ปชนยสถานทสำาคญในวดปาสทธาวาส                                                               

โดย           

                                                         ดร.เกรยงไกร  ปรญญาพล*

วดปาสทธาวาส อำาเภอเมอง จงหวดสกลนคร นบไดวาเปนวดทมความสำาคญทางประวตศาสตรของจงหวดสกลนคร เปนวดทอบาสกาสามพนองประกอบดวย นางนม ชวานนท (แมนม) นางนล ชวานนท และนางลกอนทร วฒนสชาต ไดรวมแรงรวมใจบกเบก กนสรางทดนอทศถวายไวในบวรพทธศาสนา และขนอนพทธระบล (เพชร ภละวรรณ) จาศาลจงหวดสกลนครไดรวมอทศทดนเพมเตมอก ๙ ไร ทำาใหเนอทของวดมจำานวนมากขนนบถงปจจบนได ๓๗ ไรเศษ

วดแหงนเปนสญลกษณของการวปสสนากรรมฐาน เสยสละ สนโดษ และเพอความเขาใจถงซงอรยสจ ๔ อนประกอบดวย ทกข (ความจรงวาดวยทกข) สมทย (ความจรงวาดวยเหตแหงทกข) นโรธ (ความจรงวาดวยความดบทกข) มรรค (ขอปฏบตใหถงความดบทกข) นอกจากนปรมาจารยใหญฝายวปสสนากรรมฐาน คอ หลวงปเสาร กนตะสโร และหลวงปมน ภรทตโต เคยมาพกเปนองคปฐมการกอตงวดซงพฒนามาจากทพกสงฆดงบาก สถานทศกดสทธ

แหงนพระเถรานเถระศษยของหลวงปมน ภรทตโต หลายรปไดเคยมาพกจำาพรรษา อาท หลวงปชอบ ฐานสโม หลวงปหลา เขมปตโต พระอาจารยสงห ขนตยาคโม พระอาจารยวน อตตโม เปนตน

ภายในวดมปชนยสถานทสำาคญรวมเปนมวลหมของความศกดสทธ ประกอบดวย

_________________________________________________ * ผทรงคณวฒในคณะกรรมการสภาวฒนธรรมจงหวดสกลนคร

                                                                                          

อโบสถ

ความเปนมาเมอทำาการฌาปนกจศพพระอาจารยมน  ภรทตโต  เสรจแลว   บรร

ดาศษยยานศษยซงมพระธรรมเจดย (จม  พนธโล)  เจาอาวาสวดโพธสมภรณ   อำาเภอเมอง  จงหวดอดรธาน  เปนองคประธาน   ไดประชมปรกษาหารอและเหนสมควรสรางอโบสถตรงททำาการฌาปนกจศพ   เพอใชเปนททำาสงฆกรรมของพระภกษ   เปนศรสงาแกพระพทธศาสนาและวดปาสทธาวาส   สำาหรบเปนเครองระลกของสานศษยในภายหลง   ใหถอเปนสถานทประชมประจำาปของคณะศษยทงหลาย  เพอปรกษาหารอธรรมวนยและประสานสามคคในระหวางหมคณะ    เมอทประชมมมต

ตกลงเหนชอบแลว   จงไดรวบรวมทนทรพยซงเปนรายไดจากงานฌาปนกจศพของทานเปนทนเดมและทรพยทมผบรจาคในภายหลง  รวมทงรายไดประจำาปททางวดไดจดใหมขนสำาหรบเปนทนทรพยในการกอสราง    โดยสรางครอบบรเวณเชงตะกอนทฌาปนกจศพของทาน    การกอสรางไดเรมตงแตพ.ศ. ๒๔๙๓  โดยมนายสทศน  อครพฒนเปนนายชางออกแบบแปลน    พระครอดมธรรมคณ  (ทองสก  สจตโต)  เจาอาวาสวดปาสทธาวาส   เปนผควบคมดแลการกอสราง   ระหวางการกอสรางสานศษยทงคฤหสถและบรรพชตทงหลายไดพยายามบอกบญใหไดมาซงปจจยจนแลวเสรจ    พระธรรมเจดย (จม  พนธโล)  ไดเปนประธานในทประชมและตกลงกนจดใหมงานฉลองและผกพทธสมาใหสมบรณตามวญญานญาต   เพอใหสำาเรจกจตามวนยนยม  นอกจากนยงเปนการฉลองศรทธาของผทไดบรจาคทรพยดวย คณะกรรมการจงไดจดใหมงานฉลองอโบสถและผกพทธสมาเมอวนท  ๓  พฤษภาคม  ๒๕๐๐  โดยมผวาราชการจงหวดสกลนคร (พนตำารวจเอก เนอง   รายะนาค )  เปนประธานเปดงาน กำาหนดงาน  ๓  วน  ๓  คน                       

  

รปแบบทางสถาปตยกรรม 

เปนลกษณะหลงคาซอน  ๒ ชน  มมขยนออกมาทงดานหนาและดานหลง  ทำาลานลอมรอบตวอาคาร  มเสารองรบทเชงชายลอมทงตว    มความกวาง ๙ เมตร   ยาว ๒๐  เมตร  ตวอาคารยกพนสง  ๒.๗๐  เมตร   ความสงจากพนภายในถงฝาเพดาน๙.๗๐  เมตร  เสาระเบยงอยดานนอก  หลงคาดานบนมชอฟาใบระกา  หางหงส คนทวย  มรวงผงลวดลายเปนดอกประดบผนงดานนอกและตามเสา  ดานขางมหนาตางดานละ  ๗ ชอง   ประตหนาตางขอบลางอยในระดบเดยวกน   พระภกษสามารถเขาทำาสงฆกรรมไดทกทางและหากเตมดานในลนออกมาถงดานนอกจะไมเสยหตถบาส   (ไมเสยทนงเกน 1 ชวงแขน)  มประตทางเขาทงดานหนาและดานหลง    ภายในอโบสถทำาเรยบงายพนปดวยไมแผนชนดเนอแขง    เหตททำาเพดานสงเพอระบายอากาศและเวลาพระภกษพดกนหรอสวดมนตเสยงจะไมสะทอนและดงกองแตอยางใด

