“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

312

แนวทางพฒนาสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด เพอรองรบสงคมสงอายของประเทศไทย

Guidelines on Developing Elderly Care Centers of Provincial Administrative Organizations According to Support Aging Society in Thailand

ทพยวาร พาณชยกล1

Tipwaree Panichkul2

Abstract This research article presents the results of the study on “Guidelines on Developing Elderly Care Centers of Provincial Administrative Organizations (PAOs) according to Support Aging Society in Thailand” has objectives as 1) to study current operation 2) to study problems and obstacle of operations 3) to study opinions on developing Elderly Care Centers of PAOs. The study tool was questionnaire. The study contains 240 samples who work in Elderly Care Centers of PAOs. The data was analyzed by Statistical Package for the Social Sciences.

The study results were summarized as follows. The operation of Elderly Care Centers was found the overall management and the overall service management should be improved. The overall problems and obstacles of the management and the overall problems and obstacles of the service management were at the high level. The development of the management should start from personnel development and the development of the service management should start from accommodation for the elderly.

The recommendations to develop the management of Elderly Care Centers should focus on the personnel development because duty is on under pressure therefore should encourage them to understand the elderly’ nature. To develop the service management, should focus on accommodation for the elderly, especially different accommodations for different caregiving. Importantly, a variety of services should be offered e.g. the elderly’ day care service which will reduce abandon rates so the elderly will live with their families. Keywords : Aging Society, Elderly Care Centers, Provincial Administrative Organizations, Elderly Care Standards

บทคดยอ บทความวจยนนำเสนอผลการศกษา “แนวทางพฒนาสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด

เพอรองรบสงคมสงอายของประเทศไทย” โดยมวตถประสงค คอ 1) เพอศกษาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา ในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด 2) เพอศกษาปญหาอปสรรคในการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด 3) เพอศกษาความคดเหนตอการพฒนาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด การศกษาในครงนเปนการวจยเชงสำรวจ โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอ มกลมตวอยาง คอ ผปฏบตงาน

1 นกศกษาสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร 2 Master’s student, Faculty of Social Administration, Thammasat University, Thailand E-mail: fon_panichkul@hotmail.com

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

313

ในสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวดทวประเทศ จำนวน 12 แหง รวม 240 คน และวเคราะหขอมลทางสถตโดยใชโปรแกรมสำเรจรป SPSS

ผลการศกษา พบวา การดำเนนงานดานการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหาร สวนจงหวดในภาพรวมอยในระดบควรปรบปรง โดยเฉพาะดานดานสถานท ดานงบประมาณ และดานบคลากร และการดำเนนงานดานการจดบรการผสงอายอยในระดบควรปรบปรงเชนกน โดยเฉพาะดานสขภาพและการรกษาพยาบาล ดานทพกอาศย และดานการสงเสรมและสรางรายได สำหรบการศกษาปญหาและอปสรรคในการดำเนนงานดานการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด พบวามปญหาและอปสรรคอยในระดบมาก โดยเฉพาะดานงบประมาณ และการศกษาปญหาและอปสรรคในการดำเนนงานดานการจดบรการผสงอาย พบวา มปญหาและอปสรรค อยในระดบมากเชนเดยวกน โดยเฉพาะดานการสงเสรมและสรางรายไดสำหรบผสงอาย สำหรบการศกษาความคดเหนของผปฏบตงานตอการพฒนาการดำเนนงานดานการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชรา พบวาควรเรมจากการพฒนาบคลากรผปฏบตงานในสถานสงเคราะหคนชรา และดานการจดบรการผสงอายควรเรมจากการพฒนาทพกอาศยสำหรบผสงอาย

ขอเสนอจากการศกษา การพฒนาการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด ควรพฒนา ดานบคลากรเปนลำดบแรก เนองจากการทำงานกบผสงอายเปนการทำงานภายใตสภาวะกดดน จงควรสงเสรมและสนบสนนใหบคลากรมทกษะความรความเขาใจเกยวกบธรรมชาตของผสงอาย สำหรบการพฒนาการดำเนนงานดานการจดบรการผสงอาย ควรใหความสำคญกบการพฒนาทพกอาศยสำหรบผสงอายเปนลำดบแรก โดยเฉพาะการจดพนทพกอาศยสำหรบผสงอายทตองการการดแลในรปแบบทแตกตางกน และทสำคญควรพฒนารปแบบการใหบรการใหมความหลากหลายมากขน เชน การดแลผสงอายแบบเชาไป–เยนกลบ ซงจะมสวนสำคญตอการลดอตราการทอดทงผสงอาย คำสำคญ: สงคมสงอาย, สถานสงเคราะหคนชรา, องคการบรหารสวนจงหวด, มาตรฐานการสงเคราะหผสงอาย

บทนำ ประเทศไทยเปนประเทศหนงทเขาสสงคมสงวย (Aging Society) นบตงแตป 2547 เปนตนมา โดยมจำนวน

ประชากรอาย 60 ปขนไป มากกวารอยละ 10 ของประชากรท งหมด ในขณะทวยเดกและแรงงานลดลงเรอยๆ ซงสำนกงานสถตแหงชาต (2560) รายงานวาประเทศไทยจะเขาส “สงคมสงอายโดยสมบรณ” (Aged Society) โดยมประชากรอาย 60 ปขนไป มากกวารอยละ 20 ของประชากรทงประเทศ หรอมประชากรอายตงแต 65 ป มากกวารอยละ 14 ของประชากรทงประเทศ ในชวงป 2566-2567 และในป 2568 ประเทศไทยจะกลายเปน “สงคมสงอายอยางเตมท” (Super-Aged Society) โดยมประชากรอาย 65 ปขนไป มากกวารอยละ 20 ของประชากรทงประเทศ และภายในป 2571 ประเทศไทยจะมสดสวนผสงวยอาย 60 ปขนไป รอยละ 17.3 ถอเปนการเขาสยคสงคมสงวยอยางสมบรณ (Complete Aging Society) และภายในป 2581 ประเทศไทยจะมผสงอาย 65 ปขนไป ในสดสวนรอยละ 24.1 ซงเปนการเขาสการเปนสงคมสงวยระดบสดยอด (Super Aging Society) โดยสมบรณแบบ

สำหรบคำนยามของ “ผสงอาย” หมายถง บคคลทมอายตงแต 60 ปขนไป เปนวยทเกดการเปลยนแปลงมากมาย ทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ และสงคม บคคลวยนจงเปนวยทเปราะบาง และมกประสบปญหาความยากลำบากในการดำรงชวตอนเปนผลสบเนองมาจากความเสอมของรางกาย รวมทงปญหาสขภาพทโรคภยไขเจบรมเราไดงาย สงผลใหผสงอายตองตกอยในภาวะพงพงบคคลรอบขาง บคคลในวยนจงเปนวยทตองการความรกและการดแลเอาใจใสจากคนรอบขางมากกวาวยอนๆ สำนกงานสถตแหงชาต ไดทำการสำรวจประชากรสงอายในประเทศไทยครงแรกในป 2537 เพอเกบรวบรวมขอมลลกษณะทางประชากร เศรษฐกจ สงคม ภาวะสขภาพ การเกอหนน ตลอดจนลกษณะการอยอาศยของผสงอาย ดงน

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

314

3.6

6.37.7 8.6 8.7

10.8

0

5

10

15

2537 2545 2550 2554 2557 2560

ตารางท 1 แสดง จำนวนและรอยละของประชากรผสงอาย พ.ศ. 2537 2545 2550 2554 2557 และ 2560

ปทสำรวจ จำนวนผสงอาย รอยละ

2537 4,011,854 6.8

2545 5,969,030 9.4

2550 7,020,959 10.7

2554 8,266,304 12.2

2557 10,014,699 14.9

2560 11,312,447 16.7

ทมา : รายงานการสำรวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2560 โดยสำนกงานสถตแหงชาต

จากการสำรวจทง 6 ครงทผานมา สำนกงานสถตแหงชาต (2560) รายงานวา ประเทศไทยมสดสวนของผสงอายเพมขนอยางรวดเรว ประกอบกบววฒนาการทางการแพทยและสาธารณสขทเปนปจจยผลกดนใหประชากรมอายยนและ มสขภาพแขงแรงมากขน ซงถอเปนผลดตอคณภาพชวตของประชากรโดยรวม แตเมอประชากรสงอายมจำนวนเพมมากขน สงทตามมา คอ ปญหาทเกดขนจากสงคมสงวย โดยผสงอายเปนวยทมความเปราะบาง ตองไดรบการดแลและเอาใจใสจากคนรอบขาง แตปจจบนการพฒนาประเทศสการเปนประเทศชนนำดานเศรษฐกจ สงผลกระทบตอวถชวตของผสงอายอยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะการทำลายระบบความสมพนธในครอบครว ครอบครวไทยกลายเปนครอบครวขนาดเลกหรอครอบครวเดยวมากขน ซงแตกตางจากในอดตทเปนครอบครวขนาดใหญ หรอครอบครวขยายทประกอบไปดวยสมาชกหลากหลายวย ซงเมอครอบครวถกลดขนาดใหเลกลง บตรหลานแยกออกไปสรางครอบครวใหม หรออพยพยายถนฐานไปทำงานในเมอง ผสงอายจำนวนหนงจงมความจำเปนตองใชชวตตามลำพง ดงน

แผนภาพท 1 รอยละของประชากรสงอายทอยตามลำพงคนเดยวในครวเรอน

รอยละ

ทมา : รายงานการสำรวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2560 โดยสำนกงานสถตแหงชาต

