Upload
aitzol
View
91
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
Hidraulika
Oinarrizko mailaD. Merkle B. Schrader M. Thomes
P
P
A B
PA
P
T
T
T
P T
Ts
M
Order No.: 094376Description: HYDRAUL.LEHRBDesignation: D.LB-TP501-CEdition: 09/95Computer Layout: S.DurzAuthors: D. Merkle, B. Schrader, M. Thomes
Copyright by Festo Didactic KG, D-7300 Esslingen 1, 1989
All rights reserved, including transtaion rights. No part of this documentationmay be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic,mechanical, photocopying or otherwise, without the prior written permission ofFesto Didactic KG.
ISBN 3-8127-4376-4
Irakurle:
Eskuetan duzun liburu hau, oinarrizko Teknologi liburuen zerrendarako bestebat gehiago duzu.
Liburu hauek argitaratzeak dituen zailtasunak kontuan izanik, benetaneskertzekoa da hemen egin den ahalegina. Alde batetik Usurbilgo LanbideEskolako Automatismo Industrialak departamentuaren iniziatiba, FESTOS.A.ren laguntza, liburuaren eskubideak baimendu, konposaketa eta argitalpenaegiteagatik, ELHUYAR Kultur Elkarteari hain ongi egin duen itzulpenagatik etaKUTXA Fundazioari, azkenean sortu diren gastuak ordaintzen lagundu duelako.Elkarlanean lortu dugun fruitu hau gure ikasle eta irakasleentzat lagungarriaizango den itxaropenarekin, etorkizunean lan-harremanetarako formula gizaerabiliz, ea beste oinarrizko Teknologi liburuak euskaratzen ditugun.
Hori da gure asmoa.
Iaki Mujika AizpuruaUsurbilgo Lanbide Eskolako Zuzendariaeta liburu honen koordinatzailea
Eskuliburu honen sorrerari buruzko argibideak............................ . . . . . . . . . . . 5 Edukia
A: Ikastaroa
1. Ekipamendu hidraulikoaren zereginak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91.1 Hidraulika egonkorra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.2 Hidraulika higikorra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121.3 Hidraulika beste teknika batzuekin konparatuta . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2. Sistema hidraulikoaren osagaiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152.1 Energia hornitzeko unitatea; garbiketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162.2 Presiodun jariakina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162.3 Balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172.4 Zilindroak (eragiketa lineala) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192.5 Motorrak (eragiketa birakaria) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202.6 Osagaien elkarketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
3. Ikurrak eta adierazpen grafikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253.1 Ponpak eta motorrak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263.2 Zenbait bidetako balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273.3 Eragiketa-erak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293.4 Presioa erregulatzeko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313.5 Emaria erregulatzeko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333.6 Ixteko balbulak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343.7 Zilindroak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353.8 Energiaren prestaketa eta transmisioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373.9 Neurgailuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383.10 Ekipamenduen konbinazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
4. Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak . . . . . . . . . . . . . . . . 394.1 Seinaleak kontrolatzeko unitatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414.2 Energia hornitzeko unitatea. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424.3 Eskemak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
5. Kontrol-lana burutzeko metodoa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495.1 Lehen urratsa: aurretiazko zenbait ohar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515.2 Bigarren urratsa: osagai-aukeraketa eta diagramak. . . . . . . . . . . . . . . 525.3 Hirugarren urratsa: ekipamendua muntatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545.4 Laugarren urratsa: funtzionamendu-kontrola eta emaitzen ebaluazioa. 54
6. Ekipamenduaren horniketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576.1 Ponparen garraio-emaria
1. ariketa: gainazal lauak artezteko makina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586.2 Presioa mugatzeko zuzenean eragindako balbula
2. ariketa: tolestatzeko makina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 646.3 Emariarekiko erresistentzia
3. ariketa: arrabol-bidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Festo Didactic
1
7. Higidurak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 757.1 Efektu bakuneko zilindroaren eragintza
4. ariketa: estanpazio-prentsa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 767.2 Efektu bikoitzeko zilindroaren eragintza
5. ariketa: goilaredun palanka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 827.3 4/3 bideko balbula
6. ariketa: pinturak lehortzeko labea. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
8. Abiaduraren erregulazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 958.1 Abiaduraren kontrola
7. ariketa: finkapen-sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 968.2 Abiadura-erredukzioa
8. ariketa: garabi hidraulikoa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1028.3 Abiaduraren erregulazioa norabidearen arabera
9. ariketa: tornuko aitzinapenaren kontrola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1068.4 Emaria bideratzea
10. ariketa: arrabotatzeko makina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
9. Presioaren erregulazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1239.1 Presioa erregulatzeko balbula
11. ariketa: zulagailua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Festo Didactic
2
B: Oinarrizko ezagumenduak
1. Hidraulikaren oinarri fisikoak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1351.1 Presioa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1361.2 Presioaren hedapena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1411.3 Indarren biderketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1431.4 Distantzien biderketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1461.5 Presioen biderketa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1481.6 Bolumen-emaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1501.7 Jarraitasun-ekuazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1511.8 Presio-neurketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1571.9 Tenperaturaren neurketa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1581.10 Bolumen-emariaren neurketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1581.11 Emari-motak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1591.12 Marruskadura, beroa, presio-galerak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1631.13 Energia eta potentzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1701.14 Urradurazko higadurak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1821.15 Estuguneak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
2. Presiodun fluidoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1872.1 Presiodun fluidoen zereginak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1882.2 Presiodun fluido-motak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1892.3 Ezaugarriak eta baldintzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1902.4 Biskositatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
3. Sistema hidraulikoaren errepresentazioak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1993.1 Kokapen-planoa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2003.2 Eskema hidraulikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2013.3 Ekipamenduen datu teknikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2023.4 Funtzio-diagrama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2033.5 Funtzio-planoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
4. Energia hornitzeko ekipamenduaren osagaiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2054.1 Motorrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2074.2 Ponpak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2094.3 Akoplamenduak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2194.4 Depositoak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2194.5 Iragazkiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2224.6 Hozketa-sistemak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2334.7 Beroketa-sistemak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
5. Balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2375.1 Dimentsio izendatuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2385.2 Eraikuntza-motak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2415.3 Asentu-balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2425.4 Irristailu-balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2435.5 Pistoiaren kokapen-motak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2455.6 Pistoien profilak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
Festo Didactic
3
6. Presioa mugatu eta erregulatzeko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2536.1 Presioa mugatzeko balbulak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2556.2 Presioa erregulatzeko balbulak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
7. Zenbait bidetako balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2677.1 2/2 bideko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2727.2 3/2 bideko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2767.3 4/2 bideko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2787.4 4/3 bideko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
8. Ixteko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2878.1 Noranzko bakarreko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2898.2 Noranzko bakarreko balbula desblokeagarria . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2928.3 Noranzko bakarreko balbula bikoitza, desblokeagarria. . . . . . . . . . . 296
9. Kontrolerako eta emaria erregulatzeko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . 2999.1 Iratotzeko balbulak eta diafragma-balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3019.2 Iratotzeko balbula erregulagarriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3059.3 Bi bideko balbula, emari-erregulatzailea. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
10. Zilindro hidraulikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31310.1 Efektu bakuneko zilindroak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31510.2 Efektu bikoitzeko zilindroak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31710.3 Muturreko posizioak moteltzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32010.4 Junturak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32110.5 Finkapen-motak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32310.6 Airea kanporatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32410.7 Datu nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32410.8 Gilbordura-erresistentzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32710.9 Zilindroaren aukeraketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
11. Motor hidraulikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
12. Akzesorioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34112.1 Tutu malguak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34412.2 Tutu zurrunak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35212.3 Konexio-plakak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35612.4 Airea ateratzeko balbulak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35812.5 Manometroak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35912.6 Presio-sentsoreak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36012.7 Fluxu-neurgailuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361
13. Eranskina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363
C: A ataleko adibideen ebazpenakIndarrean dauden arauei buruzko argibideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399Irudien erreferentziak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401Kontzeptu teknikoen aurkibideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403
Festo Didactic
4
Eskuliburu honen sorrerari buruzko argibideak
Eskuliburu hau Festo Didactic K.G. enpresak bere aginte-teknikak irakastekoduen sistemaren zati da. Hidraulikako ikastaroetan zehar laguntza izatea duhelburu, eta gainera autodidakta diren ikasleek hidraulikako testuliburu gisa ereerabil dezakete.
