Dewereldvan DelftsblauwDelft,atownthatinventedacolor.

Thewholecitypositivelyhymnstheblues.

Israel Shanker, The New York Times

‘DewereldvanDelftsblauwwordtdeverbindendefactortussendefabrieken,marketingorganisaties,galeries,kunstenaars,designersenwetenschappers,kortomdestakeholdersdiezichmetkeramiekbezighouden.Desynergiediedoordezesamenwerkingontstaatvormteenmeerwaarde.’

Milène Junius,

wethouder gemeente Delft

Vierhonderdjaarstadsgeschiedenis,innovatieeninternationalisering

Delft is een stad met een rijk cultureel en historisch erfgoed. De gemeente streeft ernaar dit erfgoed in de komende jaren beter toegankelijk te maken voor een breed publiek: binnen- en buitenlandse toeristen, het bedrijfsleven en de Delfte-naren zelf. Het aanbod van dit erfgoed moet beter aansluiten bij het imago dat Delft wil uitstralen: een internationaal georiënteerde, creatieve en innovatieve stad met een rijk cultureel verleden. Een onlos makelijk onderdeel van dit verleden is het wereld beroemde Delfts blauw.

Vraag een willekeurige wereldburger naar zijn associa tie met Delft en hij zal zeggen Delfts blauw. Natuurlijk volgen als goede tweede Vermeer en de Technische Universiteit, maar het is het Delfts aardewerk dat vrijwel iedereen kent. Wie Delft bezoekt kan binnenkort een Delft Blue Experience verwachten bij de De Koninklijke Porceleyne Fles, de enige over-gebleven aardewerkfabriek in Delft, goed voor 140.000 bezoekers per jaar. De gemeente is zich echter al langere tijd ervan bewust dat Delfts blauw als stedelijke kernwaarde meer rendement moet op leveren met een samenhangend beleid en een programmering die krachten bundelt en elkaar versterkt. Zo ont-staat op termijn een culturele hotspot op het gebied van aarde werk, een gunstig

‘IkhebvanDelftsblauwmijn

handelsmerkgemaakt.’

Hugo Kaagman, beeldend kunstenaar

‘VoorDelftsblauwisweereenenormebelangstelling.’

Henk Schouten, directeur Royal Delft

klimaat waar producenten (fabrieken/designers/ kunstenaars) van kunnen profiteren en waarmee de programmerende instellingen (galeries, festivals, beurzen) meer publiek kunnen aantrekken. Voorwaarde is dat bij de uitvoering van een dergelijk programma interne en externe partners worden betrokken.

Stijlicoon Delfts blauw is niet uitsluitend een toeristisch product; het is ook veel meer dan een reliek uit het verleden. Het is hoogwaardig gebruiks- en sieraarde werk dat weliswaar zijn oorsprong vindt in de zeventiende eeuw, maar nog spring-levend is als decoratie, kunst of design en dat zich ook bijzonder goed leent voor industriële toepassingen. Tot op de dag van vandaag laten eigentijdse kunstenaars zich inspireren door het bijzondere blauw dat in de zeventiende eeuw niet alleen Delft, maar heel Nederland welvaart bracht. Het is een stijl-icoon geworden, een symbool voor de Hollandse identiteit, dat naast de tradi-tionele driekleur en het koninklijke oranje een eigen positie heeft verworven in de internationale wereld en de Nederlandse samenleving.

innovatiefDe uitvinding van het Delfts blauw - zowel de kleur als het productieproces - is een van de eerste innovaties die aan Delft kan worden toegeschreven. Het is het resultaat van noeste arbeid, technisch onderzoek en geduldig experimen-teren. Delfts blauw is daarnaast een van de meest succesvolle producten van eigen bodem. Delft heeft in de loop der eeuwen laten zien dat het in staat

is om innovatie - speerpunt van alle Delftse kennis instituten - en kunst en cultuur met elkaar te verbinden. Vermeer hield zich er al mee bezig toen hij de camera obscura toepaste bij het vervaardigen van zijn werk. Ook De Koninklijke Porceleyne Fles wist gerenommeerde kunste-naars aan zich te binden en ontwikkelde zich tot de meest toonaangevende aardewerkfabriek en kennis centrum voor keramiek van Neder-land. Met dank aan Abel Labouchere, Joost ’t Hooft en Adolf le Comte, alle drie opgeleid aan de Polytechnische School, de voorloper van de huidige TU Delft. Zij zorgden voor doorslag-gevende creatieve en technische innovaties. Het is aan deze pioniers dat het Delfts blauw - en

