Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    1/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    Prodktr AH KUMRUO!LUEditr zlem ZDEM#R - Gonca AYDEM#RYayn Sorumlusu Haluk EKREN

    YazarEmile ZOLAeviren Hamdi VARO!LUBasm YlA%ustos 1997Dizgi (ER#DA - 418 19 01 - AnkaraKapak Tasarmzlem ZDEM#RKapak Resmi zlem ZDEM#RBaskYldzlar Matbaas

    Ali Suavi Sok. 60/A Tel: 230 06 45Yaynevi AdresiByk Sanayi 1. Cad. 7/11 #skitler Tel.-Fax: (0312) 341 16 36ISBN 975-583-001-4

    1860 ylndaki )iddetli k)ta. Oise nehri dondu, a)a%Picardie ovalarnkarlarkaplad; hele kuzey do%udan yle bir sa%anak geldi ki, Noel gn;Beaumont'u adeta gmd. Kar, sabahtan ya%maya ba)lam), ak)ama do%ruartm), btn gece y%lm)t. Yukar)ehirde te ba)nda katedralin yankolunun kuzey cephesi bir ucuna gemi)gibi olan Orfevres soka%na, kar,rzgarla itilerek gmlyor, k)eli attepesinin plakl%altnda,oymalarla ok ssl, adeta gotik, roman mimari slubunda antika bir kapolan Saint-Agnes kapsndvyordu. Ertesi gn, )afak skerken, oradayarm metreye yakn kar birikmi)ti.Sokak, bir gn nceki )enli%in uyu)uklu%u iinde, hala uyuyordu. Saat alty

    ald. Kar tanelerinin usul usul ve inatdkl) ile mavile)en karanlklariinde, canlolarak, yalnz, belli belirsiz bir )ekil, dokuz ya)nda bir kzocu%u vard. Kapnn kemeri altnda s%nm), elinden geldi%i kadarbarnarak geceyi orada titremekle geirmi)ti.Paavralar giymi)ti, ba)na bir atkparassarm)t, plak ayaklarnda irierkek kunduralarvard. Herhalde, )ehirde uzun zaman dola)tktan sonraoraya d)m)olacakt; nk yorgunluktan y%lp kalm)t. Onun iin, oras,

    dnyann teki ucu idi. Ne bir insan vard, ne hi bir )ey; son yalnzlk iinde,kemiren alk, ldren so%uk vard; halsizli%inin ortasnda, kalbinin a%r yknefesini tkyarak, direnmekten vazgeiyor, vcudundaki gerileme

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    2/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    ihtiyacndan, yer de%i)tirme igdsnden, bir sa%anak karlarfrl frldndrdke, bu khne ta)lara gmlme igdsnden ba)ka bir )eyduymuyordu.

    Saatler, saatler geiyordu, uzun sre ifte kapyuvalarnn iki kanadarasndaki aynaya srtnvermi)ti. Bu aynann dire%i stnde,5kendisi gibi kk bir kz olan on ya)ndaki din )ehidi Sainde -Agnes'inayaklardibinde bir defne dalile bir kuzu bulunan heykeli vardr. Alnda,direk ba)l%nn stnde #sa'ya ni)anlbakirenin btn efsanesi, kabartmaolarak, safdil bir inanla cereyan eder: O%luna varmayreddetti%i vali, onukt yerlere gnderdi%i zaman, uzayan ve vcudunu rten salarcellatlar

    odunu tutu)turur tutu)turmaz, vcudundan uzakla)p o cellatlaryakanate)in alevleri kemiklerini, imparatorunun kzConstance'n czam illetini iyiederek gsterdi%i mucizeler; sonra bir resminin gsterdi%i mucizeler; birkadn almak ihtiyacyla kvranan rahip Paulin'in papann tavsiyesi zerine,zm-rtl bir yz% resme gstermesi,resmin, parma%nuzatp tekrarekmesi, hala resmin zerinde grlen yz% alkoymas, bylece, Paulin'ikurtarmas. Alnn ta tepesinde, bir bulut iinde, Agnes, nihayet semayakabul edilir; ni)anls#sa, onunla, ufack ve ok gen oldu%u halde evlenir,onu mutluluklarnmjdeleyen buseyle per.Fakat, rzgar, soka%ba)tan ba)a doldurdu%u zaman, kar cephedenkamlyor, beyaz y%nlar, e)i%i tkamak tehlikesi gsteriyordu; o zaman,ocuk yan taraflara, pervaz aral%nn direk tabanstne yerle)tirilmi)bakirelere yaslanp s%nyordu. Bunlar, Agnes'in arkada)lar, onunegemenli%inde bulunan ermi)kzlardr. sa%tarafndadr. Hapishanedemucizeli ekmekle beslenen Do-rothee, bir kule iinde ya)am)olan Barbe,

    bakireli%e Paris'i kurtaran Genevieve. de solundadr: Memeleri bklpkoparlan Agat-he,babastarafndan i)kence edilen ve kendi vcudundankopan eti onun suratna frlatan Christine, bir melek tarafndan sevilenCecile. Bunlarn stnde yine melekler vardr; k)e talarnn kemeriyleberaber yukardo%ru kan, kemer tavann, sevinli ve iffetli vcutlarnnal)yla ssleyen sk, sra bakire ki, a)a%da i)kenceyekonulmu)lardr,azaplar iinde ezilmi)lerdir, yukarda da, cennetlikler

    ortasnda, sevinler iinde, uu)an melekler tarafndan kar)lanm)lardr.ocu%u, oktan beri, koruyan hibir )ey kalmad%srada saat sekizi ald,gn a%armaya ba)lad. E%er, aya%yla itip sprmese, kar, omuzlarna kadar

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    3/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    gelecekti. Arkasndaki antika kap, krk kaplanm)gibi karla rtlm), bird)ek gibi bembeyazd; onun stnde klrengi cephe, o kadar dz ve okadar kaygandki, zerinde bir tek kar tanesi tutunamyordu. Hele kapnn,

    d)ardan ieriye do%ru geni)leyen ksmndaki byk ermi)kadnlar, beyazayaklarndan beyaz salarna kadar karla rtnm)ler, saflk iinde prlprldlar. Daha yksekte alndaki sahneler, kemer kovanlarndaki kkermi)kz-lar,koyu renkli zemin zerine parlak bir izgi ile izilmi)keskink)eler halinde kabarkla)yorlard. Bu, aln)sahnesine, Agnes'inevlenmesine kadar byle devam ediyor, sanki melekler, bu evlenmeyi, bir

    beyaz gl ya%muru altnda kutluyorlard. Bakire ocu%un heykeli, stunun

    stnde, ayakta, beyaz defne dalile, beyaz koyunu ile, etrafnda, stengelen bakireli%in mistik hamlesini donduran so%u%un bu hareketsiz katl%iinde, beyaz bir saflk, lekesiz kar beyazl%iinde idi. Ayaklardibinde de,teki, o sefil ocuk, onun gibi kardan bem-beyaz,ta)kesilmi)sanlacak kadarkatlm)ve beyaz, din u%runda can vermi)byk bakirelerdenayrdedilemiyordu.Bu srada, evlerin uyuyan cepheleri boyunca, takrdile alan bir pancurungrltsn i)itince, ocuk, gzlerini kaldrd. Bu pan-cur, sa%nda, katedralebiti)ik evin birinci katnda alm)t. Oradan, bir kadn, gzel, esmer vegrbz, yakla)k krk ya)larnda bir kadn e%ilmi)ti; ocu%un kmldad%ngrnce ola%anst so%u%a kar)n, plak kolunu bir dakika d)arda brakt.Acma ile kar)k bir hayret, sakin yzn kederlendiriyordu.Sonra, titreyerekpencereyi rtt. Ksack bir zaman iinde grd%, bir atkparasnabrnm), menek)e gzl, sar)n bir minimininin hayali, gzlermin nndekalm)t; ocu%un ekme biryz, zellikle, d)k omuzlarn stnde, bir

    boynu vard; fakat, yaryarya lm)ufack elleriyle ufack ayaklarso%uktanmorarm), ocu%un biricik canltaraf, nefesinden kan hafif bu%udanolu)uyordu.ocuk, dalgn gzleri havada kalm), eve bakyordu. Tek katl, pek eski, onbe)inci asr sonuna do%ru yaplm)bir evdi, bu. Bir dev aya%nn iki parma%arasna sk)m)bir si%il gibi, katedralin ta b%rne, iki payanda arasnagmlm)t. Bylece yaslanm)olarak, ta)tan kaide ete%iyle; tu%lalar

    meydanda tahta kiri)li katile; ats, kulenin stnden bir metre ileriyekan tavan arasile; sol k)edeki kntlmerdiven yuvasile; o tarafta, in)aedildi%i devreye mahsus kur)un kaplamasnhala koruyan ensiz

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    4/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    penceresiyle, ok sa%lam kalm)t. Bununla beraber, eskili%i tamirlerigerektirmi)ti. Kiremitli dam XIV. Louis zamanndan kalma olsa gerekti.Merdiven yuvasnn cephesinde alm)bir tepe cam, her tarafta eski zaman

    biimli ssl camlarn ereveleri yerine konulmu)adi tahta ereveler,birinci katta, ortadaki tu%lalarla tkanp ikiye indirilmi), biti)ik pencereyeri,bylece, cepheye, o sokaktaki daha yeni binalara gre bir tenazur

    vermi)olan ortadaki pencere yeri, o devre mahsus yap)eklini kolaycagsteriyordu. Zemin Katndaki de%i)iklikler aynderecede belli idi.Merdivenin altnda, demir ku)akleski kapnn yerine oymalme)eden birkapyaplm), a)a%syanlarve tepesi ta)la rlm)olan ortadaki byk sra

    kemerler, zamanla kaldrma do%ru kan kavisli pencere yerine bir e)itgeni)pencere yaplacak )ekilde, drtgen bir bo)luk )ekline konulmu)tur.ocuk, zihni bo), bu tertemiz tutulmu)sanatkar evine bakyor, kapnn soltarafna mhlanm)sarbir tabela zerinde.eski, siyah harflerle yazlstlk Hubert ibaresni okuyordu, o srada, tekrar ardna kadar alan birpencere kanadnn grlts dikkatimi ekti. Bu kez zemin katndaki drtk)e pencerenin kanadalm)t. (imdi, yz tasal, kartal gagasbiimiburunlu, alntmsekli, ancak krk be)ya)nda olmasna kar)n gr salar

    )imdiden a%arm)bir erkek, pencereden sarkyordu. O da, merhametli iria%znn kenarnda acklbir kr)kla, bir dakika orada kald, ocu%u seyret.Sonra, ocuk bu adamn, ye)ilimtrak kk camlarn arkasnda, ayaktadurdu%unu grd. Adam dnd, bir i)aret yapt, kars, ok gzel yz iletekrar gzkt. #kisi yanyana,artk kmldamyorlar, hallerinde derin birkederle, gzlerini ondan ayrmyorlard.Babadan o%ula i)lemeci olan Hubert'ler slalesi drt yz yldan beri bu evde

    oturuyordu. Bir stlk ustas, evi, XI. Louis devrinde yaptrm), ba)ka birtanesi de XIV. Louis zamannda tamir ettirmi)ti. (imdiki Hubert'de, kendislalesinden olanlarn hepsi gibi, orda, stlkler i)liyordu. Yirmi ya)nda ikenHubertine isimli, on altya)nda bir kzyle bir tutkunlukla sevmi)ti ki, biryargcn dul karsolan kzn annesi, kznvermeyince onu karm),nikahlam)t. Gen kz grlmedik derecede gzeldi, bu evlenme btnmaceralarn, mutluluklarve felaketleri olu)turdu. Hubertine, sekiz ay

    sonra, gebeli%inde, annesini lm d)e%inde grme%e geldi%i zaman, kadn,onu, mirasndan yoksun braktve lanet okudu; yle ki, ayngnn ak)amdo%an ocuk, ld. O zamandan beri, inatkadn, mezarnda, tabutunun

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    5/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    iinde, hala onlaraffetmiyordu; nitekim, karkocann ok )iddetli isteklerinekar)n, ba)ka ocuklarolmam)t. Aradan yirmi drt yl geti%i halde, hala,kaybetikleri ocu%a a%lyorlar, artk, lm)anneyi razedebileceklerinden

    midi kesiyorlard.Kk kz, onlarn bak)ndan sklm), Sainte-Agnes stununun gerisinetekrar gmlm)t. Soka%n canlanmaya ba)lamasndan daendi)eleniyordu. Dkkanlar alyor, d)arkanlar oluyordu. Dar bir dehlizhalinde olan Soleil soka%, eski yan cephenin boyunca, Clo-itre meydanndakibyk cepheye kadar ak olmasa, ucu kilisenin yan cephesine gelip dayananbu Orfevres soka%, mihrap ksmHu-bert'lerin eviyle tkalkk bir kmaz

    sokak olurdu. #ki sofu kadn geti, Beaumont'da hi grmedikleri bu kkdilenci kza )a)kn )a)kn baktlar. A%r a%r, inatla ya%an kar devam ediyor,solgun gn )%ile birlikte so%uk da artar gibi oluyor, )ehri rten byk,beyaz kefenin sa%r beyazl%altnda, uzaktan gelen bir takm seslerin g-rk)nden ba)ka bir )ey i)itilmiyordu.ocuk, terkedilmi)olmasndan dolay, bir su i)lemi)gibi utan iinde,,yabani yabani tekrar geriledi%i srada, birdenbire, kar)snda Hubertine'igrd. Kadn, hizmetisi olmad%iin, ekme%ini almaya kendisi,km)t. Kk, orada ne yapyorsun? Kimsin sen?ocuk yant vermedi; yzn saklyordu, vcudunda artk his kalmam)t,kendinden geiyordu. Kalbi, sanki buz tutmu), durmu)tu. Kadnca%z,ekingen bir acma jesti yaparak arkasndnnce artk gc tkenipdizst, d)t, bir paavra gibi, karlarn iine kayd, kartaneleri, sessizce,vcudunu rtme%e ba)lad. Kadn, scack ekme%ini alm), dnd% sradaonu byle yerde grnce, tekrar yakla)t.

    #yi ama, yavrum bu kapnn nnde byle kalamazsn ki!Hubert'de d)arkm), kapnn e)i%inde, ayakta duruyordu. Karsnnelinden ekme%i ald. Kaldr )unu, buraya getir, dedi.Hubertine ba)ka sz eklemeden ocu%u, gl kollararasna ald. ocuk,artk gerilemiyor, di)len ksk, gzleri kapal, vcudu buz gibi, yuvasndand)m)bir yavru ku)gibi hafif, bir boha gibi kucakta gidiyordu.

