Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
HBF_NewMedia.indb 1 3/2/2555 14:37:21
ผสนบสนนการพมพ:
โปรแกรมสอเพอประชาธไตย (Media for Democracy Program)
มลนธไฮนรค เบลล สำานกงานภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต
75 ซอยสขมวท 50 (ไปด-มาด) แขวงคลองตนเหนอ
เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110
โทรศพท: 02 662 5960 - 2
โทรสาร: 02 662 7576
อเมล: [email protected]
เวบไซต: http://www.boell-southeastasia.org
ผรบผดชอบโครงการ: โสภดา วรกลเทวญ
บนทกการเสวนาในเวทอภปรายสาธารณะ
“ความทาทายของสอใหมกบการเมองไทยชวงกอนและหลงการเลอกตง” เมอวนท16 มถนายน 2554
ณ หอง 201 อาคารมหตลาธเบศร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
จดโดยมลนธไฮนรค เบลล และคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
พมพครงท 1: มกราคม 2555
เลขมาตรฐานสากลประจำาหนงสอ (ISBN): 978-974-7533-27-9
สอใหมก บ ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว ท า ง ก า ร เ ม อ ง
HBF_NewMedia.indb 2 3/2/2555 14:37:23
บรรณาธการเลม (ยกเวน “บทสรปยอการอภปราย”): กานต ทศนภกด
กองบรรณาธการ:
สรลกษณ ศรประสทธ โสภดา วรกลเทวญ
วรวรรณ วรรณลกษณ มทนา นนตา
ธญญธร สายปญญา เอรค มรามอน (ภาษาองกฤษ)
ออกแบบปกและรปเลม: กานต ทศนภกด
ถายภาพ: คม ประชาไท และวรวรรณ วรรณลกษณ
ภาพประกอบจาก Power Point: ดร. โสรจจ หงศลดารมภ และ ดร. พรงรอง รามสต รณะนนทน
พมพท: ศภนตยการพมพ เชยงใหม โทรศพท/โทรสาร 053 276 496
ก บ ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว ท า ง ก า ร เ ม อ ง
หมายเหต: การเผยแพรภาพประกอบจากสอใหมและสอออนไลนตามทปรากฏในหนงสอ
เลมนเปนไปเพอการอภปรายและการศกษาเทานน
HBF_NewMedia.indb 3 3/2/2555 14:37:23
4
HBF_NewMedia.indb 4 3/2/2555 14:37:23
มลนธไฮนรค เบลล เปนสวนหนงของพฒนาการขบวนการเคลอนไหว
ทางการเมองสเขยวซงมอยทวโลก โดยเปนกลมกระแสทางเลอกทมตอระบบ
การเมองเดมแนวสงคมนยม เสรนยมและอนรกษนยมโดยมส�านกงานใหญ
ตงอยในกรงเบอรลน ประเทศเยอรมน และมการด�าเนนงานในระดบนานาชาต
ทงในมตเชงอดมการณและการปฏบตงานในพนท ผานส�านกงาน 28 แหง
ทวโลก
ชอของมลนธฯ มาจากชอของนกเขยนรางวลโนเบล คอ ไฮรค เบลล
(Heinrich Böll) ซงเปนบคคลททรงคณคาในฐานะตวแทนของแนวคดท
มลนธฯ ยดถอเปนหลก ไดแก การปกปองเสรภาพ ความเขมแขงของพลเมอง
ความอดทนอดกลน การเปดกวางทางความคด การถกเถยงทางสงคมแบบ
ประชาธปไตย และการใหคณคากบศลปวฒนธรรม ซงเปนปรมณฑลทเปน
อสระของความคดและการปฏบต
มลนธไฮนรค เบลลส�านกงานภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต
5
HBF_NewMedia.indb 5 3/2/2555 14:37:23
6 ไฮนรค เบลล (Heinrich Böll) นกเขยนรางวลโนเบล
HBF_NewMedia.indb 6 3/2/2555 14:37:25
มลนธไฮนรค เบลล ส�านกงานภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ปจจบน
ตงอยทกรงเทพมหานคร และด�าเนนโครงการทงในประเทศไทยและประเทศ
พมา/เมยนมาร
โครงการสอเพอประชาธปไตยโครงการสอเพอประชาธปไตยมเปาหมายเพอการสงเสรมสทธ
เสรภาพในการแสดงความคดเหนผานสอรปแบบตางๆ รวมถงวทยชมชน
และอนเทอรเนต
โครงการนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและพลงงานโครงการนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและพลงงาน
สงเสรมการด�าเนนนโยบายดานพลงงานอยางยงยน บนพนฐานความเทาเทยม
ทางสงคมและความเทาเทยมทางเพศ รวมถงความรบผดชอบรวมกนตอ
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
โครงการในประเทศพมา/เมยนมารโครงการในประเทศพมา/เมยนมาร ใหความส�าคญกบการใหทน
การศกษา การสรางเครอขายศษยเกาและความรวมมอกบศลปนพมา
7
HBF_NewMedia.indb 7 3/2/2555 14:37:26
โครงการสอเพอประชาธปไตยของมลนธไฮนรค เบลล มเปาหมาย
เพอการสงเสรมสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนผานสอรปแบบตางๆ
รวมถงวทยชมชนและอนเทอรเนต
โครงการนมงหวงทจะสนบสนนกระบวนการทางกฎหมายและนโยบาย
ทเกยวของกบการท�างานดานสอ เพอม งแกปญหาการเลอกปฏบตและ
สงเสรมประชาธปไตยระหวางเพศโดยเนนการสงเสรมการด�าเนนนโยบาย
สอสาธารณะและการประสานความรวมมอระหวางเครอขายวทยชมชน และ
เครอขายผใชอนเทอรเนต ใหเกดความเชอมตอดานการท�างานระหวางกน
มากขน
ลกษณะกจกรรมของโครงการจงประกอบดวยโครงการศกษาวจย,
การอบรมเชงปฏบตการ, เวทสาธารณะและโครงการการแลกเปลยนรวมกบ
โครงการสอเพอประชาธปไตย
8
HBF_NewMedia.indb 8 3/2/2555 14:37:26
องคกรระดบนานาชาต โดยมความรวมมอกบกลมรณรงคดานเสรภาพสอ
นกวชาการทางดานกฎหมาย และนกวชาการทางดานสอสารมวลชนในการ
ศกษาและตดตามนโยบาย และกฎหมายดานการสอสารมวลชนทเกยวของ
และสงผลกระทบตอสทธเสรภาพในการแสดงออก อนจะน�าไปส สงคม
แหงประชาธปไตย
สอกระแสหลกสอสาธารณะและปรากฏการณสอทางเลอกไดเตบโต
ขนอยางมนยส�าคญในสงคมไทย และมบทบาทในการขยายระนาบของการ
สอสารขอมลตางๆ ในลกษณะแนวราบและเปนประชาธปไตยมากขน
โดยเฉพาะวทยชมชนและอนเทอรเนตไดเปนพนทส�าคญดานการสอสารท
รวมการมสวนรวมของทกภาคสวนอยางแทจรง
9
HBF_NewMedia.indb 9 3/2/2555 14:37:26
โครงการนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และพลงงาน
มลนธไฮนรค เบลล สงเสรมนโยบายพลงงานทยงยนบนพนฐาน
ความเทาเทยมทางสงคม ความเทาเทยมทางเพศและความรบผดชอบรวมกน
ในการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอน�าไปสสงคมทนาอย
ส�าหรบคนรนตอไปในอนาคต
มลนธฯ เนนแนวทางการประสานในกรอบพหภาคทเชอมโยงทง
ผเกยวของหลก และนโยบายตางๆ เพอสงเสรมพลงงานหมนเวยนซงเปน
แหลงพลงงานส�าคญของประเทศไทยและภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตใน
อนาคต
มลนธไฮนรค เบลล สนบสนนการปฏรปเชงสถาบน และสงเสรมให
เกดความโปรงใสในภาคพลงงานทมการผกขาด อกทงใหความส�าคญกบ
การสงเสรมความคดเชงนวตกรรมจากผเกยวของหลายภาคสวน เพอปรบปรง
ใหเกดการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ และการสนบสนนใหเกดการ
10
HBF_NewMedia.indb 10 3/2/2555 14:37:26
เพมสดสวนพลงงานหมนเวยนในโครงสรางพลงงานของประเทศ
ทผานมา องคกรพนธมตรหลกของมลนธฯ ไดรวมมอกนผลกดนให
เกดการเปลยนแปลงเชงนโยบายขนท�าใหขอเสนอตางๆ ไดมการบรณาการ
เขาไปในแผนนโยบายของประเทศ และทเปนรปธรรมคอ นโยบายการสงเสรม
กรอบกฎหมาย และแนวทางสนบสนนผผลตไฟฟาขนาดเลกและขนาดยอม
ใหสามารถขายไฟฟาเขาสสายสงได เปนตน
นอกเหนอจากน มลนธไฮนรค เบลล ไดมสวนรวมในการตดตาม
การเจรจาดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศระดบนานาชาตอยางใกลชด
เพอรบรองวาเสยงของประชาชนในระดบทองถนและระดบชาตจะไดรบการ
สะทอนในขอตกลงเหลานน รวมถงการค�านงถงและการเคารพสทธทองถนใน
แนวทางการด�าเนนการเพอจดการกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
11
HBF_NewMedia.indb 11 3/2/2555 14:37:26
โครงการในประเทศพมา/เมยนมาร
โครงการทด�าเนนการในประเทศพมา/เมยนมารของมลนธไฮนรค เบลล
สนบสนนและสงเสรมประชาธปไตยและการพฒนาเพอสรางสงคมแบบพหนยม
ในประเทศพมา โดยสรางความเขมแขงใหกบกจกรรมของภาคประชาสงคมองคกร
ตางๆ ภายในประเทศ บนพนฐานกรอบคดและบรบทการด�าเนนงานจากภายในประเทศ
เนองจากบรบทดานการเมอง สงคม และมนษยธรรมททาทายในพมา และ
ขอจ�ากดในการด�าเนนงานรวมกบรฐบาลและภาคประชาสงคม ทางมลนธไฮนรค เบลล
จงไดพยายามใชมาตรการทางออมเพอมงใหเกดการเปลยนแปลงไปสประชาธปไตย
ในประเทศ โดยมโครงการหลก ไดแก:
โครงการทนการศกษา
เปนกจกรรมหลกและเปนกจกรรมทประสบความส�าเรจอยางมากในระยะหกป
ทผานมา
โครงการทนการศกษามงสงเสรมการพฒนาความสามารถทางวชาการของ
ภาคประชาสงคมในพมาทก�าลงเตบโตขนมลนธฯ มงหวงทจะสงเสรมใหนกวชาการ
รนเยาวสามารถประยกตใชทกษะและความรในการท�างานดานสอสารมวลชนและ
12
HBF_NewMedia.indb 12 3/2/2555 14:37:26
กจกรรมดานสงคม หลงจากกลบประเทศพมาเพอแกปญหาภาวะการขาดแคลน
นกวชาการ ทอาจเปนอปสรรคส�าคญตอการพฒนาประเทศพมา/เมยรมารในอนาคต
โครงการแลกเปลยนศลปน
สนบสนนการแลกเปลยนระหวางศลปน และกลมสอสรางสรรคจากประเทศ
พมากบศลปนนอกประเทศพมาโดยเฉพาะกลมประเทศอาเซยน โดยมเปาหมาย
เพอเปดพนทส�าหรบการแลกเปลยนทางความคดและการอภปรายทสรางสรรคใน
ประเทศพมา และในระดบนานาชาต โครงการนสงเสรมการน�าเสนอดานศลปะและ
วฒนธรรมสมยใหมของพมาในเวทโลกเพอสะทอนถงประเดนปญหาและสถานการณ
ปจจบนตางๆ ในประเทศพมารวมถงการเสรมสรางศกยภาพของศลปนพมา
เนองจากสถานการณในพมา มการแบงขวทางความคดในประเทศและในเวท
สากลวาดวยสถานการณการเมองในประเทศ มลนธไฮนรค เบลล จงมเปาหมายใน
การสงเสรมการอภปรายแลกเปลยนทางความคดเพอน�าไปสกระบวนการปรองดอง
และกระบวนการสรางความเปนประชาธปไตยเพอทสามารถแลกเปลยนทศนะและ
ความเหนทแตกตางกนได
13
HBF_NewMedia.indb 13 3/2/2555 14:37:26
14
ค�ำน�ำ
HBF_NewMedia.indb 14 3/2/2555 14:37:26
15
หนงสอ “สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง”
เปน หนงในกจกรรมภายใตโปรแกรมสอเพอประชาธปไตย
มลนธไฮนรค เบลล ส�านกงานภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต
เนอหาในหนงสอเลมนเปนผลจากการเสวนาเวทอภปราย
สาธารณะ เรอง ความทาทายของสอใหมกบการเมองไทย
ชวงกอนและหลงการเลอกตง ซงจดขนเมอวนท 16 มถนายน
2554 การสมมนาดงกลาวเปนความรวมมอระหวางมลนธ
ไฮนรค เบลล และคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ในชวงกอนการเลอกตงทวไป เมอวนท 3 กรกฎาคม 2554
ค�าวา “สอใหม” ทกลาวถงในทน ไมไดหมายถง
เฉพาะสอในโลกออนไลนเทานน หากแตรวมถง สออนๆ ท
ถอก�าเนดขนมาใหมในชวงหลงการปฏรปสอตามเจตนารมณ
ทสอดคลองกบรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 จนถงปจจบน พบ
วา มสอทใชชองทางของวทยชมชนมากกวา 6,000 สถาน
รวมถงโทรทศนดาวเทยม และเคเบลทว อกจ�านวนมาก สอ
แตละประเภทถกมองวาเปนชองทางในการเปดพนทการ
ถกเถยงตอประเดนทางการเมองและประเดนสาธารณะอนๆ
HBF_NewMedia.indb 15 3/2/2555 14:37:26
16
อนเปนสทธเสรภาพขนพนฐานทส�าคญทสดภายใตสงคม
ประชาธปไตย ขณะเดยวกนกมขอกงขาตอการผลตเนอหา
ทอาจสงผลกระทบตอวธคด และการด�ารงชวตของพลเมอง
ในทางลบผานโฆษณาตรงและแอบแฝงตางๆ เวทสมมนา
ครงนนมผรวมอภปรายจ�านวน 20 คน ทงจากนกการเมอง
นกเคลอนไหวดานสทธเสรภาพ ผผลตสอแขนงตางๆ ตลอดจน
นกวชาการ และตวแทนจากภาครฐทเกยวของ การอภปราย
ไดหยบยกประเดนส�าคญทสงคมไทยอยระหวางการถกเถยง
เรยนร เชน พรมแดนระหวาง free speech และ hate speech,
บทบาทของสอออนไลน ตลอดจนบทบาทของวทยชมชน
กบการเคลอนไหวทางการเมอง นอกจากน ยงไดน�าเสนอ
ประสบการณการใชสอออนไลนในการเคลอนไหวทางการเมอง
ของสงคมเยอรมน ผานบทสมภาษณของนกการเมองและ
นกเคลอนไหวดานสทธเสรภาพในโลกออนไลน
โปรแกรมสอฯ หวงเปนอยางยงวา หนงสอ “สอใหม
กบการเคลอนไหวทางการเมอง” จะเปนขอมลพนฐานส�าหรบ
การถกเถยงเรยนรเพอน�าไปสการสรางความเขมแขงดานสทธ
เสรภาพในการสอสารในสงคมไทยตอไป
สดทายน ขอขอบคณความรวมมอจากทกฝายทรวมกน
ผลกดนใหเกดหนงสอเลมน
HBF_NewMedia.indb 16 3/2/2555 14:37:26
17
โปรแกรมสอเพอประชาธปไตย
มลนธไฮนรค เบลล
ส�านกงานภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต
HBF_NewMedia.indb 17 3/2/2555 14:37:26
18
เกยวกบมลนธไฮนรค เบลล
ค�าน�า
บทสรปยอการอภปราย (ภาษาไทย)บทสรปยอการอภปราย (English)
ค�ากลาวเปดงาน โดย ศ. ดร. ศภชย ยาวะประภาษ คณบดคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ค�ากลาวเปดงาน โดย คณโยสต พาชาล (Mr. Jost Pachaly)ผอ�านวยการมลนธไฮนรค เบลล ประจ�าส�านกงานภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต
4
14
2060
104
106
HBF_NewMedia.indb 18 3/2/2555 14:37:26
สำรบญ
19
บนทกการอภปรายในหวขอ: “พรมแดนของ free speech และ hate speech ในการแสดง ความเหนทางการเมอง”
บนทกการอภปรายในหวขอ: “สอออนไลนกบขอบเขตการแสดงความเหนและการหาเสยงทางการเมอง”
บนทกการอภปรายในหวขอ: “ความทาทายของสอทวดาวเทยม-เคเบล – วทยชมชน และวทยทองถนกบการเคลอนไหวทางการเมองชวงกอนและหลงเลอกตง”
รายชอผรวมอภปราย
114
140
168
214
HBF_NewMedia.indb 19 3/2/2555 14:37:26
20 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สอใหมก บ ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว ท า ง ก า ร เ ม อ ง
หมายเหต: คดจากรายงานบทสรปจากเวทอภปรายสาธารณะ
“ความทาทายของสอใหมกบการเมองไทยชวงการเลอกตงทวไป 2554”
เรยบเรยงโดย: สรลกษณ ศรประสทธ
บรรณาธการภาษาไทย: สรลกษณ ศรประสทธ
โสภดา วรกลเทวญ
และวรวรรณ วรรณลกษณ
บรรณาธการภาษาองกฤษ: เอรค มรามอน
บทสรปยอการอภปราย
HBF_NewMedia.indb 20 3/2/2555 14:37:27
21บทสรปยอการอภปราย
ก บ ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว ท า ง ก า ร เ ม อ ง เวทอภปรายสาธารณะน จดขนภายใตโครงการสอ
เพอประชาธปไตย เปนหนงในโครงการของมลนธไฮนรค เบลล
ส�านกงานภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต มวตถประสงคเพอ
สงเสรมสนบสนนใหประชาชนในประเทศประชาธปไตย มโอกาส
เลอกรบขอมลขาวสารทมความหลากหลายและรอบดาน ภายใต
กฎหมายและนโยบายของสากล ทค�านงถงสทธเสรภาพในการ
แสดงความคดเหนดวยความรบผดชอบ และความเปนธรรม
ภายใตสถานการณความขดแยงทางการเมองในชวง
หลายปทผานมา สอใหมอยางสอออนไลน เคเบลทว-ทว
ดาวเทยม วทยชมชน และวทยทองถน มบทบาทส�าคญใน
การน�าเสนอขอมลขาวสารและความคดเหนทางการเมองอยาง
กวางขวางและหลากหลาย ขณะทหนวยงานรฐหลายแหงตาง
มองการเตบโตของสอใหมเหลานวาอาจเปนตวการส�าคญใน
การขยายความแตกแยกทางความคดในสงคมไทย ความกงวล
ดงกลาวสงผลใหหนวยงานความมนคงของรฐมนโยบายใน
การจบตาความเคลอนไหวของสอใหมอยางเขมขนรวมไปถง
ในชวงทผานมามการสงปดการด�าเนนการของสอใหมหลาย
แหง ชวงสถานการณกอนและหลงการเลอกตงทจดขนเมอวนท
3 กรกฎาคม 2554 สอใหมในรปแบบตางๆ เหลานยงคงเปนพนท
HBF_NewMedia.indb 21 3/2/2555 14:37:27
22 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
การสอสารทส�าคญททงภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชน และ
กลมทางการเมองตางๆ ใชสอใหมเพอเปาประสงคทางการเมอง
ทแตกตางกนไป
เปาหมายของการอภปรายในครงน คอเพอใหเกดการ
แลกเปลยนความคดเหนระหวางตวแทนจากหนวยงานรฐ นก
วชาการ นกขาวนกวชาชพ และภาคประชาสงคม ทท�าหนาท
ในการน�าเสนอขาวสารและความคดเหนทางการเมองตอ 3
ประเดนหลก คอ
(1) พรมแดนของ ‘free speech’ และ ‘hate speech’ ใน
การแสดงความเหนทางการเมอง (2) สอออนไลน กบขอบเขต
การแสดงความคดเหนและการหาเสยงทางการเมอง (3) ความ
ทาทายของสอทวดาวเทยมเคเบล วทยชมชนและวทยทองถน
กบ การเคลอนไหวทางการเมองชวงกอนและหลงเลอกตง
HBF_NewMedia.indb 22 3/2/2555 14:37:27
23บทสรปยอการอภปราย
ในสงคมประชาธปไตย สทธเสรภาพทางความคดและ
การแสดงความเหนใดๆ ยอมไดรบความคมครองตามกฎหมาย
เพราะถอวาเปนสทธส�าคญขนพนฐานของมนษย ทกคน ทงน
สงคมใดทเปดโอกาสใหประชาชนไดคด และแสดงความคดเหน
อยางเสรตอการเมอง เศรษฐกจ สงคม ยอมท�าใหสงคม
เตมไปดวยขอมลความร ขาวสารใหมๆ ทไหลเวยนในสงคม โดย
ผานการน�าเสนอของทงสอกระแสหลกและสอทางเลอก ท�าให
ประชาชนไดรบขอมลขาวสารทหลากหลายในการคดวเคราะห
เกดพลเมองทมสวนรวมทางสงคม-การเมอง มากขน ตลอดจน
สามารถตรวจสอบการท�างานของรฐไดอยางมประสทธภาพ
สดทายยอมสงผลใหรฐบาลตดสนใจทางนโยบายทเปน
ประโยชนตอประชาชนโดยรวมไดมากขน และยอมท�าใหสงคม
พฒนายงขนดวย ทวา การแสดงความคดเหนอยางเสร หรอ
‘free speech’ นนยอมกระท�าไดภายใตกฎหมาย และหลกการ
ความเคารพตอสทธเสรภาพของผอนในสงคมเชนกน
แมสงคมประชาธปไตยจะใหความส�าคญกบ ‘free
speech’ หรอการแสดงความคดเหนอยางเสรตอประเดนทาง
สงคมตางๆ ผคนยงตงค�าถามตอ ‘hate speech’ ซงหมายถง
วาจา การแสดงออก หรอรปภาพ ทมงสรางความเกลยดชงตอ
Free Speech และ Hate Speech กบการแสดงความคดเหนทางการเมองในสงคมไทย
HBF_NewMedia.indb 23 3/2/2555 14:37:27
24 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ปจเจกบคคลหรอกลมคน เหยยดหยามศกดศรความเปนมนษย
โดยมฐานจากอคตเกยวกบ เชอชาต ศาสนา เพศสภาพ ความ
ฝกใฝทางเพศ สถานทเกด หรอลกษณะใดๆ อนเปนการแบงแยก
วาควรไดรบการกลนกรอง ปดกนหรอไมควรน�าเสนอในสอใหม
นกวชาการไทยมความเหนตอประเดนนเชนกน โดย ดร.
โสรจจ หงศลดารมภ อาจารยคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณ
มหาวทยาลย ไดตงค�าถามตอวา หากจะออกกฎบงคบควบคม
‘hate speech’ สงคมตองมการพดคยแลกเปลยนถกเถยงให
ชดเจนวาอะไรคอ ‘hate speech’ หากมการบญญตกฎหมาย
ตองมการก�าหนดนยามของ ‘hate speech’ อยางชดเจน เพราะ
เปนการก�ากบสทธเสรภาพตามรฐธรรมนญและหลกการสากล
ซงตองมเหตผลรองรบ ดร. โสรจจ กลาวตอวา กรณบรบทใน
ประเทศ ตะวนตก อาท สหรฐอเมรกา หรอประเทศในยโรป
กลาวถงประเดนนชดเจน คอ เรอง สผวและการฆาลางเผาพนธ
ในขณะทปญหาใหญของสงคมไทยทบางกลมเรยกรองใหมการ
ดร. โสรจจ หงศลดารมภ คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
HBF_NewMedia.indb 24 3/2/2555 14:37:27
25บทสรปยอการอภปราย
ปดกนหรอด�าเนนคดทางกฎหมาย สวนใหญเปนเรองกฎหมาย
หมนพระบรมเดชานภาพ ซงแทจรงแลวไมเขาขายเปน ‘hate
speech’ โดยตรง ดร. โสรจจเหนวา ประเดนนตองเปดในมการ
ถกเถยงอยางกวางขวาง เพอหาทางออกรวมกน แทนทจะเขาไป
ควบคมสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนของประชาชน
อยางเบดเสรจโดยการค�านงถงประเดนดงกลาวแตเพยง
อยางเดยว
ดร. พรสนต เลยงบญเลศชย อาจารยคณะนตศาสตร
มหาวทยาลยอสสมชญ กลาวเสรมวา ในทางกฎหมาย การ
แสดงออกทเขาขาย ‘hate speech’ นนจะตองไดรบการพสจน
เรองของเจตนา และตองพสจนใหไดวาค�าพดทเปลงออกมาม
ผลโดยตรงกอใหเกดความเสยหายจรงหรอไม ซงเปนระบบท
กฎหมายใหการรบรองและ ความคมครองสทธเสรภาพในการ
แสดงความคดเหนของประชาชนอยางแทจรง ซงมาตรฐาน
ในเมองไทยคดวายงไมมสงตางๆ เหลาน ทงน โดยหลกการ
“บรบทในประเทศตะวนตก อาท สหรฐอเมรกา หรอประเทศในยโรป
กลาวถงประเดนนชดเจน คอเรองสผว และการฆาลางเผาพนธ
ในขณะทปญหาใหญของสงคมไทยทบางกลมเรยกรองใหมการปดกน
หรอด�าเนนคดทางกฎหมาย
สวนใหญเปนเรองกฎหมายหมนพระบรมเดชานภาพ
ซงแทจรงแลวไมเขาขายเปน hate speech”
HBF_NewMedia.indb 25 3/2/2555 14:37:27
26 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ประชาธปไตยแลว หากประเทศไทยยดหลกน รฐตองรบรอง
สทธเสรภาพของประชาชนทกคน จะเขาไปจ�ากดหรอแทรกแซง
สทธเสรภาพในการแสดงออกตามกฎหมายไมได
ดร.พรสนต กลาวเพมเตมวา อยางไรกตาม ในทาง
กฎหมายกมขอยกเวน สทธเสรภาพทจ�ากดดวยกฎหมาย แบง
ออกเปนสองประเภทใหญๆ คอ หนง สทธเสรภาพอยางสมบรณ
เชน เสรภาพในการนบถอศาสนาซงรฐจะเขาไปแทรกแซง
บงคบไมได สองคอ เสรภาพแบบสมพทธ เขาไปจ�ากดได
แตตองอยภายใตหลกนตรฐหรอรฐธรรมนญและมเงอนไข เชน
ตองอธบายวาเปนไปเพอความมนคงของประเทศ แตความ
มนคงของประเทศนนมปญหาบางประการวาอะไรคอความ
มนคง อะไรคอตวชใหเหนถงความมนคงนน อะไรคอความ
สงบเรยบรอย ซงตองมการวพากษวจารณกน เงอนไขอกอยาง
ทจะไปจ�ากดสทธเสรภาพของประชาชนตองบงคบใชเปนการ
ทวไป ไมเปนสองมาตรฐาน ใชกบทกคนเทาเทยมกน
นอกจากน นกวชาการตางเหนตรงกนวา ยงมกฎหมาย
สากลหลายฉบบทใหความคมครอง และสถาปนาสทธเสรภาพ
ในการแสดงออกดวย อาท ปฎญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน
(The Universal Declaration of Human Rights - UDHR),
กฎบตรวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International
Covenant on Civil and Political Rights - ICCPR), องคกรสทธ
มนษยชนอาเซยน หรอ ไอชา (ASEAN Intergovernmental
Commission on Human Rights - AICHR) อยางไรกตาม ดร.
พรงรอง รามสต รณะนนทน อาจารยคณะนเทศศาสตร จฬา-
ลงกรณมหาวทยาลย กลาววา แมสงคมประชาธปไตยมหลกการ
HBF_NewMedia.indb 26 3/2/2555 14:37:27
27บทสรปยอการอภปราย
รบรองและคมครองเรองของ ‘free speech’ และบางกลมมอง
วาสงคมยงขาดการจดการกบ ‘hate speech’ ดวยกฎหมาย
อยางเทาทน แตเรากลบพบวามการใชกลไกทางสงคมออนไลน
จดการ กดดน ขมข วารายอยางรนแรงกบใครกตามทเขยนหรอ
แสดงความคดเหน เขาขายหมนสถาบนเบองสงอยางรนแรง
และยงไมมองคกรใดใชกฎหมายเขาไปดแลคมครองคนเหลาน
และการใช ‘hate speech’ เพอโตตอบกบสงทถกกลาวหาวา
เปน ‘hate speech’ ในสงคมไทยเชนกน
ดาน รศ. สมชาย ปรชาศลปกล จากคณะนตศาสตร
มหาวทยาลยเชยงใหม กลาววา สวนหนงของความรนแรงดาน
ภาษาวาจาทปรากฎในสอออนไลนทมคอนขางมากนน เปนภาพ
สะทอนของความขดแยงทอยในสงคมไทย ซงไมสามารถทจะ
แยกความขดแยงทเกดในสอใหมไมวาชนดใดออกจากปญหา
ความขดแยงทางการเมองของไทยได ประเดน ‘hate speech’
หรอการโตตอบกนอยางดเดอดในเวบไซตนน เปนเพราะกตกา
พนฐานในสงคมเองยงไมมขอบเขตทชดเจนวาแทจรงแลวสงคม
ก�าลงด�ารงอยใน ระบบการเมองแบบไหนอยางไร ดงนนเมอ
ถกเถยงกนเรองสอใหมจงไมใชการจดการสอใหมใหมความ
สภาพ แตควรจะพดคยถงการรบรองคมครองสทธเสรภาพใน
การแสดงออก และควรถกเถยงโตแยงกนดวยขอมลความร
ไมใชการโจมตดวยอารมณความรสก หรอไปลดทอนความเปน
มนษยของผอน จะเหนไดวา สอใหมถกใชเปนเครองมอในการ
ประกาศจดยนเพยงอยางเดยว มากกวาการแสดงขอมล หรอ
ถกเถยงกนดวยความร
รศ. สมชาย กลาวย�าตอวา ฉะนนคนในชมชน สอออนไลน
HBF_NewMedia.indb 27 3/2/2555 14:37:27
“สวนหนงของความรนแรงดานภาษาวาจา
ทปรากฎในสอออนไลนทมคอนขางมากนน
เปนภาพสะทอนของความขดแยงทอยในสงคมไทย
ซงไมสามารถทจะแยกความขดแยงทเกดในสอใหมไมวาชนดใด
ออกจากปญหาความขดแยงทางการเมองของประเทศไทยได”
28 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ตองรวมกนคดวาจะท�าอยางไรใหบทสนทนาในสอออนไลน
เปนไปอยางสรางสรรค ทกคนตองรวมกนสรางวฒนธรรมการ
วพากษวจารณทเขมแขงมากขน ไมวาแตละคนจะเหนตางกน
เปนเสอเหลองเสอแดง ฯลฯ ทกคนตองเคารพซงกนและกน
และพดคยแลกเปลยนกนอยางสรางสรรค หนงในผรวมงาน
อภปรายครงน ยงเสรมวา การทสอกระแสหลกน�าเสนอประเดน
เรอง ‘hate speech’ ในการสอสารของโลกออนไลนเปนหลก
นน อาจท�าใหสงคมยดตดหรอวตกกงวลกบตรงจดนมากเกนไป
ซงอาจกอใหเกดการน�าเสนอกลบเกลอนปญหาตางๆ ทอาจเปน
รากของปญหาจรงๆ ในสงคมไทยไดเชนกน
ผศ. ดร. ปนแกว เหลองอรามศร คณะสงคมศาสตร
มหาวทยาลยเชยงใหม กลาวเสรมในประเดนนดวยวา สงทนา
เปนกงวลมากกวา ‘hate speech’ คอ Loving But Manipulative
HBF_NewMedia.indb 28 3/2/2555 14:37:27
รศ. สมชาย ปรชาศลปกล คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม
29บทสรปยอการอภปราย
Speech นนคอถอยค�าทเนนความรกความสามคคของคน
ในชาต ศลธรรมวฒนธรรมอนดทควรรกษา แตละเลยทจะ
วเคราะหและถกเถยงถงปญหาทแทจรงในสงคม สงนควรถก
ตงค�าถามเพราะมนน�าไปสความรนแรงในสงคมได
ดานความคดเหนตอประเดนนจากองคกรรฐ ชลรช
จตไนธรรม ตวแทนจากคณะกรรมการการเลอกตง (กกต.) เหนวา
โดยพนฐานการแสดงความคดเหนใดๆ อยางเสรในสอใหม
สามารถท�าไดอยางสรางสรรค แต ขอใหยดหลกการตาม
รฐธรรมนญเปนส�าคญ ทงนอางตามรฐธรรมนญแหงราช-
อาณาจกรไทยป 2550 มาตรา 45 บคคลยอมมเสรภาพในการ
แสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา
และการสอความหมายโดยวธอน การจ�ากด เสรภาพตาม
วรรคหนงจะกระท�ามได เวนแตโดยอาศยอ�านาจตามบทบญญต
HBF_NewMedia.indb 29 3/2/2555 14:37:28
30 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
แหงกฎหมาย เฉพาะเพอรกษาความมนคงของรฐ เพอคมครอง
สทธ เสรภาพ เกยรตยศชอเสยง สทธในครอบครวหรอความเปน
อยสวนตวของบคคลอน เพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศล
ธรรมอนดของประชาชน นอกจากน ตวแทนจาก กกต. ยงย�าวา
นอกจากสทธเสรภาพในการแสดงความเหนแลว ประชาชนยงม
สทธทจะรบรขอมลขาวสารตางๆ จากหนวยงานของรฐอกดวย
สอใหมเองกไดเขามามบทบาทตรงน กลาวคอท�าใหประชาชน
สามารถเขาถงขอมลขาวสารจากรฐไดรวดเรวขนดวย
ดานตวแทนจากนกการเมอง บญยอด สขถนไทย
รองโฆษกพรรคประชาธปตย เหนวาแมถอยค�าทเหนวาเปน
การเหยยดหยาม หรอแสดงความเกลยดชงตอคนกล มใด
กลมหนงในสงคม หากเปนขอเทจจรง ไมควรถกจดรวมให
เปน ‘hate speech’ ทวากตองมการพสจนตามแตละกรณ
เพราะทงนตองยอมรบวา สอใหมเปนเทคโนโลยใหม ทเนอหา
คลปเสยง คลปวดโอสามารถถกตดตอหรอแกไขได สงเหลานตอง
ไดรบการตรวจสอบ หากมการกลาวหาและละเมดสทธผอน
กตองมกระบวนการฟองรองขอหาหมนประมาท
อยางไรกด รองโฆษกพรรคประชาธปตย เหนวาการ
แสดงความคดเหนอยางเสรนนท�าได แตทกคนตองมความ
ตระหนกไมดาทอผอนอยางหยาบคาย ควรมความละอายแกใจ
โดยเฉพาะอยางยงการแสดงความคดเหนตอสถาบนหลก-
สถาบนเบองสงของคนไทย ทกหนวยงานของรฐตองใหความร
แกประชาชน และเขามาดแลเรองนอยางจรงจงดวย
โดยเฉพาะอยางยง ในชวงการหาเสยงเลอกตง ซงม
HBF_NewMedia.indb 30 3/2/2555 14:37:28
31บทสรปยอการอภปราย
บรรยากาศของการแขงขนสงระหวางสองพรรคการเมองใหญ
กอปรกบสถานการณทางการเมองหลงการปฏวตรฐประหาร
ในป 2549 และการสลายการชมนมของกล มคนเสอแดง
ในป 2553 เปนตนมา ผเขารวมอภปรายตางกตงค�าถาม
อยางเขมขนตอการเลอกตงทวไปครงใหญในป 2554 นวา
ภายใตรฐธรรมนญฉบบป 2550 ซงเกดขนในชวงรฐบาล
ทหาร พ.ร.บ. วาดวยการกระท�าความผดทางคอมพวเตอร พ.ศ.
2550 และ พ.ร.ก. การบรหารราชการภายใตสถานการณฉกเฉน
พ.ศ. 2548 ซงว าดวยการทรฐสามารถเขามาหามมให
กระท�าการใดๆ หรอหามแสดงออกใดๆ กตาม และรฐสามารถ
สงการใหกระท�าการใดๆ กไดเพอรกษาความสงบเรยบรอย
ของสงคม นนอาจไปลดรอนสทธเสรภาพของประชาชนในการ
แสดงความคดเหนดวย
อกทงการประกาศสถานการณฉกเฉนในประเทศไทยยง
ไมสามารถตรวจสอบไดวาฉกเฉนจรงหรอ ไมดวย ในขณะทใน
บางประเทศทพฒนาแลวสามารถท�าได นอกจากนยงพบวาม
เวบไซตจ�านวนมากถกปด เหนชดวา กฎหมายเหลานลวนสงผล
โดยตรงและโดยออมตอ การแสดงความคดเหนของประชาชน
ในโลกออนไลน และการน�าเสนอขอมลขาวสารของสอมวลชน
อยางยงวาการเลอกตงครงนจะเปนไปอยางเสร และเปนธรรม
หรอไม อยางไร?
HBF_NewMedia.indb 31 3/2/2555 14:37:28
32 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สอออนไลน นบไดวาเปนสอใหมทสามารถเอาชนะขอ
จ�ากดของสอดงเดมได ไมวาจะเปนหนงสอพมพ วทย โทรทศน
เพราะสอหลกเหลานถกควบคม ก�ากบดแล และถกแทรกแซง
จากรฐไดโดยงาย อกทงขอมลขาวสาร ทถกผลตขนหรอน�า
เสนอโดยสอน ยงผานการคดกรองจากกองบรรณาธการดวย
ในขณะทสงคมมองสอใหม ซงไดแก อนเทอรเนต เคเบลทว
วทยชมชน วาเปนสอทผใชไมจ�าเปนตองแสดงตวตนทแทจรง
ในการแสดงความคดเหนตางๆ จงไมตองรบผดชอบกบการ
กระท�าและความเหนนนๆ โดยเฉพาะอยางยงในโลกออนไลน
ดานชลรช จตไนธรรม ตวแทนจากคณะกรรมการการ
เลอกตง (กกต.) กลาววา กกต. เองกน�าสอใหมอยางอนเทอรเนต
มาใชในการท�างานเชนกน มการจดท�าเวบไซต เวบบลอก เพอ
ใหความรดานกฎหมายเลอกตง กฎหมายระเบยบตางๆ วาดวย
พรรคการเมอง รวมถง เนอหาของ พ.ร.บ. วาดวยความผดเกยว
กบคอมพวเตอร ทาง กกต. ยงขอความรวมมอและท�างานรวม
กบกระทรวงไอซทดวย เพอรวมกนตดตาม หาขอมล หากม
กรณรองเรยนการกระท�าทจรตใดๆ ซงเปนภยตอความมนคง
ของชาตอกดวย ทงน ชลรชไดกลาวยกตวอยางวา หากม
คนเขยนขอความในทวตเตอรและผทโพสตซ�าขอความเทจ
สอออนไลน กบ ขอบเขตการแสดงความคดเหนและการหาเสยงทางการเมอง
HBF_NewMedia.indb 32 3/2/2555 14:37:28
33บทสรปยอการอภปราย
นน กจะถกด�าเนนคดดวย แตหากไมมบนทกอเลกทรอนกส
หรอหลกฐานไฟลใดๆ กคงไมสามารถด�าเนนการสอบสวนได
สวนเหตทมการโพสตขอความทมผลตอความมนคงของชาต
ในตางประเทศ กถอวาอยนอกอธปไตยของรฐไทย ซง กกต. ไม
สามารถเขาไปด�าเนนการ
ตวแทนจาก กกต. ยงมองวาสอใหมอยางอนเทอรเนต
ไดเขามบทบาทอยางมากในการหาเสยงเลอกตงของผสมคร
พรรคตางๆ และท�าใหการเคลอนไหวทางการเมองในสงคมไทย
เปลยนแปลงไป และสอนกยากแกการควบคม ดงนน กกต.
จงเสนอวา สอมวลชนและสอใหมเองตองท�างานอยางม
จตวญญาณและอดมการณ ทน�าเสนอและสะทอนปญหาใน
สงคม หรอความเปนไปทางการเมองอยางตรงไปตรงมา สอ
ทถกจดตงขนโดยกล มผลประโยชนกล มหนงกล มใด เพอ
วตถประสงคอยางใดอยางหนง ถอเปนสอเทยม สงคมควร
แบงแยกใหชดเจนวาสอใดเปนสอแทสอเทยม
อยางไรกตาม ผเขารวมอภปรายหลายคน ตางเหนวา
สงคมควรรวมกนสรางและมการบงคบใชมาตรฐาน บรรทดฐาน
หรอมจรยธรรมแบบเดยวกนในการควบคมก�ากบสอดงเดม
น�ามาใชกบสอใหมดวย นอกจากนในชวงการเลอกตงทวไปของ
ไทย สอใหมไดเขามามบทบาทในทางการเมอง และการหาเสยง
เลอกตงของพรรคการเมองเปนอยางมาก จนมการตงขอสงเกต
เกยวกบบทบาทของสอใหมกบการเลอกตง การแสดงความเหน
ทางการเมอง และการก�าหนดขอบเขตเพอควบคมสอใหมน
แมวาสอออนไลนจะมสวนชวยหนนเสรมใหมการเผยแพร
HBF_NewMedia.indb 33 3/2/2555 14:37:28
34 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
และแลกเปลยนขอมลขาวสารไดอยางรวดเรวฉบไวมากยงขน
แตสถาบนและองคกรทางการเมอง และการปกครองของรฐ
กลบเหนวาสอใหมอาจเปนภยและเปนอนตรายตอความมนคง
ของชาต สรางความแตกแยกและความรนแรงในสงคม
ตอประเดนน จรนช เปรมชยพร ผอ�านวยการเวบไซต
ประชาไท แสดงความเหนวา สงคมมกพดถงการควบคมจ�ากด
ขอบเขตของสอออนไลน มากกวาการหนนเสรมเพอขยาย
ขอบเขตของสอนออกไปใหกวางขวางมากขน หรอจะใช
ประโยชนจากสอนใหมากทสดไดอยางไร รฐมกวตกกงวลและ
คดวาตองจ�ากดขอบเขตและควบคมสอน เพราะเกรงวาจะม
ผลกระทบตอการการเลอกตง ทงๆ ทสอใหมยงไมเตบโตมาก
นกในสงคมไทย แตรฐกลบมงทจะควบคมใหสอนหยดการเจรญ
เตบโตเสยแลว
บญยอด สขถนไทยรองโฆษกพรรคประชาธปตย
บญยอด สขถนไทยรองโฆษกพรรคประชาธปตย
HBF_NewMedia.indb 34 3/2/2555 14:37:28
35บทสรปยอการอภปราย
จรนชกลาวตอวา หากท�าความเขาใจการใชสอออนไลน
ในสงคมไทยแลว พบวาสอนยงไมถกน�ามาใชอยางแทจรง
และเตมศกยภาพ ยงไมมพรรคการเมองใดใชสอออนไลน
ไดอยางมประสทธภาพอยางแทจรง นนอาจเปนเพราะวา
ตวเลขประชากรทใชสอใหมอยางอนเทอรเนตยงไมมนยยะ
ส�าคญมากนก ประเทศไทยมประชากร 60 กวาลานคน แตคน
ทมสทธออกเสยงเลอกตง 40 ลานคน คนทเขาถงอนเทอรเนต
ม 21 ลานคน และคนเหลานนใช social media อาท เฟสบค
ทวตเตอรและอนๆ มเพยง 10 ลานคน และในจ�านวนนผใช
ประมาณ 8 ลานคนอยในกรงเทพฯ เหนไดชดวา คนทเขาถง
สอใหมยงคงกระจกตวอยมากในเมองใหญ ไมใชคนสวนใหญ
ทวไปของทงประเทศ อยางไรกตาม สอออนไลนมบทบาท
ส�าคญอยางยงในการชวยขยายพนทในการถกเถยงแลกเปลยน
“ตองยอมรบวาสอใหมเปนเทคโนโลยใหม
ทเนอหา คลปเสยง คลปวดโอสามารถถกตดตอหรอแกไขได
สงเหลานตองไดรบการตรวจสอบ
หากมการกลาวหาและละเมดสทธผอน
กตองมกระบวนการฟองรองขอหาหมนประมาท”
HBF_NewMedia.indb 35 3/2/2555 14:37:28
36 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สรางววาทะทางสงคมการเมองไดอยางกวางขวางมากขน
อกทงยงมการเชอมโยงกบสอกระแสหลก เชน ทว หนงสอพมพ
ดวย
จรนช เปรมชยพร กลาวตอวา สอใหมมประโยชน
แตสงคมตกใจวามนมประสทธภาพมากแลวนกไปถงการ
ควบคมแทนจะทจะคดถงการใชมนอยางสรางสรรค สอออนไลน
เปดโอกาสใหคนเขามาถกเถยงจบตา พลงประชาชนเปนกลไก
หรอเครองมอในการตรวจสอบของสงคม ชวงการเลอกตง
สอนสามารถใชเปนเครองมออยางมประสทธภาพในการ
จบตาทงในแงพฤตกรรมสวนบคคลหรอในสาธารณะ หลาย
เวบไซตมการรวบรวมนโยบาย รวมไปถงผลงานตางๆ ของ
พรรคการเมอง และชวยเชอมโยงขอมลจากทตางๆ เชอมโยง
ประชาชนในหลากหลายพนท ซงสามารถชวยคณะกรรมการ
ชลรช จตไนธรรม คณะกรรมการการเลอกตง (กกต.)
