Drosophila suzukii en wantsen in aardbeien · TITEL Wantsen en D. suzukii in aardbei 10/03/2018 - T. Belien – pcfruit vzw ,afdeling Zoölogie Schadebeeld wantsen in aardbei (Zalom

Tim Belien Vincent Van Kerckvoorde, Rik Clymans

pcfruit vzw, afdeling Zoölogie

Drosophila suzukii en wantsen in aardbeien

10/03/2018 Studiedag aardbeien Pamel

TITEL

Wantsen en D. suzukii in aardbei 10/03/2018 - T. Belien – pcfruit vzw ,afdeling Zoölogie

Wantsen in aardbei

TITEL


Schadebeeld wantsen in aardbei

(Zalom et al., 2014)

Achenes in misvormde plekken ongeveer zelfde grootte als die op normale plekken -> Lygus schade

TITEL


Maedeli Hennekam, Jeroen van Schaik, Roel van den Meiracker Entocare C.V. Juli 2012

Behaarde wants

Lygus rugulipennis

Groene appelwants

Lygus pabulinus

Brandnetelwants

Liocoris tripustulatis

TITEL



Behaarde wants

Lygus rugulipennis

Groene appelwants

Lygus pabulinus

Brandnetelwants


TITEL



Behaarde wants

Lygus rugulipennis

Groene appelwants

Lygus pabulinus

Brandnetelwants


TITEL


Monitoring

• Feromoonval voor zowel behaarde wants als aardbeibloesemkever

TITEL


• Kloppingen

• Indicator plant/ vangplant

(luzerne)

TITEL


Luzerne als vangplant

USDA, ALARC, Swezey et al. (Californië)

Toegepast in Californische bio-aardbeienteelt

• Om de 50 rijen een rij luzerne (= alfalfa= Medicago sativa)

• Luzerne “stofzuigen” of spuiten

TITEL


Chemische controle

• Thiacloprid (Calypso) > indoxacarb (Steward)

Geen duidelijk verschil in gevoeligheid van de stadia timing niet zo belangrijk

Biologische controle

Nimf-parasitoiden

• Peristenus spp.

• Leiophron spp.

Ei- parasitoiden

• Anaphes spp.

TITEL


Biologische controle

Nimf-parasitoiden

• Peristenus spp.

• Leiophron spp.

Ei- parasitoiden

• Anaphes spp.

TITEL


Gevoeligheid van rassen

0

5

10

15

20

25

30

Gem. aantaladulte tripsen/

20 bloemenvisueel

Gem. aantaladulte Orius/20 bloemen

visueel

Gem. aantalOriusnimfen /20 bloemen

visueel

Gem. aantaltripslarven/ 20

bloemenvisueel

Gem. aantaladulte Lygusrugulipennis/30 keer plant

uitkloppen

Gem. aantalnimfen Lygusrugulipennis/30 keer plant

uitkloppen

Gem. aantaladulte Orius/30 keer plant

uitkloppen

Gem. aantalnimfen Orius/30 keer plant

uitkloppen

Gem. aantaladulte trips/30 keer plant

uitkloppen

Gem. aantallarven,poppentrips/ 30 keer

plantuitkloppen

Portola

EMR 639

TITEL


Foutenbalken stellen SE voor, * betekent P< 0.05 (T-toets: twee steekproeven met ongelijke varianties, tweezijdig).

TITEL


Drosophila suzukii in aardbei

TITEL


TITEL


TITEL


Weinig/geen suzukii overwintering

Sint-Truiden Kapelstraat

Overwintering – studies omgeving/waardplanten

Veel suzukii overwintering

Groot-Gelmen Mettekovenstraat Veel verschillende kersenvariëteiten

vroeg – midden -laat

diverse wilde bessen

(o.a. vlierbessen)

http://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://natuurlijkemoestuin.be/gratis-artikels/kleinfruit-kweken/rode-bessen-planten-verzorgen-en-oogsten/&ei=QO6BVd2GMpDd7Qb64pK4BA&bvm=bv.96041959,d.bGQ&psig=AFQjCNG6Uc2pCLQRgFzK06iVXEQN50QSXA&ust=1434664878944893

TITEL


0

1

2

3

4

5

6

7

8

Aan

tal t

he

ore

tisc

he

ge

ne

rati

es

Aantal generaties in 2017

Eerste eileg 1 maand vroeger

Zware vorst in bloei + daarna kouder

Nog 2 weken vroeger

Nog 2 weken vroeger

Waarschijnlijk 1 generatie meer (7 ipv 6): belang?

