8
hans kelzeni 1 ra aris samarTlis wminda Teoria? samarTlis wminda Teoria, rogorc amas saxelwodebac adasturebs, aris samar- Tlis Teoria. Teoriis SemuSavebis xerxi ganisazRvreba misive obieqtiT. imisaTvis, rom CavwvdeT samarTlis Teoriis Taviseburebas, aucilebelia misi obieqtis bunebis gaazreba; upirveles yovlisa, pasuxi unda gavceT kiTxvas, Tu ra aris samarTali. miuxedavad imisa, rom samarTalis Teoria — an, rogorc xSirad moixsenieben, iu- risprudencia — erT-erTi uZvelesi mecnierebaa, ar arsebobs sazogadod miRebuli sa- marTlis cneba. mocemul sakiTxTan dakavSirebiT ori gansxvavebuli Sexeduleba arse- bobs. pirvelis Tanaxmad, samarTali aris faqti, adamianis gansazRvruli qceva, ro- melsac adgili aqvs drosa da sivrceSi da SesaZlebelia aRqmul iqnes Cveni grZnobe- bis meSveobiT. faqtebi sabunebismetyvelo mecnierebaTa — fizika, qimia, biologia, fsiqologia, sociologia — sagania. amdenad, mocemuli Sexedulebis Tanaxmad, iuris- prudencia arsebiTad arc gansxvavdeba aRniSnul sabunebismetyvelo mecnierebaTa- gan. iseve rogorc mocemuli mecnierebani, iurisprudenciac aRwers Tavis sagans im mtkicebebis saxiT, rom raRaca arsebobs an ar arsebobs, anu: arsobis mtkicebaTa meS- veobiT. meore Sexedulebis Tanaxmad, samarTali aris ara faqti, aramed norma. norma aris wesi, romlis Tanaxmadac raRac unda iyos an Sesruldes, miuxedavad imisa, rom es raRac jer ar arsebobs an ar Sesrulebula. normas aqvs brZanebis an miTiTebis xasia- Ti, da Cveulebisamebr, lingvisturi TvalsazrisiT, gamoixateba imperatiulad, maga- liTad, RmerTis mier sinas mTaze dadgenili aTi mcneba: „pativ-ec mamasa Sensa da de- dasa Sensa“, „ara kac-hkla“ da ase Semdeg. normas SeiZleba hqondes ara marto brZane- bis, aramed nebarTvis xasiaTic; normis meSveobiT, erTma pirma meores SeiZleba miani- Wos Zalaufleba an brZanebebis gacemis uflebamosileba. RmerTma misca moses ebrae- li xalxisaTvis brZanebaTa gacemis nebarTva; RmerTma mas kanonmdeblis uflebamosi- leba uboZa. saxelmwifos konstitucia uflebas aZlevs calkeul adamians an adamian- Ta jgufs, gamoscen kanonebi — zogadi normebi — da es kanonebi aZleven uflebamosi- lebas administraciul organoebs, gamoscen individualuri normebi — sasamarTlo gadawyvetilebebi da administraciuli gankargulebani. dabolos, normas SeiZleba ne- barTvis xasiaTic hqondes, anu nebarTvis safuZvelze pirs eZleva gansazRvruli qce- vis ufleba, rac am nebarTvis gareSe akrZalulia. magaliTad, zogadi normis safuZ- velze, mkvleloba akrZalulia; magram specialuri normis Tanaxmad, romelic zRu- davs pirvel normas, igi nebadarTulia Tavdacvis SemTxvevaSi. swored zemoaRniSnuli warmoadgens normis sam funqcias: brZaneba an miTiTeba; uflebamosilebis miniWeba; ne- barTva. Tu Cven vityviT, rom norma aris wesi, romlis mniSvnelobacaa, rom raRaca un- 1 winamdebare naSromi Targmnilia Semdegi gamocemidan: Hans Kelsen: "What is the Pure Theory of Law?", in: Tulane Law Review, 1960, Volume 34, 269-276.

H. Kelsen - article.pdf

  • Upload
    dato

  • View
    223

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

  • hans kelzeni1

    ra aris samarTlis wminda Teoria?

    samarTlis wminda Teoria, rogorc amas saxelwodebac adasturebs, aris samar-Tlis Teoria. Teoriis SemuSavebis xerxi ganisazRvreba misive obieqtiT. imisaTvis, rom CavwvdeT samarTlis Teoriis Taviseburebas, aucilebelia misi obieqtis bunebis gaazreba; upirveles yovlisa, pasuxi unda gavceT kiTxvas, Tu ra aris samarTali.

