Gurmat Prakash Dec. 2011

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    1/96

    gurmiq pRkwS 1 dsMMbr 2011

    >

    Pon : 0183-2553956-59AYks304PYks : 0183-2553919website : www.sgpc.net e-mail : [email protected]

    fwk rwhIN gurmiq pRkwS nw pu`jx bwry auprokq Pon nMbr imlw ky

    ieMcwrj gurmiq pRkwS nwl AYks: 303 qy sMprk kro jI[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    2/96

    gurmiq pRkwS 2 dsMMbr 2011

    qqkrw

    gurbwxI ivcwr 3

    sMpwdkI 4

    v`fy swihbzwidAW dI Shwdq -pRo. ikrpwl isMG bfUMgr 6

    srihMd Sihr Aqy swkw srihMd : ieiqhwisk jwxkwrI -s. ismrjIq isMG 14

    cmkOr dI gVHI dw ivl`Kx ieiqhws -bIbI mnjIq kOr l`Kpur 26

    Ad`uqI inSkwm syvk : BweI Gn`eIAw jI -fw. muhMmd iedrIs 32

    mhwn ShId BweI jIvn isMG -s. dmnjIq isMG 35

    pIr murIdw iprhVI dw su`cw moqI ShId BweI moqI rwm jI -fw. jgjIvn isMG 37

    Bgq sYx jI -fw. hrbMs isMG 39

    ijn pRym kIE -s. rUp isMG 42

    BweI vIr isMG jI -s. mnjIq isMG 55

    sMq ispwhI bwbw ivswKw isMG jI ddyhr -s. dljIq isMG 58

    sRI gurU gRMQ swihb: tIky Aqy Anuvwd -fw. prmvIr isMG 62

    sRI gurU hirgoibMd swihb jI nwl sMbMiDq ieiqhwisk AsQwn -mnmohn kOr 6 6

    bwbwxIAw khwxIAw puq spuq kryin -s. blivMdr isMG jOVwisMGw 76

    gwgr c swgr-10 -fw. ieMdrjIq isMG gogoAwxI 79

    sRI gurU rwmdws jI dw jIvn ibrqWq (rIivaU) -fw. kuldIp isMG 80

    sRI gurU qyg bhwdr jI dI kurbwnI (kivqw) -s. rxjIq isMG 82

    Coty swihbzwdy (kivqw) -s. jsivMdr isMG jrmsqpur 83

    Piqh (kivqw) -bIbI prmjIq kOr srihMd 85

    ^brnwmw 87

    Drm pRcwr kmytI dIAW pRcwr vhIr srgrmIAW 92

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    3/96

    gurmiq pRkwS 3 dsMMbr 2011

    gurbwxI ivcwr gurbwxI ivcwr gurbwxI ivcwr gurbwxI ivcwr gurbwxI ivcwr

    poiK quKwru n ivAwpeI kMiT imilAw hir nwhu]

    mnu byiDAw crnwribMd drsin lgVw swhu]Et goivMd gopwl rwie syvw suAwmI lwhu]ibiKAw poih n skeI imil swDU gux gwhu]jh qy aupjI qh imlI scI pRIiq smwhu]kru gih lInI pwrbRhim bhuiV n ivCuVIAwhu]bwir jwau lK byrIAw hir sjxu Agm Agwhu]srm peI nwrwiexY nwnk dir peIAwhu]poKu suohMdw srb suK ijsu bKsy vyprvwhu ]11] (pMnw 135)

    pMcm pwqSwh sRI gurU Arjn dyv jI mhwrwj bwrh mwhw mwJ dI iespwvn pauVI dy mwiDAm duAwrw jIv smJwauNdy hn ik ijs jIv rUpI

    iesqrI ny pqI rUpI pRBU dy nwm nwl sWJ pweI hY ArQwq ijs ny Awpxw mnpRBU dI isPq-slwh ivc joiVAw hY, ivkwrW rUpI TMf aus dw kuJ nhIN ivgwVskdI[ ikauNik aus dw ic`q/mn ArQwq aus dw iek-iek swh hmySW hI pRBU dy

    dIdwrW dI cwh ivc juiVAw rihMdw hY[ gurU swihb Purmwn krdy hn ik ijsjIv rUpI iesqrI ny jgq dy mwlk Aqy pwlxhwr pRBU dw Awsrw ilAw hY, ausny hI pRBU-pqI dI syvw ivc sPlqw pRwpq kIqI hY[ gurU swihb dsdy hn ikijs ny pRBU dy guxW dI ivcwr kIqI hY, aus mwieAw rUpI hnyrw Coh vI nhINskdw[ AijhI jIv iesqrI hmySW aus prmwqmw dI hI isPq-slwh ivc

    juVI rihMdI hY ArQwq aus dI ilv pRBU dI hI pRIq ivc lIn rihMdI hY ijs qoNaus ny jnm ilAw hY[ Asl ivc prmwqmw ny hI AijhI jIv iesqrI hQPV ky Awpxy nwl joiVAw huMdw hY Aqy auh kdI vI aus qoN ivCVdI nhIN[ gurUswihb d`sdy hn ik Aijhw sjx rUpI prmwqmw AphuMc hY, aus dy guxW dI

    fU MGweI qk nhIN phuMicAw jw skdw, mYN Aijhy pRBU-prmwqmw qoN lK vwrkurbwn jWdw hW jo dr AwieAW/srx ipAW dI lwj rKdw hY[ prmwqmw bhuqhI nrm-idl vwlw idAwlU hY, aus Awpxy srx pey BgqW dI lwj r`KxI hIpYNdI hY[ gurU swihb AMq ivc Purmwn krdy hn ik ijs jIv au~qy byprvwhidAwlU prmwqmw imhr dI ingwh pwauNdw hY , aus swry hI suK iml jWdy hn,

    aus poh dI kkrIlI TMf vwlw mhInw vI inGw Aqy suhwvxw lgdw hY[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    4/96

    gurmiq pRkwS 4 dsMMbr 2011

    AwE! ShIdW dI AsIs pRwpq krIey... AwE! ShIdW dI AsIs pRwpq krIey... AwE! ShIdW dI AsIs pRwpq krIey... AwE! ShIdW dI AsIs pRwpq krIey... AwE! ShIdW dI AsIs pR wpq krIey...

    Bwrq dyS ZulwmI dy jUly c jkiVAw ipAw sI[ BolI-BwlIlokweI hwkmW dy zulm nwl qRwhI-qRwhI kr rhI sI[ iksy koeIrwh nzrIN nhIN sI Aw irhw[ sRI gurU nwnk dyv jI ny jnqw jwigRqkrn leI lwmbMd kIqw[ jnqw ivc jwigRqI pYdw kIqI[ aunHW nylokweI jwq-pwq, aUc-nIc, mrd-iesqrI hr qrHW dI ZulwmIdIAW zMjIrW qoVn dI pRyrnw kIqI[ lokweI nwm jpo, ikrq kroqy vMf Cko dw aupdyS dy ky iek mMc qy iek`Ty KVHw kIqw[ gurU jI hwkmW dy zulm dy ivru`D AzwdI dI Avwz auTwauNidAW bwbr dIjylH ivc c`kI vI clwauxI peI[ dUsry gurU swihbwn v`loN vI Awpxy-

    Awpxy smyN iesy ivcwrDwrw qy f`t ky pihrw id`qw igAw[ ies leIaunHW keI qrHW dy Akih Aqy Asih qsIhy vI J`lxy pey[ pMjvyNpwqSwh swihb sRI gurU Arjn dyv jI q`qI qvI qy bYT ky ShIdIpRwpq krnI peI[ nOvyN pwqSwh swihb sRI gurU qyg bhwdr swihb jI id`lI dy cWdnI cONk ShIdI dyxI peI[ is`K gurU swihbwn ij`Qyjbr-zulm dI jVH pu`tx leI ShIdIAW pRwpq kr rhy sn au~Qyhwkm jnqw Dmkwaux leI iek-dUjy qoN v`D ky zulm kr rhy sn[ies lVI A`gy qoridAW swihb sRI gurU goibMd isMG jI ny AwpxwsrbMs vwr id`qw[

    cmkOr swihb dI jMg ivc bhuq v`fI zwlm POj nwl jUJidAWswihbzwdw bwbw AjIq isMG jI qy swihbzwdw bwbw juJwr isMG jIh`k-s`c leI ShIdI pRwpq kr gey[ ibrD aumry mwqw gujrI jI qyCoty swihbzwdy bwbw zorwvr isMG qy bwbw Pqih isMG jI bwl-vrysaumry Aiq iGnwauxy qsIhy dy ky srihMd ivKy ShId kr id`qw[ vzIrKW dw ieh Aiq iGnwauxw kwrw muZl rwj dI ZulwmI qoN AzwdI dysMGrS leI rwh p`Drw kr igAw[

    dsvyN pwqSwh swihb sRI gurU goibMd isMG jI ny Awpxy sdIvI

    sMpwdkIsMpwdkIsMpwdkIsMpwdkIsMpwdkI

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    5/96

    gurmiq pRkwS 5 dsMMbr 2011

    Azwd pu`qrW (Kwlsy) leI Awpxy cwry swihbzwdy, mwqw gujrI jI kurbwn kr id`qw[ swfy leI AzwdI dy icMnH sMq-ispwhI dI vrdIdI b^iSS kIqI[ sw sdw-sdw leI s`cI-su`cI gurbwxI dI is`iKAwnwl joV id`qw[ hr qrHW dI ZulwmI qoN j`ugW-jugWqrW qk Cutkwrw

    idvw id`qw[swihbzwidAW dI ShIdI dI Xwd is`KW dy mnW ivc Dur AMdrqk aukrI geI[ ies swky dI Xwd ihMdosqwn dI lokweI AiqAMqqIbr pIVw nwl mihsUs krdI hY[ ShIdI AsQwn PiqhgVH swihbqy cmkOr swihb dy ielwikAW dI lokweI A`j vI aus pIVw hMFwauNdI dyKI jw skdI hY[ ies Kyqr dy siBAwcwrk jIvn ivckruxw dy Aihsws ny Awpxw sMjIdw Asr pwieAw hY[ ienHIN idnINie`QoN dy lok Awpxy GrW-prvwrW ivc ij`Qy dUroN-dUroN AweIAW sMgqWdI AwE-Bgq krdy hn, au~Qy vYrwgy ijhy, msosy ijhy, guMm-suMm ijhyvI idKweI idMdy hn[ keI ipMfW dIAW bzurg AOrqW A`j vI ienHINidnIN sPYd k`pVy pihn ky vYrwgmeI AvsQw ivc nqmqsk hoxleI ShIdI AsQwn qy phuMcdIAW hn[ keI prvwr qW mMijAW-ibsqirAW C`f ky BuM\y lytdy hn qy c`ulHy c A`g qk nhIN bwldy[ies Kyqr dy lok ienHW idnW ivc koeI ivAwh-SwdI dw smwgm vInw krn dw sMjm krdy hn[ ienHW swry auprokq kwrnW ny Awpxymhwn ShIdW sdw-sdw leI cyiqAW ivc vsweI r`Kx dw bwnHxUbMinHAw hoieAw hY[

    A`j AsIN Awpxy mhwn ShIdW dI kurbwnI Bulw ky Pyr ZulwmIdIAW zMjIrW dy jUly ivc Awpxw isr m`lo-m`lI Psw rhy hW[ AwpxIv`KrI Azwd id`K iqlWjlI dy rhy hW[ niSAW dy Zulwm ho rhy hW[s`cy gurU C`f ky AKOqI swDW-sMqW dI ZulwmI leI p`bW Bwr hoeyiPrdy hW[ AwE! Ajy vI fu`lHy byrW dw kuJ nhIN ivgiVAw[ AwpxIAzwd hsqI dIAW DuMmW swry sMswr ivc pw ky Awpxy ShIdW dw mwxvDweIey! AsIs pRwpq krIey[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    6/96

    gurmiq pRkwS 6 dsMMbr 2011

    v` fy swihbzwidAW dI Shwdqv`fy swihbzwidAW dI Shwdqv` fy swihbzwidAW dI Shwdqv`fy swihbzwidAW dI Shwdqv`fy swihbzwidAW dI Shwdq

    -pRo. ikrpwl isMG bfUMgr*sRI gurU goibMd isMG jI dy cwry swihbzwidAW dI ShIdI dI idl-

    kMbwau, invyklI, lwimswl Aqy ieiqhwisk Gtnw hY[ ies Gtnw pUrI qrH W smJx leI Bwrq dy aus qo N ipCly ieiqhws qQw smy N dyDwrimk, AwriQk, smwijk Aqy rwjnIiqk hwlwq bwry jwxnw aupXogIhovygw[ sMKyp ivc ieh smJx dI loV hY ik iksy smyN ieh dyS sony dIicVI sI[ ividAw dw gVH, siBAqw dw pMGUVw, rwjnIiqk qOr qyblvwn vjoN jwixAw jWdw sI[ ieh dyS, BwrqI smwj dI kIqI geIjwq-vMf, vrx-vMf, AwSrm-vMf, Dwrimk k`tVqw, CUq-Cwq, aUc-nIc Awid kwrn lIro-lIr ho igAw[ ies dy nwl hI ieQo N dy dysIirAwsqI rwijAW dy AYS-pRsqI, lu`t-ku`t, AwpsI vYr-ivroD, AwriQk

    kwxI vMf ny bldI au~qy qyl pwaux dw kMm kIqw[ nqIjy vjoN dyS AMdrFyr swrIAW kmIAW-kmzorIAW Aw geIAW[ dyS Awpxy Drm, gYrq,AxK Aqy srhdW dI r` iKAw krn qoN AsmrQ ho igAw[ hwlwq AYsy bxgey ik hzrq muhMmd swihb dy 632 eI: ivc v&wq (Akwl clwxy) qoN80 swl bwAd 712 eI: ivc APgwinsqwn dw 18 swl dw CokrwmuhM md-ibn-kwsm 200 Go V svwr lY ky dy S au~qy hmlwvr ho kyAwieAw Aqy swry dyS lu`t Aqy ku`t ky vwps clw igAw[ ies qoN vfIqRwsdI iksy dyS dI hor kI ho skdI hY? ienHW ieslwmI hmilAW dw dOrjwrI irhw Aqy AMq 1192 eI: ivc dyS ies nvIN auBrI ieslwmISkqI dw gulwm ho igAw[ Awpxw Drm, dyS Aqy smwijk qwxw-bwxw

    bcwaux dI QW ieQoN dy rjvwiVAW Aqy dyS dy lokW ny gulwmI hI kbUlkr ilAw[ Drm qbdIlI SurU ho geI[ AMqir pUjw pVih kqybw sMjmuqurkw BweI] dw bolbwlw ho igAw[ BwrqI irAwsqI rwijAW, Dwrimkk`tVvwdI SkqIAW Aqy ieslwmI rwjkI SkqI dy zulmW hyT BwrqIikrqI jmwq qrws-qrws kr rhI sI[ aunHW pws nw hI gurU sI, nW hIDrm sI, nw hI koeI SkqI sI Aqy nw hI aunHW dI AgvweI krn vwlwkoeI smrQ Aqy Xog rwjnIiqk nyqw sI[ hwlwq ieQoN qk inGr gey ik*swbkw pRDwn, SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI, sRI AMimRqsr[ mo: 99158-05100

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    7/96

    gurmiq pRkwS 7 dsMMbr 2011

    ijnHW rwijAW ny dyS dI jwn-mwl Aqy srhdW Aqy Drm dI rwKI krnIsI, aunHW ny Coty-Coty vkqI lwBW ihq gulwmI hI kbUl kr leI[ rwjpUqrwjw mwn ishuM ny AwpxI BYx joDw bweI dw folw hI bwdSwh Akbr dyhvwly kr idqw[ Awp aus dy drbwr ivc AihlkwrI pRwpq kr leI[Aijhy smy N 12vIN, 13vIN, 14vIN sdI ivc pihlW sUPI lihr qyBgqI lihr ny lokW jgwaux dw Xqn kIqw[ ies lihr pUrwbl qy srbp`KI AgvweI sRI gurU nwnk dyv jI dy rUp ivc hI imlI[ gurUjI dw isDWq inmwixAW mwx, inqwixAW qwx, inEitAW Et-Awsrw, AgvweI hIx lokW imswlI AgvweI dy x, Drm-hIx kIqy geylokW Drm, AxK, gOrv, gYrq, mnu`KI brwbrI Aqy jwq-pwq qy CUq-Cwq rihq vwlw iblkul inrwlw Aqy kRWqIkwrI sI[ sRI gurU nwnk dyvjI ny Awpxy Awp dyS dI ikrqI Aqy AKOqI nIc jwq nwl hI KVwkIqw[ aunHW dy auQwn leI kRWqIkwrI Avwz bulMd kIqI[ ies srbpKIkRWqI dw swr-AMS ieM\ kih skdy hW:-

    - nIcw AMdir nIc jwiq nIcI hU Aiq nIcu]nwnku iqn kY sMig swiQ vifAw isau ikAw rIs] (pM nw 15)- ijn kI jwq AOr kul mWhI

    srdwrI nih BeI kdWhI...[ien hI kosrdwr bnwvoNqbY guibMd isMG nwm sdwvoN] (pM Q pRkwS)

    sRI gurU nwnk dyv jI dw AKOqI nIc jwqW dy h`k ivc jordwr AvwzauTwauxw, BweI mrdwnw jI Awpxw swQI bxwauxw, kQw qy kIrqnivc ibnW iksy jwq-pwq, Byd-Bwv dy Swml hox dI KulH sI[ sRI gurUAMgd dyv jI vloN sMgq-pMgq ivc ibnW iksy jwq-pwq ivqkry dy Swml

    hox dI KulH, sRI gurU Amrdws jI vloN pihly pMgq pwCy sMgq dwisDWq idRVH krvwieAw[ sR I gurU rwmdws jI vlo N suSoiBq kIqy sRIAMimRqsr srovr ivc ibnW iksy iBMn-Byd dy lokweI dy hr bsr ieSnwn dI KulH-sWJ sQwipq kIqI[ sRI gurU Arjn dyv jI vloN sMpwdqAwid sRI gurU gRMQ swihb ivc ibnW iksy ivqkry dy sMqW-BgqW Kwskrky AKOqI nIc jwqW nwl sMbMiDq BgqW dI bwxI Swml kIqw[ sRIhirmMdr swihb ivc hr iksy kIrqn srvx krn Aqy sMgq ivcjuVn dw h`k pRdwn kIqw[ ienHW kwrnW krky dysI rwjy, pujwrI vrg,

