DEC P - Gujarati Sahitya Parishad

Ãkhçk rzMkuBçkh, 2020 3

„}¢¢Ý¢ï }¢‹~¢: (ÉøðuË) „}¢¢Ýè ÐíÐ¢ (yÚkðoðuË)

ÃkhçkMÚkkÃkLkkð»ko : 1960

ð»ko : 15 rzMkuBçkh : 2020 ytf : 6

økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kË{u½kýe ¿kkLkÃkeX f. ÷k. MðkæÞkÞ{trËh

økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kË («fkþLkrð¼køk), økkuðÄoLk¼ðLk,økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kË {køko, yk©{ {køko, LkËerfLkkhu, y{ËkðkË-380 009

VkuLk : 26587947 Email : [email protected]

Ãkhk{þoLkMkr{ríkrMkíkktþw ÞþùLÿ feŠíkËk þkn

«{w¾ «fkþLk{tºke

íktºkeÞkuøkuþ òu»ke

4 Ãkhçk rzMkuBçkh, 2020

Ãkhçkøkwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kËLkk MkÇÞÃkË yLku ‘Ãkhçk’Lkk ÷ðks{ ytøku :♦ ‘Ãkhçk’ Ëh {rnLkkLke ËMk{e íkkhe¾u «fkrþík ÚkkÞ Au.♦ ‘Ãkhçk’Lkk økúknf íkÚkk Ãkrh»kËLkk MkÇÞ ð»ko{kt øk{u íÞkhu ÚkE þfkÞ Au.♦ ‘Ãkhçk’Lkwt ðkŠ»kf ÷ðks{ ` 150 Au.♦ rðãkÚkeoyku {kxu ‘Ãkhçk’Lkwt ðkŠ»kf ÷ðks{ ` 75 Au. MkkÚku «{kýÃkºk çkezðwt.♦ økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kËLkk ðkŠ»kf íku{s ykSðLk MkÇÞÃkËLkk þwÕf{kt ‘Ãkhçk’Lkk

÷ðks{Lkku Mk{kðuþ ÚkE òÞ Au.♦ Ãkrh»kËLkk ðkŠ»kf ÔÞÂõíkøkík MkÇÞÃkËLkwt þwÕf ` 200 íkÚkk MktMÚkkøkík MkÇÞÃkËLkwt þwÕf

` 300 Au. MkÇÞ Úkðk RåALkkhu Ãkrh»kËLkk rLkÞík Vkì{o{kt yhS fhðkLke hnuþu.♦ Ãkrh»kËLkk ykSðLk MkÇÞÃkËLkwt þwÕf ` 2,000 Au íkÚkk MktMÚkk ykSðLk MkÇÞ Ve

` 3,000 Au. (rðËuþðkMkeyku {kxu 75 ÃkkWLz yÚkðk 130 zkì÷h.)♦ ‘Ãkhçk’ ÷ðks{ íkÚkk Ãkrh»kË MkÇÞÃkË þwÕfLke hf{ {Lkeykìzoh yÚkðk rz{kLz

zÙk^xÚke ‘økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kË’Lkk Lkk{u s {kuf÷ðe.÷u¾fkuLku :

♦ ‘Ãkhçk’{kt «økx Úkíkkt ÷¾kýku{ktLkk rð[kh-yr¼«kÞLke sðkçkËkhe su íku ÷u¾fLkehnu Au.

♦ ÷u¾fkuyu ÃkkuíkkLkwt ÷¾ký Vq÷MfuÃk yÚkðk A4 MkkRÍLkk fkøk¤Lke yuf çkkswyu,MkwðkåÞ yûkhu ÷¾e {kuf÷ðwt. ÃkkuMxfkzo, RLk÷ìLz fu [çkh¾eyku{kt f]rík {kuf÷ðeLknª. «íÞuf f]rík Lke[u Ãkqhwt MkhLkk{wt ÷¾ðwt íkÚkk yuf Lkf÷ ÃkkuíkkLke ÃkkMku hk¾eLku sf]ríkyku {kuf÷ðk rðLktíke.

♦ Mðef]ík f]ríkLke òý fhkþu. xÃkk÷-rxrfxku [kutxkzu÷wt fðh {kufÕÞwt nþu íkku yMðef]íkf]rík Ãkhík fhðk{kt ykðþu, yLÞÚkk f]rík yMðef]ík økýðe. ÃkkuMxfkzo {kufÕÞwt nþu íkkuyMðef]ríkLke òý fhkþu.

♦ ÃkºkÔÞðnkhLkwt MkhLkk{wt : íktºke, ‘Ãkhçk’, økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kË («fkþLkrð¼køk), økkuðÄoLk¼ðLk, yk©{{køko, ‘xkRBMk’ ÃkkA¤, LkËerfLkkhu, Ãkku.çkkì.4060, y{ËkðkË 380009

Parishad Email : [email protected] : [email protected] [email protected] : www.gujaratisahityaparishad.org VkuLk yLku VìõMk : 26587947

www.gujaratisahityaparishad.com

Ãkhçk ISSN : 0250-9747 Aqxf ®f. ` 20/-{kr÷f : økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kË ðíke {wÿf y™u «fkþf : feŠíkËk þkn («fkþLk{tºke), økkuðÄoLk¼ðLk, yk©{{køko, økwshkíkeMkkrníÞ Ãkrh»kË {køko, y{ËkðkË-380009 * íktºke : Þkuøkuþ òu»ke * {wÿýMÚkkLk : ¼økðíke ykìVMkux, y{ËkðkË-380006


y Lkw ¢ {

«{w¾eÞ : rîË÷ Ãkýo, rMkíkktþw ÞþùLÿ 6

frðíkk : ykfkþ, ð»kko ËkMk 14 ¼ªíkku, h{ýef Mkku{uïh 15 çku økÍ÷,¼hík ®ðÍwzk 16 çku økeík, rsøkh òu»ke ‘«u{’ 17 çkrûkMk,ðneËk zÙkRðh 18 õÞkt Au hwr[, rhÞkÍ Ëk{kýe 18

htøkçkuhtøke Vwøøkkyku, Þkuøkuþ òu»ke 19

ðkíkko : {U íkku ½x ½x Ëu¾k MkktE, «ðeý økZðe 20

ykMðkË : LkðÃkrhýeík Ãku÷kt : yufíðÚke Ãkqýoíð «rík, [tÿfkLík þuX 31

Mkw¼kr»kík Mk-hMk-ðíke Äkhk, rðhkx Aíkkt yþÂõík !, rðsÞÃktzâk 37

rðþu»k : ‘fËk[, Mkqhs Qøku...’, ¼hík {nuíkk 40

yLkwðkË : sLk-sLkLkk h[Lkkfkh : yr¬¥k{, yk÷kufhtsLk, yLkw.ÃkeÞq»k X¬h 43

rððu[Lk : MksoLkkí{f MkkrníÞ{kt ¼kðLkLke Mk{MÞkyku, [LÿfkLíkxkuÃkeðk¤k 48

©Øktsr÷ : f÷krðËw»ke frÃk÷k ðkíMÞkÞLk, ¼hík Ëðu 53 VkÄhðk÷uMk, «VwÕ÷ hkð÷ 61

MkkrníÞð]¥k : Mktf÷Lk : Ãkherûkík òuþe 65

ÃkºkMkuíkw : Lkhku¥k{ Ãk÷ký 66 ÞþðLík {nuíkk 66 Úkku¼ý Ãkh{kh67

ðkŠ»kf Mkqr[ : QŠ{÷k Xkfh 68

yk ytfLkk ÷u¾fku : 88


«{w¾eÞ

rîË÷ Ãkýo

r‚Œktþw ÞþùLÿ

÷u¾ktf-4

frðíkkLke çkÄwt òuíke Lkshu ykÃkýu

ðeMk{e MkËeLkk W¥khkÄoLkk Ãkqðo ÞwhkuÃkLkk frð [u’ïkn {eðkuþ (Czslaw Milosz.

1911, Lithuania - 2004, Poland) ÃkkuíkkLkk yuf ÃkwMíkfLkk þe»kof rðþu ðkík fhíkktfrðíkk yLku Mk{ks ðå[uLkk MktçktÄLkku {{o yuf s ðkõÞ{kt ykçkkË [ªÄe ykÃku Au. yufnu Au : ‘I have titled this book The Witness of Poetry not because we witness

it, but because it witnesses us.’ fkuE Ãký ¼k»kkLkk Mk{økú MkkrníÞLke Mkk¾ fkuEyuf Mk{Þøkk¤kLkk MkkrníÞfkhkuLkk fu Mk{ksLkk nkÚk{kt LkÚke, fu{ fu, {eðkuþ {kLku Aufu frð (yLku Mk{ks) frðíkkLkk fk{Lkk Mkkûke nkuÞ yuÚke ðÄw íkku frðíkk yu{Lkktfk{Lke Mkkûke çkLku Au - ‘it witnesses us.’ yLkuf yk¢{ýku yLku swÕ{e Ãkh-þkMkLkkuLkuMkneLku Ãký xèkh yze¾{ hnu÷k Ëuþ, Ãkku÷ìLz-Lkku frð ynª su fnu Au yuLkku {{oÃknu÷e Lkshu fËk[ Lk ÃkfzkÞ íkkuÞu Lksh LkkUÄeLku Lkeh¾ðk suðku Au. òuEyu. (LkðÞwðkLkW{kþtfhLke Lksh ‘økw÷u Ãkku÷kLz’ Ãkh LkkUÄkE níke, yu ÞkË ykðu.)

{eðkuþLkwt ðkõÞ Vhe Vhe ðkt[ðk÷kÞf Au : ‘... not because we witness it,

but because it witnesses us.’ frðíkk ykÃkýLku swyu Au yLku ykÃkýe yktíkhAçkeyk÷u¾íke òÞ Au. yuf ¼k»kkLke, yuf «ËuþLke «òLkk yktíkhSðLkLkku yk÷u¾ yuLke¼k»kkLke frðíkkLkk, MkkrníÞLkk Ãkx Ãkh ytfkÞu÷ku nkuÞ Au. nu{[LÿÚke ®nË MðhksMkwÄeLkwt økwshkíke MkkrníÞ, Lkh®MknÚke Lk{oË MkwÄeLkwt, Mk½Lk ðk[Lku ðkt[ku íkku nòhufðhMkLkk økwshkíke «òLkk SðLkLkku {{o Ãkk{e þfku. MLkunk¤ Aíkkt rLk{o{ Lkshu frðíkkçkÄwt òuíke hnu Au Lku òuÞu÷wt ÷¾íke hnu Au. MkkrníÞ suðwt MktMf]rík (yLku rðf]rík)Lkwt Mkkûkeçkeswt fkuý ? Ëhuf «òLke Mkk¾ yuLkk MkkrníÞLkk nkÚk{kt nkuÞ Au.

Mkkt«ík økwshkíke MkkrníÞfkhkuLke (÷u¾fku, ðk[fku, ykÞkusfkuLke) Mkk¾ ÃkýËe½o yLku Mk{]Ø RríknkMk Ähkðíkk økwshkíke MkkrníÞLkk nkÚku Au. rLk¼oÞ yLku rLkMðkÚkoMkkÚkeyku, økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kËLkwt Ãký yuðwt s Mk{sðwt. Ãkrh»kË Ãkkuíku çkÄwt swyu AuyLku Wfu÷ðe y½he yuðe ÃkkuíkkLke yuf økwÃík r÷rÃk{kt çkÄwt LkkUÄíke hnu Au.

hýrsíkhk{-økkuðÄoLkhk{Lke, çk¤ðtíkhkÞ Xkfkuh-økktÄeSLke, rLkhtsLk ¼økík-


W{kþtfhLke Ãkrh»kË WÃkh ykÃkýu Lksh hk¾ðkLke Au yuðku ¼ú{ ykÃkýu hk¾eyu Lknª.økwshkíke «òLke yu Ãkrh»kË Mk{fk÷eLk MkkrníÞfkhkuLke økríkrðrÄyku WÃkh, Ãkkuíkefeheíku, [ktÃkíke Lksh hk¾u Au, yuLke þíkkrÄf ð»kkuoÚke ½ýwt òuE [qfu÷e ykt¾kuÚke yuykÃkýLku swyu Au. yux÷u, ykÃkýe {kík]¼k»kkLkk {kíkçkh MkkrníÞLku yLku yuLke {kíkçkhMkkrníÞ Ãkrh»kËLku çkhkçkh Mk{SLku ykÃkýu Mknw rð[kheyu, ÷¾eyu, ðíkeoyu, yuLkesðkçkËkhe ykÃkýe MkrnÞkhe Au.

økwshkíke MkkrníÞLkk yLku MkkrníÞ Ãkrh»kËLkk [knf yuðk ykÃkýu Mknw, ykÃkýkMknwLke ‘fk ¼k»kk’ yLku ykÃkýu ‘rf{kMkeík ðúsuík rf{T’, yu Mkðk÷ku ÃkkuíkkLku rLkhtíkhfhíkk hneyu. Ãkrh»kËLkk Mkk[u s ykSðLk MkÇÞ Úkðwt, yu su íku ðkík LkÚke.

*

fkuE MksoLkþe÷ MkkrníÞfkh fkuE Mkr¢Þ MkkrnÂíÞf MktMÚkkLkku ykSðLk MkÇÞçkLku, yuf Ÿzk MksoLkkí{f yÚko{kt, yu yuf {kuxku ‘ÃkìhuzkìõMk’ Au. Ãkku÷ìLzLkk frð {eðkuþ,1980{kt yu{Lku Lkkuçku÷ Ãkkrhíkkur»kf {éÞwt yuLkk Mðefkh-«ð[Lk{kt fnu Au : ‘There

is a paradox inherent in the poet's calling. Savagely individualistic, pursing

goals which are visible only to his few intimate friends, he grows accustomed

to be branded as difficult and obscure, only to discover one day that his

poems constitute a link between people and that he must assume, whether

he wants it or not a symbolic role.’frð {eðkuþ suLke ðkík ynª fhu Au yu ‘RLnuhLx ÃkìhuzkìõMk’, ‘ytíkŠLkrník

yktíkhrðhkuÄ’Lku Ãkqhku Mk{ßÞk rðLkk MkkrníÞfkh yLku MkkrnÂíÞf MktMÚkkyku ðå[uLkkuMksofíkk¼Þkuo, MksofíkkÃkku»kf MktçktÄ Mk{S, MÚkkÃke, xfkðe Lk þfkÞ. yLku, MkkÚkkuMkkÚk,MkkrnÂíÞf MktMÚkkykuLke MðkÞ¥kíkkLkku W{kþtfh, Ëþof, LkkhkÞý ËuMkkE, rLkhtsLk ¼økíkykrËyu áZíkkÚke Mkuðu÷ku ykøkún Ãký Mk{sýÃkqðof xfkðe [rhíkkÚko fhe Lk þfkÞ.yksÚke ºký ð»ko Ãknu÷kLke Ãkrh»kËLke {æÞMÚk Mkr{ríkLke yk økk¤kLke Ãknu÷e çkuXf{ktyuLkk fux÷kf MkÇÞkuyu MðkÞ¥kíkk MkkÚku hnuðkLku çkË÷u hkSLkk{wt ykÃke ÃkhkÞ¥kíkkLkkuMkkÚk ykÃkðkLkwt ÃkMktË fÞwO níkwt, yu nfefík nðu ÃkAeLkk økk¤kLke {æÞMÚk Mkr{ríkLkeÃknu÷e çkuXf ykðe hne Au, yu yðMkhu ÞkË ykðu Au yLku ÞkË ËuðzkððkLkwt sYhe çkLkuAu. Ãkrh»kËLkk yu fku{¤-áZ ðíkoLkLkku {{o frð {eðkuþLke WÃkh LkkUÄu÷e {e{ktMkk îkhkftEf Mk{S þfkÞ. Ãku÷ku ‘ytíkŠLkrník yktíkhrðhkuÄ’ fuðku Mksofíkk¼Þkuo íkýkð ÃkuËkfhu, yu ykÃkýk yksLkk MktË¼uo òuEyu.

{eðkuþ çku {wÆk hsq fhu Au : frð, MkkrníÞMksof, ‘Mkuðus÷e RÂLzrðzâwykr÷ÂMxf’,‘ykrË{ ykðuøku ðiÞÂõíkfíkkLkku ykøkúne’ nkuÞ Au. yux÷u þwt ? yux÷u yu fu frð rðrðÄMk¥kk-íktºkkuLku Rþkhu, yu{Lke {nuhçkkLkeÚke, yu{Lke økwÃík ÃkhðkLkøke {u¤ðeLku fu Ëu¾eíkeyk¿kkÚke ÃkkuíkkLkwt MksoLk fhíkku LkÚke, fhe þfu Lknª. ykðk Mk¥kk-íktºkku hkßÞMk¥kkLkk


«ríkrLkrÄyku s nt{uþkt nkuÞ yuðwt LkÚke. Ä{oMk¥kk, LkkýktLke ÔÞðMÚkk Mkt¼k¤Lkkhe Mk¥kkðøkuhuLkwt çkLku÷wt yuf Mktfw÷ Mk¥kk-íktºk ykÄwrLkf Mk{Þ{kt hMkkE [qõÞwt Au. yu su nkuÞ íku,Ãký ‘ykrË{ yðuøku ðiÞÂõíkfíkkLkku ykøkúne’ yuðku MkkrníÞfkh yuðk íktºkLkku ‘Ãkh-íktºk’ Lk nkuE þfu. MkkrníÞfkh ‘Mð-íktºk’ nkuÞ. Mð-íktºk, Lk fu y-íktºk. yuLkku yÚko yu fuyu su íktºk{kt hnuðkLkwt ÃkMktË fhu, yu íktºk yuýu yLku yuLkk suðk yLÞ ÷u¾fkuyu MkrnÞkheheíku, fkuELke Ë¾÷økehe fu nwf{ ðøkh håÞwt nkuÞ. 1905{kt, ßÞkhu Ëuþ Mð-íktºkLknkuíkku íÞkhu Úkkuzkf økwshkíke ÷u¾fkuyu MkrnÞkhe heíku MÚkkÃku÷e økwshkíke MkkrníÞÃkrh»kËLkwt íktºk yu ÷u¾fkuyu Ãkkuíku, ÃkkuíkkLke þhíku håÞwt níkwt. Ëuþ Mðíktºk ÚkÞku yu ÃkAeh[kÞu÷e Mk{økú ËuþLke ‘MkkrníÞ yfkËu{e’ Ãký yu s heíku ½zkÞu÷k çktÄkhý {wsçkMð-íktºk çkLke yLku yks MkwÄe Mð-íktºk Au. økwshkík hkßÞ MÚkÃkkÞwt yu ÃkAe çkLku÷eykÃkýk hkßÞLke MkkrníÞ yufìzu{e þYykík{kt yu yÚko{kt Mð-íktºk Lknkuíke, hkßÞMk¥kkLkuyÄeLk níke. Ãký ÃkAe, W{kþtfh òuþeLkk MkkiBÞ-áZ Mkq[LkÚke yLku ‘Ëþof’ ykrËLkeÃknu÷Úke yu Ãký Mð-íktºk, MðkÞ¥k çkLke. Úkkuzkt ð»kkuo Ãkqðuo økwshkík þkMkLkLkwt yu økkihðÃkkuíkkLku nkÚku s ¾trzík ÚkÞwt. yu ÃkkAwt økkihððtíke çkLku yLku yu MkkrníÞ yufìzu{e ÃkkAeMð-íktºk, MðkÞ¥k çkLku, yu {kxuLkku Ãkrh»kËLkku s Lknª, økwshkíkLkk yLkufkLkuf rð[khðtíkMkkrníÞfkhkuLkku Mkr¢Þ yLku áZ ykøkún Au, yuLkk {q¤{kt Au Ãkrh»kËLke íktºk-h[Lkk{ktyLkwMÞqík MðkÞ¥kíkkLke Mknsíkk, Mkn-s, yux÷u fu sL{òík yrLkðkÞoíkk.

*

frð {eðkuþu suLku ‘y ÃkìhuzkìõMk RLnuhLx RLk Ä ÃkkuyuxTMk fkìr÷Løk’ fnu Au yufrðf{oLkku yktíkŠðhkuÄ yk Au : òufu frðíkk ‘yLkLÞ Ãkhíktºk’ Au, íku Aíkkt frð yu Ãkýòýu Au fu ‘his poems constitute a link between people and that he must

assume, whether he wants it or not a symbolic role.’ «ò ÃkkuíkkLke MkkÚku MknwÚkeðÄkhu ytíkhtøk økkurc {ktzu íku ÃkkuíkkLke ¼k»kkLke frðíkk îkhk. yux÷u yu ¼k»kkLkk frðyuÃkkuíkkLke rLkíkktík ytøkík yuðe òíkLke MkkÚkkuMkkÚk, yu [knu fu Lk [knu íkkuÃký, yuf‘rMkBçkkur÷f hku÷’ fnuíkkt «íkefkí{f ¼køk ¼sððkLkku nkuÞ Au. frðf{oLkku yk ytþþku Au ?

frð {eðkuþLke MksofíkkLkku Ãkrh[Þ ykÃkíkkt Lkkuçku÷ Ãkkrhíkkur»kf Mkr{ríkyu LkkUæÞwtAu fu ‘Strong passion but also strict discipline and unerring perspicacity mark

Milosz's work.’ ‘çk¤fx ykðuøk’ yLku ‘Mk¾ík rþMík’ yu çkLLku yufMkkÚku su{kt nkuÞyuðk frð, ÃkkuíkkLke rîË÷ MksofíkkLke ¼eíkhÚke s, ‘Mk¾ík rþMík’Lke þÂõík ðzu Mk{Sþfu Au fu yuýu Mð¼k»kk¼k»ke Mk{ks {kxu fuðku yLku fÞku ‘hku÷’ yËk fhðkLkku Au.

ykÃkýk yksLkk MktË¼uo yu{kt W{uheyu fu su{ MkkrníÞfkhu íku{ MkkrníÞLke çk¤fxMktMÚkkykuyu (Mkrðþu»ku økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kËu) Ãký ykðwt fk{ fhíkk hnuðkLkwt Au.ykÃkýe MkkrnÂíÞf ykçkkunðkLke Mð-íktºkíkkLke ò¤ðýeLkwt, íku{s ÔÞkÃkf MktMf]ríkLke


Mð-íktºkíkkLke ò¤ðýe fhðkLkwt fk{ fhíkk hnuðkLkwt Au. økwshkíke ¼k»kkMkkrníÞLkeþÂõíkþk¤e yLku ykí{rþMíkÞwõík Ëhuf MktMÚkkyu. su{ frðf{o íku{ MktMÚkkf{o ÃkýMðrþMíku, rLk¼oÞÃkýu fhðwt s hÌkwt.

*

yu frðf{o yLku yu MktMÚkkf{o Íx Ãkrhýk{ ÷kðþu, yu ykþkyu yu çku{ktÚke yufufk{ Lk ÚkkÞ. suLku frð-Þþ-«krÃík{kt, íkuÞu ÍxÃkx, hMk nkuÞ yu ¼køÞu s frðíkk h[eþfu. Mk¥kkøkúMík MktMÚkkLku su{ýu ÍxÃkx MðkÞ¥kíkk yÃkkððe nkuÞ, yu{Lkk ÞíLkku Ãký¼køÞu ÷ktçkk [k÷u. fkÔÞ«krÃík yLku MðkÞ¥kíkk«krÃík, çkLLku Ãku÷k Lkkuçku÷ fr{xeyufrððh {eðkuþ{kt rLknk¤u÷e þÂõík-rºkðuýeLkk íkeÚkuo Ãkqhe MkkÄLkk fÞuo Lkeðzu, yuðesýMkku Au. yu ºký þÂõíkyku íku ‘Strong passion but also strict discipline and

unerring perspicacity’, «çk¤ ykðuøk, fzf rþMík yLku [qõÞk rðLkk {q¤ MkwÄesðkLke, ík÷kðøkknLk ûk{íkk. frðLke yu MkkÄLkk{kt, MktMÚkkLke yu íkÃkùÞko{kt ykÃkýuÃkkAk Lk Ãkzeyu.

frððh ÞuxTMkLkk yðMkkLk ÃkAe ykÃku÷e rLkðkÃkkts÷e{kt frððh ykìzuLku ÷¾u÷e{khe r«Þ ÃktÂõíkyku yk MÚk¤u «Míkwík çkLku Au. yu fnu Au : ‘In the nightmare of the

dark / All the dogs of Europe bark. // And the seas of pity lie / locked and

frozen in each eye.’ yuðk òu¾{e ytÄkhk Mk{Þ{kt Ãký, ‘Follow Poet follow

right / To the bottom of the night // IN your unconstraining voice / Still

persuade us to rejoice.’*

Ëhçkkhe ykux÷u fnwtçkk ½qtxLkkh r¢ík-ËkMk ðkÊT{Þfkhku yuf íkhV yLku çkeSíkhV ÃkhksÞ{kt Ãký Mkt½»koþe÷ hksðe MkkÚku hne, ‘{ík [qfku [kinký’ yuðk frðþçË(fËk[ ÃkkuíkkLkkÞu ytrík{ þçË) Wå[khLkkh Mktøkúk{þqh frð, yu çkLLku, su{ {æÞfk¤{ktíku{, f{LkMkeçku, yksu Ãký ykÃkýe ðå[u nksh Au. yksu Úkkuzwt Lkðíkh ÚkÞwt Au. yuf íkkuyu fu yVeýe ykux÷kykuLke rðrðÄíkk ðÄe Au. yLku çkeswt yu fu Ëhuf Ëhçkkh{kt su¼kxkE fhLkkhk Au íkuyku çkhËkE nkuðkLkku ðuþ yksu ykçkkË ¼sðu Au. Ãký yu çkuðå[uLkku ¼uË (yLku yu ËhufLkku ‘¼uË’) {u½kýe «ktøkýu, hýrsíkhk{Lke MktMÚkk{kt, økkuðÄoLk¼ðLk{kt òu Lknª f¤kÞ y™u s¤ðkÞ, íkku ÃkAe õÞkt f¤kþu y™u s¤ðkþu ? ykðe¾uðLkk MkkÚku ‘Ãkhçk’Lkkt yk ÃkkLkktyku{ktLkku {khku yk ytrík{ ÷u¾ ÷ÏÞku Au.

MLkunðtËLk.

*


2. Mk{fk÷eLk ¼khíkeÞ frðíkk : ykÃkýe ðkík ykÃkýe heíku÷u¾ktf : 32

çknw¼k»ke frð : ¼khíkeÞ MkkrníÞLke yuf yLkku¾e yku¤¾

{æÞfk÷eLk økwshkíke frðyku {kík]¼k»kkLkku {rn{k fhíkkt MktMf]ík ¼k»kkLke Mk[kuxxefk fhe þfíkk. «u{kLktËLke ÃktÂõíkyku, ‘yk ÃkkMkk ÔÞkMk ðkt[u MktMf]ík, yk ÃkkMkk {khwt«kf]ík’ yLku y¾kLke ÃktÂõíkyku, ‘MktMf]ík çkkuÕÞkÚke þwt ÚkÞwt ? «kf]íkÚke þwt Lkkþe økÞwt ?’ÞkË ykðu yLku ‘økqshkíke ¼k¾k’ ykí{rðïkMkLkwt ykf»kof ÂM{ík fhíke Lkshu [Zu. yuÂM{íkLkwt y÷çk¥k Mðkøkík.

Ãký yu s Mkifkyku{kt økwshkíkLkk frðykuLke yuf rî¼k»ke, çkÕfu çknw¼k»ke ÃkhtÃkhkÃký níke. y¾ku MðÞt ðús¼k»kk{kt, yLÞ yLkuf økwshkíke frðyku {kVf, h[Lkkykufhíkku. yuðwt rî¼k»keÃkýwt íkku ¼khíkÔÞkÃkf níkwt. ÃkkuíkkLke {kík]¼k»kk{kt W¥k{ h[LkkfhLkkh yLkuf «kËurþf ¼k»kkykuLkk ¼khíkeÞ frðyku ðús¼k»kk{kt Ãký h[Lkk fhíkk.WËqo yLku VkhMkeLkk Þwø{ðk¤e rî¼kr»kíkk Ãký økkr÷çk yLku yLÞ frðyku{kt fu¤ðkEníke. yuðe s rî¼kr»kíkk MktMf]ík rðþu Ãký {æÞfk¤Lkk ¼khíkeÞ frðyku{kt níke.økwsohËuþ{kt «kËurþf çkku÷e{kt «Úk{ ðkh fkÔÞh[Lkk fhLkkhk, EMkðe çkkh{e MkËeLkkð@MkuLk yLku þkr÷¼ÿMkqrh suðk frðyku íkku MktMf]ík, «kf]ík yLku yÃk¼útþ ¼k»kkykuLkk¼khu yÇÞkMke níkk, yu ¼k»kkyku{kt Ãkã h[Lkk fhíkk yLku yu h[Lkkyku økwhwsLkkuîkhk MðefkhkÞk ÃkAe, økwhwyk¿kk {u¤ðe, «kËurþf çkku÷e (su çkkË{kt ‘økqshkíke ¼k¾k’yLku ‘økwshkíke ¼k»kk’ fnuðkE yu)-{kt fkÔÞh[Lkk fhíkk, yu ðkík nðu íkku Mkkhefkì÷uòuLkk rðãkÚkeoyku Ãký òýu.

Ãk tËh{e MkËeLkk frð {krýõÞ[LÿMk qrhLke øk wshkíke ¼k»kkLke h[Lkk,‘Ãk]Úðe[Lÿ[rhºk’ íkku yÃkhLkk{u ‘ðkÂøð÷kMk’ íkhefu Ãký òýeíke Au yLku Mkk[u søkwshkíke ¼k»kkLkk yLkuf rð÷kMkku yu{kt ðkt[ðk-Mkkt¼¤ðk {¤u Au, yu {krýõÞ[Lÿ-Mkqrh MktMf]ík ¼k»kkLkk fuðk «fktz Ãktrzík yLku rðÏÞkík frð níkk yu íkku yu{Lke h[Lkkyku,‘©eÄh[rhºk’ (1407) yLku ‘[íkw:Ãkðeo [tÃkw’ (1428) ykrË{kt òuE þfkÞ.{æÞfk÷eLk økwshkíke MkkrníÞfkhkuLke ykðe rî¼kr»kíkkLke rðøkíku ðkík «ku. þuÕzLkÃkku÷kuf-MktÃkkrËík økútÚk, Literary Cultures in History : Reconstructions from

South Asia (2003){kt «fkrþík, ‘From Hemchandra to Hind Svaraj: Region

and Power in Gujarati Literary Culture’, yu {khk rðMík]ík ÷u¾{kt WÃk÷çÄ Au.ynª íkku, r«Þ ðk[f, yux÷wt s LkkUÄeyu fu AuÕ÷kt ËkuZMkku-ÃkkuýkçkMkku ðhMkku{kt rðrðÄ¼khíkeÞ ¼k»kk{kt ÷¾kíkwt ¼khíkeÞ MkkrníÞ sux÷wt Ëhuf «Ëuþ{kt yuf-¼k»kk-Mker{íkçkLke økÞwt Au, yuðwt «k[eLk ¼khík{kt (MktMf]ík, «kf]ík, Ãkkr÷, yÄo{køkÄe MkrníkLke


«kf]íkku, Ãkiþk[e, yÃk¼útþ ykrË{kt ÔÞkÃík nkuðkÚke) yLku {æÞfk÷eLk ¼khík{kt(ðús¼k»kk, MktMf]ík, yÃk¼útþ, VkhMke ykrË{kt ÔÞkÃík nkuðkLku fkhýu) yuf-¼k»kk-Mker{ík Lknkuíkwt. yðko[eLk ¼khíkeÞ MkkrníÞ{kt Ãký «kËurþf ¼k»kkyku{kt ÷¾Lkkhk{n¥ðLkk ÷u¾fku ytøkúuS{kt Ãký ÷¾íkk, íku{s £uL[ y™u ÃkkuíkwoøkeÍ ¼k»kkyku{kt Ãký÷¾íkk, Ãký yu íkku MktMÚkkLkðkËe Mk¥kkykuLkku «¼kð. yhwý fku÷kxfh, sÞtík {nkÃkkºksuðk {hkXe yLku WrzÞk ¼k»kkLkk W¥k{ frðyku ytøkúuS{kt Ãký fkÔÞh[Lkk fhíkk,yu{kt W¥kh-MktMÚkkLkðkËLke Íkt¾e ÚkkÞ Au fu MktMÚkkLkku¥khíkkLke, yuLke [[ko yLÞºkfheþwt.

yksu su fkÔÞ ðkt[eþwt, r«Þ ðk[f, yu yksLkk ¼khíkeÞ MkkrníÞ{kt økwshkíkeMkkrníÞu ÃkkuíkkLke rî¼kr»kíkkLke þÂõíkÚke fhu÷k y÷øk «fkhLkk «ËkLkLke Í÷f ykÃkþu.fkÔÞ Au «ku. økkihe«MkkË Ík÷kLkwt, MktMf]ík íku{s økwshkíke{kt. yuf s frðyu yu fkÔÞ çku¼k»kkyku{kt ÷ÏÞwt Au. rðþu»k {wÆku yu Au fu yu h[Lkkyku{kt ykÄwrLkfíkkLkwt su íkusðhíkkÞ Au, yu MktMf]ík frðíkkLkuÞu yuf zøk÷wt ykøk¤ ÷E òÞ Au. økwshkíkLkk yksLkkMkwfrð n»koËuð {kÄðLke MktMf]ík fkÔÞh[Lkkyku yksu ¼khíkÔÞkÃkf «þtMkk {u¤ðe [qfeAu, yLku yu{kt su ykÄwrLkfíkkLkku MktMÃkþo Au, yu Ãký Lk ðeMkhkÞ.

økkihe«MkkË Ík÷k ({wtçkELke MkuLx ÍurðÞMko fkì÷usLkk MktMf]íkLkk W¥k{ «kuVuMkh,{kuxk økòLkk MktþkuÄf, ¼khíkÏÞkík rðîkLk, yLku y{khk Mknw rðãkÚkeoykuLkk{nk{rn{kðtíkk Ík÷kMkknuçk)-Lke fkÔÞh[Lkk, çkLLku ¼k»kkyku{kt, òuEyu.

- Mkki«Úk{ íkku yksu Ëw÷o¼ yuðe yk çku h[Lkkyku {Lku {u¤ðe ykÃkLkkh çkur{ºkkuLkku yk¼kh {kLkwt : VkçkoMk økwshkíke Mk¼kLkk økútÚkk÷Þ{kt (fkuhkuLkkøkúMík {wtçkE{kt÷ktçkwt ytíkh fkÃkeLku) sE, MkuLx ÍurðÞMko fkì÷usLkk ‘hÂ~{’ Lkk{Lkk Mkk{rÞfLkk ytfku


VtVku¤e, fkÔÞku þkuÄe {Lku {kuf÷e ykÃkLkkh {khk MkkÚke, MktMÚkkLkk økútÚkÃkk÷-fkÞko÷Þ-{tºke ©e hksuþ ËkuþeLkku W»{k¼Þkuo yk¼kh. Ãký yuLkk {q¤{kt, y{Lku yu Mkk{rÞfMkwÄe ÃknkU[kzLkkh íkku MkuLx ÍurðÞMko fkì÷us, {wtçkELkk {khk yøkúøkk{e, íkusMðe yLkuMLkunk¤ MknkæÞkÞe, ykuøkýeMk{e MkËeLkk økwshkíke MkkrníÞLkk yøkúýe rLk»ýkík «ku.ËeÃkf¼kE {nuíkkLkku MkkËh yLku MkMLkun yk¼kh.

*

y¼kðLkwt fkÔÞ Au, ‘rLkrn÷’Lkwt. ykÄwrLkf Mkt[uíkLkkLkwt.(ÃktrzíkðuzkÚke ¼hu÷e MktMf]ík ¼k»kk{kt yLkuf hurZÞk¤ ‘{nkfkÔÞku’ ÷¾íkk ykÄwrLkf

Mk{Þ{kt Sðíkk frðçktÄwykuLkkt ÷¾kýkuÚke yk fkÔÞ þe»kofÚke s swËwt Ãkzu Au.)‘fku Lkw yÞt ?’ ‘fkuý yk ?’, frð þe»kof{kt s ÃkqAu Au. yu swyu íkku Au EïhLku.

yk{ swyku íkku íkku frðLku «¼w-Mkkûkkífkh ÚkE økÞku Au ! nkshknsqh Au yu{Lku íkku¼økðkLk. íkuÞu suðkuíkuðku Lknª, nkÚk{kt MkqhsLke Í¤n¤íke {þk÷ ÷ELku ykðu÷ku.økwshkíke{kt ÷ÏÞwt Au, ‘MkqÞoLke {þk÷’. nðu MktMf]ík swyku : ‘MknMkúhÂ~{ËerÃkfkt fhurðÄkÞ’ ! - Au Lku ¼ÔÞ ! þwt fhu Au yu ? ‘Ãk]ÂÚðLkku økku¤ku Vuhðu / VuhÔÞk fhu.’ MktMf]íkswyku : ‘{tz÷t ¼wðki ¼{íÞLkkhík{T’ ! yuf nkÚk{kt (Ërûký fhu ?) MkqhsLke {þk÷Ík÷e Au, çkeò nkÚk{kt (ðk{ fhu ?) Ãk]ÚðeLkku økku¤ku Ãkfzâku Au. yuLku økku¤ økku¤½w{kðíkku hnu Au, Mkúük Ãkh{uïh ! hLkiMkktLkk fkuE {kRf÷ yìLsu÷ku fu Ë rðLMkeLkwtòsh{kLk r¼r¥kr[ºk, òýu fu ! Ãký MktMf]ík ÃkËkð÷e Mkkt¼¤ku : ‘{tz÷t ¼wðki¼{íÞLkkhík{T’ ! ¼khu¾{ ‘¼’, økwtshíkk yLkwMðkhku, ‘íÞ’Lkku Úkzfku, yLku Ãkt[f÷MktrÄLkkt ðuøke÷kt ykðíkoLkku ! ‘rLkþeÚk nu Lkíkof hwÿ hBÞ’{kt økwshkíke ðkýe su «¼kðÃkkÚkhu Au yuðku «¼kð ynª yuf økwshkíke frð MktMf]ík{kt «økxkðu Au Lku ?

yLku Aíkkt, MktMf]ík ¼k»kk Au, Ëuð¼k»kk Au, MkkûkkífkhLkwt s íkus, økrík yLku¼ÔÞíkk¼ÞwO fÕÃkLk Au, Aíkkt yk ykÄwrLkf frð Míkwrík ykht¼íkk LkÚke, ‘rLkrn÷’-Mk¼kLkíkkÚke òýu ÃkqAu Au : ‘fku LðÞ{T ?’ ‘fkuý yk ?’

fu{ yuðwt ÃkqAu Au, frð ? fu{ fu Au íkku Eïh Ãký ‘ÔÞøkú yu»k’ yu − ÔÞøkú Au. fu{ ?fþwtf ¾kuðkE økÞwt Au. fþkfLkku y¼kð Au. ‘WíMkwfuLk [ûkw»kk Lkw / ®f rð{køkoÞíÞÞ{T ?’‘ÔÞøkú, WíMkwf ykt¾u þwt þkuÄðk {Úku ?’

h[LkkLkku ÃkqðkoÄo ynª Mk{kÃík ÚkkÞ Au. çkMk, yuf fÕÃkLk. fuð¤ fÕÃkLk. yuÍhkÃkkôzLku {Lk ðMke òÞ yuðwt, EïhLke ÔÞøkú, WíMkwf ykt¾kuLkwt yLku yuLkk MLkkÞwçkØËunLke çku «[tz ¼wòykuLkwt fÕÃkLk. Ërûký fhu MknMkúhÂ~{ MkqÞoLke {þk÷ Ãkfze Au, ðk{fhu Ãk]ÚðeLkku økku¤ku ½w{kÔÞk fhu Au. þkuæÞk fhu Au fþwtf. íkkõÞk fhu Au yuf y¼kðLku.fkuE ÃkhtÃkhkçkØ frð yu Mkkûkkífkhe ûkýu Míkwrík ÷÷fkhðk ÷køku !

Ãký yk yLkku¾ku økwshkíke frð íkku Mkðk÷ fhu Au : ‘fkuý yk ?’ çkÕfu, ‘¾hu¾hfkuý Au yk ?’ ‘fku Lkw yÞ{T ?’

yLku fkÔÞLkku W¥khkÄo þY ÚkkÞ Au : ÔÞøkú EïhLke MðøkíkkuÂõík Au. ÷k¼þtfh


XkfhLke frðíkk{kt ykðu yuðku yÚkoLkkt ð÷ÞkuLkwt ykðíkoLk fhíkku òýu çkçkzkx Au, MðÞtEïhLkku «÷kÃk, òýu ! RLxLko÷ {kìLkku÷kuøk ykìV økkìz ! ‘{kt...z {U / MkßÞkuo’íkku{kLkðe yktnª / økÞku õÞkt yu ?’ // ‘ynku «ÞíLkík: fÚkt fÚk{T / RnkMkúwst íkw {kLkð{T /økík: õð yu»k: ?’ - r«Þ ðk[f, EïhLkku yk RLxLko÷ {kìLkku÷kuøk suðku økwshkíke{ktò{u Au, yuðku íkku Ëuð¼k»kk{ktÞu LkÚke ò{íkku, fu{ ? Þw yìøkúe rðÚk {e, ykìÕz £uLz ?!- çkLku fu EïhLke {kík]¼k»kk økwshkíke nkuÞ ?! fu{ fu swyku yuLkk rLkhkþkLkk WËTøkkhku :‘Lk yu... Lk yk... Lk ykÞ...’! yuf ÃkAe yuf [eòuLku yu òuíkku òÞ Au fu fËk[ yu[es {kLkð nkuÞ, suLku çknw {nuLkíku yuýu ½zâku níkku, yuf ðkh...! nðu yu s WËTøkkhkuMktMf]ík{kt Mkkt¼¤ku: ‘yMkki Lk... ykÃÞÞ{T... Lk ðkÃÞMkki.’ - [k÷u, òufu; Ãký ò{uLknª ! økwshkíke{kt Ãku÷kLke ðÄíke síke rLkhkþk ðÄkhu Mkwhu¾ yLkw¼ðe þfkÞ. ÃkýEïh Au, su íku LkÚke. nXe÷ku Au. fnu Au : ‘MkßÞkuo {U... Lkkþ þU Ãkk{u ? VheÚke Vuhðeòuô....’

nðu yk ykÄwrLkf, rî¼k»ke, økwshkíke frðLke fMkkuxeLke yk fkÔÞLke ytrík{ÃktÂõíkyku ykðu Au. frð yu{kt ¼økíkkýwt fhe çkuMku Au ? (W{kþtfh, Ëþof, økktÄeS,çkÄk ¾wþ ÚkE òÞ ! «¼w Ãký «MkLLk ÚkE òÞ, òu yk frð fkÔÞktíku ykÂMíkf ÚkEòÞ, ¼økðkLkLku Auðx ¼khík{kt ¼økðkLk sze øÞku, yuðe ÃktÂõík ÷¾e Lkk¾u íkku ! yufrð yuðe ¼q÷ Lkíke fhíkk, MktMf]ík{kt ÷¾íkk nkuðk Aíkkt ! ykÄwrLkf frð Au; yu{Lkkøkúktxhkuz MxuþLk ÃkkMkuLkk MðåA, yufktík ½h{kt Mkwhuþ òu»ke MkkÚku [[koyku fhíkk,{nk{rn{ yk[kÞo hk{«MkkË çkûke su{ Ík÷kMkknuçk Ãký Lkðe økwshkíke frðíkkLkunuíkLke Lkshu òuíkk, yuf÷íkk yux÷u þwt yu íkku Ík÷kMkknuçk ¼hswðkLkeÚke ½h¼tøk ÚkÞkÚkeytíkhtøkÃkýu MkwMktÞíkÃkýu òýíkk-yLkw¼ðíkk.

fkÔÞLke AuÕ÷e çku ÃktÂõíkyku suðe økwshkíke{kt íkuðe MktMf]ík{kt (Ëhuf{kt Ãkkuíkefeheíku) þku¼u Au :

‘¼úk{ÞkrLk {tz÷t ¼wð: ÃkwLk:...! / ¼úk{ÞíÞLkkhík{T... yLkkhík{T...yLkkhík{T.’