dus ook Delft - haar wereldfaam voor een belangrijk deel te danken heeft. Nog steeds nodigt De Koninklijke Porceleyne Fles creatieve geesten uit om de collectie van nieuwe impulsen te voorzien. In de vorige eeuw waren dat o.a. Leon Senf, Maggi Giles en Lies Cosijn. In 2008 kwam een samen-werking tot stand met kunstenaars uit Jingdezhen, al 1700 jaar de hoofdstad van porselein in China. Een zeer bijzondere relatie; Delfts blauw is immers van oorsprong geïnspireerd door het wit-blauwe Chinese porselein dat vier eeuwen geleden mede onder invloed van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) in grote hoeveelheden ons land binnenkwam. Porseleinaarde was destijds in Europa niet beschikbaar. Delftse plateel bakkers zochten en vonden een innovatieve oplossing voor het probleem dat de Nederlandse klei niet geschikt was voor het vervaardigen van porselein. Deze vorm van aarde-werk, het beroemde Delfts blauw, vond zijn weg over de hele wereld. Het werd een populair gebruiks- en verzamel object in alle lagen van de bevolking.

internationale SamenwerkingDe inventiviteit van de zeventiende-eeuwse plateelbakkers is een geslaagd voorbeeld van technische innovatie, die de stad grote welvaart heeft gebracht. Tegenwoordig is het niet de aardewerkindustrie, maar de TU Delft die onze naam als inter nationale kennisstad hoog houdt. Met De wereld van Delfts blauw laten we zien hoe de TU Delft dit aloude product in hypermoderne uitvindingen toepast, van nanotechnologie tot lucht- en ruimtevaart. En de aardewerk industrie, de zevende industrie van Europa? Ook die blijft innoveren, samen met collega’s in binnen- en buitenland. Nederlandse en Chinese plateelbakkers en kunstenaars trekken samen op, met de bedoeling van elkaar te leren en elkaar te versterken. Geen concurrenten meer, maar collega’s die elkaars ambacht respecteren. Ook deze cirkel is na vierhonderd jaar rond.

Symboolfunctie Delfts blauw is een constante factor in de Delftse historie en staat daarom symbool voor vierhonderd jaar stadsgeschiedenis. Toen in 1584 Willem van Oranje werd vermoord was de eerste plateelbakkerij al een feit. Toen een kleine

‘Metmijneigentijdseinterpretatieprobeerik

Delftsblauwnaarde21steeeuwtehalen.’

Charles Krafft (USA), kunstenaar

‘Ikkrijgjaarlijkszo’nhonderde-mailsuitdehelewereldmet

vragenoverDelftsblauw.’

Rick Erickson, Royal Delft Collectors Society (Groot-Britannië)

‘InChinarealiseerdeikmepashoebijzonderhetiswatwehierinDelfthebben.’

Simon van Oosten, plateelschilder

‘Debetekenisvangebruiksartikelengaatveelverderdangebruikersgemakendecommerciëlewaarde.’

Ger Bruens, universitair hoofddocent Design Esthetiek, TU Delft

eeuw later Johannes Vermeer zijn wereldberoemde ‘Gezicht op Delft’ schilder-de, was het aantal plateelbakkerijen verveel voudigd en vormde de industrie een belangrijke basis voor de Delftse werkgelegenheid. Vanaf de zeventiende eeuw sierde Delfts blauw de interieurs van de statige Delftse herenhuizen die langs de grachten verrezen. De kleur was op de een of andere manier altijd aanwezig in het Delftse stadsbeeld. Was het niet vanwege de plateelbakkerijen en aan-verwante industrieën, dan was het wel vanwege de winkels die het aarde werk verkochten en de schilderijen van Delftse meesters waarop het Delfts blauw figureerde.

