sharona Gheleijns die de eerste plaats bij het vinzwemmen behaalde van 6 km in zee.

Foto

's: J

ozef

Van

den

Ber

ghe.

opmaak_245.indd 73 30-8-2013 13:29:05

74 Hippocampus sept./okt. 2013

Reportage - BIOLOgIE

Na een vlucht van meer dan 8 uur en een zeer korte binnenvlucht van 15 minuten komen we – dankzij het

tijdsverschil van 6 uur – nog dezelfde dag van vertrek aan. "Welcome to Statia!" klinkt als muziek in de oren. Marieke van de Wetering, van het duikcentrum Scu-baqua (www.scubaqua.com), vervolgt haar verwelkoming in het Nederlands. "Het eiland Sint-Eustatius wordt door de lokalen Statia genoemd. Al is dit een Ne-derlandse gemeente, onthou dat jullie in de Caraïben zijn. De meesten spreken En-gels, maar let op, want ze verstaan Neder-lands zeer goed hoor!". Statia kwam na 22

maal wisselen tussen Engeland, Frankrijk en Nederland in 1816 definitief in handen van Nederland. Sinds oktober 2010 is het, net als Saba, een bijzondere gemeente van Nederland. Op twee minuten wan-delen van het duikcentrum heb je het wat verwaarloosde, maar budgetvriendelijke hotel 'Golden Era' en het luxueuze hotel 'Old Gin House'. In het hotel aangekomen, bij een gekoeld drankje, hebben we al snel een afspraak voor de eerste duik gemaakt en sluiten we de avond af.

Tijdens de eerste briefing ondervinden we al meteen dat dit een goed georganiseerd

duikcentrum is. Er wordt uitvoerig uitge-legd waar ons plaatsje is om ons materi-aal te spoelen, te drogen en te stockeren, om zo het center ook een beetje ordelijk te houden. Aan boord houden ze eveneens dit stramien, zodanig dat er niets stuk gaat en dat we veilig aan en van boord kunnen.Ikzelf tuimel met een zo neutraal mogelijke kijk in het water want het Caraïbisch gebied heeft me nooit aangesproken qua kleur en visbestand, terwijl Ivo al meerdere mooie locaties in dit gebied gedaan heeft. Het rif, ontstaan op restanten van verga-ne schepen, geloosde ballast of lava, lijkt een oase in de zandvlakte. Trekkersvis-

Vergane schepen, eeuwenoude ankers en gestolte lava geven

de onderwaterwereld van dit eiland een extreem mysterieus

en uitdagend karakter. Je wordt geprikkeld om te zoeken

naar de 400 jaar oude blauwe kraal, terwijl je wordt afgeleid

door het zeer afwisselend onderwaterleven.

Sint-Eustatius ongerept

Het wrak 'Charles L. Brown' ligt op zijn 100 meter lange en ijzersterke zij en op de bodemdiepte van 31 meter toont het zijn schroeven met trots.

Een 'Cryptic Teardrop Crab' (Pelia mutica).Foto

's (2

): B

ert S

eyss

ens.

Foto

: Dan

ny V

an B

elle

.

Reportage - REISVERHAAL

opmaak_245.indd 74 30-8-2013 13:29:07

75Hippocampus sept./okt. 2013

sen, trompetvissen, vijlvissen, barracuda's, zeeschildpadden, murenen, tandbaarzen, egelvissen, koffervissen, keizersvissen, eekhoornvissen, koraalklimmers, … ver-gezellen ons tijdens onze duik. Zelfs de juveniele gevlekte riddersvis hebben we ontdekt. De tweede duik brengt ons naar Double Wreck, wat later ook onze favoriete plek zal worden, waar niet alleen zoveel verschillende vissoorten te zien zijn, maar ook immens grote pijlstaartroggen en twee ankers. We krijgen ook een juveniel vijlvisje in ons vizier, dat meteen verstop-pertje met ons speelt. Verderop komen we een grote spons tegen en volgens de brie-fing ligt daar meestal een zeeschildpad in. Deze blijkt niet thuis te zijn, dus kijken we naar boven en aanschouwen we de afda-ling van de schildpad, wat met de zon op de achtergrond een mooi tafereel oplevert. Hij zwemt snel zijn rustplaats terug in en is zeer gastvrij. Hij laat zich ongestoord fotograferen. Na de eerste duikdag moet ik mijn mening herzien. Dit wordt leuker dan dat ik heb verwacht. We vragen wat info over de ankers en de juveniele visjes aan Mike Harterink, mede-eigenaar van het duikcentrum en mede-auteur van het boek Scubasigns.Hij illustreert aan de hand van foto's welke juveniele visjes er te vinden zijn en hoe ze eruit zien. Als we toevallig een 'ADHD-knikkertje' zien, meer bepaald een juve-

niele parel koffervis (Lactophrys triqueter), weten we dat we daaraan alle aandacht moeten besteden. Omdat we volop duiken in het seizoen van de juveniele visjes, wil-len we meteen al een zoektocht opstarten om dit unieke en spectaculaire knikkertje te vinden, maar Mike brengt ons terug op aarde en vertelt verder over de ankers.

stukje geschiedenis

"Weten jullie dat tijdens de 17e en ook de 18e eeuw Statia de grootste havenstad was van de wereld, waar alles, maar dan ook al-les te koop was? Daardoor kreeg dit eiland ook de naam 'De Gouden Rots'. Ongeveer 3.000 schepen per jaar legden hier aan om goederen te verhandelen tussen Ame-rika en Europa. De 20.000 inwoners van toen werkten voornamelijk in de pakhui-zen aan de kust", weet Mike ons te vertel-len. Je hoeft trouwens niet lang te zoeken om overblijfselen uit het rijke verleden te vinden. Overal op het eiland vind je resten

Voor nitrox-gebrevetteerden is er gratis nitrox ter beschikking. Het gasmengsel wordt aan boord gemeten, waarna je het mengsel en de max. diepte noteert op een lijst.

van pakhuizen en je kunt zelfs snorkelen of duiken langs de oude stadsmuren. Buiten wat grote olietankers en vrachtschepen, die in de verte geankerd liggen te wach-ten om brandstof te lossen of op te slaan, is er niet veel te zien van die bedrijvigheid van weleer. "Klopt", zegt Mike. "Inmiddels heeft het eiland nog maar een 3.000-tal inwoners en van de bedrijvigheid van toen is inderdaad niet veel meer over. Er is hier geen massa toerisme, noch casino's of win-kelpromenades. Criminaliteit kom je hier eigenlijk ook niet tegen. Wat je hier wel vindt, is de authentieke Caraïbische sfeer, de vriendelijke bevolking en de schitteren-de natuur. De altijd aanwezige koele pas-saatwind en het geluid van boomkikkers op de achtergrond zorgen ervoor dat je na een dag duiken heerlijk kan slapen. Wat je eigenlijk zeker zou moeten bezoeken is de vulkaan 'de Quill' (de put), met een schitte-rend regenwoud in de krater, waarin je een geweldige ontdekkingstocht kan maken. Vind je de 600 meter hoge klim iets teveel, dan zijn er nog de wandeltochten langs het rijke verleden in Fort Oranje en het Sint-Eustatius Museum. Onze duikgids Ruud is tevens archeoloog en organiseert op vraag graag een lange of korte archeologische wandeling".