พระประธานภายในอโบสถมพระประธานองคเดยวชอวาพระพทธสโขทยธรรมาธราช

องคาพยพศรอยธยามหามน   โดยนางแตม ทบมณ   ชาวกรงเทพมหานคร   เปนเดกกำาพราทงบดาและมารดามาตงแตยงเยาว    อาศยอยกบปาเรยนจบชนประถมศกษาปท ๔  ยดอาชพขายดอกไมหนาวดพระศรรตนศาสดาราม (วดพระแกว)  ตอมาไดสมรสกบทหารเรอมบตรดวยกน ๒ คน   ตอมาบตรทงสองไดเขารบราชการเปนทหารเรอเชนเดยวกบบดา   เมอครอบครวมนคงแลวจงคดอยากทำาบญสรางพระประธานถวายประจำาไวในอโบสถ  เมอทราบขาววาวดปาสทธาวาสยงไมมพระประธานจงไดแสวงหาพระพทธรป   บงเอญทราบวาผบงคบบญชาของบตรชายซงมบานพกอยใกลกนนนมพระพทธรปสมยสโขทยและสมยอยธยาอยางละ ๑ องค  ในยคนนมการขโมยตดเศยรพระระบาดหนกพระพทธรปทงสององคนกถกตดเศยรดวยแตเจาหนาทสามารถ

ตดตามคนมาได   เจาของไดสงใหชางทำาการตอเศยรพระพทธรปทงสององค แตนายทหารเรอซงเปนเจาของพระไดรบคำาสงใหไปปฏบตราชการสงครามทประเทศเกาหลใตเมอชางไดมาตอเศยรพระจงไมทราบวาเศยรใดเปนของพระองคใดเลยตอสลบกน    กลาวคอ    เศยรพระสมยอยธยาตอเขากบองคพระสมยสโขทยและเศยรพระสมยสโขทยตอเขากบองคพระสมยอยธยา   นางแตม  ทบมณ  จงไดขอเชาพระพทธรปจากผบงคบบญชาของบตรชายไดองคทเปนเศยรพระสมยสโขทยองคพระเปนสมยอยธยาและไดนำามาถวายเปนพระประธานในอโบสถวดปาสทธาวาส 

 ซมกำาแพงแกวกำาแพงแกวลอมรอบอโบสถนนจะมซมประตทางเขาทง  ๔ ทศ 

โดยมชอวา   กำาแพงแกวมหาทองสก“ ”  เนองจากทงอโบสถและกำาแพงแกวพระครอดมธรรมคณ (ทองสก  สจตโต)   เจาอาวาสวดปาสทธาวาสในสมยนน    ไดเปนกำาลงสำาคญในการนำากอสรางและควบคมดแล   ชาวบานจงเรยกเพอเปนเกยรต   กาลเวลาผานมานานชอกำาแพงแกวดงกลาวนจงเลอนหายไปจากความทรงจำาและปจจบนชาวบานไมไดเรยกชอนแลว                                               

พพธภณฑอฐบรขารพระอาจารยมน  ภรทตตเถระ  

ความเปนมา เนองจากพระอาจารยมน  ภรทตโต  เปนพระอาจารยใหญสาย

ธรรมยตมปฏปทาควรคาแกการเทดทนเคารพบชาของเหลาพทธศาสนกชนทงหลายโดยเฉพาะผทเปนสานศษยของทาน   ฉะนนบรรดาอฐบรขารและเครองใชสอยตางๆจงมคณคาทางจตใจและในดานอนสสตในตวทาน  ภายหลงจากฌาปนกจศพของทานแลว ปรากฏวาเครองอฐบรขารและสงของเครองใชไดกระจายไปอยในทตางๆหลายแหง เพราะบรรดาลกศษยไดนำาไปเกบรกษาไวเพอเปนการเคารพบชาและเปนอนสสตหรอเพอความเปนสรมงคล

ครงหนงเมอประมาณ  พ.ศ.  ๒๕๑๒  ดร.  เชาว  ณ  ศลวนต   และเปนสานศษยของทานดวย   ไดเดนทางมายงวดปาสทธาวาส   พบเหนอฐบรขารและเครองใชสอยของพระอาจารยมน  ภรทตโต  จำานวนหนงเกบไวในตเกาๆในกฏเลก ๆ ทำาใหทานรสกวาวตถเหลานเปนของทมคณคาอนประมาณมได   โดยเฉพาะสำาหรบบรรดาศษยในสายของพระอาจารยมน  ทานจงเหนเปนกจหนาททจะตองดำาเนนการอยางใดอยางหนงในอนทจะรวบรวมเกบรกษาไวในทอนควรคา   และเพอ ประโยชนแกอนชนรนหลงไดศกษาหาความรประวตและจะไดเคารพศรทธาในตวทานมากขน  ดงนน  ดร. เชาว ณ ศลวนต   จงมความดำารโดยหลกการวา ควรสรางอาคารพพธภณฑจดรวบรวมอฐบรขารและเครองใชสอยเทาทจะพงหาได รวมตลอดถงอฐธาตของทานนนนำามาเกบรกษาไวในลกษณะอนควรเหมาะสมแกการเคารพและระลกถงพระคณของทานประการหนง   เพอแสดงถงปฏปทาความเปนสมณะอนแทจรงของทาน

ประการหนง  และประการสดทายเพอจดเปนเหตแหงศรทธาของผพบเหน

 

