Dede Korkut Daki Tartismali Kelimeler - Balyemez

Uluslararas Trke Edebiyat Kltr Eitim Dergisi Say: 1/3 2012 s. 82-117, TRKYE

International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 1/3 2012 p. 82-117, TURKEY

DEDE KORKUTTAK TARTIMALI KELMELER (DRESDEN NSHASI)

ZERNE BR KARILATIRMALI DZN DENEMES

Sedat BALYEMEZ

zet

Dede Korkutun daha iyi anlalmas, metnin doru okunmasna ve anlamlandrlmasna baldr. Dede Korkuttaki baz kelimelerin nasl okunaca konusunda birok alma yaplmtr. Bu almada, Dede Korkuttaki tartmal kelimeler zerine ortaya konulan okuma nerileri sralanarak karlatrmal bir dizin oluturulmutur. Bylece, tartmal kelimeler zerindeki grlerin takibini kolaylatrmak, karlatrma imkn yaratmak amalanmtr.

Anahtar Szckler: Dede Korkut, dzeltme, tartmal kelime, okuma nerisi

A COMPARATIVE INDEX ATTEMPT ABOUT THE

CONTROVERSIAL WORDS IN DEDE KORKUT

Abstract

Better understanding of the Dede Korkut, the text is correct depends on

reading and give meaning. There are many study about in Dede Korkut

words how to read. In this study, a comparative index has been created for the

controversial words in Dede Korkut. Thus, Search for words that are

Controversial has been streamlined and there was an opportunity to make a

comparison.

Keywords: Dede Korkut, correction, controversial words, different way

to read a word

Giri

Dede Korkut Kitab sadece Trk dilinin deil, Trk uygarlnn da en byk

kaynaklarndan biridir. Gnmze kadar eserin dil, edebiyat ve kltr deerini ortaya koymay

amalayan birok alma yaplmtr, bu almalar daha da artacaktr. Elbette ki Dede

Korkutun iyi anlalmas ve deerlendirilmesi, metnin doru okunmasna ve doru

anlamlandrlmasna baldr.

Eser zerinde Muallim Rfat, Hamit Arasl, Orhan aik, Ettore Rossi, Muharrem Ergin

gibi aratrmaclarla balayan ve bugn de devam eden almalar, Dede Korkut metninin tam

ve mkemmel bir aktarmnn ne kadar zor olduunu ortaya koymaktadr. Gkyaya gre Dede

Korkutun tam olarak anlalabilmesi iin her eyden nce destan dilinin iyi bilinmesi

gerekmektedir (Gkyay, 1987). lkemizde Dede Korkut zerine yaplan almalarda genellikle

Muharrem Ergin ve Orhan aik Gkyayn metinleri esas alnmtr. Bata Talat Tekin ve

Osman Fikri Sertkaya olmak zere birok aratrmac tarafndan ilgili metinlerdeki kelimelere

ilikin yeni okuma nerileri sunulmutur. Semih Tezcan ve Hendrik Boeschoten, 2001de

Yrd. Do. Dr.; Bartn niversitesi, Eitim Fakltesi, Trke Eitimi Blm, [email protected].

83 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________



yaymladklar almada, Ergin ve Gkyayn yanl okuduuna veya yanl anlamlandrdna

inandklar birok kelimeyi dzeltmilerdir (Tezcan-Boeschoten, 2001). Metnin tamamnn

dzeltilerek yeniden yaymlanmas ynndeki son alma ise Sadettin zelike aittir (zelik,

2005). Btn aratrmaclar, kelimelerde yaptklar dzeltmelerin gerekelerini ayrntl olarak

aklamlar, kendilerince doru deliller ortaya koymulardr. Sonu olarak hem Dede Korkut

zerindeki tek bilimsel yayn olarak nitelendirilen (Tezcan-Boeschoten, 2001: 10) Erginin

metni zerinde hem de Gkyayn metninde birok deiiklik nerilmitir.

Sertkaya, Dede Korkut metninin okunmasna ilikin hatalar, mstensihe ilikin hatalar

ve aratrmaclara ilikin hatalar olmak zere ikiye ayrmaktadr (Sertkaya, 2004).

Aratrmaclar, mstensihten kaynaklanan muhtemel eksiklik veya fazlalklar tamir ederek

birok kelimede dzeltme yapmlardr. Okuma nerisi sunan almalarn sayca fazla olmas,

metne deiik bak alaryla yaklalmas ve metnin yeniden yorumlanmasna imkn tanmas

bakmndan olumlu bir durumdur. Ancak metindeki anlam zenginliine bal olarak nerilen

her okumann metin balamyla bir ekilde uyum salamas, bilgi karmaasn dourmutur. Bir

aratrmacnn nerdii baz dzeltmeler zerinde yeni delillerle yeni deerlendirmeler yaplm

veya bir aratrmac nceki okuma nerisini deitirerek yeni neriler sunmutur. Btn

bunlarn metni daha iyi zmleme kaygsyla yapld bir gerektir ve tarihi metinleri

incelemenin ne kadar g olduu bilinmektedir. Fakat gelinen noktada Dede Korkuttaki baz

kelimeler iin en az drt farkl okuma nerilmesi, hangi okumann metne daha uygun

olduunu takip etmeyi zorlatrmtr. Bunun yannda her zaman iin baz okuma nerilerinin

gzden karlmas riski de vardr.

Eldeki bu alma, Dede Korkut metni zerindeki okuma nerilerinin takibini

kolaylatrmak amacyla hazrlanmtr. almamz bir deneme niteliindedir. Bu nedenle

almann banda karlatrmann sadece Trkiyedeki metin yaynlar ve dier bilimsel

almalarla snrl kalmas planlanm ancak daha sonradan eserdeki Azer sahas etkisi (Ergin,

1997: 355) dikkate alnarak Azerbaycandan en az bir yayna yer verilmesi gerektii

dnlm ve Samed Alizadenin metni (Alizade, 2000), karlatrma listesine eklenmitir. Bu

snrlamaya ramen almann hacmi, tahmimizin zerinde bir boyuta ulamtr.

Hazrladmz bu rnek dizinin, metin zerinde yeni okuma nerisi ortaya koymak isteyen

aratrmaclara n bilgi verebileceini umuyoruz.

.Dizin Hakknda

1) Dizin, en az bir aratrmac tarafndan deiik ekilde okunan ve bu farkl okumaya

bal olarak anlamlandrlan kelimelerden olumaktadr. Dizindeki kelimeler, Muharrem

Erginin yayn (Ergin, 1994) esas alnarak alfabetik olarak sralanmtr.

84 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________



2) Dizin iki stundan olumaktadr. lk stunda Erginin okumas ve anlamlandrmas

verilmitir. Dizinde verdiimiz okuma ve anlamlandrma nerilerinin daha kolay

karlatrlabilmesi iin metin balamnn gz nnde bulundurulmas gerekmektedir. Bu

nedenle metindeki balam almamza yanstmak amacyla ilgili kelimenin getii cmlenin

tamam veya bir ksm, ilk stunda parantez iinde verilmitir. kinci stunda ise standart olarak

Sadettin zelik, Orhan aik Gkyay, Semih Tezcan Hendrik Boeschoten (Dresden

Yazmas blm) ve Samed Alizadenin okumalar sralanmtr. Varsa ayn kelime zerinde

alan dier aratrmaclarn grleri de ilgili yere eklenmitir. Kelimelerin yazmnda ilgili

almadaki yaz karakterlerinin korunmasna zen gsterilmitir.

3) Ayn okunduu hlde farkl anlamlandrlan veya farkl okunduu hlde ayn anlam

tayan kelimeler dizine alnmamtr. Mesela l at ifadesi ayn ekilde okunmutur ama

farkl anlamlandrlmtr: byk, kuvvetli ve cins at (Ergin, 1997: 179), sava at

(zelik, 2005: 43). Bu gibi kelimelere dizinde yer verilmemitir. Ayn ekilde peyamber

(Ergin, 1995: D6/3), pamber (zelik, 2006: 54) eklinde okunan kelime, anlam fark

yaratmad iin dizine alnmamtr.

Farkl nlyle (o

85 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________



Dizin

Erginin Okumas Dier Okumalar

am-idi D240/11 (Bua am-idi, kendyi bir yce yirden atd.) a-: can acmak, can yanmak (Ergin, 1997: 1)

1. amad (zelik, 2005: 122a/11) srt, tkezledi (zelik, 2005: 257)

2. amd (Gkyay, 2004: 117/27) 3. acmd(?) (Tezcan-Boeschoten, 2001: 158) ac-: kzmak, fkelenmek (Tezcan, 2001: 400) 4. acmd (Alizade, 2000: D240/11)

aga D223/6 (Aga yzl anam zlatdu ola arda) a: beyaz (Ergin, 1997: 4) Tezcan-Boeschoten, 2001:

85)

1. aca (zelik, 2005: 113b/6) (dizgi hatas, dorusu: acam) aca+m: apak, bembeyaz (zelik, 2005: 120) 2. aca (Gkyay, 2004: 109/7) temiz ak, aka-paka (Gkyay, 2004: 159)

3. ac (Tezcan-Boeschoten, 2001: 150) 4. aca (Alizade, 2000: D223/6)

aardup D283/10 (ara Gne eri ba old. Bor aardup kdiler, yola girdiler.).

aart-: boru almak(?) (Ergin, 1997: 4)

1. ardup (zelik, 2005: 143b/10) 2. uurdup (Gkyay, 2004: 140/11) urdurmak (Gkyay, 2004: 296) 3. ardub (Tezcan-Boeschoten, 2001: 183) 4. ardup art-: boru aldrmak (Tekin, 1986) 5. orat- kinemek? (Kaalin, 2004) 6. aardb (Alizade, 2000: D283/10)

aarld D271/2 (Gmbr gmbr davullar alnd, altun tu borlar aarld.) aarl-: boru alnmak(?) (Ergin, 1997: 4)

1. arld (zelik, 2005: 137b/2) 2. uruldu (Gkyay, 2004: 133/21) 3. arld (Tezcan-Boeschoten, 2001: 175) arl-: boru alnmak (Tezcan, 2001: 400)

4. arld akr-:barmak, haykrmak (Tekin, 1986) 5. oral- kinemek? (Kaalin, 2004) 6. arld (Alizade, 2000: D271/2)

aayldan D32/5 (Aayldan tmen oyun gider-ise menm gider)

al, koyun al, (koyun srs?) (Ergin, 1997/5)

1. aayldan (zelik, 2005: 18a/5) allar (zelik, 2005: 62) 2. aayldan (Gkyay, 2004: 13/25) kaynak gsterilemiyor, acaba al kelimesinin Arapa oulu mu? (Gkyay, 2004: 159) 3. aayldan (Tezcan-Boeschoten, 2001: 46) aayl: aln oulu(?) aayl

86 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




ala D69/12 (Dan dansu ala ya armaanlar aldlar.) ela, ala, kark renk, alaca (Ergin, 1997: 11)

1. le (zelik, 2005: 36b/12) o ekilde, ok (zelik, 2005: 137) 2. ile (Gkyay, 2004: 32/14) 3. il (fazladan- Tezcan-Boeschoten, 2001: 292) 4. al ok gzel, pek gzel, iyi (Alk, 1999) 5. il (Alizade, 2000: D69/12)

ala D183/11 (Mere ala opuzum ele alu ) al: krmz, pembe (Ergin, 1997: 8)

1. ele (zelik, 2005: 93b/11) 2. [ol]a(?) (zelik, 2006: 115) 3. alca (Gkyay, 2004: 89/6) 4. el (Tezcan-Boeschoten, 2001: 129) 5. ele (Kaalin, 2004) 6. alca (Alizade, 2000: D183/11)

alplar D127/3 ( alplar ba azan olanu ile sero olup yaturlar didi.)