Maar waarom Statia? "Je moet hier niet ver in zee gaan om de diepte te vinden.

Rij 2: Een juveniele gevlekte riddervis (Equetus punctatus). De rode koraalkrab (Carpilius corallinus).

Rij 1: Langstaart zeepaardje (Hippocampus reidi). De zwarte keizersvis (Pomacanthus arcuatus). Een juveniele parelkoffervis (Lactophrys triqueter).

Foto

: Dan

ny V

an B

elle

.

Foto

: Ivo

Mad

der.

Foto

: Ivo

Mad

der.

Foto

: Ivo

Mad

der.

opmaak_245.indd 75 30-8-2013 13:29:12

Reportage - BIOLOgIE

Daardoor konden de schepen het eiland zeer dicht benaderen. Ook kwam de wind meestal van over het eiland en lagen de schepen zo zeer goed beschut. Maar als 20.000 schepen de kust bezochten, kan je je wel voorstellen dat er meerdere schip-breuk leden of het anker verloren. Daar-door liggen de meeste duikstekken op amper 15 minuten varen van de haven. Je kan ze zien vanuit het duikcentrum en zijn ze bovendien in 98% van de duiken beschermd van de wind. We hebben na-tuurlijk ook duikstekken die verder liggen en die we eveneens bezoeken. We proberen voor zoveel mogelijk afwisseling te zor-gen", glundert Mike.

ontdekkingsreis naar de wrakken

We hebben op twee wrakken gedoken. Chieng Tong is een 52 meter lange Taiwa-nese vissersboot, die mooi rechtop staat in het zand. Onderaan het wrak haal je 25 meter en het bovenste dek bevindt zich op

Statia telt 36 officiële duikplaatsen, waarvan een 20-tal heel mooie. De meeste zijn gemarkeerd met een boei, waaraan de boot wordt vastgelegd. Ankeren wordt dus niet gedaan, om de riffen niet te beschadigen. Daarnaast heeft het duikcenter nog een 10-tal zelf ontdekte duikplaatsen.

Groto foto: Grand Canyon. Foto rechts: Het anker op de duikplaats 'Double Wreck'.

Foto

's (2

):Ch

risj

e D

emuy

nck.

Foto

: Ivo

Mad

der.

De kettingmurene (Echidna catenata).

Reportage - REISVERHAAL

76 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 76 30-8-2013 13:29:15

14 meter. Het schip is gemaakt voor kleine mensen. Dat merk je aan de kleine, smalle deuren en een zeer klein badkuipje en dat siert dit wrak. Het werd in 2004 afgezonken om het onderwaterleven aan te trekken en is ondertussen een mooie visrijke duikplaats. Buiten enkele duiken overdag, hebben we op dit wrak ook twee nachtduiken gedaan, wat

* Prijs per persoon op basis van 2 personen. Boek je voor 23 sept. 2013 dan kun je profiteren van het extra voordeel. Bezoek onze website.

info@bontravel.nl Tel. 0031-(0)355426071 www.bontravel.nl

ONTDEK ZELF DIT

PRACHTIGE EILAND

ST. EUSTATIUS

COMPLETE

9-DAAGSE DUIKREIS

St. EUSTATIUS

€ 1.920,-*

2 BOOTDUIKEN PER DAG

BIJ SCUBAQUA / VERBLIJF /

VLIEGTICKET.

OptioneelSLAPEN & PARKERENbij Schiphol € 80,- p.p.inclusief ontbijt & wifi

AD

VER

TEN

TIE

Een zandduiker hagedisvis (Synodus intermedius).

Foto

's (2

):Iv

o M

adde

r.Fo

to: D

anny

Van

Bel

le.

Een zeilvin snoekslijmvis (Emblemaria pandionis).

De gekroonde keizersvis (Holacanthus ciliaris).

77Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 77 30-8-2013 14:00:45

78 Hippocampus sept./okt. 2013

Een paar keer per jaar worden de schildpadden op het wrak Chien Tong gedurende vier nachtduiken in kaart gebracht door de biologen van Stenapa (St.-Eustatius National Parks Foundation), een non-gouvernementele organisatie die verantwoordelijk is voor het beheer van de nationale parken op Statia. Het 'Mariene Park' beslaat een opper-vlakte van 12 km² en het eiland, met het 'Quill Nationaal Park' (de vulkaan) en een botanische tuin, heeft een op-pervlakte van 21 km². Eén van de projecten van Stenapa is de bescherming van de zeeschildpadden die er hun ei-eren komen afzetten op de beschermde stranden aan de noordkant van het eiland. De lederschildpad kan je er aantreffen van eind februari tot juni, de groene zeeschild-pad (Chelonia mydas) van juni tot begin september en de karetschildpad (Eretmochelys imbricata) van eind mei tot begin november. Ze komen vooral nesten op 'Zeelandia Beach' (een 100-tal nesten, waarvan een 5-tal van leder-schildpadden), en enkele op het rotsachtige 'Crooks Castle beach' en 'Lynch Bay Beach'. "Zeeschilpadden komen sei-zoen na seizoen naar precies hetzelfde strand om eieren te leggen. Daarom is het belangrijk om het strand intact te laten en om alleen op de plekken waar dat is toegestaan aan strandactiviteiten te doen", verklaart Jessica Berkel, biologe van Stenapa. Meer info op www.statiapark.org.

tevens een aanrader is. "De mooi-ste nachtduik van de Caraïben en van Nederland", hoor ik Mike nog zeggen. En het is zeker niet gelo-gen. Schildpadden genieten daar van hun nachtrust, terwijl de be-renkreeften er hun avondwande-ling maken over de door sponzen en anemonen mooi gekleurde achtersteven. Barracuda's, trom-petvissen, egelvissen, langoesten, koraalduivels en keizersvissen weten daar beschutting te vinden, terwijl de 'Cryptic Teardrop Crab' (Pelia mutica) een marathon aan het lopen is over de balustrade met de sponzen als hindernis.