HBF_NewMedia.indb 36 3/2/2555 14:37:29
37บทสรปยอการอภปราย
การเลอกตง (กกต.) ตดตามตรวจสอบกระบวนการหาเสยงได
สงเหลานคอสงทพลเมองในพนทตางๆ ท�าได แทจรงแลว
สอออนไลนชวยท�าใหเกดการสอสารและไหลเวยนของขอมล
ขาวสารอยางไรพรมแดน ไมเพยงเทานน สอออนไลนยงชวย
ตงค�าถามกบการท�าหนาทของสอกระแสหลก และองคกร
สถาบนตางๆ ในสงคมดวย
ดานปราปต บนปาน ตวแทนจากเวบไซตมตชนออนไลน
อธบายวา สอออนไลนนนมบทบาทอยางมากในการน�าเสนอ
ประเดนขาวสารขอมลทผลตซ�า หรอตอยอดเพมเตมจากขอมล
ทน�าเสนอโดยโทรทศน-หนงสอพมพ ฉะนนสอกระแสหลก-
สอออนไลน ไมไดมบทบาททแยกออกจากกนเลยทเดยว แต
บางครงท�างานรวมกน หรอท�าหนาทตรวจสอบ และสรางสมดล
ในการน�าเสนอขาวสารตางๆ ตอสงคม อยางไรกด สงคมมก
“สอใหมอยางอนเทอรเนต ไดเขามบทบาทอยางมาก
ในการหาเสยงเลอกตงของผสมครพรรคตางๆ
และท�าใหการเคลอนไหวทางการเมองในสงคมไทยเปลยนแปลงไป
และสอนกยากแกการควบคม ดงนนจงเสนอวา
สอมวลชนและสอใหมเองตองท�างานอยางมจตวญญาณ
และอดมการณ ทน�าเสนอและสะทอนปญหาในสงคม
หรอความเปนไปทางการเมองอยางตรงไปตรงมา”
HBF_NewMedia.indb 37 3/2/2555 14:37:29
38 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
พดถงสอใหมอยางเตมไปดวยความหวง แตในบรบทของสงคม
ไทยกมขอจ�ากดหรอขอบเขตหลายอยางดวยตวบทกฎหมาย
ตางๆ อกดานหนงคอ คนทเขาถงคอมพวเตอรและอนเทอรเนต
กไมใชคนสวนใหญของประเทศ และคนเมองเทานนทเปนเสยง
กระแสหลกของประเทศ
ปราปตยงกลาวเพมเตมวา ครงหนงสอออนไลน เคย
เปนพนทแสดงความเหนทกวางขวางหลากหลายได แตพนท
ดงกลาวหดหายไปมาก นบแตมการประกาศสถานการณฉกเฉน
มเวบไซตจ�านวนมากถกปดไป คนทแสดงความคดเหนใน
เฟสบคอยางเสรกลบถกด�าเนนคดจ�านวนไมนอย อกทงยง
ถกบรรทดฐานทางสงคมจดการคนทเหนตาง-มความเชอท
แตกตางจากความคดกระแสหลก อยางทเรยกวา ‘การลาแมมด’
สงนไดกลายเปนความลมเหลวของสอใหมในสงคมไทยใน
“รฐมกวตกกงวลและคดวาตองจ�ากดขอบเขตและควบคมสอน
เพราะเกรงวาจะมผลกระทบตอการการเลอกตง
ทงๆ ทสอใหมยงไมเตบโตมากนกในสงคมไทย
แตรฐกลบมงทจะควบคมใหสอนหยดการเจรญเตบโตเสยแลว”
HBF_NewMedia.indb 38 3/2/2555 14:37:29
39บทสรปยอการอภปราย
ชวง 4-5 ปทผานมา
และถงแมวามผใชเฟสบคและทวตเตอรจ�านวนมากขน
แตการพดคยวพากษวจารณในประเดนตางๆ ทางสงคมและ
การเมองกลบมลดนอยลง สงคมมองสอใหมเปนจดทขยาย
ความเกลยดชงทางการเมองระหวางคนไทยมากขน สอใหม
ถกมองวาเปนปญหาสงคม ซงแทจรงแลว สงคมไทยมปญหา
อนๆ อยแลว นนคอปญหาเชงคณคา เชน สงคมไมตนตวและ
ไมตระหนกถงสทธเสรภาพในการแสดงออก หรอหลกการพน
ฐานของการปกครองโดยระบอบประชาธปไตยของไทย “ความ
ขดแยงในสอใหมจงเปนตวสะทอนปญหาความเขาใจและคณคา
ในสงคมไทย โดยตวมนเอง สอใหมไมใชปญหาสงคม”
อาทตย สรยะวงศกล ตวแทนจากเครอขายพลเมองเนต
ย�าวาแทจรงแลวสงคมภายนอกหรอภายในโลกออนไลนไมได
จรนช เปรมชยพรเวบไซตประชาไท
HBF_NewMedia.indb 39 3/2/2555 14:37:29
40 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
แยกขาดออกจากกน ยงคงเปนสงคมเดม และหลกการสทธ
ขนพนฐานทบญญตไวในรฐธรรมนญของไทย ทรฐและสงคม
ตองเคารพสทธของพลเมอง-สทธทางการเมองของคนทอย
ในสงคมรวมกน สงเหลานเปนหลกการทตองยดถอเปนสากล
อยางเทาเทยม ทงในสงคมของมนษยทปฏสมพนธกน ตวตอ
ตว และสงคมในโลกออนไลนดวย
ผเขารวมอภปรายหลายคนยงเหนตรงกนวา ในชวง
การเลอกตงน หนาทของ กกต. ไมใชเพยงแคตรวจสอบการ
ทจรต หรอการซอเสยงขายเสยงเทานน แตตองคมครองสทธ
ของประชาชนในเรองการเลอกตงดวย ตองท�าใหประชาชน
ไดรบขอมลขาวสารอยางเตมทเพอใชเปนขอมลในการตดสนใจ
เพอเลอกตงอยางมเหตมผลดวย และหากมการปดเวบไซต
ตางๆ กกต. ตองมการแสดงหลกฐานและมการตรวจสอบ ตดสน
“สอใหมถกมองวาเปนปญหาสงคม
ซงแทจรงแลวสงคมไทยมปญหาอนๆ อยแลว นนคอปญหาเชงคณคา
สงคมไมตนตวและไมตระหนกถงสทธเสรภาพในการแสดงออก
หรอหลกการพนฐานของการปกครองโดยระบอบประชาธปไตยของไทย
ความขดแยงในสอใหมจงเปนตวสะทอนปญหาความเขาใจ
และคณคาในสงคมไทย โดยตวมนเองสอใหมไมใชปญหาสงคม”
HBF_NewMedia.indb 40 3/2/2555 14:37:29
41บทสรปยอการอภปราย
อยางโปรงใสตรงไปตรงมา มความเทยงธรรม และเปดโอกาส
ใหประชาชนมสวนรวมดวย อกทง กกต. ไมจ�าเปนตองเขาไป
ควบคม เพราะสอออนไลนเปนโลกเสรตองไดรบความคมครอง
วาดวยสทธเสรภาพดานความคดและการแสดงออก อนเปน
ผลดตอการพฒนาคน สงคมและประเทศชาต
ตอประเดน พ.ร.บ. วาดวยการกระท�าความผดทาง
คอมพวเตอร ทละเมดสทธขนพนฐานในการแสดงความคดเหน
อยางเสรของประชาชน ตวแทนจากเครอขายพลเมองเนต
ตงค�าถามตอนกการเมองวา จะมบทบาทในการแกไข พ.ร.บ.
ดงกลาวนหรอไม อยางไร
ดานนกการเมอง บญยอด สขถนไทย ตวแทนพรรค
ประชาธปตย กลาววา สงคมตองรวมกนถกเถยงและหา
ค�าจ�ากดความทยอมรบตรงกนใหได วาสงใดคอความมนคง
ปราปต บนปานเวบไซตมตชนออนไลน
HBF_NewMedia.indb 41 3/2/2555 14:37:29
42 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ของชาตทประชาชนไมควรละเมด สถาบนพระมหากษตรยถอ
เปนสถาบนหลก เรยกไดวาเปนความมนคง ไมควรละเมด
สวนเวบไซตใดๆ ทถกปดไปดวยขอหาละเมดน ตองพจารณา
เปนรายไปวาละเมดจรงหรอไม มากนอยอยางไร
ดานจราย หวงทรพย ตวแทนพรรคเพอไทย แมวา
จะกลาวไมเหนดวยกบการปดเวบไซตตางๆ ของรฐ เพราะ
เหนวาทามกลางเวบไซตทมมากมายยอมมทงทดและไมด
หากมเวบไซตใดทน�าเสนอขอความทเขาขายผดกฎหมาย
หมนสถาบนฯ กใหมการตรวจสอบจบกมอยางโปรงใสชดเจน
ยอมจะสงผลใหผอนไมกระท�าเชนเดยวกนนน
นอกจากน สมชย สวรรณบรรณ กรรมการไทยพบเอส
ใหความเหนผานเทปบนทกการสมภาษณวา หลงจากการยด
อ�านาจหรอการรฐประหารในป 2549 เปนตนมา เหตการณ
ดงกลาวไดสรางบรรยากาศแหงแตกแยก ความเกลยดชง เกด
จากการยยงและใหขาวดานเดยวของสอกระแสหลก และสอใหม
บางกลม อกทงเนองจากสอสวนใหญอยภายใตการควบคมของ
โดยรฐ และกลมเอกชนทมอ�านาจมาอยางยาวนาน
สมชยกลาวตอวา รฐใชอ�านาจควบคมปดกนการ
น�าเสนอขอมลขาวสารของทงสอหลกและสอใหมมากยงขน
ซงสงผลใหเกดแรงกดดนสอเหลานไมใหแสดงความคดเหน
อยางเสร จงเกดการปะทของขอมลขาวสาร ความคดเหนและ
กระแสโตกลบขาวสารดานเดยวอยางเขมขน จนมการเกดขน
ของเผาพนธ ใหมทางความคดและอดมการณทางการเมอง
ในปจจบน และสรางความเปนใหญของฝายตนโดยใชสอใหม
HBF_NewMedia.indb 42 3/2/2555 14:37:29
43บทสรปยอการอภปราย
เขามาชวย อยางไรกตาม กรรมการไทยพบเอสเหนวาสอ
ออนไลนหรอเวบไซต กยงถอเปนสอทยงพอจะมเสรภาพ
ทจะน�าเสนอขอมลขาวสารอกดานหนงได
“ฉะนน สอใหมกตองมมาตรฐานในการท�างานสอดวย
นอกจากตรวจสอบการท�างานของสอกระแสหลกแลว ยงตอง
มความเปนธรรมในการน�าเสนอขอมลขาวสาร และเปนพนท
ในการแลกเปลยนของหลายๆ ฝายอยางแทจรง แมวาสอเอง
อาจจะนยมชนชอบพรรคการเมองใดกตาม จ�าเปนตองเปด
พนทใหฝายอนๆ ไดแสดงความเหนหรอน�าเสนอขอมลดวย
สอทกสอตองพยายามสรางความสมดลในการท�างานขาว
พรอมทงมความเคารพตอผทคดเหนตางกนดวย ไมเพยง
เทานน ประชาชนยงตองตระหนกในเรองสทธเสรภาพของตน
ดวย ในการแสดงความคดเหนและการเขาถงขาวสารขอมล
ของรฐ เมอพลเมองเขมแขง กจะเปนสวนส�าคญในการ
สรางสรรคสงคมภายนอกและสงคมออนไลนใหพฒนายงขน”
กรรมการไทยพบเอส กลาว
HBF_NewMedia.indb 43 3/2/2555 14:37:29
44 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สอทวดาวเทยม - เคเบลทว
สนธญาณ ชนฤทยในธรรม กรรมการผอ�านวยการทนวส
กลาวถงการท�างานดานสอและขาวสารขอมลในยคปจจบนน
วา ไดมการผลตสออยางเชอมโยงกนทงในรปแบบของสถาน
โทรทศนดาวเทยม วทยชมชนทองถน และเวบไซต รวมถง
การสงขาว SMS ไปยงโทรศพทมอถอ ทงน จากสถานการณ
ปจจบนท�าใหพบวา ไมมค�าจ�ากดความส�าหรบสอทแนนอน
ตายตวอกตอไปเนองจากการเขามามบทบาทของสอใหม ท
นอกเหนอจากหนงสอพมพ วทย โทรทศน ในขณะนชาวบาน
ประชาชนทวไปสามารถผลตสอ ผลตขาวสารและน�าเสนอเองได
ไมมใครสามารถปดกนใครได หากมการปดเวบไซตกสามารถ
เปดใหมได ปจจบนประชาชนสามารถฟงวทย ดขาวสารทว
บนอนเทอรเนตไดแลว ฉะนนความทาทายของสอหลกสอรอง
จงอย ทจะท�างานขาว หรอผลตสอเพอน�าเสนอขอเทจจรง
ขอมลทถกตองเทยงตรง ดวยเทคโนโลยใหม แตใหอยภายใต
กฎหมาย จรยธรรม และเพอความเปนระเบยบเรยบรอย สงบสข
ของสงคม
ดานฉตรชย ตะวนธรงค ผอ�านวยการสถานโทรทศน
ดาวเทยมสปรงนวสกลาววา แมวาสอโทรทศนในประเทศไทย
ความทาทายของ ‘สอใหม’ กบการเคลอนไหวทางการเมองชวงกอนและหลงเลอกตง
HBF_NewMedia.indb 44 3/2/2555 14:37:29
45บทสรปยอการอภปราย
จะเปลยนผานมาหลายยคหลายสมยจากจอด�าสการท�าขาวแบบ
สบคน และยคเลาขาว สงทไมเคยเปลยนแปลงคออสรภาพ
ของคนท�าสอยงคอนขางถกจ�ากดบนคลนออกอากาศทอย
ภายใตอ�านาจของรฐ แตในชวง 4-5 ปมาน การผลบานของ
จานดาวเทยม น�าไปสการผลตขาวสารผานโทรทศนเคเบล
มากขน การเกดขนของสปรงนวสกเพราะตองการใหสงคมม
สอทไมใชของรฐเทานน อกทงในชวงทมการสลายการชมนม
ในป 2553 ถอเปนจดเปดตวของสปรงนวสในการเขามาเปน
สอกลางและน�าเสนอขาวสารจากทกฝายอยางเปนธรรม
ท�าหนาทเปนพนทใหทกฝายไดแสดงความเหน
ทงน ฉตรชยกลาวเสรมวา ในฐานะสอใหมการผลต
รายการเสนอนน ทางสปรงนวสจะน�าเสนอขาวสารอยาง
รบผดชอบตอสงคม ไมผลกภาระใหคนด ฉะนนบนจอทวจะไมม
ค�าวาให ‘ผชมโปรดใชวญจารณญาณในการรบชม’ เดดขาด
กองบรรณาธการจะคดครองขาวสารกอนน�าเสนอ แตกมงมน
น�าเสนอขอเทจจรง ไมบดเบอน เพราะเชอวาคนดสามารถคด
วเคราะหเองได ในการเลอกตงครงน บทบาททส�าคญของ
สอใหมอยางสปรงนวสคอ รณรงคใหประชาชนออกไปเลอกตง
และน�าเสนอแนวนโยบายของพรรคการเมองตางๆ สมภาษณ
นกการเมองจากหลากหลายพรรค เพอเปนขอมลในการ
ตดสนใจของประชาชน
ตอประเดนการกอตวและความทาทายของสอใหมน
วรษฐ ลมทองกล ตวแทนจากเครอผจดการ ใหความเหนวา
สอใหมรปแบบแรกทเตบโตในประเทศไทยคอ อนเทอรเนต
HBF_NewMedia.indb 45 3/2/2555 14:37:29
46 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ตอมาภายหลงจงมวทยชมชน และเคเบลทวตามมาเปนล�าดบ
และดวยเทคโนโลยทเกดขนใหมเหลานเอง ไดเขามามบทบาท
อยางยงในชวงการเปลยนผานทางสงคมและการเมองของไทย
ทงกอนและหลงชวง 19 กนยายน 2549 ทมการปฏวต
รฐประหาร นอกจากน สอใหมท�าใหประชาชนมทางเลอก
มากขนในการบรโภคขอมลขาวสาร ไมวาจะเปนการฟงวทย
ชมชนทางอนเทอรเนต การรบขาวทางโทรศพทมอถอ การ
อานขอมลจากเวบไซตตางๆ การรบสารจากเฟสบ คและ
ทวตเตอรซงมความฉบไว รวดเรว ทนตอสถานการณทเกดขน
มากกวาสอดงเดม คนสามารถเลอกรบสารเฉพาะทตวเอง
ตองการได ตวแทนจากเครอผจดการ ยงกลาวอกดวยวาเวบ
บลอก ยทบ ไดเขามาลดบทบาทและความส�าคญของสอหลก
ลงเรอยๆ ประชาชนสามารถผลตและน�าเสนอขอมลตางๆ ได
สนธญาณ ชนฤทยในธรรม ทนวส
HBF_NewMedia.indb 46 3/2/2555 14:37:30
47บทสรปยอการอภปราย
ดวยตนเอง โดยไมตองพงพาสอเดม เชอวาอกไมกปขางหนา
สถานวทยชมชนตางๆ กจะถกเชอมโยงมาอยบนเครอขาย
อนเทอรเนตทงหมดดวย อยางไรกตามแมวาสอใหมจะพนจาก
การถกจ�ากดและควบคมโดยรฐ แตกอาจจะถกควบคมโดย
กล มทน เพราะองคกรสอใหมทขยายตวขนกตองการทน
สนบสนนการด�าเนนงานเชนกน ความทาทายของสอใหมจง
อยทวาจะท�าอยางไรใหสามารถอยรอด ท�างาน และสราง
รายไดเลยงตวเองดวย ความทาทายอกอยางคอ กฎหมายท
ควบคมสอใหมอย หากคนท�าสอละเมดกฎหมายจรง กตองถก
ด�าเนนคดไปตามนน
วรษฐกลาวทงทายวา อยางไรกด การควบคมสอของ
รฐกไมใชหลกประกนวาจะไมเกดความรนแรงขนในสงคม
เนองจากการปดกนสอ และขอมลขาวสารถอเปนปจจยส�าคญ
หนงทน�าไปสขบวนการเคลอนไหว ทางการเมอง ซงขบเคลอน
“ปจจบนท�าใหพบวาไมมค�าจ�ากดความส�าหรบสอ
ทแนนอนตายตวอกตอไป
เนองจากการเขามามบทบาทของสอใหม
ทนอกเหนอจากหนงสอพมพ วทย โทรทศน
ในขณะนชาวบานประชาชนทวไปสามารถผลตสอ
และผลตขาวสารน�าเสนอเองได ไมมใครสามารถปดกนใครได
หากมการปดเวบไซตกสามารถเปดใหมได”
HBF_NewMedia.indb 47 3/2/2555 14:37:30
48 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ไปดวยอดมการณ ความเชอตางๆ การททงรฐและทนเขามา
ควบคม และครอบง�าสอ กยงจะกอใหเกดความรนแรง
วทยชมชน-วทยทองถน
นอกจากสอออนไลนแลว สอใหมยงหมายรวมถงสอ
ทวดาวเทยม เคเบลทว วทยชมชนและวทยทองถนอกดวย
ตอเรองน ผศ. ดร. ปนแกว เหลองอรามศร จากคณะสงคมศาสตร
มหาวทยาลยเชยงใหม กลาววา วทยชมชนถอไดวาเปนสอ
ภาคประชาชน และในชวงกงทศวรรษทผานมา วทยชมชน
ไดถกน�ามาใชในการเคลอนไหวทางการเมอง และขยาย
แนวความคดเรองประชาธปไตยในสงคมไทย อาจกลาวไดวา
สอในโลกน สวนใหญลวนเปนกลมสอทยดโยงกบสถาบนทาง
อ�านาจในสงคม ปรากฎการณสอวทยชมชนทางการเมองใน
ประเทศไทยถอไดวาเปนสอทไมไดยดโยงกบสถาบนทางอ�านาจ
“การควบคมสอของรฐกไมใชหลกประกนวา
จะไมเกดความรนแรงขนในสงคม
เนองจากการปดกนสอและขอมลขาวสารถอเปนปจจยส�าคญหนง
ทน�าไปสขบวนการเคลอนไหวทางการเมอง
ซงขบเคลอนไปดวยอดมการณ ความเชอตางๆ
การททงรฐและทนเขามาควบคม และครอบง�าสอ
กยงจะกอใหเกดความรนแรง”
HBF_NewMedia.indb 48 3/2/2555 14:37:30
49บทสรปยอการอภปราย
ทางสงคมแบบเดมๆ อกตอไป
ผศ. ดร. ปนแกว กลาวตอวา วทยชมชน ท�าหนาทเปน
สอในการเคลอนไหวเรองสทธความเปนธรรมประชาธปไตย
กลมวทยชมชนจ�านวนหนงผนตวเองขนมาน�าเสนอเนอหา
โดยเกาะประเดนเรองสทธ ความเปนธรรม ประชาธปไตย สอ
เหลานตกเปนเปาการถกควบคม อยางหนกจากรฐ วทยชมชน
เหลานกอตงโดยประชาชนเพอสอสารกบสมาชกในกล มท
ถกกดขจากรฐ และผมอ�านาจมกจะใชอ�านาจเพอไปควบคม
สอเหลาน การเกดขนของวทยชมชนในไทยในชวงหลายป
ทผานมาท�าหนาทขบเคลอนเพอการตอสทางชนชน
นอกจากน ผศ. ดร. ปนแกว ยงไดกลาวเสรมวา เนองดวย
ภมทศนทางการเมองของสงคมไทยเกดการเปลยนแปลง
โดยเฉพาะอยางยงในภาคชนบท ชาวชนบทปจจบนไมใชชาวนา
ชาวไรทรบขอมลขาวสารจากรฐสวนกลางและสอกระแสหลก
วรษฐ ลมทองกลเครอผจดการ
HBF_NewMedia.indb 49 3/2/2555 14:37:30
50 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เพยงอยางเดยวอกตอไป นบแตเกดการรฐประหารป 2549
สงผลใหประชาชนในภาคชนบทตนตวทางการเมองอยางรนแรง
และอยางทไมเคยมมากอน ในขณะทรฐบาลยนดปรดากบการ
ทมอ�านาจนอกระบบหนนใหขนมาครองอ�านาจ ชาวชนบท
กลบตงค�าถามกบกตกาและหลกการของประชาธปไตย ถอวา
เปนสภาวการณโตกลบการรฐประหารผานการใชสอใหม
ดานกฤษณพงศ พรมบงร�า ตวแทนจากสถานวทยชมชน
คลนคนรกเชยงใหม - วทยชมชนคนเสอแดง กลาววา วทยชมชน
คนเสอแดงหลายแหงเกดขนมากอนการยดอ�านาจรฐประหาร
แตไมไดเนนกจกรรมทางการเมองมากนก สวนใหญด�าเนน
การทเนนความบนเทงเปนหลก ภายหลงเกดการรฐประหาร
มคนจ�านวนไมนอยทไมเหนดวยกบการยดอ�านาจของทหาร
สอหลกไมน�าเสนอความคดทแตกตางน วทยชมชนเชงพาณชย
หรอเพอความบนเทงเปลยนแปลงตวเองมาเปนวทยเพอ
ผศ. ดร. ปนแกว เหลองอรามศรคณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม
“วทยชมชนจ�านวนหนงผนตวเองขนมาน�าเสนอเนอหา
โดยเกาะประเดนเรองสทธ ความเปนธรรม ประชาธปไตย...
วทยชมชนเหลานกอตงโดยประชาชน
เพอสอสารกบสมาชกในกลมทถกกดขจากรฐ
และผมอ�านาจมกจะใชอ�านาจเพอไปควบคมสอเหลาน
การเกดขนของวทยชมชนในไทยในชวงหลายปทผานมา
ท�าหนาทขบเคลอนเพอการตอสทางชนชน”
HBF_NewMedia.indb 50 3/2/2555 14:37:30
51บทสรปยอการอภปราย
การเมอง เนนตอตานรฐประหารโดยตรง กลายเปนกระบอกเสยง
ทส�าคญของประชาชนในชมชนทองถน ในเกอบทกจงหวด
ในประเทศไทย จงหวดละ 3-4 คลนสถาน
ส วนบทบาทของวทยชมชน ในชวงการเลอกตง
กฤษณพงศ พรมบงร�า กลาววา วทยชมชนกท�าหนาทเปน
กระบอกเสยงใหประชาชนในทองถนรองเรยนตอ กกต. ซง
ไมไดประชาสมพนธหรอใหขอมลอยางเพยงพอเกยวกบการ
เลอกตงตอประชาชน ไมวาดวยการประชาสมพนธผานสอ
อเลกทรอนกสหรอสงพมพ คนท�าวทยชมชนจงตองชวยกน
หาขอมลเพอมาบอกตอแกคนในทองถนของตน นอกจากน
ยงประกาศเจตนารมณชดเจนสนบสนนประชาธปไตยใหคนใน
ทองถนออกไปใชสทธเลอกตงกนใหมาก ทงน วทยชมชนทองถน
มไดยนอย เคยงขางพรรคเพอไทยเทานน แตจะตอส เพอ
ประชาธปไตยและยดหยดอยกบพรรคการเมองใดกตามทม
“วทยชมชนจ�านวนหนงผนตวเองขนมาน�าเสนอเนอหา
โดยเกาะประเดนเรองสทธ ความเปนธรรม ประชาธปไตย...
วทยชมชนเหลานกอตงโดยประชาชน
เพอสอสารกบสมาชกในกลมทถกกดขจากรฐ
และผมอ�านาจมกจะใชอ�านาจเพอไปควบคมสอเหลาน
การเกดขนของวทยชมชนในไทยในชวงหลายปทผานมา
ท�าหนาทขบเคลอนเพอการตอสทางชนชน”
HBF_NewMedia.indb 51 3/2/2555 14:37:30
52 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
อดมการณน และหากมอ�านาจทหารเขามาแทรกแซงการเมอง
ไทยอก วทยชมชนกจะท�าหนาทในการใหความร สรางความ
เขาใจ บอกเลาขอมลขาวสารใหประชาชนในทองถนไดรบร และ
ตระหนกถงสทธของตนในระบอบประชาธปไตยเชนเคย
จากงานวจยของ ผศ. ดร. ปนแกว พบวา ชาวชนบท
ทองถนลกขนมาใชสอทางเลอก สออนนอกเหนอจากการ
รบสารจากโทรทศนกระแสหลก เพราะวาทวกระแสหลกมกน�า
เสนอขาวสารดานเดยว ผกขาดความคด และเปนไปในทศทาง
เดยวกน คนทองถนเรมตดตงจานดาวเทยม และเปดรบขอมล
ขาวสารจากเคเบลทวมากขน ทงนเพอทจะใชเปรยบเทยบกบ
ขาวสารกระแสหลก และเปดรบขอมลทหลากหลายมากยงขน
อกทงไดลกขนมาผลตสอเพอใชแลกเปลยนขอมลขาวสาร
ภายในชมชนทองถน อาจกลาวไดวา วทยชมชน หรอสอเสอแดง
ทงหลายในภาคชนบทเปนการปฏวตดานสอทส�าคญ นนคอ
“วทยชมชนทองถน มไดยนอยเคยงขางพรรคเพอไทยเทานน
แตจะตอสเพอประชาธปไตย
และยดหยดอยกบพรรคการเมองใดกตามทมอดมการณน
และหากมอ�านาจทหารเขามาแทรกแซงการเมองไทยอก
วทยชมชนจะท�าหนาทในการใหความร สรางความเขาใจ
บอกเลาขอมลขาวสารใหประชาชนในทองถนไดรบร
ตระหนกถงสทธของตนในระบอบประชาธปไตยเชนเคย”
HBF_NewMedia.indb 52 3/2/2555 14:37:30
53บทสรปยอการอภปราย
การผนผรบสอมาเปนผใชสอและแสวงหาขาวสารทางเลอก
บรโภคขาวสารอยางหลากหลายมากขน และการมสอท
หลากหลายน ท�าใหเกดการเชอมโยงของสอหลายประเภท
เขาดวยกน สรางเครอขายขอมลขาวสารทตดขามเสนแบง
ระหวางเมองและชนบท
“จากทศนะเดมทมองวาคนในเมองเปนผใกลชดแหลง
ขอมลขาวสารมากทสด เมองเปนศนยกลางขาวสารกบชนบท
บานนอกทลาหลง ขาวสารเขาไมถง มาวนนชาวบานทองถน
ไมเพยงบรโภคขาวสารจากหลากแหลงแลว ยงกอตงสถาน
วทยชมชนและมการใชเวบไซตในการถายทอดวทยของชมชน
ดวย ถอเปนการเปดศกราชของสอใหมโดยคนชนบททม
ความรความเขาใจทางการเมองทดเทยมหรออาจมากกวาคน
ในเมอง ซงตรงนเปนจดเปลยนทส�าคญ” ผศ. ดร. ปนแกวกลาว
ผศ. ดร. ปนแกวไดกลาวตอวา นอกจากน วทยชมชน
กฤษณพงศ พรมบงร�า สถานวทยชมชนคลนคนรกเชยงใหม
HBF_NewMedia.indb 53 3/2/2555 14:37:30
54 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
จ�านวนมากไดรบเงนสนบสนนหลกจากคนในชมชน ม
อาสาสมครมาท�าหนาทเปนผด�าเนนรายการ บางสถานอาจจะ
มนายทนจดตง ทวาจดหลกส�าคญคอวทยชมชนมรากฐานหลก
จากความตองการของชมชน จงด�าเนนการเพอตอบสนองและ
รบผดชอบตอชมชนนนๆ อกทงวทยชมชนเปนสอสองทาง
เชอมโยงและมแลกเปลยนความคดเหนระหวางผจดรายการ
และผฟง มวทยชมชนจ�านวนมากท�าหนาท ประชาสมพนธ
อานขาว วเคราะหขาวตางๆ น�าขาวจากหนงสอพมพมาเลา
หรออานดวยภาษาทเขาใจงายใหกบคนในชมชนฟง และ
งานวจยยงพบวา หากวทยชมชนทางการเมองใดทเนนความ
รนแรง สดทายคนในชมชนไมเขารวมสนบสนนดวยกจะปดตว
ไปเอง
ผศ. ดร. ปนแกวกลาวสรปวา ตามหลกการประชา-
ธปไตย ปรากฎการณวทยชมชนการเมองสะทอนใหเหนวา
สเทพ วไลเลศ คณะกรรมการรณรงคเพอการปฏรปสอ
HBF_NewMedia.indb 54 3/2/2555 14:37:31
55บทสรปยอการอภปราย
ประชาชนไมไดเปนผรบสออยางเดยวแตสามารถใชสอไดดวย
และยงมผลตอความเขาใจตอความเปนคนท�างานสอมออาชพ
กบมอสมครเลนดวย เพราะ ณ เวลาน การชวดวาใครเปนสอ
มออาชพหรอไมนนไมสามารถมาใชวดคณคาของขาวสาร
ขอมลทสงคมและประชาชนตองการได เนองจากสอและ
ขาวสารมหลากหลายมากยงขน และประชาชนไดลกขนมา
ผลตสอ ขาวสารดวยตวเอง โดยไมพงสอหรอนกขาวมออาชพ
อกตอไป เพราะสอหลกไมไดท�างานตอบสนองหรอสะทอน
ปญหา ความตองการ และการเปลยนแปลงของชนบทอยาง
ทวถงและลกซงเพยงพอ คนในเมองหรอชนชนกลางอาจใช
เฟสบคหรอทวตเตอรในการแสดงความเหนของตน คนใน
ชนบทเองกใชวทยชมชนท�าหนาทจดน ในชวงหลายปมานวทย
ชมชนไดกลายเปนสถาบนชมชนทางการเมองประเภทใหม ท
มบทบาทมากขน นอกเหนอไปจากบาน วด โรงเรยนไปแลว
“สอใดๆ กควรมบทบาทในการเผยแพรความคดทเปนประชาธปไตย
สอนาจะสามารถแสดงจดยนในการสนบสนนนโยบาย
ของพรรคการเมองใดนนยอมได
แตจ�าเปนตองน�าเสนอขอมลขาวสารอยางตรงไปตรงมา
และไมละเลยน�าเสนอความคดหรอนโยบายของพรรคการเมองอนๆ ดวย
ทงนบทบาทของวทยชมชน คอการเปดพนท
ใหเกดการถกเถยงแแลกเปลยนความคด”
HBF_NewMedia.indb 55 3/2/2555 14:37:31
56 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สเทพ วไลเลศ คณะกรรมการรณรงคเพอการปฏรปสอ
กลาววา แมวาจะมกฎหมายออกมารองรบดานสอ คอ พ.ร.บ.
ประกอบกจการวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน พ.ศ. 2551
และ พ.ร.บ. การจดสรรคลนความถ พ.ศ. 2553 ออกมากตาม
แตกไมสามารถใหเสรภาพของประชาชนหรอผประกอบธรกจ
รายยอยของทองถนใหสามารถด�าเนนการจดท�าทวหรอ
วทยทองถนได สเทพกลาวเสรมวา ดานคณะกรรมการกจการ
กระจายเสยงกจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต
(กสทช.) ซงเปนองคกรก�ากบดแลเรองกจการโทรคมนาคม
ทเขามาท�าหนาทชวคราวในการออกใบอนญาต ตลอดระยะ
เวลาสองปทผานมาวทยขนาดเลกหกพนกวาแหงทขนทะเบยน
HBF_NewMedia.indb 56 3/2/2555 14:37:32
57บทสรปยอการอภปราย
กลบพบวามเพยงสถานเดยวทเพงไดรบใบอนญาต ไมเพยง
เทานน เกดการจบกมสถานทงวทยชมชนทองถน ไมวาจะเปน
วทยธรกจหรอวทยชมชนการเมองกด โดยเฉพาะอยางยงใน
ชวงทมการประกาศสถานการณฉกเฉน ตงแตวนท 7 เมษายน
พ.ศ. 2553 สงเหลานสงผลตอการพฒนาอยางมเสถยรภาพ
ของวทยชมชนอยางยง อยางไรกตาม สอใดๆ กควรมบทบาท
ในการเผยแพรความคดทเปนประชาธปไตย สอนาจะสามารถ
แสดงจดยนในการสนบสนนพรรคการเมองใด หรอนโยบาย
ของพรรคการเมองใดนนยอมได แตจ�าเปนตองน�าเสนอขอมล
ขาวสารอยางตรงไปตรงมา และไมละเลยน�าเสนอความคดหรอ
นโยบายของพรรคการเมองอนๆ ดวย ทงนบทบาท ของวทย
HBF_NewMedia.indb 57 3/2/2555 14:37:33
58 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ชมชน คอการเปดพนทใหเกดการถกเถยงแแลกเปลยนความคด
ขอมลขาวสารตอประเดนตางๆ ไมวาจะเปนเชงนโยบายหรอ
ผลกระทบจากโครงการของรฐทเกดขนในพนท สเทพเสนอวา ท
ผานมา มขาวปรากฏในหนาหนงสอพมพวา หนวยงานรฐจบกม
วทยชมชนเสอแดงซงน�าเสนอเนอหาหมนสถาบนเบองสง หรอ
ปลกระดม สรางความขดแยง และขยายความรนแรงตางๆ นน
แตในขนตอนของการด�าเนนคดในการปดสถาน ความผด
กลบเปนกรณทเกยวกบเครองสงสญญาณทไมเปนตามระเบยบ
ขอบงคบของการมวทยชมชน
ฉะนน สเทพเหนวา กตกาในสงคมจงตองมการทบทวน
นบตงแตคณภาพและวฒภาวะในการน�าเสนอขาวของสอ
ตลอดจนเหตผลในการปดสถานวทยชมชน รวมถงเวบไซต
HBF_NewMedia.indb 58 3/2/2555 14:37:34
59บทสรปยอการอภปราย
จ�านวนมากโดยปราศจากระบบการตรวจสอบ และการด�าเนนคด
ตามกฎหมายทชดเจน หลายคดไมปรากฏหลกฐานทแนชด
วามฐานความผดอยางไร ประเดนเหลาน หากสงคมไมไดถก
เถยงถงกรอบกตกาทชดเจน จะเปนเงอนไขน�าไปสปญหาความ
ขดแยงทางการเมองททวความรนแรงมากยงขน
สดทาย หนงในผเขารวมการอภปรายในครงนกลาววา
ประชาชนนนมความเทาทน และฉลาดเลอกรบขอมลขาวสาร
ตางๆ อยแลว รฐไมจ�าเปนตองเขามาควบคม แทรกแซง ปดกน
การท�างานของสอ รฐตองดแลคมครองประชาชน รฐตอง
ไมละเมด และปกปองไมใหผ ใดละเมดสทธเสรภาพในการ
เขาถงขอมล (Right to Information) และสทธเสรภาพในการ
แสดงความคดเหน (Freedom of Expression) ของประชาชน
อกทงทกสอควรเปดพนทใหคนในสงคมสามารถสอสารประเดน
ตางๆ ทงทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง อยางเทาเทยมและ
เปนธรรมใหมากทสด “สอเองกจะเกดการพฒนา ประชาชน
กไดรบขอมลความร และเกดการถกเถยงแลกเปลยน คนและ
สงคมกจะพฒนา คนและสอกจะววฒน สงคมประชาธปไตยก
จะเกดขน”
HBF_NewMedia.indb 59 3/2/2555 14:37:34
60 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
This public discussion forum was sponsored by the
Heinrich Böll Stiftung Southeast Asia Regional Office. The
goals of the forum were as follows: (1) promote the rights
of access to information and freedom of expression; (2)
to encourage citizens to be aware of such rights; and, (3)
to discuss international and domestic policies pertaining
to such rights.
Due to political conflicts in Thailand over the last few
years, new media (e.g. online media, cable TV, satellite
TV, community radio) have been widely used as tools
in public discussion surrounding political issues. Due to
governmental censorship in the recent past - as evidenced
by the blocking and closing of websites, shutting down
of community radio stations and arrests of webmasters,
New Mediaa n d P o l i t i c a l M o b i l i z a t i o n
HBF_NewMedia.indb 60 3/2/2555 14:37:35
61บทสรปยอการอภปราย
academics and other citizens - questions have been
raised about the provision and protection of freedom of
expression and access to information.
The goal of this forum was to stimulate discussion
between representatives of government agencies,
academics, professional journalists and members of civil
society groups. The three main issues discussed were: (1)
the borders of free speech and hate speech in expressing
political opinions; (2) the use and scope of online media
in enabling political campaigns; and, (3) the challenges of
online media, cable TV and community radio in political
movements in the period leading up to the July 3, 2011
election.
HBF_NewMedia.indb 61 3/2/2555 14:37:35
62 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
In a democratic society, freedom of expression - the
right to think, speak and write freely - is protected by law.
It is considered to be a fundamental right which applies
to every member of society. If citizens are able to freely
express their views on economic, political, and social
issues, there will be an abundance of information, both
in the mainstream and alternative media spheres, from
which the public can evaluate what is best for themselves
and society.
Thus, the public can participate in a country’s
social, political, and economic development meaningfully
as well as monitor the efficiency of state administration.
As a result, the government is accountable to the people,
public policies will reflect the demands of the people and
the country will develop positively. One area of inquiry
regarding freedom of expression is the issue of ‘hate
speech’ or, verbal expression aimed at creating hatred
against individuals or groups while insulting other people’s
dignity. ‘Hate speech’ also includes verbal expressions
Free Speech Vs. Hate SpeechAnd The Political Expression In Thai Society
HBF_NewMedia.indb 62 3/2/2555 14:37:35
63บทสรปยอการอภปราย
of prejudice against race, religion, gender, or sexual
preference.
Soraj Hongladarom Ph.D., Faculty of Arts at
Chulalongkorn University, stated that if a society censors
‘hate speech’ then the public must define what constitutes
‘hate speech’ before legislation against it can be passed
into law. If ‘hate speech’ is censored, Dr. Soraj maintains,
it requires a clear definition because censorship of any
speech jeopardizes the right of freedom of expression.
In Western countries, such as the United States and
countries in Europe, ‘hate speech’ is defined as a verbal
attack targeting someone because of their race, gender,
religion, or sexual orientation. In Thailand, however, most
‘hate speech’ expressions over which certain groups call
for censorship and legal action are actually on the grounds
of lese majeste law, which, Dr. Soraj claimed, is not related
to ‘hate speech’ as such. Dr. Soraj emphasized that the
distinction between lese majeste law and ‘hate speech’
needs to be debated thoroughly in Thai society.
Pornsan Liangbunlertchai Ph.D., Faculty of Law
- Assumption University (ABAC) added that any legal
action on the grounds of ‘hate speech’ must be proved
by intention and whether any damage had been inflicted.
According to the democratic ideal, freedom of expression
HBF_NewMedia.indb 63 3/2/2555 14:37:35
Soraj Hongladarom, Ph.D.Faculty of Arts at Chulalongkorn University
64 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
cannot be taken away by the state - but the legal framework
in Thailand does not contain such a provision.
In a democratic country, Dr.Pornsan continued, the
state shall guarantee the right of freedom of expression
for all people and the state cannot interfere or restrict the
freedom of expression. However, the law has an exception.
Freedom is limited by laws which are divided into two
categories: (1) absolute rights, such as the freedom to
choose religion, in which the state cannot intervene; and,
(2) relative rights, which are limited by the rule of law
and are legislated into existence through the democratic
process. Both aim at creating security for individuals and
the country, but this concept of ‘security’ must also be
clearly defined. For Thailand, the definitions of these terms
HBF_NewMedia.indb 64 3/2/2555 14:37:35
“In Western countries, such as the United States and countries in Europe, ‘hate speech’ is defined as
a verbal attack targeting someone because of their race, gender, religion, or sexual orientation.
In Thailand, however, most ‘hate speech’ expressions overwhich certain groups call for censorship and legal action are
actually on the grounds of lese majeste law, which is not related to ‘hate speech’ as such.”
65บทสรปยอการอภปราย
need to be discussed because ‘national security’ has been
conditionally used to restrict freedom of expression of the
public. There cannot be a double standard; these rights
must apply to everyone equally.
In addition, the attending scholars acknowledged
that international laws have been established to protect
freedom of expression, such as the Universal Declaration
of Human Rights (UDHR), the International Covenant
on Civil and Political Rights (ICCPR) and the ASEAN
Intergovernmental Commission on Human Rights (AICHR),
but that the provisions contained in these laws are
selectively applied in Thailand.
Pirongrong Ramasoota Rananand Ph.D, Asst.
Prof., Faculty of Communication Arts - Chulalongkorn
HBF_NewMedia.indb 65 3/2/2555 14:37:35
66 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
University said that although there are protections for
freedom of expression, there is a growing public sentiment
that the laws do not adequately restrict ‘hate speech’
as evidenced by many cases in which social sanctions
of online media have infringed upon individuals’ right to
freedom of expression. For instance, mechanisms of social
pressure and sanctions have been violently used against
people who write or comment on the Thai monarchy.
Presently, there are no organizations or laws to protect
these people. Ironically, Dr. Pirongrong claims, people
who condemn free expressions as ‘hate speech’ also use
‘hate speech’ against those individuals whom they accuse
of ‘hate speech’ in the first place.
“There seems to be a lot of verbal violence in the language
appearing in online media which is a reflection of ongoing
political and social conflicts in Thai society.
That the appearance of ‘hate speech’ and fierce conversation
in online media happen because people are confused
as to exactly what kind of political system exists in Thailand.”
HBF_NewMedia.indb 66 3/2/2555 14:37:35
67บทสรปยอการอภปราย
Somchai Preechasilapakul, Asso. Prof., Faculty
of Law, Chiang Mai University, said that there seems to
be a lot of verbal violence in the language appearing in
online media which is a reflection of ongoing political and
social conflicts in Thai society. Somchai maintained that
the appearance of ‘hate speech’ and fierce conversation
in online media exist because people are confused as to
exactly what kind of political system exists in Thailand.
Therefore, Somchai continued, the debate about
these issues should not be about how to manage the
‘politeness’ factor of online exchanges over political
views; the debate should be centered on the protection of
civil rights and freedom of expression. Also, participants
Somchai Preechasilapakul, Asso. Prof.Faculty of Law, Chiang Mai University
HBF_NewMedia.indb 67 3/2/2555 14:37:35
68 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
in online media discussions should argue their points
with information and logic rather than humiliating other
participants.
It seems, Somchai continued, that online media
has been used to announce one’s point of view or to
promote an ideology instead of being used to present
meaningful information. Members of the online community
must work together to create a constructive debate and
must work to educate a stronger culture of critics. Every
person is different; Somchai maintained, no matter if one
is a Yellowshirt, Redshirt or anything else. Everyone must
respect each other and discuss these issues in a productive
and civil manner. One topic that has been discussed in
this forum is that the mainstream media focuses on the
‘hate speech’ aspects of the discussion and, as a result,
the public focuses too much on the ‘hate speech’ while
neglecting real issues that affect Thai people.
Pinkaew Laungaramsri Ph.D., Asst. Prof., Faculty
of Social Sciences - Chiang Mai University added that
besides the issue of ‘hate speech’ the people should be
equally concerned about ‘loving but manipulative speech’
which is also dangerous. Dr. Pinkaew claimed that ‘love
and unity of the nation’ phrases, which are designed
to inculcate and preserve a ‘high moral culture’ in Thai
HBF_NewMedia.indb 68 3/2/2555 14:37:35
69บทสรปยอการอภปราย
society, are strongly debated, leaving the real problems
that face Thai people not adequately discussed. As a
result, Pinkaew said, such phrases can actually lead to
civil unrest and violence.
Chonrat Chitnaitham, a representative from the
Office of The Election Commission of Thailand, commented
further on this issue. Chonrat argued that expression in
new media can be done freely and creatively, but the
principles of the Constitution must be regarded. The
claim under the Constitution of Thailand in 2007, Section
45, which states that ‘a person shall have freedom of
opinion, speech, writing, printing and advertising’ should
be protected, but not at the expense of the security of the
state. Moreover, Chonrat added, the protection of these
rights as well as one’s reputation, honor, freedom, family
or privacy is necessary to maintain public order and good
morals in the people of the Kingdom. Additionally, Chonrat
emphasized, besides freedom of expression, people also
have a right to access information - including information
from government agencies - and new media plays an
important role in this respect. Because of new media,
Chonrat concluded, information can be shared with the
public quickly and efficiently.
Boonyod Sukthinthai, Deputy Spokesman of the
HBF_NewMedia.indb 69 3/2/2555 14:37:36
70 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
Democrat Party, noted that allegations of ‘hate speech’
must be proved on a case by case basis. Furthermore,
Boonyod added, if what is alleged to be ‘hate speech’ is
actually fact, then it should not be labeled ‘hate speech’.
Boonyod admitted that new technology allows for content
to be distorted or manipulated, and that careful examination
of the content for validity must be conducted.
Moreover, Boonyod said, if the manipulated content
accuses or insults others, there is a defamation charge
to deal with such a transgression. The Democrat party
spokesman also cautioned that while people have the right
to speak freely, people must be careful not to savagely
curse others; in particular, comments regarding the main
บญยอด สขถนไทยรองโฆษกพรรคประชาธปตย
Boonyod SukthinthaiDeputy Spokesman Democrat Party
HBF_NewMedia.indb 70 3/2/2555 14:37:36
71บทสรปยอการอภปราย
institutions in Thai society, such as the monarchy, should
be avoided. Boonyod concluded that government agencies
and educational institutions need to educate the public to
take this kind of ‘hate speech’ seriously.
During the election campaign in 2011, the political
atmosphere between the two major political parties - the
Democrat party and the Puea Thai party - was intensely
competitive. The 2006 coup had divided Thai society and
resulted in the gathering of large groups of Redshirts in the
years since the coup. After the brutal crackdown on the
streets of Bangkok in 2010, emotions had run high among
members on both sides and the tension over the political
situation in Thailand was the highest it had ever been.
“New technology allows for content to be distorted
or manipulated and careful examination of the content for
validity must be conducted. If the manipulated content accuses
or insults others, there is a defamation charge to deal
with such a transgression.”
HBF_NewMedia.indb 71 3/2/2555 14:37:36
72 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
Participants in the forum discussed whether the
election could take place fairly or freely in the wake of the
Computer Crime Act of 2007 and the Emergency Decree
of 2005, both of which allow the state to intervene in any
action in order to maintain the peace, order, and national
security. This means that in no uncertain terms, the state
can censor citizens’ free expression at its discretion.
Moreover, it was noted by several panelists that it is
unclear whether the declaration of emergency in Thailand
was warranted. At the time of the forum, there were
many websites and community radio stations which had
been shut down. The public is therefore directly affected
by these laws and the question of fairness in the July 3
election remained.
HBF_NewMedia.indb 72 3/2/2555 14:37:36
73บทสรปยอการอภปราย
Online media can overcome many of the limitations
of traditional media (e.g. print newspapers, radio and
television), most notably in the area of low-cost circulation,
but also in an editorial sense: where traditional media can
be state-regulated and filtered by editorial bodies, online
media is easily created and circulated without editorial
consent and, often, anonymously. In the online world,
users are only responsible for their actions and opinions
to the degree their identity is known.
Chonrat Chitnaitham, Office of the Election
Commission of Thailand said his organization applies
the usefulness of online media in their work as well. For
example, the Office of the Election Commission publicizes
information about elections, laws and regulations, political
campaigns and contents of the Computer Crime Act.
According to Chonrat, the Office of the Election Commission
also seeks partnerships with other agencies - such as the
Ministry of Information and Communications Technology -
to jointly pursue filed complaints of election fraud, as well
Online Media: The Use And The Scope In Enabling Political Point Of Views And Campaigns
HBF_NewMedia.indb 73 3/2/2555 14:37:36
74 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
as any ‘national security’ threats.
Chonrat expressed that new media has tremendous
influence on the election campaigns of political candidates.
On the other hand, it is difficult to control new media content
due to its borderless nature. For instance, if someone in
Thailand wrote a message on Twitter containing false
information, the person who tweeted (and whoever re-
tweeted the message, as well) could be prosecuted. The
problem, Chonrat explained, is that online media content
which violates Thai law - but which is created outside the
jurisdiction of the Thai authorities - cannot be investigated
according to Thai law. Of course, Chonrat said, where the
Thai authorities cannot intervene, it is up to the public to
Chonrat ChitnaithamOffice of the Election Commission of Thailand
HBF_NewMedia.indb 74 3/2/2555 14:37:36
75บทสรปยอการอภปราย
distinguish which groups are telling the truth.
Many participants in the forum agreed that the
ethical standards which apply to traditional media should
be extended to new media as well. Because new media
allows for people to exchange information quickly and
more freely across national borders, political institutions
and other organizations perceive the tool of new media as
a potential threat to national security, as it can be used to
divide society and incite violence.
Chiranuch Premchaiporn, director of Prachatai.
com online newspaper, commented that the government,
instead of expanding support and broadening the use of
new media for public discourse, tends either to limit or take
“New media has tremendous influence on the election
campaigns of political candidates. On one hand, it is difficult
to control new media content due to its borderless nature.
(...) where the Thai authorities cannot intervene, it is up to
the public to distinguish which groups are telling the truth.”
HBF_NewMedia.indb 75 3/2/2555 14:37:36
76 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
advantage of its influence. The government, Chiranuch
claimed, seeks to control new media - as well as curb its
growth - because it fears that new media, left unchecked,
will negatively affect society.
Chiranuch said that new media has not yet reached
its full potential and that none of the political parties have
used it as effectively as they could in their campaigns.
This is because, Chiranuch claimed, the number of people
using the internet in Thailand is only a small percentage
of the voting population. Thailand has a population of 60
million people - of which only 40 million people are eligible
to vote - and approximately 21 million Thais have access
to internet. Of those 21 million internet users, nearly 10
“ [Thai]Government, instead of expanding support and
broadening the use of new media for public discourse,
tends to either limit or take advantage of its influence.