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

315

จากแผนภาพขางตน จากการสำรวจของ สำนกงานสถตแหงชาต (2560) แสดงใหเหนวาประเทศไทยมแนวโนมประชากรสงอายทตองอยตามลำพงมากขน โดยนบตงแตป 2537 มผสงอายตองอยตามลำพง รอยละ 3.6 และเพมขนอยางตอเนองเปนรอยละ 10.8 ในป 2560 และมแนวโนมเพมขนเรอยๆ เมอเขาสสงคมสงอายโดยสมบรณ ซงจากสถตการอยอาศยโดยลำพงของผสงอายโดยไมมครอบครวใหการดแลดงกลาว ผสงอายจำนวนมากจงมความจำเปนตองเขามาอยในความดแลของภาครฐ โดยคาดหวงใหสถานสงเคราะหคนชราของรฐเปนทพงสดทายของชวต ภาครฐจงเขามามบทบาทในการดแลผสงอายแทนครอบครวมากขนเรอยๆ ซงบรการรปแบบหนงทมความสำคญสำหรบการยกระดบคณภาพชวตของผสงอายทประสบปญหาทางสงคม คอ การบรการสาธารณะในรปแบบสถาบนทเรยกวา “สถานสงเคราะหคนชรา”

นบตงแตสถานสงเคราะหคนชรากอตงขนเปนครงแรกในประเทศไทยในป พ.ศ. 2496 สถานสงเคราะหคนชรา ในประเทศไทยไดมพฒนาการทสำคญประการหนง คอ การถายโอนสถานสงเคราะหคนชรา จำนวน 12 แหง ในสงกด กรมประสงเคราะห (กรมพฒนาสงคมและสวสดการ) ใหกบองคการบรหารสวนจงหวด 10 จงหวด ในป พ.ศ. 2546 ซงไดแก สถานสงเคราะหคนชราบานลพบร (จงหวดลพบร), สถานสงเคราะหคนชราจนทบร (จงหวดจนทบร), สถานสงเคราะหคนชราบานนครปฐม (จงหวดนครปฐม), สถานสงเคราะหคนชราบานเฉลมราชกมาร (หลวงพอเปนอปถมภ) (จงหวดนครปฐม) , สถานสงเคราะหคนชราเฉลมราชกมาร (หลวงพอลำใยอปถมภ) (จงหวดกาญจนบร), สถานสงเคราะหคนชราบานธรรมปกรณ (โพธกลาง) (จงหวดนครราชสมา), สถานสงเคราะหคนชราบานธรรมปกรณวดมวง (จงหวดนครราชสมา) , สถานสงเคราะหคนชราบานบานมหาสารคาม (จงหวดมหาสารคาม) , สถานสงเคราะหคนชราบานเขาบอแกว (จงหวดนครสวรรค), สถานสงเคราะหคนชราบานวยทองนเวศม (จงหวดเชยงใหม), สถานสงเคราะหคนชราบานบานศรตรง (จงหวดตรง) และ สถานสงเคราะหคนชราบานอทอง–พนงตก (จงหวดชมพร) โดยอาศยตามความในพระราชบญญตกำหนดแผนและขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 เนองจากเหนวาองคการบรหารสวนจงหวดเปนองคกรปกครองสวนทองถนทมขนาดใหญและมศกยภาพสงในการจดบรการสาธารณะสำหรบประชาชนในแตละทองถน โดยปจจบน สถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวดมภารกจในการใหบรการผสงอายทประสบปญหาความทกขยากเดอดรอน เชน ผสงอายทยากไร ไมมทอยอาศย ประสบปญหาการดแลจากครอบครว ถกครอบครวทอดทง หรอไมมผอปการะเลยงด โดยเนนรปแบบการรบเขาดแล และจดสวสดการในสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหาร สวนจงหวด ซงมจำนวนทงสน 12 แหง ในพนท 10 จงหวด โดยเปนการพกอาศยในรปแบบสามญ ประเภทเดยว ซงผสงอายไมตองเสยคาบรการใดๆทงสน โดยบรการทจดใหผสงอาย ไดแก บรการดานปจจยส บรการตรวจสขภาพทวไป การรกษาพยาบาลเมอเจบปวย บรการทางดานกายภาพบำบด บรการใหคำแนะนำปรกษา บรการทางดานสงคมสงเคราะห กจกรรมนนทนาการ กจกรรมเสรมรายได บรการดานศาสนกจ บรการฌาปนกจ เปนตน (กรมสงเสรมการปกครองทองถน , 2548) จงถอไดวาเปนหนวยงานภาครฐทมภารกจโดยตรงในการจดสวสดการสำหรบผสงอาย ซงจากการประสบการณของผวจยซงเคยปฏบตงานในตำแหนงนกสงคมสงเคราะหในสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวดกาญจนบร เปนระยะเวลากวา 5 ป (ตงแต พ.ศ.2557–2562) และไดมโอกาสเดนทางไปแลกเปลยนประสบการณและศกษาดงานในสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวดในพนทอนๆ พบวาในหวงระยะเวลา 16 ป นบตงแตการถายโอนภารกจสถานสงเคราะหคนชราใหกบองคการบรหารสวนจงหวดนน สถานสงเคราะหคนชราประสบปญหาในการบรหารจดการองคกรและการจดบรการผสงอายในหลากหลายมต และมบทบาทในการพฒนาคณภาพชวตผสงอายคอนขางจำกด โดยเนนการใหบรการเชงตงรบในสถาบน ผานการแยกผสงอายออกจากครอบครวและรบเขาดแลในสถานสงเคราะหคนชราเพยงรปแบบเดยว ซงเมอมองในมตของการกาวเขาสสงคมสงอาย สถานสงเคราะหคนชราถกคาดหวงใหเปนองคกรสวสดการสงคมทมความเชยวชาญดานการจดสวสดการสำหรบผสงอาย สามารถจดสวสดการสำหรบผสงอายอยางครบทกมตความตองการ โดยไมจำกดเพยงแคการรบผสงอายเขารบบรการในสถานสงเคราะหคนชราเทานน แตหมายความรวมถงกลมเปาหมายท เปนผสงอายทวไป ในสงคมตามสทธทพงมในฐานะพลเมอง ซงหากสถานสงเคราะหคนชราไมไดใหความสำคญกบการพฒนารปแบบการใหบรการ

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

316

ใหสามารถตอบสนองความตองการของผสงอายทหลากหลายมากขน และไมไดใหความสำคญกบการพฒนาองคกรใหมความเหมาะสมกบยคสมยทเปลยนแปลงไป โดยเฉพาะประเดนการเตรยมความพรอมในการรองรบสงคมสงอาย ซงเปนประเดน ทสงคมกำลงใหความสนใจและเปนนโยบายหนงทรฐบาลกำหนดใหเปนวาระแหงชาตททกภาคสวนจะตองเรงดำเนนการ จะสงผลตอคณภาพชวตของผสงอายทเพมจำนวนมากขนเรอยๆ และจะกลายเปนประชากรสวนใหญของประเทศไทยในอนาคตอนใกลน

สถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวดจงควรใหความสำคญกบการพฒนาองคกรเพอรองรบสงคมสงอาย โดยเฉพาะการเขาสสงคมสงอายอยางเตมทภายในป 2568 ซงหากสถานสงเคราะหคนชราไมไดใหความสำคญกบการพฒนาองคกรใหพรอมกบการรองรบจำนวนผสงอายทเพมขนอยางตอเนองดงกลาว จะสงผลกระทบตอประชากรสงอาย ทมความตองการหรอมความจำเปนตองเขารบการสงเคราะหในสถานสงเคราะหคนชรา หรอหากสถานสงเคราะหคนชรา ไมสามารถรองรบจำนวนผสงอายทเพมขนอยางตอเนองไดนน จะสงผลใหผสงอายสวนหนงตองอยบานตามลำพงซงมความเสยงเปนอยางยงตออบตเหตทเกดขนไดงายในวยสงอาย หรอผสงอายสวนหนงตองกลายเปนกลายเปนคนไรบาน ซงจะกลายเปนปญหาสงคมทเรอรงตอไปในอนาคต

วตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด 2. เพอศกษาปญหาและอปสรรคในการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด 3. เพอศกษาความคดเหนตอการพฒนาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด

ขอบเขตการศกษา การศกษาในครงนมงศกษาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด

ใน 3 ประเดน คอ 1) ศกษาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด 2) ศกษาปญหาและอปสรรคในการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด 3) ศกษาความคดเหนตอการพฒนาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด

สำหรบขอบเขตดานประชากรทใชในการศกษา ผศกษาใชวธการประมาณขนาดตว อยางโดยใชสตรของ Taro Yamane จากจำนวนผปฏบตงานในสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด 12 แหง จำนวนทงสน 597 คน ไดกลมตวอยาง จำนวน 240 คน

ระเบยบวธการศกษา การศกษาในครงนเปนการศกษาเชงสำรวจ โดยการศกษาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการจดสวสดการ

สงคมสำหรบผสงอายของสถานสงเคราะหคนชรา และการวจยภาคสนาม โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล โดยแบบสอบถามแบงออกเปน 7 สวน ไดแก ขอมลทวไปของกลมตวอยาง, คำถามเกยวกบการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชรา, คำถามเกยวกบการจดบรการผสงอาย, คำถามเกยวกบปญหาและอปสรรคในการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชรา, คำถามเกยวกบปญหาและอปสรรคในการจดบรการผสงอาย , ความคดเหนเกยวกบแนวทางพฒนาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา และขอเสนอแนะในการพฒนาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา

สำหรบการวเคราะหขอมล ใชการวเคราะหขอมลดวยโปรแกรมสถตสำเรจรปสำหรบการวจยทางสงคมศาสตร (Statistical Package for Social Science: SPSS) โดยขอมลลกษณะทวไปของกลมตวอยาง (เพศ อาย ระดบการศกษา ตำแหนงงาน และอายงาน) ใชสถตเชงพรรณนาในการวเคราะห ไดแก คาความถ (Frequency) และคารอยละ (Percentage)