1. alpan-lar (zelil 2005: 65b/3) 2. alplar (Gkyay, 2004: 61/10) 3. alp-lar (Tezcan-Boeschoten, 2001: 98)

4. alpanlar (Alizade, 2000: D127/3)

ant a D27/6 (Tar viren atlu canu seyranda imi ant a) a: hir, nihayet (Ergin, 1997: 7)

ant: tuzak kurmak, yakalamaya almak(?) (Ergin, 1997: 17)

1. indi da (zelik, 2005: 15b/6) 2. indi ah (Gkyay, 2004: 11/6) ah: eli ak, cmert, bir kimsenin yakn (Gkyay, 2004: 160) 3. ind a (Tezcan-Boeschoten, 2001: 44) ne olur geri ar! (Tezcan, 2001: 104)

4. indi ah indi-: aramak, aratrmak (Tekin, 1986) 5. endi dxi (Alizade, 2000: D27/6) 6. ant ah ant-: canlandrmak (Haciyev, 2007: 61)

ar yzinde D224/8 (Ar yzinde evrdm almadum Basa) ar: gk (Erin 1997: 19)

1. ar yzinde (zelik, 2005: 114a/8) 2. ar yzinde (zelik, 2006: 125) 3. ar yznde (Gkyay, 2004: 109/27) 4. [ar] ar yzind (Tezcan-Boeschoten, 2001: 150) 5. r yzind (Alizade, 2000: D224/8)

arturmaz D29/11 (Dirse

an eger olanun grr-ise arturmaz bizi hep rar didiler.)

artur-: artrmak, geri brakmak, brakmak (Ergin, 1997: 19)

1. arturmaz (zelik, 2005: 16b/11) artur-: sa brakmak, devam ettirmek (zelik, 2005: 98) 2. arturmaz (Gkyay, 2004: 12/24) geriye brakmak, sa brakmak (Gkyay, 2004: 166) 3. arturmaz (Tezcan-Boeschoten, 2001: 45) artur-: geri brakmak (Tezcan, 2001: 104)

4. oturmaz (Alk, 1999) 5. ertrmez ert-: affetmek (Sertkaya, 2004) 6. oturmaz (Alizade, 2000: D29/11)

aru D218/11 (Aru candan iki arnda Depegz elinde helk old.) aru: zayf (Ergin, 1997: 20)

1. aru (zelik, 2005: 111a/11) ar, temiz (zelik, 2005: 239) 2. aruk (Gkyay, 2004: 107/10) etsiz, cansz, clz, zayf (Gkyay, 2004: 165)

3. a[y]ru (Tezcan-Boeschoten, 2001: 148) vey karde (Tezcan, 2001: 304)

4. aruq (Alizade, 2000: D218/11)

87 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




alan alan D136/8 (Alan alan ayalardan azan olan uurdu-m)

1. aylan aylan (zelik, 2005: 70a/8) 2. aslan aslan (Gkyay, 2004: 65/22) 3. aylan aylan (Tezcan-Boeschoten, 2001: 103) aylan: sarp, yaln (Tezcan, 2001: 216)

4. aslan-aslan (Alizade, 2000: D136/8)

at urur D213/12 (anum, sazdan bir alan ar, at urur, apul apul yory adam kibi, ) at: at (Ergin, 1997: 22) ur-: vurmak (Ergin, 1997: 302)

1. at urar (zelik, 2005: 108b/12) 2. it [gibi] rer (zelik, 2006: 123) 3. at urur (Gkyay, 2004: 103/9) 4. at urur (Tezcan-Boeschoten, 2001: 146)

5. okrat urur barmak, ses karmak, kkremek (Ata 2004) 6. at urar (Alizade, 2000: D213/12)

avlardan ayru D241/3-4 (Avlardan ayru, dlbendi boazna kidi, ords una geldi.)

av: avc (Ergin, 1997: 25)

1. uclardan ayru (zelik, 2005: 122b/3-4) 2. avclardan ru avclardan uzaklaarak (zelik, 2007) 3. avclardan ayru (Gkyay, 2004: 117/32-33) 4. avclardan rd(?) (Tezcan-Boeschoten, 2001: 158) rd: uzaklat (Tezcan, 2001: 329)

5. avlardan ayru (Alizade, 2000: D241/3)

avu amarn D184/2 (Avu amarn delben ann oran) av: av (Ergin, 1997: 25)

1. k(?) amarn (zelik, 2005: 94a/2) 2. k damarn (Gkyay, 2004: 89/11) can damar, ah damar (Gkyay, 2004: 268)

3. (?) amarn (Tezcan-Boeschoten, 2001: 130) 4. k tamarn gs damarn (Kaalin, 2004) 5. damarn (Alizade, 2000: D184/2)

ayrurise D285/4 ( bu yay zermzden ayrur-ise seni oyu virelm didiler)

1. rarsa (zelik, 2005: 144b/4) 2. ayrursa (Gkyay, 2004: 141/2) 3. rarsa (Tezcan-Boeschoten, 2001: 184) uzaklatrrsan (Tezcan, 2001: 369)

4. ayrarsa (Alizade, 2000: D285/4)

aytduuda D234/11 (ara aa aytduuda iit virsn) ayt-: sylemek (Ergin, 1997: 30)

1. ytdgde (zelik, 2005: 119a/12) 2. yetdnde (Gkyay, 2004: 114/29) 3. ytdgd (Tezcan-Boeschoten, 2001: 155) 4. eytdgde sylediinde (Tekin, 1986) 5. eyitdgde (Karasoy, Yavuz 2004) 6. yetdgid (Alizade, 2000: D234/11)

ayrudur D259/5 (Yal aberdr oul, kaan giden aa degl ayrudur,) ayru: ayr, bakas (Ergin, 1997: 31)

1. [ayr] erdr (zelik, 2005: 131b/5) 2. ayrdur (Gkyay, 2004: 127/21) 3. [ayr] erdr (Tezcan-Boeschoten, 2001: 169) baka bir adamdr (Tezcan, 2001: 343)

4. ayrdr (Alizade, 2000: D259/5)

azvay D280/11 (Azvay urt engi irkeginde bir kkm var)

azman? (Ergin, 1997: 32)

1. azvay (zelik, 2005: 142a/11) 2. azvay (Gkyay, 2004: 138/25) Sar sabr denilen bitkiden karlan ac bir madde ki ila olarak kullanlr (Gkyay, 2004: 170) 3. azul (Tezcan-Boeschoten, 2001: 181) azl (Tezcan, 2001: 365) 4. zvay (Alizade, 2000: D280/11)

88 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




bar gibi ginende D105/7 (Bar gibi ginende yourtdan ne var) bar: bar, gs, cier (Ergin, 1997: 34)

gin-: katlamak, mayalamak, uyumak, phtlamak (Ergin, 1997: 306)

1. buurki gnnzde (zelik, 2005: 54b/7) imdiki, bu seferki nnzde (zelik, 2005: 159) 2. bar gibi uyunanda (Gkyay, 2004: 48/35) uyun-: st donup yourt olmak (Gkyay, 2004: 298) 3. benir gibi ginende (Tezcan-Boeschoten, 2001: 86) peynir gibi (Tezcan, 2001: 179)

4. bar kibi gnnd (Alizade, 2000: D105/7)

batman D13/9 (Tar Tala bize bir batman oul virmez nedendr) alt okkalk veya sekiz kiloluk arlk ls (Ergin, 1997: 40)

1. batman (zelik, 2005: 8b/9) arlk ls (zelik, 2005: 58) 2. yetmen (Gkyay, 2004: 6/11) kemale gelmi, yetimii, kifayetli, erdemli (Gkyay, 2004: 311) 3. mslmn (Tezcan-Boeschoten, 2001: 37) Mslman (Tezcan, 2001: 72)

4. yetmen yetkin, gelimi, geliatl (Tekin, 1986) 5. batman (Alizade, 2000: D13/9)

beceri bilmez D88/4

(Preler Del arara diler. Grdi beceri bilmez, aydur: )

1. beceri bilmez (zelik, 2005: 46a/4) 2. atar bilmez stesinden gelmek (zelik, 2006: 86) 3. beceri bilmez (Gkyay, 2004: 39/34) 4. beceri bilmez (Tezcan-Boeschoten, 2001: 76)

5. bacar bilmez (Alizade, 2000: D88/4)

Beyrek D66/11

Kii ad (Ergin, 1997: 44)

1. Beyrek (zelik, 2005: 35a/11) 2. Beyrek (Gkyay, 173: 31/1) 3. Beyrek (Tezcan-Boeschoten, 2001: 68)

4. Bri/Bre/Br Bri-k (Yldrm, 2001) 5. Beyrk (Alizade, 2000: D66/11)

bigler D178/5 ( niye geldz yigit bigler didiler) big: bey (Ergin, 1997: 47)

1. yeil (zelik, 2005: 91a/5) 2. begler (Gkyay, 2004: 86/26) 3. yil (Tezcan-Boeschoten, 2001: 127) yigit yil: genler, delikanllar (Tezcan, 2001: 423) 4. yiil gen, delikanl (Alk, 1999) 5. yenil (Alizade, 2000: D178/5)

bilp D252/7 (alan kfirler bilp meydan alup ad)

1. ylup (zelik, 2005: 128a/7) 2. bilp (Gkyay, 2004: 123/31) 3. bilb (Tezcan-Boeschoten, 2001: 165) 4. bilb (Alizade, 2000: D252/7)

bine bilmez D4/5 (Sarp

yorr-iken al ata nmerd yigit bine bilmez )

1. bine bilmez (zelik, 2005: 4a/5) 2. yine bilmez yin-: zaptetmek, hakim olmak (zelik, 2006: 48) 3. binebilmez (Gkyay, 2004: 2/4) 4. bin bilmez (Tezcan-Boeschoten, 2001: 30) 5. yine bilmez (Sertkaya, 2006: 85)

6. bin bilmz (Alizade, 2000: D4/5)

binmileridi D216/5 (Meger ol-dem Bayndr an bigler-ile seyrana binmileridi) bin-: binmek (Ergin, 1997: 50)

1. ytmileridi (zelik, 2005: 110a/5) 2. binmileridi (zelik, 2006: 124) 3. binmileridi (Gkyay, 2004: 106/13) 4. ytmileridi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 147) 5. yetmilrdi (Alizade, 2000: D216/5)

89 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




bir D74/1 (Olan bazirganlar uundan bir sz sylemedi ) bir

1. bir (zelik, 2005: 39a/1) 2. z hi, hibir, kesinlikle (zelik, 2006: 79) 3. (Gkyay, 2004: 34) 4. bir (Tezcan-Boeschoten, 2001: 71)

5. bir (Alizade, 2000: D74/1)

bir er kfir D276/6 (Vardlar bir er kfir getrdiler)

1. [bir] dirz kfir (zelik, 200: 140a/6) 2. bir er kfir (Gkyay, 2004: 136/5) 3. [bir] dirz kfir (Tezcan-Boeschoten, 2001: 176) dirz: uzun boylu (Tezcan, 2001: 351)

4. bir r kafir (Alizade, 2000: D276/6)

bir yigit D300/13 ( bir yigit sen uudan aramuzdan eksildi)

1. bir yigit [e]r (zelik, 2005: 152a/13) 2. bir yigit (Gkyay, 2004: 150/17) 3. bir yigid (Tezcan-Boeschoten, 2001: 165)

4. bir yigid (Alizade, 2000: D300/13)

boradaym D129/12 (aba oma altnda boradaym sen in) borat-: gedik atrmak (Ergin, 1997: 55)

1. yourdaym (zelik, 2005: 66b/12) yourd-: ufaltmak, paralamak) 2. yuradaym (Gkyay, 2004: 62/22) kertmek, ezip bkmek (Gkyay, 2004: 314) 3. yourdaym (Tezcan-Boeschoten, 2001: 100) 4. yuurdaym yuurt-: ezmek, yamr yumru hle getirmek (Tekin, 1986)

5. yoradm (Alizade, 2000: D129/12)

boyladuda D197/11 (Ouzu ala gzl z gelini boyladuda) boyla-: destan sylemek, hikye anlatmak (Ergin, 1997: 56)

1. ylduda (zelik, 2005: 100b/11) 2. boyladuda boyla-: dikkatle dinlemek (zelik, 2006: 120) 3. boyladukda (Gkyay, 2004: 95/11) boylad zaman (Gkyay, 179) 4. yldud (Tezcan-Boeschoten, 2001: 136) toplandnda (Tezcan, 2001: 269)

5. bildqda (Alizade, 2000: D197/11)

boyuma D124/6 (ara gzl yigitlermi boyuma men aluram)

boy: boy, kabile, maiyet (Ergin, 1997: 56)

1. boyuma [men] aluram (zelik, 2005: 64a/6) 2. boyuma men aluram (Gkyay, 2004: 60/1) 3. boynum aluram (Tezcan-Boeschoten, 2001: 97) 4. boyuma aluram (Alizade, 2000: D124/6)

buda bindi D236/9 (ahbaz ayr ekdrdi buda bindi) but: buda (budun, butun olmal) (Ergin, 1997: 62)

1. bu da bindi (zelik, 2005: 120a/9) 2. buda bindi (Gkyay, 2004: 115/22) 3. budn bindi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 156) but: bacak, but (Tezcan, 2001: 319)

4. bu da yetti (Dademir, 2004) 5. budun/budn bindi (Tekin, 1986) 6. buda bindi (Alizade, 2000: D236/9)

bura ner D87/6 (develerine vard bi bura ner sedi, oyunlarna vard bi o

1. bura ner (zelik, 2005: 45b.6) 2. bura ner (Gkyay, 2004: 39/20) 3. buralar (Tezcan-Boeschoten, 2001: 76)

90 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




sedi) bura: erkek deve (Ergin, 1997: 60)

ner: erkek (Ergin, 1997: 221)

4. bura-ner (Alizade, 2000: D87/6)

buludur D87/13 (Dede orut hay oul arar adama u bgelek gibi buludur) bu: sknt, ztrap, ac, tehlike (Ergin, 1997: 61)

1. bualdur (zelik, 2005: 45b/13) 2. buludur (Gkyay, 2004: 39/29) 3. bualdur (Tezcan-Boeschoten, 2001: 76) 4. buludar (Alizade, 2000: D87/13)

Can bacun egmisin Ocuazn urmsn Adn gerdek omsn D110/9-10

1. cn yacun egmi-sin / U-cuazn urm-sn / Adn gerdek omsn (zelik, 2005: 57a/9-10) 2. can bacuum egmisin / O[ta]kuazn kurmsn Okugazn atmsn / Adn gerdek komsn (Gkyay, 2004: 51/24-26) 3. Cn yacun egmi-sin / U-cuazn urm-sn / Adn gerdek omsn (Tezcan-Boeschoten, 2001: 89) U adrn st ksmn oluturan ubuk (Tezcan, 2001: 190) 4. Cn ycun egmisin / Ouazn atmsn / Odaun urmsn / Adn gerdek omsn aziz yaycn emisin (Tekin, 1986) 5. Can ycun emisiz / Okuazn atmsz / Otakun kurmsz / Adn gerdek komsz (Tekin, 1984) 6. Can yacugn eymisin / Okugazn atmsn / Otakugn kurmsn / Adn gerdek komsn (Sertkaya, 1985) 7. an [veya can=yan] bacun emisiz / [anlar, bigler nitmisiz] / Yayuazn ekmisi[z] / oquazn atms[uz] [otaqun] qurms[uz] / adn gerdek qoms[uz] (Yldrm, 2001) 8. Can bacn gmisn / Oq crn qurmsan / Adn grdk qomsan (Alizade, 2000: D110/9-10)