TITEL


Monitoring Drosophila suzukii

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1.000

1.100

27/7/2017 3/8/2017 10/8/2017 17/8/2017 24/8/2017

Gem

iddeld

aanta

l D

. suzukii

fruitvl

iegen

(♂en ♀

) in

val Proefmiddel lokstof

Appelciderazijn

Fruit Fly Attractant

Combi-protec

Dros'Attract

bb

b

b

b

a a

c

c

c

c

bb b

a a

b

bb

b

Resultaten monitoring lokstoffen in augustus 2017

Opgelet in voorjaar/najaar: geen vangsten met Combi-protec!

Verschillende resultaten afhankelijk van moment in seizoen

impact temperatuur/zomer-wintervorm/eileg vs voedsel

TITEL


TITEL


Voorkeur vruchtstadium aardbei

• 6 verschillende rijpheidstadia getest (5 herh x 10 vruchten)

TITEL


Voorkeur vruchtstadium aardbei

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1 2 3 4 5 6

rijpheidstadium

a a

a

b

b b

TITEL


Rijpheidsstadia vruchten: Conclusie

• Eileg zeer vroeg mogelijk

– Groen-geel stadium

– Kantelmoment:

• eerste rode spikkel

• Eerste rode blos

• Preventieve behandeling moet dus VOOR eerste rode spikkeltje zichtbaar is

– Voor eerste kleuring

– Dus op groene vruchten, bij begin van kleuromslag

TITEL


Rassenvoorkeur aardbeien

1 2 3 4 5 6 7 8

rij 7 Portola Florina Malga

rij 8 PO611030

rij 9 EMR639 Malga

rij 10 Florina PO611030

rij 11 EMR639

rij 12 Portola EMR639

rij 13 Verity Florina PO611030

rij 14 Malga Portola

rij 15 Verity Murano Furore

rij 16 Verity

rij 17 Verity Furore Murano

rij 18 Murano Furore Portola

rij 19 Verity Furore Murano

TITEL


Rassenvoorkeur aardbeien

0

50

100

150

200

250

300

350

400

EMR639 Florina Furore Malga Murano PO611030 Portola Verity

# larven/kg Mean

a a a a a a a a

TITEL


Bespuitingen

Attract & Kill

TITEL


Actieve stof Middel Teelt Dosis en # toepassingen Int = interval; WT = wachttijd)

spinosad Tracer (480 SC) Aardbeien (open lucht/bescherming) 0.15 l/ha, 1-3 toepassingen (WT 1 d) Braam- en frambozenstruiken (open lucht/bescherming)

0.20 l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 3 d)

Druivelaars (open lucht)

0,11 l/ha haag, 1-3 toepassingen (WT 14 d)

Kersen en krieken

0.15 l/ha haag, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 7 d)

Blauwe/rode bosbessen, veenbessen, witte/rode/zwarte aalbessen, stekel (kruis-)bessen, kiwibessen (open lucht/bescherming)


Boomerang (120 SC), Conserve pro (120 SC)

Aardbeien (open lucht/bescherming) 0.60 l/ha, 1-3 toepassingen (WT 1 d) Braam- en frambozenstruiken (open lucht/bescherming)




Kersen en krieken 0.60 l/ha haag, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 7 d)

Blauwe/rode bosbessen, veenbessen, witte/rode/zwarte aalbessen, stekel (kruis-)bessen, kiwibessen (open lucht/bescherming)


Erkende middelen tegen D. suzukii in België (2018)

https://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=https://amasianv.wordpress.com/2012/03/28/when-species-invade/&ei=DVtsVJ-ZDoScPMXygZgP&bvm=bv.80120444,d.ZWU&psig=AFQjCNHWU9qt5qs1KkMtdyDzaYiu4_K2DQ&ust=1416473733401890


TITEL


Actieve stof Middel Teelt Dosis en # toepassingen Int = interval; WT = wachttijd)

lambda-cyhalothrin

Karate Zeon (100 CS), Ninja (100 CS), Akapulko (100 CS), Karis (100 CS)

Kersen- en kriekenbomen, pruimenbomen

0,050 l/ha haag (laagstam) of 0,005 l/100 l (hoogstam), 1-2 toepassingen (WT 7 d)

Aardbeien (open lucht/bescherming)

