Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
A
22
-08
-20
17
Ve
r. 1.0
ELECTIONINFORMATION
BOOKLET
NAI VAKAMACALA ESO ME BALETANAI WALEWALE NI VEIDIGIDIGI
2018 General Election
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
B
C O U N T I N G A N D P A C K A G I N G M A N U A L F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EP O L L I N G D A Y W O R K E R S [ P D W s ] M A N U A L F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
NAI LESILESI (MISSION)E tiki ni neitou sasaga sa i koya na kena vakadeitaki na i vakatagedegede ni neitou veiqaravi ka tu vakaikoya e na kena vakayacori na veidigidigi. Oqo e na vakataudeitaki ira na lewe ni vanua me ra
vakaitavi e na veidigidigi.
TATADRA (VISION)Na neitou tatadra sa ikoya na kena kilai tani na neitou veiqaravi e na kena vakamuri na Lawa ka
taurivaki mai vanuatani e na kena cicivaki na veidigidigi.
NA YAVU TU NI VEIQARAVI (CORE VALUES)E vakabauta na FEO e na:
Na Nomu Dodonu mo Veidigidigi E tiko na nodra dodonu na lewe ni vanua ka sivia na nodra yabaki ni bula na 18 me ra veidigidigi
Dua Na Lewenivanua, Dua Na DigidigiE na toqai ga e dua na digidigi ka na tautauvata na kena wiliki
Na Taqomaki ni Nomu Digidigi E tiko na nodra dodonu na lewe ni vanua e na kena taqomaki na nodra digidigi
Dua Ga Nai VolaE na dua vakadua ga na i vola ka toka kina na kedrai tukutuku o ira na lewe ni vanua e ra volayaca
me ra veidigidigi
Dina, Dodonu kei na SavasavaE toka dei na Valenivolavola ni Veidigidigi e na 3 na kena yavu sa i koya na dina, Dodonu kei na
Savasava
Tu Vakai KoyaNa Valenivolavola ni veidigidigi e dua na valenivolavola e tu vakai koya ka sega ni okati koya e na
vukuna e dua na i soqosoqo se mata vaka politiki
Maucokona ena VeiqaraviE gumatua na valenivolavola ni veidigidigi e na kena taurivaki e dua na i vakarau ni veiqaravi e
maucokona ka duavata kei na i vakatagedegede e lavaki kina
Na Veiwalewale Vovou (Innovation)E vakadeitaka na valenivolavola ni veidigidigi na kena biu vata e dua na i vakarau ni veiqaravi e
kilai tani
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
i
NAI VAKAMACALA ESO ME BALETA NAI
WALEWALE NI VEIDIGIDIGI.
Yacamu:
Polling Venue:
C O U N T I N G A N D P A C K A G I N G M A N U A L F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EP O L L I N G D A Y W O R K E R S [ P D W s ] M A N U A L F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
ii
Nai vola oqo e vakarautaka na Vale ni volavola ni veidigidigi me vukei kemuni na lewenivanua mo ni kila vakavinaka cake nai walewale ni veidigidigi e Viti. E veivakararamataki talega nai vola oqo ena veigaunisala eso e makataki kina na Ballot Paper ka me rawa ni vakawili kina na nomu digidigi. Nai vola oqo e veivakasalataki walega ka tu vua na dodonu na Vale ni Volavola ni Veidigidigi me veisautaka eso na kena i walewale kevaka, e veisau eso na tiki ni lawa e vauca na kena qaravi na veidigidigi ni noda vanua. Ena sega ni na saumi taro na Vale ni Volavola ni Veidigidigi ena kena vakadewataki vakatawadodonu nai vola oqo.
Email:
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
iii
NA LEWE NI VOLA
Na Veivosa eso kei na Kedra i Vakamacala Vakabalavu iv
Na Veivosa eso kei na Kedra i Balebale v
I Vakamacala Taumada 3
Vola Yaca 5
Na Veiqaravi e na Neitou Voter Services Centre 10
Mo Kila na Vanua ko na Veidigidigi Kina 11
Nai Walewale ni Veidigidigi 13
Vei ira na Vakaleqai na i Tuvaki ni Yagodra 20
Lawa Taurivaki Raraba vei ira na mai Veidigidigi 21
Na Wiliki ni Tikidua ni Digidigi 21
Na Macala ni Wiliki ni Digidigi 25
Nai Otioti ni Macala ni Digidigi 26
Wasewase ni Dabedabe 26
Ciqomi ni Kudru 29
Taro e Dau Tarogi Wasoma (FAQ’s)
Vola Yaca 30 Veidigidigi e na Meli se na Postal Voting 31 Veidigidigi Taumada se na Pre-Poll Voting 31 Siga ni Veidigidigi 32 Taro e dau Tarogi Raraba 33
Fomu
Appeal Against Decision of the Supervisor of Elections Postal Voting Application Form Complaint Form
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
iv
1.0 NA VEIVOSA ESO KEI NA KEDRA I VAKAMACALA VAKABALVU
APO
EC Electoral Commission
FEO
PDW Polling Day Worker
PO
PS Polling Station
SoE Supervisor of Elections
TEE Tamper Evident Envelope
VL Voter List
VQC Venue Queue Controller
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
v
2.0 NA VEIVOSA ESO KEI NA KEDRA I BALEBALE
Ballot Paper Tiki dua ni pepa ka vakayagataki me toqai kina na digidigi me vaka e toka e na ruku ni lawa na Electoral Act, 2014.
Discarded Ballot Paper
i. Sa i koya na tiki ni dua ka toqai kina na digidigi ni lewe ni vanua ka kunei ni lutu tu ga e na vanua ni veidigidigi ka sega ni biu e na loma ni kena kato vakayagataki.
ii. Sa i koya na tiki dua ni digidigi ka vakacacani mai vua na lewe ni vanua e na nona toqa cala na nona digidigi.
Election Day E kilai talega e na yaca vakavalagi me Polling Day. Oqo na siga e na solia kina na Peresitedi ni noda matanitu na Writ me vakayacori kina na veidigidigi.
Electoral Act 2014
Na Lawa virikotori me baleta na veidigidigi.
Indelible Ink Sa i koya na i boro e na boroti kina na i dusidusi se qaqalo lailai ni ligana i mawi o koya e sa toqa oti na nona digidigi.
Invalid Ballot Paper
Oqo na tiki dua ni digidigi ka:
i. Toka kina e so na mawe ni ligana o koya e toqa na nona digidigi ka rawa ni kilai kina na yacana.
ii. Sega ni matata na nona i naki o koya e toqa na digidigi, e na nona digitaka e sivia ni dua na naba.
iii. E sega ni toqai.
iv. E toqai na digidigi e na vica vata na naba vei ira na mata e ra tu e na veidigidigi.