9. Can bacun gmisn / Oqcazn (atmsan, Otaqcazn) qurmsan / Adn grdk qomsan (Haciyev, 2007: 43)

cbbe D18/4 (igni ulu cbbe on virgil bu olana) cbbe: cbbe, elbise, palto (Ergin, 1997: 67)

1. cbbe (zelik, 2005: 11a/4) 2. cbbe (Gkyay, 2004: 7/20) 3. cbb (Tezcan-Boeschoten, 2001: 39) 4. cebe zrh, elbise (Sertkaya, 2004) 5. cbb (Alizade, 2000: D18/4)

al D114/12 (Mere del ozan al)

1. aldi (zelik, 2005: 59a/12) al hadi (zelik, 2005: 171) 2. alnd (Gkyay, 2004: 53/35) 3. [al!] (Tezcan-Boeschoten, 2001: 91) 4. al! / al! de! al, syle (Sertkaya, 2004) 5. al, di! (Alizade, 2000: D114/12)

erkez rlu D281/4-5 (t kibi gv gv iden erkez rlu)

1. irkin ul (zelik, 2005: 142b/4-5) 2. erkez hrsl (Gkyay, 2004: 138/37) 3. irkin(?) ul (Tezcan-Boeschoten, 2001: 182) kt huylu(?) (Tezcan, 2001: 405)

4. rkz xrsl (Alizade, 2000: D281/4)

91 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




o-idi D133/10 (Kfirler Uruzu zerine o-idi) o-: mek, ullanmak (Ergin, 1997: 76)

1. od (zelik, 2005: 68b/10) o-: ullanmak (zelik, 2005: 191) 2. odu (Gkyay, 2004: 64/13) omak: mek, toplanmak (Gkyay, 2004: 190) 3. od (Tezcan-Boeschoten, 2001: 102) 4. odu bir insann veya hayvann bir insan veya hayvan zerine ullanmas (Bagz, 1960) 5. ovuxd (Alizade, 2000: D133/10)

delim D114/13 (Delim aa arlar yam dize yetmi) delim: ok, pek ok (Ergin, 1997: 80)

1. san delim (zelik, 2005: 59a.13) pek ok (zelik, 2005: 175) 2. delim (Gkyay, 2004: 54/4) 3. delim (Tezcan-Boeschoten, 2001: 91)

4. dlim (Alizade, 2000: D114/13)

deper D269/7 (r gni din deper alpumuz Salur azan) dep-: tepmek, at tepmek, tekmelemek (Ergin, 1997: 82)

1. depen (zelik, 2005: 136b/7) 2. depen (Gkyay, 2004: 132/26) 3. deper (Tezcan-Boeschoten, 2001: 175)

4. dpr (Alizade, 2000: D269/7)

depidine D8/6 (Depidine yirinden r urd) depit-: tepretmek, kmldatmak, sarsmak (Ergin, 1997: 83)

1. depdgince (zelik, 2005: 6a/6) 2. depretine (zelik, 2006: 60) 3. depdenince (Gkyay, 2004: 3/20) 4. depretinc (Tezcan-Boeschoten, 2001: 33) 5. depretine (Sertkaya, 2006a: 142) 6. deprenince (Bagz, 1985) 7. dpidinc (Alizade, 200: D8/6) 8. dprtinc (Haciyev, 2007: 52)

dil artmadlar D284/8-9 (Buldular kfiri rdlar. Dil artmadlar.) dil art-: az atrmak (Ergin, 1997: 90)

1. dir[i] artmadlar (zelik, 2005: 144a/8-9) 2. dil kartmadlar (Gkyay, 2004: 140/24) 3. dil artmadlar (Tezcan-Boeschoten, 2001: 183) 4. dil qartmadlar (Alizade, 2000: D284/8-9)

dirim D301/6 ( sen yoluda ba virdi, dirim ann alalum) dirim: dirim, dirlik (Ergin, 1997: 93)

1. [eri] dire[l]m (zelik, 2005: 152b/6) eri derelim (zelik, 2005: 300)

2. dirim (Gkyay, 2004: 150/23) dirim kann almak: ldrlen birinin cn almak (Gkyay, 2004: 196) 3. varalum (Tezcan-Boeschoten, 2001: 193)

4. derm (Alizade, 2000: D301/6)

dii D14/11 (Dirse an dii ehlin szi-y-ile ulu oy eyledi)

1. da: (zelik, 2005: 9a/11) dahi (zelik, 2005: 60) 2. dii (Gkyay, 2004: 6/12) 3. dii (Tezcan-Boeschoten, 2001: 37) dii ehli: kadn e (Tezcan, 2001: 75)

4. dii (Alizade, 2000: D14/11)

dkmesi D160/6 (Dkmesi byk bizm alarumuz

1. dnmesi (zelik, 2005: 82a/6) 2. dmesi dme: tepe (zelik, 2006: 100)

92 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




olur)

dkme: tepe, knt, zirve? (Ergin, 1997: 95)

3. dkmesi (Gkyay, 2004: 77/20) ykseklik, ycelik? (Gkyay, 2004: 200)

4. degmsi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 117) her biri (Tezcan, 2001: 405)

5. dgmsi (Alizade, 2000: D160/6)

dkense olmaz D37/12 (aya varsam dkense olmaz, aln Ouz begleri bindi) dken-: bitmek tkenmek (Ergin, 1997: 98)

1. dkenesi olmaz (zelik, 2005: 20b/12) bitmez (zelik, 2005: 105)

2. dkense olmaz (Gkyay, 2004: 17/2) tkenecei yok, ard alnmaz, sonu gelmez(Gkyay, 2004: 200) 3. dkens olmaz (Tezcan-Boeschoten, 2001: 51) 4. dkns olmaz (Alizade, 2000: D37/12)

dm D23/12 (ara bar arld, dm yregi oynad) dm: btn, tamam, tam, dm (Ergin, 1997: 98)

1. dom (zelik, 2005: 13b/12) 2. dm Gkyay, 2004: 9/21) dm: yumru, top ey, tam, tamam, btn (Gkyay, 2004: 200) 3. dom (Tezcan-Boeschoten, 2001: 41) dom: sk, metanetli, salam (Tezcan, 2001: 90)

4. dm (Alizade, 2000: D23/12)

drsinmeyen D184/3 (Aa tozlu at yaydan drsinmeyen) drsin-: korkmak, ekinmek (Ergin, 1997: 100)

1. dursnmayan (zelik, 2005: 94a/3) 2. darsnmayan darsn-: rahatsz olmak (zelik, 2006: 116) 3. drsinmeyen (Gkyay, 2004: 89/12) korkmak (Gkyay, 2004: 201) 4. darsmayan (Tezcan-Boeschoten, 2001: 130) dars-: daralmak, sklmak, skmak, bunalmak (Tezcan, 2001: 253) 5. drsinmyn (Alizade, 2000: D184/3)

ddi D41/13 (ki arda oa ddi, ehid old)

1. ddi (zelik, 2005: 22b/13) 2. dd (Gkyay, 2004: 18/31) 3. [anld] ddi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 53) 4. dud tu-: tesadf etmek (Sertkaya, 2004) 5. ddi (Alizade, 2000: D41/13)

ddi D54/6 (Burla atun boyn-y-ile ulan ald ddi) d-: dmek, inmek, girmek (Ergin, 1997: 100)

1. dedi (zelik, 2005: 29a/6) de-: yarmak, yrtmak, izmek (zelik, 2005: 130) 2. dd (Gkyay, 2004: 25/2) 3. ddi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 59) 4. ddi (Alizde: D54/6)

el gtrdiler D75/12 (aln Ouz bigleri el gtrdiler, du ldlar) el kaldrdlar (Ergin, 1997: 127)

1. el gtrdiler (zelik, 2005: 39b/12) 2. le [el] gtrdiler ylece el kaldrdlar (zelik, 2006: 81) 3. el gtrdler (Gkyay, 2004: 34/32) 4. el gtrdiler (Tezcan-Boeschoten, 2001: 71) 5. l gtrdilr (Alizade, 2000: D75/12)

elin D185/2 (alanu elin gzedp bir yumruk eyle urd-kim) elini (Ergin, 1997: 103)

1. aln (zelik, 2005: 94b/2) hilesini (zelik, 2005: 221) 2. alnn (Gkyay, 2004: 89/27) aln (Gkyay, 2004: 162) 3. al[n]n (Tezcan-Boeschoten, 2001: 130) aslann alnn (Tezcan, 2001: 255)

4. aln al: hile, oyun (Sertkaya, 2004) 5. alnn (Alizade, 2000: D185/2)

93 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




eline alup 141/3 (geldgi yol eline alup yortd, dn atd)

1. ine alup (zelik, 2005: 72b/3) 2. eline alup (Gkyay, 2004: 68/3) 3. in alub (Tezcan-Boeschoten, 2001: 106) nne veya alna: nne, karsna (Tezcan, 2001: 220) 4. lin alub (Alizade, 2000: D141/3)

elkl ol D221/5 (Avucna mayan elkl ol) elk: da keisi, karaca (Ergin, 1997: 104)

1. ulul ol (zelik, 2005: 112b/5) 2. elkl-olu (Gkyay, 2004: 108/9) 3. ulul ol (Tezcan-Boeschoten, 2001: 149) ulu: baak sap, ok sap (Tezcan, 2001: 305)

4. lkl ol (Alizade, 2000: D221/5)

engine D184/5 (Ala kpek engine kendzin aladur-m) enk: enik, et yiyen yrtc havyalarn yavrusu (Ergin, 1997: 105)

1. itine (zelik, 2005: 94a/5) 2. enigine (Gkyay, 2004: 89/15) 3. itin (Tezcan-Boeschoten, 2001: 130) 4. en[g]ine (Sertkaya, 2004) 5. itine (Alizade, 2000: D184/5)

erenler D291/1 (an gdgmz big erenler)

1. erenler (zelik, 2005: 147b/1) 2. erenlera a: aha, ite! (zelik, 2005: 137) 3. erenler (Gkyay, 2004: 144/3) 4. erenler (Tezcan-Boeschoten, 2001: 187)

5. erenler (Alizade, 2000: D291/1)

erdil D221/5 (Erdil teke

buynuzndan at yaylu) erdil:? (Ergin, 1997: 106)

1. ardl (zelik, 2005: 112b/5) 2. erdil (Gkyay, 2004: 108/10) 3. erdebil (Tezcan-Boeschoten, 2001: 149)

4. ardl srnn arkasndan giden koyun (Kaalin, 2004) 5. rdil (Alizade, 2000: D221/5)

erilenme D55/7 (Aa aa dir ise saa erilenme aa) erilen-: kayglanmak, zlmek (Ergin, 1997: 107)

1. azlanma (zelik, 2005: 29b/7) 2. arlanma (Gkyay, 2004: 25/28) 3. azlanm (Tezcan-Boeschoten, 2001: 60) azmsama (Tezcan, 2001:134)

4. arlanma arlan-: utanmak (Tekin, 1986) 5. rlnm (Alizade, 2000: D55/7)

esirgemi D133/3 (Babam bu kfirleri esirgemi kibi)

1. esirgemi (zelik, 2005: 68b/3) 2. esritmi esrit-: sarho etmek, sersemletmek (zelik, 2006: 96) 3. esirgemi (Gkyay, 2004: 64/6) < dzeltme esrkmi (Gkyay, 2004: 345) sarho etmek, sersemletmek (Gkyay, 2004: 206) 4. esirgemi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 101) 5. sirgmi (Alizade, 2000: D133/3)

eylendi D50/4 (oban bir aaca ara ara mkem balad, eylendi yoryu virdi) eylen-: kalkmak, hareket etmek (Ergin, 1997: 108)

1. atland (zelik, 2005: 27a/4) 2. atland (Gkyay, 2004: 23/7) 3. atland (Tezcan-Boeschoten, 2001: 57) 4. atland (Sertkaya, 2004) 5. eylendi (Alizade, 2000: 50/4)

fa D6/11 (Minarada balayanda fa grkl) fa: hoca, mezzin (Ergin, 1997: 110)

1. fa (zelik, 2005: 5a/11) 2. fak (Gkyay, 2004: 2/35) din bilgini, eriat bilgilerini bilen, okumu, hoca (Gkyay, 2004: 208) 3. fa (Tezcan-Boeschoten, 2001: 32)

94 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




4. ezan, yksek sesle seslenme (Zahidolu, 2004) 5. f(a) (Sertkaya, 2006a: 113) 6. fqih (Alizade, 2000: D6/11)

gelmegm yo D260/2 (Ouz iline gelmegm yo didi)

1. gelgm yo (zelik, 2005: 132a/2) 2. gelmegm yo (Gkyay, 2004: 127/35) 3. gel[me]gm yo (Tezcan-Boeschoten, 2001: 170) 4. glmgim yox (Alizade, 2000: D260/2)

gerdege D140/2 (Yoryuban oul ulu gerdege kirem dir-idm) gerdek (Ergin, 1997:115)

1. dg[n]e (zelik, 2005: 72a/2) 2. gerdege (Gkyay, 2004: 67/22) 3. gerdeg (Tezcan-Boeschoten, 2001: 105) 4. grdk (Alizade, 2000: D140/2)

getrdm D88/6 (oul arar ne araa idersin, getrdm bu marladuu nesnedr)

1. getr a (zelik, 2005: 46a/6) getir ite (zelik, 2005: 149) 2. (Gkyay, 2004: 39-40) 3. getr (Tezcan-Boeschoten, 2001: 76) 4. gtr (Alizade, 2000: D88/6)

gicelgmz D107/1 (Baumuzdan giceligmz aldu yo)

1. gceligmz (zelik, 2005: 55b/1) 2. geceligmz (Gkyay, 2004: 49/30) 3. legmz (Tezcan-Boeschoten, 2001: 87) leek: tlbet, barts veya keek: barts (Tezcan-Boeschoten, 2001: 181) 4. gecligmiz (Alizade, 2000: D107/1)

gide D247/10 (A tozlu yay gide olan) gide: ksa, ksalm? (Ergin, 1997: 119)

1. gde (zelik, 2005: 125b/10) ede: zayf, adi (zelik, 2005: 265) 2. gide (Gkyay, 2004: 121/13) elimsiz, zayf, cce (Gkyay, 2004: 212)

3. gd(?) (Tezcan-Boeschoten, 2001: 162) 4. gede (kede) (Bagz, 1985) 5. ged (Alizade, 2000: D247/10)

gider-ise D34/1 (A aallu ocalar sen gider-ise)

1. gder; yene (zelik, 2005: 19a/1) 2. giderise (Gkyay, 2004: 14/24) 3. gderis (Tezcan-Boeschoten, 2001: 48) 4. gedrs (Alizade, 2000: D34/1)

gitdkde D5/2 (Gitdkte yir otlalarn geyik bilr.)