− ‘yLku yu VuhÔÞk fhu !yk fkÔÞ yu frðyu 28-10-[19]60, yu rËðMku håÞwt, yuðe íkkhe¾LkkUÄ ‘hÂ~{’

Mkk{rÞf{kt Au.íkkuu, yu rËðMku Eïh {kýMkLku økkuíkðk {kxu Ãk]ÚðeLkku økku¤ku ½w{kðíkku níkku, fu{

frð ? Mkknuçk, ík{u yks LkÚke Ãký, frð, yksuÞu yu økku¤ku MkqhsLkk íkzf{kt nSÞuyu{ s økku¤ økku¤ ½qBÞk fhu Au. fE heíku ? þk ðkMíku ? Ãku÷ku Ëu¾kÞku, Ãku÷kLku ? LkòLku...Mk{k, ðzkuËhk26 LkðuBçkh, 2020


frðíkk

ykfkþ ð»kko ËkMk

{Lku yu{ fu nwt þktík ÂMÚkh «÷ku¼f ¼qhwt ykfkþ AwtyLku {khe ÃkkhËþof n¤ðe fkÞkÚke nwt ¾wþ Awt.Ãký hkík Ãkzíkkt nwt ytÄkrhÞwt yÃkkhËþof Lku ¼khu ÚkE òô AwtLku íku{kt [ktËku Lku íkkhk Íøk{økðk {ktzu Au.

Ãkku Vkxíkkt nwt fuMkhðhýwt ÚkE òô AwtLku Äe¾íkk çkÃkkuhu Í¤n¤íkwt Ãke¤wt.þwt {khkt ð†ku nwt sÕËe sÕËe çkË÷e þfwt Awt ?fu ÃkAe rLkðo† Awt yux÷u yufuÞ htøk xfíkku LkÚke ?

Äq¤Lke hsfýku Lku MkqÞo {Lku htrsík fhu Au$ÿÄLkw»kÚke {Lku þýøkkhu Au,Lku íku y÷kuÃk Úkíkkt MkwÄe Mkki {Lku ð¾kýu Au.fuðwt ûký¼tøkwh Au {khwt yÂMíkíð !

Mkk[wt fnwt íkku nwt þkïík yVkx ytíkrhûk Awtfux÷ktÞ {Lku ykhÃkkh ðªÄeLku [kÕÞkt òÞ AuÃkAe íku Ãkt¾e nkuÞ fu ÃkðLk,rð{kLk, hkìfux fu nkuÞ ¾híkku íkkhku...fkuE Ãký...fkhý fu nwt MknwLku yk®÷økíkwt ykfkþ Awt.


¼ªíkku h{ýef Mkku{uïh

¼ªíkku rðþufkuE ÷¾e ÷¾eLkuþwt ÷¾u!

Ãký {khk Mkknuçk,fu{ ¼q÷e òð Aku ík{ufu¼ªíkkuLkk nkuðkyLku Lk nkuðk ðå[u íkkuMk{kÞu÷e AuykÃkýe yk¾e nÞkíke

¼ªíkku nkuÞíÞkhu ík{u÷¾e þfku Aku ¼ªíkku Ãkh{Lk{kt ykðu íku çkÄwt s¼ªíkku Ãkh nkÚk ÃkAkzeík{uMkkt¼¤eÞ þfku AkuMktøkeíkLkk MðhkufusL{e sðk«uhýk ykÃke þfku Akuík{khe ytËh çkuXu÷kfkuE{nkLk r[ºkfkhLkuyu{ fheLku ík{uXkhe þfku Akuík{khe ytËhLkkßðk¤k{w¾eykuLkufuWAk¤e þfku Akuzwçkkzu Lknª yuðk

Mk{wÿkuLku

{kuxu{kuxuÚke çkku÷eLku(õÞkhuf çkhkzeLku)ík{u ykïkMkLk ÷E þfku Akufu Auðxu¼ªíkku íkku Mkkt¼¤u Au !Ãký Mkknuçk,yux÷wt ÞkË hk¾òu fu¼ªíkkuLku fkLk nkuÞ AuÃkýyu yk{¤e þfkíkk LkÚke

nkuÞ Au ßÞkhu ¼ªíkkuíÞkhu fuxfux÷wt nkuÞ AuykÃkýe MkkÚku{kÚku Aík¾qýk-¾kt[kÚkkuze ríkhkzku...çkkheykuLke ðkík Akuzkuçkkheyku çktÄ nkuÞyÚkðk íkkunkuÞ s LknªíÞkhu íkku çkLku Auyk ¼ªíkku

yLku¼ªíkku nkuÞ Lknª íÞkhu...?þT... þT... þT...[q... Ãk!fkLk Mkhðk fheLkuQ¼e Auyk ¼ªíkku...


çku økÍ÷ ¼hík ®ðÍwzk

1. íkÃkkMk fhkuËhuf ðkíkLku ¾ku÷ku y™u íkÃkkMk fhku,Ëw:¾kuLkk {q¤Lku þkuÄku y™u íkÃkkMk fhku !

Ãkzâk ËxkELku s{eLk{kt s RríknkMkku,fþwt Lk Mkkt¼¤ku ¾kuËku y™u íkÃkkMk fhku !

fhkÔÞku fkuýu ynªÞkt yMkíÞLkku {rn{k,ík{u Mk{qnLku hkufku y™u íkÃkkMk fhku !

ík{u Aku yuf yLku ík{Lku yuðwt fnuþu fuËþu rËþkyku{kt Ëkuzku yLku íkÃkkMk fhku !

ynª LkÚke íku çkÄwt yu íkhV Au þk {kxu,çkÄe Ëeðk÷Lku íkkuzku y™u íkÃkkMk fhku !

ík{khe ðMíkwyku {qfeLku Mkk{k ÃkÕ÷k{kt,yk íkku÷{kÃkLku íkku÷ku yLku íkÃkkMk fhku !

fËk[ ík¤{kt Ãkze nkuÞ Au yþwrØyku,yk s¤ shkf znku¤ku yLku íkÃkkMk fhku !

2. ËunLkku MkkuËkuËunLkku MkkuËku fhe Lkk¾u Au,SðLku Lkku¾ku fhe Lkk¾u Au !

yLÞLke ðkík ðÄkhu íÞkhu,yu {Lku ykuAku fhe Lkk¾u Au !

Mkkð MkeÄe Lku Mkh¤ ðkíkku{ktykðeLku økkuxku fhe Lkk¾u Au !

nkuÞ Au ½h{kt yLku ½hLku yu,økk{Lkku [kuhku fhe Lkk¾u Au !

ftE [íkwhkE fheLku [nuhku,fux÷ku ¼ku¤ku fhe Lkk¾u Au !

Mkkð Mkk{u su Q¼ku Au yu™u,¼ªík Ãkh Vkuxku fhe Lkk¾u Au !


çku økeík rsøkh òu»ke ‘«u{’

1. y÷çku÷k Ãkt¾eò¤e Íkt¾hkt zk¤kt

su {¤þu yu{kt hu hkS y{u yMk÷ y÷çku÷k Ãkt¾e çkktÄe ÷Eþwt {k¤k

ykt¾kuLku íkku ÔÞkÃk økøkLkLkku øk¤ÚkqÚke{kt ÃkkÞkuQzðwt íkku yuðe heíku fu szu Lknª ÃkzAkÞku

õÞkt õÞkt ðuÞko xnwfkyku S õÞkt Vu÷kðe Ãkkt¾ku yuLkk þwt fhðk Mkhðk¤k

Úkkf çkkf íkku WÃkhAÕ÷wt [eíkhu÷wt yuf ZuVwtõÞktÞ fËe òuÞwt Au ÚkkfeLku fkuE Ãkt¾e çkuXwt

hkSÃkkLke Ãkkt¾ku Ãknuhe y{u rðnkheyu zwtøkh-fkuíkh-Íhýkt-LkrËÞwt-Lkk¤kt.

2. yuðe yuf zk¤¾eyuðe yuf zk¤¾eLke ðkík

yuf Auzku ÄhíkeLkk {q¤ MkwÄe ÷tçkkíkku; çkeòu Lkûkºku MkkûkkíkT

zk¤¾eLkkt ÃkkLk Íq÷u òýu fkuE ®nzku¤ku ykVqzku ykVqzku Íq÷uðkÞw Lku ðes¤e íkku ÃkktËzktLke hu¾kyku; rLkík Lkðk ¼uË¼h{ ¾q÷uyuðe yuf zk¤¾eyu çkuXwt yuf Ãkt¾e Lku ÃkªAkt{kt ËrhÞkyku Mkkík.

Úkz íkku fu{u’Þ fhe Ãkqhwt Ãk{kÞ Lknª −−−−− òýu ðýWfuÕÞku fkuÞzkuÔnuíkk hu s¤Lke fktE {kÞkLke ¼ªíÞwÚke çkktÄu÷ku y¼kMke ykuhzkuzk¤eyu ÃkktËzktyku ðuÞkO íkU yu{ktÚke QøÞk Au rËðMkku Lku hkík.


çkrûkMk ðneËk zÙkRðh

nu {Lku økkZ rLkÿk çkûkLkkhk!{khk MðsLkku, r{ºkku,÷køkíkktð¤økíkktykuŸ½ {Lku íkksøke ykÃku AuŸ½ {Lku LkðrLkŠ{ík fhu Aunwt Ãkqhk òu{Úke VheÚke {Úkwt Awt

ftEf LkðeLk fhðkçkÄe Ÿ½ Mkh¾e LkÚke nkuíkeõÞkhuf Mkwøkh r{r©ík Ãkuþkçkçku ðkøku ¾÷u÷ Ãkkzu Auíkku ð¤e õÞkhufMkÃkLkk{kt ÃkuZkLke Äkh Ãkh [k÷íkkt÷ÚkkurzÞkt ¾kELku Ãkzwt Awt

íÞkhus{eLkLkk y¤rMkÞk {khk Ãkh [Zunwt fkËð{ktÚke Q¼e Úkðk {Úkwt

MkÃkLkk{kt ð¤eíkkh Ãkh ÷xfíke nkuô Awt{Lku Ÿ[kELkku ¾qçk zh Aunwt Lke[u òuíke LkÚkeLke[u fçkúMíkkLk AurLkhð þktrík

¾wÕ÷e fçkh{kt {zËwt Ÿ½e økÞwt Aunwt nðk{kt yæÄh Qzwt Awtçkq{çkhkzk fhðk Au {khu®fíkw yðks yá~ÞfkuELke rþ¾k{ý ÞkË ykðuhkºku ½wðz yðks Mkkt¼¤e ÷u...

....nwt VMkzkE Ãkzwt AwtøkkZ Ÿ½{ktÃk÷tøk Ãkh...

õÞkt Au hwr[ rhÞkÍ Ëk{kýe

Ãkkýe ykÃke òrík ÃkqAe.ðkík {Lku yk fkÞ{ ¾qt[e.

ËMku rËþkyu Ëhðkò Au.¾ku÷ku íkk¤wt ÕÞku Ëô fqt[e.

ytËh søÞk ykÃku MkkiLku,yu {uze Au MkkiÚke Ÿ[e.

fk{ fÞwO Mknwyu òuðkLkwt,fkuýu, fkuLke ykt¾ku ÷qAe ?

fý fý{kt ðMkðkx fhu Au,yuLke fhðe þe òMkqMke !

xku¤k{kt Sðu Au ÷kufku,y{Lku yu{kt õÞkt Au hwr[ ?


htøkçkuhtøke Vwøøkkyku Þkuøkuþ òu»ke

LkkLkfzk ÃkkiºkLkku sL{rËLk;Lkçk¤kt VuVMkkt ÚkfeËr{Þ÷ Vqtfku {khwt AwtLku Vwøøkk{kt ¼hwt Awt −−−−− ð]Ø nðk yLku ÷kfzeLkk xufu zøkw{økw [k÷íkku {khku Mk{Þ...

htøkçkuhtøkeyLkuf Vwøøkkyku Vw÷kÔÞk;fux÷kf VwøøkkyuLke {u¤usðk ÷køÞk WÃkh !fux÷kfyæÄh WAk¤ðk Aíkktykððk ÷køÞkt Lke [u...íkku fux÷kfhÌkk íÞkt Lku íÞkt ÂMÚkh !

ÃkAe yu çkÄkhtøkçkuhtøke VwøøkkykuÚkeþýøkkÞkuo zÙkì$økY{.

ÃkkiºkLkkLkkLkfzk ËkuMíkku ykðe økÞk;Vqtf {kheLkuÃkkiºkuÃkuxkÔÞku sL{rËLk,økkÞwt Mknwyu−−−−− ‘nìÃke çkÚko zu xw Þw...’

fkÃke fuf;¾kÄe, ¾ðzkðe MknwLkuÃkAexkçkrhÞktyuVxT VxT VxT VxT Vkuzâk çkÄkÞ Vwøøkk htøkçkuhtøke.

Vwøøkk{kt ¼hu÷e{khe Ër{Þ÷ nðk ¼¤e økE nðk{kt;

½h{kt íkkuLk hÌkku yufuÞ Vwøøkku Vqxâk ðøkhLkkuÃkýnSÞu fux÷kf Vwøøkkykuhne økÞk çkkfe {khe ykt¾ku{kt {khk niÞk{kt...

Lk ðne þfu÷kufux÷kuf Mk{ÞnSÞuç÷kìf fhu Au {khk ÓËÞLke Lk¤eykuLku...

Mkíkíkhkn òuÞk fhwt Awt −−−−−õÞkhu Vqxþu {khe ¼eíkhLkk htøkçkuhtøke Vwøøkkyku ?! õÞkhu ?!


ðkíkko

{U íkku ½x ½x Ëu¾k MkktE

«ðeý økZðe

‘õÞkt økÞku çkkÃkw ?’ y{hkS økkÞfðkzu ¾zfe{kt «ðuþíkkt s ÃkqAâwt.hkusLkk rLkÞ{ {wsçk økðheçkkE ykuhzk{ktÚke íkktçkktfwtze{kt Ãkkýe ÷E Ëkuzíkkt

çknkh ykÔÞkt.y{hkSyu òuzk WíkkÞko, yuðk çkuMkeLku yu{Lkk Ãkøk Äkuíkkt fnu, ‘þe ¾çkh ?

hkòhk{ nkhu yk ½zeyu çkk’h økÞku.‘ftMkkhLkkt yktÄý {u÷ku. çkkÃkw {kxu {U {nkhkò økku®ðËhkð MkhfkhLku çku nkÚk

òuze rðLktíke fhe fu {khku {w÷økku yZkhLkku ÚkÞku. h¾ze ¾kÞ Au, íku fkt’f XufkýuÃkkzku... íkku íkhík fnu, y{hkS, ík{khe MkuðkLke fËh {Lku Au. òyku, {w÷økkLkuÃkkøkkLke s{kËkhe ykÃke.’

y{hkS økkÞfðkz MkhfkhLkk MkhËkh níkk yLku yu{Lku Mkkð÷e ÃkkMku økkuXzkLkeòøkeh níke. Mkhfkh nwf{ fhu íÞkhu Ãk[eMk ½kuzk ÷E MkuLkk{kt sðwt Ãkzíkwt yLkufkrXÞkðkz{kt [kuÚk W½hkððk fkXe ÷kuf MkkÚku Äªøkkýkt fhðkt Ãkzíkkt.

{kLkkS hkðLkk yðMkkLk ÃkAe Ãkuþðk Mkhfkhu økku®ðËhkðLku {wíkkr÷f ÃkË MkkUÃÞwtníkwt. MkíkkhkLkk þknw {nkhksu Ëk¼kzuLkk WÃkMkuLkkÃkrík Ë{kSLku Mk{þuh çknkËwhLkkur¾íkkçk ykÃÞku níkku. Ë{kSLkk Ë¥kf Ãkwºk rÃk÷kS hkðu ÃkuþðkLke Mkt{ríkÚke økwshkík{ktøkkÞfðkz MkhfkhLkku ÃkkÞku Lkkt¾u÷ku.

Úkkuze ðkhu çkkÃkw VheLku ÃkkAku ykÔÞku.‘çkkÃkw, fk÷Úke íkkhu ÃkkøkkLke s{kËkhe Mkt¼k¤ðkLke Au.’ Íq÷k Ãkh çkuXkt çkuXkt

MkkuÃkkhe fkíkhíkkt y{hkSyu fÌkwt.‘S, ðze÷.’ fne çkkÃkw Ãkøku ÷køÞku. ÃkAe ykELku Ãkøku ÷køÞku. økðheçkkEyu

Ëw¾ýkt ÷eÄkt.‘÷u nk÷, s{ðk çkuMke ò. ftMkkh íkiÞkh Au.’ økðheçkkEyu Ãkkx÷k ÃkkÚkhíkkt

fÌkwt.çkkÃk-Ëefhku MkkÚku s{ðk çkuXk. økðheçkkEyu fktMkkLkk Úkk¤{kt økh{ økh{ ftMkkh

ÃkehMÞku, ÃkAe ðkZe{ktÚke ½eLke Äkh fhe yuLke {½{½íke MkwðkMk ykðe. çkkÃk-Ëefheyuyk{xeLkk Mkçkzfk MkkÚku ftMkkhLkk fkur¤Þk ÷eÄk.

‘fk÷u Úkkuzk rËðMk {kxu nwt økkuXzk òô Awt.’ s{eLku [¤w fhíkkt y{hkS çkkuÕÞk.***


çkesu rËðMku çkkÃkw ½kuzu [Zâku. økðheçkkEyu ftfw-[ktË÷ku fÞkuo yLku yûkík WAkéÞk.çkkÃkw økÞku ÃkkøkkLke [kufeyu yLku y{hkSyu Ãký {kU{kt yVeýLke fktfhe {qfe ½kuzku{khe {qõÞku Mkkð÷e-økkuXzkLke rËþk{kt.

çkkÃkwLku Úkkuzk rËðMk{kt Mk{òE økÞwt fu sðkçkËkhe fhðe fux÷e y½he Au !yk¾ku rËðMk f[-f[ yLku frsÞk [kÕÞk fhu. [kuhkuLku Ãkfze íku{Lke ÃkkMkuÚke ÷kt[÷uðkLke Lku Mkhfkh MkwÄe ÃknkU[íke fhðkLke. [krzÞk yk¾ku rËðMk fkuELke Lku fkuELkeçkkík{e ykÃÞk fhíkk. fkuE {kýMk Mkkhkt fÃkzkt Ãknuhu íkku íkuÞ økw™ku økýkíkku yLku[krzÞk íkuLke Akíke Ãkh ¼khu ÃkÚÚkh {qfe íkuLke Ãkh çkuMke síkk yLku {kýMkLkku Ë{ fkZeË{ze Ãkzkðe ÷uíkk. íku{ktÚke s{kËkh yLku MkhfkhLkuÞ ¼køk {¤íkku. þnuh{kt Äku¤urËðMku [kuheyku Úkíke. [kuhu Lku [kixu [kuh-økrXÞk çkuMke hnuíkk yLku síkk-ykðíkkLku ÷qtxe÷uíkk. Mkhfkh [kuhe{ktÚke [kuÚk ÷uíke, yux÷u çkkÃkw s{kËkh þwt fhu ? çkkÃkwLku yu{kt ¼køk÷uíkkt òýu YrÃkÞk ÷kuneðk¤k nkuÞ yu{ ÚkÞk fhíkwt. çkkÃkwLkku Sð fqýku níkku. yu Ëw¼kÞkfhíkku Ãký ðze÷u {ktz Xufkýwt Ãkkzâwt Au, yux÷u ykðe fÃkhe s{kËkhe fÞko rMkðkÞ AqxfkuLknkuíkku. çkkÃkwLku Úkíkwt òýu økku®ðËhkðLkkhks{kt Äku¤u rËðMku ytÄkhwt níkwt.

÷kufkuÞ Í½zk¤w níkk. Ãkkzkuþe ½h [ýkðkLkwt ÷u, yux÷u çkkswðk¤ku ðktÄku Ãkkzu s.Ëkuhkðk søÞk {kxuÞ Í½zku ÚkkÞ. [krzÞk Ãkt[kík{kt Ãkze çkuW ÃkkMkuÚke ÷kt[ ÷u. [ýu÷eËeðk÷ [kh ðkh íkku íkkuzðe Ãkzu. çkkÃkwLku ykðku frsÞkðk¤ku ¼køk ÷uíkkt Sð [k÷íkkuLkrn. Ãký þwt ÚkkÞ ? s{kËkhe{kt Mkhfkh Ãkøkkh ykÃkíke s Lkrn. ÃkkAku {ktz [kiËð»koLkku níkku yLku nS {qALkku Ëkuhku Vqxâku níkku íÞkhu ykLktËe MkkÚku Ãkhýkðe Ãký ËeÄkuníkku. ykE ¼Âõík¼kð ¾qçk fhíke Ãký MkkuLkk-YÃkkLkk ËkøkeLkkLke ÷k÷[e níke yLkuMkk[ðeLku fkuXe{kt Mktíkkze Ëuíke.

çkkÃkw Mkktsu ½hu ykðu íÞkhu yuLkwt {kÚkwt Ãkkfe økÞwt nkuÞ. fk¤Ík¤ økh{e yLku fk¤kuff¤kx. ykLktËe íkktçkkfwtze{kt Xtzwt Ãkkýe ¼he hk¾íke, íkuLkkÚke LnkE, ykLktËe ÃkkMku{kÚkk{kt íku÷ ½Mkkðu íÞkhu yuLku Xtzf ÚkkÞ.

‘ykE, {Lku yk s{kËkhe LkÚke Vkðíke. Sð fku[ðkÞ Au.’‘íkkhk ðze÷Lku fnusu Lku çkuxk !’ økðheçkkEyu ÷wå[wt ÂM{ík fÞwO.ðze÷Lku fnuðkLke ®n{ík çkkÃkw{kt Lknkuíke. s{kËkheLkku fktxk¤ku íkks Ãknuhe hkÏÞk

ðøkh ykhku-ykuðkhku Lknkuíkku !***

yuf rËðMk Mkktsu çkkÃkw ÚkkõÞkuÃkkõÞku ykÔÞku níkku, íÞkt hkòhk{ ykÔÞku.‘çkkÃkw, ËuÚkkýÚke rLkhktík ¼økík ykÔÞk Au. yksu nrhrðhnLkwt økkLk økkðkLkk Au,

ykððwt Au íkkhu ?‘hkòhk{, {Lku ¼sLk-¼økrík{kt fktE MkqÍ LkÚke.’‘yhu nUz Lku, íkçk÷kt-{tShkt Mkkt¼¤eþwt. {ò ykðþu.’


ðk¤w fheLku çkkÃkw økÞku. rLkhktík ¼økík fhsýLkk íkkçkkLkk ËuÚkký økk{Lkk ÃkkxeËkhníkk. Ãkhtíkw n¤-çk¤Ë Akuze íktçkqhkLkk íkkLku [Zâk níkk. Ëh ÃkqLk{u nkÚk{kt íkw÷MkeõÞkhkuÃkfze zkfkuh síkk, XkfkuhSLkkt ËþoLk fhe økËTøkË ÚkE síkk. yu{kt yuf ðkh hMíku yuf{wMk÷{kLk Vfeh ËkËw Ãkeh {éÞk. íku{ýu nMkeLku fÌkwt, ‘yÕÞk, ¾wËk ÃkÚÚkh{kt LkÚke,økuçk{kt Au. yk íkw÷Mkefwtzk fk ¾kuxk ¼kh õÞwt WÃkkzíkk ni ?’ VfehLkkt ð[Lk yuLkuÓËÞMkkUMkhkt Qíkhe økÞkt. íÞkhÚke rLkhktík ¼økík rLkhkfkh WÃkkMkLkk{kt ðéÞk, ðkh-ríkrÚk{kt ykí{kLkwt MðYÃk rLknkéÞwt. Mkk¾e, fwtzr¤Þk, Íq÷ýk, ÃkË, Äku¤, AÃÃkk {LkLkkŸzký{ktÚke Qíkhðk ÷køÞkt.

y{e[tËLke nðu÷eyu çkkÃkw yLku hkòhk{ ÃknkUåÞk íÞkhu rLkhktík ¼økík ykðeøkÞk níkk. nrhrðhnLkku {rn{k økkíkk níkk :

‘økwhw økku®ðËLku r¼L™ Lkk òýwt| yuf òýwt {Lk ¼kÔÞk hu...’

Äehu Äehu çkkÃkw rLkhktíkLke ðkýe{kt íkÕ÷eLk Úkðk ÷køÞku :‘ÔÞkMkLkku {kuxku ðuþ Ähe Mk{sý þe fhe ?ykþ Lk Ãkhnhe ZkUøk Äkhe {kLk {kuxk fhu, yux÷u yLkwMkhu{Lk{kt VqÕÞku hu ¼q÷ {khe...’

çkkÃkwLku Ãknu÷uÚke ZkUøke ÷kufku Lk øk{u. rLkhktík ¼økík yuLkk {LkLke s ðkík fnuíkkníkk òýu ! yu{ çkkÃkwLku ÷køkíkwt níkwt :

‘SðLk{wõík íkku íkuLku fnuðkÞ Au yuðk Ãkwhw»k Ãkh{kýwt,ðkýe swyku íkku rðfkh Lkrn su{kt Q½zâwt nehkLkwt þkýwt’

fux÷e Mkh¤ çkkLke{kt Ÿ[e ðkík! çkkÃkwLke ykt¾{kt yktMkw Q¼hkýkt. Ëqh çkuXkuçkuXku rLkhktík ¼økíkLkku [hý MÃkþo fhe hÌkku.

{kuze hkíku ðkýeLkku rðhk{ ÚkÞku. çkkÃkwLku Ãknu÷e ðkh {LkLke þktrík−ytíkhLkeþktríkLkku yLkw¼ð ÚkÞku.

***

rLkhktík ¼økík ßÞkhu ßÞkhu ðzkuËhu ykðu íÞkhu çkkÃkw yLku hkòhk{ òÞ yLkuíku{Lke ðkýe Mkkt¼¤u :

‘Mkkh MktMkkh{kt Lkk{ LkkhkÞýwt fk¤ Ãkwhý fhu ¼h{ ¼køkusu {Lk ®[íkðu íku nrh nk ¼ýu òu sÞu Sð íkku ÷tf ¼køku !

***


‘çkkÃkw, ËeðkLkS íkkhe VrhÞkË fhíkk níkk fu íkwt s{kËkhe{kt æÞkLk ykÃkíkkuLkÚke. rLkhktík ¼økíkLkkt ¼sLkku{kt Ãkzâku Au, íku s{kËkhe{kt íkkhwt æÞkLk þkLkwt nkuÞ ?’y{hkSyu Íq÷k Ãkh Íq÷íkkt Íq÷íkkt nkufku økzøkzkðíkkt ÃkqAâwt.

‘s{kËkhe{kt {khku Sð [kUxíkku LkÚke, ðze÷ !’ çkkÃkwyu fçkqÕÞwt.‘íkku çkkçkkþkne YrÃkÞk ½h{kt õÞktÚke ykðþu ?’ y{hkS nMke Ãkzâk, yuðku

{kU{ktÚke Äw{kzkLkku økkuxku çknkh LkeféÞku.***

‘ykE, ðze÷Lku fnu Lku fu {Lku økkuXzkLke òøkeh ykÃku yLku yk s{kËkhe{ktÚkeAkuzkðu. s{kËkheLkkt ¾kuxkt fhíkqík {khkÚke Úkíkkt LkÚke.’ çkkÃkwyu økðheçkkELkk ¾ku¤k{ktMkqíkkt Mkqíkkt {kU Ãkh Ãkk÷ð Zktfe fÌkwt.

‘çkuxk, y{khku çkkE÷kufLku {kUZu çkkh çkkh {ýLkkt ¾t¼kíke íkk¤kt ÷køku÷kt nkuÞAu. y{khwt fk{ íkku hMkkuzwt Mkt¼k¤ðkLkwt, {tsqMkLku íkk¤kt {khðkLkkt yLku çkLkeXLke ÃkiXýeMkkze ðªxe {k÷ðkLkwt nkuÞ.’ økðheçkkE øk¤øk¤kt ÚkE økÞkt.

***

rLkhktík ¼økík Mkt¼¤kðíkk níkk :‘{Lk {¤ðkLkku yktíkhku, ykze {kÞk {u÷e.MkW ÃkkMkuÚke ÃkkAwt ðéÞwt, Aík íkku hne Au÷e !’

‘{]íÞw MkwÄe fkuý ykðu Au ? {Þko LkÚke fu ½h{ktÚke fkZku... fkZku ÚkE hnu Au.Lke[uMkkÚkhku fhu Au. ÃkhMkk¤{kt XkXze çkktÄu Au y™u ‘hk{ çkku÷ku ¼kE hk{’ fhíkkt Mkki÷kfzkt¼uøkkt fhu Au. su {w¾ r{ükLk ¾kíkkt íku {w¾kÂøLk ¾kÞ Au !’ ðkýe ÃkAe rLkhktík¼økík ðkíku [Zâk.

‘çkkÃkw, íkwt økkuXzkLke òøkeh òÞ Au fu Lkrn ? ò íkku Äehk ¼økíkLku sYh {¤su.yu {khk økwhw Au.’

‘{khu íkku ½ýwtÞ sðwt Au Ãký ðze÷ {kLku íkku Lku ? {Lku íkku ÃkkøkkLke s{kËkheðMk{e ÚkE Ãkze Au. ¾kuxkt fk{ fhðk Sð {kLkíkku LkÚke Lku ¾kuxkt fk{ fhðkt Ãkzu Au. Lkkfhwt íkku Mkhfkh Lkkhks ÚkkÞ Au!’ çkkÃkwyu {LkLke ÔÞÚkk rLkhktík ¼økík ykøk¤ Xk÷ðe.

‘Mkki Mkkhkt ðkLkkt Úkþu, çkkÃkw. {Lk{kt {khwt Lkk{ yux÷u fu rLkhktík hk¾.’ fnenMkíkk nMkíkk rLkhktík ¼økíku QXíkkt W{uÞwO, ‘E{Lke ½hðk¤e ykfhk Mð¼kðLke Au.íkkuÞ ‘{¤u fw¼khò òu Lkkhe ¿kkLke {kLku íkuLku Mkkhe!’ yu{ Äehku ¼økík yuLku Mkkhe {kLkuAu. þwt fhu rçk[khk ?’

***


y{hkS yhfLkku YÃkkLkku ÃÞk÷ku ÷E nª[fu çkuXk Íq÷íkk níkk. ytËhLkkhMkkuzk{ktÚke økku~ík ÃkkfðkLke MkwøktÄ ykðe hne níke. økku~ík çkLÞwt nkuÞ íÞkhu y{hkSyhkf Ãkeíkk.

çkkÃkwLku Lk íkku nkufkLke xuð fu Lk íkku ÃkeðkLke xuð. yuLke ÷un íkku ¼Âõík{kt ÷køkeníke.

‘yk íkkhku rLkhktík ¼økík Lkðhku Au íku yktíkhu Ëk’zu ðzkuËhu ykðu Au.’‘ÃkkxeËkhku çkku÷kðu Au yux÷u ykðu Au yLku ðkýeLkku ÷k¼ ykÃku Au.’‘ykÃkýe økkuXzk òøkeh{kt Äehku ¼økík Au, yuÞ økktzku Au. fþwt f{kíkku-Ä{kíkku

LkÚke. økhkMkLke s{eLkLke QÃks Ãkh Sðu Au. ð¤e ¼kËhðkLkk Xkfkuh Síkw¼kyu÷økLkLkku ÷køkku fhe ykÃÞku Au, íku çkuXku çkuXku hkuxk÷k ¾kÞ Au yLku fktEf fkVeÞwt suðwt÷¾e ðktMkLke ¼qtøk¤e{kt çktÄ fhe {neMkkøkh{kt ðnkðu Au íku fktXu Lnkíkwt-Äkuíkwt-Zkuh [khíkwt÷kuf íkhíke ¼qtøk¤e WÃkkze ÷u Au yLku yuLke fkVeÞwt ðkt[u Au-økkÞ Au.’ y{hkSLkuyhkf [Zâku níkku. yux÷u ¾wþ níkk.

‘ðze÷, {khu Äehk ¼økíkLku {¤ðwt Au.’ çkkÃkwyu ®n{ík fhe.‘çkkÃkw, {Lku yu{ ÚkkÞ Au fu nðu økkuXzkLke òøkeh íkwt Mkt¼k¤. yk s{kËkhe íkLku

økkuXíke LkÚke, íkku Akuze Ëu. nwt ðzkuËhu hne hks¾xÃkx{kt Ãkzwt, fkt {nu÷ {¤þu fkt fuË!’y{hkS nMke Ãkzâk. økkÞfðkz Mkhfkh{kt MkhËkhku {kxu fuË fu {nu÷Lke LkðkE Lknkuíke.

çkkÃkw íkku yk Mkkt¼¤e hkSLkk huz ÚkE økÞku. yuLku íkku òýu økku¤ÃkkÃkzeLkku Úkk¤{éÞku. çkkÃkwLku økku¤ÃkkÃkÃkze r«Þ níke.

***

økkuXzk nðu÷eyu ÃknkU[e, çkkÃkw MkeÄku Äehk ¼økíkLkk ¾kuhzu økÞku. Äehku ¼økíkíÞkhu Ãkkx÷e Ãkh rf¥kkÚke fkøk¤ Ãkh fkVe Wíkkhíkk níkk.

‘ÄehkS, nwt y{hkS økkÞfðkzLkku {w÷økku, çkkÃkw. Lk{Mfkh!’‘ykunkunku! y{khk òøkehËkhLkku Ëefhku {khu yktøkýu! ÄLk ½ze ÄLk ¼køk!

Mkkt¼¤ku Aku MkrðíkkçkkE, y{hkSLkk Ëefhk çkkÃkw økkfðkz ykÔÞk Au. f¤~Þku Ãkkýe÷kðku.’ Äehk ¼økíku MkkË Ãkkzâku.

‘n{ýkt nwt Lkðhe LkÚk. ð÷kuýwt fhwt Awt. QXeLku òíku ÷E ÕÞku!’ ykuhzk{ktÚke ffoþyðks ykÔÞku.

‘nrh nrh...!’ çkku÷e Äehku ¼økík QXeLku ytËh økÞk yLku f¤~Þku Ãkkýe ÷EykÔÞk.

‘rLkhktík ¼økíku ykÃkLku {¤ðk fÌkwt níkwt.’ f¤~Þk{ktÚke Ÿ[uÚke Ãkkýe Ãkeíkkt çkkÃkwyufÌkwt.

‘nk, yuÞ y¾uËkMk suðk AÃÃkk yLku {khk suðe fkVeÞwt h[u Au.’‘yíÞkhu þwt ÷¾ku Aku ?’ çkkÃkwyu ÃkqAâwt.


‘ÿkiÃkËe ð†knhý ykÏÞkLk ÷¾wt Awt. ¼hMk¼k{kt Ãkkt[k÷eLku fkihðkuyu Lkkøkefhu÷e.’

‘÷kuf fnu Au fkVe íkku ÄehkLke.’ çkkÃkwyu nkÚk òuzâk.‘nk, Mkhfkh, ftE fux÷eÞ fkVeÞwt {neMkkøkh{kt ðnkðe ËeÄe.’‘nk, Ãký yu {nefktXkLkk ½uh ½uh Sðíke Au, h{íke Au ¼økík!’ fne çkkÃkw økkðk

÷køÞku,‘íkhýk ykuÚku zwtøkh hu

zwtøkh fkuE Ëu¾u Lknª..’

Äehk ¼økík nMke Ãkzâk.‘{Lku ½ýe fkVeÞwt BnkUZu Au.’ fne çkkÃkwyu çkeS fkVe økkðk {ktze -

‘¾çkhËkh {LkMkwçkkS, ¾ktzkLke Äkhu [Zðwt Au;®n{ík nrÚkÞkh çkktÄe hu, MkíÞLke ÷zkEyu ÷zðwt Au.’

‘¼økík, fkXeyku Mkk{u ÷zðwt Mknu÷wt Au, Ãkhtíkw MkíÞ fks ÷zðwt y½hwt Au nkU!’çkkÃkwyu fçkqÕÞwt.

Äehk ¼økík nMkíkk hÌkk. íÞkt Mkrðíkk çknkh ykðe.‘MkrðíkkçkkE, yk çkkÃkw økkÞfðkz, y{hkSLkk Ãkkuíkhk.’‘íku òøkehËkh ykÃkýu yktøkýu ÃkÄkÞko Au íkku fkVeÞwt Mkt¼¤kððkLkk çkË÷u fkt’f

ðÄkhku {køkku.’ Mkrðíkk yuLkk Mð¼kð {wsçk çkku÷e.‘YrÃkÞu ykLkku ðÄkhku, çkMk ykE!’ çkkÃkw nMke Ãkzâku.‘¼økík, ¼qtøk¤eyku íkiÞkh nkuÞ íkku yk÷ku, nwt {neMkkøkh çkksw òô Awt.’ çkkÃkwyu

QXíkkt fÌkwt.yksLke Qíkhe Au, Mkkt¼¤ku :

‘ykí{ík¥ð þkuÄku hu, ¿kkLkesLk økkuíkku ½h{kt;çkku÷u íku Lkrn çkeòu hu, yku¤¾e ÷uòu ytíkh{kt.’

Äehk ¼økíku fkøk¤Lke ¼qtøk¤e ðk¤eLku ðktMkLke ¼qtøk¤e{kt {qfe yLku WÃkh Ëkxku{kÞkuo. ÃkAe ËeðkLke ßÞkuíkÚke ÷k¾ [kUxkze yLku ¼qtøk¤e çkkÃkwLku ykÃke.

***

ð¤e Úkkuzk rËðMk ÃkAe çkkÃkw ¼økíkLkk ¾kuhzu økÞku, íÞkhu Äehk ¼økík ÃkkMku fkuEçkuXwt níkwt yLku Mkrðíkk økwMMku ÚkE çkku÷íke níke, ‘¼UMk ðnqfe sðk ykðe Au yLku su ykðuíkuLku {kxu ËqÄLkku Wfk¤ku {ktøkku Aku. fk{ÄtÄku fhðku Lkrn Lku økktXLkk økkuÃke[tËý...’


‘®[íkk Lk fhku, ykE. Mkktsu ËqÄk¤e ¼UMk ykðe sþu!’ çkkÃkwyu nMkíkkt nMkíkkt fÌkwt.‘ykðku, ykðku, òøkehËkh Mkknuçk. Ãký ¼økíku yk fkVeÞwtÚke [kuÃkzk [eíkÞko

ELkk fhíkkt ðneðt[kLkk [kuÃkzk [eíkÞko nkuík íkku, çku Ëkufzk {¤ík.’ Mkrðíkkyu AýfkufÞkuo.

‘ykE, ¼økíkLku fkVeÞwt ÷¾ðk Ëku. çkÄwtÞ ¼w÷kþu Ãký yu Lkrn ¼w÷kÞ. ¼ËhðkLkku÷økLkLkku ÷køkku nðuÚke çk{ýku, çkMk!’ çkkÃkwyu MkrðíkkLku þktík Ãkkze.

‘çkkÃkw, yk ðehku ¼økík økkuXzk, ðktfkLkuhLkk Au. yu{ýu ‘çk¼úwðknLk ykÏÞkLk’håÞwt Au, íku Mkt¼¤kððk ykÔÞku Au.’ Äehk ¼økíku ðehk ¼økíkLkku Ãkrh[Þ ykÃke ðehk¼økíkLku fÌkwt, ‘yk çkkÃkw økkÞfðkz. ¼Âõík¼kððk¤k òøkehËkh Au.’

ðehk ¼økíkLku fux÷ktf fzðkt Mkt¼¤kÔÞkt. ÃkAe çkeíkkt çkeíkkt çkkÃkwyu fÌkwt, ‘¼økík,{Lku yuf ÃkË Qíkhe ykÔÞwt Au íku Mkt¼¤kðwt ?’

‘yhu ðkn! ðkn! sYh!’ ¼økíku Ãkz¾u Ãkzu÷k Ãk¾ðks Ãkh ÚkkÃk {khe.‘rð»ýw rçkÂM{Õ÷k{kt ¼uË LkÚke ¼kéÞku, y÷¾ y÷¾ yuf ÷neyu hu...’

‘ynknk! çkkÃkwMkknuçk, hk{ yLku hnu{kLk, yÕ÷k yLku Eïh çkÄwt yuf s Au,yu{ {khk økwhwS S¼kE þk†eSyu Mk{òðu÷wt. ðuËktík yu{ s fÚku Au. çkúñ rLkhkfkhAu yLku Mkðoºk ÔÞkó Au.’ Äehku ¼økík ¾wþ ÚkE økÞk.

‘AkÃk, rík÷f Lku {k¤k hk¾u, fqzfÃkx Lku yMkík ½ýwt ¼k¾u.’

***

‘Mkwýku Mkwýku ík{u çkk{ý ÷w¾k ¾k¾, hðze hðze ÷wðku þwt fk¾ ?’

***

‘yk ÷ku, çkkÃkwMkknuçk, fw÷uhLkk ÷kzw ¾kyku. yksu LkkøkÃkkt[{ Au.’ MkrðíkkçkkÃkwMkknuçk Ãkh ¾wþ ÚkE økE níke.

***

çkkÃkw s{eLkËkheLkk fk{fks{ktÚke Lkðhku Ãkzu fu ÃkËku Wíkkhðk çkuMke òÞ :‘þktrík Ãk{kzu íkuLku Mktík fneyu hu...yuLkk ËkMkLkk íku ËkMk ÚkELku hneyu hu ¼kE...’

*

‘nrhøkwý økkÞ íkuLku nrh suðk òýku hu...’

*

‘hk{Lkk{ ÷un ÷køke hu...’

Úkkuzk rËðMk ÚkkÞ yLku ÃkËku Mkt¼¤kððk Äehk ¼økíkLku ¾kuhzu ÃknkU[e òÞ.


‘ÕÞku ykE, ykLktËeyu r[hkuxu {kufÕÞk Au, íku [k¾ku.’ çkkÃkwyu ðktMkLke xkuÃk÷eMkrðíkkLku Ãkfzkðe. Mkrðíkk r[hkuxu [k¾eLku íkhík çkku÷e, ‘yk íkku òýu y{khkt fåAe¾kòt!’

‘çkkÃkw, yk {khe fkVe [k¾ku!’ Äehk ¼økíku nMkeLku íktçkqhku ÍkÕÞku.‘{qh¾ fnu {U {kÞk {qfe, íÞkøk fÞkuo MktMkkh;{kÞk íÞkt MkwÄe fkÞk hnuþu, Mktøku Mkhsý nkh.fkÞk ðzu Äehk hu, {kÞk ðMíkw szu.’

‘ðkn! Äehk ¼økík! ðkn! Sðeyu íÞkt MkwÄe {kÞk hnu Au, Mkk[e ðkík Au.’ çkkÃkwykVheLk ÚkE økÞku.

‘çkkÃkwMkknuçk, ík{u ftE ÷kÔÞk Aku ?’‘S, ¼økík. Mkkt¼¤ku :

‘økwhwS, ík{u fku’Aku hu, çkúñ íkkhe ÃkkMku ðMÞku;{Lku Lkð ËeMku hu, õÞkt ðMku yu íkku hMÞku.{kÚkwt çkúñ fu çkúñ{kt {kÚkwt ? çkúñ{kt ykt¾ fu ykt¾{kt çkúñ ?’

− Äehk ¼økík nMke Ãkzâk yLku çkkÃkwLku Äççkku {kÞkuo.‘çkúñ Ãkk{ðwt, Mk{sðwt {w~fu÷Au, çkkÃkw!’

‘Lkkf{kt ðrMkÞku fu {w¾{kt ? yu rðþu {wLku ÚkkÞ ¼ú{!Mktþu rLkðkhku hu, ¼ú{{ktÚke òô ¾MÞku !’