They seek to control new media - as well as curb
its growth - because it fears that new media,
left unchecked, will negatively affect society.”
HBF_NewMedia.indb 76 3/2/2555 14:37:36
77บทสรปยอการอภปราย
million use social media, such as Facebook and Twitter.
To emphasize the relatively low internet penetration
rate, Chiranuch added the fact that nearly eight million
people live in Bangkok, which is not even one-eighth of
the population of Thailand. Moreover, Chiranuch added,
access to internet is concentrated in large cities, not in
rural areas - where most of the Thai population resides.
Chiranuch stated that new media is helpful but
some groups claim that it may need to be controlled. New
media is a useful tool, Chiranuch stressed, as evidenced
by people being able to access information and watch
debates regarding the July 3, 2011 election, and if any
decision should be made about how to control it, that
Chiranuch PremchaipornDirector, Prachatai.com
HBF_NewMedia.indb 77 3/2/2555 14:37:37
78 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
responsibility should rest with the public. There are many
websites, like that of the Election Commission, which
inform the public about political campaigns and events.
Chiranuch maintained that information can also flow the
other direction - from the public - as new media can be
used to present local events and share information among
members of the public as well as monitor the actions of
the politicians and state-run media.
Prab Boonpan, editor of Matichon online newspaper,
explained that online media plays an important role in
presenting and reproducing information, as well as creating
a forum for discussion among the public over what is
presented in traditional media. Hence, Prab claimed,
“Free expression on new media is seen as a social problem.
Critics also maintain that Thais do not recognize the value of
free expression or the importance of access to information,
both of which are made possible by the existence of new media.
The debate over new media should be about understanding
the importance of democratic values in Thai society,
not the tool of social media itself.”
HBF_NewMedia.indb 78 3/2/2555 14:37:37
79บทสรปยอการอภปราย
mainstream media and new media are not separate from
each other; instead, they are complimentary, particularly in
the sense that new media enables the public to verify and
supplement information presented in mainstream media.
While the rhetoric about new media is filled with hope for
new potential, the reality in Thailand is that there are many
restrictions and limitations imposed on free expression in
new media.
Prab added that most internet users reside in
large cities and while they are not representative of the
majority of the Thai population, they tend to represent
mainstream sentiments. Prab continued the online media
was once a broad, open arena for people to voice their
Prap BoonpanEditor, Matichon.co.th
HBF_NewMedia.indb 79 3/2/2555 14:37:37
80 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
opinions and post information. Recently, the ‘openness’
of online media has shrunk dramatically in the wake of
an emergency decree and political conflicts. Many sites
have been shut down and many Facebook users were
arrested or faced social sanctions by their peers. The social
ethos in Thailand is such that people who think differently
from the mainstream are ostracized and, to be precise,
are targeted in what can only be called a ‘witch-hunt’
because of their non-mainstream beliefs. Because of this,
Prab said, over the last 4-5 years, online media has failed
as a venue for civilized public discussion.
Although the number of Facebook and Twitter
users in Thailand is growing, significant social and political
issues are not largely discussed in these social networks.
Some critics maintain that sensitive issues are not
discussed because the discussion alienates Thais from
each other.
Thus, free expression on new media is seen as
a social problem. Critics also maintain that Thais do not
recognize the value of free expression or the importance of
access to information, both of which are made possible by
the existence of new media. Thus, fundamental democratic
rights seem to be ignored by Thais. The debate over new
media, Prab concluded, should be about understanding
HBF_NewMedia.indb 80 3/2/2555 14:37:37
81บทสรปยอการอภปราย
the importance of democratic values in Thai society, not
the tool of social media itself.
Arthit Suriyawongkul of Thai Netizen Network,
emphasized the fact that the real world and the online
world are not separated from each other. Both are a part
of the same society in which the fundamental rights and
principles laid down in the Constitution of Thailand exist,
and such rights and principles must apply to online media
as they do in the real world.
Many participants who attended the forum agreed
that the role of the election commission is not only to
detect instances of voting fraud, but to protect the rights of
citizens during the election. People need to have enough
information to make informed voting decisions. If websites
are censored or shut down, the Election Commission of
Thailand needs to prosecute any such cases transparently
and straightforwardly, with justice and fairness. Moreover,
participants generally agreed that new media has provided
opportunities for public participation in the political process,
which should not be controlled because the online world
needs to be regarded and protected as an area for free
expression. It was noted by a few panelists that, ultimately,
the free flow of information will benefit the development
of society.
HBF_NewMedia.indb 81 3/2/2555 14:37:37
82 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
Arthit raised a question to politicians about the
implementation of the Computer Crime Act, which violates
an individual’s right to freedom of expression - and
whether the law should be reformed. In response, Boonyod
Sukthinthai, Deputy Spokesman Democrat Party, replied
that members of Thai society need to agree upon a clear
definition of ‘national security’ and, once that definition is
clear, people should not violate it. Boonyod stated that
all Thais know the monarchy is the highest institution and
for security of the nation, Thais should not make negative
comments about the monarchy. As for websites being shut
down or blocked, he said, each case should be evaluated
on an individual basis.
Jirayu Huangsup, Deputy Spokesman Pheu Thai
Party, said that he disagreed with the censorship of
websites and that to be fair to the public, any investigation
into sites which allegedly violate or insult the highest
institution [Thai monarchy] on the grounds of lese majeste
law must be transparent and proof of such violation must
be made available to the public so people can learn what
not to post online.
In addition, Somchai Suwannaban, Board Committee
Member of Thai Public Broadcasting Service (TPBS), was
interviewed off-site and the video of his interview was
shown to the forum attendees. In his interview, Somchai
stated that the coup in 2006 intensified the atmosphere
of disharmony and hatred in an already divided society.
HBF_NewMedia.indb 82 3/2/2555 14:37:37
83บทสรปยอการอภปราย
Somchai alleged that the mainstream media was partially
responsible for the widespread discontent due to its one-
sided news coverage of pertinent issues in Thailand. The
bias is understandable, Somchai continued, because
the mainstream media is under control of the state and
influential private groups. Somchai noted that the state
continuously seeks to control information in both the
mainstream media and new media and the result of this
pressure is widespread self-censorship. The explosion
of non-mainstream information and opinions seen in
new media, Somchai clarified, is a response to the lack
of adequate coverage from the mainstream media. As a
result, there is an emergence of a ‘new species’ of political
thought in Thai society which has used new media to
empower itself.
While new media has the potential to be a check
against the bias of the mainstream media, Somchai
continued, those who participate in the creation and
dissemination of information must present information
from multiple points of view and if, for example, a media
company is aligned with a particular political party or
interest group, the media company should be open to
opinions counter to theirs. Also, insofar as new media acts
as venue for free expression for members of the public,
the presentation of such information should be done with
respect to those who hold different points of view. In terms
of expressing opinions and access to public information,
HBF_NewMedia.indb 83 3/2/2555 14:37:37
84 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
people need to be aware of their civil and political rights
that they are able to do so. Active citizens are of vital
importance, Somchai concluded, for the creation of a
desirable society both in the real world and in the online
community.
HBF_NewMedia.indb 84 3/2/2555 14:37:37
85บทสรปยอการอภปราย
Satellite TV/Media - Cable TV.
Sonthiyarn Chuenrutainaitham, managing director
of T-News , noted that there are many forms of media at
the present time - satellite TV, community radio stations,
websites, and news organizations, etc. - and these media
are in the process of merging. For example, a news
organization can send updates via SMS to subscribers’
smartphones. The definition of ‘traditional media’ is
changing due to the emergence of new media, particularly
because people can easily create their own media. This
fact mitigates the once dominant influence of traditional
media and the censorship ability of the state. Currently, if
a government shuts down a website, mirror sites can be
set up again and again. People have access to the radio,
cable TV and streaming TV news on the internet. The
challenge to both traditional and new media, Sonthiyarn
said, is to work responsibly, use the new technology to
present accurate information and do so according to the
ethics, laws and customs of society.
Challenges Of Online Media, Cable TV And Community Radio In Political Movements During The Election
HBF_NewMedia.indb 85 3/2/2555 14:37:37
86 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
Chatchai Tawantharong from Spring News said
that over the past decades television news stations
changed from ‘black screen’ [during coups or periods of
military censorship] to investigative news and finally to
today’s ‘talk show’ news programs, but one thing has never
changed: the stations are state-owned and controlled.
However, during the last 4-5 years, the bloom of satellite
and cable channels has led to more non-state-owned
cable television news productions. Spring News was born
because of the emergence of social media which was no
longer state-owned. Also, the redshirt protests in 2010
and the crackdown in the same year triggered the official
launch of Spring News as an independent media source
which presents news from all sides and serves as a space
Sonthiyarn ChuenrutainaithamManaging Director, T-News
HBF_NewMedia.indb 86 3/2/2555 14:37:38
87บทสรปยอการอภปราย
for everyone to express their opinions.
In the name of new media, Chatchai continued,
Spring News offers socially responsible news. The staff at
Spring News believes that people can think for themselves
and the editorial board works hard to present accurate facts
and a range of opinions from many different sectors of
society. In the 2011 election, new media was instrumental
in helping Spring News campaign for voting awareness
and participation. Spring News used new media, Chatchai
concluded, to inform the public about voting guidelines,
political campaigns and interviews with politicians to give
the public the information necessary for them to make
informed voting decisions.
Warit Limthongkun from Manager Daily online
The definition of ‘traditional media’ is changing due to
the emergence of new media, particularly because
people can easily create their own media.
This fact mitigates the once dominant influence of traditional
media and the censorship ability of the state.”
HBF_NewMedia.indb 87 3/2/2555 14:37:38
88 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
newspaper mentioned that the emergence of new media
- beginning with the internet, supplemented by a boom
of community radio and cable TV stations - has played
a significant role in the social and political transition
in Thailand. Before the 2006 coup, new media was a
burgeoning communication tool for the sharing of political
information; after the coup, new media has become even
more prevalent as advanced technologies and networks
emerge. For example, news updates are available in real-
time through internet radio, mobile phones, Facebook,
Twitter, etc. New media, Warit noted, is more responsive
to the individual in the sense that it allows for efficient,
on-demand communication of new information.
Additionally, Warit continued, Youtube and blogs
“(...)But when the government censors, for example,
a website used for organizing a rally, the censorship of
the website may lead to more violence in society.
There are many instances of media censorship by the state
being a key factor in causing social unrest in Thailand.
If the trend of censorship continues,
more violence can be expected to occur.”
HBF_NewMedia.indb 88 3/2/2555 14:37:38
89บทสรปยอการอภปราย
have reduced the prevalence of mainstream media in Thai
society because people are able to create and publish
information on their own without relying on traditional
media outlets. Within the next few years, all community
radio stations will be networked together on the internet.
Even though new media is largely not censored by the
state, private entities may exert control over new media
outlets because they require financial support (donations,
sponsors, etc.) to maintain their operations. This presents
a challenge for new media; namely, to remain unbiased
while becoming financially self-reliant.
Warit concluded that new media also faces
challenges regarding laws and regulations. If a media
organization violates the law, they will be subject to legal
Warit Limthongkun,Manager.co.th
HBF_NewMedia.indb 89 3/2/2555 14:37:38
90 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
action. But when the government censors, for example, a
website used for organizing a rally, the censorship of the
website may lead to more violence in society. There are
many instances, Warit said, of media censorship by the
state being a key factor in causing social unrest in Thailand
and if the trend of censorship continues, more violence can
be expected to occur.
Local Community Radio
Pinkaew Laungaramsri Ph.D, Asst. Prof., Faculty
of Social Sciences at Chiang Mai University, said that in
addition to online media, community radio stations must
also be considered new media. For the past half-decade,
community radio stations have been employed in political
Pinkaew Laungaramsri, Asst. Prof. Ph.DFaculty of Social Sciences Chiang Mai University
“For the past half-decade, community radio has been employed
in political activism campaigns and helped to promote political
ideals (especially democratic ideals) in Thai society. (...)
Community radio acts as a communication medium for
democratic movements - especially in rural areas - and most
stations have been established by local residents.”
HBF_NewMedia.indb 90 3/2/2555 14:37:38
91บทสรปยอการอภปราย
activism campaigns and helped to promote political ideals
(especially democratic ideals) in Thai society. It can be
said that most mass media outlets are associated with
and controlled by powerful institutions in Thailand. The
rise of community radio stations has occurred because
of a disinclination to be affiliated with such ‘traditional
institutions’ who have historically wielded so much power
and influence.
Community radio stations, Pinkaew continued,
act as a communication venue for democratic movements
- especially in rural areas - and most stations have
been established by local residents. These media are
heavily censored by the state and many community
radio organizations network with other organizations
“For the past half-decade, community radio has been employed
in political activism campaigns and helped to promote political
ideals (especially democratic ideals) in Thai society. (...)
Community radio acts as a communication medium for
democratic movements - especially in rural areas - and most
stations have been established by local residents.”
HBF_NewMedia.indb 91 3/2/2555 14:37:38
92 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
also oppressed by the state. Thus, Pinkaew claimed,
community radio stations are a valuable tool for the people
to keep fighting for their rights and is the reason for their
emergence in Thailand several years ago.
Pinkaew concluded that the political landscape in
Thailand has changed, specifically in rural areas. Rural
farmers, for example, no longer receive information from
the state-run mainstream media. Since the 2006 coup, the
people in rural areas have become more aware of what is
going on in Thailand and are active in politics, both of which
are unprecedented. The Democrat administration being
aligned with the military (viewed as an ‘undemocratic’
power) after the coup caused many rural people to
question whether they were living in a democratic society.
“Redshirt radio stations do not only stand for the Pheu Thai
party, but also stand for any group which struggles for
democracy. If the military intervenes in politics again,
community radio will serve to educate local people
to be aware of their democratic rights.”
HBF_NewMedia.indb 92 3/2/2555 14:37:38
93บทสรปยอการอภปราย
The ‘anti-military government’ sentiment spread like a
wave over the countryside through the use of community
radio by rural farmers.
Krisanapong Prombuerum, from Community Radio
‘Kon Ruk Chiang Mai’, said that the Redshirt-community
radio was already in existence before the 2006 coup, but
was focused mainly on entertainment content and not
political activities. After the coup, many Thais disagreed
with the military seizing power over the country. Because
the mainstream media concentrated on presenting
information that did not reflect the thoughts and feelings
of many people, community radio stations, which once
focused on entertainment, evolved into outlets which
presented alternative news and political views. Currently,
Krisanapong PrombuerumCommunity Radio ‘Kon Ruk Chiang Mai’
HBF_NewMedia.indb 93 3/2/2555 14:37:38
94 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
almost every province has 3-4 Redshirt radio stations.
During the election, Krisanapong continued,
community radio served as a voice for local people and
widespread complaints emerged regarding the fact that
the mainstream media had not satisfactorily informed the
public about the election. People wanted more information
before they could make a voting decision. Community
radio helped the people find such information. Community
radio networks have the intention to provide information
about democratic elections and to encourage local people
to vote. An important point, Krisanapong added, is that
Redshirt radio stations do not only stand for the Pheu
Thai party, but also stand for any group which struggles
for democracy. If the military intervenes in politics again,
community radio will serve to educate local people to be
aware of their democratic rights.
Research conducted by Dr. Pinkaew found that
rural residents began to use new media as an alternative
to receiving messages from the state-run mainstream
media because the messages in the mainstream reflected
the interests of the government and not the interests of the
people. Residents in rural areas set up satellite equipment
and tuned in to alternative news sources. They exchanged
this information with their friends and neighbors which gave
rise to new media being instrumental in a social revolution
in rural Thailand. To be specific, rural people sought out
new information, became receivers and senders of such
HBF_NewMedia.indb 94 3/2/2555 14:37:38
95บทสรปยอการอภปราย
news and produced new content. Rural residents also
linked multiple media types to each other (through radio,
satellite TV and the internet) which helped to bridge the gap
between rural and urban areas. “In the past, people in cities
were close to the center of information and rural areas were
underdeveloped and not well connected. In the present
day, local villagers are not just consuming information from
various sources - they have also established community
radio stations and websites and are producing new
information. This is a new era in which rural people have
a better understanding of the political environment and the
larger society. This is exactly the point of a key change in
Thai society,” said Dr. Pinkaew.
Many community radio stations, Dr. Pinkaew
continued, are primarily funded by members of the
community and have many volunteers working for them.
Some stations may be private ventures. The goal of
community radio is to serve the needs of villagers.
Radio is a two way communication medium which
allows the exchange of ideas between the organizers
and the audience. Most community radio stations
analyze mainstream news and convey the information in
language that is easily understandable to everyone in the
community. Pinkaew’s research also found that if there is
any community radio which focuses on promoting political
violence, the community members usually do not want to
participate and the radio station will be shut down.
HBF_NewMedia.indb 95 3/2/2555 14:37:39
96 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
Dr. Pinkaew concluded that the political radio
phenomenon in Thailand is indicative of the fact that the
public not only consumes information from media sources,
but that the public is capable of producing media as well.
The definitions of ‘media’ and ‘professional reporter’ have
been redefined in the advent of new media, largely because
many people have determined that the mainstream media
has failed to report the thoughts and opinions of the people.
Urban and middle class people use Facebook and Twitter
to express their opinions. Rural people use community
HBF_NewMedia.indb 96 3/2/2555 14:37:40
97บทสรปยอการอภปราย
radio to voice their opinions. Over the past several years,
community radios have become a key institution alongside
traditional institutions like community centers, temples and
schools.
Suthep Wilailert, Campaign for Popular Media
Reform Thailand, said that although there are broadcasting
laws to accommodate the public, such laws do not allow
individual citizens or local businesses to broadcast their
own TV or radio signals without a license. The Office
of The National Broadcasting and Telecommunications
HBF_NewMedia.indb 97 3/2/2555 14:37:41
98 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
Commission is the main telecommunications regulatory
body and issues temporary licenses to community radio
stations. Suthep continued, in the last two years, over six
thousand radio stations applied for registration and only
one station has been granted a license. Local radio stations
which operated without a license - whether politically or
commercially oriented - were shut down and many people
who operated them were arrested. Suthep concluded
that the arrests have occurred more frequently since the
emergency degree on April 7, 2010. The destabilization
of community radio institutions is a major obstacle for
new media.
HBF_NewMedia.indb 98 3/2/2555 14:37:42
99บทสรปยอการอภปราย
Suthep continued that media should play a role
in promoting the idea of democracy. Media outlets may
support a particular political party or policy, but they need
to present the information openly and include different
opinions from others as well. The focus of community
radio stations is to open up the political debate in Thailand
through the process of sharing information about policies
or projects which affect the people.
Suthep argued that in the past, reports in mainstream
newspapers alleged that Redshirt radio stations had been
shut down and the staff had been arrested because the
community radio station had violated lese majeste law.
Such accusations fueled conflicts and divided communities
across Thailand. A closer look at these cases shows that
the legal action taken was on the grounds of ‘technical’
aspects of regulations pertaining to the radio station
licensing requirements. Therefore, Suthep claimed, the
ethics of journalism need to be reviewed. The mainstream
media must take more responsibility in reporting the news
accurately. The reports of shutting down community radio
stations must be verified and the media must present
accurate facts - including cases in which the government
shut down the radio stations without any inspection. If there
aren’t clearly defined rules and regulations agreed upon
by consensus, Suthep warned, the situation will likely lead
to more conflicts in society.
At the end of the forum, one participant noted
HBF_NewMedia.indb 99 3/2/2555 14:37:42
100 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
that people are fully capable of handling information and discerning
what is best for their own lives. Furthermore, people do not require any
intervention from any party to censor the media. The state must protect
citizens instead of infringing their rights. The state has a duty to protect
the individual’s right to information and the right to free expression. The
media should share the views of every group in society and communicate
the full spectrum of political, economic and social issues as equally and
fairly as possible. Society will flourish when people have access to many
kinds of information and are able to freely discuss in a civil manner, what
is best for the society. The openness of media is a prerequisite to the
development of a truly democratic society.
HBF_NewMedia.indb 100 3/2/2555 14:37:42
101บทสรปยอการอภปราย
HBF_NewMedia.indb 101 3/2/2555 14:37:43
ก บ ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว ท า ง ก า ร เ ม อ ง
HBF_NewMedia.indb 102 3/2/2555 14:37:46
สอใหมก บ ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว ท า ง ก า ร เ ม อ ง
บนทกการเสวนาในเวทอภปรายสาธารณะ
“ความทาทายของสอใหมกบการเมองไทยชวงกอนและหลงการเลอกตง” วนท 16 มถนายน 2554
ณ อาคารมหตลาธเบศร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
จดโดยมลนธไฮนรค เบลล และคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
HBF_NewMedia.indb 103 3/2/2555 14:37:47
ค�ำกลำวเปดงำน โดย ศ. ดร. ศภชย ยาวะประภาษ
คณบดคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
104 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
HBF_NewMedia.indb 104 3/2/2555 14:37:47
105สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
การจดเวทอภปรายเรอง “ความทาทายของสอใหมกบการเมองไทย
ชวงกอนและหลงการเลอกตง” โดยนกวชาการทสนใจตดตามประเดนน ตวแทน
สอมวลชน นกการเมอง นกเคลอนไหว และ กกต. นบเปนชองทางส�าคญท
ผ เกยวของจะไดอภปรายแลกเปลยนความคดเหนและแสวงหาบทบาท
อนเหมาะสมตอการพฒนาประชาธปไตยของไทยในอนาคตตอไป
คณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยร สกยนดและเปนเกยรตท
ไดเปนเจาภาพรวมกบมลนธไฮนรค เบลล และขอขอบคณ ดร. พชญ พงศสวสด
ตลอดจนทมงานผรบผดชอบการจดกจกรรมเวทอภปรายสาธารณะในครงน
รวมทงทานผรวมอภปรายทกคน
HBF_NewMedia.indb 105 3/2/2555 14:37:47
106 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ค�ำกลำวเปดงำน โดย คณโยสต พาชาล (Mr. Jost Pachaly)
ผอ�านวยการมลนธไฮนรค เบลล ประจ�าส�านกงานภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต
HBF_NewMedia.indb 106 3/2/2555 14:37:47
107สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ในนามของมลนธไฮนรค เบลล ขอขอบคณ
ทกทานทมารวมงานในวนน ซงผเขารวมงานจ�านวน
มากเชนนย อมสะทอนถงความสนใจตอประเดน
ของเวท
ปจจบน มลนธไฮนรค เบลล ด�าเนนงานใน
เมองไทยมาเปนเวลาสบปแลว โดยเรมจากส�านกงาน
ทเชยงใหมกอนจะยายมายงกรงเทพฯ งานสวนหลกๆ
ททางมลนธฯ ด�าเนนการไดแก นโยบายดานพลงงาน
และการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงเหนไดชด
วาเปนประเดนสงแวดลอมหรอทเรยกกนวาเรอง
กรน (green) อยางไรกตาม ประเดนสอใหม1 กนบวา
เปนเรองกรนเชนกน นอกจากน มลนธฯ ยงท�างานใน
พมา รวมทงไดรวมมอกบจฬาลงกรณมหาวทยาลย
โดยมอบทนการศกษาหลกสตรปรญญาโทภาคภาษา
องกฤษ คณะรฐศาสตร แกนกศกษาพมา สวนงานเวท
อภปรายสาธารณะในวนน กเป นอกงานหนงท
มลนธฯ และคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ไดรวมกนจดขน
มลนธฯ มโครงการเกยวกบสอเพอประชา-
ธปไตย โดยใหความสนใจประเดนเรองบทบาทของ
สอใหมและสอทางเลอก เพราะเชอวาการรายงานขาว
และการแลกเปลยนความคดเหนทเปนอสระนน
1 “สอใหม” หรอ “นวมเดย”
(new media) ในทน ไมไดหมายถง
เฉพาะสออนเทอรเนตเทานน แต
หมายรวมไปถงสอตางๆ ทถอก�าเนดขน
ในยคใหมของการสอสาร โดยเฉพาะ
ภายหลงการปฏรปสอตามเจตนารมณ
ทสอดคลองกบรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540
จนถงปจจบน - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 107 3/2/2555 14:37:47
108 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
มความส�าคญตอสงคมประชาธปไตย ในป 2553 มลนธฯ ไดรวมสนบสนน
โครงการวจยเรอง “ผลกระทบจากพระราชบญญตวาดวยการกระท�าความผด
เกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 และนโยบายของรฐกบสทธเสรภาพในการ
แสดงความคดเหน” ซงด�าเนนงานโดยโครงการอนเทอรเนตเพอกฎหมาย
ประชาชน (iLaw) นอกจากน มลนธฯ ยงไดสนบสนนการจดพมพหนงสอ
วาดวยวกฤตการเมองทเกยวกบประเดนสอใหม ชอ Born To Be Democracy
โดยเวบไซตประชาไท (www.prachatai.com) ซงทานทสนใจหนงสอเลม
ดงกลาวนสามารถตดตอไดทเวบไซตประชาไท
ความคดทน�ามาสการจดเวทอภปรายฯ ในวนน คอความตองการ
จะทราบถงบทบาทของสอใหมในชวงกอนและหลงการเลอกตง ดงททราบ
กนดวาสอ เชน สอในเวบไซตและเคเบลทวตางๆ มบทบาทอยางมาก
ในสถานการณวกฤตทางการเมองซงรวมทงการสลายการชมนมเมอปทแลว
จนมการปดเวบไซตเปนจ�านวนมาก นอกจากนยงปรากฏในขาวเมอเรวๆ น
วา ผบ.ทบ. ไดออกมาใหความเหนตอสอใหมตางๆ
จดประสงคของการจดงานครงน คอการเปดพนทส�าหรบการแลกเปลยน
ความคดเหนเกยวกบบทบาทของสอใหมในสถานการณปจจบน ซงเปนชวง
เวลาทส�าคญอยางยงของประเทศไทย เรามความตองการและพยายามให
ทกฝายเขามารวมแสดงความคดเหน แมจะไมสามารถกลาวไดวาความ
พยายามนประสบความส�าเรจทงหมด แตหลายฝายกไดแสดงความสนใจ และ
มการน�าเสนอความเหนจากหลายฝาย ทงฝายการเมอง ฝายนกวชาการ ฝาย
นกกจกรรมดานสอ (Media activists) ทเขามาตอสรณรงคเรองสอ ซง
พวกเขาเชอวาความหลากหลายทางความคดจะท�าใหเกดระบอบประชาธปไตย
ทใชการไดจรง
กอนทเราจะเรมอภปรายครงน มลนธฯ ใครขอน�าเสนอคลปวดโอ
(video clip) บทสมภาษณสนๆ จากเยอรมน ซงเปนการสมภาษณคณมารลเธอ
HBF_NewMedia.indb 108 3/2/2555 14:37:47
109สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สปตซ กรรมการบรหารพรรคกรนในเยอรมน โดยเนอหาของบทสมภาษณน
ไดพดถงบทบาทของสอใหมในบรบทของสงคมเยอรมน
ชาวเยอรมนรอยละ 75 สามารถเขาถงอนเทอรเนต (ขณะทกรณ
ประเทศไทย มประชาชนเพยงรอย 21 เทานนทสามารถเขาถงอนเทอรเนต)
และมการใชอนเทอรเนตกนอยางแพรหลายในหมพรรคการเมอง องคกร
พฒนาเอกชนและกลมการเมองตางๆ เพอพดคยเกยวกบประเดนสาธารณะ
อยางไรกตาม แมจะมการเขาถงอนเทอรเนตแตกมปญหาเรองการใช ซง
ขอถกเถยงบางประเดนกคลายกบทเมองไทย ประเดนส�าคญคอขอถกเถยง
เรองการจ�ากดเสรภาพในอนเทอรเนตเหมอนกนในหลายๆ เรอง ในเยอรมน
มการจ�ากดและหามใน 2 ประเดนใหญ ประเดนแรกคอสอลามกทเกยวของ
กบเดก ประเดนทสองคอการประกาศจดยนของอดมการณฟาสซสตและการ
ปฏเสธการสงหารหมชาวยว สาระส�าคญของการถกเถยงคอจะปองกนอยางไร
ไมใหเรองเหลานเขาไปปรากฎในอนเทอรเนต โดยขณะเดยวกนกตองไมให
กระทบตอเสรภาพการแสดงความคดเหนของประชาชน นอกจากสองประเดน
ขางตนแลว ยงมอกหนงประเดนใหญคอการเกบรกษาขอมลของรฐ เรอง
การตอตานการกอการราย และกฎหมายหรอขอบงคบในระดบ EU ซงถอวา
ใหญกวากฎหมายของประเทศ แตศาลในประเทศมความเหนวากฎหมาย EU
บางมาตรานนขดตอรฐธรรมนญของเยอรมน
สดทายน ขอขอบพระคณทกทาน ทงผจดงาน ผรวมงาน และหวง
วาการอภปรายในวนนจะชวยใหเราไดรบความรในเรองตางๆ
HBF_NewMedia.indb 109 3/2/2555 14:37:47
110 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
หมายเหต: ในล�าดบถดจากการกลาวเปดงาน ไดมการเปดคลปวดโอวาดวย
เสรภาพของสอออนไลนกบการเคลอนไหวทางการเมอง ซงเปนการสมภาษณ
คณมาลเธอ สปตซ สมาชกคณะกรรมการกลางพรรคกรนประจ�าสหพนธรฐ
เยอรมน โดยคณสปตซไดแสดงความเหนตอบทบาทของสอใหมกบการ
เปลยนแปลงภมทศนดานสอในสงคมเยอรมนวา ในชวงไมกปทผานมา สอ
มความหลากหลายมากขน เนองจากคนเรมมโอกาสแสดงความเหนหรอจดยน
ของตนเองไปยงกลมคนทกวางขวางขนผานสออนเทอรเนต จากทแตเดม
พวกเขาไมเคยมโอกาสเชนนมากอน โดยสออนเทอรเนตดงกลาวหมายถง
บลอก ทวตเตอร และอน ๆ ทผคนมากมายใชเปนชองทางแสดงความคดเหน
คณสปตซยงเหนวาการแลกเปลยนความคดเหนบนโลกออนไลนนนได
สรางความแตกตางในเชงคณภาพอกดวย เพราะสอออนไลนท�าใหแตละคน
สามารถตงค�าถามหรอน�าเสนอปญหาทเฉพาะและมรายละเอยดไดมากขน
ซงถอเปนความเปลยนแปลงเมอเปรยบเทยบกบเมอ 20 ปกอนหนา กลาวคอ
ในอดตภมทศนดานสอ ไดถกจ�าแนกอยางชดเจนออกเปนสอของรฐสอเอกชน
สวนสอกลมปจเจกบคคลเกอบจะไมปรากฏใหเหน ขณะททกวนน ปจเจก
แตละคนสามารถสรางเวท (forum) และชมชนของตนเองบนสอออนไลนและ
น�าเสนอประเดนเรองทพวกเขาหวงใยท�าใหเนอหามความหลากหลายและ
กวางขวางมากขน
HBF_NewMedia.indb 110 3/2/2555 14:37:47
111สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ส�าหรบประเดนการเมองในโลกออนไลนในชวงหลายปทผานมา
การเมองซงคณสปตซหมายถง ส.ส. ส.ว. พรรคการเมองและหนวยงานของ
รฐ คนกลมนเขาใจวาอนเทอรเนตไมไดเปนเพยงสอกลางส�าหรบการสอสารและ
แลกเปลยนขอมลเทานน แตสงทส�าคญไปกวานน อนเทอรเนตยงเปนสอท
ท�าหนาทตรวจสอบใหเกดความโปรงใสและสามารถสรางการมสวนรวมทาง
การเมองอกดวย ความโปรงใสทวาอาจหมายถงการน�าขอมลขาวสารท
เกยวของกบการบรหารงานสาธารณะ หรอการวางแผนโครงการสาธารณะตางๆ
ไปเปดเผยในโลกออนไลน ซงท�าใหพลเมองสามารถเขามาแสดงความเหน
และวพากษวจารณได ยกตวอยางเชน พรรคกรนไดเผยแพรบางสวนท
เกยวของกบหลกการพนฐานในการเลอกตงเมอป 2005 ลงในวกออนไลน
เพอประกาศวา “มารวมสรางการเมองดวยกนเถอะ!” ซงเปนพนททจะกาวไป
ไดไกลมากในอก 2 -3 ปขางหนา ขณะเดยวกนในประเทศเยอรมนกมการ
เคลอนไหวทเขมแขงเกยวกบการเปดเผยขอมลสาธารณะ เชน มลพษดาน
สงแวดลอม โครงการกอสรางขนาดใหญของรฐ ผลกระทบจากสภาพภมอากาศ
ขอมลตางๆ ทรฐเปนผรวบรวม ซงควรเปดเผยใหเขาถงไดทางเวบไซต รวมทง
จดเกบในรปแบบทสามารถใชคอมพวเตอรอานได
สวนบทบาทของภาคประชาชน คณสปตซไดกลาวถงวฒนธรรมการใช
อนเทอรเนตเพอขบเคลอนประเดนสาธารณะ วาไดเปดกวางและมการพฒนา
HBF_NewMedia.indb 111 3/2/2555 14:37:47
112 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
มากขน โดยเหนไดชดในกลมองคกรพฒนาเอกชน เวบไซต ‘Campact!’
เปนตวอยางหนง ทเกดขนในโลกออนไลนส�าหรบเปนเวทของประชาชนใน
การเคลอนไหวทางการเมอง เวบไซตนเปนความรวมมอของเอนจโอทท�างาน
ในประเดนตางๆ และน�าประเดนสาธารณะเหลานนมาเคลอนไหวในโลกออนไลน
ไปพรอมๆ กน สวนใหญเปนกจกรรมการรณรงครวบรวมรายชอในประเดน
ตางๆ ซงกจกรรมลกษณะนไดรบความนยมอยางมาก และบางประเดนกมผ
เขารวมมากกวาหนงแสนคน มกจกรรมรณรงคจากกลมสหภาพแรงงานหรอ
กลมทเคลอนไหวเรองสทธพลเมอง รวมถงองคกรเลกๆ อนๆ เชน กจกรรมของ
โบสถ กจกรรมเหลานลวนตระหนกถงความส�าคญของการใชอนเทอรเนตใน
ชวตประจ�าวน และแนนอนวาการเคลอนไหวนขนอยกบความสามารถในการ
ใชอนเทอรเนตและงบประมาณของแตละองคกร แตกมหลายๆ โครงการท
สามารถใหขอมลประชาชนอยางโปรงใสและเปดโอกาสใหคนมสวนรวมอยาง
แขงขน โดยทไมตองลงทนอะไรมากนก ซงนบวาวธนเปนยทธศาสตรทใชไดผล
และเอนจโอจ�านวนหนงกสามารถใชอนเทอรเนตเปนเวทส�าหรบการเคลอนไหว
อยางจรงจงและประสบความส�าเรจเปนอยางมากดวย ตวอยางเชน ในป 2009
มการพดถงการสรางระบบการปดกนขอมลทางอนเทอรเนต และมประชาชน
กวาหนงแสนสามหมนคนรวมลงชอคดคานโครงการน นเปนรปแบบหนง
ของการแสดงความคดเหนผานสอออนไลน
HBF_NewMedia.indb 112 3/2/2555 14:37:47
113สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สวนเรอง ‘hate speech’ นน ในประเทศเยอรมนยงไมมขอความ
ในกฎหมายทระบวาอะไรคอ ‘hate speech’ อยางชดเจน แตอาจจะม
บางเนอหาทเขาขาย ‘hate speech’ ตวอยางเชน การปลกปนประชาชน
การเหยยดผวหรอเชอชาต หรอแนวคดขวาสดขว และการปฏเสธการฆา
ลางเผาพนธชาวยว ซงการแสดงความคดเหนในประเดนขางตนเปนเรอง
ตองหามและตองไดรบการควบคม ดงนน การควบคมการแสดงความเหน
ตองเปนประเดนทเฉพาะและชดเจน นบวาโชคดทยงไมคอยมนกการเมอง
พยายามขยายขอบเขตการควบคมใหกวางขน สวนใหญอยากใหควบคม
ในประเดนทเฉพาะและชดเจนเชนเดยวกบ 20 ปทผานมา
และในทายทสด คณมาลเธอ สปตซไดกลาววา ปจจบนเมอผคน
สามารถเขาถงเนอหาตางๆ ไดจากทกมมโลก กเกดความเหนทซบซอนและ
แตกตางกนอยางหลากหลายขนวาอะไรคอสงทเรยกวา “‘hate speech’ เชน
เนอหาหนงๆ ทปรากฏในสอออนไลนอาจจะชอบดวยกฎหมายในเยอรมน
แตขณะเดยวกนเนอหาเดยวกนนอาจจะผดกฎหมายไทยกได
HBF_NewMedia.indb 113 3/2/2555 14:37:47
114 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ผรวมอภปราย: ดร. พรสนต เลยงบญเลศชย
คณะนตศาสตร มหาวทยาลยอสสมชญ
ดร. พรงรอง รามสต รณะนนทน
คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ดร. โสรจจ หงศลดารมภ
คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ด�าเนนรายการโดย: ดร. พชญ พงษสวสด
รองคณบด คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
HBF_NewMedia.indb 114 3/2/2555 14:37:47
115สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ดร.โสรจจ หงศลดารมภ:
ทง ‘free speech’และ ‘hate speech’ ยงไมมค�าแปลภาษาไทยท
ยอมรบกน ‘free speech’ หากจะแปลวาค�าพดทมเสรภาพกยาวเกนไป ‘hate
speech’ ยงไปกนใหญเพราะไมมค�าใดทเหมาะสม ทผมตดใจเรองนเพราะมา
จากคณะอกษรศาสตร ตองท�างานเกยวกบภาษาแตกยงคดไมออกวาควรเรยก
สองค�านในภาษาไทยวาอยางไร และขอขอบคณผทรวมกนจดงานนขนมา
สองอยางนคออะไรกนแน ค�าถามหลกของเราคอจะก�าหนดเสนแบง
ระหวางสองเรองนอยางไร ซงการก�าหนดเสนแบงอาจไมเหมอนกนในทก
ประเทศ เราไดยนของเยอรมนไปแลวและกมประเทศอนทไมเหนดวยกบ
เยอรมน ซงเปนเรองธรรมดาเพราะวาเรากมบรบทของเรา คนไทยทวไปอาจ
จะเหนพองกนวาเสนแบงของเราเปนอกแบบ กอนอนควรพดเรอง ‘free
speech’ กอน เสรภาพในการพดและแสดงความคดเหนเปนสงจ�าเปนใน
ระบอบประชาธปไตย เสรภาพนอาจมความเปนนามธรรมมากกวาเสรภาพ
ดานอนๆ หรอสทธอนๆ ทมการประกาศกนในสงคมประชาธปไตย เราพดถง
เสรภาพในการรวมตวเปนสมาคม หรอเสรภาพในการเคลอนท คนไทยจะไป
อยในจงหวดไหนกได ไมมการจ�ากดเหมอนบางประเทศทจ�ากดใหอยเฉพาะ
จงหวดนนจงหวดน เสรภาพในการก�าหนดทอยอาศยของตนเอง อาจจะยง
HBF_NewMedia.indb 115 3/2/2555 14:37:47
116 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
หลงเหลอในบางประเทศ แมไมทราบแนชดแตในทางปฏบตอาจมการจ�ากด
เสรภาพอยางรนแรงมาก แมเสรภาพในการพดการแสดงความคดเหนนน
จะไมเปนรปธรรมชดเจนเหมอนการหามยายจงหวดหรอยายบาน แตถาเรา
ค�านงถงการมประชาธปไตยทใชการได เรากจ�าเปนจะตองมเสรภาพลกษณะน
ในรปแบบทมขอจ�ากดนอยทสด การใหเสรภาพตองไมนอยไปกวาน และตอง
มหลกประกนคอ ทใดกตามทเปนประชาธปไตยจะตองมเสรภาพน เพราะ
หากไมกจะเกดการบงคบขเขญใหทกคนคดและเชอแบบเดยวกน เชน ฉาก
ในภาพยนตร Star trek มมนษยตางดาวประเภทหนงทเปนเหมอนหนยนต
ทกคนพดคดแบบเดยวกนหมดเพราะมตวละครทเปนนางพญาผงสงการ พอ
นางพญาผงคดอยางไรพวกผงกคดตาม หนยนตนกเหมอนกน ไมมความคด
เปนของตวเอง ซงมนขดแยงกบอดมการณประชาธปไตยอยางชดเจน เมอ
ยอนกลบไปดเสรภาพในการพดแสดงความคดเหนมนไมไดจ�ากดอยเฉพาะ
ค�าพดทเปนภาษา เชน ภาษาไทย ภาษาองกฤษ แตวารวมไปถงการแสดงออก
ในดานอนๆ ดวย เชน การรายร�า การแสดงดนตร การเสนองานทางศลปะ ภาพถาย
ภาพวาด รวมอยในนหมด เหตผลทตองมเสรภาพในการพดแสดงความเหน
กคอเพอเปดโอกาสใหแนวคดตางๆเกดขนและไหลเวยนใหกบสอ ซงเปน
สงส�าคญมากๆ ของการปกครองระบอบประชาธปไตย เราอาจมแนวคดดๆ
ส�าหรบแกปญหาไดอยางด แตถาเราปดกนการแสดงความคดเหนสงคมกไมม
โอกาสรบรแนวคดเหลานน นคอเหตหลกๆวาท�าไมตองมเสรภาพในการแสดง
ความคดเหน ซงค�าพดและการแสดงออกทมเสรภาพทวาน เราเรยกกนสนๆ
วา ‘free speech’
แลว ‘hate speech’ คออะไร นกวชาการชาวเยอรมนไดพดไปบาง
แลว คณโยสต (Mr. Jost Pachaly) กพดไปบางแลว อาจเรยกสนๆ วา ค�าพด
ทเหยยดหยามศกดศรความเปนมนษย ในโลกตะวนตกถอวาเปนเรองใหญ
มาก ในสงคมไทยกถอวาเปนเรองใหญไมแพกนเพราะสงผลใหเกดการ
แตกหก ตวอยาง ค�าพดทวา “All niggers are idiots whose nature is to be
ruled by white people.” เปนประโยคภาษาองกฤษทพดถงคนผวสในสหรฐฯ
HBF_NewMedia.indb 116 3/2/2555 14:37:48
117สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
โดยบอกวาคนผวด�าเปนคนปญญาออนและมธรรมชาตทตองถกปกครอง
โดยคนทอยเหนอกวาเทานน ซงถอเปน hate speech เพราะเปนการตขลม
คนทงกลม อกประโยคหนงในบรบทของสหรฐอเมรกา “Asian women are
sluts.” พดถงผหญงเอเชยผวเหลองผมด�าวาชอบผชาย นกเปนการตขลม
และเปนแบบเดยวกนคอเปน ‘hate speech’ อกตวอยางหนง “Kill all the
faggot.” ประโยคนชดเจนเลย ประโยคอนๆ ทยกตวอยางมาอาจมการถกเถยง
วาไมใชการเหยยดหยาม หรอเปนการหยอกลอ แตประโยคหลงสดนไมใชเลย
faggot มนแปลวาเปนรกรวมเพศ เปนผชายรกรวมเพศ ไมไดหมายถงผหญง
เราอยาไปพดค�านเพราะเปนค�าหยาบ ประโยคนหมายความวาใหฆาคนพวกน
ใหตายหมด มนเปน ‘hate speech’ อยางตรงไปตรงมาชดเจน เพราะวาม
นยยะของการขฆา อาฆาตมาดราย ดหมนเหยยดหยามรวมเขาไป ในขณะท
สองประโยคแรกไมชดเทา
สงคมไทยกมการใชค�าหยาบกนมากมายซงเขาขาย ‘hate speech’
ถารวมการอาฆาตมาดราย ขฆา ขท�ารายรางกาย หรอตวอยางเชน “คนท
เลอกพรรคเพอไทยเปนคนโง” กเขาขายแบบเดยวกนคอตขลมคนกลมหนงวา
เปนแบบหนง นยามลาสดจาก วกพเดย (Wikipedia) สรปสนๆ ไดวา ‘hate
speech’ คอค�าพดทมงอาฆาตมาดรายคนอน การพดทดหมนเหยยดหยาม
บคคลหรอกลมบคคลตามลกษณะของบคคลอนหรอบคคลนนๆ เชน เชอชาต
เพศ ดงตวอยางทพดถงหญงเอเชย หรอกลมชาตพนธ เชน คนไทย คนลาว
และทเราพดถงคนอสานวาเปนแบบนแบบนนกเขาขาย ‘hate speech’ หรอ
พดถงคนจนวาเจก ซงสมยกอนมมากแตสมยนนอยลง ในเรองศาสนา เชน
การพดถงคนมสลม คนครสต เรองความชอบ เชน ชอบเพศเดยวกน ชอบเพศ
ตรงขาม ตวอยางในสหรฐฯทเขาขายชดเจนคอ “Kill Terrorist Bomb Their
House Kill Bush Bomb His F---in House” ประเทศไทยนนผดกฎหมายถา
ท�าแบบน “bomb his house” หมายถงวางระเบดบาน George Bush ซงเปน
hate speech เพราะมนแสดงความโกรธความเกลยด ทส�าคญคอขจะฆา จะ
ท�าราย ปาระเบดใส อกตวอยางหนงคอพวกเกยรกรวมเพศ “Turn or Burn”
HBF_NewMedia.indb 117 3/2/2555 14:37:48
118 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
และ “God Hates Fags” คอพระเจาเกลยดพวกน และแสดงวาเราสามารถ
ท�าอะไรพวกนกได สวนประโยคกอนน คอ “Turn or Burn” แปลวาจงกลบใจ
เปนคนปกต หรอมฉะนนกจะถกเผาอยในนรก
ปญหาทเปนเรองใหญคอ เราม ‘free speech’ เปนการประกนวาเรา
มสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหน มกลมคนทใชเสรภาพนสราง ‘hate
speech’ นคอปญหาของทกสงคม เยอรมน ไทย จน มหมด แตจนนอยหนอย
เพราะมการควบคมเขมงวด
ขอกลาวถงถงมตของ ‘hate speech’ และ ‘free speech’ ในทาง
การเมอง โดยขอละเรองศาสนาและการนยมชมชอบในเรองเพศเพราะอาจ
ท�าใหประเดนกระจดกระจาย เฉพาะเรองการเมอง ‘free speech’ มขอบเขต
อยแลววาอะไรทเปนการพดการแสดงความคดเหน เพยงแตรฐธรรมนญตอง
ครอบคลมประเดนทวไป ค�าถามคอสวนถกยกเวนนนมแคไหน ตวอยางจาก
เฟสบคนนเขาขาย ‘hate speech’ ไหม (ภาพประกอบ 1)1 มนมลกษณะเหมอน
กาวขาขางหนงเขาประตไปแลวแตขาอกขางยงไมเขา มนเขาขายกงหนง จาก
รปเราเหนสนข เหนควาย แลน ฯลฯ ไมรวาเปนใครเปนนกการเมองพรรคไหน
เปนการแสดงทศนคตตอนกการเมองทมาตามวถการเลอกตงโดยรวมทวไป
ไมเจาะจง
1การเผยแพรภาพประกอบจากสอใหมและสอออนไลนตามทปรากฏในหนงสอเลมนเปนไปเพอ
การอภปรายและการศกษาเทานน - กองบรรณาธการ
(ภาพประกอบ 1)
HBF_NewMedia.indb 118 3/2/2555 14:37:48
119สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ถามกฏหมาย ‘hate speech’ ในประเทศเราแลวตองขนศาลกคงตอง
เถยงกนพอสมควร ตวอยางทสองกมาจากเฟสบค (ภาพประกอบ 2) เชนกน
ดงทบอกไปแลววาไมจ�าเปนตองเปนค�าพด เปนภาพกได ตวอยางนเปนรปภาพ
ทสอถงหลายประเดน ตวจรงของยงลกษณคอใคร เหมอนมการปลอมตวให
ดดเปนผหญงแตหมายถงทกษณ สวนภาพน มาจากกลม vote no แตไมมการ
อาฆาตมาดราย ซงผมเหนวาเปน free speech เปนการแสดงความคดเหน
ทางการเมอง ทไมมการขท�าราย
(ภาพประกอบ 2)
HBF_NewMedia.indb 119 3/2/2555 14:37:48
120 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
(ภาพประกอบ 3)
สวนภาพน (ภาพประกอบ 3) เปนอกตวอยางหนงทผมเหนวายง
ไมเขาขาย hate speech กอนทคณยงลกษณจะเขาสการเมอง ถามใครพด
แบบนกบคณยงลกษณอาจมประเดนทางกฎหมายเรองหมนประมาทกนได
แตเมอนกการเมองเปนบคคลสาธารณะแลวกจะเจอการลอเลยน
ส�าหรบตวอยางน (ภาพประกอบ 4) “ขาพเจาคอทรราช” อนนกเกอบ
เขาขาย แตประเดนส�าคญคอการขอาฆาตมาดราย อกตวอยาง (ภาพประกอบ 5)
บอกวาคณอภสทธใชอ�านาจหนาทท�าใหมคนตาย ไมวาจะควรหรอไมควรกยง
เถยงกนอย ซงเปนตวอยางมาจากกลมเสอแดง
อะไรคอพรมแดนของ ‘hate speech’ กบ ‘free speech’ ทเปน ‘hate
speech’ เรามความชอบธรรมทจะเขาไปจดการไดไหม ตวอยางจากเฟสบค
เสนอภาพคณอภสทธอกแบบหนง แบบคณหนทท�าอะไรไมคอยประสบความ
ส�าเรจเพราะไมคอยมพลก�าลง มาจากกลม vote no ซงเขามสทธเสรภาพใน
การแสดงความคดเหน กอตงเปนกลมและรณรงค
การออกกฎบงคบ ‘hate speech’ นนอยทวาอะไรคอ hate speech
ถาเราจะบญญตกฎหมายตองชดเจนเพราะเปนการก�ากบสทธเสรภาพตาม
รฐธรรมนญซงตองมเหตผลรองรบทชดเจน บรบททท�าใหประเทศตะวนตก
บอกวาอะไรเปน ‘hate speech’ นนไมชด อยางในสหรฐฯ เรองสผว-ผวด�า
HBF_NewMedia.indb 120 3/2/2555 14:37:48
121สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เปนเรองใหญ ไทยเรองสผว-ผวด�าเปนเรองธรรมดาในสงคมไทย ปญหาใหญ
ของไทยคอเรองกฎหมายหมนพระบรมเดชานภาพ ซงไมตรงประเดนกบเรอง
‘hate speech’ โดยตรง การอภปรายครงนเราพดเรอง ‘hate speech’ เพราะ
ฉะนนเรากพดเฉพาะเรองน
เมอกอนอะไรทเหนตางไปจากกระแสของคนสวนใหญมากๆ มอะไรท
เสนอแลวคนสวนใหญไมเหนดวยเลย อยขอบๆ อยพกหนงแลวคนกไมสนใจ
ความเหนเหลานนกจะตายโดยธรรมชาต ดงนน การควบคมโดยเฉพาะการม
กฎหมายลงโทษคนทท�าแบบนมากเกนไปกอาจจะท�าใหเกดกระแสโตกลบ
ท�าใหคนมาสนใจมากขน และคนกอาจจะทาทายขนมา ซงท�าใหวตถประสงค
ของกฎหมายนนๆเกดขนในทางตรงขาม
(ภาพประกอบ 4)
(ภาพประกอบ 5)
HBF_NewMedia.indb 121 3/2/2555 14:37:49
122 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ดร. พชญ พงษสวสด:
ฟงรากฐานทางปรชญาจาก ดร. โสรจจแลว มประเดนนาสนใจเรอง
การเมองและการหมนประมาท อกประเดนคอความอาฆาตมาดรายในการแบง
กลมความคด ซงนาจะเปนเรองหนงทส�าคญในแงการเปนตวชวดส�าคญของ
คณภาพประชาธปไตยวาเปนอยางไรกนแน เพราะวาในสงคม ถาบงคบมาก
เกนไปกจะยงไปกนใหญ ถาไมบงคบเลย ปลอยใหตายไป บางครงมนกเหมอน
เชอโรคทไมตาย ดงนนกอนทจะเขาไปควบคมสทธเสรภาพในการแสดงความ
คดเหน ค�าจ�ากดความเปนเรองส�าคญวาเขาใจตรงกนหรอเปลา
ดร. พรงรอง รามสต รณนนท:
เนอหาการบรรยายของดร.โสรจจคลายกบสงทตงใจจะพด ขอเพมเตม
ประเดนส�าคญจากมมมองดานสอมวลชน นวมเดยซงถาตความแคบๆ กคอ
สอออนไลน แตอนทจรงเปนเรองสอใหมซงไมเคยมมากอนการปฏรปสอ
การปฏรปสอเกดเมอ 2540 ในสมยกอนพฤษภาทมฬเกดสอใหมๆ ซงเปน
ผลจากการปฏรปสอ เชน เคเบลทว ทวดาวเทยม วทยชมชนตางๆ ซงสอ
เหลานนบวาเปนสอใหมในสงคมไทย
ขอแบงประเดนตางๆ ทจะกลาวถง ดงน
• ‘hate speech’ มประเดนอะไรทเกยวของกบสอใหม
ในสงคมออนไลนบาง สทธเสรภาพในการพดและการแสดงออก
(Free speech doctrine)
• การสอสารทแสดงและสรางความเกลยดชง (hate speech)
• อนเทอรเนตกบ ‘hate speech’
• การก�ากบดแล ‘hate speech’ ออนไลน (Regulating
online hate speech)
• ‘political speech’, ‘free speech’ และ ‘hate speech’
• การปกปอง ‘free speech’ และ กดกน ‘hate speech’
ไปพรอมๆ กน ท�าไดจรงหรอ?