    #eri girdiler, Hubert kapyrtt. Hubertine'de, salon olarak kullanlan vebyk penceresi nnde birka para i)lemenin rnek diye serili durdu%usokak stndeki odadn, kuca%ndaki yk ile geti, mutfa%a girdi. Buras,

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    6/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    meydanda duran kiri)leriyle, yirmi yerinden tamir grm)ta)d)emesiyle,ta)ya)maklgeni)oca%ile, hemen oldu%u gibi korunmu)eski oturma odasidi. Raflarda duran mutfak takmlar'kavanozlar, ibrikler, taslar, eski iniler,

    toprak anak, mlek, eski kalay kaplar iki yzyllkt. Fakat, oca%n ortasnda,bakr ssleri parldayan, dkmeden, geni)bir mutfak sobasduruyordu,Soba kzm)t, ibri%in iinde suyun kaynad% i)itiliyordu. Stl kahvedolu bir tencere, sobann bir kenarnda scak duruyordu.Hubert, ekme%i mutfa%n ortasnda duran XIII. Louis slubu a%r bir masannstne koydu;

    Vay canna! dedi, burasd)ardan daha iyi. (u yavruca%sobaya yakn

    oturt, buzlarzlsn.Hubertine, ocu%u oturtmu)tu; birlikte, kendine geli)ini seyrettiler,giysilerinin stndeki karlar eriyor, iri damlalar halinde dklyordu.Aya%nn iri erkek kunduralarnn deliklerinden, morarm)ufack ayaklangzkyor, ince entarisi, kollarnn bacaklarnn, bu zavallsefil ve can denlivcudun katl%nbelli ediyordu. ocuk, kapana yakalanm)bir hayvannsryarak uyan)gibi, uzun bir rperti geirdi, )a)kn gzlerini at, yzboynunda ba%lduran paavrann iine tekrar gmlr gibi oldu. Sa%kolunu,ka-mldatmadan, g%sne yle bastryordu ki, sakat sandlar. Korkma, sana ktlk edecek de%iliz... Nereden geliyorsun? Kimsin?Onlar konu)tuka, ocuk daha fazla rkyor, sanki, arkasnda duran birivarm)da onu dvecekmi)gibi, ba)neviriyordu.Kaamaklbir bak)la, mutfa%, d)eme ta)larn, kiri)leri, parlak takmlarmuayene etti; sonra, bak)eski geni)pencerenin bulundu%u yerdebraklm), biimsiz iki pencereden d)arya gitti, beyaz )ekilleri dipteki duvar

    zerinde daha keskin gzken piskoposluk binasnn a%alarna kadarbaheyi ara)trd; orada, sol tarafta, bir bahe yolunun boyunca katedrali vekatedralin mihrap dairelerindeki Roman biimi pencereleri tekrar grnce

    )a)ar gibi oldu. Vcudunu kaplamaya ba)layan sobann scakl%altnda,yeniden, uzun bir rperti geirdi; sonra gzlerini yere indirdi, artkkmldamad. Sen Beaumont'dan msn?.. Baban kim?

    11Onun sustu%unu grnce, Hubert, belki de bo%azok ksk oldu%u iinyant veremedi%ini d)nd.

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    7/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    Sorguya ekece%imiz yerde, scack bir fincan stl kahve versek daha iyiolur, dedi.Bu, o kadar akllca bir szd ki, Hubertine, hemen kendi fincannuzatt. #ki

    iri dilim ekmek kesip stne tereya%srerken, ocuk hala saknyor, gerigeri ekiliyordu; fakat, alk stn geldi, tka basa yedi, iti. Karkoca,ocu%un ufack eli, a%znbulamyacak kadar titredi%ini grnce, etkilenmi)onu skmamak iin susuyorlard. O da, yalnz sol elini kullanyor, sa%elivcuduna smskyap)k duruyordu. Stn iip bitirince, az daha fincankryordu, olak gibi, beceriksiz bir hareket yaparak, dirse%i ile yakalad.Hubertine:

    Kolunda yara mvar senin? diye sordu. Korkma, gster bakaym, cicim.Fakat, elini srnce, ocuk, )iddetle yerinden kalkt, rpnd; didi)irkenkolunu vcudundan ayrd. Ta tenine yap)trp gizledi%i mukavva kaplbirczdan, korsajnn bir yrt%ndan kayp yere d)t. Czdanalmak istedi, buyabanclarn onu ap okuduklarngrnce, yumruklan fkeyle sklm),ylece durdu.

    Bu, Seine belediye dairesinin ocuk esirgeme )ubesi tarafndan verilmi)bir%renci kimli%i idi. #lk sayfasnda, bir Saint Vincent de Paul madalyonualtnda, matbaa yazsile, %rencinin advardr. Kar)sndaki bo)haneyi,mrekkeple izilmi)bir izgi dolduruyordu; sonra, gbek adhanesinde,Angelique ve Marie isimleri yazldidi; tarih hanesinde, 22 ocak 1851 tarihiokunuyor, aynayn 23 nde, 2634 numara ile kabul edildi%i yazlbulunuyordu. Yani, ana baba belli de%ildi. Soluk pembe kapl, resmili%inkaytszl%nta)yan bu czdandan ba)ka hibir ka%t, bir do%um belgesi bileyoktu. ocuk kimsesizdi, her )eyi, bir kimlikten olu)uyordu. Terk edilmi),

    numaralanm), sraya konmu)bir yaratkt.Hubertine: Ha! bulunmu)bir ocuk! diye haykrd.O zaman, Angelique, lgnca bir fke iinde konu)tu: tekilerin hepsinden daha iyiyim, ben! Evet, daha iyiyim, daha iyiyim,daha iyiyim... Ben hi kimseden bir )ey almadm, benim her)eyimialyorlar... ald%nz )eyi geri verin bana.

    Ufack kadn vcudu, zayfl%nn verdi%i yle bir gururla, en gl kendisiolmak iin duydu%u yle bir atlyordu ki, Hubert'ler )a)rp kaldlar. Menek)erengi gzl zambak kadar zarif uzun boyunlu, sar)n miniminiyi

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    8/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    tanyamyorlard. Ha)in yznde, gzleri siyahlanm), )ehvetli boynu, bir kandalgasyla kabarm)t. (imdi, vcudu snnca, kar stnde bulunmu)bir ylangibi dikiliyor, slk alyordu.

    #)lemeci, yumu)ak bir sesle: yleyse sen kt bir kzsn ha? dedi. Kim oldu%unu %renmek istememiz,senin iyili%in iin.Aynzamanda karsnn omuzundan uzanp bakyor, onun yapraklarnevirmekte oldu%u kimli%e gz gezdiriyordu. #kinci sayfada, stninenin adyazlidi. "Angelique, Marie ocuk, 25 ocak 1851 de, Nevers belediyesineba%lSoulanges buca%nda oturan, iftilikle u%ra)an Hamelin'in kars

    stnine Franoise'a emanet edilmi)tir, bu stnine ocu%u alp gtrece%israda, kendisine, beslenme cretinin ilk ayl%ile, bir takm ama)rverilmi)tir" deniliyordu,Bu kayttan sonra, ocuk esirgeme evinin papaztarafndan imzalanm)birvaftiz belgesi geliyordu, sonra, ocu%un gitti%i ve geldi%i tarihlerde, doktorraporlarvard. Ondan sonraki drt sayfann stunlarn, her ayda birverilen aylklar dolduruyor, her deni)te, tahsildarn okunmaz imzasgrlyordu.

    Hubertine:13 Nasl, Nevers mi? diye sordu sen Nevers yaknnda mb-y-dn?Angelique, onlarn, kimli%ini okumalarna engel olmad%iin kpkrmzkesilmi), aynvah)i sessizli%e yine gmlm)t. Fakat, fke, onukonu)turdu; stninesinden szetti. Ah! Nini anne burada olsa, mutlaka sizi dverdi. O bana )amar atardama, korurdu da.. Yoo! Orada davarlarn arasnda, o kadar zavallde%ildim...

    Sesi kslyor, kesik kesik, ba%lantsz cmlelerle devam ediyor, ayrlarlaRausse'u nasl gtt%n, byk yolda nasl oyunlar oynadklarn, galetalarpi)irdiklerini, byk bir kpe%in onu nasl srd%nanlatyordu.Hubert, ocu%un szn yarda keserek, yksek sesle okudu: "ocuk a%r hasta olur veya hrpalanrsa, mfetti)yardmcs, stninede%i)tirme%e yetkilidir.Bu belirtinin altnda, Angelique, Marie ocu%un 20 haziran 1860 da Paris'te

    oturan, karkoca ieki Lois Franchomme'la Therese'e emanet edildi%i yazlbulunuyordu.Hubertine:

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    9/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    Ha! anladm, dedi, hastalanm)sn, seni tekrar Paris'e alm)lar.Ama, i)byle de%ildi; Hubert'ler btn hikyeyi, ancak, Ange-lique'ina%zndan, para para zorla aldktan sonra %renebildiler. Nini annesinin

    kuzeni olan Louis Franchomme, bir hummadan sonra, kendini toplamakzere Nevers kasabasna gelmi), bir ay kalm)t; o zaman, karsTherese,ocu%u ok sevmi), alp Paris'e gtrmek iin izin alm), orada, ocu%aiekilik %retmeye sz vermi)ti. ay sonra, kocaslm), kendisi de okhasta oldu%u iin, Beaumont'da yerle)mi)olan erkek karde)i dericiRabier'nin yanna s%nmak zorunda kalm)t. Kadn, aralk aynn ba)larnda,orada lm), kzca%zgelinine emanet etmi)ti; ocuk o tarihten beri hakaret

    gryor, dayak yiyor, eziyet ekiyordu.Hubert: Rabier'ler, Rabier'ler diye mrldand, evet, evet! A)a%)ehirde, Ligneulkysnda, tabaklk ederler... Kocasier, karsktdr.Angelique, isyan iinde, yaralanan gururunun verdi%i fkeyle devam etti: Bana pi gibi davranyorlard. irkef bir piin nesine yetmez, diyorlard.Kadn, dve dve canmkardktan sonra, kedisine mama verir gibi, banayerde yemek yediriyordu; o%u zaman da a yatyordum... Yoo! Sonundakendimi ldrecektim!fke ve zntyle bir hareket yapt: Dn, Noel sabahitiler, stme ullandlar, alay olsun diye, parmaklarylagzlerimi oyacaklarn syleyip beni korkuttular. Sonra, bu i)skmedi,dv)meye ba)ladlar; birbirlerine yle hzlyumruk indiriyorlardki, ikisi deodann ortasna yuvarlannca ldler sandm... oktan beri, kamayaklmakoymu)tum. Ama, kimli%imi istiyordum. Nini anne, bu kimli%imi bazbaz

    bana gsterir: "Bak derdi, varn yo%un bu, bilmi)ol, e%er bu da olmazsa, hibir )eyin yok demektir." Therese annenin lmnden beri, kimli%isakladklaryeri biliyordum. Konsolun st ekmecesinde duruyordu.stlerinden a)tm, kimli%i aldm, koynuma soktum, kolumun altna sk)trpko)maya ba)ladm. ok bykt, herkes onu gryor sanyordum alacaklarsanyordum. Ama ne ko)tum, ne ko)tum! Gece karanl%basnca, o kapnnaltnda )dm. Ama ne kadar )dm, artk ya)amyorum sanacak kadar.

    Ama olsun, onu elimden d)rmedim, i)te burada!

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    10/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    Hubert'ler kimli%i kendisine geri vermek zere kapatrlarken, ani bir hamleile atld, onu ellerinden kapt. Sonra oturdu, masaya kapand, kimli%ikollarnn arasnda, yana%pembe kaba dayal, hkr-

    15maya ba)lad. Korkun bir g gururunu kryor, btn varl%, kenarlara)nm)bu birka sayfann, btn hazinesi olan, dnya hayatna ba%land%biricik ba%olan bu sefil )eyin acl%iinde erir gibi oluyordu. Kalbindeki buok byk yeisi bo)altamyordu; gz ya)lan akyor, sonu gelmeden akyordu;bu hznn altnda, uzunca oval, gayet przsz, o gzel, sar)n yavru yz,grn)yle solukla)an menek)e gzleri, onu, kilise camlarndaki kkbakirelere benzeten boyunun zarif grn)yle tekrar yerine gelmi)ti.

    Birdenbire, Hubertine'in elini yakalad, ok)amaya susam)dudaklarnyap)trd, hareketle pt.Hubert'lerin ruhuna bir ezginlik geldi, kendileri de a%layacak halde,kekelediler:

    Sevgili, sevgili ocuk!yle bsbtn de kt ocuk de%il miydi, acaba? Belki de, onlarn korkutanbu ha)inli%ini gidermek mmkn olurdu. Ooh! Rica ederim, beni tekilerin yanna yollamayn, diye szland, benitekilerin yanma yollamayn!Karkoca bak)m)lard. zaten ksr karkoca olmaktan duyduklarznt ileok skntlhale gelen evi )enlendirsin diye, son-bahardanberi, bir kk kzbulmay, bo%aztoklu%una, evde nak)rakl%ettirmeyi tasarlyorlard.Hemen karar verdiler.

    Hubert: #ster misin? diye sordu. Hubertine, sakin sesiyle, yant verdi:

    Hay hay, isterim.Hemen, resmi i)lemlere ba)ladlar. #)lemeci, beaumont'un kuzey Kanton'usulh yargcna gitti, macerayanlatt, Ad, msy Grandsire olan bu zat,karsnn, dargnlktan sonra yzn grd% biricik akrabas, kuzeni idi;btn i)i zerine ald. Sosyal yardm idaresine mektup yazd, ktk numarassayesinde Angelique'in kaydorada kolayca bulundu. Namuslu olu)larilebyk bir n kazanm)olan Hubert'lerin yannda ocu%un kar olarak

    kalmasna izin ald. Belediye dairesi mfetti)yardmcsnkimli%e kaytd)mek iin geldi%i zaman, ocu%un yeni patronu ile szle)me yapt; buszle)mede, Hu-bert'in, ocu%a yumu)ak davranaca%, onu temiz giydirece%i,

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    11/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    kasaba okuluna yollayaca%, ayryatakta yatraca%yazlidi. #dare de, ayrcayntem gere%ince Hubert'e tazminat demeyi, ocu%un giyeceklerinivermeyi kabul ediyordu.

    #)on gnde halledildi. Angelique, yukarda, tavan arasna yakn, baheyebakan atodasnda yatyordu; ilk i)leme derslerini de alm)t. Pazar sabah,Hubertine, onu ayine gtrmeden nce, halis altn klaptanlariindesaklad%atlyedeki eski dolabgz nnde at. Czdanelinde tutuyordu,onu bir ekmecenin iine koydu: Nereye koydu%umu gr, aklnda tut da istedi%in zaman ala-bilesin, dedi:O sabah, -kiliseye girerken Anglique, tekrar Sainte - Anges kapsndan geti.