0.075 l/ha, 1-2 toepassingen (WT 3 d)

Braamstruiken (open lucht) stekel (kruis-)bessen (open lucht/bescherming) Witte/rode/zwarte aalbessen (bescherming)


Frambozenstruiken (open lucht) Witte/rode/zwarte aalbessen (open lucht) (in witte/rode/zwarte aalbessen onder open lucht zijn ook Karis 100 CS, Korado 100 CS, Sparviero 100 CS en Life scientific lambda-cyhalothrin 100 CS erkend)


Blauwe/rode bosbessen, veenbessen, kiwibessen (open lucht)




En nog nevenwerking:

Spruzit 3 l/ha, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 2 d)

2017: 120 d regeling cyantraniliprole Benevia

- aardbeien: 0,75 l/ha, 1-2 toepassingen int 7 d (WT 1 d)

2018??



TITEL


ATTRACT: Feeding enhancers

Feeding enhancers

• Suikers (vorige gebruikersgroep)

• Proteïnen + gisten

• Minder geschikt: azijnen, alcoholen, …

Meer inzicht in verwerven door laboproeven:

• CAFE: Capillary feeding assay

• Petriplaat-testen

TITEL


Feeding enhancers: CAFE-assay

CAFE-assay: Na veel optimalisatie:

• 5 µl capillairen

• 10% suiker of Combi-Protec

• 40 SWD: 20♂ + 20♀

• Blauwe kleurstof: E151

• Meting met ImageJ

• Telkens 5 herhalingen

TITEL



• Test 1: kwantificatie na 45 min

3,686 3,666

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

Suiker 10% Combi Protec 10%

µl gedronken na 45 min

Gemiddeldevan 5 herh

TITEL



• Test 2: meting na 15 min en 60 min

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

0 10 20 30 40 50 60

ged

ron

ken

µl

minuten

Gedronken µl ifv tijd

Suiker 10%

Combi protec 10%

TITEL



• Test 3: meting na 0, 7, 20, 50, 80, 110 min

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

0 20 40 60 80 100

ged

ron

ken

µl

minuten

Gedronken µl ifv tijd

Suiker 10%

Combi protec 10%

TITEL


Feeding enhancers: Petriplaat testen

6 petriplaten:

• 40 SWD: 20♂ + 20♀

• 4 druppels met blauwe kleurstof E151 / plaat: – Suiker 5%

– Combi Protec 5%

– 2x water

• Telling elk uur – (vrij immobiel)

• Vliegje moet binnen

2 mm van druppel zijn

TITEL


Feeding enhancers: Petriplaat testen

0

2

4

6

8

10

12

14

16

0 1 2 3 4 5 6 7 8

Aan

tal S

WD

bij

dru

pp

el s

uik

er

of

Co

mb

i-p

rote

c

Aantal uren na start van test

Aantal SWD bij druppel ifv tijd

Sugar

Combi-protec

TITEL


Feeding enhancers: Labotesten

Conclusie labotesten:

• Geen grote verschillen tussen suikers – proteïnen in deze test

• Er lijkt een trend: – Eerst naar suiker

– Daarna naar Combi-Protec

Mogelijke hypothese: – Eerst suikerreserve aanvullen voor overleving

– Pas daarna naar de proteïnen voor anabolisme

• Voorkeur afhankelijk van de voedingstoestand van de SWD op dat moment

• Dus zowel suikers als proteïnen meenemen naar de volgende fase

TITEL


ATTRACT AND KILL: Laboproef

Condiment cups:

• 5♂ + 5♀

• 3 druiven gedompeld in het middel

• Vergelijking van – Exirel solo

– Exirel + feeding enhancer

TITEL


0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Controle Exirel 100SE0,05%

Exirel +Bruine suiker

0,2%

Exirel +Suiker0,2%

Exirel +Combi-protec

0,2%

Exirel +Attracker

0,2%

Exirel +Trend 90

0,1%

Exirel +Bak.gist0,125%

Br.suiker0,125%

Exirel +BlossomProtect

(0,875%A +0,125%B)

Adulten D. suzukii dood, 16 uur

a b bc b bc b a c b

TITEL


0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



0,2%

Exirel +Suiker0,2%


0,2%

Exirel +Attracker

0,2%

Exirel +Trend 90

0,1%


Br.suiker0,125%


(0,875%A +0,125%B)