1. gtdkde (zelik, 2005: 4b/2) 2. gedkde gedk: yama, oyuntu yer (zelik, 2006: 50) 3. gitdkde (Gkyay, 2004: 2/14) 4. gtdkd (Tezcan-Boeschoten, 2001: 31) gedkte yerine yanl yazlm olabilir (Tezcan, 2001: 48) 5. gedkte gedk: yama (Tulum,2003a) 6. gndegen gnein deidii (Sertkaya, 2006: 90) 7. Getdikd (Alizade, 2000: D5/2)

ggez D5/3 (Ggez yirler emenlerin ulan bilr) yeermi, yeillenmi (Ergin, 1997: 122)

1. geez (zelik, 2005: 4b/3) 2. kelez (zelik, 2007) 3. geez (Gkyay, 173: 2/15) makbul, beenilmi (Gkyay, 2004: 210)

4. kelez(?)(Tezcan-Boeschoten, 2001: 31) kelez yer: kra toprak (Tezcan, 2001: 48)

95 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




5. geez yakn (Tekin, 1986) 6. kelez (?) orak, llk (Tulum,2003a) 7. ggez yeillik, emenlik (Sertkaya, 2006: 93) 8. gez (Alizade, 2000: D5/3) 9. gez suyu az, kuru (Haciyev, 2007: 24)

grr gzm D24/7 (sun benm grr gzm)

1. grr gzm (zelik, 2005: 14a/7) 2. grr gzm (Gkyay, 2004: 9/36) 3. grr gzm (Tezcan-Boeschoten, 2001: 42) 4. kr gzm (Alk, 1999) 5. kor gzm (Alizade, 2000: D24/7)

gz D50/5 (gz ararmam-iken bu aac opar gr)

1. gz (zelik, 2005: 27a/5) 2. gz a gzn ite, aha (zelik, 2006: 75) 3. gz de (Gkyay, 2004: 23/10) 4. gz (Tezcan-Boeschoten, 2001: 52) 5. gz (Alizade, 2000: D50/5)

grleyp D23/3 (Dirse an istedi kim olanunu stine grleyp de-y-idi)

1. gvleyp (zelik, 2005: 13b/3) 2. grleyp (Gkyay, 2004: 9/14) 3. gvleyb (Tezcan-Boeschoten, 2001: 41) gvle-: istekle atlmak (Tezcan, 2001: 86)

4. kvrlib (Alizade, 2000: D23/3)

arana D62/1 ( ol bud arana, uzun baldrlar ince) aran: byk, iri? (Ergin, 1997: 137)

1. znca (zelik, 2005: 33a/1) 2. ranca (Gkyay, 2004: 28/25) 3. zanc (Tezcan-Boeschoten, 2001: 65) zanc: srk gibi (Tezcan, 2001: 143)

4. hezence (Bagz, 1985) 5. xaranca (Alizade, 2000: D62/1)

hava D95/6 (Ala alak hava yirden gelen ar)

1. hova (zelik, 2005: 49b/6) 2. hava (zelik, 2004: 43/6) 3. hova (?) (Tezcan-Boeschoten, 2001: 80) hova: ova(?) (Tezcan, 2001: 170-172)

4. hava (Alizade, 2000: D95/6)

olum D242/3 ( gndr olum yo oul) ol: iyilik, keyif, shhatte bulunma (Ergin, 1997: 140)

1. oluum (zelik, 2005: 123a/3) 2. holuum (Gkyay, 2004: 118/16) 3. olum (Tezcan-Boeschoten, 2001: 159) 4. qoluum (Alizade, 2000: D242/3)

ular D129/11 (Baumda unt ular alar-idm bu gn in)

1. um (zelik, 2005: 66b/11) 2. klar (Gkyay, 2004: 62/20) 3. lar (Tezcan-Boeschoten, 2001: 99) 4. lar[um] (Sertkaya, 2004) 5. iqlar (Alizade, 2000: D129/11)

iin D192/1 (in ara onlu gk demrl alt yz kfir sedi) iin: gizli, gizlice, iten, sakl olarak, belli etmeden (Ergin, 1997: 148)

1. ebin (zelik, 2005: 98a1) 2. ebin[li] (zelik, 2007) 3. iin (Gkyay, 2004: 92/19) gizli, gizlice (Gkyay, 2004: 225) 4. ebin (Tezcan-Boeschoten, 2001: 133) zrh, at zrh, okal (Tezcan, 2001: 407)

5. iycen (Bagz, 1985) 6. iin (Alizade, 2000: D192/1)

96 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




ilard D40/13 (lard syleme mere itm kfir) laf, bo sz (Ergin, 1997: 150)

1. alar syleme (zelik, 2005: 22a/13) 2. alar syleme bararak syleme (zelik, 2006: 71) 3. Herze merze (Gkyay, 2004: 18/14) 4. lr[d] syleme (Tezcan-Boeschoten, 2001: 52) lakrd (Tezcan, 2001: 113)

5. alakr syle- bararak, haykrarak konumak (Sertkaya, 2004) 6. ilaqrd syleme (Alizade, 2000: D40/13) 7. alaqr syleme alaqr-: barmak (Haciyev, 2007: 86)

ileyde D105/1 (leyde dgn var dgne varup tgil) iley: n, kar (Ergin, 1997: 151)

1. ileyde (zelik, 2005: 54b/1) 2. ileyde (Gkyay, 2004: 48/28) 3. ileyd (Tezcan-Boeschoten, 2001: 86) 4. il-[n]de (Sertkaya, 2004) halk nnde (Sertkaya, 2006a: 99) 5. ilynd (Alizade, 2000: D105/1)

incinp D14/3 (incinp ac szler syleme)

1. incinp (zelik, 2005: 9a/3) 2. incinp (Gkyay, 2004: 6/5) 3. incitb (Tezcan-Boeschoten, 2001: 37) incin-: hayal krklna uramak incit-: gcendirmek (Tezcan, 2001: 73-74 4.incinib (Alizade, 2000: D14/3)

iit D234/11 (ara aa aytduuda iit virsn) iit: iitilen ey, ses, cevap (Ergin, 1997: 155)

1. at (zelik, 2005: 119a/11) 2. at (Gkyay, 2004: 114/29) geit, alacak yer (Gkyay, 2004: 167) 3. at (Tezcan-Boeschoten, 2001: 155) 4. iit cevap (Tekin, 1986) 5. iit (Karasoy, Yavuz 2004) 6. at (Alizade, 2000: D234/11)

ivl D153/10 (r ivl ul-ile r criye ol bana evrdi, azad eyledi) iv: ev, ota, adr (Ergin, 1997: 157)

1. ey (zelik, 78b/10) has (zelik, 2005: 201) 2. evli (Gkyay, 2004: 74/22) 3. ey (Tezcan-Boeschoten, 2001: 114) ey ul: has kle (Tezcan, 2001: 233)

4. evli (Alizade, 2000: D153/10)

abile D44/5 (avum abile menm uma yurdum)

1. abla (zelik, 2005: 24a/5) 2. kabile (Gkyay, 2004: 19/31) 3. abla (Tezcan-Boeschoten, 2001: 54) 4. amla

97 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




kfirler D270/4 (aru yaadan firler baurlar)

1. kfirler (zelik, 2005: 137a/4) 2. kfirlera a: aha, ite! (zelik, 2006: 133) 3. kfirler (Gkyay, 2004: 133/9) 4. kfirler (Tezcan-Boeschoten, 2001: 175) 5. kafirlr (Alizade, 2000: D270/4)

auban D175/13 (Gz auban kl alan anu grklsi olur) a-: kakmak, vurmak, dikmek, baa kakmak, yze vurmak (Ergin, 1997: 161)

1. auban (zelik, 2005: 89b/13) 2. kakuban (Gkyay, 2004: 85/13) kak-: atmak, itme, vurmak (Gkyay, 2004: 232) 3. auban (Tezcan-Boeschoten, 2001: 126) 4. au[ru]ban seirterek, szerek (Alk, 1999) 5. qaquban (Alizade, 2000: D175/13)

ala D125/7 (Yarnki gn zaman dnp ben lp sen ala tacum tatum saa virmeyeler)

1. alca a (zelik 2005: 64b/7) kalacak ite, aha (zelik, 2005: 180)

2. kalcak (Gkyay, 2004: 60/24) 3. alca (Tezcan-Boeschoten, 2001: 97) 4. qalcaq (Alizade, 2000: D125/7)

alan D212/3 (Andan alan bigler gridi) al-: kalmak (Ergin, 1997: 161)

1. alan (zelik, 108a/3) dier (zelik, 2005: 233) 2. (Gkyay, 2004: 103) 3. aln (Tezcan-Boeschoten, 2001: 145) 4. qalan (Alizade, 2000: D212/3)

alaba lke D65/8 (Clasun o yigitlere alaba lke virdi)

alaba: ok, pek ok (Ergin, 1997: 163)

lke: lke (Erin 1997: 244)

1. la lke (zelik, 2005: 34b/8) 2. kalaba lke (Gkyay, 2004: 29/33) ok lke, ok yer (Gkyay, 2004: 232)

3. la lk (Tezcan-Boeschoten, 2001: 66) lke: da etei, blge la: da srt, da srtndaki otlak (Tezcan, 2001: 149) 4. qalaba lk (Alizade, 2000: D65/8)

an ural D170/5

1. an ural (zelik, 2005: 87a/5) 2. Kan Tural (Gkyay, 2004: 83/1) 3. an ural (Tezcan-Boeschoten, 2001: 124) < anurl antura: bele sarlan bir tr ilemeli erkek eteklii (Tezcan, 2001: 239) 4. Qantural (Alizade, 2000: D170/5)

apudan D48/10 (semz oyun aru okl sen apudan kfirlere virmedm)

1. apudan (zelik, 2005: 26a/10) 2. kapudan koyunudan (Gkyay, 2004: 22/11) 3. oyunudan (Tezcan-Boeschoten, 2001: 56) 4. qapudan (Alizade, 2000: D48/10)

ara il D212/1 (ara ilde oyunu ykl odu alan old) il: el, memleket, lke (Ergin, 1997: 149)

1. aza[ucun a]aylun (zelik, 2005: 108a/1) 2. kara ill (Gkyay, 2004: 103/23) 3. az[ucun a]aylun (Tezcan-Boeschoten, 2001: 144) 4. ara ayl kara sr, kara koyun srs (Alk, 1999) 5. qara ayllu (Alizade, 2000: D212/1)

98 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




ara o ayru D262/6 (ara o ayru rkdi gider)

1. azaucu ayr (zelik, 2005: 133a/6) 2. karakou aygr (Gkyay, 2004: 129/5) 3. azau ayru (Tezcan-Boeschoten, 2001: 171) 4. qaracuq (Alizade, 2000: D262/6)

aradur D43/9 ( a ayudur, an aradur, alansn yora bilmen Allah yorsun didi.)

1. an aradur (zelik, 2005: 23b/9) 2. kan kadadur (Gkyay, 2004: 19/20) aln yazs, irade, hkm, talihsizlik (Gkyay, 2004: 231) 3. addur (Tezcan-Boeschoten, 2001: 53) ada: ders, hastalk, bela (Tezcan, 2001: 118)

4. qan qaradr (Alizade, 2000: D43/9)

ararup D128/2 (Deiz kibi ararup gelen nedr)

1. yayanup (zelik, 2005: 66a.2) 2. kararub (Gkyay, 2004: 61/23) 3. yayanub (Tezcan-Boeschoten, 2001: 99) 4. qararub (Alizade, 2000: D128/2)

ardauz D232/3 (mdi ardauz yma maa didi)

1. ardal (zelik, 2005: 118a/3) 2. kardauz (Gkyay, 2004: 113/18) 3. ardalar[uz] (Tezcan-Boeschoten, 2001: 114) 4. qardauz (Alizade, 2000: D232/3)

ar begler 192/10 (ar bigler lmedin il boald)

1. azi begler (zelik, 2005: 98a/10) 2. kar begler (Gkyay, 2004: 92/32) 3. azi begler (Tezcan-Boeschoten, 2001: 114) gazi beyler (Tezcan, 2001: 266)

4. qar bglr (Alizade, 2000: D192/10)

arm D3/11 (ara polad z lc almayna arm dnmez) arm: hasm (Ergin, 1997: 171)

1. r1m (zelik, 2005: 3b/11)

2. krm (Gkyay, 2004: 1/28)

3. r1m (Tezcan-Boeschoten, 2001: 30)

4. r1m (Sertkaya, 2006a: 76)

5. qrm (Alizade, 2000: D3/11)

armanup D115/8 (armanup drt yanua badu-m z) arman-: kvranmak, aranmak, tutunmak (Ergin, 1997: 172)

1. armanp(?) (zelik, 2005: 59b/8) 2. armalanup armalan-: bir eyi byk bir aba ile aramak (zelik, 2006: 92)

3. karmanup (Gkyay, 2004: 54/22) aranmak, kvranmak (Gkyay, 2004: 240)

4. aranub(?) (Tezcan-Boeschoten, 2001: 91) evresine bakmak, baknmak, dikkatle bakma (Tezcan, 2001: 200) 5. qarlatb (Alizade, 2000: D115/8)

arma ge D46/2 (arma ge semzin alup utan) arma: kark (Ergin, 1997: 172)

ge: iki yana girmi koyun (Ergin, 1997: 241)

1. armayu []ge (zelik, 2005: 25a/2) karmayu: kavrayarak (zelik, 2005: 118) 2. karmayuge (Gkyay, 2004: 20/28) kavraynca, penesini atnca, yakalaynca (Gkyay, 2004: 240) 3. arm [la]yu []ge (Tezcan-Boeschoten, 2001: 55) armla-: urasndan burasndan kavramak, avuta skmak, avulamak (Tezcan, 2001: 126)

4. qarma-bkc (Alizade, 2000: D46/2)

99 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




atr D174/8 (Altun aa-m ister, atr biserek-mi ister?)