De kabellegger 'Charles L. Brown', van het Amerikaanse bedrijf AT&T, blijft ons ook niet onberoerd. Het schip dat in 1954 in Italië door

scheepsbouwer in Napels werd gebouwd, werd op 25 juli 2003 speciaal voor de duiksport afgezonken. Ter voorbereiding van het af-zinken werd het volledig ge-stript (schoonmaken, verwij-deren van olie en brandstof, verwijdering van gevaarlijk afval, enz.). Het ligt op zijn 100 meter lange en ijzerster-ke zij en toont zijn schroeven met trots op een bodemdiep-te van 31 meter. Een school makrelen verspert de zon-nestralen. Daardoor merken we ze ook op terwijl ook bar-racuda's en drie verschillen-de soorten keizersvissen ons even komen aanschouwen. Schildpadden, kreeften, rog-gen en een barracuda zijn meestal ook van de partij.

Het wrak Charles L. Brown.Foto

: Mik

e H

arte

rink

.

Een karetschildpad (Eretmochelys imbri-cata), in het Engels 'Hawksbill turtle', op

het wrak Charles L. Brown.

78 Hippocampus sept./okt. 2013

Reportage - REISVERHAAL

opmaak_245.indd 78 30-8-2013 13:29:20

79Hippocampus sept./okt. 2013

NELOS REISSERVICEUw reiskantoor met exclusieve voordelen

NELOS REISSERVICEAFFINION INTERNATIONAL TRAVEL Lic. 7061Alfons Gossetlaan 54, 1702 Groot BijgaardenTel. 02/481.16.72 nelosrs@affiniontravel.com

www.nelos.be | www.nelosrs.be http://nelosrs.affiniontravel.be

Op jacht naar groot wild in

Zuid-Afrika & Mozambique!Afreis is voorzien op 7 juni - 22 juni 2014 Reisduur: 16 dagen / min. 16 bootduiken Inbegrepen: vluchten, transfers, hotels, gid-sen, vol pension, bezoeken, duikvergunnin-gen, begeleiding, ... Wil je een uitgebreide folder ontvangen, zend een mail naar nelosrs@affiniontravel.com.Prijs p.p.: € 2.995 - Inschrijven met voorschot van € 1.000.

Inschrijven voor 1 oktober 2013

De groepsreis 2014 laat je kennis maken met het echte wilde leven in Zuid-Afrika en Mozambique. Tijdens deze trip beleef je de ware hoogtepunten uit je duikcarrière:

op het menu staan tijgerhaaien, zandtijgerhaaien (rag-gies), witpunthaaien, zwartpunthaaien, gitaarhaaien, hamerhaaien, walvishaaien, mantaroggen, reuze-baarzen, schildpadden en grote scholen vis.

Doordat deze reis midden de periode van de ‘Grote Sardienentrektocht’ valt moet de reservatie erg vroeg gedaan worden, de bevestiging moet gebeuren voor 1 oktober 2013. Hebben we geluk deze trektocht mee te mogen maken (men kan nooit inschatten wanneer de tocht op welke plaats te zien is) dan is dit een uniek toetje op je vakantie!

AD

VER

TEN

TIE

Informatieborden op op 'Zeelandia Beach'.Foto

: Ivo

Mad

der.

Anna, van Stenapa, ontdekt nog een achtergebleven schildpadje in het nest.

Jonge zeeschilpadjes die naar zee paddelen, is een unieke belevenis.

Foto

's (3

): M

ike

Har

teri

nk.

79Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 79 30-8-2013 13:29:25

Vechtende geelgezicht snoekslijmvissen (Chaenopsis limbaughi). Parende flamingotongen (Cyphoma gibbosum).Foto

: Dan

ny V

an B

elle

.Fo

to: I

vo M

adde

r.

Een juveniele Franse keizersvis (Pomacanthus paru).Een geelkopkaakvis (Opistognathus aurifrons) komt uit zijn holletje.

Foto

: Chr

isje

Dem

uync

k.

80 Hippocampus sept./okt. 2013

Reportage - REISVERHAAL

opmaak_245.indd 80 30-8-2013 13:29:28

DIVER

OUTLET

Koop slim

Ruime keuze

Cash only shop

Artikelen uit stock

Compleet duik assortiment

Goede bereikbaarheid (langs E313)

100 % service aan50 % van de prijs!

TIME TO DIVE GEELOUTLET STORE

E313 - Afrit Geel Oost

Grand Canyon

Deze duik blijft zeker in ons geheugen ge-grift. Tijdens de briefing melden Ingrid en Menno - de twee andere mede-eigenaars van Scubaqua - het volgende: "Als je de canyon inzwemt en je komt een koord voor-bij, kijk dan zeker naar je computer, want die geeft dan 48 meter aan. En je bent er, nog voor je het goed beseft". Dit is de enige duik met gewone lucht en dat heeft inder-daad zijn redenen. Je wordt bevangen en wordt diep in dit eeuwenoude lavagebergte geloodst tot 'Piep, piep, piep'. Koord voorbij, 50 meter, adembenemend zicht onderaan de kloof. Met tegenzin begeven we ons naar de toppen van het gebergte om ons zo naar een andere ondiepe locatie te begeven die ons aan een zoektocht naar een zeepaardje doet deelnemen, maar spijtig genoeg zon-der resultaat.

blauwe geschiedenis

Op onze laatste dag verkiezen we een duik te besteden aan het zoeken naar de blauwe kraal ('blue bead'). Tenminste we duiken er en hopen uitverkoren te worden. "Jij vindt de kraal niet, maar deze vindt jou", houdt onze groep toch goed bezig. Er zijn twee duikplaatsen waar de kralen gevonden

AD

VER

TEN

TIE

Foto

: Dan

ny V

an B

elle

.