Eskuliburua hiru zatitan banatzen da: A atalean ikastaroa bera jorratzen da, Batalean oinarrizko informazioak ematen dira, eta C atalean berriz,proposatutako ariketen ebazpenak eskaintzen dira.
Ikastaro honetako A atalean, ikasleak sistema hidraulikoen aplikazioak etaekipamendu teknikoekin zerikusia duten ezaguera orokorrak ikasiko ditu.Eskuliburu honetan kontrol-funtzio baten ebazpenerako metodologia eskaintzenda, gero irakurlea kontrol-lana bere kabuz burutzeko gai izan dadin. Eskaintzendiren ariketak C atalean ebatziak daude, adibide bezala soluziotako batematen delarik.
B atalean eduki teorikozko informazio orokorrak eskaintzen dira.Eskuliburuaren zati honetan hidraulikarekin erlazionaturiko fisika, ekipamendueta tresneriari buruzko argibideak ematen dira. Beraz, ikasketarako testuliburuedo kontsulta-iturri gisa erabil daiteke atal hau.
Eskuliburuaren bukaeran kontzeptuen aurkibidea dator, kontzeptu teknikoenbidez behar den informazioa lortzeko erabil daitekeelarik.
Ikastaroak burutzeko, ikasleentzako ariketa-bilduma eta irakaslearentzako liburukibat eskaintzen dira.
Festo Didactic
5
Festo Didactic
6
A atala
Ikastaroa
AFesto Didactic
7
A Festo Didactic
8
1. kapitulua
Ekipamendu hidraulikoarenzereginak
A1
Ekipamendu hidraulikoaren zereginak Festo Didactic
9
Fabrikazio- eta produkzio-zentru modernoetan, sistema hidraulikoak erabiltzendira.
HidraulikaZer da?
Eskuliburu honek hidraulikari eta bere aplikazioei buruzko ezaguera sakontzeadu helburu. Horretarako, sistema hidraulikoen aplikazio-eremuak aztertukoditugu lehenik, zenbait adibideren bidez.
Automatizazio-teknika modernoetan hidraulikak duen garrantzia dela eta,aplikazio-eremua oso zabala dela ikusiko dugu.
Aplikazioak bi motakoak izan daitezke:
Aplikazio geldikorrak Aplikazio higikorrak
Aplikazio higikorretan higidurak sortzen dira, gurpilen edo kateen bidez.Aplikazio geldikorrak berriz finkoak dira, eta ez da desplazamendurik sortzen.Hidraulika higikorraren ezaugarri nabarmenetakoa, gehienetan balbulak eskuzeragitea da. Hidraulika geldikorrean elektrobalbulak erabiltzen dira.
Aipatzekoak dira hidraulikak ontzigintzan, hegazkingintzan eta meagintzandituen aplikazioak. Abioien eraikuntzan, hidraulikak garrantzi handia du, arlohonetan behar diren segurtasun-neurriak direla medio. Ondorengo orrietanhidraulikaren aplikazio arruntenak aipatuko dira, sistema hidraulikoek betetzendituzten zereginak ulertu ahal izateko.
Presiopean dauden fluidoez baliatuz indarrak eta higidurak sortzea dahidraulika.Presiopeko fluido hauen bidez transmititzen da energia.
A1
Ekipamendu hidraulikoaren zereginak Festo Didactic
10
Hidraulika egonkorraren aplikazio-eremuak hauek dira: 1.1 Hidraulika egonkorra Era guztietako produkzio- eta muntai makinak Garraiabideak Garraio- eta jasotze-tresneria Prentsak Injekzioz moldeatzeko makinak Ijezteko makinak Jasogailuak
Aplikazio guzti hauetan makina-erremintetako erabilera nagusitzen da
Zenbakizko kontrola du-ten makina-erreminta be-rrien funtzioa, piezak etaerremintak hidraulikokiatxikitzea da. Honetazgain, ardatzen aitzinape-na eta eragintza ere sis-tema hidrauliko batengain egon daiteke.
Tornua
Depositoa gainean duen prentsa
A1.1
Ekipamendu hidraulikoaren zereginak Festo Didactic
11
Hidraulika higikorraren aplikazio-eremuak hauek dira:1.2 Hidraulika higikorra Eraikuntzarako makinak Iraulgailuak, pala mekanikoak, karga-plataformak Garraio- eta jasotze-tresneria Nekazaritzarako makinak
Eraikuntzarako makineriaren industrian hidraulikaren aplikazioak ugari dira.Hondeagailuetan adibidez, hidraulika erabiltzen da lan-higidurak sortzeko(jasotzeko, heltzeko eta biratzeko), baita ibilgailuaren lokomoziorako ere.Higidura zuzenak sortzeko sistema linealak (zilindroak) erabiltzen dira, etabiraketa-higidurak sortzeko biraketa-sistemak (motorrak, ponpa birakariak).