อาคารเรมสรางเมอพ.ศ.  ๒๕๑๖  โดยมพระอาจารยฝน  อาจาโร  เปนประธานฝายสงฆ  ผวาราชการจงหวดสกลนคร ( นายสอน   สทธสาร )  เปนประธานฝายฆราวาส   คณะทำางานกอสรางอาคารไดวางเปาหมายในการดำาเนนงานไววา     ลกษณะของอาคารจะตองออกแบบใหเปนเอกลกษณในดานกรรมฐานโดยเฉพาะแหงองคพระอาจารยมน  ภรทตตเถระ   และมคณลกษณะเหมาะสมกบองคทานเปนจดเรมหรอเหตปจจยแหงศรทธาปสาทะในพระพทธศาสนาในดานวปสสนาแกประชาชนทงหลายทมโอกาสไดเขามาพบเหนหรอเคารพบชาและชมอฐบรขารตางๆของทาน   นอกจากนอาคารจะตองมความมนคงแขงแรงเปนพเศษเพออยเปนสมบตอนถาวรของประชาชนผมจตศรทธาสบไปเปนระยะเวลาอนยาวนาน   วสดตางๆทใชในการกอสรางหรอประดบเปนของทมคณสมบตดทสดเทาทจะหาได   และเพอทจะดำาเนนการใหเปนไปตามเปาหมายจงไดหาบคคลทมความร ความสามารถ ความเชยวชาญ ในสาขาตางๆ ทเกยวของกบงานกอสราง   เปนตนวาดานสถาปตยกรรม  วศวกรรมโครงสราง  ประตมากรรม  การตบแตงภายใน  การจดแสดงอฐบรขารตางๆ และเปนผทมจตศรทธาปสาทะในภารกจนมารวมดำาเนนการ  ในดานสถาปนกผออกแบบและวศวกร

ดำาเนนการออกแบบนนคณะทำางานไดเลอกนางไขศร  ตนศร    และคณะซงประกอบดวย  นายสนต  ชยสมบต   นางอชล  จระพนธ  สถาปนกผชวย    และนายชวลต  แกนมณ   วศวกร  ทงนโดยพจารณาเหนวานางไขศร  ตนศร  เปนศษยในสายพระอาจารยมน  ภรทตโต   มาเปนเวลานาน  เปนผทมความรความสามารถตลอดจนมความศรทธาในองคทานพระอาจารยมน  เปนอยางยง  ทงประสงคจะทำางานนอทศใหแดทานพระอาจารยมน    โดยเตมสตปญญาและไมขอรบคาตอบแทนในการออกแบบการดำาเนนงาน และควบคมแตอยางใด    ในชนแรก   สถาปนกไดดำาเนนการออกแบบเสนอใหคณะทำางานไดพจารณาหลายแบบดวยกน    เพอทคณะทำางานจะไดรวมกนเลอกไวบางแบบและนำาเสนอทประชมพระเถระชนผใหญฝายกรรมฐานซงประกอบดวยพระอาจารยฝน  อาจาโร   พระอาจารยออน  ญาณสร   พระอาจารยมหาบว  ญาณสมปนโน  พระอาจารยแวน  ธนปาโล  พระราชคณาภรณ   (ไพบลย  อภวณโณ)  เจาคณะจงหวดสกลนคร (ธ)  และเจาอาวาสวดศรโพนเมอง   พระพศาลศาสนกจ  (สนธ  ขนตยาคโม)  รองเจาคณะจงหวดสกลนคร (ธ)  และเจาอาวาสวดสทธมงคล ฝายฆราวาส    มผวาราชการจงหวดสกลนคร (นายสอน  สทธสาร)  ศกษาธการจงหวด นายกเทศมนตร  และจากการประชมครงสดทายเมอวนท ๔  สงหาคม  ๒๕๑๖ ภายหลงจากไดพจารณาแบบจำาลองของอาคารแลวทประชมจงลงมตใหความเหนชอบในแบบของอาคารเปนเอกฉนทและมอบใหคณะทำางานรบไปดำาเนนการได   หลงจากนนจงไดดำาเนนการกอสรางอาคารตอไป   จนกระทงเมอวนท  ๑๑  พฤศจกายน  ๒๕๑๖   จงไดมการวางศลามงคล     โดยมกำาหนดการดงน

         เวลา ๑๐.๐๐ น. - ดร. เชาว   ณ ศลวนต อานรายงานความเปนมาของการกอสรางอาคาร

- ผวาราชการจงหวดสกลนคร(นายสอน  สทธสาร) จดธปเทยนบชาพระรตนตรย

แลวอาราธนาศล- พระสงฆเจรญพระพทธมนต - นมนตพระอาจารยฝน  อาจาโร  เจมแผนศลามงคล- เจาประคณสมเดจพระพทธโฆษาจารย  วดราชบพธ

สถตมหาสมาราม   เจาประคณสมเดจพระมหาวรวงศ  วดพระ

ศรมหาธาต  และเจาประคณสมเดจ พระญาณสงวร  วดบวรนเวศวหาร   ไดรวมกนวาง

ศลามงคล         เวลา ๑๒.๓๐ น. - พระอาจารยฝน   อาจาโร  ประพรมนำาพระพทธมนต

- เจาประคณสมเดจพระมหาวรวงศ วดพระศรมหาธาต  แสดงพระธรรม เทศนา  ๑ กณฑ   เปนเสรจพธ

   การกอสรางอาคารไดดำาเนนการตอเนองไปอกจนแลวเสรจ   และไดทำาพธเปดเมอวนอาทตยท ๒ กมภาพนธ  ๒๕๑๘  ในวนดงกลาวไดกราบทลอาราธนาสมเดจพระอรยวงศาคตญาณ    สมเดจพระสงฆราชสกลมหาสงฆปรณายก (วาสน  วาสโน) วดราชบพธสถตมหาสมาราม   เสดจทรงเปนองคประธานในงาน    พรอมทงสมเดจพระราชาคณะและพระเถระทงฝายวปสสนาธระดวย   เพอใหพทธศาสนกชนไดมโอกาสเขารวมในพธและนมสการตามหมายกำาหนดการดงน