Parende flamingotongen (Cyphoma gibbosum).Foto

: Dan

ny V

an B

elle

.Fo

to: I

vo M

adde

r.

opmaak_245.indd 81 30-8-2013 13:29:30

ADVERTENTIE

kunnen worden. De ene ligt vlak tegen de kust en de mythe zegt dat de slaven er hun kralen in de zee gooiden om hun vrijheid te vieren. Maar op de andere duikplaats, Blue Bead Hole, die verder uit de kust ligt, kan het evengoed een wrak van een schip – met als cargo de uit Amsterdams blauw glas vervaardigde kralen – zijn, want er worden er nog steeds veel gevonden. En ja hoor, wie komt er met zo'n kraaltje bo-ven? Onze hoofdredacteur! Met een brede lach schudt hij de buit uit z'n mouw met de woorden: "Ik heb hem niet gevonden, maar de kraal heeft mij gevonden".

We betalen nog 15 dollar tax om het eiland te verlaten. Doordat we iets te vroeg zijn op de luchthaven, mochten we op een vroe-gere vlucht naar Sint-Maarten. Dit gaf ons de mogelijkheid om tijdens de tussenstop te lunchen op het befaamde 'Sunsetbeach' waar de jets net langs je bord scheren om te landen. Dit maakt een spectaculair einde aan onze vakantie waarvan we uiter-mate genoten hebben.

We willen Marieke, Mike, Ingrid, Menno en hun team van duikgidsen bedanken om ons overtuigd te hebben een bezoek te wagen en het ongerepte Sint-Eustatius te ontdekken. Ook onze duikgenoten die ons vervoegden tijdens ons verblijf bedanken we voor de archeologische ontdekkings-tocht, de gezelligheid en de ontspannen sfeer. Deze reis heeft onze verwachtingen zeker overtroffen. We gaan zeker nog een keer terug, want volgens de legende zal "Hij die door een 'Blue Bead' gevonden wordt, Statia keer op keer blijven bezoe-ken". En dat is zeker geen straf!

CHRISJE DEMuynCK

KADERtEKStEn: IVO MADDER

Het duikcentrum Scubaqua heeft twee boten. Op elke boot kunnen 12 duikers, 2 gidsen en een kapitein plaatsnemen. Omwille van het comfort bestaat een duikploeg uit max. 6 duikers, begeleid door een gids.Vóór de duik wordt telkens een uitge-breide briefing gegeven in het duikcen-trum, waarbij ook verteld wordt welke dieren je bijna zeker zal tegenkomen. Het transport van de duikers naar de haven gebeurt met een open vrachtwagen met zijdelings gepositioneerde banken. In de haven aan boord klauteren is voor de wat oudere duikers soms iets minder gemak-kelijk als de boot niet aan de betonnen trap aangemeerd ligt. Omdat de meeste duikplaatsen vlakbij liggen, wordt er traag naar de duikplaatsen gevaren. Dit komt het comfort ten goede. De duikgid-sen geven je de nodige vrijheid tijdens het duiken en wijzen desgewenst het kleine en grote leven aan. Als je na de duik aan boord wil komen, geef je eventueel je lood af, dan doe je je vinnen uit en klauter je de ladder op.

Foto's van boven naar onder: Een grote berenkreeft (Scyllarides latus). Een Franse keizersvis (Pomacanthus paru). De 'orange ball corallimorph' (Pseudocorynactis carib-beorum) is enkel 's nachts te bewonderen. De bruine wormmurene (Myrichthys maculosus) heet in het Engels 'Sharptail eel'.

Menno, Ingrid, Marieke en Mike, de eigenaars van Scu-baqua, zorgen voor een familiale sfeer.

Foto

's (4

): Iv

o M

adde

r.

Foto

: Ivo

Mad

der.

82 Hippocampus sept./okt. 2013

Reportage - REISVERHAAL

opmaak_245.indd 82 30-8-2013 13:29:37

De Klomp 120NL-7511DJ Enschede

Tel.: +31(0)53 3030012info@abctravel.nl

WWW.ABCTRAVEL.NL

Complete duikreizen Buddy Dive Bonaire 6 pers. 9 dg. V.a. € 1409 / 16 dg. V.a. € 19952 pers. 9 dg. V.a. € 1349 / 16 dg. V.a. € 1885

Drive & Dive is inclusief:Retourvlucht Amsterdam - Bonaire v.v. met KLM. Tranfers, 7 of 14 nachten verblijf in een 3 slaap-kamerappartement (7 personen) , of hotelkamer (2 personen), roomtax en 5% NAOB, dagelijks Amerikaans ontbijtbuffet, 6 of 13 dagen onge-limiteerd duiken, 7 of 14 dagen autoverhuur.

Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn

inclusief.

Combinatie duikreis Bonaire en Curaçao16 dg. O.b.v. 2 pers. v.a. € 1889

Het arrangement is inclusief: Retourvlucht met KLM, binnenlandse vlucht,alle transfers, 7 nachten verblijf bij Caribbean Club Bonaire incl. autohuur, duiken & ontbijt, 7 nachten bij All West Curaçao incl. autohuur & duiken.

Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn

inclusief.

Ontspannen kantduiken op Bonaire:Caribbean Club: € 1329

Buddy Dive: € 1409

Bel Mar: € 1249 (6 pers.) € 1599 (2 pers.)

Inclusief:• KLM vlucht Amsterdam - Bonaire v.v.• Transfer• 7 nachten accommodatie o.b.v. 2 pers. tenzij

anders vermeld• 6 dagen ongelimiteerd duiken• 7 dagen huurauto (pick up)

Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn

inclusief.

CuraçaoOntdek bruisend Curaçao onder water, prachtige duikplekken die u kunt bereiken vanaf de kant of met de boot.

Bijvoorbeeld indien u met 4 personen reist: All West, v.a. € 1089 p.p. Atlantis Apartments, v.a. € 1149 p.p. Blue Bay Resort, v.a. € 1229 p.p. Of met 2 personen: Bantopa Apartments, v.a. € 1209 p.p. Lions Dive & Beach Resort, v.a. € 1389 p.p.Alle pakketten zijn inclusief KLM-vlucht, alle taxen, accommodatie, huurauto en 6 dg. ongelimiteerd kantduiken (lucht, lood, gordel).

Voor meer aanbiedingen en meer informatie over de bestemming en de accommodaties, kijk op: www.abctravel.nl.

opmaak_245.indd 83 30-8-2013 13:29:42

84 Hippocampus sept./okt. 2013

TROUWWORDT BELOOND

De winnende nummers zijn:

ASC-046 CKT-332FPN-033 926-CCH

1ECY-863Zie je je nummerplaat staan, neem dan contact op met Guy Bosmans (tel. 015 22 56 72 of guy.bosmans1@telenet.be).