NRV Na National Register of Voters e toka kina na kedrai tukutuku kece na sa vola yaca me ra veidigidigi ka tu vakarawarawa me ra dikeva na lewe ni vanua.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
vi
PO’s Record Book
Na i vola oqo e toka kina na veitaravi ni i tavi e na
vale ka vakayacori kina na veidigidigi. E toka tale ga e loma na Protocol of Results na vanua e na vakalewena kina na macala ni wiliki ni digidigi.
Polling Na nodra mai toqa na lewe ni vanua na nodra digidigi ka okati eke na veidigidigi e na Pre-Poll se na Postal.
Polling Agent E dua na tamata se lewe ni vanua e digitaki mai vua na mata tu vakai koya e na veidigidigi se mai na veisoqosoqo vaka Politiki me ra dikeva na kena vakayacori se cicivaki na veidigidigi.
Polling Station Na vanua e caka kina na veidigidigi.
Presiding O koya e sa lesi me na cicivaka na vanua e vakayacori kina na veidigidigi e na siga ni veidigidigi.
Proportional Representation
Sa i koya e dua na i walewale ni kena veidutaitaki na pasede ni dabedabe e rawata e dua na i soqosoqo vaka Politiki me tautauvata vinaka kei na pasede ni digidigi e rawata e na kena wiliki na nodra digidigi na lewe ni vanua.
Protocol of Results
Oqo e dua na fomu e toqai kina na levu ni digidigi ka ra rawata na vei mata digitaki e ra duri e na veidigidigi e na dua na vanua ni veidigidigi.
Reconciliation Sa i koya na kena veidutaitaki na levu kece ni pepa ni veidigidigi se tikidua (Ballot Paper) e ra toqa kina na nodra digidigi na lewe ni vanua e na loma ni dua na vale e vakayacori kina na veidigidigi.
Spoiled Ballot Paper
Oqo na tiki dua ni veidigidigi e vakacacana e dua e na nona toqa cala na nona digidigi. E dodonu me na
rawa ni soli tale vua se vakaisosomitaki e dua tale na Ballot Paper se tiki dua.
Tamper Evident Envelope
Qo e dua na waqa ni vola palasitika ka sega ni rawa ni dua e dolava e na e na gauna e sogo kina. Kevaka e na dolavi koso e na kunei se i vakadinadina ni sa vakacacani se a sa dola oti.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
1
Tendered Ballot Paper
Qo na tiki dua se Ballot paper e soli vua e dua e se bera ni toqa na nona digidigi ia e sa laurai ni sa toqai oti na yacana ni sa veidigidigi oti e na Voter List. Na tiki dua se Ballot Paper vaka oqo e dau biu e na loma ni dua na waqa ni vola ka sega ni biu vakadodonu e na loma ni kato ni digidigi se Ballot Box. E na qai wiliki na digidigi mai na waqa ni vola oqo e na veivakaroti ni mataveilewai.
Unused Ballot Paper
Sa i koya na tiki dua se Ballot Paper e sega ni vakayagataki e na gauna ni veidigidigi.
Used Ballot Paper
Na tiki dua se Ballot Paper e soli vua e dua me toqa na nona digidigi.
Valid Vote Na kena toqai e dua ga na naba e na Ballot Paper ka matata kina na nona i naki o koya e toqa na digidigi.
Voter List Qo na yacadra kece o ira na lewe ni vanua e ra sa vola yaca ka ra sa wasei me ra toqa na nodra digidigi e na vanua ni veidigidigi ka vakarautaki vakatabakidua vei ira.
Voter Number Qo na naba ka soli vua e dua ka tabaki e na nona Voter Card e na gauna e vola yaca kina.
Voting Screen Sa i koya na vanua o na laki toqa kina na nomu digidigi ka vakadeitaka na kena taqomaki na nomu digidigi.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
2
I VAKAMACALA TAUMADA
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
3
I VAKAMACALA TAUMADA
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
4
3.0 NAI VAKAMACALA TAUMADA
E rau cakacaka vata na Electoral Commission kei na nomuni Valenivolavola ni Veidigidigi e na nomuni tuberi na lewe ni vanua mo ni kila na veika e vauci kemuni e na siga ni veidigidigi. Na i vola oqo ka vakatokai na Election Information Booklet e na vukea na tikina ka vakamacalataki taumada.
E vakarautaki vakatabakidua na i vola oqo mo ni rawa ni kila na lewe ni vanua na veika e gadrevi kevaka ko ni via vola yaca mo ni veidigidigi, na i walewale ni toqai ni digidigi, na kena wiliki na digidigi, na kena kaburaki na macala ni veidigidigi, na kena votai na i dabedabe vei ira na mata digitaki e na Palimedi kei na sala e muri kevaka e tiko e dua na kudru.
E sa nuitaka na Electoral Commission kei na nomuni Valenivolavola ni Veidigidigi ni ko ni na vakayagataka na i vola vakarautaki oqo na lewe ni vanua me vakataudeitaka me vakabau na nomu digidigi e na veidigidigi ni yabaki oqo.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
5
VOLA YACA
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
6
4.0 VOLA YACA (REGISTRATION)
4.1 O cei e na rawa ni vakaitavi e na veidigidigi ni 2018?
Ke ko via vakaitavi e na veidigidigi ni 2018, e tiko e so na tikina mo vakadeitaka:
Ke ko sa yabaki 18 se sivia ka se bera ni se bau vola yaca vakadua, e vinaka mo na vakayacora vaka kina ni bera ni kacivaki se tabaki na tiki ni siga e na vakayacori kina na veidigidigi.E dodonu mo na lewe ni vanua tudei e Viti.Sega ni ko cakacakataka tiko e dua na i totogi mai na mataveilewai ka 12 na vula se sivia na kena balavu.E sega ni vakaleqai na nomu vakasama (Mental Disorder).
4.2 Na veika e gadrevi kevaka o via vola yaca e na veidigidigi:
Nomu i vola ni sucu.E dua na i vakadinadina se ID (FIRCA card, laiseni ni draiva se
nomu i vola tara ni curu vanua (Passport).
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
7
E so na i vakaraitaki ni veika ena gadrevi ena vuku ni Vola Yaca
4.3 Au na vola yaca vakacava?
E sa tiko na vale ni volavola ni vola yaca (Voter Services Center) ka rawa ni ko lako mo na vola yaca kina.Kauta na veika e gadrevi kevaka o se qai vola yaca vakadua.E dodonu me na vola yaca ga o koya e via vakaitavi e na veidigidigi ka sega ni rawa ni o na vola yaca e na vukuna tale e dua.O na vola yaca ga vakadua. E tabu vakalawa na vola yaca vaka rua.
4.4 Vakacava kevaka au sa vola yaca oti?
Kevaka o sa vola yaca oti, e na soli vei iko e dua na VoterCard. Na card qo e na qai vakayagataki e na vanua ko na lako veidigidigi kina.
