a. f. F. o.

DJSSERTåTIO theqlogica,NEGANS QU/F.STIONEM:

ANNOVjE revela tiones

POSSINT ESSE

FUNDAMENTUMLIGIONIS VERE CHRI¬

STIANE ?QUAM,

CONSENT. MAX. VENER. FAC. THEOL.AD RF.GTUM UPSAT.TF.NSF. I.YCEUM,

Sub PRAESIDIOVIIii MAX. REVER. atque CELEBERRIMI,

D:M Doct. NICOLAIWALIEHII,

S. S, Theol, PROPRSSORIS Reg. Ordin, etKalsen. Reg. Scient. Acad. Stockh.

MEMBRI,PUBLICO BONORUM EXAMINI MODESTE

OFFERT /

HENRICUS NORDENVERMELANDUS.

IN AUDITOR. CAROL. MAJORI D. XVIII.MAJIANNI MDCCLXII,

Holls Poft Meridiem Soliris.

U i? S a L IXT '

Viro Gerierofo ac Nobilijjimo,

önoBENEDICTOGUSTAVO

von RAPPOLT,Capitaneo munitionis bellicae Strenuiffimo,

NUTRLTIO & PATRONO FAVENTISSIMO.

Tanta omnino funt Tui in me favoris docu-menta , orationem eis digne praedicandis pa-rem ut invenire nequeam. Quid en im Tibi, Pa¬trone Optime, non debeo? Quid vero habeo, quodreddam ? Prolem equidem hane incomta? MinervxTuis beneficiis minime refpondere libere, apertc,ingenueprofiteor) eam tamen quominus offeram,mi¬hi temperare non pofTum; quam ferenoaccipias vul-tii, humillimus oro , ut qualecunque pignus pie-tatis, qua mens mea aeftuat gratiffima. Interea,Vir Genercßßme , floreas, floreas, inquam , diu \Floreant pignora nobiliffima, eaque tibi cariffima!Floreat inclyta gens Rappokiana! Sic vovet, vo«vebitquc femper

Generofi ac Nobiliflimi NOMINIS TUI

humiUimus atque obedientijjimus eultorHenr. Norpcn.

Krono - BefallningsmannenH&gaktad och Våtbetrodde,

HerrDANIEL x^vMIN GÜNSTIGE GYNNARE.

tlar. Afgifyes.Ett. Ringa. Snille - Prof.

Åt.En. Benagen. Vålgorarc.

Till. Vedermåle.Af.

Tackfamfia. Hjerta.Som. Svarar. Ingalunda.

Mot.Bevifter. Godhet.

Derfore.Bifogas.

Trogne. Och. Dagelige. Böner.Till.

Himlens Herre.Hvilken.

Late. Sin. Vålfignelfe.Beftåndigt.

Skydda. Och. Fågna.Eder. Och. Hela. Eder. Kara. Vårdnad.

Högaktad och Vålbetroddc HerrKrono • Befallningsmans

ödmjuke TjenareHENRIC NORDE'N.

Till Herr AUCTORN.

Når Eder flit, min van, bevifar,Att annan grund ej gors behofTil Chriftna tron, ån att GUD prifarI Bibeln fina kårleks prof:

Så kan jag tyft ej hora på,Hur Ert beröm af andra qvådes;

Jag måfte vifa hur jag gladesOch låmna fram en rad ell två.

Jag (kull' Ert vett, Er dygd berömma;Men det min fvaghet ej förmår.

Om lårda verk kan den ej dömmaSom ganfka litet ån förftår.

Er trogna vård jag daglig rönt;Min önfkan alldrig (kall upphöra,

Att GUD Er (leds må lycklig göra:Så blir Er möda val belönt.

BENGT GUSTAV von RAPPOLTBENGTSSON.