    miuxedavad imisa, rom samarTalis Teoria an, rogorc xSirad moixsenieben, iu-risprudencia erT-erTi uZvelesi mecnierebaa, ar arsebobs sazogadod miRebuli sa-marTlis cneba. mocemul sakiTxTan dakavSirebiT ori gansxvavebuli Sexeduleba arse-bobs. pirvelis Tanaxmad, samarTali aris faqti, adamianis gansazRvruli qceva, ro-melsac adgili aqvs drosa da sivrceSi da SesaZlebelia aRqmul iqnes Cveni grZnobe-bis meSveobiT. faqtebi sabunebismetyvelo mecnierebaTa fizika, qimia, biologia, fsiqologia, sociologia sagania. amdenad, mocemuli Sexedulebis Tanaxmad, iuris-prudencia arsebiTad arc gansxvavdeba aRniSnul sabunebismetyvelo mecnierebaTa-gan. iseve rogorc mocemuli mecnierebani, iurisprudenciac aRwers Tavis sagans im mtkicebebis saxiT, rom raRaca arsebobs an ar arsebobs, anu: arsobis mtkicebaTa meS-veobiT. meore Sexedulebis Tanaxmad, samarTali aris ara faqti, aramed norma. norma aris wesi, romlis Tanaxmadac raRac unda iyos an Sesruldes, miuxedavad imisa, rom es raRac jer ar arsebobs an ar Sesrulebula. normas aqvs brZanebis an miTiTebis xasia-Ti, da Cveulebisamebr, lingvisturi TvalsazrisiT, gamoixateba imperatiulad, maga-liTad, RmerTis mier sinas mTaze dadgenili aTi mcneba: pativ-ec mamasa Sensa da de-dasa Sensa, ara kac-hkla da ase Semdeg. normas SeiZleba hqondes ara marto brZane-bis, aramed nebarTvis xasiaTic; normis meSveobiT, erTma pirma meores SeiZleba miani-Wos Zalaufleba an brZanebebis gacemis uflebamosileba. RmerTma misca moses ebrae-li xalxisaTvis brZanebaTa gacemis nebarTva; RmerTma mas kanonmdeblis uflebamosi-leba uboZa. saxelmwifos konstitucia uflebas aZlevs calkeul adamians an adamian-Ta jgufs, gamoscen kanonebi zogadi normebi da es kanonebi aZleven uflebamosi-lebas administraciul organoebs, gamoscen individualuri normebi sasamarTlo gadawyvetilebebi da administraciuli gankargulebani. dabolos, normas SeiZleba ne-barTvis xasiaTic hqondes, anu nebarTvis safuZvelze pirs eZleva gansazRvruli qce-vis ufleba, rac am nebarTvis gareSe akrZalulia. magaliTad, zogadi normis safuZ-velze, mkvleloba akrZalulia; magram specialuri normis Tanaxmad, romelic zRu-davs pirvel normas, igi nebadarTulia Tavdacvis SemTxvevaSi. swored zemoaRniSnuli warmoadgens normis sam funqcias: brZaneba an miTiTeba; uflebamosilebis miniWeba; ne-barTva. Tu Cven vityviT, rom norma aris wesi, romlis mniSvnelobacaa, rom raRaca un-

    1 winamdebare naSromi Targmnilia Semdegi gamocemidan: Hans Kelsen: "What is the Pure Theory

    of Law?", in: Tulane Law Review, 1960, Volume 34, 269-276.

  • samarTlis Jurnali #2, 2011

    297

    da Sesruldes, cneba unda moicavs TiToeul sam funqcias; igi miuTiTebs swored normatiul funqciaze.

    gansakuTrebuli mniSvneloba, romelic axasiaTebs mtkicebas, romlis mixedviTac raRac unda iyos an Sesruldes, SesaZlebelia ganisazRvros mxolod im gansxvavebiT, romelic arsebobs mocemul mtkicebasa da im mtkicebas Soris, romlis mixedviTac ra-Rac aris an Sesrulebulia. mocemuli gansxvaveba imTaviTve TvalSi sacemia. arsisa da jerarsis logikuri dualizmi gulisxmobs, rom mtkicebidan, romlis Tanaxmadac raRac unda iyos an Sesruldes, SeuZlebelia im daskvnis gamotana, rom raRac aris an Sesrulebulia, da piriqiT.

    Cven gvesmis jerarsi, rogorc arsisagan gansxvavebuli fenomeni Tu pirveli in-dividis moqmedebis gamoxatuleba, romelic Segnebuladaa mimarTuli sxva individis

    qcevisken. magaliTad, Tu A ubrZanebs B-s raRacis Sesrulebas, am moqmedebas aRvwerT mtkicebiT, romlis mixedviTac A-s surs, rom B-m Seasrulos raRac. es mtkiceba gane-kuTvneba arsobis kategorias. magram moqmedebis Sinaarsis aRwera SeiZleba mxolod im mtkicebiT, rom B-m unda Seasrulos raRac, da ara arsobis mtkicebis gamoyenebiT, rom-lis mixedviTac B asrulebs an surs Seasrulos is, rasac A ubrZanebs. is, rom B-m raRac unda Seasrulos, aris brZanebis aqtis subieqturi mniSvneloba; mniSvneloba, romelic aqts aqvs misi gamomcemlis, brZanebis gamcemi individis TvalTaxedviT. magram es ar aris ueWvelad brZanebis aqtis obieqturi mniSvnelobac, anu is mniSvneloba, romelic aqts eniWeba misi adresatis an mesame damoukidebeli piris TvalTaxedviT. is, rom B-m raRac unda Seasrulos, miiCneva aseve brZanebis aqtis obieqtur mniSvnelobad, Tu mo-cemuli aqti aris uflebamosili. am SemTxvevaSi misi gamoxatuleba iwodeba normad. kiTxvas, romelic Seexeba gansazRvruli qcevis mavalebeli aqtis subieqtur da obieq-tur mniSvnelobebs Soris gansxvavebas, mogvianebiT davubrundebiT.