    Hafta iinde, karlar erir gibi olmu), sonra so%uk, yeniden o kadar )iddetleba)lam)tki, heykellerin stndeki yaryarya eriyen karlar, salkm salkm,diken diken, kaskatkesilmi)ti, )imdi, bakireler, tepeden trna%a buzlaragmlm), camdan dan-tellarla ssl, saydam fistanlar giymi)lerdi.Dorothee bir me)ale tutuyordu ki, duru szntlarellerinden akyordu;Cecile'in ba)ndaki gm)tatan, parlak ince damlalardklyordu;Agathe'n, kerpetenlerle kstrlm)g%s, bir zrhla kapanm)t. Alndakisahneler, kemer kovanlarndaki kk bakireler, asrlardan beri, bir devmahfazann camlan ve billurlariinde, bylece duruyormu)gibi idiler.Agnes, )kla dokunmu), yldzlarla i)lenmi)bir saray kaftannn ete%inisryordu. Kuzusunun tyleri elmastand. Defnesi gk rengini alm)t. Btnkap, )iddetli so%u%un durulu%u ortasnda parltlar sayordu.Angelique, orada, bakirelerin korumasaltnda geirdi%i geceyi hatrlad.Ba)nkaldrd, onlara glmsedi.Beunmont, birbirinden bsbtn ayrve ba)ka, iki )ehirden meydana

    gelmi)tir. Biri, on ikinci yzyldan kalma katedrali, henz on yedinci yzyldayaplm)piskoposluk binasile, dar sokaklarnn iine sk)m), tklm tklm,birden olu)an nfusu ile, tepedeki Beaumont -1 'Eglise;- teki de, yamacnaltnda, Ligneult'nn kysnda, dantela ve batis fabrikalarnn geli)mesiylezenginle)en, geni)liyen, nfusu on bine yakla)acak dereceye gelen, geni)meydanlar, modern yapda gzel bir kaymakamlk binaskazanm)eski d)mahalle olan Beaumont - la - Ville'dir. Biri kuzey kantonu, teki gney

    kantonu olan bu iki kantonun, bylece aralarnda sadece idari bakmdanili)kiler vardr. #ki saatte varlan Paris'e otuz fersah kadar mesafede olmaklaberaber, Beaumont - l'Eglise, hala eski surlarnn iine rlm)gibidir; geri,

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    12/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    bu surlarn kaplarndan da ancak tanesi kalm)tr. Orada yerindenkmldamayan apayrbir halk, atalarnn be)yz yldan beri babadan o%ulasregeldikleri hayatya)ar.

    Orada, her )eyi anlatan, her )eye vcut vermi)olan ve her )eyi koruyan,katedraldir. O, arada, ta)tan kanatlarnn altna, )yerek s%nm)yavrularabenzeyen bodur evlerin kk y%nortasnda, heybetli vcudu ile anadr,kraliedir. Beaumont'da, yalnz onun iin oturulur, onun sayesinde oturulur,sanatlarn al)mas, dkkanlarn sat), yalnz onu ve papazlarnbeslemek,giydirmek, onlara bakmak iindir; orada rastlanan, orta tabaka birka ki)iise, kaybolup gitmi)sofu kalabalklarn son ki)ileridir. O, bir kalp gibi

    merkezde arpar, her sokak onun bir damardr, )ehirde onun solu%undanba)ka soluk yoktur. O gemi)bir a%ruhu, o gemi)e gml dindaruyu)ukluk, etrafnku)atan eski bir huzur ve inan rayihasiyle kokulu, rtl)ehir, hep ondan trdr.Btn o sofu )ehir evleri arasnda, Angelique'in, artk iinde ya-)yaca%Hubert'lerin evi, katedrale en yakn, onun ta gvdesine yap)k olanidi.Oraya, iki payanda arasna bina yapmak izni, bu i)lemeciler slalesinindedesini camegahn mtaahhidi stlk ustasolarak kendisine ba%lamakistiyen bir eski rahip tarafndan verilmi)olsa gerekti. Kuzey tarafndan,kilisenin heybetli y%n, ince uzun baheyi biiyordu; nce, pencereleritarhlara bakan yan mihrap dairelerinin evresi vard; sonra, istinatkemerlerinin ta)d%, yksek kubbealtbedeni; sonra, kur)un levhalarla kaplatksmvard. Gne)bu bahenin iine hi girmezdi, orada yalnzsarma)klar ve )im)irler, gr yeti)irdi; halbuki, mihrabn dev gibi bedenindend)en glge, glge, gzel kokan, din, saf bir lahid glgesi vardki ok ho)tu.

    Asude bir serinlikte olan ye)ilimtrak alaca aydnlkta, iki ku-leden, yalnzanlarnn sesi dklrd. Fakat, o khne ta)lara yap)k, onlarla kayna)m),onlarn kaniyle ya)yan ev, ba)tanba)a o sesle rperirdi. En ufak trenlerdetitrerdi; byk odalarnda u%uldar, ona, grnmez bir alemden gelen kutsalbir solukla ninni sylerdi. Ilnan duvardan, bazan, gnlk ttsleri bile ttergibi olurdu.

    Angelique, be)sene, orada, bir manastrda ya)ar gibi dnyadan uzak,

    byd. Hubertine, kt arkada)larla d)p kalkmasndan kor-karak onunokula gitmemesine izin alabildi%i iin, kz yalnz pazar gnleri, kilisede saatyedi ayinini dinlemek zere evden kyordu. Bahesi l bir sessizli%e

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    13/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    gml bu darack, antika ev, onun btn dnyasoldu. ataltnda, beyazbadanalbir odada yatp kalkyordu; sabahleyin kahvaltetmek iin mutfa%ainiyordu; al)mak zere, tekrar birinci kattaki atelyeye kyordu; bu yerler,

    yuvasnn iinde dnen ta)merdivenle beraber, onun, iinde ya)ad%biricikk)elerdi; bunlar da, evin, a%dan a%a geerek muhafaza edilmi), sayggren k)eleri idi. Angelique, Hutbert'lerin odasna hi girmez, a)a%dakisalondan, o devrin zevkine gre onarlp ekidzen verilmi)iki odadangemekle kalrd. Salondaki tavan kiri)leri alile svanm)t; ortasgl biimissl, zerinde hurma dal)ekilleri bulunan bir korni), tavansslyordu; iri,sariekli duvar ka%d, beyaz mermerli ocak,tek ayaklbir masadan,

    Utrecht kadifesi kaplbir kanapeden, drt kolluktan olu)an akaju e)ya,birinci imparatorluk zamanndan kalma idi. Angelique, pencere nne aslbirka i)lemeden olu)an sergilenmi)e)yayde%i)tirmek zere buraya girdi%izamanlar, d)arya bir gz atacak olursa, hep o de%i)mez k)eyi, Sainte-Agnes kapsna gelip dayanan soka%gryordu. Bir sofu kadnn itti%i kapkanad, sessizce kapanrd; kuddas kafalarnve iri kilise mumlarm sralam)kar)ki kuyumcu ile mumcunun dkkanlar, her zaman bo)grnrd; btnBeaumont - l'Eglise'in, piskoposluk binasarkasndaki Magloire soka%nn,Orfevres soka%nn ula)t%Grande Rue'nn, her iki kulenin ykseldi%i Cloitremeydannn manastr sessizli%i, uyu)uk hava ortasnda hissedilir, solan gn)%ile beraber usul usul kaldrma dklr d.Hubertine, Angelique'in tahsilini tamamlamasnstne alm)t. Zaten, o,eski kafadayd; bir kadn, yazyazmasn%renmeli, bir de drt hesapameliyesini bilmelidir, fazlasna gerek yoktur, diye d)nyordu. Fakat,ocu%un isteksizli%i ile u%ra)mak zorunda kald; pencereler baheye ald%

    iin, orada pek e%lenceli bir manzara bulunmamakla beraber, ocuk,pencereden d)arbakmakla vakit geiriyordu. Angelique, okuma dersindenba)ka )eye kar)heves gstermedi; basma kalp seilmi)dil derslerinekar)n, bir sayfa yazy, do%ru drst yazmayba)aramad; halbuki, gzel birel yazsda vard, eski zaman kibar kadnlarnn yazlarna benziyen uzun vekaln harflerle yazyordu. st tarafna gelince, co%rafyadan, tarihten,hesaptan yana, karacahil kald. #lim neye yarard? Pek gereksizdi. Sonradan,

    ilk yapt%srada, din derslerini, yle bir iman ate)iyle ezberine aldki,belle%ine herkesi hayran brakt.

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    14/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    ilk yl, Hubert'ler, yumu)aklklarna kar)n, o%u zaman midi kesmi)lerdi.ok hnerli bir i)lemeci olaca%umudunu veren Ange-lique, gnlerce, rnekolmaya de%er bir dikkatle al)tktan sonra, ani de%i)ikliklerle, akl ermez

    tembelliklerle, onlarhayal krkl%na u%ratyordu. Birdenbire gev)iyor,sinsile)iyor, )eker a)ryor, kzaran yznde gzleri yorgun grnyordu;azarlarlarsa kpryor, kt kt yantlar veriyordu. Bazgnler, onuuslandrmak istedikleri zaman, tepinerek, ellerini vurarak, yrtmaya vesrmaya hazr, kaslyor, delice gurur buhranlargeiriyordu. O zaman, bukk canavar kar)snda, korkudan geriliyorlar, onun iinde kvrananiblisten, deh)ete kaplyorlard. Kimdi bu kz, acaba? Nereden geliyordu?

    Sokakta bulunan bu ocuklar, hemen daima, ahlakszl%n ve cinayetineseridirler. Onu sokaktan ekip aldklarna iki defa pi)man olmu)lar,sinirlenmi)ler, hkmete geri vererek ba)larndan savmaya kararvermi)lerdi. Fakat, her defasnda, btn evi sarsan bu mthi)sahneler, ayngz ya)tufanile, aynpi)manlk ta)knl%ile sona eriyor, ocuk, yle bircezalanma iste%iyle kendini yerlere atyordu ki, aresiz affetmekgerekiyordu.Hubertine, yava)yava), onun zerinde etkinlik kazand. Safl%, kuvvetli veyumu)ak hali, dengesi kusursuz drst aklile, bu )ekilde e%itim vermeyeelveri)li yaratlm)t. Ona, feragati ve itaati %retiyor, ihtirasve gururubunlarla kar)la)trp ona gsteriyordu. Sz dinlemek, ya)amak demekti.Allaha, anaya babaya, kendinden byklere itaat etmek gerekti. Btn birszdinleme silsilesi vardki, bunun d)nda, ayarbozulan hayat, dzeninikaybederdi. Onun iin, Hubertine, her isyanda, alak gnlll% %retmekzere, ceza olarak ona, bula)%kurulamak, mutfa%ykamak gibi i)ler

    ykledi; sonuna kadar da kendisi ba)nda durur, onu, nce fkeden kuduran,sonra boyun e%en haliyle, iki kat, d)eme ta)lan stnde al)trrd. Buocu%un, onu en fazla endi)elendiren taraf, ihtiras, sevgilerinin hamlesi ve)iddeti idi. Onu, birok defa, kendi kendisinin ellerini perken grm)t.Resimlerin kar)snda, ermi)lere ait ufak resimlerin, biriktirdi%i #sabetimlemelerinin kar)snda ate)lendi%ini grd; sonra, bir ak)am, onu, gzya)lan iinde, baygn, ba)masaya dayal, dudaklarresimlere yap)k bir

    halde bulmu)tu. Resimleri elinden ekip ald%zaman kyametler koptu;Angelique, derisini yzyorlarm)

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    15/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    gibi yaygaralar kopard, a%lad. Hubertine, o gnden sonra, onu skya koydu,gev)eme hallerine gz yummad, i)e bo%du, gzleri yuvalarndan frlaypyanaklarate)kesilerek sinirlenmeye ba)lad%nanlar anlamaz etrafnda bir

    sessizlik ve so%ukluk yaratma%a ba)lad.Zaten, Hubertine, sosyal yardm kimli%ini kendisine yardmcedinmi)ti. Her ayda bir, tahsildar onu imzalad%zaman, Angelique ak)ama kadar kederliolurdu. Dolaptan, tesadf, bir makara altn klaptan alrken, kimli%i gzili)ecek olsa, yre%i szlard. fkesi ve aksili%i tuttu%u, hibir )eyle yolagetirilemedi%i bir gn, ekmenin ta iini kar)trd%srada, kk czdannkar)snda kendinden ge-ivermi)ti. Hkrklarla bo%uluyordu; Hubert'lerin

    aya%na kapanm)yalvaryor, kekeliyor, kendisini sokaktan evlerine almaklahata i)lediklerini, onlarn ekme%ini yemeye layk bir insan olmad%nsylyordu. O gnden sonra, czdan aklna geldike, o%u zaman fkesininlyordu.

    Angelique, byle, ilk komnyon ya)olan 12 sine bast. Bu ok sakin evre,katedralin glgesinde uyuklayan, gnlk kokularyla, ilahi rpertileriyle dolubu kk ev, nereden koparld%belli olmayan, darack bahenin mistiktopra%na daldrlan bu vah)i dln yava)yava)dzelmesine yardmediyordu; orada, gndelik al)ma ile, uyuklyan mahalleden bir ses bileyansmadan dnyadan habersizlikle geen dzenli hayatn da etkisi vard.Fakat, asl huzuru yaratan )ey, Hubert'lerin )ifasz bir vicdan azabyla artm)gibi grnen byk a)kidi. Hubert, karsn, anasnn iste%ine kar)n almaklaona kar)yapt%hakareti, onu al)makla gnlerini geiriyordu. ocuklarld% zaman, karsnn, bu cezadan dolaykendisini sulu buldu%unu iyideniyiye hissetmi), kendisini affettirmeye u%ra)yordu. Bu i), oktan beri

    olmu)tu zaten, karsona tapyordu. Bununla beraber, Hubert bazan )pheediyor, bu )phe hayatnzehirliyordu. lnn, o inatanann, toprakaltnda, artk inattan vazgeti%ine emin olmak iin, bir ocu%u daha olmasnistiyordu. #kisinin de tek iste%i, af eseri olacak bu ocuktu; Hubert, bir ibadethalinde, bitmez tkenmezlin ni)anll%a benziyen, ate)li ve iffetli bir evlilikihtirasiinde, karsnn ayaklardibinde ya)yordu. rak kzn yannda, ka-rsnsalarndan bile pmedi%i halde, yirmi ylevlilik hayatndan sonra,

    yatak odasna girerken zifaf gecesi, gen bir kocann duydu%u heyecanhissediyordu.