4.5 Na vaka isosomitaki ni nomu card?
E na rawa ni dua na nomu card vou kevaka e sa:
E dodonu mo na sikova e dua na Voter Services Center o voleka kina me dua tale na i sosomi ni nomu card.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
8
SE
4.6 Vakadodonutaki/Vakataucokotaki na i tukutuku me baleti iko
E na rawa ni ko vakadodonutaka na i tukutuku e na nomu Voter Card kevaka e:
E rawa ni ko na vakayacora na veisau oqori e na nomu sikova na Voter Services Center e volekati iko ka dodonu mo na kauta tiko yani na nomu Voter Card.
E dodonu mo ni kila ni kevaka e na vakayacori e dua na veisau kina tiki ni siga o sucu kina se veisau na yacamu mo taurivaka na yacamu ni vakamau, e dodonu me na tiko na:
kina.
via taurivaka na yacamu ni vakamau.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
9
4.7 Na kena saqati na nona vola yaca e dua
E rawa vua e dua ka sa vola yaca oti me veidigidigi me saqata na nona vola yaca e na dikevi ni National Register of Voters.
E vakatarai me dua e saqata e dua tale kevaka:
ka 12 na vula se sivia na kena balavu.
E na dolavi tiko na kena vakayacori na veika oqo e na gauna e sa solia kina na Peresitedi ni noda matanitu na i vakaro me vakayacori na veidigidigi. Ni ko via tusaqata e dua, e na gadrevi vei iko mo na vakalewena e dua na fomu ka
Voter Services Center ko voleka duadua kina.
E kabi toka e na taudaki ni ivola oqo e du na fomu ka rawa ni ko na taura na fomu oqo e na :
NOTE: Kevaka e saqati na nomu vola yaca ka sa vakadonui mai vua na i liuliu ni Valenivolavola ni Veidigidigi, e na soli tiko vei iko e 14 na siga mo na vakadeitaka kina na veika e baleti iko me rawa ni vakadonui na nomu vola yaca.
4.8 Na Veika e Baleti ira na sa Takali
E rawa ni ko vakaraitaka kina na dua na Valenivolavola ni Veidigidigi na i tukutuku me baleta na nona sa takali e dua na wekamu voleka sa vola yaca taumada vei digidigi.
Ko na rawa ni dikeva na kena i tukutuku e na: . Ko rawa ni sikova tale ga e dua na neitou Voter Services Center ko voleka kina ka laki
Voter Form. Ia ke sega e rawa ni ko taura e dua na fomu e na: https://www.
E na gauna ko sa vakalewena oti kina na fomu oqo mo na kauta ka laki solia e na dua na Voter Services Center ko voleka kina se kina dua na neitou Valenivolavola.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
10
5.0 NA VEIQARAVI E NA NEITOU VOTER SERVICES CENTRE
Sa i koya oqo na veika keitou qarava e na neitou Voter Services Center:
vola yaca oti ka ra gadreva me veisautaki tale na kedrai tukutuku.
5.1 Voter Services Centres
Voter Services
CentreLocation
Suva Shop 10, GPO Building, Thomson Street, Suva.
Lautoka 36 Vitogo Parade, Lautoka.
Labasa Legal Aid Commission Building, Old Court House, Jaduram Street, Labasa.
Nausori River Road, Nausori.
Savusavu Lot 33, Main Street, Savusavu.
Rakiraki Vaileka St, Rakiraki.
Nadi Shop 5, WestPoint Arcade, Nadi.
NOTE: Nanuma mo na kauta vata tiko kei na fomu oqo kei na dua na nomu i vakadinadina e na nomu laki vakaraitaka na nona sa takali e dua na wekamu ka sa vola yaca tu me veidigidigi.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
11
6.0 Mo Kila na Vanua ko na Veidigidigi Kina
V
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
12
6.1 Mo vakarautaki iko vakavinaka ni o gole mo laki toqa na nomu digidigi
Veika mo nanuma:
Nanuma mo na kauta tiko na nomu Voter Card.Vakarau mo gole e na vanua ni veidigidigi.Kauta tiko e dua na nomu i viu.Kauta tiko e dua na memu tavaya ni wai.Mo kila na vanua ko na laki veidigidigi kina.Vukea tale e dua me vakarautaki koya vakavinaka e na nona laki toqa na nona digidigi.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
13
Assistant Presiding
Na vei tarataravi ni veika me vakayacori ena nomu toqa na nomu digidigi ena Siga ni Veidigidigi (Election Day Voting):
Ni ko yaco yani ki na vanua ni veidigidigi, e na laurai taumada na ligamu me kakua ni tauva na i boro ni se bera ni soli na nomu i lavelave ni i vakasala ni veidigidigi ka vakatarai me vaqarai na yacamu e na i lavelave ni yaca tabaki.
Solia na nomu VoterCard ki vua na i vakalesilesi ni valeni volavola ni veidigididgi me rawa ni vakadeitaka na kemui tukutuku e na i lavelave ni yaca ka tabaki me baleti ira na veidigidigi e na siga oya. Ke vakadeitaki na kemu i tukutuku, e na toqa ka semata na laini vakarautaki na i vakalesilesi ni veidigidigi.
7.0 NAI WALEWALE NI VEIDIGIDIGI
7.1 Siga ni Veidigidigi
E dola tiko na veivanua e so ka na vakayacori tiko kina na veidigidigi mai na veimama ni vitu na kaloko e na mataka lailai 7:30am ka na laki sogo tiko e na ono na kaloko e na yakavi 6:00pm.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
14
E dodonu mo na saini e na vanua vakarautaki e na i lavelave ni yaca tabaki List.
E na vakamacalataka vei iko na i vakalesilesi ni veidigidigi na i walewale ni nomu na toqa na nomu digidigi ka solia vei iko na nomu tiki dua se na Ballot Paper.
Dikeva vinaka na i lavelave ni i vakasala ni veidigidigi mo kunea kina na naba mo digitaka.WIRINA, TOQA SE KOROSITAKA na naba oqori e na tiki dua ni veidigidigi.
E na makataka se boroya na nomu i dusidusi ni turaga se na i loloku ni mate ni ligamu i mawi na i vakalesilesi ni veidigidigi.
Biuta e na loma ni Ballot Box na nomu tiki dua ni makataki oti na ligamu.
Ni oti koya o sa na galala mo gole ni ko sa veidigidigi oti.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
15
7.2 Veidigidigi Taumada se na Pre-Poll Voting
E sa vakadonuya na Electoral Commission na nodra veidigidigi taumada se Pre-Poll voting na lewe ni vanua ni bera na tiki ni siga ni veidigidigi.
Ko vakai tikotiko e na dua na vanua ka yawa mai na vei koro lelevu, dredre kina na veitosoyaki.
Vakai tikotiko e na vale ni malumalumu se o curu tiko e valenibula.
Lewena na Mataivalu e Vanua, Mataivalu e Wai, Tabacakacaka ni Ovisa, se Ovisa ni vale ni veivesu.