    samarTlis wminda Teoriis Tanaxmad, samarTali aris norma, an, ufro zustad, normaTa erToblioba, normatiuli wesrigi. ramdenadac normatiuli wesrigi iuris-prudenciis sagania, da normaTa mniSvneloba moiTxovs, rom raRac unda Sesruldes, rom adamianebi unda moiqcnen gansazRvruli saxiT, iurisprudencias ar SeuZlia saku-Tari sagnis aRwera ise, rogorc amas sabunebismetyvelo mecniereba axdens arsis mtkicebebis gamoyenebiT. nacvlad amisa, iurisprudencia mxolod jerarsul mtkice-bebs gamoiyenebs. kiTxvaze, Tu ra aris samarTali konkretul SemTxvevaSi, magaliTad, qurdobasa Tu mkvlelobasTan mimarTebiT, pasuxi ar aris is, rom Tu adamiani Caidens qurdobas an mkvlelobas, igi aris an iqneba dasjili, aramed is, rom igi unda daisajos da imitom, rom arsebobs samarTali rac gulisxmobs samarTlis moqmedebas Tun-dac maSin, rodesac konkretul SemTxvevaSi qurdi Tu mkvleli ar daisjeba imitom, rom moaxerxebs sasjelisagan Tavis daZvrenas. Tu kaliforniis sisxlis samarTlis sa-xelmZRvaneloSi mocemuli iqneboda mtkiceba, romlis mixedviTac adamiani, romelic Caidens qurdobas an mkvlelobas, aris an iqneba dasjili, msgavsi mtkiceba iqneboda mcdari, rameTu, samwuxarod, kaliforniis StatSi dafiqsirebulia calkeuli Sem-Txveva, romlebSiac gamonaklisis saxiT mkvleli darCa dausjeli. magram samarTa-li ambobs, rom mkvleli yvela SemTxvevaSi unda daisajos.

  • hans kelzeni, ra aris samarTlis wminda Teoria?

    298

    rodesac kanonieri xelisufleba iyenebs mis mierve gamocemul normaSi cnebas unda magaliTad, qurdi unda daisajos, samoqalaqo aRsrulebis RonisZieba unda Catardes im debitoris qonebis mimarT, romelic ar anazRaurebs vals mocemul termins aqvs preskrifciuli mniSvneloba. rogorc preskrifcia an brZaneba, norma arc WeSmaritia da arc mcdari, aramed moqmedi an aramoqmedi. Tumca, igive termini deskrifciul mniSvnelobas Rebulobs, rodesac gamoiyeneba samarTlis mecnierebis mier mtkicebaSi, romelic asabuTebs samarTlis normis moqmedebas. amgvari mtkiceba SeiZleba iyos WeSmariti an mcdari. mxolod kanonier xelisuflebas SeuZlia pres-krifcia; samarTlis mecnierebas SeuZlia mxolod deskrifcia, aRwera imisa, rasac xe-lisufleba daadgens.

    miuxedavad imisa, rom logikis principebi, rogoricaa, magaliTad, winaaRmdego-bis kanoni da daskvnis gamotanis wesebi, gamoiyeneba mxolod im mtkicebebis mimarT, romlebic SeiZleba iyos WeSmariti an mcdari, SesaZlebelia maTi arapirdapiri gamo-yeneba aseve samarTlis normebTan mimarTebiTac, ramdenadac mtkicebani normebis Se-saxeb, mtkicebani, romlebic adastureben samarTlis arsebobas, anu moqmedebas, eqvem-debarebian aRniSnul principebs. ori mtkiceba, romelTagan erTi adgens, rom, moqme-di samarTlis moTxovnidan gamomdinare, adamiani unda moiqces gansazRvruli saxiT, xolo meore adgens, rom adamiani ar unda moiqces amgvarad imave moqmedi samarTlis moTxovnidan gamomdinare, ewinaaRmdegeba erTmaneTs, iseve rogorc is ori mtkiceba, romelTagan erTi adasturebs, meore ki uaryofs raRacis arsebobas. Tu pirveli mtki-ceba WeSmaritia, maSin meore mcdari unda iyos. ori winaaRmdegobrivi norma SeiZleba miCneul iqnes moqmed normad mxolod im mtkicebebis saxiT, romlebic ewinaaRmdegebi-an erTmaneTs. am mniSvnelobiT, sapirispiro normebis Sesaxeb SegviZlia vTqvaT, rom isini ewinaaRmdegebian erTmaneTs. Sesabamisad, ori urTierTgamomricxavi norma ar SeiZleba miCneul iqnes erTdroulad moqmedad. amdenad, samarTlis mecniereba Tavis sagans logikur erTeulad ganixilavs: arawinaaRmdegobrivi normebis sistema.

