20
Trang 1 TA Ca Bác sĩ Nguyễn Văn ThGiáo sƣ Đại hc Văn khoa Sài Gòn Giáo sƣ Đại hc Nhân văn và Nghthut Vin Đại Hc Minh Đức Cách đây my năm ông Cao Trung đã nhtôi đề ta quyn Địa Lý TAo ca ông, nay ông li có nhã ý nhtôi đề ta tp Dã Đàm TAo này. Tác gicho biết đây là tài liu viết tay ca ông Nguyn Tn Minh thuc giòng gii cTAo, viết năm Canh Thìn (cTAo tên là Nguyn Đức Huyên). Tôi may mn có bch “Tả Ao chân truyn địa lý” do Hà Kim, Duyên TSơn Nhân hiu đính, Bt Chun Phiên khc và hiu Nghĩa Li hàng Đào phát hành năm KMùi (1919) đời vua Khi Định. Tôi đem hai bn so sánh thì thy hu hết ging nhau, ngoi trmt vài chi tiết nh. Nhƣ thế là chúng ta có thvng bng vphn tài liu. Nhƣng dù là đọc bn in ti Hà Ni hay bn viết tay ca ông Nguyn Tn Minh, tôi cũng thy hết sc khó hiu. Trái lại khi tài liu trên vào đến tay ông Cao Trung thì nó li trnên khúc chiết, rch ròi, vì nó đã đƣợc ông Cao Trung đem công phu phân thành tiết mc hn hoi, nht là sbình gii hết sc sáng sut cn k. Tác givn dùng li văn gin d, li trình bày rõ ràng, li còn kèm thêm nhiu đồ bn, để minh chng, gii thích, khiến ngƣời đọc có cm giác rng: khoa Địa lý cũng không đến ni quá khó nhƣ mi ngƣời thƣờng nghĩ. Tuy nhiên, tp trƣớc và tp này mi hoàn tt phn căn bn ca khoa địa lý. Nếu mun đi sâu vào chi tiết, nếu mun nm vng đƣợc hết nhng huyn vi, o diu ca khoa địa lý, là mt khoa rt khó trong các khoa Chc thut Trung Hoa, chc chn chúng ta còn phi tn nhiu công phu, đọc nhiu sách v. Cái đó điu dĩ nhiên. Tác gicũng biết nhƣ vy nên đã ha hẹn cho xut bn thêm mt stài liu vkhoa này. Chúng ta sau khi đã đọc qua hai tp địa lý ca tác gihn đã hài long và ƣớc ao tác gimau xut bn cho đủ toàn bkhoa địa lý, để chúng ta có đủ tài liu tham kho và có đƣợc toàn bsách quý. Vì không sành vĐịa lý, nên tôi chchú trng đến schính xác ca tài liu, và chbiết đề cao phƣơng pháp kho cu và bình gii ca tác gi, chkhông mun đi sâu vào chuyên môn. Tuy nhiên trƣớc khi cho xut bn tp sách này, tác giđã đƣa cho nhiu bc lão thành tinh thông vkhoa địa lý xem và đã đƣợc các vhết li khen tng, nhƣ ta thy trong “Lời mđầu” của tác gi. Có mt điu tôi mun lƣu ý quý vđộc gilà ông Cao Trung t nhiu năm nay, đã khcông nghiên cu vnhiu bmôn Đông Phƣơng hc. Còn riêng vphƣơng din hc vn, ông cũng có mt căn bn hết sc vng chi, một svn liếng hết sc di dào. Văn bng cnhân Văn khoa, Văn hc Vit Nam ca ông chính cũng là mt sbo đảm cho shiu biết ca ông. Sau nhng li trình bày và nhn định trên, tôi xin nng nhit gii thu tp sách địa lý Dã Đàm TAo này cùng quý vđộc gi. Ƣớc mong, đối vi quý v, tp sách này sđƣợc đúng nhƣ li cTAo: Báu này yêu ta ngc vàng Đƣợc thì nên trng nên sang, nên giàu Ly tín ly kính làm đầu Đạo có scu, chí có t nên. Llà cƣỡi hc đeo tin Trƣớc tiên hc ly thn tiên trên đời... Sài gòn, ngày 10 tháng 4 năm 1974

da_dam_ta_ao1_0431.pdf

Embed Size (px)

