Click here to load reader
Upload
janneke-zuidhof
View
281
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Onze winnende inzending voor Eo Wijersprijsvraag 2011 - 2012: een nieuwe visie op gebiedsontwikkeling. Niet voor bewoners, maar door bewoners. Met identiteitsmarketing als fundament hadden we een heldere focus: het vinden en organiseren van het het vinden en organiseren van het waarom van de bewoners.Gebiedsontwikkeling zoals Facebook het zou doen.
Citation preview
… gebiedsontwikkeling als Facebook … 1 |6
1| EEN ANDER PERSPECTIEF OP GEBIEDSONTWIKKELING
Insanity is doing the same thing over and over again and expecting different results – Albert Einstein
Vorm geven aan leefomgeving is complex. De rauwe werkelijkheid van gebiedsontwikkeling uit zich in talloze
hoofdpijndossiers. Plannen worden, vaak nog voor ze de tekentafel raken, overwonnen door problemen en
leiden tot polderoplossingen. “En dan komen er weer een paar architecten langs om dráágvlak te creëren…”
aldus een bewoner uit de Veenkoloniën. Hoeveel dorpsraden je ook raadpleegt, bewoners voelen zich altijd
miskend in hun wensen. Mensen in beweging zetten is een onmogelijke missie waar échte successen zeldzaam
zijn…zo lijkt het.
Erger nog, de nieuwe initiatieven vragen blijvend onderhoud en energie. Zelden vernieuwen bewoners en
gebruikers ze permanent. In een tijd waarin overheden zich voorbereiden op ‘meer met minder’ is dit een
zorgelijke voorwaarde: hoe voorkom je dat het onderhoud zo duur is, dat toekomstige leefbaarheid onder druk
komt? Hoe zorg je voor permanente vernieuwing als daarvoor de middelen ontbreken? Onmogelijk? Wel met
het huidige model. Als mensen zich geen eigenaar voelen, zijn ze ook niet verantwoordelijk.
… gebiedsontwikkeling als Facebook … 2 |6
Maar het is niet overal zo. We zien talloze voorbeelden van succesvolle ontwikkeling, die blijvend is:
organisaties, zonder bronnen en startkapitaal, veranderen onze omgeving elke dag
Het waren de gebroeders Wright, fietsenmakers zonder kapitaal, die het eerste vliegtuig de lucht in
kregen. Terwijl Samuel Langley, gefinancierd door de overheid, de beste papieren (geld, middelen) had.
Philips ontstond in een garagebox, Ahold in een kleine winkel. Ze groeiden tot organisaties van duizenden
mensen en raken het leven van miljoenen. Elke dag. Ze vonden de middelen om te groeien.
talloze organisaties floreren zonder dat de overheid eraan te pas hoeft te komen
Sportclubs, ngo’s, commerciële multinationals…overal vinden we samenwerkingsverbanden die succesvol
beweging creëren. Zonder overheidsbemoeienis of –subsidies.
Dus mensen zijn in staat tot ontwikkeling, alleen is het nog geen sinecure voor gebiedsontwikkeling. We
combineerden vier disciplines die nog niet eerder samenwerkten: ingenieurs, stedenbouwkundigen,
landschapsarchitecten en organisatiestrategen. We zochten naar succesvolle voorbeelden. We combineerden
verschillende methoden, denkstijlen en trends tot één aanpak: social networking in gebiedsontwikkeling.
2| HOE MENSEN SAMEN CREËREN : social networking in gebiedsontwikkeling
als je mensen een schip wilt laten bouwen, geef ze dan geen hamers en spijkers,
maar creëer een eindeloos verlangen naar de zee -‐ Confucius
Mensen kunnen hun omgeving positief veranderen. Als ze het zelf doen en meebewegen met de tijd, wordt
de ontwikkeling bovendien duurzaam. We vonden vier voorwaarden om ‘kunnen’ te veranderen in ‘doen’. Ze
zijn een voorwaarde voor duurzame gebiedsontwikkeling:
1 | (existentiële) noodzaak| noodzaak, bijvoorbeeld omdat men in zijn voortbestaan
bedreigd wordt, is een grote motivator. De kracht die het opwekt is zichtbaar in
Ganzedijk, dat bleef bestaan zodra duidelijk werd dat het opgeheven zou worden.