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    16/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    Bu oda, beyazlgrili ya%lboyasyla, mavi iek demetleriyle ssl ka%dyla,kreton klfl, ceviz a%acndan mobilyasyla, orta halli bir yerdi. Ortadan,hibir grlt i)itilmezdi, fakat bir )efkat kokusu yaylr, btn evi lk bir

    hava ile sarard. Angelique, bu sevgi havasiinde, ok heyecanl, ok safbyyordu.Bir kitap, eseri tamamlad. Bir gn, atlyenin tozlu bir rafnkar)trp bir)eyler arad%srada, artk kullanlmyan i)lemeci avadanlklararasnda,Jacques de Voragine'in La Le%ende Doree'sinin ok eski bir nshasnelegeirdi. 1549 tarihinden kalma bu Franszca tercme, ermi)lere dair faydalbilgilerle dolu resimlerinden dolay, vaktiyle, bir stlk ustastarafndan

    satn alnm)olsa gerekti. Angelique de, uzun zaman, yalnz bu resimlere,kar)snda hayran kald%, safdil bir imanla yaplm), tahta stne kazlpbaslm)bu eski resimlere ilgi duydu. Oyun oynamasna izin verilir verilmez,sarbuza%derisi kaplo koca cildi alyor, sayfalarna%r a%r eviriyordu. Enba)ta, krmzlsiyahlharflerle, kitapnn adresi yazlyd. "Paris'te NeufveNtre - Dame soka%nda kain, Sain - Jehan Baptiste ktphanesi". Sonra,drt incil yazarann, a)a%ksm hakimin Mesihe tapmassahnesiyle;yukarksm, Hazreti #sa'nn, kemiklere basarak ykselmesi sahnesiyleerevelenmi), madalyon biimi betimlemesiyle evrili ba)lk geliyordu.Sonra resimler, ssl harfler, sayfalarn ba)nda, metnin iinde, iri ve ortaboy gravrler biribirini izliyor. ok naif bir Meryem'i nurlara bo%an bir melekbetimlemesiyle sahnesi; ufack cesetler y%nortasnda zalim Herode'ugsteren, masumlarn bo%azlanmassahnesi; Betul ile, elinde bir mum tutanSait - Joseph arsnda #sa'ygsteren be)ik sahnesi; fakirlere sadaka verenSaint Jean l'Aumonier; bir putu kran Saint Mathias; sa%nda bir tekne iinde

    ocuklar bulunan, piskopos kyafetli Saint Ni-colas; sonra, btn ermi)kadnlar, boynu bir klla delinmi)Agnes, memeleri kskalarla koparlm)Christine, pe)inden kuzulargelen Genevieve, kamlanan Julienne, yaklanAnastasie, lde ile eken MsrlMarie, koku kabnta)yan Madeleine.Ba)kalar, daha ba)kalar, kafile kafile geiyorlard, her biri, gitgide artan birac, bir deh)et uyandryordu; yre%i skan ve gzleri ya)larla slatan, deh)etve acveren hikayelere benziyorlard. Fakat, Angelique, yava)yava),

    resimlerin asl anlamn%renmek merakna d)t. Sararm)ka%dnstnde, simsiyah rengini muhafaza etmi)olan sk)k iki stun metin, yass,gotikharflerin ilkel grn) ile onu rktyordu. Ama, al)t, o harfleri

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    17/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    skt; ksaltmalar, idgamlaranlad; eski ifadeleri ve kelimeleri kavramay%rendi; bir sr ke)fediyormu)gibi haz iinde, ba)ard%her yeni glktenson derece memnun yanl)sz okumaya ba)lad. Btn bu kayna)an

    karanlklar altnda, prl prl bir alem ortaya kyordu. Angelique, gksel birmamur iine giriyordu. ok kuru ve ok so%uk o birka klasik kitabartkgznde yoktu. Onu, yalnz, Efsane heyecanlandryordu; ba)elleri arasnda,artk gnlk hayatnya)ayamayacak kadar kendini vermi), kitabn stnee%iliyor, zaman kavramnunutuyor, mehuln derinli%inden, ryann bykbir geli)me ile ykseli)ine bakyordu.Tanrrahimde; nce, ermi)erkeklerle ermi)kadnlar geliyordu. Bunlar,

    ermi)olarak do%uyorlard, dnyaya geleceklerini haber veren bir takmsesler i)itiliyordu, anneleri parlak ryalar gryorlard. Hepsi gzel, glstn ki)ilerdi. Byk aydnlklarla ku)atlm)lard, yzleri parldyordu.Dominique'in alnnda bir yldz vard. #nsanlarn fikirlerini okuyorlar, ned)ndklerini ysek sesle sylyorlard. Gelece%i grme hassalarvard,haber verdikleri )eyler srekli gerekle)iyordu. Saysz derecede oklular,piskoposlar ve ke)i)ler vard, bakireler ve fahi)eler vard, dilenciler vehkmdar slalesinden gelen senyrler vard, kk yiyen plak tarikidnyalar, ma%aralar iinde, di)i geyiklerle ya)yan ihtiyarlar vard. Hepsininhikayesi birdi, #sa u%runda byyorlard, ona inanyorlar, sahte tanrlarainanmak istemiyorlar, i)kenceye konuluyorlar, )erefler dolu olaraklyorlard. #)kenceler, #mparatorlarbktryordu. armha gerilen Andre,tam iki gn, yirmi bin ki)iye va'zediyordu. Toplu bir halde #sa dinini kabuledenler oluyor, krk bin ki)i birden vaftiz ediliyordu. Hal'k, mucizelerkar)snda, Hristiyanl%kabul etmedi%i zamanlar, deh)ete kaplp kayordu.

    Ermi)ler, sihirbazlkla sulanyordu; bilmeceler soruluyordu, zyorlard;hekimlerin kar)sna karlyorlard, hekimlerin dili tutuluyordu. Onlar,kurban etmek iin tapna%a sokar sokmaz, putlar bir solukta devriliyor,paralanyordu. Bir bakire kemerini Vens'n boynuna takyor, Vensdevriliyor, tuzla buz oluyordu. Yer sarslyor, Diana tapna%yldrmlavurulup yklyordu; halk isyan ediyor, i sava)lar ba)lyordu. O zaman,cellatlar, okluk, vaftiz edilmek istiyorlar; krallar, fakirli%e and imi), yrtk

    prtk ermi)lerin ayaklarna kapanyorlard. Sabine, babasnn evindenkayordu. Paule, be)ocu%unu brakyor, nefsini, ykanmadan yoksunediyordu. Riyazetler, orular, onu saf hale getiriyordu. Ne un yiyordu, ne

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    18/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    zeytinya%. Germain, yiyeceklerine kl dkyordu. Beraard, yemekleriayrdetmez oluyor, artk, baya%sudan ba)ka hibir )eyin tadnalmyordu.Agathon, bir ta)paasna%znda, yl tutuyordu. Augustun bir kpe%in

    ko)masnseyrederek oyalanrken, gnah i)ledi%i iin pi)manlk duyuyordu.Bolluk, sa%lk hor grlyordu. Zevk, vcudu ldren yokluklarda ba)lyordu.Bylece bu ermi)ler, memnun, ieklerin yldz oldu%u, a%a yapraklarnn)arksyledi%i bahelerde ya)yorlard. Ejderleri ldryorlar, frtnalarestirip dindiriyorlar, kendisinden gemi)bir halde, zeminden iki kula ykse-liyorlard. Hayattalarken, dul kadnlar, onlarn ihtiyalarnsa%lyorlard.lleri, gidip gmsnler diye, aynkadnlara ryada grnyorlard.

    Ba)larndan, olmadk olaylar, roman kadar gzel, maceralar geiyordu.Yzlerce yl sonra da, mezarlarald%zaman, iinden gzel kokularkyordu. Sonra, ermi)lerin kar)snda, )eytanlar, saysz )eytanlar vard."Ekser zaman, etarf- eknafimzda, sinekler mi-sillu tayaran ederler velyuat, havaydoldururlar. Hzme-i )ems, nasl zerrat ile mli ise, hava da,iblislerle ve ervahhabise ile yle malmaldr. Keene toz gibidirler." Artk,sonu gelmez bir sava)ba)lyordu. Hep ermi)ler stn geliyorlardve sreklistn olmak zorundaydlar. (eytanlar, ne kadar ok kovulursa, o kadarkalabalk, dnp geliyorlard. Bir tek kadnn vcudunda altbin altyzaltm)alttane )eytan sayyorlard. Bu kadnFortunat kurtaryordu. Bu)eytanlar, kvranp duruyorlar, cin arpm)insanlarn sesiyle konu)uyorlar,haykr)yorlar, o insanlarn b%rlerini, frtnaya yakalanm)gibisarsyorlard. Onalarn vcutlarna burunlarndan, kulaklarndan,' a%zlarndagiriyorlar, gnlerce sren korkun mcadelelerden sonra, u%ultalarlad)arya kyorlard. Yollarn her dnemecinde, cin arpm)bir insan yerde

    kvranyor, oradan geen bir ermi), )eytanla sava)yordu. Basile, birdelikanlykurtarmak iin, g%s g%se arp)yordu. Macaire mezarlararasnda yatyor, btn bir gece, hcuma u%ruyor, kendini savunuyordu.Melekler bile, llerin yataklarnn ba)ucunda, ruhlarkabzedebilmek iin,iblisleri sopadan geirmek zorunda kalyorlard. Bazan da, srf zeka ve)eytanlk mcadeleleri oluyordu. Latifeler ediliyor, kim kimi aldatacak diyedesise yar)na giriyor, havari Pierre'le, sihibaz Siman, mucize yar)masna

    giri)iyorlard. Sinsi sinsi dola)an )eytan, trl biimlere giriyor, kadn kl%nabrnyor, ermi)lere berzeyecek kadar ileri gidiyordu. Fakat, yeniliryenilmez kendi irkin kl%ile grnyordu. Zihinleri tek me)gul eden, en

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    19/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    fazla kin uyandran o idi. Ondan hem korkuluyor, hem onunla alayediliyordu. Hatta, ona kar), drst bile davranlyordu. Aslnda, kazanlarnnkorkun tertibatna kar)n, ezeli safdildi. Yapt%btn anla)malarla, elinde,

    zorla veya hile ile alnyordu. Kadnlar onu yere seriyor, Marguerite aya%ylaba)neziyor, Julienne zincirle vura vura, b%rlerini deliyordu. Ondan, birsessizlik olu)uyor aciz oldu%u iin ktl%e kar)bir hor gr)hakim oldu%uiin hayra kar)bir inan ykseliyordu. Istevroz karmak yetiyordu, )eytanbir )ey yapamyor, haykrarak kayordu. Bir bakire, istavroz karnca, btncehennem yaklyordu.O zaman, ermi)erkeklerle ermi)kadnlarn )eytanla yaptklarbu sava)

    esnasnda, korkun zulmler ve i)kenceler oluyordu. Cellatlar, mazlumlarbala bulayp ortaya sryorlar, sinekleri ))tryorlard; onlar, yalnayak,cam krklarve kzgn kmrler zerinde yrtyorlard; ylanlarla beraberukurlara atyorlard; ularkur)un yuvarlaklkrbalarla dvyorlard; diridiri tabuta koyuyorlar, tabutun kapa%nmhlayp denize atyorlard;salarndan asyorlar, sonra tutu)turuyorlard; yaralararna snmemi)kire,kzgn katran, erimi)kur)un aktyorlard; kzdrlp korater haline getirilmi)tun iskemleler zerine oturtuyorlard; kafalarna, kzgn mi%ferlergeiliyorlard; b%rlerini me)alelerle yakyorlar, bacaklarnrseler zerindekryorlar, gzlerini oyuyorlar, dillerini kesiyorlar, parmaklarnbirer birerkryorlard. Yine de, ermi)ler, can acsnhie sayyorlar kmsyorlar,daha fazla ztrap ekmek iin ileri atlyorlar, bundan ho)nut oluyorlard.Ho), devamlbir mucize onlarkoruyordu; cellatlarusandryorlard. Jeanzehir iti%i halde bir rahatszlk duymuyordu. Sebastien, vcudu batanoklarla diken diken, glmsyordu. Bazdefa, oklar mazlumun sa%nda

    solunda, havada taklkalyor; yahut, atldktan sonra, tersine dnp,okunun gzlerini oyuyordu. Ermi)ler, erimi)kur)unu, buzlu su ier gibiiiyorlard. Aslanlar, kuzu gibi secdeye kapanp ellerini yalyorlard. Saint -Laurent, ate)te kzartlrken, ho)bir serinlik duyuyor: "A zavall, bir tarafmkzarttn, te tarafmevir, sonra, ye, yetim kalan kzarm)tr" diyehaykryordu. Kaynar suya daldrlan Cecile, "orada so%uk bir yerde imi)gibioturuyor, bir para ter bile dkmyordu." Chritine, i)kenceleri bo)a

    kartyordu. Babas, onu, on iki ki)iye dvdryor, hepsi yorgunluktanlyordu; onlarn yerini bir ba)ka cellat alyor, Christine'i bir i)kencetekerle%ine ba%lyor, bin be)yz. ki)iyi kavuruyordu; cellat onu, boynuna bir

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    20/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    ta)ba%layp denize atyordu; fakat melekler onu koruyorlard, #sa kendisigelip onu vaftiz ediyor, sonra, tekrar yer yzne gtrsn diye SaintMichel'e emanet ediyordu; nihayet, ba)ka bir cellat, onu, ylanlarla bir araya

    katapyor, ylanlar, ok)arcasna boynuna dolanyordu; cellat, Christine'i be)gn, bir frna kapatyordu; orada, hibir yerine bir )ey olmadan )arksylyordu. Vincent, ondan daha fazla i)kence ekti%i halde, ztrap du-yamyordu. Kollarn, bacaklarnkryorlard; b%rlerini, ba%rsaklard)ardklnceye kadar, demir taraklarla trmalyorlard; vcudunu i%nelerledelik de)ik ediyorlard; alev alev yanan bir ate)e atyorlard. Yaralarndanakan kan, ate)i kaplyordu; tekrar hapse atyorlar, ayaklarnbir dire%e

    mhlyorlard; o, vcudu yaralanm), ate)te kzarm), karnde)ilmi)halaya)yordu; ekti%i i)kenceler, bir iek gzelli%ine brnyor, zindan bykbir )kla doluyor; melekler, gllerden bir d)ek zerinde onunla beraber)arksylyorlard. "(arknn tatlahengi ve ieklerin kokusu d)ardani)itildi, muhafzlar bunu i)itince imana geldiler ve Dacien bu hali duyuncafkesinden kudurdu; ona, daha ba)ka ne yapalm, yenildik, dedi".#)kenceciler byle haykryorlard. #)in sonunda, ya dini kabul ediyorlar, ya dalyorlard. Elleri ktrm oluyordu. Zor lmlerle lyorlard, bo%azlarnabalk kl%kap bo%uluyorlard; tepelerinden yldrmlar iniyordu; bindiklerisava)arabalarparalanyordu. Ermi)lerin zindanlarda nur iindeparldyordu, Meryemle havariler, duvarlardan geerek oralara rahatagiriyorlad. Genellikle yardmlar geliyordu, gkyz alyor, ruhlar iniyor,Allah, elinde mcevherlerden bir tala orada gzkyordu. lm de, ondan

    dolay, zevkli oluyordu. Ermi)ler, lme meydan okuyorlard, yaknlarndanbiri len akrabalar seviniyorlard. Arafat da%nda, on bin ki)i armha gerilip

    can veriyordu. Cologne evresinde, Hunlar, on bin bakireyi kltangeiriyordu. Sirklerde, hayvanlarn di)leri arasnda kemikler atrdyordu.Daha ya)ndayken, ruh-l-kuds'n byk adam gibi konu)turdu%uQuirique, i)kenceye konuluyordu. Memedeki ocuklar, cellatlara hakarefediyorlard. Tene kar), insan paavrasna kar)bir hor gr), bir tiksinti, canacsna gkse bir haz. katyordu. Teni paralasnlar, ezsinler, yaksnlar, ne iyiidi; ne kadar fazla i)kence etseler, ekti%i azap yetmezdi; hepsi keskin silah

    istiyor, bo%azlarna kl batrlmasnistiyor, yalnz onunla lyorlard.Eulalie, odun y%nzerinde, kendisine hakaretler savuran gafil bir kalabalk