Programma Al deze aspecten komen terug in De wereld van Delfts blauw, dé etalage van wat Delft op het gebied van traditioneel en eigentijds aardewerk te bieden heeft. Hier wordt Delfts blauw op een aansprekende wijze gepresenteerd aan de hand van een permanente opstelling in en op het Sint-Agathaplein, aangevuld met kleinere, tijdelijke en wisseltentoon stellingen, educatieve activiteiten en een aantrekkelijke randprogrammering in de stad. Het centrum is bovendien een

perfect startpunt voor bezoekers om de stad te verkennen aan de hand van Delfts blauwe wandel-, fiets- of vaarroutes, gebruikmakend van de modernste cultuurhistorische applicaties voor o.a. iPads en mobiele telefoons. Delfts blauw wordt nadrukkelijk in een historische en hedendaagse context gepre-senteerd, waarbij verbindingen en verdieping worden gezocht door samen-werkingsverbanden aan te gaan met relevan-te partijen in binnen- en buitenland. Het geheel is het venster op de gevarieerde wereld van Delfts blauw.

externe oriëntatieDe wereld van Delfts blauw is niet aan één specifieke plek in de stad verbonden. De hele monumen-tale stad kan worden gebruikt als museaal decor voor de presentaties. Het leegstaande pand van het voor-malige Techniek Museum is bijvoor-beeld een unieke plek om een thema als ‘Delfts blauw als inspiratiebron voor designers en kunstenaars’ te belichten. Het huidige stationsgebouw is een tot de verbeelding sprekende locatie voor een thema als ‘VOC-reizen in de zeventiende eeuw; de handel in Jingdezhen porselein en Delfts blauw’.

Er zijn een paar redenen te noemen voor deze externe oriëntatie: • De zichtbaarheid van Delfts blauw wordt groter; er wordt hiermee een groter

en breder publiek bereikt;• Er wordt ruimte gecreëerd om een nieuwe inhoudelijke en artistieke agenda

te formuleren met partners buiten het eigen microdomein van Erfgoed Delft e.o.;

• Bezoekers worden ertoe verleid langer in de stad te blijven, met een positief effect op de horeca en toerisme.

InHouD Het programma van De wereld van Delfts blauw onderscheidt twee invals-hoeken: 1. Erfgoed Delft e.o., dat op basis van haar historische collecties de wereld

van internationalisering en innovatie van de zeventiende eeuw tot heden laat zien. De glorietijd die Delft beleefde in de Gouden Eeuw wordt uit-

‘BijRoyalDelftkunnenmensen

meteigenogenzienhoeernogambachtelijkwordtgewerktopeenwijzezoalshethonderdenjarengeledenookgebeurde.Hier

zienmensenietsvanhuncultureleerfgoed,hunwortels.Datis

belangrijk.Datwiljevoordetoekomstbehouden.’

Jackson Li, Chinese kunstenaar en artist in r esidence bij De Koninklijke

Porceleyne Fles

‘DelftsblauwisonlosmakelijkverbondenmetdeNederlandsecultuur,maarookmetdeKLM.AlsindsdejarenvijftigbiedtdeKLMopintercontinentalevluchtenDelftsblauwehuisjesaanindeWorldBusinesClass.WezijnheeltrotsdatnuookeenvanonzevliegtuigenhelemaalisuitgevoerdinDelftsblauw.’

Erik Varwijk, directeur KLM

• Internationaal Samenwerking binnen het Europese netwerk van keramieksteden UNIC

(Urban Network for Innovation in Ceramics) en het uitwisselingsproject ‘Vierhonderd jaar exchange Delft-Jingdezhen’ beogen o.a. de ontwikkeling van toeristische routes (met app’s) tussen Europese en vier Aziatische kera-mieksteden.

THEma’s De exacte invulling van het programma is afhankelijk van de stakeholders en de financiële mogelijkheden. Binnen de volgende hoofdlijnen wordt de inhoudelijke kant van het programma uitgewerkt in een dynamische meer-jarenprogrammering.

Toen & nu: De geschiedenis van het productieproces tot en met de hedendaagse technologie bij het gebruik van keramiek: nano-technologie, industrieel design, lucht- en ruimte vaart en dagelijks gebruiksaardewerk.

Kunst & inspiratie: Delfts blauw blijft tot de verbeelding spreken. Kunstenaars, designers en modeontwerpers laten zich inspireren door de kleurstelling, het materiaal, de cliché’s, etc. Trots & sentiment: Delfts blauw is uitgegroeid tot een nationaal beeldmerk, een laagdrempelig icoon dat refereert aan onze nationale identiteit. Het wordt onder meer in de media, marketing en toerisme branche gebruikt om een ‘ik hou van Holland-gevoel’ uit te stralen: vrolijk, gezellig, een gezonde en milde vorm van patriottisme. Deze bijzondere ontstaans geschiedenis wordt in beeld gebracht; de kitsch en het typisch Delftsblauwe souvenir worden hierbij niet geschuwd.

voerig belicht, niet alleen met kunsthistorische, maar vooral ook sociaal- economische, wetenschappelijke en innovatieve accenten. We laten aan de hand van onze eigen collecties zien hoe met de VOC de eerste aanzet werd gegeven tot globalisering. In Delft ontstonden destijds door de porselein-handel met Jingdezhen immers de eerste internationale handelscontacten.