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

317

สำหรบขอมลดานการดำเนนการและปญหาอปสรรคในการดำเนนการของสถานสงเคราะหคนชรา ใชสถตเชงพรรณนา ในการวเคราะห ไดแก คาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard–Derivation)

ผลการศกษา

ขอมลของกลมตวอยาง เพศ กลมตวอยางรอยละ 60.8 เปนเพศหญง และรอยละ 39.2 เปนเพศชาย อาย กลมตวอยางรอยละ 32.1 มอายระหวาง 31–40 ป รองลงมามอายระหวาง 41–50 ป โดยคดเปนรอยละ

26.7 ป รองลงมารอยละ 21.7 มอายระหวาง 21–30 ป รองลงมารอยละ 15.4 มอายระหวาง 51–60 ป และรอยละ 4.2 มอายตำกวา 20 ป กลมตวอยางมอายเฉลย 38.4 ป

การศกษา กลมตวอยางรอยละ 49.4 จบการศกษาระดบปรญญาตร รองลงมารอยละ 15.4 จบการศกษาระดบอนปรญญา รอยละ 11.1 จบการศกษาสงกวาระดบปรญญาตร และรอยละ 5.1 จบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ตำแหนงงาน กลมตวอยางรอยละ 67.9 เปนพนกงานจาง และรอยละ 32.1 เปนขาราชการ อายงาน กลมตวอยางรอยละ 50 ปฏบตงานมาแลว 3–5 ป รองลงมารอยละ 20.8 ปฏบตงานไมถง 3 ป รองลงมา

รอยละ 14.6 ปฏบตงานมามากกวา 10 ป รองลงมารอยละ 10 ปฏบตงานมาแลว 7–10 ป และรอยละ 4.6 ปฏบตงานมาแลว 5–7 ป โดยมอายงานเฉลย 6.8 ป

การดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา การศกษาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา ซงแบงออกเปน 2 ดาน ไดแก 1. การศกษาการดำเนนงานดานการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชรา ซงแบงออกเปน 5 ดาน ไดแก ดานนโยบายและแผน ดานงบประมาณ ดานบคลากร ดานการปฏบตงาน และดานสถานทนน พบวา การบรหารจดการ ทสถานสงเคราะหสามารถดำเนนการไดด (มคาเฉลยการดำเนนการ รอยละ 60 ขนไป) จำนวน 2 ดาน คอ 1) ดานนโยบายและแผน (รอยละ 100) พบวาสถานสงเคราะหคนชรามการกำหนดวสยทศน พนธกจ ปรชญา วตถประสงค นโยบาย และมการกำหนดแผนการดำเนนงานในระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว และ 2) ดานการปฏบตงาน (รอยละ 76.4) พบวาสถานสงเคราะหคนชรามการกำหนดกระบวนการใหบรการเปนขนตอนอยางชดเจน มการกระจายอำนาจการตดสนใจใหกบบคลากร และมการตดตามและประเมนผลการปฏบตงานของบคลากรอยางเปนธรรม สำหรบการดำเนนงานทสถานสงเคราะหคนชราดำเนนการไดตำกวาเกณฑ (มคาเฉลยการดำเนนการตำกวา รอยละ 60) จำนวน 3 ดาน คอ 1) ดานสถานท (รอยละ 49.9) ซงพบวา สถานสงเคราะหคนชราไมสามารถจดสรรพนทพกอาศยสำหรบผสงอายไดอยางเพยงพอ และการคมนาคมหรอระบบการขนสงสาธารณะไมเอออำนวยตอการเขาถงสถานสงเคราะหคนชรา 2) ดานงบประมาณ (รอยละ 49.4) โดยพบวางบประมาณไมเพยงพอสำหรบการจดบรการสำหรบผสงอายในสถานสงเคราะหคนชราไดอยางเหมาะสม และการบรหารจดการงบประมาณไมมความโปรงใส และ 3) ดานบคลากร (รอยละ 42.8) พบวาการมอบหมายหนาทใหกบบคลากรของสถานสงเคราะหคนชราไมมความชดเจน บคลากรไมเพยงพอสำหรบใหบรการดแลผสงอายทงในเวลาราชการและนอกเวลาราชการ และสถานสงเคราะหคนชราไมสนบสนนใหบคลากรไดพฒนาทกษะ ความร และความสามารถ โดยมคาเฉลยการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชราในภาพรวมอยในระดบควรปรบปรง 2. การศกษาจดบรการผสงอาย คนชรา ซงแบงออกเปน 6 ดาน ไดแก ดานสขภาพและการรกษาพยาบาล ดานรายได ดานทพกอาศย ดานนนทนาการ ดานความมนคงทางครอบครวและสงคม และดานการสรางบรการและเครอขายเกอหนนนน การจดบรการผสงอายทสถานสงเคราะหคนชราสามารถดำเนนการไดด (มคาเฉลยการดำเนนการ รอยละ 60 ขนไป) จำนวน 3 ดาน คอ 1) ดานการสรางบรการและเครอขายเกอหนน (รอยละ 82.1) พบวาสถานสงเคราะหคนชรามการ

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

318

เปดโอกาสใหจตอาสาเขามาทำกจกรรมรวมกบผสงอาย มการสรางเครอขายกบหนวยงาน หรอองคกรตางๆเพอจดกจกรรมสำหรบผสงอาย และมการสงเสรมใหผสงอายไดตระหนกถงคณคาของตนผานกจกรรมการชวยเหลอสงคม 2) ดานความมนคงทางครอบครวและสงคม (รอยละ 74.5) พบวาสถานสงเคราะหคนชรามการจดกจกรรมเชอมความสมพนธระหวางผสงอาย ครอบครว และชมชน และมการประกอบพธกรรมทางศาสนาแทนครอบครวเมอผสงอายถงแกกรรม และ 3) ดานนนทนาการ (รอยละ 65.1) พบวาสถานสงเคราะหคนชรามการจดกจกรรมนนทนาการใหกบผสงอาย มการสงเสรมใหผสงอายรวมกลมหรอจดกจกรรมตามความสนใจ และมการจดสถานทหรอพนทสำหรบจดกจกรรมนนทนาการ สำหรบการจดบรการผสงอายทสถานสงเคราะหคนชราดำเนนการไดตำกวาเกณฑ (มคาเฉลยการดำเนนการตำกวา รอยละ 60) จำนวน 3 ดาน คอ 1) ดานสขภาพและการรกษาพยาบาล (รอยละ 49.0) โดยพบวาสถานสงเคราะหคนชรามการดแลรกษาอาการเจบปวยเบองตน มการปฐมพยาบาลขนพนฐาน และมการสงตอผสงอายเขารบการรกษาหรอเขารบการตรวจในสถานพยาบาล แตไมมการใหความรเกยวกบการรกษาสขภาพแกผสงอาย ไมมการกายภาพบำบดฟนฟสมรรถภาพทางดานรางกายแกผสงอาย และมเครองมอทางการแพทยททนสมยและจำเปนสำหรบการดแลสขภาพผสงอายไมเพยงพอ 2) ดานทพกอาศย (รอยละ 48.9) โดยพบวาสถานสงเคราะหคนชรามการแยกพนทพกอาศยสำหรบผสงอายชาย - หญงอยางชดเจน แตการจดพนทพกสำหรบผสงอายทปวยหรอมความจำเปนตองใหการดแลเปนพเศษไมเพยงพอ นอกจากนยงมการตดตงอปกรณอำนวยความสะดวกสำหรบการพกอาศยของผสงอายอยางไมเพยงพอ และมการจดระบบรกษาความปลอดภยอยางไมเพยงพอเชนกน และ 3) ดานการสงเสรมและสรางรายได (รอยละ 42.1) พบวาสถานสงเคราะหคนชราไมมการจดกจกรรมฝกอาชพเพอใหผสงอายไดใชเวลาวางใหเปนประโยชน ไมมการสงเสรมใหผสงอายใชภมปญญาหรอความสามารถในการสรางรายไดใหกบตนเอง และไมมการสงเสรมหรอใหความรแกผสงอายในการออมเงน โดยมคาเฉลยการจดบรการผสงอายอยในระดบควรปรบปรงเชนกน

ปญหาและอปสรรคในการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา จากการศกษาปญหาและอปสรรคของการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา ซงแบงออกเปนปญหาและอปสรรคดานการบรหารจดการองคกร และปญหาและอปสรรคดานการจดบรการผสงอาย สรปผลการศกษาได ดงน ปญหาและอปสรรคดานการบรหารจดการสถานสงเคราะหทพบมากทสด คอ ปญหาดานงบประมาณ มคาเฉลยเทากบ 4.2 รองลงมา คอ ปญหาและอปสรรคดานบคลากร มคาเฉลยเทากบ 4.0 ปญหาและอปสรรคดานนโยบายและแผน มคาเฉลยเทากบ 3.9 ปญหาและอปสรรคดานการปฏบตงาน มคาเฉลยเทากบ 3.7 และปญหาและอปสรรคดานสถานท มคาเฉลยเทากบ 3.7 โดยมคาเฉลยปญหาและอปสรรคดานการบรหารจดการเทากบ 3.9 มปญหาและอปสรรคดานการบรหารจดการอยในระดบมาก สำหรบปญหาและอปสรรคดานการจดบรการผสงอายทพบมากทสด คอ ปญหาและอปสรรคดานการสงเสรมและสรางรายได มคาเฉลยเทากบ 4.1 รองลงมา คอ ปญหาและอปสรรคดานความมนคงทางครอบครวและสงคม มคาเฉลยเทากบ 4.1 ปญหาและอปสรรคดานสขภาพและการรกษาพยาบาล มคาเฉลยเทากบ 3.9 ปญหาและอปสรรคดานท พกอาศย มคาเฉลยเทากบ 3.9 ปญหาและอปสรรคดานการสรางบรการและเครอขายเกอหนน มคาเฉลยเทากบ 3.9 และปญหาอปสรรคดานนนทนาการ มคาเฉลยเทากบ 3.8 โดยมคาเฉลยปญหาและอปสรรคดานการจดบรการผสงอายเทากบ 4.0 โดยมคาเฉลยปญหาและอปสรรคดานการจดบรการเทากบ 4.0 มปญหาและอปสรรคดานการจดบรการอยในระดบมากเชนกน

ความคดเหนตอการพฒนาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา การสำรวจความคดเหนของกลมตวอยางตอการพฒนาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา โดยใหกลม

ตวอยางจดลำดบความสำคญการดำเนนงานดานตางๆ ทเหนวาเปนปญหาเรงดวนทควรไดรบการพฒนา ผลการศกษามดงน 1. การบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชรา กลมตวอยางสวนใหญเหนวา ควรพฒนาดานบคลากรเปนลำดบแรก

ลำดบถดมาเหนวาควรพฒนาดานงบประมาณ, ดานสถานท, ดานนโยบายและแผน และดานการปฏบตงาน

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

319

2. การจดบรการผสงอาย กลมตวอยางสวนใหญเหนวา ควรพฒนาดานทพกอาศยเปนลำดบแรก ลำดบถดมา เหนวาควรพฒนาดานสขภาพและการรกษาพยาบาล, ดานนนทนาการ, ดานความมนคงทางครอบครวและสงคม, ดานการสงเสรมและสรางรายได และ ดานการสรางบรการและเครอขายเกอหนน

อภปรายผลการศกษา จากการศกษาพบประเดนทนาสนใจโดยเฉพาะประเดนการดำเนนงานทควรปรบปรงและพฒนาอยางเรงดวน โดยเปนการการดำเนนงานทมคาเฉลยตำกวา รอยละ 60 ดงน

การบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชรา ทมคาเฉลยการดำเนนงานตำกวา รอยละ 60 ไดแก 1. การบรหารจดการดานบคลากร จากการศกษา พบวา มคาเฉลยการดำเนนงาน รอยละ 42.8 โดยพบวา

สถานสงเคราะหคนชราประสบปญหาบคลากรในหลากหลายรปแบบ เชน มบคลากรไมเพยงพอสำหรบใหการดแลผสงอาย โดยเฉพาะบคลากรสายวชาชพหรอผ เชยวชาญในการปฏบตงานเฉพาะทาง เชน นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห นกกายภาพบำบด นกโภชนาการ ฯลฯ สอดคลองกบการศกษาของ จราลกษณ จงสถตมน และคณะ (2543) เรอง การประเมนสถานสงเคราะหคนชราของรฐ โดยศกษาเฉพาะกรณสถานสงเคราะห 3 แหง ไดแก สถานสงเคราะหคนชราขนาดใหญ สถานสงเคราะหคนชราขนาดกลาง และสถานสงเคราะหคนชราขนาดเลก , ทพวรรณ วระกล (2546) การดแลผสงอายระยะสดทายในสถานสงเคราะหคนชรา, ศศพฒน ยอดเพชร (2549) เรอง ศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายในชมชน กลไกการดำเนนงานเพอความยงยน, วรานษฐ โชคนธนรนดร (2558) เรอง การบรหารภาครฐในการสงเสรมคณภาพชวตผสงอาย กรณศกษากรงเทพมหานคร, ศรพนธ สาสตย และคณะ (2552) เรอง การศกษาสถานดแลผสงอายผสงอายระยะยาวในประเทศไทย, สำนกงานก.พ. (2553) เรอง แนวทางการบรหารจดการสงคมสงอายของประเทศไทยในอนาคต และพมพมล พลเวยง (2555) เรอง ปญหาอปสรรคในการจดสวสดการสงคมของทองถน ทมผลการศกษาทตรงกนในประเดนปญหาดานการบรหารงานบคคล โดยพบวาสถานสงเคราะหคนชราสวนใหญประสบปญหาการขาดแคลนบคลากร

นอกจากนยงพบวา สถานสงเคราะหคนชรายงประสบปญหาการมอบหมายหนาทใหกบบคลากรทไมมความความชดเจน ซงจากการศกษาของ พมพมล พลเวยง (2555) เรอง ปญหาอปสรรคในการจดสวสดการสงคมของทองถน และ วรานษฐ โชคนธนรนดร (2558) เรอง การบรหารภาครฐในการสง เสรมคณภาพชวตผสงอาย กรณศกษากรงเทพมหานคร พบวาการปฏบตงานของบคลากรทางดานการจดสวสดการสงคมสำหรบผสงอายนนขาดความชดเจนในบทบาทหนาทของบคลากรทไดรบมอบหมายงาน กลาวคอ มการนำบคลากรในตำแหนงอนมาทำงานทดแทนตำแหนงทขาดแคลน จนเกดความสบสนในบทบาทหนาท อกทงในบางตำแหนงมความจำเปนตองอาศยความเชยวชาญ เมอนำบคลากรในตำแหนงอนมาปฏบตงานทดแทนจงสงผลใหงานเกดความผดพลาดไดงาย โดยเฉพาะในตำแหนงทจำเปนตองอาศยความชำนาญของวชาชพหรอผเชยวชาญในการปฏบตงานเฉพาะทาง เชน นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห นกกายภาพบำบด นกโภชนาการ เปนตน

และจากการศกษายงพบวา สถานสงเคราะหคนชราไมสนบสนนใหบคลากรไดพฒนาทกษะ ความร และความสามารถ ซงการพฒนาความรความสามารถของบคลากรนน สำนกงาน ก.พ. (2553) เรอง แนวทางการบรหารจดกา รสงคมผสงอายของประเทศไทยในอนาคต และศรพนธ สาสตย และคณะ (2558) เรอง การพฒนามาตรฐานและแนวทางการใหบรการผสงอายทมภาวะพงพาในสถานดแลระยะยาว ไดกลาวถงความสำคญของการพฒนาทางดานบคลากรในการดแลผสงอาย โดยมองวาทรพยากรบคคลถอเปนสงทสำคญทสดในการดแลผสงอายในระยะยาว และบคลากรถอเปนกำลงหลกในการพฒนาระบบการใหบรการผสงอายดำเนนไปอยางมประสทธภาพ บคลากรผมสวนเกยวของในทกตำแหนงทงกลมทเปนวชาชพและไมใชวชาชพควรไดรบโอกาสในการพฒนาความร ความสามารถ เทคนคและทกษะ เพอเพมพนศกยภาพ และสมรรถนะในการใหบรการ เนองจากการปฏบตงานกบผสงอายซงเปนกลมเปาหมายทมความเปราะบางนน ผปฏบตงานตองอาศยทงความร ความชำนาญ และประสบการณ