Se rogoci tiko na nomu kisi e na mataveilewai.
E rube tiko na kemu i totogi.
Vakaitikotiko e na vanua ka sega ni veiganiti me dua kina na vanua ni veidigidigi se kina dua tale na vanua ka vakadonuya na Electoral Commission.
E rawa ni laurai na vanua e na vakayacori kina na Pre-poll voting ena https://goo.gl/6dQXss
E na vakadeitaka na i liuliu ni valeni volavola ni veidigidigi (SoE) na kena vakau na Ballot Papers ki na veivanua kece e na vakayacori tiko kina na Pre-poll voting.
NOTE: E na wiliki kece na ballot papers main a vanua e vakayacori kina na veidigidigi taumada se na Pre-Poll voting e na National Count Centre.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
16
Na vei tarataravi ni veika me vakayacori ena nomu toqa na nomu digidigi: Veidigidigi Taumada (Pre-Poll Voting):
Ni ko yaco yani ki na vanua ni veidigidigi, e na laurai taumada na ligamu me kakua ni tauva na i boro ni se bera ni soli na nomu i lavelave ni i vakasala ni veidigidigi ka vaqarai na yacamu e na i lavelave ni yaca tabaki.
Solia na nomu VoterCard ki vua na i vakalesilesi mai na valeni volavola ni veidigididgi me rawa ni vakadeitaka na kemui tukutuku e na i lavelave ni yaca ka tabaki. Ke vakadeitaki na kemu i tukutuku, e na toqa ka semata na laini vakarautaki.
E dodonu mo na saini e na vanua vakarautaki e na i lavelave ni yaca tabaki.
E na vakamacalataka vei iko na i vakalesilesi ni veidigidigi na i walewale ni nomu na toqa na nomu digidigi ka biuta na nomu tiki dua ni veidigidigi e na loma ni Secret Envelope ka me qai biu e na loma ni Ballot box. Ni oti oya sa na qai soli vei iko e dua(1) na tiki dua ni veidigidigi kei na Secret Envelope.
Dikeva vinaka na i lavelave ni i vakasala ni veidigidigi mo kunea kina na naba mo digitaka.Wirina, toqa se korositaka na naba oqori e na tiki dua ni veidigidigi ka biuta e na loma ni Secret Envelope.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
17
E na boroya na nomu i dusidusi ni turaga se na i loloku ni mate ni ligamu i mawi na i vakalesilesi ni veidigidigi.
Na i vakalesilesi ka vakatawana tiko na Ballot box e na qai sogota na gusuni waqa ni vola na Secret Envelope ka mo biuta sara yani e na kato vakarautaki.
Ni oti koya e sa na vakatarai sara mo gole ni ko sa veidigidigi oti.
7.3 Postal Voting – Na kena vakayacori na toqai ni digidigi ka vakau ena meli.
E ra vakaitavi e na i walewale ni vei digidigi oqo o ira e ra:
vuku ni tauvimate .
kedra i totogi.
ka toqa kina na nodra digidigi, e rawa ni ko na vakaitavi e na i walewale ni veidigidigi oqo.
E dodonu mo na vakalewena e dua na fomu ka vakatokai na Postal Voting Application Form ka toka e na website oya na:
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
18
8
8
Postal Voting Package
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
2018 GENERAL ELECTIONBallot paper for the election of Members of Parliament
CIRCLE OR TICK OR CROSS THE NUMBER OF THE CANDIDATE YOU WISH TO VOTE FOR
DO NOT CIRCLE, TICK OR CROSS MORE THAN ONE NUMBER
X
SAMPLE
E dua na i lavelave ni fomu e kabi toka e na daku ni vola oqo. Ni oti ga na kena kacivaki na tikini ni siga e na vakayacori kina na vei digidigi (Writ Day), e sa na dolavi tiko kina na kena ciqomi na i vola kerekere mai vei ira e ra gadreva me ra na vakaitavi e na veidigidigi e na meli se Postal Voting. E na qai sogo tiko na kena ciqomi na i vola kerekere ni vo e 21 na siga me vakayacori na veidigidigi.
Na gauna sa vakadonui kina na nomu i vola ni kerekere mai na vale ni volavola ni veidigidigi, e na tekivu veikauyaki sara yani na nomuni i lavelave ni vei digidigi e na meli se na Postal Voting Packages.
E na sogo tiko na kena ciqomi na tiki dua ni veidigidigi e na meli e na 6 na kaloko e na yakavi ni siga ka na vakayacori kina na veidigidigi.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
19
Na veitarataravi ni veika me vakayacori e na nomu toqa na nomu digidigi: Veidigidigi e na Meli (Postal Voting):
E na vakauta yani na nomuni valeni volavola ni veidigidigi (FEO) na nomu waqa ni vola ni veidigidigi.
Oqo na veika e koto e na loma ni waqa ni vola: Voter Information Booklet, Dua na tiki dua se na ballot paper, Secret Envelope,Transmission Envelope, kei na Return Envelope.
Vakayagataka na Voter Instruction Booklet (I vola ni vakasala ni veidigidigi) me vukei iko e na nomu digidigi.
Mo vakayagataka na i WIRINA, TOQA SE KOROSI na naba ni mata ko digitaka.
DIGITAKA GA E DUA NA NABA.
Ni oti na nomu toqa na nomu digidigi, lobika na nomu tiki dua ka tawana sara ena loma ni waqa ni vola ka vakatokai na Secret Envelope.
8
8
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
2018 GENERAL ELECTIONBallot paper for the election of Members of Parliament
CIRCLE OR TICK OR CROSS THE NUMBER OF THE CANDIDATE YOU WISH TO VOTE FOR
DO NOT CIRCLE, TICK OR CROSS MORE THAN ONE NUMBER
X
SAMPLE
FIJIAN ELECTIONS OFFICE
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
20
Sogota na Secret Envelope ka biuta e na loma ni waqa ni vola ka vakatokai na Transmission Envelope.
Vakalewena ka sainitaka na vanua vakarautaki e na daku ni Transmission Envelope ka vakatokai na Declaration Form.
Biuta na Transmission Envelope e na loma ni waqa ni vola vakatokai na Return Envelope ka vakauta kina kato ni meli ni vale ni volavola ni veidigidigi ka tabaki toka ena Return Envelope.
STAMP
The Supervisior of Elections
PO Box 2528Government BuildingsSuvaFiji
FIJIAN ELECTIONS OFFICE
Place Barcode Here
NOTE: E na wiliki tiko na Postal Ballot Papers ena National Count Centre.