    miuxedavad imisa, rom samarTali aris norma da ara faqti, mainc aucilebeli urTi-erToba arsebobs normasa da faqts Soris. norma aris rogorc ukve aRiniSna faqtis mniSvneloba, faqtisa, romlis meSveobiTac miRebulia norma. faqti, romliTac miRebu-lia, an, metaforulad rom vTqvaT, Seqmnilia norma, warmoadgens individis moqmedebas an aseT moqmedebaTa wyebas, romelic winaswarganzraxulad mimarTulia sxvisi qcevisa-ken. Tu igi ganekuTvneba sakanonmdeblo aqtis an Cveulebis kategorias, saqme gvaqvs zo-gad normasTan. xolo Tu ganvixilavT sasamarTlo an administraciul aqts, saxezea in-dividualuri norma. normis Semqmneli aqti aris faqti, romelic arsebobs drosa da sivrceSi da SesaZlebelia aRviqvaT grZnobis organoTa meSveobiT. faqtis aRwera SesaZ-lebelia arsobis kategoriiT. magram es faqti gansxvavebulia misi mniSvnelobisagan anu normisagan rac iurisprudenciis sagania, da romelic ar SeiZleba gadmoices ar-sobis mtkicebaze dayrdnobiT, aramed mxolod jerarsuli mtkicebis gamoyenebiT gad-moicema. simarTlea isic, rom iurisprudencia aseve ganixilavs im proceduras, romlis meSveobiTac xdeba samarTlis normebis miReba; magram mxolod imdenad, ramdenadac swored samarTlis normebis meSveobiT xdeba mocemuli proceduris dadgena da dam-tkiceba. samarTali aregulirebs Tavissave warmoebas. mxolod is normebi ganekuTvneba

  • samarTlis Jurnali #2, 2011

    299

    iurisprudenciis sagans, romlebic Tavad aweseben normis warmoebis aqtebs, an iZlevian amis uflebamosilebas. iurisprudencia ganixilavs sakanonmdeblo process mxolod im-denad, ramdenadac es procesi dadgenilia konstituciaSi, xolo sasamarTlo adminis-traciul process aseve mxolod imdenad, ramdenadac xdeba maTi dadgena kanonebsa Tu CveulebiTi samarTlis normebSi. konstitucia, kanonebi, CveulebiTi samarTali gane-kuTvneba normebs, da mxolod amdenad iurisprudenciis sagans.

    is garemoeba, rom samarTlis normis arsebobisTvis rac normis moqmedebas gu-lisxmobs igi unda Seiqmnas im aqtis meSveobiT, romelic warmoadgens drosa da siv-rceSi arsebul faqts, ar gulisxmobs normasa da faqts Soris erTaderT urTierTo-bas. norma SeiZleba iqnes an ar iqnes Sesrulebuli da gamoyenebuli konkretuli ada-mianuri qcevis Sedegad, romelsac faqtobrivad drosa da sivrceSi aqvs adgili. sa-marTlebrivi wesrigi mTlianobaSi da konkretuli samarTlebrivi normebi, romlebic Seadgenen mocemul samarTlebriv wesrigs, miCneulia moqmedad mxolod im SemTxveva-Si, Tu saerTod xdeba maTi Sesruleba da gamoyeneba, Tu isini arian efeqturni. Tumca maTi moqmedeba ar unda agverios maTsave efeqturobaSi. efeqturoba mxolod pirobaa moqmedebis, da ara misi identuri. samarTlis norma SeiZleba iyos moqmedi, sanam is efeqturi gaxdeba. rodesac sasamarTlo iyenebs kanons sakanonmdeblo organos mier misi miRebidan pirvelad, amdenad, manam, sanam kanoni efeqturi gaxdeba, sasamarTlo iyenebs moqmed samarTals; mas SeuZlia mxolod moqmedi kanonis gamoyeneba. magram ka-noni kargavs moqmedebis Zalas, Tu igi ver gaxdeba efeqturi, an Sewyvets efeqturo-bas. faqti, rom samarTlis norma iZens efeqturobas, unda daematos faqts, rom igi Seqmnilia aqtis Sesabamisad; sxva SemTxvevaSi SeuZlebelia misi miCneva moqmedebis Za-lis mqoned. magram, iseve rogorc aqti, romlis mixedviTac xdeba normis miReba, ar aris identuri normisa rac aRniSnuli aqtis Sinaarss warmoadgens samarTlis nor-mis efeqturoba ar aris misi moqmedebis identuri.