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    8/96

    gurmiq pRkwS 8 dsMMbr 2011

    AKOqI au~c jwqIAW dy lok Aqy ieslwmI SkqI sB iek ju`t ho ky ivroDivc f`t gey[ ies qrHW ieh kRWqIkwrI lok-p`KI lihr smyN dI rwjsISkqI, k`tVpMQIAW, lokW dy h`kW au~qy fwky mwrn, lu`t Aqy ku`t krnvwilAW leI kwbly-brdwSq nhIN sI[ ies leI dysI irAwsqI rwijAW,Dwrimk k`tVpMQIAW Aqy ieslwmI SkqI vloN ies nvIN roSnI, nvINSkqI Aqy mukMml ienklwbI lihr Awpxy rsqy dw roVw mMn ilAwigAw[ ienHW swrIAW hI SkqIAW vloN svY-ivroD hox dy bwvjUd iek-ju`t ho ky is`K lihr dw f`t ky ivroD SurU ho igAw[ sRI gurU Arjn dyvjI Aqy sRI gurU qyg bhwdr swihb jI dI ShIdI ies sMdrB ivc vyKxdI loV hY[ bwdSwh jhWgIr vloN sRI gurU Arjn dyv jI ShId krnleI id`qy PYsly jwiej Tihrwaux leI jo quzk-ey-jhWgIrI ivcdrj hY, auh ies q`Q dI puStI krdw hY[

    ijnHW Drm ipAwrw sI auh blhIx hox krky Drm dI riKAwkrno N Asmr`Q sn[ kSmIrI bRwhmx pMfq ikrpw rwm dI AgvweI

    ivc sRI gurU qyg bhwdr jI dy drbwr ivc PirAwdI bx ky phuMcy[ gurUswihb ny aunHW dI bWh PVI, bwhyN ijnHW dI pkVIey isr dIjY bWhy nCoVIey dw kOqk mhwn blIdwn dy ky rcwieAw[ sRI gurU goibMd isMG jIies ShIdI bwry ieauN puStI krdy hn, iqlku jMJU rwKw pRB qw kw]kIno bfo klU mih swkw]

    sR I gurU nwnk dyv jI ny aus smy N dy Dwrimk, rwjnIiqk Aqysmwijk hwlwq bwry AwpxI bwxI ivc BrpUr jwxkwrI id`qI hY:

    - kwdI kUVu boil mlu Kwie] bRwhmxu nwvY jIAw Gwie]jogI jugiq n jwxY AMDu] qIny EjwVy kw bMDu] (pM nw 662)

    - rwjy sIh mukdm kuqy] jwie jgwiein@ bYTy suqy]

    cwkr nhdw pwiein@ Gwau] rqu ipqu kuiqhocit jwhu](pMnw 1288)- KqRIAw q Drmu CoifAw mlyC BwiKAw ghI]

    isRsit sB iek vrn hoeI Drm kI giq rhI] (pM nw 663)- rwjy pwpu kmWvdy aultI vwV Kyq kau KweI[

    kwjI hoey irsvqI vFI lY kY hku gvweI[iesqRI purKY dwim ihqu BwvY Awie ikQwaUN jweI[vriqAw pwpu sBis jig mWhI[ (vwr 1:30)

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    9/96

    gurmiq pRkwS 9 dsMMbr 2011

    BwrqI jnqw Apmwnjnk ijM dgI ivco N k`F ky iek nroAw,sMquilq, mnu`KI-brwbrI, sWJIvwlqw, gYrq, gOrv Aqy AxK-BrpUrjIvn muheIAw krwaux ihq gurU swihbwn ny iek srbpKI kRWqI dw mu`FbMinHAw[ ies nvIN roSnI dy pRkwS nwl BwrqI smwj dy hr pihlU au~qykwbz lokW ny f`t ky ivroD SurU kr idqw[ ies qrHW iek tkrwA ArMBho igAw[ ies lMmy sMGrS dOrwn gurU prvwrW, Axigxq isMGW-isMGxIAWAqy BuJMgIAW qsIhy J`lxy pey[ jMglW ivc jIvn bqIq krn leImjbUr hoxw ipAw[ lwimswl ShIdIAW pw ky dyS dy Drm, gOrv, AxK,hoNd-hsqI bcwA ilAw[ ienHW lwimswl ShIdIAW hr roz smu`cwis`K jgq Ardws ivc Xwd kr ky aunHW mhwn ShIdW SrDw Aqysiqkwr Byt krdw hY[ iksy mShUr ieslwmI swier ny TIk hI ikhw hY:

    nw khUMAb kI nw khUMqb kIAgr nw hoqy gurU goibMd isMGsuMnq hoqI sB kI[

    sRI gurU goibMd isMG jI dy cwry swihbzwidAW dI Shwdq dunIAW dyieiqhws ivc sB qoN vD drdnwk Gtnw hY[ ieh idl kMbwA dyx vwlw Go r pwp Aqy iGnwauxy zu lm dw swkw hY[ ieh Gtnw mnu`KIdirMdgI dw iGnwauxw icqr pyS krdI hY[ swihbzwidAW dy AMdr jUJmrn, idRVHqw Aqy is`KI isdk dI Bwvnw dy isKr pRgt krdI hY[ 8poh Aqy 13 poh, 1761 ibkRmI gurU jI dy do v`fy swihbzwdy bwbwAjIq isMG jI Aqy bwbw juJwr isMG jI cmkOr dI jMg lVdy hoey ShIdho gey[ do Coty swihbzwdy bwbw zorwvr isMG jI Aqy bwbw Piqh isMG jIsUbw srihMd vloN ijaUNdy-jIA kMDW ivc icxvw ky Akih qsIhy dy kyShId kr idqy gey[ ies Shwdq dI mhwnqw bwry mYiQlI Srx gupq

    ny iliKAw hY:ijs kul jwqI dyS ky b`cy, dy skqy hYN XON blIdwn[aus kw vrqmwn kuC BI ho, BivSX hY mhW mhwn[

    gurmiq Anuswr AiDAwqimk AnMd dI pRwpqI leI mnu`K Awpwimtwaux dI loV huMdI hY[ ieh mwrg iek mhwn sUrmgqI dw mwrg hY[is`K Drm dI nINh rKx vwly pihly pwqSwh sRI gurU nwnk dyv jI ny is`KImwrg qy c`lx leI isr Byt krn dI Srq rKI sI[ iesy lIh qyquridAW sRI gurU goibMd isMG jI ny mwrc, 1699 eI: Kwlsy dI swjnw

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    10/96

    gurmiq pRkwS 10 dsMMbr 2011

    kIqI[ Kwlsw iek AwdrSk, sMpUrn Aqy suqMqr mnu`K hY[ gurbwxI ivcies sicAwr, gurmuK Aqy bRhm igAwnI gurisK Aqy sMq-ispwhIikhw igAw hY[ Kwlsw sdgux BrpUr inrwlI S^sIAq hY[ Kwlsw gurU qn, mn qy Dn sONp idMdw hY[ jbr-zulm dy twkry leI jUJ mrn qoNiJjkdw nhIN hY[ siqgurW dw ies mwrg dy pWDI leI isDWq ies pRkwrhY:

    - jau qau pRym Kylx kw cwau isru Dir qlI glI myrI Awau]iequ mwrig pYru DrIjY isr dIjY kwix n kIjY] (pM nw 1412)

    - sIsu vFy kir bYsxu dIjY ivxu isr syv krIjY] (pM nw 558)- qnu mnu kwit kwit sBu ArpI ivic AgnI Awpu jlweI]

    (pMnw 757)- Aru isK hoN Awpny hI mn kOieh lwlc hau gun qau aucroN]

    jb Awv kI AauD indwn bnY Aq hI rn mY qb jUJ mroN](cMfI cirqR)

    pihlW phwVI rwjy Aqy muZl slqnq iek`Ty sRI gurU goibMd isMGjI nwl BMgwxI dy Xu`D ivc tkrwey iPr phwVI rwjy qy sUbw srihMd gurUjI dy ivru`D iek-jut ho gey sn[ 1704 eI: ivc muZl Aqy phwVIrwijAW dIAW POjW ny sWJI kmwn hyT sRI AnMdpur swihb Gyrw pwilAw[ Gyrw lMmw hox qy duSmx vloN gurU jI nwl smJOqw kIqw igAw[smJOqy dI Srq ieh sI ik iek vwr gurU jI sRI AnMdpur swihb Cf dyxaunHW byrok jwx id`qw jwvygw[ ies bwry ilKqI ksmW vI gurU jI ByjIAW geIAW[ dInw kWgV qoN bwdSwh AOrMgzyb gurU jI vloN Byjyz&rnwmy ivc kIqy izkr qo N ienH W q`QW dI puStI huM dI hY[ gurU jIAOrMgzyb ilKdy hn ik jykr aus loV mihsUs hovy qW auh aus

    ilKqI kIqy vwAdy, KwDIAW pivqr kurwn SrIP dIAW ksmW Byj skdyhn:-qurw gr bbwXd kauil kurW[binzdy Sumw rw rswnm hmW[ (z&rnwmw)

    gurU jI dy iklHw KwlI kr ky jwx qy duSmx ny swrIAW ksmW qoVky aunHW dw ipCw krnw SurU kr idqw[ ieh DrmhIx rwj sqw dw hI nMgwnwc sI[ byeImwnI, vwiedw-iKlwPI, cMgyzI Aqy dirMdgI dw iGnwauxwkwrw sI[ kvI Alwmw iekbwl Aijhy hwlwq bwry ieauN ilKdy hn:

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    11/96

    gurmiq pRkwS 11 dsMMbr 2011

    jlwl-ey-pwqSwhI ho ik jmhUrI qmwSw ho[zudw hodIN sy isAwsq qo rih jwqI hY cMgyzI[

    srsw ndI dy nyVy phuMcidAW gihgc lVweI hoeI ijs dOrwn dohWiDrW dw BwrI jwnI Aqy mwlI nukswn ho ieAw[ iesy Gmswn dy Xu`D dOrwnsiqgurW dw prvwr iqMn ihisAW ivc vMifAw igAw Aqy Awps ivciv`CV igAw[ gurU jI dy do Coty swihbzwdy qy mwqw gujrI jI vhIr qoN iekpwsy vK ho gey[ mwqw suMdrI jI Aqy kuJ isMG hor pwsy ho gey[dunIAW dy jMgW-Xu`DW dy ieiqhws ivc ieh ieko-iek Gtnw hoeI jdoNmrd-ey-mYdwn, SihnSwh-ey-SihnSwh sR I gurU goibMd isMG jI pwsij`Qy jMg dw swzo-smwn qIr, qlvwr, Fwl, brCw, CvI Awid sn, au~Qygurmiq sMgIq dy swz isrMdw, isqwr Awid vI nwl sn[ 6 Aqy 7 pohdI rwq dw smW AMimRq vyly dw hoieAw[ duSmxW ny BwrI hmlw boilAwhoieAw sI, pwqSwh ny Awpxy v`fy spu`qr bwbw AjIq isMG, BweI jIvnisMG (jYqw jI), BweI audy isMG hor isMGW smyq hmlwvrW dw mukwblw

    krn dw hukm kIqw[ dUjy pwsy BweI dieAw isMG Awid AMimRq vylwscu nwau vifAweI vIcwru Anuswr Awsw kI vwr dw kIrqn krnleI ikhw[ Aijhw kwrj kyvl qy kyvl dsmyS ipqw hI kr skdy sn,jdoN Aijhy Aiq ibKm, ^qry BrpUr hwlwq ivKy Aqy mYdwn-ey-jMg ivcauh Awpxw Prz-ey-ielwhI nhIN Bu`ly[ dunIAW dy ieiqhws ivc iehie`ko-iek AlokwrI Aqy invyklI Gtnw sI[ srsw ndI ivc BwrI hVHAqy duSmxW dw zordwr hmlw ieauN jwpdw sI ijvyN dovyN iek dUjy nwlies iGnwauxy kwrnwmy ivc Swml ho gey hox[ BwvyN ies X`uD ivc sYNkVyhI mrjIvVy isMGW smyq BweI jIvn isMG (jYqw jI) Aqy BweI audy isMGShId ho gey[ prMqU duSmx dy dMd Kty kr idqy[ ijQoN gurU swihb dy

    kw&ly nwloN gurU-prvwr ivCiVAw, aus sQwn au~qy gurduAwrw prvwrivCoVw swihb suSoiBq hY, jo ieiqhws dI ies drdnwk Gtnw dI Xwd sMBwly hoey hn[ auprMq srsw pwr kr ky gurU jI ny ie`k idn ropV dynyVy inhMg Kwn dI gVHI (kotlw inhMg Kwn) ivc ibqwieAw[ rwq Agyc`l pey, pr duSmx dIAW POjW ny vI ipCw krnw SurU kr id`qw[ gurU jIny cmkOr dI k`cI gVHI ivc dwKl ho ky morcw-bMdI kr leI[ gurU jIdy nwl do v`fy swihbzwdy qy pMj ipAwirAW smyq cwlHI ku isMG sn[duSmx dI ds lK POj ny gVHI Gyrw pw ilAw[ swrw idn jMg huMdI

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    12/96

    gurmiq pRkwS 12 dsMMbr 2011

    rhI[ Swm qk gurU jI kol qkrIbn swrw golI iskw qm ho igAw[ huxisMGW ny gVHI qoN bwhr Aw ky lVnw SurU kr idqw[ gurU jI ny Awp vwro-vwrI bwbw AjIq isMG jI Aqy bwbw juJwr isMG jI pUry Ssqr sjwky mYdwn-ey-jMg ivc ByijAw[ AMq vfy jMgjU XoiDAW vwly jOhr ivKwauNidAWswQI isMGW dy nwl gurU jI dy dovyN vfy swihbzwdy bVI sUrmgqI nwl gurUjI dy swhmxy mYdwn-ey-jMg ivc jUJdy hoey ShId ho gey[ bwbw AjIqisMG jI ny Ajy jvwnI ivc pYr riKAw hI sI[ bwbw juJwr isMG jI qWAjy ikSor AvsQw ivc sn[ ierwk dyS dy Sihr krblw dy mYdwn ivchsn husYn dI ShIdI qoN ielwvw dunIAW dy ieiqhws ivc ies qrHW dIkoeI hor imswl nhIN imldI[ siqgur jykr cwhuMdy qW Awpxy spu`qrW bcwaux leI Xqn kr skdy sn prMqU aunH W ny Aijhw nhIN kIqw[dunIAwvI lok Awpxy in`jI svwrQW dI Kwqr swry AsUl, isDWq AqykOmI ihqW vI kurbwn krn qoN nhIN iJjkdy[ Aijhy lokW ieiqhwsivc iGrxw dI nzr nwl hI vyiKAw jWdw hY[ gurU jI leI isMGW Aqy

    spu`qrW ivckwr koeI AMqr nhIN sI[ siqgurW vloN mYdwn-ey-jMg ivcjUJidAW ShIdI pwaux leI kIqI iqAwrI Aqy rihMdy mh`qvpUrn pMQkkwrjW dI pUrqI mu`K rKidAW pMj isMGW vloN gurU rUp ho ky siqgurW gVHI Cf ky cly jwx leI ikhw igAw[ Kwlsy dw hukm mMnidAW jdoN gurUjI ny qwVI mwr ky muZlW vMgwr ky bwhr cwly pwey[

    krblw dI jMg Aqy cmkOr dI jMg ivc iek vfw AMqr sI[krblw dI jMg ivc dovyN POjW brwbr dIAW sn[ ies dy mukwbly qycmkOr dI jMg dunIAW dI sB qoN vD AswvIN jMg sI[ ies jMg dw izkrkridAW sRI gurU goibMd isMG jI ny AOrMgzyb ilKy z&rnwmy ivc iliKAwhY ik Bu`Ky-Bwxy cwlHI AwdmI kI kr skdy hn, jy aunHW qy ds lK dw

    lSkr Acwnk tu`t pvy:gursn : ich kwry kun`d ichl nr[ik dh lk ibAwXd broby br[ (z&rnwmw)

    ies qrHW dIAW AswvINAW jMgW dIAW imswlW isK ieiqhws ivcsRI mukqsr swihb Aqy swrwgVHI dI jMg dIAW imldIAW hn, pr bwkIkOmW dy ieiqhws ivc Swied nw dy brwbr hn[

    mhwn ShIdW dw pivqr KUn f`ulHx nwl cmkOr dI DrqI cmkOrswihb bx geI Aqy ie`Qy cmkOr swihb dI ieiqhwisk jMg dI Xwd ivc

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    13/96

    gurmiq pRkwS 13 dsMMbr 2011

    gurduAwrw kqlgVH swihb, gurduAwrw k` cI gVH I swihb, gurduAwrwdmdmw swihb, gurduAwrw qwVI swihb, gurduAwrw rxjIqgVH swihbsuSoiBq hY[ ies mhwn pivqr ShIdI AsQwn au~qy hr swl is`K sMgqWjoV-myly qy iek`qr ho ky aunHW mhwn ShIdW SrDw Aqy siqkwr BytkrdIAW hn[

    A`lw Xwr KW jogI qW dunIAW dy qIrQ AsQwnW nwloN swihbzwidAWdy ShIdI sQwnW Drm-Xwqrw leI au~cqm mMndw hY, ikauNik AijhIShIdI dunIAW dy ieiqhws ivc nw qW pihlW kdI hoeI Aqy nw hI BivKivc Aws hY[ jogI jI ieauN ilKdy hn:

    bs eyk ihMd myN qIrQ hY XwqRw ky lIXy[ktwey bwp ny b`cy jhW udw ky lIXy[

    swihbzwidAW dI lwimswl ShIdI Xwd kridAW jdo N AwpxyAwly duAwly v`l Jwq mwrdy hW Aqy is`K kOm AMdr Aw cu`ky Gor inGwr mihsUs krdy hW qW isr Srm nwl Juk jWdw hY[ kI AsIN socWgy ik

    AsIN ikDr jw rhy hW? siqgurU ny Awpxy lKqy-ijgr swihbzwidAW ShId krvw ky Bwrq vwsIAW Aqy is`K kOm izMdgI b^SI sI[swihbzwidAW ny Awpxy sIs Byt kr ky Bwrq dw sIs, Drm, AxK,gOrv Aqy siBAwcwr bcwieAw[ prMqU AsIN kOm qbwhI vl Dk kyAwpxI Aqy AwpxI AOlwd dy kUVy su`K-Arwm Aqy vkqI Swno-SOkq leIq`qpr hW[ auh kOmW dunIAW dy qKqy qoN imt geIAW, ijnHW ny KudgrzIkwrn Awpxy Dwrimk isDWq, mhwn ivrwsq, ieiqhws Aqy ShIdW AxgOilAW kr ky AwpxIAW kUVIAW lwlswvW pUrIAW krn ivc hIglqwn ho geIAW[ ies dy nwl hI pMQ-ivroDI SkqIAW qrHW-qrHW dIAWswjSW Aqy mnGVq khwxIAW GV ky is`K isDWq, mhwn ivrwsq,