Citation preview

  • Trang 1

    TA

    Ca Bc s Nguyn Vn Th Gio s i hc Vn khoa Si Gn

    Gio s i hc Nhn vn v Ngh thut Vin i Hc Minh c

    Cch y my nm ng Cao Trung nh ti ta quyn a L T Ao ca

    ng, nay ng li c nh nh ti ta tp D m T Ao ny. Tc gi cho bit y l ti liu vit tay ca ng Nguyn Tn Minh thuc ging gii

    c T Ao, vit nm Canh Thn (c T Ao tn l Nguyn c Huyn). Ti may mn c b sch T Ao chn truyn a l do H Kim, Duyn T Sn

    Nhn hiu nh, Bt Chun Phin khc v hiu Ngha Li hng o pht hnh nm K Mi (1919) i vua Khi nh.

    Ti em hai bn so snh th thy hu ht ging nhau, ngoi tr mt vi chi tit nh. Nh th l chng ta c th vng bng v phn ti liu.

    Nhng d l c bn in ti H Ni hay bn vit tay ca ng Nguyn Tn Minh, ti cng thy ht sc kh hiu. Tri li khi ti liu trn vo n tay ng Cao Trung th n li tr nn khc chit, rch ri, v n c ng Cao Trung em cng phu phn thnh tit mc hn hoi, nht l s bnh gii ht sc sng sut cn k.

    Tc gi vn dng li vn gin d, li trnh by r rng, li cn km thm nhiu bn, minh chng, gii thch, khin ngi c c cm gic rng: khoa a l cng khng n ni qu kh nh mi ngi thng ngh.

    Tuy nhin, tp trc v tp ny mi hon tt phn cn bn ca khoa a l. Nu mun i su vo chi tit, nu mun nm vng c ht nhng huyn vi, o diu ca khoa a l, l mt khoa rt kh trong cc khoa C hc thut Trung Hoa, chc chn chng ta cn phi tn nhiu cng phu, c nhiu sch v. Ci l iu d nhin. Tc gi cng bit nh vy nn ha hn cho xut bn thm mt s ti liu v khoa ny.

    Chng ta sau khi c qua hai tp a l ca tc gi hn hi long v c ao tc gi mau xut bn cho ton b khoa a l, chng ta c ti liu tham kho v c c ton b sch qu.

    V khng snh v a l, nn ti ch ch trng n s chnh xc ca ti liu, v ch bit cao phng php kho cu v bnh gii ca tc gi, ch khng mun i su vo chuyn mn.

    Tuy nhin trc khi cho xut bn tp sch ny, tc gi a cho nhiu bc lo thnh tinh thng v khoa a l xem v c cc v ht li khen tng, nh ta thy trong Li m u ca tc gi.

    C mt iu ti mun lu qu v c gi l ng Cao Trung t nhiu nm nay, kh cng nghin cu v nhiu b mn ng Phng hc. Cn ring v phng din hc vn, ng cng c mt cn bn ht sc vng chi, mt s vn ling ht sc di do. Vn bng c nhn Vn khoa, Vn hc Vit Nam ca ng chnh cng l mt s bo m cho s hiu bit ca ng. Sau nhng li trnh by v nhn nh trn, ti xin nng nhit gii thu tp sch a l D m T Ao ny cng qu v c gi.

    c mong, i vi qu v, tp sch ny s c ng nh li c T Ao: Bu ny yu ta ngc vng c th nn trng nn sang, nn giu Ly tn ly knh lm u o c s cu, ch c t nn. L l ci hc eo tin Trc tin hc ly thn tin trn i...

    Si gn, ngy 10 thng 4 nm 1974

  • Trang 2

    LI NI U Nm 1969 tp a L T Ao (a o Din Ca) ra i, trong chng ti c gii

    thiu tp a l th hai: D m T Ao (Tm Long gia truyn bo m) tc l b ny. T khi xut bn cun th nht cho n nay, chng ti c bit lun lun qu v

    c gi mong mi c cun k tip. Cun th hai, l ra c th xut bn vo nm 1970 m cho n ngy nay 1974 n

    mi ra i, v c nhiu yu t c bit, m chng ti xin trnh by ln qu v, di y: 1. Cun trc nng v loan u, cun sau nng v l kh v hai cun ny tr

    nn mt cp th hng v cn bn a l. Mun c nh vy phi chun b cho n tht chu o mi khi ph lng c gi trng mong, mi xng vi tp trc v mi hon thnh s mng vic son tho c th.