Hidraulika higikorra
A1.2
Ekipamendu hidraulikoaren zereginak Festo Didactic
12
Hidraulikaz gain, badaude indarrak, higidurak eta aginte-sistemetan seinaleaksortzeko gai diren beste teknologia batzuk: Mekanika Elektrizitatea Pneumatika
Teknologia bakoitzak bere aplikazio-eremuak ditu. Hurrengo orrialdeanelektrizitatearen, pneumatikaren eta hidraulikaren ezaugarriak biltzen dituentaula dator; hiru teknologia hauek baitira erabilienak.
Hirurak alderatuz, hidraulikak ondorengo abantailak dituela antzeman daiteke: Indar handiak dimentsio txikiko elementuen bidez transmititzen dira. Honek
errendimendua handia dela esan nahi du. Kokapen zehatza Zerotik karga maximoaz abiatzen da Higidurak homogenoak eta kargarekiko independenteak dira; fluidoak ia ez
baitira konprimitzen, eta gainera balbulen bidez erregula baitaitezke. Lan eta kommutazio leunak Aginte eta erregulaziorako ezaugarri onak Baldintza termiko aproposak
Hala ere, beste teknologiekin alderatuz hidraulikak zenbait desabantaila ditu: Ingurugiroa poluitzea olio-ihesaren ondorioz (istripu- eta sute-arriskua) Zikinkeriarekiko sentikortasuna Presio altuek eragindako arriskua (zorrotada ebakitzaileak) Tenperaturarekiko menpekotasuna (biskositate-aldaketa) Errendimendu-maila mugatua
A1.3
Ekipamendu hidraulikoaren zereginak Festo Didactic
13
A1.3
Inguruareneragina
Eztanda-arriskuazenbait ingurutan.Tenperaturarekikosentikorra
Tenperatura-aldaketekikosentikorraIhes-kasuetansute-arriskua
Ez du eztanda-arriskurikEz da tenperaturarekikosentikorra
Ihesak Kutsadura Energia galtzeaz gain,ez du beste eraginik
Energia-metaketa Zaila. Kantitate txikiakbakarrik, baterienbidez
Gasak erabiliz, nahikoamugatua
Erraza
Energiarengarraioa
Mugatua, energiarengalera dakar
100 m bitartean,fluxu-abiadurav = 2-6m/s.Seinale-transmisioarenabiadura 1000 m/s-raino
1000 m bitartean,fluxu-abiadurav = 20-40 m/s.Seinale-transmisioarenabiadura 20-40m/s-raino
Higidura zuzena Zaila eta garestiaIndar txikiakAbiadurenerregulazioa zaila
Zilindroen bidez errazaAbiaduren erregulazioaerrazaIndar handiak
Zilindroen bidez errazaIndar mugatuakAbiadurak kargekikomenpekotasun handia
Biraketa--mugimendua
Erraza etaerrendimenduhandikoa
ErrazaBiraketa-momentuhandiaBiraketa-abiaduratxikiak
ErrazaErrendimendu bajuaBiraketa-abiadura handiak
Kokapen--doitasuna
1 m etahandiagoak
Sistemarensofistikazioarenarabera 1 m-kodoitasuna lor daiteke
Karga aldaketarik gabe1/10 mm-ko doitasunalor daiteke
Zurruntasuna Konexio mekanikoakerabiliz gero, oso ona
Ona, olioa apenaskonprimitzen den.Gainera, presio-mailasistemapneumatikoetan bainoaltuagoa da
Txarra; airea konprimituegiten baita
Indarrak Gainkargak ez ditujasaten.Errendimendu baxuaosagai mekanikoenondorioz Indarhandiak lor daitezke
Gainkargak jasatenditu. Sistemak 600bar-erainoko presioaltuak baditu, oso indarhandiak lor daitezkeF < 3000 kN
Gainkargak jasaten ditu.Airearen presioak etazilindroen diametroekindarrak mugatzendituzte F < 30 kN 6bar-eraino
Sistema elektronikoak Sistema hidraulikoak Sistema pneumatikoak
Kontsumiturikoenergiarenkostuak
Baxuak Altuak Oso altuak
0,25 : 1 : 2,5
Lan-abiadura v = 0,5 m/s v = 1,5 m/s
Ekipamendu hidraulikoaren zereginak Festo Didactic
14
2. kapitulua
Sistema hidraulikobaten osagaiak
A2
Sistema hidrauliko baten osagaiak Festo Didactic
15
Atal honetan moduluei eta ekipamenduei buruzko argibide zehatzagoakemango dira.
Motorraren energia mekanikoa eraldatuz, energia hidraulikoa sortzen dutenosagaiek osatzen dute.
2.1 Energia hornitzekounitatea
Energia hornitzeko unitatearen osagai nagusia ponpa hidraulikoa da.Depositotik jariakin hidraulikoa xurgatu eta sistema hidraulikoko tutuetaragarraiatzen du bertako erresistentziak gaindituz. Presioa erresistentziakjariakinaren fluxua eragozten duenean sortzen da.
Energia hornitzeko unitatea sarritan presiodun jariakina garbitzeko sistemabatez horniturik egoten da. Sistema hidraulikoan ezpurutasunak sortzen dira,higadura mekanikoak, beroketak, olioaren zahartzeak eta ingurugiroareneragina medio. Beraz, zikinkeriak kentzeko beharrezkoa da olioaren zirkuituaniragazkiak ezartzea. Ura eta gasak ere sistemen zeregina eragozten dutenfaktoreak dira, eta beraz, neurri bereziak hartu behar dira hauek saihesteko.
Era berean, beroketa- ta hozketa-sistemak instalatzen dira olioa prestatzeko.Sistema hauen sofistikazio-maila, bete behar duten funtzioaren araberakoaizaten da.
Deposito bera ere olioa prestatzeko erabiltzen da: Gasak iragazi eta purgatu egiten dira banaketa-plaka baten bidez Depositoko pareten bidezko hozketa
Energia hornitzeko unitatean lortu dugun energia, jariakin honen bideztransmitituko dugu lan-unitateetara (zilindro edo motorretara). Ezaugarridesberdineko jariakin ugari daude. Beraz, jariakin bat aukeratzerakoan kontuaneduki behar da sistemaren aplikazio konkretua zein den. Bitartekoak betebeharko dituen baldintzak, sistema hidraulikoak dituen zereginen araberafinkatuko dira. Sarritan olio mineraletan oinarritutako presio-bitartekoakerabiltzen dira; olio hidrauliko izenez ezagutzen direnak.
2.2 Presiodun jariakina
B 4.4
B 2
A2.1/2.2
Sistema hidrauliko baten osagaiak Festo Didactic
16
Balbulak duten funtzioa energia-fluxuaren ezaugarriak mugatzea da, honennorabidea, presioa, emaria eta fluxuaren abiadura kontrolatuz edo erregulatuz(B atalean, 9. kapituluan adieraziko da kontrolatzearen eta erregulatzearenarteko desberdintasuna).