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    21/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    ortasnda, daha abuk lmek iin alevi yutuyordu. Allah, onun muradnveriyor, a%zndan, beyaz bir gvercin kyor, g%e ykseliyordu.Angelique, bunlarokuduka hayran kalyordu. Bunca facia ve zafer dolu bu

    sevin hali, onu, gere%in stnde hazdan mest bir hale getiriyordu. Fakat,efsanenin daha latif ba)ka taraflar, rne%in hayvanlar, orada kayna)anbtn Nuh gemisi kalabal%da onu e%lendiriyordu. Tarik-i dnyalarbeslemeye memur kargalarla kartallar onu ilgilendiriyordu. Sonra, aslanlarazg ne gzel hikayeler vard! MsrlMarie'nin mezarnkazan hatr sayaraslan; MsrlMarie'nin mezarnkazan hatr sayar aslan; Prokonsl'ler,bakireleri kt evlere yolladklarzaman, o evlerin kapsnda bekleyen, ate)

    saan aslan; sonra, kendisine bir e)ek emanet edilen, e)ek aldran, tekraralp getiren Jerome'un aslan. Bir de, ald%domuz yavrusunu geri getiren,pi)man olmu)kurt vard. Bernard, sinekleri aforoz ediyor, sinekler d)plyordu. Remi ile Blaise, ku)larsofralarnda besliyorlar, takdis ediyorlar,onlara )ifa veriyorlard. "ok sade ve safdil" Franois, onlar vaaz veriyor,Allahsevmeye zendiriyordu. "A%ustosbce%i denilen bir ku), bir incira%acna konmu)tu, ve Franois elini uzattve bu ku)u a%rd, ku)hemen szdinledi vegelip onun eline kondu. Ve Franois ona dedi ki: t, karde)im,Tanrya )kret. Ve ku), hemen tt ve ondan izin almadka gitmedi". Bu,Angelique iin, bir e%lence konusu idi; ona, bakalm gelecekler mi diyemerak ederek, g-

    29vercinleri a%rmak fikrini veriyordu. Sonra, bir takm hikayeler vardki, nezaman okusa, glmekten hasta oluyordu. #sa'yta)yan iyi yrekli devChristophe, onu, gzlerini ya)artacak kadar gldryordu, Anastasie'nin oda hizmeisini kucaklamak iin mutfa%a girip de, onlarn yerine sobalarve

    tencereleri pen valinin bu kt maceras, onu katla katla gldryordu."Simsiyah, pek irkin giysileri peri)an bir halde d)arkt. D)arda bekleyenhizmetkarlar onu bu klkta grnce, cin arpm)sandlar, bunun zerine,onu sopalarla dvdler, tek ba)na brakp savu)tular". Ama, asl, )eytanndayak yedi%ini okurken kahkahadan knlyordu; hele, zindanda yatarken,)eytann ba)tan karmaya al)t%Julienne, ona buka%sile ylemkemmel bir ktek atyordu ki, "#mdi hakim, Julienne'in getirilmesini

    emretti ve Julienne, d)ar kt%zaman, )eytanpe)inden srklyordu ve)eytan )yle ba%rd: Madam Julienne, artk bana eziyet etmeyin. Julienne,onu ar)nn bir ba)ndan te ba)na kadar bylece srkledi ve sonra, gayet

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    22/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    murdar bir ukura att". Angelique, bazan da, bir yan-. dan i)i)lerken, biryandan da Hubert'lere, peri masallarndan daha meraklefsaneleranlatyordu. Bu efsaneleri o kadar ok okumu)tu ki, ezbere biliyordu:

    Zulmden kap, bir ma%arada etraflarrlen, orada yz yetmi)yedisene uyuyan, uyandklarzaman, imparator Theodor'u pek hayrette brakan"yedi uyular"n efsanesi; byk felaketlerle birbirinden ayrlan, nihayet, okgzel mucizelerde tekrar birle)en baba, ana ve o%uldan olu)an btn birailenin, son-suz,beklenmedik, rikkat verici maceralarla dolu Saint Clemet'ihefsanesi. Angelique'in gzya)larakyor, gece ryada bunlargryor, artk,yalnzca facia ve zafer dolu bu mucize dnyasnda, her trl zevklerle

    dllendirilirken her trl mutluluklarn do%ast diyarnda ya)yordu.Angelique, ilk komnyon'unu yaptktan sonra, ermi)kadlar gibi, yerden ikikula yukarda yrd%n sand. Hristiyanl%n ilk devirlerindeki genHristiyan kzlarndan biri idi, gufransz iman selametine eremiyece%inikitapta okuyup %rendi%i iin, kendisini, Al-lahn eline brakyordu.Hubert'ler, yalnzca alelade tapnaklaryapyorlar, pazar gnleri sabahayinine gidiyorlar, byk yortularda ko-mnyon'a katlyorlard; bunu danaiz insanlara ait o sakin imanla, biraz da, gelenek yznden ve m)terileriiin yapyorlard, nk, stlkler, babadan o%ula, komnyon'larnvaktindeyapa gelmi)lerdi. Hubert, bazan, bir tezgah kurarken i)ini yarda brakp,ocu%un okudu%u efsaneleri dinliyor, salar, grnmez alemin hafif solu%uile uyu)arak, onunla beraber rpertiler geiriyordu. ocuktaki ihtiras ondada vard, Angelique'i beyaz fistanyla grnce a%lad. O gn, bir ryayabenzedi, kiliseden, ikisi de )a)kn ve yorgun dndler. Hubertine, gece onlarazarlamak zorunda kald; kendisi mutedildi, iyi )eylerde bile ifratayplard.

    O gnden sonra, Angelique'in gayretke)li%ini, hele, kzn yakaland%merhamet ta)knl%nyenmek zorunda kald. Franois'nn sevgilisi yoksuldu.Julien I'Aumonier, yoksullara, efendilerim diyordu; Gervais ile Protais,

    yoksulluktu ayaklarnykyorlard; Martin, kaftannonlarla payla)yordu.ocuk da, Luce gibi, nesi varsa satp yosullara vermek istiyordu. nce, ufaktefet e)yasnelden karm), sonra, evi soymaya ba)lam)t. Fakat, aslkts, iyiyi kty ayrdetmeden, eli gayet ak, layk olmayanlara vermesi

    idi. #lk komnyon'un daha ertesi gnnn ak)am, bir ayya)kadnapercereden ama)r att%iin azarlannca, tekrar eski acarlklarna

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    23/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    dnd,mthi)bir buhran geirdi. Sonra, utancndan bitkin bir halde,hastaland, gn yataktan kamad.Bylece, haftalar, aylar geiyordu. #ki yl gemi)ti. Angelique, on drt

    ya)ndayd, artk kadn oluyordu. Efsaneyi okudu%u zaman, kulaklaru%ulduyor, kan, )akaklarnn ince mavi damarlarnda atyordu; )imdi,bakirelere kar), karde)e bir sevgi duymaya ba)lyordu.Bakirelik, meleklerin karde)iydi, her trl nimete ermi)olmakt, )eytannyenilgisi stn iman sahipli%i idi. Gufrana yenilgi aciz edi-niyordu, yenilmez mkemmellikti. Ruhlkuds, Luce' yle a%r halegetiriyordu ki, bin ki)i ile be)yz ift kz, prokonsl'n emriyle onu

    srklemeye al)tklarhalde, kt bir yere gtremiyorlard. Anas-tasie'yipmek istiyen bir valinin gzleri kr oluyordu. #)kenceler esnasnda,bakirelerin safl%nur sayor, demir taraklarla trmalanan bembeyaztenlerinden, kan yerine, oluk gibi st akyordu. Ailesinden kap bir ke)i)incppesi altna saklanan, Hristiyan gen kzn hikayesi, on defa tazeleniyordu;ke)i)civardaki bir kzberbadetmek thmeti altnda kalyor, kendini temizekarmaya al)madan iftiraya g%s geriyor sonra, kzn masumlu%u birdenbire anla)larak haklkyordu. Eugenie bylece bir yarg kar)snagetiriliyor, babasntanyor, fistannyrtyor, kendini gsteriyordu. Namusmcadelesi, ncesi ve sonrashep yeniden ba)lyor, srekli te)vikilerkyordu. Onun iin, ermi)lerin hikmeti kadn korkusu idi. Bu dnya,tuzaklarla dolu idi, tariki dnyalar, iinde kadn bulunmayan legidiyorlard. Korkun bir sava)yapyorlad, vcutlarnkrbalyorlar,allklara ve karn stne kendilerini rlplak atyorlard. Bir mnzevi ke)i),annesine yardm edip onu sklk bir yerden geirirken, cppesini

    parmaklarna saryordu. #plerle ba%lbir din kurban, kendisini bir fahi)eninba)tan karmaya u%ra)maszerine, dilini di)leriyle koparp onun suratnatkryordu. Franois, kendi vcudundan daha byk d)manolmad%nsylyordu. Bernard, evinde konuk kald%bir kadndan kendisini korumakiin, hrsz var! hrsz var! diye haykryordu. Papa Leon, hamursuz ekmekverdi%i bir kadn, elini pnce, elini bile%inden kesiyor; bakire Meryem, elitekrar yerine koyuyordu. Hepsi karkocalarn ayrl%nvyordu. ok zengin

    ve evli olan Alexis, karsna namuz derisi veriyor, sonra ekilip gidiyordu.Ancak beraber lmek iin evleniliyordu. Cyprien'i grp rahatsz olmayaba)layan Justine ayak diriyor, ona dini kabul ettiriyor, beraber lme

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    24/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    gidiyordu. Bir melek tarafndan sevilen Cecile, d%n gecesi, kocasValerien'e bu srrayor, o da, kendisine el srmyor, mele%i32

    grebilmek iin vaftiz olmak istiyordu. "Odasnda, Cecile'in meleklekonu)tu%unu grd ve mele%in elinde, iki gl elengi vardve onlarn biriniCecile'in eline, tekini Valerien'in eline verip dedi ki: Bu kalp ve vcut

    elenklerini, lekesiz koruyunuz". lm a)ktan daha glyd, varl%a birmeydan okuyu)tu; Hilaire, kzApia asla evlenmesin diye onu cennetea%rmasiin Allaha yalvaryordu, kzlyordu. Annesi, kendisini decennete a%rtamasiin babaya rica ediyordu; bu da oluyordu. Hazreti

    Meryem, kadnlarn ni)anllarnellerinden alyordu. Macar kralnn akrabasolan bir asilzade, Meryem mcadeleye ba)lar ba)lamaz, do%ast gzel olanbir gen kzdan vazgeiyordu. "Meryem anamz, birdenbire ona gzkt vededi ki: e%er, ben, dedi%in gibi gzelsem, beni niin brakp ba)kasnalyorsun" ve asilzade, onunla ni)anland. .Btn bu ermi)bakireler arasnda, Angelique'in setikleri vard; onlarnverdikleri ders, kalbine kadar giriyor, onu dzeltecek kadar etki yapyordu.Saltanat iinde do%mu)olan akllCatherine'in kar)sna imparatorMaxime'in, kard%elli beyan hocasve gramerci ile eki)mesi, geni)bilgisiile Angelique'i krklyordu. Catherine onlar utandryor, susturuyordu:"(a)p kaldlar ve ne diyeceklerini bilemediler, fakat hepsi sustular. Veimparator, bir gen kza bu kadar irkin )ekilde yenildikleri iin, hepsiniayplad." O zaman, ellisi birden, Catherine'e gidip hristiyan dinini kabulettiklerini sylediler. "#mdi, mstebit bunu haber aldkta, azim bir tehevvregiriftar oldu ve cmlesinin belde ortasnda yaklmasnemretti.."

    Angelique'in gznde, Catherine, yenilmez bilgili kzd, gzellikte oldu%ukadar aklca da gururlu ve parlakt, Angelique, insanlarhak yoluna getirmekve kellesi kesilmeden nce, hapishanede, bir gvercin tarafndan beslenmekiin, onun yerinde olmak isityordu. Fakat, asl, Macar kralnn kzElisabeth,onun iin srekli bir ders oluyordu. Gururu her isyan ettike, )iddetekapld%zamanlar, daha be)ya)nda iken sofu olan,oyun oynamak istemeyen, Allaha hamdetmek iin yerde yatan; sonradan,

    Thuringe hakiminin yumu)ak ba)lve mazlum karsolan, her gece gzya)larile srlsklam olan yzn kocasna ne)eli gsteren; sonunda, bir dulolarak kendi memleketi snrlarndan d)arkovulan, yoksul bir kadn hayat

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    25/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    ya)a-maktan mutluluk duyan o halavet ve sadelik rne%ini d)nyordu."Giysileri o kadar kt idi ki, srtndaki kl rengi manto, ba)ka renkten birkuma)eklenip uzatlm)t. Etekli%inin kenarlarkopmu)tu ve ba)ka renkten

    yama vurulmu)tu". Babaskral, bir kontu gnderip onu a%rtyordu. "Kont,onu, bu kyafette ve yn e%irirken grnce, kederinden ve hayretindenhaykrdve dedi ki: hi bir kral kzne byle bir kyafette, ne de yn e%irirkengrlm)tr." Elisabeth, tam bir Hristiyan alak gnlll% gsteriyor,dilencilerle beraber kara ekmekle geiniyor, tiksinmeden onlarn yaralarnsaryor, kaba giysiler giyiyor, kattoprakta yatyor, dini alaylarn pe)indenyalnayak yryordu. "ok kez, mutfaktaki anak mlekleri ykyor, hizmeti

    kadnlar engel olmasnlar diye saklanp gizleniyor; bundan daha kt birba)ka hayat bulsam yle ya)ardm, diyordu". yle ki, Angelique, kendisinemutfa%ykattklarzaman fkeden direndi%i halde, )imdi ezilmek ihtiyacilekvrand%nhissettike, a)a%lk i)ler grme%e u%ra)yordu. Nihayet,Catherine'den de fazla, Elisabeth'den de fazla, hepsinden de fazla, bir ermi)kz, din )ehidi, ocuk Agnes'i seviyordu. Kendisini katedralin kapsaltndakurumu)olan, vcudu salarile rtl o bakireyi, efsanede bulduka, yre%ititriyordu. Ne kadar ate)li bir saf a)kto! Okuldan karken, yanna yakla)anvalinin o%lunu nasl da uzak-la)tryordu: "Haydi! ekil yanmdan, lmoban, gnah ba)langc, hainlik." A)knnasl da vyordu: "Ben, annesiHazreti Meryem olan, babaskadn yz grmemi)olan, gzelli%inegne)le ayn hayran brakan, kokusu lleri dirilteni seviyorum". Aspasien"bo%azna bir kl sokulmasn" emredince, Ag-nes, cennete ykseliyor, "Akve ate)al" ile birle)iyordu.Angelique, hele birka aydan beri, heyecanlzamanlarnda, kz)an kan

    )akaklarndverken, Agnes'i anyor, ona yalvaryor; hemen serinler gibioluyordu. Onu hep etrafnda gryor, yapt%i)lerle onu gcendirdi%inihissettike cansklyordu. Bir ak)am, bazan hala zevk ald%iin, yine kendikendisinin ellerini pt% srada, yalnz oldu%u halde, ermi)kzn kendisinigrd%n anlyarak, birdenbire utand, kpkrmzkesildi. Arkasna dnpbakt. Agnes oradayd, onun vcuduna bekilik ediyordu.Ang61ique, on be)ya)na bast%zaman, bylece, ok sevimli bir kz oldu.