    2. T trc ti nay, c bao nhiu man th v a l m ton da vo l kh lm man th nn cun ny, nng phn l kh, phi lm cho r u l chn v u l ci ngy ca khoa a l, nn tc gi phi n li trn mi b sch a l va c th b truyn va c bn trn th trng i chiu v loi b i nhng phn no c th d lm cho c gi d nhm ln, khi c n. Ngoi ra, cng phi phn bit ch no quan trng, ch no km quan trng nhn mnh nhng ch quan trng, cho c gi mau c thc chnh xc v phn l kh, nhm ln, bi nhm v l kh th rt tai hi.

    3. Ni l l kh, nhng thc th ca n vn l loan u. Nu qun thc th m trnh by nguyn nhng g tru tng, vn cn lm cho c gi kh nhn chn, nn cc phn l kh trn sch u c tc gi c gng dung ha vi loan u cho c c th (loan u) v dng (l kh) mi l ton bch.

    4. Phn l kh, ni ht ra mt cch qu phn tch s lm mt hng th sng tc ca c gi, v cng s li to nn hu qu tai hi l d n vo phn tch m qun tng hp. Khoa a l cng nh nhiu khoa khc phi s dng c phn tch ln tng hp cng mt lc mi thnh cng.

    Do tc gi phi du nhng iu t m d nhm ln, nhng thp phn quan trng vo nhng cu, nhng ch m ch nhng ai dng s tn k tm, tn k o mi khm ph ra. Nu ch c khng, ch lnh hi c phn no s diu o ca n v va cho kin thc thng thng v a l m thi.

    5. Sau y li l s dung ha 2 quan nim mu thun lin quan n s ph bin khoa a l lm cho tc gi thc mc sut thi gian son b sch ny:

    a. Mt l nu khng lu li s chn truyn a l th t lu sau khoa ny s mai mt, u cn ca bu ca tin nhn.

    b. Hai l cc chn s s rng k tc s to nn th trng a l, d cha tinh thng. Nh vy s gy tai hi cho i, nu s ph bin n qu d dng.

    Sau khi hon tt b sch ny, may thay tc gi c gng lm trn c hai quan nim mu thun nhau nh trn, v cc bc chn s, sau khi c xong bn tho, th pho nh nhm v ni:

    Vit sch a l nh th ny th tht l tuyt diu. Mt trm, mt ngn nm sau, 2 b sch ny vn l sch chn a l. i sau c n khng cn ch trch tin nhn im no. Thi chng ti cng an lng v tn thnh vic xut bn n.

    Mong rng qu v c gi thng cm cho nhng ni thc mc trnh by trn. cho c ton b chn a l cho ngi Vit Nam chng ti s khai thc cc

    sch a l c gi tr nh: 1. a l T Ao tin sinh truyn (ca c T Ao). 2. Lu X Ha Chnh b truyn a php (ca c Ha Chnh) 3. Dng gia b php (phi hp a l vi cc khoa a l hc ng phng). 4. Bch ngc kinh (c th a l Trung Hoa). 5. Thanh nang kinh (c th a l Trung Hoa).

  • Trang 3

    T my trm nm nay sch a l c rt nhiu, nhng phn ln l man th, nm b sch nu trn c coi l bc nht chn th. Cc bc tin bi ca chng ta, ch mong mi kim lm sao cho c mt hai b trong nm b sch k trn nghin cu, l mn nguyn. Chng ti dch xong b th nht: a L T Ao tin sinh truyn. B a L T Ao tin sinh truyn s ra mt qu v c gi sau b ny. Bn cnh bn dch c km theo nguyn bn tin tra cu v so snh. Chng ti c bit v s sao chp c th cu th nn hin nay trn ton quc c ti 6 nguyn bn a L T Ao v bn ny c coi l chnh bn

    Sau ht chng ti cng xin tha trc cng qu v c gi l b sch D m T Ao ny c trnh by khc b a L T Ao xut bn nm 1969. B a L T Ao nng v m t v nh ngha th b D m T Ao li bt u thot php m t, tin ln phn lun. Phn lun s lm cho nhiu qu v mi hc a thch v n nh a qu v n nhiu kha cnh c sc hn, nhng nu n vo n qu s nhm ln, nn mt s cc v chn s mun chng ti b i. Sau khi xt i xt li cc v li ng l c th c, v nu hc cao hn, nht nh phi vt t m t qua lun ri n trit mi c hy vng t c phn cao nht: khai phng m vn khng sai nhm ca khoa a l. t c n y mi thnh chn s ca khoa a l. Mong qu v lu tm v chc qu v thnh cng.