çkkÃkw økkÞfðkzu ÃkË Ãkqhwt fÞwO.‘çkkÃkwMkknuçk, {Lku ½ýe ðkh ÚkkÞ Au fu yk çkúñ yuf ¼ú{ s Au!’ Äehk ¼økíku

Q¼k Úkíkkt fÌkwt.***

y{hkSyu Úkkuzk ð»ko ÃkAe çkkÃkwLku ðzkuËhu MkhËkhe fhðk çkku÷kðe ÷eÄku.ðzkuËhkLke økkËe Ãkh nðu ykLktËhkð ykÔÞk níkk. y{hkS s{kçktËeLkk MkÕ÷kfkh(Mk÷knfkh) ÚkÞk níkk. Äehku ¼økík {kuûk ÃkkBÞk níkk. rLkhktík ¼økíkLku yðMÚkk ÚkEníke yux÷u ðzkuËhu ykððkLkwt ykuAwt ÚkÞwt níkwt. nðu çkkÃkwLku Mkki ¼sLk-feíkoLk {kxu çkku÷kððk{ktzâk níkk. Äehk yLku rLkhktík ¼økíkLkwt M{hý fhe çkkÃkw Ãknu÷wt ÃkË økwhwíkÃkoýLkwt økkíkku :


ÃkhÚk{ MkËTøkwhwLkku MkíMktøk Mkk[ku, çkeòu su fhku íku fk[ku;nrhLkk{ ¼qÕÞk yu s Ãkzâku ¾kt[ku, {kxu ík{u MkËTøkwhwLku rLkþrËLk ò[ku.’

ÃkAe yuf ÃkAe yuf ¼sLk íktçkqh-ÍktÍ-Ãk¾ðksLkk íkk÷u QÃkzíkkt :‘¼ú{ ò¤ ¼køkku hu, íkku Ãkk{ku {wÂõíkLku. ¼ú{ fkZe Lkkt¾ku hu, sýkðwt swÂõíkyku.’

***

‘nrhLku Ãkk»kký fnu íku s økktzku yu íkku MkËk Au y¾tz Lku Lkk ÚkkÞ ¾ktzku.’

***

‘y¾tz yuf ykí{k hu, çkeswt çkkfe Mkðuo Äq¤.’

***

‘{k¤kLkku {{o Lkð òýku, ykt¾ku {ª[e {ýfk íkkýku.’

*

{kuze hkíku nðu÷e ykðeLku çkkÃkw MkqE síkku.***

yuf rËðMk çkkÃkw f[uheyu çkuXku níkku, íÞkt ytíÞs ðkMk{ktÚke Úkkuzk ÷kufku ykÔÞk.‘çkkÃkwMkknuçk, ykÃkLke ðkýe Mkkt¼¤ðkLkku Õnkðku ÷uðku Au. y{khk {kuÕ÷kLke çknkh[kuf suðwt Au, íÞkt ykÃk ÃkÄkhku yuðe rðLktíke Au.’ ytíÞòu nkÚk òuze Q¼k hÌkk. Mkkiyuxqtfe Ãkkuíkze yLku Vkxu÷e çktzeyku Ãknuhe níke, {kÚku [ªÚkhk suðe Ãkøkzeyku çkktÄu÷e níke.

‘çknkh [kuf{kt þwt fk{ ? ykÃkýk {kuÕ÷u nwt ykðeþ.’ çkkÃkw nMke Ãkzâk.‘Lkk, çkkÃkwMkknuçk! ykÃkýk Äh{Lkwt hMkkíkk¤ òÞ yLku y{u ÃkkÃk{kt Ãkzeyu!’

ytíÞòuyu Vhe nkÚk òuze Ãkøkze Wíkkhe.‘yhu {khk økktzk ¼kEyku, Äh{Lkwt hMkkíkk¤ Lkrn òÞ, Äh{ [kuÏ¾ku Úkþu. nwt

AqíkkAqíkLku Ëku»k {kLkwt Awt. {khu {Lk Mkðo Sð çkúñMðYÃk Au. fkuE Ÿ[ LkÚke, fkuE Lke[LkÚke.’ çkkÃkwyu nMkeLku fÌkwt.

ytíÞòu hkS ÚkELku økÞk.Mkktsu ytíÞòuLkk {kuÕ÷k{kt ykðu÷k ðzLkk ykux÷u çkkÃkw MkkÚku hkòhk{ yLku

Lkh¼uhk{ íkçk÷kt, íktçkqh, {tShkt ÷ELku ykÔÞk. çkkÃkwyu íktçkqhku nkÚk{kt ÷eÄku. økwhwðtËLkkfhe ¼sLk WÃkkzâwt :

‘ŸçkkrzÞwt yuf nkÚk{kt ÷uE Vuhðu çkk¤ yÃkkh


yÂøLk[¢ Lkrn Ãký [¢ Ëu¾kþu r{ÚÞk yu rð[kh¼ú{ Au yuðku hu ¼òu Lkð ¼ÂõíkLku...’

***

‘¼kE hu, nrhLkk{Lke xuf ík{u Ík÷ku hu, çkeswt ¼qÏÞktLku ¼kusLk yk÷ku hu...’

***

‘¼ýe ¼ýeLku þwt ¼ýeyu hu, ¼kE, ¼ýðkLkku ftE Ãkkh LkÚke.{q¤ rðãkLku fkuE Lkk òýu, ½ýk ¼ýu÷k {wðk LkÚke.’

{kuze hkík MkwÄe ¼sLk [kÕÞkt. ytíÞòu økËTøkË ÚkE ðkýe Íe÷íkk hÌkk.AuÕ÷u çkkÃkwyu ¼sLk WÃkkzâwt :

‘ykhíke fesu ytíkh{ktne, {U íkku ½x½x Ëu¾k MkktE...’

‘ðk! çkkÃkwMkknuçk! ðk! MkktEMkknuçk íkku ½x½x{kt rçkhksu. Mk[ ðkík feÄe, Mkhfkh!’Mkki ytíÞòu Q¼k ÚkE íkk÷eyku Ëuíkk Lkk[ðk ÷køÞk.

***

y{hkS Mkktsu hkusLke su{ YÃkkLkk ÃÞk÷k{kt yhkfLkku ½qtx ÷uíkk y™u nw¬kLkeLkun{ktÚke Vqtf Ëuíkk çkuXk níkk.

‘çkkÃkw, {U Mkkt¼éÞwt fu íkwt fk÷u hkºku ytíÞòuLkk {kuÕ÷k{kt ¼sLk fhðk økÞku níkku.’‘nk, ðze÷.’ çkkÃkwyu zkufwt n÷kÔÞwt.‘yk¾wt søkík [kt¼kzkuÚke y¼zkÞ Au. Ãkwýu{kt íkku E{Lkku fkuE ÃkzAkÞkuÞ ÷uíkwt

LkÚke. øk¤u fw÷ze y™u ÃkqtXu Íkzw hk¾ðkt Ãkzu Au Lku íkwt yuðk ÷kufLkk {kuÕ÷u økÞku Lku E{LkktÃkkýe ÃkeÄkt ?’

‘ðze÷, çkúñrðãk{kt yuðk fkuE ¼uË¼kð LkÚke. Mkki ykí{k{kt Ãkh{kí{k ðMÞkAu. ELkk hks{kt fkuE Ÿ[Lke[ LkÚke. yk íkku ÃkuþðkykuLkku ½{tz Au.’

‘çkkÃkw, E ÷kuf [k{zkt [qtÚku, E{Lku LkkU yzkÞ, Mk{ßÞku ?’ y{hkS nª[fk Ãkhxèkh ÚkÞk. yu{Lke ík÷ðkh suðe {qAku Vhfðk {ktze.

‘ykÃkýu økku~ík õÞkt LkÚke ¾kíkk ðze÷ ? Lku {åAe{khÚke fu{ y¼zkíkk LkÚke ?’çkkÃkwyu Ë÷e÷ fhe.

‘çkkÃkw, nðu íkwt y¼zkE øku÷ku fnuðkÞ. {khkÚke íkLku yk nðu÷e{kt fu òøkeh{ktLkrn h¾kÞ. íkwt çkeswt ½h þkuÄe ÷u, fkt ykðk WÄk{k çktÄ fh.’ y{hkSLku yhkf [Ze


[qõÞku níkku. íÞkt økðheçkkE ykðe [Zâkt.‘Lkk, Lkk, yuðku sw÷{ {ík fhku.’‘yhu, íkkhku rðXkuçkk y¼zkE sþu!’‘hk¾ku nðu, rðXkuçkkLkk yktøkýk{kt s {nkh [ku¾k{u¤kLkkt nkzfkt Ëkxâkt LkÚke ?’

økðheçkkELke S¼ ¾q÷e økE.çkkÃkw yufË{ Q¼ku ÚkE økÞku, ‘ðze÷, ykÃkLke nðu÷e yLku òøkeh ykÃkLke

ÃkkMku hk¾ku. nwt ytíÞòuLkk {kuÕ÷k{kt ÍkUÃkze çkktÄeþ yLku hneþ.’‘y{u çkøkzâk, y{u çkøkzâk ÷uòu, òýe hu...’

yuðe ÃkkuíkkLke fze Mkt¼¤kðe çkkÃkw MkzMkzkx ¾zfe çknkh Lkef¤e økÞku.økðheçkkE ¾zfeLke çkkhMkk¾u {kÚkwt ÃkAkze hzðk ÷køÞkt. ykLktËe Ãký hzíke

hzíke ËkuzeLku ykðe yLku yu{Lku çkkÚk{kt ÷E ÷eÄkt.

økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kËLkwtLkðwt E-{uR÷ ykRze

[email protected]

‘Ãkhçk’ {kxu E-{uR÷ ykRze‘Ãkhçk’ {kxu f]ríkyku E-{uR÷ îkhk {kuf÷e þfkþu. ‘Ãkhçk’Lkwt R-{uR÷ ykRze :

[email protected]]rík Lke[u Lkk{, MkhLkk{wt ÷¾ðk rðLktíke.


ykMðkË

LkðÃkrhýeík Ãku÷kt : yufíðÚke Ãkqýoíð «rík

[tÿfkLík þuX

LkðÃkrhýeík Ãku÷ktLkðÃkrhýeík Ãku÷ktçku [kÕÞkt síkkt òuzkòuz,õÞkhuf ð¤e ykøk¤ÃkkA¤ [k÷u,¼eíkh yuðkt yuf{uf {nª ÷eLk, òýu[kÕÞwt síkwt yuf.

yu{Lke árü ÃkzâuÚke íkzfku [{fe QXâku,ykfkþ nkMk¼ÞwO Ÿzku Ÿzku W½kz fkZe hÌkwt.Ähk ËeMku ík]ýuík]ýu Ãkw÷rfíkð]ûkkuÞ íku òýu n{ýkt yku zku÷e QXâkt.

ykt¾ku yuf{ufLke yktßÞu síkkt ykt¾kuÚke s.ðå[u ðå[u Ÿzku −−−−− ykfkþŸzku «&™ õÞkhuf xefe hnu :‘íkwt íkkhwt fkuE MkíÞ þkuÄu Au {khk{kt ?’‘íkwt s {khwt MkíÞ...’ Lk{e, Lke[uÚke Ãkw»Ãk [qtxe çkku÷e, ‘yk Ãkw»ÃkLku ÃkqA.’‘þkuÄ yu s MkíÞ...’ðnu¤ku yku¤tøkíke fuze yuLku Ëqh fþu íkuze økE.

Ãkz¾uÚke ÃkíktrøkÞwt Wíkkð¤wt yuf Qze økÞwt,r[êe òýu ðMktíkLke Vhfe økE−−−−−yk heíku [kÕÞk Lk sðkÞ økw{Mkq{, she yk{íku{árü íkku fhe òu. þkuÄu Au íkwt...? þwt...?òuLku íkU shef{kt rðï çkÄwt økqtøk¤kÔÞwt.þwt fheþ ? −−−−− yk {kiLkLkku zq{ku... ¼÷u AqxufkLk Ãkh Y{Íq{ðk ËuLku she yuLku.ykt¾kuLke ÃkktÃkýkuLku MÃkþeo Aku síke ÄMke Ãkðo ykf]ríkyku.Vkuh{kuLke ðeýk çkS hne Au ÷kuneðnuý{kt ¼¤ðkLku.rfhýkuLkku MðkË hku{ hku{ ¼÷u ÷E ÷u she,÷nheLke ÷xLku ÃktÃkk¤e ÷u.RrLÿÞkuÚke Ãke ÷u rðï.


¼he ÷u ¼eíkh íkkhe rðï çkÄwt.ÿwíkøkrík ÃkkAku Vhe ¾kuçkkuyuf Vq÷ Ähe, çkkuÕÞku :‘õÞkt þkuÄwt ? íkwt s...?’

Lke[u ðnu¤kLkk çknku¤k Ähk{kt¼u¾zLke AkÞk{kt íkhíkk Mkhíkk Mknu÷íkk ntMkÞwøk÷LkuþwtÞ MkqÍTÞwt, ¾eýLku [{fkðe Ëuíkk VVzkxÚke Ÿ[u Qzâwt,Vu÷kíke-ðªÍkíke MkVuË Ãkkt¾kuÚke yðfkþ ¼hkE QXâku,íkzfkLke ðu÷ Ãkh Q½zíkk Äð÷ Äð÷ Vq÷Lkk økwåA.

yuf þw¼ú «íkeríkÚke «ýÞeykuLkkt Lkuºk rðïMíkrðMVkrhík. −−−−− òýu MðÞt Mkðoºk ÔÞkÃke hÌkkt. ðå[u íÞkt{qtøkk {qtøkk «&™ VkuÞko fhu : ‘yk Mkki yLkufíku s íkwt yuf ?’ ‘þwt ykÃkýu yuf íku s yk...?’

rð©kÂLíkLke ûkýu õÞkhuf òýu Úkíkwt −−−−−ytËhÚke fkuEfu f{kz XkuõÞkt.çknkh s òýu Lk nkuÞ MkðoMð.ykt¾ku nðu òuÞk fhu yk{íku{ Q÷xÚkeMksoLkLkk «Úk{ ÃkhkuZu suðe «¼wLke Xhe.fkLk nðu yufæÞkLk Mkwýe hnu{kiLkLkku økt¼eh ïkMkkuåATðkMk.nkÚk MÃkþuo çkkhýkLku, ¾whþeLku, AkuzLku, nðkLkuòýu fkuE {kLkðeLku −−−−− {kËoðÚke, yksoðÚke.

rðï yk¾wt hMke ËeÄwt; yufhMk ÷kune MkkÚku −−−−−{ßò MkkÚku fhe ËeÄwt.

îiík ûkýktþ íkku þ{e síkwt :Ãkt[{nk¼qík Ãkt[{nk¼qíkLku {¤u,«kýku «kýku{kt Zku¤kÞ,{Lk {Lk{kt Mk{hMk A÷fkÞ,ÃkhMÃkhkLkw¼ð yLku rLkòLkw¼ð,ykLktË −−−−− «rík®çkçkíkku ykLktË.yhuhu! íkkuÞu çkxfýwt Axfýwt yîiík yu.çkkÚk{kt íkkuÞ y÷øk, MkkÚk{kt íkkuÞ Ëqh, õÞkhu õÞkhuf...!çkuLkkt çku. çkuLkkt ºký [kh... [khLkkt çkkh... Ãký çkuLkkt çku !

þhehLkku íkkøk ÷eÄkt fÞkuo Au {kLkðeyu Þwøkku{LðLíkhkuÚke.nkÚkíkk¤e ËELku þheh Mkhfe òÞ. þhehLkwt fkiíkwf ¼÷u{kLkðeLku ÃkþwÚke ríkÞoøkTÞkurLkÚke Qýku Qíkhíkku Ëk¾ðu;


sLkLk{kt f÷{ku fhe {nk{kLkðku rLkÃkòððk yu{Úku ¼÷u ¼krð MkkÚku MkwÃkuhu yufMkqºk Úkðk;«ýÞLke Ëeûkk yuMíkku {kLkðeLke SðLkLke Ëeûkk, {kLkÔÞLke Ëeûkk.Lknª íkku ËwrLkÞkLke yÄeo ðMíke «íÞu nkuík yuLke fqýe árü ?¼qíkÚke Aqxe, fkuz¼he snu{ík yLku WXkðík ¼krðLkk MksoLkLke ?

Ähíke{kt ¼÷kt hu MkhßÞkt çku sýkt, yuf Ähíke Lku çkeòt yk¼...

LkðÃkrhýeík Ãku÷ktçku su [kÕÞkt síkkt Ãkýu¼eíkh yuðkt yuf{uf {nª ÷eLkòýu [kÕÞwt síkwt yuf.

Ähíke{kt ¼÷kt hu MkhßÞkt çku sýkt...

ykfkþ yLku Ãk]ÚðeLkk ykrËÞwøk÷Lkkt yk ðkhMkkuyu þwtíksoLkeyu íksoLke økqtÚke (su fkuE ðkh ÃkhMÃkh çkíkkðkE Ãký nþu Míkku !)yuf{uf-þwt ykLktË-½q{heyku ÷E−−−−−çktLkuyu yMke{ fk¤{kt n{uþ {kxu Vtøkku¤kE sðkLkwt ?fËk[Lku Mk{kLíkh...! {¤ðkLkwt, nk, ytíku {¤ðkLkwt yLktík{kt.

çkuLkkt çku ! yufíð Ãkqýo çktLkuLkwt yLÞ yu yuf{kt !

«íÞuf ÃkqhuÃkqhwt yuf çkLku,íkku s Ãkqhwt ò{u çktLkuLkwt yufíð.«íÞuf sý Mkkík zøk ÃkkuíkkLke MkkÚkuÞ íkuLknª [k÷u õÞkhuf Lku õÞkhuf ?−−−−−ykí{k íkku hkrÄfk...Mkkík zøk «¼wLke MkkÚkuÞ íku«íÞuf Lkrn [k÷u þwt õÞkhuf Lku õÞkhufLkðÃkrhýeík Ãku÷ktçku su [kÕÞkt síkkt Ãkýu...?

- W{kþtfh òuþe

ykÃkýk «k¿k frð W{kþtfh òuþeLkk ‘MkóÃkËe’Lkk fkÔÞMktÃkwx{ktLkwt ºkeswt Ãkøk÷wtíku ‘LkðÃkrhýeík Ãku÷kt’. yu ÃkËLkwt ykÃkýu SðLk íku{ s søkíkLke ÔÞkÃkf ¼qr{fkLkuÏÞk÷{kt hk¾eLku òuðk-Mk{sðkLkwt hnu.

MksoLk íkÚkk rðMksoLk − yk çku rçkLËwyku ðå[u ÔÞkó {Lkw»ÞLke ykí{[uíkLkkLke −yuLkk{ktLke Ãkh{kí{-[uíkLkkLke ÷e÷k{Þ økríkLkk hMk-hnMÞLku yðøkík fhðk{kt fkuEÃký Mkk[k MksofLku Ÿze rLkMkçkík − Wífx rË÷[MÃke nkuðkLke s. W{kþtfh yu fkurxLke


Mksof-ÃkhtÃkhkLkk «rþü frð. ‘MkóÃkËe’Lke yu{Lke frðíkkLkwt Äúwð-fuLÿ Au ‘yuffuLÿÔÞÂõíkíðLkwt økXLk-økúÚkLk’. ðkMíkrðf SðLk{kt fE heíku rMkØ Úkíkwt nkuÞ Au íku «r¢ÞkLkkrLkYÃkýLkwt − yk MktMkkh{kt {kLkðeÞ MktçktÄku{kt yLku íku{ktÞu MLkunSðLkLkk − ÷øLkSðLkfu ËktBÃkíÞSðLkLkk MktË¼o{kt yðøkkník fhíkkt frðLku su ftE ‘þw¼’ Lku ‘þw¼ú«íkerík’ÚkE íku yr¼ÔÞÂõík Ãkk{e Au ynª ‘LkðÃkrhýeík Ãku÷kt’{kt.

W{kþtfhu 1981{kt ykÃku÷e Mkkík ÃkËh[Lkkyku{ktLke Ãknu÷e çku h[Lkkyku‘rAL™r¼L™ Awt’ yLku ‘þkuÄ’ yLkw¢{u 1956 y™u 1959{kt «økx ÚkE. íku{ktrð»kÞðMíkwÚke {ktzeLku íkuLke hsqykíkLke þi÷e{kt − íkuLke ¼k»kk-÷ÞLke EçkkËík{kt íku{LkeMksof-«rík¼kyu su yðLkðk «Þkuøkku fÞko Au íkuLke íkksøke ykÃkýu {kýe þfeyu Aeyu.yu s ÃkhtÃkhkLkku rLkðkon ÚkÞku Au ÃkùkËTðíkeo fkÔÞku{kt.

1971{kt frð fk~{eh økÞk íÞkhu ‘LkðÃkrhýeík Ãku÷kt’Lke ykht¼Lke fux÷efÃktÂõíkyku íku{ýu xÃkfkðu÷e. ‘yuffuLÿ ÔÞÂõíkíðLkk økXLk-økúÚkLk’{kt yuf Mksof íkhefuLkwtÃkkuíkkLkwt r¢Þkf{o fE heíku f÷kfeÞ ykÞk{ku rMkØ fhu yu yu{Lke ¾kus níke. yu ¾kus‘þkuÄ’ fkÔÞ{kt íkku Au s, yLÞ fkÔÞku{ktÞu yuLkwt «åAL™ heríkLkwt «ðíkoLk − yuLkwt ÃkøkuhwtòuE þfkÞ.

‘LkðÃkrhýeík Ãku÷kt’ fkÔÞ{kt þYykík{kt íkku òuzkòuz [kÕÞk síkk LkðÃkrhýeíkÞwøk÷Lku frðyu ‘Ãku÷kt’ fneLku yktøk¤e [ªÄeLku çkíkkÔÞwt. íku ÃkAe íkuyku çktLku yufçkeò{ktfuðkt ÷eLk Au, çku {¤eLku yuf ÚkÞkLke fuðe rðM{Þ{Äwh ½xLkk íku{Lke çkkçkík{kt ½xehne Au íkuLkwt Ãký MktÞík ðkýe{kt rLkYÃký frðyu fÞwO Au. íku{ktÚke Ãku÷kt LkðÃkrhýeíkÞwøk÷Lkwt MkkÞwßÞ Rn÷kufLke − Mk]rü Mk{MíkLke fuðe ykðfkÞo ½xLkk Au íkuLkku Mktfuík ÃkýykÃkýLku {¤e hnu Au.

áükuáü {¤íkkt su {kiLk{Äwh MLkunMkt÷kÃk ÚkkÞ íkuLkku MktË¼o ynª frð ÃkkuíkkLkeheíku hsq fhu Au. frð fnu Au :

‘ykt¾ku yuf{ufLke yktßÞu síkkt ykt¾kuÚke s.ðå[u ðå[u Ÿzku −−−−− ykfkþŸzku «&™ õÞkhuf xefe hnu :‘íkwt íkkhwt fkuE MkíÞ þkuÄu Au {khk{kt ?’‘íkwt s {khwt MkíÞ...’ Lk{e, Lke[uÚke Ãkw»Ãk [qtxe çkku÷e, ‘yk Ãkw»ÃkLku ÃkqA.’‘þkuÄ yu s MkíÞ...’

(MkÃíkÃkËe, 1981, Ãk]. 23)

rLkMkøkoLke {eXe Lksh nuX¤ MLkune Þwøk÷Lke MknSðLkLke Þkºkk [k÷u Au yLku íkuMkkÚku frðárüLkk [{fkhk Ãký.

frð yuf ÃkíktrøkÞkLku Wíkkð¤Úke ykðeLku Qze síkwt rLknk¤u Au. íkwhtík frð Wí«uûkkfhu Au : ‘r[êe òýu ðMktíkLke Vhfe økE.’ frð LkðÃkrhýeík Þwøk÷ Mk]rüLkk MLkun-MkkIËÞo«rík ¾wÕ÷wt hnu íkuðe ¾uðLkk ÔÞõík fhíkk ÷køku Au. MLkunLkk çk¤u yk Mk{Mík Mk]rüLkku{Lk¼h MðkË ÷u yuðeÞu frðLke ¼kðLkk sýkÞ Au.íkuyku MLkunSðLkLke çkwrLkÞkË{kt


þhehLkwt−Mkðo RrLÿÞkuLkwt fk{ Ãký {n¥ðLkwt nkuðkLkwt Ëþkoðu Au. íkuyku RrLÿÞøkúkÌkíkk íku{s RrLÿÞÔÞíÞÞLke heríkLkku Ãký «f]ríkðýoLk{kt ÷k¼ ÷u Au; yux÷u íkku ‘Vkuh{kuLkeðeýk’, ‘rfhýkuLkku MðkË’, ‘÷nheLke ÷xLku ÃktÃkk¤e ÷u’ðkLkwt ynª çkLke þfu Au ! ykrðï{kLkðíkkLkk yLku rðïíkku{w¾e frð RrLÿÞkuÚke rðïLku Ãke ÷uðkLke yLku yu heíku¼eíkhLku Mk¼h fhðkLke ðkík fÞko rðLkk hne þfíkk LkÚke.

rðïMk{Mík MkwtËh yLku ykf»kof Au MLkun yLku MktðkrËíkkLku fkhýu. ykÃkýe ykMk[hk[h Mk]rü{kt yuðk ík¥ðkuLkwt ÷e÷k{Þ Ëþo™ yðkhLkðkh ÚkÞkt s fhíkwt nkuÞ Au.ynª frðyu Mkkr¼«kÞ ntMkÞwøk÷ «Míkwík fÞwO Au. ntMkÞwøk÷Lkk ÃkzAu Ãku÷kt LkðÃkrhýeíkkuLkwtykí{Þwøk÷ Ãký Mkq[ðkÞ Au. ntMkÞwøk÷Lke Qzký ðýoðíkkt frð fnu Au :

‘Vu÷kíke-ðªÍkíke MkVuË Ãkkt¾kuÚke yðfkþ ¼hkE QXâku,íkzfkLke ðu÷ Ãkh Q½zíkk Äð÷ Äð÷ Vq÷Lkk økwåA.’

(MkóÃkËe, Ãk]. 24)ynª frðf{oLke Mk¼kLkíkk MkkÚku fÕÃkLk÷e÷kLke íkksøke Lku [{íf]ríkLkku MðkË

Ãký {kýðk {¤u Au. ntMkÞwøk÷Lkk WœÞLku yðfkþ{kt su þw¼úíkkLkku «fkþ «MkÞkuo íkuýuíkku frðLke «íkeríkLku Ãký ‘þw¼ú’ fhe ËeÄe ! ykðe þw¼ú «íkeríkÚke «ýÞeykuLkkt LkuºkrðïMík Lku rðMVkrhík nkuðkLkwt frð Ëþkoðu Au. ð¤e suLke árü{kt «ýÞ nkuÞ íku íkkuyLkufíkk{kt yufíkkLkwt íkku yufíkk{kt yLkufíkkLkwt ËþoLk fhðkLke ûk{íkk Ãký MknsíkÞk sËk¾ðe þfu Lku ?!

frðLku ð¤e ¼kð-rð©kÂLíkLke ûkýu fkuEfu ytËhÚke f{kz XkuõÞkt nkuÞ yuðwt ÷køkuAu. frðLku «ýÞLke nðk{kt ytËh-çknkhLkwt çkÄwt yufkfkh Úkíkwt ÷køku Au. «¼wLku Ãký ykMk]rü-MksoLkLkk «Úk{ ÃkhkuZu su ¼kð ÚkÞku nþu íkuLke MkkÚku s nþu Lku yLkwMktÄkLk «ýÞLkkMkki MktçktÄkuLkwt − ¼kðMktË¼kuoLkwt ? «ýÞík¥ð MkkÚkuLkku MktçktÄ Mk[hk[h rðïLkkt rðhkuÄeík¥ðku ðå[uLke Ãkkh»Ãkrhf MktçktÄ÷e÷k çkíkkðe þçËÚke {kiLk MkwÄeLke MktðkË{Þ ÂMÚkríkøkríkLkwt{{oËþoLk fhkðe hnu Au. nkÚkLkku MÃkþo {kºk çkkhýk ykøk¤ yxfíkku LkÚke, íkuLkku szÚke[uíkLk yLku nËÚke yLknË ÃkÞOíkLkku W½kz-rðMíkkh Ãký MktÄkELku hnu Au. {Lkw»ÞLkk«ýÞçk¤{kt rðïMk{MíkLku h[e ËuðkLke þÂõíkLkku frðLku ÏÞk÷ Au s. «ýÞ[uíkLkk«¼w[uíkLkk MkwÄe rðMíkhu-Ãkrhý{u yu{kt s yLkw¼ðkÞ íkuLkwt MðkhMÞ.

frð MkwtËh heíku ‘LkðÃkrhýeík Ãku÷kt’Lke ðkík fhíkkt LkððhðÄqLkk MkkÞwßÞLku ykí{-Ãkh{kí{k MkwÄeLkk MkkÞwßÞ MkwÄe rðMíkkhu Au. ‘¥¢y}¢¢ ±ñ Ú¢ç{ÜU¢ Ðí¢ïv¼¢’Lkku ÏÞk÷ frðLkkr[¥k{kt Au s. ‘LkðÃkrhýeík Ãku÷kt’Lkwt yu{Lkwt ËþoLk îiíkÚke yîiík MkwÄe rðMíkhu Au. íkuykufnu Au :

‘îiík ûkýktþ íkku þ{e síkwt :Ãkt[{nk¼qík {nk¼qíkLku {¤u,«kýku «kýku{kt Zku¤kÞ,{Lk {Lk{kt Mk{hMk A÷fkÞ,


ÃkhMÃkhkLkw¼ð yu rLkòLkw¼ð,ykLktË−−−−−«rík®çkçkíkku ykLktË.yhuhu! íkkuÞu çkxfýwt Axfýwt yîiík yu.çkkÚk{kt íkkuÞ y÷øk, MkkÚk{kt íkkuÞ Ëqh, õÞkhuf õÞkhuf...çkuLkkt çku. çkuLkkt ºký [kh... [khLkkt çkkh... Ãký çkuLkkt çku !’

(MkóÃkËe, Ãk]. 25)W{kþtfhLke árüyu íkku «u{Lkku ÃkhMÃkhkLkw¼ð {q¤{kt íkku rLkòLkw¼ð s nkuðkLkku.

íkuyku LkðÃkrhýeík Þwøk÷Lkk «ýÞkLkw¼ðLkku {kLkðSðLkLkk−{kLkðMktMf]ríkLkk ÔÞkÃkfMktË¼o{kt Ãký swyu-{q÷ðu Au. {kLkðSðLk{kt «ýÞík¥ð íkku Ãkh{ík¥ðLkk y{]ík«MkkËYÃkAu. íkuyku íkku MÃkü fnu Au :

‘«ýÞLke Ëeûkk yu Míkku {kLkðeLke SðLkLke Ëeûkk, {kLkÔÞLke Ëeûkk.’

(MkóÃkËe, Ãk]. 25)yk «ýÞËeûkkLkk fkhýu s ËwrLkÞkLke yÄeo ðMíke fqýe árü Ähkðíke ÚkE nkuðkLkwt

yu{Lku ÷køÞwt Au. íkuyku ÃkAe frðíkkLkk fer{Þkyu ÷ÞøkkLk{kt ÷nuhkíke yk ÃktÂõíkh{íke {qfu Au :

‘Ähíke{kt ¼÷kt hu MkhßÞkt çku sýkt, yuf Ähíke Lku çkeòt (swt ?) yk¼...’

(MkóÃkËe, Ãk]. 25)yk ÃktÂõíkLku yktrþf heíku ÃkwLkhkð]¥k fhíkkt ykfkþ yLku Ãk]Úðe (‘ãkðkÃk]rÚkðe’)Lku

yLkw÷ûkeLku ‘ykrËÞwøk÷’Lkku WÕ÷u¾ fheLku yu{Lkk ðkhMk íkhefu {kLkðÞwøk÷kuLku ÞkËfhu Au. íkuyku fnu Au :

‘ykfkþ yLku Ãk]ÚðeLkk ykrËÞwøk÷Lkkt yk ðkhMkkuyu þwtíksoLkeyu íksoLke økqtÚke (su fkuE ðkh çkíkkðkE Ãký nþuMíkku)

yuf{ufþwt ykLktË-½q{heyku ÷E−−−−−çktLkuyu yMke{fk¤{kt n{uþ {kxu Vtøkku¤kE sðkLkwt ?fËk[Lku Mk{kLíkh...! {¤ðkLkwt, nk, ytíku {¤ðkLkwt yLktík{kt.’

(MkóÃkËe, Ãk]. 26)yæÞkí{SðLk íku{ s MktMkkhSðLkLkk {q¤{kt Au îiíkÚke yîiík «ríkLke økrík.

MktMkkhSðLkLkk ÷e÷khMk{kt Ãký †e-Ãkwhw»kLkwt MkkÞwßÞ yÃkurûkík Au. ÃkhMÃkhLkkt ÃkqhfçkLkðwt yLku yu{ fhíkkt yÃkqýoíkk{ktÚke Ãkqýoíkk MkwÄe ÃknkU[ðwt íku{kt s SðLkhMkLke−yæÞkí{hMkLke MktrMkrØ − Ãkhkfkck yLkw¼ðe þfkÞ. frð Mkt¼ðík: yuðe «íkeríkÚke«uhkELku fnu Au :

‘«íÞuf ÃkqhuÃkqhwt yuf çkLku,íkku s Ãkqhwt ò{u çktLkuLkwt yufíð.’

(MkóÃkËe, Ãk]. 26)


ykðk yufíðLkku − ÃkqýoíkkLkk ÃkÞkoÞYÃk yufíðLkku yLkw¼ð, yuf sý ÃkkuíkkLke MkkÚkuòu Mkkík zøk÷kt [k÷u, hkrÄfkYÃk ykí{k Ãkh{kí{k MkkÚku MkkÞwßÞ MkkÄu íkku íku Ãký fhe þfu.

W{kþtfhu LkðÃkrhýeík Þwøk÷Lku yLkw÷ûkeLku su Ÿzký yLku ÔÞkÃkÚke ykí{[uíkLkkÚkerðï[uíkLkk MkwÄeLkk V÷fLku Mkktfuríkf heíku ykðhe ÷eÄwt Au íku ÃkhtÃkhkøkík−[e÷k[k÷wLkeríkheríkÚke fux÷ef heíku y÷øk yLku íkuÚke MksoLkkí{f árüyu ½ýwt {n¥ðLkwt çkLke hnuAu. W{kþtfhLkwt frðf{o−yu{Lkwt ¼k»kkf{o yðLkðk íkhefkyku Lku ykÞk{kuÚke yLkku¾wtLku ykMðkã çkLÞwt Au. ‘yku zku÷e QXâkt’{kt ‘yku’Lkku ÷nufku; ‘ykfkþŸzku’ suðku Mk{kMk;rð÷ûký ÷Þíkhunðk¤k þçË«Þkuøkku Lku ðkõÞrðLÞkMkku, ÷kûkrýf rðþu»kýku Lku r¢ÞkÃkËku− ykðe ykðe økwshkíke ðkýeLke ykf»kof ¾qçkeyku Lku ¾krMkÞíkku MkkÚku íkuLke su ©ðýeÞ÷Þøkwts Au íkuLkku Ãký yk frð yr¼ÔÞÂõík{kt Ãkqhku ÷k¼ ÷uíkk nkuÞ Au. SðLkLkktðiÞÂõíkf, Mkk{krsf yLku ykæÞkÂí{f Ãkrh{kýkuLku «eAe, yu MkðoLke MkkÃkuûkíkkykuLkkMktË¼o{kt su íku rð»kÞðMíkwLku økhðe heíku Lku h{ýeÞ heíku «íÞûk fhe ykÃkðkLkefkÔÞ÷e÷kLkwt yk f]rík Ãký yuf æÞkLkÃkkºk WËknhý Au. MLkuník¥ðLkwt − MktðkËík¥ðLkwtðiÞÂõíkf SðLk{kt, MkktMkkrhf yLku ykæÞkÂí{f MktË¼o{kt fuðwt íkku {n¥ð Au íku ynª Mk-hMk heíku rLk»ÃkL™ ÚkÞkLke ÷køkýe ÚkkÞ Au. frðLke ík¥ð yLku Mk¥ðrLkc «¿kkþe÷íkkLkuðtËeLku rðh{eyu.

Mkw¼kr»kík Mk-hMk-ðíke Äkhkrðhkx Aíkkt yþõík ! rðsÞ Ãktzâk

rnLËw Ä{o{kt ‘yðíkkhðkË’Lkku rð[kh Ãký yuf ykøkðwt rð÷ûký ®[íkLk Au. ykrð[kh «{kýu Ãkh{uïh su íku Mk{ÞLke ykð~Þfíkk «{kýu yðíkkh ÷E rLkrùík fkÞoMkkÄu Au. ©ef]»ý ¼økðkLku ¼økðËTøkeíkk{kt ‘ßÞkhu ßÞkhu Ä{oLke Ãkzíke ÚkkÞ Au yLkuyÄ{o «çk¤ çkLku Au íÞkhu nwt yðíkkh ÷ô Awt’ yu{ fÌkwt Au. yLku yk ËþoLk «{kýu ËMkyðíkkh (õÞkhuf 24 yðíkkh)Lkwt rLkYÃký ¼køkðík suðk økútÚkku{kt ÚkÞwt Au.

íkku yksLke frðíkk-Mkw¼kr»kíkLkku ËMk yðíkkhku{ktLkk fk÷¢{{kt ík]íkeÞ ðhkn-yðíkkh rð»kÞ Au. ðhkn-yðíkkh{kt ¼økðkLkLku þwt fhðkLkwt níkwt ? íkku rnhÛÞkûk hkûkMkuÃk]ÚðeLku Mk{wÿ{kt Auf hMkkík÷{kt zwçkkze ËeÄe níke yLku íkuLku çknkh fkZðk{kt ykðu íkku,«kýeykuLkwt Ãk]Úðe rLkðkMkMÚkkLk çkLke þfu yLku SðMk]rüLkku rðfkMk ÚkE þfu. yux÷u,¼økðkLku ðhkn-yðíkkh Äkhý fÞkuo, hkûkMkLku nÛÞku yLku s÷ki½ Mk{wÿ{kt zqçke økÞu÷eÃk]ÚðeLku ÃkkuíkkLke ËkZ Ãkh xufðe çknkh ÷kÔÞk.

yk ÃkrhÂMÚkríkLkwt r[ºk MktMf]ík MkkrníÞLkku yuf {nkLk frð sÞËuð ÃkkuíkkLkk‘økeíkøkku®ðË’{kt yk «{kýu yk÷u¾u Au.(yuf çkeS frðíkk s økýku Lku ! yufLke MkkÚkuçkeS yuf !) ykÃkýk økwshkíkLkk MktMf]ík MkkrníÞLkk rðîkLku yk sÞËuðLkk frðíkk¾tzLkku


økwshkíke{kt Lke[u «{kýu yLkwðkË fÞkuo Au :nu fuþð !ðhkn yðíkkhu,ykÃkLkk Ëtíkkøkúu ÷køku÷eÄrhºke þku¼íke, òýuþþe {æÞu hksíke f÷tfhu¾ Lkðu÷e.sÞ søkËeþ nhu ! sÞ søkËeþ nhu !1

ðhknLkwt rðhkx MðYÃk íkku fuðwt fu ðhknLke ËkZLkk Ëtíkþq¤ Ãkh Ãk]ÚðeLku xufðeðhkn-yðíkkh ¼økðkLk Mk{wÿ{ktÚke çknkh ÷E ykÔÞk. yLku frð sÞËuðLke fÕÃkLkk«{kýu ËkZ Ãkh xfu÷e Ãk]Úðe yu [tÿ{kLkk zk½ Mk{e ÷køkíke níke. ðhknLke ËkZLkwtËtíkþq¤ yu [tÿ yLku íkuLke Ãkh xufðu÷e Ãk]Úðe yu [tÿLkku fk¤ku zk½. yËT¼wík Au á~Þ. yufrðhkx V÷f Ãkh r[ºký ÚkÞwt Au.

íkku ynª «Míkwík ðhkn-yðíkkhLkwt Ãkã rðhkxMðYÃkLkk fkÔÞ½xf (poetic motif)

Lku íkkøku Au.Ãkã yk «{kýu Au :ÎæcÅî¢çÐCï¯é „l: çà¢¶çÚ¯é Ý ÜUë¼: SÜU‹{ÜU‡Çêç±Ý¢ïÎ:ç„‹{éc±Ñì x¢¢±x¢¢ã: ¶éÚÜUéãÚx¢Hœ¢éÓÀ¼¢ï²ï¯é Ý¢Œ¼U: JHÏ{¢: Ð¢¼¢HÐÑì ÜUï Ý HéÆÝÚ¼²: Ð¢ï~¢}¢¢~¢¢ïÐ²éQUï²ïÝ¢ïh¢Úï {çÚ~²¢: „ …²ç¼ ç±|¢é¼¢ç±çÍÝ¼ïÓÀ¢ï ±Ú¢ã: JJ

(fwLíkf îkhk ‘ð¢kuÂõíkSrðík’{kt WØ]ík, LkøkeLkËkMk Ãkkhu¾Lkw t MktÃkkËLk,MktMf]ík ÃkkX Ãk]. 16).

yLkwðkË : Ãk]ÚðeLkku WØkh fhíke ð¾íku ÃkkuíkkLke {nkLkíkkLku fkhýu s ÃkkuíkkLkeMðk¼krðf RåAkyku Ãkqhe Lk fhe þfu÷k ðhknLkku sÞ nku ! Ãkðoíkku íkku yuLkk Ëtíkþq¤yzíkkt s [qhu[qhk ÚkE òÞ yux÷u yu íkuLke MkkÚku ÃkkuíkkLke ¾ktÄ ¾tsðk¤e Lk þõÞk;MkkøkhkuLkkt Ãkkýe yux÷kt ykuAkt níkkt fu yuLke ¾heÚke Ãkzu÷k ¾kzk{kt s Mk{kE økÞktyux÷u yu íku{kt ÃkzeLku Lkkne Ãký Lk þõÞk; Ãkkíkk¤Lkk fkËð{kt íkku yu{Lkk {kuZkLkku÷ktçkku ykøk÷ku ¼køk (MkqtZ) s zqçke þfu yu{ níkwt yux÷u yu íku{kt yk¤kuxe Lk þõÞk.(yLkwðkË : LkøkeLkËkMk Ãkkhu¾).

frðyu (frð y¿kkík Au!) su heíku rðhkx-íkkLku yÚkðk íkku ðhknLkk rðhkx MðYÃkLkurðrðÄ MktË¼kuo{kt {qfeLku íkkøÞwt Au íku{kt fkÔÞíð¼he [{íf]rík Au. su{ ðkMíkrðf fkuErðhkx MðYÃkLku rLknk¤e ykÃkýe ðk[k nhkE òÞ íku{ yk frðyu íkkøku÷k rðhkxMðYÃk{ktÚke rLk»ÃkL™ Úkíkk fkÔÞLkk yknT÷kËLku ykÃkýu MkBÞfT heíku þçË{kt {qfðkLkeÂMÚkrík{kt òýu hnuíkk LkÚke, yuðku yk frðíkkLkku rËÊT{qZ fhe ËuLkkhku «¼kð Au.

su rðhkx nkuÞ, rð¼w-MkðoÔÞkÃke nkuÞ, MkðoMk¥kkÄeþ nkuÞ íkuLkk {kxu íkku fþwt syþõÞ Lk nkuÞ Lku ! Ãký Lkk ! yk ðhknLke rðhkxíkk s íkuLku Lkze Au. ðhkn (÷kirff¼k»kk{kt ¼qtz, zw¬h, Mkqðh, MktMf]ík{kt à¢êÜUÚ) ÃkkuíkkLkk Ëtíkþq¤ yLku ÃkeXLke ¾tsðk¤


r{xkððk fXý {kxe fu ÃkÚÚkh MkkÚku ÃkeX ½Mku. Ãký yk ðhkn ¾tsðk¤Lkku ykLktË ÷Eþfíkku LkÚke. ÃkðoíkLkkt rþ¾hku òuEyu yLku íÞkt Ãký òu ÃkkuíkkLkkt Ëtíkþq¤ suðkt ÷økkzu furþ¾hku Lke[u ÄMke Ãkzu, õÞkt ÃkeX ¾tsðk¤u ? ¼qtzLku íkku Ãkkýe{kt Ãkzâk hnuðkLkwt-LknkðkLkwtçknw øk{u. íkku rð[kh ykðu fu, ðhknLku íkku {kuxku Mkkøkh íkku Au s su{kt yk¾e Ãk]Úðe zqçkeøkE níke. Ãký ðhknLkk ÃkøkLke ¾heykuÚke su ¾kzk Ãkzâk íku{kt s Mk{wÿkuLkkt (Ãkkihkrýf¼qøkku¤ «{kýu [kh) Ãkkýe Mk{kE økÞkt. ÃkAe íku MLkkLk (ðhkn-yðíkkh Au yux÷uMLkkLk!) õÞkt fhu ?