    doqtrina, romelic ganmartavs samarTals, rogorc faqts, efuZneba normis mcdar identifikacias im aqtTan, romlis mniSvnelobasac warmoadgens norma, da aseve normis moqmedebis mcdar gaigivebas missave efeqturobasTan. aRniSnuli mcdari msje-lobisaTvis gverdis avliT, samarTlis wminda Teoria ganasxvavebs iurisprudencias, romelic normebs jerarsuli mtkicebebis saxiT ganixilavs, sabunebismetyvelo mec-nierebisagan, romelic faqtebs arsobis mtkicebebad ganixilavs. es aris pirveli mi-zezi imisa, Tu ratom ewodeba mas samarTlis wminda Teoria. meore mizezi isaa, rom igi gamijnavs iurisprudencias eTikisagan. eTikis mecnierebac ganixilavs normebs, iseve rogorc iurisprudencia, magram eTikis mier ganxiluli normebi ara samarTlis, aramed moralis normebia. gansxvaveba samarTlisa da moralis normebs Soris isaa, rom samarTlis normebi awesebs konkretul qcevas, romlis sawinaaRmdego qcevasac upi-rispirdeba iZulebis RonisZiebiTa Tu sanqciiT. sanqcia aris sicocxlis, Tavisufle-bis, sakuTrebis Tu sxva faseulobis iZulebiTi warTmeva, rogorc reaqcia konkre-tul qcevaze, romelsac kanonieri xelisufleba miiCnevs sazogadoebisTvis zianis momtanad. kanoniT ikrZaleba mkvleloba, qurdoba da sxva saxis qmedebebi im saxiT, rom Tu vinme Caidens mkvlelobas an qurdobas, igi daisjeba sikvdiliT an patimrobiT. samarTali yvelas avaldebulebs aRebuli sesxis dafarvas imisi dawesebiT, rom Tu vinme ar gadaixdis vals, Catardeba samoqalaqo aRsrulebis RonisZiebani misi qonebis

  • hans kelzeni, ra aris samarTlis wminda Teoria?

    300

    mimarT. konkretul qmedebaze sanqciis mibmiT, samarTali axdens mocemuli qmedebis kvalificirebas deliqtad da ukanonod, da mis sawinaaRmdego qmedebas acxadebs sa-marTlebrivi movaleobis Sinaarsad. am TvalsazrisiT, samarTali iZulebiTi wesrigia. moralis normebi, aseve, krZalaven an aweseben konkretul qcevebs, zogierTi maTgani samarTlis identur qcevebsac moiTxovs, magram sawinaaRmdego qcevisTvis sanqciis saxiT iZulebiTi aqtis gansazRvris gareSe. moraluri wesrigi aris normatiuli, mag-ram ara iZulebiTi wesrigi.

    imdenad, ramdenadac moralis normebi yalibdeba adamianTa qcevebis meSveobiT, aseve iqmneba religiis fuZemdebelTa mose, ieso, muhamedi mier, an viTardeba Cveu-lebis Sedegad, ganasxvaveben mraval moralur wesrigs, romelic moqmedebs sxvadasxva sazogadoebaSi drois gansxvavebul etapze. amdenad, moralur faseulobas aqvs mxo-lod fardobiTi xasiaTi. gansazRvruli samarTlebrivi wesrigi SeiZleba Seesabamebo-des an ar Seesabamebodes calkeul moralur wesrigs; magram samarTlebrivi wesrigis moqmedeba ar aris damokidebuli moralur wesrigTan mis Sesabamisobaze. gansazRvruli moraluri wesrigis TvalsazrisiT, igi SeiZleba miCneul iqnes dadebiTad an uaryofi-Tad. is, rom samarTlebrivi wesrigi moralurad dadebiTia, gulisxmobs mis samarTlia-nobas; moraluri TvalsazrisiT misi uaryofiTi Sefaseba ki mis usamarTlobaze metyve-lebs. faqtobrivad, yoveli samarTlebrivi wesrigi met-naklebad Seesabameba calkeul moralur wesrigs, romelic gabatonebulia mmarTvel jgufSi, romlis interesebic gan-sazRvravs samarTalwarmoebis process; da amdenad, aRniSnuli moraluri wesrigis TvalsazrisiT, igi samarTlianad miiCneva. magram, imavdroulad igi SeiZleba met-nak-lebad ewinaaRmdegebodes moralur wesrigs, romelic gabatonebulia sxva jgufebSi, Tundac imave sazogadoebisa, romelSiac moqmedebs samarTlebrivi wesrigi. amdenad, aucilebelia samarTlis gansxvaveba samarTlianobisagan. mtkiceba samarTlis Sesaxeb ar unda gulisxmobdes samarTlis moraluri Rirebulebis nebismier Sefasebas, mis sa-marTlianobas Tu usamarTlobas, rac, Tavis mxriv, ar gamoricxavs im postulats, rom samarTali unda iyos samarTliani. Tumca, radganac erTi samarTlianobis nacvlad ar-sebobs samarTlianobis uricxvi da aseve winaaRmdegobrivi ideali, mocemuli postu-latis wamoyeneba ar unda moxdes imis miTiTebis gareSe, Tu am simravlidan romeli sa-xis samarTlianobaa nagulisxmevi. zustad imdenad, ramdenadac samarTlis wminda Teo-ria ganasxvavebs samarTals bunebisagan da iurisprudencias sabunebismetyvelo mecnie-rebebisagan, igi ganasxvavebs samarTals moralisagan da, amdenad, iurisprudencias eTikisagan. aRniSnuli ori TvalsazrisiT is aris swored samarTlis wminda Teoria.