    Xun Gip Dn 1974 Cao Trung

  • Trang 4

    D M T AO Tm Long Gia - Truyn Bo m

    CHNG TH NHT

    M

    1. ng lm qun t o ta 2. n vua, n cha, n cha, n thy. 3. C lm bu c xa nay. 4. Vn chng, y dc, o ny l ba 5. Ly lm ba Bo truyn nh. 6. Song le a l tht l thn tin 7. Hc thy khu th tm truyn. 8. Nhim mu mi v, knh tin mi phn. 9. o cao, c trng, chng thn. 10. H long lin phc, qu thn lin kinh. 11. c, nhn vn c mnh. 12. Trc l tch c, sau l tm long.

    CHNG TH HAI

    T LONG KHI T N HUYT TRNG

    13. No xa lin hi t tng. 14. Bi u ha n mch long a hnh 15. Nc phn ch bt phn minh 16. Hai bn chy thun, loan hnh tng long. 17. Ca tri, trn m thng 18. Thng phn l y, chnh long thc vo. 19. n u hai nc tng giao 20. y di ca t, ng vo cn thay 21. H hp l t vy vay 22. Ni chnh thy t, thc hay chng nhm.

    CHNG TH BA

    24 LONG NHP TH

    23. o u nht tit h chm 24. Thu long cho bit lai lm ch g. 25. Bit phng Nam Bc ng Ty 26. Hai mi bn v, can chi ch no

    CHNG TH T

    M DNG THEO L KH

    27. Nhn xem cho bit long vo

  • Trang 5

    28. m long, m hng, thy ton phng m 29. Dng long, dng hng ch nhm 30. Thy phng dng v, lun m dng g?

    CHNG TH NM

    M DNG THEO HNH TH CAO THP

    31. m dng li c php kia 32. m lai dng th, m su dng hi 33. m l g ng t ghnh 34. Dng l rung phng t bng nh lai 35. Ni non kia cng m hoi 36. Long cng th ch huyt ni cao cng 37. Long nhc ni thp ch mng 38. Lai dng ha li dng th bng chi.

    CHNG TH SU

    LONG T TON V LONG HU TON

    39. Rung ging ngc sch tin vi 40. Dng t, m hu, long chia hai ng 41. Tch phng ng ch sinh dng 42. Ni dng Gip T kh sng t hnh 43. Khi t Hi, T phn minh. 44. Tin ln ngn ngn, thun hnh t bin 45. Qua Dn, Mo n Tut, Cn 46. Chuyn Hi nhp cuc, chi huyn phn minh 47. Qun tin i, c tng nghinh 48. Mch no bn hu nh chn long 49. Xa nhn nc t cung 50. Dng thy chy li, hi ng thin tm. 51. o tri h ch sinh m. 52. Ni m Gip T kh lm hu ton. 53. Tng T nghch suy Hi, Cn 54. Qua Du, Thn, Tut n bn Mo, Dn. 55. Nghch hnh v Cn, Su hnh. 56. Chuyn t nhp cuc y phn Dng long 57. D ha thy nc hu cung. 58. m thy chy li hi ng giao dng 59. m long dng thy tng. 60. Dng long, m thy i ng gp nhau. 61. Bn trc nc hp thu. 62. Li nhn c ng bn sau chng l 63. Honh long th nc thc th. 64. D chng c nc t l i khng 65. m dng c th hng 66. Ca nh hp v chng lin giao. 67. t l kh dng thai bo 68. T nhin sinh dc, l no vy vay