¼qtzLku ¾kçkkur[ÞkLkk fkËð{kt yk¤kuxðwt çknw øk{u. fkËð íkku ½ýku níkku, yk¾wtÃkkíkk¤ fkËðÚke r[fkh níkwt Ãký íku{kt {nk-{nk-fkÞ ðhknLke ËkZLkku ¼køk yLku íkuÃký ykøk¤Lkku ¼køk s zqçke þõÞku níkku. yux÷u fkËð{kt yk¤kuxðkLke {Ík Ãký ðhknÃkkuíkkLkk rðhkx MðYÃkLku fkhýu Lk ÷E þõÞku. íkku ykðk rðhkx MðYÃk Ähkðíkk yLkuíkuðk MðYÃkLku fkhýu s ðhkn-yðíkkh{kt ¼økðkLk ÃkkuíkkLke RåAkÃkqŠík Lk fhe þõÞk.

yk íkku ¼ÔÞkrík¼ÔÞ r[ºk Au yLku ðhknLke rðhkxíkkLku r¼L™ r¼L™ MktË¼o{kt{qfeLku frðíkk yíÞtík ykMðkã çkLke Au.

ykMðkËLkku yknT÷kË þ{e òÞ ÃkAe yuf nðu rð[kh Ãký ykðu fu MkkÄkhý heíkuMkqøk WÃkòðíkkt «kýe zw¬h fu ¼qtz{kt Ãkh{kuå[ Mk]rürLkÞtíkk ¼økðkLk yðíkkh ÷u ?ðhknLkk þhehYÃku Eïh yðíkhu ! ykðe fÕÃkLkk yLku rð[kh fhLkkhe «òLkeMktðuËLkþe÷íkkLkkt ÔÞkÃk yLku Ÿzký fuðkt ? Ãký ‘yk Mkðo ¾hu¾h çkúñ Au - [iíkLÞYÃkAu - „±Z ¶çH±Îæ Ï¢ír¢’, Lkku WËT½ku»k fhLkkhk ®[íkLkLku ykðe fÕÃkLkkLke Ãkkt¾ku ÷køku íkkushk Ãký ykùÞo Ãkk{ðk suðwt LkÚke.MktË¼o

1. ±„ç¼ Îà¢Ýçà¢¶Úï {Ú‡¢è ¼± HxÝ¢à¢çà¢çÝ ÜUHÑ ÜUHï± çÝ}¢xÝ¢ JÜUïà¢± {ë¼à¢êÜUÚÚêÐï…² …x¢Îèà¢ãÚï JJ3JJ

(‘økeíkøkku®ðË’, MktÃkkËf ðMktík Ãkhe¾)

MkkrníÞð]¥k {kuf÷ðk {kxu E{uR÷ ykEzeykÃkLke ykMkÃkkMk Úkíke MkkrnÂíÞf «ð]r¥kyku, su{kt ykÃk WÃkÂMÚkík hÌkk

nku, ykÃku ¼køk ÷eÄku nkuÞ fu ÃkAe ykÃku ykÞkusLk fÞwO nkuÞ íkku yu fkÞo¢{rðþuLke xqtfe LkkUÄ E{uR÷ îkhk økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kËLku {kuf÷e þfku Aku.LkkUÄ su VkuLx{kt ftÃkkuÍ fhe nkuÞ yu VkuLx MkkÚku y[qf {kuf÷ðk. yu {kxuLkwtE{uR÷ ykEze Au : [email protected]


rðþu»k

fËk[, Mkqhs Qøku...

¼hík {nuíkk

økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kËLkk «{w¾Lke [qtxýeLkwt Ãkrhýk{ ònuh ÚkÞwt yLku ykøkk{eºký ð»ko {kxu «fkþ¼kE þkn «{w¾ íkhefu [qtxkE ykÔÞk. yu{ýu Ãknu÷e «ríkr¢Þkøkwshkík MkkrníÞ yfkË{eLke MðkÞ¥kíkk{kt {kLkLkkh frðr{ºk nrhf]»ý ÃkkXfLke ÃktÂõíkÚkeykÃke fu - ‘fËk[, Mkqhs Qøku.’ Mkqhs þkLkku QøkðkLke ðkík «fkþ¼kE fhíkk nþu ?fËk[, økwshkík MkkrníÞ yfkË{eLke MðkÞ¥kíkkLkk MkqhsLke ðkík Au. yu{Lke yLkufrðÄ«ð]r¥kyku yLku «ð]r¥kykuLke Mk{ktíkhu [k÷u÷e rLkíkktík ®[íkLkkí{f rLkçktÄLke ÔÞkÃkfMk]rü{ktÚke ÃkMkkh ÚkLkkhLku yuf ðkíkLkwt ¾MkqMk økkihð Úkþu fu çkkirØfkuLke Mk{ks{kt suMkkûkkíkT nkshe ðíkkoðe òuEyu íkuLkwt «fkþ Lk. þkn Sðíkwtòøkíkwt WËknhý Au.

ykÃkýu òýeyu Aeyu fu økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kË hýrsíkhk{ ðkðk¼kE{nuíkkyu MÚkkÃke íÞkhu yu{Lkk {Lk{ktLkk u øk wshkíke Mkkûkh økk uðÄoLkhk{Lkk‘MkkûkhSðLk’Lkk LkkÞf Mk{ku níkku suLkk rË÷{kt Ëuþrník nkuÞ. Ãkrh»kËËþoLkLke ykÔÞkÃkfíkkLkku ÏÞk÷ yuLkk ÃkhÚke ykðu Au fu ynª ÚkÞu÷k «{w¾ku {kuxk MksofkuLke MkkÚkkuMkkÚk{kuxk ®[íkfku Ãký hÌkk Au. økktÄeSLkwt Ãkrh»kË«{w¾ nkuðwt yu yk ÃkhtÃkhkLkwt økkihð níkwt.ykLkkuoÕzu MkkrníÞLku SðLkLke Mk{eûkk økýkÔÞwt Au, yu yÚko{kt MkkrníÞfkh yux÷u SðLkLkkuMk{eûkf. SðLk yux÷u {u½kýe fnu Au íku{ {wtçkELkk fkuE Ã÷ìxLkk Lk¤{ktÚke xÃkfíkeËËqze Lknª, Ãký Mkkøkhðu¤... su ykÃkýk yýwyu yýwLku Ã÷krðík fhu. Ãkrh»kËËþoLkLkkÃkkÞk{kt yk ¼kðLkk hnu÷e Au. Ãkrh»kËËþoLkLkk yk ÃkkÞkLkk yuf ÃkÚÚkh «fkþ Lk.þkn Au. ykÃkýu íÞkt hrMkf nkuÞ yu ½ýe ðkh Ãkqhku Lkkøkrhf LkÚke nkuíkku, Lkkøkrhf nkuÞyu Ãkqhku hrMkf LkÚke nkuíkku. hrMkf LkkøkrhfLke fu¤ðýe «fkþ¼kELke {Úkk{ý hne Au.


økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kË{kt yøkkW {æÞMÚk yLku fkhkuçkkhe MkÇÞÚke {ktzeWÃk«{w¾ yLku {nk{tºke íkhefu yu{ýu Mkuðk ykÃke Au. Wå[ {qÕÞku MkkÚku «økkZ rLkMkçkík¼uhfík]oíð-Lkuík]íðLkk fkhýu yu{Lkwt Lkk{ økwshkík¼h{kt òýeíkwt Au.

ÞwðkðÞÚke s Mkk{krsf, MkktMf]ríkf, Lkkøkrhf «ð]r¥kyku{kt Mkr¢Þ «fkþ¼kEyuMkkrníÞ«ð]r¥k Ãký yux÷e s fhe Au. ‘rðï{kLkð’, fu su Mkk{rÞfu økwshkíkLke ykÄwrLkfÃkuZeLku ½ze íkuLkk MktÃkkËLk{kt íkhwý ðÞu íkuyku òuzkÞk níkk. W{kþtfhu suLku nku{ ÞwrLkðŠMkxe÷kRçkúuhe Mk{e fne íku ¿kkLkøktøkkuºke ©uýe yLku yuLkk Mk{]Ø {ýfkyku{kt «fkþ¼kELkeMkn¼krøkíkk hne Au. yæÞkÃkfLke LkkufheLku rík÷ktsr÷ ykÃke yu{ýu «ò{íkLke fu¤ðýeLku- fnku fu ÷kufrþûkýLku yøkúíkk ykÃke. ËþofLkk þçË{kt fneyu íkku ®þøkzkt {ktzíkktrþ¾ðkzâwt ! sÞtrík Ë÷k÷ ykÃkýk yuðk s Mksof. yu{Lkk rLkÄLkÚke þíkkçËeð»koLkkÃkqhk ºký ËkÞfk ÷øke yu{Lkk økútÚk«fkþLk yLku M{]ríkMkt{ksoLk{kt «fkþ¼kEyu ËkrÞíðLk¼kÔÞwt.

yk MksofkuLke Mkðoíkku{w¾e «ð]r¥k «fkþ¼kE{kt Ãký ykÃkýLku òuðk {¤u Au.hksLkerík, Ãkºkfkhíð, rþûký yLku MkkrníÞ{kt «økríkþe÷ yr¼øk{Úke Mkíkík fk{fÞwO. MkkrníÞLke MðkÞ¥kíkk yLku MktMÚkk «íÞuLke rLkMkçkíkLkk MktÞkuøkLkwt yu rðh÷ WËknhýAu. ¼kuøke÷k÷ økktÄe, sÞtrík Ë÷k÷, Ëþof, W{kþtfh òuþe MkkÚku íkku sÞ«fkþLkkyktËku÷Lk{kt yLku yk[kÞo f]Ãk÷kýe MkkÚku ytíkuðkMke fne þfkÞ íku heíku fk{ fÞwO.fxkufxe ð¾íku su÷ðkMk Ãký ðuXâku. yk{, «fkþ Lk. þkn yuf ÔÞÂõík Lknª Ãký yufr{òs, yuf ykçkkunðkLkwt «ríkrLkrÄíð fhu Au. yu{Lkkt ÷u¾Lk yLku ðõíkÔÞ{kt MktË¼kuoyðLkðkt Ãkw»ÃkkuLke su{ «økx ÚkE,rð»kÞLku ÔÞkÃkf V÷f Ãkh ÷E òÞ Au. rLk¼oÞ ÷u¾ffuðku nkuÞ yuLkwt «fkþ Lk. þkn Sðíkwtòøkíkwt WËknhý Au. «fkþ¼kE «ò÷ûkehksLkerík{kt Mkíkík Mkr¢Þ hÌkk, Aíkkt yu{Lke AkÃk fkuE Ãký Ãkûk fu ðkË{kt çktÄkðkLkuçkË÷u {qÕÞçkØ ÔÞÂõík íkhefu s Mk{ks{kt rðMíkhíke hne. yk fkhýu s yu{Lke ÷kufr«Þíkkfu Mðef]ríkLku ÃkûkðkË fu sqÚkLke Mke{kyku yze Ãký Lknª yLku Lkze Ãký Lknª.

økktÄe, xkìÕMkxkìÞ, {wLkþe, Ëþof ÃkhLkkt yu{Lkkt ÷¾kýku{ktÚke ÃkMkkh ÚkLkkhLkuyu{Lke hMk¿k rðî¥kkLkku Ãkrh[Þ Úkþu. økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kËLkk rð¼køkeÞ yæÞûkíkhefu yu{ýu ykÃku÷kt ÔÞkÏÞkLkku - ‘økwshkíke Lkð÷fÚkk{kt Mðhks[uíkLkk’ fu ‘MkkrníÞyLku hk»xÙ’ Ãký ynª ÞkË fhe þfkÞ. yu{Lkkt ‘xkìÕMkxkìÞÚke økktÄe’ ÔÞkÏÞkLkku yLkLÞAu. RÂLzÞLk RÂLMxxâqx ykìV yìzðkLMk Mxze, rþ{÷k{kt økuMxVu÷ku íkhefu ykÃku÷ Mkur{Lkkh(‘økktÄeÍ rhr÷rsÞMk õðuMx : y rMkrð÷ MkkuMkkÞxe ÃkhMÃkuÂõxð’) ¾kMkku òýeíkku ÚkÞu÷ku.yk s ÃkhtÃkhk{kt {wtçkE ÞwrLkðŠMkxeLkkt X¬h ðMkLkS ÔÞkÏÞkLk{k¤kLkkt ÔÞkÏÞkLkkuíku{s çkºkeMk ÔÞkÏÞkLkku{kt «Mkhu÷e ºký f]Ãkk÷kLke ÔÞkÏÞkLk{k¤kyku (‘íÞkt ËqhÚke{tøk÷ þçË ykðíkku’, ‘Mðøko{kt çkkfe fþe Þkhku òu Lkðsðkt’ yLku ‘¼khíkð»koLkeMðhksMkkÄLkk’) rðïMíkhLke MkktMf]ríkf-MkkrnÂíÞf-hksLkiríkf rð[khÞkºkk yLkuÃkrhðíkoLk÷e÷kLku Mk{sðkLke {Úkk{ý þe Au.


«fkþ Lk. þknLkk ÔÞÂõíkíðLkwt çkeswt ÃkkMkwt Lkkøkrhf Mk{ksLkk ½zíkhLkwt hÌkwt Au.‘økktÄe þktrík «ríkckLk’{kt íkuyku 1970{kt {tºke níkk. íÞkhçkkË økwshkík ÷kufMkt½»koMkr{rík, ÷kufMkr{rík, ÷kufMðhks {t[, ykì÷ RÂLzÞk Mkuð yußÞwfuþLk fr{xe, {qð{uLxVkìh MkuõÞw÷h zu{kì¢uMke suðe yufkrÄf MktMÚkkyku{kt íku{ýu yøkú¼qr{fk yËk fhe Au.hk{LkkÚk økkuÞLfkLkk yk{tºký yLku Mkw«ríkc Ãkºkfkh «¼kMk òuþeLkk {iºkeÃkqýo ykøkúnÚkeyuõMk«uMk sqÚkLkk økwshkíke Ãkºkku{kt íktºkeMíkhLke fk{økehe çkòðe. ‘rËÔÞ ¼kMfh’Lkkykht¼fk¤u MktÃkkËfeÞ Mk÷knfkh íkhefu íku{ ‘y¾tz ykLktË’Lkk rîs yðíkkh{kt Ãkýyu{Lke ¼qr{fk hne. yu{ýu þçËLku Mkkçkqík hkÏÞku Au. þçËMkuðe Lk{k÷ku Lk nkuÞ,hksMk¥kk-Ä{oMk¥kkLkk þhýu Lk nkuÞ yu ÍtÏÞwt Au. íkuÚke ykðk yðkòuLku 1992Úke‘rLkheûkf’{kt Mkíkík yðfkþ ykÃkíkk hÌkk Au.

AuÕ÷u, økwshkíkLkk «ríkrcík MkkrníÞfkhkuLke {Úkk{ý Q¼e ÚkÞu÷e, ¼khíkLkeyuf{kºk ÷u¾feÞ {íkËkh {tz¤ yLku [qtxkÞu÷ «ríkrLkrÄíð Ähkðíke MðkÞ¥k MkkrníÞyfkË{eLke MðkÞ¥kíkk {¤u, xfu yLku s¤ðkÞ, yuLke Mkr¢Þ ¾uðLkk yu{ýu fhe.‘rLkheûkf’ Mkk{rÞfu yk MðkÞ¥kíkkrð{þoLku Sðtík hkÏÞku. W{kþtfh òuþe, Ëþof,LkkhkÞý ËuMkkE yLku rLkhtsLk ¼økíkLke MðkÞ¥kíkkLke ÷nu «fkþ¼kELke W{uËðkheðkxu «økx ÚkE hne Au. økwshkík MkkrníÞ yfkË{eLke MðkÞ¥kíkkLkwt AeLkðkE sðwtøkwshkíke MkkrníÞ MkkÚku òuzkÞu÷ ík{k{ {kxu yk½kíksLkf ½xLkk Au yu {kxu «fkþ¼kEyu[÷kðu÷ Íwtçkuþ{kt yu{Lkk Mk{økú SðLk{kt fhkÞu÷kt hrMkfLkkøkrhf fk{kuLkwt s yufMkkíkíÞ Au.

yksu, 21{e MkËe{kt Ãkrh»kË«{w¾ ykðk çknwykÞk{e nkuðk òuEyu yu{ y{uMÃküÃkýu {kLkeyu Aeyu. Ãkrh»kËLku ykðk «{w¾ «kó ÚkÞk Au yu ykÃkýk {kxu økkihðLke½xLkk Au. «fkþ Lk. þknLku Ãkrh»kËÃkrhðkh ðíke ¾qçk ¾qçk yr¼LktËLk.

Mkk¼kh Mðefkh

«feýo

[íkwh [kýõÞ hkÄkf]»ýLk rÃkÕ÷kE,2019, ykh. ykh. þuX yìLz ftÃkLke «k.r÷.,{wtçkE/y{ËkðkË, Ãk]. 120, Y. 135. MkkRLk ykìV Vkuh yLkw. Søkh þkn, 2019,Vur÷õMk ÃkÂç÷fuþLk, Mkqhík, Ãk]. 159, Y. 170. ðkðýe rËLkuþ Ãkxur÷Þk, 2018,«ýð «fkþLk, y{ËkðkË, Ãk]. 112, Y. 120. [uíkLkk yLku Ëw:¾kuLkwt YÃkktíkh yLkw.hksuþ Mkku÷tfe, 2019, Lkð¼khík MkkrníÞ {trËh, y{ËkðkË, Ãk]. 242, Y. 325.MktíkkLk Mkki ík{khkt MktÃkk. ztfuþ ykuÍk, 2020, rðïøkúk{, Ãkku. çkkMkýk, 112 + 8,Y. 100.


yLkwðkË

sLk-sLkLkk h[Lkkfkh : yr¬¥k{1

yk÷kufhtsLk, yLkwðkË : ÃkeÞq»k X¬h

yr¬¥k{ yåÞwíkLk LkBçkqríkrh {÷Þk¤{ ¼k»kk yLku MkkrníÞLkwt yuf yuðwt Lkk{Au su ‘{nkfrð’ íkhefu yku¤¾kÞ Au. ¼khíkeÞ ÃkhBÃkhk{kt {nkfrð ½ýk LkÚke ÚkÞkyLku ÚkÞk Au íkuyku {kuxk ¼køku «k[eLk ¼khík MkkÚku MktçktÄ Ähkðu Au. Ãkhtíkw yr¬¥k{LkkuykÃkýk Mk{fk÷eLk SðLk MkkÚku MktçktÄ Au. «k[eLk fk¤Úke yks MkwÄe{kt SðLkLkeÃkrhÂMÚkrík, WíÃkkËLkLkkt MkkÄLk, ¾kLkÃkkLk ðøkuhu y¼qíkÃkqðo YÃku çkË÷kÞkt Au. yuðeÂMÚkrík{kt íÞkhÚke yks MkwÄe MkkrníÞ íkku çkË÷kÞwt s Au, MkkÚkkuMkkÚk MkkrníÞLkk «íÞûkWÃk¼kuõíkk ÃkkXfkuLke sYrhÞkík yLku Mk{s{kt Ãký çkË÷kð ykÔÞku Au. yksLkwt SðLkrLkhtíkh Ãkzfkh¼ÞwO çkLÞwt Au. ÔÞÂõíkøkík yLku Mkk{krsf MktçktÄku{kt Mktfw÷íkkyku Ãknu÷kLkkMk{Þ fhíkkt ½ýe ðÄe økE Au. «k[eLkLke Mkh¾k{ýe{kt yksLkk Mk{ksLkwt SðLkMkh¤ LkÚke sýkíkwt. yux÷u MkkrníÞ fu su fkuE Ãký Mk{ksLkwt «íÞûk «rík®çkçk Ähu Au yuÃký ÃkkuíkkLkk Mk{ÞLkk rnMkkçkÚke Mktfw÷íkkykuLku «økx fhu Au. ð¤e {nkfrðLkk frðf{o{ktŸzký yLku rðMíkkhLke rLkMMke{íkk yLku øknLkíkkLke yrLkðkÞo yÃkuûkk Ãký hnu Au.yr¬¥k{ yuðk MkkrnÂíÞf Ÿzký yLku rðMíkkhLkk Sðtík «íkef Au. {÷Þk¤e Mk{ksLkkuMkkrníÞkLkwhkøk ËuþLkk fkuE Ãký Mk{ksLke Mkh¾k{ýe{kt ½ýku Ÿzku økýkÞ Au yLku yuÃkkuíkkLkk MkkrnÂíÞf LkkÞfkuLkwt [ÞLk Wíkkð¤u LkÚke fhíkku. yu Mk{ks h[LkkfkhkuLkwt yËT¼wíkheíku MkB{kLk fhu Au. òufu þhík yux÷e s fu yu{Lke h[Lkkyku sLkkuL{w¾ nkuÞ suLke«r¢Þk ½ýe Mkh¤ yLku MkkVMkqÚkhe nkuÞ. yuf h[Lkkfkh ßÞkhu çkÄk {kxu rð[khu AuíÞkhu s yuLkwt ÷kufr«Þ nkuðwt Mkt¼rðík çkLku Au. ykðe «rMkrØ MÚkkÞe nkuÞ Au yLku yuðe½xLkk hkíkkuhkík Ãký çkLkíke LkÚke.

«ríkrLkrÄ fkÔÞkuLkk ÃkkuíkkLkk yuf Mktf÷LkLke ¼qr{fk{kt yr¬¥k{ ÷¾u Au, ‘çkÄkMkkrníÞfkhku rð[khíkk nkuÞ Au fu yu{Lku ÃkÞkoó feŠík LkÚke {¤e. {Lku Ãký yuðwt ÚkkÞ Aufu {Lku {khu ÷kÞf feŠík yksu Lknª íkku fk÷u sYh {¤þu. òufu fkuE Mkðkhu òøkíkkðUíkMkki¼køÞ {khe MkkÚku ðhMÞkLke ½xLkk çkLke LkÚke.’ yr¬¥k{Lke yk ðkíku MÃküíkk {¤uAu fu yu{Lku {÷Þk¤e Mk{ksLkku MLkun yLku MkB{kLk y[kLkf LkÚke {éÞkt. òufu su {éÞktAu íku MÚkkÞe Au. rððu[fkuyu yr¬¥k{Lke ¾qçk «þtMkk fhe Au. yu çkÄk{kt yuf ðkík{w¾hÃkýu Mkk{u ykðu Au íku yu{Lke h[LkkykuLkkt çktÄkhý yLku yuLke «íkefÞkusLkk rðþuAu. Mkk{kLÞ ðk[fkuLku Mkh¤íkkÚke Mk{òÞ yuðkt yu nkuÞ Au. sLkkuL{w¾ MkkrníÞ yLkusLk {kxuLkk MkkrníÞ çkÒkuLkku yËT¼qík Mk{LðÞ yu{Lke h[Lkkyku{kt òuðk {¤u Au. yu s


fkhý Au fu hku®sËe ðkík[eík{kt yu{Lkk îkhk h[kÞu÷e ÃktÂõíkyku yu «fkhu ðýkÞu÷enkuÞ Au fu òýu yu MkËeykuÚke Mkk{kLÞ çkku÷[k÷Lkku s rnMMkku hne nkuÞ.

½ýe ðkh yu Ãký òuðk {éÞwt Au fu ÷kufkuyu yu{Lke fkuE Ãký h[Lkk ðkt[e Lk nkuÞAíkkt yu{Lke ÷¾u÷e ÃktÂõíkyku ÃkkuíkkLke ðkíkLkk Mk{ÚkoLk{kt fkuEf þk†eÞ «{kýLkesu{ «Míkwík fhíkk nkuÞ. yk ÃktÂõíkyku{kt MkkiÚke ðÄkhu òýeíke ÃktÂõíkyku Au, ‘ðu÷e[{Ëw¾{kLkwLLke ík{MkÕ÷ku Mkw¾«Ë{’. Mkns ¼k»kk{kt çkMk yux÷wt s fu ‘Ëefhk, «fkþ{ktËw:¾ Au Lku ytÄfkh Mkw¾Ë’. òufu yk ðkõÞ yuf MktÃkqýo SðLkËþoLkLkwt rLkYÃký fhu Au suçknwMíkheÞ yÚko ykÃku Au. {Lkw»Þ ßÞkhu ¿kkLk «kÃík fhe ÷u Au íÞkhu yu Ëw:¾e ÚkE òÞAu. yLku y¿kkLk{kt hnu Au íÞkt MkwÄe yu Mkw¾e hnu Au. òýðkÚke Ëw:¾ yLku y¿kkLkÚkeMkw¾ ! yk ÃktÂõíkLkk yÚkoLke ÷ð[efíkk s yuLku {÷Þk¤{ ¼k»kkLke hku®sËe çkku÷[k÷LkkurnMMkku çkLkkðu Au. fkuE Ãký h[Lkkfkh {kxu yk «fkhLke sLkMðef]rík yuf {kuxe WÃk÷ÂçÄsuðe nkuÞ Au. yk «fkhLke yuf çkeS ÃktÂõík Au, ‘íkuhwrð÷ fkfk fku¥kwLLkw [¥kÃkuLLkezufLLkwøk÷, {w÷[¥ke ðr÷õÞwLLkw Lkhðøko LkðkríkrÚk’. hMíkk Ãkh {hý Ãkk{u÷e ÞwðíkeLkeykt¾kuLku fkøkzku xku[e hÌkku Au yLku yuLkkt MíkLkkuyu Ãkwhw»kMk{ksLkwt yríkrÚkLkðòík rþþwð¤øku÷wt Au. yk {kŠ{f á~Þ Mk{ks{kt †eykuLke ÂMÚkrík Ãkh ykfhkt rxÃÃký suðwt Au.yuf Mksøk h[LkkfkhLkwt yk s íkku fíkoÔÞ Au yLku Mk{ksLkwt Éý Ãký Au fu yu ÃkkuíkkLkkMk{ksLke rðMktøkríkykuLkwt fuðwt yLku fux÷wt ÃkkuíkkLke h[Lkkyku{kt rLkYÃký fhe þfu Au.

yr¬¥k{ nk÷ 94 ð»koLkk Au2 yLku yu{Lkwt fkÔÞSðLk ½ýktLkk Mkhuhkþ SðLkÚkeÃký ÷ktçkwt Au. Mðk¼krðf Au fu íkuyku fuh¤ Mkrník ¼khíkLkkt çkÄkt s {n¥ðÃkqýo Mkk{krsf-hksLkeríkf ÃkrhðíkoLkkuÚke YçkY ÚkÞk nþu. yu òuðwt hMk«Ë Ãký Lkeðzþu fu yu{Lke ykÃkrhðíkoLkkuLku ÷ELku fuðe «ríkr¢Þk hne nþu. yu{Lkk îkhk h[kÞu÷k MkkrníÞLkku Ãkrh[Þ{u¤ÔÞk çkkË yu fnuðwt y½hwt LkÚke fu yu{Lku íÞkt ÃkhtÃkhkyu ykÄwrLkfíkkLke ¾kíkh ¾kuhkfLkeøkhs Mkkhe Au. ykÄwrLkfíkkLke MÃkü ði[krhf Mk{s {kxu ÃkhtÃkhkLkwt nkuðwt yux÷wt syrLkðkÞo Au sux÷wt ¾uíkh{kt Q¼k ÃkkfLku {kxu ¾kíkhLkwt.

yu{Lkk MkkrníÞLkk rðÃkw÷ ¼tzkh{kt yu{Lke yiríknkrMkf [uíkLkkLku MÃkü YÃku òuEþfkÞ Au, suýu yu{Lke f]ríkykuLku fk¤Sðe Lknª çkÕfu fk¤sÞe çkLkkðe Au. yu{Lkeh[Lkkyku Mk{Þrðþu»k{kt Lk hneLku Mk{Þ yLku ¼kiøkkur÷f Mke{kykuLkwt yrík¢{ý Ãkýfhu Au. yu{kt ÃkkuíkkLkk ÞwøkçkkuÄLke MkkÚkkuMkkÚk ykøkk{e SðLkLke Í÷fLkwt Mkns Mkk{tsMÞòuðk {¤u Au. yr¬¥k{Lkku MktÃkqýo h[LkkMktMkkh yu ðkíkLkku ãkuíkf Au fu ÃkrhðíkoLkLke«r¢Þk ÃkhtÃkhkLkku s rnMMkku Au fu su LkðeLkíkkLkk WL{u»k {kxu ðkíkkðhýLkwt rLk{koý fhuAu. LkðeLkíkk fu ykÄwrLkfíkkLkku yfo þqLÞ{kt íkku Mkt¼ðu Lknª. ynª yu{Lke yuf «rMkØf]rík ‘çkr÷ËþoLk{T’Lkwt WËknhý «Míkwík sýkÞ Au. yk h[Lkk hkò {nkçk÷eLkk ykuý{Mk{ÞLkk ÃkwLkhkøk{Lk Ãkh ÷¾kÞu÷e Au. yk f]ríkLke rðþu»kíkk yu Au fu yk yufMkkÚkuÃkhtÃkhk yLku ykÄwrLkfíkk çkÒku{kt rð[hý fhu Au. MkkÚkkuMkkÚk yu{kt ÃkrhðíkoLk yLku


yiríknkrMkfíkkLku Mkns hu¾ktrfík fhe þfkÞ Au. frðíkk Mð¡{kt [k÷u Au suLkk ytíku¼økðkLk {nkçk÷e «økx ÚkkÞ Au. frðíkkLkk {kæÞ{Úke frðyu {÷Þk¤{ Mk{ksLkk¢r{f ÃkrhðíkoLkLku ËþkoÔÞwt Au. ykuý{ yuðku íknuðkh Au fu su fuh¤Lkk Ëhuf ½h{ktQsððk{kt ykðu Au. yk MkðoMðef]ík íknuðkhLkk {kæÞ{Úke Mkk{krsf ®[íkLk yLkuSðLkþi÷e{kt ykðu÷k çkË÷kðLku fkÔÞkí{f Wå[íkk MkkÚku s yð÷kufðk{kt yk frðíkkLkkuWíf»ko Au.

yr¬¥k{u {nkçk÷eLkk yk íknuðkhLkkt {qÕÞkuLku MkðoÚkk ykÄwrLkf MktË¼kuo {qfeLkuòuÞkt Au. yk Ëe½o frðíkk yu yuf ðkíkLkwt WËknhý Au fu ÃkrhðíkoLk yLku rLkhtíkhíkkÃkhtÃkhkLku {ktsu Au. Ãkrhýk{MðYÃk ÃkhtÃkhk {q¤ yÚkkuoLku ÞÚkkðíkT hk¾eLku ÃkkuíkkLkk ðkMíkrðfMktË¼kuo{kt ykÄwrLkfíkkLku ytøkefkh fhe ¼rð»ÞkuL{w¾e çkLku Au. Mð¡Lkk ytíku ßÞkhu{nkçk÷e «økx ÚkkÞ Au íÞkhu íkuyku ykuý{ Ãkðo Ãkh ½h fhe økÞu÷e Ëu¾kzkLke «ð]r¥k«íÞu ûkwçÄ sýkÞ Au. çkMk yk s {wfk{ Ãkh frðíkk ykÄwrLkfíkk yLku ÃkhtÃkhk çkÒkuLkerððu[Lkk «Míkwík fhu Au. ßÞkhu ykÃkýu ÃkhtÃkhkLku òýðkLkku «ÞkMk fheyu Aeyu íÞkhuykÃkýku ÞwøkçkkuÄ áZ ÚkkÞ Au. yu ÃkAe s ykÄwrLkfíkkLku Mk{økúíkk{kt Mk{sðkLkku yLkuyuLke MkBÞf rððu[Lkk fhðkLkk {kÃkËtz MÃkü ÚkkÞ Au. ‘çkr÷ËþoLk{T’ yu heíku Ãký{n¥ðÃkqýo Au fu ynª ykÄwrLkfíkkLkk Lkk{u ¾hk yLku ¾kuxkLku Mk{ßÞk rðLkk ykøk¤ðÄíkk hnuðkLke Mkk{kLÞíkÞk Mðef]ík «r¢ÞkLke rðhwØ Q¼u÷e yk h[Lkk Au. ykÄwrLkfíkkLkuLkk{u MkðoLku ykí{MkkíkT fhíkk sðwt yu Mk{MÞkykuLku Lkkuíkhðk suðwt Au yLku yk r¢Þk ÃkuZeËh ÃkuZe [kÕÞk s fhu Au. yk{ swyku íkku yk ÃkûkLku ykÃkýu yLkkð~Þf økýeLku [k÷íkknkuEyu Aeyu. yr¬¥k{ yuf søkkyu fnu Au fu, ‘ykÄwrLkfíkkLkk yheMkk{kt çkÄwt yuðwtLkÚke nkuíkwt suðwt Ëu¾kÞ Au. yuLkk ðkMíkrðf ËþoLk {kxu ÃkhtÃkhk ÃkkMku yuLke «k{krýfíkÃkkMk ykð~Þf Au.’ yk fÚkLk {÷Þk¤e Mk{ksLke MkkÚkkuMkkÚk çkÄk s Mk{kòuLkeÃkhtÃkhk yLku ykÄwrLkfíkk MktçktÄe [uíkLkkLke Ÿze rððu[Lkk Au. frðLkwt yk ËþoLk syu{Lku Ëþfku MkwÄe {÷Þk¤e MktMf]ríkLkk «íkefLkk YÃk{kt «ríkrcík fhu Au. ÷kuf yLkuMk{ÞLke ykðe økt¼eh Mk{sLke ¼kð¼qr{ Ãkh s yr¬¥k{Lkku h[LkkMktMkkh Q¼ku Au.

yk «fkhLkk Mk{ksËþoLk rðþu Mk{ksLke fuðe «ríkr¢Þk nkuÞ Au yu òýðk-Mk{sðk {kxu ynª ‘çkr÷ËþoLk{T’ frðíkkLke h[Lkk«r¢ÞkLku ÷ELku yuf hMk«Ë «MktøkLkkuWÕ÷u¾ Mk{wr[ík sýkÞ Au. yr¬¥k{ ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe ykfkþðkýe MkkÚku òuzkÞu÷khÌkk. yuf ð¾íku yu{Lkk fuLÿ rLkÞk{fu yu{Lku ykuý{ Ãkh frðíkk ÷¾ðk fÌkwt. yr¬¥k{uyu ÷¾ðkLke þYykík íkku fhe Ãký fþwt s çktÄkíkwt sýkÞwt Lknª. rLkÞk{fu yu{Lku ½hu hnefk{ fhðkLke hò Ãký ykÃke. frð fux÷kf rËðMkku MkwÄe ÃkkAk ÃkkuíkkLkk fk{u ykÔÞkLknª. òufu fk{ Ãkh Lk ykððkÚke ftE Wfu÷ ykððkLkku Lk níkku. fux÷kÞ AtËku{kt ÷¾ðkLkku«ÞíLk fhe òuÞku. fux÷kÞ «ÞíLkku ÷¾eLku Vkzâk ÃkAe yk h[Lkk Mkk{u ykðe. surËðMku ykfkþðkýe ÃkhÚke yuLkwt «Mkkhý ÚkÞwt íku s rËðMku ‘{kík]¼qr{’ y¾çkkhu yu


AkÃkðkLke {køkýe {qfe. hurzÞku yLku y¾çkkhLkk {kæÞ{ îkhk yk frðíkk sLkSðLkLkwtfkÔÞ çkLke økE.

{nkfrð yr¬¥k{Lke hksLkeríkf árü yuf yuðwt ®çkËw Au suLku ÷ELku ðkík fhðesYhe Au. íkuyku hksLkeríkf rð[khÄkhkLkk YÃk{kt yu ðkíkLkwt Mk{ÚkoLk fhu Au fu õÞktÞfkuE fkuELkwt þku»ký Lk fhu. òufu íkuyku fBÞqrLkMx LkÚke. çkÕfu yu{ fnuðwt òuEyu fuð¾íkkuð¾ík yu{ýu fBÞqrLkMx rð[khÄkhkLke xefk fhe Au. íkuyku yuf søkkyu fnu ÃkýAu, ‘nwt çkÄkt s ¼kiríkf yLku {kLkrMkf þku»kýkuLkku rðhkuÄ fhwt Awt. nwt yuf Lkðk MktMkkhLkwtMð¡wt òuðk [knwt Awt ßÞkt çkÄkt s ÷kufku ÃkkMku fk{ nkuÞ. nkÚk yLku S¼ Ãkh fkuELkktçktÄLkku Lk nkuÞ. {øks yLku Ãkux ¼hkÞu÷kt nkuÞ... òufu rûkríks øk{u íkux÷e Mkkunk{ýenkuÞ Ãký yu nkuÞ Au íkku nt{uþkt Ëqh.’ ykÚke yu{Lke hksLkerík MktçktÄe MÃkü Mk{sLkkuÏÞk÷ ykðu Au fu ßÞkt íkuyku çkÄk s «fkhLkk þku»kýLke rðhwØ Q¼k hnuðkLke ðkík fhuAu. òufu íkuyku rLkhkþk Ãký ÔÞõík fhu Au fu LkSfLkk ¼rð»Þ{kt yu þõÞ çkLkðkLkwtLkÚke. yk «MÚkkLk®çkËw ÃkhÚke fuh¤Lkk hksLkeríkf Ãkrhá~ÞLku rLkheûký fhðkÚke sýkÞAu fu ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe fBÞqrLkMx Mkhfkh nkuðk Aíkkt íÞkt þku»ký yLku hkusøkkh MktçktÄe{q¤ «&™ku ÞÚkkðíkT Q¼k s Au. yu þku»ký{wõík Mk{ks fu ßÞkt MkðoLku hkusøkkh {¤uyuðku ÞwxkurÃkÞk (fÂÕÃkík ykËþo Mk{ks) yksu Ãký yuðku s Au. su rðþu yu{ýu fnu÷wt furûkríks øk{u íkux÷e Mkkunk{ýe nkuÞ Ãký yu nkuÞ Au íkku nt{uþk Ëqh. íkuyku yuðk Mk{ksLkeRåAk íkku fhu Au Ãký hksLkeríkÚke MkkrníÞLku Ãk]Úkf hk¾ðkLke ðkík Ãký fhíkk hnu Au.

fuh¤Lkk «rMkØ y¾çkkh ‘{kík]¼qr{’Lku økÞk ð»kuo ykÃku÷e yuf {w÷kfkík{kt íku{ýuyk ÄkhýkLku ¼khÃkqðof hsq fhe Au. hksLkeríkf YÃk{kt Mk[uík hnuðwt MkkrníÞLkk çkË÷uÃkkxeoLkk rník{kt Au. yu yÚko{kt MkkrníÞLke WÃkÞkurøkíkk fuð¤ hksLkeríkf ÃkkxeoLkkrðfkMk{kt fhðk{kt ykðu Au.’ ynª frðLkwt íkkíÃkÞo Au fu MkkrníÞLkku MktçktÄ fkuE ¾kMkrð[khÄkhkðk¤k hksLkeríkf ÃkkxeoLku çkË÷u Mk{Þ yLku Mk{ks «íÞu ¾wÕ÷ku árüfkuýhk¾ðk MkkÚku Au. yr¬¥k{Lkk Mk{økú MkkrníÞLku òuíkkt yk yuf ðkík «{krýík ÚkkÞ Au fu¼÷u Lku íkuyku fkuE ¾kMk rð[khÄkhk MkkÚku Lknkuíkk òuzkÞk, Ãkhtíkw Mk{ks yLku Mkk{kLÞ{kLkðeLku ÷ELku yu{Lke rLkMkçkík õÞkhuÞ Mktfeýo árüLkku rþfkh çkLkðk Ãkk{e Lknª.hksLkeríkLkku WÃkÞkuøk ßÞkhu yufktøke heíku Úkðk ÷køku Au íÞkhu yu ÃkkuíkkLkk WÆu~ÞkuLkuMker{ík fhe çkuMku Au. ßÞkhu yk íkku Mkki «íÞu sðkçkËkh hnuðkLke «r¢Þk Au, suLku fkuE¾kMk árüÚke çkktÄeLku hk¾e þfkÞ yu{ LkÚke.

yuf MkkrnÂíÞf ÔÞÂõíkíðLke MkkÚkkuMkkÚk yr¬¥k{ Mkk[k yÚko{kt økktÄeðkËe,Mk{ksMkuðe, Ãkºkfkh, ÃkxfÚkk÷u¾f ðøkuhu hÌkk Au. yuf heíku òuíkk ykx÷k Ëe½oSðLkfk¤{kt yu{Lkk ÔÞÂõíkíðu su heíku yLkufkLkuf MðYÃk yLku ykÞk{ økúný fÞkO Au íkuyk{ swyku íkku Ëw÷o¼ fnuðkÞ. ykX ð»koLke W{h{kt ÃkkuíkkLke Ãknu÷e frðíkk ÷¾eLkuyu{ýu {÷Þk¤{ MkkrníÞ{kt ÃkkuíkkLkk ÃkËkÃkoýLke ½ku»kýk fhu÷e. yuf MkwÄkhkðkËe


y™u ÃkwLkòoøkhýLkk yktËku÷Lk {kxu Mkr¢Þ fkÞofíkkoLkk YÃk{kt yu{Lke Açke ½ýe ðnu÷eMÃkü Úkðk {ktzu÷e. yu{Lkku MkkrnÂíÞf rðMíkkh frðíkk WÃkhktík fÚkkMkkrníÞ, Lkkxf,Lkð÷fÚkk, yLkwðkË ðøkuhu MkwÄe ÷tçkkÞ Au. ¼khíkeÞ ¿kkLkÃkeXLkku 55{ku ¿kkLkÃkeXÃkwhMfkh yr¬¥k{Lku {¤ðku yu {kºk MkkrníÞLkwt MkB{kLk LkÚke çkÕfu MkkrnÂíÞf ÔÞÂõíkíðLkkMk{ÂLðík ykÞk{kuLkwt Ãký MkB{kLk Au.ÃkkËxeÃk :1. 55{k ¼khíkeÞ ¿kkLkÃkeX ÃkwhMfkh Mkk{ht¼ rLkr{¥ku ¼khíkeÞ ¿kkLkÃkeXu «fkrþík

fhu÷ M{hrýfkLkku «ðuþf. íkkhe¾ 24 MkÃxuBçkh 2020Lkk hkus frðLkk økk{fw{khLLkw÷qh ¾kíku ÃkwhMfkh yÃkoý Mk{khkun ÞkuòÞku níkku.

2. íkkhe¾ 15 ykìõxkuçkh 2020Lkk hkus 94 ð»koLke ðÞu frðLkwt ÚkúeMkwh ¾kíkurLkÄLk ÚkÞwt.