2.3 Balbulak
Balbulak, bere funtzioen arabera, lau motatan sailkatzen dira:
Zenbait bidetakobalbulakBalbula hauek fluxuarennorabidea kontrolatzendute, eta ondorioz,lan-elementuen higidurennorabidea eta kokapena.Eskuz, mekanikoki,elektrikoki, pneumatikokiedo hidraulikoki eragindaitezke. Balbula hauekseinaleak (eskuzkoak,elektrikoak,pneumatikoak) eraldatueta handiagotu egitendituzte, eta beraz, energia-aginteko unitatearen etaseinale-agintekounitatearen arteko lotura-puntuak dira.
Presioa erregulatzekobalbulakPresioa erregulatzekobalbulak sistema hidrauli-ko osoan edo honen atalbatean eragiten dute.Balbula hauek funtzionadezaten, ekipamendua-ren presio eraginkorrakindarra eragin behar duhauen gainazal batean.Indar erresultantea mal-guki baten bidezkonpentsatzen da.
Zenbait bidetako balbulak (Abex)
Presioa mugatzeko balbulak (Fa. Heller)
B 6
B 5
A2.3
B 7
Sistema hidrauliko baten osagaiak Festo Didactic
17
Emaria erregulatzekobalbulak.Emariaren ezaugarriakmugatzen dituzte,presioa erregulatzekobalbulekin batera. Emariaerregulatuzlan-elementuen higidurenabiadura kontrolatu edoerregulatu egin daiteke.Sistema emarikonstantez hornitu beharbaldin badugu, daukagunemaria mugatu eginbeharko dugu,horretarako emariakontrolatzeko balbula etapresioa erregulatzekobalbula egokirokonbinatuz.
Ixteko balbulakIxteko balbulak bi taldetan sailkatzen dira: noranzko bakarreko balbula arrunteneta desblokeatutako noranzko bakarreko balbulen taldeetan. Noranzkobakarreko balbula arruntetan olioa, noranzko bakar batean igaro daiteke,kontrako noranzko blokeatua egoten delarik. Desblokeatutako noranzkobakarreko balbuletan, seinale baten bidez blokeaturik dagoen noranzkoan olioaigarotea lor daiteke.
Iratotzeko balbulak (Flutec)
1,0
Noranzko bakarreko balbula
B 8
B 9
A2.3
Sistema hidrauliko baten osagaiak Festo Didactic
18
Zilindroak energia hidraulikoa energia mekaniko bihurtzen duten lanerakoelementuak dira. Higidura zuzenak sortzen dituzte, pistoi higikorreaneragindako presioari esker. Bi taldetan sailkatzen dira:
2.4 Zilindroak(eragiketa lineala)
Efektu bakuneko zilindroakOlioaren presioak higidura noranzko bakar batean eragiten du, eta beraz,lan-higidurak noranzko bakarra du. Pistoia malguki baten edo kanpoko indarbaten bidez itzultzen da atzera.
Adibideak: Junturarik gabeko pistoidun zilindroa Zilindro teleskopikoa
Efektu bikoitzeko zilindroakOlioaren presioak bi noranzkotan eragiten du txandaka, eta beraz lan-higidurakbi noranzkotan izan daitezke.
Adibideak: Zilindro teleskopikoa Zilindro diferentziala Efektu sinkronizatuzko zilindroa
B 10
Efektu bikoitzeko zilindroa (Ate)
A2.4
Sistema hidrauliko baten osagaiak Festo Didactic
19
Motor hidraulikoak edo hidro-motorrak, zilindroak bezala, balbulazkontrolatutako eragintza-osagaiak dira. Energia hidraulikoa energia mekanikobihurtzen dute, baina kasu hauetan biraketa-higidurak edo higidurabaskulatzaileak sortzen dira.
2.5 Motorrak(eragiketa birakaria)
B 11
Motor hidraulikoa
A2.5
Sistema hidrauliko baten osagaiak Festo Didactic
20
Eskuliburu honetan, osagai hidrauliko desberdinen elkarlan-mota desberdinakadieraziko dira, kasu bakoitzaren eskemak eta ikur normalizatuak eskainiz.Prestaketa-ariketa moduan, azter itzazu ondorengo irudiak, zeinetan prozesuhidrauliko bat era sinplifikatuan agertzen den. Aurrerago zirkuitu haueidagozkien eskema normalizatuak emango dira.
2.6 Osagaien elkarketa
1. irudia: hasierako posizioaSistema martxan jartzean, osagai hidrauliko guztiak beren hasierakoposizioetan daude. Energia hornitzeko sistema martxan jartzen denean,ponparen bidez olioa sistemara garraiatzen da. Zilindroak olioaren irteerablokeatu egiten du, sistema barnean presioa handiagotu egiten delarik. Presiohau mugarik gabe handiagotu ez dadin, presioa erregulatzeko balbulaerantsiko dugu ondoko tutuan, eta balbula hau presio maximora egokitukodugu. Horrela, presioak balbulan egokituriko muga gainditzen badu, ondokotutua ireki eta fluxuari depositora itzultzen uzten dio. Horrela sisteman beti gukaukeratutako presioa mantentzea lortuko dugu.
Zilindroa
Pistoia
Ondokotutua
Zenbait bidetako balbula
Depositoa
Depositoa
Bolumen-emaria(ponpatik datorrena)
Presioarenerregulaketa,presioaerregulatzekobalbula baten bidez
Hasierako posizioa
A2.6
Sistema hidrauliko baten osagaiak Festo Didactic
21
2. irudia: zilindroaren aitzinapenaZenbait bidetako balbula eta zilindroa beren hasierako posizioetan daude,eskuzko palanka baten bidez balbula hori kommutatzen den arte. Horrela,fluxuaren norabidea aldatu egiten da. Orain ponpatik zilindroaren ganbarainojoaten da balbula zeharkatuz. Horrela zilindroaren zurtoinean presioa eragitenda sisteman dauden indarren eta karga erabilgarrien kontraindarren arabera.Indar hauek pistoiaren gainazalean eragiten dute, zilindroa higiaraziz. Zilindroaibilbidearen bukaerara iristen denean, presioa handiagotu egiten da, balbulandoitutako presio-mugaraino iristen delarik. Orduan, balbula ireki eta emariadepositora itzultzen da ondoko tutuan zehar.