Je wilt graag meedoen? Schaf dan vlug een NELOS-zelfklever aan in de boe-tiek voor slechts € 1,00 en kleef die goed zichtbaar op je voertuig. Misschien ben je volgende keer bij de gelukkigen.

NELOS-BoetiekAlle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kun-nen rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

Badge Assistent-Instructeur € 5,00 - Badges CMAS 1-2-3*Instructeur € 3,00 - Badge duiker-hulp-verlener € 3,00 - Badge NELOS 1*Instructeur of NELOS 2*Instructeur € 5,00 - Balpen Jeugdduiken € 2,00 - BEFOS geborduurde badge € 10,00 - BEFOS zelfklever € 1,50 - Boek 'Fauna en Flora' € 29,50 - Boek 'Fauna en Flora' + kaart € 31,00 - Boek 'Onderwaterfotografie' € 19,50 - Boek 'Specialisatie On-derwaterbiologie' € 20,00 - Brevetkaart 2*D € 3,00 - Brevetkaart 3*D € 3,00 - Brevetkaart AI € 3,00 - Documentenmap 260 mm hoog op 210 mm breed € 22,00 - Documententas € 7,00 - Documenten-tas 1*D (gevuld) € 40,00 - Duikboek € 20,00 - Duikboek jeugd 'Het blauwe paspoort' € 6,00 - Jeugd-duikbrevet brons / zilver / goud €3,00 - Jeugdduiken EHBO € 3,00 - Jeugdduiken EHBO + Map € 5,00 - Kaarten 'Fauna en Flora' € 5,00 - Logboek € 5,00 - Logboek 'jeugdduiken' €  6,00 - Mannen T-shirt V-hals wit € 10,00 - Medische fiche volwassene € 3,00 - Medische fiche jongen € 3,00 - Medische fi-che meisje € 3,00 - NELOS-cursus (tweedelig) € 40,00 - NELOS-cursus 1*D 'Duiksport ook voor jou!' € 15,00 - NELOS-cursus biologie € 15,00 - NELOS-cursus DHV € 15,00 - NELOS-cursus gevorderd nitrox € 25,00 - NELOS-cursus OW-Videografie € 25,00 - NELOS-Infomap € 10,00 - NELOS-Infomap Technisch Duiken € 10,00 - NELOS-muts blauw € 10,00 - NELOS-naslagwerk vlotbaarheidscontrole en de nood-zaak van loodreflex € 4,00 - NELOS-naslagwerk oriëntatie € 4,00 - NELOS-naslagwerk OSB - € 4,00 - NELOS-straps (sleutelhanger) € 2,50 - NELOS-pull met korte zip donkerblauw € 30,00 - NELOS-strandla-ken € 20,00 - NELOS-vest zwart € 80,00 - NELOS-zelfklever € 1,00 - Poster duiktekens € 8,00 - Vrouwen T-shirt V-hals rood € 15,00, NELOS-pet € 12,00 - Polo vrouw blauw € 25,00 - Polo man rood € 25,00 - Zwarte sweater met kap unisex € 35,00

84 Hippocampus sept./okt. 2013

opmaak_245.indd 84 30-8-2013 13:29:54

85Hippocampus sept./okt. 2013

Voorzitter: Willy van der Plas Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A'pen) Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.beMede-voorzitter: Jean RondiaGroeselenbergstraat 37 - 1180 BrusselTel. 02 374 85 40 - rondiajean@gmail.com

Bestuursleden:

Fabienne Descamps Route d'Obourg 73 - 7000 Mons Tel. 065 84 65 22 - fabydesc@skynet.be

Jean-Robert DelobbeAvenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'AlleudTel. 02 384 86 56 - tresorier@lifras.be

Vincent Leroy Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be

John Remue Genenbemdestraat 2H - 3945 Kwaadmechelen Gsm 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be

Ronny De Meersman Koning boudewijnlaan 39 - 9160 Lokeren Gsm 0475 70 19 76 - rdm@dubraco.com

Guy Bosmans Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be

Secretariaat:

Luce De Smet Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be

Président: Jean RondiaGroeselenbergstraat 37 - 1180 BrusselTel. 02 374 85 40 - rondiajean@gmail.com

Vice-président: Jean MoinyRue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le BoulletGsm 085 21 36 28 - moiny.jean@skynet.be

Trésorier: Jean-Robert DelobbeAvenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'AlleudTel. 02 384 86 56 - tresorier@lifras.be

Administrateurs:Albert BastinRue André Renard 25 - 4020 MontegnéeTel. 071 43 54 91 - a.bastin.lifras@gmail.com

Fabienne DescampsRoute d'Obourg 73 - 7000 MonsTel. 065 84 65 22 - fabydesc@skynet.be

Robert HenryAv. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 - henry.robert@skynet.be

Marc HiernauxRue des Alliés - 1190 ForestGsm 0477 22 78 96 - marc.hiernaux@skynet.be

Vincent Leroy Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be

Marc Lycops Rue Puccini 104 - 1070 Anderlecht Tel. 02 523 60 57 - 12958@lifras.be

Maria del Pilar Ruiz LopezRue G.Stocq 18 - 1050 IxellesTel.02 649 57 95 - bo16@skynet.be

Secretariaat:Katia Van De VeegaeteMuriel Van BlommenJules Broerenstraat 38 - 1070 BrusselTel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72katia@lifras.be - muriel@lifras.be

BEFOSBelgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

LIFRASLigue Francophone de Recherches et d'Activités Sous-Marines asbl

NELOS-BoetiekAlgemeen verantwoordelijkeGuy BOSMANSAbeelstraat 9 - 2221 BooischotTel. 015 22 56 72boetiek@nelos.beRekening boetiek: KB 401-6513621-89

Regionale verantwoordelijken

ANTWERPEN: NELOS DuikershuisBrusselsesteenweg 313-315 - 2800 MechelenTel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58secretariaat@nelos.be(afhalingen na telefonische afspraak)

BRABANT: Tiny HEREMANSJanseniusstraat 41 - 3000 LeuvenTel. 016 22 56 98boetiek.vbr@nelos.be(afhalingen na telefonische afspraak)

OOST-VLAANDEREN: Mark BULTEHendrik Consciencelaan 6 9950 WaarschootTel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be(afhalingen na telefonische afspraak)