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

320

ซงจากผลการศกษาดงกลาว แสดงใหเหนวาการดำเนนงานดานการบรหารจดการบคลากรของสถานสงเคราะหคนชราไมเปนไปตาม “แผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย (พ.ศ. 2556–พ.ศ. 2561) ยทธศาสตรท 2 ดานการจดสรรทรพยากรมนษยใหเพยงพอและการพฒนาบคลากร กลยทธท 2.2 การพฒนาระบบบรหารจดการกำลงคนและ พฒนาบคลากรเพอเพมประสทธภาพระบบราชการ ทเนนการบรหารจดการหรอจดสรรทรพยากรมนษยในการปฏบตงานใหเพยงพอเพอใหการใหบรการประชาชนเปนไปอยางมประสทธภาพ สามารถรองรบตอการเปลยนแปลงและสอดคลองกบทศทางการพฒนาระบบราชการ ผานการวางแผนกำลงคนเชงยทธศาสตรใหมความเหมาะสม มการสรางความกาวหนาใน สายอาชพ รวมทงเนนการพฒนาสมรรถนะของบคลากรในองคการ สรางคณคาในการปฏบตภารกจของรฐ และการพฒนาบคลากรใหสามารถปฏบตงานเพอมงผลสมฤทธของงาน” ถอเปนขอทาทายทสถานสงเคราะหคนชราควรใหความสำคญและกำหนดเปนประเดนการบรหารจดการทควรไดรบการพฒนา เนองจากบคลากรถอเปนฟนเฟองทมความสำคญยงสำหรบองคกรในการปฏบตงานใหบรรลวตถประสงคทกำหนดไว หากการกำหนดโครงสรางองคกรและมอบหมายหนาทใหกบบคลากรไมชดเจนจะสงผลใหเกดความซำซอนในการปฏบตงาน และเกดความเขาใจผดระหวางผปฏบตงาน ซงจะสงผลอยางยงตอการปฏบตงานของบคลากรทจะเกดการแบงแยกขนในองคกร นอกจากนปญหาบคลากรไมเพยงพอสำหรบใหบรการดแลผสงอายจะยงเปนตวผลกดนใหปญหาระหวางผปฏบตงานยงทวความรนแรงมากขน ซงสงผลกระทบทำใหไมสามารถดแลผสงอายไดอยางมประสทธภาพตอไป และจากการศกษาทพบวาสถานสงเคราะหคนชราไมสนบสนนใหบคลากรไดพฒนาทกษะ ความร และความสามารถ ซงการสงเสรมใหบคลากรไดพฒนาทกษะ ความร และความสามารถถอเปนแรงจงใจหรอแรงผลกดนอยางหนงททำใหผปฏบตงานรสกวาตนมคณคาและเกดการสำนกรกองคกร การพฒนาความรสำหรบบคลากรถอเปนสงทมความสำคญมาก เนองจากกระแสการเปลยนแปลงของโลกเกดขนตลอดเวลา การพฒนาความรและทกษะใหมๆ ในการดแลผสงอายกเชนเดยวกน บคลากรจงควรไดรบโอกาสในการเพมพนทกษะความรเพอทจะสามารถดแลผสงอายไดอยางมประสทธภาพมากขน และจากผลการศกษาทพบวากลมตวอยางสวนใหญเหนวา การพฒนาการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชรา ควรเรมจากการพฒนา “ดานบคลากร” เปนลำดบแรก ซงตามแนวคดการพฒนาองคกร องคประกอบหลกของการพฒนาองคกร คอ การใหความสำคญกบการพฒนาสมาชกขององคกร โดยแนวคดการพฒนาองคกรเชอวามนษยทกคนมความสามารถและตองการจะมคณภาพชวตทด ดงนนผบรหารจงตองจดโครงสรางองคกร ระบบงาน บรรยากาศทสรางความพอใจในการทำงาน สวสดการ ความสมดลระหวางชวตการทำงานและชวตสวนตว และพรอมเปดโอกาสใหบคลากรมความกาวหนาในสายงาน และไดรบการพฒนาศกยภาพอยางตอเนอง ประกอบกบพลวตรหรอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมภายนอกองคกร การขยายตวและเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมภายนอก เชน เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมอง เทคโนโลย และโลกาภวฒน รวมถงการเขาสสงคมสงอายของประเทศไทย ซงสงผลใหความตองการของผรบบรการทเปลยนรปแบบไปจากอดต ซงลวนมอทธพลตอการดำรงอยของทงองคกรและบคลากรผปฏบตงาน ประกอบกบแผนพฒนาโครงสรางพนฐานในระดบมหภาคของประเทศใหความสำคญกบการพฒนาคณภาพชวตของประชากร ไดสรางแรงผลกดนใหทกองคกรไมวาจะเปนภาครฐหรอเอกชนจะตองปรบตวและดำเนนงานเพอตอบสนองความตองการขนพนฐานของประชาชนเพอใหมคณภาพชวตทดขน ซงการนำแนวคดการพฒนาองคกรมาปรบใชกบการพฒนาสถานสงเคราะหคนชรา ซงเปนองคกรภาครฐทมบทบาทดานการจดสวสดการสำหรบผสงอาย แตขาดการพฒนาระบบการบรหาร โดยเฉพาะดานบคลากรใหสอดคลองกบสภาพสงคมไทยในปจจบนทกำลงกาวเขาสสงคมสงอายอยางเตมตว โดยคาดการณกนวาจะมจำนวนผสงอายทมความตองการเขารบการบรการในสถานสงเคราะหคนชรามากขนเปนลำดบ สถานสงเคราะหจงควรเตรยมการใหเขากบสภาวการณทเปลยนแปลงไปดงกลาวในหลากหลายแนวทาง เชน การปรบเพมอตรากำลงของบคลากรเพอรองรบการเปลยนแปลง การคดเลอกบคลากรจากคนในทองถนเพอลดอตราการลาออกของบคลากร การคดเลอกบคลากรทมทศนคตทดตอการทำงานกบผสงอายเพอลดขอขดแยงระหวางผปฏบตงานกบผรบบรการ การสนบสนนใหบคลากรไดพฒนาความร

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

321

ความสามารถตามสายงาน เชน การจดสวสดการสำหรบผปฏบตงานใหมความเหมาะสม เปนตน ซงการนำแนวคดการพฒนาองคกรมาปรบใชจะมสวนสำคญอยางยงตอการนำไปสแนวทางการพฒนาสถานสงเคราะหคนชราไดอยางเหมาะสม และสามารถจดสวสดการใหตรงกบความตองการของผสงอายมากขน ผานกระบวนการบรหารงานทมคณภาพ และมงเนนใสใจตอคณภาพชวตของผสงอาย แตในขณะเดยวกนกไมละเลยบคลากรผปฏบตงานซงมความสำคญตอความกาวหนาขององคกรเชนเดยวกน

2. การบรหารจดการดานงบประมาณ จากการศกษาพบวามคาเฉลยการดำเนนงาน รอยละ 49.4 โดยพบวา สถานสงเคราะหคนชราประสบปญหาทางดานงบประมาณในหลากหลายรปแบบ เชน งบประมาณทไดรบการจดสรร กลบไมสามารถจดบรการขนพนฐานสำหรบผสงอายไดอยางเพยงพอและเหมาะสม ซงประเดนงบประมาณไมเพยงพอนน สอดคลองกบความคดเหนของกลมตวอยางทเหนวา งบประมาณทไดรบจดสรรไมเอออำนวยตอการจดบรการผ สงอาย ในรปแบบอนๆ นอกเหนอจากบรการขนพนฐาน และยงเปนเหตผลสำคญททำใหสถานสงเคราะหคนชราไมสามารถจดสรรเครองอปโภคบรโภคใหกบผสงอายไดอยางเพยงพอ โดยตองขอรบบรจาคจากประชาชนและหนวยงานภายนอก ซงจากการศกษาของ จราลกษณ จงสถตมน และคณะ (2543) เรอง การประเมนสถานสงเคราะหคนชราของรฐ โดยศกษาเฉพาะกรณสถานสงเคราะห 3 แหง ไดแก สถานสงเคราะหคนชราขนาดใหญ สถานสงเคราะหคนชราขนาดกลาง และสถานสงเคราะหคนชราขนาดเลก , ศศพฒน ยอดเพชร (2549) เรอง ศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายในชมชน กลไกการดำเนนงานเพอความยงยน, วรานษฐ โชคนธนรนดร (2558) เรอง การบรหารภาครฐในการสงเสรมคณภาพชวตผสงอาย กรณศกษากรงเทพมหานคร, ภชงค เสนานช และคณะ (2552) เรอง การถายโอนภารกจสถานสงเคราะหคนชราและศนยบรการผสงอายใหแกองคกรปกครองสวนทองถน, ศรพนธ สาสตย และคณะ (2552) เรอง การศกษาสถานดแลผสงอายผสงอายระยะยาวในประเทศไทย และพมพมล พลเวยง (2555) เรอง ปญหาอปสรรคในการจดสวสดการสงคมของทองถน ทตางเหนตรงกนวาการจดบรการสำหรบผสงอายในประเทศไทยสวนใหญประสบปญหาดานงบประมาณ ซงเมองบประมาณไมเพยงพอจงไมสามารถจดบรการเพอใหผสงอายมคณภาพชวตทดขนได ซงจากปญหางบประมาณดงกลาวนน จากการศกษาของ อสระ สวรรณบล และเบญจ พรพลธรรม (2553) เรอง รปแบบบรการสาธารณะผสงอายทพงประสงค และส ำนกงาน ก.พ. (2553) เรอง การศกษาสถานดแลผสงอายผสงอายระยะยาวในประเทศไทย ไดเสนอแนวทางพฒนาระบบการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชรา ไวเกยวกบการจดการทางดานงบประมาณทตรงกนไววา รฐบาลควรเพมงบประมาณการดแลผสงอาย โดยปรบปรงการจดสรรงบประมาณใหมความเหมาะสมเพอใหเพยงพอตอการดแลผสงอายอยางมคณภาพ และครบทกมตของชวตทงดานรางกาย จตใจ และสงคม รวมทงสนบสนนใหองคการบรหารสวนจงหวดจดตงบานพกผสงอายใหครบทกจงหวด โดยใหรฐบาลอดหนนคากอสรางและครภณฑ คาตอบแทนบคลากร และคาใชจายอนๆ และผลกดนใหเกดการพฒนาใหเปนศนยการใหบรการผสงอายอยางครบวงจรทงในแงของการใหบรการผสงอายโดยตรง และเปนศนยสำหรบฝกอบรม/พฒนาความรในการดแลผสงอายใหกบบคคลทวไป

นอกจากน สถานสงเคราะหคนชรายงประสบปญหาความโปรงใสในการบรหารจดการงบประมาณ โดยกลมตวอยางเหนวาสถานสงเคราะหคนชราไมเปดเผยแผนการใชจายงบประมาณใหผสงอายซงเปนผรบบรการทมสวนไดเสยไดรบทราบ ซงพบวาไมสอดคลองกบ “ยทธศาสตรท 6 การยกระดบความโปรงใสและสรางความเชอมนศรทธาในการบรหารราชการแผนดน กลยทธท 6.1 การสงเสรมและวางกลไกสรางความโปรงใสในการปฏบตราชการ และกลยทธท 6.2 การขบเคลอนยทธศาสตรและมาตรการในการตอตานคอรรปชน ทเนนการสงเสรมและวางกลไกใหสวนราชการและหนวยงานของรฐเปดเผยขอมลขาวสารและสรางความโปรงใสในการปฏบตราชการ รวมทงสงเสรมใหภาคประชาชนเขามามสวนรวมในการตรวจสอบการทำงานของทางราชการ ตลอดจนการขบเคลอนยทธศาสตรและมาตรการในการตอตานการทจรต คอรรปชนใหบรรลผลสมฤทธอยางเปนรปธรรม” ซงเมอมองถงผลการศกษาทางดานงบประมาณในครงน หากสถานสงเคราะหคนชรา ไมไดใหความสำคญกบการบรหารจดการงบประมาณใหมความโปรงใส จะสงผลตอคณภาพชวตโดยรวมของผสงอาย

