SCHOLIA SELECTA

IN"

E S A I. I - X I I.

QUiE

VENIA AMPL. FACULT. PHILOS. UPSAL.

PR/ESIDE

GUSTAVO KNÖSS* TH, DOCT.

LITT. ORIEKTAL, PROF. REG. ET ORD*

PRO GRADU PHILOSOPHICO

p. p.

ANDREAS JOE HALLENBERGCOLLEGA SCHOLAS WISBUENSIS*

IX ATJDIT. GUST. DIE XV MAJt MDCCCXX1V.

H. A. M. S.

P. XXII.

UPSÅLI^,ExCUDEBANT REGI JE ACADEMIiE TYPOGRAPHr.

AD ESAT. VII: 21—'2). 169

21. 22, In terrå devastatå nnlia erit agrorumcultura. Nomadum vitam agent pauci cives residui.Quas sponte prsebeaht peeora et siivae, his modo fru*•entur, Quamvis partim fuerit pecoris, ahindaniia tarnenladtis erit; cum pascuis oppleta sit regio, atque exi-gua possessoris familia päucis egeat.— ipn-nb-pvacca junior, juvenca, ut vitula Virg. Eclog. III: 29.— jnx - duae över vel caprse. Duce vero pro pau.

■ Hr. generatim, vid, i Reg, XVII: 12. Jer. III: 14.Hos. VI: 2 , ut nos dieinms eit par. — nbn nitoy ni>2nwon Vn»Ni ob copiam lactis, quod prasbetur, dulcis,recentis sin), ed et Iac acidulum, coagulatüm. Hocenim cum flore suo, quin etiam inde faétum caseum

signifåcat nq>qn , non butyrtim, quod ignorat oriens,nec amat nbn nto vero, facere Iac, dicitur de ani-niantibus, Iac gigentibus atque praebentibus. ut de ar-boribiis vrö. nW far fruttp, faire fruit. Quod hie ha-bent LXX, secundum Cod. Vatic. 7tiiiv ycchoc., non esse

nisi errorem ex itacismo örtum, pro Ttcmv, quod ha¬bet Mr. Alex.., prodit ledtio, quam exhibet Aid. ttovw.— In mox jam sequentibus utori ?w»n, illud vocabu-Ium nuper didtam non habere significationem, sed po-tius la ctis generatim, patet ex serie locorutn, ubi eo-dém hae voces modo junguntur, Job. XX: 17.XXIX: 6.

23—25. Florentlssimi jam , cultu nitentes, agri ettnont.es, tum erunt vasti atque deserfci. Conf. Mich.III; 12. Exitiosiorem adhuc desolationem pingit E-

22

AD ES AI. Vif : 23—2?*

sai. XIII: 20. — 1^3 r)bu mille vites, pre tmmhabentes mille siclorum (nana de prétio st adhibetur)sunt vites nobiles, pretiosae. Ita äd Rhenui» vel ho.die venduntur vineta secundum numerum Vitium,quae ex prsestantia aestimantur, sive paucis denariis,sive demum ducato, ut in Johannisberg. Magnumquidem videtur hic nominatum pretfum, cum seeun—dum Gen. XXIII: 14 sqq. agrum Ephronrs Abrahamemerit 400 siclis ; secundum 2 Sam. XXIV: 24. a~ream et boves David 50 siclis * tum 2 talentis seu6000 siclis constiterit universus mons, super quo ex«strutta fuerit urbs Samariaf atque 7 siclis auri et 10

argenti ager hereditarius Jeremias (XXXII: Miltequidem sich argenti annuus fuerunt reditus vineae Sa-lomonis Regis in Baal - Hammon (Cänt. VIII: 11) qua?tarnen plura miilia Vitium continere potuit. N'equehic de annuo tantum reditu agi videtur. Nihilominusvidetur Chatdaeo pro suo tempore nimis exiguum ap*paruisse pretium, pro arbitrio siclos in minas conver-tenti,, adeoque centuplicatnm -ponentL Tdis et arm

instrutti eo pergent, tum ob feras in solitudinibus isriscommorantes,. tum venatione vietum quaesiturK —