1. atar [atar] (zelik, 2005: 89a/8) 2. katr (Gkyay, 2004: 84/24) 3. atar [atar] (Tezcan, 2001: 125) katar katar (Tezcan, 2001: 243) 4. qatr (Alizade, 2000: D174/8)

avunum viregm dvlegm D12/11 avun: kavun virek: kavun

dvlek: ham kavun, kelek (Ergin, 1997: 101, 175, 314)

1. adunum, z1regm, dlegm (zelik, 2005: 8a/11)

2. adunum, vregm dlegm verek dlek: dourgan (zelik, 2009b) 3. kadunum, veregm, dlgm (Gkyay, 2004: 5/17) 4. adunum, zrgm, dlegm (Tezcan-Boeschoten, 2001: 36) zrg: anlayl, hnerli, akll dlek: temkinli zrgm kelimesi diregm olarak da okunabilir (Tezcan, 2001: 71) 5. adunum, diregm, dlgm kadnm, direim, gcm kuvvetim (Tekin, 1986)

6. qavunum, vergim, dlgm (Alizade, 2000: D12/11)

aymayna D3/10 (zaua aymayna yol alnmaz) ay-: kaymak (Ergin, 1997: 175)

1. binmeyince (zelik, 2005: 3b/10) 2. ymaynca y-: acmamak, esirgememek (zelik, 2006: 40) 3. kymaynca (Gkyay, 2004: 1/26) 4. binmeyinc (Tezcan-Boeschoten, 2001: 30) 5. binmeyince (Tekin, 1986)

6. binmeyince (Bagz, 1960) 7. binmeyince (Tulum, 2003a)

8. minmeyince (Sertkaya, 2006: 70)

9. qymaynca (Alizade, 2000: D3/10)

az alaca D280/10 (az alaca yundu ururmaya) az: kaz (Ergin, 1997: 177) alaca: alaca bulaca, kark renk (Ergin, 1997: 11)

1. taz alaca (zelik, 2005: 142a/10) kafirleri aalamak iin kullanlan sz (zelik, 2005: 289) 2. kaz-alaca (Gkyay, 2004: 138/24) kaz alaca yund: (Gkyay, 2004: 243)

3. alac (Tezcan-Boeschoten, 2001: 181) 4. qaz alaca (Alzade: D280/10)

keedi-mi D239/5 (avumlu avm-y-ile keedi-mi) kee-: danmak, mzakere etmek, istiare etmek (Ergin, 1997: 200)

1. kegitimi (zelik, 2005: 121b/5) 2. keedimi (Gkyay, 2004: 116/34) kine-: danmak, akl sormak, istiare etmek (Gkyay, 2004: 249) 3. kegidimi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 181) kegi-: birbirine sert szler sylemek, karlkl svmek (Tezcan, 2001: 414) 4. kakt m (Bagz, 1985) 5. gndimi (Alizade, 2000: D239/5)

keser gnde ser eme D208/5-6 (Keser gnde ser eme ygrk ya)

1. Segirddginde srmese (zelik, 2005: 106a/5-6) 2. keser gnde sereme (Gkyay, 2004: 101/16) 3. segirdgin srmese (Tezcan, 2001: 142) kotuunda srmese (Tezcan, 2001: 288)

4. ksr gnd srem (Alizade, 2000: D208/5-6)

latmam D187/1 (ara bua geldginde latmam) lat-: ekinmek, aldr etmek, umursamak, omuz

silkmek, kprdatmak?

1. talanmam (zelik, 2005: 95b/1) 2. klatmam (Gkyay, 2004: 90/21) klat-: zrhlar birbirine arparak ses karmak? (Gkyay, 2004: 245) 3. talanmam (Tezcan-Boeschoten, 2001: 131) talan-: uramak (Tezcan, 2001: 257)

4. qlatmam (Alizade, 2000: D187/1)

100 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




(Ergin, 1997: 180)

ran D184/5 (Canavarlar serveri aan alan ran)

1.[]r[l]an (zelik, 2005: 94a/5) denilen/arlan (zelik, 2005: 219-220)

2. kran (Gkyay, 2004: 89/14) 3. ran (Tezcan-Boeschoten, 2001: 130) 4. qran (Alizade, 2000: D184/5)

r big zna D52/2 (ara avurma pirp r bir zna ilet)

1. r bir za (zelik, 2005: 28a/2) 2. krk beg kzna (Gkyay, 2004: 23/35) 3. r beg zn (Tezcan-Boeschoten, 2001: 58) 4. qrq beg qzna (Alizade, 2000: D52/2)

zaua D3/10 (zagua aymayna yol alnmaz) zau: kzak (Ergin, 1997: 185)

1. azaua (zelik, 2005: 3b/10) azau: hara, at iftlii, at srs, kazlk at (zelik, 2005: 38) 2. karagoa (Gkyay, 2004: 1/26) karago: at, yrk at, at srs, tavla (Gkyay, 2004: 236) 3. azaua (Tezcan-Boeschoten, 2001: 30) azau: at, ehliletirilmi, bakml at (Tezcan, 2001: 412) 4. karaguca karanlka, karanlk iken (Bagz, 1960) 5. azauc yerinde duramayan, stne kimseyi bindirmeyen at (Tulum, 2003a)

6. azau (Sertkaya, 2006: 70) 7. qarauca (Alizade, 2000: D3/10)

kidgi D44/13 (our atn keledi, kfir kidgi yola ddi gitdi) ki-: gemek (Ergin, 1997: 202)

1. gegi (zelik, 2005: 24b/6) gek: urak yer (zelik, 2005: 115) 2. gedg (Gkyay, 2004: 20/3) gemek: geip gitmek, balamak, vazgemek (Gkyay, 2004: 209) 3. gdgi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 54) 4. kedigi (Alizade, 2000: D44/13)

kid D186/11 (ara bura geldginde ne kid) ki-: gemek (Ergin, 1997: 202)

1. gce[l]d (zelik, 2005: 95a/11) 2. ged (Gkyay, 2004: 90/16) 3. gice[l]d (Tezcan-Boeschoten, 2001: 131) gicel-: sersemlemek (Tezcan, 2001)

4. ki[ik]dn geciktin (Sertkaya, 2004) 5. kedi (Alizade, 2000: D186/11)

kier D82/6, 84/5 (bir kii balu kier ayr bir tol balu or ayr)

1. keher ayr (zelik, 2005: 43a/6) 2. Geer Aygr (Gkyay, 2004: 37/18) 3. keher ayr (Tezcan-Boeschoten, 2001: 74) keher: kahveengi (Tezcan, 2001: 164)

4. ker (Alizade, 2000: D82/6)

opard D273/13 (Gerindi,

bu elindeki uranlar hep opard)

1. rd (zelik, 2005: 138b/13) 2. krd (Gkyay, 2004: 135/2) 3. rd (Tezcan-Boeschoten, 2001: 177) 4. qrd (Alizade, 2000: D273/13)

101 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




oymaz D9/10 (bi syler-ise birisini koymaz) oy-: brakmak, sokmak, tkmak (Ergin, 1997: 192)

1. uymaz (zelik, 2005: 6b/10) 2. tutmaz (Gkyay, 2004: 3/36) 3. uymaz (Tezcan-Boeschoten, 2001: 34) 4. tuymaz (Sertkaya, 2006a: 144)

5. quymaz (Alizade, 2000: D9/10)

oyulan D11/6 (Big yigitler clasunlar birbirine oyulan ada) oyl-: koyulmak, baskn yapmak, hcum etmek, zerine saldrmak (Ergin, 1997: 192)

1. uyulan (zelik, 2005: 7b/6) 2. koyulan (Gkyay, 2004: 4/23) 3. uyulan (Tezcan-Boeschoten, 2001: 35) uyl-: katlmak, karmak, dklmek, akn etmek (Tezcan, 2001: 69) 4. qoyulan (Alizade, 2000: D11/6)

kpekilem D46/8 (azan ara kpekilem aberledi) ilem: ile (Ergin, 1997: 151)

1. kpegilem (zelik, 2005: 25a/8) kpek+ile+me: kpekle de (zelik, 2005: 120) 2. kpekle (Gkyay, 2004: 21/3) 3. kpegil (Tezcan-Boeschoten, 2001: 55) 4. kpklm (Alizade, 2000: D46/8)

kpini D265/8 (depegen kpini ssegen yrtar) kp: ikin, ime, ikinlik (Ergin, 1997: 206)

1. gtini (zelik, 2005: 134b/8) 2. gtn (Gkyay, 2004: 130/17) 3. gtini (Tezcan-Boeschoten, 2001: 172) gtn (Tezcan, 2001: 346) 4. gnn (Bagz, 1985) 5. gtini (Tekin, 1986) 6. kbini (Alizade, 2000: D265/8)

uma D44/6 (avum abile menm uma yurdum) uma: ortak (Ergin, 1997: 194)

1. ona[r](?) (zelik, 2005: 24a/6) 2. kama (Gkyay, 2004: 19/31) ucuzluk, bolluk (?) (Gkyay, 2004: 233)

3. ona[r] (Tezcan-Boeschoten, 2001: 54) onar yurd: konaklanan yurt (Tezcan, 2001: 121)

4. kuma ortak (Tekin, 1986) 5. quma (Alizade, 2000: D44/6)

uu ala ann D121/3 (uu ala ann, umau arusn, zu gkegini)

1. uu alaann (zelik, 2005: 62b/3) 2. kuu ala kann (Gkyay, 2004: 57/27) 3. uu alann (Tezcan-Boeschoten, 2001: 95) kuun alc olann, avn kynandan karmayan (Tezcan, 2001: 201) 4. kuu alaann alaan: yrtc, alc (Alk, 1999) 5. kuun alagann (alagan kuu) (Bagz, 1985)

klek D7/13 (elin yzin yumadn ouz bazlama ilen bir klek yourd gzler) tahta bakra, tahta kova (Ergin, 1997: 208)

1. klek (zelik, 2005: 5b/13) 2. kvlek (Gkyay, 2004: 3/13) st samak, ya basmak iin aatan kova (Gkyay, 2004: 256) 3. gvlek ((Tezcan-Boeschoten, 2001: 33) 4. kvlek tahta kova (Sertkaya, 2006a: 134) 5. kvlk (Alizade, 2000: D7/13)

kydi pidi D6/6-7 (Ol uran yazd dzdi ulemlar grenine kydi pidi) ky-: beklemek, intizar

1. gydi bad (zelik, 2005: 5a/6-7) 2. kyd, biti (Gkyay, 2004: 2/31) kymek: yanmak, sabrszlanmak, gzlemek (Gkyay, 2004: 252) 3. gydi bad (Tezcan-Boeschoten, 2001: 32) beklemek (Tezcan, 2001: 52)

102 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




etmek, gzlemek (Ergin, 1996: 208)

--

4. kydi bad bekledi, korudu (Tekin, 1986) 5. kydi bidi (

103 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




9. kzidir (Alizade, 2000: D4/1) 10. kridr uursuz, fersiz, yaramaz (Haciyev, 2007: 15-16)

odlu onu D9/5 (te yazdan yabandan bir odlu onu gelse) udlu: mahup, utanga, hayl (Ergin, 1997: 300)

1. udlu onu (zelik, 2005: 6b/5) deerli, erefli (zelik, 2005: 53) 2. udlu konuk (Gkyay, 2004: 3/31) mahcup, utanga, edepli (Gkyay, 2004: 296)

3. udlu onu (Tezcan-Boeschoten, 2001: 33) 4. udlu konuk zenle arlanmas gereken konuk (Bagz, 1960) 5. udlu qonuq (Alizade, 2000: D9/5)

oul D53/3 (Sen etden oul yiyryin-mi, yosa as dinl kfir degine gireyin-mi)

1. oul (zelik, 2005: 28b/3) 2. oula oul ite! (zelik, 2006: 76) 3. oul (Gkyay, 2004: 24/23) 4. oul (Tezcan-Boeschoten, 2001: 59) 5. oul (Alizade, 2000: D53/3)

ol kii D2/2 (Ouzu ol kii tamam biliisi-y-idi) ol: o (Ergin, 1997: 231)

1. evvel gii (zelik, 2005: 3a/2) 2. ol kii (Gkyay, 2004: 1/3) 3. ol kii (Tezcan-Boeschoten, 2001: 29) 4. evvel kii (Sertkaya, 2004) 5. ol kii (Alizade, 2000: D2/2) 6. ol kii (Haciyev, 2007)

ol begler D96/4 (Ol bigler a ard ara geydi sen-in Bams) ol: o (Ergin, 1997: 231)