Zilindroa
Pistoia
Ondokotutua
Zenbait bidetako balbula
Depositoa
Depositoa
Bolumen-emaria(ponpatik datorrena)
Presioarenerregulaketa,presioaerregulatzekobalbula baten bidez
Higidurarennoranzkoa
Zilindroaren aitzinapena
A2.6
Sistema hidrauliko baten osagaiak Festo Didactic
22
3. irudia: zilindroaren itzuleraZilindroaren zurtoina berriro atzera dadin, hau da, higidura kontrako noranzkoanegin dadin, beharrezkoa da olioa zilindroaren aurreko ganbarara igarotzea (hauda zurtoinaren ondoko hutsunera). Horretarako balbula berriro kommutatu eginbehar da, olioak atzeko ganbarara igarotzeari utz diezaion. Kommutazio haueskuzko palanka askatuz egiten da.Zenbait bidetako balbula bere hasierako posiziora itzultzen da malgukiari esker,eta fluxuaren norabidea alderantzikatu egiten da, olioa zilindroaren aurrekoganbarara igarotzen delarik. Atzeko ganbaran dagoen olioa ondoko tututikdepositora pasatzen da balbula zeharkatuz. Horrela, zilindroak atzera egiten du.
Zilindroa
Pistoia
Ondokotutua
Zenbait bidetako balbula
Depositoa
Depositoa
Bolumen-emaria(ponpatik datorrena)
Presioarenerregulaketa,presioaerregulatzekobalbula baten bidez
Higidurarennoranzkoa
Zilindroaren itzulera
A2.6
Sistema hidrauliko baten osagaiak Festo Didactic
23
A Sistema hidrauliko baten osagaiak Festo Didactic
24
3. kapitulua
Ikurrak eta adierazpengrafikoak
A3
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
25
Eskema hidraulikoak ulergarriagoak izan daitezen, elementu osagarriak ikurerrazen bidez adierazten dira. Ikur bakoitzak elementua eta honek duenfuntzioa adierazten du. Bere egituraren berri, ordea, ez digu ematen. Ikurhauek DIN ISO 1219 arauak definitzen ditu. Atal honetan ikur garantzitsuenakazalduko dira. Osagaien funtzioaz B atalean arduratuko gara.
Oharra: ikur bat gezi zehiar batekin adierazten denean, osagai hau doitu daite-keela esan nahi da; ezaugarriren bat alda daitekeela, alegia.
Ponpa eta motor hidraulikoak zirkulu batez adierazten dira aginte-ardatzarenadierazpen partzial batekin. Zirkuluaren barnean hirukiak marrazten dira fluxua-ren noranzkoa adierazteko. Hiruki hauek beltzak dira sistema hidraulikoen ka-suan, hau da, olioa erabiltzen denean. Presioa eragiteko bitartekoa gasa baldinbada (pneumatikan, adibidez) hirukiak zuriak izango dira. Ponpa eta motorhidraulikoen arteko desberdintasuna fluxuaren noranzkoak kontrakoak izatea da,eta beraz, hauen ikurretan hirukiak kontrako noranzkoan adierazten dira.
3.1 Ponpak eta motorrak
Gasak Fluidoak
fluxu-noranzko bakarrekoa
bi fluxu-noranzkokoa
Egozketa-bolumen konstanteko ponpa hidraulikoak
biraketa-noranzko bakarrekoa
bi biraketa-norazkokoa
Egozketa-bolumen konstanteko motor hidraulikoak
Egozketa-bolumen konstanteko motor hidraulikoak
A3.1
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
26
Zenbait bidetako balbulak elkarren ondoko laukiz adierazten dira 3.2 Zenbait bidetako balbulak Lauki-kopuruak balbulak har dezakeen posizio-kopurua adierazten du. Laukien barnean dauden geziek fluxuaren noranzkoa adierazten du. Marrak balbularen posizio bakoitzean konexioak nolakoak diren adierazteko
erabiltzen dira.
Konexioak izendatzeko bi modu daude: P,T,A,B eta Lren bidez, edotaA,B,C,D...-ren bidez. Arauak lehenengo izendatzeko erari lehentasuna ematendio. Izendapenetan beti balbularen posizio normala kontsideratzen da. Posizionormalik ez balego, izendapenak hasierako posizioan balbulak duen kommutazio-egoera kontuan hartzen du.
Posizio normala eragintza-indarra kendutakoan balbulak lortzen duenposizioa da.
A3.2
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
27
Balbulen izendapenean lehenik konexio-kantitatea eta ondoren posizio-kantita-tea adierazten da beti. Zenbait bidetako balbulek beti gutxienez bi posizio di-tuzte, eta gutxienez bi konexio. Beraz, kasu honetan izendapena hau izangolitzateke: 2/2 bideko balbula. Ondorengo irudietan zenbait balbula agertzen diraberen ikurrekin batera.
2/2 bideko balbula
3/2 bideko balbula
4/2 bideko balbula
4/3 bideko balbula
Konexio-kopurua
Posizio-kopurua
Konexioen izendapena:P Presio-konexioaT Ihes-tutuen konexioaA
Lan-konexioakBL Ihes-olioaA Presio-konexioaB Ihes-tutuen konexioa
CLan-konexioa
D
L Ihes-olioa
Zenbait bidetako balbula
A3.2
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
28
Balbularen posizioa akzionamendu-modu desberdinen bidez alda daiteke. Ho-rregatik, balbula erabat definitzeko bere ikurrean akzionamendu-mota adierazibehar da. Hemen agertuko diren akzionamendu-mota batzuek (pultsadorea,pedala, bultzakaria edo tekla) malguki baten beharra dute, balbula posizio nor-malera itzularazteko. Adibidez, palanka batez akzionaturiko balbula kokatze-po-sizio batez horniturik dagoenean, balbularen itzulera kommutazioa alderantzika-tuz lor daiteke.
3.3 Eragiketa-erak
Ondoren ikastaro honetan ikusiko diren eragiketa-eren ikurrak adieraziko dira.Beste eragiketa-era batzuk ikasi nahi izanez gero, DIN ISO 1219 arauan ikusdaitezke.
Sinbolo orokorra, malgukiaren bidezko itzulera etaolio-iheserako konexioa
Pultsadorearen bidezko eragintza, eta malgukiarenbidezko itzulera
Eskuzko palankaren bidezko eragintza
Eskuzko palankaren bidezko eragintza, kokatze-posizioekin
Pedalaren bidezko eragintza eta malgukiaren bidezkoitzulera
Indar muskularraren bidezko eragintza
A3.3
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
29
Taket edo teklaren bidez
Malgukiaren bidez
Taket eta arrabolaren bidez
Eragintza mekanikoa
* Eragiketa-era adierazi ikurnormalizaturik egon ezean
Ikur orokorra
A3.3
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
30
Presioa erregulatzeko balbulak laukien bidez adierazten dira. Gezi batek ema-riaren noranzkoa adierazten du. Balbularen konexioak P-ren bidez (presio-kone-xioa), T-ren bidez (depositoarekin konexioa), edo A eta B-ren bidez adierazdaitezke.