7.4 I Walewale ni nomu toqa na nomu digidigi
8.0 VEI IRA NA VAKALEQAI NA I TUVAKI NI YAGODRA
E ra okati eke o ira e vakaleqai na ituvaki ni yagodra , vakasama kei na vei tiki ni yago tale e so ka vakalatilati e na kena vakataucokotaki na nodra
Examples of marking the Ballot Paper
CIRCLE TICK CROSS
OR OR
WIRINA TOQA NA I TOQA KOROSI TAKA
SE SE
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
21
Ballot Box
Polling Day Workers
Agents &Observers
TABLE A
TAB
LE B
vakaitavitaki ira me vakataki keda na sega ni vakaleqai na i tuvaki ni yagoda.
me vukea e dua e vakaleqai na i tuvaki ni yagona e na dua ga na vanua vakarautaki ka vakayacori kina na veidigidigi. Qo e na oka kina na kena toqai na nona digidigi.
9.0 LAWA TAURIVAKI RARABA VEI IRA NA MAI VEIDIGIDIGIES
Ko na rawa ni veidigidigi ga e na vanua o sa biu kina me vaka e toka kina na yacamu e na Voter List.E ra na qaravi vakatabakidua tiko e liu o ira na i taba qase sara, oira na yalewa ka ra tiko bibi kei ira e vakaleqai na i tuvaki ni yagodra.Ona toqa vuni ga na nomu digidigi.E sega ni dodonu mo na kacivaka raraba na mata ko sa digitaka e na loma ni vanua ni veidigidigi.E dodonu mo na biuta na vanua ni veidigidigi ni oti na nomu vakacuruma na nomu tikidua e na kena kato vakarautaki se na Ballot Box.
10.0 NA WILIKI NI TIKIDUA NI DIGIDIGI E na wiliki na digidigi ni oti na kena sogoti na veidigidigi ka na vakayacori tiko na kena wiliki e na vanua ga e vakayacori kina na veidigidigi. Ia vei ira na veidigidigi e na meli (Postal Voting) kei ira e ra veidigidigi taumada (Pre-poll Voting) e na wiliki tiko na tiki dua kece e na National Count Center e na tiki ni siga kei na gauna e yalataka na i liuliu ni vale ni volavola ni veidigidigi (SoE).
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
22
NOTE: Kevaka e veicalati na i wiliwili ni tikidua ni veidigidigi ni mai cava na kena vakadutaitakitaki na tikidua kece, e na wiliki tale vakadua.
3.5 - Protocol of Results (Reconciliation)
TOTAL
Description TOTAL
0
0
100
0
100
10.1 Wiliki ni Digidigi
Kena i matai:
Vakadeitaki / veidutaitaki na tikidua kece ni veididgidigi e na vanua ni veidigidigi.
E na wiliki na levu ni saini ni lewe ni vanua e ra veidigidigi ka toka na yacadra e na Voter List+levu ni wiliwili ni tikidua e sega ni vakayagataki+tikidua ni veidigidigi e vakacacani (makataki cala)+levu ni tikidua kece ni veidigidigi= Levu ni wiliwili ni tikidua kece ni digidigi e mai ciqoma e na vanua ni veidigidigi.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
23
NOTE: E na solia na veivakadonui na i vakalesilesi liu ni Valenivolavola ni veidigidigi(SoE) me dolavi na kato ka sega ni veidonui na naba ni sogo se seal kei na naba e toka e na i vola.
Kena i ka rua:
E na dikevi me na coba vinaka toka na 5 na i sogo se na seal e na Ballot Box. E na dikevi vinaka me na veitaudonui na naba e toka e na i sogo ni kato se na seal kei na kena e volai toka e na i vola ni ni bera ni qai dolavi.
Kevaka e sega ni veidonui na naba e toka e na i sogo ni kato se na seal kei na kena e volai e na i vola e na sega ni dolavi.
Kena i ka tolu:
E na veidutaitaki na levu ni wiliwili ni tikidua e toka e na loma ni Ballot Box kei na i wiliwili ni saini ka toka e na Voter List.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
24
Kena i ka va:
Tevuki ni tikidua ni digidigi ka veibiuyaki e na vei naba me vaka e makataki toka kina (column number range). Ena wiliki kece na tikidua ni digidigi oka kina na kena e sega ni vakawili kei na i wiliwili kece ni naba ni saini ni lewe ni vanua e ra veidigidigi.
Kena i ka lima:
Veibiuyaki na tikidua kece e na nodra naba na mata digitaki. E na wiliki na tikidua ni digidigi me vaka era rawata na mata digitaki. E na vakaleweni na levu kece ni digidigi e na Protocol of Results ka toka e na loma ni PO’s Record Book.
NOTE: E rawa duadua ga vua na i vakalesilesi ni Valenivolavola ni Veidigidigi se dua tale na kena i vakalesilesi me solia na veivakadonui me dolavi e dua na Ballot Box ke laurai ni veicalati na naba e toka ena seal kei na kena e tiko ena i vola.
PROTOCOL OF RESULTSElection Day
2018 General Election
SAMPLE
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
25
Kena i ka ono:
kece na matanivika e na Protocol of Results Worksheet e sa na qai vakadewataki na macala ni wiliki ni digidigi kina Protocol of Results.
11.0 NA MACALA NI WILIKI NI DIGIDIGI
Ni oti na kena biu na macala ni wiliki ni digidigi e na Protocol of Results,
vakadinadina – o ira na mai dikeva na kena vakayacori na veidigidigi se o ira na Polling agents.
E na gauna e sa vakadinadinataki oti kina na Protocol of Results, e sa qai
wiliki ni digidigi me vaka e toka e na Protocol of Results.
Mai na Call Center e sa na qai vakadewataki na macala ni digidigi ka mai wiliki kina National Results Center. Na National Results center sa i koya na vanua e ciqomi kina na macala ni wiliki ni digidigi mai na veivanua kece ni veidigidigi ka sa i koya tale ga oqo na vanua e na kaburaki kina na macala ni digidigi me yacova ni mai cava na kena wiliki kece na digidigi ni lewe ni vanua.
veidigidigi ka vakatokai na Protocol of Results e na loma ni waqa ni vola ka vakatokai me Tamper Evident Envelope me qai vakau kina National Count Center ni oti na nodra veiqaravi na i vakalesilesi ni veidigidigi.
Na i karua ni tiki ni pepa ka toka kina na macala ni wiliki ni digidigi vei ira na mata digitaki e na piqi toka na rokana e na qai kabi e na tautuba ni vanua e vakayacori kina na veidigidigi me ra raica na lewe ni vanua.
Na i katolu ni tiki ni pepa vata ga oqo e na roka drokadroka e na qai biu e na loma ni kato vakarautaki (Ballot Box) me maroroi kina.