HBF_NewMedia.indb 122 3/2/2555 14:37:49
123สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
‘free speech’ เปนคอนเซปท (concept) เปนลทธ หรอแนวคด
การสอสารทไมมการปดกนในเชงเซนเซอรหรอการจ�ากดใดๆ ทงนตองยอมรบ
วาเปนลทธหรอคานยมแนวคดทอยในสงคมเสรประชาธปไตย ซงคนทอยใน
อ�านาจนยมกคงล�าบาก มกฏหมายสากลหลายฉบบทใหความคมครองและ
สถาปนาเสรภาพในการแสดงออก ตงแตปฎญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน
(UDHR) ซงไมมผลบงคบ สวนทสองคอกฎบตรวาดวยสทธพลเมองและสทธ
ทางการเมอง (ICCPR) บงคบใชกวา 150 ประเทศทลงนาม สวนในสามตวหลง
คอ European Convention on Human Rights, Article 13 of the American
Convention on Human Rights และ Article 9 of the African Charter on
Human and People’s Rights จะเหนวาในระดบภมภาค ยโรป อเมรกา แอฟรกา
มศาลสทธมนษยชนทมกฎหมายหรอ convention และกลไกระหวางประเทศ
ในรปแบบของศาลรวมกนของสทธมนษยชน ซงหนงในนนคอสทธเสรภาพ
ในการแสดงออก แตภมภาคเดยวในโลกทไมมคอเอเชย พดงายๆ คอหากม
คดสทธมนษยชนซงไดรบการตดสนในระดบประเทศแลว แตผเสยหายหรอ
ผฟองรสกวาคดยงไมสนสดกสามารถยนฟองตอศาลระดบภมภาคได ซงใน
อาเซยนกมหนวยงานในลกษณะแนวนคอองคกรสทธมนษยชนอาเซยนหรอ
ไอชา (ASEAN Intergovernmental Commission on Human right - AICHR)
ซงเปนแค charter เลกนอยไมถงขนเปนศาล นาสนใจวาบทบญญต (article)
ในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (UDHR) ซงเรมลงนามกนตงแตป
ค.ศ.1947 นนสามารถมองการณไกล อกทงยงสามารถสอออกไปไดโดย
ไมจ�ากดประเภทสอและไมจ�ากดพรมแดน แสดงใหเหนวาเขามองเหนการณ
ไกลวาอนาคตมนจะครอบคลม
จากนน ดร. พรงรองไดน�าเสนอภาพเกยวกบ Holocaust
(ภาพประกอบ 6) เพออธบายถงทมาของปฏญญาสากลวาดวย
สทธมนษยชน วามทมาจากความโหดรายของ Holocaust และ
มความเกยวของกน
HBF_NewMedia.indb 123 3/2/2555 14:37:49
124 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เสรภาพในการแสดงออกของนาซเยอรมน สามารถท�าใหคนคดวา
ทกอยางทฮตเลอร (Adolf Hitler) พดนนเปนความจรง แมวาหลายเรองจะเปน
‘hate speech’ แตคนกเชอวานนเปนเรองจรง ดงนนผคนจงไมคดวาสงท
ฮตเลอรพดนนเปน ‘hate speech’ อกกฎหมายหนงเกยวกบ ‘free speech’
ทนาสนใจ คอบทบญญตแกไขครงทหนงของรฐธรรมนญสหรฐอเมรกา สงท
ส�าคญทสดคอสภาคองเกรสจะไมออกกฎหมายทขดตอสทธเสรภาพในการ
แสดงออก ซงเปนผลใหกฎหมายจ�านวนไมนอยของอเมรกาทออกมาม
ผลบงคบใชแลวแตตองตกไปเพราะมคนฟองรองและศาลฎกาตดสนวาขดตอ
สทธเสรภาพใน first amendment
เรองการปกปองเสรภาพในการแสดงออก การพด การเขยน การพมพ
(ภาพประกอบ 6)
HBF_NewMedia.indb 124 3/2/2555 14:37:49
125สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
หรอแมกระทงรปวาด การแสดงออกในรปแบบใดกตามโดยปจเจกบคคลหรอ
กลมเปนสงทไดรบการคมครองสงมาก แต ‘free speech’ ของสหรฐฯ กม
ขอยกเวนอย 3 เรอง เรองแรกคอ child pornography2 รวมทงภาพโปเปลอย
ยกตวอยางเชน กรณทเจเนต แจคสน พสาวของไมเคล แจคสน ลกขนมารองเพลง
ทซเปอรโบวล (super bowl) กบจสตน ทมเบอรเลค ซงมฉากทเสอหลด
และท�าใหเอฟซซ (The Federal Communications Commission -FCC)
ซงเปนองคกรทท�าหนาทก�ากบดแลของสหรฐฯ ถกดามากมายวาปลอยฉากน
ออกมาไดอยางไรโดยไมมการเซนเซอรกลางอากาศ ซงตอนแรกบอกวาไมได
ตงใจใหหลด แตภายหลงกบอกวาตงใจใหหลดเพราะมเนอเพลงทระบวาตงใจท�า
ตวอยางนสะทอนวา obscenity หรอความอจาด โป เปลอย นนผดหลกการ
ของ ‘free speech’ เรองทสองคอการหมนประมาทและการท�าใหเสอมเสย
ชอเสยง (defamation and libel) ‘defamation’ คอการดหมนในลกษณะท
ท�าใหเสอมเสยชอเสยงแบงเปน ‘libel’ กบ ‘slander’ ซง ‘slander’ เปนสงท
นกการเมองเจอกนเยอะ เพราะ ‘slander’ เปนการท�าใหเสอมเสยชอเสยงใน
รปแบบของถอยค�าทางวาจา สวน ‘libel’ เปนลายลกษณอกษรมการบนทกไว
ชดเจน เรองทสามคอ ‘fighting word’ ซงนาสนใจมากวาสหรฐอเมรกาให
เสรภาพทกอยาง แตมขอจ�ากดตอ ‘fighting word’ คอใหใชไมได ความหมาย
ของค�าวา ‘fighting word’ จากค�าพพากษาคอ “ค�าพดทเพยงเอยออกมา
กท�าใหสรางความเจบปวดหรอเสยหาย หรอมงยยงใหเกดการกระท�าทท�าลาย
ความสงบเรยบรอย ค�าพดเหลานมคณคาทางสงคมต�ามาก แมจะสามารถ
น�าไปสการพสจนความจรงใดๆ หรอประโยชนใดๆ แตกสามารถถกคว�าได
โดยงายดวยประโยชนตอสงคมในเรองความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนด”
คอแมสงทคณพดจะเปนเรองจรงแตกท�าใหเกดความเดอดรอน ท�าใหคน
ลกขนมาฆาฟน อาฆาตมาดราย น�ามาสการสญเสยทางศลธรรมและกายภาพ
ฉะนนถาอะไรกตามทถกตความวาสามารถน�าไปสกรณตางๆ ทบอกไปนน
กถอวาเปน ‘fighting word’ 2
สอลามกทเกยวของกบเดก - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 125 3/2/2555 14:37:49
126 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ในสหรฐอเมรกา ‘hate speech’ ในโลกออนไลนโดยทวไปไมนบวา
เปน ‘fighting word’ ซงขอเสนอนยาม ‘hate speech’ ตามต�าราของ Laws
Reviews แหงหนง โดยอธบายวา ‘hate speech’ คอ วาจาหรอการแสดงออก
ทม งสรางความเกลยดชงตอปจเจกบคคล หรอกลม โดยมฐานจากอคต
เกยวกบเชอชาต ศาสนา เพศสภาพ ความฝกใฝทางเพศ สถานทเกด หรอ
ลกษณะใดๆ อนเปนการแบงแยกได อะไรกตามหรอลกษณะอนใดกตามท
แบงคณกบผม เขากบเรา หรอลกษณะทแบงเขาแบงเราได เพราะฉะนน หากมอง
ในแงนกอาจรวมถงอดมการณทางการเมองทมลกษณะแบงเขากบเรา ม
ลกษณะท classify3 คนดวย
สวนใหญ ‘hate speech’ จะปรากฏในเรองของเชอชาต เชน การ
ลอเลยนเชอชาตอะไรตางๆ ในลกษณะทไมเปนผลด มลกษณะการแบงเขา
แบงเรา มการใชคตรงขามเชน ด-เลว ขาว-ด�า เปนตน และรปแบบของการ
ปรากฏในเรองของการเปรยบเทยบ การตงชอ ตงสมญานาม การเสยดส
การตดสนดวยอคต การแบงชนชน การบรภาษ ซงความนากลวของ ‘hate
speech’ สามารถน�าไปสความขดแยงทรนแรงมากขนในสงคมทมความ
ขดแยงรนแรง และ ‘hate speech’ จะไมเกดขนในสงคมทไมมความขดแยง
พดงายๆ คอในสงคมทมความขดแยง จะมากหรอนอยกตาม ‘hate speech’
จะท�าใหเกดความขดแยงมากขน ไมวาจะเปนความขดแยงระหวางเชอชาต
ศาสนา เพศสภาพ สผว หรออะไรกตาม ซงถาทกๆ อยางราบรนกจะไมเกด
‘hate speech’ ขน และสงทรนแรงกคอ ‘hate speech’ สามารถน�าไปสการ
ปฏเสธการอยรวมกนได
ตวอยางหนงซงน�ามาจากกรณของกล มรกร วมเพศทมลกษณะ
ประชดประชน “Jesus love you and has a wonderful plan for your life:
Hell”4 ซงเปนการพดประชดวาพระเจาไมรกพวกรกรวมเพศ และสถานท
ส�าหรบกลมรกรวมเพศคอนรก ตวอยางตอมาคอ ประโยค “Homo-sexual
3 จ�าแนก - กองบรรณาธการ
4 “พระเจาทรงรกและมแผนการอนเยยมยอดส�าหรบชวตคณ: นรก” - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 126 3/2/2555 14:37:49
127สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
is threat to national security”5 ทใหความส�าคญตอความมนคงในชาต
ประเดนหนงทส�าคญมากใน ‘hate speech’ คอ ‘hate speech’ มความสมพนธ
อยางไรกบ ‘hate crime’ กคอหากเปนเพยงการดากนเรองกจบ แตถาดาแลว
ลกขนมาฆากน กคอการน�าไปสการใชความรนแรง อนนเปนปญหาสงคม นก
วจยมกบอกวาม ‘direct relationship’6 ระหวาง ‘hate speech’ กบ ‘hate crime’
หรออาชญากรรมทมพนฐานมาจากความเกลยดชง กรณทถกยกมาบอยๆ
คอนาซเยอรมนนทม ‘hate propaganda’7 ของฮตเลอร น�าไปส genocide
หรอการฆาลางเผาพนธท Auschwitz หรอในกรณของสหรฐอเมรกาทม
การ lynch หรอการรมขงฆา รมท�ารายคนผวด�า มการรวมตวกน ม speech
rally8 ซงพอหวหนาปลกใจคนถงระดบหนง คนทอยในนนกลกขนไปควา
คนด�าทเจอคนแรกแลวเอามารมขงฆา นคอรปแบบของ ‘hate speech’ ท
น�าไปส ‘hate crime’ ในรปแบบทท�าใหคนหวาดกลว
ในสหรฐอเมรกามการอธบายถงคลนสามลกของการโฆษณาชวนเชอ
ใหเกลยดชง ซง Alvin Toffler ไดพดถงคลนสามลกของของ ‘hate speech’
วา คลนลกแรกเกดขนในทศวรรษ 1960 โดยม ‘hate propaganda’ ตอตาน
ชาวยวและคนผวด�า ตอมาในทศวรรษท 1970-1980 คนเรม enlighten9 เรม
ฉลาดขน กเรมมการจดการ เรมมกฎหมายและนโยบายทจะจดการกบ ‘hate
propaganda’ จนมาถงยคทสามคอ cyber hate10 ในตอนน เปนการใชสอ
ใหม เชน พวกสอออนไลนตางๆ ท�าใหเกดการแพรหลายของ cyber hate
แลวน�าไปส ‘hate crime’11 ซงยงเปนขอสนนษฐานหรอสมมตฐานทตองการ
การพสจนทางการวจยหรอโดยใชสถตวาจรงหรอไมท ‘hate speech’ น�าไปส
‘hate crime’
5 “รกรวมเพศคอสงคกคามความมนคงของชาต” - กองบรรณาธการ
6 ความสมพนธทางตรง - กองบรรณาธการ
7 การโฆษณาชวนเชอเพอสรางความเกลยดชง - กองบรรณาธการ
8 การปราศรยในทชมนม - กองบรรณาธการ9 การรแจง - กองบรรณาธการ
10 การสรางความเกลยดชงในโลกไซเบอร - กองบรรณาธการ
11 อาชญากรรมจากความเกลยดชง - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 127 3/2/2555 14:37:50
128 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เมอพจารณาประเดนสออนเทอรเนต ซงเปนสอทเอาชนะขอจ�ากด
ของสอเดมๆ ขณะทในสมยกอน ‘hate speech’ สามารถถกก�ากบดแลไดโดย
งาย เนองจากสอเดมมลกษณะการรวมศนยสง ไมวาจะเปนวทย หนงสอพมพ
มศนยกลางคอยวเคราะหกอนน�าเสนอออกไป แตสออนเทอรเนตเปนสอ
ทมการกระจายศนยสงมาก มลกษณะขามชาต ขามพรมแดน มนไมม
jurisdiction หรอขอบเขตการบงคบใชกฎหมายทชดเจน ท�าใหกลมทตองการ
น�าเสนอ ‘hate speech’ สามารถใชอยางงายดายมากขน อกอนหนงท
ส�าคญคอ anonymity หรอความเปนนรนามบนอนเทอรเนต ท�าใหไมตอง
แสดงตววาเปนใครและไมตองรบผดชอบ รปแบบของ ‘hate speech’ ออนไลน
นนมมาก ซงเปนการเปดชองใหแกคนทเอาไปใช รวมทงพวก hate sites12
ตอกลมรกรวมเพศหรอสผวตางๆ hate e-mail ซงหากอยในฐานกลม news
group ตอตานอะไรสกอยางกจะไดรบอเมลประเภทน hate forum คอคน
ทมความคดเดยวกน เกลยดสงเดยวกนมารวมอยในฟอรมเดยวกน hate
profile ทอยใน social media และ social group และ hate clip ทมใหดในย
ทบ (youtube) หรอ video sharing unit เปนตน ประกอบดวยหลายรปแบบ
ตงแตทอยในเวบไซตจนไปถงเวบ 2.0 ซงมรปแบบ interact13 ระหวางผใชกน
มากขน
ขอยกตวอยางเวบไซตของกลม “Ku Klax Klan (KKK)” ในสหรฐอเมรกา
หรอเวบไซตของ neo-nazi หรอพวก skinhead หรอเวบทมคลปรมกระทบ
ซงมลกษณะทเปน ‘hate speech’ หรออาจเปน hate crime หรอความรนแรง
เฉยๆ กได มบางอนเหมอนกนทมลกษณะของการแบงแยก
การก�ากบดแลดานตางๆ ทเกยวกบ hate speech ในประเทศตางๆ นน
แตกตางกนไปตามปรชญาความคดและวฒนธรรมของแตละท ในกรณของ
อเมรกา ‘hate speech’ ไดรบการปกปองภายใต ‘free speech’ หมายความวา
‘hate speech’ คอ ‘free speech’ ถาพสจนไดวา hate speech คอ fighting
12 กลมเวบไซตทแสดงความเกลยดชง - กองบรรณาธการ
13 ปฏสมพนธ - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 128 3/2/2555 14:37:50
129สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
word กจะมการด�าเนนคด ขณะทในกรณของแคนาดาบอกวา ‘hate speech’
ผดกฎหมาย สวนในเยอรมนหรอออสเตรยกมการก�ากบดแล ‘hate speech’
ทเกยวกบนาซ เชน การบอกวา Holocaust14 ไมเคยเกดขน
ส�าหรบ self regulation15 ของผทท�างานดานเนอหาหรอใหบรการ
ดานเนอหามความแตกตางกน ขนอย กบมมมองของแตละประเทศตอ
แตละประเดนนวามความออนไหวเพยงใด ตวอยางสหรฐอเมรกาทฟรสไตล
เชน ผใหบรการ America online กบ Prodigy ซงเปนทงผใหบรการและเวบ
ทา (ISP and portal) ซงไมมการก�ากบดแลเลย ใครอยากน�าเสนออะไรกท�าได
ทกอยาง มลกษณะ laissez-faire คอไมมการก�ากบดแล สวนผใหบรการ
Prodigy กมการใชโปรแกรมทมการก�ากบเนอหาทจะปรากฏตอสาธารณะผาน
การใช filter หรอโปรแกรมกรองค�า เชน หากพบค�าอยาง Nazi หรอ black กจะ
ดกเอาไว ทงนเฉพาะเนอหาทปรากฏตอสาธารณะบนพนททเปนความ
รบผดชอบของเขาเทานน แตถาเปนสวนตวกไมสามารถท�าอะไรได หรอกรณ
มหาวทยาลยตางๆ กมขอหามชดเจนวาหามใชคอมพวเตอรเพอการขฆา
ละเมด หรอการใช ‘hate speech’ ในพนทไซเบอรของมหาวทยาลย หรอ
อกมาตรการหนงทตางประเทศใชคอการบลอกไปเลย โดยถอวาถาผดกฎหมาย
กมสทธและความชอบธรรมทจะบลอก สวนประเทศไทย ไมมประเดนการ
ปดกน ‘hate speech’ มแตกรณทเวบไซตทถกระงบเปนการชวคราว ท�าให
เขาไปดดวยวธปกตไมได
การพดถง ‘hate speech’ และ ‘free speech’ กอนและหลงการ
เลอกตงนนยากมาก เพราะกอนเลอกตงนกการเมองจะพยายามหลกเลยง
การพดไมด จงไมคอยเจออะไรทเปน ‘hate speech’ โดยตรงในออฟไลน
สวนในออนไลนและสออนๆ เชน ทวดาวเทยม เคเบลทวหรอวทยชมชนนน
กไมสามารถไปเกบขอมลได จงดจากรายงานของนสตปรญญาโทซงเปน
14 การสงหารหมชาวยวโดยกองทพนาซ - กองบรรณาธการ
15 การก�ากบดแลตนเอง - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 129 3/2/2555 14:37:50
130 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
media activist16 คนหนงทผนตวมาเปนนกวชาการ ซงพบวามการใช ‘hate
speech’ เปนกลวธส�าคญในการสรางความแตกแยกทางการเมอง ทงใน
เฟสบคกระทตามกระดานขาวออนไลนตางๆ หรอฟอรเวรดเมล (forward
mail) ทสงตอๆ กน ซงลกษณะทชดเจนคอการประกาศแบงแยกเปนเขา
กบเรา ไมใชคนไทย ไมใชมนษย ไมสามารถอยรวมกนได ควรแยกประเทศไป
บางทกเปนการอาฆาตมาดรายถงชวตผานทางภาษา สงเหลานปรากฏและ
เจอในออนไลนเทานน นอกจากนไดพยายามหาตวอยางทเกยวของกบการ
เลอกตง ใหค�าจ�ากดความส�าหรบ ‘hate speech’ วามลกษณะเปนการ label
หรอการตงชอ-ใหสมญานาม การตดปายวาเปนแบบนๆ ซงไมแนใจและ
คงตองใหอาจารยนตศาสตรชวยตดสนวามนยงอยในปรมณฑลของ ‘free
speech’ หรอเปลา เพราะมนคงก�ากงกนเลกนอย การตดปายวา เปนพวก
เผาบานเผาเมอง พวกดแตพด ซงดแตพดเปนวาทกรรมทเรารวาหมายถง
ใคร พวกเผาบานเผาเมองนเรากเขาใจวาหมายถงใคร ทงสองฝงเปนภาพ
ตวแทน ค�าถามคอสงเหลานเปน ‘hate speech’ ไหม หรอวาเปน ‘free
speech’ กนแน มนท�าใหเกดความรสกอยางใดอยางหนง ไมไดเกดความ
อาฆาตมาดรายแตกท�าใหเกดความรสกทไมด ถาบอกวาเปนการเหมารวมนน
อาจใช แตหากบอกวาเปน ‘hate speech’ นนกยงไมชดเจนนก การโตตอบ
กนในโลกออนไลนมทงกระทและกระทง กระทงกคอทคนเขามาตอบกระท
ซงการโตตอบมกจะเผดรอนและแรงขนเรอยๆ ตอนแรกกดากนไปมา ยงไมร
วาเปนใคร พวกไมใชสมอง สมนแมลงสาบ อกพวกกโตตอบวาพวกเผาบาน
เผาเมองโงกวาควาย ไรสมอง ซงคอนขางแรง กอนจะแรงไปถงขนการ
เปรยบเทยบ metaphor เปรยบเทยบวาสแดงเปนอยางน อนนเปนอยางน
หรอในยกตวอยางของ forward mail ทสะทอนคานยมความจงรกภกด
ตอสถาบนพระมหากษตรย พอสถาบนฯดเหมอนถกละเมดกมผเดอดรอน
ลกขนมาปกปอง ยงไปกวานน เคยมกรณของนองคนหนงทเขยนบนหนา
16
นกกจกรรมทางสงคมดานสอ - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 130 3/2/2555 14:37:50
131สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เฟสบคของตนเอง แลวคนทเหนรสกวาขอความนนมในลกษณะทหมนสถาบน
จงเอาไปสงตอๆ กน และพยายามเอา identity ตวตนตางๆ ของนองคนนไป
แชรกน สดทายกมการอาฆาตมาดรายกนซงคอนขางแรง ประมาณวาอยาก
ใหไปลงนรก
ประเดนสดทายคอ นกกฎหมายตองพจารณา คอ ‘hate speech’
กบ ‘defamation’17 กรณขอเขยนของคณเปลว สเงน18 ทคอนขางแรง
และมการใชโวหารวาทศลปบนเนอหาทคอนขางเผดรอน ผทเดอดรอนใน
กรณนคอคณทกษณ ซงโดยสวนตวเหนวาสงนมนคอ hate speech หรอ
มนคอ defamation ทเกลยดชง ท�าใหเขาต�าลงและไมมศกดศร ถกดถก
ถกเกลยดชง ซง defamation มสามเรองคอ การท�าใหถกดถก ดเปน
ตวตลก ท�าใหถกเกลยดชง มนยากเหมอนกนวาจะบอกวาคออะไร ค�าถามคอ
‘hate speech’ ถาไดรบการพสจนวาเปน ‘free speech’ จะไดรบการคมครอง
หรอไม เราตองพสจนวามนมคณสมบตอะไรบางทเขาขาย ‘hate speech’
หรอวา ‘hate speech’ เปนอะไรทเราทนไมได ไมศวไลซ และสทธของเหยอ
นนจะต�ากวาเสรภาพในการแสดงออกไหม สดทายควรม anti hate speech
ไหม ถามควรเปนอยางไร ควรจะอดทนกบ ‘hate speech’ ไหม เคยม
ตวอยางการส�ารวจจาก www.helium.com ซง 60 % ตอบวาไมทน และราว 40 %
ตอบวาทนได
ดร. พรสนต เลยงบญเลศชย:
เรอง ‘free speech’ และ ‘hate speech’ เปนประเดนทนาสนใจ
เพราะเกยวของกบปฏญญาสากลตางๆ ซงเสรภาพในการพดแสดงออกม
การรบรองทงโดยกฎหมายระหวางประเทศและกฎหมายภายในประเทศ
17
การหยามหมน - กองบรรณาธการ18
บรรณาธการหนงสอพมพไทยโพสต - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 131 3/2/2555 14:37:50
132 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
กฎหมายระหวางประเทศมการรบรองสองฉบบหลกคอปฏญญาสากลวาดวย
สทธมนษยชน และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธ
ทางการเมอง ทงสองกฎหมายนรบรองไวในมาตรา 19 สวนกฎหมายภายใน
เปนเรองของรฐธรรมนญ ในแตละประเทศทวโลกจะรบรองเรองเสรภาพใน
การแสดงออกในความคดเหน เชน รฐธรรมนญสหรฐอเมรกาบทบญญต
แกไขครงท 1 และ the first amendment รฐธรรมนญของเยอรมนมาตราท 5
สวนรฐธรรมนญของไทยอยในมาตราท 45 ประเดนส�าคญคอทงในระดบ
ระหวางประเทศและระดบประเทศมการยกและรบรองเรองสทธเสรภาพในการ
แสดงออกวาเปนสทธขนพนฐาน หมายความวาเมอคณเปนมนษย คณกม
สทธนน ฉะนนสงเดยวทจะพรากสทธของคณไปไดคอความตาย ฉะนนเรองน
จงคอนขางส�าคญมาก
จากการตดตามขาวท�าใหไดทราบวามเจาหนาทของรฐหรอ กกต. สงให
เอาปาย “Vote No” ลง รวมถงเหตการณตางๆ ของประชาชนทสนบสนน
ประชาธปตยหรอเพอไทยทไปถอปายประทวง และสดทายกมเจาหนาทรฐ
พยายามกนใหเอาปายออก ทกอยางมนสะทอนใหเหนวาผทใชอ�านาจรฐนน
เปนผปดกนสทธเสรภาพเองหรอเปลา นคอค�าถามของนกนตศาสตรทส�าคญ
ทสด หากคณไปปดกนสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนและการแสดงออก
สงนเปนเรองทรายแรงมากเพราะมนเกยวพนถงสทธเสรภาพอนๆ ดวย
โดยเรมตนจากการคดคอ freedom of thought คดเสรจกตองการแสดงออก
คอ freedom of expression ท�าไมถงตองการแสดงออก กเพราะตองการ
แสดงความคดเหนซงกคอ freedom of opinion ซงท�าไดหลายวธ เชน
การพด ซงหากมการปดกนการพด มนกจะกระทบตอเสรภาพอนๆ ดวย
เพราะมนมความเกยวของเชอมโยงกนอย ถาไปปดปากไมใหคนพดกถอวา
เปนการกระท�าตอเสรภาพในการคดและเสรภาพในการแสดงออก ฉะนน
มนจงเปนสญลกษณในการตอตานการคดของคนอนซงเปนประเดนส�าคญ
กอนทจะเนนไปทประเดน ‘hate speech’ ขออธบายเบองตนใหเหนภาพใน
มตทางกฎหมายกอน
HBF_NewMedia.indb 132 3/2/2555 14:37:50
133สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
โดยปกตแลวสทธเสรภาพทางวตถถกจ�ากดดวยไหม ในหลกนตรฐ
กบหลกรฐธรรมนญส�าคญมาก ถาประเทศใดไมยดหลกนตรฐหรอกฎหมาย
รฐธรรมนญกไมใชประชาธปไตย ถาอยากใหประเทศไทยเปนประชาธปไตย
ตองยดหลกตวน ซงกคอรฐจ�าตองรบรองรบรสทธเสรภาพของประชาชน
ทกคน จะเขาไปจ�ากดไมได จะเขาไปแทรกแซงสทธเสรภาพในการแสดงออก
ตามกฏหมายไมได อยางไรกตาม ในทางกฏหมายกมขอยกเวนอนถอวา
เปนการผอนคลายหลก คอหากปรากฏวาสทธเสรภาพตวนนเปนสทธเสรภาพ
ทจ�ากดไดดวยกฏหมาย ซงอธบายอยางสนไดวา สทธเสรภาพตามกฏหมาย
แบงเปนสองประเภทใหญคอ ประเภททหนงเรยกวาสทธเสรภาพแบบสมบรณ
เชน เสรภาพในการนบถอศาสนาซงเปน absolute right เปนสทธสมบรณ
ทรฐเขาไปแตะตองไมไดเลย สวนประเภททสองคอ relative right หรอสทธ
แบบสมพทธ หมายความวาเขาไปจ�ากดไดแตการจ�ากดตองอยภายใตหลก
นตรฐหรอรฐธรรมนญและมเงอนไข เชน ตองอธบายวาเปนไปเพอความ
มนคงของประเทศ แตความมนคงของประเทศนนกมปญหาบางประการวา
อะไรคอความมนคง อะไรคอสงทชใหเหนถงความมนคงนน อะไรคอความ
สงบเรยบรอย ซงตองมการวพากษวจารณกน เงอนไขอกอยางทสามารถ
ใชไปจ�ากดสทธเสรภาพของประชาชนคอจะตองบงคบใชเปนการทวไป พดงายๆ
กคอตองไมมการบงคบใชแบบสองมาตรฐานนนเอง อนนคอกฎหมายและ
นคอสงทส�าคญทสด แตทผานมาไมคอยเหนเจาหนาทรฐตระหนกมากนก
วาตองใชกฎหมายเมอจ�าเปนเทานน นคอหลกนตรฐทบญญตในรฐธรรมนญ
มาตรา 29 วาตองกระท�าเทาทจ�าเปน คอจ�ากดสทธของประชาชนใหนอย
ทสดเทาทจะนอยได นคอประเดนส�าคญ หลงจากนนเครองมอทจะจ�ากดสทธ
เสรภาพท�าไดดวยกฎหมายทผานสภาฯ เทานน แมวาจะมกฎหมายทไมตอง
ผานสภาฯ เชน พระราชกฤษฎกา ซงฝายบรหารสามารถผานไดเลยโดย
ไมตองผานสภาฯ แตการใชพระราชกฤษฎกาไปจ�ากดสทธเสรภาพนนขดกบ
รฐธรรมนญและถอวากระท�าไมได
HBF_NewMedia.indb 133 3/2/2555 14:37:51
134 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
กลาวโดยสรป หากถามวาเสรภาพในการพดท�าไดไหม เมอดจาก
มาตรา 45 กสามารถตอบวาท�าไดหมด แลวพยายามคดถงสงทยกมาตาม
หลกการ นนคอ มาตรา 45 วรรค 2 บอกวาการจ�ากดเสรภาพตามวรรค 1
หรอการละเมดเสรภาพในการแสดงออกนนกระท�าไมได แตกมขอยกเวนโดย
อาศยพระราชบญญตแหงกฏหมายเฉพาะคอกฎหมายทผานสภาฯ แลว ซงรฐ
ทจะออกกฏหมายมาจ�ากดกตองอธบายวาออกเพอวตถประสงคอะไร เชน
เพอรกษาความมนคง เปนตน
แลวอะไรคอพรมแดนระหวาง ‘hate speech’ กบ ‘free speech’ ซงเปน
ประเดนใหมมากส�าหรบเมองไทย เสรภาพในการพดนบวาเปนประเดนใหม
มาก ถงแมวาจะมการบญญตรบรองตงแตรฐธรรมนญฉบบท 2 ป พ.ศ. 2475
ซงหากจ�าไมผดคอมาตรา 14 ในรฐธรรมนญราชอาณาจกรสยาม แตกไมเคย
มหลกเกณฑทชดเจนวาเสรภาพในการแสดงออก-การแสดงความคดเหนคอ
อะไร ซงเมอลองพยายามน�าหลกการสากลมาจดวางในบรบทของสงคม
ไทยเพอใหเหนภาพมากทสด กจะอธบายไดวาค�าพดนนแบงเปนสองประเภท
หนงคอค�าพดทไดรบการรบรองและคมครองตามรฐธรรมนญ และสองคอ
ค�าพดทไมไดรบการรบรองและค มครองโดยรฐธรรมนญ ค�าพดทไดรบ
การรบรองตามรฐธรรมนญนนมกถกมองวาสรางสรรคคณคาในสงคมจงจะ
ไดรบการรบรอง หรอโดยอกนยยะหนงกคอ ค�าพดอะไรกไดทไมเขาขายค�าพด
ทไมไดรบการรบรอง เมอประมวลจากกฏหมายทเกยวของทงหมดมาเพอ
พจารณาวา ค�าพดทไมไดรบการรบรองนนมอะไรบาง กพบวา หนง ค�าพดท
กระทบตอความมนคงของรฐ เชน กอใหเกดการเปลยนแปลงของกฎหมาย
แผนดนหรอตวรฐบาล เชน การบอกใหแกรฐธรรมนญ เปลยนแปลงรฐบาล
โดยสภาพมนเขาขายแตตองพจารณาแยกกบการรบผด กลาวคอ อาจจะเขาขาย
ค�าพดทไมไดรบการรบรองฯ ซงเปนประเดนหนง สวนเรองความรบผด
กเปนอกประเดนหนงทตองแยกออกจากกน หรอค�าพดทกอใหเกดความ
กระดางกระเดอง กอใหเกดการละเมดกฎหมายแผนดน นคอ ‘hate speech’
ซงกอใหเกดการตอสการใชก�าลง และในทนกอาจใชเปนค�า fighting word ได
HBF_NewMedia.indb 134 3/2/2555 14:37:51
135สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ประเดนคอ fighting word ในอเมรกามนคอนขางมการถกเถยงกนมากวา
คออะไร บางส�านกความคดบอกวามนคอ ‘hate speech’ ทไมตองพดหรอ
เขยนกได เรารคราวๆ กพอ สวนค�าพดทกระทบชอเสยงเกยรตยศผอนกเปน
‘hate speech’ เหมอนกน ท�าใหดถกเกลยดชง หมนประมาท ทงหมดแสดง
ใหเหนวาในสายตาของกฏหมายมนไมมคณคา ไมตองคมครองมน มนไม
สรางสรรค เพราะดากนอยางเดยว สรปวาผลของการแสดงความคดเหนทอย
นอกเหนอรฐธรรมนญคอสงทพดแลวถกจ�ากดได หากมใครฟองรองกอาจจะ
ตองรบผด เมอท�าใหเกดความเสยหายกตองรบโทษทางกฎหมาย เชน ประมวล
กฎหมายอาญา เปนตน
ขอตงขอสงเกตถง ‘hate speech’ แมวาโดยสภาพค�าพดมนจะเปน
ค�าพดเชงท�านองยยงปลกปนกอใหเกดความกระดางกระเดองกตามท แตใน
เรองของการรบผดนนเปนคนละเรอง ซงเราตองมองในเชงเนอหาดวย หาก
พจารณาแคตวค�าพดอาจเปนค�าหยาบคาย แตเรองการรบผดตองพสจน
ในเรองของเจตนาวาคนพดมเจตนากอใหเกดความรนแรงหรอความเสยหาย
อยางไร ศาลตองพจารณาพยานหลกฐานดวย โดย หนง ตองดทเจตนา สอง
ดพฤตกรรมตางๆ และสาม ซงเปนเรองส�าคญทสด คอตองพสจนใหไดวา
ค�าพดทเปลงออกมามผลโดยตรงกอใหเกดความเสยหายจรงหรอไม สงนคอ
ระบบทรบรองใหการคมครองเสรภาพในการแสดงความคดเหนของประชาชน
อยางแทจรง ซงมาตรฐานในเมองไทยคดวายงไมมสงตางๆเหลาน หรอยง
ไมชดเจน ดงนนหากคณจะฟองรองคนอนเขาวาใช ‘hate speech’ มนอาจ
อยนอกเหนอการรบรอง และเขาอาจบอกวาเปนการหมนประมาท ซงถา
ไมสามารถพสจนใหศาลเหนไดศาลกตองยกฟอง สงนเปนหลกทวไปคอ
หลก prove beyond the reasonable doubt19 ซงหากศาลไมเหนไดโดย
ชดแจงวาคณมเจตนา หรอกลาวโดยสจรต ศาลตองยกฟองและตองยก
ผลประโยชนใหแกจ�าเลย กลาวโดยสรปคอการพจารณา ‘hate speech’ และ
‘fighting word’ ตองดในเชงรปแบบและเนอหาในเชงเจตนาดวย 19
พสจนจนสนสงสย - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 135 3/2/2555 14:37:51
136 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ในประเดนตอมา การใชกฎหมายแยกเปนสองชวง คอชวงเวลาปกตและ
ชวงเวลาสถานการณพเศษ ชวงเวลาปกตคอกฎหมายอาญา การวพากษทวไป
พ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตง ส.ส. ส.ว. กฎหมายเหลานจะ
เกยวของเชอมโยงกบการหาเสยงเลอกตง สวนชวงเวลาสถานการณพเศษ เชน
ในภาวะสงคราม กจะเปนเรองเกยวกบความมนคงตางๆ โดยจะยกมาเฉพาะ
พ.ร.ก. ฉกเฉน ซงในชวงเวลาปกตประมวลกฏหมายอาญามาตรา 116 การยให
ประชาชนกระดางกระเดองจะพบนอยมากๆ แตโดยมากการแสดงความคดเหน
ทางการเมองจะเปนคดหมนประมาทตามมาตรา 326 และ 329 มาตรา 326
คอเมอคณไปฟองวาเขาหมนประมาท เขากใชมาตรา 329 อน 3 เปนขอตอส
แยงกนวาไมไดหมนประมาท เพราะฉะนนสองมาตรานมไวเผอไดใช มาตรา
326 คอใชในการไปฟองเขาวาหมนประมาทเรา สวนมาตรา 329 ใชคมครอง
เพอสในกรณทเราถกฟอง วาเราไมไดหมนประมาทเขา เรามเจตนาตชมดวย
ความชอบธรรม
ประเดนทตองการเนนคอ ในสงคมไทยไมมการท�าใหสมดลระหวาง
หมนประมาทและเสรภาพในการแสดงความคดเหน เมอพยายามไปด
ค�าวนจฉยศาลกปรากฏวาไมม โดยมากตดอยในกรอบกฎหมายอาญามาตรา
326 กบ 329 โดยทไมเคยไดยนศาลพดถงเสรภาพในการแสดงออกหรอ
การพดทบญญตรบรองไวในรฐธรรมนญเลย ซงหากศาลระบเรองเสรภาพใน
การแสดงความคดเหนและการแสดงออกไวกจะถอเปนบรรทดฐาน และท�าให
ประชาชนเชอมนวาในระบบกระบวนการยตธรรมนนรบรองสทธเสรภาพของ
ประชาชน เพราะปจจบนคนไมคอยรดงนนจงไมกลาพดไมกลาแสดงความคด
เหน และเปนการบนทอนประชาธปไตยในระยะยาว แตจะวาศาลอยางเดยว
คงไมได ฝงทนายความผถกกลาวหากไมเคยใชประเดนนไปแยงคนฟองวา
เราใชสทธเสรภาพตามรฐธรรมนญซงรบรองเรองการใชสทธเสรภาพในการ
แสดงความคดเหน เพราะฉะนนเรองนจงสะทอนใหเหนความมดบอดในทาง
นตศาสตรทไมมการวางหลกการทชดเจน
ในชวงการเลอกตงม พ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตง
HBF_NewMedia.indb 136 3/2/2555 14:37:51
137สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ส.ส. ส.ว. มาตรา 53 เปนมาตราพระเอก เพราะมาตรา 53 อน 5 จะถกใช
มากในการเลอกตง ขอสงเกตตอนกการเมอง บทบญญตขางตนมนกวางมาก
และคลมเครอและยงไมเคยมการวางมาตรฐานใดๆ ทงสน หาก กกต. ออก
ระเบยบมาใหจ�ากดการหาเสยงท�านองน หามแสดงออก ซงอยากตงค�าถาม
ตอกระบวนการวาจะสามารถท�าใหเปนไปตามหลกการไดอยางไร เรองน
เกดขนจรง จากขาวมตชนออนไลน วนท 13 มถนายน 2554 เลขาฯ กกต. ได
หามไมใหมการแสดงออกคดคานการหาเสยงเลอกตงของหวหนาพรรค
ค�าถามคอการยกปายตางๆ เชนนท�าไดไหม เมอเชครฐธรรมนญมาตรา 27,
29 และ 45 วากนสนๆ คอเปนมาตรการทไปจ�ากดสทธเสรภาพประชาชน
เกนกวาเหต แลว กกต. ในฐานะองคกรอสระตามรฐธรรมนญมาตรา 27
ซงก�าหนดไวชดวามหนาทรบรองสทธเสรภาพตามรฐธรรมนญของประชาชน
ดงนนจงหามไมไดเพราะอาจขดตอรฐธรรมนญ ตราบใดทเขายงไมสราง
ความรนแรงจะไปหามเขาไมได ในขณะทเราพยายามจะหามรฐ แตอกแงหนง
ประชาชนกถกตองหามดวยเชนการไปท�าลายปายหาเสยง เพราะมนแสดงวา
คณไมยอมรบใหอกฝายใชสทธเสรภาพในการแสดงออกเหมอนกน
ถามการประกาศสถานการณฉกเฉนโดยภาครฐ พ.ร.ก. การบรหาร
ราชการในสถานการณฉกเฉน มาตรา 9 อน 2 บอกวารฐสามารถเขามา
หามไมใหกระท�าการใดๆ หรอหามพดโนนพดน หามแสดงออก สวนอกกรณ
หนงคอในประกาศพรก.ฉกเฉน ตามมาตรา 11 กรณนคอกรณทมการประกาศ
สถานการณฉกเฉนแบบรายแรง อน 6 ตรงนกฎหมายบอกวารฐสามารถสงการ
ใหกระท�าหรอไมกระท�าการใดๆ อนนกไปลดรอนสทธเสรภาพของประชาชน
ในการแสดงความคดเหนดวย ซงปญหามนจะไมเกดขนถามนเกดสถานการณ
ฉกเฉนขนจรงๆ และจ�าเปนตองประกาศ ในกฏหมายบอกวาพงประกาศ
เพราะมอบอ�านาจใหฝายบรหารเพอควบคมสถานการณฉกเฉนใหกลบมาเปน
สถานการณปกต นคอหลกการของกฎหมาย แตส�าหรบสงคมไทยกลบกลาย
เปนการท�าใหเกดภาวะฉกเฉนเทยมหรอจอมปลอม ทผานมากเหนอยวาเปน
อยางไร หากรฐบาลใดๆ ประกาศแบบนนแลวอ�านาจรวบไปอยทรฐบาล
HBF_NewMedia.indb 137 3/2/2555 14:37:51
138 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
มนกเปนการละเมดสทธเสรภาพทนท ตามท ดร. พรงรองไดชใหเหนวาเวบไซต
ถกปดไปเปนจ�านวนมาก ไมสามารถโพสตความเหนในเฟสบค ท�าอะไรกไม
ได ซงหากมนเปนสถานการณฉกเฉนจรงๆ กจะไมเกดปญหา แตนมนเกดขน
ภายใตภาวะฉกเฉนปลอมๆ ในขณะทตางประเทศเขามการถวงดลการประกาศ
การเกดสภาวะฉกเฉน แตในประเทศไทยกลบไมม ซงขอเสนอวาตองมองคกร
ตรวจสอบ ตวอยางเชนประเทศฝรงเศส ประธานาธบดประกาศสถานการณ
ฉกเฉน ศาลปกครองกจะเขามาตรวจสอบวาฉกเฉนจรงหรอไม ถาฉกเฉนไมจรง
กจะถกยกเลกค�าสงสถานการณฉกเฉน แตหากเสนอประเดนนขนมาอาจ
มความกงวลประเดนเรองตลาภวฒนหรอเปลา เรากอาจแกไขโดยมงไป
ควบคมการตอระยะเวลาสถานการณฉกเฉนแทนกรณการควบคมกอนการ
ประกาศได ปจจบนเวลาจะตอระยะเวลาสถานการณฉกเฉนกจะมการพจารณา
โดยคณะรฐมนตร ซงเมองนอกไมท�าแบบนแตมการท�าใหสมดลโดยเอาเขา
สภาฯ และใหมการลงคะแนนเสยง เพราะสภาฯ เปนตวแทนของประชาชน ฉะนน
มความชอบธรรมมากทสด ขอสรปสนๆ ถงหลกการวา หากมเจตนาสจรต
ใหพดแสดงความเหนออกไปเลยเพราะมรฐธรรมนญรบรองอย และภาครฐเอง
กตองทองมาตรา 27 เอาไว ขอยกเวนอยาง ‘hate speech’ มนอยนอกการ
รบรองของรฐธรรมนญซงตองมการพสจนจากขอสงสย ซงไปฟองแลวรบผด
จากตรงนนได
การจ�ากดสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนคอการลดรอนสทธ
เสรภาพของประชาชน ขดหลกการ รฐบาลตองคดวาภาคประชาชนนนม
หนาทในการตรวจสอบรฐบาลดวย ดงนนจงตองยดหลกสากลคอตองปลอยให
คนพดแลวแลกเปลยนความคดกน มนจะดขนเยอะ
สดทาย ขออางถงค�าวนจฉยศาลสงสดของสหรฐอเมรกาในคด
ทเกยวของกบสทธเสรภาพในการแสดงออกทางการเมองและศาลตดสนใน
ป 2004 “It is the duty of citizens to criticize the Government”20 ตรงน
20 “มนเปนหนาทของพลเมองทจะวพากษวจารณรฐบาล/การวพากษวจารณรฐบาลเปนหนาท
ของพลเมอง” - กองบรรณาธการ)
HBF_NewMedia.indb 138 3/2/2555 14:37:51
139สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
อาจดเหมอนขดแยงกน เพราะการแสดงออก-การแสดงความคดเหนเปน
เสรภาพ แตศาลบอกวาเปน duty คอเปนหนาทไมใชแคเฉพาะเสรภาพ แต
เปนหนาทของประชาชนทจะวพากษวจารณการท�างานของรฐบาล และนคอ
ระบอบประชาธปไตยและหลกนตรฐทแทจรง
HBF_NewMedia.indb 139 3/2/2555 14:37:51
140 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ผรวมอภปราย: คณชลรช จตไนธรรม คณะกรรมการการเลอกตง (กกต.)