3.4 Presioa erregulatzekobalbulak
Laukian agertzen den geziak balbularen posizio normala irekia edo itxia denadierazten du.
Presioa eregulatzeko balbulek gainera, doiketa finkoa izan dezakete, edoerregulagarriak izan daitezke. Mota honetako balbulak malgukia zeharkatzenduen gezi baten bidez adieraz daitezke.
doiketa finkoa erregulagarriak
Presioa erregulatzeko balbulak
irekita P-tik A-ra bidea irekita Tblokeaturik
itxita
Presioa erregulatzeko balbulak
A3.4
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
31
Presioa erregulatzeko balbulak bi taldetan banatzen dira: presioa mugatzekobalbuletan eta presio erregulatzeko balbuletan.
Posizio normalean itxirik daude eta kontrol-presioa sarreran egokitzen da. Pre-sio hau tutu baten bidez transmititzen da, eta balbularen barnean dagoen pistoibaten gainazalean eragiten du. Pistoi honek malguki bati esker eusten dio pre-sioari. Presioa malgukiaren indarra baino indartsuagoa baldin bada, balbulaireki egiten da. Horrela presioaren mugarentzat balio finkoa doi daiteke.
Presioa mugatzeko balbula
Posizio normalean irekita daude, eta kontrol-presioa irteeran egokitzen da. Pre-sio hau tutu baten bidez transmititzen da, eta pistoi baten gainazalera iristenda, indarra eraginez. Indar honi malguki baten indarra kontrajartzen zaio. Pre-sioa malgukiaren indarra baino handiagoa denean balbula ixten hasten da. Ix-teko prozesuak balbulako sarreraren eta irteeraren artean presio-jauzi bat sort-zen du (iratotze-efektua). Irteerako presioak muga jakin bat gaindituz gero, bal-bula erabat ixten da. Balbularen sarreran sisteman doitutako presio maximoaeragiten da, eta irteeran presio txikiagoa. Ondorioz, presioa erregulatzeko bal-buletan doituko ditugun presioak balbula mugatzailean baino txikiagoak izangodira.
Presioa erregulatzeko balbula
Presio-balbulak
Presioa mugatzeko balbula Presioa erregulatzeko balbula
Presio-balbulak
A3.4
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
32
Emaria erregulatzeko balbuletan bi mota bereiz ditzakegu: iratotzea biskosita-tearen arabera egiten duten balbulak eta biskositate finkokoak edo diafragma-balbulak.Iratotzeko elementuak sistema hidraulikoan eragiten diren erresistentziak dira.
3.5 Emaria erregulatzekobalbulak
Bi bideko balbulak, iratotzeko bi elementuz osaturik daude: hauetako bat doidaitekeen diafragma bisko-egonkorra da, eta bestea erregula daitekeen ira-totzeko elementua. Irteera presioaren arabera erregula daiteke. Iratotzeko ele-mentu erregulagarri honi presio-baskula deitzen zaio. Balbula-mota hauentzakoikurrak laukiak dira, barnean iratotzeko elementuentzat edo diafragmentzat ikurbereziak marrazten direlarik. Doitzeko aukera badago, laukia zeharkatzen duengezi bat marrazten da. Bi bideko emaria erregulatzeko balbulek beren ikur be-reziak dituzte.
B 9.3
finkoa
erregulagarria
Iratotzeko elementua
finkoa
erregulagarria
Diafragma
finkoa
doigarria
A3.5
finkoa
doigarria
Bi bideko emaria erregulatzekobalbula iratotzeko elementu batekin
Bi bideko emaria erregulatzekobalbula diafragmarekin
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
33
Noranzko bakarreko balbulak, ixteko asentu baten gainean presionaturiko esfe-ra batez adierazten dira. Asentu hau hiruki ireki baten bidez adierazten da, etahonen erpinak blokeaturik dagoen noranzkoa adierazten du (eta ez fluxuarennoranzkoa).Desblokeagarriak diren balbulak era berean adierazten ditugu, eta lauki batenbarnean sarturik. Desblokeatzeko aginte-konexioa lerro etenaren bidez adie-razten da, eta kontrol-konexioa X letraren bidez adierazten da.
3.6 Ixteko balbulak
Ixteko balbulak adierazteko, aurrez aurreko bi hiruki erabiliko ditugu, erpinetanloturik. Balbula honetan nahi diren posizioak egokitu daitezke, eskuzko palankabaten bidez. Beraz, balbula hauek erregulagarriak, posizio askotan doigarriak,dira. Horregatik iratotzeko elementu gisa erabil daitezke zenbait kasutan.
aurrekargakomalgukiduna
aurrekargako malguki gabea
Noranzko bakarreko balbula
Noranzko bakarreko balbuladesblokeagarria Ixteko balbula
A3.6
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
34
Efektu bakuneko eta bikoitzeko zilindroak daude. 3.7 Zilindroak
Efektu bakuneko zilindroek konexio bat dute, eta beraz, presiopean dagoenolioak pistoiaren gainazal bakar batean eragiten du.Zilindroa posizio normalera itzultzen da, bai kanpo-indar baten bidez (zilindroirekiaren bidez adierazten dena) edo barne-malguki baten eraginez (malgukihau zilindroaren ikurraren barnean adierazten da)
Efektu bakuneko zilindroak
Efektu bikoitzeko zilindroek bi konexio dituzte presiopeko olioak pistoiaren aldebitan eragin ahal izateko.Zurtoin bakuneko eta efektu bikoitzeko zilindroen ikurrak pistoiaren gainazalguztia pistoiaren zurtoinaren aldeko gainazala baino handiagoa dela adieraztendu.Zurtoin bikoitzeko zilindroaren ikurrak gainazal hauek berdinak direla adie-razten du (zilindro sinkronizatua).
Efektu bikoitzeko zilindroa
Itzulera kanpo-indarrez duen efektu bakunekozilindroa
Itzulera barne-malgukiz duen efektu bakunekozilindroa
Efektu bakuneko zilindro teleskopikoa
Efektu bakuneko zilindroak
A3.7
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
35
Efektu bikoitzeko zilindroaren eta zilindro diferentzialaren ikurrak zurtoineanmarrazturiko bi marren bidez bereizten dira. Gainazalen erlazioa 2:1ekoa da.Efektu bikoitzeko zilindro teleskopikoaren ikurrak bi pistoi ditu, bata bestea-ren gainean, efektu bakuneko zilindro teleskopikoetan bezala.Ibiltarte-amaieran moteltzea duten zilindroen ikurrak laukizuzen bat gehituzadierazten dira.