  • Trang 6

    69. Chn long chnh huyt y 70. y t honh k li thy truyn ta 71. Kt thoi d kh cn xa 72. Hoc i trm dm mi ra chiu thn.

    CHNG TH BY

    THY PHP

    73. Mun sinh: t tc, vng nhn. 74. Th tim sinh v bn thn triu lai 75. Mun thng: quan tc, lc ti 76. Th tm Vng v, thy lai hi ng. 77. C ni mch y cho tng 78. T thun hu nghch, i ng cho thng. 79. Lp huyt, ta hng, mi dng 80. C php bo li, Huyn Khng Ng Hnh. 81. C nh thy php Nang Kinh 82. Kim, Mc, Thy, Th thng minh nh l 83. Nm hnh phng lun mc vi 84. Bnh mc Gip, t, Gip th mc dng 85. t l m mc tng 86. Phng y suy bit m dng ng hnh. 87. C m khi trng sinh. 88. Gip sinh ti Hi, t dnh Ng cung 89. Hi thun, Ng nghch hai dng. 90. Hn cn xui ngc cho thng mt v 91. Nc sinh nc vng chu v 92. Nc T, nc Tuyt chy i mc lng. 93. C hng lm ch bn cung 94. Kim, Mc, Thy, Ha cho thng hng no. 95. Nht th c nc sinh vo 96. Nh th c nc khc vo hng ta 97. Mong sao sinh khc n ta. 98. L nc y c ch ch ta ha dng.

    CHNG TH TM

    LUN: THU LONG

    99. Php trong Ngc sch thng. 100. Bn mi li lun thu long cho tng 101. Nhm long ngi u hng. 102. Bnh T chnh kh mt phng ch ri. 103. Khm Long, Canh T chnh ngi. 104. Qu long: inh Su l ni bn v 105. Su long: Tn Su k i 106. Cn long chng lch ho ly: Mu Dn 107. Dn long: chnh kh Nhm Dn. 108. Gip long: inh Mo l phn chnh cung.

  • Trang 7

    109. Mo long: Qu Mo th dng. 110. Canh Thn chnh kh: t long ang quyn. 111. Thn long: chnh kh Gip Thn. 112. Tn long: Tn T yn mt dng. 113. T long: t T thu long 114. Bnh long: Nhm Ng php trong nhim mu. 115. Ng long: Bnh Ng lm u. 116. Thnh hin truyn dy trc sau ghi lng. 117. Qu Mi: l chnh inh long 118. Mi long: inh V, Khn dng: Gip Thn. 119. Mu Thn: chnh kh long thn. 120. Canh long: t Du l phn chnh Canh. 121. K Du: chnh kh oi tinh 122. Bnh Tut: chnh kh a hnh long Tn. 123. Tut long: Canh Tut bn phn 124. Cn long: inh Hi sai phn ch h. 125. Hi long, Tn Hi mt v 126. Dnh dnh chnh kh thu suy tng.

    CHNG TH CHN

    LUN: HNG HUYT CA 24 LONG

    127. Lai lun: long, hng cc phng. 128. T kh, tp, bc, m, dng cho thun. 129. Nhm long: ba hng kh phn. 130. Phng: Ng, Khn, t xoay vn k chi. 131. T Long: Khn hng v mt b 132. Qu long: hay huyt hng v Ng, Khn 133. Su long: Bnh hng vi tn 134. Cn long tm huyt k tn tng ngi: 135. Bnh, inh, Canh, Tn, T, Mi 136. Tn, oi tm hng, trch chnh an ngi 137. Dn long: hai hng Khn, Thn 138. Gip long: nh hng v phn Cn Khn 139. Mo long: bn hng k rn 140. Canh, Tn, inh, Hi yn mt b 141. t long: khn hng mt v 142. Thn long: hai huyt hng v Cn, Khn 143. Tn long: Tn, Hi, Cn mn 144. Dng ba hng y l khn snh ty 145. T long: mt hng Hi thn. 146. Bnh long, bn huyt k by lm ni 147. Hi, Canh, Tn, Cn, hng ngi 148. Ng long: hai hng v tri: Qu, Nhm 149. inh long: Cn, Hi thun m. 150. Mi long: mt hng cc nhm: Cn ly 151. Khn long: phng Qu hng i 152. Thn long: Qu, Gip hai v cho minh 153. Hng: Mo, Cn l long Canh 154. Cn, Tn, T hng nh: Du Long

  • Trang 8

    155. Tn long: Tn, Mo, Cn cung 156. Ngi mt hng t: Tut Long a bn 157. Cng theo hng t: Long Cn 158. Bnh, Tn, inh hng Long ng: Hi long

    CHNG TH MI

    KT LUN

    159. m long, m hng thy ng. 160. Dng long, Dng hng Thy cung mt b 161. m, Dng u ha suy 162. Mi u nhim nht, trc suy tng. 163. Bu ny, yu ta ngc vng 164. c th nn trng, nn sang, nn giu. 165. Ly tn, ly knh lm u. 166. o c s cu, ch c t nn. 167. L l ci hc, eo tin 168. Trc tin hc ly thn tin trn i 169. t l gi c cha ti. 170. Ma mc n tri, phc thay thng th 171. Ha nh ph qu phong lu 172. Con con, chu chu thin thu di truyn. 173. n khi vui o Thnh Hin 174. ng li hc trc, thn tin chp bn.