             ประธานฝายเจาภาพ

ฝายสงฆ - พระอาจารยฝน  อาจาโร

ฝายฆราวาส - ผวาราชการจงหวดสกลนคร (นายสอน สทธสาร) รวมกบแมทพ

กองทพภาคท ๒เวลา  ๑๐.๐๐ น. - ผวาราชการจงหวดสกลนคร (นาย

สอน  สทธสาร) จดธปเทยนบชา พระรตนตรย- เจาหนาทอาราธนาศล  และอาราธนาพระปรตร- พระสงฆ  ๙  รปเจรญพระพทธมนต- ฯพณฯ  ดร.  เชาว  ณ  ศลวนต  รฐมนตรวาการ

กระทรวงคมนาคมใน นามของคณะทำางานอานรายงานความเปนมาและ

การกอสราง อาคารพพธภณฑถวายสมเดจพระสงฆราช- สมเดจพระสงฆราชประทานสมโมทนยกถาจบ

แลวทรงเปดอาคาร- พระสงฆเจรญชยมงคลคาถา

ลกษณะของอาคารพพธภณฑ เปนรปทรงศลปะไทยประยกตสเหลยมผนผาชนเดยว  ยกพนสง

๑.๕๐ เมตร สรางดวยคอนกรตเสรมเหลก  ภายในปดวยหนออนสดำาและมลกษณะคลายถำาจำาลอง   ภายนอกปดวยกระเบองเซอรามค   สามารถเดนจงกรมรอบตวอาคารได    ดานหนามภาพประตมากรรมป นดนเผาประดบในลกษณะใหสเหลองหมนสอดแทรกศลปะอนเกยวเนองกบการออกธดงคแนวทางการปฏบตธรรมทพระอาจารยมน ภรทตโต  ไดยดถออยางเครงครดหรอการปฏบตทสำาคญทเรยกวา   ธดงค“ ”   หรอ ธดงควตร“ ”   ซงเปนแนวทางปฏบตของพระวปสนากรรมฐานม  ๑๓  ขอ  หรอทเรยกวาธดงค  ๑๓  มความหมายถงขอ

ปฏบตประเภทวตรทผสมครใจจะพงสมาทานประพฤตได   เพอเปนอบายขดเกลากเลส    ชวยสงเสรมความมกนอยและสนโดษ  ประกอบดวย  ๑. องคแหงผถอทรงผาบงสกลเปนวตร   ๒.  องคแหงผถอทรงเพยงไตรจวรเปนวตร  ๓.  องคแหงผถอเทยวบณฑบาตเปนวตร   ๔.   องคแหงผถอเทยวบณฑบาตไปตามลำาดบเปนวตร  ๕.  องคแหงผถอนงฉน  ณ  อาสนะเดยวเปนวตร  คอ   ฉนวนละมอเดยว  ลกจากทแลวไมฉนอก   ๖.   องคแหงผถอฉนเฉพาะในบาตรเปนวตร  คอ ไมใชภาชนะใสอาหารเกน ๑ อยางคอ  บาตร  ๗.  องคแหงผถอหามภตทถวายภายหลงเปนวตร  คอ   เมอไดปลงใจกำาหนดอาหารทเปนสวนของตน  ซงเรยกวาหามภต   ดวยการลงมอฉนเปนตนแลว  ไมรบอาหารทเขานำามาถวายอก  แมจะเปนของประณต   ๘.   องคแหงผถออยปาเปนวตร  อยหางบานคนอยางนอย  ๕๐๐  ธน  คอ ๒๕  เสน   ๙.  องคแหงผถออยโคนไมเปนวตร  ๑๐.   องคแหงผถออยทแจงเปนวตร   ๑๑.  องคแหงผถออยปาชาเปนวตร   ๑๒.  องคแหงผถออยในเสนาสนะแลวแตเขาจดให   ๑๓.  องคแหงผถอการนงเปนวตร  คอ  เวนนอน  อยดวยเพยง  ๓  อรยาบถ    

ตวอาคารมทางขนทงดานหนาและดานหลง    มประตทางเขาดานหนาเพยงดานเดยว     ภายในอาคารบรเวณดานในสดยกพนสง  ๗๐  เซนตตเมตร   เปนทประดษฐานรปหลอเหมอนสดำาทำาดวยโลหะของพระอาจารยมน  ภรทตโต    ขนาดโตกวาองคจรงเลกนอย  ดานหนาของรปหลอจดแสดงอฐธาตของทานพรอมทงจดดอกไมเปนเครองบชาประดบไวอยางสวยงาม   ฝาผนงดานในจดลกษณะเปนตรวม ๘   ต  ซงอาจมนยในทางคตธรรมหมายถงมรรค  ๘  อนประกอบดวยทางทมองค ๘ ประการอนประเสรฐ  ไดแก  สมมาทฐ (เหนชอบ)  สมมาสงกบปะ (ดำารชอบ)  สมมาวาจา  (เจรจาชอบ)  สมมากมมนตะ (การทำาชอบ) สมมาอาชวะ  (เลยงชพชอบ)  สมมาวายามะ (พยายามชอบ)  สมมาสต (ระลกชอบ) สมมาสมาธ (ตงจตมนชอบ )  มรรคมองคแปดนไดชอวา  มชฌมาปฏปทา (ทางสายกลาง) ดวย    หรออาจมนยในทาง