Zurtoin bakuneko efektu bikoitzeko zilindroa
Zurtoin bikoitzeko eta efektu bikoitzeko zilindroa
Zilindro diferentziala
Efektu bikoitzeko zilindro teleskopikoa
Ibiltarte-amaieran moteltzea duen efektubikoitzeko zilindroa
Ibiltarte-amaiera bietan moteltzea duen efektu bikoitzekozilindroa
Ibiltarte-amaiera bietan moteltzeerregulagarria duen efektu bikoitzeko zilindroa
Efektu bikoitzeko zilindroak
A3.7
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
36
Eskema honetan energia-transmisorako eta presiozko fluidoa prestatzeko zen-bait ikur agertzen dira.
3.8 Energiaren prestaketaeta transmisioa
Presio-iturri hidraulikoa
Motor elektrikoa
Motor termikoa
Lanerako eta deskargarako tutua
Aginterako tutua
Ihes-tutua edo airea ateratzekoa
Tutu malgua
Tutuen konexioa
Tutuen gurutzaketak
Airearentzako ihes-puntua
Mekanikoki irekitako eta noranzko bakarrekobalbulak dituen akoplamendu azkarra
Depositoa
Iragazkia
Hozkailua
Berogailua
Energiaren prestaketa eta transmisioa
A3.8
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
37
Neurgailuentzako, ondoko ikurrak erabiltzen dira:3.9 Neurgailuak
Atal bat ekipamendu des-berdinez osaturik bada-go, hauek lerro etenazosaturiko lauki baten bar-nean sartzen dira. Atala-ren konexioak lauki ho-netatik ateratzen dira.
3.10 Ekipamenduenkonbinazioa Ekipamendu hidraulikoa
Noranzko bakarreko balbula bikoitzdesblokeagarria
Manometroa
Termometroa
Emari-neurgailua
Maila iragarlea
Neurgailuak
A3.9/3.10
Ikurrak eta adierazpen grafikoak Festo Didactic
38
4. kapitulua
Ekipamendu hidraulikoarenosakera eta eskemak
A4
Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak Festo Didactic
39
Ekipo hidrauliko batean atal hauek bereiz daitezke: Seinaleen kontrol-unitatea Lan-unitatea
Seinaleen kontrol-unitatea ez da eskuliburu honetan aztertuko. Hala ere,informazio sakonagoa ematearren aipatzen da hemen, gai hauelektrohidraulikorako (TP 601 eta TP 602) eskuliburuetan jorratuko delarik.
A4
Ekipamendu hidrauliko baten eskema
Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak Festo Didactic
40
Seinaleak kontrolatzeko unitatea bi ataletan banaturik dago: seinaleen sarrera(sentsoreen bidez) eta seinaleen sorrera (prozesadoreen bidez) ataletan.
4.1 Seinaleak kontrolatzekounitatea
Seinaleen sarrera-mota desberdinak: Eskuzkoa Mekanikoa Kontakturik gabekoa Bestelakoak
Seinaleak sortzeko bitartekoak: Gizakiak Elektroteknika Elektronika Pneumatika Mekanika Hidraulika
Gogoratu eskuliburu honetan ez dela azalpen sakonik ematen seinaleenkontrol-unitateari buruz; honek betetzen dituen funtzioak gizakiaren gainutziko baititugu hidraulikaren atal hau ikasteko orduan. Hemen seinaleensarreraz bakarrik arduratuko gara, eta seinale hauek langileek sortuak direlakontsideratuko dugu; eskuzko palanka baten bidez, pultsadore baten bidezedota antzeko gailu baten bidez (gizakia-makina interfazea).
A P
P T
A B
P T
P
TKontrol-unitaterako
energia-hornidura
Seinaleen kontrol-unitatea Lan-unitate hidraulikoa
Lan-unitatea
Energiarenkontrol-
-unitatea
Energia--eraldaketa
Presioko fluidoenprestaketa
Gizakia-makinainterfazea
Seinaleensarrera
Ekipamendu hidrauliko baten eskema
A4.1
Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak Festo Didactic
41
Sistema hidrauliko baten lan-unitatea 3 ataletan bana daiteke: energiahornitzeko unitatea, energia kontrolatzeko unitatea eta lan-unitatea(eragileen bidez) ataletan.Energia hornitzeko unitatea aldi berean bete behar dituen funtzioen araberabanatzen da: energia-eraldaketaren eta presiozko fluidoaren prestakuntzarenarabera. Sistema hidraulikoaren zati honetan behar den energia lortzen da, etafluidoa presiorako prestatu egiten da.Energia eraldatzeko (energia elektrikoa mekaniko eta gero hidraulikobihurtzeko) ondoko elementuak erabiltzen dira:
4.2 Energia hornitzekounitatea
Motor elektrikoa Erreketa-motorra Akoplamenduak Ponpa Manometroa Segurtasun-sistemak
Fluidoa prestatzeko, ondoko elementuak erabiltzen dira: Iragazkia Hozkailua Berogailua Termometroa Manometroa Presiopeko fluidoa Depositoa Maila-iragarlea
Eskuliburu honetako B atalean elementu hauei buruzko azalpen zehatzagoakemango dira.
A P
P T
A B
P T
P
TKontrol-unitaterako
energia-hornidura
Seinaleen kontrol-unitatea Lan-unitate hidraulikoa
Lan-unitatea
Energiarenkontrol-
-unitatea
Energia--eraldaketa
Presioko fluidoenprestaketa
Presioa mugatzekobalbula
Iragazkia
Motorelektrikoa
PonpaMaila-iragarlea
Ekipamendu hidrauliko baten eskema
A4.2
Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak Festo Didactic
42
A Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak Festo Didactic .
4.2
________________________________________________________________________
43
Energiaren garraioa energiaren kontrol-unitatean zehar egiten da, aginte-funtzioaren arabera, eta lan-unitateraino iristen da. Aginte-funtzioan ondoko elementuak daude:
Zenbait bidetako balbulak Emaria erregulatzeko balbulak Presioa erregulatzeko balbulak Ixteko balbulak
Sistema hidraulikoaren lan-unitatea makinak edo ekipamenduak bere eragiketetan behar dituen higidurak sortzeaz arduratzen da. Presiopean dagoen fluidoak duen energia, higidurak sortzeko edo indarrak sortzeko (adibidez, finkapen-indarrak sortzeko) erabiltzen da. Horretarako erabiltzen diren elementuak hauek dira:
Zilindroak Motorrak
Elementu hauek ere B atalean zehazki deskribatuko dira.
Ekipamendu hidrauliko baten eskema
Eskemak sistema hidraulikoa nola osaturik dagoen adierazten digu. Bertan,ikurren bidez, elementuak elkarren artean nola loturik dauden adierazten da.Hala ere, eskemetan ez da kontuan hartzen fisikoki elementuak nola kokaturikdauden; bestela adierazpena oso zaila gertatuko bailitzaiguke.Kokapen-planoak, gehigarri gisa eskaintzen denak, elementuak non kokatutadauden adierazten digu.