    T AO TIN SINH

  • Trang 9

    T 1. Nguyn bn TM LONG GIA TRUYN BO M

  • Trang 10

    T 2. Nguyn bn Tm Long Gia Truyn Bo m

  • Trang 11

    T 3. Nguyn bn TM LONG GIA TRUYN BO M

  • Trang 12

    T 4. Nguyn bn TM LONG GIA TRUYN BO M

  • Trang 13

    T 5. Nguyn bn TM LONG GIA TRUYN BO M

  • Trang 14

    T 6. Nguyn bn TM LONG GIA TRUYN BO M

  • Trang 15

    CHNG TH NHT

    M

    1. ng lm qun t o ta 2. n Vua, n Cha, n Cha, n Thy

    Tm hiu hc thut t tng trong vn hc s Vit Nam, k t nh inh l thi k bt u c t ch cho n i c T Ao, ta thy c 4 giai on:

    1. Thi inh, L (tin L), mi triu i ch c mt hai i vua. Hai triu i ny v dng v cng tranh th t ch, v t tng, hc thut cha c pht trin, do cha to lp c vn ha c lp, lm nn tng cho vn ha ch o dn tc. Ri khi sc mnh qun s khng cn na, l tn ri. y l l do su xa ca s ngn ngi 2 triu i inh, L.

    2. n i L, nh c Vn Hnh thin s, sau khi gip L Cng Un ln ngi cu ng, li kho em Pht hc, dung ha Nho v Lo - to ra tinh thn tam gio lm nng ct cho t tng, hc thut, nn quc gia bn vng v nh L lm vua n 8 i.

    3. Tip theo, i Trn nh sn tinh thn tam gio hun c t L triu, kh d c sc mnh tinh thn tim tng ng k, li thm c vua Thnh, ti Hin cng nn cng thnh tr v chin thng oanh lit c qun Nguyn, gi c nn c lp tip tc pht huy vn ha dn tc.

    Ngoi ra nh Trn li c gng pht trin Nho hc, x hi c t chc theo kp tro lu vn minh Nho gio (d cc Vua nh Trn u m o Pht). o Nho nh mi c c s v trng thnh c vo Triu L.

    4. n i L th Nho gio khng nhng trng thnh, m cn tr nn gn nh ln t c Pht v Lo. ng vai tr quan trng trong tinh thn t tng hc thut Vit Nam. C T Ao sinh vo cui i L d l nh a l cng b nh hng su m ca tinh thn ny, nn cu m u bi Tm Long Gia Truyn Bo m, ta thy ngay tinh thn nho gio. (1) ng lm qun t o ta

    o ta l o lm ngi qun t ca Nho gio. Nho gio phn bit 2 hng ngi:

    Qun t v tiu nhn. Ngi qun t th phi ly tam cng v ng thng lm gc, k tiu nhn th khng th.

    Tam cng l: - Qun (Vua) - S (Thy) - Ph (Cha) Ng thng l: - Nhn - Ngha - L - Tr - Tn Ri n cu th hai, c phi trc tin, chng t tinh thn tn qun: n Vua,

    Cha trc ri n Cha v Thy sau. (2) n Vua, n Cha, n Cha, n Thy

    Nhng i c T Ao c vua L li c c Cha Trnh na, m Cha Trnh li quyn hnh hn Vua L, nn c T Ao khng dm ch ni n vua, m phi ni n c Vua ln Cha, cho Cha Trnh khi nghi ng (n Vua, n Cha, n Cha, n Thy). (3) C lm bu c xa nay (4) Vn chng y dc o ny l ba

    Cc nho s ch trng nht l vn chng, nh n y l, ba n a l v cui cng n l s.

  • Trang 16

    Ci hc ca Nho gia khng phi ch gii hn vo t chng, th ph m l mn hc bao gm kin thc ca ngi cn b Nho gio, trong c php gi o lm ngi (o c), ri n cch th Vua gip nc (k c chnh tr ln qun s). Mt nho s mun l nh chnh tr v qun s gii, th trn phi thng thin vn, di phi t a l, ngoi ra phi bit cc khoa bi ton, tr liu v hi thn linh nhng g m con ngi khng th quyt nh c chc chn. Nh Nho, nu tin ln th lm quan. Khi lui li th phi t vi s.