คตธรรมหมายถง โลกธรรม  ๘   ซงหมายถง    เรองของโลกมอยประจำากบชวต  สงคม   และโลกของมนษยเปนความจรงททกคนตองประสบดวยกนทงนนอยางหลกเลยงไมได     ไมวาจะชอบหรอไมชอบกตาม      ขอแตกตางคอใครประสบมาก  ประสบนอย  ชาหรอเรว  โลกธรรมแบงออกเปน  ๘  ชนด  จำาแนกออกเปน  ๒  ฝายควบคและมความหมายตรงขามกนคอ   โลกธรรมฝายอฏฐารมณ  คอ  ฝายทมนษยพอใจม  ๔  เรอง  ไดแก ไดลาภ  (หมายความวา   ไดผลประโยชน ไดทรพยสนเงนทอง  ไดบานเรอนหรอทสวนไรนา) ไดยศ  (หมายความวา  ไดรบแตงตงใหมฐานนดรดสงขน  ไดตำาแหนง   ไดอำานาจเปนใหญเปนโต )   ไดรบการสรรเสรญ   (คอ  ไดยน ไดฟง  คำาสรรเสรญคำาชมเชย  คำายกยอ )  ไดสข  (คอ  ไดความสบายกาย  สบายใจ  ไดความเบกบาน  ราเรง ไดความบนเทงใจ )  และโลกธรรมฝายอนฏฐารมณ    คอ    ฝายทมนษยไมพอใจม  ๔  เรอง   ไดแก   เสยลาภ  (หมายความวา  ลาภทไดมาแลวเสยไป )   เสอมยศ  ( หมายถง  ถกลดความเปนใหญ  ถกถอดออกจากตำาแหนง  ถกถอดอำานาจ )   ถกนนทา   ( หมายถง   ถกตำาหนตเตยนวาไมด  มใครพดถงความไมดของเราในทลบหลง   เรยกวาถกนนทา )  ตกทกข   คอ  (ไดรบความทกขทรมานกาย  ทรมานใจ )    

 

มสญลกษณรอบๆตทง  ๘  เปนรปดอกบวสลบส    นยความหมายเปนในทางคตธรรม  ดอกบวหมายถงรปหวใจ  ทมาคอศพทคำาวา   กมล“หรอกะมะละ”     เปนสงเชดชเกยรตในทางศลปวตถแทนดวงใจ  เปนเครองบชาสกการะ  คณลกษณะของดอกบวเปนพชเกดจากโคลนตม    มนำาหลอเลยง  แตใบและดอกไมซมซบตดนำา     จงเปนดอกไมงามควรแกการเชดชสกการะ    หรออกนยหนงมความหมายดานมาตภม   เนองจากจงหวดทพระอาจารยมนเกดนน  คอ   จงหวดอบลราชธาน   ซงมดอกบวเปนสญลกษณของจงหวด อบล“ ”  แปลวา   ดอกบว“ ” ตท ๑  ถงตท ๘  ทจดแสดงนน    นบเวยนจากขวาไปซาย    ประกอบดวย

*ตท ๑ รปพระอาจารยมน  ภรทตโต หนงสอสทธบตร  เปนหนงสอในพระพทธศาสนา ซงพระอปชฌายมอบให   หนงสอปฏปทาสายปฏบต  หนงสอประวต   และ

ไมเทา  ๓  แบบ จำานวน  ๓  อน 

*ตท ๒ พระพทธรปแกวสเหลองปางมารวชย   ซงเปนพระพทธรปททานบชาอยเปน ประจำา   หนงสอธรรมะตางๆททานใชศกษาจำานวน  ๒๔  เลม

*ตท ๓ มดโกนสำาหรบปลงผมทำาดวยทองเหลอง   ธมกรกหรอเครองกรองนำาเวลา เดนทางจำานวน ๒ อน  มดโกนรนเกา  ดายและเขมสำาหรบเยบผา บาตร  ผาไตร

จวร  ผาประคตเอว  สงฆาฏ  จดเปนอฐบรขารนำาตดตวไปดวยทกครงทเดนทาง

ออกเทยวธดงควตร  

*ตท ๔ ผาอนๆทใชประจำาวนม ผาอาบนำาฝน ผาปนง  ผาปนอน ผาเชดบาตร ผาเชดปาก  

ผาเชดมอ  ผาเชดเทา  ถงเทา  และบรขารทเรยกรวมๆกนวา บรขารโจล “ ” 