4.3 Eskemak
Sistema osatzen duten elementuak energiaren hedapenaren noranzkoarenarabera kokatu behar dira eskemaren barnean, ondoren adierazten den bezala: Azpialdean: Energia hornitzeko unitatea (elementu guztiak, edo energia-
-iturriaren ikurrak soilik) Erdialdean: Energia kontrolatzeko unitatea Goialdean: Lan-unitatea
A P
P T
A B
P T
P
TKontrol-unitaterako
energia-hornidura
Seinaleen kontrol-unitatea Lan-unitate hidraulikoa
Lan-unitatea
Energiarenkontrol-
-unitatea
Energia--eraldaketa
Presioko fluidoenprestaketa
Ordena-zenbakia + identifikazio-zenbakia= ekipamenduaren zenbakia
0.2 0.3 0.4
0.1
0.6
0.5
0.7
0.8
1.1
1.2 1.3 1.41.5
1.6
1.0
Ekipamendu hidrauliko baten kokapen-planoa
B 3
A4.3
Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak Festo Didactic
44
Ahal bada balbulak posizio horizontalean adieraziko dira, eta tutuak zuzen etagurutzaketarik gabe. Arreta berezia jarriko dugu elementu guztiak berenposizio normalean marrazteko.
Oharra:Ekipamenduen posizioak VDI 3260 arauan definiturik daude.
Ekipamenduaren posizio normalaEnergia ez dago ekipamendura konektaturik. Elementuen egoera berenkonfigurazioen araberakoa, edo fabrikatzaileak definiturikoa izan daiteke.
Elementuen posizio normalaAtal higikorrek duten posizioa da, hauei dagozkien elementuak eraginda ezdaudenean.
Hasierako posizioaSistema martxan ipini ondoren lan-sekuentzia hasten denean elementuekduten posizioa da.
Martxan ipintzeko baldintzakSistema martxan jartzeak, elementuak posizio normaletik abiatze-posizioraigarotzeko behar diren pauso guztiak betezea esan nahi du.
Agintea lan-elementu desberdinez osaturik baldin badago, komenigarria daaginte-katea indibidualetan banatzea, lan-elementu bakoitzarentzat katea batsor daitekeelarik. Ahal bada, katea hauek elkarren ondoan adieraziko ditugu,eta higidura-zikloen ordena kontuan hartuz.
A4.3
Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak Festo Didactic
45
Kontrol-katea lan-elementu batez eta honi dagokion energia kontrolatzekounitateaz dago osaturik. Aginte konplexuak kontrol-katea desberdinez osaturikdaude eta eskeman bata bestearen ondoan adierazi behar dira, bakoitzaridagokion ordena-zenbakiarekin.
Energia hornitzeko unitatea ezin zaio katea bati soilik atxiki; kontrol-kateaguztiak hornitzen baititu. Horregatik 0 zenbakia erabiltzen da bera izendatzeko.Kontrol-kateak berriz, 1,2,3... zenbakiez adierazten dira
I kontrol-katea(jasotze-zilindroa)
1.0 (A,Z1)
II kontrol-katea(makurdura-zilindroa)
2.0 (,Z2)
III kontrol-katea(indexazio-zilindroa)
3.0 (C,Z3)
Kontrol-katea
A4.3
Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak Festo Didactic
46
Kontrol-katea bateko elementu guztiak ekipamendu-zenbaki baten bidezadierazi behar dira, ordena-zenbaki batez eta identifikazio-zenbaki batezosaturik.
Zenbakizko erreferentzia egiteko bi modu desberdin daude: Zenbakizko erreferentzia Zenbaketa koerlatiboa: metodo hau sistema konplikatuentzat gomendagarria
da, eta batez ere errepikaketak daudelako 2. metodo aplikatu ezin denean. Taldearentzako zenbaki batez eta taldeko elementuentzako beste zenbaki
batez osaturiko erreferentzia konposatua. Adibidez, 4.12 erreferenziak 4.taldea eta 12. elementua esan nahi du.
Taldeen sailkapena
0 taldea: Energia hornitzeko unitateko elementu guztiak1.,2.,3. taldeak: Kontrol-katea desberdinak (gehienetan zilindro
bakoitzeko talde-zenbaki bat)
Zenbaketa-sistema
.0: Lan elementua, adibidez, 1.0, 2.0
.1: Aginte-elementua, adibidez, 1.1, 2.1
.2, .4: (zenbaki bikoitiak) lan-elementuaren aitzinapeneaneragina duten elementuak; adibidez, 1.2, 1.4
.3,.5: Itzuleran eragina duten elementuak(zenbaki bakoitiak;) adibidez 1.3, 1.5
.01. 02.: Aginte-elementuaren eta lan-elementuarenartean kokatzen diren elementuak; adibidez,balbula iratotzaile bat; 1.01, 1.02
Erreferentzi sistema hau sistema hidraulikoak egiten duen lanean oinarritzenda. Horrela, mantenimenduaz arduratzen den langileak seinale baten efektuajakin dezake, honi dagokion elementuaren zenbakia irakurriz.
DIN 24 347 arauak eredu gisa eskema desberdinak dakartza, ekipamendueneta tutuen identifikazioa nola egin behar den erakutsiz. Arau honek ez duzenbait aginte-elementu eta ekipamenduentzako zenbaki-normalizaziorikzehazten. Kontrol-katea batean zenbakiak handiagotuz doaz lan unitatearennoranzkoan. Arauaren eranskinean piezen zenbaketari buruzko adibidea dator.
A4.3
Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak Festo Didactic
47
Adibidez, sistema batean 2.0 zilindroan matxura badugu, matxura horren kausa2. taldean dagoela pentsa dezakegu, eta beraz, erreferentzi zenbakia 2tikhasten deneko elementu batean.
Zenbaki erreferentzi honetaz gain, lan-unitateko elementuek letren bidezkoidentifikazio gehigarria eraman dezakete. Hain zuzen, zilindroak Z edo HZbaten bidez adierazten dira (Z1, Z2, Z3, etab.) edo alfabetoko letren bidez(A,B,C, etab.). Motor hidraulikoak HM edo Mren bidez adierazten dira.
Horrez gain, eskema hidraulikoek ponpei, presio-balbulei, zilindroei, motorhidraulikoei eta tutuei buruzko informazioa eduki dezakete.
DIN 24 347 arauak eskema baten diseinuari buruzko informazio zehatza dakar,eta datuak nola eman behar diren azaltzen du.
A4.3
Ekipamendu hidraulikoaren osakera eta eskemak Festo Didactic
48