Mkk¼kh Mðefkh

«feýo

MktþkuÄLkþk† yLku MkkrníÞ{kt MktþkuÄLk Lkhuþ þwõ÷, 2020, Ãkkïo ÃkÂç÷fuþLk,y{ËkðkË, Ãk]. 108, Y. 135. yk÷kuf fuþw¼kE ËuMkkE, 2019, htøkîkh «fkþLk,y{ËkðkË, Ãk]. 9 + 104, Y. 120. {nkí{k økktÄeLkku ÃkwLksoL{ MktÃkk. hkurníkþkn, 2019, økqsoh økútÚk híLk fkÞko÷Þ, y{ËkðkË, 14 + 154, Y. 180. rsÞkyìLz ËkËk Þkuøkuþ òu»ke, 2020, økqsoh «fkþLk, y{ËkðkË, 10 + 141,Y. 180. økktÄeLke Lkshu ËwrLkÞk {LkMkw¾ MkÕ÷k, 2019, økqsoh «fkþLk, y{ËkðkË,12 + 148. ykMðkËLk MktæÞk ¼è, 2019, MkkÞwßÞ «fkþLk, ðzkuËhk, Ãk]. 175,Y. 200. økktÄe : MkLkkíkLk ¢ktríkfkhe nhuþ Äku¤rfÞk, 2019, LÞq r{Lx hkuz, ÃkurhMkçkufhe Mkk{u, ¼qs, Ãk]. 64, Y. 100. SÔÞk fhíkkt òuÞwt ¼÷wt Mktøkeíkk MkwÄeh þkn,2019, MkwÄeh þkn, fhe{ [uBçkMko, ºkesu {k¤, ytçkk÷k÷ Ëkuþe {køko, Vkuxo, {wtçkE-400023, Ãk]. 24 + 272, Y. 299. Mkçkfku MkL{rík Ëu ¼økðkLk (hurzÞku Lkkxfku) :Þkfwçk fkuXkrhÞk, ¼k÷ «Ëuþ økwshkíke MkkrníÞ Mkr{rík, ÄtÄwfk, Ãk]. 224, Y. 300.


rððu[Lk

MksoLkkí{f MkkrníÞ{kt ¼kðLkLke Mk{MÞkyku

[LÿfkLík xkuÃkeðk¤k

MktMf]ík Lkkxâfkh ¼ð¼qríkyu yuLkk ‘{k÷íke{kÄð’ LkkxfLkk Ãknu÷k ytf{kt ÃkkuíkkLkkfzf xefkfkhkuÚke Lkkhks ÚkE sðkçk ykÃkíkkt ÷¾u÷wt fu [ku¬Mk yuLkku Þwøk ykðþu ßÞkhu{khku Mk{kLkÄ{ko frð WíÃkLLk Úkþu y™u {khe f÷kLkku ykËh fhþu. fkhý fk÷ ytíkneLkAu yLku Ãk]Úðe rðÃkw÷ Au. (©yÐS²¼ï }¢}¢ ¼é ÜU¢ïùçÐ „}¢¢Ý{}¢¢ü ÜU¢H¢ï ã²²æ çÝÚ±ç{<±ÐéH¢ ™Ðë‰±è) ¼ð¼qríkÚke {ktze Auf W{kþtfh òuþe MkwÄe yk yuf áZ {kLÞíkk hne Au fu fkuE LkufkuE Mk{kLkÄ{ko {¤e hnuþu. W{kþtfh òuþe íkuÚke s økwshkíke{kt ‘Mk{MktðuËLk’ suðe Mkt¿kkykÃku Au. ynª ÷u¾f fu frðLke h[Lkk Ãkhíðu ¼kðf íkhVÚke Mk{kLk MktðuËLkLke yÃkuûkkh¾kÞu÷e Au. MkkrníÞsøkík{kt [k÷e ykðu÷ku ‘Mk{kLkÄ{ko’ fu ‘Mk{MktðuËLk’Lkku ÏÞk÷MkkrníÞrððu[Lk{kt LkðuMkhÚke rð[khýk {køku Au.

y÷çk¥k MktMf]ík{kt hksþu¾h suðk yk[kÞuo yuLkk y÷tfkhþk†Lkk økú tÚk‘fkÔÞ{e{ktMkk’Lkk [kuÚkk yæÞkÞ{kt MkkrníÞsøkíkLkkt çku {n¥ðLkkt ytøkku, frð yLku¼kðf çktLkuLke «rík¼kLke fkhrÞºke yLku ¼kðrÞºke íkhefu yku¤¾ ykÃke ÔÞkÏÞkykuçkktÄe Au. „¢ ² {¢Úç²~¢è |¢¢±ç²~¢è. fkhrÞºke «rík¼k frðLku WÃkfkhf Au, ßÞkhu ¼kðrÞºke«rík¼k rððu[f fu yk÷ku[fLku WÃkfkhf Au. hksþu¾h fnu Au :

»ÜUS² ç¼Dç¼ ÜU±ïx¢ëã »± ÜU¢Ã²}¢‹²S² x¢ÓÀç¼ „ëãÎì|¢±Ý¢çÝ ²¢±¼ì J‹²S²¢ç±Îx{±ÎÝï¯é ÐÎ¢çÝ à¢E¼ìÜUS²¢çÐ „@Úç¼ ç±EÜUé¼êãHè± JJ

fux÷kf frðykuLke h[Lkk ÃkkuíkkLkk ½hLke ¼eíkh s hnu Au, íkku fux÷kfLke r{ºkkuLkkt¼ðLkku MkwÄe ÃknkU[e òÞ Au. fux÷kfLke yrðËøÄkuLkk {w¾ Ãkh Mkt[hý fhíkerðï¼ú{ýLke RåAk Ãkqhe fhu Au. yk fkhrÞºke «rík¼k Au, yuLke ÔÞkÏÞk ykÃkehksþu¾h ¼kðrÞºke «rík¼kLke ÔÞkÏÞk ykÃku Au. hksþu¾h Ëþkoðu Au fu òu fkhrÞºke«rík¼k frðLku WÃkfkhf Au íkku ¼kðrÞºke «rík¼k rððu[f fu yk÷ku[fLku WÃkfkhf Au.¼kðrÞºke «rík¼k frðLkk ©{Lku Ãkqýo fhu Au yLku frðLkk ÔÞkÃkkhíkhwLku Vr÷ík fhu Au.|¢¢±ÜUS²¢ïÐÜUé±¢ü‡¢¢ |¢¢±ç²~¢è J „çã ÜU±ï: Ÿ¢}¢}¢ç|¢Ðí¢²æ ™ |¢¢±²ç¼ J ¼²¢ ¶Hé ÈUçH¼:ÜU±ïÃ²¢üÐ¢Ú¼LÚ‹²ƒ¢ „¢ïù±ÜU¢ïà¢è S²¢¼ì J ð¤e, hksþu¾h yk MkkÚku ¼kðfkuLke Wå[kð[fkurxykuLkku Ãkhk{þo fhe Ëþkoðu Au fux÷kf yhku[fe Mk{k÷ku[fkuLku Mkkhe h[Lkkyku ÃkýMÃkþoíke LkÚke, íkku fux÷kf yík]ýkßÞðnkhe yk÷ku[fku MkkheLkhMke çkÄe s h[LkkykuÃk[kðe òÞ Au. íkku fux÷kf {íMkhe Mk{k÷ku[fku E»Þkoðþ h[LkkLku LkkÃkMktË fhu Au. yk


çkÄkt{kt hksþu¾hLku {íku ík¥ðkr¼rLkðuþe Mk{k÷ku[f s ©uc Au, fkhý ík¥ðkr¼rLkðuþeMk{k÷ku[f s yLkku¾e MkqÍ MkkÚku hMkkMðkË {kxu Mkûk{ yLku íkkíÃkÞoþkuÄ{kt rLkÃkwý nkuÞAu.

yk íkku Ëu¾eíkk yuðk ¼kðfkuLkk yr¼øk{Lkk «fkhku Au. Ãký ¼kðfLke ¼kðrÞºke«rík¼k þwt Au, yuLke Mkk{økúe þe Au. yu fE heíku fkÞkoÂLðík ÚkkÞ Au, yu fE «r¢ÞkLkkuyk©Þ ÷u Au, ¼kðLkíktºk þkLkwt çkLku÷wt Au, ¼kðLkÔÞkÃkkh fE heíku sL{u Au, ¼kðLkûkuºkþuLkkÚke «¼krðík Au, fux÷wt «¼krðík Au : yk çkÄk ¼kðf«rík¼k-ytíkøkoík QXíkkMkðk÷ku Au. MktMf]ík fkÔÞ{e{ktMkkyu ¼kðLkLke [h{fkurx Ãkh hMk{e{ktMkk îkhk yuLkeËkþorLkf heríkyu «íÞw¥khku þkuÄðkLkk «ÞíLkku fÞko Au. hMk{e{ktMkk îkhk ËþkoÔÞwt Au fu¼kðfLkk MÚkkÞe ¼kðku Ãkh MkkrníÞLkk rð¼kð, yLkw¼kð yLku Mkt[khe¼kðkuLkwt MktÞkusLkÚkíkkt MkkÄkhýefhýÚke Mk{krÄyðMÚkk Q¼e ÚkkÞ Au. yLku yu{kt MÚkkÞe¼kðLkwt hMk{ktYÃkkLíkh Úkíkkt rLkhríkþÞ ykLktËLkku yLkw¼ð ÚkkÞ Au. yuf heíku òuEyu íkku yk yr¼øk{ykËþeofhý yLku y{qíkofhýLkku hÌkku Au.

¼kðrÞºke «rík¼k Ãkhíðu çkeòu yr¼øk{ yLkw¼ðrLkc (empirical) y™u {qíkofhý(concretization) Ãký nkuE þfu. Ãkrù{Lkk søkík{kt rðfkMk Ãkk{u÷k {Lkkuði¿kkrLkfMk tþk uÄLkk u ík u{s yÚko½xLkþk† (Hermeneutics) ík u{s «rík¼kMk{e{ktMkk(Phenomenology)Lkkt rLk»f»kkuo Ãký ¼kðrÞºke «rík¼kLku Mk{òððk nðu ¾Ãku ÷økkzðkÃkzþu. yuf çkksw MkkrníÞMðYÃk (work of art) Au yLku çkeS çkksw MkkrníÞfkÞo (working

of art) Au. yk çkuLkku MktË¼o yLku Mk{LðÞ nðu fuð¤ ík¥ðrð[khLke ¼qr{ ÃkhÚke Lknª,Ãký {Lkkurð¿kkLk yLku yLÞ rðfrMkík ¿kkLkþk¾kykuLke ¼qr{ ÃkhÚke Ãký òuðkðku òuEyu.

yk WÃkhktík ¼kðrÞºke «rík¼kLku ðíko{kLk{kt Lkzíkk fux÷kf rðþu»k yðhkuÄku Ãký÷u¾k{kt ÷uðk òuEyu. yksLkk rzrsx÷ rðï{kt Ãkqhe yufkøkúíkk þõÞ LkÚke. ykÃkýwtnt{uþkt yktrþf æÞkLk (Partial attention) yufkøkú Úkðk Ëuíkwt LkÚke. ykÚke hksþu¾h suLkuMk{krÄ, MkkrníÞ{kt Mk{krÄ yðMÚkk fnu Au íku þõÞ LkÚke çkLkíke. ð¤e, ðíko{kLkrðïr[ºkLku yLkuf Ãkqðohkufkýku (preoccupations)Úke ½uhkÞu÷wt yLku ÔÞøkú hk¾u Au. íkuÚkefuLÿrçkLËw {¤íkwt LkÚke. õÞkhuf [ku¬Mk ðMíkwyku ÃkhíðuLkku ykÃkýku ytÄkÃkku (Blind spots)ykÃkýLku ÃkqðoøkúnÞwõík hk¾u Au. yk WÃkhktík Writer's BlockLke su{ Reader's Block

nkuÞ Au, su ðk[LkLku Ëqr»kík fhíkku hnu Au. yÄqhk{kt Ãkqhwt ykÃkýk ÃkkuíkkLkk Ãkqðoøkúnku(prejudices), ÃkûkÃkkíkku (favours) Ãký Mkíkík ykzu ykðíkkt hnu Au. Ãký yk çkÄkt{ktMkkiÚke {kuxe yz[ý Au íku MkkrníÞrð»kÞLke yÃkqhíke íkk÷e{ (lack of technical training

and background) Au. ¼kðrÞºke «rík¼kLku Mk{sðk {kxu yk çkÄk yðhkuÄku yLkuytíkhkÞkuLkkt rðrðÄ ÃkkMkktyku ÷ûk{kt ykððkLkw t fkhý ðk[fLke yLku ðk[LkLke{Lkkuði¿kkrLkf ¼qr{fk ytøkuLke Mk{sLkku rðfkMk y™u yuLku ytøkuLke Mk¼kLkíkk Au.

Ãkrù{Lkk rððu[Lk{kt ‘rðhu[Lk’ (catharsis)Lke økúef rð¼kðLkk îkhk,‘¼ÔÞ’LkkrMkØkLíkku îkhk, rðåAuËLkk s{oLk «¼kð (Alienation effect) îkhk, hrþÞLkyÃkrhr[íkefhý (defamliarisaion) îkhk, y{urhfLk LkÔÞ rððu[Lk (American new


criticism)Lkku «rík¼kð Ëku»k (Affective fallacy) íku{s ykþÞËku»k (Intentional

fallacy)Lke rð¼kðLkkyku îkhk yÃkuûkkLke rûkríkòu (Horizons of expectation) îkhk¼kðLk fu ðk[LkLke rð¼kðLkkykuLkwt Mkíkík yuf Þk çkeS heíku rð&÷u»ký Úkíkwt hÌkwt Au.shk rðøkíku òuEyu íkku Ã÷uxku y™u yurhMxkux÷u çkíkkÔÞwt fu ðk[Lk ËhBÞkLk MkkrníÞÃkkuíkkLke rðrþü h[LkkLku fkhýu fE heíku {Lkw»ÞLke ÷køkýeLkwt rðhu[Lk (catharsis)

fhe yuLku ðÄw rððufÂMÚkrík{kt {qfu Au. ÷kuLòRLkMku hku®sËk SðLk{kt Mkns LkÚke yuðe¼ÔÞ ÷køkýeyku, ¼ÔÞ rð[khku yLku ¼ÔÞ yk[khkuÚke MkkrníÞ fE heíku yuf ÂMÚkrík{ktÚkeçkeS ÂMÚkrík{kt ðk[Lk ËhBÞkLk ¼kðfLku Ÿ[fu (Transport) Au yu ËþkoÔÞwt. çkxkuoÕxçkúuÏx suðkyu yðhkuÄLke MkkrníÞÃkØrík îkhk ¼kðfLku ÷køkýe{kt ðne síkku yxfkðeMkrððuf MktÞík rLkýoÞ ÷uðk Mkûk{ çkLkkðu Au. hrþÞLk MðYÃkðkËu yÃkrhr[íkefhý-(defamiliarization)Lke «r¢Þk fE heíku {Lkw»ÞMktðuËLkLku ÃkwLkSorðík fhíke Mkíkus fhu Auyu ËþkoÔÞwt. y{urhfLk LkÔÞrððu[Lk «rík¼kðËku»k y™u ykþÞËku»kLke Mk{s ykÃkeh[LkkLkk yuf{kºk f÷uðhLku fuLÿ{kt ÷kððk ðk[fLku Mk¼kLk fhu Au. íkku, ÞwøkðkhyiríknkrMkf rûkríkòu ÃkzAu fE heíku MkkrníÞLkku yÚko çktÄkíkku hnu Au yuLke MkkrnÂíÞfMkkÃkuûkíkkLku s{oLkku yøkúuMkh fhu Au. yuðwt Ãký çkLÞwt Au fu fux÷kfu ¼kðfLkk MkðoMkk{kLÞMktðuËLk Ãkh ¼kh {qõÞku Au,íkku fux÷kfu ðiÞÂõíkf r¼L™íkkLku ykøk¤ fheLku «rík¼kðkuy™u «ríkr¢ÞkLku íkÃkkMÞkt Au. fux÷kfu frðíkkLku ÃkËkÚko (object) íkhefu Lk MðefkhefrðíkkLkk {kºk «¼kðLku fuLÿ{kt {qõÞku Au.fux÷kfu MkkrníÞLkkt rðrðÄ ðk[LkkuÚke Q¼kÚkíkk «¼kðkuLku ÷ûÞ fheLku LkkheðkËe, Ër÷íkðkËe, MktMÚkkLkðkËe-«ríkMktMÚkkLkðkËesuðkt rðrþü ðk[Lkku Ãkh æÞkLk furLÿík fÞwO Au. çkeS heíku fneyu íkku ðk[LkLkwt rþûký(teaching of reading) {n¥ðLkwt çkLÞwt Au.

yk çkÄkt ÃkkA¤Lkwt [k÷fçk¤ yr¼økúný MkkiLËÞoþk† (Receptive Aeshetics)

yr¼økúný rMkØkLík (Reception theory), ðk[fkuLkku rMkØkLík (Theory of readers),

ðk[fLkku «ríkr¢Þk rMkØkLík (Readers repouse theory) Au. yk yr¼økúný rMkØkLík,çkeS heíku fneyu íkku ¼kðrÞºke yr¼øk{ yøkíÞLkku çkLÞku Au.

{q¤u íkku y{urhfLk LkÔÞrððu[Lku Mkth[Lkk (Structure) yLku Ãkkuík(Texture)Lku ykøk¤ÄheLku MkkrníÞf]ríkLku yuLkk ÷u¾fLkk ykþÞ yLku ðk[fLkk yLkw¼ðÚke Ëqh fhe hne níkeyLku MkkrníÞf]ríkLke ytíkøkoík ¼k»kkLkk MktçktÄku Ãkh MkkrníÞf]ríkLku ÂMÚkh fhðkLkku «ÞíLkfÞkuo níkku. ykðk «fkhLkk yr¼øk{Lku fkhýu ðk[f fu ¼kðfLkku íku{s ÷u¾fLkku Ãký AuËQze økÞku níkku. ykLke «ríkr¢Þk YÃku yr¼økúnýLkku ðk[ffuLÿe yr¼øk{ yøkúÞkÞeçkLÞku. çkeS heíku fneyu íkku ¼kðf fu ðk[fLkwt yk ÃkwLkhkøk{Lk níkwt. yk yr¼øk{{ktðk[LkLkku yuf yk¢{f ykLktË (Ravishment) W{uhkÞku. MkkrníÞLke MktrËøÄíkk, yuLkkyðZð, yuLkk yríkhufku, yuLkk {kiLk Míkhku WÃkÞkuøk{kt ÷uðk{kt ykÔÞkt : nðu fkuE yufyÚko fu ÂMÚkh yÚkoLke ¾uðLkkLkku RLfkh ÚkÞku. ËþkoðkÞwt fu õÞkhuÞ ðk[LkLkku fkuE ytík LkÚke.fkhý ðk[f õÞkhuÞ Ãkqhíkwt ðkt[íkku LkÚke fu Ãkqhwt ðkt[ðkLke ûk{íkk Ähkðíkku LkÚke.

MkkrníÞf]rík ðå[u ykÃkýu rnMMkuËkh (Participant) Aeyu. ykLkku yÚko yu ÚkÞku fu


yk íkçk¬u ðk[LkLkwt rLkrùík «rík{kLk (Model) AeLkðkE økÞwt. ðk[f MkkrníÞf]rík{ktyÚkoLkku WíÃkkËf çkLÞku. ykLku fkhýu ÷u¾f, ðk[f, f]rík, MkkrníÞ¼k»kk, ÔÞðnkh¼k»kk,MkkrníÞrð&÷u»kýLke ÃkhtÃkhkøkík fkurxyku − yk Mkðo «&™kÚko{kt {wfkÞkt. Ãkrhýk{u ðk[LkLke«r¢Þk fuLÿ{kt ykðíkkt nðu ðk[Lk s nfefíku MkkrníÞLke ÔÞkÏÞk çkktÄu Au. Ãký yk ðk[Lkyuf sðkçkËkhe Ãký Q¼e fhu Au. ík{u MkkrníÞf]ríkLke rðøkíkku MkkÚku þwt fhku Aku, ík{uyÚko½xLkku ðå[u fÞk yÚko½xLkLkku Mðefkh fhku Aku. yÚko½xLk{kt fktEÃký [k÷e þfu yuðwtíkku LkÚke. ík{khu f]ríkLku yÚko ykÃkðkLkku Au. ík{khu ík{khk ðk[LkLku, ðk[LkLke ½xLkkLkuçkeòLku øk¤u Wíkkhðk {kxu Ãkrh©{ fhðkLkku Au. MkkiÚke {n¥ðLkwt íkku yu Au fu ík{u ðkt[íkktðkt[íkkt fkuE [ku¬Mk yÚko½xLk Ãkh fuðe heíku ÃknkUåÞk yuLku «íkeík fhkððkLkwt hnu Au.

WËknhý íkhefu ÷u¾f [tÿfkLík ÃktzâkLkk Ãkwºk Mkíkeþ Ãktzâk yuf ðfe÷ nkuðk WÃkhktíkMkkrníÞMkuðe Ãký Au. yu{ýu yu{Lkk ÃkwMíkf ‘{khe árü’ ( ){kt fkr÷ËkMkLkk ‘yr¼¿kkLkþkfwLík÷{T’ yLku þqÿfLkk ‘{]åAfrxf{T’ suðkt MktMf]ík Lkkxfku{kt LÞkÞíktºkrð»kÞf (Judicial

criticism) ðk[Lk fÞwO Au, yLku yu MkkÚku MktMf]ík Lkkxâh[LkkykuLku Lkðe íkksøke çkûke Au.LÞkÞíktºk-ytíkøkoík ‘ÔÞðnkh’ suðk «r[÷ík þçËLkku fkuE rðrþü Ãkkrh¼kr»kf yÚko ÚkkÞAu. ‘ÔÞðnkh’Lkk yLkuf yÚkkuo{kt yuf yÚko Au − Ëkðku LÞkÞ, rLkýoÞ ðøkuhu. ð¤e, yu{ktðkËe, «ríkðkËe su ÃkkuíkÃkkuíkkLkk Ãkûkku hsq fhu íkuLku ytøku MktËun Q¼ku ÚkkÞ íkuLku Ëqh fhLkkhkurð[kh yu Ãký ÔÞðnkh Au. ‘þkfwLík÷’ yLku ‘{]åAfrxf{T’ çktLku Lkkxfku{kt Mkíkeþ ÃktzâkyuMkktÞkurøkf Ãkwhkðk (circumstantial evidences)Lku æÞkLk hk¾e LkkxfLkk Mkqû{ íktíkwykuLkuðkt[ðkLkku «ÞíLk fÞkuo Au. ‘ÔÞðnkh’Lke árüyu ÚkÞu÷kt yk çktLku LkkxfkuLkkt ðk[Lkku ykLkkxfkuLku òuðk{kt sYh Lkðku Mkt[kh Q¼ku fhu Au. yk Ëþkoðu Au fu yÚko MktË¼oøkík Au ÃkýMktË¼kuo Mke{kneLk nkuÞ Au.

ynª MÃkü Úkþu fu ðk[fu MkkrnÞ Ãkhíðu fÞk «fkhLke ÃkØrík yÃkLkkððe òuEyu,yÚko½xLkk yLku «ríkr¢Þkyku {kxu fE Äkhýkyku, fuðe heíku Mðefkhðe òuEyu, fEheíku MkkrníÞLkku yÚko fhðku òuEyu yuLkku yk yr¼øk{ yýMkkh ykÃku Au. yr¼økúnýrMkØkLík {kLku Au fu MkkrníÞLkku yÚko ðk[fLkku yLkw¼ð Au. yk yLkw¼ð{kt ÄkhýkykuAu, yðZð Au, Mkk{Lkkyku Au, ftEf «ýk÷eyku Au, yÃkuûkkyku Au − yk çkÄktLku fkÞkoÂLðíkfhðk{kt ykðu Au. f]ríkLkwt yÚko½xLk yu yk{ h[LkkLkwt rððhý Au. MkkrníÞðk[Lk{kt{n¥ðLkwt yu Au fu ík{u ßÞkt ÃknkU[ku Aku íku fE heíku ÃknkU[ku Aku. ík{u Mkk{u ykðu÷eMkk{økúe MkkÚku þwt fhku Aku, ík{khk «rík¼kð {kxu ík{u yu Mkk{økúeLke rðøkíkkuLku fE heíku¾Ãk{kt ÷ku Aku. yk{ òuEyu íkku y{urhfLk LkÔÞrððu[Lk su ðk[fLke «ríkr¢ÞkLku çkkËfheLku [k÷íkwt níkwt íku ðk[fLke «ríkr¢Þk yr¼økúný rMkØkLík{kt fuLÿMÚk çkLku Au.

MkkrníÞLkku ÃkhtÃkhkøkík yÚko Ëþkoðu Au fu MkkrníÞ{kt yÚko þwt Au. ßÞkhu yuLkeMkk{u y{urhfLk LkÔÞrððu[Lk Ëþkoðu Au fu yÚko fuðe heíku Q¼ku ÚkkÞ Au. íkku yr¼økúnýrMkØkLík Ëþkoðu Au fu MkkrníÞ yÚkoLkwt MknMksoLk fhðk þwt fhu Au. MkkrníÞ yLku ðk[f yuÃkhMÃkh Ãkh «¼kð Lkk¾íke yktíkhr¢Þkþe÷ ½xLkk Au. MkkrníÞh[Lkk yu fuð¤ ðMíkw


LkÚke Ãký ½xLkk (event) Au. MkkrníÞ yLku ¼kðf ðå[uLke yk ykLíkhr¢Þk (Interactive

process)Lku fkhýu Mkk{krsf, MkktMf]ríkf, hksfeÞ fu yiríknkrMkf MktË¼kuoÚke ðk[LkyÃkuûkkLke rûkríkòu (Horizons of expectetion) ÷ELku MkkrníÞ ÃkkMku òÞ Au. ðk[fLkeyk yÃkuûkkykuLke rûkríkòuLku fkhýu òu ðk[f Lkkhe nkuÞ, òu ðk[f Mk{®÷øke nkuÞ,ðk[f Ër÷ík fu yïuík nkuÞ, ðk[f rËÔÞktøk nkuÞ íkku yÚko½xLkLke «ýk÷e{kt yu{LkwtswËwt s ÞkuøkËkLk þõÞ çkLku Au. çkeS heíku fneyu íkku yk heíku MkkrníÞðk[Lk Mkk{krsfyLkwckLk (social practice) íkku Au Ãký ykLku fkhýu MkkrníÞ y™u yr¼økúný ðå[uLker¢Þk økríkþe÷ çkLku Au. ðMíkw÷ûke MkkrníÞ-yr¼øk{Úke rðÃkheík {Lkkuði¿kkrLkf yLku«rík¼kMk {e{ktMkkÃkqýo yk yr¼øk{ ðiÞÂõíkf r¼L™íkkLkku Mk{kËh fhu Au.

hksþu¾hLkk rðrðÄ yk÷ku[fkuLke su{ yr¼økúný rMkØkLík{kt fux÷kf ykËþoðk[f (ideal readers) nkuÞ Au. fux÷kf ðÄw Mkkhk (superior readers) ðrhc ðk[fnkuÞ Au. fux÷kf Mkqr[ík ðk[fku (implied readers) nkuÞ Au. fux÷kf fÂÕÃkík ðk[f(Virtual readers) nkuÞ Auíkku fux÷kf RríknkMkøkík ðk[f (Historical readers) nkuÞAu. «ríkfkhe ðk[f (Resisting readers)Lke Ãký LkkUÄ ÷uðkÞu÷e Au. çkeS heíku fneyuíkku yr¼økúný rMkØkLík{kt yÚko ytøkuLkk yLkuf rMkØktíkku yLku yLkuf «fkhLkk ‘ðk[fku’yu{kt Ëk¾÷ ÚkÞk Au.

fux÷kf h[Lkk{kt hnu÷k yÚkoLku {u¤ððk Äkhu Au. f]ríkLkwt Paraphraser fhu Au yLkuðMíkw÷ûke yÚkoLke þkuÄ fhu Au. fux÷kf {kLku Au fu ðk[Lk Mk{Þ{kt Úkíkwt nkuÞ Au íkuÚkeMktðuËLkku, rð[khku, ÷køkýeyku, {qÕÞktfLkku, «ríkr¢Þkyku Mk{Þu Mk{Þu çkË÷kíkkt hnu AuyLku íkuÚke yÚko ÃkËkÚko LkÚke, Ãký «r¢Þk Au yu òuE þfkÞ Au. fux÷kf yÚkoLku LkeÃks(product) {kLku Au. Mkk{krsf Mktfuíkku yLku yÚko½xLkku ðå[u {Lkkuði¿kkrLkf fu Mk{ksði¿kkrLkfyÚko½xLkku ðå[u {Lkkuði¿kkrLkf y™u Mk{ksði¿kkrLkf h[Lkk Q¼e fhu Au. ykÚke Q÷xwt,çknkhLkkt ík¥ðkuLku MkËtíkh çkkË fhe h[LkkLke íkhkn fu rzÍkRLk Ãkh ¼kh {qfu Au. fux÷kf{kLku Au fu h[Lkk{kt yÚko (meaning) yuf hnu Au Ãký yÚkoð¥kk (significance) çkË÷kÞkfhu Au. {n¥ðLke ðkík yu Au fu su íku ðkË{kt {kLkLkkhk ðk[LkLku su fu íku ðkË MkkÚku òuzðkLkkuÃkwhw»kkÚko fhu Au. yk çkÄwt òuíkkt yuf ðkík MÃkü ÚkkÞ Au fu MkkrníÞûkuºku ðk[f yLku yÚkoytøkuLkku ÏÞk÷ yk¾he LkÚke ÷uðkLkku. MkkrníÞLkwt ¼kðLkûkuºk yuf Mktfw÷ ûkuºk Au.

yk çkÄkt fkhýkuLku ÷ELku, «kht¼{kt ykÃkýu òuÞwt íku{ ‘Mk{kLkÄ{ko’ fu ‘Mk{MktðuËLk’LkkuÏÞk÷ yksu xfe þfu íku{ LkÚke. yk ÏÞk÷ ÃkwLkŠð[khýk {køku Au. ¼kðfLke nurMkÞík y™u¼kðLkLke «r¢Þk Mk{Þu Mk{Þu RríknkMkLkk Ãkzfkhku Íe÷u Au. yux÷wt s Lknª, ðiÞÂõíkf{LkkuÔÞkÃkkhku Ãký Mk{Þu Mk{Þu ÃkrhðŠíkík Úkíkkt ykðu Au. yÃkuûkkLke rûkríkòu Ãký rðMíkhíkeyLku Mktfku[kíke yLku çkË÷kíke hnu Au. fkuE yuf Mk{Þu ¼kðf îkhk, ¼kðLkÔÞkÃkkh îkhkÚkÞu÷e «r¢Þk su íku ¼kðfÂMÚkríkLku «rík®çkrçkík fhíke [k÷u Au.

LkkUÄ : * ©e {kunLk÷k÷ Ãkxu÷ ¼khíkeÞ MkkrníÞ ÔÞkÏÞkLk-{k¤k ytíkøkoík nu{[tÿk[kÞo LkkuÚkoøkwshkík ÞwrLkðŠMkxe{kt ykÃkðkLkwt níkwt íku ðõíkÔÞ fkuhkuLkkfk÷Lku fkhýu yrLkrùík Mk{Þ {kxu {w÷íkðehÌkwt Au.


©Øktsr÷

f÷krðËw»ke frÃk÷k ðkíMÞkÞLk

¼hík Ëðu

2020Lkwt ð»ko ËwrLkÞk¼h{kt fkuhkuLkkLke {nk{kheLkwt ð»ko Au suýu yLkufLkku ¼kuøk÷eÄku Au. Ãkhtíkw yk ð»ko{kt yu rMkðkÞ Ãký yuðe fux÷eÞ òýeíke nMíkeykuyu rðËkÞ÷eÄe Au su{kt yr¼Lkuíkk rhrþfÃkqh, EhVkLk, çkkMkw [ìxhS, Ãkt. sMkhks, Rçkúkrn{yÕfkÍe, Mkkir{ºk [uxhS ðøkuhuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. yk ÞkËe{kt yuf ðÄw Lkk{W{uhkÞ Au f÷krðËw»ke frÃk÷k ðkíMÞkÞLkLkwt. fËk[ {kuxk ¼køkLkk ÷kufku yk Lkk{Úkeyux÷k Ãkrhr[ík Lknª nkuÞ Ãkhtíkw yk ËuþLke {nkLk Mk{]Ø f÷kMktMf]ríkLkku rðï¼h{ktÃkrh[Þ fhkðLkkh, ¼khíkeÞ f÷kykuLkku RríknkMk yk÷u¾Lkkh, rðËuþe f÷krðþu»k¿kku{kt¼khíkeÞ MktMf]rík Ãkhíðu WíMkwfíkk ÃkuËk fhLkkh yLku ¼khíkLke f÷kûkuºku þkMkfkuLke,rþûkýfkhkuLke yLku f÷kWÃkkMkfkuLke árü yLku rËþk ftzkhe ykÃkLkkh fkuE nkuÞ íkku íkuf÷krðËw»ke frÃk÷k ðkíMÞkÞLk (1928-2020) níkkt.

MðÞt yuf Wíf]ü fkurxLkkt rðîkLk, ÷ur¾fk yLku f÷krðþu»k¿k nkuðk WÃkhktík íku{Lkkuçkeòu Ãkrh[Þ yu Ãký ykÃke þfkÞ fu íkuyku {nkLk rnLËe frð MkÂå[ËkLktË ðkíMÞkÞLk‘y¿kuÞ’Lkkt ÃkíLke níkkt. íkuykuLkwt ÷øLk 1956{kt ÚkÞu÷wt. 1969{kt çktLku y÷øk ÚkEøkÞk ÃkAe Ãký ðkíMÞkÞLk íkhefuLke yku¤¾ frÃk÷kSyu ò¤ðe hk¾u÷e. frÃk÷kðkíMÞkÞLk ¼khíkeÞ f÷kMktMf]ríkLkk nhíkkVhíkk ‘yuLkMkkRõ÷kuÃkerzÞk’ níkkt. íku{LkuniÞu yLku nkuXu MkËkÞ ¼khíkeÞ f÷kykuLkwt WíÚkkLk, ò¤ðýe, «Mkkh yLku íkuLkkt økkihð-«ríkck hnuíkkt ykðu÷kt. íku{Lke rðî¥kkÚke, íku{Lkk fk{Úke yLku íku{Lke MksoLkkí{ffÕÃkLkkþÂõíkÚke frÃk÷k ðkíMÞkÞLk ¼khíkeÞ MkÇÞíkk-MktMf]ríkLkkt yuf {w¾h «ðõíkk,


yuf þÂõíkþk¤e yðks çkLke økÞkt.íku{Lkk SðLkfkÞo{kt frÃk÷kSyu MkkiÚke ðÄkhu ¼kh íkku ¼khíkLkk Mk{]Ø ðirðæÞÃkqýo

ðkhMkk Ãkh, f÷kMkkIËÞo çkkçkíku ¼khíkeÞ {kLkMkLkk ¾wÕ÷kÃkýk Ãkh yLku ykÃkýe «òLkkMkðoMk{kðuþe árüfkuý Ãkh {qfu÷ku. f÷kyku «íÞuLke íku{Lke øknLk Mk{s yLku «ríkçkØíkkíku{Lku 1987{kt ‘$rËhk økktÄe LkìþLk÷ MkuLxh Vkìh ykxoTMk’Lkkt MÚkkÃkf xÙMxe çkLkkððkËkuhe økE su{kt íkuyku ð»ko 1993Úke 2000 MkwÄe yìfuzur{f rzhuõxh íkhefu Ãký hÌkkt.frÃk÷k ðkíMÞkÞLku íku{Lke ®sËøkeLkk A ËkÞfk Lk]íÞ, Lkkxâ, r[ºk, rþÕÃk, MÚkkÃkíÞðøkuhu suðkt rðrðÄ f÷kMðYÃkkuLku Mk{sðk-þe¾ðk{kt, íkuLkk íkçk¬kðkh RríknkMkLkwtyæÞÞLk fhðk{kt, «íÞuf f÷kMðYÃkLkk WËTøk{ yLku rðfkMk ÃkkA¤Lkkt fkhý¼qíkÃkrhçk¤kuLku ¾ku¤ðk-Mk{sðk{kt yLku yu çkÄktLkwt ŸzkýÚke yæÞÞLk, Ãkrhþe÷Lk, ÷u¾Lkfhðk{kt økkéÞkt. yu çkÄktLkk ÃkrhÃkkf YÃku íku{ýu ykÃkýLku fux÷kf {qÕÞðkLk f÷krð»kÞføkútÚkku Ãký ykÃÞk.

frÃk÷k ðkíMÞkÞLk òuzuLkku {khku Ãkhkuûk Ãkrh[Þ rËÕne{kt hk»xÙeÞ Lkkxâ rðãk÷ÞLkkyÇÞkMkfk¤Úke. LkkxârþûkýLkk y{khk yÇÞkMk¢{{kt yuf rð»kÞ ‘¼khíkeÞ «rþüLkkxfku’ (Classical Indian Drama)Lkku níkku su {kxu frÃk÷k ðkíMÞkÞLkLkkt fux÷ktfÔÞkÏÞkLkku y{khu {kxu økkuXððk{kt ykðu÷kt. MktMf]ík Lkkxfku, ¼híkLkwt Lkkxâþk†,¼khíkeÞ Lk]íÞ, Lkkxâ, r[ºk, rþÕÃk, MÚkkÃkíÞ yLku MktøkeíkLke f÷kyku, yu ËhufLkkuRríknkMk, yu ÃkkA¤Lkk økqZkÚkkuo ðøkuhuLke ½ýe Ÿze Mk{s ÄhkðLkkhkyku{kt frÃk÷kSyòuz níkkt.

ðÄw{kt frÃk÷k ðkíMÞkÞLk, {q¤ ykÃkýk økwshkíkLkkt Ãkhtíkw rËÕneLku fkÞoûkuºk çkLkkðe,yuLkyuMkze{kt yæÞkÃkLkfkÞo fhíkk ©e økkuðÄoLk Ãkt[k÷Lkk ½rLkc r{ºk hnu÷kt.Ãkt[k÷ËkËkLkku rð»kÞ íkku níkku ‘Lkkxâøk]nkuLkwt MÚkkÃkíÞ’ (rÚkÞuxh ykŠfxuõ[h), Ãkhtíkwíku{Lke ‘ÃkuþLk’ níke õ÷krMkf÷ MktMf]ík Lkkxfku yLku Lkkxâk[kÞo ¼hík{wrLkyu ÔÞkÏÞkrÞíkfhu÷e «k[eLk ¼khíkeÞ htøk¼qr{. yk yÇÞkMk-MktþkuÄLk{kt yLku Auðx{kt «fkrþíkfhkÞu÷k íku{Lkk çku økútÚkku{kt Ãkt[k÷ËkËkLku MkkiÚke ðÄkhu {køkoËþoLk frÃk÷k ðkíMÞkÞLkLkwt{¤u÷wt. yuLkyuMkze{kt frÃk÷kSLkkt ÔÞkÏÞkLkku ykÞkursík fhðk ÃkkA¤ Ãký Ãkt[k÷ËkËkLkkus WíMkkn sðkçkËkh hnu÷ku. yuLkyuMkze{ktÚke rLkð]¥k ÚkÞk çkkË ËkËk y{ËkðkË{ktMÚkkÞe ÚkÞu÷k yLku {khkt ½ýkt Lkkxfku{kt íku{ýu MkuxrzÍkRLk fhu÷e íkuÚke íku{Lku yðkhLkðkh{¤ðkLkwt Úkíkwt. {Lku ÞkË Au fu yu yhMkk{kt ËkËk íku{Lkk yÇÞkMk-MktþkuÄLk{kt õÞktÞ Ãkýøkqt[ðkÞ yux÷u y[qf frÃk÷kSLku ÞkË fhíkk.

frÃk÷kSLkku sL{ 1928{kt rËÕne{kt rÃkíkk hk{÷k÷ {r÷f yLku {kíkk MkíÞðíke{r÷fLkk Ãktòçke ykÞoMk{kS Ãkrhðkh{kt ÚkÞu÷ku. òýeíkk rnLËe frð-rððu[f fuþð{r÷f íku{Lkk {kuxk ¼kE Úkíkk níkk. LkkLkÃkýÚke s frÃk÷kS Mðíktºk r{òsLkkt níkkt.rþûký{kt íku{ýu ytøkúuS MkkrníÞ MkkÚku rËÕne rðïrðãk÷Þ{ktÚke yLku yußÞwfuþLkLkkrð»kÞ MkkÚku y{urhfkLkk r{rþøkLk rðïrðãk÷Þ{ktÚke − yu{ çku yLkwMLkkíkf rzøkúeyku


{u¤ðu÷e. ÃkAeLkkt ð»kkuo{kt íku{ýu çkLkkhMk rnLËw rðïrðãk÷Þ{ktÚke ðkMkwËuðþhLkyøkhðk÷Lkk {køkoËþoLk nuX¤ frð sÞËuðLkk «rMkØ fkÔÞ ‘økeíkøkku®ðË’Lku ¼khíkeÞá~Þf÷kyku{kt rðrðÄ MðYÃku WíkkÞko nkuðkLkk rð»kÞ Ãkh s Ãkeyu[ze fhu÷wt. yLku yux÷us ÃkAeLkkt ð»kkuo{kt frÃk÷kS sux÷k rðMíkkhÚke sÞËuðLkk ‘økeíkøkku®ðË’fk¤Lkk Mkk{krsf-MkktMf]ríkf Ãkrhðuþ rðþu çkku÷e þfíkkt yux÷e s íkeðúíkk yLku rLkMkçkík MkkÚku Ãkkç÷kurÃkfkMkkuLkkt MksoLk ð¾íkLke rð»k{ hksfeÞ-Mkk{krsf ÃkrhÂMÚkrík rðþu Ãký çkku÷e þfíkkt.ÃkkuíkkLkk økwhwLke {kVf frÃk÷kSyu Ãký ¼khíkeÞ f÷kykuLke yku¤¾YÃk rðr¼L™{Úkk¤ktykuLku Ëqh fhe ËE yu f÷kykuLkkt {q¤{kt yufeMkkÚku yÂMíkíð Ähkðíkk MktÏÞkçktÄ«ðknkuLku ¾ku¤e fkZðk çknw Ÿzwt MktþkuÄLk fhu÷wt. yk ÃkAe íku{ýu rËÕne, çkLkkhMk,rV÷kzuÂÕVÞk yLku fìr÷VkìŠLkÞkLkkt þiûkrýf MktMÚkkLkku{kt yæÞkÃkLkfkÞo fhu÷wt.

fkì÷fkíkk, þktríkrLkfuíkLk{kt íku{Lkk rLkðkMk Ëhr{ÞkLk ÃkkiðkoíÞ Lk]íÞkuLkk Mk{]ØMkktMf]ríkf {qÕÞLku yuf ðkh Ãkk{e ÷eÄk çkkË frÃk÷kS fÚkf þe¾ðk yå[Lk {nkhksÃkkMku økÞk. ¼híkLkkxâ{T þe¾ðk {kxu {eLkkûke MkwtËh{T rÃkÕ÷kE ÃkkMku økÞkt. y{kuçke®Mk½ ÃkkMkuÚke {rýÃkwhe Lk]íÞ þeÏÞkt. nsw ykøk¤ WÃkh íku{ýu f÷kûkuºk{ktÚke Ãký¼híkLkkxâ{T yLku ykurzMke Lk]íÞþi÷eykuLke íkk÷e{ {u¤ðe. 1945{kt rËÕneLkkVehkuÍþkn fkux÷kLke Ãkkïo¼q{kt ÞkuòÞu÷k Mkki«Úk{ hk»xÙeÞ Lk]íÞ {nkuíMkð{kt íku{ýufÚkf Lk]íÞLke hsqykík fhu÷e. frÃk÷k ðkíMÞkÞLk f{÷kËuðe [èkuÃkkæÞkÞ yLku hwfT{rýËuðeyhwtz÷u ÃkkMkuÚke Ãký ½ýwt þe¾ðk Ãkk{u÷kt.

økkuðÄoLk Ãkt[k÷Lke su{ s ykÃkýk økwshkíkLkk «rMkØ r[ºkfkh ©e nfw þknLkkÃkrhðkh òuzu Ãký frÃk÷kSLkku ½rLkc MktçktÄ hnu÷ku y™u yux÷u íku{ýu yufÚke ðÄw ðkhy{ËkðkËLke {w÷kfkík ÷eÄu÷e. nfw þknLkk Ãkwºk òýeíkk íkMkðehfkh ÃkkŠÚkð þknuÃký frÃk÷kSLkk {køkoËþoLk nuX¤ ¾qçk fk{ fhu÷wt. íku{Lkk {ík yLkwMkkh ‘frÃk÷kSfzf rþMík MkkÚkuLkk ¼khu fÃkhk ‘task master’ níkkt. yux÷u fu íku{Lke rLk©k{kt fk{fhðwt yuf fMkkuxe, yuf ¼khu Ãkzfkh níkku. fkhý fu íku{Lke yÃkuûkk yLku {qÕÞktfLk ½ýkŸ[kt hnuíkkt. íku{Lke fkÞoárü yLku rþMík Ãký øksçkLke níke. íku{Lke MkkÚku fu íku{LkknkÚk Lke[u fk{ fhíke ÔÞÂõíkLke yux÷e íkiÞkhe fu Mkßsíkk Lk nkuÞ íkku íkuLkwt ykðe sçkLkíkwt.’