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

322

ในสถานสงเคราะหคนชราทจะไดรบการจดสวสดการสงคมอยางไมมคณภาพ รวมทงสงผลกระทบตอภาพลกษณของ สถานสงเคราะหคนชรามกถกมองวาเปนสถานทแหงความหดห ในขณะทงบประมาณทภาครฐจดสรรใหนนกมมาอยางตอเนอง แตคณภาพชวตของผสงอายในสถานสงเคราะหคนชรากลบไมไดรบการพฒนา สงผลใหประชาชนเกดความคลางแคลงใจวางบประมาณทไดรบการจดสรรดงกลาวถกใชไปกบการดำเนนงานดานใด สถานสงเคราะหคนชราจงควรเปดเผยแผนการใชจายงบประมาณใหมความโปรงใสเพอใหประชาชนเกดความเขาใจมากขน ซงจะสงผลดอยางยงตอการไดรบการจดสรรงบประมาณเพมเตมหากสาธารณะชนเหนพองตองกนวางบประมาณทไดรบมานนไดถกนำไปใชประโยชนอยางแทจร ง หากแตขาดการสอสารใหประชาชนไดเขาใจ

3. การบรหารจดการดานสถานท จากการศกษา พบวา มคาเฉลยการดำเนนงาน รอยละ 49.9 โดยพบวา สถานสงเคราะหคนชราประสบปญหาทางดานสถานทในหลากหลายรปแบบ เชน มพนทจำกด ไมสามารถจดสรรพนทพกอาศยสำหรบผสงอายไดอยางเพยงพอ และยงพบอกวาสถานสงเคราะหคนชราหลายแหงตงอยในพนทๆไมเหมาะสม เชน ในยานชมชนแออด บางแหงตงอยในพนทๆไมปลอดภยสำหรบการพกอาศย บางแหงตงอยในพนทจำกดยากตอการขยายหรอตอเตมพนทพกอาศยเพอรองรบผสงอายทมจำนวนเพมมากขน และจากการศกษายงพบอกวาการคมนาคมหรอระบบการขนสงสาธารณะไมเอออำนวยตอการเขาถงสถานสงเคราะหคนชรา ซงการคมนาคมขนสงถอเปนปจจยทสำคญตอผสงอายในการเขาถงการบรการของสถานสงเคราะหคนชรา รวมทงครอบครวของผสงอายในการเดนทางมาเยยมผสงอายและรกษาสมพนธภาพภายในครอบครวใหดำรงอย ประกอบกบสถานสงเคราะหคนชราบางแหงมสถานทตงอยชานเมอง และเมอมองถงภาพรวมของสถานสงเคราะหคนชราทแตละแหงมภารกจครอบคลม 6–11 จงหวด หากปราศจากการคมนาคมขนสงในการอำนวยความสะดวกใหประชาชนสามารถเขาถงไดงายแลว จะทำใหครอบครวเดนทางมาเยยมผสงอายไดอยางยากลำบากโดยเฉพาะครอบครวทมฐานะยากจน ซงสงผลตอสภาพจตใจของผสงอายเปนอยางยงหากครอบครวไมสามารถเดนทางมาเยยมผสงอายไดอนเนองมาจากการคมนาคมขนสงสาธารณะทไมเอออำนวย

นอกจากน กลมตวอยางเหนวาสถานสงเคราะหคนชรามพนทจำกด ไมเอออำนวยตอการการพฒนาการใหบรการเพอสนองตอบตอความตองการของผสงอายทมจำนวนเพมมากขน รวมทงการขยายบทบาทหนาทในการดแลผสงอาย ในรปแบบอนๆ เชน การพกอาศยประเภทเดยว (แบบเสยคาใชจาย) หรอประเภทชวคราว (แบบเชาไป-เยนกลบ) ซงสอดคลองกบการศกษาของ ทพวรรณ วระกล (2546) การดแลผสงอายระยะสดทายในสถานสงเคราะหคนชรา พบวาสถานสงเคราะหคนชราใหบรการในรปแบบดงเดมทงหมด โดยเฉพาะดานสถานททเนนเฉพาะดานการพกอาศย โดยสถานทไมเอออำนวยตอการพฒนาการจดบรการผสงอายในรปแบบอนๆ นอกเหนอจากการเปนทพกอาศยในระยะยาวสำหรบผสงอายเทานน

การจดบรการผสงอายในสถานสงเคราะหคนชรา ทมคาเฉลยการดำเนนงานตำกวา รอยละ 60 ไดแก 1. ดานการสงเสรมและสรางรายได จากการศกษา พบวา มคาเฉลยการดำเนนงาน รอยละ 42.1 โดยพบวา สถานสงเคราะหคนชราไมใหความสำคญกบการฝกอาชพใหกบผสงอายเทาทควร นอกจากนการฝกอาชพทจดใหนนไมไดเกดจากความตองการทแทจรงของผสงอาย กจกรรมการฝกอาชพทจดใหกบผสงอายดำเนนแบบครงคราว ขาดความยงยน และ ไมสามารถสรางรายไดใหกบผสงอายอยางแทจรง ซงจะสงผลกระทบตอสภาพจตใจของผสงอายททำใหผสงอายรสกวาตนเปนภาระหรอไมสามารถพงพาตนเองได ซงการสงเสรมและสรางรายไดใหกบผสงอาย เปนมาตรการตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545–2564) ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ. 2552 ยทธศาสตรท 2 ดานการสงเสรมผสงอาย มาตรการท 2.3 การสงเสรมการทำงานและการหารายไดของผสงอาย นอกจากนสทธทจะไดรบการฝกอาชพหรอประกอบอาชพทเ หมาะสม ถอเปนสทธประการหนงทผสงอายทเขารบบรการในสถานสงเคราะหคนชราจะตองไดรบอยางเหมาะสมตามมาตรา 11 แหงพระราชบญญตผสงอายแหงชาต พ.ศ. 2546 เชนกน

2. ดานทพกอาศย จากการศกษา พบวา มคาเฉลยการดำเนนงาน รอยละ 48.9 โดยพบวา สถานสงเคราะหคนชราประสบปญหาเกยวกบการจดทพกอาศยสำหรบผสงอาย โดยผสงอายตองอาศยอยรวมกนอางแออด และไมสามารถจดพนท

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

323

พกอาศยสำหรบผสงอายทปวย หรอผสงอายมความจำเปนตองใหการดแลในรปแบบทแตกตางจากผสงอายโดยทวไปไดอยางเพยงพอ ผสงอายทแขงแรงและผสงอายทเจบปวยจงตองอาศยอยปะปนกน ซงจากปญหาดงกลาวหากไมไดรบการแกไขอยางเหมาะสมจะสงผลกระทบตอคณภาพชวตของผสงอายภายในสถานสงเคราะหคนชรา โดยเฉพาะทางดานรางกายหากไมมการแยกพนทในการดแลผสงอายทมภาวะเจบปวยในระดบทแตกตางกน หรอมความจำเปนตองไดรบดแลเปนพเศษ เชน ผปวย ตดเตยง ผปวยทมภาวะซมเศรา ผปวยอลไซเมอร ผปวยโรคตดตอ ฯลฯ อาจจะทำใหเกดการแพรกระจายของเชอโรคไดงายมากขน สถานสงเคราะหคนชราจงควรใหความสำคญกบการแยกพนทสำหรบการดแลผสงอายทมความตองการดแลในระดบทแตกตางกนใหชดเจนและเหมาะสม ซงจากรายงานของ สำนกงาน ก.พ. (2553) เรอง การศกษาสถานดแลผสงอายผสงอายระยะยาวในประเทศไทย ใหขอเสนอไววาภาครฐควรมการจดการหรอจดเตรยมสถานทหรอมการปรบปรงสถานทใหเหมาะสมสำหรบการอยอาศยของผสงอาย และอาจมการขยายจำนวนเตยงและเพมอปกรณทจำเปนตอการพฒนาสขภาวะของผสงอาย เพอใหเหมาะสมสำหรบการเปนทพกอาศยในระยะยาวของผสงอาย เนองจากผสงอายทเขาสระบบการบรการในสถานสงเคราะหคนชรานนสวนใหญอาศยในสถานสงเคราะหคนชราจนถงวาระสดทายของชวต ซงหากปญหาดงกลาวหากไมไดรบการแกไขอยางเหมาะสมจะสงผลกระทบตอผสงอายทมจำนวนเพมมากขนและยงมแนวโนมทจะมความตองการเขารบบรการในสถานสงเคราะหคนชรามากขนดวยเชนกน ประกอบกบววฒนาการทางการแพทยททนสมยสงผลใหผสงอายมสขภาพแขงแรงและมอายยนยาวขน ผสงอายทอาศยในสถานสงเคราะหคนชราจงมแนวโนมทจะเสยชวตชาลง ในขณะเดยวกนหากสถานสงเคราะหคนชรายงคงมพนทรองรบผสงอายในจำนวนเทาเดม แตจำนวนผสงอายท มความตองการเขารบบรการ ในสถานสงเคราะหคนชราเพมขน จะสงผลกระทบตอผสงอายทจะตองอาศยอยตามลำพงโดยไมมผดแล หรออาจกลายเปน คนไรบานในทสด

นอกจากน จากการศกษายง พบวา สถานสงเคราะหคนชราสวนใหญมการตดตงอปกรณอำนวยความสะดวกสำหรบการพกอาศยของผสงอายอยางไมเพยงพอ เชน ราวจบในหองนำ ราวจบทางเดน ราวจบบนได ราวจบทางลาด แผนกนลน ประตบานเลอน ระบบแสงสวางในอาคาร เปนตน ซงลวนแลวแตเปนสงทมความสำคญและมความจำเปนอยางยงสำหรบผสงอาย เนองจากผสงอายเมอรางกายออนแอและทรดโทรมลง จะสงผลใหมกำลงในการชวยเหลอตนเองนอยลง การมอปกรณอำนวยความสะดวกจะชวยใหผสงอายใชชวตไดงายขน และเพอปองกนอบตเหตทเกดขนไดงายในวยผสงอายดวยเชนกน รวมทงสถานสงเคราะหคนชราสวนใหญมการจดระบบรกษาความปลอดภยเพอปองกนเหตรายอยางกไมเพยงพอ เชน กลองวงจรปด (CCTV) พนกงานรกษาความปลอดภย รวมถงการตดตงเครองสงสญญาณขอความชวยเหลอ (Emergency Call Bell) ไวบรเวณตางๆ ทมความจำเปน เชน หองนอน หองนำ และเชอมตอไปยงจดทเจาหนาทสามารถไดยนและสามารถใหการชวยเหลอไดอยางทนทวงท