Monter, qui sartulo sarrientur, sunt culta, in montibusSita * vineta', vid. V: h. — rpw'} tuotz/' prce• timo»re spinar um et veprium. Est accusativus aduerbialü, quinon opus habet additä particulä (Vid.. Gesen..Lehrgebäude p. 687. 688-) Quo non observato> o-111 nes fere veteres interpretes pro subjetto sen-tentiaa habuerunt, a quo penderet Nnnrr ut j: fem* Ita

ad esai. VIT.

Hieronymus: "non veniet illuc terror spinartmi etve-priam," quod quidem hic nullum praebere sensum *-doneum , patet.

Qüintum hoc oraculum (Cap. VII) ad Ahasi tem-pora pertinere constat, et quidem ad initiuin regiminisejus*). Quod vero ad primum forte annum idem sitreferendum, ex 2 Reg. XV: 37 concludere licet. InJudaeam enim incursum jam vivo Jothamo moliti e-rant arobo hic nominati foedere junfti Reges, Rezin,Syriae Damascense, et Pekach, Israelis. Videntur

'*) De his jam diximus quaedam in notulå ad pag. 133. Hic verocorrigenckmi ducimus errorem in eådern pag. cömmissum, qaiquidem ad rem i.bi probatam nullius est roomenti. Lin. a et 3,

, pro numeris o2 et 24 reponendi sunt 1.9 et 21, atque lin. 4.pro nono Hiskice reponendum nono Hosece h. e. sexto Hiskice,ad quod ulterius illustrandum, cicari posset 2 Reg. XVIII: 9.10 11. Commutavimus enim Regem Israelitarum Hoseam cum

Rege Judaeorum Hiskiå, atque hoc errore seu lapsu calami fa-fto, computavimus annos, quasi re verå de Hiskiå sgeretur. Re-dit idem error p. 136, ubi tarnen magis est apertus. Ibi lin. 2r.quoque pro Hiskice reponendum est Hosece. Inter Pekach etHoseam, Reges Israelis seu decem tribuum, qui hic vocantur E-pbraim, interregnum novera annorum ponunt meliores historiciatque temporum computatores. Ideo vero Ephraim dici hoc re-g.Murn, quia initio Reges ex istå tribu sumerentur, docet AbenEsra.

-

173 AD ESAl. VII.

tantum exspedasse mortem patris, ufc mox adgrede«rentur filium adolescentulum imbecillioretn. Castr»igitur Syri ponunt in regno Ephraimi (y. 2). De vi-doriå certi, hostes imminentes Jüdaeae, Regem diltiu'mdesignaverant a so vidoribus ibi constituendum (y. 6);Quorum adventantium famä valde terretur non minus-universus populus, quam Rex ipse (v. 2). Hic, urbiquidem defendendae intentus Qv. 3), in prirnis tarnenSpem salutis ponit in Assyriis, qui eum ab hoc quo-que posfemodum Iiberant periculo (2 Reg. XVI: 7 s

sed in perniciem tributariae fadae civitatis. Huic, ufeeum in tranquiilnm redigeret atque ab omnibus con-siliis fcemerariis dehortaretur, obviam it Propheta, de*clarans, nihil esse timendutn ab his duobus regnis,quas, rpsa ad interitum vergentra, non ulterius amplf-ficarentur, v. 4—9. Ufe hoc Rex crederetr signumpeteret, v. 10. ir. Quod se fadurum, adhibita ironiå-,negat Rex, v. 12, Cui Propheta hoc nihilominus datSignum: uxor (aut sponsa) Prophetas, sive jam gravida„sive gravida futura, filium pariet, cui nomen errfc Deu:rtobifcum! (h.e. inträ 9 menses, au t brevius temporisspatium, ab hostibus fiberatus erlt, Deo juvante,populus). Donec noverit puer iste bonum a malö di-scernere (h. e. aliquot an-nös) rnelle efc lade frueren-tur h. e. terra incultå ex proventu pecoris iisque qu»sponte natura ipsis ofFerrefc viverent; postea vero de-vasfcabitur terra duorum horum Regum, v. 13—16, aquibus igitur nullum timendum erit in alum, sed e con¬trario ab Assyriis et JEgyptiis, quos advocabit Jehova