I. N. J.

Q§. I.uo firmiori «dificium aliquod eft fuperftru-v3um fundamento, eo diutiusinconcuftummanet. Hoc vero in Religionem quoque,& ejus ftru&uram optime quadrat ; qu«,nifi fulcrisinnixa fuerit firmißimis, in rui-

nam propendet. Hincjure nobisgratulamur , quod re¬ligio vereChriftiana non lubrico, fed immoto planegau-deat fundamento. Atque h«c eft ratio, cur, quo ve-hementior fuerit perfecutio ^ eo magis floruerit coetusChriftianorum. Quo magis eft illufa & vexata, hoc ma¬jorem in cordibus fidelium vim divina veritas excitavit.Adeo praclare fundata eft, ut ne port« quidem infero-rum eam fubigere valeant. Matth. XVI. i8- Certifftmumenim habet cognitionis principium in libris S. Scriptur«canonicis conuitens. Novis ergo non indiget revelatio-nibus, quibus fundetur. Atque hoc eft, quod, DEOaufpice, paucis oftendere conabimur, Tuam, B. &

Cand.

£ )2( $pand. L., humanitatem, taamque mitiorem cenfuramnobis pollicentes.

§. II.Religio in genere eft certa DEum colendi ratio. Si¬

ne DEI notitia cultui divino nullum däri locum quivis fa-cile intelligit Dua: igitur res Religionem conftituunt,nimirum , notitia DEI & via: lalutis, nec non pra:ftatioa&uum, quibus gloriamdivinamnos celebrare teftamur.Hx tam indivulfo nexu cohxrent, ut non facile divelliuna ab altera poflit. Nam nec DEum incognitum colerepofiumus, nec notitia fine cultu vero quidquam prodeft.De natura & indole tum cognitionis, tum cultus , quiDEO debetur, peregregie B. Mejerus Theol. quondamHelmft. celebr. in Hift. Relig. Cap. I. §. 3. intelleBum, in-quit, DEOfubjicimus, qucmdo ea de DEO cognofcimus, qua.a nobis de fe cogjiofci vidt, & qnidem eo modo ratione, quaagnofci voluit. Appetitum noflrum DEOfulmittimus, quan-do eafacimns, onnttimns, pntimnr, quce nosfacere, omitte-re, pati vidt. Quo vero abundantior nobis contigit co-gnitio, hoc obftri&iores fumus ad DEum colendum;quanto enim diligentius perpendimus bonitatem, jufti-tiam ac potentiam divinam, tantopluramentibus noftrisfefe offerunt motiva, qua: nos ad fincerum tanti Numi-nis cultum aliiciunt atque impellunt. Sed ha:c de reli-gione in genere monuifte lufnciat. Jam fundamenti no-tionem fpe&abimus.8

Fundamentüm, in architeåonicis, eft in unaqua-qne ftru&ura primum &: caufta, curid, quod fuperftrui-tur, firmum efle pollit. Kcct dvuKcylunigiturdenniripo-terit fundamentnm reügionis per id, quod in ea primumeft, & caufla, cur cetera vel exiftant, vel innotefcant.Aliud enim religioni vera: fundamentum eft exiftentia:,quod in ipfo DEO, ejusque gratia & (piXotvBqomlct meritoponituri Aliud vero cognitionis, quod in divinappuve-

»..) 3 ( £foocei, feu revelatione fitum efl,Rom. I. 19. Quäle äu-tem fundamentum, talis religio. Cum igitur alii ratio-nem, alii traditiones hominum, alii lumen quoddamin-ternum fundamenti loco habeant; alii vero, etfi idemverbumDEI revelatum agnofcunt, difcrepent tarnen iniis, quce in via falutis palmaria fünft, varia? exiftunt reli-giones. Verum enim vero, quotcunqne fuerint, nontarnen, nifi una efle poterit vera. Nam dita velpluresfiejje?2t religiones vera, diverfas easdemque contrarias de DEOrebusque divinis opiniones ej]e oportet, qua omnes forent vera.Harum diverfarum deDEO opinio?jum veritatefuppofita, DE-us aut'femper idem effet, aut alius atque alius. Si pofterius,DEus foretmutabilis ; quod tarnen non efl. Sin prius, opi¬niones de eadem re oppoßtafimul vera ejje poffent, quodprin-cipio contradiciionis valde repugnat. Ergo una tantum verareligio eßpojßbilis. Celeb. Schub. Cap. IV. §. CLIX. deRelig.