2. Een bundeling van lokale, internationale en internationale stakeholders die Delft als keramiekstad promoten en daarmee zowel het wereldwijde imago van Delfts blauw als het lokale keramiekklimaat in Delft versterken.

• Lokaal Hierbij moet men denken aan De Koninklijke Porceleyne Fles, de Delftse

Pauw, Ikea, World Art Centre, Galerie Terra, de TU Delft en architecten-bureau Mecanoo, verantwoordelijk voor het ontwerp van een Delftsblauw plafond in het nieuwe station/stadskantoor.

• nationaal Het actieplan omvat o.a. ideeën voor samenwerking met het Gemeente-

museum Den Haag, het Europees Keramisch Werkcentrum Den Bosch, Keramiek museum Het Princessehof Leeuwarden en het Rotterdamse Museum Boymans van Beuningen.

‘IkvindhetbelangrijkdatdeDelftsblauwetraditiewordt

voortgezet,metoogvoorcreatievevernieuwingen’.

Simone Haak, galerie Terra

‘Bijdeoverdrachtvaneenvliegtuigofbijeenjubileumlieten

weDeKoninklijkePorceleyneFleseengelegenheidsbord

vervaardigen.Klantenwarenerdolop.’

Frits van der Jagt, voorma-lig adjunct-directeur sales &

marketing bij Fokker

‘AmerikanenkennenDelftvooralvanwegehetDelfts

blauw;nietvanwegedeTUDelftofdeNieuweKerk.’

Wim van Teeffelen, Delftenaar

‘MetdeDelftsblauwestationshalwillenwehetverledenendetoekomstmetelkaarverbinden.’

Francine Houben, Mecanoo Architecten

‘Hetzouleukzijnalsplekkenwaarvroegerplateelbakkerijenwarengevestigd,herkenbaarzoudenzijn.’

Wik Hoekstra, Projectgroep Delfts Aardewerk

‘Wezijnallemaalopzoeknaarmooie,waardevolledingetjes.’

Jorrit Heinen, handelaar in Delfts aardewerk

CoLofon

Programmaleider DelftS blauw Paulus van Uythoven, gemeente Delft

tekSt Cicero Publiciteit

illuStratieS ANP (Mark Antonisse, Lex van Lieshout), Can Stock Photo (Patricia Hofmeester), Erfgoed Delft e.o., Charles Krafft, Mecanoo Architecten, Shutterstock Images (Palabra), Royal Delft, Ruud Slagmolen en Ron Zijlstra. Met speciale dank aan Galerie Terra.

vormgeving P& ontwerp

druk Druk. Tan Heck

keramiekStad oP de kaartMet De wereld van Delfts blauw wordt Delft nationaal en internationaal op de kaart gezet als keramiekstad pur sang. Delft moet weer een stad worden die keramiek ademt. Dit vergt uiteraard investeringen, maar deze genereren op hun beurt ook weer inkomsten. Juist in moeilijke economische tijden is investeren in een succesvolle kernwaarde als Delfts blauw noodzakelijk. Vanuit econo-misch perspectief zorgt de programme ring en bundeling van krachten voor een gunstig klimaat, waar producenten (fabrieken/kunstenaars), programme rende instellingen (galeries, festivals, beurzen) en bezoekers van profiteren. Daar-

naast zorgt De wereld van Delfts Blauw voor eigen inkomsten via entree-gelden, een eigen productielijn, Europese en nationale subsidies, sponso-

ring en fondswerving. Het streven is De wereld van Delfts blauw binnen de beschikbare middelen gefaseerd (2012-2019) te realiseren. Tegen

het einde van dit decennium staat Delft, met een compleet vernieuwde Spoorzone als moderne entree tot de stad, op de wereldkaart als internationale keramiekstad. Een frisse start voor een dynamische gemeente die zich blijft vernieuwen.