Candidate Number
Total Votes
Candidate Number
Total Votes
Candidate Number
Total Votes
Candidate Number
Total Votes
Candidate Number
Total Votes
Candidate Number
Total Votes
Candidate Number
Total Votes
Candidate Number
Total Votes
Candidate Number
Total Votes
Candidate Number
Total Votes
Total number of valid votes
Total number of invalid votes
Total votes cast
Subtotal Subtotal Subtotal Subtotal Subtotal Subtotal Subtotal Subtotal Subtotal Subtotal
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
26
12.0 NAI OTIOTI NI MACALA NI DIGIDIGI
E na gauna e sa mai ciqoma kina na National Count Center na macala ni wiliki ni digidigi mai na veivanua kece ni veidigidigi e na noda vanua, e sa na qai biuta vata na macala kece ni wiliki ni digidigi ka vakatokai me Final National Results Tally ka saini kina na i vakalesilesi liu ni veidigidigi.
E na solia na macala ni wiliki ni digidigi (Final National Results Tally) na i Vakalesilesi Liu ni Veidigidigi ki vei ira na lewe ni Matabose ni veidigidigi se na Electoral Commission. E ratou sa qai cakacaka eke na lewe ni matabose ni veidigidigi(Electoral Commission) e na kena veiwaseyaki na i dabedabe e na loma ni palimedi ka vakatautaki mai na levu ni digidigi e rawata e dua na mata digitaki.
13.0 WASEWASE NI DABEDABE
E na ciqoma na matabose ni veidigidigi (Electoral Commission) na macala ni wiliki ni digidigi mai vua na i vakalesilesi liu ni veidigidigi.
E okati kina e tolu na tikina:
i. Na macala ni digidigi e rawata e dua na mata vakaturi.
ii. Na macala ni digidigi e mai rawata e dua na i soqosoqo vaka politiki.
iii. Na levu ni mata vakaturi e na i soqosoqo vakapolitiki kei na levu ni digidigi e ra mai rawata. Tekivutaki mai vua e rawata e levu taudua na i wiliwili ni nona digidigi ka laki yacovi koya e lailai duadua na i wiliwili ni digidigi e rawata.
Tarava oqo na kena cakacakataki na levu ni digidigi e rawati mai vei ira na mata vakaturi oka kina na veisoqosoqo vaka politiki ni bera ni qai cakacaka e na 5 na Pasede (5% threshold).
E na sega ni rawata e dua na dabedabe e na palimedi na mata vakaturi ka lailai mai na 5 na pasede na levu ni digidigi e rawata.
Ia vei ira na mata vakaturi ka ra rawata na i wiliwili ni digidigi kina palimedi, ena qai vakadeitaka na Matabose ni veidigidigi(Electoral Commission) na levu ni dabedabe e vagolei vei koya na i soqosoqo vaka politiki e rawata na i wiliwili levu duadua e na veidigidigi kei na kena e na gole kina vei soqosoqo vaka politiki tale e so. E na vakayagataki e ke na “d’Hondt Rule”.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
27
Na levu ni digidigi e rawata e dua na i soqosoqo vaka politiki e na wase (divide) vaka 1, vaka 2, vaka 3. Ia vei ira e ra mata tu vakataki ira e ra wasei (divide) ga vakadua.
E sa qai vakadeitaka eke na matabose ni veidigidigi (Electoral Commission) se o cei vei ira na mata vakaturi mai na veisoqosoqo vaka politiki era sa rawata se vakadeitaki ira e na 51 na dabedabe vakarautaki e na loma ni palimedi.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
28
FOR MORE INFORMATION VISIT:
www.feo.or
FOR MORE INFORMATION ON ELECTORAL COMMISSION VISIT:
www.electoralcommission.or
B
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
29
FOR MORE INFORMATION VISIT:
www.feo.or
FOR MORE INFORMATION ON ELECTORAL COMMISSION VISIT:
www.electoralcommission.or
B
14.0 CIQOMI NI KUDRU
Kevaka e tiko na nomu kudru me baleta na veiqaravi ni valenivolavola ni veidigidigi ko sa rawa ni vakalewena e dua na fomu ka vakatokai me Complaints Form. E rawa ni ko taura mai na fomu oqo mai vua na
E rawa talega ni ko taura na fomu oqo e na neitou website: E tiko talega e dua na fomu vaka oqo e na taudaku ni vola qo.
Na fomu oqo e rawa ni ko vakauta mai vua na i vakalesilesi liu ni
ni veidigidigi.
Kevaka ko ni sa vakalewena oti na fomu ka tiko kina na nomuni kauwai se kudru e rawa talega mo ni na vakauta sara mai kina address oqo:
HAND DELIVERED Supervisor of Elections
59/63 High Street Toorak Suva
POST MAIL Supervisor of Elections
Government Buildings Suva
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
30
15.0 TARO E DAU TAROGI WASOMA:
VOLA YACA:
E dodonu me da na vola yaca tale e na vuku ni veidigidigi e na 2018?
Votercard vou.
E rawa niu na laki kauta mai na nona VoterCard na luvequ?
koya.
Keitou sa toki mai Nausori ki Lautoka.E dodonu meu na vola yaca tale?
E se tiko ga vei au na noqu Votercard makawa. Au rawa beka ni vakayagataka tale e na veidigidigi ni 2018?
Au a veidigidigi mai Korovou e na veidigidigi sa oti. Ia qo au sa vakaitikotiko sara i Levuka. E na rawa beka niu veidigidigi ena dua na vanua ni veidigidigi au voleka duadua kina?
kina.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
31
VEIDIGIDIGI E NA MELI SE NA POSTAL VOTING:
Na gauna cava e dau dola ka sogo kina na veidigidigi e na meli?
kacivaki oti kina na tiki ni siga e na vakayacori kina na veidigidigi ka
vakayacori na veidigidigi.
siga yalataki.
Na cava na i balebale ni ‘Register of Postal Voters’?Na ‘Register of Postal Voters’ e dua na i vola ka toka kece kina na yacadra kei na nodra naba ni veidigidigi na lewe ni vanua ka ra sa
E ra rawa beka ni yadua na i lavelave ni vola oqo na mata ka ra duri e na veidigidigi se o ira na veisoqosoqo vaka politiki?
lavelave ni vola.
Na gauna cava e sa na tekivu dikevi kina na tiki dua kece ni veidigidigi e na meli se na Postal Ballot?
vakayacori na veidigidigi.
E na qai wiliki e na gauna cava na digidigi e na meli se na Postal Ballot?
VEIDIGIDIGI TAUMADA SE NA PRE-POLL VOTING
E na vakarautaki beka na vanua e navakayacori kina na veidigidigi taumada se na Pre-poll Voting?
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
32
O cei e rawa ni tiko me na wanonova na kena vakayacori na veidigidigi taumada se na Pre-poll Voting?
ra tiko kina e na vanua ka vakayacori tiko kina na veidigidigi.
Na cava na kedrau duidui na veidigidigi taumada se na Pre-poll voting kei na veidigidigi e na siga ni veidigidigi?
E via tautauvata kece ga na veitarataravi ni tuvatuva ni veidigidigi. Ia
veidigidigi ka biuta e na kato vakarautaki (Ballot Box).