คณจรนช เปรมชยพร เวบไซตประชาไท
คณปราปต บนปาน เวปไซตมตชนออนไลน
คณบญยอด ถนไทย พรรคประชาธปตย
คณจราย หวงทรพย พรรคเพอไทย
คณอาทตย สรยะวงศกล เครอขายพลเมองเนต
ด�าเนนรายการโดย: ดร. พชญ พงษสวสด
รองคณบด คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
HBF_NewMedia.indb 140 3/2/2555 14:37:51
141สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
คณชลรช จตไนธรรม:
หวขอนเปนเรองใหมมากส�าหรบ กกต. ในมมมองแรกๆ อาจมองในแง
ของกฏหมายการเลอกตง การเลอกตงเกยวของกบคนหลายฝาย ในสงคม
ประชาธปไตยมเสรภาพส�าคญ 4 ประการ คอ ตองมเสรภาพในการแสดง
ความคดเหน สอตองเสร ตองมกระบวนการยตธรรมทเทยงตรงเทยงธรรม ซง
หมายถงศาลยตธรรม ตองมการเลอกตงเปนกลไกหนงของสงคมประชาธไตย
และตองมประชาชนทกระตอรอรนในการแสดงความคดเหนทางการเมอง โดย
เฉพาะสอใหมอยางสอออนไลนเปนสอทชวยเออใหประชาชนสามารถมสทธ
เสรภาพในการแสดงความคดเหนได
ค�าถามคอ ท�าอยางไรการเลอกตงในสงคมประชาธปไตยจงจะให
ขอมลขาวสารแกผสมครและประชาชนอยางเพยงพอ ประชาชนตองรขอมล
พรรคการเมองกหาเสยงไป ดงนนควรมขนตอนตางๆ อยางไร ทงในสอดงเดม
เชน สอหนงสอพมพ และในพนทสอใหม เชน อนเทอรเนต ฯลฯ บคลากร
ของ กกต. สวนใหญเปนคนรนโบราณ อายเยอะ แตคนทใชสอใหมๆ มกจะเปน
คนรนอาย 30 เศษๆ หรอ 20 ตนๆ ในตางประเทศกมการใชสอใหม เชน
HBF_NewMedia.indb 141 3/2/2555 14:37:52
142 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สหรฐอเมรกา สงคโปร เปนตน สอเหลานไปเปลยนการเลอกตงของเขา
ส�าหรบสอออนไลน กกต. ไมตองไปควบคม เพราะมนควบคมสอ
ออนไลนในโลกเสรไมได เพราะหนง เปนสทธเสรภาพดานความคด สองเปน
สงคมออนไลนทไรพรมแดน เพราะฉะนนการวางกฎกตกาจงยาก ในเรองน
จะเหนวามกฎหมายบางอยางทเกยวของกบสทธเสรภาพในการแสดงความ
คดเหนเกดขน และ กกต. เองกตระหนกรวาการเมองในทใดกตามทม social
media ซงเปนกลไกในการสอสารทหยดยงไมได การเมองนนกเปลยนแปลงไป
ปจจบน จ�านวนคนใชเฟสบคในเมองไทยมเกอบ 10 ลานคน ใชทวตเตอร
เกอบ 4 แสน บลอกตางๆ อกประมาณ 5-7 แสนคน แตจ�านวนทงหมดนจ�ากด
อยทคนทใชเทคโนโลยไดเทานน ไมใชคนทวไป การเลอกตงครงนของไทย
เปลยนจากการใชเวบไซตธรรมดามาใชเครองมอบนอนเทอรเนตมากขน
หลงจากรวมงานสมมนาในประเดนสอใหมท กกต. ไดมโอกาสไปรวมงาน กกต.
กกลบมาฟนฟปรบปรงหนาบลอกใหม ซง กกต. เองกมเวบไซตทใหความรดาน
กฏหมาย สวนใน social media เปนการใหขอมลตางๆรวมถงกฏหมายท
เกยวของ เชน กฎหมายเลอกตง เปนตน นอกจากนยงมกฎหมายพรรคการเมอง
และระเบยบตางๆ ทออกมา รวมทง พ.ร.บ. เกยวกบคอมพวเตอร อยางมาตรา 14
เพราะในอนเทอรเนตหากมขอมลเทจเขาไปและท�าเสยหายแกผอน กรณน
กกต. ไดขอความรวมมอกบ ICT โดยหาขอมลตางๆ ทถกรองเรยน เนองจาก
การกระท�าใดไมมการรองเรยนกไมมการสอบสวน แตหากมการรองเรยนก
ตองท�าการสอบสวนวาเปนขอมลทมผลตอความมนคง การกอการราย
และกฎหมายอาญาหรอไม นอกจากน เมอมคนน�าไปเผยแพรแลวมคน
รทวต (retweet) หรอเผยแพรซ�าขอมลเทจทคนอนพดตอๆ กนไป กถอวา
เกยวของดวย หากมคนรองเรยนมากตองมการด�าเนนการไปตามกฎหมาย
ถามไฟลกสอบสวนตามลอกไฟล (log-file) ไดแตถาไมมกสบสวนไมได และ
ทเลดลอดไปนอกอ�านาจอธปไตยหรอตางประเทศกด�าเนนการไมได
HBF_NewMedia.indb 142 3/2/2555 14:37:52
143สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
มาตรา 45 บอกวาบคคลยอมมเสรภาพในการพดเพราะเปนสงคม
ประชาธปไตย การจ�ากดสทธเสรภาพจะตองออกเปนกฎหมายผานรฐสภา การ
ใช social media เปนเสรของระบบประชาธปไตยแตตองอยบนพนฐานความ
รบผดชอบและเปนสงสรางสรรค ดงนน ‘free speech’ ไมควรเปน hate speech
ซงอาจมภาษาเฉพาะบางอยาง มกฏเกณฑกตกามารยาท เนองจากจตส�านก
ในสงคมไทยตองมสองอยางคอความรบผดชอบ ศลขอท 4 สมมาวาจา คดด
ท�าด วจารณสรางสรรค ไมท�ารายใคร ไมกอใหเกดความจงเกลยดจงชง ซง
นนเปนสงทรฐธรรมนญรบรองอยแลว นอกจากสทธเสรภาพในการแสดง
ความคดเหนแลว ประชาชนมสทธทจะรบทราบขอมลขาวสารจากหนวยงาน
ตางๆ ของรฐตางได ซงมกฎหมายออกมารองรบ ท�าใหสามารถเขาถงขอมล
ไดเรวขนกวาเดม
กกต. มมาตราส�าคญทเกยวของคอ มาตรา 99 อางถงหลกเกณฑของ
รฐซงใหมสถานทตดประกาศหาเสยงลกษณะแบบ hard ware โดยไมไดคดถง
สอออนไลน เชน พมพเอกสารของพรรคแลวจดสงใหตามบาน จดสรรให
ผสมครออกสอวทยประกาศซงผสมครไมสามารถเชาออกประกาศเองได แตก
ไมไดถกจ�ากดเพราะมสอออนไลน และ กกต. กจดสรรใหออกในชองทางสอรฐ
นอกจากนยงหามผ สมครพรรคการเมองและผ ใดตดประกาศแผนปายท
เกยวกบการเลอกตงในทสาธารณะและทเอกชน แตสาเหตทยงเหนปายตดอย
นนมาจากทองถนเปนผจดการ ถาเปนปายหาเสยงตดไดฟรแตปายโฆษณาตอง
เสยเงน อนนเปนขอยกเวนตาม พ.ร.บ. รกษาความสะอาดของทองถน หาม
โฆษณาหาเสยงตามวทยกระจายเสยงและโทรทศนท กกต. ไมไดหาให ซงไม
แนใจวาในอนาคต กกต. อาจจะท�าชองใน social media ใหหรอเปลา เพราะ
มนฟร นอกจากนยงมการหามปดประกาศแผนปาย ปกตแผนปายจะเปน
กระดาษ A3 แตปายโปสเตอรเปนไมอด ปายของพนธมตรทมสญลกษณพรรค
แมรณรงค vote no กเปนปายหาเสยง การรณรงค vote no ในกรณทมผสมคร
HBF_NewMedia.indb 143 3/2/2555 14:37:52
144 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
แคสองรายจะมผลมากแตหากมหลายรายนนไมมผลตามกฏหมาย สวนใน
มาตรา 150 อางถงความผดเกยวกบผใดเปดเผยเกยวกบการลงคะแนน ซง
การใช social media มนเรวมาก ดงนน 7 วนกอนการเลอกตง ตองระมดระวง
เรองโพล สวนขอหามอนๆ อยางเรองเอกสารกแจกจายได แตหามโปรยทง
ระหวางทาง อยางในตางประเทศ เชน บราซลมการโปรยไปทว หาก ส.ส. บาน
เราใชวธน เพอใหทนสมยกฎหมายใหมอาจจะออกโดย กกต. กอนญาตตามนน
ผสมครใชรถจดเวทหาเสยงเลอกตงไดนอกจากเวทของ กกต. ซงอนทจรงแลว
กกต.จดเวทกลางใหผสมครดวยแตคนไปนอยกวาเวททพรรคจด นอกจากนยง
มระเบยบเกยวกบปายหาเสยงทมรปถายซงหามท�าคลายบตรเลอกตง แตมน
มการสแกนจากตางประเทศแลวเผยแพรออนไลนไปแลว ตามตวอยางของ
เพอไทยซงมการแกไขในพระราชกจจานเบกษาของพรรคเมอป 2550 คนท
ออกแบบลมเรองโลโก (logo) ในบตรเลอกตง แตกอนมนไมมโลโกในบตร
เลอกตง มแตชอพรรคเพงมในการเลอกตงครงน ตวโลโกนมก�าหนดอยใน
ราชกจจานเบกษาของพรรคเพอไทยเอง
ส�าหรบการโฆษณาหาเสยงในเวบไซต เมอไปดค�าแปลของเวบไซตก
ตองไปดวารวมถง social network ตางๆ หรอเปลา กตองไปดวาเปนเวบเพจ
หลายๆ หนารวมกนหรอเปนไฮเปอรลงค (hyperlink) จดท�าขอมล แตพนทเกบ
ขอมลอยท URL คนเขาไปหาในอนเทอรเนตโดยใส address ไป คนกร เพราะ
ฉะนนยทบหรอทวตเตอร มนกเวบไซตประเภทหนงนนเอง สงทรจกกนทวไป
มสามสอยาง เชน เฟสบคหรอ ทวตเตอร ทเขาใชกน แตทเมองนอกมมาก
กวาน ตามท กกต. ไดตดตามดตอนนในเฟสบคพรรคเพอไทย มราว 70,000 คน
ประชาธปตยประมาณ 20,000 กวาคน พรรคคณชวทย เบอร 5 มประมาณ
500 กวาคน ไมแนใจวาเปนวาเมอคนเขาไปดแลวมนจะกระจายไปในทอนๆ
เหมอนในทฤษฎทมการสงตอเปนวงกวางหรอไม ครงแรก กกต. กยงงงๆ แต
หลงจากทมการตงหลกวา ถามอนเทอรเนตแลวใครๆ กสมครเปนสมาชกไดหมด
HBF_NewMedia.indb 144 3/2/2555 14:37:52
145สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
คาใชจายเปนรายเดอน 3 เดอน อยางไรกตาม พรรคการเมองตองรายงาน
คาใชจายในการนดวย เชน งานบางอยางไปจางเขาท�าหรอจางอาสาสมครท�า
ทส�าคญคอหามโฆษณาสงทเปนคณเปนโทษหลง 18.00 น. กอนวนเลอกตง
คอเยนวนท 2 กรกฎาคม 2554 ซงเปนเรองทนากงวลเพราะการระบวากอน
การเลอกตง 1 วนนนเขยนไวไมชด และตองระมดระวงหามไปหาเสยงใน
บรเวณเลอกตง
ในสอออนไลน ถาเกดละเมดขอหามหรอท�าไปแลวจะพสจนอยางไร
กตองไปสมพนธกบ ICT ทเกบไฟลไว แตทส�าคญคอตองมคนรองเรยนมากอน
ถงจะไปพสจนได การควบคมเนอหา การโพสตขอความอะไรนนเปน ‘free
speech’ แตวาตองเปนไปตามกฎหมายเลอกตง และกฎหมายอนเชนกฎหมาย
พรรคการเมอง กฎหมายอาญา มาตรา 236 หรอกฎหมายอนๆ ทเกยวของ
และทตองระวงคอการใชสอหลง 18.00 น. กอนการเลอกตง
คณบญยอด สขถนไทย:
ผมเคยท�างานดานโทรทศนมา 18 ปและมาท�างานดานการเมองได
สก 2 ป ซงวนนตองขอบคณวทยากรทานอนๆ ทใหความรเรอง ‘hate speech’
และ ’free speech’ ซงเปนเรองใหมมากและท�าใหเหนความชดเจนมากขน
นวมเดยเปนเรองนาสนใจ พรรคการเมองอยางประชาธปตยกน�ามาใช นอกจาก
จะมเพจของประชาธปตยแลวกจะมเพจของนกการเมองแตละคนดวย เชน
คณอภรกษ โกษะโยธน มแฟนเพจ 148,000 กวาคน คณกรณ จาตกวณช
ม 182,000 กวาคน และคณอภสทธ เวชชาชวะ มคนตดตาม 665,000 กวาคน
เพราะฉะนนมนเปนการสอสารถงประชาชนถงกลมแฟนไดเปนอยางดรวดเรว
และกวางมากยงขน เมอไมนานมาน ทางพรรคไดมการคยกนวานกการเมอง
ทกคนควรมเฟสบคแตกมนกการเมองทอายมากกวา 50 ปอยพอสมควร
ซงอาจไมเหมาะสม เพราะแมแตคนอายประมาณ 40 ตนๆ ยงตาม social
HBF_NewMedia.indb 145 3/2/2555 14:37:52
146 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
media ไมคอยทน และบางครงกท�าไมเปนจงตองใหทมงานหรอเลขาฯ ท�าให
สงทประชาธปตยใชนอกจากเรองแฟนเพจแลวยงเขาไปในเฟสบค Flicker หรอ
ท�า live streaming ในเฟสบคและกมการใสโฆษณาในชวงการเลอกตงโดยไป
ซอแบนเนอรและม application ส�าหรบคนใช ไอโฟนเราใชความหลากหลายใน
นวมเดยมากยงขนซงเราเชอวามผลตอการตดสนใจ ลาสดทผานมาคณอภสทธ
ไดเขยนเรองความในใจในเฟสบคของตนเองมา 3 ตอน และสอตางๆ กน�ามา
ขยายตอ อยางนอยทสดกมสอทเราสามารถพดตรงๆ และควบคมไดวาจะพด
อะไรบาง อกทงมการตอบโตตามมาซงเปนเรองธรรมชาต
เมอพจารณาเรอง ‘hate speech’ ในมมมองของนกการเมอง โดย
สวนตวไมเหนดวยกบนยาม ‘hate speech’ ของ ดร. โสรจจ ทวา ‘หากไมถง
กบขฆาอาฆาตมาดรายไมถอเปน ‘hate speech’’ แตเหนวา ‘hate speech’
คอการเหยยดหยาม ดหมน เกลยดชง ท�าใหเขาใจผด หรอพดความเทจไป
ในนนเพอโยงใหคนเกลยดชงหรอไมชนชอบ และทงหมดทเปนความเทจ
มนควรเปน ‘hate speech’ เพราะวาไมไดเกดขนจากเจตนาทบรสทธ นคอ
ประเดนแรก เรองทสองประเดนสดทายท ดร. พรงรองพดถงกรณทมการเขยน
วาใครเผาเมอง แลวระบชอบคคลบางคนนน ดร. พรงรองตงค�าถามวาเปน
‘hate speech’ หรอไม ซงโดยสวนตวมความเหนวา ถาเปนขอเทจจรงมนก
ไมใช ‘hate speech’ ซงตองไปพสจนกน สวนประเดนของ ดร. พรสนตจาก
คณะนตศาสตร เรองเสรภาพในการพดเปนสงทรฐธรรมนญรบรอง แต
เสรภาพในการพดแสดงความคดเหนนนตองไมรดรอนสทธเสรภาพของคนอน
ดวยเชนกน เชน การยกปายเมอมการหาเสยง ค�าถามคอเราไปยกไดหรอไม
กกต. มกฎกตกา การเขาขดขวางการหาเสยงนนท�าไมได กรณทคนสามสคน
ยกปายแลวตะโกนนนเปนการใชวธจดตงซงใครกท�าไดถาตงทมแบบนน
ประมาณ 20 ทม ทมละ 10 คนยกปายตดตามทกขบวนทอกฝายหนงไป เรอง
อยางนไมยตธรรม และตองมการควบคมเพราะเราตองใหเกดความเปนธรรม
HBF_NewMedia.indb 146 3/2/2555 14:37:53
147สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ในการหาเสยงทสามารถเขาไปไดทกท สมยกอนป 2550 ผสมครไปไหนกได
เสอเบอร 10, 11, 12 ทใชหาเสยงในสมยนนเปนสแดง ตอนนนไมมใครตง
ค�าถามวาท�าไมตองใชสแดง แลวใชสแดงไดอยางไร ปนแมวาจะใสตวเกา
เบอร 10 ซงตรงกบเบอรพรรคแตเปนสแดงกมตงค�าถาม และเสอตวนนกลาย
เปนสญลกษณเชงสญญะบางอยางทเกดขนวา เบอร 10 สแดงแปลวาอะไร
ส�าหรบนวมเดยนนมเสรภาพมากกวาสอปกตไหม ผมมขอโตแยงวา
คงตองตงค�าถามอยางนกอนวา หากเรามความเหนวาสอทกสอควรมเสรภาพ
เทากน เรองไหนทลงในสอหลกไมไดกควรจะลงในนวมเดยไมได ตวอยาง
เชน กรณทมกรรมการสบสวนเรองการตดตอคลปเสยงของอภสทธซงสอปกต
ไมมใครลง แลวสอบางสอเอาไปลง กรรมาธการกลงดาบ แตมสอยกษใหญ
เอาไปลงทงทตดตอและไมตดตอ ค�าถามคอวาท�าไมสอบางแหงเอาไปลงได
แตอกสอลงไมได จงให ICT ตรวจสอบเรองนผานคณะกรรมาธการพฒนาการ
สอสารมวลชนและการมสวนรวมของประชาชน ขอตงค�าถามตอ ICT วาท�าไม
สออนเทอรเนตทเปนสอ big name จงเอาเรองนไปลงได ซง ICT กตอง
ด�าเนนการตามงานของเขา แตประเดนค�าถามคอ หาก new media มเสรภาพ
มากกวา ดาใครกได เมอเปนนกการเมองตองไดรบการวพากษวจารณ แต
อนทจรงแลวนกการเมองโดนดาไดจรงๆ หรอไม สปดาหทแลวไปเจอเพอน
ทโรงแรม ซงโตะขางๆ มสภาพบรษและสภาพสตรนงอย ผชายคนนนหนมา
ยกนวกลางให จงเดนไปถามวาพดค�าหยาบกบผมไดอยางไรเราไมรจกกน
เขาตอบวาถากเจอมงขางนอกกตบมงแลว ค�าถามคอนกการเมองทกคนถกดา
ไดในทสาธารณะดวยค�าหยาบคายอยางนนหรอ และการวพากษวจารณใน
สอสาธารณะจะท�าใหสทธเสรภาพของนกการเมองนนนอยลงไปหรอไม และ
เราคงตองตงค�าถามดวยวาท�าไมเราไมใหความเปนธรรมตอทกอาชพเชน
เดยวกน
ส�าหรบเรองของ ‘hate speech’ ตองชดเจน ไมมขอยกเวน และตองใช
HBF_NewMedia.indb 147 3/2/2555 14:37:53
148 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
กระบวนการฟองรองเรองการหมนประมาทตามไป แตนกการเมองระดบสง
หลายคนเขาไมฟองและถกดาฟร เมอเกดการดาฟรมากขน ๆ กมคาจางดวย
มหลายคนหลายเวบไซตทรบจางดาเพราะคนเหลานนไมฟองคนทท�า เพราะ
ทานอยในระดบทไมอยากลงมามปญหาหรอลงมาคดเลกคดนอย และถกดาฟร
ไปจนถงสถาบนฯ มเวบไซตไหนทเขยนขางๆ ค ๆ แปลค�าผวนบาง หรออะไร
ตางๆหรอเชงสญลกษณแลวแตะสถาบนฯ อยางรนแรงในแบบทไมเคยมมา
กอนในสงคมไทย เชอวาหลายทานคงเคยเหนเพราะตนเองกเคยไดรบฟอรเวรด
เมล แตไมไดเปด จงชวยแจง ICT และตองเตอนวาอยาฟอรเวรดอก เพราะจะ
กลายเปนแนวรวมดวย แมปดอเมลลตนฉบบไปเมอสองปทแลวแต ฟอรเวรด
เมลยงอย ควรมผทเขามาดแลเรองนทางเวบไซตและนวมเดยตางๆ รวมทง คณะ
กรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงชาต
(กสทช.) ทจะตงขนตองดแลเรองนอยางชดเจนและใหความรกบประชาชน
เรองนไมมใครควบคมเราได เราตองควบคมตวเรา เราตองบอกวา
สงเหลานไมเปนธรรมทไปดาคนอนฟรๆ มนนาละอายทเราจะพด เขยนค�า
หยาบคายลงไป แมวารวมกนปกปดชอแตกตรวจสอบได หรอคดวาเปนการ
แสดงความเหนสวนตวแตเรากตองมความรบผดชอบดวย ซงตองเหนอ
กฏหมายไมใชแคตามกฎหมาย และสงคมไทยยงตองการดแลเรองกฏหมาย
ดวย
คณจราย หวงทรพย:
การตอบโตทางการเมองเชน “ดแตพด” หรอ “ใครเผาเมอง” คงไมจบ
สนโดยงาย จงขออภปรายในประเดนเรองสอใหมกบพรรคการเมองตามหวขอ
ตามทคณบญยอดพดถงเฟสบคของคณอภสทธ คณกรณ คณอภรกษ
กด คณบญยอดตงค�าถามถงการโตตอบบนจอวาเปนของจรงหรอเปลา
เนองจากการสอสารผานโลกไซเบอรเราไมเหนหนาตาชดเจนวาเปนใคร ยกเวน
HBF_NewMedia.indb 148 3/2/2555 14:37:53
149สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ไปตรวจสอบ IP ในสวนของพรรคเพอไทยสวนใหญมกถกกลาวหาวาท�า
เพอไพร ซงมการใชค�านเยอะ สาเหตทคนกลาวถงแบบนเพราะพรรคเพอไทย
ใหประชากรทวไปเขาไปอยในปรามดอยปต คอเอาประชากรคนไทยทงประเทศ
ใสเขาไปกอนแลวเขยา คนกรงเทพฯ คนหวเมองตางจงหวดถกแบงแยกชดเจน
เหมอนท�า sampling1 ในการท�าวจย เพราะฉะนน จะเหนไดวานโยบายของ
เพอไทยเกาะกลมไปทคนทมรายไดนอย หรอรายไดกลางลงมาต�า ประชากร
เหลานมเกนครงหนงของประเทศ ดงนนนโยบายของเพอไทยจงไปทกลม
เหลานน เชน 30 บาทรกษาทกโรค กองทนหมบาน สวนคนรวยทางพรรค
เชอวาคนรวยเหลานนคงไมอยากใหใครจน ฉะนนนโยบายจงไปพรอมๆ กน
แบบอตราสวน 80:20 หมายความวา 80 คอคนรากหญา สวน 20 คอคนทพอจะ
มสตางคบาง เพราะฉะนนวธการสอสารกบประะชาชนจงแบงเปนกอนทหนง
คอ 60 เปอรเซนในเชงประจกษ คอประชาชนจะพดตอบอกตอไป นคอวธการ
ของพรรคเพอไทย ท�าไมเราตองประกนราคาขาว ท�าไมเราตองม 30 บาท
รกษาทกโรค ท�าไมเราตองสรางเมองใหมซงอนนจะบอกตอๆ กนไป แตวธการ
สอสารบนอนเทอรเนตเรากไมละทง เชน การทคณยงลกษณไปไถนา ปลก
ขาวแลวมการโพสในเฟสบคมนมมานานแลวตงแตสมยทไฮไฟว (Hi5) ดง แต
กลมเปาหมายของพรรคเพอไทยมทวประเทศ คณบญยอดบอกวาประชากร
ในเฟสบคมประมาณ 10 ลานคน ทานอภสทธได 100,000 คน หากเปนไป
ตามนน ประชากรทมเฟสบคเหลานคงมไอแพดหรอไอโฟนตดตวประมาณ
5 ลานคน ทเหลอกไปใชตามรานอนเทอรเนต และหากค�านวนแลวคง
ประมาณ 0.8% ของทงหมด สวนประชาชนทเขาไถนาหรอเยบปกถกรอยอย
เขาฟงวทยถง 15% และทเหลอเพอไทยสอสารผานสอหลก สวนทม
คนยกปาย “ดแตพด” ซงกไมรวาเปนเสอเหลองหรอเสอแดงนนกตองเปนไป
1 การจ�าแนกกลมตวอยาง - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 149 3/2/2555 14:37:53
150 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ตามกระบวนการทางกฎหมาย แตถายกแลวไมมใครเหนกไมเกดการขยายความ
ของสอแนนอน เมอสอไมขยายความ หนงสอพมพไมลง คณสรยทธไมเอาไป
ขยายความในตอนเชา คณกตตไมขยายความตอ เชามากตองมการลอกนใน
เฟสบคซงไมนาแปลกใจและเปนเรองปกต เปนเรองทตองพจารณาสงเคราะห
โดยสวนตวเหนดวยกบสงทวทยากรในชวงกอนหนานทพดถงโลก
globalization2 ทขบเคลอนกนไป บางสอ เชน ทวตเตอร หลายทานยงไมรจก
แตบางคนทเขาเหนปายหาเสยงมาทงวน พอตกเยนกไปแสดงความคดเหน
ในโลกไซเบอร ทงน ไมวาความจรงจะมอะไรเกดขน การสงเคราะหสอของ
มนษยนนสามารถใชวจารณญาณสวนหนงได แตอกสวนหนงนนใชไมได เพราะ
ฉะนนพรรคการเมองเหมอนเราไปดหนง เราจองตวบายโมงแตไปดบายโมงครง
หรอบายสอง เรามกจะบอกวาพระเอกเลว นางเอกไมไหวเหมอนเราดเรยา
ท�าไมกลางเรองเขาเลวจง แตตนเรองและปลายเรองกมเหตผลของมน เพราะ
ฉะนนถาพดวาใครเผาบานเมองกตองดกนใหจบวาใครฆาคน ไปตบหวเดก
ตอยหวผใหญมนไมจบไมสน การสอสารบนโลกไซเบอรมนเกดจากกระแส
มคนไปโพสต
ผมเองลงสมคร ส.ส. แถวขอบขณฑสมาของกรงเทพฯ กตองคดวา
จะตองจดท�าอยางไร ภาพหาเสยงของผมคอผมขรถไถแลวคณยงลกษณนง
ขางๆ สอเสอเหลองกเอาไปดา สอเสอแดงกชมกระจาย สอสฟากอาจวา
เปนการสรางภาพ ซงกวากนไปตามแตละคน การเขาถงขอมลขาวสารอยาง
คอมพวเตอรยงมนอย อยางคอมพวเตอรกตองแยงกน เพอไทยยงใชการ
สอสารเชงประจกษกอน คอยๆ เพมปรมาณไปเรอยๆ ประเทศไทยม 77 จงหวด
เราตองดความเปนจรงวาหลายๆจงหวดยงเขาไมถงเฟสบคไมรหรอกวาแค
บคหรอหนงสอจะมหรอเปลา เพราะฉะนนเหตผลแรกๆ ทเพอไทยแบงเปน
2 โลกาภวตน - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 150 3/2/2555 14:37:53
151สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
3 สวน เรมจากโลกไซเบอรแลวบอกตอๆ กนวาท�าไดจรง อนนคอหลกการงายๆ
ความคดเรองสทธเสรภาพเรากเรยนมาตงแตรฐธรรมนญป 2540
หรอจะเปนมาตรา 40 สทธเสรภาพมนคออะไร และเปนหนาทของรฐ สวน
กระบวนการควบคมอยาง กกต. คณบญยอดมองวา กกต. กเหมอนกรรมการมวย
สแดงเอาเชอกมดแลวขนไปตอยกบเหลองแลวแพมนไมมประโยชน ควรทจะ
จดระบบใหด กระบวนการสงคมนนมอยแลวแตจะขบเคลอนดวยความบรสทธ
ยตธรรมหรอไม เทคโนโลยอาจพฒนาไปเรอยๆ แตการยอมรบความเปนจรง
เชงประจกษมากกวาทจะท�าใหเราขบเคลอนสงคมไทยไปได ขอมลในทวตเตอร
หรอในเฟสบคเปนขอมลประกอบ เหมอนในสมยหนงมนตยสาร “เธอกบฉน”
ทใชระบายความรสกดวยกลอน เอาไวหาแฟน บางครงโลกไซเบอรเปน
อยางนน ทะเลาะกบแฟนแลวไปเหนหนาคณอภสทธหรอคณยงลกษณกดา
สดทายเพอไทยตองเนนวาท�าไมถงใชนโยบายกลาง-ลาง เมอเขามเงนใชสอย
กจะขบเคลอนไปพรอมๆ กน
คณจรนช เปรมชยพร:
ความเปนมาของการใหความสนใจประเดนนเรมตนขนเมอหลายปกอน
ในยคทโทรศพทมอถอบม และเกดประเดนวาท�าอยางไรจงจะไมใหใครไป
ถายบตรเลอกตงใหหวคะแนนดเพอใหมนใจวาไมโกง ซงเปนเรองของการ
ซอเสยงและเปนเรองส�าคญ เหตการณดงกลาวเปนเรองแรกๆ ของเทคโนโลย
กบการเลอกตง ตอมากระแสทเรมฮอฮามากคอการ campaign3 หาเสยงให
บารก โอบามา (Barack Obama) ชนะการเลอกตง ซงเปนปรากฎการณ
ทท�าใหคนตนเตน ตระหนก พอมนเขามาในเอเซย มาเลเซยทพรรคอมโน
(UMNO) เคยมเสยงทงหมดในสภาฯ กเรมมการสนสะเทอนบลลงกในสภาฯ
3 การรณรงค - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 151 3/2/2555 14:37:53
152 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
มการวเคราะหวาเรมมทนงของฝายคานในสภาฯ มากขน เปนผลมาจากการ
ท�างานของสอออนไลนซงมเสรภาพมากกวาสอกระแสหลก และเมอเรว ๆ น
ในสงคโปรกท�าใหเราตนเตนกบสอใหมพอสมควร
พอพดถงสอออนไลนกมกมการพดถงเรองการขยายขอบเขตของ
สอนออกไป แตพอพดเรองการเลอกตงกบสอใหมกลบก�าลงพดเรองการจ�ากด
ขอบเขต เหมอนเราบอนไซตนไมตงแตยงไมโต ซงกระทบตอการใชสอใหม
ใหเปนประโยชน เชน กรณการจดการในตางประเทศไมวาจะเปนประสบการณ
การใชสอออนไลนเปนเครองมอเพอหาเสยง และดวยเทคโนโลยสอใหมน
เองท�าใหไดฟงการสมมนาวเคราะหเรองสอใหมในการเลอกตงเมอป 2008
ของ MIT ซงเขาพบวามการปฏบตตอสอในฐานะทเปนเครองมอ โดยคนท
ท�า campaign หาเสยงของโอบามาบอกวาเมอพดถงกใหนกถง Brand สาม
ชนดวาจะมอะไรบาง ซงคนนกถง Apple, Nike และอกอนหนงจ�าไมได
แตคนคดวามนดเจง ถานกถงจอหน แมคเคน (John Mccain) นกถง Brand
อะไร เขาเรมตนดวยโจทยและการใชสอใหมดวยการท�าเรอง branding4 และ
เขาเขาใจวาเขาคอใคร เขาใชสอเขาถงใคร ไมใชสอส�าหรบคนทวมลรฐแต
เขาถงเดกอาย 18 ขนไปถง 22 ซงเขาชดเจนเรองกลมเปาหมายมาก เพราะ
คนทมอายชวงดงกลาวเปนเสยงเงยบในอเมรกา แมจะเปน activists5 อะไร
กตาม แตเขากรสกวาการเลอกตงในภาพใหญไมไดเกยวของกบเขา นคอ
กลยทธของการท�าความเขาใจและใชสอใหมอยางมประสทธภาพ
ยอนกลบมาบานเรากยงไมเหนพรรคการเมองไหนใชสอใหมอยางม
ประสทธภาพ อาจเปนเพราะวาตวเลขประชากรทใชสอใหมอยางอนเทอรเนต
ยงไมมนยยะส�าคญ เรามประชากร 60 กวาลานคนแตคนทมสทธออกเสยง
เลอกตง 40 ลานคน คนทเขาถงอนเทอรเนต 21 ลานคน คนเหลานนใช
4 การสรางหรอท�าใหเปนเครองหมายการคา - กองบรรณาธการ
5 นกกจกรรมทางสงคม - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 152 3/2/2555 14:37:53
153สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
social media อยางเฟสบคม 10 ลานคน ราว 8 ลานอยในกรงเทพฯ ดงนน
โดยตวสถตเราอาจไมตองตนเตนกบเรองนมากนก แตทนาสงเกตหรอเปน
หมดหมายคอ สอใหมมนเปนตวกอเรองแลวขยายผล มนเปนตวกอใหเกด
การถกเถยงแลวขยายตวออกไปในพรรคการเมองไมกพรรค จากเจาหนาท
ทดแลเรองการหาเสยงแลวขยายวงออกไปทผสนบสนนแนวทางการลงคะแนน
เชน จะเลอกพรรคไหนหรอเลอก vote no สอใหมออนไลนมนขยายพนทการ
ถกเถยงววาทะออกไปกวางขวางมากขน สงเหลานจะเปนประเดนระดบชาต
หรอเปลานนขนอยกบวามนไดเชอมโยงกบสอใหญอยางทว หนงสอพมพ
วาเอาไปขยายผลตอหรอไม อยางไร กระแสทเกดในสอออนไลนอาจเปน
ภาพลวงตาทสะทอนถงคนกลมหนงในสงคมแตอาจไมใชเรองของคนสวนใหญ
กได อาจขนอยกบการใชสออนๆ สอใหมมประโยชนแตเรากลบไปตกใจวา
มนมประสทธภาพมากแลวนกไปถงการควบคมแทนทจะคดถงการใชมน
อยางสรางสรรค สออนเทอรเนต-สอออนไลนมนเปดโอกาสใหคนเขามา
ถกเถยงจบตา พลงประชาชนเปนกลไกหรอเครองมอในการตรวจสอบของสงคม
ชวงการเลอกตงสอแบบนสามารถใชเปนเครองมออยางมประสทธภาพใน
การจบตาทงในแงพฤตกรรมสวนบคคลหรอในทางสาธารณะ สงเหลานคอ
สงทพลเมองในพนทตางๆท�าได ตวอยางทเปนรปธรรมคอการเลอกตงใน
สหรฐอเมรกา เราอยเมองไทยกสามารถตดตามขอมลได กเกล (Google)
สรางเครองมอทกอยางทมใหพลเมองสามารถรายงานผลจากในพนท เสยดาย
ทเราไปสนใจอยท speech ซงเปนกระแสของการพดถงสอใหมโดยไมไดพด
ถงการจะใชงานสอเหลานไดอยางไร พลเมองจะมสวนในการตรวจสอบจบตา
อยางไร ทนาสนใจคอมหลายเวบไซตทสรางขนมาทงในชวงนและกอนหนาน
บางเวบไซตมการรวบรวมนโยบาย รวมไปถงผลงานตางๆ สงเหลานเกดใน
สงคมไทยแลวแตกยงไมรสกวาควรจะใชมนอยางไร ในตางประเทศอยางเคนยา
ซงคนไมไดเขาถงอนเทอรเนตมากอยางอเมรกากยงใชเครองมอเหลานในการ
HBF_NewMedia.indb 153 3/2/2555 14:37:54
154 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เชอมตอ มเวบไซตในเคนยาทท�าหนาทตดตามการท�างานของ ส.ส. ในสภา วาม
แนวคดอะไร ลงคะแนนใหกบอะไร สอนท�าหนาทเชอมโยงกบประชาชนในพนท
ผานโทรศพทมอถอ เพยงแตวาบานเราไมมการใชเครองมอเหลาน
รสกดใจท กกต. เหนวายงไมควรควบคม เพราะคดวา กกต. ยงสามารถ
ท�างานรวมกบภาคพลเมองรวมตดตามตรวจสอบกระบวนการหาเสยง สวน
ประเดนสดทายขอแสดงความเหนตอเรองท ผบ.ทบ. ออกรายการโทรทศนซง
เปนชองของกองทพบกคอชอง 5 ชอง 7 ทนาสนใจคอสงททานพดเปนเนอหา
ทด แตไมไดบอกชดวาหมายถงใคร ท�าอะไร สงทมนเกดขนมาอยางตอเนอง
คอการมคนทมบทบาทในสงคมออกมาพดดๆ แตลอยๆ การพดลอยๆ ใน
ทางการเมองส�าหรบประเทศไทย ผเลนทางการเมองไมไดมเฉพาะพรรค
การเมอง แตยงมกองทพแมวาจะปฏเสธมาโดยตลอด ดงนน การออกมาพดของ
ผบ.ทบ. แปลวาอะไร เราไมควรฟงเฉยๆ แตควรตงค�าถามวา ผบ.ทบ. พดแบบน
คดแบบนหมายความวาอะไร เราควรมบทบาทในการเรยกรอง accountability6
จากคนทพดลอยๆ เชนน สอหลกสอพลเมองทวไปควรท�าแบบนมากขน
และทามกลางสอใหมเรากมสอของ กอ.รมน. เมอ 4 ปทแลวเราเลอกตงภายใต
กฎอยการศก ครงนเราเลอกตงภายใต กอ.รมน. ทมแผนการหลายอยาง
เชน การลงไปส�ารวจพนทหนวยหมบานไมวาจะไปส�ารวจดวยเหตผลอน
เชน ยาเสพตด เปนตน ท�าใหรสกวาการลงพนทของหนวยทหารในชวงเวลา
การเลอกตง มนเปนการใชรปแบบเกาๆ ของหนวยสบ หวงวาบทบาทใหม
ของสอออนไลน สอกระแสหลกในสงคมทกวนนจะชวยตรวจสอบและตดตาม
หาความจรงในประเดนดงกลาว
6 ภาระการรบผดชอบ - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 154 3/2/2555 14:37:54
155สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
คณปราปต บนปาน:
ในการอภปรายครงนจะพดถงสามประเดน ประเดนแรกนนสบเนอง
จากประเดนของคณจรนช และขออางถงบทความอาจารยนธทบอกวา
การเลอกตงทจะมในวนท 3 กรกฎาคม น เปนการเลอกตงเชงอดมการณ
ครงแรกของไทย พอไดฟงคณจรนชพดวาอาจเปนครงแรกทสอใหมมบทบาท
ส�าคญตอการเมองไทย กขอโยงไปถงเรองทคณจรนชบอกวาการใชสอใหม
กบการเลอกตงในครงแรกคอการใชมอถอไปถายบตรเลอกตงเพอเชคกบ
หวคะแนนซงปจจบนโทรศพทมอถอมนไมใชแคภาพนงแตเปนคลป จาก
ภาพนงทควบคมตวหวคะแนนในทองถน แตการใชคลปไมวาจะมการตดแตง
หรอไมนนเปนการแฉตวอ�านาจศนยกลางของเมองไทย ปรากฏการณนแสดง
ใหเหนวาสอใหมสามารถขบเคลอนการเมองอยางไร
อกสองประเดนคอ ในฐานะทเปนคนท�าขาวในเวบไซตซงองกบ
กระแสหลก แตกไมไดเปนสอกระแสรองเสยทเดยว เพราะเปนเวบไซตทมา
จากสอหนงสอพมพ เพราะฉะนนสงทท�าไดคอตอยอดและน�าเสนอประเดน
ตอเนองจากหนงสอพมพมากกวา ในการเลอกตงและสถานการณการเมอง
สามสปทผานมา ไดพยายามน�าเสนอความแตกตางของความคดทางการเมอง
ทมอย ถวงดลใหน�าเสนอขาวจากทงสองฝายในการเลอกตง เราตองแสดงให
เหนวามความคดทปะทะกนอยในสงคมไทยซงมนเหนชด เชน ในการเลอกตง
พรรคการเมองพรรคหนงเชอวามการเผาบานเผาเมอง อกพรรคเชอวามการ
สงหารประชาชน ความเชอของทงสองพรรคตางกนและสงผลตอความเชอมน
ตอผลการเลอกตง เพราะฉะนนสอกระแสหลกและสอในเวบไซตมนอาจไมใช
การเทไปอยทฝายใดฝายหนง แตควรน�าเสนอความคดเหนจากทงสองฝาย
ขณะเดยวกน มขอสงเกตระหวางสอกระแสหลกและสอออนไลนวาบทบาท
ของมนอาจไมไดแยกออกจากกนเสยทเดยว สดทายตองท�างานรวมกนและ
สะทอนกนกลบไปกลบมา บางประเดนสอออนไลนอาจเปนคนจดประเดนแลว
HBF_NewMedia.indb 155 3/2/2555 14:37:54
156 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สอหลกกรบไป เชน คลป หรอเรองเฟสบคของนกการเมองกด สอหลกก
สะทอนความคดเหนทอยในสอออนไลน จงไมไดแยกขาดกนขนาดนน
อกประเดนหนง ทตอยอดมาจากคณบญยอด คอเฟสบคนกการเมอง
ซงสดทายมนเปนเฟสบคสาธารณะ ขณะเดยวกนนกการเมองกเปนบคคล
สาธารณะ ผมเหนเพจนกการเมองเปนเพจสาธารณะไมใชของสวนตว เมอ
นกการเมองเลอกน�าเสนอตวเองในสถานะทเปนบคคลสาธารณะ การหลกเลยง
ไมใหบทความหรอความเหนของนกการเมองทปรากฏในนนถกวพากษ
วจารณมนกท�าไดยาก แตระดบไหนทถอเปนการวพากษวจารณหรอการดาทอ
คดวาตวสอเองอาจไมมมาตรฐานหรอกฎเกณฑชดเจนตรงตว แตมนเปน
สงททกฝายควรรวมกนพดคย ซงรวมไปถงสงทคณบญยอดพดถงคลปเสยง
ของคณอภสทธซงมาจากมตชน เรากเขาไปตรวจสอบ ซงเรองนเราตอง
เรยนรกนไป
ในขณะเดยวกนเวลาเราพดถงสอใหมเราเตมไปดวยความหวง แตใน
บรบทของสงคมไทยมขอจ�ากดหรอขอบเขตหลายอยาง ในดานหนงตองม
การยอมรบวาคนทเขาถงคอมพวเตอรและอนเทอรเนตไมใชคนสวนใหญ เรา
ไมอาจอนมานและสรางกระแสวาความเหนสวนใหญในอนเทอรเนตเปนเสยง
สวนใหญของคนในประเทศหรอเปนกระแสสวนใหญ อกดานหนงคนทเปน
สอมวลชนทท�างานดานสอใหม มนมความลมเหลวอยางหนงซงในชวง
กอนหนานคดวาสอใหมสามารถกลายเปนพนทแสดงความเหนทกวางขวาง
หลากหลายได แตพนทดงกลาวมนหดหายไป กอนหนานเวบบอรดประชาไท
ไดปดตวไป หรออยางมตชนเมอกอนมการใหผอานแสดงความคดเหน แต
เมอมการทวงตงในชวงสถานการณฉกเฉนเรากปดไป พอเหลอกระดาน
แสดงความเหนเลกๆ เรากตองกลนกรองกนอก อยางเวบไซตพนธทพยท
เมอกอนเปนพนทใหญทมการแสดงความคดเหนมากพอสมควร สดทายกระท
ในโตะราชด�าเนนกถกลดทอนความเปนกระทลง คอตงกระทไดอยางเดยว
HBF_NewMedia.indb 156 3/2/2555 14:37:54
157สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
แตไมสามารถสนทนากนได นอกจากจะไปตงกระทขนมาใหมแลวอางถงอก
กระทหนงอกท ขณะเดยวกนเฟสบคซงตอนฮตใหมๆ หรอถกใชงานทาง
การเมองอยางมากในชวง เมษายน - พฤษภาคม 2553 คนอาจจะหวงวาเปน
พนทแสดงเสรภาพความคดเหนทางการเมอง ตอมาอก 15 ชวโมง คนทใช
เครองมอนกตระหนกวาความหวงมนไมไดสวยงามขนาดนน เฟสบคอาจกลาย
เปนพนทของนกการเมองได แตคนธรรมดาทจะแสดงความเหนทางการเมอง
กมขอจ�ากดหลายอยางเชนเรองกฎหมาย คนทแสดงความเหนในเฟสบค
ถกด�าเนนคด และอกจ�านวนไมนอยถกบรรทดฐานทางสงคมเลนงานอยาง
ทเราเรยกกนวา “ถกลาแมมด” ซงกลายเปนขอลมเหลวของสอใหมของ
ประเทศไทยในชวง 4-5 ปทผานมา ขณะทคนใชมากขน มเวบไซตตางๆ เชน
มขาวมากขน คนอานมมากขนเฟสบคทวตเตอรกมสมาชกมากขน แตในแง
ทจะเปนสนามพดคยกนในประเดนตางๆ ทางการเมองกลบลมเหลว ซงเรอง
นนาสนใจ เวลาเราพดถงนวมเดยเชนเวบไซตขาว หรอ social media เชน
เฟสบคกตาม บางครงเรามกโยงไปทขอบเขตปญหาทเกดจากอนน เปนจดท
ขยายความเกลยดชงทางการเมองระหวางคนไทยมากขนหรอเปลา เมอ
เรามองสอใหมในฐานะทเปนปญหา ซงไมแนใจวาเวบไซตหรอเครอขายใน
สงคมออนไลนเปนปญหาในตวของมนเองหรอสะทอนวาสงคมไทยมปญหา
อนๆ อย ซงเปนปญหาในเชงคณคา เชน สทธเสรภาพในการแสดงออก หรอ
ระบอบประชาธปไตยของไทยกด สอใหมอาจแสดงใหเหนความขดแยงใน
เรองคณคาซงมมากกวาหนงอยาง และบางทมนอาจไมใชปญหาในตวเองแต
สะทอนปญหาอนในสงคมไทย
HBF_NewMedia.indb 157 3/2/2555 14:37:54
158 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
คณอาทตย สรยะวงศกล:
ขอเลาถงประสบการณจากการเขารวมสมมนาการเปดนโยบายไอซท
(Information and Communication Technology - ICT) ของพรรคการเมอง
ทมตวแทนจากประชาธปตยและเพอไทยไปรวมดวย มอดตผอ�านวยการ
ซปา (ส�านกงานสงเสรมอตสาหกรรมซอฟตแวรแหงชาต/Software Industry
Promotion Agency - SIPA ) ดร. มน อรดดลเชษฐ ไดไปรวมในการเปด
นโยบายไอซท ทมหาวทยาลยศรปทม ซปาคอองคกรสงเสรมอตสาหกรรม
ซอฟทแวร ซงดแลนโยบายดานซอฟทแวรทเกยวของกบอตสาหกรรมของไทย
การสมมนานไดพดถงประเดนเรองความคดของศตวรรษท 20 และศตวรรษ
ท 21 ในขณะทเราก�าลงเขาสศตวรรษท 21 และยงตองเผชญกบปญหาของ
ศตวรรษท 20 สาเหตทเราแกปญหาไมไดเพราะเราใช mind set7 ของศตวรรษ
ท 20 หรอเปลา โดยสวนตวเหนวาประเดนนนาสนใจ จงน�าค�าถามจากเวท
สมมนานนมาประมวลวาอะไรคอ mind set ของศตวรรษท 20 สงทสะทอน
ออกมาดวยการเซนเซอร การปกปดขอมลขาวสาร การเชอวามความเชอ
เพยงหนงเดยวทาทายไมได แลว mind set ของศตวรรษท 21 คออะไร การคด
ตอเนองไปสทางออกคอการเปดเผยขอมลและการแบงปน ขณะทในศตวรรษ
ท 20 ม trade secret (ความลบทางการคา - กองบรรณาธการ) การปกปด
สตรวาเราท�าของอยางหนงอยางไร แตในศตวรรษท 21 การเปดเผยขอมล
อาจท�าใหผบรโภคมนใจวาของทจะซอนนท�าขนมาอยางไร มนเกยวเนองกบ
ขอมลขาวสารความโปรงใสซงเปน mind set ของศตวรรษท 21 รวมทงความ
เปนพหลกษณของภาษาและการยอมรบความแตกตางหลากหลาย
ลกษณะของอนเทอรเนตเปนโลกออนไลนทดเหมอนจะขาดจาก
โลกของเรา ไมมความเกยวของกบคนทเดนไปมาบนทองถนน แตอยางไร
7 รปแบบทางความคด - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 158 3/2/2555 14:37:54
159สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
กตาม โดยสวนตวเหนวาอนเทอรเนตไมไดแยกตางหาก มนยงคงเปนสงคมเดม
อยางทคณปราปตพดวาสงทเกดขนในสงคมออนไลนมนสะทอนความขดแยง
ในสงคมทมเลอดเนอจบตองได จรงๆ แลวอนเทอรเนต-ออนไลนเปนของท
เรายงไมรวาจะจดการอยางไรในสภาวะแวดลอมแบบนน อนเทอรเนตเปน
สภาพแวดลอมหนงทขยายไปจากทเรามเลอดเนออย ไมอยากใหมองแยก
เราจะจดการอยางไร หลกการในรฐธรรมนญ ประชาธปไตย การเคารพสทธ
พลเมอง สทธทางการเมอง สงเหลานเปนหลกการทควรยดและมหนงเดยว
ในโลกออนไลนตองคดถงเรองกาลเทศะเหมอนกบการใชสรรพนาม
เชน สรรพนามทใชกบเพอนและกบพอแมอาจตางกน หรอการแตงกาย การ
ปฏบตตวไมเหมอนกน อนเทอรเนตเปนสงทมอยจรง อาจมกาลเทศะอกอยาง
แมวาจะมหลกการยดถอสทธมนษยชนเหมอนกนแตในการปฏบต เชน การ
ควบคม การแสดงออก จ�าเปนไหมทเราจะมหลกทแตกตางจากสอแบบกอน
ตวอยางเชน การสอสารมวลชนซงเปนการสอสารทางเดยวจากฝายเดยว
แลวไปสการถายทอดออกไป และอนเทอรเนตท�าใหสามารถถายทอดแบบนน
ได และท�าไดมากกวานน มนเปนสอบคคลไดคอสามารถคยกบคนนน
คนน ค�าถามคอถาเปนการสอสารระหวางบคคล ในบรบทการเลอกตง กกต.