WEST-VLAANDEREN: Isabel NEYRINCKOdiel Spruyttestraat 22 - 8870 IzegemGsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u)boetiek.wvl@nelos.be

LIMBURGVoor de regio Limburg is er op dit moment geen verantwoordelijke. Voor bestellingen en afhalingen:Duikershuis NELOS.secretariaat@nelos.be

Hippocampus sept./okt. 2013 85

Wisselvalig weer?Dolle pret met de NELOS-pet. Zet hem op je bol met echte NELOS-wol!

pet € 12

muts € 10

opmaak_245.indd 85 30-8-2013 13:30:16

86 Hippocampus sept./okt. 2013

De uitleg over het duikmateriaal had Skubba nog meer zin doen krijgen. Hij zou leren duiken met vinnen,

duikbril, loodgordel, jacket, fles, ontspan-ner, … als een echte duiker. Hij verlangde naar het moment dat hij daarmee in het meer kon duiken. Maar Nella had hem uitgelegd dat hij eerst moest leren om het

materiaal goed te gebruiken. Het is zoals met een fiets: je kan er veel verder mee komen dan te voet, maar om het veilig te doen, moet je leren fietsen. Zo ook met duiken.Hij stond te popelen aan de zwembadrand."Bij het duiken moeten we twee dingen goed onthouden! We blazen bij het opstij-

gen steeds uit", vertelde Nella. "Onze lon-gen zijn zoals een ballon. Wat gebeurt er als we een ballon te veel opblazen?"."Dan ontploft hij", wist Fred."Juist. En wat moeten we doen om die niet te laten ontploffen?".Even algemene stilte. Skubba keek vragend naar zijn vriend."We moeten de lucht er uit laten!?", ant-woordde Fred uiteindelijk."Juist, ja. Zo moeten we ook uitblazen als we naar boven komen, om de lucht uit onze longen te laten"."Heeft er al iemand eens in een diep zwem-bad gedoken?", was de volgende vraag."Ja. Ik", riep Skubba bijna uit."Wat gebeurde er met je oren?"."Die begonnen een beetje pijn te doen"."Dat komt omdat het water tegen je oren duwt. Dit gebeurt ook bij het duiken. Om-dat we niet willen duiken met pijnlijke oren gaan we onze neus dichtknijpen en bolle wangen maken. Doe dat eens?"."Ik voel iets aan mijn oren", zei een andere duiker ongevraagd …

Skubba en Fred hadden al een paar zwem-badtrainingen meegemaakt en iedere keer genoten ze er van. Dat was duiken! Skubba had de tijd van zijn leven. Hij kon niet snel genoeg alles onder de knie krijgen: van de kant springen, bril laten vol lopen en leeg maken, snorkelen, ... En Fred stond aan de kant te kijken en probeerde alles te begrijpen wat er onder water gebeurde. Na de training zocht hij in boeken en op het internet zodat hij 's an-derendaags aan Skubba uitleg kon geven. Hij vroeg ook aan Nella wat ze de volgende week zouden doen, zodat hij zich kon voor-bereiden. Zo gingen er vier weken voorbij.

Tot die avond dat Nella de vrienden bij haar riep: "Skubba, als je verder wil leren duiken dan moet je naar de dokter"."Naar de dokter? Ben ik ziek?", vroeg hij haar."Nee, niet omdat je ziek bent, maar om zeker te zijn dat je veilig kan duiken", was haar antwoord."Veilig kan duiken". Het bleef door Skub-ba's hoofd ronddwalen als een geest.

pAtRICK VAn HOESERLAnDE

Jeugdduikhoekje - SKuBBA & fREDCa

rtoo

n: P

eter

Bos

teel

s.

Welkom in het zwembadSkubba en Fred hadden zich omgekleed en meldden zich aan. Dat moet voor de veiligheid, had men hen verteld. Ze waren klaar voor de eerste zwembadtraining.

opmaak_245.indd 86 30-8-2013 13:30:17

De laatste jaren spoelen er steeds vaker zeehonden, bruinvissen en dolfijnen aan op onze stranden; ook

(met olie besmeurde) zeevogels spoelen nog regelmatig aan. Op vraag van de Gouverneur van West-Vlaanderen, die in het kader van de Kust-

wachtstructuur de nodige info over de te nemen acties gebundeld wilde zien, werd er een nieuwe informatiebrochure gemaakt. Zo is iedereen op de hoogte over wat te doen in geval van een stranding: de Burge-meester, Politie, Brandweer, Reddingsdien-sten, Havendiensten, …

Via de website van www.mumm.ac.be of via http://bit.ly/strandingen, de verkorte URL, kan je de pdf van de infobrochure downloaden.

IVO MADDER

Infobrochure: Wat te doen bij strandingen van zeedieren?Stel dat je op het Noordzeestrand rondloopt

en een aangespoelde dolfijn of een dode

zeemeeuw tegenkomt. Wat moet je dan

doen?

Sprokkels

Jubellaan 54 | 2800 MechelenTel. 015 43 01 31Fax 015 43 01 35

info@dezeeman.bewww.dezeeman.com

Waar service het belangrijkste product blijft!

ELKE DAG TOT UW DIENSTvan 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 19u

zaterdag van 10u tot 18u

Advertentie 1-4_hippocamus_finaal.indd 1 20/01/12(w 3) 10:02

SeaLife Benelux Tel: +31 (0)10 59 103 88verkoopadressen en informatie: www.sealife-cameras.eu

Fotografeer met de flitser of met LED licht,of met de externe flitser samen met LED licht ... hoe gek wil

je het eigenlijk maken? En je SeaLife DC1400 met z’n handige tiptoets-

bediening heeft als enige onderwatercamera de geavanceerde

software om iets moois van zulke creatieve invallen te maken.

Laat je fantasie de vrije loop

DC1400 Hippo 2 kwart bs Nieuw.indd 1 27-1-2012 23:24:07

opmaak_245.indd 87 30-8-2013 13:30:21

88 Hippocampus sept./okt. 2013

Heisenberg

Een beetje beu om wekelijks te duiken in de lokale plas, in Zeeland, op een buitenlands koraalrif, ... ? Wens je

iets bijzonders als uitdaging? De onder-staande drie sites kunnen je een beetje in-spiratie geven voor een niet-dagdagelijkse duikstek:

• 12 van de diepste en gevaarlijkste duikplaatsen ter wereld (http://bit.ly/webecoist);

• de top-10 van de knapste en onge-woonste duikplaatsen (http://bit.ly/aquaviews);

• 's werelds vreemdste plaatsen om te duiken (http://bit.ly/weirdscuba).