    samarTlis wminda Teoria samarTlis pozitiuri Teoriaa. pozitiuri samarTali iZulebiTi wesrigia, romlis normebic yalibdeba adamianTa moqmedebis safuZvelze sakanonmdeblo, sasamarTlo da administraciuli organoebis mier, an adamianTa qce-vebis safuZvelze Camoyalibebuli Cveulebebis Sedegad. sakanonmdeblo, sasamarTlo da administraciuli organoebi ganixileba rogorc adamianebi maTTvis miniWebuli sa-xelmwifo organos uflebamosilebis farglebSi. ramdenadac samarTali iqmneba moce-muli organiebis mier, Cven vambobT, rom samarTals qmnis saxelmwifo. gansazRvrul individTa mier miRebul samarTalwarmoebis aqts ganvmartavT rogorc saxelmwifos aqts; calkeul pirTa mier faqtobrivad ganxorcielebul funqcias mivawerT saxel-

  • samarTlis Jurnali #2, 2011

    301

    mwifos. magram ra aris saxelmwifo da ra saxis urTierTobaSia is samarTalTan? samar-Tlis wminda Teoria gviCvenebs, rom adamianis mier ganxorcielebuli moqmedeba gani-marteba rogorc saxelmwifoebrivi moqmedeba mxolod maSin, Tu am moqmedebas gansa-kuTrebuli saxiT samarTlebrivi wesrigi adgens; rom samarTalwarmoebis am aqtis Sesrulebis saxelmwifosTvis mikuTvneba niSnavs aqtis SeTavsebas samarTlebrivi wes-rigisadmi, romliTac aRniSnuli aqti ganisazRvreba; rom saxelmwifo, rogorc moqme-di piri, romelic qmnis samarTals, sxva ara aris ra, Tu ara samarTlebrivi wesrigis personifikacia, romelic aregulirebs Tavissave warmoebas; da rom saxelmwifo, ro-gorc socialuri wesrigi Tu politikuri organizacia, aris is iZulebiTi wesrigi, romelsac Cven samarTals vuwodebT; rom saxelmwifo, warmosaxuli, rogorc samar-Tlisagan gansxvavebuli realuri arseba, am SedarebiT centralizebuli samarTleb-rivi wesrigis hipostatizeba an mis personifikaciaa. amdenad, samarTlis wminda Teo-ria abaTilebs saxelmwifosa da samarTlis mcdar dualizms, rac gabatonebulia tra-diciul samarTlebriv Tu politikur azrovnebaSi.

    samarTlis wminda Teoria mxedvelobaSi iRebs mxolod pozitiur samarTals, nor-mebs, romlebic iqmneba adamianTa moqmedebis safuZvelze. igi ugulebelyofs normebs, romlebic momdinareoben sxva, magaliTad, zehumanuri avtoritetebisagan. Sesabamisad, iurisprudenciis sferodan igi gamoricxavs nebismier RvTiur samarTals, anu samar-Tals, romlis Semqmnelad RmerTi an misi msgavsi arseba ivaraudeba. Sedegad, igi gamo-ricxavs aseve egreT wodebul bunebiT samarTals, samarTals, romelic bunebiTi sa-marTlis doqtrinis mixedviT imanenturia bunebaSi. samarTali igulisxmeba adamia-nis qcevis maregulirebeli normebi SesaZloa imanenturi iyos bunebaSi mxolod im SemTxvevaSi, Tu buneba iqneboda miCneuli kanonmdeblad. bunebis kanonmdeblad miCneva gulisxmobs bunebisaTvis nebelobis miweras. es an animisturi crurwmena iqneboda an bunebis Teologiuri interpretacia, dafuZnebuli rwmenaze, romlis mixedviTac bune-ba Seqmnilia RmerTis mier da, amdenad, RmerTis absoluturi keTili nebis manifesta-ciaa. aRniSnuli warmoadgens metafizikur mosazrebas, romelic SeuTavsebelia nebis-mier mecnierul SemecnebasTan da, amdenad, samarTlis mecnierebasTanac.

    igive argumenti upirispirdeba bunebiTi samarTlis doqtrinis im versias, rome-lic adamianis qcevis samarTliani normebis mikvlevas cdilobs adamianis bunebaSi, ker-Zod ki mis gonSi. goni aris Semecnebis unari. Cveni goniT SegviZlia vicodeT, gavigoT Tu gaviazroT raRac, rac Semecnebis obieqtis saxiTaa mocemuli aRniSnuli gonebrivi operaciisagan damoukideblad. normis dadgena, raRacis daweseba aris nebis funqcia, da adamianis neba fsiqikuri fenomenia, rac sruliad gansxvavdeba adamianis gonisagan. adamianis gons SeuZlia Seimecnos normebi mas Semdeg, rac isini dgindeba adamianis nebis aqtis safuZvelze, magram mas Tavad ar SeuZlia normebis Seqmna. mxolod RmerTis Sem-TxvevaSi emTxveva goni da neba erTmaneTs; mxolod RmerTTan mimarTebiT SeiZleba sje-rodes xalxs, rom icode is, rac unda iyos, aris imis identuri, rac ginda, rom iyos. amasve gulisxmobs codnis xis Zveli miTic: rodesac adamianebi gasinjaven am xis na-yofs, isini gaxdebian RmerTis msgavsni, ecodinebaT sikeTec da borotebac. RmerTisaT-vis ki sikeTisa da borotebis codna igivea, rac sikeTis nebarTva da borotebis akrZal-va. mxolod maSin, rodesac goni adamianisa, romelic RmerTma Tavis saxebad Seqmna, Ca-iTvleboda RvTiuri gonis nawilad, SesaZlebeli iqneboda misi miCneva normaTmwarmoe-

  • hans kelzeni, ra aris samarTlis wminda Teoria?