สามารถควบคมการสอสารระหวางบคคลไดหรอไม เวลาพดถงอนเทอรเนต
อยามองวาเปนพนททเหมอนกนหมด อยางการพดถงเฟสบคทคณปราปต
ไดยกตวอยางวาเฟสบคนกการเมองมอยสามประเภท คอ เพจ แฟนเพจ และ
โพรไฟล เมอพดถงเฟสบคอยาปฏบตราวกบวามนมกฎเกณฑเหมอนและ
เปนอยางเดยวกน พดถงเฟสบคแลวยงมอยางอนเชน ทวตเตอร ซงเปน social
media อยางยทบซงมลกษณะแบบ user generate contents8 และแตละอยาง
กมวธการปฏบตมกฎเกณฑแตกตางกน แตอยบนหลกการประชาธปไตย
เหมอนกน เรองนตองท�าใหมนชด 8 การสรางเนอหาขนโดยผใช - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 159 3/2/2555 14:37:54
160 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ประเดนทเกยวกบการเลอกตงการหาเสยงหากมการละเมดจะท�าอยางไร
ซงโยงกบ พ.ร.บ. วาดวยการกระท�าความผดเกยวกบคอมพวเตอร ทเกยวกบ
การเมอง แตการเมองกมหลายอยาง เชน การเมองผานรฐสภาภาคประชาสงคม
ซงเกยวกบเสรภาพในการพดการแสดงความคดเหนและเสรภาพในการจดตง
สมาคมตางๆ เมอกอน พ.ร.บ. ทวานเกยวกบคอมพวเตอรมนจ�ากดเสรภาพใน
การพดการแสดงออกและการคดในโลกออนไลน แตกรณลาสด เมอกลางเดอน
พฤษภาคมทผานมา คณปรยนนท ลอเสรมวฒนา ทรณรงคเรองสทธผปวย เรอง
การรกษาทผดพลาด เธอถกแพทยพยาบาลกลมหนงใช พ.ร.บ. น ฟองวาเธอ
เผยแพรขอมลอนเปนเทจเนองจากเธอน�าสถตทเกยวของในประเดนนมา
เผยแพร ซงเปนสวนหนงของการรณรงคหรอการท�างาน แตถก พ.ร.บ. ทวานมา
จ�ากดสทธ บอกวาเธอท�าผด เผยแพรขอมลเทจ ซงตองพสจน แตสงทเกดขน
คอเธอตองเดนทางจากบานในกรงเทพฯ ไปรายงานตวท จ. สรนทร อกกรณหนง
คอกรณของสหภาพแรงงาน Thai Industrial Gas สมาชกคนหนงถกนายจาง
ฟองตาม พ.ร.บ. วาดวยการกระท�าความผดเกยวกบคอมพวเตอร ดวยขอหา
เดยวกน หลงจากไกลเกลยกนแลวนายจางและลกจางไมเอาความกน นายจาง
รบเขาท�างานแลวปรบสภาพการจางงาน แตเนองจาก พ.ร.บ. นเปนอาญา
แผนดน ยอมความไมได ท�าใหตองเขาสกระบวนการตอไป นเปนปญหาของ
พ.ร.บ. วาดวยการกระท�าความผดเกยวกบคอมพวเตอร ทมากไปกวาการแสดง
ความคดเหน แตมนรกล�าสทธเสรภาพในการรวมกลมการจดตงสหภาพดวย
โลกออนไลนไมไดมสภาพทเหมอนกน ถาเราเอาความคดในศตวรรษ
ทแลวมาใชกบสงน ค�าถามคอกฎดงกลาวยงใชไดและเหมาะสมกบสภาพ
ตอนนหรอไม ยกตวอยางสนามบนสวรรณภมจากชองตรวจคนเขาเมอง แถว
ตรวจหนงสอเดนทาง (passport) นนยาวมาก ท�างานไมทน ท�าไมไมใช
เครองตรวจ หรอพอตรวจจากเครองแลวกลบยงตองใหเจาหนาทประทบตรา
จงถามเจาหนาทวาท�าไมตองประทบตรา ทงๆ ทมการตรวจโดยใชเครอง
HBF_NewMedia.indb 160 3/2/2555 14:37:55
161สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เจาหนาทตอบวาแมจะมเครองตรวจแตตามกฏหมายกตองมการประทบตราอย
มนจงชาอยอยางเดมเพราะใชกฎเกณฑแบบเกา อกตวอยางหนงคอ พ.ร.บ. ท
เกยวกบขอมลขาวสารราชการโดยส�านกนายกฯ เกยวกบระเบยนเอกสารตางๆ
วาตองเกบกปถงจะเอาไปท�าลายทงได ค�าถามคอกฎตางๆ มนตงในสมยท
ใชกระดาษและมราคาภาระทตองจายคาเกบรกษา ดงนนเกน 5 ป 10 ปกตอง
ท�าลายทง แตในปจจบนการเกบรกษาขอมลเหลานนมนไมจ�าเปนตองมตนทน
สงขนาดตองท�าลาย แตกฎกยงเปนแบบนนอย ควรจะท�าอยางไร
สดทายคอหนาทของ กกต. และกฎอะไรตางๆ ตองคดดวาถกสราง
ตอนไหน เจตนารมณของมนคออะไร แลวควรปรบใชอยางไรกบสงท
เกดขน หนาทของ กกต. ไมนาจะใชเพยงท�าหนาทแจกใบเหลองใบแดง แตตอง
คมครองสทธของประชาชนในเรองการเลอกตง ใหประชาชนไดรบขอมล
ขาวสารอยางเตมทเพอไปเลอกตงอยางมเหตมผลดวย ตวอยางเมอเดอน
ทแลว ทคณจรนชพดถงการเมองมาเลเซย เวบไซตการเมองของมาเลเซย
ทวจารณรฐบาลมากถกโจมตดวยวธการรมกระหน�าเขาไปดเปนแสนๆ ครง
ตอวนาทจนเวบไซตลม เวบไซตมาเลเซยนเปนเวบไซตทตดตามการเมอง
มาเลเซย การใชอ�านาจอยางนสมควรถกแทรกแซงไหม สงนเปนสงททาทาย
กกต. แทนทตองคดวาใครจะโพสตทวตเตอรหลงกโมงไมได แตคดวาท�าอยางไร
ทจะปกปองพนทเหลานใหเปนตลาดความคดจรงๆ ถามกรณอยางทเกด
ในมาเลเซย กกต. จะท�าอยางไรใหรกษาเจตนารมยการกอตงเวบไซตของมน
ใหประชาชนไดรบขอมลขาวสาร ใหประชาชนเลอกตงอยางมเหตมผล ไมใช
เนนเพยงเจตนารมยเรองใบเหลองใบแดง
HBF_NewMedia.indb 161 3/2/2555 14:37:55
162 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ชวงถาม-ตอบและแสดงความคดเหนโดยผเขาฟงการอภปราย
ในชวงนไดมทงการเขยนค�าถามสงใหผรวมอภปรายบนเวทตอบ และ
การรวมแสดงความคดเหนโดยผเขาฟงการอภปราย
โดยค�าถามแรกผเขาฟงไดเขยนสงถงคณบญยอด สขถนไทย ตวแทน
จากพรรคประชาธปตย วา “คณบญยอดและพรรคประชาธปตยเคยสงสยและ
พยายามหาค�าตอบบางไหม วาป 2550 ไปหาเสยงทไหนกได แตปนมอปสรรค
ขดขวาง พวกทานเคยพจารณาบางไหม หรอมองแตขางนอกอยางเดยว ไม
นาแปลกใจหรอ”
คณบญยอด สขถนไทย:
ค�าถามนคงตอบยาว เราตองพจารณาตนเองและทานตองใหความ
เปนธรรมดวย ผมขอฝาก กกต. สองเรอง เรองแรกคอโพลไมสามารถออกได
ภายใน 7 วนเพราะอาจไปชน�าผลการเลอกตงได แตตอนนม SMS ในทก
รายการซงไมสามารถควบคมได แลว SMS แบบนถอวาชน�าไหม กกต. ควร
พจารณาหรอไม เรองทสองระหวางขบรถมาหาเสยงเหนปายสองขางทาง
เยอะมาก ในกรงเทพฯ นาจะตดใหปายเลกลง ตางจงหวดไมนาจะมปญหา เรอง
สดทาย เราตองถกเถยงวาสอในอนเทอรเนตเปนสอมวลชนไหม ถาเปนกตอง
ใชมาตรฐานเดยวกนคอจะปดไมได อนเทอรเนตกควรปดไมได อนเทอรเนต
และภาพยนตรยงมการถกเถยงวาเปนสอมวลชนหรอไม ถาเราคดวาทกคนเปน
สอมวลชน มนตองมจตวญญาณของสอมวลชนดวย สอมวลชนมทงสอแทและ
สอเทยม สอเทยมกเชนใบปลวไมใชหนงสอพมพ ถกท�าขนมาเพอวตถประสงค
ของผท�า ไมนบเปนสอมวลชน วทยและโทรทศนทจดท�าขนมาเหมอนใบปลว
อนเทอรเนตทมการจางขนมาไมสมควรเปนสอมวลชน
ขอยกค�ากลาวของศรบรพา กหลาบ สายประดษฐทเขยนไววา “ในเวลา
HBF_NewMedia.indb 162 3/2/2555 14:37:55
163สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สงบทองฟาโปรง สวางจาดวยแสงตะวน ใครๆ กแลเหนวาเรายนอยทไหน
เวลาพายกลาฟาคะนอง ผงคลฟงตลบไปในอากาศ ไมเหนตว ตอใหพายสงบ
ฟาสวาง ใครๆกจะเหนวาเรายงอยทเดมและจะยนอยทนน” นคอจดยนของ
สอมวลชนทแทจรง
ค�าถามตอมาสงถงคณชลรช จตไนธรรม ตวแทนจาก กกต. ในประเดน
รายงานคาใชจาย
คณชลรช จตไนธรรม:
ปกตรายงานคาใชจายถาไมมคนมองเหนกไมเปนไร แตถามคนเหน
และรองเรยนขนมา ผลคอเพกถอนผลการเลอกตง การเลอกตงครงนจะพาเมอง
ไทยกาวขามวกฤตไป เราคนไทยตองรวมกนสรางใหประเทศกาวไปขางหนา
ได อยาฝากความหวงท กกต. อยางเดยว เราตองรบผดชอบประเทศนพรอมกน
ตอมาเปนค�าถามจากตวแทนเครอขายพลเมองเนต โดยถามพรรค
ประชาธปตยและพรรคเพอไทยวามนโยบายอยางไรในการแกไข พ.ร.บ. วา
ดวยการกระท�าความผดเกยวกบคอมพวเตอรทเปนปญหาละเมดสทธมนษยชน
ตอประชาชนในทกวนน โดยเฉพาะมาตรา 14 และ 15 ซงคกคามเสรภาพ
ตวกลางในอนเทอรเนต และคกคามเสรภาพของสอมวลชนอกดวย ขณะทมา
ตรา 20 ซงเปนเรองความไมโปรงใสในการเซนเซอรของเวบไซตตางๆ ถาจะ
แกไขนนจะเปนไปในแนวใด และจะใหประชาชนเขามามสวนรวมหรอไม
คณบญยอด สขถนไทย:
เรองการปดเวบไซตตางๆ สงทเราตองเขาใจกอนคอเรองของความ
มนคง การใหขอจ�ากดความเรองความมนคงนนทกคนใหค�าจ�ากดความไม
HBF_NewMedia.indb 163 3/2/2555 14:37:55
164 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เหมอนกน เชอวาทสหรฐอเมรกาโดนระเบดทตกเวรลเทรด เขากเรยกวาความ
มนคง ดงนนจงออกกฎกตกาตางๆ มากมายเพอจดการเรองตางๆ เหลานน
สถาบนพระมหากษตรยของไทยเราเรยกวาความมนคง สถาบนกษตรย
ไมใชบคคลทวไป ถาหมนกไปฟองกน แตสถาบนฯ คอความมนคง ซงตอง
พจารณาวาเวบทถกบลอกหมนเรองสถาบนมากนอยแคไหน เกยวของกบ
เรองนใชหรอไม เขาปดเฉพาะเรองน เรองอนเจาหนาทไอทมไมพอ แต
ท�างานหนกทงเรองหมนสถาบนฯ และเรองโป หนวยงานทรฐเคยชวยเชน IT
Scout9 ทชวยตรวจสอบแลวสงกลบเขาไป และทมาจากตางประเทศยงหนก
และปดไมได ดงนนมนเปนสงทมองกนคนละขาง ยงปดมากกยงเปดมาก
เจาหนาทตองท�างานระมดระวง บางเวบกปด บางเวบทไมหนกมากกปลอย
ซงเราตองชวยกนตรวจสอบ
คณจราย หวงทรพย:
ไมเหนดวยกบการปดเวบไซตตางๆ ประเดนคอเราเชอวาถาบาน
หลงไหนมโจรแลวต�ารวจไปปดโดยทคนทเหลอในบานนนมหลายคนทเปน
คนด มนแปลก เวบไซตมนกเหมอนบานทมหลายคนทงคนด คนเลว และคน
ทมความเหนแตกตางกนเยอะ แตเหนควรวาควรตรวจสอบเวบไซตทหมน
สถาบนฯ หากมคนนอยกเพมคน ต�ารวจกเหนทยอยจบ จบแลวมตวอยางวา
ตดคกจรงกไมมใครกลาท�า
ตอมาผเขาฟงการเสวนาซงเปนตวแทนจากมลนธศกยภาพชมชน
ไดรวมอภปราย/แสดงความเหนในประเดนสอออนไลน พรอมทงไดใหขอมล
และตงค�าถามตอตวแทน กกต.
9 ลกเสอไซเบอร - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 164 3/2/2555 14:37:55
165สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ตวแทนจากมลนธศกยภาพชมชน:
เรองบางอยางกตองมการควบคมอยางเชนเวบเพจ “ระดมคนกรงเทพฯ
ตอตานคนเสอแดงชว” ซงแอดมดของเพจโพสเมอสองชวโมงทแลววา “แจง
สมาชกเพจทราบ เพจเรามเจตนารมณแบบเดมคอตานเสอแดงและพวก
ลมสถาบนฯ ตอนนกเรองเลอกตงนดหนอย ขอแจงใหทราบวาทางแอดมน
ไดรบการรบรองจากหนวยงานราชการใหจดการพวกนขนเดดขาดทงเรอง
ลมสถาบนฯ และเรองเลอกตง” และคดวา กกต. ควรใช social network มองหา
เรองพวกนบางนอกเหนอจากการหาเสยงเลอกตงเพยงอยางเดยว พอ
สอบถามแอดมนของเพจวาหนวยงานราชการทอางถงนนคอใคร แอดมนตอบ
วา “มาหลอกใหบอกหนวยงาน มแดงแทรกแซงอยาหวงวากจะบอก และจะ
บอกใหวาหนวยงานนนไมมปญหา กรวามงอยากรวากองทพบกใชไหม ถาใช
แลวใครจะท�าไม” จงอยากให กกต. ชวยตรวจสอบเพจนและในประเดนน
ตอประเดนนคณชลรช จตไนธรรม ตวแทนจาก กกต. ชแจงวา กกต.
มศนยอ�านวยการส�ารวจและมเจาหนาทดแลอย
ค�าถามสดทายเปนประเดนเรองโพลส�ารวจความคดเหนทมลกษณะ
ชน�า วาถาหากไมมจะดกวาหรอไม ซงคณบญยอด สขถนไทย ตวแทนจาก
พรรคประชาธปตย และคณจราย หวงทรพย ตวแทนจากพรรคเพอไทย เปน
ผตอบค�าถามน
คณบญยอด สขถนไทย:
โพลตองมเพราะเปนเสรภาพทางวชาการ แตตองตรวจสอบความ
ถกตองเพราะใชการสมตวเลขทนอยเกนไป นกการเมองถาโพลชนะ-โพลน�า
กจะชอบ ถาโพลไมน�ากไมชอบ เพราะฉะนนโพลตองแยกความคดไวกอนวา
HBF_NewMedia.indb 165 3/2/2555 14:37:55
166 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
อะไรจรงไมจรง เพราะไมมทางเปนตวแทนความจรงได
คณจราย หวงทรพย:
เรองโพลเปนสทธเสรภาพ เพราะไมไดท�าโดยพรรคเพอไทยแตเปน
สถาบนตางๆ เปนสทธทเขาจะถามและหาค�าตอบแลวเผยแพร สทธสรภาพ
ในระบอบประชาธปไตยอยางแทจรงกตองเขาใจอยางรอบดานกอน เรอง
เวบไซตดไดวาคนกรงเทพฯยอนกระแสไมไดตามกระแส ไมสนใจยงลกษณ
กโวทใหอภสทธ แตกมคนโวทใหยงลกษณ มนเหมอน Cyber war10 การตอส
ระหวางคนสองคนทมการลาแมมด แลวกมการลาคนลาแมมดอกท มนเปน
เรองทตองกลนกรอง บางคนชอบคนหา มนเปนเรองของปญญา แตทตดใจ
คอเรองการปดเวบไซต เพราะคนเราคดไมเหมอนกน ไมใชทกคนทเลอก
เพอไทยทงประเทศ และไมใชทกคนทเลอกประชาธปตยเหมอนกน
10 สงครามบนโลกไซเบอร - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 166 3/2/2555 14:37:55
167สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
HBF_NewMedia.indb 167 3/2/2555 14:37:55
168 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ผรวมอภปราย: คณวรษฐ ลมทองกล เครอผจดการ
คณฉตรชย ตะวนธรงค สปรงนวส (Spring News)
คณสนธญาณ ชนฤทยในธรรม ทนวส (T-News)
คณกฤษณพงษ พรมบงร�า สถานวทยชมชนคลนคนรกเชยงใหม
คณสเทพ วไลเลศ คณะกรรมการรณรงคเพอการปฏรปสอ
ผศ. ดร. ปนแกว เหลองอรามศร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม
รศ. สมชาย ปรชาศลปกล คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม
(พรอมดวยคลปวดโอสมภาษณคณสมชย สวรรณบรรณ ทวไทย)
ด�าเนนรายการโดย: คณกรรณการ กจตเวชกล
HBF_NewMedia.indb 168 3/2/2555 14:37:56
169สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
คณสมชย สวรรณบรรณ (คลปวดโอสมภาษณ):
หากเราถอยหลงไปดเหตการณกอนทจะเกดการยดอ�านาจ ในระหวาง
ยดอ�านาจมนเกดสอแปลกใหมขนเยอะแลวและเปนสอทเกดขนตามสภาวะ
แวดลอม หรอแรงกดดนหลายๆ อยาง แตวาพฒนาการของสอมนถงขนท
เรยกวาท�าใหมการสรางบรรยากาศแหงความเกลยดชง เกดจากการยยงและ
ใหกระแสขาวดานเดยว ท�าใหเกดความเกลยดชงในหมประชาชนคนไทยถงขน
ทจะตองใชความรนแรงเพอจะเอาชนะกนในเรองความคดเหน
สงทเหนชดๆ ในหลายกรณ ตงแตกอนและหลงเหตการณยดอ�านาจ
เปนตนมา คอจะมกลมคนทมความคดทชดเจนของตวเองแลวไมฟงความ
คดเหนอกดานหนง แลวกใชความคดนนเอาชนะกน ตวอยางเหตการณท
เชยงใหม เหตการณทถนนวภาวดรงสต หลายเหตการณทอดรธาน และอก
หลายๆ เหตการณ อนนเปนความเกลยดชงหรอความแปลกแยกในความคด
ของคนไทยทเกดขนเพราะสอดวยรเปลา สอมสวนในการรบผดชอบกบการ
เกดเหตการณน และผทประกอบวชาชพสอรรเปลาวาตวเองก�าลงท�าอะไรอย
ท�าไมจงเกดความเกลยดชงถงขนทจะตองตดสนปญหาโดยใชความรนแรงเพอ
ทจะเอาชนะอกขางหนง
HBF_NewMedia.indb 169 3/2/2555 14:37:56
170 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
มนมเหตการณทเกดขนในรวนดา ซงผมคดวาจะตองเขยนอะไร
ออกมาสกอยางเพอชประเดนวามนมปญหาเรองการใชสอ อทธพลของสอวา
คนท�าสอเราก�าลงท�าอะไรกนอย มนเปนปญหาทไมไดโทษใคร เพราะถาวากน
ตามจรงแลวเหตการณทมนเกดขน สอทมนเกดแตกออกมาเยอะๆ กเพราะวา
มการควบคมสอ มการกดดนสอไมใหแสดงความคดเหน มนกเลยแตกแขนง
มา แลวกมกระแสโตกลบ การโตกลบนความรนแรงกมากขน ตางคนตาง
ยดคายกน ถมความคดเขาไปแลวกสรางความเกลยดชง ถงขนทเกดเหตการณ
ความรนแรงอยางทเราเหนอย ทกวนนทนาเปนหวงกคอลกษณะเชนน มนก
เหมอนเปนการสรางเผาพนธขนมา เผาพนธไมใชเผาพนธเชอพนธ แตเปน
เผาพนธทางความคด ทางอดมการณทางการเมอง มไดหมายถงเชอชาตพนธ
อนนเปนจดเรมตนของเหตการณรวนดา ถาหากมองไปในพนทตางๆ ในบาง
ประเทศกมลกษณะทมการใชสอเพอจะสรางความเปนใหญในเผาพนธของ
ตนเองหรอในองคกรของตนเอง ถาเผอไดดการถายทอดเวทปราศรยกจะ
พบวามลกษณะคลายๆ กน พอผน�าความคดจะยกมอแลวทกคนกจะไปทาง
เดยวกนหมด มมาตงแตไหนแตไรแลว ทกรฐบาลท�ามา รฐบาลหลงสดทตอนน
เปนรฐบาลรกษาการณกท�าอย
สอภาครฐถอเปนสอกลมใหญทผมอ�านาจทางการเมองเขาไปเกาะกม
แลวกก�าหนดกลไก ทกคนกจะตองปฏบตตามนโยบายของรฐนน แบบนเรยกวา
เฉพาะกลมไดมย แตเปนกลมใหญทรฐบาลมอ�านาจ จงมความจ�าเปนท
จะตองมวธการหาสอทรฐบาลไมสามารถทจะเขาไปชนวบงการได และเปน
ตนก�าเนดใหเกดสถานไทยพบเอสขน คอพยายามทจะแยกอ�านาจรฐออกไป
และพยายามทจะไมใหการแทรกแซงจากอ�านาจรฐทางการเมองเขามาอยสอน
ซงแททจรงไมตองออกกฎหมายตงไทยพบเอสกได แตก�าหนดใหทกๆ สอใน
ประเทศไทยมลกษณะใชมาตรฐาน Editorial Standard อยางเดยวกนหมด
ใครจะเปดสอเปดเวบไซตอยางไรกแลวแตเปนสทธเสรภาพทจะท�าได แต
HBF_NewMedia.indb 170 3/2/2555 14:37:56
171สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
มนตองมมาตรฐานในการท�างานสอ ถาหากวาเราตงประเดนความคดเพยง
อยางเดยวหรอเปนเจาลทธเพยงอยางเดยว โดยทคนอนไมสามารถทจะมา
ขดแยงได แลวกอยในสอนนตลอด มนกจะเปนสอเฉพาะกจเลย ซงในกรณน
ไมคดวาเปนสออาชพ อยางไรกแลวแต ส�าหรบสออาชพมนจะตองมความ
เปนธรรม คณตองมความสมดล คณตองใหโอกาสคนทเหนไมตรงกบคณ
สามารถเขามาใชพนทเดยวกน ไมใชวาแบงเปนเขา-เราแลวกใหไปใชพนทอน
กรณเชนนคดวามนไมใชสอทแทจรง
คนทประกอบวชาชพสอควรจะตองคดถงเรองการใหความสมดล แฟร
กบทกฝาย ทมนเกดปญหาในปจจบนนจนถงขนตองลงไมลงมอกน เพราะวา
คนกจะฟงแตความคดชดเดยว อกชดเปนสงทผด ชดของตนเองเปนสงท
ถกหมด ไมมการสรางความสมดลในเนอหาของขาวสาร อนนเปนปญหาหลก
เลย แลวในปจจบนน ใครจะเปดเวบไซตหรอมแสดงความคดเหนกเขาไป
มนเปนสทธเสรภาพ แตถาหากการใชเสรภาพนนท�าหนาทชกจงใหคนไปใน
ทศทางเดยวกนหมด โดยไมเปดความคดเหนของทกฝาย ผมคดวามนไมใช
การท�าสอทถกตอง
‘hate speech’ มนมหลายเฉด มนถงขนถงรนแรง การแสดงความ
คดเหนคดคานอกฝายหนงถาถงขนสรางความยยงใหเกดความเกลยดชง
ถงขนไปลงไมลงมอกบคตอสอนนเปน ‘hate speech’ แลว ซงอนนถาปลอย
ใหมสอแบบนเยอะๆ สงคมไทยกจะเกดอยางทเราเหนมาตลอด คอผมไมได
ตอตาน คดวาการทเกดสอใหมๆ ขนมาเปนสงทด ผมกเหนวามนสรางความ
หลากหลาย และบางทมนกอาจท�าใหมาตรฐานของสอกระแสหลกดขนดวยซ�า
เพราะเราจะเหนสอบางสอทคอยตรวจสอบสอกระแสหลก ซงผมคดวามน
เปนการท�างานทถก เพราะฉะนนไมไดตองการใหปดกนคนทท�างานหรอสอ
เลกๆ เลกท�าไป ถงแมจะเหนวาการจะท�าสอใดๆ กตามมนควรมมาตรฐาน
คอยตธรรมและเทยงตรง ไมวาคณจะท�าสอเลกสอใหญ หรอแมกระทงคณจะ
HBF_NewMedia.indb 171 3/2/2555 14:37:56
172 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
นยมชมชอบพรรคการเมองใด ความคดนยมแบบใด ไมเปนไร แตในพนท
ของตวเองคณตองมพนทใหคนอนทขดแยงโดยตรงในทกประเดนทกทคณ
น�าเสนอไปไดแสดงความคดเหน ควรจะเปดพนท จงจะเกดความสมดล เพราะ
ถาหากวาผกขาดความถกตองอยางเดยวและประชาชนถกชกน�าไปในทศทาง
เดยว เขากไมมโอกาสไดตรวจสอบความคดทโตแยง ความคดทตางออกไป
หากพดถงวทยชมชน วทยชมชนเปนวทยเพอชมชน โดยชมชน แตถา
หากตองการแสดงความคดเหนทางดานการเมอง สนบสนนพรรคใดพรรคหนง
หรอกลมใดกลมหนงกนาจะเปนสออกประเภทหนงมากกวา ดงนนตองแยก
ใหชด ถาคณไมไดท�างานเพอชมชน แตคณจะท�างานระดบชาต ปญหาท
เกยวของกบเรองใหญๆ เรองกวางๆ ทมนเปนนโยบายส�าคญทจะตองใหสอ
ระดบชาตเขาไป คอไปโตแยงเรองสอระดบชาต การเอาวทยชมชนมาแก
ปญหาสอระดบชาตนนไมนาจะถกตอง มนมอ�านาจทชดเจนทางการเมอง
ทเราดวาเขาไปควบคมสอ ซงเหนไดชดเจนในสอของรฐและสอทฝายความ
มนคงทเขาไปจบกมเพอสกดกนกระแสอกดานหนง แตในขณะเดยวกนกม
สงทฝงอยในสงคมไทยทเปนวฒนธรรมอนหนงแลวกท�าตอๆ มา ซงหากเรา
ตองการจะท�าใหสงคมไทยเคลอนตวไป สงนกเปนค�าททาทายเหมอนกนวา
เราจะลกขนมาทาทายวฒนธรรมเกาๆ นนอยางไร คณท�าอยางนมนไมเปน
ไทย “ไทยๆ” มนไมท�าอยางนน ค�าถามคอวา “ไทยๆ” คออะไร เรามปญหา
วาตองท�าอะไรสกอยางเมอเกดปญหาเรองไทยๆ เพราะฉะนนกตองตงค�าถาม
กลบไปวาถาเราตองการจะท�าสอทมนมมาตรฐาน เรากตองมาประสบกบปญหา
วฒนธรรมแบบไทยๆ แลวเราจะทลายความคดนไดอยางไร หรอจะโตแยงเพอ
หาขอยตเกยวกบเรองวฒนธรรมแบบไทยๆ ไดอยางไร เรองนยงไมมค�าตอบ
ทชดเจนเพราะวาเรากอยในสงคมไทยและเรากเปนคนไทย แลวกถกครอบง�า
ดวยวฒนธรรมแบบไทยๆ
(จบคลปวดโอ)
HBF_NewMedia.indb 172 3/2/2555 14:37:56
173สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
คณกรรณการ กตตเวชกล:
ขอเปดประเดนใหแกผรวมอภปรายทกทานในฐานะทเปนนกวชาการ
และองคกรพฒนาเอกชนวาจะเหนดวยหรอเหนตางจากคลปสมภาษณของ
คณสมชย และเราจะมองสถานการณทงกอนและหลงการเลอกตงของความ
ทาทายอยางนอยางไร รวมถงประเดนส�าหรบผอภปรายทเปนสอมวลชน
คออยากใหมองวาสอททานสงกดเผชญความทาทายเหลานอยรเปลา เราก�าลง
อยในค�าถามวาตกลงเราเปนสอรเปลา หรอจรงๆ เราอยอกแบบหนงทไมใชสอ
มค�าถามถงสอแทสอเทยมไหม
ผศ. ดร. ปนแกว เหลองอรามศร:
สงทพดในวนนจะวางอยบนพนทฐานงานวจยทตนเองและคณะไดท�า
เปนการวจยเกยวกบขบวนการคนเสอแดงในจงหวดเชยงใหม และหวขอท
วจยคอเรองสอเสอแดงซงถกพาดพงถงแมจะไมไดระบชดเจนโดยคณสมชย
โดยเฉพาะอยางยงวทยชมชน
โดยสวนตวมความเหนวาวทยชมชนเปนสอทโดนวางเปาหรอถก target
ใหเปนสอภาคประชาชน ในฐานะทเปนเงอนไขกอใหเกดความขดแยงใน
สงคมไทย ตอกลมการเลอกขาง หรอวาชกน�ามวลชนใหไปสความรนแรง ซง
สงทคณสมชยพดไปในคลปกสะทอนทศนคตอนนชดเจน วาสวนใหญนนเปน
ทศนคตของคนกรงเทพ คนในเมอง ทมองเขาไปยงวทยชมชน ดงนนประเดน
ทจะน�าเสนอวนนจะแบงเปนสามเรอง เรองแรกคอท�าไมจงเกดวทยชมชน
โดยเฉพาะอยางยงวทยชมชนซงท�างาน เขาเรยกตวเองวาท�างานเพอจะขยาย
ความคดเรองประชาธปไตยในชวงไมกปทผานมา สองวทยชมชนสมพนธกบ
การเมองอยางไร และสามความรนแรง
แตกอนอน ขอแสดงทศนะตอคณสมชยในเรองรวนดา คอโดยสวนตว
เมอฟงคณสมชยเทยบเคยงกรณวทยชมชนในไทยกบรวนดาแลวเหนวา
HBF_NewMedia.indb 173 3/2/2555 14:37:56
174 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เปนการเทยบเคยงทผดฝาผดตวอยางมาก สงทตองท�าความเขาใจคอ สอ
ในโลกนมนเปนสอทกลมนงยดโยงกบสถาบนทางอ�านาจในสงคม กบสอทไม
ไดยดโยงกบสถาบนทางอ�านาจทางสงคม สงทเกดขนในรวนดานนสอสอง
สอหลกคอวทย “เรดโอรวนดา” (Radio Rwanda) ซงเปนของรฐ กบ “อารทแอล
เอม” (Radio Télévision Libre des Mille Collines - RTLM) ซงเปนสอเอกชน
แตจรงๆ แลวกเปนสอทรฐตงขน รฐซงเปนชนเผาทมอ�านาจ ชนกลมใหญ
ในรวนดาคอชนเผาฮตใชสอเพอทจะสรางทศนคตทเปนลบตอชนกลมนอย
อกกลมหนง สอทงสองอนนไมเคยถกแทรกแซง ไมเคยถกควบคม ตรงขาม
กลบถกสนบสนนใหแผขยายไปทวชนบทในชวงป 1990 และในชวงทมน
ตงเครยด สอไดถกรฐใชเพอจะสรางความเกลยดชงและน�าไปสความรนแรง
ฆาลางเผาพนธคนเปนลานในชวงนน สอในรวนดาทเปนวทย หรอเรยกวา
เปน hegemonic press เปนสอทครอบอ�านาจโดยรฐสนบสนน ซงคลายๆ
สถานวทยยานเกราะบานเราในยคหนง แลวกคลายๆ กบทวบางชองในบานเรา
ท�า คอเปนสอทไดรบใบอนญาตใหเผยแพรความเกลยดชงหรออะไรกแลวแต
แตวทยชมชนไมใช การกอตวของวทยชมชนในบานเรา เปนคนละเรองกบ
บทบาทของสอ วทยในประเทศรวนดาผทสนใจขอใหไปอานงานของคณ
อดม ทอมสน ชอเรอง The Media and The Rwanda Genocide จะเขาใจ
ความซบซอนระหวางสอกบอ�านาจรฐ
วทยชมชนคออะไร ในไทยท�าหนาทเปนสอในการเคลอนไหวเรอง
สทธความเปนธรรมประชาธปไตย จรงๆ แลววทยชมชนท�าหลายอยาง ขายยา
ขายนนขายน เปนตน ในชวงทผานมามกล มวทยชมชนจ�านวนหนงซง
ผนตวเองขนมาเกาะเนอหาเรองสทธ ความเปนธรรม ประชาธปไตย สอเหลาน
ขอเรยกวาเปนสอทไรอ�านาจ ซงตรงขามกบ hegemonic press และขอเรยก
วาเปน subaltern press มนเปนสอทตกเปนเปาการถกควบคมอยางหนก
จากรฐ กอตงโดยประชาชนและสอสารกบสมาชกในกลมทถกกดขจากรฐ
HBF_NewMedia.indb 174 3/2/2555 14:37:56
175สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
และผมอ�านาจมกจะใชอ�านาจเพอไปควบคมสอเหลาน ซงถาจะเทยบเคยง
จรงๆแลว แนะน�าวาควรไปอานงานดานวทยชมชน (community radio) ท
ทวโลกเขามกน
ทใกลเคยงกบปรากฏการณของไทยทสดนาจะเปนประเทศโบลเวยร
ซงมสอของกรรมกรเหมองแรทเขมแขงมากในยคหนงราวป 2490 ภายใน
สบหาปกระจายไปทวอ�าเภอหนงซงมเหมองแรจ�านวนมาก กรรมกรเหลานน
รสกวาสอกระแสหลกในประเทศนนถกปดกนโดยรฐ และมแตวทยชมชน
เทานนทผลตสอเพอประชาชน โดยประชาชน ฝกคนในหมบานคนในอ�าเภอ
ขนมาท�าหนาทในการเสนอขาวสารทางเลอก คอในการปกปดวทยชมชนใน
โบลเวยร เขาเปนสอทวไป สอสารขอมลขาวสาร มงานเลยงมงานศพ มงาน
ประเพณตางๆ ในภาวะทการกดขในประเทศนน สอท�าหนาทในการโมบไลซ1
คนเพอทจะตอสทางชนชน ซงอนนสามารถเทยบเคยงไดกบการเกดขนของ
วทยชมชนในไทยในชวงหลายปทผานมา
ส�าหรบค�าถามแรก ทวาเหตใดจงเกดการขยายตวของวทยชมชน
เพอประชาธปไตยอยางมากในชวงหลายปทผานมา ซงหากจะเขาใจเรองน
กตองเขาใจการเปลยนแปลงของภมทศนการเมองไทยในภาคชนบทในชวง
หลายปทผานมาดวย ชาวชนบทปจจบนไมใชชาวนาชาวไรทตกเยนมากดแต
ละครน�าเนาอกตอไป รฐประหารป 2549 ไดกอใหเกดการตนตวในภาคชนบท
อยางรนแรงอยางทไมเคยมมากอน ขณะทรฐบาลยนดปรดากบการทอ�านาจ
นอกระบบขนมาครองอ�านาจ ชาวชนบทกลบตงค�าถามกบกตกาและหลกการ
ของประชาธปไตย จากงานวจยพบวามนมสภาวการณโตตอบรฐประหารอย
สองอยางทเกยวของกบสอ อนแรกคอ ชาวบานลกขนมาหาสอทางเลอก-สออน
นอกจากทวไมกชอง เพราะวาทวกระแสหลกเสนอขาวในทางเดยวกน แต
ขณะเดยวกนกพรอมใจกนไมเสนอหลายขาว ชาวบานเลยตดจานด�าเพอทจะ 1 mobilize ซงในทนหมายถงการระดม/รวบรวม - กองบรรณาธการ)
HBF_NewMedia.indb 175 3/2/2555 14:37:56
176 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ดขาวเปรยบเทยบ และปฏเสธการผกขาดการของสอกระแสหลกดวยการผน
ตวเองมาเปนผผลตสอดวยตวเอง คอไมใชแครบสอแตใชสอ ซงตรงนคอทมา
ของวทยชมชน
วทยชมชนหรอวาสอเสอแดงทงหลายในภาคชนบทเปนการปฏวต
ดานสอทส�าคญ คอการผนตวจากผรบสอมาเปนผใชสอและแสวงหาสอทางเลอก
ขอไมลงรายละเอยดวาสอทคนเสอแดงดนนมอะไรบาง ในบานหลงหนงอาจจะ
มทวสองเครอง ในขณะทเรานอนดทว ตดทรวสชนซงมแตหนง ชาวบานเขา
เลอกดขาวจากหลายชองทางแลวกเปรยบเทยบกน จรงๆ แลวการใชสออยาง
หลากหลายนมนท�าใหเกดการเชอมโยงของสอหลายประเภทเขาดวยกน สราง
เครอขายขอมลขาวสารทตดขามเสนแบงระหวางเมองและชนบท คอระหวาง
เมองทถกมองวาเปนผทใกลชด-เปนศนยกลางของขาวสาร กบบานนอก-ชนบท
ซงลาหลงหรอเขาไมถง ซงเอาเขาจรงๆ แลวชาวบานกไมไดฟงวทยชมชน
อยางเดยว เขาฟงวทยชมชน ด Voice TV และกอนนมชอง DStation เขา
เขาถงเวบไซตเหลาน ตรงนมนเปนการเปดศกราชของสอทางเลอกทท�าให
คนชนบทมองวาตวเองมความรทางการเมองทดเทยมหรอบางทอาจมากกวา
คนกรงเทพฯ ซงตรงนเปนจดเปลยนส�าคญของชนบทกบการเมอง
ส�าหรบประเดนวทยชมชนกบการเมอง วทยชมชนแตละสถานม
จดก�าเนดทแตกตางกน แตกเหมอนวทยทโบลเวยร คอในยามปกตวทยชมชน
กท�าหนาทในการรบใชชมชน เพราะวาเงนกมาจากชาวบาน หลายสถานชาวบาน
บรจาคเงนกอตงสถานวทย ดเจเองกมาจากคนแถวนน ขณะทบางสถานอาจจะ
มนายทนตง แตวาสงทส�าคญกคอการทตววทยเองยดโยงอยบนชมชนและตอง
ม accountability2 ขณะเดยวกนตววทยชมชนมนไมใชสอทางเดยวเหมอนท
คนกรงเทพฯรบสอ มนเปนสอสองทาง มนมการท�าหนาทถวงดลขอมลขาวสาร
อยตรงทตววทยชมชนประชาสมพนธหรอวาวเคราะหขาวตางๆ และเสนอขาว 2 ภาระการรบผดชอบ - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 176 3/2/2555 14:37:57
177สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ทางเลอก เชน เอาหนงสอพมพฉบบเดยวกนมาอาน แตวเคราะหคนละเรอง
กบคนทอยในทวกระแสหลก เพอเปดโอกาสใหชาวบานสามารถทจะเขาใจวา
จรงๆ แลวขาวเดยวกนคณสามารถจะมองมนไดจากกมม
ประเดนสดทายเรองความรนแรง หลายคนกวจารณในลกษณะเดยว
กบทคณสมชยพดวาเชยงใหมมความรนแรงเกดขนหลายกรณนนเกดจาก
ดเจวทยชมชนโมบไลซคน ซงถาเหนดวยกบหลกการนกเปนอนตกไป แต
โดยสวนตวเหนวาสอทไมไดยดโยงกบภาคประชาชน ประชาชนไมสามารถ
ตรวจสอบประชาชนได และไมม accountability กบประชาชนนนเปนสอ
ทมแนวโนมหรอกอใหเกดการเดนไปในเสนทางทกอใหเกดความรนแรงได
และสามารถทจะยวยใหเกดความรนแรงไดโดยไมมใครสามารถควบคม
ก�ากบ เพราะวาไมตองรบผดชอบอะไร วทยชมชนบางแหงในชวงหนงของ
ประวตศาสตร มแนวโนมในการใชความรนแรง ซงเราเรยกวาฮารดคอร
สดทายคนเขากไมเอาดวย วทยชมชนในเชยงใหมชวงทมการโมบไลซคน
และมการเลอกใชเทคนคบางประการ มวลชนกแยกตวออกมา ดเจจ�านวนมาก
ถอยออกมาเพราะไมเหนดวยกบแนวทางดงกลาว ซงพอถงทสดแลวแนวทาง
ดงกลาวกอยไมได หรออยไดไมนานอยไปกไมมผฟง ดงนนในแงหลกการ
อนนมนเปนหลกการประชาธปไตย ถาเรามองวาสอตองยดโยงกบประชาชน
และไมมองวาประชาชนเปนผรบสออยางเดยว สามารถใชสอไดดวย อนน
มนกคอการเปดใหคนมเสรภาพในการสรางผลตสอและ interact หรอม
ปฏสมพนธกบสอไดอยางหลากหลาย ไมใชการสรางใหมมาตรฐานเดยววา
มสอทเรยกวามออาชพกบสอทเรยกวามอไมอาชพ ดงนนสอมออาชพจง
ผลตขาวไดเทยงตรงกวา ซงโดยสวนตวเหนวาสงนเปนการขดเสนแบงในการ
มองสอ-คนฟงกบคนทรบสอแบบเกาและโบราณ ซงใชไมไดกบสถานการณ
บานเมองทมนเตบโตมาจนถงจดน ประชาชนปจจบนใชสอโดยไมไดพงพา
สออาชพอกตอไปแลว หนงสอพมพบางฉบบขายไมไดในชนบท ทวบางชอง
HBF_NewMedia.indb 177 3/2/2555 14:37:57
178 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
คนไมดแลว หากถามวาปฏกรยาอนนมนบอกอะไร มนบอกวาประชาชน
เขาเลกท�าหนาทในการ criticize3 สออาชพ
รศ. สมชาย ปรชาศลปกล:
ขอแบงหวขอเปนสเรองดวยกน เรองทหนง media landscape4 เรอง
ทสองธรรมชาตและขอจ�ากดของสอใหม เรองทสามสอใหมในสงคมไทย เรอง
ทสเราจะท�าอยางไรไดบาง
เรองทหนง ปจจบนนมการขยายตวของสอใหมในสงคมไทย
อยางกวางขวาง ทงอนเทอรเนต ทงวทยชมชน ซงทงหมดนเปลยนสงท
เรยกวา “สอ” ทอยในสงคมไทยอยางส�าคญ และหลายๆ คนอาจตามไมทน
การเปลยนแปลงน การเกดสอใหมท�าใหผบรโภคสอ ผลตสอ หรอทเรยกวา
สออาชพ-สอแท-สอเทยมนนระบไมไดในยคปจจบน เพราะสอใหมทเกดขน
มนทลายเสนแบงตรงน กรณทคณสมชยพดถงคอผผลตสอเกาแทๆ ทสะทอน
วา สอในชมชนควรพดเรองในชมชน พดเรองปลารากระปองผลตกกระปองด
แตถาเปนเรองการเมองระดบชาตเรองรฐธรรมนญอยาพดในหมบาน ค�าถาม
คอชาวบานพดเรองรฐธรรมนญไมไดหรอ? หรอวาชาวบานตองพดเรองเรา
จะผลตกลวยตากกหอดแลวเราจะขายยงไงดเทานน นคอตวแทนจากสอท
คดวาเปนสอสาธารณะซงเปนปญหาส�าคญ ภมทศนทางดานสอในสงคมไทย
เปลยนไปอยางส�าคญมาก เปลยนจนกระทงเราไมสามารถแยกหรอขดเสนอะไร
ตางๆ ทพดมาได การเปลยนแปลงแบบน ในแงหนงท�าใหคนบางกลมมอง
เหนดวงดาววาสอใหมนนสรางทางเลอก แตอกกลมหนงมองไปเหนโคลนตม
มองวาสอใหมโดยเฉพาะสอทชาวบานท�า สอพวกทไมจงรกภกดจะท�าใหเกด
ความวนวาย สอใหมน�ามาซงขอถกเถยงทางสงคม อนนคอการเปลยนแปลง
3 วพากษ - กองบรรณาธการ
4 ภมภศนดานสอ - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 178 3/2/2555 14:37:57
179สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
หวขอทสองทจะพดถง สอใหมมธรรมชาตและขอจ�ากด สอใหมคอ
พนทสาธารณะทเปนสวนตว แตในขณะเดยวกนมนกเปนพนทสวนตวทเปน
สาธารณะ หมายความวาในอดตสอทเคยเปนสอสาธารณะ มนตองพงพาอ�านาจ
รฐหรอพงพาตลาด เมอสอสาธารณะแบบเดมตองพงพาอ�านาจรฐหรอตลาด
สงทเกดขนคอหากตองพงอ�านาจรฐเรากจะไมคอยเหนการวจารณอ�านาจรฐ
แบบแรงๆ หรอเมอตองพงตลาดคณสดโตงไปในทางใดทางหนงไมได เพราะ
มนตองขายทกกลมท�าใหคณตองลดความแหลมคมลง เหมอนทหนงสอพมพ
หลายๆ ฉบบทกวนนท�า เชน หนาหนงดาอภสทธ หนาสองดาเพอไทย หนาสาม
ดาพนธมตร คอดาหมด แตดาแบบถอยทถอยอาศย ถาสดโตงไปมนหดแคบ
เพราะฉะนนเมอคณตองยนอยกบอ�านาจรฐหรอเมอคณตองยนอยกบตลาด
มนท�าใหสอในสงคมไทยเปนไดอยางมากสดคอกาวหนานดหนอยแตไม
radical5 แตเมอมสอใหมเกดขนโดยทพนทสาธารณะนนไมตองพงอ�านาจรฐ
และไมตองพงอ�านาจตลาด มนเปนของเรา โดยสวนตวในทนหมายความวามน
ไมจ�าเปนตองไปพงพงอ�านาจรฐ คออ�านาจรฐอาจสงปดได แตหากปดเรากเปด
ตรงนคอการเปลยนทส�าคญ
เมอพนทสาธารณะไดกลายมาเปนพนทสวนตว ค�าวาสวนตวในทน
ไมไดหมายความวาคนเพยงคนเดยวแตหมายถงกลมคนทมความเหนรวมๆ
กน อนนคอลกษณะแรก ลกษณะทสองคอพนทสวนตวทเปนสาธารณะ
หมายความวา สอใหมเปนสอทมประเดนเฉพาะกลม ประเดนเฉพาะเรอง เรา
จะเหนวาสอใหมมลกษณะเฉพาะมาก เชน เรองทางเพศ เรองเกยวกบสตว
เรองสงแวดลอม พอเปนพนทสอใหมมนกดงคอเดยวกนเขามา หรอดงคนท
สนใจเหมอนกนเขามารวมกน ลกษณะแบบนคลายๆ กบกลมนกศกษาทม
ชมรมตางๆ คนทเขาไปรวมกไปตามชมรมทตนเองสนใจ สอใหมท�าหนาท
แบบน ท�าหนาทเหมอนตวบคคล ความคดทสนใจใกลเคยงเขาไปอยในพนท5 ถงราก - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 179 3/2/2555 14:37:57
180 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เดยวกน อนนเปนพนทสวนตว แตปญหาคอมนเปนพนทสวนตวทสาธารณะ
สามารถเขาถง เชน เราเปดเวบไซตเรองกระตาย กดงเอาคนทเหมอนกน
เขามา สาธารณะเขาถง ตราบทคนทเขามาเปนคนรกกระตายกโอเคแตถาคน
ทเขามาไมไดรกกระตาย สงทเกดขนคอการแสดงความเหนตางกจมดน ซง
ถามนเปนชมรมแบบเดมทเรานงคย มนไมมการพลดหลงเขามาหรอก แตวา
การเขามาในเวบมนงายมาก และไมนานกเผนไปไดแลว สอใหมมนจงมดาน
ทขดแยงกนเอง และท�าใหเกดปญหา คอแงหนงมนเปนพนทสาธารณะทเปน
สวนตว แตอกแงหนงกเปนพนทสวนตวทสาธารณะเขาถงได นเปนความ
ขดแยงทเปนพนฐาน
สวนหวขอทสามเรองสอใหมในสงคมไทย เวลาทพดกนเรองสอ เรา
พดกนมากเกยวกบการพยายามจะควบคมถอยค�าทท�าใหเกดความเกลยดชง
โดยสวนตวแลวเหนวาความรนแรงในสอใหมในสงคมไทยมคอนขางมากและ
จดนเปนภาพสะทอนของความขดแยงทอยในทางสงคม เราไมสามารถทจะ
แยกความขดแยงทเกดในสอใหมไมวาชนดใดออกจากความขดแยงทาง
การเมองได ท�าไมมนตอง ‘hate speech’ ถากตกาใหญทางการเมองเปนท
ยอมรบไดในระดบหนง ขอถกเถยงทเกดขนในสอใหมหรอสอตางๆ มนคง
ไมรนแรง แตทกวนนทเกดความรนแรงเพราะกตกาใหญยงไมสเปนทยอมรบ
อยางกวางขวาง จงไมแปลกทเวบหนงจะคดแบบหนง หรอเขามาโตกน
อยางดเดอด เพราะกตกาพนฐานทางสงคมมนยงไมมขอบเขตทชดเจนวา
ตกลงเราจะเอายงไงกบระบบการเมอง เวลาทเราคยกนเรองสอใหม ไมอยาก
ใหพ งเปาอยางเดยววาตองจดการสอใหสภาพ สอใหมเปนสวนหนงของ
สงคม มนตดออกจากบรรยากาศทางสงคมไมได เรองนเรองทเราอาจจะตอง
ท�าความเขาใจใหมาก
ส�าหรบสงคมไทยมอกเรองหนง ผมเองเปนบรรณาธการเวบไซต
มหาวทยาลยเทยงคน เดมเรามเวบบอรด และเปนทเวบบอรดคกคกมากดวย
HBF_NewMedia.indb 180 3/2/2555 14:37:57
181สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
การดากน สงคมไทยเปนสงคมทมพลงในการดา ตอนหลงนงอานกนแลวม
ความเหนรวมกนวาเวบบอรดในเมองไทยทแสดงความเหนกนนน มากกวา
80% เปนขยะ เราอาจจะคดวานนเปนเสรภาพในการแสดงความคดเหน แต
ปญหาคอคนทในสงคมไทยเราไมคอยเถยงกนดวยความร สวนใหญพนทใน
เวบบอรดคอการประกาศจดยนวาอยขางไหน การใชขอมลในการถกเถยง
แลกเปลยนมนไมคอยปรากฏขน เพราะฉะนนในแงหนงสงคมไทยคอมความ
ขดแยงทางการเมองสง และอกในแงหนงกดเหมอนวาการเกดขนในเวบบอรด
ในสงคมไทยนนชกน�าไปสการทจะท�าใหเกดการเถยงดวยความรสกลวนๆ และ
สอใหมในเมองไทยจ�านวนมากกเผชญปญหาแบบน
หวขอทส เราจะท�าอยางไรไดบาง คดวาม คอเราคงตองคดถงสอใหม
วามนไมใชเรองของการประกาศเจตนารมณเพยงอยางเดยว ตองท�าใหสอใหม
ไมใชเครองมอของการประกาศจดยนอยางเดยว อาจตองท�าใหมนเกดการ
สบสานใหได เพราะฉะนนเราอาจจะตองคดถงขอมลหรอความรมากกวาท�า
ใหเวบไซตของเราโดยเฉพาะอยางยงเวบบอรดกลายเปนทชมนมของขยะ
กองใหญ สงทอาจจะท�ารวมกนคอ เปนไปไดไหมวาหากกฎหมายยงไมม
เราจะรวมกนสรางหลกการพนฐานทเราจะไมควรละเมด ไมวาเราจะยนอยใน
จดยนใด เชน การใชพนทสอใหมในการลดทอนความเปนมนษยของสออนๆ
คอแมจะไมเหนพองกนในเรองเสอเหลองแดง รกตางเพศรกรวมเพศ ไมเปนไร
แตเราอยาขามเสนแบง อยาลดทอนความเปนมนษยของคนอนทตางจากเรา
ซงเราคงจะตองตามมาดวยขนตธรรม คอการอดทนฟงคนอนทคดตาง
ปจจยทท�าใหสอใหมในเมองไทยทวความรนแรงคอตวกฎหมายทมา
ควบคม ในแงหนงมนเปนตวบบซงท�าใหคนทถกละเมดเพมความรนแรงใน
การตอบโตกลบไป เวลาทเราคดถงสอใหม การมสอใหมไมใชล�าพงแคการ
เปดเวบแลวมองวาบดนเราไดสอสารกบสงคมแลว สงคมมสอทงดและ
ไมด สงทสงคมจะชวยท�าไดคอสอไหนทมนกาวขามเสนไปเยอะๆ หากเรา
HBF_NewMedia.indb 181 3/2/2555 14:37:57
182 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สรางมาตรฐานและจรยธรรมในทางสงคมกจะท�าใหสอนนไมมใครบรโภคและ
ท�าใหสอนนตายไปดวยพลงของสงคม สอไหนทเราท�าใหมนตายไปดวยอ�านาจ
ทางกฎหมายมนกพรอมทจะเปดใหมได แตถาเราท�าใหมนตายไปดวยการท
สงคมไมสนใจมน เราจะกรองใหสอไหนอยไมอยและคดวาคนในสงคมมความ
ส�าคญอยางมาก อยาไปพงอ�านาจรฐ เราปลอยใหมนอยและสรางจรยธรรม
มาตรฐานตางๆ รวมกนไป
คณสเทพ วไลเลศ:
โจทยทมการอภปรายในหวขอแรกในเรองของสอใหม สอออนไลน จน
กระทงมาพดเรองทวดาวเทยม เคเบล และวทยชมชน ซงอนทจรงคงหมายถง
วทยขนาดเลกจ�านวน 7,000 - 8,000 สถานทอยในประเทศน ซงอยภายใตการ
ก�ากบดแลตามกฎหมายทมการประกาศมาแลวแตยงไปไมถง โดยวทยเหลาน
ถกแยกออกมาเปนวทยเชงพาณชยขนาดเลก และวทยชมชนทไมแสวงหา
ก�าไรในการโฆษณา ซงกตรงกบทอาจารยสมชายเสนอดวยวานนคอตวระบบ
กรรมสทธทอยในชมชนและจะลดการผกขาดจากสอในเชงพาณชย
สองประเดนใหญทอยากจะพดใหตรงกบหวขอทไดตงไว คอความ
ทาทายของสอดาวเทยม ทวเคเบล และวทยชมชนขนาดเลกกบสถานการณ
การเลอกตงทจะเกดขน การผกโยงสถานการณทางการเมองในชวงสหาปท
ผานมาคงเหนไดชดวาสอเปลยนโฉมหนาไปแลว ความทาทายทจะบอกวาเปน
สอแทหรอสอเทยมตางๆ ท�าใหเราตองหาค�าตอบวาคออะไรแน จนบางครง
กเปนทวพากษวจารณ อยางกรณการใหสมภาษณหรอขอเขยนของบางทาน
ประเดนแรกคอ สถานการณทผานมาในชวงปทแลวเรยกไดวาเปน
บรรยากาศของการควบคมสอใหมรวมทงสอออนไลนดวย เปนบรรยากาศการ
ควบคมโดยรฐบาลทมอ�านาจบรหารขณะนน กรณทบอกวาการควบคมถอยค�า
ซงจะไมสามารถเกดขนไดกบสอเกา แตกมการสงสญญาณและมการโทรศพท
HBF_NewMedia.indb 182 3/2/2555 14:37:57
183สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ไปบอกโดยทไมปรากฏหลกฐาน อยางเชนชวงทมการประกาศสถานการณ
ฉกเฉนกเปลยนจากการปดลอมชมนมมาเปนกระชบพนท เราเหนชดเจน
ในสอหลก นนเพราะสอหลกเองกยอมทจะใชค�าพดเหลานนเพอสอสารกบ
ประชาชน แนนอนวาการสอสารเหลานน ค�ามนกใหความรสกหรอขอเทจ
จรงทเปลยนแปลงไปดวย สวนบรรยากาศการควบคมทเกดขนตองบอกวา
เชอมโยงไปสประเดนเรองฐานะทางกฎหมายของสอตางๆ สอใหมทเกดขน
ไมวาจะเปนเคเบลทว วทยขนาดเลก หรอทวดาวเทยม แมวาจะมกฎหมาย
ออกมารองรบ คอ กฎหมายประกอบกจการหรอกฎหมายจดสรรคลนความถ
กตาม แตกไมสามารถใหเสรภาพแกประชาชน ผประกอบธรกจรายยอยของ
ทองถนทจะท�าทวหรอวทยตรงน แมวาจะมกระบวนการออกมารองรบกจรงแต
กไมสามารถจะใหใบอนญาตหรอ license อยางทวานได
สองปทผานมาคณะกรรมการกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กทช.)