§. III.Vera hxc atque unice fufficiens religio efl: Chriftia-

na. Illa enim omnibus gaudet requifitis atque criteriisvera & fufficientis religionis. Efl: autem Chriftiana Re¬ligiomodus colendiDEum, eflentia unum,&perfonis Tri-num, vera & falvifica in Jefum Chriftum nde. Hujusfundamentum efl: duplex, unum fubflantiale, alterum dog-maticum. Subftantiale efl: ipfe Chriflus ©eoiv&qoo7rcs, DE¬us & homo in una vTrosdaei. Is efl: lapis , qui, ab acdifi-cantibus licet rejeflus, faflus fuit caput anguli Afl. IV. 11.i2. Is efl petra, cui fuperflrucla efl ecclefiaMatth.XVI.16. Is amore commotus aeterno & gratuito , lua obe- ,dientia, fuaque paflione totum genus humanum e pec-catis &miferiis redemit, flcque omnibus ac fingulis ho-minibus falutem obtulit teternam. Hinc vere vocaturnéqccs awrrqlocs Luc. I. 69. cimos (rooTtigtocs Ebr. V. 9. Dehoc igitur Paulis dicit; Fundamentum aliud, prater id,,

A 2 quod

& ) 4 ( $qaod poßtum eß , poneve potefl nemo r. Cor. III. 11. Atquemadmodum morbo laboranti nihil prodeft medi-camentLim vel pradFantiftimum, fi neque notum ipfi, ne¬que adplicacum fuerit: ita gratia DEI & redemtio perChriftumfa&a, ignaris nobis, nec admittentibus , nanexpediret. Maxime igitur necellaria eft nobis notitia bo-nitatis & beneficiorum Chrifti. Hax vero ex revelatio-nepetendaeft, feu ex Scrip turaSacra, qua; conftituit re-Hgionisfnndamentum doBrinale ; de quo heic inprimis a-gere nos jubet inftituti ratio.

§• iv.Ut vero fancliorillafcriptura, quam aytcc yquppu-

rot & y^aCpYw ©eoTFvevsov Paulus nominat, i. Tim. III. 15.16. vetus adpellari peteft revelatio: ita per novas revela-riones intelligimus nova qusedam dogmata de DEO& viafalutis, qua;, poft canonem biblicum completum, divi-nitus exiftimantur patefafta. Has autem ad Religionemfundandam nonrequiri, ex fequentibus, utfpero, pate-bit. Si enim tales darentur revelationesnovse, aut oeco-nomiam falutis commonftrare novam deberent, aut ma¬jorem Scriptura; Sacra; perfpicuitatem, hé$yetctv, & per-feftionem addere, autidem, quod Scriptura, urgere &tradere do&rina; genus. Sed oeconomia falutis mutarinequit; quod Salvator ipfe , de via falutis interrogatus,his ftabilit verbis: Ego Jum via , veritas, vita: Ne¬mo venit adPatrevi, nifiper me. Joh. XIV. 6. Neque ma¬jori eget fcripturaS. claritate, efficacia, atque perfeftio-ne; in omnidus enim , qua; ad falutem funt necellaria,eft tarn perfpicua, tarn emcax, tamqüe perfecta, ut am-plius defideretur nihil. Pfal. CXIX. 105. Ebr. IV. 12. Rom.I. 16. Joh. VI. 69.Rom, X. 17. Jac. T. 18- 21. Quod fi i-dem, ac Scriptura, traderent, novae non eftent revela-tiones, nec immediatae, fed potius meditationes, perverbum Scriptum a Spiritu San&o excitatse. In rebus *-

gitur

» ) J ( »

gitar fidei, feu credendis ad falutem, nova dogmata admit-tendi cauflam habemus nullam.Aft in iisniii admittantur,non poflunt bafin religionis Chrijliana conftituere. Ergo,praeter Scripturamcanonicam, aliud non agnofcit, nec a-gnofcere poteft noftra religio fundamentum doctrinale: Eoenim ipfo, quo Apoftolus Paulus Gal. I. 8- 9- anathemateeos percutit, qui aliud prardicaverint Evangelium, quamquod ab Apoftolis preedicatum eilet, leveriffime damnat& rejicit omnes novas revelationes , quibus hodierniFanatici aliud & a Chrifti doftrina diverfumnobis annun-ciare ftudent evangelium.