ÃkkŠÚkð ÃkkuíkkLkku yLkw¼ð ðýoðíkkt fnu Au fu, ‘frÃk÷kSLke «f]rík y™u ÔÞÂõíkíðs yuðkt níkkt fu íku{Lke òuzu fk{ fhíkk Mkhfkhe yrÄfkheyku íku{Lku nt{uþkt økt¼ehíkkÚke÷uíkk yLku MkkÚku íku{Lkku ykËh Ãký fhíkk. yu{Lkkt Lkuík]íð nuX¤ fk{ fhðwt ¾hu¾h fXýníkwt, ð¤e yk Mk{Þ yuðku Ãký níkku ßÞkhu {kuxk ¼køkLkk Ãkwhw»kkuLke {kLkrMkfíkk nsw{rn÷k çkkìMk (WÃkhe-yrÄfkhe) nuX¤ fk{ fhðk xuðkÞu÷e Lknkuíke. íku{Lkk {Lk{ktMkíkík yuf rðhkuÄe ¼kð hnuíkku. Ãkhtíkw yk¾h{kt Mkki fkuELku yuf nfefík MðefkhðeÃkzíke fu yu{Lkk rð»kÞku ÃkhLkwt íku{Lkwt ¿kkLk yLku Mk{s y¼qíkÃkqðo níkkt.

økkuðÄoLk Ãkt[k÷, nfw þkn, ÃkkŠÚkð þkn yLku nsw yuf økwshkíke Mkw«rMkØ


Lk]íÞMk{eûkf yLku f÷krðË - zkì. MkwrLk÷ fkuXkhe Ãký frÃk÷k ðkíMÞkÞLkLkk rLkfxLkkðíkwo¤{kt hnu÷k. íku{Lke yMkkÄkhý rðî¥kkLku ytsr÷ ykÃkíkkt íkuyku fnu Au fu íku{ýu¼khíkeÞ õ÷krMkf÷ MkkrníÞ, Lk]íÞ yLku rþÕÃkLkku MkkiÃknu÷e ðkh MktÞwõík, Mknr¢Þkí{f(synergic) MktçktÄ òuze ykÃke yu «k[eLkfk¤Lkk rðrðÄ MksoLkku{kt Mk[ðkE hnu÷eyufMkqºkíkk Ãkh ¼kh {qfu÷ku. frÃk÷k ðkíMÞkÞLku õ÷krMkf÷ MkkrníÞ yLku f÷kykuLkuyuf {nkLk Þwøkf{o YÃku rLknk¤e íkuLkwt ykÃkýLku y¾tz ËþoLk fhkðu÷wt. íku{ýu MktMf]íkLkkxfku, ¼khíkeÞ Lkkxâþk†, rþÕÃk-MÚkkÃkíÞ, MkkIËÞoþk†, yæÞkí{ yLku Lk]íÞ-r[ºksuðe yLÞ f÷kykuLku rð[kh yLku fÕÃkLkkþe÷íkkLkk ykÄkhu òuzeLku Mk{òðu÷e.

¼khíkeÞ õ÷krMkf÷, ÃkkhtÃkrhf yLku Mk{fk÷eLk Lk]íÞkuLku íkuyku ÃkhMÃkhLkk fkuEs xfhkð fu yktíkhrðhkuÄ ðøkh òuE þõÞkt. yu çkÄkt{kt íku{Lku ÷øk¼øk Mk{«{ký{ktfÕÃkLkkþe÷íkk yLku MksoLkkí{fíkkLkkt ËþoLk ÚkÞkt. Ãkrhýk{u íkuyku yufMkh¾k ykí{rðïkMkMkkÚku «rþü yLku ykÄwrLkf f÷krðï{kt rðnkh fhe þõÞkt. yuf ðkh yuf {w÷kfkík{ktíku{ýu fnu÷wt fu, ‘nwt õÞkhuÞ ykÄwrLkf Lk]íÞÚke (çkeò) ykÄwrLkf Lk]íÞ íkhV LknkuíkeøkE, ÃkkhtÃkrhf Lk]íÞÚke ykÄwrLkf Lk]íÞ íkhV økÞu÷e. Ãkrhýk{u íkuLkkt ykrË, WËTøk{yLku rðfkMk ÃkkA¤Lkkt fkhý¼qík Ãkrhçk¤kuLku nwt òýe þfu÷e.’

¼khíkeÞ Lk]íÞkuLke MkkÚku MkkÚku frÃk÷kSyu ÃkkùkíÞ Lk]íÞ-MðYÃkku Mk{sðk{kt Ãký¾qçk hMk Ëu¾kzu÷ku. íÞktLkkt Lk]íÞ-MðYÃkku rðþuLkwt íku{Lkwt ykf÷Lk yuðwt níkwt fu ‘¼khíkeÞLk]íÞÃkhtÃkhk Ãk]Úðe òuzu MktðkË MkkÄu Au ßÞkhu Ãkrù{Lke Lk]íÞÃkhtÃkhk íkuLkkÚke {wõík ÚkðkÍt¾u Au Ãký yLkuf «ÞkMkku Aíkkt yu íku fhe þfe LkÚke.’ {qíkoLku y{qíko MkkÚku yÚkðkøkku[hLku yøkku[h MkkÚku Mktr{r©ík fhðk íku{s f÷k y™u rð¿kkLk ðå[uLkk MktçktÄLkuyku¤¾ðk íku{ýu øknLk ®[íkLk fÞwO. íku WÃkhktík ¼khíkeÞ Lk]íÞMðYÃkku{kt LkíkofkuLkk ËunLkk¼kir{ríkf ykfkhku yLku íku{Lke Mktøkík{kt ¼khíkeÞ MkktMf]ríkf Lk¼ku{tz¤Lku íkuòu{Þfhe Ëuíke Mktfw÷ íkk÷-h[Lkkyku MktË¼uo Ãký frÃk÷kSyu ½ýe hMk«Ë Mk{sqíkeyku ykÃke.

frÃk÷k ðkíMÞkÞLku ¼khíkeÞ Lk]íÞ{kt hnu÷e ‘þkherhfíkk’(physicality)LkkuyÇÞkMk fÞkuo. yLku çkkË{kt íkuLku ÃkkùkíÞ Lk]íÞLke ‘þkherhfíkk’ MkkÚku Mkh¾kðe íkuLkkyLkku¾kÃkýkLku Mk{sðk «ÞkMk fÞkuo. íku{Lku «íkerík ÚkE fu yurþÞLk ÃkhtÃkhk{kt hnu÷e‘þkherhfíkk’ Lk]íÞ Ëhr{ÞkLk LkíkofLkk þhehLku yrík¢{e síke òuðk {¤u Au. yurþÞLkLk]íÞ áZíkkLke Ähíke MkkÚku szkÞu÷wt Au ßÞkhu ÃkkùkíÞ Lk]íÞ yðfkþ{kt Qzðk Ít¾íkwtLkshu Ãkzu Au! yLku yk íkVkðík LkkUÄðk Aíkkt çktLku{kt hnu÷e Mknr¢Þkí{fíkk(synergy)LkeLkkUÄ ÷uðkLkwt Ãký íkuyku [qõÞkt LkÚke. yuf ðkh íku{ýu fnu÷wt fu yu «íÞuf ÃkkhtÃkrhfLk]íÞþi÷eLkk YrZøkík LkeríkrLkÞ{kuÚke çktÄkÞk ðøkh nwt íkuLkk ytíkMko¥ðLku Ãkk{e þfe.yu{ Ãký fne þfkÞ fu nwt rLkçkOÄ Aíkkt yuf «fkhu ‘çktÄ’ (yÚkðk çkØ) ÔÞÂõík çkLkeþfe ! (unbounded bounded person)".

frÃk÷k ðkíMÞkÞLk «Þkuøk fu ÃkrhðíkoLkLkkt Mknus Ãký rðhkuÄe Lk níkkt. Ãký íku{Lkkuyu ykøkún sYh níkku fu ík{khku Ëhuf Lkðku «Þkuøk ¼khíkeÞ õ÷krMkf÷ Lk]íÞ-MðYÃkkuLku


ykøk¤ rðfMkkððkLkk æÞuÞ MkkÚkuLkku s nkuÞ yLku íkuLkk {q¤ «k[eLk MðYÃkLku ykuøkk¤ðkLkku,íkuLke yMkr÷ÞíkLku Lkçk¤e ÃkkzðkLkku fu íkuLkk ytíkMko¥ðÚke «uûkfkuLkwt æÞkLk rð[r÷íkfhðkLkku ykþÞ rçk÷fw÷ Lk nkuÞ. ynª yu Ãký ÞkË hnu fu frÃk÷k ðkíMÞkÞLkLkk hMkfu ÃkMktËøkeLkk rð»kÞkuLkku ÔÞkÃk {kºk ¼khíkeÞ Lk]íÞku MkwÄe {ÞkorËík Lk níkku. yk çkkçkíkíkku íku{Lkkt ÷¾kýkuÚke s Mkkrçkík ÚkE òÞ Au. su{ fu yu{Lkk yk yuf økútÚkLkwt s {Úkk¤wtðkt[ku : 'Plural Cultures and Monolithic Structures : Comprehending India

and The Indian Arts, their Ideational Background and Principles of Forms.'

¼khíkeÞ Lk]íÞ«fkhkuLku Mk{sðk{kt frÃk÷kSLkk MkðkOøke yr¾÷kEÃkqýo yr¼øk{uyuf íkÆLk Lkðku {køko ftzkÞkuo. íku{Lkk «ÞkMkkuÚke ¼khíkeÞ Lk]íÞku Lk {kºk rðïLkk MkktMf]ríkfLkfþk Ãkh økkihðÃkqýo MÚkkLk ÃkkBÞkt Ãkhtíkw yuLkku rðMík]ík «Mkkh yLku yÚkoMk¼h Mk{sqíkeËwrLkÞkLkk yLkuf f÷k«u{eyku yLku yÇÞkMkeykuLku ¼khíkeÞ Lk]íÞf÷kLkk nsw ykøk¤ÃkhLkk MktþkuÄLk-rð&÷u»ký íkhV Ëkuhe økÞkt. yu{Lkk çknwÃkrh{kýe ÔÞÂõíkíðLku fkhýuíkuyku Mk¼kLk «ÞkMkku ðøkh ¾qçk s MknsíkkÚke íku{Lkk MkiØktríkf ¿kkLkLku ÔÞðnkh{ktLk¬h MðYÃk ykÃke þõÞkt. ¼khíkeÞ f÷kMktMf]ríkLku íkuLkk ¾hk MktË¼o{kt Mk{S þfðk{kxu íku{ýu çknwrð»kÞf yr¼øk{ ÷køkw Ãkkzâku. rnLËe frð yþkuf ðsÃkuÞe ÷¾u Au fu‘¼khíkeÞ MktMf]ríkLku frÃk÷k ðkíMÞkÞLku yuf ðnuíke LkËe YÃku rLknk¤e suLke rËþk íkkuòýe þfkÞ Ãký íkuLkwt YÃk, íkuLkku ykfkh, íkuLkk ðnuýku y™u ð{¤ku Mk{ÞLke MkkÚku MkkÚkurLkhtíkh çkË÷kíkkt hnu yu nfefík MÃkü fhe ykÃke.’

frÃk÷k ðkíMÞkÞLk yuf yLkw¼ðrMkØ MktMÚkk-MÚkkÃkf (Institution Builder) níkkt.íku{ýu "Centre for Cultural Resources and Training"Lke MÚkkÃkLkk fhe. yuðe s heíku"Indira Gandhi National Centre for the Arts" rðfMkkððkLke MktfÕÃkLkk Ãký íku{Lke sníke. yk MkkÚku íkuyku "Indian Council for Cultural Relations"Lkkt WÃk«{w¾ÃkËu hnu÷kt.íkuyku "Indian International Centre"Lkk Ãký «{w¾ níkkt yLku "Asiatic International

Reserarch Division"Lkk [uÞhÃkMkoLkÃkËu Ãký hnu÷kt. MkkrníÞ, ÷r÷íkf÷k yLku Mktøkeík-Lkkxf suðe ËuþLke {wÏÞ ºký hk»xÙeÞ yfkË{eykuLke MÚkkÃkLkk fhðk ÃkkA¤ Ãký íku{Lkwt syrÄfíkh {køkoËþoLk hnu÷wt. íku{Lke çku ð¾ík hkßÞMk¼k{kt Ãký rLk{ýqf ÚkÞu÷e.

frÃk÷k ðkíMÞkÞLk ¼khík MkhfkhLkk rþûký {tºkk÷Þ{kt f÷kMktMf]rík rð¼køkLkkt{tºke Ãký hne [qfu÷kt. íÞkt f÷kûkuºku yu{Lke ¼qr{fk Mk÷knfkhLke, ðneðxfíkkoLke yLkuLkeríkrLkýkoÞfLke níke. frÃk÷kS Ëuþ{kt Xuh Xuh økútÚkk÷Þku, Mktøkúnk÷Þku y™u ÃkwhkíkLk{qÕÞðkLk [esðMíkwykuLku yufºk fhLkkh íku{s ò¤ðLkkh MktøkúnMÚkkLkku Q¼kt fhðktyLku íku{Lku W¥khku¥kh rðfMkkððkLke «ð]r¥k MkkÚku Ãký Mkr¢ÞÃkýu òuzkÞu÷kt. Ãkkt[ ËkÞfkykuMkwÄe íkuyku yktíkhhk»xÙeÞ MkktMf]ríkf MktçktÄku òuzu rîÃkûkeÞ yLku çknwÃkûkeÞ Míkhu Mktf¤kÞu÷kt.ykEykEMke{ktÚke {¤íke {krníke «{kýu íku{Lkk fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk frÃk÷k ðkíMÞkÞLkuyLÞ Ëuþku òuzu ¼khík Mkhfkh ðíke Ãk[kMk sux÷k MkktMf]ríkf fhkhku fhu÷k.

sðknh÷k÷ LknuhwLke MkktMf]ríkf hksLkerík MktË¼uo íkuyku yLkuf f÷kfkhkuLkkt sqÚkkuLku


yLku MkktMf]ríkf {tz¤kuLku rðï«ðkMku ÷E sðk{kt fkhý¼qík hnu÷kt. {nkLk f÷kfkhkuçkk÷MkhMðíke yLku rçkhsq {nkhksLku ðirïf Ëþofku Mk{ûk ÷E sðk {kxu íkuyku srLkr{¥k çkLku÷kt. íku{Lkku «¼kð yLku WíMkkn yu nËLkk níkk fu 1983{kt rËÕne ¾kíkuÞkuòÞu÷ yktíkhhk»xÙeÞ rçkLkòuzkýðkËe [¤ð¤ Mkt{u÷Lk «Mktøku {w÷kfkíke hksËqíkkuLkk÷k¼kÚkuo, ík{k{ fkÞËkfeÞ çktÄLkku (huz xuÃk)Lke yðøkýLkk fheLku Ãký yiríknkrMkf[ku÷kðtþLke f÷kf]ríkykuLku ËrûkýLkkt {trËhku{ktÚke WXkðe ÷kðe {ÞkorËík Mk{Þ Ãkqhíkehk»xÙeÞ Mktøkúnk÷Þ{kt «ËŠþík fhðk{kt íkuyku MkV¤ hnu÷kt. Lknuhw-økktÄeLkk þkMkLkfk¤Ëhr{ÞkLk ðkíMÞkÞLk ¼khíkeÞ f÷kykuLkk «Mkkh yLku «Míkwrík {kxu rðï¼h{kt ½q{íkktMkktMf]ríkf hksËqík íkhefuLke yku¤¾ Ãkk{u÷kt.

zkì. MkwrLk÷ fkuXkhe fnu Au fu ¼khíkeÞ MktMf]rík yLku rðrðÄ f÷kykuLkkt {n¥ðLkktsrx÷ ÃkkMkktykuLkwt MktþkuÄLk fhðk{kt, íkuLke ðÄw þkuÄ¾ku¤ fhðk{kt yLku íkuLkwt «økríkþe÷yÚko½xLk yLku ÃkwLk:yÚko½xLk fhðk{kt frÃk÷k ðkíMÞkÞLku ÃkkuíkkLkwt Mk{Mík SðLk Mk{ŠÃkíkfÞwO. frÃk÷kSLke Mk½¤e Qòo {kºk yuf Mk{ÞLkk ÞþMðe ¼qíkfk¤Lke çkufkçkq ½u÷AkÚkeh[kÞu÷e Lknkuíke, Ãkhtíkw ðíko{kLkLke ykð~Þf Mk¼kLkíkk MkkÚkuLkk y™u ykðLkkh¼rð»ÞLke økýíkhe MkkÚkuLkk íku{Lkk MktøkeLk yÇÞkMk Ãkh ykÄkrhík níke. zkì. fkuXkhefnu Au fu, ‘íku{Lkk rðþk¤ Mk{]Ø «ËkLkLku {kºk yuf Mkqºk {khVíku Mk{sðwt nkuÞ íkku fneþfkÞ fu ík{k{ f÷kyku «íÞu ík u{ýu rðfMkkðu÷ku yktíkhþk¾kfeÞ yr¼øk{(Interdisciplinary approach). WËknhý íkhefu ¼khíkeÞ ™]íÞLkku MkkIËÞkoí{f rMkØktík(aesthetic theory) rðfMkkððk íku{ýu MkkrníÞ, r[ºk, Mktøkeík yLku LkkxfLkk yÇÞkMkLkusYhe økÛÞku. ðÄw{kt õ÷krMkf÷ Lk]íÞku {kxuLke íku{Lke øknLk yr¼hwr[ s ykøk¤ WÃkhíku{Lku økúk{eý ÷kufLk]íÞku, ykrËðkMke yLku sLkòrík Mk{wËkÞkuLkkt ÃkkhtÃkrhf Lk]íÞkuLkuòuðk-Mk{sðk MkwÄe Ëkuhe økE. þkELke ðøkeoÍ suðkt fnu Au fu, ‘y{khk suðk rs¿kkMkw÷u¾fkuLku frÃk÷k ðkíMÞkÞLku ¼khíkeÞ f÷kykuLkku rºkÃkrh{kýe árüfkuý Mk{òÔÞku.’

frÃk÷kSLke fwþkøkú çkwrØ, yMk{kÄkLkfkhe yr¼øk{ yLku Ëhuf fkÞo{kt r[ðxyLku [kufMkkELkku ykøkún íku{Lkk ÔÞÂõíkíðLke ÷kûkrýfíkkyku níke. íku{Lke nuX¤ fk{fhLkkh ÷kufku {kxu frÃk÷kSLke yÃkuûkkyku {wsçkLkwt fkÞo MktÃkL™ fhe ykÃkðwt yíÞtíkfÃkhwt, Ëw»fh økýðk{kt ykðíkwt. ykLku fkhýu s íkuyku yuf fzf, fkçku÷ yLku rþMíkçkØðneðxfíkkoLke MkkÚku MkkÚku ©uc Ãkrhýk{ku ÷kðLkkh yuf fwþ¤ MktMÚkk-MÚkkÃkf Ãký çkLkeþõÞkt. çkeswt, f÷kMkktMf]ríkf «MkkhLkkt Mkqºkku íku{Lku nMíkf nkuðkÚke frÃk÷kSLku MkkiÚke{kuxku ÷k¼ yu {éÞku fu íku{Lku f{÷kËuðe [èkuÃkkæÞkÞ, sðknh÷k÷ Lknuhw, {ki÷kLkkykÍkË, zkì. hkÄkf]»ýLkT yLku $rËhk økktÄe suðktykuLkk «íÞûk MktÃkfo{kt ykððkLkwt ÚkÞwt.yk ík{k{ «rík¼kþk¤e {nkLkw¼kðku ÃkkMkuÚke íku{Lku ftE Lku ftE {qÕÞðkLk økúný fhðkLku{éÞwt.

ÃkkuíkkLkk yøkkÄ ¿kkLkLku fkhýu s frÃk÷kS ËwrLkÞk¼hLkkt {uÄkðe f÷krðþu»k¿kkuMkkÚku V¤ËkÞe MktðkË MkkÄe þõÞkt yLku ¼khíkeÞ f÷kykuLke Íeýe Íeýe çkkhefeyku fu


rðþu»kíkkykuLku íkuLkk íkífk÷eLk Mkk{krsf, ykæÞkÂí{f yLku yiríknkrMkf MktË¼o{kt hsqfhe rðËuþe rLk»ýkíkkuLku ¼khíkLkk yktíkrhf MkkIËÞo yLku Ÿ[kELkku ¾hku Ãkrh[Þ fhkðeþõÞk. yuðk Ãký «Mktøkku ðkhtðkh ykðíkk ßÞkhu y[kLkf, fkuE s ÃkqðoíkiÞkhe ðøkhíku{Lku rðrðÄ ËuþkuLkk hksËqíkku fu MkktMf]ríkf «ríkrLkrÄyku MkkÚku ¼khíkeÞ f÷kyku rðþuðkík[eík fu ðkíkko÷kÃk fhðkLke sYh Ãkzíke yLku yuðk Mktòuøkku{kt Ãký frÃk÷kS çkÄkLkuykMkkLkeÚke «¼krðík fhe síkkt.

frÃk÷k ðkíMÞkÞLkLke «f]rík{kt ¿kkLk fu rðî¥kkLkku Mknus Ãký ½{tz Lknkuíkku. íku{ýuyksLkk fux÷ktf Lkk{ktrfík Lk]íÞMk{eûkfku yLku f÷krððu[fkuLku {køkoËþoLk ykÃke«kuíMkkrník fÞkO. íku{ýu su fkuE ÃkrhMktðkËku, «ËþoLkku, Mktøkúnk÷Þku, f÷krðrÚkfkyku,f÷k-{nkuíMkðku ykÞkursík fÞkO íku{kt ¼køk ÷uLkkh Qøkíkk fu Lkk{ktrfík nh fkuE f÷kfkhfu rðþu»k¿kLku íku{ýu Mk{kLk¼kðu {køkoËþoLk yLku «kuíMkknLk Ãkqhkt Ãkkzâkt. frÃk÷kSðkíMÞkÞLkLkk SðLkfkÞoLku MkL{krLkík fhðk ¼khík Mkhfkhu íku{Lku ÃkÈ©e, ÃkÈrð¼q»kýyLku Mktøkeík Lkkxf yfkË{e yìðkìzo «ËkLk fÞkO. yk WÃkhktík íku{Lku çkeò Ãký yLkufhk»xÙeÞ yLku yktíkhhk»xÙeÞ MkL{kLk yLku Ãkkrhíkkur»kfku {¤u÷kt.

92 ð»kuo ÚkÞu÷k íku{Lkk rLkÄLkLkk Mk{k[khÚke yk½kík Ãkk{u÷k íku{Lkkt r{ºkku,MkkÚkeyku yLku [knfku îkhk íku{Lke rðî¥kkLku, ¼khíkeÞ f÷kykuLku rðï¼h{kt «rMkrØyÃkkðe nkuðkLkkt íku{Lkkt {qÕÞðkLk fkÞkuoLku ÞkË fhe ©Øktsr÷ ykÃkðk{kt ykðe. 1960Ãknu÷ktÚke frÃk÷kSLkk ½rLkc Ãkrh[Þ{kt hnu÷k rðÏÞkík rnLËe frð ©e yþkufðksÃkuÞeyu íku{Lkk rLkÄLkLku ÃkkuíkkLke MkkiÚke ‘{kuxe ytøkík ¾kux’ økýkðeLku fÌkwt fu,‘ðkíMÞkÞLkLke rðËkÞÚke ¼khíkeÞ f÷kMktMf]ríkyu ÃkkuíkkLku rðïLkk Lkfþk Ãkh {qfeykÃkLkkh yuf {nuLkíkw hknçkh økw{kÔÞku Au.’ ðksÃkuÞeyu ðÄw{kt sýkÔÞwt fu, ‘frÃk÷kðkíMÞkÞLk yuf Wíf]ü fkurxLkkt MktMÚkk-rLk{koíkk (institution-builder) níkkt. íku{LkkMk{Þøkk¤kLkk ÷øk¼øk ík{k{ «rMkØ f÷kfkhku yLku f÷krðþu»k¿kkuLkk MktÃkfo{kt íkuykuykðu÷kt. íku{Lke yrÄf]ík ykí{fÚkk{kt íku{Lku Ãkrhr[ík yuðkt 2000 sux÷kt Lkk{kuòuðk {¤u Au.’

ykEykEMkeLkk ¼qíkÃkqðo {tºke hnu÷k yLku ÷øk¼øk çku ËkÞfk MkwÄe frÃk÷kSMkkÚku fk{ fhe [qfu÷k ©e yuLk. yu[. hk{[tÿLk fnu Au fu ‘Mkk{kLÞ heíku ÷kufku{kt ykxornMxkurhÞLk (f÷kykuLkk RríknkMkfkh) íkhefu òýeíkkt frÃk÷k ðkíMÞkÞLk yuf fwþ¤fuu¤ðýefkh yLku ðneðxfíkko Ãký níkkt. íku{Lke MkkÚku fk{ fhðwt ¾hu¾h{kt yuf ÷nkðkuníkku.’ yuðe s heíku «rMkØ íkMkðehfkh ÃkkŠÚkð þknu sýkÔÞwt fu, ‘AuÕ÷u AuÕ÷u íku{LkeðÄíke síke ðÞ yLku Lkçk¤e Ãkzíke síke Lksh AíkktÞ ¼khíkeÞ f÷kykuLkk W¥khku¥khrðfkMk {kxuLke íku{Lke «ríkçkØíkk SðLkLkk ytík MkwÄe yuðe Lku yuðe s s¤ðkE hnu÷e.íkuyku QòoÚke A÷kuA÷ níkkt. íku{Lkk{kt fk{ fhðkLke y¾qx þÂõík Ãkzu÷e. íku{Lkwt ¿kkLkyLku rðî¥kk çkur{Mkk÷ níkkt. íku{Lkk{kt rðLkkuËð]r¥k Ãký ¼khku¼kh níke.’

Lk]íÞMk{eûkf zkì. MkwrLk÷ fkuXkheyu fÌkwt fu, ‘íku{Lke rðËkÞ MkkÚku frÃk÷k


ðkíMÞkÞLkLkwt MÚkkLk rðïLkk Mkw«rMkØ f÷krðËku Mxu÷k ¢u{rhþ, yur÷Mk çkkìLkh, zkì.ykLktË fw{khMðk{e yLku zkì. ðe. hk½ðLkLke ÞþMðe nhku¤{kt ykðe økÞwt Au.’ {kìzLkoykxo LkìþLk÷ økì÷heLkk yøkkWLkk rzhuõxh hkSð ÷ku[Lk fnu Au fu, "Vatsyayan

straddled tradition and contemporality equally well. For her, it was a

continuum." (ðkíMÞkÞLk ÃkhtÃkhk yLku Mk{fk÷eLkíkk - çktLkuLku MkkÚku hk¾eLku [k÷eþõÞk. yu{kt íku{Lku MkkíkíÞ Ëu¾kÞu÷wt).

frÃk÷k ðkíMÞkÞLkLke «ríkçkØíkk hksfeÞ Mk¥kk «rík Lknª Ãký {kºk Lku {kºk¼khíkeÞ MktMf]ríkLkk Wíf»ko {kxuLke níke. yu Aíkkt ykÃkýk Ëuþ{kt su ÃkhtÃkhk [k÷íkeykðe Au íku yLkwMkkh Lknuhw-økktÄe Ãkrhðkh MkkÚku íku{Lkku Lkkíkku søkònuh nkuðkÚkerçkLkfkìtøkúuMke Mkhfkhku ykðíkkt íku{Lke «ð]r¥kyku yxfe Ãkze. íku{Lku Mðk¼krðf heíku sLknuhwrðÞLk árüfkuýÚke òuðk-{q÷ððk{kt ykðíkkt níkkt. Ãkhtíkw frÃk÷kSLkkt fkÞkuo {kºkMkhfkhfuLÿe Lk níkkt. yux÷u íku{Lku {kxu ÔÞÂõíkøkík rLkð]r¥k ÷uðkLkku Mkðk÷ s Lknkuíkku.frÃk÷k ðkíMÞkÞLk {kxu yuf s ðkík fne þfkÞ fu íku{ýu ¼hÃkux SðLkhMk {kÛÞku.íku{Lke SðLkþi÷e nt{uþkt økktÄerð[kh yLkwMkkh hne.

íku{Lkwt ykí{rð&÷u»ký Ãký ËkË {køke ÷u íkuðwt níkwt. ßÞkurík Mk¼hðk÷u frÃk÷kðkíMÞkÞLk Ãkh ÷¾u÷e ykí{fÚkk{kt frÃk÷kS ÃkkuíkkLku ‘yuðk økçkzíkk ÃkÚÚkh MðYÃku{q÷ðu Au suLke ykMkÃkkMk Lkfhe þuðk¤ çkkÍe økE nkuÞ!’ ykøk¤ çkku÷íkkt íkuyku sýkðuAu fu ‘yux÷e çkÄe þuðk¤ ðªx¤kE økE Au fu nðu òýu ÃkÚÚkh s hÌkku LkÚke, íkuLkk Ãkh{khe sL{¼qr{ rðþuLkk ¿kkLkLke þuðk¤Lkk ÚkhLkk Úkh ò{e økÞk Au!’

MktË¼oMkk{økúeKapila Vatsyayan, Grand Matriarch of Cultural Research : Anuj Kumar in The

Hindu

Kapila Vatsyayan, An Unbounded Bounded Person : Sunil Kothari in The

Hindu

Kapila Vatsyayan : "Art was Expression of Life for Her" : Shiny Vergese in

Indian Express

Books By Kapila Vatsyayan :

Traditions of Indian Folk Dance (1976)

The Square and the Circle of Indian Arts (1997),

Bharata : The Natya Sastra (2006)

Dance in Indian Painting (2004)

Classical Indian Dance in Literature and the Arts (2007)

Transmissions and Transformations : Learning Through the Arts in Asia.(2011)


nðu VkÄh ðk÷uMk hÌkkt LkÚke

«VwÕ÷ hkð÷

økwshkíke ¼k»kkLke MkkËkELkwt MkkiLËÞo y™u Mkk{ÚÞo òu fkuE ÷u¾fu Ëþkoðe ykÃÞwtnkuÞ íkku íku VkÄh ðk÷uMku. {q¤ MÃkurLkþ ÃkhLíkw økwshkíke ¼k»kkLku çkhkçkh ykí{MkkíkTfhe yLku yfo Mk{k rð[khrçkLËwyku yu{ýu yu{Lkkt ÷¾kýku{kt ykÃÞkt su{ fu;

- Ãkqhk rË÷Úke ykËhu÷ku yríkrÚkÄ{o ykÃkýLku ykÃkkuykÃk LkeríkÃkhkÞý çkLkkðeËu Au.

- LkËeLke MkkÚkofíkk MktÞ{{kt Au.- {Lk Ãkh Mkðkh ÚkÞu÷ku rð[kh ËunLkku fçkòu ÷ELku s stÃkþu. fÕÃkLkk{kt

QXu÷ku íkhtøk «÷ÞLkwt íkktzð {[kðeLku s stÃkþu.- ykí{rðïkMk ðøkh rðsÞ Lk Mkt¼ðu.- rs¿kkMkk yu ¿kkLkLkwt yktøkýwt Au.yu{Lkkt ÷¾kýku yu{Lke rð[khÞkºkkLke V¤©wrík Au, su{kt {Lkku{tÚkLkLkku Þkuøk

Au. ¼÷u EMkwMkt½Lkk VkÄh ðk÷uMk «[khf níkk ÃkhLíkw yu{Lkkt ÓËÞîkh Mknw {kxu ¾wÕ÷kthnuíkkt. Mkk{krsf rLkMkçkík Lku Mk{ks MkkÚku yLkwçktÄ yu{Lke SðLkþi÷e níke. yu{LkwtSðLk÷ûÞ níkwt ÞwðkLkkuLku rËþk [ªÄðkLkwt. Þwðkðøko MkËk[khLkk hMíku [k÷u Lku ÃkkuíkkLkwtSðLk MkV¤ çkLkkðu. yu{Lkkt ÷¾kýku{kt ykí{fÚkkLkwt ík¥ð ¼hÃkqh níkwt fkhý fu ÃkkuíkkLkkyLkw¼ðLku s yu yr¼ÔÞõík fhíkk níkk.

VkÄh ðk÷uMku Mkkð swËe heíku ÃkkuíkkLke fÚkk ‘ykí{fÚkkLkk xwfzk’{kt ÷¾e Au.yu{kt çkkLke ðkík fhe Au íkku yuÂLsrLkÞh rÃkíkk MkkÚku {kuxk¼kELkwt M{hý fÞwO Au.ðeíku÷e ðeMk{e MkËeLkk Mkkík{k-ykX{k ËkÞfk{kt VkÄh ðk÷uMku økwshkíkLkk−Mkrðþu»k


y{ËkðkËLkk ÞwðkLkkuLkk ÓËÞ{kt {kLk¼ÞwO MÚkkLk «kÃík fÞwO íku «kht¼u yu{Lkkt ÷¾kýkuÚkey™u ÃkAe yu{Lkk yk[khÚke. 4 LkðuBçkh, 1925Lkk hkus MÃkuLk{kt sL{u÷k VkÄhðk÷uMk ÃktËh ð»koLke ðÞu øk]níÞkøk fheLku EMkwMkt½Lke MkkÄwMktMÚkk{kt òuzkÞk. íku Ãkqðuoyu{Lkk rÃkíkkLkwt yðMkkLk ÚkÞwt níkwt. yk rÃkíkk rðþu rË÷Úke VkÄh ðk÷uMku ÷ÏÞwt Au.yu{Lkk yðMkkLk ÃkAeLke ÃkrhÂMÚkrík fuðe níke ! yu{Lkk þçËku{kt Mkkt¼¤eyu :

“íku Ãknu÷kt y{khwt fwxwtçk ¾qçk Mkw¾e níkwt. çkkÃkwS Mkkhe «ríkck Ähkðíkk, çkkfwþ¤íkkÚke ½h [÷kðíkkt, yLku y{u çku ¼kEyku Mkkhe heíku ¼ýíkk. ¼rð»Þ {kxu fkuE®[íkk Lknkuíke. SðLk-ðe{ku WíkhkðeLku yuf rËðMk çkkÃkwS ½uh ykÔÞk níkk íÞkhuyuLkkt fkøkr¤Þkt çkkLku çkíkkðeLku fÌkwt níkwt : ‘ykÃkýk AkufhkykuLkwt ¼rð»Þ yk{ktMk÷k{ík Au. nðu fkuE ®[íkk Lk fh.’ Ãký ¼rð»Þ Mk÷k{ík Lknkuíkwt. íkuyku økÞk yux÷wts Lkrn Ãký yu{ýu ykðk ©{Úke Wíkhkðu÷k SðLkðe{kLkk ÃkiMkk Ãký økÞk yLkuyk¾e Mkk[ðu÷e r{÷fík Ãký fhwý heíku økE. òýu yu{Lkk yðMkkLkLkwt Ëw:¾ Ãkqhíkwt LknkuÞ yu{ çkesu ð»kuo MÃkuLk{kt yktíkhrðøkún Vkxe LkeféÞku Lku ËuþLkk çku ¼køk÷k Ãkzâk.yu s rËðMku y{u ºkýu sýkt yuf MkøkkLku {¤ðk çkeò økk{{kt ¾k÷e Ãknuhu÷u s fÃkzuøkÞkt níkkt íkku ÞwØ{kt yu økk{ ËuþLkk yuf ¼køk÷k{kt ßÞkhu y{khwt økk{ çkeò¼køk÷k{kt økÞwt níkwt. ÞwØ ÃkAe y{u y{khk økk{{kt ÃkkAkt økÞkt íÞkhu ½hLke [khËeðk÷ rMkðkÞ y{khwt çkeswt ftE Lknkuíkwt. çkÄwt ÷qtxkE økÞwt níkwt. {khk LkkLkkS y{Lku{ËË fhíkk níkk Ãký yu{Lkwt Ãký ÞwØ{kt yuðwt s çkLÞwt. yux÷u y{u Mkkð rLkhkÄkhhÌkkt. yuf ð»kuo y{u yLkkÚk ÚkÞkt. çkesu ð»kuo rLkhkr©ík çkLÞkt.”VkÄh ðk÷uMku EMkwMkt½{kt íkk÷e{ ÷eÄe yLku økúef «rþü MkkrníÞ{kt y™u «k[eLk-

yðko[eLk ík¥ð¿kkLk{kt rzøkúe {u¤ðe. Mkt½Lkk ykËuþu yæÞkÃkf çkLÞk. 1949{kt ¼khíkykÔÞk. {ÿkMk{kt økrýíkLke MkkÚku yu{.yu. fÞwO. ðÕ÷¼rðãkLkøkh{kt økwshkíke þeÏÞk.ÃkqLkk{kt [kh ð»ko rðïÄ{kuoLkku yÇÞkMk fÞkuo. yuLke Ãkheûkk ykÃkíkkt Ãknu÷kt yu{ýu®sËøkeLkwt Ãknu÷wt ÃkwMíkf ÷¾ðkLkku ykht¼ fÞkuo. íkuÞ økwshkíke{kt.yu ÃkwMíkf íku ‘MkËk[kh’.yk ÃkwMíkf çku {rnLkk{kt yu{ýu Ãkqhwt fÞwO. ÃkAe ‘økwÃík økwLkkLkk Mktíkku»k’ MkkÚku yu{ýuÃkheûkk ykÃke y™u yu{kt «Úk{ ðøko{kt W¥keýo ÚkÞk. íÞkh çkkË y{ËkðkË ykðeLkuMkuLx ÍurðÞMko fkì÷us{kt økrýíkLkk yæÞkÃkf ÚkÞk. yæÞkÃkLk Ëhr{ÞkLk yu{Lku ÃkwMíkfAÃkkððkLke RåAk íkku níke s. yuf «fkþfLkku MktÃkfo MkkæÞku. ÃkhLíkw «rík¼kðrLkhkþksLkf níkku. nkÞko ðøkh yu{ýu ÃkwMíkf«fkþLkLkk «ÞkMkku fÞko. òufu yu{Lkuyu{kt MkV¤íkk Lk {¤e. VkÄh ðk÷uMk ÷¾u Au : ‘yux÷u Auðxu {U MÃkuLk Ëuþ{kt hnuíkkt {khktÃkq. çkkLku Ãkºk ÷¾eLku yu{Lke {ËË {køke. yu{ýu íkhík sYhe ÃkiMkk {kufÕÞk yLku ÃkwMíkfAÃkkÞwt. {khk nkÚk{kt {khwt Ãknu÷wt ÃkwMíkf ykÔÞwt íÞkhu {Lku ½ýku ykLktË ÚkÞku. yu™e®f{ík hk¾e níke 75 ÃkiMkk.’

Ãknu÷k ÃkwMíkf ÃkAe VkÄh ðk÷uMk yu{Lke Mkh¤ ÷u¾Lkþi÷eÚke òýeíkk ÚkÞk y™uçk[w¼kE hkðíkLkk rLk{tºkýu ‘fw{kh’{kt ÷¾ðkLkwt ykht¼kÞwt. yu ÷u¾ku ‘ÔÞÂõík ½zíkh’


Lkk{u «rMkØ ÚkÞk Au. yu{Lke yk ÷u¾{k¤kLku 1966Lkku fw{kh[tÿf yÃkoý ÚkÞku.‘fw{kh’{kt yu ÷u¾{k¤k [k÷íke níke íÞkhu ‘økwshkík Mk{k[kh’{ktÚke yk{tºký {éÞwtyLku íÞkt ‘Lkðe ÃkuZeLku’ Lkk{f fkì÷{Lkku ykht¼ ÚkÞku. ÃkAe íkku yu ÷u¾ku yu s Lkk{uÃkwMíkf YÃku «rMkØ ÚkÞk. VkÄh ðk÷uMkLkk {íku ‘Lkðe ÃkuZeLku’ fkì÷{u ‘{khu {kxu y{ËkðkË{kty™u økwshkík{kt ÷kufÓËÞLkkt îkh ¾kuÕÞkt’ ÃkAe íkku yu{Lke ÷u¾LkÞkºkk ðýÚkt¼e ð»kkuoMkwÄe [k÷e. ‘sLkfÕÞký’ y™u ‘Mkwrð[kh’{kt Ãký ÷u¾{k¤k [k÷e. 1968{kt yu{Lkuøkwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kËLkwt ©e yh®ðË Mkwðýo[tÿf Ãkkrhíkkur»kf {éÞwt. VkÄh ðk÷uMkøkrýíkLkk yæÞkÃkf nkuE økwshkík ÞwrLkðŠMkxeyu yu{Lku S.yu[. nkzeoLkk ‘Pure

Mathematics’Lkk yLkwðkËLkwt fk{ MkkUÃÞwt yLku yu{Lke ÃkkMkuÚke ‘fuð¤ økrýík’ Lkk{uyLkwðkËLkwt ÃkwMíkf {éÞwt. VkÄh yLku yu{Lkk ÷u¾LkfkÞoLkwt yu ‘yuf Mke{kr[ö’ økýkðwtòuEyu yu{ {kLku Au. yu{ýu ‘Mkwøkrýík{{T’ {kt ÷u¾ku ÷ÏÞk níkk yLku ¿kkLkøktøkkuºkeøkútÚk©uýe{kt zkì. «. [w. ðiã MkkÚku ‘økrýíkËþoLk’ økútÚk ÷ÏÞku níkku. økwshkík MkkrníÞMk¼k îkhk 1979Lkku hýrsíkhk{ Mkwðýo[tÿf yuLkkÞík ÚkÞku níkku.

1973{kt VkÄh ðk÷uMku ÃkkuíkkLkkt ÷¾kýkuLkk «¼kð MktË¼uo ÷kufMktÃkfoLke ¼kðLkkÚkefkì÷usLkwt hnuXký AkuzeLku y{ËkðkËLke Ãkku¤ku{kt rðnkhÞkºkk þY fhe. yu ÞkºkkËhr{ÞkLk Ãkku¤{kt hnuíkk. yk yLkw¼ðku yu{ýu ‘rðnkhÞkºkk’ ¼køk 1-2-3{kt ðýoÔÞkAu. yk rðnkh{kt ykí{íÞkøkLke ¼kðLkk níke íkku ÷kufMktÃkfo MkkÄðkLke Ãký ÷køkýeníke. yu{ýu Ãkku¤uÃkku¤u sðkLkku yu{Lkku nuíkw MÃkü fhíkkt ÷ÏÞwt níkwt : ‘{khkt ÷¾kýkuÚke{Lku ½ýk ÷kufkuLkku Ãkrh[Þ ÚkÞku Au. nðu ËqhÚke Mk÷kn y™u WÃkËuþ ykÃkðkt Mknu÷kt Au.Ãký ÔÞÚko s Au. ÷kufku {Lku fnu Au : ‘ík{u y{khk{ktLkk yuf çkLke økÞk Aku.’ Ãký {Lku¼kLk hÌkk fhu Au fu nS ½ýwt ytíkh Au. nwt LkðhtøkÃkwhk{kt, çktøk÷k{kt, Ãkqhe MkøkðzkuLkeðå[u hnwt, yLku {khk ðk[fku þuheyku{kt Lku Ãkku¤ku{kt Mktfzkþ{kt Lku yøkðz{kt hnu yuçkhkçkh LkÚke. su{Lku {kxu nwt ÷¾wt Awt, fk{ fhwt Awt, Sðwt s Awt yu{Lke ðå[u Lku yu{Lkesu{ nwt hne þfwt íkku s ÷¾kýku Mkk[kt økýkÞ.’