E na qai wiliki e na gauna cava na tiki dua ka ra vakau mai e na veidigidigi taumada se na Pre-poll?
veidigidigi e na 6 na kaloko e na kena yakavi ni siga ni veidigidigi levu. SIGA NI VEIDIGIDIGI
Vakacava kevaka e sa maka taki oti se toka na i vakatakilakila e na ligana e dua na lewe ni vanua e na iqi ka dau vakayagataki e na siga ni veidigidigi?
Vakacava kevaka e kacivaka e dua na lewe ni vanua na naba ni mata e digitaki e na loma ni vale ka vakayacori tiko kina na veidigidigi?
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
33
wiliki na digidigi.
Vakacava kevaka e dua e se bera ni toqa na nona digidigi ia e sa toqai e yacana na i vakatakilakila ni sa veidigidigi oti mai na i vola ka toka kina na yacadra kece na vola yaca me ra veidigidigi?
Ia e na sega ni biu e na kato vakarautaki na nona tiki dua. E na tawa
Kevaka e dua na lewe ni vanua e vakacacana na nona tiki dua ka gadreva me dua tale, e na vakadonui beka na tikina oqo?
Kevaka e vakacacana na nona tiki dua e dua na lewe ni vanua e na
soli tale vua e dua.
Na tiki dua e vakacacani oya e na volai kina ni sa vakacacani ka na
E rawa beka ni veisautaki na i wiliwili e sa mai wiliki oti se na Protocol of Results?
so.
TARO E DAU TAROGI RARABA
Na gauna cava e dau dolavi kina na nodra digitaki na mata mai na vei soqosoqo vaka politiki?
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
34
Na cava na Writ?
veidigidigi.
Na gauna cava e sa na sogo kina na nodra vola yaca se rejisita na vei soqosoqo vaka politiki?
politiki e ra via tu e na veidigidigi e na gauna ga e sa na soli kina
vakayacori kina na veidigidigi.
Na gauna cava e dau vakarautaki kina na yacadra na mata digitaki mai na vei soqosoqo vaka Politiki me ra duri e na veidigidigi?
Na gauna cava e na soli kina ki vei ira na vei mata digitaki na nodra naba ?
ka tarava.
Na gauna cava e ra sa rawa ni tekivu vunau se gole wavoki kina na vei soqosoqo vaka Politiki?
vaka Politiki e sa rawa ni ratou gole wavoki e na nodratou vunautaka na veika e ratou na tutaka.
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
59 - 63 High Street, ToorakP. O. Box 2528, Government Buildings, Suva
www.feo.org.fj
Phone : 3316 225Fax : 3316 026
OBJECTION TO REGISTRATION AS A VOTER
To the Supervisor of Elections
DETAILS OF OBJECTOR EVR Number: __________________________________________________ Date of Birth: _____________________________ Surname: ______________________________________________________ First Name: __________________________________________________ Current Occupation: _____________________________ Telephone/ Mobile: __________________ Email: _____________________________________________
Residential Address: [This part is compulsory] Postal Address
DETAILS OF PERSON OBJECTED TO: EVR Number: ______________________________________________ Surname: ___________________________________________________ First Name: ___________________________________________________
GROUNDS FOR OBJECTIONPlease indicate below your grounds for objection:
Has not reached the age of eighteen (18) years OR; Is not a citizen of Fiji; OR
Serving a sentence of imprisonment of twelve (12) months or longer imposed by a court in Fiji or by a court of another country; OR
Under a law in force in Fiji, declared to have mental disorder
DECLARATION BY OBJECTORI solemnly declare that I have made a conscientious effort to determine that those facts above are true to the best of my knowledge and belief.
Warning – Section 136(a) of the Electoral Act 2014:Any person who knowingly and wilfully makes a statement or declaration in connection with an application for registration as a voter or other statement or declaration for the purpose of the Electoral Act 2014 commits an offence and shall be liable upon conviction texceeding $50,000 or to a term of imprisonment not exceeding 10 year, or both.
Signature of Objector: ___________________________________________ Date: __________________________________
Witness: __________________________________________________________ Date: __________________________________
Note: This form must be witnessed by either a Justice of Peace or Commissioner for Oath.
F ly
Received by: ___________________________________________________ Date Received: _________________________________
Receivers Signature:__________________________________________
This Section is for the SoE
Actions Taken: Dismissed Upheld
Signature: ______________________________________________ Date: ___________________________
(Tea
r Alo
ng �
e Per
fora
ted
Line
)
APPEAL AGAINST DECISION OF THE SUPERVISOR OF ELECTIONS
To the Electoral Commission
DETAILS OF APPELLANT EVR Number: __________________________________________________ Date of Birth: _____________________________ Surname: ______________________________________________________ First Name: __________________________________________________ Current Occupation: _____________________________ Telephone/ Mobile: __________________ Email: _____________________________________________
Residential Address: [This part is compulsory] Postal Address
DETAILS OF DECISION:
Date: ____________________ Decision Reference Number: _________________________
Is a copy attached
GROUNDS FOR APPEAL:
Signature of Appellant: ______________________________________________ Date: ___________________________
THE ELECTORAL COMMISSIONREPUBLIC OF FIJI
59 - 63 High Street, Toorak, Suva. P. O. Box 2528, Government Buildings, Suva. Phone: +679 331 0255 Fax: +679 331 9513 Website: www.feo.org.fj
(Tea
r Alo
ng �
e Per
fora
ted
Line
)
59 - 63 High Street, ToorakP. O. Box 2528, Government Buildings, Suva
www.feo.org.fj
Phone : 3316 225Fax : 3316 026
POSTAL VOTING APPLICATION FORMPP-40-App
Initial Instructions
Use a tick ( ) where appropriate
Use Black or Blue pen ONLY
Use BLOCK LETTERS to complete form
FEO Date Stamp:
FOR OFFICIAL USE ONLY
Form Complete Yes / NoApproved Yes / NoRejected - Incomplete / Not legally compliantRejection letter sent Date: .......................
Time
PVID #
Postal Code
1.0 Applicants Details: Mr. Mrs. Ms. (Name as shown on your VoterCard)
Family Name:
Given Name (s):
Phone: Country Code:
VoterCard Number:
2.0 Address Details:
Mobile: Email:
Delivery/ Residential Address: (Your Postal Vote will be hand delivered/courier to this address see over side for instructions)
Correspondence/ Postal Address:(For receiving letter of correspondence from FEO)
4.0 Statutory Declaration
3.0 I am applying for Postal Voting because:-
I am living outside of Fiji or will be outside of Fiji on the polling day;
I have a serious illness or and I am unable to travel from my place of living to my assigned polling station;
I am under pre-trial detention or sentence of imprisonment;
Due to my religious beliefs or membership of a religious order, I am precluded from attending a polling station or for the greater part of the hours of polling I am precluded from attending a polling station; or
I will be away from my usual place of residence and in a place not convenient to my assigned polling station due to work commitments on the polling day.