2 | gezamenlijke ambities| een gezamenlijk doel om voor te vechten bindt mensen en
maakt ze creatief. We zagen het bij Philips, Ahold en we zagen het in Feldheim, Friesland en bijvoorbeeld
in Vlagtwedde, waar door de bevolking krimp werd omgezet in overschot door de bouw van
appartementen in een oude schuur. Nietsche zei hierover al: “Geef mensen een ‘waarom’ en ze
overwinnen bijna elk ‘hoe’”.
3 | een netwerk met bouwstenen | bouwstenen bieden mensen de mogelijkheid om creatief te worden. Veel
mensen kunnen niet tekenen, tot ze een programma krijgen dat hen in staat stelt dit te doen. Mensen
kunnen geen internetsites bouwen, tot een Facebook profiel hen hieraan helpt. Hetzelfde geldt voor
gebieden: weinig mensen kunnen het ontwikkelen, tot ze de bouwstenen krijgen waarmee ze dit kunnen.
4 | een katalysator & impulsen | sociale netwerken worden niet uit zichzelf actief. Ze vragen om een
katalysator. Iemand die de eerste mensen met elkaar in contact brengt, een platform biedt om ambities
op te delen en groepen te vormen. Impulsen houden mensen actief en in beweging. Maar de beweging
zelf komt van de deelnemers.
… gebiedsontwikkeling als Facebook … 3 |6
5 | lidmaatschap & groei | sociale netwerken houden zichzelf in stand. Ze hebben deelnemers, geen klanten.
Ze kunnen elkaar stimuleren tot lidmaatschap en trouw wordt beloond (veel vrienden, contacten).
Veel gebiedsontwikkeling gaat niet uit van deze voorwaarden. In tegendeel. Daar wordt ontwikkeld voor
mensen in plaats van met mensen. Publiek-‐private samenwerking is al een ander model. Wij betogen dat de
huidige vorm van publiek-‐privaat (gebiedsontwikkeling 2.0) slechts de eerste stap is. Dit kan op een veel
grotere en massalere schaal: niet tussen overheid en organisaties, maar tussen overheid & collectieven van
individuen, gebiedsontwikkeling 3.0. De efficiency dient niet gevonden te worden in de standaardisatie van de
processen, maar juist in standaardisatie van de bouwstenen in de processen.
Juist nu zien we op talloze plaatsen schaalbare, kleinschalige initiatieven met grote impact. Facebook, Youtube
zijn goede voorbeelden. Ze bieden standaard bouwstenen die door gebruikers ingevuld en aangepast worden.
Het resultaat is betrokken en bevlogen gebruikers die zelf hun omgeving vorm geven binnen de mogelijkheden
die er zijn. Deze ontwikkeling zet zich voort: ‘crowd sourcing’, ‘microkredieten’. De nieuwe organisatievorm is
het bieden van een platform dat mensen zelf inrichten en onderhouden.
Dit is heel goed mogelijk in gebiedsontwikkeling. Feldheim toont
dat het kan, net als veel andere voorbeelden die we vonden en
waaraan we reeds werkten. Door de betrokkenheid en initiatieven
blijven deze omgevingen leven en passen zich aan met de tijd.
Waar traditionele gebiedsontwikkeling een snelle impuls geeft,
zorgt social networking voor permanente initiatieven en impulsen
door de gebruikers.
Gebiedsontwikkeling door social networking verschilt op een aantal vlakken fundamenteel van de traditionele
top-‐downbenadering, waardoor de ontwikkeling van gebieden vaak gekenmerkt wordt.
traditionele benadering gebiedsontwikkeling door social networking
geografische en planologische insteek sociaaleconomische insteek
top-‐down gefaciliteerde bottom-‐up
visie en probleemanalyse van bovenaf visie en probleemanalyse vanuit het gebied
uittekenen van oplossingen stimuleren van oplossingen met gerichte impulsen
inhoudelijke oplossing door professionals procesmatige oplossing door professionals
bevolking betrekken om draagvlak te creëren bevolking inspireren om te ontwikkelen
vaart op (bewezen) successen vaart op de kracht van het gebied en de bevolking
plan voor de bevolking plan van de bevolking
… gebiedsontwikkeling als Facebook … 4 |6
3| Een voorbeeld: Social Networking in de Veenkoloniën
Vertel het me, en ik vergeet het. Toon het me, en ik onthoud het. Betrek me, en ik doe mee -‐ Confucius
De Veenkoloniën vormde het toneel voor de EO Wijers-‐prijsvraag 2011/2012 en heeft te maken met grote
vraagstukken. Vergrijzing, jongeren die wegtrekken, de landbouw biedt minder werkgelegenheid en een
afhankelijkheid van gebiedsvreemd water, dat steeds moeilijker wordt om aan te trekken.