1973Úke yu{ýu økwshkík Akuzâwt yu çkÄkt ð»kkuo Ëhr{ÞkLk yu{ýu su ÷ÏÞwt íku{ktMk{ks½zíkh yu{Lkku ÷u¾LkWÆuþ hÌkku níkku. yu{Lkkt ÷¾kýku{kt rð»kÞkuLkwt ðirðæÞ òuðk{¤u Au. yuLkkt ‘sqsðkt YÃk’ su ‘RLÿÄLkw»ÞLke ykf»kof ÷e÷k’ Mk{kt Au íkuLke ÃkkA¤ yuLkwt{kºk ‘ïuíkhtøk’ Au su ‘rË÷Lkku ïuíkhtøk’ Au yLku yu SðLk«u{, «¼w«u{ y™u «¼wrLkckÚkeMk¼h Au. Mkwhu¾ yLku Mkwr&÷ü yk ÷u¾ku ‘ðk[fLkk r[¥k{kt rð[kh¼kðLkku íký¾ku’{qfe òÞ Au. yu{kt fuð¤ ykLktË¼kð nkuÞ Au. õÞkhuf rðLkkuË íkku õÞkhuf fxkûk nkuÞ.®[íkLkfrýfk {¤u. yu{Lkkt ÷¾kýku{kt WÃkk÷t¼¼kð fhíkkt {iºke¼kð Mkrðþu»k Au.yu{Lku h{ý÷k÷ òuþeyu ‘ykÄwrLkf Mktík’ íkhefu yku¤¾kÔÞk Au. yLku ‘yu{Lkkt ÃkwMíkfku«òLkk þe÷Lke fu¤ðýeLke çknw{qÕÞ çkk¤ÃkkuÚkeyku Au.’ õÞkhuf yu{Lke þi÷eLke yufrðÄíkk¾qt[u Au. Ãkhtíkw yuLke Mkh¤íkk yð~Þ ykf»kuo Au. ‘þçË÷kuf’ suðwt ÃkwMíkf yu{Lkk ¼k»kk«u{LkurLkËuoþu Au. yu{Lkkt ÃkwMíkfkuLke MktÏÞk ¾kMMke {kuxe Au. yu{ýu økwshkíke ¼k»kkLkk MktË¼uo


çku ÃkwMíkfku ¼uøkkt fheLku ‘ðkýe íkuðwt ðíkoLk’ ÃkwMíkf ykÃÞwt Au íku{kt økwshkíke ¼k»kkLke¾qçke - ¾kMk Ëþkoðe Au. yu{kt h{uþ çke. þknLkk {íku ‘økwshkíke ¼k»kk{kt ÔÞõík Úkíke¼khíkLke MktMf]ríkLke [[ko’ Au. VkÄh ðk÷uMk økwshkíke ¼k»kkLku yÃkrhøkúne {kLku Au.«uhfh[Lkk økwshkíke{kt nkuðkLkwt yu{ýu LkkUæÞwt Au su ytøkúuS ¼k»kk{kt õðr[íkT s òuðk{¤u Au. yu{Lke [[ko hrMkf çkLke Au.

VkÄh ðk÷uMkLkkt {kuxk ¼køkLkkt ÷¾kýku fkì÷{ rLkr{¥ku ÷¾kÞkt Au yux÷u yu{ktMk{Mkk{rÞf «&™ku-Mk{MÞkykuLke [[ko yð~Þ nkuÞ. Ãkrhýk{u fk¤¢{u fux÷wtf ÷¾kýy«Míkwík Ãký çkLke hnu. AíkktÞ yu{Lke ðkýe yLktíkhkÞ hkð¤Lku ‘ðk’÷uþheLke ðkýe’÷køke Au. ‘¼q÷ku, Lkçk¤kEyku ðøkuhuLke ðkík fhíkkt VrhÞkË fu f[ðkx ÔÞõík ÚkkÞ íkkuíku {]Ëw MknkLkw¼qrík¼he ðkýe{kt, hku»k fu Wøkú yk¢kuþLkk Mðh{kt Lknª.’ VkÄh ðk÷uMkLke÷kufr«Þíkk yu{Lkkt ÷¾kýkuLke Mkh¤íkk yLku yu{Lkk {Äwh ÔÞÂõíkíðÚke Q¼e ÚkEníke. MktøkeíkLkk þku¾eLk VkÄh ðk÷uMku 1983{kt W{tøkÚke fÌkwt níkwt : ‘økwshkíkLku {U{khwt ÂM{ík ykÃÞwt Au. yu{kt {khe ©Øk Au; {khku «u{ Au, {khku Qtzku Mktíkku»k Au y™uøkwshkíku {Lku ÃkkuíkkLkku fheLku {khwt SðLk ÄLÞ çkLkkÔÞwt Au. økwshkíku {Lku «u{ ykÃÞku Au,Mkk[k [knfku ykÃÞk Au, su{Lkk ðøkh {Lku Sððwt s Lk øk{u yuðk ytøkík ykí{eÞrË÷kuòLk r{ºkku ykÃÞk Au. yu {khk SðLkLke Mkk[e {qze Au. økwshkík{kt Mkw¾e Awt,fkhý fu {khk ©uc r{ºkku økwshkík{kt Au.’ ykðwt fnuLkkh VkÄh ðk÷uMk ÃkAe íkku økwshkíkÚkeËqh økÞk. y÷çk¥k, yu{Lke ¼kð¼qr{ íkku økwshkík s hne Au. yLkuf «uhf ÃkwMíkfkuLkkfíkko VkÄh ðk÷uMku yu{Lkkt ÷¾kýkuÚke økwshkíke ¼k»kkLke y{qÕÞ Mkuðk fhe Au.

¼khíkLkwt Lkkøkrhfíð yu{ýu {u¤ÔÞwt níkwt. yu{Lkku økrýík«u{ yLkLÞ níkku.økrýíkLkk Ëuþ-rðËuþLkk yLkuf ÃkrhMktðkËku{kt yu{ýu ¼køk ÷eÄku níkku. økwshkík{kty™uf ÃkrhMktðkËku{kt yu{ýu ¼køk ÷eÄku níkku. økwshkík{kt níkk íÞkhu yLkuf fkì÷usLkkrðãkÚkeoyku Mk{ûk yu{ýu r{ºkðkýe{kt ÔÞkÏÞkLkku ykÃÞkt níkkt. «u{¼Þko VkÄh ðk÷uMkLkwtyuf fk¤u økwshkík{kt nkuðwt yuf ykLktË½xLkk níke. Lkuðwt ð»koLkk VkÄh ÃkkA÷e ðÞuøkwshkík Akuze yu{Lkk ðíkLk{kt økÞk. íÞkt EMkwMkt½Lkk fkÞo{kt òuzkÞu÷k. yu{Lke rLkckLkuMk÷k{ fnuðk{kt yu{Lkk «íÞuLkku ¼kð s ÔÞõík ÚkkÞ Au. ‘ÔÞÂõík{tøk÷’, ‘Mk{ks{tøk÷’,‘Ä{o{tøk÷’, ‘fwxwtçk{tøk÷’ yLku ‘SðLk{tøk÷’ yu Ãkkt[ ÃkwMíkfku{kt yu{Lkkt Mk{økú÷u¾LkLkkuyfo Mk{kE òÞ Au su 2009{kt «rMkØ ÚkÞkt Au. nsw Ãký yu{Lkkt ÃkwMíkfku ðk[Lkûk{íkku hÌkkt Au Ãký Ãku÷ku òËw ykuMkhe økÞku Au. Lkðe ÃkuZeLkku hMk çkË÷kÞku Au íku MkkÚkuyu{Lkkt ÃkwMíkfkuLke ðk[Lkhwr[ ½xíke økE Au. çkuyuf ð»ko Ãknu÷kt økwshkík{kt ykÔÞkíÞkhu yu{Lku {¤ðk ÷kufku ykÔÞk íÞkhu ÷kuf{u¤ku ¼hkÞkLke ÷køkýe ÚkE níke. ykðk÷kufr«Þ ÷u¾fLkwt 9{e LkðuBçkh, 2020Lkk hkus {urzÙz, MÃkuLk{kt yðMkkLk Úkíkkt økwshkíkeMk{ksu ykí{sLk økw{kÔÞku Au.


MkkrníÞð]¥k

Mktf÷Lk : Ãkherûkík òuþe

‘suMk÷{uh yLku fìLkuzk’ íkÚkk ‘©e ykí{rMkrØþk†’ rðþu ykìLk÷kRLk ÔÞkÏÞkLk

íkk. 23 MkÃxuBçkh 2020Lkk hkus Mkktsu 5.30 f÷kfu rðïfkuþ xÙMx ykÞkursík©e ¼ÿtfh ¿kkLkrð¿kkLk ÔÞkÏÞkLk©uýe ytíkøkoík ‘suMk÷{uh yLku fìLkuzk’ fkÔÞÞkºkk Ãkh©e Þkuøkuþ òuþeLkwt ykìLk÷kRLk ÔÞkÏÞkLk ÞkuòÞwt níkwt. íkk. 28 ykìõxkuçkh 2020Lkkhkus Mkktsu 5.30 f÷kfu ÞkuòÞu÷k yLÞ yuf ykìLk÷kRLk fkÞo¢{{kt Ä{oík¥ð ËþoLkÔÞkÏÞkLk ©uýe nuX¤ MkðkMkku ð»kuo ©e{ËT hks[tÿhr[ík ‘©e ykí{rMkrØþk†’ rðþu©e fw{khÃkk¤ ËuMkkEyu ðõíkÔÞ ykÃÞwt níkwt.

ÌkwMxLk ¾kíku ‘MkkrníÞLku MkÚkðkhu’{kt ÷kufMkkrníÞ yLku ‘Lkku¤ðu÷Lke {nuf’

íkk. 25 ykìõxkuçkh 2020Lkk hkus ÌkwMxLkLke MkkrníÞ MkrhíkkLke 213{e çkuXf‘Íw{’Lkk {t[ Ãkh ÞkuòE níke. ‘MkkrníÞLku MkÚkðkhu’ rð»kÞ{kt rðrðÄ økeík-MktøkeíkLkkfkÞo¢{ MkkÚku Ëurðfk Äúwðu Mk¥ðþe÷ MkkrníÞLke ðkík {ktze níke. økw. Mkk. Ãkrh»kËLkk«{w¾©e rMkíkktþw Þþùtÿu ‘Lkku¤ðu÷Lke {nuf’ rðþuLke MkrðMíkkh ðkík fhe níke. ykfkÞo¢{{kt ©e «ËeÃk¼kE çkúñ¼èu LkðhkrºkLkku Mðhr[ík økhçkku hsq fÞkuo níkku. ßÞkhuy÷e¼kE [íkwhu nk÷hzkt-økeíkku rðþu, ©e «fkþ¼kE {s{wËkhu fkrXÞkðkze økeíkku,©e ¼khíkeçknuLku ©e yrðLkkþ ÔÞkMkLkkt økeík yLku ©e LkeríkLk¼kE ÔÞkMku ©e ßÞkuíkeLÿËðu rðþu ðkík fhe níke.

Mkwhík ¾kíkuLke rðrðÄ MkkrnÂíÞf MÃkÄko : ykÞkusLk yLku Ãkrhýk{

yr¾÷ ®nË {rn÷k Ãkrh»kË çk]nËT Mkwhík þk¾k xÙMxLkk WÃk¢{u Lkð{e ÂM{íkkÃkkhu¾ MÃkÄko 2020Lke Lkðr÷fk MÃkÄko{kt r«Þtfk òu»ker÷r¾ík ‘Ãkkt¾ku’ ðkíkkoLku «Úk{yLku ¼kðLkk ðfe÷LkkLke ‘yÃkrhr[ík’ ðkíkkoLku rîíkeÞ RLkk{ {¤u Au. çkk¤ðkíkko MÃkÄko{kt{nuþ ‘MÃkþo’Lke ‘ykrøkÞk MkkÚku MkuÕVe’Lku «Úk{ yLku «ðeý MkhðiÞkLke ‘Ãke¤fLkwt økkLk’ðkíkkoLku rîíkeÞ RLkk{ «kó ÚkkÞ Au. ßÞkhu frðíkk MÃkÄko{kt nMk{w¾ hkð÷Lkk ‘Mkk[nsw’Lku «Úk{ íku{s çkfw÷ ËðuLkk ‘ÃkzAkÞk’Lku rîíkeÞ RLkk{ {éÞwt Au.

fuíkLk {wLkþe ðkíkko MÃkÄko {kxu ðkíkko {kuf÷ðkLke íkkhe¾ 31 rzMkuBçkh 2020MkwÄe ÷tçkkððk{kt ykðe Au. ðkíkko-÷u¾fku æÞkLku ÷uþku.


ÃkºkMkuíkw

‘Ãkhçk’ ykìøkMx yux÷u Þkuøkuþ òuþeLke yufMíkLkeLkktLkð MktðuËLkku! Mkkð Lkðkt, yýçkkuxâkt, hku[frð»kÞLkku {kík]íð{kt rðsÞ! sÞ nku Þkuøkuþ!*

ykã þtfhk[kÞoSLke {kVf Þkuøkuþu †efkÞk«ðuþfÞkuo s Au íkku zkÞheLkwt Ãku÷wt Mkkð ytøkík ÃkkLkwt Ãký¾wÕ÷wt Úkkð!*

økktzk {ËkuL{¥k nkÚkeLkku{khe Mkktfze þuhe{kt «ðuþ!hku{kt[ VVzkxyuLkk WíÃkkíkÚke ¼Þ¼eík nwt :nðu yk þwt fhþu ?yuf çktÄ hnu÷k {khk hks{nu÷LkkËhðkò íkkuze, hku¤e Lkk¾þu {khk fwt¼ ?ykunT!yuLkk øktzMÚk¤Lkku {khk øk¼oøk]n{kt «ðuþÚkÚkhíke {U yçke÷økw÷k÷Úke ðÄkÔÞku!yk þwt ?{khk hshõíkÚke yr¼r»kõíkrðsÞe ðeh{khk îkh ÃkkMku s ÷ÚkçkÚk&÷Úk !!

- Lkhku¥k{ Ãk÷ký

24 MkÃxu. 2020

¼kE©e Þkuøkuþ¼kE,Lk{Mfkh,

‘Ãkhçk’{kt MkÃxuBçkh 2020Lkk ytf{kt çknuLk ËŠþLke ËkËkðk÷kyu ykÃku÷k MkÕ{k÷ush÷kuV (ËŠþLkeçknuLkLkku Wå[kh ‘MkuÕ{k ÷kìøku÷V) ðktåÞku. ½ýwt rðþu»k òÛÞkLkku


ykLktË ÚkÞku. nwt hÌkku Layman ÷u¾f. yux÷u ytøkúuS{kt ðkíkko ðkt[íkkt su Wå[kh {LkuMkqÍTÞku íku ÷ÏÞku. ðkMíkð{kt, 1994-95-96 Ëhr{ÞkLk ËirLkf ‘Mk{¼kð’{kt‘rðïðkíkko’ ©uýe þY fhe íÞkhu Mkðo«Úk{ yk ÷ur¾fkLke ðkíkko ‘r¢Mk{Mk Ãkw»Ãk’ÚkeþYykík fhu÷e. ðkíkko fËk[ MðezLkLke sqLke ÷kuffÚkkLkwt MkÕ{k îkhk fhkÞu÷wt LkðfÚkLkAu. Ãký {Lku yu{kt Mk{ksLkkt íkhAkuzkÞu÷ktyku «íÞuLke yuf MkkÄwÃkwhw»kLke yÃkkh yLkwftÃkkLkeðkík Au íku øk{e økÞu÷e. ð¤e, yu{kt ©Øk yLku MktþÞLkku su îLî Au yu Ãký ÞkËøkkh Au.

yksu Ãký yk ðkíkko Vhe ðkt[ðkLkwt çkLku íÞkhu ykt¾ ¼eLke ÚkÞk rðLkk hnuíkeLkÚke.

þw¼uåAk Mkn- ÞþðLík {nuíkk

ykËhýeÞ rMkíkktþw Mkknuçk«ýk{...

‘Ãkhçk’ (LkðU-’20) «{w¾eÞ ‘rîË÷ Ãkýo’Lkwt rððhý ðktåÞwt. yLkw¼qríkLkkt ŸzkýuÚke«økxu÷wt ykÃkLkwt ®[íkLk fuð¤ MkkrníÞ søkíkLku s Lknª, yksLke MkkðosrLkf SðLkÂMÚkríkyu Ãký Mkk[e rËþk ®[ÄLkkhwt {{oðuÄf Au. yLkku¾e hMkk¤ þi÷eyu hsw fhu÷kMkkrníÞ MktçktÄ{e{ktMkkLkk ºkýu {wÆk yæÞÞLku ¾qçk hMk Ãkzâku.

‘Mk{fk÷eLk ¼khíkeÞ frðíkk’{kt ykÍkË ¼khíkLkk ¼køk÷k Mk{Þu rðMÚkkrÃkík,frð©e òuíkðkýeLkkt ÓËÞÿkðf fkÔÞku, ¾kMk íkku ykÃku ‘økw÷{nkuhLke ¼qr{fk y÷økAu, ÷e{zkLke y÷øk’,Lkku hMkkMðkË ¾qçk MkhMk heíku fhkÔÞku Au.

‘...ykÃkýe WÃkh hkík Ãkze níke,íÞkhu Mkðkh Úkíkkt Úkíkkt íkkuÃkqhkt A ðhMk ÷køke økÞkt níkkt.’

*

ÓËÞðuËf frðf{o... ËËoLkkf rðÃkËfÚkkLke yLkw¼qríkLkku ykíkoLkkË ¼kðfLku¾hu¾h n[{[kðe Lkk¾u Au !

MktðuËLkkMk¼h ykÃkLke f÷{u ðtËLk MkkÚku- Úkku¼ý Ãkh{kh


‘Ãkhçk’ 2020 : ðkŠ»kf Mkqr[

QŠ{÷k Xkfh

ð»ko : 14 òLÞw.-sqLk 2020 ytf : 7-12

*ð»ko : 15 sw÷kE-rzMkuBçkh 2020 ytf : 1-6

f]ríkMkqr[

(økwshkíke yktfzk {rnLkku yLku ytøkúuS yktfzk f]ríkLkk Ãk]c¢{ktf Mkq[ðu Au.* ykðhýÃk]c Ëþkoðu Au.)

yLkwðkË

yuf ÃkkºkLke fhwýkÂLíkfk (ðkíkko) ÷wES rÃkhkLËu÷ku, 11, 42-47

yLkw. fkÂLík Ãkxu÷yuf Mkókn {kxu yuf÷kt (frðíkk) suRLku fuLÞLk, 8, 31

yLkw. ËeÃkf hkð÷szkW rÃkLk (ðkíkko) ykRsuf çkkþkurðMk ®Mkøkh,

yLkw. çkfw÷ Ëðu 6, 33-45

sLk-sLkLkk h[Lkkfkh : yk÷kufhtsLk 12, 43-47

yr¬¥k{ yLkw. ÃkeÞq»k X¬h(Ãkrh[Þkí{f ÷u¾)

ºký fkÔÞku(1. yk¼Lku Mke{kzu ËhSzku zçÕÞq. çke. ÞuxTMk 9, 48-50

2. þkuÄe þfwt íkku- yçkw çk¢ y÷-íkwíkwoþe3. ËÃkoýLkku ËkuMík) zu÷ rðBçkúku,

yLkw. sÞtík {u½kýe

ºký fkÔÞku ÃkeÞq»k ËEÞk, 4 yLku 5, 33

yLkw. ð»kko ËkMkÃkkt[ fkÔÞku (1. WLkk¤kLkk ykht¼u ^÷u®{økku, yrïLkefw{kh, 10, 47-50

2. rðsÞe rð»kkýw, 3. huþLkLke ËwfkLku yLkw. f{÷ ðkuhkfíkkh{kt, 4. ÷kufzkWLkLke Axkyku,5. AqÃkku MkkBÞðkË)


çku fkÔÞku Ãkkç÷ku LkuhwËk 2, 31-36

(1. fqíkhkLkwt {kík{, 2. WÃkf÷k) yLkw.h{ýef yøkúkðíkçku fkÔÞku {kfo MxÙuLz, 11, 40-41

(1. fk¤k Lkfþk,2. xufhe) yLkw. {qfuþ ðiãþnuh (fkÔÞ) Mke.Ãke. õðkVe, 9, 34

yLkw. «ríkck ÃktzâkhðeLÿLkkÚkLkwt ðirïf hk»xÙøkeík hðeLÿLkkÚk 3, 38-39

yLkwMksoLk rLkhtsLk¼økík,þi÷u»k Ãkkhu¾ (LkkUÄ)

yÇÞkMkW{kþtfh òuþeLkwt ÃkºkMkkrníÞ rsíkuLÿ {ìfðkLk 7, 54-70

yuf þk÷eLk {Äwh yðks h{ý MkkuLke 11, 51-58

{kÄð hk{kLkwsLke frðíkk (ytíkhLkwtyufktík : {kÄð hk{kLkws)

frðíkk rLk»ÃkÒk fhíke økeíkh[Lkkyku rðLkkuË òuþe 6, 56-60

rfþkuh ðÞLkkt ðíkLk-MktM{hýkuLkwt ðkMíkrðf WíÃk÷ Ãkxu÷ 3, 63-67

yk÷u¾Lk(¯‘þf÷íkehÚk suLkk {Lk{kt hu !’ :ztfuþ ykuÍk)

íkuLkÍeLk íMkwLËw ðtËLkk þktíkwRLËw 3, 67-72

‘Lk{oË yLku økkuðÄoLkhk{Lkk ÃkhkÄeLkíkkLkk nrMkík {nuíkk 2, 60-69

ði[krhf yLku ðkÊT{Þ «ríkfkhku’Vhe yuf ðkh {nk¼khík yhwýk òzuò 11, 58-68

(ËkMke, hksfLÞk yLku çkúñðkrËLke){u½-MktøkeíkLke Ãkx¼qr{ Ãkh rðhnMkwtËh hksuïhe Ãkxu÷ 3, 58-62

yLku ÞÚkkÚkoYÃk (y»kkZ fk yuf rËLk:{kunLk hkfuþ)

h½wðeh [kiÄheLke Lkð÷fÚkkyku{kt Mkk{krsf þheVk ðes¤eðk¤kyLku hksfeÞ Mkt«¿kíkk 2, 49-60

hý − huþ{ huþ{ yLku sýsýLkwt Lkhku¥k{ Ãk÷ký 9, 57-60

(hý íkku huþ{ huþ{ : ¼khíke hkýu)(hý sýsýLkwt : ÄehuLÿ {nuíkk)


MkíMktøkÚke MkwðkrMkík yr¼Lkð Ëûkk ÔÞkMk 11, 68-70

f]rík : ‘Sðý søk{kt òrøkÞk’(‘Sðý søk{kt òrøkÞk’ : çkfw÷ Ëðu)

MkuÕ{k ÷kìøku÷V ËŠþLke ËkËkðk÷k 3, 60-68

‘nwt’ yux÷u su çkLkðk RåAwt Awt íku’ árü Ãkxu÷ 4 yLku 5,46-52

ynuðk÷‘Lkku¤ðu÷Lke {nuf’ rðþu yr¼rsík ÔÞkMk 8, 77-78

Vhe rð»kkýw Mkk{uLke ðeòýwLke ÷zík yr¼rsík ÔÞkMk 11, 86-87

{kxu Lkku¤ðu÷Lke {nuf ykÃkýe ðkík Mktf÷Lk : «VwÕ÷ hkð÷

yLkwçktÄLkku yLkku¾ku ykrð»fkh 7, 86-87

ykLktËLke Wòýe 1, 79; 2, 85

økw.Mkk.Ãk. (òLÞw. 2021Úke rzMku. 2023 {kxu y{÷{kt ykðLkkh)fkÞoðknf Mkr{ríkLke [qtxýeLkku fkÞo¢{ 6, 86; 7, 85; 8, 76

«{w¾Lke [qtxýeLkku fkÞo¢{ 6, 84; 7, 83; 8, 73

«{w¾ÃkËLke [qtxýe ð»ko 2021-2023 11, 79

{æÞMÚk Mkr{ríkLke [qtxýeLkku fkÞo¢{ 6, 85-86; 7, 84-85;

8, 74-75

{æÞMÚk Mkr{ríkLke [qtxýe 2020 11, 80-85

økw.Mkk.Ãk. yLku íkuLkk ½xfkuLkkt 4 yLku 5, 78-85

ytËksÃkºkkuLkwt Mk{økú r[ºkøkw.Mkk.Ãk.Lkk 2016-2017Lkkt 2, 86

Ãkkrhíkkur»kfku, rLkýkoÞfku yLku rðsuíkkykuøkw.Mkk.Ãk.Lke Mkk{kLÞ Mk¼kLke çkuXf 1, 78

ÃkwMíkf-«ËþoLk 1, 79; 2, 85; 3, 86

hðeLÿðLkLkku fkÞo¢{ 3, 86

ykðhýr[ºkyr{ík fÕ÷k 10, *yk.Ãk].sÞtík Ãkh{kh 7, *yk.Ãk].Äúwð r{†e 6, *yk.Ãk].«çkkuÄ Ãkhe¾ 8, *yk.Ãk].


rçkLkkuÞ Ãke.su. 9, *yk.Ãk].¼ihðe {kuËe 1 yLku 3, *yk.Ãk].Mkíkeþ økwshk÷ 4 yLku 5, *yk.Ãk].

ykðhýr[ºk - MktË¼oLkkUÄÃkeÞq»k X¬h 1, 82; 3, 89; 4 yLku 5, 87-88;

6, 89-90, 7, 89-90, 8, 84-86, 9, 88-89, 10, 83-84

ykMðkËyíkeíkLkkt ÃkkLkkt yufkLík{kt Wfu÷íkk«VwÕ÷ frð... hkÄu~Þk{ þ{ko 10, 54-57

(‘½ku»kk õÞkt ?’ : «VwÕ÷ hkð÷)‘y{ËkðkË’ : MktðuËLk nS Sðu Au ¼kðuþ ðk¤k 8, 32-34

(‘y{ËkðkË’ : hkLkuhe, {rý÷k÷ ËuMkkE)yuf rºk-ytfe rðLkkuË-h[Lkk h{ý MkkuLke 4 yLku 5, 34-37

(Lkxðh÷k÷SLkku økhçkku : hk{LkkhkÞýÃkkXf ‘þu»k’)

íkfo Lknª, frðfÕÃkLkkLkwt MkkIËÞo h{ý MkkuLke 3, 40-43

(W{k-{nuïh : hk{LkkhkÞý ÃkkXf ‘þu»k’)LkðÃkrhýeík Ãku÷kt : yufíðÚke Ãkqýoíð «rík [tÿfkLík þuX 12, 31-37

‘ð¾kh’{kt Í¤n¤íkku Íeýk Lkfþefk{ðk¤ku hkÄu~Þk{ þ{ko 1, 37-40

‘ÃÞk÷ku’ (‘ð¾kh’ Ãk]. 53 : rMkíkktþw)ðMíkwLkwt ÃkðoMksoLk fkÔÞ-ykfkh{kt... hkÄu~Þk{ þ{ko 11, 48-50

(¾whþe : hksuLÿ Ãkxu÷)þku»ký yLku þkMkfLkk {LkkuMkt½»koLkwt rLkYÃký hksuþ ðýfh 6, 53-55

fhíke f÷kí{f ðkíkko ‘y[hs’MktæÞkfk¤u ‘ykÕ÷u...÷u’{kt MksoLk«¼k hkÄu~Þk{ þ{ko 2, 46-48

Mkw¼kr»kík Mk-hMk-ðíke Äkh ! rðsÞ Ãktzâk 4 yLku 5, 38-40

Mkw¼kr»kík Mk-hMk-ðíke Äkh !yþhehe íku «u{ nkuÞ ? rðsÞ Ãktzâk 9, 35-37

Mkw¼kr»kík Mk-hMk-ðíke Äkhk, rðhkx Aíkkt rðsÞ Ãktzâk 12, 37-39yþÂõík

Mkw¼kr»kík-Mk-hMk-ðíke Äkhk : rþð-Ãkkðoíke- rðsÞ Ãktzâk 7, 51-53

MktðkË-fkÔÞMkw¼kr»kík Mk-hMk-ðíke Äkhk : nknkfkh {åÞku ! rðsÞ Ãktzâk 10, 51-54


frðíkky-þe»ko rníkktþw ¼è 10, 25-26

y¾çkkh (÷½wfkÔÞku) huýwfk Ëðu 3, 27-28

yïíÚk¼kð WþLkMkT 11, 39

yk WLkk¤ku {qfuþ ðiã 8, 15

yk hMíkkyku WþLkMkT 11, 73

ykfkþ ð»kko ËkMk 12, 14

ykt¾ ®{[kÞ íku Ãknu÷kt yrLk÷ h{kLkkÚk 8, 19-20

EïhLkk nMíkkûkh rË÷eÃk òuþe 9, 18

WËTøkkh frð y¿kkík 1, 25

yuf fkÔÞ rðÃkkþk 6, 23

yuf íkkLfk W{uþ òu»ke 8, 20

yuf þqLÞ frðíkk yrLk÷ h{kLkkÚk 6, 16-19

ykuøkýeMkku yZkh WËÞLk X¬h 10, 15-17

frðíkk Lk fhðk rðþu frðíkk sÞtík ÃkkXf 10, 50

frðíkk rðþu fux÷wtf Ãkhuþ Ëðu 2, 23

fkøkzk íkku çkÄuÞ... hkrÄfk Ãkxu÷ 11, 22

fk[e {kxeLke fw÷ze{kt Ãkt[{ þwõ÷ 10, 20

fqðk{kt {Lke»k Ãkh{kh 9, 23

õÞkt Au hwr[ rhÞkÍ Ëk{kýe 12, 18

õÞkt sþku ? rË÷eÃk {kuËe 8, 61

økýeLku r÷rÃk ykuÍk 10, 24

[kLkf hk¾wt Lku... sÞtík ÃkkXf 10, 86

[kh fkÔÞku (1. Mkw¾Lkku MkkfrhÞku, [tÿfkLík þuX 2, 13-15

2. yuf yLkw¼qrík, 3. çkusðkçkËkh ðkË¤ktLk òuEyu, 4. Mkkhwt ÚkÞwt fu -)

[kh økÍ÷ (1. ðkíkkðhý suðwt..., 2. yuf hksuþ ÔÞkMk 3, 15-17

hu¾k fkÕÃkrLkf, 3. ÞkË ykðu Au fþwt ?!, ‘r{MfeLk’4. ½hzk½h{kt ½h Mkkt¼híkwt)

[kh økÍ÷ (1. ®Ãkøk¤k hkýe !, 2. ðkMk ÷r÷ík rºkðuËe 9, 19-21økwÃkíkLkku..., 3. hk¾kuze-, 4. Víkn)


[kh økÍ÷ (1. økw÷kçk ¾e÷u Au, 2. LkËe nu{tík Äkuhzk 9, 16-17

Ãkkzu ¼køk, 3. hMíkkLkk Ãkkýk, 4. Ëeðkuíkku fhðkLkk.)

[kh økeík (1. nwt Lku íkwt..., 2. nðu òð, òð !, rðLkkuË òuþe 9, 14-15

3. Ãkze ÃkðLk{kt yktxe hu !, 4. ÃkÚÚkhVkzeLku fqtÃk¤ Vqxe-)

r[íkkhku sÞLík ÃkkXf 10, 73

r[ºk Mkk{u r[ºkðíkT «ðeý Ãktzâk 4 yLku 5, 19-21

[uík {AtËh økkuh¾ ykÞk Þ¿kuþ Ëðu 7, 12-19

òËw þwt feÄwt økh{k¤u ! Þkr{Lke ÔÞkMk 6, 23

Sðzwt n»koË Ëðu 9, 20

zwtøkhk WþLkMkT 11, 70

íkwt {Lku ¼q÷e ò Lku «VwÕ÷ hkð÷ 7, 25

ºký fkÔÞku (1. yk íku þk {wsçk nk÷ ?, [LÿfkLík xkuÃkeðk¤k 10, 13-14

2. ÃkzAkÞku, 3. nkÕÞ nrh, nkÕÞ)ºký fkÔÞku (1. ykð ynª yku hkík, «ríkck Ãktzâk 3, 17-21

2. íkÃkMÞk¼tøk, 3. {khwt ÃkkuíkkLkwt «u{økeík)ºký fkÔÞku (1. MkkuhXk, 2. Ëkunhk, {nuLÿ òuþe 4 yLku 5, 17-18

3. ykøk)ºký fkÔÞku (1. íkez, 2. r[¥kkyku, hksuLÿ Ãkxu÷ 10, 18-19

3. ðktËhkyku)ºký økÍ÷ (1. fè, 2. çkuøkúkWLz{kt, hksuþ ÔÞkMk 8, 16-17

3. Vkìhðzo) ‘r{MfeLk’ºký økÍ÷ (1. Mkuðk çkLkíke ÷eÄe, ÷r÷ík rºkðuËe 11, 15-16

2. hMkÃkkLk fÞkO Au, 3. Q¼ku Au fu{ÍktÃku ?)

ºký økÍ÷ (1. MkVhLkk «Mktøkku, 2. ykt¾Lkk n»ko çkúñ¼è 9, 24

s¤{kt, 3. fkÞ{ hÌkk)ºký økeík (1. ntMk÷ku òrøkÞku, 2. ©eV¤ Ãkkhw÷ ¾Ï¾h 3, 21-23

çkktæÞkt, 3. {qŠík{ktÚke {wõík ÚkÞkt)ºký økeík (1. fçkqíkhwt, 2. fk[e LkªËhzeLkwt Ãkkhw÷ ¾Ï¾h 11, 18-19

Lkkýwt, 3. òøkík÷ VhVku÷ku)ºký h[Lkk (1. yMk÷Lkwt Äk{, 2. ‘çkuXku Úkk...’ rLkhtsLk hkßÞøkwhw 2, 20-21

- MkktELkku fku÷, 3. ¼uË ¼h{ ¼eíkhLkk)


Úkkuzku ðøkzkLkku ïkMk sÞtík ÃkkXf 10, 41

Lkkux yrLk÷ h{kLkkÚk 3, 14-15

Ãkt¾e yLku íkzfku h{ýef Mkku{uïh 6, 21

Ãkkt[ økeíkku (1. yuf ðu÷ òuE yuðe {U, [tÿfkLík þuX 6, 12-14

2. yk ÄhíkeLke Äq¤, 3. ¾kuxwt {Lku¾Ãku Lkk, 4. Mkqhs ßÞkhu zqçÞku...,5. fu{ fkZðwt ytíkh)

Ãkkt[ økeíkku (1. rMkMk]ûkk, 2. ðý hu ÷¾u÷..., nheþ {eLkk©w 1, 21-24

3. yktíkhe Ãkze hu..., 4. {whrþË...,5. MkeMk Lkðkði...)

ÃkkU¾òu økwýðtík WÃkkæÞkÞ 10, 22

«ríkûkkLke ûkýku {kuLkk r÷Þk 3, 23

çkrûkMk ðneËk zÙkRðh 12, 14

çkxfýe ykt¾kuLkkt á~Þ rfhý ðe. {nuíkk 10, 23-24

çku fkÔÞku (1. LktË÷k÷ çkkuÍ, 2. Vkrík{k WËÞLk X¬h 7, 21-22

økw÷Lke r[êe)çku fkÔÞku (1. {khk rðLkk, 2. Ähe Ëu íkwt [LÿfkLík xkuÃkeðk¤k 3,13-14

nðu÷eLku)çku fkÔÞku (1. fux÷kf ÞwðkLkkuLku, 2. ykËþo økk{) Úkku¼ý Ãkh{kh 11, 21

çku fkÔÞku (1. þw¼ {wnqíko, 2. yLku −) «ðeý ËhS 11, 16-17

çku fkÔÞku (1. rðMksoLk, 2. MksoLk) «ðeý ËhS 2, 21-23

çku fkÔÞku (1. ykøk fu... 2. fkuý) hksuþ Ãktzâk 6, 14-15

çku økÍ÷ (1. çkkfe Au, 2. ykÃkýe ðå[u níkwt, yrLk÷ [kðzk 6, 22

Au Lku hnuþu)çku økÍ÷ (1. íkÃkkMk fhku, 2. ËunLkku MkkuËku) ¼hík ®ðÍwzk 12, 16

çku økÍ÷ (1. [f÷eLkku rËðMk !, 2. yýe MkwÄeh Ãkxu÷ 10, 21

Ãkh Awt !)çku økeík(1. y÷çku÷k Ãkt¾e, 2. yuðe yuf rsøkh òu»ke ‘«u{’ 12, 17

zk¤¾e)çku økeík (1. VUõÞwt’íkwt Xefhwt, 2. ¼ezLke {kÞk {Lkkunh rºkðuËe 4 yLku 5,

16-17

çku MkkìLkux (1. ¾uz, 2. Mkt[kh) hk{[Lÿ Ãkxu÷ 4 yLku 5, 16

çkuXkt níkkt AkÞk rºkðuËe 8, 18


çkúuMx-fìLMkhøkúMík fðrÞºkeLke ytøkík zkÞhe{ktÚke Þkuøkuþ òu»ke 8, 21-25

(Lkð MktðuËLkr[ºkku)¼økðkLkLke ðkíkku (1. ¼økðkLkLke h{íkku, rË÷eÃk Íðuhe 1, 13-17

2. «Þkuøkku yLku rMkØktíkku, 3. MkíÞ yLku¼úktrík)

¼ªíkku h{ýef Mkku{uïh 12, 15

¼UMk hkfuþ ËuMkkE 1, 24-25

{k Mk{eh ¼è 3, 24-27

{khe rLkÿkLkk ÃknuhuËkhku {Lke»kk òu»ke 6, 19-21

r{òs nMk{w¾ yçkkuxe 10, 23

‘[tËLk’{kuòt MkíÞrsík þ{ko 10, 19-20

hneyu hðeLÿ Ãkkhu¾ 9, 18-19

hne hneLku hkfuþ nktMkr÷Þk 8, 17-18

htøkçkuhtøke Vwøøkkyku Þkuøkuþ òu»ke 12, 19

hk{Lke ðkzeyu WþLkMkT 11, 78

÷e÷e Ãkrh¢{k h{uþ yk[kÞo 9, 19

÷e÷ku yðks Lkhuþ Mkku÷tfe 11, 20

÷kufzkWLkLke h{ýk ÃkeÞq»k X¬h 9, 21-22

ðíkLkÚke rðËkÞ Úkíkkt sÞtík ÃkkXf 10, 84

ð¤kðe çkk ykðe WþLkMkT 11, 87

rð[kh fw{kh ¼è 11, 20

ð]ûk nMk{w¾ fu. hkð÷ 4 yLku 5, 21

Mkkt¼hý søkËeÃk WÃkkæÞkÞ 7, 24

MÚkqýkfýo WËÞLk X¬h 2, 16-19

MÃkþorð÷kMk-! ðehw Ãkwhkurník 7, 23

MðÃLkðíkT Lkr÷Lk hkð¤ 4 yLku 5, 15

Mðefkhe Au Ãkqðeo yÃkqðo çkúñ¼è 10, 25

Mnus {kuzk Ãkzâk n»koË [tËkhkýk 7, 23-24

nkRfw {tøk¤ hkð¤ 9, 23

‘MLkunkíkwh’nkRfw h{uþ Ãkxu÷ 8, 18

nkÚke RLËw òuþe 7, 24-25


furVÞíkyLkwðkË : rLksLkk økkiýíðLkwt ¼kLk yhwýk òzuò 3, 44-51

økwshkík MkkrníÞ yfkË{eLke MðkÞ¥kíkk ytøkuMðkÞ¥kíkkLkwt ònuhLkk{wt : W{kþtfh òuþe; Mktf÷Lk 2, 81-84

29 ykìøkMx : Ëþof MktðíMkhe, f]»ýkrËíÞ; «fkþ Lk. þkn«fkþ Lk. þkn; MðkÞ¥kíkk rðþu rLkhtsLk ¼økíkMðkÞ¥kíkk, Mk¥kk yLku MkkrníÞfkh «ðeý Ãktzâk 1,64-66

¿kkLkMkºk rðþu»køkwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kËLkwt 31{wt ¿kkLkMkºk ysÞ ÃkkXf 1, 41-50

ðíko{kLk ¿kkLkMkºkLkkt yæÞûkeÞ «ð[Lkku [LÿfkLík xkuÃkeðk¤k 1, 50-51

MksofíðLke Mk{k÷ku[Lkk xe. furzíMkw, 2, 37-45

yLkw. ¼økðkLkÚkkðhkýe

rLkçktÄøkwshe h{uþ fkuXkhe 2, 28-30

XefXufkýwt fÕÃkuþ [kðzk 7, 42-46

ºký ðz÷k sÞtík zktøkkuËhk 11, 35-39

çkËk{ze Ëûkk Ãkxu÷ 9, 31-33

ÞkË ykðu, ykíkk Lku ðktMk¤e r¢»Lkk økhrýÞk 1, 34-36

h¾zwLkku fkøk¤ : þk{-yu-çkLkkhMk... {nuLÿ®Mkn Ãkh{kh 7, 39-42

÷u¾ý n»koË rºkðuËe 6, 46-52

ÃkºkMkuíkwykfkþ X¬h 8, 88-89

Qfk¼kE nrh¼kE ð½krMkÞk 1, 85

ztfuþ ykuÍk 10, 85

Úkku¼ý Ãkh{kh 8, 88; 10, 85; 12, 67

Lkhku¥k{ Ãk÷ký 1, 83-84; 12, 66

rLkYÃk{ AkÞk 8, 87-88

ÃkeÞq»k ÃkkhkþÞo 1, 84-85

ÞþðLík {nuíkk 12, 66


«{w¾eÞ rMkíkktþw ÞþùLÿrîË÷ Ãkýo1. Mksofíkk MðkÞ¥kíkk yLku MktMÚkkyku : yuf MkkrníÞrð{þo 9, 6-9

Mk{fk÷eLk ¼khíkeÞ frðíkk : ykÃkýe ðkík ykÃkýe heíku ÷u¾ktf-29 9, 9-13

rîË÷ Ãkýo : ÷u¾ktf-2

1. MktMÚkkyku yLku Mk¥kkyku : yuf MktçktÄ-{e{ktMkk 10, 6-8

2. Mk{fk÷eLk ¼khíkeÞ frðíkk : ykÃkýe ðkík ykÃkýe heíku ÷u¾ktf-30 10, 8-12


MkkrníÞ - MktMÚkkyku : WÃkrLk»kËku, Lk fu yœkyku- 11, 6-10

2. Mk{fk÷eLk ¼khíkeÞ frðíkk : ykÃkýe ðkíkykÃkýe heíku ÷u¾ktf-31 11, 10-14


1. frðíkkLke çkÄwòuíke Lkshu ykÃkýu 12, 6-9

2. Mk{fk÷eLk ¼khíkeÞ frðíkk : ykÃkýe ðkíkykÃkýe heíku ÷u¾ktf--32 12, 10-13

Mk{fk÷eLk ¼khíkeÞ frðíkk : ykÃkýe ðkík ykÃkýe heíku÷u¾ktf-22 Úke 28 1, 7-12; 2, 7-12; 3, 6-12; 4

yLku 5, 6-14; 6, 6-11; 7, 6-

11; 8, 6-14; 9, 9

«MíkkðLkkfrðíkkLke fuzeyu (fkÔÞLkk MÃkþuo : ÄehuLÿ {nuíkk) nrhf]»ý ÃkkXf 2, 74-80

‘VkçkoMkrðhn’ : Ë÷Ãkíkhk{Lke rðh÷ ykí{÷ûke h{ý MkkuLke 10, 64-73

fkÔÞh[Lkk

{w÷kfkík‘½uh síkkt’ ÃkqðuoLke f¤kfkh frð MktÃkkËf hkÄu~Þk{ þ{ko 1, 67-77

þu¾Lke rMkrØÞkºkk

÷½wfÚkkykfkh LkMke{ {nwðkfh 2, 24-25

rLk:þu»k ÄehuLÿ {nuíkk 2, 24

ÃkqAðkLkwt hne økÞwt ÄehuLÿ {nuíkk 9, 30


÷r÷ík økãðkËe h{ ð»kko yzk÷ò 10, 42-46

þwt fnwt ! «VwÕ÷ hkð÷ 7, 47

ðõíkÔÞ«{w¾eÞ MktçkkuÄLk (økwshkíkeLkku yæÞkÃkf feŠíkËk þkn 4 yLku 5, 53-61

Mkt½Lkwt 69{wt yrÄðuþLk)