    302

    bel nebad, egreT wodebul praqtikul gonad. aRniSnuli winaaRmdegobrivi cneba, ro-melic goniTi samarTlis safuZvelia, Teologiuri warmoSobisaa.

    Teologiuri Tu bunebiTi samarTlis doqtrinisagan gansxvavebiT, samarTlis wminda Teoria, rogorc pozitiuri Teoria, ar eZebs pozitiuri samarTlis moqmede-bis mizezs RvTaebriv Tu bunebis wesrigSi, romelic gansxvavdeba da aRemateba pozi-tiur samarTals. igi uaryofs Sexedulebas, romlis mixedviTac pozitiuri samarTali moqmedebs mxolod im SemTxvevaSi, Tu misi Sinaarsi Seesabameba saRvTo an bunebis wes-rigs, anu pozitiuri samarTali moqmedia mxolod maSin, Tu igi samarTliania. igi yo-vel pozitiur samarTals nebismier iZulebiT wesrigs, romelic dadgenilia indi-vidTa moqmedebiT da mTlianobaSi aris efeqturi miiCnevs moqmedad, miuxedavad misi samarTlianobisa Tu usamarTlobisa. kiTxva pozitiuri samarTlis moqmedebis mize-zis Sesaxeb kiTxva, Tu ratom unda moxdes nebismieri iZulebiTi wesrigis normaTa Sesruleba da gamoyeneba samarTlis wminda Teoriis Tanaxmad, unda iqnes gagebuli Semdegi kiTxvis saxiT: romeli logikuri pirobis Sedegad unda moxdes samarTalwar-moebis aqtis subieqturi mniSvnelobis romlis Tanaxmadac adamianebi unda moiqcnen gansazRvrulad ganmarteba maTi obieqturi mniSvnelobiT? mocemul kiTxvaze pasu-xis gacemisas mxedvelobaSi unda viqonioT is garemoeba, rom mtkicebidan, romlis Ta-naxmadac raRac arsebobs an Sesrulda, logikurad SeuZlebelia im daskvnis gamotana, rom raRac unda iyos an unda Sesruldes, iseve rogorc mtkicebidan, romlis Tanaxma-dac raRac unda iyos an unda Sesruldes, logikurad SeuZlebelia im daskvnis gamota-na, rom raRac arsebobs an Sesrulda. mocemuli logikuri principi gamoiyeneba aseve nebis gamomxatveli moqmedebis faqtis mimarT, romlis subieqturi mniSvnelobac isaa, rom raRac unda Sesruldes. individis brZanebis faqtidan, romlis Tanaxmadac sxva individi unda moiqces gansazRvruli saxiT, ar gamomdinareobs is, rom sxva individi ase unda moiqces. brZanebis aqtis subieqturi mniSvnelobidan ar gamomdinareobs is, rom brZanebis Sinaarsi obieqturad moqmedi normaa, romlis Seusruleblobac raime saxis zians gamoiwvevda. Tu gangsteri ubrZanebs vinmes misTvis garkveuli Tanxis ga-daxdas, Cven ar vTvliT, rom es piri unda daemorCilos aRniSnul brZanebas, da, amde-nad, Tu ar daemorCileba, amiT arasworad moiqceva. ar SeiZleba normis deducireba faqtidan; SesaZlebelia misi mxolod normidanve deducireba. Sesabamisad, sasamar-Tlo gadawyvetilebisa Tu administraciuli brZanebulebis moqmedebis mizezi ar aris is faqti, rom mosamarTlem uSualod gamoitana gadawyvetileba, an administra-ciulma organom realurad gamosca brZanebuleba. kanonTa moqmedebis safuZvelia konstitucia, romelic kanonis miRebis uflebamosilebas aniWebs pirs an pirTa jgufs. Tu saqme istoriulad pirvel konstitucias exeba, da Tu mocemuli konstitu-ciis moqmedebis safuZvlad SeuZlebelia samarTlis pozitiuri Teoriis mixedviT miviCnioT saRvTo, zehumanuri nebis safuZvelze Seqmnili zemdgomi wesrigi, romelic konstituciis Seqmnis uflebamosilebas mianiWebda pirs an pirTa jgufs, konstitu-ciis da, amdenad, konstituciis Sesabamisad miRebuli kanonebis, sasamarTlo gadawy-vetilebebisa da administraciul brZanebulebaTa moqmedebis safuZvlad SegviZlia mxolod is norma miviCnioT, romelsac Cven moviazrebT warmosaxvaSi, Tu gvsurs kon-stituciis, kanonebis, sasamarTlo gadawyvetilebisa da administraciuli brZanebu-lebebis mniSvnelobiT mocemuli subieqturi aqtebi ganvmartoT, rogorc obieqtu-