    SwnWm`qy ieiqhws Aqy mirAwdw st mwrn leI pUrI qrHW srgrmhn[ jo ik AqI Kqrnwk mslw hY[ sw ies Kqry qoN swvDwn hox dIloV hY, vrnw srbnwS XkInI hY[ AwE! AsIN Awpxy mhwn isDWq Aqyivrwsq dy shI vwirs bxn dw Xqn krIey Aqy Apnw ibgwr ibrWnwsWFY dy isDWq au~qy pihrw dyeIey Aqy swihbzwidAW dI Shwdq qoN syDlYNdy hoey ies kwrj ivc qno N mno N Awpo-Awpxw Xogdwn pweIey AqyAwpxw jnm skwrQw krIey Aqy Awpxy dyS Aqy kOm dy gOrv, AxK AqySwn au~cw krIey, rOSn krIey[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    14/96

    gurmiq pRkwS 14 dsMMbr 2011

    srihMd Sihr Aqy swkw srihMd : ieiqhwisk jwxkwrI

    -s. ismrjIq isMG*

    srihMd iek bhuq purwxw Sihr hY[ ies dw Anumwn Awly-duAwlydy QyhW iv`coN inkldIAW purwqn ie`tW, TIkrIAW, tu `ty TUiTAW Aqyim`tI dy BWifAW qoN lg jWdw hY[ keI lokW dw ivcwr hY ik ies dw nW'srihMd' muslmwnW ny muZl-kwl vyly riKAw sI ikauNik ieh ihMdusqwndy isr au~qy (sr+ihMd) au~qr vl AwKrI Sihr sI[ ieh gl TIk nhIN jwpdI ikau Nik ieh sQwn muslmwnW dy ie`Qy Awaux qo N bhuqpurwxw hY[ ies dw muF pRwcIn AwrIAw lokW nwl jw juVdw hY[ ho skdwhY ik ieh aus qoN vI pihlW dw hovy[ ies dw izkr sB qoN pihlW'prwSr-sMihqw' ivc AwauNdw hY ij`QoN lY ky vrwh imhrI ny AwpxI

    'ibRhq-sihMqw' ivc ies dw izkr kIqw hY[ vrwh imhrI mhwrwjwibkrmwidq dy nON rqnW ivco N iek sI[ auh ilKdw hY ik, isrHMd SihrSqudr dyS dw muK AsQwn huMdw sI[ ieQy sYirMD nwauN dI AwrIAw jwqIdy lok vsdy sn[ sYirMD lokW dy nW qoN hI aunHW dy ies muK ngr dw nWisrHMd pY igAw[ Squdr dyS iek ivSwl ielwkw sI[ AjklH dy BUgol Anuswr ihmwcl pRdyS dI aUnw qihsIl, sRI AnMdpur swihb Aqy kIrqpur swihb dy ielwky nwlwgVH Aqy iSmly dy ielwky, AMbwlwqihsIl dw au~qr cVHdw pwsw, srihMd (PiqhgVH swihb) rwjpurw,izlHw luiDAwxw, nwBw Aqy pitAwlw Awid Squdr dyS ivc AwauNdyhn[

    ieh vI izkr hY ik srihMd Sihr pMjwb ivc swlbwhn dypuqr swr rwau ny vswieAw sI[ aus smyN ies dy vfy Brw irswlU dyADIn, BwdsoN, hoflw qy sunwm Awid prgxy sn[ hWsI ivc ies dy BweI hMs rwey dw rwj sI[ JMfU rwie dw ihswr ivc rwj sI[iProzSwh quglk ny ies ngr bhuq qrkI id`qI[ Akbr dy smyNie`Qy 52 l`K dI AwmdnI vwly 32 prgixAW dI srkwr bxI[

    * sMpwdk, gurmiq pRkwS/gurmiq igAwn[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    15/96

    gurmiq pRkwS 15 dsMMbr 2011

    muslmwn bwdSwhW ny ies ihMd dw drvwzw smJ ky bhuq pRPulqkIqw[ kihMdy hn ik ieh ngr 12 murbw mIl ivc vsdw sI[ iehsrkwr 'mdr dys' AQvw 'gurU ky mwlvy' dI rUp-ryKw bxwaux dw A`jqk pRqIk mMnI jWdI hY[

    Al-ibrUnI pusqk 'Al-ihMd' ivc ilKdw hY ik pihlW ieQysUrj-bMsI rwjy rwj krdy sn[ bwAd dy ihMdU rwj dy smyN ivc iehlwhOr (rwjDwnI biTMfw) dy pwl rwijAW dw au~Gw srhdI Sihr huMdwsI[ aunHW dI d`KxI h`d Qwnysr qoN d`Kx qk jWdI sI[ PirSqw dIilKq Anuswr srihMd, kwbl dy bRwhmxSwhI rwijAW dI cVHdI srhdhu Mdw sI[ vlI-aul-sdIkI AwpxI pusqk 'AweInw bwgV bMs' ivcilKdw hY ik ies Sihr dw nwm 'srihMd rwE' lwhOr dy rwjy lomwn rwEv`loN 531 ibkRmI sMmq ivc ies dI buinAwd r`Kx kwrn ipAw[ keIieiqhwskwrW dw ivcwr hY ik nUr-aud-dIn ny ies dw nW 'sIh' Aqy'ihMd' joV ky bxwieAw, ijs dw mqlb hY SyrW dw jMgl[ aus smyN

    ieh ielwkw SyrW Aqy cIiqAW dy Bwry jMglW vwlw sI, ijs kwrn iesdw nW 'srihM d' pY igAw[ sM n 1011 eI: ivc mihmUd gznvI nypihlI vwr ies , Qwnysr dy mMdrW Aqy hor SihrW lu`itAw qy qbwhkr idqw[ pr ihMdU rwj ieQoN aus smyN Kqm hoieAw jdoN 1193 eI:ivc muhMmd gOrI ny ipRQvI rwj cOhwn PV ky kql krvw id`qw[Zulwm Grwxy dy sulqwn milk nwisrudIn kbcw ny sMn 1210 eI: ivcies ielwky au~qy kbzw kr ilAw pr ielquqmS ny CyqI hI ies vwps lY ilAw[ nwisrudIn (1246-1266 eI:) dy vyly blbn dyBqIjy Syr KW ny srihMd ivc iek iklHw bxvwieAw[ sMn 1360 eI:

    ivc iProzSwh quglk ny srihMd smwxy dI hkUmq qoN Al`g kr kyies ADIn 28 prgny kr idqy Aqy ies izlHy dw sdr mukwm bxwid`qw[ isrmOr dI phwVI kt ky sqluj dirAw dw pwxI slImw ndIivc su `t id`qw Aqy srihMd dI nihr (hMslI) bxw id`qI, ijs nwlsu nwm qk dw ielwkw KuShwl ho igAw[ iProzSwh quglk ny sMn1360 eI: ivc hMslI dy iknwry iek bhuq v`fw iklHw bxvwieAw[hMslI Ajk`lH srihMd coA krky jwixAw jWdw hY[

    pihly sXd bwdSwh sXd iKjr KW dy AwKrI idnW ivc srihMd

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    16/96

    gurmiq pRkwS 16 dsMMbr 2011

    dI hkUmq loDI APgwnW pws clI geI[ ies ny sMn 1415 eI: ivcAwpxy pu`qr mwilk mu bwrk iProzpu r Aqy srihMd dw gvrnrQwipAw[ swDU nwdrw aup-gvrnr mukrr kIqw sI[ pr sMn 1416eI: ivc qmwm reIs Aqy horW ny swDU nwdrw dw kql kr idqw[Agly swl ies bZwvq smwxy dy gvrnr jIrk KW ny dbw idqw[s` Xd mubwrk Swh (1421-1435 eI:) dy vyly g` KVW ny lwhO r qyjlMDr au~pr kbzw krn qoN bwAd srihMd au~qy hmlw kIqw[ ieQo N dwhwkm ieslwm Swh bVy ^qry ivc sI[ pr SwhI &Oj idlI qoN Aw pu`jIAqy gKV AkqUbr 1421 eI: ivc muV lwhOr cly gey[

    bihlol loDI vI srihMd dw hI sI[ auh ie`Qy hI pilAw Aqy vfwhoieAw[ ieQoN hI sMn 1401 eI: ivc sulqwn dI aupwDI gRihx kr kyhwkm bixAw[ ieQo N hI auh id`lI jw ky ihMdusqwn dw bwdSwh bxigAw[ bwbr bwdSwh ny 1526 eI: ivc iebrwhIm loDI pwxIpqdI lVweI ivc hrw ky ihMdusqwn dw rwj sMBwl ilAw[ srihMd vI aus

    dy kbzy ivc clI geI[ qwrIK-ey-swlwiqn-ey-APgInw Anuswries smyN srihMd dy rwjw iKlvwr ny AwpxI izmINdwrI kwiem rKxleI bwbr 3 pMfW sonw Byt kIqw[ ies qoN bwAd sulqwn dulMdI srihMd dw POjdwr inXukq kIqw igAw[ aus smyN aus dy ADIn 15l`K dI Awmdn vwlw ielwkw AwieAw[

    sMn 1529 ivc pMjwb dy gvrnr imrzw kwmrwn ny bwbr pMjwb dy jwgIrdwrW dI mulwkwq leI lwhOr bulwieAw[ bwbr dy pu`jxqoN pihlW aunHW ny muZl rwj dI eIn mMn leI[ ies dy nwl hI idlIqoN sqluj qk dw ielwkw muZl rwj ADIn ho igAw[

    qwbwikq-ie-AkbrI Anuswr bwdSwh hmwXUM dy smyN rwjkumwrAkbr srihMd ivKy bYrm KW pws pVHn leI ByijAw igAw[ qwrIK-ie-hmwXUM Anuswr imkrI jMg-jMg hmwXUM duAwrw srihMd srkwr dwhwkm QwipAw igAw[ Awien-ie-AkbrI Anuswr iskMdr APgwnny srihMd ivKy hmwXUM nwl iBAMkr Xu`D kIqw[ Akbrnwmw AnuswrAkbr dy smyN bYrm KW srihMd dw POjdwr inXukq kIqw igAw[

    Akbr bwdSwh srihMd bhuq cMgw lgw aus ny ies dI pRis`DI vDwaux leI smwxw Aqy sunwm vI srihMd dI srkwr ADIn kr

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    17/96

    gurmiq pRkwS 17 dsMMbr 2011

    id`qy[ srihMd dw sbMD isDw idlI nwl joV idqw igAw[ 'Awien-ie-AkbrI' Anuswr ies dy ADIn 52 lK dI AwmdnI vwly 32 prgnyhyT ilKy Anuswr sn- 1. AMbwlw 2. bnUV 3. pwiel 4. BdOV 5.biTM fw 6. prMdr 7. iqgVw 8. Qwnysr 9. Cq 10. ciVk 11.iKjrwbwd 12. durwlw 13. drUq 14. dyaugxw 15. ropV 16. srihMdjW hvylI 17. smwxw 18. sunwm 19. sMFOrw 20. sulqwnpur (bwrwh)21. Swhbwd 22. Pqypu r 23. krXwq rwie swmU 24. kYQl 25.GuVwm 26. luiDAwxw 27. musq&wbwd 28. msINgx 29. mnsUrpur30. mwlyr 31. mwCIvwVw 32. hwprI[ ies ivc 22 Aqy 23 nMbrdw pqw nhIN lgdw ik ikhVy QW hn Aqy prMdr vI srsvqI ndIau~pr visAw koeI purwxw ksbw ho skdw hY ikauNik ies dw ArQ hY,ieMdr dyvqy dw Sihr (dYqW dIAW 99 purIAW dlx vwlw purMdr-ieMdr) Awid srsvqI au~qy hI ho skdw hY[

    muslmwn bwdSwhW dw lwhOr qoN id`lI jwx vyly rsqy dw sB qoN

    v`fw pVwA srihMd huMdw sI[ ies leI iksy vI bwdSwh dy auqwry qoNdo-iqMn mhIny pihlW Sihr ivc gihmw-gihmI ho jWdI sI[ muZlWdI hkUmq smyN srihMd iek vfw Gug vsdw Sihr bx igAw sI[ ikhwjWdw hY ik aus vyly ie`Qy 360 msijdW, mkbry, srwvW Aqy KUh sn[

    Awien-ie-AkbrI Anuswr kuJ smy N leI imrzw rusqm vIsrihMd ivKy inXukq kIqw igAw[ mInwr-aul-aumrw Anuswr AkbrqoN bwAd Swh jhwn dy smyN 1630 eI: ivc srihMd dy sUby dy sMbMD muZlWnwl suKwvyN nw rhy[ 1631 eI: ivc Swh jhwn ny pihlW rwey kwSI dwsqy bwAd ivc idAwnq KW dIvwnI, AmInI Aqy POjdwrI dy Ahudy

    sONpy[ ienH W qo N bwAd syT tofr m`l rwie dIvwn dI pdvI dy kyauprokq swry AiDkwr dy id`qy gey[ dIvwn tofr ml dy kMm qoN KuS ho kybwdSwh ny 1648 eI: ivc 'rwjw' dw iKqwb idqw[ bwdSwh ny idpwlpur,jlMDr Aqy sulqwnpur loDI dy 50 lK rupey dI Awmdn dw ielwkw vIdy id`qw[ dIvwn tofr m`l dy kMmW qoN jnqw vI bhuq KuS sI[ bwdSwhny aus dy kMm qoN KuS ho ky iKlq idqI[ hwQI, GoVy snmwn vjoN idqy gey[dIvwn tofr m`l dy smyN ivc srihMd ny bhuq qr`kI kIqI[

    Swhjhwn qoN bwAd AOrMgzyb dy smyN ivc srihMd dw pRbMD dIvwn

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    18/96

    gurmiq pRkwS 18 dsMMbr 2011

    tofr ml qoN lY ky mIr bwikr KW, Abdul AzIj KW qy bwAd ivc vzIrKW sUbw-srihMd pws AwieAw[ ieQoN hI swkw srihMd dw mu`F b`JxwSurU ho igAw[ ies ibAwn krn vwly ieiqhwskwr, sMswr pRisDkrblw dy duKWq qoN vI v`fw mMndy hn[

    dsMbr 1704 eI: dy idn swihbzwdw zorwvr isMG Aqy swihbzwdw Piqh isMG, au nHW nwl aunHW dI dwdI mwqw gujrI jI moirMfy dw koqvwl vzIr KW pws srihMd C`f igAw[ gur iblws pwqSwhIdsvIN ivc ies dw izkr hY ik jd swihbzwidAW srihMd ilAWdwigAw qW aus smyN aunHW ny nIlw bwxw pwieAw hoieAw sI[ aunH W dy^UbsUrq bdn ieMJ lg rhy sn, ijvy N bdlW ivc ibjlI cmk rhIhovy[ hQW ivc hQkVIAW Aqy pYrW ivc byVIAW pweIAW hoeIAW sn:

    nIly JgIAW qn mo kYsy[ ibjlI sXwm ABR mY jYs y[koml Amg hQoVI hwQw[ pwd jMjIrI iqnu ko swQw[kcihrI ivc pyS hox vyly aunHW kysrI bwxw sjw ilAw....

    kysrI AMg poSwk mhwbr[aunHW dyK sUbydwr dy mn ivc AwieAw ik ienHW dIn-ey-

    muhMmdI ivc ilAwauxw cwhIdw hY[ienHW iqMnW srihMd dy iklHy dy TMfy burj ivc kYd kr id`qw

    igAw[ TMfy burj srd-burj vI ikhw jWdw sI[ Sihr srihMd dycwry pwsy iek kMD sI[ aus ivc AT burj sn[ TMfw burj aus iesleI ikhw jWdw sI ik ieh 140 Put au~cw sI Aqy ies dy nwl TMfypwxI dw nwlw vgdw sI, ijs kwrn ieh bhuq TMfw rihMdw sI Aqy sUbwgrmI dy idnW ivc ieQy TihirAw krdw sI[ Aq dI TMf dy idnW ivc

    ibrD mwqw gujrI jI Coty-Coty bicAW AwpxI bukl ivc lY ky in`Gdyx dI koiSS kr rhy sn[ mwqw jI swihbzwidAW Drm au~qy ftyrihx dI isiKAw dy rhy sn[ ieQy BweI moqI rwm nW dw Blw-purKnvwb vzIr KW dw rsoeIAw sI[ ieh gurU-Gr dw SrDwlU vI sI[ auhmwqw jI Aqy swihbzwidAW AwpxI jwn dI prvwh nw krdy hoey TMfyburj ivc du`D phuMcwauNdw irhw[ ies g`l dw pqw l`gx au~qy nvwbvzIr KW ny aus swry prvwr smyq kohlU ivc pIV ky ShId krid`qw[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    19/96

    gurmiq pRkwS 19 dsMMbr 2011

    srihMd dy sUbydwr vzIr KW ny swihbzwidAW kcihrI ivc pySkrn dw hukm idqw[ hukm dI qwmIl kridAW dIvwn su `cw nMd dIAgvweI hyT ispwhI TMfy burj qoN mwqw gujrI jI pwsoN swihbzwidAW lY ky Awey[ Alw Xwr KW jogI ny ies Gtnw klm-bMd krdy hoeyiliKAw hY:

    b`coN ko lyny Awey grj cMd by-hXw,srdwr ienkw khqy ik su`cw nMd Qw[

    mwqw gujrI jI pwsoN swihbzwidAW dI judweI dw smW isr au~qyAwx phu Mcw[ A`lw Xwr KW jogI ies bwry mwqw gujrI jI dy ivcwrklm-bMd krdw ilKdw hY ik:

    jwny sy phly AwE gly sy lgw qo lUM[kysoN ko kMGI krUM zrw mMUh Dulw qo lUM[ipAwry sy sroN py nMnHI sI klgI sjw qo lUM[mrny sy pihly qum ko dulhw bnw qo lUM[

    swihbzwidAW ilAw ky kcihrI ivc pyS krn leI ispwhIpYdl hI vzIr KW dI kcihrI vl qur pey[ jd auh kcihrI dy nyVyphuMcy qW swihbzwidAW ny dyiKAw ik vfw drvwzw bMd kr idqw igAwhY[ inkI bwrI Ku`lHI hY, ijs dy AMdr jwx leI isr Jukwauxw pYNdw hY[sUJvwn swihbzwdy hwkmW dI cwl smJ gey[ bVI cusqI nwl aunHWpihlW pYr AMdr kIqy Aqy ibnW sIs Jukwey AMdr dwKl ho gey[ vzIrKW dI kcihrI lgI hoeI sI[ swihbzwidAW ny AMdr phuMcidAW hIgj ky Pqh bulweI:

    vwihgurU jI kw Kwlsw,vwihgurU jI kI Pqh[

    aunHW dy au~cy jYkwry nwl kcihrI gU Mj au~TI qy sB dIAW nzrWbhwdr qy infr swihbzwidAW au~qy itk geIAW[ sUbydwr ny aunHW ieslwm kbUl krn leI ikhw[ keI qrHW dy qsIihAW dy nwl-nwllwlc vI id`qy gey[ ieh ikhw ik AOrMgzyb nwl quhwfI mulwkwq vIkrvwauNdy hW, rwj lY idMdy hW, rySmI kpVy pwE, SihzwdIAW dy folylY lvo, isr& ieslwm kbUl kr lvo:

    qumy swh ky myl krwvY[ bhu dysn ko rwj idvwvY[pt BUKn qum Anmn dY hY[ duKqr sihq sUbqr hY hY[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    20/96

    gurmiq pRkwS 20 dsMMbr 2011

    joqI nwr cwh jo dy hI[ nIl ptMbr Dwro ey hI[pr sUrmy swihbzwidAW ny sB lwlc Tukrw idqy[ aunHW ikhw ik

    auh Drm au~qy pky rihxgy cwhy ies leI Shwdq hI ikauN nw dyxI pvy:hmry bMs rIq iem AweI[ sIs dyq pr Drm n jweI[

    qW su`cw nMd ny ikhw:ieh mUey ibn nih klXwnI[

    'kQw gurU jI ky suqn kI'ivc BweI dunw isMG ny iliKAw hY ikikqnw duK idqw igAw pr swihbzwdy idRVH rhy:

    bwl bulwie ley jb hI, qb Awn Adwlq bIc pTwey[dyKq hY sB hI jg Awie, mnhu PUl gulwb suhwey[qih mlyC lgy duK dyvn, cwhq hY, Kl dIn imlwey[nwih mMnY duK sIs shY, idRVqw hir Awp deI iqn Awey[

    hwr mMn ky sUby ny aunHW dUsry idn pyS krn dw hukm dy idqw[Agly idn Pyr kcihrI lg geI[ swihbzwidAW pyS krn dw

    hukm hoieAw[ auhI ipAwry bcy Agy nwloN vI cVHdI klw ivc pyS hoey[sUbydwr dw gu`sw Awpy qoN bwhr huMdw jWdw sI[ aus dI koeI pyS nhIN sIjw rhI[ kwzI swihbzwidAW dw ksUr smJw ky aunHW szw dyxleI ikhw igAw[ kwzI ny ikhw ik ieslwm mwsUm bicAW aunHW dybwp dy kIqy AprwD dI szw dyx dI iejwzq nhIN idMdw[ mlyrkotlwdw nvwb Syr muhMmd KW vI hwzr sI[ sUby ny Syr muhMmd KW dy jzbwqW BVkwaux dI koiSS kIqI geI[ aus ikhw igAw ik aus dy Brwnwhr KW Aqy aus dy Bwxjy iKjr KW sRI gurU goibMd isMG jI nycmkOr dy XuD ivc mwr idqw sI, auh aunHW dw bdlw ienHW b`icAW koloN

    lY lvy[ nvwb Syr muhMmd KW ny ies dlIl rd hI nhIN kIqw, sgoNhwA dw nwArw vI mwirAw ik SIrKorW au~qy zulm Fwhuxw TIk nhIN:bdlw hI lynw hogw qo hm lyNgy bwp sy[mihPUz r`Ky hm ko Kudw AYsy pwp sy[

    ies dw vrxn 'mihmw pRkwS vwrqk' ivc ies qrHW kIqw igAwhY ik:

    "ieh SIrKor lVky hYin, ien kI bdI cwhnw bVw Ajwb hY[nvwb mlyrkotly dw ieh dlyrI BirAw jvwb sux ky sucw nMd ny

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    21/96

    gurmiq pRkwS 21 dsMMbr 2011

    AwpxI mlIn b`uDI nwl BrpUr ie`k vwr hor kIqw:aun khXo nvwb, ieh srp ibsUry[ Coty bVy ey f`sg zrUry[ieh bwq sux ky- sUbydwr ko O& Kudw kw huAw[s`ucw nMd ny ikhw- ieh SIr nhIN, Syr ky b`cy hYN[jd isAwxy hoieMgy qd ieh qUPwn auTwvyNgy[Ar ien ko slwm krn kih, ieh nhIN krngy[vzIr KW ny ikhw- ien ko kho slwm kro[su`cw nMd ny ikhw- sUby ko slwm kro[

    qd swihbzwidAW bcn kIAw:jo hm ny s`cy pwqSwh ko slwm kIAw hY,Aaur ko slwm nhIN krqy[

    su`cw nMd ny mOkw sMBwl ikhw:jo mYN Arz kIAw so Awp ny dyKw[

    ies bwq ko icq moN dyK ky, JUTw nMd dw kihxw idRV BieAw, qd

    aus ny jlwd kau ikhw[ies qrHW ieh kwrw hUAw["

    A`j vI gl iksy kMFy nw lgdI dyK ky AglI pySI rKI geI iPrauhI purwxI rt ik ieslwm kbUl kro[ pr swihbzwdy Afol, SWq qybyprvwh rhy[ Blw ijnHW b`icAW ny bcpn ivc hI dwdy, pVdwdy dIAWbhwdrIAW dy iksy AwpxI dwdI qoN suxy hox[ sRI AnMdpur swihb ivKysUrbIr isKW Awpxy Drm leI Awpxy A`KIN ShId huMdw vyiKAw hovy[BweI bic`qr isMG vrgy sUrmy hwQI nwl lVdw vyiKAw hovy[ aunHW Drm bdlx leI koeI lwlc jW fr kI kr skdw sI[ ieiqhwskwr

    muhMmd lqIP 'pMjwb dw ieiqhws' ivc ilKdw hY ik jdoN sUby ny bicAW p`uiCAw ik jy qu hw Azwd kr id` qw jwvy qW qusIN kI krogy?swihbzwidAW dw au~qr sI, iKMfy-puMfy isKW jQybMd krWgy[ aunHW jMgI hiQAwr jutwvWgy[ quhwfy nwl lVWgy qy quhw mOq dy Gwt auqwrWgy[nvwb ny iPr puiCAw, jy qusIN jMg ivc hwr gey qW iPr kI krogy? ies'qy swihbzwidAW dw iPr auhI au~qr sI ik krnw kI hY? iPrAwpxIAW POjW iekTIAW krWgy[ qd qk lVdy rhWgy jd qk qusINmuk nhIN jWdy jW AsIN ShId nhIN ho jWdy[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    22/96

    gurmiq pRkwS 22 dsMMbr 2011

    ies gl dw vI izkr imldw hY ik bicAW dI prK krn leIsuhxy-suhxy k`piVAW, iKfOixAW, miTAweIAW Aqy jMgI swjo-swmwn dIAW dukwnW sjweIAW geIAW[ jdoN b`icAW aunHW dukwnW pwsiljwieAw igAw qW auh bwkI dukwnW Cf ky hiQAwrW vwlI dukwn 'qyjw KVHy Aqy aunHW dI jWc-prK krn lg pey[

    dUjy pwsy jdoN srihMd dI sMgq ny swihbzwidAW nIhW ivc icxky ShId krn dy &qvy bwry suixAw qW Sihr dy kuJ muKIAW ny dIvwntofr ml dy Gr iek`T kIqw[ slwh-mSvry dOrwn mqw pkwieAw ikienHW dy qol dy brwbr sonw dy ky b`icAW bcw leIey[ pr iekisAwxy isK ny ikhw ik muZlW qusIN nhIN jwxdy, Bwxw vrq ky rihxwhY[ ieh sonw vI rK lYxgy qy aunHW ShId vI kr dyxgy:

    sIrMd kI sMgq sbY, mn mYN krq bIcwr[qol suien kr dIjIAY, knk Xwih inrDwr[eyk is`K qb XoN khI svrn lyihNgy lUt[

    hovg so gur ny TtI, hmrI khw phUc[dIvwn tofr ml dI AgvweI ivc iek vPd vzIr KW imilAw[

    vzIr KW ny ies vPd JUTw Brosw dy idqw ik gurU-prvwr dw pUrwiKAwl riKAw jwvygw[

    auDr koeI vI jlwd swihbzwidAW ShId krn leI nhIN sImMn irhw[ idlI dy SwhI jlwd swSl byg qy bwSl byg smwxy dy rihxvwly sn[ ienHW 'qy kql dy sbMD ivc srihMd dI kcihrI ivc muk`dmwc`l irhw sI[ nvwb vzIr KW ny mukdmw br^wsq krn dI Srq au~qyaunHW swihbzwidAW izbh krn leI mnw ilAw[ ies qrHW pihlW

    mwsUm swihbzwidAW ijMdw hI kMDW ivc icx idqw Aqy bwAd ivcizbh kr ky ShId kr idqw igAw[ BweI rqn isMG (BMgU) 'pRwcIn pMQpRkwS' ivc ilKdy hn:

    huqo auhW QoCurw iek vwro, dY gofy hyT, kr izbh fwro[qVP qVP geI ijMd aufwie, iem SIr Kor duie dey kqlwie[

    BweI su`Kw isMG, 'gur iblws' ivc ilKdy hn:doau sIsn ky sIs auqwrI[ dey kwt aun ADm gvwrI[274[

    dunIAW dy lwlcW Aqy iKcW dw swihbzwidAW dy idRVH ierwidAW

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    23/96

    gurmiq pRkwS 23 dsMMbr 2011

    au~qy koeI &rk nhIN ipAw[ ies dw vfw kwrn auh ipqw-purKI pUMjIsI, jo aunHW ny Awpxy vfyirAW qoN pRwpq kIqI sI[ inrsMdyh hI SWqIdy puMj sRI gurU Arjn dyv jI, sRI gurU qyg bhwdr jI, BweI sqI dwsjI, BweI mqI dws jI Aqy BweI idAwlw jI Awid duAwrw id`qIAWShIdIAW b`icAW dy mn Afol r`Kx ivc shweI hoeIAW[ ihMdI dyrwStr kvI mYQlI Srn gupq ny Awpxy mhW kwvX Bwrq BwrqIivc ies dw vrxn krdy hoey iliKAw hY ik:

    ijs kul jwiq kOm ky b`cy, dy skqy hoN XUM blIdwn,aus kw vrqmwn kuC BI ho, pr BivS hY mhW mhwn[

    b`icAW dI ShIdI dI ^br mwqw gujrI jI pws phuMcwaux leIdIvwn tofr ml ikhw igAw jo ik iek s&l vpwrI sI Aqy gurUswihbwn dIAW isiKAwvW dw AnuXweI sI[ aus ny Bry mn nwl mwqwjI ieh kihr dI ^br suxweI qW auh TMfy burj ivc bMd kihr dITMf nw shwrdy hoey Awpxy pMj-BUqk ibrD srIr nwl A`q dy qsIhy

    J`ldy hoey ShIdI pRwpq kr gey[ b`icAW ShId kr ky aunHW dIAWAqy mwqw jI dI imRqk dyh bwhr rK idqw igAw[ dIvwn tofr m`lny joKm auTwauNdy hoey vzIr KW pws mwsUm bicAW Aqy mwqw jI dwAMqm-sskwr krn dI ieCw pRgt kIqI[ vzIr KW vloN qurMq iekPurmwn jwrI kr id`qw igAw ik ienHW dw AMqm-sskwr srihMd dIDrqI au~qy nhIN kIqw jw skdw ikauNik ieh swrI DrqI muZl slqnqdI hY[ sskwr leI dIvwn tofr m`l ny jgHw KrIdx dI pySkS kIqI[vzIr KW ny ies au~qy iek bhuq hI s^q Srq r`K idqI ik ijMnIDrqI KrIdxI hY, auqnI au~qy KVH y ru^ mohrW icxIAW jwx[ dIvwn

    tofr m`l ny Dn iekTw kr ky sskwr leI mohrW KVHy ru icx kymuhMmd Aqw nW dy iek cODrI pwsoN QoVHI ijhI jgHw KrIdI, ijs au~qyiqMnW dw sskwr kIqw igAw[

    izlHw PiqhgVH swihb ivc zmIn dw ieh tukVw dunIAW dI sBqoN mihMgI DrqI dy rUp ivc Aj vI mOjUd hY, jo dIvwn tofr ml nyDrqI 'qy KVHy ru sony dIAW mohrW icx ky KrIidAw sI[ ies qoN pihlWjW ies qoN bwAd Aj qk dunIAW ivc koeI vI DrqI eynw mul qwr kynhIN KrIdI geI[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    24/96

    gurmiq pRkwS 24 dsMMbr 2011

    dUjy pwsy ijs Dn dy lwlc ivc gMgU ny AYfw vfw pwp kIqw sI,auhI Dn aus dI mOq dw kwrn bixAw[ imlI irport dy AwDwr au~qyjwnI KW Aqy mwnI KW ny nvwb vzIr KW disAw ik mwqw gujrI jI,jo mohrW dI KurjI nwl lY ky Awey sn, auh gMgU kol hY[ vzIr KW ny auhrkm srkwrI Kzwny ivc jmHW krvwaux vwsqy ikhw[ gMgU ny mMnx qoNienkwr kr id`qw, qW hwkmW vloN mwr-kutweI SurU ho geI[ kut dwmwirAw gMgU mwieAw dyxI mMn igAw[ aus ny keI QW ivKwey, ijQy DndibAw sI pr auh iksy jgHw qoN nhIN imilAw, ikauNik Dn qW hVH dypwxI nwl ruVH igAw sI[ hwkm smJ irhw sI ik gMgU aunHW jwx-b`uJ ky DoKw dy irhw hY[ ispwhIAW ny iPr gMgU mwrnw-kutxw SurU krid`qw, ijs dw nqIjw ieh inkilAw ik gMgU srkwrI bMidAW h`QoN k`utKw-Kw ky mr igAw[

    sRI gurU goibMd isMG jI qoN AMimRq dI dwq pRwpq kr ky mwDo dwsqoN bwbw bMdw isMG bhwdr bxy mhwn isK XoDy ny 12 meI 1710

    srihMd au~qy Dwvw bol idqw[ srihMd pws cpV-icVI dy mYdwn ivcjMg hoeI sI, ijs ivc zwlm sUbw srihMd vzIr KW mwirAw igAw[ies lVweI ivc 6000 isK ShId ho gey[ Piqh pRwpq krn ipCoNsucw nMd igR&qwr kr ilAw igAw[ aus dy nk ivc nkyl pw ky aus htI-htI iPrwieAw igAw, hr QW au~qy aus juqIAW pYNdIAW sn, auh ju`qIAW KWdw-KWdw hI nrk jw pu`jw[ srihMd dI ij`q ip`CoNsrihMd dy prgixAW dy POjdwrW ny eIn mMn leI[ dIvwn tofr mlAwpxy swQIAW smyq bwbw bMdw isMG bhwdr imly Aqy siqkwr vjoNaunHW ny vfI rkm vI Byt kIqI[ bwbw bMdw isMG bhwdr ny syT tofr m`l

    qoN vzIr KW Aqy aus dy AihlkwrW v`loN BolI-BwlI jnqw 'qy kIqy geyzulm dIAW swrIAW GtnwvW suixAw[ dIvwn tofr m`l nwl lY kymwqw gujrI jI qy swihbzwidAW dy sskwr vwlI QW dI inSwndyhI krky aus duAwly cwrdIvwrI bxw idqI[ srihMd dy pUry sUby dI Awmdn36 lK rupey sI[ bwbw bMdw isMG bhwdr ny srihMd Piqh krn qoNbwAd drbwr lwieAw[ ielwky dy mMny-pRmMny cODrI drbwr ivc hwzrhoey[ crnwrQl dw cODrI Aqy jrg dw cODrI mohrW dw Qwl Aqy gurjlY ky pyS hoey[ ienHW ny bwbw bMdw isMG bhwdr dI eIn mMn leI[ bwbw

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    25/96

    gurmiq pRkwS 25 dsMMbr 2011

    bMdw isMG jI ny BweI bwj isMG srihMd dw gvrnr Aqy BweI AwlIisMG slOdI shwiek gvrnr Qwp ky Awp sFOry dy nyVy iek Coty ijhyphwVI iklHy (lohgVH) ivc clw igAw[ ieh rwj izAwdw dyr kwiemnw rih sikAw[

    14 jnvrI 1764 eI: srihMd dy nvwb jYn KW hwr dy kyisMGW ny srihMd iPr Piqh kr ilAw[ isK srdwrW ijnHW ivcPUlkIAw imsl dw vI kw&I hQ sI ny pivqr gurDwmW vl qurMq iDAwnid`qw[ srihMd dI Piqh qoN bwAd koeI vI ies Sihr Awpxy kbzyivc nhIN sI lYxw cwhuMdw ikauNik swihbzwidAW au~qy hoey kihr kwrnies QW mnhUs smiJAw jWdw sI[ ies leI gurmqw kr ky isMGWny ieh Sihr BweI buFw isMG jo pRisD BweI Bgq jI dI AMs ivcoN sn, Ardws krvw id`qw Aqy aunHW pwsoN Pyr pitAwly dy mhwrwjw AqyPU lkIAw imsl dy srdwr Awlw isMG ny 2 Agsq 1764 eI: 25000 rupey ivc KrId ilAw[ purwxy is`K Ajy vI ies gurU-mwrI

    srihMd kihMdy hn[ PUl-bMsI bwbw Awlw isMG ny srihMd au~pr kbzwkrn auprMq 12 imslW dy imlvrqn nwl sB qoN pihlw kMm CotyswihbzwidAW dI Xwdgwr gurduAwrw PiqhgVH swihb dI nINh rKvweI[

    irAwsq pitAwlw dy mhwrwjw krm isMG ny sMn 1813 eI: ivcswihbzwidAW dI AduqI ShIdI dy swky sdIvI rUp ivc sjIv rKxleI iek gu rduAwrw bxwaux dI Xojnw bxweI[ aunH W ny nw kyvlgurduAwrw joqI srUp dI hI syvw kIqI, sgo N lMgr dI pRQw vI cwlUkIqI[ mhwrwjw nirMdr isMG ny Awpxy pUrv auqrwiDkwrIAW dy pRloksuDwr jwx qoN bwAd aunHW dIAW XojnwvW isry cwiVHAw[

    sroq pusqkW :sroq pusqkW :sroq pusqkW :sroq pusqkW :sroq pusqkW :1. BweI kwnH isMG nwBw - gurSbd rqnwkr mhwn koS2. fw. POjw isMG - srihMd QrU dI eyizj3. fw. gMfw isMG - bMdw isMG bhwdr4. s. rCpwl isMG - pMjwb koS5. fw. rqn isMG j`gI - is`K pMQ ivSvkoS6. fw. gMfw isMG - pMjwb

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    26/96

    gurmiq pRkwS 26 dsMMbr 2011

    cmkOr dI gVH I dw ivl`Kx ieiqhws cmkOr dI gVHI dw ivl` Kx ieiqhws cmkOr dI gVH I dw ivl`Kx ieiqhws cmkOr dI gVHI dw ivl` Kx ieiqhws cmkOr dI gVHI dw ivl`Kx ieiqhws

    -bIbI mnjIq kOr lKpur*cmkOr gVHI dI jMg dw isK ieiqhws ivc ivlKx sQwn hY[ isK

    ieiqhws ies gl dI gvwhI Brdw hY ik dsm ipqw swihb sRI gurUgoibMd isMG jI dsMbr 1704 c sRI AnMdpur swihb dy iklHy CfxauprMq vwAidAW qoN munkr hoey PrybI rwijAW nwl kihr dI srdIivc srsw ndI dy kMFy qy jMg krnIN peI[ ieh isK ieiqhws ivcsrsw dI jMg dy nwm nwl pRis`D hoeI[ phwVI rwijAW duAwrw KwDIAWgaU Aqy jnyaU dIAW ksmW Aqy hwkmW duAwrw KwDIAW kurwn dIAWJUTIAW ksmW qoVn dy au~qr ivc iek pqr z&rnwmw dy rUp ivcsRI gurU goibMd isMG jI ny mhIau dIn AwlmgIr AOrMgzyb sc-JUTdy AMqr smJx dI jwxkwrI dyx leI iliKAw aus dy bMd 18,46,47

    ies qrHW ibAwn krdy hn:ksm mushPy Ku&IXh gr eIN Kurm[n A&vwj AzIN zyir sum A&gnm[18[