ผาเหลานทานปะชนดวยตวทานเองทงสน   ทานใชอยางกระเหมดกระแหมไม

สรยสรายฟมเฟอย   และบำาเพญสมณธรรมตามสมณวสยอยางหายกงวล

         *ตท ๕ เครองใชในการธดงค  ธมกรก   สายระเดยงใชเปนเชอกทำาราวผาหรอแขวน

กลดหมอน    หนงจมมขนก   แผนหนงใชปนง นอน–    บงลานหรอบงฐานเปน

กระบอกไมไผใสนำาใชทำาความสะอาดหลงถายขณะออกธดงค  ซงพระอาจารย

มน ภรทตโต   ยดถอปฏบตอยเปนวตร

*ตท ๖ เครองใชประจำาวน   รองเทาหนง ๒ ค  คนโฑนำา  ปมไมทดดเสน  ตลบสผง  

ชอน  กระตก นำารอน   ถวยชา  แปรงสฟน  ถงไมสฟน  ฟนสำารอง กลองสบ 

*ตท ๗ บรขารเบดเตลด   กระโถนปากแตร  อางไมบดยาและยอมผา   สมนไพรและ

ถงยา    กระโถนดนเผา  ตะกราโคมไฟใชจดใหความสวางแทนไฟฉายเวลาเดน

จงกรม   กระบอกกระโถนไมไผใชประจำาในทพกเชนเดยวกบบรขารอนๆ 

*ตท ๘ เทยนแพ   เชงเทยนไมจำานวน ๔  อน   กระถางธปเปลอกหอย  รปภาพพระสงฆ

ชนผใหญทมาในงานประชมเพลงทานเมอวนท  ๓๑  มกราคม  ๒๔๙๓  รปภาพ

เจาของผมอบผงอฐและรปภาพพระอาจารยมหาบว  ญาณสมปนโน   กำาลง

พจารณานมสการผงอฐของพระอาจารยมน  ภรทตตโต  ทนายวน   คมนามล 

ไดเปนผถวาย

            หลงจากพธเปดอาคารไดดำาเนนการเสรจแลว  ไดมสานศษยและประชาชนทเลอมใสศรทธาในปฏปทาองคทานพระอาจารยมน  ภรทตโต  เดนทางมานมสการรปหลอเหมอนและอฐธาตตลอดชมตแสดงอฐบรขารตอเนองมาไมเคยขาด   โดยเฉพาะในชวงวนหยดและวนสำาคญทางพระพทธศาสนาจะมจำานวนมากเปนพเศษ  หลายครงในแตละปทสานศษยทใกลชดฝายบรรพชต เชน  หลวงปเทศก เทสรงส   หลวงปหลา  เขมปตโต  หลวงปชอบ  ฐานสโม  เดนทางมานมสการรปหลอและอฐธาต  โดยเฉพาะพระธรรมวสทธมงคลหรอหลวงตามหาบว  ญาณสมปนโน  วดปาบานตาด จงหวดอดรธาน  ไดเดนทางมาปละหลายๆครง     แตละครงจะกราบและยนประนมมอสงบนงเบองหนาอฐธาตเปนเวลานานพอควร   แสดงถงความเคารพผกพนททานมตอพระอาจารยมน  ภรทตโต   ผเปนดงพอแมครอาจารยของทาน   กอนทจะนงแสดงธรรมเทศนาตามอธยาศยเลาถงประวตบางสวนและเหตทพระอาจารยมน  ภรทตโต   เลอกมาละสงขารทวดปาสทธาวาสแหงน

ประวตพระอาจารยหลย  จนทสาโร          

พระอาจารยหลย  จนทสาโร   เดมชอ  วอ  นามสกล   วรบตร   เกดเมอวนท   ๑๑  กมภาพนธ  ๒๔๔๔   ทตำาบลกดปอง   อำาเภอเมอง   จงหวดเลย   เปนบตรของนายคำาผอย วรบตร   กบนางกวย  วรบตร  มพนองดวยกนรวม  ๓  คน  โดยทานเปนบตรคนท  ๒    

เมอ พ.ศ. ๒๔๖๖  อปสมบทเปนพระภกษมหานกายทวดในอำาเภอธวชบร  จงหวดรอยเอดได  ๑ พรรษา   พ.ศ.  ๒๔๖๗   ไดขอญตตใหมเปนพระธรรมยต   ทวดศรสะอาด  อำาเภอเมอง   จงหวดเลย    และอยในความปกครอง (ถอนสย) ของพระอาจารยบญ ปญญาวโธ    ตอมามความสงสยวาพธกรรมในการอปสมบทททำาไปแลวอาจจะไมถกตอง  จนการภาวนามอปสรรคขดของในจตอยเสมอ    พระอาจารยบญ   ปญญาวโธ  จงไดพาไปอปสมบทซำาใหมเมอวนท  ๑๔ พฤษภาคม  ๒๔๖๘  ณ  วดโพธสมภรณ   อำาเภอเมอง จงหวดอดรธาน   โดยมพระธรรมเจดย (จม  พนธโล)   เปนอปชฌาย พระอาจารยบญ  ปญญาวโธ  เปนพระกรรมวาจาจารย    ตอมาพระอาจารยบญ  ปญญาวโธ  ไดพาไปกราบพระอาจารยมน  ภรทตโต  ทวดทาบอ  จงหวดหนองคาย  และไดกราบพระอาจารยเสาร กนตสโล

หลงจากนนไดออกธดงควเวกไปทางจงหวด    อดรธาน   หนองคาย    เลย     นครราชสมา    ชลบร  ประจวบครขนธ  สตล ทานเปนพระทมความสมถะ   เพยงบณฑบาตพอยงชพเทานน

            พระอาจารยหลย  จนทสาโร  มลกษณะออนนอมถอมตน  ปฏปทาในสวนนของทานเปนทยอมรบในหมพระภกษสายวปสสนาธระและสานศษยทวไป    ชอบแสวงหาวเวกบำาเพญสมณธรรมในทตางๆ  ตามราวปา ปาชา ปาชฎ  หบเขา  ซอกหวย  ธารเขา  เงอมเขา  เรอนวาง   ทานจะอยเนองดวยกบการภาวนา    จะสรรเสรญการธดงคและเสนาสนะปาอยเสมอวา เหนตนไม“   ภเขา  ปาใหญ  จตใจตนเตนดวยสตทกอรยาบถ ทงวเวกสงด     ดวยไตรทวาร  ประกอบดวยภยนตรายนนตางๆสะดวกแกการภาวนา  จตใจถงมรรคผลไดเรวไมมนวรณตามรบกวน”  ปฏบตเชนนตอเนองมาโดยตลอดชวงทายแหงชวต ทานพกอย   ทพกสงฆ กม. ๒๗  อำาเภอลำาลกกา  จงหวดปทมธาน   กระทงมรณภาพเมอวนจนทรท  ๒๕  ธนวาคม  ๒๕๓๒  สรอายได  ๘๕  ป โดยมพธพระราชทานถวายเพลงศพ  ในวนเสารท ๗  เมษายน ๒๕๓๓  ณ วดพระศรมหาธาตวรมหาวหาร    กรงเทพมหานคร

เจดยพพธภณฑพระอาจารยหลย  จนทสาโร

 