  • samarTlis Jurnali #2, 2011

    303

    rad moqmedi normebi. xdeba normis moazreba, romlis mixedviTac adamianebi unda mo-iqcnen konstituciis Sesabamisad, da amdenad, konstituciis safuZvelze kanonmdeb-lis an Cveulebis mier Seqmnili zogadi normebis Sesabamisad, da bolos individua-lur normaTa Sesabamisad, romlebic miiReba kanonisa Tu CveulebiTi samarTlis sa-fuZvelze, sasamarTlo da administraciuli aqtebis meSveobiT; anu samarTlebrivi wesrigisTvis damaxasiaTebeli ierarqiuli struqturis Sesabamisad. aRniSnuli nor-ma, romelic ar aris pozitiuri norma ar aris adamianis an zeadamianuri nebis Sede-gad miRebuli aqtis safuZvelze Seqmnili norma, aramed mxolod moiazreba iuridiul azrovnebaSi pozitiuri samarTlebrivi wesrigis moqmedebis safuZvelia. mas ewode-ba ZiriTadi norma. misi moazreba aris piroba imisa, rom adamianTa moqmedebis safuZ-velze Seqmnili da mTlianobaSi efeqturi nebismieri iZulebiTi wesrigi iwodebodes obieqturad moqmed normaTa sistemad.

    aRniSnulis moazreba SesaZlebelia, magram igi ar aris aucilebeli. Tu ZiriTadi norma ar moazreba, adamianTa moqmedebiT miRebuli da erTobliobaSi efeqturi iZu-lebiTi wesrigi, nacvlad moqmed normaTa sistemisa, SeiZleba ganimartos mxolod ro-gorc brZanebaTa erToblioba; da amgvari wesrigis safuZvelze Camoyalibebuli ur-TierToba ar SeiZleba ganimartos rogorc samarTlebrivi urTierToba, anu movaleo-bebis, uflebebis, kompetenciebis sfero, aramed rogorc ZalauflebiTi urTierToba. amdenad, samarTlis wminda Teoria, miiCnevs ra ZiriTad normas logikur pirobad, romlis mixedviTac iZulebiTi wesrigi SeiZleba ganimartos moqmed pozitiur samar-Tlad, adgens pozitiuri samarTlis moqmedebis mxolod pirobiT, da ara kategoriul safuZvels. ramdenadac ZiriTadi norma gulisxmobs gansazRvrul iZulebiT wesrigs, dadgenils adamianTa gansazRvruli moqmedebebis Sedegad, romelic xasiaTdeba zoga-dad efeqturobiT gansazRvrul drosa da gansazRvrul sivrceSi, ar arsebobs arCeva-ni gansxvavebul ZiriTad normebs Soris. mxolod im ZiriTadi normis moazreba SeiZle-ba, romelic gulisxmobs msgavs iZulebiT wesrigs.

    samarTlis wminda Teoriis Tanaxmad, ZiriTadi normis moazreba SeiZleba nebismi-er iZulebiT wesrigTan mimarTebiT, romelic yalibdeba adamianTa moqmedebis safuZ-velze da xasiaTdeba zogadi efeqturobiT, miuxedavad misi Sinaarsisa, anu miuxeda-vad samarTliani Tu usamarTlo xasiaTisa. mocemuli Teoria ar isaxavs miznad pozi-tiuri samarTlis moralur Tu politikur dafuZnebas. rogorc pozitiuri samar-Tlis mecniereba, igi uaryofs sakuTari sagnis samarTlianad Tu usamarTlod Sefase-bis princips; mas ar SeuZlia Sefasebis absoluturi, myari standartis danergva. maT ki, vinc iurisprudenciisgan msgavs standarts moelis, SeuZliaT, zogadad samarTlis pozitiuri Teoria da kerZod ki samarTlis wminda Teoria miiCnion aradamakmayofi-leblad. magram maTi molodinis dakmayofileba mxolod Teologiuri spekulaciiT iqneba SesaZlebeli: metafizikis, da ara samarTlis mecnierebis, meSveobiT.

    Targmna

    laSa bregvaZem

    Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, asistent-profesori.

    /ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict > /JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false /CropGrayImages true /GrayImageMinResolution 300 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleGrayImages true /GrayImageDownsampleType /Bicubic /GrayImageResolution 300 /GrayImageDepth -1 /GrayImageMinDownsampleDepth 2 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeGrayImages true /GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict > /GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict > /JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false /CropMonoImages true /MonoImageMinResolution 1200 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleMonoImages true /MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 1200 /MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages true /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /CheckCompliance [ /None ] /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile () /PDFXOutputConditionIdentifier () /PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName () /PDFXTrapped /False

    /Description > /Namespace [ (Adobe) (Common) (1.0) ] /OtherNamespaces [ > /FormElements false /GenerateStructure true /IncludeBookmarks false /IncludeHyperlinks false /IncludeInteractive false /IncludeLayers false /IncludeProfiles true /MultimediaHandling /UseObjectSettings /Namespace [ (Adobe) (CreativeSuite) (2.0) ] /PDFXOutputIntentProfileSelector /NA /PreserveEditing true /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged /UntaggedRGBHandling /LeaveUntagged /UseDocumentBleed false >> ]>> setdistillerparams> setpagedevice