    AOrMgzyb qyrI QW qy mYN huMdw qW Kudw swKI mMn ky Aqy kurwn dIksm Kw ky kdI vI aus qoVdw nw Aqy nw hI kdI AwpxI POj hmlwvr hox idMdw[

    nw eImW prsqI n Aauz`wie dIN[n swihb SnwsI, muh`md XkIN[46[

    AOrMgzyb! Drm eImwn vwlI qyry ivc koeI g`l nhIN hY, nw qUM Kudw jwxdw hY Aqy nw hI muhMmd swihb qy qyrw XkIn hY[

    hrW ks ik eImW prsqI kun`d[n pYmW ^udS pySo psqI kun`d[47[

    jo ienswn KudwpRsq bx ky eImwn pwldw hY auh Awpxy kIqyvwAdy qoN kdI munkr nhIN huMdw[

    gurU swihb dy sRI AnMdpur swihb Cfx qo N pihlW muZlW ny sRIAnMdpur swihb dw Gyrw eynw s^q kr idqw sI ik AMdr AMn-pwxIjwxw vI bhuq muSkl ho igAw sI ijs dOrwn pRSwdI hwQI Aqy bhuq* ipMf qy fwk: l`Kpur[ mo: 98156-14956

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    27/96

    gurmiq pRkwS 27 dsMMbr 2011

    swry isMGW dy GoVy dm qoV gey sn[ gurU swihb jI dy sRI AnMdpurswihb C`fx auprMq phwVI rwijAW Aqy AOrMgzyb duAwrw kurwn dIAWKwDIAW ksmW ijs ivc AOrMgzyb vloN iliKAw sI:

    ik qSrI& dr ksbh kWgV kund[vzWps mulwkwq bwhm Svd[58[

    n z`rw drIN rwih qrh qurwsq[hmh kauim bYrwV hukmy mrw Asq[59[ibAw qw su^n Kud zbwnI kunym[brUey Sumw myhrbwnI kunym[60[

    qy ivcwr kr ky jdoN gurU swihb jI ny sRI AnMdpur swihb Cfxdw inrxw kIqw qW kurwn dIAW KwDIAW ksmW qy vwAdy iC`ky tMg kyip`T ipCy vwr krn Aw cVI SwhI POj Aqy phwVI rwijAW nwl gurUdy Kwlsy srsw ndI dy kMFy qy jMg krnI peI[ ies jMg ivc BweIaudy isMG, BweI rxDIr isMG, BweI rxjoD isMG, BweI jIvn isMG

    rMGrytw Aqy hor bhuq swry isMG grmjoSI nwl vYrIAW nwl jUJdy hoeyShwdq dw jwm pI gey[ bhuq swry isMG srsw dy pwxI dy qIbr vhwAdI Byt cVH gey[ ieQy hI gurU swihb jI Awpxy Coty lwlW Aqy mwqw jInwloN iv`CV gey[ aus jgHw qy aunHW mhwn AwqmwvW dI piv`qr Xwdivc gurduAwrw prvwr ivCoVw swihb suSoiBq hY[

    ipqw qoN ivCVy hoey Coty lwlW Aqy mwqw gu jrI jI mOky dwPwiedw au Tw ky gurU swihb dw rsoeIAw gMgU Awpxy ipMf shyVI lYigAw[ ies PrybI ny mohrW dy lwlc vs ho ky gurU-Gr nwl DoKw kIqw[gurU swihb dy Coty lwl qy mwqw jI moirMfy dy Qwxydwr jwnI KW AqymwnI KW dy hvwly kr id`qw[

    srsw dI jMg qo N bwAd jdoN gurU swihb jI cmkOr ipMf phuMcgey[ aus vyly gurU swihb jI nwl sRI AnMdpur swihb qoN c`ly v`fy jQydy rUp iv`coN dovyN v`fy swihbzwidAW qoN ielwvw 40 dy krIb isMG rihgey sn[

    cmkOr ipMf ivKy Aw ky gurU swihb jI ny ipMf dy bwhrvwr rweyjgq isMG dy bwg ivc Awpxw Awsx lwieAw[ ies jgHw qy gurduAwrwdmdmw swihb suSoiBq hY[ rwq vyly Awp jI ny buDI cMd rwvq dI Cotyijhy iklHy dy Akwr dI kcI hvylI rUpI gVHI ivc ivSrwm kIqw[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    28/96

    gurmiq pRkwS 28 dsMMbr 2011

    gurU swihb dI srsw qoN bc inklx Aqy cmkOr ivKy rukx dIKbr Swm qk hkUmq dy kMnW qk phuMc geI sI[ gurU swihb Aqy gurUdy Kwlsy dw hkUmq qy BYA hox krky, rwqo-rwq nwhr KW Aqy KuAwjwzPr byg dI AgvweI ivc Axigxq POj ny cmkOr ipMf Aw GyrwpwieAw[

    idn cVHdy swr hI duSmx hnyrI dI qrHW cmkOr dI gVHI dy v`fydrvwjy vl viDAw[ iek pwsy qW isr& igxqI dy BuKy iqhwey isMG AqydUjy pwsy Axigxq vYrI dl dIAW POjW ny byS`k dupihr qk AnykW vwrAwpxI pUrI qwkq lw ky gVHI qy hmly kIqy[ hr vwr aunHW hwr dwmUMh dyKxw ipAw[ nwhr KW qW gurU swihb dy ieko qIr ny icq krid`qw[ j&r byg ny kMD Ehly luk ky jwn bcweI[ ies Gmswn dI jMgivc bhuq swry isMG Shwdq dw jwm pI gey[ ies gl gurU swihbjI z&rnwmw ivc ies qrHW spSt krdy hn:

    hm Awi^r ich mrdI kund kwrzwr[

    ik br ichl qn AwXdS by Sumwr[cmkOr gVHI dI jMg ivc gurU swihb jI dy swihbzwidAW dI rONgtyKVHy kr dyx vwlI AduqI Shwdq dy nwl 1756 ibkRmI dI vYswKI qyswjy pMjW ipAwirAW ivcoN iqMnW ipAwirAW BweI mohkm isMG, BweIihMmq isMG Aqy BweI swihb isMG dI Shwdq dy nwl-nwl AnykW horisMGW dI Shwdq ho geI[ ijs dy duKWq Kwlsw pMQ ny Apxy idlWqy hMFwieAw[ bySk puqr vI ShId ho gey pr gurU swihb puqrW dIShwdq qoN rqI Br vI foly nhIN, ikauNik pu`qrW nwloN izAwdw ipAwrqW auh Awpxy Kwlsy krdy sn[ puqrW dI Shwdq qy vI Akwl purKdw Sukrwnw krdy hn, imrzw Abdul gnI KW, puqrW dy pRqI gurU swihb

    dI AvsQw ies qrHW ibAwndy hn:byty ky kql kI phuMcI jUhIN Kbr,Sukry Alw kIAw J`t auTwky sr[muJ pr sy Awj qyrI iemwnq Adw hUeI,byty kI jwn Drm kI Kwqr iPdw hUeI[

    sUrj Asq hox nwl jdoN jMg bMd hoeI[ gVHI ivc igxqI dy isMGrih gey sn, ijMnW ivc ShId ipqw dw puqr Aqy ShId puqrW dwipqw jMg ivc jUJx leI iqAwr-br-iqAwr sI[ jd rwq dw dUsrw

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    29/96

    gurmiq pRkwS 29 dsMMbr 2011

    pihr hoieAw qW isMGW ny duSmx dw Gyrw dyKdy hoey Aqy ibKVy smyN ivcvI gurU swihb jI dI AgvweI dI loV mihsUs kIqw[ sRI AnMdpurswihb ivKy AMimRq Ckwaux smyN Kwlsy b^SI vifAweI sinmr AwpygurU Aqy Awpy cylw bxn vwly dsmyS ipqw jI dy snmuK ho ky pMjWipAwirAW ny gurU swihb jI Awpxy ipAwr dw vwsqw idMdy hoey cmkOrdI gVHI Cf jwx dI bynqI kIqI[ pRisD kvI s. krqwr isMG blgxny gVHI C`fx smyN dy hwlwqW bhuq suMdr kwiv-bMd kIqw hY:

    swfy ijhy l`KW pYdw kryNgw qUM,pwsw AsW koeI jgq dw QMmxw nhIN[pr jy qUM nw rihau dsmyS dUly,goibMd isMG muV ky Pyr jMmxw nhIN[qUM hYN gurU qy Kwlsw gurU qyrw,auhdw hukm prqwx dI AwigAw nhIN[qyrI jwn Amwnq hY Kwlsy dI,

    auh ikqy Avwx dI AwigAw nhINA`gy dw idRS kvI dI klm ies qrHW klm-bMd krdI hY:goibMd ikhw gMBIrqw nwl isMGo!kI mYN ip`T ivKw ky n`T jwvW?ijMnHw mOq qIkr myrw swQ id`qw,mYN auh pu`q mrvw ky n`T jwvW?cwr idnW dI kUVI ijhI ijMdgI leI,mYN hux GoVw Bjw ky n`T jwvW?AMimRq dy ky ijMnHW Amr kIqY,mYN auh pu`q mrvw ky n`T jwvW?

    BwvyN gurU swihb jI jMg ivc vYrIAW nwl jUJdy hoey Shwdq pRwpqkrnw cwhuMdy sn[ pr klgIAW vwly ny Kwlsy dy inrxy A` gy isrinvwieAw Aqy ieh &rmwieAw, Kwlsw jI! ies vyly qusIN gurU pRwpqruqby brwbr ho, quhwfy ivc Aqy gurU ivc iCn-mwqr vI Byd nhIN hY,ies leI quhwfw hukm isr m`Qy pRvwn hY[

    suixAw gurU ny gurU dw hukmnwmw,CyqI sIs Jukw ky au~T tuirAw[h`Q joV id`qy A`KW Br AweIAW,

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    30/96

    gurmiq pRkwS 30 dsMMbr 2011

    Aqy hukm bjw ky au~T tuirAw,Bytw pMQ dI klgIAW ijHgy kIqy,bwj auNglI lw ky au~T tuirAw[goibMd isMG Awpy gurU Awp cylw,jgq qWeI ivKw ky au~T quirAw[

    gurU ipqw ny Kwlsw pMQ vifAweI bKiSS kr ky iek AYswivlKx ieiqhws isrijAw, ijs dI imswl sMswr dy ieiqhws ivcikDry nhIN imldI ik gurU ny Awpxy sIs qy sjI SihnSwhI dI pRqIkhIirAW jVHI klgI Awpxy sIs qoN auqwr ky Awpxy h`QIN Awpxy iksy murId dy sIs qy sjweI hovy[ ieh gurU nwnk swihb dy dr dIvifAweI hY ik ies dr qy AmlW dI prK kIqI jWdI hY[ ijnHW guxWdI prK qihq dsm pwqSwh ny Awpxy bcpn dy bylI, hm-Skl Aqyhm-aumr BweI sMgq isMG jI, jo gurU swihb jI qoN cwr ku mhIny Cotysn Aqy gurU-Gr qoN lgweI jWdI hr syvw sIs Jukw ky pRvwn krdy

    sn, jo dlyr jMgjU ispwhI vI sn, iehI kwrn sI ik gurU swihb jIny BweI sMgq isMG jI Drm-XuD dI ies syvw leI vfm`ulw mwx bKiSS kr ky AwpxI CwqI nwl lwieAw[ AwpxI hIirAW jVHI klgI, BweI sMgq isMG dy sIs qy sjweI[ Awpxy Ssqr-bsqraunHW bKiSS kr ky Drm-XuD leI QwpVw idqw[ gurU pwqSwh ny sRIAnMdpur swihb dI pivqr BUmI qy KVyH ho ky isKW pRqI jo bcn kIqysn, aunHW Aml ivc ilAWdw ik:

    nwauN grIb invwz hmwrw, jg myih pRisD Apwrw[so sPlw jg mYN qb bON hYN, lGU jwqn ko bfpn dy hYN[ijn kI jwq AOr kul mwhIN, srdwrI nih BeI kdWhI[

    ien hI ko srdwr bnwvoN, qbY guibMd isMG nwm sdwvoN[guriblws pwqSwhI ds jo BweI kuier isMG ny gurU swihb jIdy joqI joq smwaux qoN 43 swl bwAd sMn 1751 ivc iliKAw[ iesivc au h ilKdyhn:

    joq deI iqh koApnI puin, klgI AO ijgw suKdwnI[sMgq isMG hY nwm ijsY kCu, qw bpu hY kir sRI gur swnI]29]mukt dXo As bYn khY, qum mo pr jwie AbY sun pwhI[mYN pC Awvhu kwm rhY kCu, QwpI deI iqn ko br bwhI[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    31/96

    gurmiq pRkwS 31 dsMMbr 2011

    Awpny Awsn qwih bYTwie ky, kIn KusI AiqsY suK mwhI[dY kr bwn kro Kl KMfn, jwvq hYN hm mwlv qwhI]30]

    BweI sMgq isMG jI qusIN myry mgroN myrI pOSwk ivc myry morcy vwlyAwsx qy bYTxw[ idn cVHy jdoN muZl POjW gVHI qy hmlw krn qW vYrIdw ft ky mukwblw krnw[ ijaUNdy jIA vYrI dy hQ nhIN Awauxw[mYdwn-ey-jMg ivc dY kr bwn kro Kl KMfn Bwv ik dohIN-dohIN hQINqIr clw ky vYrI dw Kwqmw krnw hY[ mYdwn-ey-jMg ivc vYrI nwljUJidAW hoieAW Shwdq pRwpq krnIN[ Drm-XuD pRqI gurU swihb dyivcwr z&rnwmW ivc ies qrHW AMikq hn:

    cu kwr Az hmh hIlqy dr guzSq[hlwl`sq burdn b SmSIr dsq[

    jdoN isMGW dI bynqI qy gurU swihb jI cmkOr dI gVHI Alivdwkih ky cly sn qW aus vyly aunHW dy nwl iqMn isMG sn[ BweI mwn isMGqoN ielwvw vYswKI qy swjy gey pMjW ipAwirAW iv`coN do ipAwry BweI

    Drm isMG jI Aqy BweI dieAw isMG jI ienHW c Swml sn[cmkOr dI jMg qo N pihlW BweI sMgq isMG jI ny bsI klW qoNswihbzwdw AjIq isMG nwl pMfqwxI Cufwaux, BMgwxI dw Xu`D, AgMmpurydI lVweI, srsw dI jMg ivc pUrI bhwdrI Aqy sUrbIrqw dw sbUqid`qw sI[ BweI sMgq isMG jI gurU swihb jI dI qrHW dohW hQW nwlqIr-AMdwzI krn ivc muhwrq hwsl sI[ ieh muhwrq BweI sMgqisMG jI gurU swihb jI dy bcpn dy swQ qoN pRwpq hoeI sI[ dUjw gurUswihb jI duAwrw iklHw AnMdgVH swihb qoN jwrI kIqy gey hukmnwmy sIs JukwauNidAW hoieAW BweI sMgq isMG jI ny mwlvy ivc gurU-Gr dysyvwdwr bx ky pUrI qndyhI nwl isKI dw pRcwr kIqw sI[

    svyr jdoN muZl POjW ny cmkOr dI gVHI Gyrw pwieAw qW BweIsMgq isMG jI dy pihnIN hoeI gurU swihb jI vwlI pOSwk Aqy klgI nybwr-bwr muZlW sRI gurU goibMd isMG jI dw BulyKw pwieAw[ auhqwbV-qoV hmly krdIAW rhIAW[ BweI swihb jI ny vI pUrI bhwdrIidKwauNdy hoey muZlW dw f`t ky mukwblw kIqw[ ikrpwn, qIrW AqynyizAW dI vrqoN kr ky muZlW dy AwhU lwh Cfy[ zKmI hoey vI BweIsMgq isMG jI AMq smyN qk gurU Pqh dy jYkwry gjwauNdy rhy[ zwlmW

    (bwkI s&w 36 qy)(bwkI s&w 36 qy)(bwkI s&w 36 qy)(bwkI s&w 36 qy)(bwkI s&w 36 qy)

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    32/96

    gurmiq pRkwS 32 dsMMbr 2011

    Ad`u qI inSkwm syvk : BweI Gn`eIAw jIAd`uqI inSkwm syvk : BweI Gn`eIAw jIAd`u qI inSkwm syvk : BweI Gn`eIAw jIAd`uqI inSkwm syvk : BweI Gn`eIAw jIAd`uqI inSkwm syvk : BweI GneIAw jI

    -fw. muhMmd iedrIs*isK ieiqhws dI iek mhwn S^sIAq ijs BweI GneIAw jI

    dy nW nwl jwixAw jWdw hY ijs ny sRI AnMdpur swihb dI lVweI dOrwniek AijhI lwswnI prMprw dw sbUq idqw ijs dI imswl dunIAW dwieiqhws Prolx qy Swied nw iml sky[ ibnW iksy Drm Aqy jwq-pwq dy BydBwv qoN auh PtV hoey gurU jI dy isKW qy duSmxW iek AKnwl vyKdy hoey pwxI iplwaux dI inSkwm syvw ivc juty rhy[ jd gurUjI ny BweI GneIAw qoN duSmxW pwxI iplwaux dI g`l dw rwz jwxnwcwihAw qW BweI GneIAw jI bol au~Ty ik qusIN hI qW mY ieh rwhisKwieAw hY ik mnuK-mnuK ivc koeI AMqr nhIN hY ies krky sBz^mI mY brwbr nzr AwauNdy hn[ gurU jI BweI GneIAw jI dy au~qr

    qoN bhuq KuS hoey[BweI Gn`eIAw jI dw jnm ipMf soDrw (pwiksqwn) ivKy mwqw

    suMdrI jI dy Gr hoieAw[ Awp dy ipqw BweI nQU rwm jI sn jo iekv`fy sOdwgr sn[ BweI GneIAw jI dy ipqw jI SwhI POjW rsd-pwxI phu Mcwaux dw kwrj krdy sn[ BweI GneIAw jI dI ibrqIbcpn qoN hI pRBU-BgqI ivc lgI hoeI sI[ grIbW, AnwQW, loVvMdWdI syvw Aqy mdd krnw aunHW dw muK SOk sI[ mnuKI syvw dI lgn dwdIvwnw BweI GneIAw jI kmzorW, ibrDW, AjnbI musw&rW dw shIpYrokwr ho inbiVAw[ ies inSkwm syvw dy sdky Awpxy Gr mW-bwp

    koloN fWt-iPtkwr sihMdy rihMdy pr inrsvwrQ mnuKqw dI syvw krnqoN kdy vI ip`Cy nw rihMdy[ iesy rMg mwx ky BweI Gn`eIAw jI dunIAW Br dI KuSI pRwpq huMdI[ ikhw jWdw hY ik Awp jdoN vI AwpxyGroN bwhr jWdy AwpxIAW jybW kOfIAW, pYisAW Aqy ruipAW nwl BrlYNdy qy loVvMdW ivc vMf idMdy[ BweI Gn`eIAw jI grIbW Aqy byv`s lokWau~pr Fwhy jWdy zulm vyK, aunHW pRqI Awpxw sB kuJ vwrn leIqqpr rihMdy[ auh rsiqAW Aqy sVkW au~pr muswPrW Aqy bygwrIAW* lYkcrwr, ieiqhws ivBwg, pMjwbI XUnIvristI, pitAwlw[ Pon : 98141-71786