1. ol begler (zelik, 2005: 50a/4) 2. ol begler (Gkyay, 2004: 43/33) 3. ul[u] begler (Tezcan-Boeschoten, 2001: 80)

4. ol beglr (Alizade, 2000: D96/4)

ola D222/13 D223/7 (O alm ydurd ola arda)

1. ula (zelik, 2005: 113a/13) 2. ola (Gkyay, 2004: 108/31) 3. ol (Tezcan-Boeschoten, 2001: 80) 4. ola (Alizade, 2000: D222/13)

olmaz m D54/11-12-13 (Bir ulun olmaz-m olur)

1. olmazm (zelik, 2005: 29a/11-12-13) 2. olmaz m (Gkyay, 2004: 25/14) 3. olmazm (Tezcan-Boeschoten, 2001: 60) 4. lmez mi (Ata 2004) 5. olmazm (Alizade, 2000: D54/11)

oldun D73/6 (Pay Pren ol oldun bilemediler)

1. oldun (zelik, 2005: 38b/6) 2. olupduun (Gkyay, 2004: 33/25) 3. ol[-]dun (Tezcan-Boeschoten, 2001: 70) o olduunu (Tezcan, 2001: 157)

on igie D27/5 (On igie sg ren olm yur a) igi: i? (Ergin, 1997: 149)

1. on ikice (zelik, 2005: 15b/5) on ikicik (zelik, 2005: 96) 2. on ikince on iki ince (zelik, 2006: 68) 3. on iki ince (Gkyay, 2004: 11/5) 4. on ikic (Tezcan-Boeschoten, 2001: 43) 5. on ikice on iki kadar (Tekin, 1986) 6. ol ikic (Alizade, 2000: D27/5) 7. on ikic (Haciyev, 2007: 58-59)

ordu D217/8 (El-l ordu bunu undan at incindiler)

ordu: beyliin halk, lkesi (Ergin, 1997: 237)

1. uzad (zelik, 2005: 110b/8) uzun zaman (zelik, 2005: 236) 2. ordu (Gkyay, 2004: 106/28) hkmdarn yurdu ve dura (Gkyay, 2004: 266) 3. ord (Tezcan-Boeschoten, 2001: 147) 4. ord (Alizade, 2000: D217/8)

104 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




ginenleri D280/5 (ginenleri o grmedm) gin-:vnmek (Ergin, 1997: 239)

1. gnenleri (zelik, 2005: 142a/5) 2. gnen [eren]leri (zelik, 2006: 135) 3. gnen erenleri (Gkyay, 2004: 136/26) 4. gnen erenleri (Tezcan-Boeschoten, 2001: 179) 5. gnnleri (Alizade, 2000: D280/5)

kz D113/4 (kz ardnda arvanlar saa baar)

1. vz (zelik, 2005: 58b/4) 2. kz (Gkyay, 2004: 52/29) 3. vz (Tezcan-Boeschoten, 2001: 90) 4. eviiz (Alizade, 2000: D113/4)

ldrp D289/1 (ki arda bebegin ldrp elil gezen)

1. aldurup (zelik, 2005: 146b/1) 2. ldrp (Gkyay, 2004: 143/6) 3. aldurup (Tezcan-Boeschoten, 2001: 186) aldur-: dmana kaptrmak (Tezcan, 2001: 371)

4. ldrb (Alizade, 2000: D289/1)

ren olm D27/5 ((On igie sg ren olm yur a) ren: viran, harap (Ergin, 1997: 246)

1. zen olm (zelik, 2005: 15b/5) 2. zn alm (Gkyay, 2004: 11/5) 3. zen olm (Tezcan-Boeschoten, 2001: 43) 4. ren olm (Tekin, 1986) 5. uzun (Alizade, 2000: D27/5)

6. rn olm dalm (Haciyev, 2007: 60)

r urd D240/13 (Begil r urd, alad) r ur-: kalkmak, ayaa kalkmak (Ergin, 1997: 245)

1. ourd (zelik, 2005: 122a/13) 2. aru urd aru ur-: bitkin dmek (zelik, 2007) 3. uru-durdu (Gkyay, 2004: 117/30) < dzeltme r-durdu (Gkyay, 2004: 350) ayaa kalkmak, dikilmek, davranmak (Gkyay, 2004: 268) 4. r urd (Tezcan-Boeschoten, 2001: 158) 5. aru durd (Alizade, 2000: D240/13)

te D9/4 (te yazdan yabandan bir odlu onu gelse)

1. vine (zelik, 2005: 6b/4) 2. evine (Gkyay, 2004: 3/30) 3. vin (Tezcan-Boeschoten, 2001: 33) 4. evine (Sertkaya, 2006a: 145)

5. te (Alizade, 2000: D9/4)

yledene D8/9 (yledene gezdi, yleden sora ivine geldi)

leye kadar (Ergin, 1997: 246)

1. yledence (zelik, 2005: 6a/9) yle degince (zelik, 2005: 50) 2. yle dence

105 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




pusm D244/7 (Alaca atlu kli Melik at pusm) (Pusuya yatmak)

Ergin, 1997: 251)

1. pum (zelik 2005: 124a/7) 2. pusm (Gkyay 2004: 119/22) kzmak, surat asmak (Gkyay 2004: 271)

3. pum (Tezcan-Boeschoten, 2001: 160) pu-: fkelenmek, kzmak (Tezcan, 2001: 333)

4. pusm (Alizade, 2000: D244/7)

predr D89/3 (Predr uya ad gitdi) pre: pire (Ergin, 1997: 251)

1. bredr (zelik, 2005: 46b/3) 2. breler (Gkyay, 2004: 40/16) < dzeltme bredr (Gkyay, 2004: 343)

3. rler (Tezcan-Boeschoten, 2001: 77) 4. brdir (Alizade, 2000: D89/3)

aurdum D24/13 (Depe gibi et ydum, gl gibi mz saurdum) aur-: sadrmak (Ergin, 1997: 255)

1. aurdum (zelik, 2005: 14a/13)) 2. sardum (Gkyay, 2004: 10/6) 3. a[d]urdum (Tezcan-Boeschoten, 2001: 42) 4. sardm (Alizade, 2000: D24/13)

alayanda D56/5 (ara diy alayanda yoldauma yazu)

1. layanda (zelik, 2005: 30a/5) 2. sklayanda (Gkyay, 2004: 26/11) 3. layanda (Tezcan-Boeschoten, 2001: 180) aladnda (Tezcan, 2001: 135)

4. saqlayanda (Alizade, 2000: D56/5)

ancdanu bigleri D279/4 (Altun au oynar ancdanu bigleri) ancda: Sancda (yer ad) (Ergin, 1997: 258)

1. ancdanu begleri (zelik, 2005: 141b/4) 2. Sancdanu begleri (Gkyay, 2004: 137/25) yer ad (Gkyay, 2004: 337)

3. ancdanu begleri (Tezcan-Boeschoten, 2001: 180) 4. sncd ann begleri sncd: puta tapan, putperest (Zahidolu, 2001) 5. Sancdan Daistanda bir yer (Krzolu, 2000: 106) 6. Sancdan (Alizade, 2000: D279/4)

segirdeyin D129/5 (A meydanda segirdeyin sen in) segirt-: seirtmek, komak, koturmak (Ergin, 1997: 262)

1. segirdeyim (zelik, 2005: 66b/5) 2. segirdeyim (Gkyay, 2004: 62/10) 3. segirdyin (Tezcan-Boeschoten, 2001: 99) 4. sgirdrin (Alizade, 2000: D129/5)

nd D222/2 (meydan yzinde ardau yan Selk di nd can virdi) t-: patlamak (Ergin, 1997:267)

1. nd (zelik, 2005: 113a/2) 2. yarld (Gkyay, 2004: 107/13) 3. yarld (Tezcan-Boeschoten, 2001: 148) 4. std st-: patlamak (Bagz, 1960) 5. snd (Alizade, 2000: D222/2)

sra vard gyz D89/13 (bugn ben geydm yarn nayibm geysn, r gne

1. ra var, di geyz (zelik, 2005: 46b/13) 2. sravard (Gkyay, 2004: 40/29) sra ile nbetlee, bir srada, bir biri ardnca (Gkyay, 2004: 280)

106 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




degin ra vard geyz, andan sora bir dervie virelm didi)

3. ra var, di geyz (Tezcan-Boeschoten, 2001: 77) di geyz: haydi giyinin (Tezcan, 2001: 167) 4. sravard geygz (Alizade, 2000: D89/13)

olmasa-y-idi D106/7-8 (unt unt bilekler olmasa-y-idi) ol-: solmak (Ergin, 1997: 269)

1. olmasayd (zelik, 2005: 55a/7-8) 2. ovul-masayd ovul-: kurumak, zayflamak (zelik, 2006: 91) 3. sovulmasayd (Gkyay, 2004: 49/19) sovulmak: dermansz dmek, gcn kaybetmek (Gkyay, 2004: 282) 4. olmasayd (Tezcan-Boeschoten, 2001: 99) 5. solmasayd (Alizade, 2000: D106/7)

oylad D126/8 ( yz muraa onlu yigit oylad)

1. aylad (zelik, 2005: 65a/8) 2. soylad (Gkyay, 2004: 61/4) 3. aylad (Tezcan-Boeschoten, 2001: 98) ayla-: semek, ayrmak (Tezcan, 2001: 205)

4. soylad (Alizade, 2000: D126/8)

skemez D175/11 (Ala ylan skemez anu orman olur) sk-: skmek, skp yol amak (Ergin, 1997: 272)

1. semez (zelik, 2005: 89b/11) s-: uzanmak, gemek (zelik, 2005: 211)

2. skemez (Gkyay, 2004: 85/9) koparmak, yol amak (Gkyay, 2004: 282)

3. skmez (Tezcan-Boeschoten, 2001: 99) 4. skmez (Alizade, 2000: D175/11)

sndi D227/10 (Bir o yirinden ald, gerinip sndi)

1. sndi (zelik, 2005: 115b/10) 2. snd (Gkyay, 2004: 111/3) 3. sndi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 152) sn-: gerinmek (Tezcan, 2001: 312)

4. sndi (Alizade, 2000: D227/10)

svri D129/5 (Ala evren svri cdam alar-idm bu gn in) sivri (Ergin, 1997: 276)

1. sur (zelik, 2005: 66b/5) 2. sivri (Gkyay, 2004: 62/11) 3. sur (Tezcan-Boeschoten, 2001: 99) sar, kam sars (Tezcan, 2001: 209)

4. sr (Alizade, 2000: D129/5)

aana D279/13 (aana imrendgm sen zu gelin) akak (Ergin, 1997: 277)

1. an (zelik, 2005: 141b/13) 2. akakna (Gkyay, 2004: 138/4) 3. an (Tezcan-Boeschoten, 2001: 181) diilik organna ehvetlendiim (Tezcan, 2001: 362) 4. qaqna (Alizade, 2000: D279/13)

irgven D255/1 (Andan irgven undan Gke Deize degin il arpd) irgven (yer ad) (Ergin, 1997: 279)

1. ergz(?) (zelik, 2005: 129b/1) 2. rgn (Gkyay, 2004: 125/19) reg-El, (yer ad) (Gkyay, 2004: 337)

3. ergz(?) (Tezcan-Boeschoten, 2001: 167) 4. irgz/ergz Srderya (Zahidolu, 2000) 5. regn (Gme, 2009) 6. rokovan (Krzolu, 2000: 110) 7. irkz (Alizade, 2000: D255/1)

orayan D269/2 (ulaumda orayan nayibm misin) ora-: oruldamak,

1. sr syler (zelik, 2005: 136b/2) 2. arayan (Gkyay, 2004: 132/19) aramak: ? (Gkyay, 2004: 286) 3. sr syler (Tezcan-Boeschoten, 2001: 174) 4. ryan (Alizade, 2000: D269/2)

107 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




anamak, konumak? (Ergin, 1997: 280)

ar yolda D133/6 (anasn kim ar yolda olu ddi)

1. taz yrlere (zelik, 2005: 68b/6) 2. dar yerlere (Gkyay, 2004: 64/9) 3. az yrler (Tezcan-Boeschoten, 2001: 102) aasz yerlere (Tezcan, 2001: 213)

4. dar yolda (Alizade, 2000: D133/6)

aral boald D180/3 (z kkden baar-idi, aral boald, kedisi mavlad) beli gelmek, inzal vuku bolmak, gevemek, boalmak (Ergin, 1997: 285)

1. aral boald (zelik, 2005: 92a/4) dizlerinin ba zlmek, kendinden gemek (zelik, 2005: 214) 2. tarakl boald (Gkyay, 2004: 87/20) beli gelmek, inzal vuku bulmak (Gkyay, 2004: 80) 3. ar [azndan] ll (Tezcan-Boeschoten, 2001: 128) dar azndan aznn suyu akt (Tezcan, 2001: 246) 4. arl boald dl yata boald (Sertkaya, 2006b) 5. daraql boald (Alizade, 2000: D180/3)

artup D197/5 (Bir arafna da kend girdi, l artup yord) art-: ekmek (Ergin, 1997: 285)

1. artup (zelik, 2005: 100b/5) 2. tartup (Gkyay, 2004: 95/4) tartmak: ekmek (Gkyay, 2004: 290) 3. utub (Tezcan-Boeschoten, 2001: 136) 4. dartub (Alizade, 2000: D197/5)

Tekine tine D101/13 ( aa varmasun tekine tine varsun didiler)

tek: tek, e, emsal (Ergin, 1997: 288)

t: denk, e, emsal (Ergin, 1997: 299)