Nait soezen moar doun
“Niet weer een visie, die hebben we al genoeg voorbij zien komen” was de duidelijke boodschap die we
meekregen van bewoners. Wanneer het niet op draagvlak bij hen kan rekenen komt het er niet, bleek uit de
talrijke gesprekken die we voerden met inwoners van de Veenkoloniën. Uit deze gesprekken bleek ook een
sterke wens van bewoners om zelf richting te kunnen geven aan de toekomst van hun omgeving. En dat kan, zo
bleek uit de voorbeelden van bijzondere initiatieven succesvolle samenwerkingscoöperaties die er al lagen.
We vroegen ons af hoe het social network model voor de Veenkoloniën ingezet kan worden. Bottom-‐up
gebiedsontwikkeling gaat niet vanzelf. Mensen hebben impulsen, accelerators en faciliteiten nodig om mee te
doen, initiatieven te ontplooien. Om bottom-‐up te ontwikkelen, is het nodig dat individuele activiteiten
gesteund worden en met elkaar verbonden worden tot een totaal ontwikkelproces. En om als voorbeeld en
inspiratiebron voor nieuwe initiatieven te kunnen dienen, moeten ze beschikbaar zijn voor de bredere
bevolking.
Wat ontbrak was de katalysator om lokale initiatieven groter te maken. Om individuele
activiteiten zichtbaar en beschikbaar te maken op grotere schaal. Om bewoners te helpen
interveniëren, stelden we bouwstenen voor: succesvolle en winstgevende initiatieven waarmee
de bevolking zelf aan de slag kan: ‘niet oplossen voor’, maar ‘oplossen met’. Veel bouwstenen
zijn al aanwezig in de Veenkoloniën, andere zijn elders met succes ontwikkeld. De inzet van
bouwstenen op het juiste moment en met samenwerking door bewoners voorop, kan het tij
keren. Met een ‘Veenkoepel’ als verbindende schakel om de kracht van bewoners om collectief
te handelen activeren en faciliteren.
… gebiedsontwikkeling als Facebook … 5 |6
De social network aanpak voor de Veenkolonie bestaat uit 5 stappen:
1 | verzamelen best practices| leer het gebied zien zoals de mensen die erin wonen, werken, leven. Zoek de
goede voorbeelden die er zijn en waar de kracht van de mensen ligt. Spreek de trots aan en vind de
noodzaak.
2 | ontwerp een proces met bouwstenen| gebruik de tekentafel niet voor inhoudelijke oplossing, maar voor
het ontwerpen van een proces dat mensen inspireert, mobiliseert en faciliteert in het realiseren van hún
ambities. Start vanuit de actieve kernen en laat hen denken vanuit de uitdagingen, niet de oplossingen.
Bied bouwstenen aan als voorbeeld.
3 | facilitair bewustwording van de uitdagingen | middels een kaart met de ontwikkelingen en
interventiemogelijkheden, tonen we de effecten en gevolgen zonder ingrijpen.
… gebiedsontwikkeling als Facebook … 6 |6
4 | organiseer een katalysator| om initiatieven te inspireren en te versnellen, om mensen met elkaar te
verbinden, om activiteiten te faciliteren en om de impact van successen te vergroten en uit te breiden, is
een centrale regisseur nodig. Dit orgaan dient georganiseerd te worden.
5 | voed met impulsen| stimuleer mensen om zelf te ontwikkelen, houd de ontwikkeling levend door de
bevolking op gezette momenten te voeden met nieuwe impulsen.
Samen pionieren, stap voor stap aan een nieuwe toekomst.
CONTACT
De social network strategie voor gebiedsontwikkeling, kwam tot stand door samenwerking tussen Tauw,
ATELIERBRUUT en Synergie.
ing. P.G. (Paul) van Bree
(0570) 699 681
www.tauw.nl
ir. Marc Holvoet
(020) 416 11 68
www.atelierbruut.nl
drs. Janneke Zuidhof
(030) 275 90 30
www.synergie.nl