Toegegeven sommige van deze duikplaat-sen zijn niet geschikt voor beginners, som-mige zelfs niet voor ervaren duikers. Gek of gevaarlijk laat ik even aan jou als lezer

over om te bepalen. Maar als je goed kijkt, zal je merken dat één van de plaatsen in hartje België ligt. Je hebt er waarschijn-lijk al gedoken. Vond je het op dat moment raar?Een uitnodiging voor een vreemde plaats vergt een aangepast pak, en ook dat vind je op het internet. En als duiker moet dat na-tuurlijk waterdicht zijn. Wil je bij je volgen-de duik iets opvallends aantrekken, dan kan je inspiratie vinden op: http://bit.ly/Deep-Sea_Diving_Suits of op www.oob-ject.com/category/12-diving-suits. Welk pak je uit deze selectie ook gebruikt, vol-gens mij zal het steeds een raar zicht zijn. Hoewel, je zal je alleen een zonderling voe-len als er toeschouwers zijn. Zonder hen, ben je een doodgewone duiker in een duik-pak. De observator beïnvloedt het geob-serveerde. Heisenberg aan het werk!

Maar niet alleen mensen doen rare duik-dingen. Ook katten. Wat katten? Die heb-ben toch een hekel aan water!? Niet alle-maal. Er is er zelfs eentje dat niets liever doet. Je mag deze zaak van de natte poes gerust eens letterlijk tot op de bodem on-derzoeken. Kijk maar eens op www.youtu-be.com/watch?v=1TbLz1sqKGk.

Om de laterale betonning te onthouden, werk ik met het ezelsbruggetje: 'één haven-grassprietje'. Zo'n geheugensteuntje moet gemakkelijk te onthouden zijn en spreekt dus best een beetje tot de verbeelding. Maar volgens mij gaat het volgende geheu-gensteuntje, voor de zogenaamde buddy-check, een brug te ver: www.ezelsbrug.nl/marine/vlug-likken-schiet-lekker-op.Wil je me helpen om bruggen tussen het papier en de virtuele wereld te slaan, dan kan je me helpen door gewone en bijzonde-re sites te melden via patrick.van.hoeser-lande@advalvas.be. Als je dat niet doet, dan krijg je volgende keer gegarandeerd nog vreemdere kost voorgeschoteld.

pAtRICK VAn HOESERLAnDE

Webdiving

Het onzekerheidsprincipe geformuleerd door Werner Heisenberg drukt uit dat er paren van grootheden bestaan waarvan we de waarden niet te-gelijkertijd exact kunnen vastleggen. Dat het één van de belangrijkste resultaten van de kwantummechanica is, zal je waarschijnlijk niet uit je slaap houden. En toch kunnen we de veralgemeende basisgedachte dat wat je observeert je ook beïnvloedt, bijna dagelijks vaststellen. Zo is de aanwezigheid van een instructeur bij een proef al genoeg om het verloop van een gesimuleerde redding te beïnvloeden. Zo kan je onmogelijk mee-genieten met iemand die graag alleen werkt. Zo kan ik moeilijk over dui-ken op het internet schrijven zonder het (een beetje) te veranderen. Zo is iets pas raar omdat wij het zo beschouwen als we het zien. Maar als we het genoeg zien, wordt het weer gewoon. Dingen zijn niet vreemd op zichzelf, maar worden dat omdat we ze zo zien. Laat me je het even demonstreren.

opmaak_245.indd 88 30-8-2013 13:30:26

89Hippocampus sept./okt. 2013

PAUL DE WEERDTWelleweg 72 - 9320 Erembodegem

Tel: 0475/73 25 74www.aqualand.be - info@aqualand.beOpen: di-wo-do-vr: 18-21 u & ma-za: op afspraak

- Alle kwaliteitsmerken- Vulstation 300 bar- Eigen hersteldienst- Verhuur duikmateriaal

TE HUUR DEMONSTRATIE DUIKTANK

- op wielen- L3m x B2m x H2m - met 5 vensters 80x100 cm- geleverd met filter en verwarmingssysteem

UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE

SPECIALIST IN

duIkrEIzEN

Travel and JoyBredabaan 878, B-2170 Merksem (Antwerpen)

tel.: +32(0)3 289 85 68 • info@travelandjoy.be

www.travelandjoy.be

TRAVELJOYAND

Lic.6285

opmaak_245.indd 89 30-8-2013 13:30:29

90 Hippocampus sept./okt. 2013

Zie ook: http://bit.ly/NELOS-agenda

Controleer even of het evenement inder-daad doorgaat. De zetduivel speelt ons meer dan eens parten!Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen wor-den, plaats de gegevens dan in de Lopende Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Opleiding nitrox, extended range & trimixInfo via het menu 'Sectie DuikTechnieken(SDT)' op www.wiki.nelos.be

Lopende agenda

Hippocampus sept./okt. 201390

Oktober 201303 WEVOS-cursus DF1

Theorie Onderwaterfotograaf Niveau 1

Praktijk op 07/10/2013 te Diksmuide

Inschrijven: stijn.boussemaere@telenet.be

06 BRAVOS-proevendagLocatie: Barrage de l'Eau d'Heure

Info: www.bravos-vzw.be

06 Zeestage te Boulouris Van zo 6/10/2013 tot do 10/10/2013

06 VinzwemmenBeker van het Zilvermeer (Mol)

18-19 OVOS-proevenweekend Locatie: Scharendijke

Info: edith.bracke@skynet.be

20 Coupe LIFRAS Vinzwemmen 25m – zwembad Lessines

25-27 Nieuwpoort International Boat Show Locatie: Nieuwpoort

Contact: Carine Devogelaere –

c.devogelaere@scarlet.be

Info: www.capokaz.be

26-27 12 uur van Hasselt Vinzwemmen 25 m bad – zwembad Hasselt

November 201307 ACAVOS-cursus OW-fotografie

niveau 2 Info & inschrijving: yteughels@skynet.be

14 Proefexamen 1*I Huis van de Sport, Berchem – 19.45 u

Info: adv@avos.be

16-17 Specialisatieopleiding Jeugdduiken Locatie: Bloso-domein Hofstade

Info: hannelore@nelos.be

en Hippocampus van juni 2013

16-17 TekDive13 Locatie: Ter Elst Congrescenter, Edegem

Info: www.tekDIVE13.com

18 Limiet inschrijving examen 3*I 19 BRAVOS-schijnexamen 1*I

Locatie: 't Huis, Wezemaal

Info: www.bravos-vzw.be

24 Examen 1*I/Instructeur B (Module 2) 24 Post Zeestage24 Open de Liège

Vinzwemmen 25 m bad

Locatie: zwembad, Grivegnée

29 Voordracht Commissie Biologie Onderwerp: de zeenaaktslakken

Huis van de Sport, Berchem – 20.00 u

Info: biologie@nelos.be

December 201305 Herexamen 1*I/Instr. B (Module 2)08 Fysieke fitheidsproeven 1*I/Instr. B