    Geri ne o kapalve al)makla geen hayat, ne katedralin latif glgesi, ne,gzel ermi)kadnlarla dolu efsane, onu bir melek, mutlak mkemmelliktebir yaratk yapm)de%ildi. Hep, ta)knlklara kaplyor, tkanmasihmal

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    26/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    edilmi)ruh k)elerinde, akla gelmedik bo)luklardan, kusurlar patlakveriyordu. Fakat, o zaman, ne kadar utanyordu, kusursuz olmayne kadaristiyordu! Aslnda ne kadar insani ne dara canl, ne kadar cahil ve saft!

    Hubert'lerin, ylda iki defa, Hamsin yortusu'nun ilk pazartesi gn ile UrucMeryem yortusu gn, gitmeyi adet edindikleri byk yar)larn birindendnerken, bir yabani gl fidanskm), sanra onu darack baheyedaldrm)t. Fidanbuduyor, buduyordu; fidan, orada, daha dz sryor,daha iri, daha kibar kokulu yaban glleri veriyordu; Angelique, her zamankiintirasyla, bunu kolluyor, fakat a)lamak istemiyor, bir mucize olup da,fidan, a)gl verecek mi diye anlamak istiyordu. Fidann etrafnda dne

    dne zplyor, hayran bir tavrla: "Ben diktim! Ben diktim!" deyip duruyordu.Allann bayrnda buldu%u yaban glnden dolayonunla alay edecek olsalar,buna kendi de glyor, yz bir para soluyor, kirpiklerinin ucunda ya)larbirikiyordu. Menek)e rengi gzlerinin bak)daha tatlla)t, )k )effafl%ndakikumral salarnn, altn bir hale ile ku)att%hzn yznde, aralk dudaklar,ufak, beyaz di)lerini meydana karyordu. Narinle)meden bym)t;boynu ve omuzlar, hep, gururlu bir zariflikte idi, g%s yuvarlak, endamkvrakt; aynzamanda da ne)eli, sa%lklidi; masum bir tenin, iffetli birruhun geli)ti%i, sonsuz bir )irinli%e sahip, az grlen bir gzeldi.Hubert'ler, onu, her gn biraz ha fazla seviyorlard. #kisi de, onu evlatedinme%i d)nm)lerdi. .Yalnz eski aclarntazelemek korkusuyla bundanhi szetmiyorlard. Nitekim yatak odalarnda, Hubert, her )eyi gze alpbunun szn etti%i sabah, kadn bir iskemleye y%ld, hkrarak a%lamayaba)lad. Bu ocu%u evlat edinmek, bir evlat sahibi olmaktan sonsuza dekmit kesmek de%il iniydi? Geri, o ya)ta, artk bunu ummamak gerekiyordu;

    sonra, Hubertine, ocu%un kendi kz evladolaca%gibi gzel bir d)nceyle,bu i)e raz. Bunu kendisine syledikleri zaman, hngr hngr a%lad. Artkkarar verilmi)ti; Angelique, )imdi kendisiyle dopdolu, kendisinin genli%iylegenle)en, gl)yle gle hale gelen bu evde, onlarla beraber ya)yacakt.Fakat, daha ilk admda, bir engelle kar)la)p )a)rdlar. Dan)tklarsulhyargcM. Grandsire, ocu%u evlat edinmelerinin kesin olanakszl%nonlaraanlatt; kanun, manevi evladn re)it olmasnemrediyordu. Sonra, zgn

    olduklarngrnce, onlara, manevi vasilik )eklini nerdi. Elli ya)ngemi)herkes, on be)ya)ndan kk bir ki)iyi, manevi vasisi olmak suretiyle,kanuni bir sfatla korumasaltna alabilirdi. nn ya)da buna uygundu,

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    27/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    Hubert'ler, son derece ho)nut, bu )ekli kabul ettiler; hatta, medeni kanunuygun oldu%u iin,, ileride, vasiyetname ile, ocu%u yine evlatl%a almalardakararla)t. M. Grandsire, Huberti'in yazsnve karsnn iznini ald, sonra

    btn kimsesiz ocuklann vasisi olan sosyal yardm direktryle ili)kiyegeti; orann da rzasnalmak gerekiyordu. Soru)turma yapld. Sonutaevrak, Paris'te, bu i)e memur edilen sulh yargcna verildi. Manevi vasilikbeyannamesi olan zabt evraklarndan ba)ka bir eksik kalmam)ki,Hubert'ler neden sonra akllarna gelen bir kuruntuya yakalandlar. Angelique'i bu )ekilde evlat edinmeden nce ailesini bulmak iinaba haracamalde%il miydiler? E%er, annesi varsa, ocu%unu terk etti%ine

    kesin emin olmadka, kzbildikleri gibi kullanmak hakknkimdenalyorlard? Sonra, asl, vaktiyle endi)e ettikleri, )imdi yeni den kaygsnduyduklar, o bilinmeyen nokta vard, ocuk, belki de bozuk bir kktengeliyordu. Bu, onlaro kadar rahatsz ediyordu ki, uykularkayordu.Hubert, birdenbire, Paris'e gitti. Bu, onun sakin hayatnda tepeden inme birolayd. Angelique'e yalan syledi, vasilik i)i iin, kendisinin orda bulunmasgerekli oldu%unu syledi. Yirmi drt saat iinde, her )eyi %renece%iniumuyordu. Fakat, Paris'te, gnler geti, her admda kar)sna engellerdikiliyordu; ondan ona ko)arak, kaldrmlara)andrarak, )a)kn, adetaa%lamaklbir halde, orada bir hafta vakit geirdi. nce, sosyal yardmdairesinde, onu ok so%uk kar)ladlar. ocuklar re)it oluncaya kadar, ailelerihakknda bilgi vermemek, dairenin usul idi. Arka arkaya sabah, onu bo)evirdiler. Israr etmek, drt kalem odasnda aklama yapmak zorunda kald,manevi vasi sfatyla mracaat etti%ini anlata anlata sesi ksld; o an, uzunboylu, sska bir )ef ieri girdi. Hi bir kesin vesika bulunmad%nona haber

    verdi. Daire, ocuk hakknda hibir )ey bilmiyordu; Angelique - Marieocu%u, bir ebe kadn getirip brakm), annesinin adnsylememi)ti. Hubert,midini kesip, Beaumon'un yolunu tutaca%srada, aklna bir )ey geldi,daireye drdnc kez ba)vurdu, do%um ka%dngrmek isdedi; orda ebeninadherhalde yazl olacakt. Bu da bir sorun oldu. Nihayet, ebenin adn%rendi, Madam Foucart'd, hatta, bu kadnn, 1850 senesinde, Deux - Ecussoka%nda oturdu%unu da %rendi.

    Bunun zerine, yine ordan oraya dola)ma%a ba)lad. Deux -Ecus soka%nnbir ucundaki binalarykm)lardevre sokaklardaki dkkanclardanhiibirisi, madam Foucartl anmsayamyordu. Bir salnameyi kar)trd. Ebenin

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    28/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    adorada da yoktu. Gzleri havada, tabelalarara)trarak, btn ebekadnlarn kaplarn almaygze ald; sonuta, bu are, zaman kazandrd.Hubert, )ans eseri olarak, ihtiyar bir kadn ele geirdi. Kadn bir %lk

    kopard. Nasl? Madam Fo-ucart'nasl tanmazd? O ne de%erli kadnd,ba)na ne felaketler gelmi)ti! Paris'in br ucunda Censier soka%ndaoturuyordu. Hubert, oraya se%irtti.Deneyimden akllanm), diplomata davranmaykararla)trm)t. Fakat,ksack bacakl, bodur, koskoca bir kadn olan madan Foucart, ncedenhazrlad%sorularsrasyla sormasna meydan brakmad. Hubert, ocu%unadlarnve hkmete teslim edildi%i tarihi syler sylemez, kadnn, enesi

    kendili%inden ald, bir sr kindar szlerle, btn olayanlatt. Ya! ocukya)yordu, ha! Eh, ana diye, yaman bir kalta%a sahip oldu%u iin vnebilirdi!Evet, dul kald%ndan beri madan Sidonie diye a%rlan bu kadn ok iyi birailedendi, bir erkek karde)inin bakan oldu%u syleniyordu, ama, yine de enmundar i)leri yapmaktan geri kalmyordu! Sonra, madam Foucart, kadnne)ekilde tand%nanlatt; o tarihte, bu kaltak, talihini denemek iin, kocasylaberaber Plassans'dan henz gelmi), Saint -Honore soka%nda bir dkkanam), yemi)ve Provence zeytin ya%satyordu. Kocaslp gmldkten onbe)ay sonra, bir kzolmu)tu; nereden peydahlad%nbilmiyordu; nk,fatura kadar kuru, protesto ka%da kadar so%uk, mba)ir yama%kadarkaytsz ve kaba bir kadnd. Bir su affedilirdi, ama, nankrlk! Ma%azannsermayesi yenip bittikten sonra, lohusal%nda onu besleyen, ocu%u beritarafa gtrp teslim ederek onu kurtaracak kadar fedakarlk gsteren,madam Foucart de%il miydi? Halbuki, bu fedakarl%na dl olarak grd%kar)lk, kendisi de skntya d)t% zaman, ondan ayl%koparma%a, hatta,

    elden, dn verdi%i on be)franggeri almaya ba)arlolamamaktan ibaretkalm)t. (imdi, madam Sidonie, Faubaurg - Poissonniere'de, bir binannasma katnda, kk bir dk-kanla odada oturuyor, orada, dantelasatmak bahanesiyle, her )ey satyordu. Ya! kuzum, ya kuzum! Bu e)it biranaytanmamak daha iyi idi!Bir saat sonra, Hubert, madam Sidonie'nin dkkannn etrafnda dola)pduruyordu. Orada, zayf, solgun, ya)ve cinsiyeti belli olmayan, her trl

    )pheli i)lerle lekeli, tirelmi), siyah elbiseli bir kadn, gzne ili)ti. Birrastlantdnyaya gelen kznn anas, bu me-yanckaryre%ini asla stm)olmasa gerekti. Hubert, titizlikle soru)turma yapt, hi kimseye, hatta

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    29/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    karsna bile sylemedi%i bir sr )eyler %rendi. Bununla beraber, esrarlkk ma%azann nnden, son bir defa daha geti. Acaba, kendinitantmas, kadnrazetmesi gerekmez miydi? Ana ile kz arasndaki ba%,

    byle, sonsuza dek kesmeye hakkolup olmad%na karar vermek birnamuslu insann kendisine d)en bir i)ti. Birdenbire yzgeri etti. O ak)amBeumont'a dnd. Hebertine de, manevi vasilik zabt varakasnnimzaland%n, tam o gn, msy Grandsire'den haber alm)t. Ange-lique,kollararasna atld%zaman, Hubert, ocu%un gzlerindeki sancdoluyalvarmadan, yolculu%un asl nedinini anlam)oldu%unu iyice grm)t. Ozaman, yalnzca )u szleri syledi.