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    33/96

    gurmiq pRkwS 33 dsMMbr 2011

    dw swmwn cukI iPrdy[ mW-bwp BweI GneIAw jI dI ieh gl psMdnhIN sI[

    ipqw jI dy Akwl clwxy qoN bwAd swry BrwvW ivcoN v`fy hox krkyprvwr dI izMmyvwrI Awp dy isr au~pr hI AweI[ Awp SwhI POjW rsd-pwxI phu Mcwaux dy kMm ivc ft gey[ ies smyN ihMdusqwn ivcmuZl bwdSwh AOrMgzyb dw rwj sI Aqy dUsry pwsy gurgdI au~pr sRIgurU qyg bhwdr jI ibrwjmwn sn[

    BweI nnUAW nW dy is`K koloN iek vwrI BweI Gn`eIAw jI ny nOvyNpwqSwh jI dy slok suxy qW AYsI iKc peI ik pRym ivc lIn ho gey[bYrwg dI AvsQw aupj geI[ moh mwieAw Aqy jgq-suKW Bulw kyjMglW inkl gey[ QW-QW au~pr iPrdy Akwl purK dI pRwpqI leIkoeI aupwA l`Bdy rihMdy[ iPrdy-iPrdy iek guris`K nwl myl hoieAwAqy aus swrI mnodSw dw hwl suxwieAw[ aus gurisK ny ikhw ikqusIN igRhsq iqAwg ky cMgw nhIN kIqw[ BweI swihb ny aus is`K qoN

    puiCAw ik AivnwSI Kym ikQoN imly qW is`K ny ikhw ik Asl pRsMnqwlYx ivc nhIN dyx ivc hY[

    iek vwr BweI swihb jI sMgq nwl sRI AnMdpur swihb Awey[gurU swihb ny Awp jI AwauNidAW hI pwxI dw GVw Br ky ilAwauxleI ikhw igAw[ Awp jI ny jdoN pwxI ilAWdw qW gurU swihb ny h`QDo ky bwkI dw pwxI folH id`qw Aqy hor pwxI dw GVw Br ky ilAwauxleI ikhw[ gurU jI ny pYr Doqy Aqy bwkI dw pwxI Pyr folH id`qw[ iesqrHW kwPI smW huMdw irhw[ gurU jI ieh prK rhy sn ik jy Aj gurU dwpwxI folHxw ies cu`iBAw qW Awaux vwly smyN ivc ieh sB iek

    jwx ky pwxI ikvyN iplweygw[ pr BweI Gn`eIAw jI qW AnMq l`BxleI Awey sn[ nw gurU kI krnI qy iZlw kIqw, nw ikMqU qy nw hIicMqw[ sRI gurU qyg bhwdr jI ny nzr Br ky BweI Gn`eIAw jI v`lvyiKAw qW swKIkwr ilKdw hY ik aus smyN Awp jI hor au~cI rUhwnIAvsQw pRwpq ho geI[ Awp jI ny kuJ icr hor jd sMgqW Aqy gurUswihb dy GoiVAW dI syvw kIqI[ b^iSSW krdy nOvyN pwqSwh ny&rmwieAw ik ieh dwq BrosgI dI quhw imlI hY, hornW vIvMfo[ BweI jI ny Atk qoN koeI 20 koh aurW iek ipMf ivc DrmSwlw

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    34/96

    gurmiq pRkwS 34 dsMMbr 2011

    bxw ky syvw dy pRcwr dw pRvwh clwieAw[ mwnv-syvw ivc prmwqmwdI pRwpqI Awpxw jIvn-mksd aulIk ilAw[ ies kwvyh nwmk ipMfivc hI musw&rW leI pwxI Aqy hr shUlq dw pRbMD kIqw[ ieQy hIAwp ny sR I gurU qyg bhwdr jI dI Shwdq bwry suixAw[ iPr Awpkwvyh qoN sRI AnMdpur swihb ivKy Aw gey Aqy sRI gurU goibMd isMG jIdI syvw ivc jut gey[ Awp idn-rwq moFy qy pwxI dI mSk r`Kdy qysMgqW pwxI ipAwauNdy[

    sRI AnMdpur swihb dI lVweI ivcoN Awp sB z^mIAW ibnWiksy Byd-Bwv dy pwxI ipAwauNdy gey[ jdoN isMGW ny gu rU jI pwsiSkwieq kIqI ik AsIN duSmxW z^mI krdy hW pr BweI Gn`eIAwduSmxW pwxI ipAw ky iPr hoS ivc lY AwauNdw hY qW gurU jI dy pu`Cxqy BweI Gn`eIAw jI ny ikhw ik mhwrwj, mY qW hr iksy ivcoNquhwfw hI muK nzr AwauNdw hY[ gurU jI ny BweI GneIAw jI AwpxIih`k nwl lw ilAw Aqy ikhw ik BweI Gn`eIAw, qUM DMn hYN, DMn qyrI

    kmweI hY! gurU jI ny BweI GneIAw jI iek mlHm dI fbI vI idqIqy &rmwieAw ik z^mIAW pwxI dy nwl-nwl mlHm-p`tI vI krdwjwh[ Awp jI dIAW pYVW qy keI inSkwm syvk syvw dy Kyqr ivckmrk`sw krky auqry[ jo jMgW ivc qurk-Aqurk dw ivqkrw myt kyjl dI syvw qy PtW sINdy qy ptI bMnHdy[ BweI Gn`eIAw jI dw nwminSkwm syvw dw iek pRqIk bx cu`kw hY[

    BweI Gn`eIAw jI dy suBwA sbMDI iliKAw imldw hY ik auh sdwhI sihj ivc ivcrdy sn qy kdy vI inj dw iKAwl nhIN sn krdy[auh praupkwr leI sdw qqpr rihMdy sn[ BweI GneIAw jI duAwrw

    ArMBI geI syvw-pMQI sMsQw ny swrI dunIAW dy ieiqhws iek nvWmoV id`qw sI[BweI swihb ny swrI aumr mnuKqw dI syvw ivc Awpxw jIvn lgw

    id` qw[ aunH W dw imSn iekqr&w nhIN sgoN hr kOm Aqy Drm dI rihbrI krdw sI[ s` cmuc hI BweI GneIAw jI mn uKqw dy iekAdu`qI inSkwm syvk sn[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    35/96

    gurmiq pRkwS 35 dsMMbr 2011

    mhwn ShId BweI jIvn isMG mhwn ShId BweI jIvn isMG mhwn ShId BweI jIvn isMG mhwn ShId BweI jIvn isMG mhwn ShId BweI jIvn isMG

    -s. dmnjIq isMG*is`K ieiqhws ShIdIAW dw ieiqhws hY[ is`K Drm dI nINh sRI

    gurU nwnk dyv jI ny r`KI[ aus smyN qoN lY ky hux qk isK Drm smyNdy hwkmW dy zulmW dw swhmxw krnw pY irhw hY[ is`KW dI vKrI pihcwxleI sRI gurU goibMd isMG jI ny 1756 ibkRmI dI vYswKI Kwlsy dIswjxw kIqI sI[ isKW dIAW ShIdIAW dI igxqI krnw muSkl hI nhINblik AsMBv hY[ isK ShIdW dy ivc BweI jIvn isMG dw ivSyS sQwnhY[ ikauN jo sRI gurU goibMd isMG jI ny BweI jIvn isMG rMgrytw gurUdw bytw dI aupwDI dy ky snmwinAw sI[ BweI jIvn isMG dw jnm ipMfgMgomwhl (sR I AMimRqsr) ivKy mwqw pRymo dI kuKo N sR I sdw nMd dy GrhoieAw[ Awp dy mwqw ipqw gurU-Gr dy pRymI sn[ BweI jIvn isMG dy

    ipqw sRI gurU qyg bhwdr jI dy drbwr ivc kQw kirAw krdy sn qy BweIjIvn isMG ny vI Awpxw jIvn gurU swihb dy crnW ivc lgw id`qw qyAwKrI dm qk sRI gurU qyg bhwdr jI nwl rhy Aqy aus qoN bwAd sRI gurUgoibMd isMG jI koloN AMimRq Ck ky isMG sj gey[ Awp dw prvwr pihlWhI gurU-prvwr nwl juiVAw hoieAw sI[ Awp gurU-Gr dy lV lwieAwqy Awp qy gurU-Gr dI ikrpw hoeI qy is`KI dI rMgq cVI[ ijQy Awpnwm nwl juVy auQy Awp ny Ssqr-isiKAw dI vI tRyinMg leI[ Awp iekXoDy dy rUp ivc auBry[ gurU swihb dy nwl hr musIbq ivc KVHy hoey[ BweIjIvn isMG ny sRI gurU goibMd isMG vloN lVIAW lVweIAW ivc vD cVH ky

    ihsw ilAw[is`K Drm ny jwq-pwq bMDnW dw ivroD kIqw[ AKOqI nIvIN jwqvwilAW dI Awps ivc vD rhI n&rq smwpq kIqw[ ieh isDWqsRI gurU nwnk dyv jI drsw ky gey Aqy bwkI dy 9 gurU swihbwn ny vI ies Aml ivc ilAwaux leI hr sMBv Xqn kIqy[ sRI gurU goibMd isMGjI ny vI sRI gurU nwnk swihb dI dwrSinkqw Aqy imSn Aml ivcilAwaux leI vD qoN vD kurbwnIAW kIqIAW[ kSmIrI pMfq AOrMgzyb* #889, Pyz 10, mohwlI-160062

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    36/96

    gurmiq pRkwS 36 dsMMbr 2011

    dy zulmW qoN Ak ky sRI gurU qyg bhwdr jI dI Srn ivc Awey qy swrIiviQAw suxweI[ hwlwq dyKdy hoey sRI gurU qyg bhwdr swihb jI nycWdnI cONk idlI ivKy ShIdI dy id`qI[ kudrq dI krnI AjyhI hoeI ikgurU swihb jI dI ShIdI qoN bwAd bhuq hnyrI JKV JuilAw Aqy mOky dwPwiedw auTwauNdy hoey BweI jIvn isMG gurU swihb dw sIs sMBwln ivckwmXwb ho gey Aqy aunHW ny id`lI qoN gurU swihb dw sIs ilAw ky sRI gurUgoibMd isMG jI kol siqkwr sihq Byt kIqw[ sRI gurU goibMd isMG jI nyBweI jIvn isMG dI ihMmq dI pRSMsw kIqI Aqy aunHW rMgrytw gurU kwbytw dw iKqwb id`qw[ jdoN gurU swihb ny muZlW Aqy phwVI rwijAWdIAW JUTIAW ksmW qy ivSvws krdy hoey sRI AnMdpur swihb dw iklHwKwlI kIqw qW BweI jIvn isMG vI aunHW dy nwl hI hr musIbq ivc AgyhuMdw irhw Aqy zwlmW nwl lVdw hoieAw Shwdq dw jwm pI igAw[ iesqrHW BweI jIvn isMG ny muZlW dy zulmW dw twkrw krdy hoey Aqy DrmdI r`iKAw krdy hoey Shwdq dw ipAwlw pIqw qy gurU-Gr dy AwKrI dm

    qk ivSvws pwqr bxy rhy[

    ivru`D Xu`D leI gurU swihb jI dy &ls&y qy c`lidAW hoieAW duSmxWnwl cmkOr dI AduqI jMg lV ky gurU-AwSy srAMzwm dy ky AMqShwdq dw jwm pI gey[

    ies qrHW cmkOr dI jUJvIN jMg ivc dsm ipqw ny cmkOr dI gVHIdw ivl`Kx ieiqhws isrijAw[ ies dI imswl sMswr dI iksy vIieiqhwisk jMg ivc nhIN imldI, jo ibnW iksy loB, lwlc dy lVI

    geI hovy[ isK Drm dy bUty sdw hrw-Brw rKx leI iek bwp nyAwpxy pu`qrW dy KUn nwl aus bUty mihkwieAw[ aus bUty dI Kwqr gurUipqw ny pu`qrW dy nwl Awpxy nwdI pu`qrW (Kwlsy) kurbwn kIqw[gMij-ShIdW ivc AlHw Xwr KW jogI jI ilKdy hn:

    b`s eyk ihMd myN qIrQ hY, XwqRw ky ilXy[ktwey bwp ny b`cy jhW, Kudw ky lIey[cmk hY imhr kI cmkOr! qyry z`roN myN[XhI sy bn ky sqwry gey smw` ky ilXy[

    cmkOr dI gVHI dw ivl`Kx ieiqhwscmkOr dI gVHI dw ivl`Kx ieiqhwscmkOr dI gVHI dw ivl`Kx ieiqhwscmkOr dI gVHI dw ivl`Kx ieiqhwscmkOr dI gVHI dw ivl`Kx ieiqhws (s&w 31 dw bwkI ih`sw)(s&w 31 dw bwkI ih`sw)(s&w 31 dw bwkI ih`sw)(s&w 31 dw bwkI ih`sw)(s&w 31 dw bwkI ih`sw)

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    37/96

    gurmiq pRkwS 37 dsMMbr 2011

    pIr murIdw iprhVI dw su`cw moqIpIr murIdw iprhVI dw su`cw moqIpIr murIdw iprhVI dw su`cw moqIpIr murIdw iprhVI dw su`cw moqIpIr murIdw iprhVI dw su`cw moqI ShId BweI moqI rwm jI ShId BweI moqI rwm jI ShId BweI moqI rwm jI ShId BweI moqI rwm jI ShId BweI moqI rwm jI

    -fw. jgjIvn isMG* ShIdW dI DrqI PiqhgVH swihb ivKy sQwipq gurduAwrwTMfw burj swihb dw is`K ieiqhws AMdr Awpxw ivSyS sQwn hY[ies ieiqhwisk sQwn nwl juVIAW bhuq hI Aihm is`K ShIdWdIAW XwdW Aqy qsvIrW ivc iek ivSyS Xwd gurU-Gr dy aus s`cy-s`ucy Aqy pRvwn cVHy murId BweI moqI rwm jI dI vI juVI hoeI hY[BweI moqI rwm jI ny AwpxI jwn dI pRvwh nw kridAW bVy dlyrwnwAMdwz nwl rwq dy hnHyry ivc lgwqwr iqMn idn TMfy burj ivc kYdmwqw gujrI jI Aqy Coty swihbzwidAW jl Aqy du`D ipAwaux dI

    v`fI syvw kIqI sI[ ieh syvw BweI moqI rwm jI ny aunHW iBAwnksimAW ivc kIqI jdoN mwsUm b`icAW Aqy aunHW dI ibrD dwdI mW TMfy burj ivc nzrbMd kr id`qw igAw sI[ ies dy is`ty vjoN srihMddy cwr-cuPyry v`sdy gurU-Gr dy murIdW/SrDwlUAW ivc au~T rhy rohAqy ivdroh BWpidAW fry hoey vzIr ^W duAwrw lokW AMdr sihmAqy dihSq pYdw krn dy mMqv nwl ieh AYlwn krvwieAw jw cu`kwsI ik jo vI AwdmI hkUmq dy bwgI sRI gurU goibMd isMG Aqy aus dyprvwr dI iksy vI qrIky mdd krn dI zurAq krygw aus prvwrsmyq kohlU ivc pIV id`qw jwvygw[

    BweI moqI rwm srihMd dy sUbydwr vzIr KW dy SwhI iklHy AMdrkwiem jylH dy lMgr ivc mulwzm sn Aqy aunHW dI m`uK izMmyvwrI ihMdU-is`K kYdIAW lMgr-pwxI Ckwaux dI sI[ so suBwivk hI BweI moqIrwm TMfy burj ivc kYd mwqw gujrI jI Aqy Coty swihbzwidAW leIjylH ivc iqAwr kIqw Bojn lY ky gey[ mwqw jI ny ies grIbW dwKUn incoV ky iek`TI kIqI mwieAw qoN iqAwr kIqw Bojn AwK kyvwps moV id`qw[* lYkcrwr, mwqw gujrI kwlj, PiqhgVH swihb[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    38/96

    gurmiq pRkwS 38 dsMMbr 2011

    BweI moqI rwm dy koml ihrdy AMdr gurU-Gr pRqI bVI AQwhSrDw, ipAwr Aqy siqkwr Bwvnw sI[ auh bVy duKI mn nwl GrpriqAw Aqy iPr ipAwr ivc Ajb dIvwngI BrI dlyrI, isdkidlIAqy byprvwhI vwlI AvsQw ivc vzIr KW dy BYA Aqy aus duAwrw

    Fwhy jwx vwly sMBwvI byikrk qS`dd dI iblkul pRvwh nw kIqI[ auhlgwqwr ibrD mwqw gujrI jI Aqy mwsUm b`icAW TMfy burj AMdrAwpxy Gr dw piv`qr jl Aqy du`D Ckwaux dI bwkmwl syvw krdwirhw[

    vzIr KW dy hukmW A`KoN proKy krn dw is`Dw mqlb mOqshyVnw sI[ AijhI siQqI ivc BweI moqI rwm jI ny ijvyN syvwkIqI, auh inrsMdyh kwbl-ey-qwrI& hY[ gurU-Gr dy ies SrDwlU nyswihbzwidAW Aqy mwqw jI dI Shwdq auprMq aunHW dIAW imRqk dyhWdy AMqm sskwr leI l`kVW iek`qr krn Aqy ies nwl sMbMiDq horpRbMDW leI dIvwn tofr m`l dI mdd vI kIqI[ swihbzwidAW Aqymwqw gujrI jI dI Shwdq Aqy AMqm sskwr qk BwvyN vzIr KW BweI moqI rwm dIAW bwgI gqIivDIAW bwry koeI ielm nhIN sI prsskwr qoN bwAd ijauN hI vzIr KW Awpxy KuPIAw qMqr AqymuKbrW qoN ies iksm dIAW gqIivDIAW dw pqw l`gw qW aus ny zulmdI A`q kridAW BweI moqI rwm jI smyq prvwr kohlU ivc pIVky ShId kr id`qw[ Shwdq pRwpq krky ij`Qy BweI moqI rwm nysrihMd dy ielwky dy gurU Gr dy murIdW dI lwj r`KI Aqy is`K sMgqWduAwrw bwbw moqI rwm hox dw v`fw mwx hwsl kIqw au~Qy AwpxynW (moqI) dI au~cqw Aqy su`cqw qy pUry auqridAW BweI gurdws jIduAwrw d`sI murIdI dI Asl krnI pRq`K kr ivKwieAw:

    murdw hoie murIdu n glI hovxw[swbru isdik shIdu Brm Bau Kovxw[ (vwr 3:18)

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    39/96

    gurmiq pRkwS 39 dsMMbr 2011

    Bgq sYx jI Bgq sYx jI Bgq sYx jI Bgq sYx jI Bgq sYx jI

    -fw. hrbMs isMG*Bgq sYx jI m`DkwlIn Bwrq Aqy BgqI lihr dy iek pRis`D

    Bgq hoey hn[ aunHW dy jIvn Aqy aunHW dI rcnw bwry koeI Tos AqyspSt vyrvy pRwpq nhIN[ mMinAw jWdw hY ik Awp jI Bgq kbIr jI,Bgq rivdws jI, Bgq pIpw jI Aqy Bgq DMnw jI dy smkwlI sn[hor Anyk sMq kvIAW vWg Awp jI ny vI kWSI dy rihx vwly BgqrwmwnMd jI qo N dIiKAw leI sI[ Awp jI jwq dy kiQq nweI sn[ies dy pRmwx sw BweI gurdws jI dIAW vwrW Aqy sRI gurU gRMQ swihbjI ivclI bwxI ivc iml jWdy hn[ sRI gurU gRMQ swihb jI ivc BgqsYx jI bwry pMj QW izkr AwieAw hY[

    Awm pRcilq prMprw Anuswr Bgq sYx jI bWDogVH (jW rIvw, mD

    pRdyS) dy rwjy rwm ishuM (bIr ishu M bwGylw) dy drbwrI syvk sn[iensweIklopIfIAw Aw& isKiezm Anuswr Awp jI dw smW 1300qoN 1411 eI: dy ivckwr dw hY[ BweI kwnH isMG jI nwBw, mhwn koSivc Bgq sYx jI bwry ilKdy hn ik Bgq sYx bWDv gVH (rIvw) dyrwjw rwjw rwm dw nweI (nOkr) sI[ rwmwnMd dw is`K ho ky iehswDUsyvw prwiex hoieAw Aqy au~c SyRxI dy BgqW ivc igixAw igAw,sYx dI vMS ies vyly rIvw ivc ivdXmwn hY[

    iek pRisD kQw Anuswr iek vwr ngr ivc kuJ sMq mhWpurS Awgey[ Bgq sYx jI swrI rwq aunHW dI syvw ivc lgy rhy[ rYx sbweIkIrqn dw rs mwxdy rhy[ iesy kwrn Awp jI AglI Blk rwjy dI

    syvw ivc hwzr nw ho sky[ Bgq sYx jI bhuq fry hoey sn ik A`j dIgYr-hwzrI dI pqw nhIN rwjw aunHW kI szw dyvygw? pr Agly idnjdoN Bgq sYx jI rwjy dI syvw ivc hwzr hoey qW rwjw bhuq pRsMn sI[aus ny Bgq sYx jI AwauNidAW hI ikhw ik mY quhwfI kl dI syvwkwrn bVI SWqI Aqy suK imilAw hY[ mYN quhw Fyr swrw ienwm dyxwcwhuMdw hW[ BweI gurdws jI iesy kQw AwDwr bxw ky ilKdy hn:

    * # 4840, Stret No. 44, Raghavpura Karol Bagh, New Delhi 110005. Ph.