ซงจากการสำรวจความคดเหนของกลมตวอยางถงความจำเปนเรงดวนในการพฒนาการใหบรการผสงอายของ สถานสงเคราะหคนชรานน พบวาการ การพฒนาดานทพกอาศยสำหรบผสงอาย ถกจดใหเปนการพฒนาทเรงดวนท สด ซงสอดคลองกบผลการดำเนนการดานการจดบรการผสงอายขางตนท พบวา การจดบรการดานทพกอาศยสำหรบผสงอายในสถานสงเคราะหกำลงประสบปญหาอยางหนก ทงนตามนโยบายรฐบาล พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ทไดใหความสำคญกบสถานการณผสงอายของประเทศไทย โดยไดแถลงนโยบายทเกยวของกบผสงอายไวในนโยบายขอ 3.4 เรองการลดความเหลอมลำและการสรางโอกาสการเขาถงบรการของรฐ โดยเนนการเตรยมความพรอมเขาสสงคมสงอาย ผานการสนบสนนใหผสงอายสามารถดำรงชวตอยไดอยางมนคง ปลอดภย และมศกดศร โดยสงเสรมใหมการออกแบบกอสรางอาคารทพกใหเกอกลเหมาะสมกบการดำเนนชวตของผสงอาย เพอใหผสงอายทไดมทอยอาศยทปลอดภย มอปกรณอำนวยความสะดวกสำหรบผสงอายอยางเหมาะสม เพอทจะสงเสรมใหผสงอายมคณภาพชวตทด ดงนนประเดนการพฒนาทพกอาศยใหกบผสงอาย ถอเปนการจดบรการทสถานสงเคราะหคนชราควรใหความสำคญและดำเนนการอยางจรงจงเพอใหสอดคลองกบ

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

324

นโยบายรฐบาลและเพอมงสการพฒนาคณภาพชวตของผสงอายททมความตองการสถานสงเคราะหคนชราเปนบ านหลงสดทายของชวต

3. ดานสขภาพและการรกษาพยาบาล จากการศกษาพบวามคาเฉลยการดำเนนงาน รอยละ 49.0 โดยพบวา สถานสงเคราะหคนชรามการดแลรกษาอาการเจบปวยเบองตน และการปฐมพยาบาลขนพนฐานแกผสงอาย มการสงตอผสงอายเขารบการรกษาหรอเขารบการตรวจในสถานพยาบาล แตกลบไมใหความสำคญกบการใหความรเกยวกบการดแลสขภาพแกผสงอาย ซงการใหความรเกยวกบการดแลสขภาพแกผสงอายถอวาเปนสงทมความสำคญมาก เนองจากสขภาพ ขนพนฐานตองเรมจากการดแลสขภาพของตนเองใหแขงแรงอยเสมอ เมอสถานสงเคราะหคนชราไมใหความสำคญกบการใหความรแกผสงอายในการดแลสขภาพของตนเองจะสงผลใหผสงอายใชชวตอยางประมาท ไมมความรในการรกษาสขภาพของตนเองหรอมความรในการดแลสขภาพแตเปนความรทไมถกตอง ซงหากผสงอายไมมความรในการดแลสขภาพของตนเองอยางถกตอง จนเกดมอาการอาการเจบปวยโดยเฉพาะโรคทสามารถแพรกระจายเชอได จะสงผลกระทบโดยรวมกบผสงอาย ในสถานสงเคราะหคนชรา สถานสงเคราะหคนชราจงควรใหความสำคญกบการใหความรเกยวกบการดแลสขภาพแกผสงอาย ทงนเพอปองกนโรคทอาจจะเกดขน ซงถอเปนการแกไขปญหาทตนเหตมากกวาการรกษาผสงอายเมออาการเจบปวยเกดขนแลว ซงถอเปนการแกปญหาทปลายเหต นอกจากนยงพบวาสถานสงเคราะหคนชราสวนใหญไมมการกายภาพบำบดฟนฟสมรรถภาพทางดานรางกายแกผสงอาย ซงการกายภาพบำบดถอเปนสงทมความสำคญมากสำหรบวยผสงอายทรางกายเสอมถอยลงเรอยๆ เนองจากหากปราศจากการรกษาสมรรถภาพทางรางกายของผสงอายใหกลามเนอยงคงแขงแรงอยเสมอ รวมทงการกายภาพบำบดแกผสงอายทอยในชวงฟนฟจากอาการเจบปวย จะสงผลใหรางกายของผสงอายเสอมถอยลงเรอยๆ โดยเฉพาะผสงอายทนอนตดเตยงเปนเวลานานจนเกดอาการแขนและขาลบอยางหลกเลยงไมได หากไมมการกายภาพบำบดอยางถกตองและเพยงพอจะทำใหอวยวะตางๆไมสามารถใชงานไดและกลายเปนผพการในทสด และจากการศกษายงพบวาสถานสงเคราะหคนชราสวนใหญมเครองมอทางการแพทยทจำเปนสำหรบการดแลสขภาพผสงอายแตไมเพยงพอกบความจำเปนและความตองการของผสงอาย ซงสถานสงเคราะหคนชราในฐานะหนวยงานทมภารกจในการดแลผสงอายในสถานสงเคราะหคนชราในทกมตของชวต ซงมตทางดานการดแลรกษาสขภาพของผสงอายเปนภารกจลำดบตนๆ รองจากการจดบรการปจจยขนพนฐาน สถานสงเคราะหคนชราจงมภารกจทใกลเคยงกบหนวยบรการสาธารณะสขขนาดเลก แตกลบขาดแคลนเครองมอทางการแพทยทจำเปน ซงจะสงผลกระทบตอผสงอายทมภาวะเจ บปวย โดยเฉพาะอยางยงสำหรบ สถานสงเคราะหคนชราทตงอยหางไกลสถานพยาบาล การมเครองมอทางการแพทยทจำเปนสำหรบการดแลสขภาพผสงอายถอวาเปนสงทมความจำเปนอยางยง

สรปผลการศกษา ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

จากการศกษา พบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง มอายระหวาง 31-40 ป จบการศกษาระดบปรญญาตร ปฏบตงานในตำแหนงลกจางหรอพนกงานจาง ปฏบตงานในสถานสงเคราะหคนชรามาแลวเปนระยะเวลา 3–5 ป

การดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด การศกษาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา พบวา การบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชรา 5 ดาน คอ

ดานนโยบายและแผน ดานบคลากร ดานงบประมาณ ดานการปฏบตงาน และดานสถานท มคาเฉลยอยในระดบควรไดรบการปรบปรง สำหรบดานการใหบรการผสงอาย 6 ดาน คอ ดานสขภาพและการรกษาพยาบาล ดานการสงเสรมและสรางรายได ดานทพกอาศย ดานนนทนาการ ดานความมนคงทางสงคมและครอบครว และดานการสรางเครอขายในการจดบรการ มคาเฉลยอยในระดบควรไดรบการปรบปรงเชนกน

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

325

ปญหาและอปสรรคในการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด จากการศกษาปญหาและอปสรรคของการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา สรปผลการศกษาไดดงน ปญหาและอปสรรคดานการบรหารจดการสถานสงเคราะห ซงแบงออกเปน 5 ดาน พบวา ปญหาและอปสรรคทพบมากทสด คอ ปญหาดานงบประมาณ รองลงมา คอ ปญหาและอปสรรคดานบคลากร, ปญหาและอปสรรคดานนโยบาย และแผน, ปญหาและอปสรรคดานการปฏบตงาน และปญหาและอปสรรคดานสถานท ตามลำดบ โดยมปญหาและอปสรรคดานการบรหารจดการในภาพรวมอยในระดบมาก สำหรบปญหาและอปสรรคดานการจดบรการผสงอาย ซงแบงออกเปน 6 ด าน ผลการศกษาพบวา ปญหาและอปสรรคทพบมากทสด คอ ปญหาและอปสรรคดานการสงเสรมและสรางรายได รองลงมา คอ ปญหาและอปสรรคดานความมนคงทางครอบครวและสงคม, ปญหาและอปสรรคดานสขภาพและการรกษาพยาบาล, ปญหาและอปสรรคดานทพกอาศย, ปญหาและอปสรรคดานการสรางบรการและเครอขายเกอหนน และปญหาอปสรรคดานนนทนาการ ตามลำดบ โดยมปญหาและอปสรรคดานการจดบรการในภาพรวมอยในระดบมากเชนกน

ความคดเหนเกยวกบการพฒนาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด การศกษาความคดเหนของผปฏบตงานในสถานสงเคราะหคนชราเกยวกบการพฒนาการดำเนนงานของ

สถานสงเคราะหคนชราซงแบงออกเปน การพฒนาการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชรา และการพฒนาการจดบรการผสงอาย จากการศกษาพบวา การพฒนาการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชราควรเรมจากการพฒนาดาน บคลากร เปนลำดบแรก สำหรบการพฒนาการจดบรการผสงอาย จากการศกษาพบวาควรเรมจากการพฒนาดานทพกอาศยสำหรบผสงอายในสถานสงเคราะหคนชราเปนลำดบแรก