§• V.Sed alia quoque funt, quae novas revelationes ab

aedificio Chriftianifmi abelle jubent. Terminus vatici-niorum, adeoque revelationum, quae extra ordinem ho-minibus contingerent, oeconomia: falutis , a Chrifto in-troducendae, conftitutio exprefle ponitur Dan. IX. 24.Matth. XI. 13. Luc. XVI. 16. Completo autem, & fur-ficienter annunciato, hoctermino, novas, easqueimme-diatas revelationes exfpe&are non convenit. Nulla enimnobis de illis data efl promilTio; fed esedem potius in epi-floia ad Ehr. I. 1, 2. abelle jubentur penitus. Apofloiusquoque monet, ut fcripturae adhaereamus 2. Tim. III. 14.TJnde fatis tuto concludimus, revelationes, quae circum-feruntur , novas, aut ^cci/jtovoTTvevzr/cczefte, aut conjedlu-rales, autcafuales, certa fpe&antesquorundamhominumfata, aut ambiguas, & meras nügas ofFuciasque, qualesplurimae, inter gentiles, ab oraculis & vatibus profanisemanarunt. Et fi vel maxime illuminaret DEus unumvel alterum, in cafu neceflitatis conftitutum, idque re-velatione immediatia , qualem Patriarchis & ProphetiscontigilTe novimus; illua tarnen in omnibus religionemfundare non poflet. Praterea valde difficileföret, divi-nas a falils reyelationibus difcernere; quamobrem Isepis-

$ ) « ( &lime mortales , anxie qu#rentes , quamam eflentver#rfalfas eligerent. Nam in angelum lucis ipfe Satanas fetransformare callet 2. Cor. XI. 14. Atque, fub pr#tex-tu quodam jdivinitatis , homines fallendi occafionemhaud raro captat. Falfiquoque Prophet# exterius fefe fub-miflos, bonos ac pios flmulant, nec nifi gloriam DEI,atque aliorum falutem fe qu#rere clamitant; fed intus ta¬rnen cupiditate flagrant homines decipiendi, perfequen-di, opprimendi, Matth. VII. 15.

§. VI.Porro, fl enthufiafmum hunc fundamenti loeo ha-

beremus, maxima inde incommoda fluerent. Infum-mum principem cives, in parentes liberi, in dolores di-fcipuli, Ipretis oraculis facris, infurgerent, quomodo fla¬tus , tum Ecclefiafticus, tum Politicus & Oeconomicus,facillime fubverteretur. Etenim, fub pr#textu divina-rum revelationum, vel turpiflima facinoramaligni com-mitterent. I ta etjam faflum fuifle, oppido patet exva-riis exemplis. En Thom. Munzeruml en NicolaumStorch,Marcum Stübnerum&c. qui fuereAnabaptiftarumduces atque antefignani! Quas enim leditiones concilia-runt? qu# flagitia non patrarunt ? cauflam proferentes,quod DEus h#c illisindiaiflet. Hinc haudinjuriaD.Hul-femannus Breviar. Thol. cap. III. fuppl. Thef XIII. nonfolum non tntum , inquit, [ed neqne licitum efl angelicas, feunovas revelationes expetere, non dicam circa res fidei, [edneqne circa accedentia extrinfecaflatus Eccleßaftici, Politici,vel Oeconomici,