Zwembad 't Strop, Stropstraat 31, 9000 Gent

Van 13.00 - 17.00 u

12 Vergadering afspraken 1*I/Initiator (Module 3 + 4)

12 Infosessie kandidaten 2*I 2014 Huis van de Sport, Berchem – 19.45 u

Info: adv@avos.be

12 De mythe 2*I Stage Info: www.bravos-vzw.be

14 Prijsuitreiking Hugycup Info: www.hugycup.com

14 AVOS-receptie Clubhuis Aquanauten – 20.00 u

Info: secretariaat@avos.be

15 Kerstzwemtocht (vinzwemmen)Cadzand (Nederland) – 9.30 u KNRM-loods

Info: famnortier@zeelandnet.nl

of hinsen100@hetnet.nl

15 Manta's Champagne Kerstduik 2013 Locatie: Blaarmeersen Gent

Inschrijvingen vanaf 13.00 u

Info: dorine.neirynck@gent.be

Dorine Neirynck – 0476 992 733

16 Planningsvergadering 1*I-opleiding Huis Van De Sport - 19.45 u

Info: adv@avos.be

Januari 201417 Limiet inschrijving theorie 2*I 17-18

Examen theorie 3*I Locatie: Duikershuis NELOS

18-26 boot Düsseldorf Info: www.boot.de

Februari 201401-02

Duikvaker Meer info: www.duikvaker.nl

07 Examen theorie Duiker-Hulpverlener Locatie: zowel te Gent als te Leuven

Aanvang: om 20.00 uur stipt.

RU Gent, K.L. Ledeganckstraat 35, Audito-

rium 2 (faculteit Wetenschappen).

KU Leuven, Minderbroederstraat 12, Audi-

torium AG, (faculteit geneeskunde). Parking

over de ingang (links van nr. 19) zal open

zijn vanaf 19.00 uur

08-10 & 14-16 Belgian Boat Show Locatie: Flanders Expo - Gent

Info: www.belgianboatshow.be

23 Examen AI/Initiator (Module 1 + 3)

Maart 201401 Herexamen 1*I/Instr. B (Module 4)

Zwembad: 9.00-12.00 u, theorie: 13.00-16.00 u

02 AV NELOS 12 Herexamen AI/Initiator

(Module 1 + 3)15-16

Belgische Duiksportbeurs 2014www.duiksportbeurs.be

15 Herexamen 3*I 16 AV College 3*I

Locatie: Duikershuis NELOS

22 Examen praktijk Duiker-Hulpverlener Frans Coeckelbergsstraat 17a – 2220 Heist-

op-den-Berg

23 Academische zitting

April 201411 Inlevering verhandeling 3*I27 Examen theorie 2*I

Mei 201412 Herexamen theorie 2*I 20-21

Voordracht 3*I Locatie: Duikershuis NELOS

23 Limiet inschrijving Zeestage 3*I & 2*I Ter info: bij de inschrijving voor de stage

moeten de vereiste duiken voldaan zijn. De

logboekjes moeten nagekeken zijn vóór het

theoretisch examen 2*I.

opmaak_245.indd 90 2-9-2013 8:59:11

www.hugyfot.com

Foto

: Ber

t Sey

ssen

s

Since 1953

Hugyfot’s kleinste heeft grootse ambiti es! heeft grootse ambiti es!

De GoPro 3 is zondermeer een bijzondere camera. Net daarom ontwikkelde Hugyfot voor de GoPro 3 een bijzondere behuizing die je de mogelijkheid biedt om:

6 uur te filmen i.p.v. 40 minuten, dankzij een optionele extra batterij (met gebruik van het GoPro LCD scherm); het GoPro LCD scherm apart aan te sluiten in een waterdichte behuizing (met kabel tot 3 meter) voor gebruik als polecam; een onderwatermicrofoon aan te sluiten; een extra extern batterijpack aan te sluiten voor waanzinnig lange time lapse opnames.

foto

: Har

ry K

lerk

s

Hybrid 2Quadristar Ti XPGH

Mogelijke accessoires:

lanyard metsnelsluiting

extra setjebatterijen

autolader

6 jaar garantieop de titanium lampkop

Uitgerust met PWM microprocessor:

dimbaar (50-100%) beveiliging tegen diepontlading “bring me home modus” thermische beveiliging voor gebruik boven water

Krachtige, compacte en lichte duiklampmet Hybrid technologie tot 960 Lumen

Introductieprijs

359,00 Euroi.p.v. 449,00 Euro

Actie gedurende April, Mei & Juni

www.green-force.com

Geleverd met lader en 2 oplaadbare batterijenin een handige Soft Shell verpakking.

100 min

April 2013.indd 1 12/02/2013 16:12:41

voor Jeugdduikers

Cover_245.indd 5 30-8-2013 13:35:08

CENTER OF VISION.EDGE OF PERFORMANCE.

X-VU

Where comfort meets visionary style. Mares LiquidSkin technology provides unsurpassed natural comfort. LiquidSkin feels like no other, and will bond the mask to your face like a second skin. Oversized lenses provide you with a field of vision you’ve been waiting for. Don’t compromise, just look for the extra view.Be visionary. Take the edge of performance.

mares.com

TWEE

MA

AN

DEL

IJK

S IN

FORM

ATI

EBLA

D (

NIE

T IN

JU

LI E

N A

UG

UST

US)

VA

N D

E N

EDER

LAN

DST

ALI

GE

LIG

A V

OO

R O

ND

ERW

ATE

RON

DER

ZOEK

EN

-SPO

RT N

ELO

S N

r. 2

45

- se

pt.

/ok

t. 2

01

3

Cover_245.indd 2 30-8-2013 13:34:58