อาจจะเปนองคการทก�ากบดแลเรองกจการโทรคมนาคม แตเขามาท�าหนาท
ชวคราวในการออกใบอนญาต โดยชวงสองปทผานมานสถานวทยขนาดเลก
กวา 6,000 แหงทไปขนทะเบยนนนมเพยงสถานเดยวทเพงไดรบใบอนญาต
การจบกมสถานทงวทยชมชนหรอวทยธรกจทไมถกแบงแยกกนและถกเรยก
เหมารวมหมดวา “วทยชมชน” ในชวงสถานการณฉกเฉนตงแต 7 เมษายน
2554 ถงเดอนสงหาคม 2554 และมการปดไปเทาทมขอมลกคอ 49 สถาน
ซงแนนอนวาประมาณ 47-48 สถานเปนวทยของคนเสอแดงทงสน มกรณ
สถานซงหนงเปนวทยทเชยงใหมและอาจถกมองวาเปนกลมเสอเหลองก
ถกปดไปเชนเดยวกน แตไดมการใหสมภาษณชดเจนวาถาไมปดกจะถกมอง
วาเปนสองมาตรฐาน แตถาดเทยบรวมจากจ�านวนทงหมดกจะเหนวากลม
เปาหมายคอมาจากการน�าเสนอเนอหาทางการเมองทแตกตางจากรฐบาล
สวนในป 2554 ตงแตมกราคมถงเมษายน มอย 24 แหง สวนใหญจะถกจบ
ในกรงเทพฯ และปรมณฑล ไมวาจะเปนสายไหมหรอลาดพราว ทง 24 สถาน
HBF_NewMedia.indb 183 3/2/2555 14:37:57
184 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เหลานกเปนของคนเสอแดงเชนเดยวกน ซงกอาจจะมการปดลอมแต
สดทายกตองยอมใหต�ารวจจบไป กรณทถกจบทงหมดนอยในภาวะสญญากาศ
ทไมสามารถออกใบอนญาตใหได แมวาจะไปลงทะเบยนไวกสามารถถกจบได
ตามกฎหมายวทยคมนาคม 2498 ซงเปนกฎหมายทออกมาเมอประมาณ 50
กวาปทแลว
กอนหนาทจะมการเลอกตงครงน จากการลงพนทเกบขอมล พบวา
พรรคการเมองมนโยบายชดเจนใหผสมครตองหาสถานวทยของตวเองโดยไม
ตองเปนเจาของกได แตตองมสถานเพอทจะหาเสยงในพนท เราอาจจะเหน
ขาวตามสอมวลชนทวไปวาวทยขนาดเลกหรอทเรยกวาวทยชมชนมอยราว
700 แหงทมการมาประชมรวมกนกบกองทพ กบ กอ.รมน. หรอมการจดโดย
บรษทเอกชน เรองนกเปนโจทยหนงเหมอนกนวาเปนการขยายขอบเขตหรอ
สาแหรกอ�านาจของกองทพในการทจะเขาไปควบคมสอทเกดขนใหมทจะมา
ประกอบการในเชงพาณชยดวยหรอไม
สวนประเดนในเรองความทาทายเหนวามโจทยส�าคญอย ประการ
เดยว คอคดวาสอใหมทก�าลงท�าหนาทแมจะไมมกฎหมายรองรบอยางชดเจน
สงทควรจะท�าและเปนการทาทายกคอการแสดงบทบาทใหเกดการยอมรบ
จากสาธารณะวามวฒภาวะทจะท�าหนาทในฐานะสอ ไมวาจะมองวาเปนสอ
กระแสหลก สอสารมวลชนหรอไมกตาม จะเปนสอทไมใชวชาชพกตาม หรอจะ
เรยกวาเปนการสนบสนนเสรมกระบวนการประชาธปไตยในทงระดบพนทหรอ
ระดบประเทศเองกตาม คดวามอยสามเรองทนาจะเปนกระบวนการทตองท�า
คอสอควรจะมบทบาทในการเผยแพรกระบวนการประชาธปไตย สามารถทจะ
แสดงจดยนวาชอบหรอรกพรรคการเมองใด หรอนโยบายของพรรคการเมอง
ใดกได แตแนนอนวากไมควรละเลยเสยงอนๆ ในชมชนซงเขาอาจจะชอบ
พรรคการเมองหรอนโยบายอนๆ ทตางไป นกคอการเปดพนทให
อกสวนหนงคอการเปดพนทใหถกเถยงประเดนตางๆ ไมวาจะเปน
HBF_NewMedia.indb 184 3/2/2555 14:37:57
185สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เชงนโยบายหรอผลกระทบของโครงการทจะเกดในพนท การวพากษวจารณ
ขอเสนอของนโยบายตรงนกตองทบทวนเชนเดยวกบ พ.ร.บ. วาดวยการกระท�า
ความผดเกยวกบคอมพวเตอร ทมการเสนอวาตองปรบปรงแกไข โดยมการ
เสนอในเวททผานมาแตกไมไดรบค�าตอบทชดเจน แตกบสอวทยและโทรทศน
สงทตองถามกลบไปเพอเปนขอเสนอกคอวา พ.ร.บ. วทยคมนาคมถกน�ามาใช
ส�าหรบการจบกมเพราะมเครองสองเทานนหรอ ซงทผานมาการจบกมเครอง
สงของสถาน โดยเราอาจจะบอกวาคนเสอแดงหมนสถาบนฯ ยแยง ซงเหลาน
ถกกลาวอางบนหนาสอกระแสหลกทงสน แตเวลาไปจบกมจรงๆ กลบไปจบ
ดวยขอหามความผดเรองเครองสง ถาตดปญหานออกไปไดเราจะมาดกนวา
เนอหาทพดไปนนเปนความผดจรงๆ หรอไม เราดกนตามเนอหา ถาจะบอกวา
กฎหมายหมนฯ นนมอย เรากตองหยบมาดวาหมนอะไรบาง มความผดหรอไม
มากนอยขนาดไหน ตองวาตามตวบทกฎหมายทใชในมาตรฐานเดยวกน
สวนทสามคอเรองของการตรวจสอบการเลอกตง สวนนนาจะตองใช
รวมกบสอใหม เชน สอออนไลน เพราะการตรวจสอบสถานการณการเลอกตง
ทงกอนและหลงเราสามารถหยบสถานการณในพนทออกมาเปดเผยได แต
แนนอนวากรณแบบน ตองยอมรบวาทผานมาสถานวทยขนาดเลกจ�านวนมาก
ไดหยบยกขนมาพดนอยเพราะสงทถกควบคมกคอบรรยากาศทางการเมอง
ถกควบคมไมใหพดมการเรยกไปแจงไปลงทะเบยนไปแสดงตวกบในระดบ
ทองถน มหนวยงานตางๆ ซงถกก�าหนดหนาทมาชดเจนวาตองใหไปเขาฟง
ทงทจรงๆ แลวระหวางต�ารวจกบคนผลตรายการหรอเจาของสถานนนกเปน
ทรจกกนอยในทองถนอยแลวดวยซ�าไป กระบวนการตรวจสอบการเลอกตง
ควรท�าทงกอนหนาและทายเพอใหกระบวนการตรวจสอบมความโปรงใสมาก
ทสด ซงไมวาผลจะออกมาเปนอยางไรกควรจะตองใหเกดการยอมรบใหได ถา
เราจะกาวเดนตอไป ไมไดหมายความวาเราละเลยเสยงเหนตาง แมวาการเหน
ตางจะท�าใหพรรคทตวเองเชยรไมไดรบการเลอกตงกตาม แตโจทยส�าคญคอ
HBF_NewMedia.indb 185 3/2/2555 14:37:58
186 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ตวนโยบายหรอกฎหมายตางๆ ทออกมาบงคบใชและควบคม ท�าอยางไร
โจทยนจงจะท�าใหประชาชนไดรบสทธเสรภาพในการสอสารรวมกน
คณกรรณการ กตตเวชกล:
ในขณะทมทงคนชนชม บางคนกมองดวยสายตาทไมไววางใจในสอ
แตละทานทสงกดอยคดอยางไร ในชวงกอนและหลงการเลอกตง โดยเฉพาะ
กอนและหลงการเลอกตงทหลายคนมองวา ยงไมมใครกลาไววางใจวาจะม
ความสงบเกดขน โดยเรมจากคณสนธญาณ ชนฤทยในธรรม กรรมการผ
อ�านวยการ T-News
คณสนธญาณ ชนฤทยในธรรม:
ผมมอาชพทอยไดดวยการท�ามาหากนจากการท�าสอ ชวตจะขนจะลง
มเงนมากนอยขนอย กบอาชพในการท�าสอ ท�าสอมาแลวสามสบปและ
ปจจบนกท�าสถานโทรทศนดาวเทยม “ทนวสทว” (T-News TV) เปนผเชอมโยง
เครอขายวทยชมชนทวประเทศ ซงขณะนมอยหารอยสถานทเชอมอย รวมถง
ท�าคลนวทย “รอยหนงอารอารวน” ท�ารายการ “เจาะขาวรอนลวงขาวลก”
ทางชอง11 ชวงสามทมถงสทมทกวนจนทร โดยมเปาหมายหลกคอโจมต
คนลมเจา ท�าขาว SMS ผานโทรศพทมอถอซงมลกคาอยสองแสนหาหมน
ราย ทล�าดบมายดยาวเพอตองการจะบอกวามอาชพคนท�าสอมาสามสบป
ไมเคยมค�าจ�ากดความวาเปาหมายของสอมวลชนคออะไร เพราะวาเรยนจบมา
ทางดานนตศาสตรแลวมาท�าขาว เวลาท�าอะไรไปกท�าไปตามความคดตาม
อ�าเภอใจ ทกวนทท�าอยไมมกรอบทางวชาการ ท�าตามความคด ซงหมายความวา
ความคดของตนเองเปนอดมการณ
ในสมยทประเทศไทยยงไมมวทยชมชน ผมเปนผสรางวทย “รวมดวย
ชวยกน” ขน หลกการงายๆ ของการท�าวทยรวมดวยชวยกนในกรงเทพมหานคร
HBF_NewMedia.indb 186 3/2/2555 14:37:58
187สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
กคอใหชาวบานมการประสานงานกน เชอมโยงกน มความทกขกชวยกนแก
มความทกขอะไรทเกยวของกบสวนราชการกชวยกนท�าชวยกนแก ไมรอให
ราชการเขามาชวยอยางเดยว ในระยะเวลาสองป รายการรวมดวยชวยกนก
ประสบความส�าเรจในฐานะทเปนธรกจ และอยยาวมาจนถงทกวนน วทย “รวม
ดวยชวยกน” กเปลยนเปนวทยจราจรเพอการพฒนาสงคม 99.5 ในปจจบน
ไมมโฆษณาเพราะส�านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยใหเงนสนบสนน
ทงหมด นนกคอการท�าวทย “รวมดวยชวยกน” และวนนกท�าเครอขายวทยชมชน
เชอมโยง 500 สถาน เมอเชญทง 500 สถานมาประชมรวมกน ค�าพดแรกๆ
ทผมกลาวกบทกคนคอ อยามาถามวาเราใสเสอสอะไร ใหพวกเราถามวาเรา
คดอะไร เพราะในวทย 500 สถาน มนกมผสมปนเปทงเสอแดง เสอเหลอง
วทย 500 สถานตางกรายงานขาวของตนเอง ท�าเรองทตนเองอยากท�า เราท�า
เวบไซตทงหารอยสถานให ใครรายงานเรองอะไรกจะปรากฏอยในหนาของ
เวบไซตทงหารอยสถาน มชวงหนงททกสถานจะเชอมโยงกน โดยหลกคอ
ทกคนจะพดเรองของปญหาในชมชนแลวกเขาจะเรยนรกนจากปญหาใน
ชมชน เชน โรงงานขยะไปตงในพนทและ อบต. ท�าไมถกตอง หรอโรงไฟฟา
ตางๆ เปนตน ตอนน SMS มลกคาอยสามแสนกวาราย มรายไดอยสามสลาน
บาท กเปนวธคดวาท�าสอโดยไมตองลงทนสอ ไมตองเปลองกระดาษไมตอง
ไปซอชองวทย ใชโทรศพทมอถอทมอยหาสบกวาลานเครองท�าขาว เมอทกคน
ยอมรบกมรายได
ส�าหรบผมนนไมมค�าจ�ากดความสอ เพราะตงแตท�างานมาในอดตจนถง
ปจจบน ค�าจ�ากดความทนกวชาการตงไวแตตนมนถกละลายหายไปหมด ดวย
เทคโนโลยทเกดขน ไมจ�าเปนตองเปนโทรทศน วทย ความหมายของผมคอ
สอหมายถงอะไรกไดทมนสอจากคนไปสคน การสอนนเปนภาวะปกต สงคม
ไหนคดยงไงมนกจะสอเปนอยางนน แตขอเสยคอคนทเขามาท�าสอมกจะ
เขาใจผดวาตนเองเปนเทวดา เนองจากส�าคญบทบาทของตนผดในฐานะ
HBF_NewMedia.indb 187 3/2/2555 14:37:58
188 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
คนกลางในอดตจากการท�าสอ เพราะแตแรกชาวบานไมมสอทจะสอสาร
ตองอาศยคนกลาง คนกลางใหญโตอลงการ เมอกอนวทยทศนไมม ถา
สบแปดอรหนตประชมกนสนบสนนพรรคการเมองพรรคใดพรรคนนกจะ
รงโรจน เบนเขมโจมตพรรคไหนพรรคนนกพง ทกคนจงคดวามความหมาย
ยกตวอยางกรณรฐบาลพรรคประชาธปตย มสตรอยวาถาใครปราบปรามการ
ชมนมจะตองเสรจแนๆ เหตการณวนท 10 เมษายน (2553) โดยทวไปรฐบาล
เสรจแนๆ แตปรากฏวามคลปคนชดด�าปรากฏขน ซงไมรวาใครถาย ขนยทบ
แลวการรายงานขาวของไทยรฐไปทางหนง ซเอนเอน (CNN) ไปทาง มตชน
ไปทาง สอกระแสหลกกระแสรองไปคนละทาง แตท�าไมกระแสขาวสารมน
วงไปทคลปยทบ เพราะรากฐานความคดนนมมากอนแลวจากการทอรสมนต
ไปพดหนากองทพบกเมอวนท 29 กรกฎาคม 2553 บอกวาวนนการชมนม
ไมตองกลว มกองก�าลงไมทราบฝายเตรยมตวจะชวยอยแลว อรสมนต เสธ. แดง
เดนทางไปพบทกษณทดไบอะไรตางๆ เหลาน จนถงวนท 10 เมษายน เวบไซต
ของ เสธ. แดงบอกวาพวกมงออกมาไดแลว ยงทหารไดแลว หลกฐานกปรากฏ
สอเหลานตางฝายตางสกนไป ทายทสดประชาชนกเปนผตดสนใจ
สงทผมอยากเรยนสรปในหวขอแรกวา ค�าจ�ากดความค�าวาสอใน
ปจจบน คนทท�าสออยาเพงไปจ�ากดความวาอะไรคออะไร คนทมอาชพสอ
กท�ามาหากนในอาชพของตนเองใหรอด ไมวาจะรอดดวยการเปนพวกจงจก
เปลยนส อ�าพรางตนเอง หากนกบผมอ�านาจ หรอรอดเพราะมอดมการณ
ชดเจนและมคนสนบสนน รอดเพราะตอบสนองความตองการของประชาชน
ได สถานการณและเหตการณกจะพสจนเอง สวนสอทชาวบานท�า ตอนนไมม
ใครสามารถปดกนได ถงปดกนกเปดขนอก แตเมอท�าแลวไมวาจะเปนสออาชพ
หรอสอชาวบานกตามแต เมอท�าผดกฎหมายอยาโวยวายวาเพราะความคด
อดมการณตางกน ตงแตท�ามาไมเคยใชค�าหยาบดาคน ไมเคยรกล�าสทธสวนตว
หรอบอกวาใครลมเจา แลวกบอกวานายใจพดทนนทน บอกวานายจกรภพ
HBF_NewMedia.indb 188 3/2/2555 14:37:58
189สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ไปพบนายใจทนนทน บอกวาจะเปลยนประเทศนเปนระบบประธานาธบด
รายงานเรองนายจตพร พรหมพนธขนพดวนท 10 เมษายน เรองกระสนวา
ใสรายพระเจาอยหว ไมไดไปใสรายกนายจตพรพดจรงกมารายงาน พดจรง
กตองกลารบ กฎหมายเขยนไวใครจะไปเรยกรองใหเลกกเลก แตส�าหรบผม
แสดงชดเจนวาสนบสนนพระเจาอยหว กลาท�ากลารบ ทศนะทวๆ ไปอยใน
สงคมในลกษณะทแตละคนในสงคมท�าหนาทตวเองและยนหยด
ถดมาเวลาพดเรองความทาทาย ทกคนตางพดไดวาอดมการณ สวนตว
ท�าธรกจสอในขณะนกใหผฟงผชมไปตดสนเอาเองวาตนเองมอดมการณหรอ
ไมอยางไร หากไมมอดมการณกเหมอนหมาตวหนง พดอกทหนง ประพฤต
ปฏบตอกทหนงเหมอนเปนจงจก ความจรงตางๆ มนไมสามารถทจะซอนเรน
อยได มนกจะปรากฏขนอยางแนนอน ความทาทายมนกอยบนตวคนทท�า
วาท�าไปบนสจจะความจรงมากนอยขนาดไหน เราลองทลายกรอบ ทลายสเสอ
ทลายวาสอหลกสอรอง ใหเหนกระบวนการของสงคมทเปนไปภายใตเทคโนโลย
ใหมทเกดขนแตใหอยภายใตกฎของกฎหมาย จรยธรรม ความเปนระเบยบ
เรยบรอยของสงคม
คณฉตรชย ตะวนธรงค:
ในประเดนเรองความทาทายของสอใหมกบการเมองไทย ส�าหรบผม
ในฐานะของคนท�าอาชพสอทผานกระบวนการท�างานทงทเปนฮารดกอปป คอ
หนงสอพมพ จ�านวนเวลาหนงประมาณยสบกวาป กอนจะมาท�างานทไอทวใน
ยคสดทาย จากนนกถกทาบทามจากนกการเมองสองทานใหเขาไปท�าชอง 11
โดยเงอนไขในการท�าชอง 11 คอ ขอทหนงคอโจทยรแบรนดดง (rebranding)
ใหชอง 11 มคนด ซงชอง 11 กทราบอยแลววาเปนสอของใครท�าอะไรเพออะไร
ขอทสองคอขอเปลยนจากชอง 11 เปน NBT ซงนกการเมองทงสองทานนน
กรบและมการรแบรนดดงใหใหม โดยหลกไมมอะไร ขอหนงคอขอท�าทงสถาน
HBF_NewMedia.indb 189 3/2/2555 14:37:58
190 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
คอถาไมท�าทงสถานมนไมสามารถคมไดเรคชนหรอทศทางของขาวได เราร
วาชอง 11 เปนโทรทศนของรฐ เรารวารฐมวตถประสงคอะไรกบสอโทรทศน
ชอง 11 เพราะฉะนนภายใตกรอบนเราสามารถปรบได ซงในทนไมได
หมายความวาสอจะตองปรบตวเปลยนสหรออะไรใดๆ แตถาเราอยภายใต
สถานการณทเหมาะสม หลกทคดมาตลอดในการท�าวชาชพนคอเราตอง
ใหความเคารพคนดทสด ตราบใดทเรายงรกษาตรงนไวได ท�าตรงไหนกได
ขออนญาตทจะไมพาดพงถงเพอนพองนองพในวงการ เพราะเชอวาคนเหลานน
กมวธคด วจารณญาณ และมทมาทไป มความตองการในการท�างานทางดาน
สอ แมอาจจะตางอดมการณรวมวชาชพซงไมมใครถกใครผด และไมอยากให
พวกเราหรอสงคมไปดวนตดสนหรอดวนสรป
ขอเลาถงทมาของ สปรงนวส (Spring News) วา วนทออกอากาศ
วนแรกคอวนท 5 มนาคม 2553 หรอวนนกขาว ซงจรงๆ แลวไมมความพรอม
ใดๆ เลย เพยงแตเหนวาสถานการณเสอแดงฝแตกแน ถาไมออกอากาศชวงน
มนเสยโอกาสในทางการรบร แตถาถามวาออกอากาศแลวไดอะไรกลบมา
ทนททเราออกอากาศรฐบาลกพจารณาปดชองพเพลชาแนล เคเบลทวทว
ประเทศกดงสญญานสปรงนวสอตโนมต ซงสามารถสงสญญาญครอบคลม
ทวประเทศ ไดผลลพธทนาชนชม หากคดเปนมลคาทางการตลาดนมลคา
มหาศาล แตสงทตามมาคอคนเขาใจวาเปนเสอแดงแนนอน หลงจากนน
สปรงนวสกกลายเปนโทรทศนของเสอแดง ชวงหนงกมขาวลอวาสปรงนวสเปน
โทรทศนของคณเนวน หลงจากนนกมขาวอกวาวงหนน นคอสงคมไทย สาเหต
ทมสปรงนวสกเพราะเหนปญหาทเราถกเถยงกนวนน โดยมองเปนโอกาส
ซงในเมอมสอตางอดมการณตางความคดและน�าเสนอแบบหนง วนหนง
สงคมจะสามารถตระหนกไดวามนขาด
ขอแบงสอเปนสยค คอ ยคแรกเมอสสบปทแลวเปนยคทวขาวด�า
โทรทศนมขาวใหมๆ กคอขาวปกต ฟอรแมตโบราณมาก ยคตอมาทใชแมแบบ
HBF_NewMedia.indb 190 3/2/2555 14:37:58
191สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สากลของการท�าขาวมาใชซงตองใหเครดตอาจารยสมเกยรต ออนวมล ใน
เชงวธการน�าเสนอขาว ยคตอมาขออนญาตใหเครดตกบสชาต บางกร�า
เปนยคทโทรทศนไดเรยนรการท�าขาวแบบสบคน (investigative report)
เพราะกอนหนานยงมไมมากและเปนพนททสอหลกมกจะหลกเลยงในการ
ท�างาน เพราะตองรบคนนนชนคนน ยคตอมานาจะเรยกวาเปนยคปจจบน
หรอยคเลาขาวแบบสรยทธซงเปนทนยมทวบานทวเมอง ค�าถามคอยคตอไป
คออะไร พฒนาการของสอของรฐมมาสยค แตสงทไมเปลยนไปเลยกคอ
อสรภาพของผท�าสอคอนขางถกจ�ากดบนคลนการออกอากาศทอยภายใต
กระบวนการแหงรฐหรอกฎหมายทก�าหนดโดยรฐ ชอง 3, 5, 7, 9, 11 และ
ทวไทย คนทอยในสถานเหลานน ตวตนจรงมศกยภาพมคณภาพแตท�าได
มากนอยแคไหนนนอยภายใตขอจ�ากด ครนพอ satellite6 ผลบานกมกลม
satellite ออกอากาศกนมากมาย ผมเองอยในสถานโทรทศนทถกปด เมอกอน
เวลาไปพดทไหนกมกจะบอกวาสอมวลชนเปนอาชพทมนคงทสด ไมมสถาน
โทรทศนทไหนถกปด เมอเจอเขากบตวเองกตงตนเขยนต�าราใหม เมอโทรทศน
เปนเชนน ทางออกของคนท�างานโทรทศนกตองคนหา
ปญหาการเมองชวง 4-5 ปทผานมาสรปไดวา สอเปนตวละครหลกท
สรางความเขาใจและพรอมๆ กบสรางปญหา กอนหนาทจะมสปรงนวสและ
เหตทมสปรงนวสกเพราะเราคดวาถงเวลาแลวทนาจะมสอตรงกลาง เราไม
ไดหมายความวาสออนไมกลาง หลกคดคอ viewer centric7 โดยคดวาคนด
ฉลาดเสมอ คนดเหลานนคดวามนควรจะม เรากตองตอบโจทยในฐานะ
คนท�าสอ และเรากคดวาพนทนนาสนใจเพราะชดเจนวามนไมมเรองน ฟรทว
กอยภายใตสมปทานของรฐทงสนจะทางตรงทางออมกตาม เขามขอจ�ากดใน
6 ดาวเทยม ซงในทนหมายถงชองโทรทศนทตองรบชมผานทางจานรบสญญาณดาวเทยม -
กองบรรณาธการ7 ผชมคอศนยกลาง - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 191 3/2/2555 14:37:58
192 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
การน�าเสนอ สอ satellite หลายๆชองอยภายใตขอจ�ากดของกลมทน
และ/หรอความเชอ ซงเรากตองใหเกยรต เคารพความเหน เราคงไมมโอกาส
ไดเหนขาวทครบแงมมอยาง 100% แตเราสรางสงแวดลอมของตนเองในการ
ท�าสอใหมขอจ�ากดนอยทสดได จงคดวาถาเราจะท�า ปฏเสธทนทเลอกขาง
และรกษาคนดยงชพ ถาท�าตามนเราจะประสบความส�าเรจได และสราง
เงอนไขของเราเอง เราไปเอาบรษทในตลาดหลกทรพยมา ไมไดเกยวของกบ
การเมองใดๆ แคอยากท�านวมเดยเรากปวารณาตวเปน broadcaster ทเปน
content provider8 นคอวถธรกจทเราท�า
สวนทสองคอจดยน โดยสปรงนวสมหลกคดวาเราจะยนอยตรงกลาง
ทสดเทาทเราจะท�าได กลาพดอยางภาคภมใจวาทนททยบสภา หนงสปดาห
หลงยบสภา สปรงนวสตดสนใจยกเลก SMS ซงเปนการแสดงความคดเหน
บนหนาจอ ทงทเปนรายไดมหาศาล เพราะเหนแลววาแตละกลมคนดใชพนทน
ในการสาดใสความคดเหน และคดวาเทศกาลนสปรงนวสยอมเสยสละหยด
สปรงนวสเปนโทรทศนแปลกๆ กอนทจะยบสภากมรายการถายทอดสด
วนอาทตย เปนรายการทอาจารยจ�านวนหนงนงมอนเตอรรายการคณอภสทธ
เชอมนประเทศไทยพรอมๆ คนด หลงจากทานอภสทธจบกเลยจดเปนรายการ
“เชอมยประเทศไทย” ซงไมไดต�าหนตเตยนเพราะเรองไหนทานนายกฯ พดครบ
พดหมดจดสนบสนนกนไป อนไหนททานพดไมหมดหรอเลอกน�าเสนอขาด
เรากตงขอสงเกต เชนเดยวกนวนเสารเราเปดพนทฝายคาน เทปแรกคณจ�าลอง
บกไปถงพนทชมนมแลวขอใหเขารายการเปนเทปประเดม ตงชอรายการ “คาน
เพอประเทศไทย” ในเวลาเดยวกนกมอาจารยชดเดยวกนนงดแลวท�าอก
รายการหนงคอรายการ “คานเพอใคร” หลกทท�าอยางนไดใหพนททเปนธรรม
กบทกฝายและไมไดเลอกขาง คอตอนนสปรงนวสเปนพนทททานมาใช
บรการไดไมวาจะสเสอใดๆ คณาจารย นกวชาการ นกการเมองทกพรรค ฯลฯ 8 ผใหบรการดานเนอหา - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 192 3/2/2555 14:37:58
193สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
โดยอยากใหเปนเวทเปด เปนพนทกลางและจะไมกาวลวงไปในการบดเบอน
เนอหาหรอสงผานเนอหา เพยงแตหลกคดสปรงนวสจะมขอจ�ากดทแปลก
ประหลาดนดหนอย มกฎเหลกของสปรงนวสอยขอหนงทคดขนเองท�าขน
เอง คอคณจะไมมวนเหนค�าวาผชมโปรดใชวจารณญานในการชมอยบนจอ
สปรงนวสเดดขาด เพราะหนาทนนคนสปรงนวสตองใช ไมใชผลกภาระนนไป
ใหคนด เราไมตองมเรต น.12, น. 15, น.18 และเรามหลกกองบรรณาธการ
ยอยๆ คอ สปรงนวสทบทวนทกเรอง เราตงขอสงเกตกบวศวกรรมโทรทศน
เรามรถถายทอดสดกเลอกโดยไมจ�าเปนตองใช 3P หรอ 4P แตเลอกใชอยาง
อนมาทดแทน เราตงขอสงเกตกบอดมการณจรรยาบรรณแลวเรากเกบหลก
ดๆ ไว และคอยเพมสงทมนจ�าเปนลงไป
เราเปลยนวธการน�าเสนอ เราเปลยนหลกคด เราเปลยนวธการท�าขาว
จากสถานการณปทแลว สปรงนวสท�าปรอทไวอนนงหนาจอ ทงไว 24 ชวโมง
เขยว เหลอง สม แดง แลวกปรอทแตก ถาปรอทแตกเมอไหรกคอมผเสยชวต
มระเบดลง รสกปรอทจะแตกไปสรอบ คอคนไมตองอยกบเราทกวน แตสามารถ
ดสถานะหนาจอ ถาเราเหนปรอทกจะรวาสถานการณเปนอยางไร ทงหมดท
พดมาผมไมไดหมายความวาเราเหนอ เราชนะ หรอเราแพ หรอคนอนผด
เราถก ปจจบนนปรมณฑลของสอมหลากหลาย และสงคมไทยฉลาดเลอกเสพ
เลอกรบร เราไมตองไปกระตนปลกเราใด ๆ เพยงแตวาเราสรางความเขาใจท
ถกตองและเปดพนทใหกบสงคมไดใชสออยางเปนธรรมเทาเทยม เราจะฉลาด
ขนเอง และสอจะววฒน บนโตะนอาจจะมหลายความเหน แตเชอวามเจตนา
อยางแนวแนทจะท�าใหสอเกดมรรคผมอยางใดอยางหนงเพอสงคม จะถกหรอ
ผดไมมใครตดสน แตทกคนบนโตะนเชอวาสงทตนเองคดถกเสมอ อยางเดยว
ทเราตองมกตการวมกนคอ รกษาสถานภาพ บทบาทของสอใหเปนผน�าเสนอ
แตเพยงขอเทจจรง ซงเชอวาทกคนยอมรบในหลกนได
HBF_NewMedia.indb 193 3/2/2555 14:37:59
194 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
คณวรษฐ ลมทองกล:
ผมไมไดจบการศกษาดานสอมวลชนแตกท�างานในดานสอสารมวลชน
เรยนจบดานเศรษฐศาสตร และหลงเรยนจบกเขาท�างานวจยใหกบคณะ
รฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ชวงหนงเกยวกบการคอรปชนในวง
ราชการ ซงยากทสดเพราะจะตองไปสมภาษณขาราชการในหนวยงานตางๆ
ขณะทมภาคเอกชนและประชาชนทวไปคอยจบตาวา corruption index9 ใน
เมองไทยเปนอยางไร หลงจากนนจงเขาไปท�างานทผจดการ
ขอออกตววาอาจไมคอยเชยวชาญในหวขออภปรายวนนเพราะท�างาน
เวบไซตมาตงแตแรกและท�ามา 11 ปแลว เรยกไดวาโตมากบเวบไซตและเปน
นกขาวออนไลนยคแรกของเมองไทยกวาได อยในแวดวงนมาตลอด แลวก
คอนขางจะสมผสสอใหม สอใหมมากบอนเทอรเนต แลวตอนหลงคอยๆ
ขยายเปนวทยชมชน เคเบลทวทหลง แตสอใหมในความหมายของผมคอสอ
ทมการ interact ระหวางผคน อยางเชน เวบไซตผจดการกเปดใหคอมเมนท
มาเปนสบปแลวและเปนนโยบายของผกอตงวาอยากใหมการแลกเปลยน
ประเดนทจะน�าเสนอมอยเจดประเดน อยางทเราทราบกนตอนนวา
บานเมองเราอยในยคของการเปลยนผาน สอทงหลายเกดขนเยอะ เทคโนโลย
กก�าลงเปลยนผาน การเมองกก�าลงเปลยนผาน สงคมกก�าลงเปลยนผาน
เพราะฉะนนสอทเปนตว communicate หรอการสอสารระหวางคนกบคน
มนจงคอนขางดจะมวๆ หนอย นกสอสารมวลชนเองไมวาจะในมหาวทยาลย
ตางๆ เชน อาจารยสดศร เผาอนจนทร จากมหาวทยาลยเชยงใหม กลาวถง
สถานการณสอวามนอาจจะดวนวายหนอยในชวงนเพราะเปนยคเปลยนผาน
แตครงนอาจจะกนเวลานานหนอย เนองจากสงทเกดขนมนกนเวลาคอนขาง
นาน เพราะฉะนนจงอยากฝากทานอาจารยทกทานวาไมอยากใหตดตอนการ
ศกษาเรองนอยแค 19 กนยายน 2549 เพราะจรงๆ กอนหนานนกมเรองราว 9 ดชนสถานการณคอรปชน - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 194 3/2/2555 14:37:59
195สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
อะไรอกเยอะ คณฉตรชยกประสบมากบตว และเราตองมองเปนเคสๆ ไปวา
มนมเคสอะไรบาง แตไมอยากใหเราตดตอนวาทกอยางมนเกดขนเพราะ 19
กนยายน 2549 โดยสวนตวกมประสบการณการเมองเยอะ เชน เรองจะถก
ปดเวบไซต โดนคดมาแลวขอหาสนบสนนการกอการราย และรสกเหนดวย
กบคณสนธญาณวากลาท�ากตองกลารบ เราตองรในกรอบกฎหมายวามน
เปนธรรมหรอไมเปนธรรม มนไมเปนธรรมเรากตองตอส แตตอสโดยวธการ
ใดเรากตองมาพดกน
ประเดนทสองคอการอภปรายวาอนไหนสอแทสอเทยม สอกระแสหลก
สอกระแสรอง คดวาเสนแบงพวกนมนหายไปหมดแลวในชวง 5-6 ปทผานมา
คณจะบอกวาตวเองเปนสอแทสอเทยม สอกระแสหลกกระแสรอง คณใช
เสนแบงตรงไหนมาวด ยกตวอยางงายๆ วา มคนเคยกลาววาเวบไซตผจดการ
เปนสอแทหรอสอเทยม แลวคณจะใชมาตรวดอะไร เวบไซตผจดการมคนด
สามลานตอวน คดวาคนทจะตดสนวาสอนนควรจะเสพหรอไมควรจะเสพมน
อยทคนดคนอาน คนรบสาร อยางททานพลเอกสรรเสรญพดวาตอนนมนม
สอมวลชนกบไมมมวลชน ทานคงยงไมเขาใจเรองของสอเทาไร เพราะสอ
สมยนมนมขอบเขตทมนกวางขวางกวาททานเคยรบทราบมาก สมยนทหาร
ออกทกคลนเลย เมอกอนอาจจะมคนฟงเยอะแตปจจบนคนมทางเลอกเยอะขน
มาก มวทยชมชน ทางอนเทอรเนต ทางโทรศพทมอถอ หรอคนจะเลนเฟสบค
เลนทวตเตอร เราไมสามารถทจะบอกไดวาการเผยแพรขาวนจะท�าใหคน
ทกคนรบทราบไดหมด วทยแหงประเทศไทยถายทอดขาว เรากไมฟง มขาว
ภาคค�ากไมไดดเพราะคดวาเปนขาวทเกาแลว สวนใหญท�างานกบเวบไซต
ตลอดและรบ SMS ขาวจากทตางๆ เพราะฉะนนมนเกดแบบ real time และ
ไมตองดขาวภาคค�าอกตอไป สามารถรบสารตามความตองการของตนเองและ
เคเบลทวกเขามามบทบาทส�าคญ
เมอพดถงเรองสอพลเมอง หรอ citizen journalist คนเขามาม
HBF_NewMedia.indb 195 3/2/2555 14:37:59
196 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สวนรวมกบเปาหมายของเรากบเรองของสอมากขน อยางทบอกวา 19
กนยายน 2549 กเปนปจจยหนง แตปจจยกอนหนานกคอ ปจจยทางดาน
เทคโนโลย เวบบลอก เฟสบค ทวตเตอร ยทบ ไดเขามาลดความส�าคญ
ของสอหลกลงเรอยๆ และท�าใหคนมพนทในการเผยแพรขาวสารของตนเอง
ยกตวอยางทมคนเขาไปตงกลมในเฟสบควา ตอตานโฆษณามหาโหดของ
โรงหนงเมเจอร ถามวาเมอกอนคนกล มนจะมโอกาสมาตงอยางนไหม
โดยทมคนเขารวมเกอบจะสองหมน ถาเปนกรณทวไปไมมทางทคนจะฝา
ฝายประชาสมพนธของเมเจอร เมเจอรท�าธรกจเอนเทอรเทนเมนทและธรกจ
real estate ซงใหญมากในเมองไทย ผสอขาวจะถกกรองจากพวกนหมด แต
พอเฟสบคมคนหลกหมนท�าใหเกดพลงของคนทวไป มารวมกนแลวคดวา
เรองนเปนปญหาของผบรโภคซงตองมาไดรบความสนใจแกไข ซงสอเหลาน
ตองปรบตว คอคณจะไมรายงานเรองพวกนเลยกไดแตคณกจะไมไดรบการ
ยอมรบจากคนชนชนกลางจ�านวนมากทใชบรการของโรงหนง แมแตสอเสอแดง
เอง ถากลมเสอแดงมกจกรรมอะไรแลวคณไมสนใจ ถามนเปนเหตการณใหญ
อยางการชมนมอยดๆ เราจะไมสนใจเลยไมได เพราะมนเปนสงทคนจ�านวน
มากใหความสนใจ กถอวาเปนพลงของสอคนหนง
ในประเดนตอมาทเกยวกบเรองของวทยชมชน เคเบลทว และสอใหม
คอเรองพ.ร.บ. วาดวยการกระท�าความผดคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 เมอสปดาห
ทผานมาเรองนถกยกเขาไปพดคยในสมาคมนกขาว สมาคมผผลตขาวออนไลน
สถาบนอศรา ผมไดไปแสดงความเหนและกลาววาเรองนเปนเรองใหญ
เชอวาวทยชมชนหรอเคเบลทวในอนาคต อกหาปสบปจะตองยดโยงอยกบ
เครอขายอนเทอรเนตทวประเทศ และยอมเขาขายการกระท�าความผดทาง
คอมพวเตอร หรอแมกระทงการสง SMS ขาวกเขาขายการกระท�าความผด
เกยวกบคอมพวเตอรเหมอนกน ประเดนเหลานจงมความละเอยดซบซอน
และฝาย NGOs กพยายามแกใหมนออนลง ภาครฐกพยายามแกใหมน
HBF_NewMedia.indb 196 3/2/2555 14:37:59
197สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สามารถเอาผดไดมากขน เรองพวกนเปนเรองทนาสนใจเพราะสงผลกระทบ
ตอเสรภาพในการแสดงความคดเหน อาจกลาวไดวาผมอ�านาจสามารถทจะใช
กฎหมายอนนเขามาควบคมแทรกแซงไดงายอยางทเราอาจจะไมเคยรมากอน
ตอนนมความพยายามราง พ.ร.บ. วาดวยการกระท�าผดเกยวกบคอมพวเตอร
2554 ซงทางคนท�าขาวกรวมตวกนวาไมสนบสนนและไมเหนดวยกบ พ.ร.บ.