Your Signature or thumbprint
Signature of Witness and Stamp
Notary Public
Fiji Missions Civil Servants
Lawyer / Commissioner for OathsJustice of the Peace
I Solemnly declare that the information provided herein is true to the best of my knowledge and belief.
Declared at ................................................. this ................................ day of ........................20...... before me and I certify that the declaration was read over in the ............................................ language to the declarant who appeared fully to understand the meaning thereof.
(Tea
r Alo
ng �
e Per
fora
ted
Line
)
HOW TO FILL IN THE POSTAL VOTING APPLICATION FORM?
Use a tick where appropriateUse a blue or black pen onlyUse BLOCK LETTERS to complete the form
1.0 Applicant Details:
Write down your name as shown in the Voter CardPhone Country Code , mobile
number and email address
2.0 Address Details:
Delivery Address -
Name, and house number. Your Postal Voting package will be hand delivered to you on the address that you highlight in this section. Ensure that your Postal code or area code is correct.
Correspondence –
address that will ensure that you receive your letter of correspondence from FEO notifying you of whether your application has been approved or not. If not, you have to amend changes needed and the time span used for the correspondence to from you to FEO and back.
3.0 I am applying for Postal Voting because: - Indicate your reasons for applying. Tick the appropriate box provided.
4.0 Statutory Declaration: out in the presence of a witness as indicated on the form and ensure that its signed and stamped.
You can email your completed Postal Voting Application Form to: .
or via our or call
3316 225.
Voter Check List
ONLY
Witness stamp visible
HOW TO FILL IN THE POSTAL VOTING APPLICATION FORM?
Use a tick where appropriateUse a blue or black pen onlyUse BLOCK LETTERS to complete the form
1.0 Applicant Details:
Write down your name as shown in the Voter CardPhone Country Code , mobile
number and email address
2.0 Address Details:
Delivery Address -
Name, and house number. Your Postal Voting package will be hand delivered to you on the address that you highlight in this section. Ensure that your Postal code or area code is correct.
Correspondence –
address that will ensure that you receive your letter of correspondence from FEO notifying you of whether your application has been approved or not. If not, you have to amend changes needed and the time span used for the correspondence to from you to FEO and back.
3.0 I am applying for Postal Voting because: - Indicate your reasons for applying. Tick the appropriate box provided.
4.0 Statutory Declaration: out in the presence of a witness as indicated on the form and ensure that its signed and stamped.
You can email your completed Postal Voting Application Form to: .
or via our or call
3316 225.
Voter Check List
ONLY
Witness stamp visible
(Tea
r Alo
ng �
e Per
fora
ted
Line
)
Type of Complaint: (Tick one)
Voter Registration Registration of Political Parties Campaign
Postal Voting Pre-Polling Counting Polling Day
Where did you submit this complaint?
Date submitted:
Are you submitting this complaint on behalf of a Candidate? (Circle one) YES / NO
If YES, provide candidate’s name:
Are you a Polling Agent? (Circle One) YES / NO
Complainant: Who is submitting Complaint?
Name:
Address:
Phone No.: Are you? (Circle One): FEMALE / MALE Voter No:
Details of Complaint:Date and time of incident:
Location of Incident or Allegation:
Describe Incident or Allegations in Detail (attach additional page if more space is required):
Are there witnesses to the incident? (Circle One) YES / NOIf YES, what is their name and contact number?
Do you have any information or evidence to provide? (Circle One) YES / NO
If YES, please attach description with this form.
COMPLAINT FORM
59 - 63 High Street, ToorakP. O. Box 2528, Government Buildings, Suva
www.feo.org.fj
Phone : 3316 225Fax : 3316 026
FIJIAN ELECTIONS OFFICE59 - 63 High Street, ToorakP. O. Box 2528, Government Buildings, Suva
www.feo.org.fj
Phone : 3316 225Fax : 3316 026
OBJECTION TO REGISTRATION AS A VOTER
To the Supervisor of Elections
DETAILS OF OBJECTOR EVR Number: __________________________________________________ Date of Birth: _____________________________ Surname: ______________________________________________________ First Name: __________________________________________________ Current Occupation: _____________________________ Telephone/ Mobile: __________________ Email: _____________________________________________
Residential Address: [This part is compulsory] Postal Address
DETAILS OF PERSON OBJECTED TO: EVR Number: ______________________________________________ Surname: ___________________________________________________ First Name: ___________________________________________________
GROUNDS FOR OBJECTIONPlease indicate below your grounds for objection:
Has not reached the age of eighteen (18) years OR; Is not a citizen of Fiji; OR
Serving a sentence of imprisonment of twelve (12) months or longer imposed by a court in Fiji or by a court of another country; OR
Under a law in force in Fiji, declared to have mental disorder
DECLARATION BY OBJECTORI solemnly declare that I have made a conscientious effort to determine that those facts above are true to the best of my knowledge and belief.
Warning – Section 136(a) of the Electoral Act 2014:Any person who knowingly and wilfully makes a statement or declaration in connection with an application for registration as a voter or other statement or declaration for the purpose of the Electoral Act 2014 commits an offence and shall be liable upon conviction texceeding $50,000 or to a term of imprisonment not exceeding 10 year, or both.
Signature of Objector: ___________________________________________ Date: __________________________________
Witness: __________________________________________________________ Date: __________________________________
Note: This form must be witnessed by either a Justice of Peace or Commissioner for Oath.
F ly
Received by: ___________________________________________________ Date Received: _________________________________
Receivers Signature:__________________________________________
This Section is for the SoE
Actions Taken: Dismissed Upheld
Signature: ______________________________________________ Date: ___________________________
A Complaint Form may be used during the Fijian Elections. This form may be submitted to the Fijian Elections at the Polling Venues.
This form may only be submitted by those Complainants if: or count.
offence.
NOTE: ALL complaints relating to election results
must follow the process pursuant to section 99 of the Electoral Act 2014. This form is NOT used for that process.
Election Process
2018GENERAL ELECTION
7:00am - Checking of Polling
6:00pm - voting closes after last
person in the queue has voted
Counting station Set up & Counting begins
Declaration of Results
Packing and EO leave Polling Venue
7:30amVoting Starts
POLLING
STATION
E L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C EE L E C T I O N I N F O R M A T I O N B O O K L E T F I J I A N E L E C T I O N S O F F I C E
44
22
-08
-20
17
Ve
r. 1.0
Contact us
Phone: +679 331 6225 | Fax: +679 331 6026Email: [email protected] | Web: www.feo.orFacebook: | Twitter:
HEADQUARTERS59-63 Hig ree , Toor uvP. O. Box 2528, Gov uv
VOTER SERVICES CENTREree , Suv
P. O. Box 2528, Gov uv
LAUTOKA OFFICE36 Vi ogo P r oP. O. Box 2528, Gov uv
LABASA OFFICE