    011-55742182.

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    40/96

    gurmiq pRkwS 40 dsMMbr 2011

    suix prqwpu kbIr dw dUjw isKu hoAw sYxu nweI[pRym Bgiq rwqI krY BlkY rwj duAwrY jweI[Awey sMq prwhuxy kIrqnu hoAw rYix sbweI[Cif n skY sMq jn rwj duAwir n syv kmweI[sYx rUip hir jwie kY AwieAw rwxY no rIJweI[

    swD jnW no ivdw kir rwj duAwir gieAw srmweI[rwxY dUrhMu sid kY glhMu kvwie Koil pYnHweI[vis kIqw hauN quDu Aju bolY rwjw suxY lukweI[prgtu krY Bgiq vifAweI] (vwr 10:16)

    BweI gurdws jI ny Bgq sYx jI bwry keI hor QwvW qy vI izkrkIqw hY[ BweI gurdws jI dIAW vwrW ivcoN Bgq sYx jI dI au~cI qysucI S^sIAq dy, ijhVI ik rb dy rMg ivc rMgI hoeI hY, dy drSnhuMdy hn[

    Bgq sYx jI bwry iqMn mq pRcilq hn[ iek qW ieh ik Awp

    ibdr, mhwrwStr dy rihx vwly sn qy Awp sMq igAwnySvr dy cylysn[ ies m`q dw AwDwr ieh d`isAw jWdw hY ik mhwrwStr ivc AjyvI Bgq sYx jI dy keI mrwTI ABMg (Bjn) pRcilq hn[

    dUjw mq ieh hY ik Awp jI pMjwb dy rihx vwly sn qy Awp jIdw jnm ipMf sohl izlHw sRI AMimRqsr ivKy hoieAw sI[ Awp jI dyipqw dw nwm sRI mukMd rwey Aqy mwqw dw nwm jIvnI dyvI sI[ AwpjI dI pqnI dw nwm sRImqI swihb dyvI disAw jWdw hY[ Bgq sYxjI dw iek dyhu rw pRqwbpurw jlMDr ivc siQq hY[ aunHW dy nwm dwsYx swgr gRMQ dI rcnw ieQy hI kIqI dsI jWdI hY[ ies dy bwvjUdvI aunHW dy pMjwb nwl sMbMiDq hox dy koeI Tos sbUq Aqy pRmwixq sbUq

    auplbD nhIN[ pr aunHW bwry Awm pRcilq Aqy lok pRmwixq DwrnwiehI hY ik Awp rIvw (bWDvgVH) dy rwjy dy SwhI syvk (nweI) sn[BweI gurdws jI dIAW vwrW ivc AweI swKI Aqy sMq nwBw suAwmIduAwrw ricq Bgq mwlw dy AwDwr qy sYx Bgq jI nwl juVI Gtnwiesy rwjy dy mihlW ivc vwprI sI[ ies Gtnw mgroN rIvw dw rwjwvI Bgq sYx jI dw iSS bx igAw sI[

    sRI gurU gRMQ swihb ivc drj Bgq sYx jI bwry ivcwr aunHW dIvifAweI pRgt krn leI bhuq mh`qqw rKdy hn[ sRI gurU Arjn dyv

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    41/96

    gurmiq pRkwS 41 dsMMbr 2011

    pwqSwh jI &rmwauNdy hn:sYnu nweI buqkwrIAw Ehu Gir Gir suinAw]ihrdy visAw pwrbRhmu Bgqw mih ginAw] (pMnw 487)

    Bgq rivdws jI, Bgq sYx jI pRisD BgqW dI SyRxI ivcigxdy hn[ Awp jI ilKdy hn ik ieh Bgq, pRBU BgqI Aqy aus dyismrn kwrn hI ies sMswr-swgr qoN qr gey hn:

    - nwmdyv kbIru iqlocnu sDnw sYnu qrY]kih rivdwsu sunhu ry sMqhu hir jIau qy sBY srY] (pMnw 1106)

    - auAw Aausr kY hau bil jweI]AwT phr Apnw pRBu ismrnu vfBwgI hir pWeI]1] rhwau]Blo kbIru dwsu dwsn ko aUqmu sYnu jnu nweI]aUc qy aUc nwmdyau smdrsI rivdws Twkur bix AweI]1]

    (pMnw 1207)hor BgqW vWg Bgq sYx jI vI iek Akwl purK (inrMkwr) dI

    bMdgI qy aupwsnw ivc lg gey[ aunHW dI bwxI ivc inrgun inrMkwrqy inrMjn dI BgqI qy aus dy ismrn qy zor idqw igAw hY[ pRBU dysrUp bwry Awp jI ny AwpxI bwxI ivc ieh Sbd vrqy hn hir,kmlwpiq, inrMjn, pUrn, prmwnMd, mdn mUriq, BY qwir, goibMd qyrwjw rwm[ prmwnMd aus dw AwnMd rUp hY qy inrMjn Sbd (mwieAwAwid qoN inrlyp) inrgux rUp drswauNdw hY[ Bgq sYx jI Anuswr auhprmwqmw srb ivAwpk hY, AwnMd srUp hY qy auh kyvl BgqI duAwrwhI pwieAw jw skdw hY[ mnuK dw AwdrS vI pRBU BgqI Aqy aus dygux gwauxw hY[ aus dI pR wpqI leI iksy ivKwvy dI AwrqI dI loVnhIN[ Bgq sYx jI dw iek Sbd sRI gurU gRMQ swihb jI ivc drj hY:

    DUp dIp iGRq swij AwrqI] vwrny jwau kmlw pqI]1]mMglw hir mMglw] inq mMglu rwjw rwm rwie ko]1] rhwau]aUqmu dIArw inrml bwqI] quhI inrMjnu kmlw pwqI]2]rwmw Bgiq rwmwndu jwnY] pUrn prmwndu bKwnY]3]mdn mUriq BY qwir goibMdy] sYnu BxY Bju prmwndy]4]2]

    (pMnw 695)Bgq sYx jI ies Sbd rwhIN rsmI AwrqI Aqy AwrqI leI

    (bwkI s&w 57 qy)(bwkI s&w 57 qy)(bwkI s&w 57 qy)(bwkI s&w 57 qy)(bwkI s&w 57 qy)

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    42/96

    gurmiq pRkwS 42 dsMMbr 2011

    ijn pRy m kIEijn pRy m kIEijn pRy m kIEijn pRy m kIEijn pRy m kIE

    -s. rUp isMG*ijn pRy m kIE iqn hI pR B pwieE sR I gurU goibM d isM G jI

    aucwrq pwvn bwxI q pRswid svXy coN nOvyN bMd qy AwDwirq hY[ iesivSy bwry ivcwr krn qoN pihlW smu`cI bwxI bwry sMKyp jwxnw zrUrI hY[pRBU mihmw qy sv`Xy pRis`D ihMdI CMd hY[ q pRswid svXyy AMimRq sMcwr smyNpVHI jwx Aqy inqnym dI bwxI hY[ ies dw pwT AMimRq vyly krn dImrXwdw hY[ svXyy bwxI dw nW hY qy q pRswid mMgl hY ijvyN sRI gurU gRMQswihb c mUl mMqr, mMgl rUp c AMikq hY, ijs dw ArQ hY ieh rcnwmYN qyrI ikrpw nwl aucwrn kr irhw hW[ q pRswid svXyy bwxI bYrwgmeIhY[ ies bwxI c sRI gurU goibMd isMG jI spSt krdy hn ik mYN boDI,iBkSU, jogI, bRhmcwrI, sUrmy, dYNq AnykW mqW dy smUh, vK-vK m`q-

    m`qWqr dyKy hn jo Awpxy-Awpxy krmkWfW ivc aulJy hoey hn pr iksypws pRBU-pRym ipAwr SrDw nhIN[ sMswr qy ivcridAW jykr mnu`K pwshzwrW sjy-svwry hwQI-GoVy hox, rwjy-mhwrwjy Aw ky slwmW krn qW vIkI hY? AMq qW vI nMgy DV jwxw pvygw[ jykr mnu`K dyS-dySWqrW ij`q lvy, aus kol AYSo-ieSrq dw byAMq swmwn hovy iPr vI mOq ny AMq Gyr lYxw hY qy sB kuJ ieQy hI rih jwxw hY[ qIrQ, dwn-puMn,smwDIAW lgw ky Drm gRMQ pVH lvy, paun-AwhwrI ho jwvy qW vI pRBU pRymibn iek rqI dw nhIN[ jykr iksy pws bhwdr XoDy hox, ijhVy phwVWij`fy duSmx vI hrw skx, pr AMq KwlI hQ hI jwxw pvygw[ mwlkpRBU dy dr qy sB mMgqy hn[ prmwqmw jpx vwly hI suK pwauNdy hnBwvyN jl, Ql jW AkwS ivc hox[ jykr ckrvrqI rwjw hovy, swrIisRStI dw rwjw hovy, kroVW qIrQW qy ieSnwn kry, byAMq dwn kry,AnykW ivAwh kry, bRhmw, ivS, mhyS sB kwl dy vs hn[ kyvl auhIjnm-mrn qoN bcy hn jo jnm-mrn qoN rihq pRBU hr smyN Xwd krdyhn[ iDAwn nwl suxo, idKwvy dy Drm-krm sB ivArQ hn[ prmwqmwqW aus imlygw ijhVw isrjxhwr qy isrjxw iek smwn vyKygw,

    * fwierYktr, is`K ieiqhws rIsrc borf, sRI AMimRqsr[ mo: 98146-37979

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    43/96

    gurmiq pRkwS 43 dsMMbr 2011

    mMnygw, svIkwrygw qy siqkwrygw[ pr hYrwnI hY ik kuJ lok gl c pQrleI iPrdy hn[ kuJ pUrb,p`Cm dI idSw dy Brm c Psy hn Aqy kuJbu`q pUjw qy kuJ imRqkW dI pUjw c msq hn[ ies qrHW bhum`ulw jIvnivArQ pwKMfW, ByKW Aqy idKwivAW c brbwd kr rhy hn[ prmwqmw pwaux leI kyvl pRym-BgqI dy mwrg qy hI clxw pvygw[ pRIqmpRwpqI dy pRcilq swDnW dw hvwlw idMidAW gurU jI ny pRym dy swDn qyswDnW pRmu`Kqw qy pRvwngI id`qI hY[ nOvW svXw hY :

    khw BXojodoaU locn mUMd kY bYiT rihE bk iDAwn lgwieE]nHwq iPirE lIey swq smudRin lok gXoprlok gvwieE]bws kIE ibiKAwn soN bYT kY AYsy hI AYsy su bYs ibqwieE]swcu khoN sun lyhu sBY ijn pRym kIE iqn hI pRB pwieE]9]29]

    (Akwl ausqq)swry iDAwn nwl suxo, r`b nw qW smwDIAW lgwaux, nw hI qIrQ

    BRmx krn nwl imldw hY Aqy nw hI jMgl ivc vws krn nwl prmwqmw

    dI pR wpqI huM dI hY[ prmwqmw dI pR wpqI iksy pwKM f, By K, idKwvy,pihrwvy nwl vI nhIN huMdI, pRwpqI dw swDn iek hI hY ik pRym dy mwrgqy c`lo[ r`b dI pRwpqI ^wlk qy ^lkq nwl ipAwr krn nwl hIhovygI[

    pRym sMsikRq ipCokV vwlw Sbd hY, ijs dI vrqoN sRI gurU gRMQswihb, dsm gRMQ qy BweI gurdws jI dIAW vwrW c vwr-vwr hoeI hY[pRym Sbd dI vrqoN qoN ies dy mh`qv dw AMdwzw hI lgwieAw jw skdwhY[ sRI gurU gRMQ swihb c pRym Sbd vK-vK Sbd-joVW ijvyN pRym165 vwr, pRymu 43 vwr qy pRyim 20 vwr AwieAw hY[ pRym Sbd

    sRI gurU goibMd isMG jI dI pwvn bwxI c 108 vwr AwieAw hY AqypihlI vwr nOvy sv`Xy ivc ieh Sbd AMkq hY[ ies pMgqI c hIq`qswr id`qw igAw hY[ pUrn pRym dy pRBwv ibnW, iksy ny prmwqmw pRiqSTw, siqkwr sihq iks ny pR wpq kIqw hY! Bwv pRy m qo N ibnWprmwqmw dI pRwpqI sMBv nhIN:

    pUrn pRym pRBwau ibnw piq isau ikn sRI pdmw piq pwey]pRym dy ArQ ipAwr, sunyh, muh`bq, pRIq qo N ley jWdy hn[ pRym

    ipR DwqU qoN bixAw hY ijs dw ArQ hY, idl Bw jwx vwlw ipAwr-

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    44/96

    gurmiq pRkwS 44 dsMMbr 2011

    pRym quhwfy bolW, nzr, Kwx-pIx, pihrwvy qoN vI pRgt huMdw hY[ jIv prmwqmw dI AMS hY pr jnm krky Awqmw rUp c prmwqmw qoNiv`CiVAw hY[ ivCoVw sMswr dy du`KW coN pRmu`K hY[ ivCVy hoey mwnv pRBU-prmwqmw nwl imlx leI vK-vK m`qW ny v`K-vK ivDIAW inrDwirqkIqIAW hn[ ies rcnw c sRI gurU goibMd isMG jI ny v`K-vK ivDIAWdw izkr kridAW, pRBU imlwp dw FMg pRym dw mwrg d`isAw hY[ pRym hIiek AYsw hiQAwr hY ijs nwl mnu`K ny KUMKwr jIv-jMqUAW, jwnvrW qyvsIkwr kIqw hY[ jo pRym nwl prmwqmw ismrdw hY auh imlwp dw su`KpRwpq kr lYNdw hY[ BweI gurdws jI sp`St krdy hn:

    joismrih nr pRym isau phucY drbwrw [ (vwr 41-18) jd pRym dI iKc mwlk nwl bx jWdI hY qd ieh qoiVAW tu`tdI

    nhIN[ CifAW Cu`tdI nhIN:mU lwln isau pRIiq bnI] rhwau]qorI n qUtY CorI n CUtY AYsI mwDoiKMc qnI]1] (pM nw 827)

    gurU nwnk swihb jpu jI swihb ivc Awp hI svwl krdy hn ikmUMh qoN iks qrHW dy bol boly jwx ik mwlk nwl bx Awvy? juAwb vI AwphI dy rhy hn ik jykr aus dy nwm dI vifAweI ivcwr kIqI jwvy qWswfI pRIqm nwl pRIq bx AwauNdI hY[ pRBU-prmwqmw sdw iQr rihxvwlw hY, aus dy inXm vI Atl hn[ aus dI BwSw pRym hY[ pRym bol hIaus nwl imlwp dy swDn hn:

    swcw swihbu swcu nwie BwiKAw Bwau Apwr]muhOik bolxu bolIAY ijqu suix Dry ipAwru]AMimRq vylw scu nwau vifAweI vIcwru] (pM nw 2)

    pr ieh bol idl qo N hoxy cwhIdy hn nw ik idmwg qo N, AwpxIisAwxp-cqurweI nwl pRIqm nwl pRIq nhIN bxdI[ ijnHW dy mn ivchor qy mu`K ivc hor bol hn auh k`cy hn:

    idlhu muhbiq ijMn@ syeI sicAw]ijn@ min horu muiK horu is kWFy kicAw]1] (pM nw 488)

    pRBU dw dUsrw nW pRym hY[ pRym jzbw hY, kbzw nhIN, ijs AnuBvkIqw jw skdw hY, ibAwn nhIN[ pRym dI iKc hryk ivc huMdI hY[ swrwbRihmMf pRym dI iKc dw bJw hoieAw pRym Kyf, Kyf irhw hY[ sUrj, cMd,

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    45/96

    gurmiq pRkwS 45 dsMMbr 2011

    qwry, DrqI, jIv-jMq, sB pRym dI Kyf ivc bDy hoey hn[ pRym, pRIq dwjzbw hr ienswn c huMdw hY[ pRym izMdgI hY[ ijs ivAkqI ivc pRym-ibrhw vYrwg dw jzbw nhIN auh qW iek loQ hY[ Bgq &rId jI kQnkrdy hn:

    PrIdw ijqu qin ibrhu n aUpjY soqnu jwxu mswnu] (pM nw 1379)ieh pRym-pRIq dI rIq kudrqI hox krky sMswirk vI hY qy smwijk

    vI[ sMswr dw hr jIv iksy nw iksy rUp ivc iksy dUsry pRym krdw hY[pRym dy v`K-vK pDr hn qy aumr dy pMD nwl pRym-sMbMD qy siQqI bdldIrihMdI hY[ pRym dw iezhwr kyvl mwnv jwqI hI nhIN krdI sgoN sMswrdw hr jIv-jMqU, jwnvr qy bnspqI pRym dw pRgtwA iksy nw iksy rUpivc krdI hY[ AiDAwqimk, smwijk, sMswirk pDr qy pRIqm nwlpRIq krn c rMg, nsl, jwq, Drm, Kyqr, Kwx-pIx, pihrwx, ilMgqy aumr Byd Awid bMDn nhIN bxdy[ pRIqm dI pRwpqI vwsqy pRymI leIkoeI vI muSkl-musIbq, rukwvt nhIN, sB hulws hI hulws hY[ pRym-

    pujwrI sMswirk, smwijk bMDnW qoN injwq pRwpq kr Brm, ByK, pwKMfidKwvy qoN suqMqr ho, idKwvy dI BgqI, is&q-slwh, jp-qp, qIrQ,vrq Awid sB bykwr jwxdw hY[ aus XkIn ho jWdw hY ik kyvl qykyvl gurU dy mwrg qy cilAW hI pRIqm dy dyS dI sYr ho skdI hY[ jIv-jMqUAW dI pRym khwxI BweI gurdws jI drswauNdy hn:

    dIpk hyqu pqMg dw jl mIn qrMdw [imrgu nwd ivsmwdu hY Bvr kvil vsMdw [cMd ckor prIiq hY dyiK iDAwnu DrMdw [ckvI sUrj hyqu hY sMjogu bxMdw [

    nwir Bqwr ipAwru hY mW puqu imlMdw [Awpy Awip vrqdw gurmuiK prcMdw]17] (vwr 2:17) pRym c k`cy GVy qy qirAw jw skdw hY[ pRIqm dI pRwpqI vwsqy

    murId murdw Kwx, mINh-hnyrI, hnyry c k`cI kMD auswrn, buFypy cswlW bDI gwgr Fox, q`qI qvI qy bYTx, dyg c aubwly Kwx, Awry dydMidAW, crKVI qy cVHn Awpxy bicAW dIAW botIAW dy hwr glW cpvwaux, nyijAW qy tMgwaux qy KMfy dI Dwr qy c`lx leI iqAwr ho jWdwhY[ pRym-pujwrI qW sMswirk szwvW coN vI svrgI su`K pRwpq kr lYNdw

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    46/96

    gurmiq pRkwS 46 dsMMbr 2011

    hY[ bs Srq kyvl pujwrI dI iek hI huMdI hY ik aus dI pRIqm qoN dUrInw pvy[ pRIq-pRym dw vxjwrw pRIqm dw sdw hwzr-nwzr rihxw locdwhY[ ies qrHW hI smwijk-sMswirk pRIq gwQw BweI swihb rUpmwnkrdy hn:

    lylY mj AwskI chu ckI jwqI [soriT bIjw gwvIAY jsu suGVw vwqI [ssI puMnU dosqI huie jwiq AjwqI [myhIvwl nosohxI nY qrdI rwqI [rWJw hIr vKwxIAY Ehu iprm prwqI [pIr murIdw iprhVI gwvin prBwqI]1] (vwrW 27:1)

    pRym-pujwrI pRIqm dy imlwp leI ibKVy rwhW dw vI pWDI bxdw hY[ivCoVy rUpI drd Gt krn vwsqy auh imlwp rUpI mlHm dI vrqoNkrdw hY[ ijvyN sMswirk qOr qy suhwgx dw su`K mwxn vwsqy suhwgx vwlygux gRihx krny pYNdy hn[ pRym-pujwrI pRIqm dw Aqw-pqw iksy pwsoN

    pu`Cx dI loV nhIN pYNdI, nw koeI Aw ky dsdw hI hY[ kIVIAW, pqMigAW koeI imTws qy dIpk dw pqw nhIN drswauNdw, auh Kud hI Bwl lYNdyhn[ BweI gurdws jI spSt krdy hn:

    pUCq pQik iqh mwrg n DwrY pig,pRIqm kY dys kYsy bwqnu ky jweIAY [pUCq hY bYd Kwq AauKd n sMjm sY,kYsy imtY rog suK shj smweIAY [pUCq suhwgn krm hY duhwgin kY,irdY ibibcwr kq ishjw bulweIAY [

    gwey suny AWKy mIcY pweIAY n prmpdu,gur aupdysu gih jau lau n kmweIAY]439] (kib q svXy)pRBU-prmwqmw pRym srUp vI hY[ jykr vwihgurU pRym rUp jwx ky

    aupwsnw kIqI jwvy qd vYr, ivroD, eIrKw, dvYS, haumY, hMkwr, udI-KudgrzI sB ^qm ho jWdy hn[ AijhI AvsQw c pRym-pujwrI, pRymIpRIqm nwloN Awpxy Awp vK nhIN smJdw:

    Awpy pRIiq pRym prmysuru krmI imlY vfweI]2] (pM nw 1330)iPr pRIqm-pRBU hwzr-nwzr nzrIN AwauNdw hY ijvyN ckvI sUrj

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    47/96

    gurmiq pRkwS 47 dsMMbr 2011

    nwl pRIq hY, ies pRIq ivc dUrI koeI smisAw nhIN; sgoN ckvI sUrj AMg-sMg jwxdI hY:

    ry mn AYsI hir isau pRIiq kir jYsI ckvI sUr]iKnu plu nId n soveI jwxY dUir hjUir] (pM nw 60)

    ijs pws pRIq dI icxg nhIN mnuK swh-sqhIx, kmzo r qyimrqk dy smwn hY BwvyN ik auh sMswirk qOr qy sun`Kw, vfw KwndwnI,isAwxw qy cotI dw igAwnI jW Dnvwn vI ikauN nw hovy:

    Aiq suMdr kulIn cqur muiK i|AwnI DnvMq]imrqk khIAih nwnkw ijh pRIiq nhI BgvMq]1] (pM nw 253)

    pr gurbwxI c ieh Sbd sDwrn ArQW ivc nhIN vriqAw igAw,AiDAwqimk ArQW ivc hI ies Sbd dI vrqoN hoeI hY[ pRym dI KyfsMswirk pDr qy KyfxI bVI Aswn qy suKwlI lgdI hY pr AiDAwqimkp`Dr qy ieh KMfy dI Dwr qy c`lx smwn hY[ qd vI ijnHW dw pRym pRIqmnwl bx jwvy auh iPr ivCoVw nhIN J`l skdy:

    vYswiK DIrin ikau vwFIAw ijnw pRym ibCohu] (pMnw 133) pRym sQUl rUp c vI huMdw hY qy sU m rUp ivc vI[ smwijk irSqy-

    nwiqAW c pRym iek pRmu`K kVI hY[ iesqrI purK dy sMbMD vI pRym qyinrBr hn[ ieh pRym kyvl vwSnw pUrqI nhIN ies ivc sU^m imlwpdw AnuBv vI hY[ pqI pqnI iek hI srIr dy do AMg hn jo iv`CVy hoxkrky imlxw locdy hn[ iek hox dw AnuBv-Aihsws hI Asl imlwphY[ pqI prmwqmw hY qy pqnI jIv-iesqrI[ ieh imlwp vI ivsmwddy iCn huMdy hn ijnHW ivAkq nhIN kIqw jw skdw[ kwm dI sMswirkibrqI vwsnw hY qy AiDAwqimk ibrqI pRym hY[

    pRo. pUrn isMG dy kQn Anuswr suAwrQ dI Bwvnw AMdr vwsnw hYvwnhY[ hYvwn dI mOq ho jWdI hY qW aus ivcoN inrol pRym vsx lg jWdw hY[pRym koeI lYx-dyx dw vpwr nhIN; ieh Bog-ivlws vI nhIN, ieh qWimlwp hY, Aijhw pRym hI pRymw-BgqI c qbdIl ho jWdw hY[ pRym dohWc pYdw huMdw hY iPr iml ky iek ho jWdw hY[ pRym dw ivSw sdIAW purwxwhuMdw hoieAw vI hr smyN nvIn hY[ pRym vrqmwn dI BwSw hY[ pRym pRgtwaux leI gurbwxI c bhuq swrIAW audwhrxW hn ijvyN pwxI qykMvl, jl qy du`D, pwxI qy mClI, cwiqRk qy pwxI, ckvI qy sUrj Awid[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    48/96

    gurmiq pRkwS 48 dsMMbr 2011

    gurbwxI spSt sMkyq krdI hY:- ry mn AYsI hir isau pRIiq kir jYsI jl kmlyih] (pM nw 59)- ry mn AYsI hir isau pRIiq kir jYsI jl duD hoie]

    Awvtxu Awpy KvY duD kau Kpix n dyie] (pM nw 60)pRym qy moh c bhuq AMqr hY, pr AsIN lokW ny ienHW donW iek

    hI smJ ilAw hY[ moh ivkwr hY pr pRym inrMkwr imlx dw swDn hY[mo h qoVdw hY, pRy m joVdw hY[ mo h pMj ivkwrW kwm, kRo D, loB, moh,AhMkwr c Swml iek ivkwr hY pr pRym sdgux hY[ moh qW KUh hY, ijsiv`coN inklxw muSkl hY, sMswirk, prvwrk moh qW dldl dI inAweINhY ijs ivcoN swbq inklxw sUrimAW dw krm hY:

    pMkju moh pgu nhI cwlY hm dyKw qh fUbIAly]1] (pM nw 12)gurbwxI dI inmnilKq pMkqI ienHW SbdW inKyV ky smJwauNdI

    hY:jau hm bWDy moh Pws hm pRym bDin qum bwDy]

    Apny CUtn kojqnu krhu hm CUty qum AwrwDy]1] (pM nw 658)moh c kbzy dI Bwvnw hY[ pRym c iqAwg dI ibrqI hY[ pRym c

    inmrqw, grIbI, smrpx dI Bwvnw hY, Awpw inCwvr krn dI gl hY[sMswr dy krqy imlx leI haumY, hMkwr dIAW dIvwrW qoVnw pvygw[pwKMfW, ByKW, ivKwvy dw iqAwg kr ky, pRym dy mwrg qy c`l ky krqy dIkudrq ipAwr kridAW iekimk hoxw hY, ieh ies pwvn pMkqI dwpRym sMdysrw hY[ swihby-kmwl sRI gurU goibMd isMG jI dw pRBU-prmwqmwpRym srUp hY:

    j`qR q`qR idsw ivsw huie PYilE Anurwg]80] (jwpu swihb)

    hr mwnv suK, SWqI, sihj locdw hY[ ies locw dw sroq kyvl qykyvl pRym hI hY[ pRym imlwp dw swDn hY[ imlwp c su`K hY[ ivCoVy cdu`K hY[ sMswirk suKW vwsqy AwpsI imlvrqn, pRym-ipAwr dI ijvyNzrUrq hY[ ies qrH W hI sdIv suK-SWqI, sihj, AnMd, KyVy vwsqypRymw-BgqI ieko ie`k rsqw, srl qy spSt pRIq dw mwrg hY, ijs ivcpRwpqI hI pRwpqI hY, Krcw, Kjl-KuAwrI koeI nhIN[

    sMpUrn qOr qy hr mwnv Dn, dOlq, UbsUrqI, qwkq, hkUmqAwid pRwpq krnw locdw hY pr ienHW dI pRwpqI nwl mnu`K s`uK nhIN

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    49/96

    gurmiq pRkwS 49 dsMMbr 2011

    nsIb huMdw, sgoN ieh cIzW mnu`K haumY ivc Psw ky hMkwrI bxw idMdIAWhn[ pRym c ieh SkqIAW vI nukswndyh nhIN, guxkwrI ho jWdIAW hn[SwhI mh`lW nwlo N JOpVI cMgI lgdI hY ij`Qy pRym hY[ pRym dw AihswspRIqm imlx nwl hMdw hY, ijs dy AMdr pIVw rUpI bYrwg pYdw nhINhuMdw, aus pRym rUp dvweI dI zrUrq nhIN[ pRym vwsnw nhIN[, vwsnwc kwm hY[ vwsnw AMDkwrmeI hY jd ik pRym pRkwSmeI hY[ pRym dy pRwpq hox dI pihlI Srq drSn, dUsrI ivcwr-crcw qy qIsrIipAwr hY[ pRym idl qoN huMdw hY, idmwg qoN nhIN[ pRym iek rwg hY jo kdyvI &nwh nhIN huMdw[ pRym dI pirBwSw qW pRym-pujwrI bulbul, Bm`kV,ckvI, cwiqRk qoN hI pu`CI jw skdI hY[ pRIqm-ipAwry nwl pRym dI sWJsRI gurU AMgd dyv jI ibAwn krdy hn:

    ijsu ipAwry isau nyhu iqsu AwgY mir clIAY]iDRgu jIvxu sMswir qw kY pwCY jIvxw]2] (pM nw 83)

    pRym-pRIq dw gIq sRI gurU Arjn dyv jI ny gw ky idKwieAw, jd

    auh q`qI-qvI qy cONkVw mwr ivsmwdI AvsQw c aucwrdy hn:qyrw kIAw mITw lwgY] hir nwmu pdwrQu nwnku mWgY] (pM nw 394)

    pRym bwdSwh qy iBKwrI iek smwn rUp jW drjy ivc huMdw hY[pRymI hukm nhIN krdw sgoN hukmI bMdw bxdw hY[ pRymI pRIqm dy suK vwsqyAwpw inCwvr kr dyNdw hY[ pRymI pyRm Cupw nhIN skdw[ pRym dI khwxIsRI gurU nwnk dyv jI qy BweI mrdwnw jI dI pRIq ivcoN pRwpq huMdI hY jdBweI mrdwnw jI kihMdy, qU inrMkwr dw fUMm, mYN qyrw fUMMm, ies ivc AMqrkI hY? gurbwxI c is`K Bwvnw ies qrHW pRgt kIqw igAw hY:

    qohI mohI mohI qohI AMqru kYsw] knk kitk jl qrMg jYsw]1]

    (pMnw 93)pRym iek nSw hY, umwrI hY, ivsmwdI Bwvnw hY, iKVwE hY, ijs mwixAw jw skdw hY, drswieAw nhIN jw skdw[ pRym dI umwrI pRwpqkrn vwsqy Awpw vwrnw pYNdw hY[ pihlI Srq hY AwpxI hoNd-hsqI qypihcwx pRIqm c AByd krnw[ pRym dI Kyf hor KyfW dy smwn jW swzWnwl nhIN KyfI jWdI[ ieh qW sIs Byt krn dI Kyf hY:

    jau qau pRym Kylx kw cwau] isru Dir qlI glI myrI Awau]iequ mwrig pYru DrIjY] isru dIjY kwix n kIjY]20] (pMnw 1412)

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    50/96

    gurmiq pRkwS 50 dsMMbr 2011

    s`cw pRym KudI dw iqAwg hY[ AYsy imlwp rUpmwn krnw hY ijsivc ivCoVy dI guMjwieS hI nhIN[ ieh AYsI kiSS hY jo qoiVAW vI tu`tdInhIN- CifAW vI CfI nhIN jWdI[ pwvn kQn hY:

    qorI n qUtY CorI n CUtY AYsI mwDoiKMc qnI]1] (pM nw 827)qlvwr ijMd-nrijMd dy tukVy-tukVy kr idMdI hY pr pRym-SkqI

    tukiVAW joV idMdI hY[ ihMdI dy kvI rhIm jI dw kQn hY ik pRym dyDwgy qoVnw nhIN cwhIdw[ jykr ieh tu`t jwvy qW ies ivc gMF pY jWdIhY-

    rihmn Dwgw pRym kw mq qoVy Jtkwey,qutY sy iPr n imly imly gwT pV jwey[

    pRym nw hI grz pUrqI hY, nw hI KudgrzI[ pRym qW pRIqm dIpRwpqI hY[ pRIqm dI Xwd hrdm hox nwl pRIqm dw rMg pRymI qy cVHjWdw hY[ pRymI c pRIqm vwly qy pRIqm c pRymI vwly gux qbdIl ho jWdyhn[ iPr ieh AvsQw Awpy gu r cylw vwlI ho in`bVdI hY[ ieh

    AvsQw hY ij`Qy gurU cyly nmskwr krdw hY[ ieh AvsQw hY, ijQy gurUipAwry pwsoN pRym rUpI AMimRq dI dwq mMgdw hY Awpxy Awp AByd krnleI[ sMswirk qOr qy ij`Qy bhuq ipAwr hovy au~Qy ie`ko brqn c KwxwKw ilAw jWdw hY pr AiDAwqimk qOr qy pRIqm dy pRym-ipAwr ivcie`ko bwty co N smu` cI lo kweI AMimR q CkwieAw jWdw hY[ pRy m csmrpx hY, lwlc nhIN[ bwbw &rId jI dy bcn hn:

    PrIdw jw lbu qw nyhu ikAw lbu q kUVw nyhu] (pMnw 1378)pRymI swh-sqhIx nhIN huMdw, auh hmySW cVHdI klw ivc ivcrdw

    hY[ pRIqm imlx vwsqy aus ivc ieqnI SkqI, Brosw qy svY-

    ivSvws huMdw hY ik koeI sMswirk rukwvt aus dy rsqy dw roVw nhIN bxskdI[ bwbw &rId jI dy pRym dy iB`jy bcn hn:PrIdw glIey ickVu dUir Gru nwil ipAwry nyhu]clw q iBjY kMblI rhW q qutY nyhu]24]iBjau isjau kMblI Alh vrsau myhu]jwie imlw iqnw sjxw qutau nwhI nyhu]25] (pMnw 1379)

    pRIqm nwl pRuym hox qy mnu`K hr smyN inMmw-inMmw hsdw hY, muskrwauNdwhY qy guxguxwauNdw hY[ pRym dI BwSw mUk hY, ies ilpI dy rUp c nhIN

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash Dec. 2011

    51/96

    gurmiq pRkwS 51 dsMMbr 2011

    iliKAw jw skdw[ pRym iek SkqI hY, BgqI hY jo do iek kr idMdIhY! pRymI AwSwvwdI huMdw hY[ AwSwvwdI hox krky hI auh muSkl-musIbq iKVy-m`Qy pRvwn kr, pRvwn cVHdw hY[ pRymI BogI nhIN huMdw, auh XogIbx jWdw hY, pRIqm nwl juV ky[ ipAwr kIqw nhIN jWdw, ieh ho jWdwhY[ pRym bzwrI vsqU nhIN, pRym KRIidAw nhIN jWdw blik pRym nwl sBkuJ pwieAw jw skdw hY[

    ijn pRym kIE iqn hI pRB pwieE.. c PYslw suxwieAw hY ik pRymhI SkqI hY, pRym hI BgqI hY , ijs nwl ipAwry imilAw jw skdw hY!prmwqmw pR wpqI dy pRcilq jitl swDnW dI pol KolHdy hoey gurU jIspSt krdy hn ik kI