ความเปนมา บรรดาศษยานศษยตางกตระหนกดวาทานเปนถปารหบคคล

(บคคลผควรแกการสถป)  คอ  บคคลทควรนำาอฐบรรจสถปไวบชา  ดงนนในระหวางเตรยมงานพระราชทานเพลงศพ    ตางกเรมคดกนวาควรสรางเจดย ณ  ทใด  เพราะทานเกยวของอยางลกซงกบสถานทหลายแหง  เนองจากปฏปทาทเดนชดของทานขอหนง คอ  ไมยดตดสถานท  และเนนสอนลกศษยอยเสมอวา  การไมยดตดสถานทจะทำาใหการปฏบตธรรมกาวหนา  ทานไดสรางวดมาหลายวด   และไมเคยปรารภวาจะใหสรางทบรรจอฐไว  ณ  ทใด  จงเปนการยากทคณะศษยจะกำาหนดสถานท  แหงหนงแหงใด   เปนทสรางเจดยบรรจอฐธาตของทาน

เมอพ.ศ.  ๒๔๘๘  ทานไดสรางวดภรทตตถรวาส  ทบานหนองผอ  ตำาบลนาใน  อำาเภอพรรณนานคม จงหวดสกลนคร  ถวายแดพระอาจารยมน  ภรทตโต  โดย  ณ  สถานทนน    พระอาจารยมน  ภรทตโต   ไดจำาพรรษาในชวงบนปลายชวตเปนเวลานานถง  ๕  ป  ตดตอกน   ในระยะเวลาดงกลาว  ถอไดวาวดภรทตตถรวาส   เปนศนยกลางทสำาคญในการศกษาปฏบตธรรมของพระธดงคกรรมฐานอาจเปนเพราะอานสงส  ททานสรางวดถวายทานพระอาจารยมน  ภรทตโต ในครงนน  เมอทานมรณภาพ และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

พระราชทานเพลงศพแลว    ทรงมพระราชกระแสรบสงวา   “ ควรสรางเจดย   ทวดปาสทธาวาส  อำาเภอเมองสกลนคร จงหวดสกลนคร  ทวดนมอฐธาตของทานพระอาจารยมน  ภรทตตเถระ   ทานจะไดอยใกลกน ”    

ทานเปนพระวปสสนากรรมฐานชนพระเถระผใหญ  ทมกนอยสนโดษ    นอกจากในชวงปลายของชวตซงชราภาพแลวเทานนจงมพระภกษและสามเณรตดตาม   ปฏปทาของทานเมอมองผวเผนภายนอกแลว   เปนพระผเฒาธรรมดารปหนงเทานน   แตความเปนจรง  ภายในขององคทาน  มธรรมลกซงกวางขวางและทนสมย    แมจนบนปลายของอายสงขาร  ทานกยงพยายามใหธรรมะแกพทธบรษททวไปอยางไมเหนแกเหนดเหนอยจนถงวาระสดทาย   ตอมาคณะกรรมการเกบรกษาอฐ  ไดดำาเนนการตามคำาแนะนำาของราชเลขาธการโดยขอใหนำาแบบเจดยขนกราบบงคมทลพระกรณา   เพอขอรบพระราชทานพระราชดำาร   ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ  ใหแกไขรปแบบเจดย  โดยทรงรางแบบเจดยขน และพระราชทานภาพรางฝพระหตถนนใหใชเปนตนแบบ   และเมอนางไขศร  ตนศร  สถาปนก  ไดออกแบบใหมตามรปแบบรางทไดรบพระราชทานแลวสำานกราชเลขาธการไดนำาทลเกลาฯ  ถวาย   ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานแบบเจดยนน  เมอวนท ๑๑  เมษายน  ๒๕๓๔  เปนทนาอศจรรยวาภาพรางฝพระหตถรปแบบเจดยทไดรบพระราชทานรางตนแบบนน     เปนรปแบบเจดยทมลกษณะเรยบงาย  และไดสดสวนงดงาม   ตรงตามททานเคยปรารภวา ถาใหสรางเจดยจะใหสรางลกษณะเชนน

         หลงจากทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ   พระราชทานแบบสรางเจดยแลว   ไดทรงกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานพระราชทรพยสวนพระองค  สำาหรบเปนกองทนสรางเจดย   หลวงปหลย   จนท สาโร   จำานวน ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท  (หนงลานบาทถวน) และเรมกอสรางเจดย 

ตงแตวนท  ๑๒  ตลาคม  ๒๕๓๔   แลวเสรจเมอประมาณกลางเดอนกมภาพนธ  ๒๕๓๘  ในระหวางการกอสราง  สมเดจพระนางเจาฯ  พระบรมราชนนาถ   ไดเสดจพระราชดำาเนนมายงวดปาสทธาวาส  ทรงมพระราชเสาวนยเกยวกบการกอสรางและตกแตงเจดยดวย

 

                                                                                                           

การบรรจอฐธาต             กองการในพระองค  สำานกราชเลขาธการ  มหนงสอลงวนท  ๒๘  กมภาพนธ ๒๕๓๘  แจงมาวาตามทประธานคณะกรรมการการเกบรกษาอฐหลวงปหลย  จนทสาโร  มลขตขอพระราชทานพระบรมราชานญาต นำาอฐฐาตของทานจากเจดยวดพระศรมหาธาตวรมหาวหาร  เขตบางเขน  มารวม

กนไว ณ ทพกสงฆ กม. ๒๗ อำาเภอลำาลกกา จงหวดปทมธาน รวมกบ สวนทเกบรกษาอยเดม เพอเตรยมเชญไปบรรจพรอมกนทงหมดใน