    Evladm, annen lm).Angelique, a%lyarak onlarkucaklad. Ondan sonra, bu sorundan aslaszedilmedi. Angelique, kzlaryd.O yl, Hamsin yortusunun ilk pazartesi gn, Hubert'ler, Angelique'iBeamont'un iki fersah a)a%sndaki Ligneul'e tepeden bakan Hautecour)atosu harabelerinde %le yeme%i yemeye gtrm)lerdi; gzel havadako)malar ve glmelerle geen o gnden sonra, ertesi gn, atlyenin eskisaati yediyi ald%zaman, gen kz hala uyuyordu.Hubertine, yukarkp kayyvurmak zorunda kald.39 Hu! Tembel kz!.. Biz kahvaltettik bile.Angelique acele giyindi, a)a%ya indi, yalnz ba)na kahvaltetti. Sonra,Hubert'le karsnn i)e ba)lam)bulunduklaratelyeye girince: Aman! Ne uyumu)um! dedi. Pazar gn iin sz verdi%imiz stlk neolacak?Pencereleri baheye bakan atelye, ilk haliyle, hemen oldu%u gibi korunmu),

    geni)bir yerdi. Tavandaki plak, isle kapkara olmu), kurt yenikleriyle dolu ikikaln kiri)in oral%, badana bile edilmemi)ti; sva atlaklarndan,ba%dadinin latalargzkyordu. Kiri)leri tutan ta)saak oymalarndanbirinde, herhalde binann yapm tarihi olan, 1463 rakamyazlyd. Yineta)tan olan, ufalanm)ve biti)ik yerleri ayrlm))mine, yksekpayandalaryla dirsekleriyle, bir tepelikle biten ba)l%yla, zarifli%inikoruyordu; hatta, ba)lk ss zerinde hala, zamanla erimi)gibi duran ilkel

    bir oymada i)lemecilerin piri, Saint Clair grlyordu. Fakat, )mine artkkullanlmaz olmu)tu; iini, kapaksz bir dolap yapm)lar, raflar koymu)lard,raflarda resimler y%lduruyordu; )imdi, odayan biimi kocaman bir

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    30/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    dkme soba styor, sobann borusu, tavan hizasnda uzandktan sonra,)minenin ba)l%nn delip d)arkyordu. Sarsak hale gelmi)olan kaplarXIV. Louis devrinden kalma idi. Eski d)eme tahtalarryor, aralarnda,

    her delik aldka birer birer yerle)tirilmi)daha yeni tahtalar grlyordu.Duvarlarn sarboyas, yz yla yakn bir zamandr dayanyordu, yukarksmlar solmu), a)a%ksmlar izik izik olmu), kherile lekeleriyle dolu idi.Her sene, duvaryeniden boyatmaktan sz ediyorlard, fakat, de%i)ikliktenho)lanmadklariin bir trl karar veremiyorlard.stnl%n gerili oldu%u tezgahn ba)nda oturan Hubertine, ba)nkaldrd: Biliyorsun ya, dedi, stl% pazar gn teslim edersek, sana

    bahe iin bir sepet hercai menek)esi szverdim. Angelique, ne)eylehaykrd: Sahi... Hemen ba)lyaym!.. Ama yks%m nerede? al)madn myd,avadanlklar uuyor.Eski fildi)i yz% sere parma%nn ortasna geirdi, tezgahn te tarafna,pencerenin kar)sna oturdu.Son asrn ortasndan beri, atelyenin tertibatnda hibir de%i)iklik olmam)t.Usuller de%i)iyor, i)lemecilik sanatba)kala)yordu, fakat, orada, odann teba)nda, mteharrik bir sehpa zerinde duvara aklduruyordu. K)elerdeantika aletler pinekliyordu; makaralara sarlaltn klaptanlar, el srmeden)i)e geirmeye yarayan arkve kk )i)leriyle, bir reke: iplikleri bkmeyeyarayan makaraya benzer, duvara mhlanarak kullanlan bir el kr%; t%i%-nesiyle i)leme yapmak iin, atlaslarve emberleri zerlerinde duran, boyboy kasnaklar vard. Bir rafta, pul kesmeye yarayan bir sr khne zmbaaleti duruyordu. Atelyede, bir de enkaz halinde bir )ey, eski i)lemecilerin

    kullandklartrden byk bir )amdan vard. Duvara akl, kay)tan biravadanl%n gzlerinde zmbalar, tokmaklar, eki)ler, tir)e oymaya yarayandemirler, ipliklere, kullanldka )ekil vermeye yarayan )im)ir kalemler taklidi. Oyma yaplan lhamur a%acndan masann altnda byk bir krkgrlyor, kam)tan, hareketli iki makarasna bir ile krmzyn gerilmi)duruyordu. Dolabn yannda, bir ipe geirilmi), i%renkli ipek makarasdizileri sallanyordu. Bir de, bir sepet dolusu bo)makara vard. Bir

    iskemlenin stnden bir sicim yuma%yere d)m), zlm)t.Angelique: Oh! ne gzel hava, ne gzel hava, dedi. Ya)amak insann ho)una gidiyor.

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    31/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    Sonra, i)inin stne e%ilmeden nce, parlak mays sabahnnieri girdi%i ak pencerenin nnde, bir an kald. Katedralin atsndan, birgne)huzmesi szlyor; piskoposluk bahesinden, taze bir leylak kokusu

    ykseliyordu. Angelique, hayran, ilkbahara gml glmsyordu. Sonra,yeniden uykuya dalm)gibi, irkilerek: Baba, i%neme takacak klaptanm kalmad, dedi.karmakta oldu%u bir kaftan naksnn kalbnbitirmekle u%ra)an Hubert,dolaptan bir yumak ald, kesti, ipe%i kaplyan klaptankazyarak iki ucununinceltti; bir par)mene sarlbu yuma%ona getirdi. #ste%in bu kadar m?

    Evet, evet.Angelique, bir bak)la, ba)ka. hibir eksi%i olmad%ngrm)t. Krmz,ye)il, mavi, renk renk srmalar geirilmi))i)ler; her renkten ipekleri sarlmakaralar; kutu diye kullanlan bir )ap-kadibinde karmakar)k, bkme veyakvrck trtllar, ince uzun i%neler, elik kskalar, yksekler, makaslar,balmumu yuma%, hepsi tamamd. Btn bunlar, do%ruya tezgahn kaln,klrengi bir ka%tla rtl, gerilmi)kuma)stnde duruyordu.Angelique, i%neye bir sap srma takm)t. Fakat, i%neyi kuma)a ilk batr)nda,srma koptu, gen kz, srmaybir para kazyp, ipe%in ucunu inceltmekzorunda kald, kazd%srmay, yine tezgahn stnde duran krntkutusunaatt. #%nesini batrnca: Eh! Hele )kr, dedi.Byk bir sessizlik oldu. Hubert, bir tezgah germe%e koyulmu)tu,Hubertine'in kenar bezlerine dikti%i kaftannkrmzipe%ini yolu yolunagetirecek )ekilde, kprlerin ikisini de, tam ka-r)lkl, kalasla sehpann

    stne koymu)tu. Sonra, padavralar, kprlerin yuvalarna yerle)tirdi, drtivi ile tutturdu. Sa%a sola oynattktan sonra, ivileri geriye alarak, tezgahiyice gerdi. Parmaklarnn ucuyla kuma)a vurdu, kuma), davul gibi tyordu.42Angelique, e)i az bulunur bir i)lemeci olmu)tu, ustal% ve temiz zevki ile,Hubert'leri hayran brakyordu. Ona %rettikleri )eylerden ba)ka, i)ledi%i i)ekendisi de ihtirasnkatyor, ieklere hayat, sembollere iman veriyordu.

    Ellerinin altnda, ipek ve srma canlanyor, en kk ssler, mistik bir hamleile ykseliyor; Angelique, hep uyank muhayyilesi, grnmez aleme inancile, kendisi i)e tamamiyle veriyordu. #)lemelirin bazlar, Beaumont ruhani

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    32/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    dairesini yle heyecana vermi)ti ki, arkeolog bir papazla, tablo heveslisi birba)ka papaz onu grme%e gelmi)ler, yapt%Meryem tasvirleri kar)sndakendilerinden gemi)ler bunlar, ilkel sanatlarnn yaptklarsafdil

    betimlemelerle kyas etmi)lerdi. Bunlarda da aynsamimiyet, ayrntlarninceden inceye mkemmelli%i ile ku)atlm)aynahret duygusu grlyordu.Angelique'de resme kar)ilgi vard; bu, gerekten bir mucize idi: Kimsedenders almadan srf, geceleri lamba )%ndaki al)malaryla, o%u zaman,modellerini tashih ediyor, onlardan ayrlp, i%nesinin ucuyla kendi keyfinegre )ekiller yaratyordu. Onun iin, Hubert'ler, iyi bir i)lemeciye resimbilgisinin ok gerekli oldu%unu sylyorlar, bu i)te eski olmalarna kar)n

    onun kar)snda geriliyorlard. Yava)yava), kendileri onun alakgnllyardmclarndan ibaret kalyorlar, fazla ssl btn i)leri ona veriyorlar,kendileri bu i)lerin sadece zeminini hazrlyorlard.Yln bir ba)ndan te ba)na kadar, Angelique'in ellerinden, ne parlak vekutsal harikalar geiyordu! Gen kz, hep ipeklerin, atlaslarn, kadifelerin,altn ve gm)klaptanlkuma)larn iinde ya)yordu. stlkler, omuzluklar,kolaklar, kaftanlar, diyakos har-maniyeleri, talar, bayraklar, kupalarlakuddas kaplariin rtler i)liyordu. Fakat, asl, be)renk zerine boyunai)ledi%i stlklerdi. Gnah kartan papazlarla bakireler iin beyaz, havarilerve din )ehitleri iin krmz, llerle g%e ekilme gnleri iin siyah,masumlar gn iin mor, btn yortu gnleri iin ye)il stlkler i)liyordu. Birde, beyazn, krmznn ve ye)ilin yerini tutabilen, sk sk kullanlan43srmalstlkler vard. Salibin ortasna, hep aynalametler, #sa ileMeryem'in markalar, )klarla ku)atlm)gen, kuzu, sakaku)u, gvercin,bir kupa, bir gevrek kab, dikenlerle delinmi), kanayan bir yrek betimi

    i)leniyordu; yakada ve kollarda, )ekiller ve iekler, eski biim btn ssler,btn iri iekler, Girit laleleri, baya%laleler, )akayklar, nar iekleri,ortancalar vard. Mevsim gemiyordu ki, Angelique, siyah zerine gm)srma ile, yahut krmzzerine altn srma ile, simgesel ba)aklar ya dazmler i)lemesin. ok ssl stlkler iin, tablolar olu)turuyor, ortaya birteb)ir, be)ik, ile sahnesi yapyor, etrafna ermi)ba)lan diziyordu. Bazen,srma i)lemeler, do%rudan do%ruya zemin zerinde oluyor, bazen, ipek veya

    atlas )eritleri, srmaldiba, ya da kadife zerine i)liyordu. Kutsal bir ihti)amladolu bu iekler, birer birer, onun ince parmaklarndan do%uyordu.

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    33/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    Angelique'in o srada i)ledi%i stlk, beyaz atlastan bir stlkt; salip, e)itlii%renk ipekle i)lenmi)gllerin arasnda, srmadan bir zambak demetiyleyaplm)t. Ortada, donuk srma ile i)lenmi)kk gllerden bir ilingir

    iinde, krmzve ye)il srmadan yaplm), gayet ssl bir Meryem markasprltlar sayordu.Angelique, bir saatten beri, srmadan kk gllerin yapraklarn, sarmai)iyle i)liyordu; sessizli%i, tek kelime bozmam)t. Fakat, i%-nesindeki srmatekrar koptu, gen kz, becerikli i)i sanatyla, te-gahn altnda onu tekrari%neye geirdi. Sonra, ba)nkaldrd, per-cereden giren btn o ilk bahar,uzun bir nefesle, adeta iti.

    Ooh! diye mrldand, dn hava ne kadar gzeldi!.. Gne), ne iyi )ey!#pli%ini balmumulamakla me)gul Hubertine, ba)nsallad. Ben ok yorgunum, dedi, kollarm bende de%il. Senin gibi on altya)ndade%ilim, soka%a da bu kadar az knca!Yine de, hemen i)e koyuldu. Kabartma yapmak iin, yerleri i)aretli tir)eparalarkeserek zambaklarhazrlyordu.Hem, bu ilkbahar gne)lerinde insann ba)atlyor, dedi.Angelique, kilisenin bir payandasndan szlen )%a dalp gitmi)ti. Yok, yok, ben serinledim, dedi; btn gn gzel havada kendimidinlendirdim.Kk srma yapraklarbitirmi)ti, iri gllerden birine ba)lad; ka trl, renkipek gerekli ise o kadar sayda ipek geirilmi)i%neyi hazr tutuyor, iekyapraklarnn al)ynnde girintili kntldiki)lerle i)liyordu. Bunun nazikbir i)olmasna kar)n biraz nce sessizlik iinde, tekrar ya)ad%bir gnnceki anlar )imdi dudaklarndan ta)yor, yle bol sayda frlyordu ki, arkas

    kesilmiyordu. Giri)i anlatyor, geni)krlar, orada, Hauterceur harabelerinde,ykk duvarlar, altta, elli metre a)a%da, s%tler arasnda akan Ligneulderesine hakim bir salonun ta)d)emeleri stnde yedikleri %le yeme%inianlatyordu. Zihni, bu harabelerle, allklar altnda darmada%n duran ve odev binann, ayakta, her iki vadiye tepeden bakt%devirdeki heybetine tankolan o enkazla dolu idi. Kule, tepesi d)m), yarlm)olmakla beraber, her)eye kar)n on be)ayak kalnl%ndaki temelleri zerinde yine sapasa%lam,

    altm)metre yksekli%indeki boyu ile, ylece duruyordu. #ki kule, Clar-lemagre kulesiyle David kulesi de adeta sa%lam kalm)bir cephe du-varylabiribirine ba%lolarak dayanm)t. #eride, kilise, mahkeme salonu,

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    34/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    odalardan bir takmgibi, binann bazksmlarhala bulunuyordu; merdivenbasamaklar, pencerelerin istinat duvarlar, set-lerdeki sralar, bugnkku)aklar iin lden a)r, adeta, devler tarafnda yaplm)a benziyordu.

    Buraskoskoca bir hisar )ehriydi. Be)yz sava)asker, orada, ne cephane,ne yiyecek skntsekmeden, otuz ay srecek bir korumalar g%sgerebilirdi. Yabani gl a%alar, iki asrdan beri alt odalarn tu%lalarnbiribirinden ay-ryor, leylaklarla sra salkmlar, ykk tavanlarn enkaznieklendiriyordu;korumalar odasnn oca%nda bir nar srm)t. Fakat, gn batarken,kulenin iskeleti, glgesini, fersahlk ekilmi)topraklara uzatt%ve btn

    )ato, ak)amn karaltlarortasnda, dev gibi cssesiyle, onarlm)gibigrnd% zaman, eski hakimiyeti, onu, Fransa krallarnn bile tir tir titredi%i,ku)atlmaz bir kale haline koyan etin gc hala hissediliyordu.Angelique, devam etti:

    Hem, eminim, iinde ruhlar oturuyor, geceleri geliyorlar. Trl trlsesler i)itiliyor, her tarafta hayvanlar var, adama bakyorlar; ayrlrkenarkama dnp bakt%m zaman, duvarlarn tepesinde yzen kocaman beyazyzler grdm... yle de%il mi anne? Siz )atonun tarihini biliyorsunuz.Hubertine sakin sakin glmsedi. Yok canm! Ben mrmde hortlak grmedim.Ama, gerek, )atonun tarihini biliyordu, bir kitapta okumu)tu; gen kznsrarlsorulan zerine, onu yeniden anlatmak zoruda kald.Arazi, Clovis'den Saint Remi'ye gemi)ti, ondan beri de, ReimsBa)piskoposlu%una ba%lidi. Severin isimli bir ba)piskopos, onuncu yzylnamaciine Ligneul deresinin dkld% Oise nehri boyunca yukarkan

    Normand'lara kar)memleketi savunmaktr. Bir yl sonra, Severin'in bird)man, kaleyi, senede altm)metelik vergi ko)ulunda ve Beaumont)ehriyle kilisesinin serbest kalmas)artyla Normandie hanedannn kko%lu Norbert'e vermi)ti. Bylece, birinci Norbert, Hautecoeur markilerininreisi oldu ve bunlarn nl slalesi, o tarihten itibaren, tarihi doldurdu. Kilisemallarnald%iin iki kez aforoz edilen, bir kez de otuz burjuvaykendieliyle bo%azlayan yol kesici haydut IV. Herve, Louis le Gros'ya kar)sava)

    ilanna kalk)t%iin, kalesi yerle bir edilmi)ti. Philippe Auguste'le beraberHalseferine katlan Birinci Raoul, kalbine bir mzrak yiyerek Akka nndetelef oldu. Fakat, en nlleri Byk V. Jean'd;