1. teine tuna (zelik, 2005: 52b/13) te tu: e, denk (zelik, 2005: 157)

2. Tekin,e tne (Gkyay, 2004: 46/25) tek t: arkada, akran, birbirine denk olan (Gkyay, 2004: 291) 3. tein tun (Tezcan-Boeschoten, 2001: 83) 4. teine tuna yat (Tekin, 1986) 5. tkine-tuna (Alizade, 2000: D101/13)

terkii ba D189/8 (Anlaru terkii ba, zengsi ay zilr, dikmege gerek olur didi)

terke: ok kuburu, sadak, okluk (Erin 1997: 288)

1. terkisi ba (zelik, 2005: 96b/8) 2. terkei ba (zelik, 2009b) 3. tirkei ba (Gkyay, 2004: 91/24) ok kuburu, sadak (Gkyay, 2004: 293)

4. terkisi ba (Tezcan-Boeschoten, 2001: 132) terki ba: eyerin arkasnda iki yana sarkan, hafif eylerin baland kay (Tezcan, 2001: 263)

5. tirki ba (Alizade, 2000: D189/8)

tike utup D148/12 (Tike utup yzme bal yigit) tike ut-: ban kaldrmak, gzn dikmek (Ergin, 1997: 289)

1. tike utup (zelik, 2005: 76a/12) 2. tige tutup (Gkyay, 2004: 72/8) ban kaldrmak, gzlerini amak, gzlerini dikmek? (Gkyay, 2004: 293) 3. tik utub (Tezcan-Boeschoten, 2001: 111) 4. nigeh tutup koruyup gzetmek, muhafaza etmek (Ata 2004) 5. tky tutup (Alizade, 2000: D148/12)

108 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




oann D49/3 (Yeiden oann ldreyin) o-: domak (Ergin, 1997: 289)

1. yei-den oann (zelik, 2005: 26b/3) 3. doann (Gkyay, 2004: 22/22) 3. yei-den oann (Tezcan-Boeschoten, 2001: 57) 4. yeiden toayn yeniden doaym, canlanaym (Alk, 1999) 5. yeniden toann kolundaki ahinini (Hseynova, 2009) 6. toann (Alizade, 2000: D49/3)

olduran opdur D7/6 oldur-: doldurmak (Ergin, 1997: 291)

top: top (Ergin, 1997: 292)

1. olduran obdur (zelik, 2005: 5b/6) 2. dolduran topdur (Gkyay, 2004: 3/7) 3. olduran odur (Tezcan-Boeschoten, 2001: 32) 4. tulduran topdur tuldur-: vurmak, arpmak. tulduran top: vurulan, oradan oraya yuvarlanan top (Tekin, 1986) 5. tolduran tobdur yata, dei dolduran (Sertkaya, 2006a: 123) 6. dolduran topdur (Alizade, 2000: D7/6)

7. tolduran toydur datan halk, tayfa (Haciyev, 2007: 50)

olma biiklerde D165/1

(olma biiklerde beledgm oul) olma: dolma, dolama, evre, beik dolamas (Ergin, 1997: 291)

1. olama biklerde (zelik, 2005: 84b/3) 2. dolama beiklerde (Gkyay, 2004: 79/37) dolama: eteklik, nlk, ba rts (Gkyay, 2004: 198) 3. olam biklerd (Tezcan-Boeschoten, 2001: 120) 4. olamas (Tekin, 1986) 5. dolma beiklrd (Alizade, 2000: D165/1) 6. tolma brl, etraf bal, tutulu (Haciyev, 2007: 99)

olamaz D112/7 (azan Bigden maa buyru old, maa kimse olamaz) ola-: dolamak, karmak, ilimek (Ergin, 1997: 291)

1. olamaz (zelik, 2005: 58a/7) iliemez, karamaz (zelik, 2005: 168)

2. dolamaz (Gkyay, 2004: 52/17) engel olmak, karmak, mdahale etmek (Gkyay, 2004: 198) 3. olamaz (Tezcan-Boeschoten, 2001: 89) 4. dolamaz (Alizade, 2000: D112/7)

olam D44/4 (Grdi-kim uarda uzun alm, taz olam yurtda alm)

1. olm (zelik, 2005: 24a/4) 2. dolam (Gkyay, 2004: 19/28) 3. olm (Tezcan-Boeschoten, 2001: 54) ol-: dolumak (Tezcan, 2001: 119)

4. dolam (Alizade, 2000: D44/4)

uladaym D138/10 (amn aan ygrk udan bir oul uurdu-ise digil maa amarlarn uladaym) tulat-: kapattrmak, tkatmak (Ergin, 1997: 294)

1. uladayn (zelik, 2005: 71a/10) 2. souldayn (Gkyay, 2004: 66/25) suyu kurutmak, topraa suyu ektirmek (Gkyay, 2004: 281) < dzeltme tuladayn (Gkyay, 2004: 345)

3. oldym (Tezcan-Boeschoten, 2001: 104) suyu ekilmek, kayna kaybolmak veya kurumak (Tezcan, 2001: 217) 4. tuladaym (Alizade, 2000: D138/10) 5. tuladaym tulat-: ayn, suyun karsna bent, set ekmek (Haciyev, 2007: 150)

tu yz kerre D264/10 (Tu

yz kerre, altm kii bir olan uyamaduuz didi)

1. tu yz kerre (zelik, 2005: 134a/10) 2. t yzze (Gkyay, 2004: 130/4) 3. tu yzz (Tezcan-Boeschoten, 2001: 172) 4. tu yzz (Alizade, 2000: D264/10)

109 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




ul ulara girdgm ularar / Duarluy oduum ya yurd / Elmde l kilm ayr mal / Ayr virp alduum a tozlu at yayum D109/2-4

tul? / tular? tularar? (Ergin, 1997: 294)

duarlu? (Ergin, 1997: 97) ki: ok kuburu, tirke, sadak, samur (?) (Ergin, 1997: 205)

1. ul ulara girdgm uladar / Duarly oduum ya yurd / Elmde l kelm ayr mal / Ayr vrp alduum [a] tolu at yayum (zelik, 2005: 56b/2-3) Duarl: Akkoyunlularn birboyu(?) (zelik, 2005: 163) 2. ul ulada girdgm, ulad[a] eri duarly oduum ya yurd uzun zaman zindana girdiim, zindanda savalar sayarak braktm dman yurdu (zelik, 2009a) 3. Tul tulara gerdgm / Tuladar duharly koduum / Ya yurdu elimde kl kilm aygr mal / Aygr verp alduum a tozlu kat yayum (Gkyay, 2004: 50/26-27) duharlamak (?) (Gkyay, 2004: 163) tul, tuladara, tulara (?)(Gkyay, 2004: 291) 4. ul ulaz (?) girdigm ouz dam / Duar (?) gibi (?) oduum ya yurd / Elmde fil dilm / Arma ayr vrb aldum / [A] tozlu at yayum (Tezcan-Boeschoten, 2001: 88)

yasl ve perian durumda girdiim domuz dam / Elimde fildilim / Sak kan aygr verip aldm (Tezcan, 2001: 183-186) 5. tul tul ere g(e)rdgm / tul er eri kovdugum / ya yurd ilmde / ayr mal kl kelm / aygr virp aldugum / ag tozlu kat yayum (Benim) Taraf taraf ere gerdiim / (kar) taraftaki er(kek) eri takip ettiim / (Dua - Doa er gibi takip ettiim) / dman yurdu hlini alan lkemde / aygr kllarndan yaplm kl okluum / aygr verip aldm / ak tozlu sert yaym (Sertkaya, 1985) 6. ul ulara girdm ulaz evi / Duarlay oduum ya yurdu Yasl (ve) aciz girdiim acizler evi / aalayarak baktm dman yurdu (Ata 2004) 7. Tol tolada girdgm tola deri / Doarlay oduum ya yurd uval (gibi) dolatarak iine girdiim ham deri / htiyarlayp kaldm dman yurdu (Tekin, 1986) 8. tovl tolada gerdgm / tola deri [qatu yayum] / douzlay[uban] [veya dourlayuban] qoduum / ba[n] yord [qat yayum] aygr mal ql [tir]kelm / elmde[sn] [qat yayum] / aygr virb[en] alduum / a[a] tozlu qat yayum (Yldrm, 2001) 9. Tol-tolara girdigim / Tolar ri, doxarly qodm / Ya yord lmd ql kilim ayr mal/ Ayr verb aldum a tozlu qat yaym (Alizade, 2000: D109/2-4)

utuban D198/5 (atlu dama utuban ormadum) ut-: tutmak, yakalamak (Ergin, 1997: 297)

1. atuban (zelik, 2005: 101a/5) 2. tutuban (Gkyay, 2004: 95/26) tutarak, tutup (Gkyay, 2004: 295) 3. atuban (Tezcan-Boeschoten, 2001: 136) 4. tutuban (Alizade, 2000: D198/5)

utu D256/11 (Eski utu biti ksz olanu dili ac olur)

ut: dut (Ergin, 1997: 297)

1. oun (zelik, 2005: 130a/11) 2. tutu (Gkyay, 2004: 126/10) 3. oun (Tezcan-Boeschoten, 2001: 168) o: don, giysi (Tezcan, 2001:342)

4. donun (Bagz, 1985) 5. donu (Alizade, 2000: D256/11)

umud D90/12 (yayan er umud olmaz) umut: umut, mit (Ergin, 1997: 302)

1. umur (zelik, 2005: 47a/12) 2. umudu (Gkyay, 2004: 41/6) 3. umud (Tezcan-Boeschoten, 2001: 66) 4. umur ileri (Kaalin, 2004) 5. umur (Alizade, 2000: D90/12)

110 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




urasn D283/3 (Oul baba adur amma sylemege orar-idm, kfire varasn kendzi urasn helk olasn)

1. urasn (zelik, 2005: 143b/3) 2. varasn (Gkyay, 2004: 140/2) 3. zsin (Tezcan-Boeschoten, 2001: 183) 4. urasan (Alizade, D283/3)

urd D241/2 (Haman bilginden gez arup atnu terkilerini artd, urd)

1. zdi (zelik, 2005: 122b/2) 2. urdu (Gkyay, 2004: 117/31) 3. zdi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 158) kopard (Tezcan, 2001: 328) 4. urd (Alizade, 2000: D241/2)

urlauban D3/3 (Urlauban ular asa deiz olmaz) urla-: barma, armak, ulumak, byk grlt karmak (Ergin, 1997: 303)

1. [r]leben (zelik, 2005: 3b/3) 2. o[r]lauban (Gkyay, 2004: 1/20) 3. [r]leben (Tezcan-Boeschoten, 2001: 29) suyun ses kararak akmas (Tezcan, 2001: 38) 4. rleben r()le-: ykselmek (Tulum, 2003a) 5. [r]leben rle-: hep birlikte ykselmek (Sertkaya, 2006a: 57) 6. urlauban < ugurlauban ugurla-: ayn yola girmek, yollaro birlemek (Altun, 2010) 7. orlauban orla-: yksek sesle alamak, brmek, barp armak (Tekin, 1986)

8. ulauban (Alizade, 2000: D3/3)

Uun oca D253/10

1. Uun oca (zelik, 2005: 128b/10) 2. Uun Koca (Gkyay, 2004: 125/1) 3. Uun oca (Tezcan-Boeschoten, 2001: 167) 4. n oca n: omuz ba (Kaalin, 2004) 5. Uun Qoca (Alizade, 2000: D253/10)

uyan D3/6 (ara eek bana uyan ursa atr olmaz) uyan: gem, kantarma (Ergin, 1997: 304)

1. uyan (zelik, 2005: 3b/6) 2. uyan (Gkyay, 2004: 1/23) 3. uyan (Tezcan-Boeschoten, 2001: 30)

4. yen

111 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




virelm kim D236/1 (imdi bun kime virelm kim atr o ola didi)

1. vre[vz] kim (zelik, 2005: 120a/1 2. verelm kim (Gkyay, 2004: 115/13) 3. vrr[z] kim (Tezcan-Boeschoten, 2001: 156) 4. verr kim (Alizade, 2000: D236/1)

virrler D105/13 (dgnde elme aftan virrler, gir aftanuuz vireym didi)

1. vrr[ler] (zelik, 2005: 54b/13) 2. girr (zelik, 2009b) 3. verrler (Gkyay, 2004: 49/7) 4. vrr[ler] (Tezcan-Boeschoten, 2001: 86) 5. vrr (Alizade, 2000: D105/13)

Y Rab D76/5 (Y Rab bu ota kim ola didi)

1. yazup (zelik, 40a/5) yaz-: armak (zelik, 2005: 144) 2. yarab (Gkyay, 2004: 34/37) 3. Y Rab (Tezcan-Boeschoten, 2001: 72) 4. yazup arp (Zahidolu, 2004) 5. Y rab (Sertkaya, 2004) 6. Yarb (Alizade, 2000: D76/5)

yad yara-y-le D202/9 (Yarar ocalarn yanna cem eyledi, yad yara-y-ile yola girdi)

yad: su kab, yolculuk malzemesinden biri (Ergin, 1997: 313)

yara: hazrlk, tehizat, levazm, silah (Ergin, 1997: 321)

1. Yd ya yarayla (zelik, 2005: 103a/9) 2. yad yarayla (Gkyay, 2004: 98/12) bir yolculuk iin gerekli nesne (Gkyay, 2004: 301) 3. Yad ya yarayl (Tezcan-Boeschoten, 2001: 137) yabanc ve dman hazrl yaparak (Tezcan, 2001: 276) 4. yad ya yara-y-la yad ya: yabanc ve dman (Tekin, 1986) 5. yad-yarayla (Alizade, 2000: D202/9)

yarnaD225/10 (Depegz yarna bir o urd) yarn: srt, arka, iki krek kemii aras, krek kemii, omuz (Ergin, 1997: 316)