AD ESAI. VII. m

Judseam invasnros, inundaturos atque in solitudlnemredadturos, ubi pascervtur modo pecora, inter spinaset carduos, v. 17—25. Ita, more Prophetarum, bicquoque nos ter mina tur Judasis interitum ab hos t i bus,a foedere cum quibus faciendo eos dehortatur.

Cum hrs conferendum est 2 Reg. XVI, ubi v.f—18. narratur, quomodo Alias Tiglatpilesarem^ Re¬gem Assyriae, advocatum induxerit muneribus seu

tributo, ut expugnaret Damascum et incolas ejus ab-ducerety ipsr obviam profedfcus Damascum usque.(Galilaeos probabiliter antea abdudtos fuisse, 1 Reg.XV: 29. vid. infra ad VIII: 23). Unde patet, Ahasumspretis Esaiae minis foedus cum Assyriis inivisse, a-deoque eaussam fadfcum esse calamitatis postea subSanheribo ingruentis. — Longe quidem aliter hoecnarrantur 2 Chron. XXVIII, quibus tamen minus fi.dendum est, cum modura ubi vis excedant hi libri,satisque notus eorum sit charadfcer parseneticus, nonvere historicus. Neque duas diversas expeditiones,sed unam eandemque, spedtant quse utroque locoDarrantur, cum neuter diversorum horum scriptorumaliatn Regmn istorum in Judseam ineursionem referatac ne-ver bo quidem attingaL

Quse vero vaticinatus erat noster de vastandisambobus istis regnis v. 14—16, ea post duo aut tresannos evenerunt. E regno en im Epbraimi civiumnumerus in exsilium abreptus est (vid. ad VIII: 23L

AD ESA I. VII.

atque postea Damascus capta (vid. supra\ pos quamhoc VIII: i. sqq. iterum a Propheta praedidtum fué-rit, utpote adhive propius eventui. Jatn tum quidemnon expleta sunt quae v. 17—25 continetur, VIII;6—*8 repetita, praedidtio de Judaea sb Assyriis et iE-gyptiis vastanda. Seeundum Iibros Regum ne tumquidem in Judaeam pervenit Tiglatpilesar, et in Chrp-nicis modo dicirur Ahasura pressisse neque opem i-psi tulisse. Satis vero expleta fuit praedidtio Prophe-tee, cum Assyriis tributaria fVdta Judaea ex hoc A-hasi cum iisdem inito foedere innumeris occubuerltcalamitatibus,

In universå collt&ione primum hoc est oraculum,quod non videatur ab ipso fuisse Propheta litterisconsignatum, sed ab alio potius concepta narratio deEsaid. Quod quidem de prima tantum valet historicaparte cum ipso signo (v. 1 — 16), cum postremämejusdem oraculi partem tanto minus postea esse lit¬teris consignatam suspicari liceat, quanto certius ean-dam eventui conciliandam difficultatibus esse obnoxi-am constet, Quod ad primam vero partem attinet,hoc suspicari licet yel inde, quod sermo sit de Pro*phetå in tertiå persona? ut XX XXXVI—XXXIX,aliter vero VIII. Ita apud Jeremiam alternant primaet tertla persona, quod tarnen ibi inde videtur örtumducei-e, quod pars fuerit ab amanuensi quodam seulibrario coucinnata. ftflajoris adhuc momenti est, quodv. i, qui idem fere ac 2 Reg. XVI: 5, ibi quidem£Uö loco sit, hic vero non item, ubi narratiouen? v,