ðkíkkoyuMfu÷uxh Ëûkk Ãkxu÷ 3, 34-37

ykuXwt hðeLÿ Ãkkhu¾ 6, 24-27

sËwLkkÚkLkku ôËh rçkrÃkLk Ãkxu÷ 7, 26-36

rLkhktíkLkku yuf ïkMk ftËÃko h. ËuMkkE 11, 30-34

ÃkÃÃkkLkwt ½h Mðkrík {nuíkk 10, 27-35

®Ãkz ÃkqsLk òLke 10, 35-41

çkMk, yux÷wt s ËuðÞkLke Ëðu 6, 27-32

çkkÞku{urzf÷ ðuMx R÷k ykhçk {nuíkk 3, 29-33

{kA÷e ðeLkuþ ytíkkýe 9, 25-30

{kðXwt rfMkLk®Mkn Ãkh{kh 4 yLku 5,22-27

{U íkku ½x ½x Ëu¾k MkktE «ðeý økZðe 12, 20-30

÷kufþÂõík 22928 røkrh{k ½khu¾kLk 4 yLku 5,27-32

ðìÕÞw MktsÞ [kiÄhe 8, 26-30

ðuR®xøk Y{-15 çknkËwh¼kE s. ðktf2, 26-27

rþrçkh søkËeþ rºkðuËe 7, 36-38

MkìLkuxkurhÞ{ røkheþ ¼è 11, 23-30

nku¤e ÃkÒkk rºkðuËe 1, 26-33

ðkŠ»kf Mkqr[‘Ãkhçk’ 2020 QŠ{÷k Xkfh 12, 68-87


rððu[LkÃkÞkoðhý yLku ÃkÞkoðhýfuLÿe rððu[Lkk «ðeý ËhS 8, 39-46

¼k÷ý «¼w h½wLkkÚk fnu hksuþ Ãktzâk 8, 47-61

ÞqÃkMk yLku çkkÃkkLke ÃkªÃkh [LÿfkLík xkuÃkeðk¤k 8, 35-38

(ÞqÃkMkLkwt Íkz, ÃkwÂ~fLk; yLkw. [LÿfkLík xkuÃkeðk¤k)MksoLkkí{f MkkrníÞ{kt ¼ðLkLke Mk{MÞkyku [LÿfkLík xkuÃkeðk¤k 12, 48-52 rðþu»k‘fËk[, Mkqhs Qøku...’ ¼hík {nuíkk 12, 40-42

Lkkuçku÷ ÃkwhMfkhrðsuíkk fðrÞºke ÷wRMk ø÷wf QŠ{÷k Xkfh 11, 71-73

MðMÚk SðLkLke Ãkkhkþeþe rðsÞ þk†e 4 yLku 5, 41-45

(‘{kus{kt huðwt hu !’ : hrík÷k÷ çkkuheMkkøkh) þíkkçËe ðtËLkkykfhe r[rfíMkk yLku rð[khku¥kusfíkk h{ý MkkuLke 9, 46-49

WþLkMkTLke fkÔÞÄkhk : íkus yLku íkkMkeh [tÿfkLík þuX 9, 38-45

Mð. sÞtík ÃkkXfLke sL{þíkkçËeyu rðsÞ þk†e 10, 58-63

ÃkwÛÞM{hý ©Øktsr÷y{khk LkkxâMksof ©efkLík þknLku ¼hík Ëðu 3, 52-57

yÕfkÍe : {khk f÷køkwhw ¼hík Ëðu 9, 50-56

yuf Mk¼h, Mksøk SðLk rn{ktþe þu÷ík 4 yLku 5, 69-72

f÷krðËw»ke frÃk÷k ðkíMÞkÞLk ¼hík Ëðu 12, 53-60

frð ËeÃkf çkkhzku÷efhLku MktæÞk ¼è 4 yLku 5, 72-73

íkçkeçkfrð rË÷eÃk {kuËeLku Mk÷k{ MktæÞk ¼è 8, 83

LkøkeLkËkMk Mkt½ðe, MkVhLke Mk÷k{ «fkþ Lk. þkn 8, 80-82

Ãkrh»kË ÃkrhðkhLke þkufktsr÷ rMkíkktþw ÞþùLÿ 6, 82

Ãkkhw÷çknuLkLku ©Øktsr÷ ¼hík Ëðu 7, 71-73

VkÄh ðk÷uMk «VwÕ÷ hkð÷ 12, 61-64

¼kuøk¤kuLke Ãku÷u Ãkkh ð»kko yzk÷ò 4 yLku 5, 62-69

rðËkÞ zkì. Lkxðh®Mkn Ãkh{khLke rn{ktþe þu÷ík 10, 74-77

MknwLkk ykí{eÞ ÃkkYçknuLk [kiÄheLke «VwÕ÷ hkð÷ 6, 83r[hrðËkÞ

MktrLkc MkkhMðík ©e {kunLk¼kE Ãkxu÷ røkrh{k ½khu¾kLk 10, 77-78


Mk{eûkk/økútÚkkð÷kufLkyLkw¼ðkuLkwt yiïÞoðkLk «ðkMkYÃk sLkf hkð÷ 6, 78-81

(Mkkík Mk{tËh Ãkkh : ztfuþ ykuÍk)fåALkkt rðrðÄ ÃkkMkktykuLkwt çknwhtøke {kðS {nuïhe 3, 75-77

ËMíkkðuSfhý (fåA : økE fk÷ yLkuyks : nhuþ Äku¤rfÞk)

‘fÚkkrðï’Lke Mk{]rØ (‘fÚkkrðï’ : rþhe»k rn{ktþe þu÷ík 6, 61-67

Ãkt[k÷, MktÃkk.)‘fwMkw{kÏÞkLk’ : yuf Í÷f «VwÕ÷ {nuíkk 8, 69-72

(fwMkw{kÏÞkLk : {Äw¼kE)økktÄeSLkk y{ËkðkËLkk ËkuZ ËkÞfkLkk Ãkherûkík òuþe 1, 58-61

MktçktÄLkku yiríknkrMkf ËMíkkðus(økktÄeS, y{ËkðkËLku yktøkýu :{kýuf Ãkxu÷)

‘[tÿ’-ntMkLkwt yuyh¢k^x, çknwfÂÕÃkík hkÄu~Þk{ þ{ko 7, 74-78

WœÞLk (yuyh¢k^x : [LÿfkLík xkuÃkeðk¤k)[u¾kuðLkku MkðkOøke Ãkrh[Þ fhkðíkku økútÚk yr¼rsík ÔÞkMk 6, 71-73

({khku øk{íkku Mksof [u¾kuð : ¼hík Ëðu)òøkðkLke yk÷çku÷ fhíke Lkð÷fÚkk nhuþ Äku¤rfÞk 2, 70-73

(‘Sðý søk{kt òrøkÞk’ : çkfw÷ Ëðu)á~ÞkuLke ¼eíkhLkku rðM{Þ÷kuf h{ý MkkuLke 7, 74-82

(þkneLkwt xeÃkwt : h{ýef Mkku{uïh)Lkð÷fÚkk ‘yLkkníkk’ : îLîLkku Qs¤ku [nuhku Mkus÷ þkn 9, 69-77

(yLkkníkk : fw{khÃkk¤ ËuMkkE)Lkð÷hk{Lkk MkeÄk ðkhMkËkh − Ãk÷ký ztfuþ ykuÍk 3, 73-75

(íkÃkkMk : Lkhku¥k{ Ãk÷ký)rLk»kuÄkuLku WÕ÷t½e síke frðíkkLkku ‘¤’ rMkØ hkÄu~Þk{ þ{ko 6, 68-70

fhíkku æÞkLkkno Mktøkún... yuf rðntøkkð÷kufLk...(‘¤¤¤’ : «ríkck Ãktzâk)

Lkku¾k r{òsLkk yLkku¾k nkMÞ÷u¾ku rðsÞ þk†e 1, 52-54(yksLkwt fk{ fk÷u : fÕÃkLkk ËuMkkE)

Ãk[kMk{u ÃkøkrÚkÞu... ÃkhkuZ ysÞ ÃkkXf 9, 82-85(‘Ãk[kMk{u ÃkøkrÚkÞu’ : Þkuøkuþ Lk. òuþe)


‘Ãkh{Lkku MÃkþo’ Ãkk{ðkLkku MkrhÞk{ hMíkku ©Øk rºkðuËe 1, 54-58

(‘Ãkh{Lkku MÃkþo’ : fw{khÃkk¤ ËuMkkE)®ÃkzÚke çkúñktz ÷øke Vhe ð¤íke Mksof[uíkLkk rfþkuh ÔÞkMk 3, 77-80

(‘®ÃkzÚke çkúñktz’ : nkŠËf ÔÞkMk){kík]¼k»kkLkk rs¿kkMkw {kxuLke ¾he nkÚkÃkkuÚke «ðeý fwfrzÞk 4 yLku 5,

(økwshkíke ÷u¾Lk-ÃkØrík : h{ý MkkuLke) 74-77

ÔÞÂõíkíðLke Mkt¼kðLkkykuLkkt r[ºkku rn{ktþe þu÷ík 11, 74-76(‘yheMkk{kt Þkºkk’ : ytsr÷ «ËeÃk ¾ktzðk÷k)

MktMf]rík¼uËLku [ªÄíkwt Lkkxf ‘yhÛÞk’ Lkhuþ þwõ÷ 11, 76-78

(yhÛÞk : Mkíkeþ ÔÞkMk)MkkIËÞo yLku MktMf]ríkLkku rðh÷ Þkuøk : rðÃkw÷ Ãkwhkurník 6, 74-78

Ãkrh¢{k Lk{oËk {iÞkLke(Ãkrh¢{k Lk{oËk {iÞkLke : y{]ík÷k÷ ðuøkz)

†eMktðuËLkLke frðíkk MktæÞk ¼è 3, 80-82

(½hð¾he : Ëûkk Ãkxu÷)nurhxus rMkxe y{ËkðkËLke ¾he yku¤¾ Ãkherûkík òuþe 10, 79-81

fhkðíkku MktË¼oøkútÚk(y{ËkðkËLkkt Ãkku¤ku yLku Ãkhkt : {kýuf Ãkxu÷)

‘÷k÷÷e÷eòtçk÷e’ htøkLke økÍ÷ku æðrLk÷ Ãkkhu¾ 1, 61-63

(‘÷k÷÷e÷eòtçk÷e’ : ¼hík ®ðÍwzk)‘ðneðx’ ¾hku Ãký ‘ònuh’ Lknª, ‘ytøkík’ nrhf]»ý ÃkkXf 8, 62-68

(‘ònuh ðneðx’ : ztfuþ ykuÍk)‘ðkðýe’{kt Q½zíkku íkksøke¼Þkuo rLkçktÄVk÷ WíÃk÷ Ãkxu÷ 9, 78-82

(‘ðkðýe’ : rËLkuþ Ãkxur÷Þk) MkkrníÞð]¥k Mktf÷Lk : Ãkherûkík òuþe

y®nMkk rLkçktÄMÃkÄko 9, 86 ykÃkr¥kfk¤Lke f]ríkykuLkkt ÃkkU¾ýkt 8, 79 yufktfeLkkxâ÷u¾LkMÃkÄko 7, 88 ykìLk÷kRLk s÷Mkkøkkurc 9, 87 f{oÛÞ fkÞo¢{ 9,87 frð©e W{kþtfh òuþeLke sL{sÞLíke rLkr{¥ku fkÔÞÃkXLk fkÔÞøkkurc1, 80 fkÔÞ{wÿk yìðkìzo 7, 88 fuLÿeÞ MkkrníÞ yfkË{e yLkwðkË ÃkwhMfkh3, 87 økwshkík rðïfkuþ xÙMxLkk fkÞo¢{ku 1, 80-81; 3, 87; 9, 87 økwshkíkenkMÞMkkrníÞðtËLkk 2, 87 økútÚkøkw÷k÷ 3, 88 Lkkxâ{t[Lk 1, 81 rLkçktÄyLku fkÔÞÃkkX 9, 86 Ãkkrhíkkur»kf rðíkhý 3, 88 ÃkwMíkfrð{ku[Lk 3, 87 çkk¤Lkkxâ«Míkwrík 3, 88 ¼khíkeÞ MkkrníÞ rðþu Þwðk ykÞk{ ykÞkursíkrð{þo 9, 87 {LkLkku s{ýðkh 2, 87 ‘huíkeLkku {kýMk’ ÃkkU¾kÞku, 10, 82


h{uþ yk[kÞoLkwt fkÔÞrðï 9, 86 ÷½wLkð÷ MÃkÄko{kt ‘fkuhwt ykfkþ’ «Úk{10, 82 rðï økwshkíke {Lkkno MkÇÞÃkË 2, 87 rMkíkktþw ÞþùLÿLkkt ykìLk÷kRLkÔÞkÏÞkLkku 9, 86 nkMÞh[Lkk MÃkÄko 7, 88

MðkÞ¥kíkk Mkt{u÷Lk Mktf÷Lk : «fkþ Lk. þknyLkw{kuËLkk WËÞLk X¬h 3, 85

yk «&™Lku ÷kufku MkwÄe ÃknkU[kzeyu Äehw Ãkhe¾ 3, 84

ykí{kLke ÃkkuLkkuoøkúkVe Mkk{u yrLk÷ òuþe 3, 84

W{kþtfh yLku ËþofLke fuzeyu h{ýef Mkku{uïh 3, 84-85

ðk[fðøkoLkku Ãkqhku Mknfkh YÃk÷ {nuíkk 3, 85

fíkkoMkqr[(LkkUÄ : økwshkíke yktfzk ytfLkku {rnLkku yLku ytøkúuS yktfzk f]ríkLkk Ãk]c¢{ktf ËþkoðuAu. ykðhýÃk]c Mkq[ðu Au.)ysÞ ÃkkXf 1, 41-50; 9, 82-85

(frð) y¿kkík 1, 25

yrLk÷ òuþe 3, 84

yrLk÷ [kðzk 6, 22

yrLk÷ h{kLkkÚk 3, 14-15; 6, 16-19; 8, 19-20

yr¼rsík ÔÞkMk 6, 71-73; 8, 77-78; 11, 86-87

yr{ík fÕ÷k 10 *yk.Ãk].yhwýk òzuò 3, 44-51, 11, 58-68

ykfkþ X¬h 8, 8-89

RLËw òuþe 7, 24-25

R÷k ykhçk {nuíkk 3, 29-33

WíÃk÷ Ãkxu÷ 3, 63-67, 9, 78-82

WËÞLk X¬h 2, 16-19; 3, 85; 7, 21-22; 10, 15-17

W{uþ òu»ke 8, 20

WþLkMkT 11, 39, 70, 73, 78, 87

Qfk¼kE nrh¼kE ð½krMkÞk 1, 58

QŠ{÷k Xkfh 11, 71-73; 12, 68-87

f{÷ ðkuhk 10, 47-50

fÕÃkuþ [kðzk 7, 42-46

ftËÃko h. ËuMkkE 11, 30-34


fkÂLík Ãkxu÷ 11,42-47

rfhý ðe. {nuíkk 10, 23-24

rfþLk®Mkn Ãkh{kh 4 yLku 5, 22-27

rfþkuh ÔÞkMk 3, 77-80

r¢»Lkk økhrýÞk 1, 34-36

feŠíkËk þkn 4 yLku 5, 53-61

fw{kh ¼è 11, 20

røkrh{k ½khu¾kLk 4 yLku 5, 27-32, 10, 77-78

røkheþ ¼è 11, 23-30

økwýðtík WÃkkæÞkÞ 10, 22

[LÿfkLík xkuÃkeðk¤k 1, 50-51; 3, 13-14; 8, 35-38; 10, 13-14; 12, 48-52

[tÿfkLík þuX 2, 13-15; 6, 12-14; 9, 38-45; 12, 31-37

AkÞk rºkðuËe 8, 18

søkËeÃk WÃkkæÞkÞ 7, 24

søkËeþ rºkðuËe 7, 36-38

sLkf hkð÷ 6, 78-81

sÞtík zktøkkuËhk 11, 35-39

sÞtík Ãkh{kh 7, *yk.Ãk].sÞtík ÃkkXf 10, 41, 50, 73, 84, 86

sÞtík {u½kýe 7, 48-50

rsøkh òu»ke ‘«u{’ 12, 17

rsíkuLÿ {ìfðkLk 7, 54-70

ztfuþ ykuÍk 3, 73-75; 10, 73-75

Úkku¼ý Ãkh{kh 8, 88; 10, 25; 11, 21

Ëûkk Ãkxu÷ 3, 34-37; 9, 31-33

Ëûkk ÔÞkMk 11, 68-70

ËŠþLke ËkËkðk÷k 9, 60-68

árü Ãkxu÷ 4 yLku 5, 46-52

rË÷eÃk òuþe 9, 18

rË÷eÃk Íðuhe 1, 13-17

rË÷eÃk {kuËe 8, 61

ËeÃkf hkð÷ 8, 81


ËuðÞkLke Ëðu 6, 27-32

ÄehwÃkhe¾ 3, 84

ÄehuLÿ {nuíkk 2, 24; 9, 30

Äúwð r{†e 6, *yk.Ãk].æðrLk÷ Ãkkhu¾ 1, 61-63

Lkhuþ þwõ÷ 11, 76-78

Lkhuþ Mkku÷tfe 11, 20

Lkhku¥k{ Ãk÷ký 1, 83-84; 9, 57-60; 12, 66

Lkr÷Lk hkð¤ 4 yLku 5, 15

LkMke{ {nwðkfh 2, 24-25

rLkhtsLk ¼økík 3, 38-39

rLkhtsLk hkßÞøkwhw 2, 20-21

rLkYÃk{ AkÞk 8, 87-88

ÃkÒkk rºkðuËe 1, 26-33

Ãkherûkík òuþe 1, 58-61; 1, 80-81; 2, 87; 3, 87-88;

7, 88; 8, 79; 9, 86-87; 10, 79-82; 12, 65

Ãkhuþ Ëðu 2, 23

Ãkt[{ þwõ÷ 10, 20

Ãkkhw÷ ¾Ï¾h 3, 21-23; 11, 18-19

ÃkeÞq»k X¬h 1, 82; 3, 89; 4 yLku 5, 33; 87-88;

6, 89-90; 7, 89-90; 8, 84-86; 9, 21-23; 88-89; 10, 83-4; 12, 43-47

ÃkeÞq»k ÃkkhkþÞo 1, 84-85

ÃkqsLk òLke 10, 35-41

Ãkqðeo yÃkqðo çkúñ¼è 10, 25

«fkþ Lk. þkn 2, 81-84; 3, 83-85; 8, 80-82

«ríkck Ãktzâk 3, 17-21; 9, 34

«VwÕ÷ {nuíkk 8, 69-72

«VwÕ÷ hkð÷ 1, 78-79; 2, 85-86; 3, 86;

4 yLku 5, 78-85; 6, 83-86; 7, 25, 47,83-87; 8, 73-76; 11, 79-85; 12, 61-64

«çkkuÄ Ãkhe¾ 8, *yk.Ãk].«ðeý fwfrzÞk 4 yLku 5, 74-77


«ðeý økZðe 12, 20-30

«ðeý ËhS 2, 21-23; 8, 39-46; 11, 16-17

«ðeý Ãktzâk 1, 64-66; 4 yLku 5, 19-21

çkfw÷ Ëðu 6, 33-45

çknkËwh¼kE s. ðktf 2,26-27

rçkLkkuÞ Ãke.su. 9, *yk.Ãk].rçkrÃkLk Ãkxu÷ 7, 26-36

¼økðkLk Úkkðhkýe 2, 37-45

¼hík Ëðu 3, 51-57; 7, 71-73; 9, 50-56; 12, 53-60

¼hík {nuíkk 12, 40-42

¼hík ®ðÍwzk 12, 16

¼kðuþ ðk¤k 8, 32-34

¼ihðe {kuËe 1, *yk.Ãk]., 3, *yk.Ãk].{Lke»k Ãkh{kh 9, 23

{Lke»kk òu»ke 6, 19-21

{Lkkunh rºkðuËe 4 yLku 5, 16-17

{nuLÿ òuþe 4 yLku 5, 17-18

{nuLÿ®Mkn Ãkh{kh 7, 39-42

{tøk¤ hkð¤ ‘MLkunkíkwh’ 9, 23

{kðS {nuïhe 3, 75-77{qfuþ ðiã 8, 15; 11, 40-41

{kuLkk r÷Þk 3, 23

Þ¿kuþ Ëðu 7, 12-19

ÞþðLík {nuíkk 12, 66

Þkr{Lke ÔÞkMk 6, 23

Þkuøkuþ òu»ke 8, 21-25; 12, 19

h{ý MkkuLke 3, 40-43; 4 yLku 5, 34-37; 6, 21;

7,74-82; 9, 46-49; 10, 64-73; 11, 51-58

h{ýef yøkúkðík 2, 31-36

h{ýef Mkku{uïh 3, 84-85; 12, 15

h{uþ yk[kÞo 9, 19

h{uþ fkuXkhe 2, 28-30

h{uþ Ãkxu÷ 8, 18


hðeLÿ Ãkkhu¾ 6, 24-27; 9, 18-19

hkfuþ ËuMkkE 1, 24-25

hkfuþ nktMkr÷Þk 8, 17-18

hksuLÿ Ãkxu÷ 10, 18-19

hksuþ Ãktzâk 6, 14-15; 8, 47-61

hksuþ ðýfh 6, 63-55

hksuþ ÔÞkMk ‘r{MfeLk’ 3, 15-17, 8, 16-17

hksuïhe Ãkxu÷ 3, 58-62

hkrÄfk Ãkxu÷ 11,22

hkÄu~Þk{ þ{ko 1, 37-40, 67-77; 2, 46-48;

6, 68-70; 7, 74-78; 10, 54-57; 11, 48-50

hk{[Lÿ Ãkxu÷ 4 yLku 5, 16

rhÞkÍ Ëk{kýe 12, 18

YÃk÷ {nuíkk 3, 85

huýwfk Ëðu 3, 27-28

÷r÷ík rºkðuËe 7, 19-21; 11, 15-16

r÷rÃk ykuÍk 10, 24

ð»kko yzk÷ò 4 yLku 5, 62-69; 10, 42-46

ð»kko ËkMk 4 yLku 5, 33; 12, 14

ðneËk zÙkRðh 12, 18

ðtËLkk þktíkwRLËw 3, 67-72

rðsÞ Ãktzâk 4 yLku 5, 38-40; 7, 51-53; 9, 35-37; 10, 51-54; 12, 37-39

rðsÞ þk†e 1, 52-54; 4 yLku 5, 41-45; 10, 58-63

þheVk ðes¤eðk¤k 2, 49-60

©Øk rºkðuËe 1, 54-58

Mkíkeþ økwshk÷ 4 yLku 5, *yk.Ãk].MkíÞrsík þ{ko 10, 19-20

Mk{eh ¼è 4, 24-27

MktsÞ [kiÄhe 8, 26-30

MktæÞk ¼è 3, 80-82; 4 yLku 5, 72-73; 8, 83

rMkíkktþw ÞþùLÿ 1, 7-12; 2, 7-12; 3, 6-12;4 yLku 5, 6-14; 6, 6-11; 82, 7, 6-11;

8, 6-14; 9, 6-9; 9, 9-13; 10, 6-12; 11, 6-14; 12, 6-13


MkwÄeh Ãkxu÷ 10, 21

Mkus÷ þkn 9, 69-77

Mðkrík {nuíkk 10, 27-35

nrhf]»ý ÃkkXf 2, 74-80; 8, 62-68

nheþ {eLkk©w 1, 21-24

nhuþ Äku¤rfÞk 2, 70-73

nMk{w¾ yçkkuxe ‘[tËLk’ 10, 23

nMk{w¾ fu. hkð÷ 4 yLku 5, 21

nrMkík {nuíkk 2, 60-69

n»ko çkúñ¼è 9, 24

n»koË [tËkhkýk 77, 23-24

n»koË rºkðuËe 6,46-52

n»koË Ëðu 9, 20

rníkktþw ¼è 10, 25-26

rn{ktþe þu÷ík 4 yLku 5, 69-72; 6, 61-67; 10, 74-77; 11, 74-76

nu{tík Äkuhzk 9, 16-17

Mkk¼kh Mðefkh

çkk¤ MkkrníÞ

Íkzðkt V¤ LkÚke ¾kíkkt hu fLkw yk[kÞo, 2019, hLLkkËu «fkþLk, y{ËkðkË, Ãk]. 8 +52, Y. 60. xkhÍLk hkýeLkku {kLkeíkku LkðLkeík Mkuðf, 2019, hLLkkËu «fkþLk,y{ËkðkË, 10 + 62, Y. 70 xkhÍLk MkkuLkkLke Lkøkhe{kt LkðLkeík Mkuðf, 2019,hLLkkËu «fkþLk, y{ËkðkË, 10 + 66, Y. 75. xkhÍLkLkwt ÷kune LkðLkeík Mkuðf,2019, hLLkkËu «fkþLk, y{ËkðkË, 10 + 70, Y. 80. fk¤k-Äku¤k nheþ LkkÞf,2019, hLLkkËu «fkþLk, y{ËkðkË, 4 + 64, Y. 120 Vq÷Lkku ËrhÞku feŠíkËkçkúñ¼è, 2019, hLLkkËu «fkþLk, y{ËkðkË, 8 + 44, Y. 90 Ãkt[íktºk rðLkkuËòLke, 2019, hLLkkËu «fkþLk, y{ËkðkË, 6 + 89, Y. 170. ËÞk Äh{ fk {q÷ni nheþ LkkÞf, 2019, hLLkkËu «fkþLk, y{ËkðkË, 4 + 64, Y. 120. ykð]ûkLku Mk÷k{ fhku nheþ LkkÞf, 2019, hLLkkËu «fkþLk, y{ËkðkË, 4 + 64, Y.120. Ÿ[wt rþ¾h Ÿ[e rþ¾ nheþ LkkÞf, 2019, hLLkkËu «fkþLk, y{ËkðkË,4 + 64, Y. 120.


yk ytfLkk ÷u¾fku

QŠ{÷k Xkfh : 202, yrhntík yìLf÷uð, ÄLðtíkrh økkzoLk Mkk{u, VíkunLkøkh,Ãkk÷ze, y{ËkðkË-380007

[LÿfkLík xkuÃkeðk¤k : ze/6, Ãkqýuoïh ^÷ìx, økw÷çkkE xufhk, y{ËkðkË-15[tÿfkLík þuX : çke/9, Ãkqýuoïh ^÷ìx, økw÷çkkE xufhk, y{ËkðkË-15rsøkh òu»ke ‘«u{’ : 59, øktøkkuºkeÃkkfo, ÞwrLkðŠMkxe hkuz, Mkðkýe rfzLke nkìÂMÃkx÷

Mkk{u, hksfkux-360005Úkku¼ý Ãkh{kh : 22, Mkrhíkk hkì nkWMk, yu÷. Ãke. Mkðkýe Mfq÷ ÃkkMku,

yzksý-Ãkk÷, Mkwhík-394510Lkhku¥k{ Ãk÷ký : ‘ËþoLk’, 3, ðkze Ã÷kìx, ÃkkuhçktËh-360375Ãkherûkík òuþe : 6, íkÃkMðe s÷khk{ MkkuMkkÞxe, ¿kkLkËk çkMkMxìLz ÃkkMku,

SðhksÃkkfo, y{ËkðkË-380051ÃkeÞq»k X¬h : 903, ÞkuøkeMk]rü yìÃkkxo{uLx, ðnkýðxe {kíkk {trËh ÃkkMku,

ykuZðÃkwhk, E÷kuhk Ãkkfo, ðzkuËhk-390023«VwÕ÷ hkð÷ : 3, hks{nu÷ ^÷ìx, ykE.yku.Mke. fkì÷kuLke hkuz, ðeh{økk{-

382150«ðeý økZðe : ykMkð÷kuf, 466/2, Mkìõxh-1, økktÄeLkøkh-382007¼hík Ëðu : çke/703, Yÿ«Þkøk ^÷ìx, nkìx÷ {ìrhÞkìx ÃkkA¤, huðíke

rçk®Õzøk Mkk{u, y{ËkðkË¼hík {nuíkk : çke/97, ‘{tËkh’, ÞkuøkeLkøkh xkWLkþeÃk, Akýe, hk{kfkfk

ËqÄLke zhe ÃkkMku, ðzkuËhk¼hík ®ðÍwzk : ‘hk{f]Ãkk’,¾kËe fkÞko÷Þ ÃkkMku, Mkkðhfwtz÷kÞþðtík {nuíkk : 47/yu, LkkhkÞýLkøkh, Ãkk÷ze, y{ËkðkË-380007Þkuøkuþ òu»ke : çke/303, yswoLk økúeLMk, Lke÷ftX {nkËuð ÃkkMku, fu.fu.Lkøkh

hkuz, hL™kÃkkfo, y{ËkðkË-380061h{ýef Mkku{uïh : C/o. ËþoLkk Äku¤rfÞk, LÞq r{Lx hkuz, ÃkìrhMk çkufhe ÃkkMku,

¼ws-370001rhÞkÍ Ëk{kýe : MkËhwrËLk ðehS fkì÷kuLke, ç÷kìf Lkt. 7, ðktz¤eÞk hkuz,

y{hÃkhk, çkkçkhk (rs. y{hu÷e)-365421Varsha Das : Z176, Park View Apts. B/2, Vasant Kunj, New Delhi -

110070ðneËk zÙkRðh : yu/105, ÞwrLkf yìÃkkxo{uLx, Ëhøkkn hkuz, LkðMkkhe -

396445rðsÞ Ãktzâk : 11/yu, LÞq htøkMkkøkh MkkuMkkÞxe, Mkhfkhe xâqçkðu÷Lkku ¾kt[ku,

çkkuÃk÷, y{ËkðkË-380058rMkíkktþw ÞþùLÿ : 302, xkðh çke, ©ðý hìrMkzuLMke, fkìÂM{f yìLf÷uð, Mk{k

hkuz, ðzkuËhk - 390024

89Ãkhçk v rzMkuBçkh, 2020

90 Ãkhçk v 2020rzMkuBçkh,


92 Ãkhçk v 2020rzMkuBçkh,



ytøkúuS{kt ‘ytf÷ xkuBMk furçkLk’ Lkk{Lke yuf Lkð÷fÚkk ÷¾kE Au.nurhÞx rçk[h Mxkuðu Lkk{Lke ÷ur¾fkLke yk Lkð÷fÚkk{kt htøk¼uË rLkþkLk Ãkhníkku. htøk¼uË rðhkuÄe yk ÃkwMíkfLke yux÷e [[ko ÚkE fu yuLkkÚke y{urhfk{ktøkw÷k{eLke «Úkk LkkçkqË ÚkE. yçkúkn{ ®÷fLkLkk Mk{Þ{kt hksfeÞQÚk÷ÃkkÚk÷{kt yk Lkð÷fÚkkyu {kuxku Vk¤ku ykÃÞku yLku ÷kufòøk]rík yuðeVu÷kE fu htøk¼uËLke LkkçkqËe Mkh¤ çkLke økE.

−−−−− ÞkMkeLk Ë÷k÷ºkeMke{k rðï¼h{kt ¢kÂLíkLkwt ðkíkkðhý níkwt. hrþÞkLke ¢kÂLíkyu

ÞwhkuÃkLkk ftøkk¤ hk»xÙLkk ©r{fkuLku ¾{ehðtíkk çkLkkÔÞk níkk. yuLkeÃkqðo¼qr{fk{kt s W{kþtfhLkwt ‘sXhkÂøLk’, MkwLËh{TLkwt ‘Äý WXkð’ yLku{u½kýeLkwt ‘òøkku søkLkk ûkwÄkíko’ òuðwt òuEyu.

−−−−− ¼hík {nuíkk{q¤ RrsóLkk yLku nk÷ ÷tzLk{kt ÂMÚkík, rnþk{ {kíkh ÃkkMkuÚke

ykÃkýLku 2016{kt «fkrþík ‘Ä rhxLko’ f]rík MkktÃkzu Au. ÷u¾f ytøkík ðuËLkkLkuðk[k ykÃkðk, fLko÷ økÆkVeLkk ykÃk¾wË þkMkLk Ëhr{ÞkLk økwòhðk{ktykðu÷k y{kLkðeÞ rMkík{kuLkwt çkÞkLk fhu Au. RríknkMkfkhLku Aksu yuðkuyr¼øk{ yÃkLkkðe r÷rçkÞk Ãkh þkMkLk fhe [qfu÷k, swËk swËk fk¤¾tzLkkMkh{w¾íÞkhkuLke {kLkrMkfíkk, rLkËoÞíkk, y{kLkw»keÃkýkLkku Ãkrh[Þ fhkðu Au.

−−−−− h{uþ fkuXkhe$ø÷ìLzLke Ãkk÷ko{uLx{kt rðsÞe ÚkÞu÷k {sqh ÃkûkLkk W{uËðkhkuLku ÃkqAâwt

fu, ík{u fE «uhýkÚke {sqh Ãkûk{kt ykÔÞk ? íÞkhu {kuxk¼køkLkkyu sðkçkykÃku÷ku ‘yLk xw rÄMk ÷kMx’Lkk ðk[Lk Úkfe. {Lkw¼kE Ãkt[ku¤e ‘Ëþof’ LkkUÄu Aufu, ‘Lkðk ÞwøkLkk yÚkoþk†e nkuçkMkLku hÂMfLk ðkt[eLku {nkrLkçktÄ ÷¾u÷ku. yLku{nkí{k økktÄeyu Ãký yk ÃkwMíkf ÃkkuíkkLkk yuf «ðkMk{kt ðkt[u÷wt yLku íku{LkwtSðLk ÃkrhðíkoLk ÚkÞu÷wt.’

−−−−− zkì. Ér»khks WÃkkæÞkÞ

: MÚkkLkMk{ŠÃkík :

zkì. yhwý su. f¬zyìMkkurMkyux «kuVuMkh, nuz ykìV økwshkíke rzÃkkxo{uLx, Ëuð{ýe fkì÷us, rðMkkðËh

95Ãkhçk v 2020rzMkuBçkh,


MÃk]nk ¼kh Au, íku Wíkkhku n¤ðkþ Au{LkLku fkuE Ãký, [knu ÷ku¾tzLkk, [ktËeLkk fu MkkuLkkLkk ®Ãkshu ÃkqhLkkh MÃk]nk Au. ÃkAeíku MkíkT rð»kÞf nkuÞ fu yMkíkT rð»kÞf.MÃk]nk fhe fu ÃkwÛÞ ykuAwt Ãkzâwt. íku {u¤ððk, yktçkðk ÃkLkku xqtfku Ãkzâku.{LkLke rðr[ºk ¾krMkÞík Au : su Lk {¤u íkuLku s {u¤ððk {ÚÞwt hnu. íku rLk»V¤íkkLkkfkhýYÃk ÃkwÛÞLke ¾k{e swyu íkku s ÃkwÛÞ-MktÃkr¥k ðÄkhðk íkhV íku rð[khu. Ãký...±¢ï çÎÝ ÜUÏ¢ ? íku íkku íkuLku nktMk÷ fhðk s ÷køÞku hnu.íkku, yuðe MÃk]nkLkku ¼kh ÷ELku SððkLku çkË÷u n¤ðwt SðLk Sððk {kxu frðW{kþtfhLkwt yuf Mkqºk økktXu çkktÄðk suðwt Au :

‘su su Úkíkku «kÃík WÃkkrÄ Þkuøk,çkLke hnku íku s Mk{krÄ Þkuøk.’

MknsíkkÚke Sððwt − Mkkhk Mktfuíkku {¤u íkku íku íkhV SðLk ðk¤ðwt. «íÞuf Mktfuík{ktEïhLke r÷rÃk òuðe. íkuLku Wfu÷ðkLke fkurþþ fhðe. ykÃkýwt SðLkfkÞo þwt nkuÞíkuLke ykÃkýLku ¾çkh Lk nkuÞ íku{ çkLku, Ãkhtíkw ‘yuLku’ ¾çkh Au. íku su heíku SðLk ËkuhuíkuLke ðå[u Ë¾÷økehe Lk fheyu yLku ‘íkuLkk’ ËkuhðkÞk ËkuhðkEyu. íkuLkk RþkhkLkuMk{sðk ¼hÃkqh {nuLkík fheyu. yu Mk{òÞ íkku íku íkhV ð¤eyu. fktEf Lk¬h{u¤ÔÞkLkk ynuMkkMk MkkÚku ®sËøkeLke [kuÃkzeLkk çkeò ÃkqtXkLku Ãký çktÄ fheyu. fku’fíkuLku {kÚku {qfþu yu ©Øk hk¾ðe øk{u Au yu {kxu.{LkLku Mk{òððwt Ãkzu Au fu MÃk]nk Lk hk¾ku. ÃkwÛÞ «{kýu Mkk{uÚke s ykðþu. òýkuAku ? yuLkk WÃkh ykÃkýwt Lkk{ fkuíkhkÞwt Au ! çkeswt fkuE yuLke {kr÷fe Lknª fhu.{¤þu, ykÃkýLku s {¤þu. − Ãký íkuLkk Mk{Þu yLku ykÃkýk rfM{ík «{kýu.¼hkuMkku hk¾òu yLku íkiÞkh hnuòu.(ÃkkXþk¤k) − − − − − «ãwBLkMkqrh

❆

MÚkkLkMk{ŠÃkík

rLk{u»k¼kE zøk÷eyu{. çke. xÙurzþLk÷ r«LxTMk «k. r÷r{xuz

3/yu, y÷fkÃkwhe MkkuMkkÞxe, WM{kLkÃkwhk [kh hMíkk ÃkkMku,yk©{ hkuz, y{ËkðkË-380 0013. VkuLk : 32906655


ð[LkÃkk÷Lk yLku þe÷Ãkk÷Lk :yk çkLLku{kt áZíkk ÷kðku

ð[LkÃkk÷Lk yLku þe÷Ãkk÷Lk : yk çkLLku ík¥ðku{kt yksu [kuíkhVrLkçko¤íkkLkkt ËþoLk ÚkE hÌkkt Au ! ykðwt y[kLkf íkku Lk çkLku; íkku rððufLkkuykðku y¼kð fu{ ? ykLkku sðkçk Au :rLkíÞ «¼kíku QXeLku {kíkkLku «ýk{ fhðkÚke þe÷Ãkk÷LkLkwt çk¤ {¤u AuyLku rÃkíkkLku «ýk{ fhðkÚke þÂõík «økxu Au.«ýk{ fhðkÚke íkuykuLkk WÃkfkhLkk Mðefkh MkkÚku ‘f]ík¿kíkk’ Lkk{Lkku W¥k{økwý «økxu Au − Ãkku»kkÞ Au. Lk{úíkk, rLkhr¼{kLkíkk ðøkuhu økwýku Ãký yuheíku ¢{þ: «kÃík ÚkkÞ Au. [¢ðíkeo ¼hík hkò suðk {kLkð{kt Ëuð Mk{køkýkÞ; íkuðk {nkhkò Ãký {ÁËuðk {kíkkLku rLkíÞ «ýk{ fhíkk níkk.ykÃkýu Ãký ykÃkýk SðLk{kt ¼Âõík yLku þwrØ ¾e÷ððk {kxu yk fíkoÔÞhkus fhðwt s òuEyu. (ytf : 79)

Mkuðku W¥k{Lku MkËk ÞrË [knku Wíf»ko Ãkkuíkk íkýkuykøkúnþÂõík yu SðLkLku rËþk ËuLkkhe þÂõík Au.ík{u yk ðkík íkku Mkkt¼¤e s nþu fu ðLkLkk hkò ®Mkn {kxu fnuðkÞ Au :‘{hu ¼q¾u ¼kðu {]økÃkrík fËk ík]ý Lk [hu.’®Mkn øk{u íkuðku ¼qÏÞku nkuÞ íkkuÞ ½kMk{kt {kU Lk Ähu. yk yuLke fw÷ðx Au.rðï W¥k{ ík¥ðkuÚke ðktrÍÞwt LkÚke nkuíkwt. nk, íkuLke MktÏÞk{kt ðÄ-½x Úkíkehnu Au. Lknªíkh W¥k{Lke MkkÚku s sL{khku òÞ Aíkkt íkuLku yku¤¾e Lk þfu.çknw÷íkk yu ÷kufkuLkuÞ ÐÚÐíy²²Ýï²Ï¢éçh nkuÞ Au. çkeòLkk yr¼«kÞ WÃkhðsLk ËuLkkhk nkuÞ Au. ykÃkýu yuðe xuð Ãkkze ËEyu fu W¥k{ rMkðkÞLkwt fþwtLk ¼kðu. su ©uc nkuÞ, økwýð¥kk{kt ykøk¤ nkuÞ íkuLkk WÃkh s ÃkMktËøkeQíkhu. yðuS Lk [k÷u; rðfÕÃk Lk [k÷u. òu W¥k{Lke s þkuÄ nkuÞ íkkuðnu÷wt-{kuzwt íku {¤u s {¤u. (ytf : 69)

(ÃkkXþk¤k) - «ãwBLkMkqrh

MÚkkLkMk{ŠÃkík

ðMkLík ykí{k [urhxuçk÷ xÙMxøkwshkík Mxe÷ rzrMxÙçÞwxh y{ËkðkË


frð ©e MkwLËh{TLkk Lkðk fkÔÞMktøkúnku1. ÃkÕ÷rðíkk 1995 8+356 Y. 1602. {nkLkË 1995 7+193 Y. 803. «¼w-ÃkË 1997 13+441 Y. 2254. yøk{ rLkøk{k 1997 11+292 Y. 1505. r«Þktfk 1997 11+367 Y. 1506. rLkíÞ&÷kuf 1997 12+188 Y. 1007. LkÞk ÃkiMkk 1998 13+333 Y. 1758. ðhËk 1998 19+529 Y. 2509. [¢Ëqík 1999 9+259 Y. 125

10. ÷kuf÷e÷k 2000 13+252 Y. 10011. Ërûkýk-1 2002 17+323 Y. 5012. {LkLke {{oh 2003 10+387 Y. 5013. ÄúwðÞkºkk 2003 12+345 Y. 5014. Äúwðr[¥k 2004 17+274 Y. 5015. ÄúwðÃkËu 2004 11+253 Y. 5016. ©e{kíkkSLkk MkkrLLkæÞ{kt-1 2005 16+320 Y. 20017. ©e{kíkkSLkk MkkrLLkæÞ{kt-2 2005 16+370 Y. 20018. ©e{kíkkSLkk MkkrLLkæÞ{kt-3 2006 32+317 Y. 25019. {tøk¤k-{ktøkr÷fk 2007 28+238 Y. 15020. íkwt õÞkt... nwt õÞkt !? 2008 28+305 Y. 25021. Mðkøkík{T økeíkðkneLku 2009 16+207 Y. 15022. ‘Mkkrðºke’Lkk fkÔÞ¾tzku 1995 24+473 Y. 300

(yLkwðkË : ©e yhrðLËLkk {nkfkÔÞ Savitri{ktÚke. {q¤ ytøkúuS MkkÚku)23. Ërûkýk-2 2002 18+676 Y. 50

(yLkwðkË : ©e yhrðLËLkk Last Poems, More Poems,

Collected Poems{ktÚke. {q¤ ytøkúuS MkkÚku)yk ík{k{ MktøkúnkuLkkt «krÃíkMÚkkLk :

1. økútÚkrðnkh, økwshkíke MkkrníÞ Ãkrh»kË, xkRBMk ykìV RÂLzÞk ÃkkA¤,yk©{{køko, y{ËkðkË-380009

2. øk qsoh øk ú t ÚkhíLk fkÞk o÷Þ, híkLkÃkk u¤Lkkfk Mkk{u, økk tÄe {køk o,y{ËkðkË-380 001

Documents

DEC P - Gujarati Sahitya Parishad