เจดยทวดปาสทธาวาส   รวมทงทขอพระราชทานรางคำาจารกสลกบนแผนหนแกรนตสำาหรบเชญไปประดษฐานบรเวณเจดยบรรจอฐธาตของทาน ณ วดปาสทธาวาส  อำาเภอเมอง  จงหวดสกลนคร นน ไดนำาความกราบบงคมทลพระกรณาทราบฝาละอองธลพระบาทแลว  มพระราชกระแสไมทรงขดของ

        วนจนทรท  ๒๐ มนาคม  ๒๕๓๘  คณะกรรมการเกบรกษาอฐ  ไดเชญอฐธาตของทานจากเจดยวดพระศรมหาธาตวรมหาวหาร เขตบางเขน  มายงทพกสงฆ กม. ๒๗ แลวเกบรกษารวมไวกบสวนทเคยประดษฐานอย ณ ทเดม

วนเสารท ๒๕ มนาคม  ๒๕๓๘  คณะกรรมการ ฯ ไดคดเลอกและเชญอฐธาตทานสวนหนงมาทำาพธถวายสกการะ แลวประดษฐานไวทหนารปเหมอนของทาน ณ  ทพกสงฆ กม. ๒๗ เพอใหบรรดาศษยไดกราบคารวะ

         วนเสารท ๘ เมษายน  ๒๕๓๘  เวลาประมาณ ๐๙. ๓๐ น.  คณะศษยเชญอฐธาตทหมดออกเดนทางจากทพกสงฆ กม. ๒๗ ไปยงวดปาสทธาวาส

        วนอาทตยท ๙ เมษายน  ๒๕๓๘  ณ วดปาสทธาวาส  อำาเภอเมอง  จงหวดสกลนคร  เวลาประมาณ ๐๙. ๓๐ น.  ทำาพธกราบคารวะอฐ

ธาต  แลวบรรจในภาชนะรปเจดยหนออน  จากนนเชญขนประดษฐานในเจดย  อกสวนหนงประดษฐานไวทหนารปเหมอนของทานภายในพพธภณฑอฐบรขารชนบน

ลกษณะของเจดยภายนอกเปนลกษณะเรยบงาย ภายในชนบนมหองแสดง

นทรรศการทางพระพทธศาสนา  และสามารถปรบใชเปนสถานทใหธรรมศกษา  ปฏบตสมาธหรอประกอบกจกรรมตางๆทเกยวของไดอยางไมจำากด 

เจดยพพธภณฑมรปแบบทางสถาปตยกรรมทรงระฆงควำา  แบง ออกเปน ๓ สวน ประกอบดวย

สวนท ๑ ฐาน ทำาเปนสองชน ชนแรกเปนฐานเขยง  ชนท ๒ ทำาฐานยกพนสงมทางขนดานหนาสองทาง  สวนฐานชนท ๒ ยกพนสงรองรบตวองคเจดย  ทำาเปนหองแสดงประวตพทธศาสนา  เรองโลกมดดวยอวชชา  พระสมมาสมพทธเจาอบตขนในโลก อรยสจส พทธดำารสตรสสง   การสงคายนา ครงท ๑ พระเถระประกาศพระศาสนา  คณะสงฆไทยฝายธรรมยต    ภาพพระอาจารยเสาร  กนตสโล  พระอาจารยมน  ภรทตโต และหลวงปหลย  จนทสาโร   ภาพเลาเรองเหลานเขยนเปนภาพลายรดนำาและมทางเขาชมดานหนาเพยงดานเดยว

สวนท ๒  เรอนเจดย  มฐานรองรบทำาเปนปลอง ๔ ปลอง รองรบเรอนเจดยททำาเปนรปทรงระฆงควำา  ทำาซมประตทางเขาภายในเรอน

เจดยเปน ๓ ทาง รอบบรเวณของเรอนเจดยทำาเปนลานลอมรอบ  ภายในจดแสดงรปป นหนขผงของพระอาจารยหลย  จนทสาโร 

ดานหนาของรปป นจดแสดงอฐธาต  รอบผนงดานหลงมรปสตวประกอบภาพปา เชน นก เสอ ตนไม เพอสรางบรรยากาศใหเปน ธรรมชาตเหมอนกบภายในเปนปาทพระสายธรรมยตชอบปฏบตธดงค  ตามเทอกเขาลำาเนาไพร  และมการจดแสดงอฐบรขารและเครองใชสอยของทานแบงเปนต   ดงน  

*ตท ๑ เ ค ร อ ง อ ฐ บ ร ข า ร   ป ร ะ ก อ บดวย  สบง  จวร  สงฆาฏ  บาตร  มดโกน  เขม

ดาย  รดประคต  หมอกรองนำา  นาฬกาปลก  ขวดหมก  ปากกาหมกซม  

โคมไฟ   ผาทใชสวนอนๆ เปนตน

* ตท ๒ เปนเครองใชสอยตางๆ มด เตาปน ไมสฟน เครองมอทางชาง ยาดม

ยารกษาโรค                     

สวนท ๓  เรอนยอด  ถดจากเรอนเจดยขนไปทำาเปนบลลงกรองรบเรอนยอด  ซงทำาเปนรปดอกบว  นยความหมายททำาเปนรปดอกบวนน  อาจจะถอตามคตทางพระพทธศาสนาอยางใดอยางหนง

หรอหลายอยางมาประกอบกนทงฝายมหายานและฝายหนยาน (เถรวาท)  เชน ดอกบว  เปนดอกไมบรสทธใชเปนพทธบชาแดองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา   เปนสญลกษณในการประสตของพระพทธองค  นอกจากนดอกบวยงเปนแดนกำาเนดของพระอมตาภะในแดนสขาวด  เปนสญลกษณของจกรวาล  พระศากยมน และพระโพธสตวประทบอยเหนอดอกบว  ซงหมายถงการประทบอยเหนอจกรวาลนนเอง.           

___________________________________________________