AD ESA I. VIL

2. sqq. nonclodere d emuin debuissent verba hujusversus extrema: "negue ventum est ad obsidionem.'*<jQuae reliquis ex Irbro 'Regom desumtis, inepte quo»que mansisse v iden tür loco, quo non pertinerent* cu¬jus quidem rei plura videbimos exempla coflatis XXXVl^XXXIX cum eorundem exetnplari in libro Regum.Non enim probabilis est opinio, hic esse bunc versumrriginarium, hinc illuc translatum, anticipationemquandam eventus eontinentem et per parenthesioquasi explieanduim Aceedit summa quae inter haneprimam oracuii nostri partem et reliqua quae de Esaiäagunt, nuper citat», intercedit similitudo, cum utrobi-que aétus occurrant symbolici atque signa, ad quaese ipse ofFerafc edenda, et quae ab aiiis essent prae-finienda, qualia de se ipse numquam narrat (conf. XX.XXXVII: 30. XXXVIII: 7). Praeterea quamvis ista,»ut hic leguntur, vix possint esse ad verbum notataab ipso Esaiåf Esaiana tarnen eadem esse patet^ sreonferuntur v. 15 et 22, atque in primis memoratumv« 14. signum cum aéfcu VIII: 1—-4. memoriae pr o d i¬to,. cui egregie congruit-

Ca p. Vill

i, tabula lae vis r lignea, lapidea aut me ta Ur¬ea (III: 23Y,. idem quod rviV, quo hic utitur Chald.Habet quo que Saad. X-=et-A-Ä-A3r hv e. lamina, bra<ftea,

AD ESAI. VIII: 11

it. assis, tabula lignea. $L'dix est nbn = JLä. clarusfuifc; nitidum reddidit, polivit. Symra. rev%o^> propr.involucrum voiuminis, deinde ipsum volumen (undeTftvTctTsvxoc sc. ßlßÄnatii idem id significare pu-tavifc ac nViJO. TabuUs vero inscripta fuisse oracuiaoccurrit quoque XXX: 8. Hab, II: 2. — tnn stilus,hic trop. dudus iitterarum, vulgus, adeoquettgjäN tD^na scripturd vulgär i, artis experti, quam le.gere possit unusquisque, vei fnexercitafcus. Ita Saad.

il-åta j'tilut vulgi. Chald. ühD scripturaexpia-nata, distinkta. Conf Hab. II: 2: )%n anÄninWi-Sp scribe visionem, et quidem explicate, supertabulis. Ideo ad paucas litteras inscribendas magna ad-blberetur tabula. Sensu, quo Lic , ssepius occurritd^t, ut XLIII: 4- Judic. XVI: 7. XVIII: 7. Quem-ad modum opponuntur sibi supra II: 9. din efc #in,ita in Zabiis et ) ^ V < , vid. Norberg Lexid. cod.Nasar. pag. 9. Conf. in arabicis Golii Lex. col 265.s L-MA- 3f 4 incedit more bominum , i. e.&-ä_å_x3 y-A.c sine uliå arte. Conf. etiam 2 Sam.VII: 14. et ecfiSfxcs- dv§$so7iis numerus usitatus Apcc.XIII: 18, /"érfcv ccvBg&Tra mensura vulgaris, ibid. XXI:17. — 72 tfn Vbtf Respicit hic h omnia sequen-tia verba, accusativum designans, ut Grsecum rc, undequoque v. 3. omittitur. Cui videtur in Arabicis respon-dere Lam iniii-ale, quo hic uti tur Saadia. Ipsa vero itasunt explicanda: festinant raptum, imminent praedas, h.e. inhiant Assyrii Damasco atque Samariae diripiendis. —