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    35/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    1225 de kaleyi yeniden yaptrd, be)yldan az bir zaman iinde bu korkunHautecoeur )atosunu yaptrd, onun korumasna s%np, bir sre, Fransatahtna konmaykurdu; yirmi meydan sava)ndan kurtulduktan sonra, #sko

    kralnn kaynoldu, rahat d)e%inde ld. Sonra, Kuds'e yalnayak giden III.Felicien; #sko tahtzerinde hak iddia eden VII. Herve, yl boyunca, kudretlive asil, daha ba)kalargeldiler, ta IX- Jean'a kadar; o da, Mazarin devrinde,)atonun ykl)ngrmek acsna u%rad. Son bir ku)atmadan sonra, kulelerleburcun kubbeleri, la%m konularak uuruldu; delili%ini avutmak iin VI.Charles'n gelip iinde oturdu%u, ondan yakla)k iki yz yl sonra, IV.Henri'nin Gabrielle d'Estrees ile birlikte bir hafta kald%binalar ykld. Btn

    bu gzel anlar )imdi otlar altnda uyukluyordu.Angelique, tezgahndaki gl do%duka, renklerin latif canll%ndan sanki bulm), heybetli )eylerin hayali ykseliyormu)gibi, i%nesini durdurmadan,merakla dinliyordu. Tarihteki bilgisizli%i, olaylarbytyor, harikalbirefsanenin derinli%ine itiyordu. Kz, hayran, bir inanla rperiyor, )ato diriliyor,g%n kaplarna kadar ykseliyor, Hautecreur'ler, hazreti Meryem'in amcao%ullaroluyorlard. yleyse, dedi, bizim yeni piskopos monseryr d'Hautecoeur, o aileden

    mi?Hubertine, Monsenyrn kk bir koldan olmasgerekti%ini, byk birkolun oktan beri nesli tkendi%ini syledi. Hatta, bu acaip bir de%i)me idi;nk, yllarca Muatcceur markileriyle Beaumont ruhani heyeti, sava)halinde ya)am)lard. 1150 ylcivarnda, bir ba)papaz, sadece kenditarikatnn kaynaklaryla kilisenin yapmna kalk)m)t; onun iin, okgemeden para tkendi; bina, ancak yan mihraplarn hizasna kadar

    ykselebilmi)ki, kubbeyi, tahtadan bir damla rtmek zorunda kaldlar.Aradan seksen yl geti, V. Jean )atoyu yeniden yaptrm)t; yz Frank verdi,bu para daha ba)ka paralara eklenerek kilisenin yapmnsrdrld. Kubbeyaplp tamamland. #ki kule ile byk cephe, okLdaha sonra, ancak, 1430 yldolaylarnda on be)inci yzyl ortasndatamamlanabildi... V. Jean', cmertli%inden dolaydllendirmek iin, ruhaniheyet ona ve adamlarna kilisenin, Saint Georges'a tahsis edilmi)mihrap

    dairelerinden birine gmlmek hakknvermi), o tarihten beri de, o daire,Hautecoeur mihrabadnalm)t. Fakat, iyi ili)kiler devam edemezdi; )atoBeumont'un imtiyazlarnsrekli tehlikeye koyuyor, hara ve kdem hakk

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    36/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    meseleleri yznden boyuna at)malar patlak veriyordu. zellikle busorunlardan biri, senyrlerin Ligneul r-ma%ndaki seferlerden almakistedikleri geit hakk, kavgalaruzattka uzatt. Tam o srada, a)a%)ehir,

    ince bez fabrikalaralmaszerine, byk bir geli)meye erdi. O tarihtenba)layarak Beaumont'un serveti gnden gne artt; Hautecoeur'nki iseazalyordu; bu, )ato y-klncaya kadar devam etti, o zaman kilise stn geldi.XIV. Louis, kiliseyi bir katedral haline getirdi, eski ke)i)ler dairesinin birindebir piskoposlar binasyapld; bugn de tesadfen, Hautecceur ailesitarafndan biri, drt yz yl sava)tktan sonra atalarnyenen ve hala dipdiriduran bu ruhani heyete, piskopos sfatyla hkmediyordu,

    Angelique: Ama, Monsenyn evli imi), dedi. Yirmi ya)nda, koca bir o%lu var de%il mi?Hubertine, tir)e paralarndan birinin przlerini dzeltmek iin makasalm)t. Evet, bunu bana rakip Cornille anlatt, diye yant verdi. Aman, ok hazinbir hikaye!.. Monsenyr, X. Charles zamannda, yirmi bir ya)ndaykenyzba)imi); 1830 da, yirmi drt ya)nda istifa etmi); iddia ettiklerine gre,krkna kadar yolcu iinde ya)am), yolculuklar yapm), maceralar geirmi),dellolar etmi), sonra, bir ak)am, yazlkta tandklarevinde, kont deValencay'nin Paule isimli kzngrm); ok zengin, grlmemi)derecedegzel, henz on dokuz ya)nda, yani kendisinden yirmi iki ya) kk birkzm). Kzn a)kndan deli olacak hale gelmi), o da onu taparcasnasevmi), hemen evlendirmek zorunda kalm)lar. Hautecoeur harabelerini ozaman satn alm), yok pahasna, galiba on bin franga; maksad)atoyuonarmak ve orada karsyla yerle)mekmi), Anjou'daki eski bir malikaneye

    kapanp ya)am)lar, insan yz grmek istememi)ler; saatler, ikisine de, okksa grnyormu)... Paule, bir o%lan do%urmu), lm).Tebe)ir dolu bir kesecikle nak)rne%i karmakta olan Hubert, benzisapsar, ba)nkaldrm)t. Ah! Zavall! diye szland. Hubertine devam etti: Monsenyn, az daha lecekmi), diyorlar. Bir hafta sonra papazl%a girmi);bu dedi%im, yirmi yl nce bugn de, piskopos... Ama, bir )ey daha

    sylyorlar, anasnn ba)nyiyen o ocu%u, o%lunu, yirmi yl grmekistememi). Onu, karsnn amcasolan ihtiyar bir papazn yanna veripba)ndan atm), ondan haber bile almak istememi), varl%nunutmaya

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    37/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    al)m). Bir gn, ocu%un resmini yollam)lar, len sevgili karsngrr gibiolmu); onu, sanki kafasna bir balyoz vurulmu)gibi, yerde, kaskatbir haldebulmu)lar... Sonra, ya)lanm), hep dua ile zaman geirmi), o byk acs

    sanrm dinmi); nk rabip Cornille bana dn syledi, Monsenyr, nihayet,o%lunu yanna a%rm).Angelique, kokusu atlastan ykseliyormu)sanlacak kadar taze grn)lgl i)leyip bitirmi), gzleri hlya dolu, gne)li pencereden tekrar d)arbakyordu. Yava)sesle tekrarlad: Monsenyrn o%lu... Hubertine, hikayesini tamamlyordu. Arslan gibi bir delikanlym), diyorlar. Babasonu papaz yapmak

    istiyormu)ama, ihtiyar rakip istememi), nk bu i)e ocu%un hi iste%iyokmu)... stelik de milyonlarvar! Sylentilere ba-klsa, elli milyon! yleya, annesi ona be)milyon brakm), bu para49ile, Paris'te arsa satn alm)lar, )imdi de%eri elli milyondan fazla imi). Birkral kadar zengin!Angelique, sayklar gibi farkna varmadan tekrarlad: Kral kadar zengin, arslan gibi bir delikanl.Sonra, elini, iten gelen bir hareketle uzatt, tezgahn stnden, bir ilesrma sarlm)bir )i)ald, byk bir zamba%n oymalnaksna ba)lad.Srmay)i)in gznden geirdikten sonra, bir ucunu, kalnlk yapan tir)eninta kenarna bir d%mle tutuldu. Sonra al)maya ba)lad, iste%inin zleminedalm): Ooh! Ben, benim iste%im, benim istedi%im... Dedi, fikrini tamamlamad.Tekrar, derin bir sessizli%ie ba)lad; bu sessizli%i yalnz, kiliseden gelen hafifbir ilahi sesi bozuyordu. Hubert, tebe)ir tozunun brakt%btn noktlama

    izgilerin stnden bir frayla geerek resmi dzeltiyor; bylece, kaftannssleri, krmzipekli zerinde beyaz olarak meydana kyordu. Bu sefer,yine o konu)tu: O eski devirler ne mkemmelmi)! Senyrler, nak)larla kaskatdurangiysiler giyerlermi). Lyon'd, bu giysilerin kuma)n, kulacaltyz Frank'akadar satarlarm). #)lemeci ustalarnn tzklerini emirnamelerini okumal;kral i)lemecilerinin, teki ustalarn i)ilerini ordu kuvvetiyle msadere

    etme%e haklaroldu%u, anlarda yazldr... Hem, bizim armalarmz da varm):Mavi zemin zerine, orta )eridi alaca altn srma, ikisi ba)tarafta, biri uta,yine sarmadan tane zambak.. Hey! ne mkemmelmi), o eski zamanlar!

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    38/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    Sustu, tozlarnsilkmek iin, parma%yla tezgaha vurdu. Sonra ekledi: Ben kkken, annemin bana sk sk anlatt%, Hautcceur'lere dair birhikaye vardr ki, Beaumont'da hala sylerler... Mthi)bir veba, )ehri

    mahvediyormu), halkn yarslm); o srada, V. Jean,)u kaleyi yeniden yaptran, bir de bakm)ki Tanrkendisine, bu afeti yenecekg vermi). Bunun zerine yalnayak, hastalarn evine gitmi), diz km),dudaklarndan pm); "Tanristese, ben de istiyorum" diye, onlardudaklarndan per pmez, hastalar iyi oluyorlarm). Onun iin, bu szle,Hautcoeur'lerin istedi%i olup kalm); o tarihten beri, hepsi vebayiyiederler... Yoo! Yaman adamlar! Hanedan adamlar! Monsenyr, papal%a

    girmeden evvel, XII. Jean adnta)yordu, o%lunun ismine de, prens gibi, birrakam eklenecek.Bu szlerin her biri, Angelique'in hlyasnavutuyor, uzatyordu. Aynahenkli sesle, tekrar:

    Ooh! Benim istedi%im, benim istedi%im., dedi.#pli%e dokunmadan )i)i elinde tutuyor, srmay, tir)e zerinde, bir sa%birsola gtrerek i)liyor, her geri dn)nde, ipekle bir d%m yapp t%lyordu.Byk, srma zambak, yava)yava)i-ekleniyordu. Ooh! Benin istedi%im, benim istedi%im, bir prensle evlenmek... Higrmedi%im bir prens olacak, bir ak)am, gn kavu)urken gelecek, benielinden tutup bir saraya grrecek... Bir de, ok yak)klok zengin olmasnisterim. Dnyaya, hi onun kadar yak)kl, onun kadar zengin prensgelmemi)olmasnisterim! Pencerelerimin altnda atlar ki)nesin, dizleriminstnde sel gibi mcevherler dklsn, avularmaar amaz altnlar aksn,ya%mur gibi, tufan gibi, altn aksn... Bir de, prensim beni ldrasya sevsin ki,

    ben de onu deli gibi seveyim isterim. #kimiz de ok gen, ok saf, ok asilolaca%z, srekli, srekli!Hubert, tezgahnbrakm), glmseyerek yakla)m)t; Hubertine de, genkz, parma%yla dosta, tehdid ediyordu. Ah!, ma%rur kz, ah! A gzl kz, sen yola gelmiyecek misin? (imdi dekralie olmak istiyorsun ha! Bu hlya, )eker almak, pay vermek kadar irkinde%il ama, aslna bakarsan, alt tarafyine )eytan i)i; iptila eseri, gurur eseri.

    Angeque ne)eli bir yzle ona bakyordu. Anne, anne, dedi, ne sylyorsunuz?.. Gzelli%i, zenginli%i seviyorsamkabahat bende mi? Gzel oldu%u iin, zengin oldu%u iin seviyorum, bana

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    39/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    yle geliyor ki, )uram, kalbimi styor... Pekala bilirsiniz ki, enkarma d)knde%ilim. Para, adam sende, ok param olsayd, onu nasl kullanrdm,grrdnz. Ya%mur gibi )ehre ya%ard, yoksullarn evine akard. Gkten

    nimet inmi)gibi olurdu, yoksulluktan eser kalmazd! Bir kere, sizi de babamda zengin ederdim. Sizleri, birer eski zaman senyriyle, eski zaman madamgibi gzel giysiler iinde grmek isterdim.

    Hubertine omuz silkti. Deli kz!.. #yi ama, ocu%um, sen yoksulsun, evlendi%in zaman birparan olmayacak. Nasl olur da prens sayklarsn? Kendinden daha zenginiylemi evleneceksin?

    Ne demek; niin evlenmiyecek misim? Halinde derin bir hayret ifadesivard. Elbette evlenirim, ya!.. Mademki onun parasolacak, benim paramolmasna ne gerek var? Her )eyi ona borlu olurum, onu daha ok severim.Bu asil kyaslama, Hubert'in ok ho)una gitti. ocukla beraber o da hayalalemine dalmaktan ho)lanrd. Kzn hakkvar, diye haykrd.Fakat kars, ona, memnun kalmad%ngsteren bir bak)frlatt.Ciddile)iyordu. Kzm, dedi, sonra grrsn, hayat%renirsin. Hayatben biliyorum. Nerede %rendin ki?.. ok gensin, ktl% bilmezsin. Sen beni dinle.Ktlk vardr1, hem de ok gldr. Ktlk... Ktlk...Angelique, anlamnkavramak iin, bu kelimeyi a%r a%r sylyordu. Saf

    bak)lgzlerinde aynmasum hayret vard. Ktl% iyi biliyordu, efsane,bunu kendisine yeteri kadar gstermi)ti. Ktlk denilen )ey, )eytan de%ilmiydi? (eytann hep yeniden dirildi%ini, fakat her zaman yenildi%inigrmemi)miydi? (eytan, her sava)ta dayaktan cankm)acnacak birhalde, yerde serili kalyordu, Ktlk m? Aman, anne, bilseniz kt%e ben hi nem vermem! Yeter kiinsan, nefsini yensin; mutlu ya)ar.

    Hubertine, zntl, endi)eli bir hareket yapt:

  • 8/13/2019 Emile Zola - Angelique In Hulyasi.pdf

    40/345

    Emile Zola Angeliquein Hlyas

    Seni bu evde, bizimle yapayalnz, herkesten uzak, hayatn bu derece cahilibytt%me beni pi)man edeceksin... Sen nasl bir cennet sayklyorsunkuzum? Dnyaynasl tanmlyorsun.

    Gen kz, e%ilmi), aynhare