ดงกลาว
สอใหมในฐานะทเปนเรองเชงธรกจ หลายคนอาจจะเหนวาสมยน
เสรภาพสอไมม cost10 อะไรหรอก ท�าแลวกท�าขนมางายๆ แตอนทจรงในการ
ท�าสอทเปน mass media ถาคณจะท�าสอเพอคนสวนมาก มนม cost เสมอ
ถาคณหาผชมได กรณสปรงนวสหรอทางทนวสคอคณจบไปทมวลชนซง
คณไมค�านงถงปจจยเชงธรกจไมไดเพราะมนเปนความอยรอดของธรกจคณ
ประเดนนถาคณจะเปน mass media กตองมคนแบคอพ ไมมรฐบาลแบคอพ
กตองมนายทนแบคอพ ถาคณจะเปน mass media คณกตองจบประชาชน
อยทคณจะท�ายงไงมากกวา สอตองบาลานซ11ขอจ�ากดตรงนใหได ถาไมได
สออยไมรอด ไมวาจะเปนสอใหมทงหลายทบอกวาตนเองเปน mass media
สวนใหญจะอยไดดวย SMS อยดวยโทรศพทมอถอ ไมสามารถอยไดดวย
โฆษณาส�าหรบสอใหม หรอไมกเวลาของสอใหมยงมาไมถง
คณกฤษณพงษ พรมบงรำา:
ขออภปรายในมมมองจากวทยชมชนคนเสอแดงวา หากพดถงวทย
ชมชนคนเสอแดง กจะนกถงประมาณสองสามสถานในประเทศไทย เชน
คลนคนรกอดรของคณขวญชย ไพรพนา คลนชมชนคนแทกซ เปนตน วทย
ชมชนหลายแหงเกดขนมากอนจะมการยดอ�านาจรฐประหาร เมอกอนกไมได
10 ตนทน - กองบรรณาธการ
11 balance ในทนหมายถงการรกษาสมดล - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 197 3/2/2555 14:37:59
198 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
มกจกรรมในทางการเมอง เรยกไดวาจดรายการเพลงบาง โปรโมทเพลงบาง
ขายสนคาอะไรตางๆบาง แตหลงจากมการยดอ�านาจรฐประหารตองยอมรบ
วามนสรางความแตกแยกทางความคดใหกบพนองชาวไทยมาก เพราะมคน
จ�านวนมากทไมเหนดวยกบการยดอ�านาจของคณะมนตรความมนคงแหงชาต
(คมช.) แตเขาไมมททางทจะระบาย เขาไมสามารถจะสอสารออกไปให
คนอนไดรวาเขาไมเหนดวยกบการยดอ�านาจรฐประหาร ทางเดยวคอตองม
กระบอกเสยง จงเกดการเปลยนแปลงจากวทยเชงพาณชยเปนวทยเพอ
การเมองการตอตานรฐประหารโดยตรง สวนหนงมาตงเวททสนามหลวง
ทางตางจงหวดกมเวทแตใชลกษณะพดคย นคอลกษณะของวทยชมชน
หลายๆ สถาน หลงจากนนดวยความกดดนในเรองของการรบรขอมลขาวสาร
ของรฐทฟรทวไมเคยน�าเสนอขอเทจจรง ท�าใหเกดแรงบนดาลใจแกหลายๆ คน
ทอยากเอาความจรงมาเปดเผยกเลยตงวทยชมชนกนเปนดอกเหด บางคลนก
ไมมใบอนญาตเพราะตงขนกอนทจะเปดใหไปลงทะเบยน หากถามวาคลน
คนเสอแดงมกคลน กคงมไมมากหรอก จงหวดนงมไมเกน 3-4 คลน
ประเทศไทย 76 จงหวดกไมเกนหารอยคลน และคลนทมผลตอความคดกม
ไมมาก
จดประสงคในการท�าวทยชมชนมอยางเดยวคอสกบอ�านาจเผดจการ
พวกสมนรบใชอ�านาจของอ�ามาตยาธปไตย คาใชจายในการจดท�าสถานวทย
เกอบรอยเปอรเซนตของคลนวทยชมชนคนเสอแดงตงมาจากเงนทองของ
พนองประชาชนทเขารวมกน มเงนแสนสองแสนสามแสนทเขาตงกนเปนผาปา
ตงคลนวทย มตวอยางคอหนานค�าปนซงท�าธรกจอฐแถวแมอายและมชอเสยง
มาก แตกดดนรสกวาทานทกษณ ชนวตรถกกลนแกลง ทานเลยเพลามอจากการ
ท�าธรกจ ระดมเงนมาตงสถานวทย โดยการท�าผาปา ไดเงนมาเกอบลานบาท
กตงวทยสามารถสงสญญาณไปถงพมา สวนใหญเราไมมการโฆษณาแตใน
สภาพรฐบาลแบบนเขาชอบใหมสถานวทยชมชนทท�าใหคนโง หมายความวา
HBF_NewMedia.indb 198 3/2/2555 14:37:59
199สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สถานทจดรายการขายน�าผลไมวเศษรกษาสารพดโรคนนอยได หรอโปรโมท
อะไรทไมประเทองปญญาอยได ไมมใครไปรบกวน แตถาสถานวทยชมชน
ตามทคณสมชยบอกวาสถานวทยชมชนนาจะก�าหนดบทบาทของตนเอง เปน
เรองของชมชนโดยชมชนเพอชมชน พดถงเรองล�าไยออกดอกยงไงหรอจะ
ฉดปยยงไง อนนนมนกถกแลว แตความรบผดชอบภารกจของพนองคนไทย
การเมองเปนสงส�าคญ ถามวไปท�าอยางนนมนไมทนกนและไมรเรองรราว
เพราะฉะนนจะเหนวาบทบาทของสถานวทยชมชนเกดขนมามบทบาทชดเจน
แนนอนโดยเฉพาะเสอแดง นนคอตอสกบอ�ามาตยกบคนทรบใชอ�ามาตย
มคนถามวาตองรบใชทกษณ รบใชพรรคเพอไทยหรอเปลา ขอเรยนวา
มนไมใช เพราะพวกเรากประกาศวาถาทกษณ ชนวตรจบมอกบอ�ามาตยและ
พรรคประชาธปตย เสอแดงกจะดาทงทกษณทงประชาธปตย เสอแดงยนยนวา
เขาตอสเพอประชาธปไตย ตอสเพอความเปนธรรม เพราะฉะนนเรองคาใชจาย
จะมาจากพนองประชาชนรวมกนบรจาค อยางคลน “คนรกเชยงใหม 51” จด
กจกรรมแตละครงไดเงนเคลอนไหวเปนลาน สมมตวาเราจะไปทใดทหนงแลว
ตองการเงนสามหมนบาท เชอไหมวาไมถงครงวนกสามารถหาได เราไมมการ
เปดบญชไมมการมาเดนเรยไร เราจะอยในทตง พนองเขาจะขมอเตอรไซค
มาหยอนมาลงชอ บางคนบรจาคเปนหมนไมประสงคออกนามกเยอะ เพราะ
ฉะนนนคอบทบาทของวทยชมชนคนเสอแดง ลกษณะพเศษของวทยชมชน
คนเสอแดงคอเหลาดเจไมมเงนเดอน ไมมใครมรายไดจากการมานงจดรายการ
ตอนเชาจะมพระภกษมาพดเรองธรรมมะ สบโมงถงเทยงมสภากาแฟกจะพดถง
เรองการเมอง เพราะฉะนนเหลาดเจไมมใครมรายได เรามาดวยใจรก
จากหวขอการอภปรายทตงไว อยากเรยนวากอนการเลอกตง ผมเองซง
เปนคนจดรายการวทยกดา กกต. ตลอด เพราะหลงจากมกฤษฎกาใหยบสภา
แลว กกต. ไมเคยออกเอกสารหรอสงขอมลอะไรใหกบพนองประชาชนเลย
หลงจากนนกมพนองสอมวลชนน�าเสนอสะทอนความรสกออกไป กกต. จง
HBF_NewMedia.indb 199 3/2/2555 14:37:59
200 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ออกมาประกาศตามตววงบาง ในทวบาง โดยเฉพาะส�าหรบผทจะไปใชสทธ
นอกเขต กกต. กไมไดน�าเสนอ และเราตองไปตามกรอบสงพมพทเขาลงกรอบ
เลกๆ แลวกมาออนแอรใหชาวบาน บทบาทของวทยชมชนกจะไปหาขอมลเอง
จากสอแลวกออนแอร หลายคนจงสงสยวา กกต. เอาสตางคไปท�าอะไร
ทกวนนยงไมมการรณรงคอะไรตางๆ แมแตวทยชมชนเรากยงมการรณรงค
วา หากพนองประชาชนไปเลอกตงต�ากวา 70% โอกาสโกงกจะเกดขนมาก
เพราะฉะนน เรารสกโดยสญชาตญานของเราวา ถาเราอยากใหพรรคทสนบสนน
ประชาธปไตยไดรบการเลอกตงมากๆ เรากตองชวยกนรณรงค ทกวนน
ออนแอรใหพนองไปเลอกตงและดาคนซอเสยงตลอด กกต. ตองละอายใจเพราะ
เอกสารกไมเคยมาใหวทยชมชน มความรสกเหมอนวา กกต. ในปจจบนไม
ตองการใหคนไปใชสทธเลอกตง เมอวนกอน ผบ.ทบ. ออกมาใหจดกลมของ
บรรดาสอเรยบรอยเลย พลเอกสรรเสรญใชค�าวา “สอนอกระบบทเนนความ
รนแรง” แตคดวาเขาอาจจะอยากใชค�าพดอนแทนวทยชมชนคนเสอแดง
เขาอยากจะใชค�าวาสอนอกคอก ซงคมไมได
สอวทยชมชนทอยกนไดทกวนนและอ�านาจเผดจการไมสามารถยอยด
อ�านาจไวไดเกนวนท 23 ธนวาคม 2550 ชวงการเลอกตงของสมยพลเอก
สรยทธ จลานนทนน กเพราะสอวทยชมชนคนเสอแดง กอนเลอกตงเราสและ
เอาขอมลมาถายทอดใหพนองประชาชนทราบ เราจะรณรงคไมใหพนอง
ประชาชนซอสทธขายเสยง เรากจะตองมการยกตวอยางอะไรใหเหนภาพ
ชดเจน การซอเสยงมนทรยศตอหลกการ นคอบทบาทของวทยชมชนชวงกอน
การเลอกตง ชวงหลงการเลอกตง เปนทแนนอนวาในบานเมองเรามอ�านาจ
พเศษก�าหนดรฐบาล เพราะฉะนนหากพรรคการเมองทไมจ�าเปนตองเปน
พรรคเพอไทยเทานนแตเปนพรรคทตอสเพอประชาธปไตยและอยเคยงบา
เคยงไหลกบคนเสอแดงไดรบการเลอกตง ม สส. จ�านวนมากทสดของการ
เลอกตงทจะเกดในวนท 3 กรกฎาคม แลวเกดปรากฏการณทจะโดนอ�านาจ
HBF_NewMedia.indb 200 3/2/2555 14:37:59
201สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ตางๆ แทรกแซง ไมวาจะเปนเรองของใบแดงทไมมความเปนธรรม ไมวาจะ
เปนเรองของการบบการกดดนหรอมอ�านาจพเศษ ถาเกดเหตการณแบบนน
บทบาทของสถานวทยชมชนกจะท�าเหมอนเดมกอนวนท 10 มนาคม 2553
ชวงถาม-ตอบและแสดงความคดเหนโดยผเขาฟงการอภปราย
พระภกษ รปหนง:
การเสวนาครงนเปนเวททมความแตกตางอยางเหนภาพอยางชดเจน
และอยากเหนเวทแบบนเกดขนในสงคมไทย แตกยงไมเหนขอยตของปญหา
ทน�าเสนอวาความทาทายความแตกตาง ความใหมความเกามนจะสรางสรรค
สงคมอยางไร ซงในเวทนวทยากรกยงเหนอยสองขวชดเจน อาตมาเปน
ประชาชนคนหนงรบขาวสารจากสอทวทงหลายทงสองทาน ทงของทนวสกบ
สปรงนวส และไมไดรจกสวนตวเลย ในเรองของการท�าขาวตามอ�าเภอใจคอ
ภยของคนสอขาวทใสสท ผกเนคไทค ใชจายตามหาง นงหองแอร แตท�า
ความชวรายท�าลายสงคมไดอยางเปดเผยรเปลา ความเปนจรงสอตองม
คณธรรม น�าเสนอขอเทจจรง สรางสรรคใหเกดความรกความสามคคของคน
ในชาต ไมใชสรางความแตกแยกท�าลายลางซงกนและกนอยางทเปนอย
ในเวลาน เมอไดฟงแลวเปนทกขใจ และเชอวาคนจ�านวนมากกทกขใจ และ
โดยเฉพาะสถาบนฯ เปนคนไทยใครกรก โดยเฉพาะเชอมโยงกบสถาบนพระ-
ศาสนาแลว ไมมประเดนทจะท�าลายสถาบนฯ ลงได และคนไทยคงไมคดราย
อยางนนแนนอน แตมนเกดความขดแยงจงเปนทกขใจ ขณะทสอของสปรงนวส
นน เราฟงแลวมความสข เกดความฝนบรรเจดอยากใหมสออยางนเยอะๆ
ไมไดรงเกยจคณสนธญาณหรอผจดการโดยตวตน แตกระบวนการทางความคด
มนมผลรายตอสงคมหรอไมฝากไปพจารณา
HBF_NewMedia.indb 201 3/2/2555 14:38:00
202 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ตวแทนจากองคกร Freedom house:
เรยนถามอาจารยปนแกววา จากโครงการวจยเรองวทยชมชนนน
เหนวาวทยชมชนจะมแนวโนมในอนาคตอยางไร มบทบาทมากขนหรอจะลด
บทบาทลง
ตวแทนผจากมลนธศกยภาพชมชน:
เรยนถามถงการสรางหลกการพนฐานของนวมเดยส�าหรบผใช อยาก
ทราบวาในเมองไทยมการรเรมจากผใชหรอสมาคมผใชอนเทอรเนตในการ
รางหลกการพนฐานหรอมารยาทพนฐานของการใชอนเทอรเนตและการ
เผยแพรหรอเปลา แลวในประเทศอนมความรเรมในลกษณะนบางหรอเปลา
เพอทเราจะไดดเปนตวอยาง
ผศ. ดร. ปนแกว เหลองอรามศร:
การขยายตวของวทยชมชนมนเปนปจจยทเป นผลโดยตรงจาก
สภาวการณการเมอง ดงนนถาหากวาการเมองไทยในทศนะของชาวชนบท
กตกาประชาธปไตยมนไมเกดขนจรง มการแทรกแซงจากอ�านาจนอกระบบ ไมวา
อ�านาจนนจะเปนอ�านาจอะไร ซงในหมชนชนกลางอาจจะแสวงหาทางออกดวย
การลงไปทเฟสบค แตในชนบทชาวบานใชวทยชมชน มนจงเปนสถาบนชมชน
ทางการเมองประเภทใหม ซงเกดขนมานอกเหนอจากบาน วด หรอโรงเรยน
วทยชมชนในชนบทนนท�าหนาททางการเมอง ทกวนนหวขอทางการเมอง
มนเปนหวขอพดคยในชวตประจ�าวน ในฐานะอาจารยสอนมานษยวทยาก
ไมเคยเจอครงไหนทชาวบานพดเรองการเมองในชวตประจ�าวนทถและบอย
อกทงยงลกและกวางมากขนาดน คอมนเปนผลสะทอนของความคบของใจ
ทางการเมองของชนบทไทย สวนมนจะขยายตวหรอไม ขนอยกบสภาพ
การเมอง ไปทไหนชาวบานเขากจะตงวทยชมชนกน เนองจากสอกระแสหลก
HBF_NewMedia.indb 202 3/2/2555 14:38:00
203สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ไมท�าหนาท เนองจากมนมสงทพดไมได ไมถกเปดโอกาสใหพด หรอการ
วเคราะหการเมองไปในทางเดยวกนมาเปนเวลาหลายป ชาวบานเองกตองการ
แนวคดหรอการมองการเมองแบบใหมๆ ซงมความหลากหลายมากขน ในเมอ
สอใหมไมท�าเขากท�าเอง อกเรองหนงคอวทยชมชนม character12 ตางกนไป
ในแตละสถาน บางสถาน radical บางสถานพยายามจะเอาบทความวชาการ
มาอาน แปลใหเปนภาษาชาวบานใหชาวบานเขาใจ มนเปนความหลากหลาย
ทนาสนใจ
ตวแทนจากเครอขายพลเมองเนต:
ตามทอาจารยสมชายบอกวาสอใหมกเหมอนเปนสวนหนงของสงคม
ซงแยกจากกนไมได กเหมอนสอใหมมนกสะทอนสงคม แต 80% ของการ
แลกเปลยนความคดเหนกนในอนเทอรเนตมนเปนขยะ หมายความวา 80%
ของการแลกเปลยนกนภายนอกมนกเปนขยะเหมอนกนหรอเปลา เราจะท�า
อยางไรใหการสนทนาของเราในสอออนไลนสรางสรรค? เพราะทงสองอยาง
เปนภาพสะทอนของกนและกน
รศ. สมชาย ปรชาศลปกล:
การแสดงความเหนในเวบไซตนนในแงหนงเปน culture13 ทเกดจาก
การใชสอใหมมากขนในชวงทมความขดแยงทางการเมอง และพอใชกนเยอะ
การแสดงความเหนในเวบไซตการวพากษวจารณทเกดขนในเวบไซตนนก
กลายเปนวฒนธรรมทท�าใหเกดการเลยนแบบ ชวงหนงมการถกเถยงกนใน
เวบบอรดของประชาไททดมาก และนาจะเปนตวอยางทด เปนการเถยงกน
ระหวางอาจารยวรเจตน ภาครตน และอาจารยสมเกยรต ตงกจวานชย ไมได
12 บคลกลกษณะ - กองบรรณาธการ
13 วฒนธรรม - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 203 3/2/2555 14:38:00
204 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เถยงวาคณสนบสนนทกษณ
ผมเองกเคยเขยนบทความขนาดยาวลงเวบไซตยาว มคนเขามาเถยงวา
ท�าไมคณไมเขยนถงเรองน ซงท�าใหรสกงงเพราะในเนอหาบทความกมอย
แตเดาวาคนนเหนชอบทความแลวดาเลยโดยไมทนไดอาน ตรงนเปน
วฒนธรรมทตองอาศยคนสวนใหญในสงคมชวยกนสรางวาจะท�าอยางไรจงจะ
เกดวฒนธรรมการวจารณทไมไดตงฐานอยบนอารมณความรสก เชน เหน
ชอคนเขยนแลวดาเลย ท�าใหอยากจะเรยกเวบบอรดหรอเวบไซตวาฝาผนง
หองน�าททนสมยมากขน
ท�าอยางไรจงจะเกดวฒนธรรมการวจารณทแขงแรงขน การวจารณ
ประเภทดาพอลอแมคงตองปลอยใหมนฝอไปเอง อนนคอการสรางทอาศย
คนในสงคมชวยกนสรางซงไปสมพนธกบอกขอหนงวาเราจะสรางมาตรฐาน
ขนต�าอยางไร สวนใหญคนทท�างานวชาชพจะมจรรยาบรรณวชาชพ แตนนคอ
จรรยาบรรณทผประกอบวชาชพเขาตงขน สวนสอใหมคนทเขามานนไมใช
นกขาวเสยทเดยวแตเปนคนในสงคม เราจงตองสรางจรรยาบรรณส�าหรบสงคม
เมอเราเหนใครทเขามาแสดงความเหนแบบทไมเขาทา วธทดทสดคอ Ignore
(วางเฉย - กองบรรณาธการ) เราควรจะท�าใหการโตเถยงหรอการถกเถยงเกด
ขนจรงๆ และเปนการโตเถยงทอาศยปญญา ความรและเหตผล ไมใชอาศย
ความเมามน เพราะถาขาดจดนจะท�าใหสอใหมมนไมมประโยชนอะไรมาก
เทาใดนก สงนเปนสงทคนในสงคมจะสรางความนาเชอถอใหมนได ขอเสนอ
ของสงคมมเสนมาตรฐานกบเสนขนต�าอย ถาใครขามเสนนกให ignore14 กอน
เปนสอไมวาจะสเสอใดๆ แลวคณไปลดทอนความเปนมนษยของคนอน เรา
ตองปฏเสธ อาจจะไมตองดาดวยซ�า ปลอยใหมนหายไปเอง
แตขณะเดยวกนเรากตองชวยกนสอสารออกไปแบบนวาจะท�าใหมน
เกดขนไดอยางไร ซงไมใชเรองงาย มนมความสลบซบซอนบางอยางใน 14
มองขาม-ไมสนใจ - กองบรรณาธการ
HBF_NewMedia.indb 204 3/2/2555 14:38:00
205สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สงคมไทย บางครงสงคมไทยมกใชอารมณความรสกกนสง ถาไมอยางนน
การสอสารเชงสงคมการเมองหลายๆ เรองกไมนาจะเกดขนไดในยคปจจบน
ไมมประวตศาสตรของการเปลยนแปลงทไหนในโลกทจะสามารถพลกฟา
คว�าแผนดนไดภายในชวคน แตปรากฏวาการโฆษณาแบบนในการเคลอนไหว
ในสงคมไทยมนกลบขายได ซงผมรสกวามนนาประหลาด มนเปลยนได แตคง
ตองอาศยอะไรทมากกวานน คอ เราคงตองท�าใหสงคมอดมปญญาความร
ซงสอใหมเปนสวนหนงทสามารถเขามาสรางอนนได
คณวรษฐ ลมทองกล:
ไดมโอกาสคยกบผบรหารดานสอสารองคกรคนใหมของกเกลเมอ
เดอนทแลว เกยวกบสอออนไลนในเมองไทย ทางกเกลถามวารไหมวาท�าไม
โปรแกรม Google Translate15 ในเมองไทยท�างานไมคอยตรงเทาไหร เปน
เพราะขอมลในอนเทอรเนตเมองไทยใชงานไมไดในวงการแปลภาษา คอมน
เปนขอมลขยะสวนใหญ ปญหาตวนมนเปนปญหาทางดานวฒนธรรมและตอง
ใชระยะเวลาในการแกไข คงไมสามารถบอกไดวาคณท�า code of conduct 16ส�าหรบดแลอนเทอรเนต แนวคด creative common17 นนกเปนการรเรม
ทด แตไปบงคบใชอะไรกบประชาชนไมไดเพราะมนเปนแคขอปฏบตไมใช
กฎหมาย ท�าไมบลอกในอเมรกาโตเมอสบปทแลวแลว ขณะทในเมองไทย ม
บลอกเกอรอยไมกคนและเพงมาฮตอยสกสามสปทผานมา และก�าลงแผวไป
เมอมเฟสบคและทวตเตอร กเพราะคนไทยไมคอยมวฒนธรรมในการบนทก
ซงตรงนเปนสงส�าคญทตองปลกฝง บางคนบอกวากบนทกลงเฟสบค ลง
ทวตเตอร แตพวกนเปนแคการเขยน 140 ตวอกษร คณรบสอรบขาวสารเพยง 15
โปรแกรมแปลภาษาแบบออนไลนของกเกล - กองบรรณาธการ16
จรรยาบรรณ - กองบรรณาธการ17
แนวคดในการขยายขอบเขตการอนญาตเพอแบงปน-ตอยอดผลงานทถกสรางสรรคขน
ภายใตเงอนไขทเรยกวา “สญญาอนญาตครเอทฟคอมมอนส” - ดขอมลเพมเตมไดท http://cc.in.th/
HBF_NewMedia.indb 205 3/2/2555 14:38:00
206 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
แคผวเผนเทานน คณไมไดลงถงเนอหา เหมอนทอาจารยสมชายกลาวถงวา
อานแคหวเรองไมอานเนอเรองแลวกมาดาเลย คนทท�าเรองสอจะโดนบอย
อยางเวบไซตผจดการกโดนเหมอนกน
คณกรรณการ กจตเวชกล:
สอทมอยในปจจบนไมวาจะเปนสอใหม-สอเกา สอออนไลน-ออฟไลน
มหนาทชวยลดความรนแรงหรอเปลา โดยเฉพาะในชวงหลงเลอกตงทยงไมม
ใครไววางใจตอสถานการณ หรออนทจรงไมใชหนาทของเรา หนาทของเรา
จรงๆ แลวแคสอสารเทานน รวมถงขอเสนอส�าหรบรฐดวย เพราะแนนอนวา
เราท�าเพยงล�าพงคงไมได
คณวรษฐ ลมทองกล:
คนทท�าสอจรงๆ แลวไมมใครอยากใหเกดความรนแรง สวนตวแลว
หากมอะไรกตองรบผดชอบ คนท�าเวบไซตกตองรบ สอเองบางทกอยในฐานะ
ทเลยงไมได ถาลบไมทนกโดนด�าเนนคด จรงๆ แลวบางทคนทลบไมทนเองก
อาจจะไมอยากใหเกด ไมใชบอกวาจะคมทสอแลวความรนแรงจะไมเกด สอ
เปนปจจยปจจยหนงเทานนแตทกอยางถก mobilize ดวยอดมการณ ความ
เชอ นายทน รฐบาล การทบอกวาจะมาคมสอ บอกไดเลยวาสอไมมใครอยาก
ใชความรนแรง เมอเมษาทแลว นกขาวชางภาพตองออกไปแนวหนาไมม
ชดเกราะกนกระสน หมวก เรากไมอยากใหนกขาวไปเสยง แตมนเกด
สถานการณกตองรายงาน
คณสเทพ วไลเลศ:
หากถามวาสอจะกอใหเกดความรนแรงไดรเปลากคดวาโอกาสเกดเปน
ไปได อยทวาจะท�าอยางไร แตอยากยอนไปพดถงความพยายามในการควบคม
HBF_NewMedia.indb 206 3/2/2555 14:38:00
207สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สอ ทงๆ ทเรายงไมแนใจวาเนอหาทเราน�าเสนอไปมนไปละเมดคนอนรเปลา
หรอมนเปนเพยงขยะทเรา ignore ได ถายอนไปตงแตป พ.ศ. 2540 ทเรา
บอกวาตองมองคกรอสระมาก�ากบดแลสอ นนหมายความวาเราจะเปลยน
โครงสรางกรรมสทธทวา เรองนไมใชระบบการควบคมโดยรฐแตเปนการก�ากบ
ดแล เราอาจจะมการออกกตการวมกนไมวาจะเปนเรองของจรรยาบรรณ
ในวชาชพหรอจะเปนกตการวมกบองคกรก�ากบดแล การตงเปนสมาคมของ
วทยชมชน หรอวทยธรกจทองถน เมอไมเกดขน ดงนนสงตางๆ กไมมกตกา
เมอเกดความขดแยงทางการเมอง ประกอบกบเทคโนโลยท�าใหเกดสอใหม
ตางๆ เออตอการเขาถงทจะน�าเสนอขอมลขาวสาร แตดวยความรวดเรว
ตรงนปญหาเลยกลายเปนวา ตางคนกมขอเสนอทรวบรดเกนไปจนนากลว
เชน เสนอให กกต. เขามาคมสอ ทงทไมใชองคกรทมบทบาทโดยตรง กตกา
เหลานตางหากทตองถกทบทวน รวมถงขอเสนอจากสอตางๆ ไมวาจะเปน
เรองคณภาพหรอวฒภาวะของสอ ทผานมามการปดสถานวทยชมชนรวม
ถงกรณเวบไซตดวย นคอขออางหนงทไมไดมการจดระบบทชดเจน เวลาไป
ตรวจสอบตางๆ กเลยไมปรากฏหลกฐานอยางแนนอนวามความผดอะไร
แตกใชวธตขลมแลวกรวมวามความผด ไมวาจะเปนเครองสงหรอกรณการ
หมนสถาบนฯ ประเดนเหลานตางหากทเปนกรณทไมไดถกเถยงถงกรอบกตกา
ทชดเจน แลวกจะน�าไปสปญหา ซงตรงนอาจจะกลายเปนชองวางหลงจาก
การเลอกตง
คณสนธญาณ ชนฤทยในธรรม:
สงทจะเกดขนกบสอในสถานการณหลงการเลอกตง เราควรจะลม
ค�าจ�ากดความของค�าวาสอหลก สอกระแสรอง คาของความหมายของสอมน
เทาเทยมกนหมด เพราะการปดกนสงคมในปจจบนไมสามารถจะท�าได เมอกอน
หนงสอพมพฉบบหนงพมพสามหมนเลมมอทธพลชขาดสงคม ทกวน
HBF_NewMedia.indb 207 3/2/2555 14:38:00
208 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
เวบไซตมคนเขาทละสองแสนสามแสน เขาเสรจกเผยแพรได สงคมไม
สามารถปดกนไดและตองใชประโยชนจากสอทเกดขนอยางหลากหลาย
เพราะฉะนนวนนอยาไปตดกบกรอบ ในทศนะของผมถอวาไมมความหมาย
เมอสอไมมความหมายอยางน สออยางทนวสทเปนไปตามอ�าเภอใจทงหลาย
และเปนคนทท�าสอมาเกอบสามสบป ประกาศไมเปนกลางตลอด เปนคน
ท�าสอจะบอกวาสรางสรรคหรอไมไดสรางสรรค ไมไดพดเรองความดหรอวา
สงทท�าไมด เพราะวาสงคมจะตดสนเอง ชวตทผานการตอสมามากมาย
จะตอสเพออดมการณ เพอตวเอง เพอสงคมเปนสวนทจะชขาด แตสงท
ผมกลวทสดคอกลวตกนรก กลวชวตหลงความตาย เพราะฉะนนงานทท�า
อยทกวน จะเปนอตตาหรอไม จะถกชวาอตตาแลวจะท�าใหบานเมองวนวาย
หรอไม ทานตองพจารณา ขาวของส�านกขาวทนวส ไมเคยบดเบอนและไมใช
ค�าหยาบ ไมบดเบอนกแปลวาไมผดศลขอส ไมผดอกศลกรรม ทพดจาหยาบคาย
โกหก เพอเจอ เหลวไหลไรสาระ ถาทานดขาวทนวสเวลาพดถงการเผาบาน
เผาเมอง ขบวนการคนชดด�าลวนมหลกฐานก�ากบเวลาวาใครท�าอะไรทงสน
ทานจะเชอหรอไมเชอ และสงทหากพบวาพดไมจรง คณไปฟองแลวไปสกน
บนศาลกเปนเรองปกต
สถานการณหลงการเลอกตงจะเปนอยางไร หากพรรคเพอไทยชนะ
แลวนรโทษกรรมคณทกษณในคดทจรตคอรปชน ทนวสและผมจะเปน
หวหอกคนหนง จะเกดเหตความรนแรงหรอไมนนใหสงคมวากนไปมา ตองส
กนดวยขอมลขาวสาร ตอสกนดวยความรใหถงทสด ความรนแรงเกดขนเพราะ
เราไปจดชนวนความรนแรง สอเปนคนจดหรอวายงไง โดยสวนตวเปนคนท
สนบสนนการชมนมบนทองถนนแตอยาละเมดสทธคนอน เพราะชวตตงแต
สมยนกศกษาจนถงปจจบนกรวมในการชมนมเรยกรองสทธ สนบสนนการ
ชมนมตอตานโรงไฟฟา ชมนมตอตานการน�าพาอตสาหกรรม และมเพอนเปน
เสอแดงหลายคน ทนวสเปดโอกาสใหออกแตบอกชดเจนวาทนตอตานทกษณ
HBF_NewMedia.indb 208 3/2/2555 14:38:00
209สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ตอตานทจรต ใครจะคดวาทกษณสงเสรมประชาธปไตยกท�าไป แตขอมลท
ผมมในมอ ค�าพพากษาของศาลทล�าดบค�า ถอยความ แมจะถกบดเบอนวา
เปนสองมาตรฐาน แตค�าวนจฉยเหลานนมล�าดบเวลาหลกฐานทงสน สงคม
กตองพจารณา เรายนหยดในสงทเราท�า ตรวจสอบจตใจเราวาสงทเราท�ากอ
เหตรายตอสงคมหรอไม อาจจะตรวจสอบระลกถง หรอระลกถงไมไดหลง
เราตายกฎแหงกรรมจะตรวจสอบเราเอง
ผศ. ดร. ปนแกว เหลองอรามศร:
‘hate speech’ ไมไดเปนแหลงทมาหรอกอใหเกดความรนแรงเพยง
อยางเดยว ถาสงเกต ‘hate speech’ นนมความชอบธรรมนอยลงเรอยๆ
คนเดยวนรวาขอมลขาวสารอะไรทมทศนคตทบดเบอนขอเทจจรง คนฟงก
จะม reaction18 ทนท สงทนากลวมากกวา คอ Loving but manipulative
speech19 ซงเปน speech ทเนยนและมนเปนถอยค�าทวางบนการสรางความ
รกความสามคค ซงเรองนเปนเรองใหญมาก คนไมคอยวเคราะหกน มนสราง
วฒนธรรมอะไรบางอยางซงมนปดบงความขดแยงภายใน ปดบงอะไรบางอยาง
ซงควรทจะพดแตพดไมได ตงค�าถามไมได วพากษไมได บอยครงทใชสง
ทเรยกวาศลธรรมมายตขอเถยงไปโดยปรยายเพราะศลธรรมและวฒนธรรม
ไทยไมอนญาต ตรงนเปนจกกอกขนาดใหญทมนอดเอาไว สงคมไทยจรงๆ
ในหลายชวงเวลาไมกปทผานมามนระเบด มนไมมขดจ�ากดไดกเพราะตว
น มการใชสอทเนยนทกลบเกลอนรากปญหาของสงคมไทย Loving but
manipulative speech นาน�าไปพจารณาดวามนน�าไปสความรนแรงอยางไร
18 ปฏกรยาตอบสนอง - กองบรรณาธการ
19 โวหารอนเปยมไปดวยความรกทวาบดเบอน - กองบรรณาธการ)
HBF_NewMedia.indb 209 3/2/2555 14:38:01
210 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
คณกฤษณพงศ พรมบงรำา:
กอนเลอกตงหรอหลงเลอกตงภารกจและบทบาทของสถานวทยชมชน
คนเสอแดงคงไมแตกตางกน ตราบใดทสอของรฐยงโกหกใหพนองประชาชน
ไดดกนทกคน วทยชมชนคนเสอแดงตองลกขนมาตอสแลวเอาความจรงมา
พด เชน สอบางสอกพยายามจะบอกวาทกษณถกคดศาลจ�าคกขอหาทจรต
คอรปชน พดอยางนเปนแผนเสยงตกรอง ทงๆ ทความจรงพดไมหมด ทานทกษณ
ถกจ�าคกขอหาขาดจรยธรรมทไปเซนชอใหภรรยาซอทดนประมลจากกรม
บงคบคด ตรงนไมพด พดแตหนคอรปชน แตไมไดพดวาศาลคดอาญาแผนก
ผด�ารงต�าแหนงทางการเมองตดสนจ�าคกสองปไมรอลงอาญาในขอหาขาด
จรยธรรมในต�าแหนงนายกรฐมนตร นเปนสงทวทยชนคนเสอแดงตองเอา
ความจรงมาบอกกบพนอง และรายการคลายปมของชอง 11 มพนองททนเหน
ความทกขแบบนไมไหวไปรองเรยน กกต. กมหนงสอไปใหกรมประชาสมพนธ
บอกใหถอดรายการ คนกสงสยวาขนาดค�าสงของ กกต. กยงไมท�าอะไรบอก
วาไมมสทธ พอ กกต. ไปถามเขากบอกวาก�าลงจะตงคณะอนกรรมการขนมา
ขณะทรายการนเปดตวตอนทมกฤษฎกาการเลอกตง สาระไมมอะไรเลย ดา
ทกษณ ดาญาตทกษณ ดาคนเสอแดง ตรงนวทยชมชนจะตองออกมาชแจง
เพราะสอพวกนนมนไมท�าหนาท
หลงจากมการขยายการชมนม คนชนบทไมดฟรทวมาสองป ไป
ตรวจสอบยอดจ�าหนายทวได เขาตดดาวเทยมในราคาหนงถงสองพนบาท ม
สถาบนการศกษาแหงหนงไปส�ารวจความรความเขาใจทางดานการเมองของ
พนองชนบทกบกรงเทพมหานครและไปส�ารวจทอสาน พบวาเขามความรเขาใจ
การเมองมากกวาคนในเมอง คนบานนอกเขาสนใจเขาแยกแยะไดวาอะไร
คอจรงคอเทจ ผมบอกเลยวากอนการเลอกตง กกต. โทรมาบอกวาหามพดชอ
พรรค หามพดนนน หามทกอยาง แตเอนบทดาแหลกกลบท�าได ตอนนโดน
ปดไปสองคลนแลว แตปดแลวกเปดใหม ตราบใดทบานเมองยงไมมมาตรฐาน
HBF_NewMedia.indb 210 3/2/2555 14:38:01
211สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ฝายหนงท�าไดแตอกฝายยงท�าไมได ทกวนนกจะเกดแบบนแหละ
วทยชมชนคนเสอแดงไมเหมอนทอน ไมมเชงพาณชยมาหลอเลยง
เราอยากจะมองคกรทสนบสนนประชาธปไตยจรงๆ ซงตองไมใชองคกรใน
ประเทศ ตองเปนองคกรตางชาตเขามาดแล การทจะมประชาธปไตยไดจรงๆ
ตองมกลไกการเขามาดแลของตางชาต จะเหนไดวาการทจะปดสถานวทย
ชมชน สามารถปดกนงายๆ โดยอางสารพด ปดตอนท กอ.รมน. ไดรบอนมต
แปดพนลาน ตอนแรกอางวาจตพรพดหมน แตตอมากแคแจงขอหาวาไมได
ขอใบอนญาต ถาหากเปนขอหานแปดพนสถานถกปดหมด ดงนนจะตอง
มองคกรเขามาดแล ใหลงมาสกนกไดกบสอของรฐ เปดแขงขนกนอยางเสร
ทางดานขอมลขาวสาร
คณฉตรชย ตะวนธรงค:
สอทอย บนเวทน แตละคนตางมทมาทไปทเปนแรงขบเคลอนให
ลกขนมาท�าสอ และโดยหลกคดของผมนน นอกจากใหเคารพคนดกคอใหเกยรต
คตอส คดวาเปนความหลากหลายทมเสนห นาสนใจและเปนองคประกอบ
ทสวยงามระดบหนง โดยไมไดมองวามนเปนปญหาเลย เชน ขอชมเอเอสทว
ทมฆวานเมอวานนกมการหยบขอมลของกองทพมาเลาสกนฟง เชอวาขอมล
แบบนทานหาไมไดหรอก และผมมองวามคนทอยากเหนขอเทจจรงทอยตรง
กลาง ซงตรงกลางนนอาจไมไดแปลวาดแตเราคดวาตรงนเปนจดขาย เปน
พนททางการตลาดส�าหรบการท�าสอจงลงมาท�า
ในมมมองของสอชวงหลงการเลอกตง หนาทของสอคงไมไดมเจตนา
จะไปเพมเตมความรนแรงใดๆ เวนเสยจะตงเงอนไขใหตวเอง แลวหลงเลอกตง
มนไมเปนไปตามนน ส�าหรบสปรงนวสคงไมเตมความรนแรง หนาทของ
สอทเราควรจะทบทวนตนเอง คอเปนสทธสรภาพมหาศาลเลยในการเลอก
สปรงนวสมหนาทเลอกขอมลขาวสารกอนน�าเสนอ และคงจะเลอกทจะไมเอา
HBF_NewMedia.indb 211 3/2/2555 14:38:01
212 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
ขอมลขาวสารทเพมเตมความรนแรงใสเขาไปในจอ แตเชนเดยวกน สปรงนวส
กไมเลอกทจะลดหรอบดเบอนปรากฏการณขางหนาในสายตาคนด เราคง
รายงานแบบตรงไปตรงมา และใหคนใชขอมลในการตดสนใจ
หนาทในการเลอกตงครงนมสามอยางคอ รณรงคใหออกไปเลอกตง
อยางทสองคอท�าหนาทสอ ขบเคลอนนอหาและเปนกลางกบทกฝาย อยางทสาม
คอตงขอสงเกต สอกระแสหลกกระแสรองอะไรกแลวแต บางทเราจดพนท
ใหนกการเมองใชกนคอนขางจะเกนเหต ขณะเดยวกนเราไมท�าหนาทเปน
ตวแทนภาคสงคมในการหาค�าตอบหรอเอาคนจากนกการเมอง สปรงนวสจะ
มโพลประเภทหนงทท�าบนนวมเดยโดยสงใหทกพรรคสามสบค�าถาม ค�าถาม
รายวน เปนค�าถามปลายปด ถามตรงไปตรงมา ไมใหมโอกาสมาเลนลน ดวย
สาเหตทวาค�าถามเหลานอยางนอยอาจจะไปเตมเตมใหคนทจะไปใชสทธ
เลอกตงในวนท 3
เราพยายามจะสงเสรมการใหปญญากบคนในแงมมทหลากแตกตาง
ออกไป เราเปลยนประเทศไมได ทกสอมเจตนาจะท�าแบบนนหมด ผมสอน
นกขาววา คณสมบตนกขาวม 5 ส. คอ สะสมขอมล สงสย สอบถาม สบคน
แตกตองมอก ส. หนงคอ หามสร คออยาดวนสรปแลวอยาคดแทนคนด ควรใช
พนทนนในการบายเบยงใหคนดเชอ อาชพสอสารมวลชนไมใชอาชพเทวดา
เรากแคคนธรรมดาคนหนง เพยงแตเราเลอกอาชพนและแตละคนกถกหลอ
หลอมมาแตกตางหลากหลาย แตบนวถเดยวกน เพราะฉะนนจงชนชมในความ
แตกตางในเวทนและอยดวยกนอยางมความสข
HBF_NewMedia.indb 212 3/2/2555 14:38:01
213สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
HBF_NewMedia.indb 213 3/2/2555 14:38:01
214 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
นกวชาการ:
ดร. พรสนต เลยงบญเลศชย
คณะนตศาสตร มหาวทยาลยอสสมชญ
ดร. พรงรอง รามสต รณะนนทน
คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ผศ. ดร. ปนแกว เหลองอรามศร
คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม
รศ.สมชาย ปรชาศลปกล
คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม
ดร. โสรจจ หงศลดารมภ
คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
หนวยงานภาครฐ:
ชลรช จตไนธรรม
คณะกรรมการการเลอกตง
HBF_NewMedia.indb 214 3/2/2555 14:38:01
215สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
รายชอผรวมอภปราย
พรรคการเมอง:
จราย หวงทรพย
รองโฆษกพรรคเพอไทย
บญยอด สขถนไทย
รองโฆษกพรรคประชาธปตย
องคกรดานสทธเสรภาพสอ
สเทพ วไลเลศ
กรรมการรณรงคเพอการปฏรปสอ
อาทตย สรยะวงศกล
เครอขายพลเมองเนต
สอออนไลน
จรนช เปรมชยพร
ผอ�านวยการเวบไซตประชาไท
ปราปต บนปาน
บรรณาธการเวบไซตมตชนออนไลน
วรษฐ ลมทองกล
ผอ�านวยการเวบไซตเอเอสทวผจดการ เครอผจดการ
HBF_NewMedia.indb 215 3/2/2555 14:38:01
216 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
สอสาธารณะ เคเบลทว วทยชมชน และวทยทองถน
กฤษณพงษ พรมบงร�า
สถานวทยขมชนคลนคนรกเชยงใหม
ฉตรชย ตะวนธรงค
กรรมการผจดการสปรงนวส (Spring News)
สนธญาณ ชนฤทยในธรรม
กรรมการผอ�านวยการทนวส (T-News)
สมชย สวรรณบรรณ
กรรมการไทยพบเอส (TPBS)
ผดำาเนนรายการ:
ชวงเชา: ดร.พชญ พงษสวสด
รองคณบด คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ชวงบาย: กรรณการ กจตเวชกล
HBF_NewMedia.indb 216 3/2/2555 14:38:01
217สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
Academics/Scholars:
Pinkaew Laungaramsri, Asst. Prof. Ph.D
Faculty of Social Sciences
Chiang Mai University
Pirongrong Ramasoota Rananand, Ph.D
Faculty of Communication Arts
Chulalongkorn University
Pornsan Liangbunlertchai, Ph.D
Faculty of Law
Assumption University
Somchai Preechasilapakul, Asso. Prof.
Faculty of Law - Chiang Mai University
Soraj Hongladarom, Ph.D,
Faculty of Arts
Chulalongkorn University
State Agencies:
Chonrat Chitnaitham,
Office of The Election Commission of Thailand
Pane l i s ts
HBF_NewMedia.indb 217 3/2/2555 14:38:01
218 สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
Politicians:
Boonyod Sukthinthai
Deputy Spokesman Democrats Party
Jirayu Huangsup
Deputy Spokesman Pheu Thai Party
Media Activism Organizations:
Arthit Suriyawongkul
Thai Netizen Network
Suthep Wilailert
Campaign for Popular Media Reform Thailand
Online Media Organizations:
Chiranuch Premchaiporn
Online Newspaper Prachatai
Prab Boonpan
Online Newspaper Matichon
Warit Limthongkun
Director of ASTV Manager Online
HBF_NewMedia.indb 218 3/2/2555 14:38:01
219สอใหมกบการเคลอนไหวทางการเมอง
Public Media - Cable TV & Community Radio:
Chatchai Tawantharong
Managing Director of Spring News
Sonthiyarn Chuenrutainaitham
Directing Committee of T-News
Krisanapong Prombuerum
Community Radio ‘Kon Ruk Chiang Mai’
Somchai Suwannaban
Board Committee ‘Thai Public Broadcasting Service -
TPBS’
Moderators:
Morning Session: Pitch Pongsawat, Ph.D.
Faculty of Political Science
Chulalongkorn University
Afternoon Session: Kannikar Kijtiwatchakul
HBF_NewMedia.indb 219 3/2/2555 14:38:02
HBF_NewMedia.indb 220 3/2/2555 14:38:02