สรปผลการศกษา จากการศกษาทำใหเหนภาพรวมของการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด

ซงอยในระดบทไมประสบความสำเรจเทาทควร เนองจากผลการศกษาทแสดงใหเหนวาแมจะมการดำเนนงานในบางดานอย ในระดบเหมาะสม แตการบรหารจดการองคกรในภาพรวมรวมอยในเกณฑทควรพฒนา รวมทงการจดบรการผสงอายทมการดำเนนงานในบางดานอยในระดบเหมาะสม แตภาพรวมของการจดบรการผสงอายกลบอยในเกณฑทควรพฒนาเชนกน ซงอาจจะกลาวไดวาสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวดยงคงขาดการพฒนาการบรหารจดการองคกรใหมความกาวหนา โดยเฉพาะ “ดานบคลากร” ซงถอเปนทรพยากรมนษยทมความสำคญตอองคกรเปนอยางยง เนองจากทรพยากรมนษยซงถอเปนฟนเฟองทสำคญในการขบเคลอนองคกรไปสการพฒนาใหมความกาวหนามากขน นอกจากน ดานการจดบรการผสงอายยงขาดการพฒนาใหมความเหมาะสมกบสงคมผสงอาย โดยเฉพาะ “ดานทอย อาศย” ซงเปนมาตรการหนงของรฐบาลทตองการใหผสงอายทไดมทอยอาศยทปลอดภย มอปกรณอำนวยความสะดวกสำหรบผสงอายอยางเหมาะสม เพอทจะสงเสรมใหผสงอายมคณภาพชวตทด แตจากการศกษาชใหเหนวาสถานสงเคราะหคนชรา สวนใหญไมสามารถจดสรรพนทพกอาศยสำหรบผสงอายไดอยางเพยงพอ นอกจากน จากการศกษายงพบวา อาคารทพกอาศยมสภาพทไมเอออำนวยตอการพกอาศยของผสงอายอยางปลอดภยและถกสขลกษณะ

การจดสวสดการสงคมในรปแบบสถานสงเคราะหคนชราขององคการบรหารสวนจงหวด กำลงประสบปญหา ทงในเชงการบรหารและการใหบรการผสงอาย ถอเปนเปนปจจยทสะทอนใหเหนถงคณภาพชวตของผสงอายซงเปนผรบบรการไดเปนอยางด โดยยงคงอยในรปแบบการจดสวสดการแบบเกบตกทเนนการรบผสงอายเขาดแลในสถานสงเคราะหคนชราและตอบสนองความตองการพนฐานเทานน แตไมไดใสใจทำใหผสงอายมคณภาพชวตทดขนหรอพฒนาคณภาพชวตของผสงอายในระยะยาว

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

326

ขอเสนอแนะ จากการศกษาทำใหเหนภาพรวมของการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด

ทไมประสบความสำเรจเทาทควร ซงปญหาในเชงการบรหารและการใหบรการของสถานสงเคราะหคนชราเปนปจจยทสะทอนใหเหนถงคณภาพชวตของผสงอายซงเปนผรบบรการไดเปนอยางด โดยยงคงอยในรปแบบการจดสวสดการแบบเกบตก ทเนนการรบผสงอายเขาดแลในสถานสงเคราะหคนชรา แตไมไดใสใจทำใหผสงอายมคณภาพชวตทดขนหรอพฒนาคณภาพชวตของผสงอายในระยะยาว การสงเคราะหผสงอายยงอยในวงทจำกด อกทงยงไมมสถานสงเคราะหทรองรบการดแลในระยะยาวสำหรบผสงอายทเจบปวยดวยโรคเรอรงหรออยในชวงระยะสดทายของชวต ซงกำลงเปนประเดนทสงคมกำลงใหความสนใจเปนอยางยง โดยการศกษาในครงนไดขอเสนอแนะทจะเปนแนวทางนำไปสการพฒนาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชรา เพอสามารถรองรบสงคมสงอายไดอยางมประสทธภาพตอไป ดงน

1. การพฒนาการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชรา ควรเรมจากการพฒนาดานบคลากร โดยสงเสรมใหบคลากรมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบธรรมชาตของผสงอาย คดเลอกบคลากรทมทศนคตทดตอผสงอาย รวมทงสนบสนนใหบคลากรไดพฒนาทกษะ ความรและความสามารถเพมขน

2. การพฒนาการจดบรการผสงอาย ควรเรมจากการพฒนาดานทพกอาศยสำหรบผสงอาย โดยสถานสงเคราะหคนชราควรบรหารจดการพนทพกอาศยตามประเภทของผสงอายทตองการดแลในรปแบบทแตกตางกน เชน ผสงอายแขงแรง ผปวยตดเตยง ผปวยทมภาวะสมองเสอม ผสงอายทเปนเพศทางเลอก เปนตน เพอดแลผสงอายไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพมากขน และควรวางแผนการจดการพนทเพอรองรบจำนวนผสงอายทมแนวโนมตองการเขารบบรการในสถานสงเคราะหคนชรามากขนในอนาคต

3. สถานสงเคราะหคนชราควรพฒนารปแบบการใหบรการใหมความหลากหลายมากขน เชน การใหบรการดแลผสงอายแบบเชาไป-เยนกลบ หรอศนยใหการดแลผสงอายในเวลากลางวน (Day Care) ซงถอเปนการลดภาระครอบครว ทจะมสวนสำคญอยางยงตอการลดอตราการทอดทงผสงอาย เพอใหผสงอายไดอาศยอยกบครอบครวไดนานทสดในบนปลายของชวต

สำหรบขอเสนอแนะเพอการศกษาครงตอไป ควรศกษาเจาะลกในประเดนการดำเนนงานแตละดาน ทงการบรหารจดการสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวด 5 ดาน ไดแก ดานนโยบายและแผน ดานงบประมาณ ดานบคลากร ดานการปฏบตงาน และดานสถานท และการจดบรการผสงอาย 6 ดาน ไดแก ดานสขภาพและการรกษาพยาบาล ดานรายได ดานทพกอาศย ดานนนทนาการ ดานความมนคงทางครอบครวและสงคม และดานการสรางบรการและเครอขายเกอหนน เพอนำไปสการพฒนาการดำเนนงานของสถานสงเคราะหคนชราในสงกดองคการบรหารสวนจงหวดใหมคณภาพมากยงขนและสามารถรองรบสงคมสงอายของประเทศไทยไดอยางมประสทธภาพตอไป

เอกสารอางอง กนกกาญจน อตสาห. (2547). ความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนตอการจดสวสดการผสงอายในจงหวดกาญจนบร.

สารนพนธมหาบณฑต. คณะสงคมสงเคราะหศาสตร. มหาวทยาลยธรรมศาสตร. กรงเทพมหานคร. กรมสงเสรมการปกครองทองถน. (2548). มาตรฐานการสงเคราะหผสงอาย. กรงเทพมหานคร. คณะสงคมสงเคราะหศาสตร, มหาวทยาลยธรรมศาสตร. (2555). การศกษารปแบบการจดบรการดแลผสงอายในสถาบน โดย

องคการบรหารสวนจงหวด. สำนกบรการสวสดการสงคม. กรมพฒนาสงคมและสวสดการ. จราลกษณ จงสถตมน และคณะ. (2543). การประเมนสถานสงเคราะหคนชราของรฐ: ศกษาเฉพาะกรณสถานสงเคราะห 3

แหง. กระทรวงสาธารณสข.

“สงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม: การปลดลอกความเหลอมลำสความยงยน”

327

ฐตโรจน รนรส. (2550). แนวทางการพฒนาสวสดการสงคมสำหรบผสงอายของเทศบาลในจงหวดตาก. สารนพนธมหาบณฑต.คณะสงคมสงเคราะหศาสตร. มหาวทยาลยธรรมศาสตร. กรงเทพมหานคร.

พมพมล พลเวยง. (2555). ปญหาอปสรรคในการจดสวสดการสงคมของทองถน. สารนพนธมหาบณฑต. คณะสงคมสงเคราะหศาสตร. มหาวทยาลยธรรมศาสตร. กรงเทพมหานคร.

พนศข สตะปะดล. (2550). บทบาทขององคการบรหารสวนจงหวดตอการพฒนาคณภาพชวตผสงอาย กรณศกษาองคการ บรหารสวนจงหวดนนทบร. วทยานพนธมหาบณฑต คณะสงคมสงเคราะหศาสตร. มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

กรงเทพมหานคร. ภชงค เสนานช และคณะ. (2552). การตดตามการถายโอนภารกจสถานสงเคราะหคนชราและศนยบรการผสงอายใหแก

องคกรปกครองสวนทองถน. มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต. สมทรปราการ. มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย. (2559). รายงานสถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2559. กรงเทพมหานคร: ม.ป.ท. วรานษฐ โชคนธนรนดร. (2557). การบรหารภาครฐในการสงเสรมคณภาพชวตผสงอาย กรณศกษากรงเทพมหานคร.

สาขาวชารฐประศาสนศาสตร. มหาวทยาลยเวสเทรน. ศศพฒน ยอดเพชร. (2550). ศนยอเนกประสงคสำหรบผสงอายในชมชน กลไกการดำเนนงานเพอความยงยน. สำนกงาน

กองทนสนบสนนการวจย. ศรพนธ สาสตย และคณะ. (2558). การพฒนามาตรฐานและแนวทางการใหบรการผสงอายทมภาวะพงพาในสถานดแลระยะ

ยาว. สำนกงานคณะกรรมการการวจยแหงชาต. ศรพนธ สาสตย และคณะ. (2552). การศกษาสถานดแลผสงอายผสงอายระยะยาวในประเทศไทย. สถาบนวจยระบบ

สาธารณสข.