Adulten D. suzukii dood 24 uur

a b b b b b a b b

TITEL


0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



0,2%

Exirel +Suiker0,2%


0,2%

Exirel +Attracker

0,2%

Exirel +Trend 90

0,1%

Exirel +Bak.gist 0,125%Br.suiker 0,125%

Exirel +Blossom Protect

(0,875%A +0,125%B)

Adulten D. suzukii, dood 48 uur

a b b b b b a b b

TITEL


ATTRACT AND KILL: Laboproef

Opnieuw analyseren van dezelfde resultaten:

• Alleen kijken naar de schadeverwekkers = vrouwtjes

TITEL


0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5



0,2%

Exirel +Suiker0,2%


0,2%

Exirel +Attracker

0,2%

Exirel +Trend 90

0,1%


Br.suiker0,125%


(0,875%A +0,125%B)

Vrouwtjes dood 16 uur

a abc bcd cd cd abc ab d abc

TITEL


0

100

129

143

186

86

29

214

86

0

50

100

150

200

250



0,2%

Exirel +Suiker0,2%


0,2%

Exirel +Attracker

0,2%

Exirel +Trend 90

0,1%


Br.suiker0,125%


(0,875%A +0,125%B)

Percentage werking tov Exirel solo OP VROUWTJES 16 uur

Naar veldfase

TITEL


ATTRACT AND KILL: Veldproeven

Naar de veldfase met:

• Suiker 0,2% ?

• Combi Protec 0,2% ?

• Gist 0,2% + Bruine suiker 0,2% Attractief, lokstof

In labo beste feeding enhancer

In veld verslechtering / verbetering?

TITEL



Veldproef op kersen: Kordia, Karina, Regina

• Wekelijkse bespuiting: – Tracer

– Tracer + suiker

– Tracer + Combi Protec

– Tracer + Bakkersgist + Bruine suiker (Alle FE aan 0,2%)

• Gewarde blokkenproef met 4 herhalingen

TITEL


10 juli: aantal larven/50 kersen (Karina)

0,0

75,0

93,8

75,0

93,8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0

1

1

2

2

3

3

4

4

5

Onbehandeld Tracer Tracer+ Combi Protec 0,2%

Tracer+ suiker 0,2%

Tracer+ Bakkersgist 0,2%

+ Bruine suiker 0,2%

me

an A

bb

ott

(%

)

Ge

mid

de

ld a

anta

l lar

ven

pe

r 5

0 k

ers

en

/plo

t

TITEL


12 juli: aantal larven/50 kersen (Ka, Ko, Re)

0,0

11,4

83,8

94,7

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0

5

10

15

20

25


Tracer+ suiker 0,2%



me

an A

bb

ott

(%

)

Ge

mid

de

ld a

anta

l lar

ven

pe

r 5

0 k

ers

en

/plo

t

TITEL


19 juli: aantal larven/50 kersen (Ka, Ko)

0,0

49,1

24,7

65,8

78,3

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0

50

100

150

200

250

300


Tracer+ suiker 0,2%



me

an A

bb

ott

(%

)

Ge

mid

de

ld a

anta

l lar

ven

pe

r 5

0 k

ers

en

/plo

t

TITEL



Conclusie:

• Bakkersgist + bruine suiker = BESTE FEEDING ENHANCER – Zowel in labo als in veld

• Hoogste mortaliteit van de ♀ met proteïnehoudende producten

• Statistisch significant – In labo:

• Bakkersgist + bruine suiker: + advies voor volgend seizoen

• Trend: - -

– In veld

• /

TITEL


Kennisgebaseerde praktijkoplossingen ter bescherming van de Vlaamse fruitteelt

tegen Drosophila suzukii (VLAIO/LATR/13507)

CCBT Zachtfruit telen in de aanwezigheid van Drosophila suzukii

Demoproject BIOROOTS

GMO-steun van fruitveilingen voor actie actuele plagen

Vlaamse Overheid Departement Landbouw en Visserij

Waarschuwingen en Waarnemingen

BEDANKT:

Collega’s, telers, fruitveilingen, proefcentra, ….

voor medewerking monitoring/proeven

En u voor uw aandacht ! Vragen, suggesties?

Documents

Drosophila suzukii en wantsen in aardbeien · TITEL Wantsen en D. suzukii in aardbei 10/03/2018 - T. Belien – pcfruit vzw ,afdeling Zoölogie Schadebeeld wantsen in aardbei (Zalom