§• VII.Inept# igitur funt nov# revelationes ad religionem

vere Chriftianam fundandam. A t vero nec iis nobis o-pus efl. Nam illa meliori, ut antea (§. III.) monuimus,nitifiur fundamento, nimirum, fcripturå facrå , quamDEus per fanäios viros, peculiari kinfpiratione impulfos ,

con-

« ) 7 C 3K

confignandam curavit. 2. Tim. III. 16. 2.Pet. T. 24. qua;-que iäeo vocatur Koytoc rS ©sSRom. III. 2. Quidquia ve-ro DEus revelavit, eft infallibiliter verum. Clara etiam& perfpicua funfc oraculahasccein ils, qua; ad falutemfuntneceilaria, modo ad illas accedat quis, rejeTispriejudiciis,riteque adhibitis mediis hermeneuticis, ardente Iciliceto-ratione, fedula meditatione& firma fub tentationibus con-ftantia. Deinde fufficit quoque fcriptura ad fidem & vi¬ta; fanåimoniam, adeoque aa gloriam DEIilluftrandam,vitamque obtinendam seternam. Normam denique dercidendi controverlias theologicas adsequatam & primari-am in fcripturis deprehendimus Gal. VI. 16. Ef. VIII. 19.20. 2. Tim. III. 15. 16. Hsec igitur omnia ex locupleteverbi Divini thefauro adepti, nova non nifi fruftra exlpe-ftaremus & confuleremus oracula.

§. VIII.Itaque nonminimo in errore funt, qui novas reve-

lationes pro fundamento Religionis vera; Chriftianse ven-ditant. Fundamentum enim tanta; rei debet efle ftabile,perfpicuum & fufficiens ad omnia ea proponenda & illurltranda, qua; ad finem nos deducunt propofitum, ut au-xilia aliunde petere non cogamur. Ha;c autem attributain novas revelationes cadere nequeunt: Has enim eflein-certas, obfcuras, pracftigiis Satana; obnoxias, atqneper-quam periculofas, fupra oflendimus. Verum qui ex im-mediata Patris coeleflis revelatione, ex informatione in¬terna Chrifti, ex Magifterio Spiritus San&i, intusloquen-tis & docentis, ex fomniis & raptibus , atque ex collo-quiis angelicis, fapientiam coeleftem petendam efle fta-tuunt, fententiam fuam firmaturiprovocant 1:0ad i.Joh.II. 27. & illinc hoc fibi formant argumentum: Qui non in-*digent externa informatione, fed ab unSlione inträanimiim ma-nenteplene docentur 5 iUi immediate iUuminantar informan-tur ; atqui renati Zfc. Quam falia fit hsec Apoflolici loci

inter-

3K ) 8 ( »pretatio Steile perfpicitur. Nam ad contextum rite atten-dens, faciiiime iateiligit, Apoftokim per un&ionem ni¬hil aliud indicare, quam dona fpiritualia, quibus Spiri¬tus Sanclus nos iliuminat, convertit & regenerat; quodnon fit immediate, fed mediante verbo divino i. Jon. II.14. i. ThefC II. 13. Rom. X. 17. Neque opus habemusa-110 quoquam, qui doceat nos alia dogmata, quam qua;Prophet# & Apoftoli docuerunt. II:do Objiciunt Jerem.XXXI. 33. Dabo legem meam in interiöra ipforum , (f fupercorda ipforum fcribam eam. Ex quo concludere volunt,DEum populo fideli N.Ted. immediatam illuminationempromiftfte. At DEus legem fiiam fcriptam populo fiiodedit, & quotidie etiamnüm quafi infcribit cordibus no-ftris per gratiofam fuam operationem, dum verbum il-lud falutiferum attente legimus, audimus & penfitamus.111:tio In quocunque bomine, inquiunt, efl manet Spiri¬tus Sandius, ut omnia tum doceat, eique adeo veritatem cale-fiem immediate revelat Joh. XIV. 16. 17. 20. Cap.XVI. 13.Refp. Promiftiones, qua; inveniuntur in allatis diclis, re-fpiciunt inftruftionem Apoftolorum ad fun&iönem mu¬neris Apoftolici. Non autem omnes ede debent Apofto¬li ; adeoque ad omnes non pertinent hx promiftiones.Prseterea doftores eccleft#, completum in Scripturis ha-bentes canonem faftarum olim revelationum, novasnondefiderant, in illo folo omnium fuorum dogmatum quas-rentes rationem; & certidemum funt, fe hoc mo¬

do nihil omifturos, quod tendat in ve-ram hominum falutem&

SOLIUS DEI GLORIAM.«3 )0 C 8»