1. yarna (zelik, 2005: 114b/10) 2. barna (Gkyay, 2004: 110/10) 3. yarn (Tezcan-Boeschoten, 2001: 151) yar: srt (Tezcan, 2001: 310)

4. yarna (Alizade, 2000: D225/10)

yaland D132/4 (azan Big grdi ki kfir at yaland) yalan-: yaklamak (Ergin, 1997: 317)

1. yaland (zelik, 2005: 68a/3) 2. baland (Gkyay, 2004: 63/32) < dzeltme yakland (Gkyay, 2004: 345)

3. yalad (Tezcan-Boeschoten, 2001: 101) 4. yaqland (Alizade, 2000: D132/4)

yanum ala D138/2 (Yanum

ala baduumda onuma ey badum) ala: -a/e taraf, -a/-e doru (Ergin, 1997: 164)

1. yanum al[a] (zelik, 2005: 71a/2) 2. yanm ala (Gkyay, 2004: 66/13) yanma dnp (Gkyay, 2004: 304)

3. yanum al[] (Tezcan-Boeschoten, 2001: 104) 4. yanma el (il) yanma yaknma il gibi baktmda (Bagz, 1960) 5. yanma, ala (Alizade, 2000: D138/2)

112 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




yapam yam D176/10 (dir or-ise yapam yam)

1. tepem yam (zelik, 2005: 90a/10) 2. yapam ykam (Gkyay, 2004: 85/33) 3. tepem yam (Tezcan-Boeschoten, 2001: 126) 4. tepem yam (Sertkaya, 2004) 5. yapam-yqam (Alizade, 2000: D176(10)

yaren D185/5 (Tekr ine geldi aytd: Yaren zu maa virgil didi) yaren: dost, arkada, ahbap (Ergin, 1997: 322)

1. yarn (zelik, 2005: 94b/5) 2. yaren (Gkyay, 2004: 89/30) 3. yarn (Tezcan-Boeschoten, 2001: 130) 4. yarn (Kaalin, 2004) 5. yarn (Alizade, 2000: D185/5)

yarmaz D130/6 (Ol kfir in atup birin yarmaz os olur)

yar-: yarmak, yark amak, armak, uzaklatrma (Ergin, 1997: 321)

1. yazmaz (zelik, 2005: 67a/6) 2. yarmaz (Gkyay, 2004: 62/34) 3. yazmaz (Tezcan-Boeschoten, 2001: 100) yanlmaz (Tezcan, 2001: 211)

4. yazmaz skalamaz (Sertkaya, 2004) 5. yarmaz (Alizade, 2000: D130/6)

yeleginden D207/11 (ayn al yeleginden om altunlu menm oum) yelek: okun tyleri (Ergin, 1997: 326)

1. blgmden (zelik, 2005: 105b/11) 2. yeleginden (Gkyay, 2004: 100/34) oka taklan ty, ok ty (Gkyay, 2004: 309) 3. blgmd (Tezcan-Boeschoten, 2001: 142) 4. yelgindn (Alizade, 2000: D207/11)

yeimedi D240/12 (Begil at clavsn yeimedi) ye-: yenmek (Ergin, 1997: 326)

1. yemedi (zelik, 2005: 122a/12) yeme-: hakim olamamak, zaptedememek (zelik, 2005: 259) 2. yeemedi (Gkyay, 2004: 117/28) 3. yemedi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 158) 4. yeimdi (Alizade, 2000: D240/12)

yetdginde D207/9 (Yetdginde yil yetmez-idi yidi urunum)

1. yldgmde (zelik, 2005: 105b/9) 2. yetdgmde (Gkyay, 2004: 100/31) 3. yldgmd (Tezcan-Boeschoten, 2001: 142) yl-: acele gitmek, komak (Tezcan, 2001: 284) 4. yettgimd (Alizade, 2000: D207/9)

yeter D56/6 (Yeter ile

utanda tazma yazu) yetiir yetimez? (Ergin, 1997: 327)

1. y[l]tar (zelik, 2005: 30a/6) 2. yeter (Gkyay, 2004: 26/13) 3. y[l]tar (Tezcan-Boeschoten, 2001: 61) yltar: tasma (Tezcan, 2001: 136)

4. yetr (Alizade, 2000: D56/6)

yetiridr D3/13 (Oul atanu yetiridr) yetien, byyen, yetitirdii, bytt (Ergin, 1997: 327)

1. srr-dur (zelik, 2005: 3b/13) 2. yeteri-dr, yetri-dr (zelik, 2006: 46) 3. srrdur (Gkyay, 2004: 1/29) 4. srr-dur (Tezcan-Boeschoten, 2001: 30) 5. sirridr zdr (Tulum, 2003a) 6. sirridr (Sertkaya, 2006a: 77-82)

113 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




7. yetiridir (Alizade, 2000: D3/13)

yetmi D48/2 (atar atar zl develer kfir yetmi) yet-: yedekte gtrmek (Ergin, 1997: 327)

1. ytmi (zelik, 26a/2) yedekte gtrmek (zelik, 2005: 121) 2. binmi (Gkyay, 2004: 22/1) 3. binmi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 56) 4. yetmi (Alizade, 2000: D48/2)

yetsn D7/10 (Anu bebekleri yetsn) yetisin, bysn (Ergin, 1997: 327)

1. bitsn (zelik, 2005: 5b/10) 2. bitsn (Gkyay, 2004: 3/11) 3. bitsn (Tezcan-Boeschoten, 2001: 33) 4. bitsn (Tekin, 1986) 5. bitsn dosun (Sertkaya, 2006: 129) 6. yetsn (Alizade, 2000: D7/10)

yana D215/12 (Grdi-kim bir yana yatur, yldr yldr yldrur) ktle, yn, kme (Ergin, 1997: 328)

1. baana (zelik, 2005: 109b/12) 2. yanak (Gkyay, 2004: 106/6) 3. baana (Tezcan-Boeschoten, 2001: 147) aminiyos, iinde dlt ve amniyos suyu bulunan kese, su kesesi (Tezcan, 2001: 299) 4. yanaq (Alizade, 2000: D215/12)

yike ana D8/10 (grdi-kim or kpek yike ana ivini bir birine atm) yike: byk, koca, kocaman (Ergin, 1997: 333)

1. yige ana (zelik, 2005: 6a/10) 2. yige dana (Gkyay, 2004: 3/23) yige: babo gezmeye alm yar vahi hayvan (Gkyay, 2004: 312) 3. yig an (Tezcan-Boeschoten, 2001: 33) yig: hrsz (Tezcan, 2001: 60-61)

4. yige ana ziyankar dana (Tekin, 1986) 5. yek dana (Alizade, 2000: D8/10)

yolmadn D101/2 (Ozan aydur: avazum gedilmedin

nm youlmadn bir atdur elme girdi) youl-: kalnlamak, younlamak, kaybolmak, kslmak(?) (Ergin, 1997: 337)

1. bolmadn (zelik, 2005: 52b/2) 2. youlmadn (Gkyay, 2004: 46/10) kalnlamadan, kslmadan (Gkyay, 2004: 313) 3. bolmadn (Tezcan-Boeschoten, 2001: 83) sesim kslmadan (Tezcan, 2001: 174)

4. yoalmadn yok olmadan (Tekin, 1986) 5. gdlmdin (Alizade, 2000: D101/2)

yonu D115/3 (zl altun getr an zna rna yonu) yon-: yontmak (Ergin, 1997: 339)

1. rna yonu (zelik, 2005: 59b/3) 2. rna yunu trnak ykayn (zelik, 2009b) 3. trnak yonayn (Gkyay, 2004: 54/12) 4. rna yonu (Tezcan-Boeschoten, 2001: 91) 5. drnaq youn (Alizade, 2000: D115/3)

yorr-iken D4/4 (Sarp yorr-iken alk ata nmerd yigit bine bilmez)

1. yririken (zelik, 2005: 4a/4) 2. yrgen hzl koan, hzl giden (zelik, 2006: 47) 3. yrrken (Gkyay, 2004: 2/4) 4. yririken (Tezcan-Boeschoten, 2001: 30) 5. yrirken (Alizade, 2000: D4/4)

114 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________




yory D19/4 (r yigidin boyna ald, aln Ouzu stine yory itdi) yry (Ergin, 1997: 340)

1. yri (zelik, 2005: 11b/4) yry (zelik, 2005: 68) 2. yry (Gkyay, 2004: 7/34) 3. yriyi (Tezcan-Boeschoten, 2001: 39) 4. yri (Alizade, 2000: D19/4)

yumru yumru D56/8 (yumru

yumru alad, yanuk cigergini alad)

1. yermr yermr (zelik, 2005: 30a/8) 2. yumru yumru (Gkyay, 2004: 26/17) 3. yermr yermr (Tezcan-Boeschoten, 2001: 61) szlanara (Tezcan, 2001: 423)

4. yumru-yumru (Alizade, 2000: D56/8)

yundm D40/13 (tm-ile bir yalada yundm ien azun kfir) yund: ykant, bulak suyu (Ergin, 1997: 341)

1. yundum (zelik, 2005: 22a/13) 2. yundum (Gkyay, 2004: 18/15) yundu: bulak suyu, irkef (Gkyay, 2004: 315) 3. yundum (Tezcan-Boeschoten, 2001: 52)

4. yuyndum (Tekin, 1986) 5. yundm (Alizade, 2000: D40/13)

yulu D280/12 (Aa yulu tmen oyunu gezdrmeye) yu: yn (Ergin, 1997: 341)

1. yaal (zelik, 2005: 142a/12) 2. yl (Gkyay, 2004: 138/26) 3. yaal (Tezcan-Boeschoten, 2001: 182) yaal: alaca (Tezcan, 2001: 422)

4. bkil (Alizade, 2000: D280/12)

ykden D234/13 (aln Ouz biglerini ykden urtardu)

1. budan (zelik, 2005: 119a/13) 2. budan (Gkyay, 2004: 114/31) bu: sknt, elem, keder, ihtiya (Gkyay, 1978: 181) 3. budan (Tezcan-Boeschoten, 2001: 155) bl, felaket (Tezcan, 2001: 319)

4. budan (Tekin, 1986) 5. budan (Alizade, 2000: D234/13)

yki opd D207/12 (Yil esdi yamur yad yki opd) yk: yk (Ergin, 1997: 342)

1. pki opd (zelik, 2005: 105b/12) 2. buu opdu (Gkyay, 2004: 101/1) sis kaplamak, duman brmek, kr duman kaplamak (Gkyay, 2004: 181) 3. pki kopd (Tezcan-Boeschoten, 2001: 142) pki: tipi (Tezcan 200: 417)

4. yu/yi kopd y: ku ty (Tekin, 1986) 5. bu qopd (Alizade, 2000: D207/12)

zametin D5/6 (Ar ykler zametin atr bilr)

1. zamn (zelik, 2005: 4b/6) 2. zahmetin (Gkyay, 2004: 2/18) 3. zamn (Tezcan-Boeschoten, 2001: 31) 4. zametin (Sertkaya, 2006a: 94) 5. zhmin (Alizade, 2000: D5/6)

zrllara girdiler D93/13 (Kmlegi griek bigler gr gr aladlar, zrllara girdiler)

zrl: sesle alay, inleyi, feryat, figan (Ergin, 1997: 345)

1. zarllara girdiler (zelik, 2005: 48b.13) 2. zarlklar grdler (Gkyay, 2004: 42/14) 3. zrllar grdiler (Tezcan-Boeschoten, 2001: 79) 4. zarlqlara girdiler (Alizade, 2000: D93/13)

115 Sedat BALYEMEZ

______________________________________________



Sonu

Yukardaki dizinde 224 madde ba yer almaktadr. Zaman zaman farklklk olmakla

birlikte Ergin ile Gkyayn, Tezcan ve Boeschoten ile de zelikin okuma nerileri

rtmektedir. Ancak neredeyse her aratrmacnn farkl okuduu / anlamlandrd kelimelerle

de karlamaktayz. Bunlardan birisi Dede Korkutun giri blmnde yer alan Devletl oul

opsa ocanu kzidr (Ergin, 1994: D4/1) cmlesindeki kzidr kelimesidir. Bu kelime

iin kor, mezar, uursuz, hayrsz, ocann destei gibi birbirinden ok farkl anlamlar

nerilmitir. Dizini incelediimizde Dede Korkutta anlalmas en g yerin Bams Beyrekte

geen ul ulara girdgm ularar szleri ile balayan blm olduunu gryoruz. Bu blm

iin birok aratrmac yine birbirinden ok farkl okuma / anlamlandrma nerisinde

bulunmasna ramen kesin bir sonuca ulalamamtr.

Dizinde gsterdiimiz birbirinden farkl okuma / anlamlandrma nerilerinin her biri,

metin balamna bir ekilde uygun dt grlmektedir. Mesela Aru candan iki arnda

Depegz elinde helk old (Ergin, 1994: D218/11) cmlesindeki aru kelimesini Ergin ve

Gkyay zayf, zelik ar, temiz olarak anlamlandrmtr. Tezcan ise a[y]ruk eklinde

tamir ederek vey anlamn vermitir. Aru iin verilen btn bu anlamlar, cmleye

uymaktadr. Avu amarn, aardup, aradur, keedi mi, on igie gibi daha pek ok kelimede

de durum ayndr. Bu durum, Acaba metinde verilmek istenen gerek anlam, bunlardan

hangisi? Metni doru anlamak iin hangi okuma / anlamlandrma nerisini dikkate almalyz?

Documents

Dede Korkut Daki Tartismali Kelimeler - Balyemez