    Vi quan nim , nh nho nu mt khi khng lm ni cng nghip th cc c s quay v nghin cu y l cha bnh cho thin h, cng l mt cch hnh o tiu cc. Nhng y s c tm o ch ct lm thuc gip i hn l ct lm giu. H lm ngh ny vi mc ch chnh l cha bnh cu i, d c tin hay khng cng cha. Con bnh nu c tin tr th y s cng khng n tnh tin cng qu ng - K ngho kh cng c tn tm sn sc nh ngi sn tin. C nhng v lm thuc ch mong n. Thn ch ng th li tnh tin thuc nh i. Nhiu v, ch tnh tin thuc sao cho chi dng mt cch khim nhng, hnh ngh, ch khng mong l khi c ng thn ch, li cng tnh gi cao, lm giu. Lm thuc nh vy, cng l mt cch th hnh o i.

    Sau Y L n khoa a l. Nu nho hc, cc c gi l o nho, y l cng l o lm thuc th khoa a l cng l o a l, bi v nh chn a l, cng dng s hiu bit ca mnh lm vic chu ton mi o, m thnh hin xng. o a l khc hn nhng thy a l xi tht. Ngi xa hc a l trc l bo hiu. H c tm cho c ngi t kt gi nm xng tn ca cha m cho lu tiu hy thnh t. H ngh rng khi xng ct ng b, cha m, cha thnh t, th ngi vn c th, lun lun tr v, sng trn bn th, trong gia nh, vi con chu ph h v gip con chu, cng d phn vui bun vi ngi sng. Sau na, nu c t kt th con chu cng nh c ngi t m lm n hng pht, di dng ln h, v vang cho ngi qu c. Ngoi ra, nh c t kt, m dng gii tr nn trm anh, th phit, gi c danh thm truyn thng v cha m qu c cng c vui lng, d ngi khng cn sinh sng vi con chu, trn ci trn gian ny na.

    Hc a l, ngoi cch bo hiu nh k trn,, cc c cn dng s hiu bit a l ca mnh lm vic ngha. Cc c thy ai nhn c, hin lnh, m qu ngho, hoc khng c con trai ni di, th cc c c s mng thay tri gip cho ngi nhn c mt ngi t cu bn hoc thm inh. Cng c khi cc c dnh nhng ngi t kt rt ln cho nhng ai c cng vi quc gia x hi. Cc c tin rng lm a l gip i nh th, li cn to thm c cho nh mnh cng nh l mnh lm mt ngha ln vy. Ngoi ra, nh a l chn chnh, khng bao gi v tin, m t ln cho nhng ngi km c. Lm a l vi hng nh trn, cng l hnh o nh chn nho s v chn y s. Do , c T Ao cho khoa a l cng l o, v vn chng, y dc, a l l ba o: (4). Vn chng, y dc o ny l ba

    Nho, y, l, s l 4 ngh ca nho s, nhng l s cc c cho l ph, v khoa bi ton t thit yu cho vic hnh o. Cc c ch qu c 3 th trn: Nho, Y v a l. Cc c gi 3 khoa ny l 3 ca bu ca con ngi tri thc. Nu c g s c th nn truyn li cho con chu hu th d c phng tin, tip tc hnh o. (5). Ly lm ba bo truyn nh

    Tuy khoa a l l ca bu th ba, trn kha cnh hnh o, nhng khoa nyli c mt cch th c bit, khin cho ngi c tm hn phng khong, yu thin nhin, c cy, non nc, khi thc hnh th n thy mnh c nhng th v thn tin. (6). Song le a l tht l thn tin

    Tm hn ng (l tm hn tng hp) khc vi Ty phng (ch trng v phn tch). Ty phng: c lm vic, d nhin h c du h, nhng s lm vic v du h bn ng li lin kt vi nhau mt cch cht ch hn Ty Phng. Ta thy nhng vn

  • Trang 17

    th t ch hnh ng ca ngi ng, lun lun c ch hnh lc bn cnh. Nhng th vn ca Nguyn Cng Tr, t r s bt phn bit hnh lc v hnh ng, mt cch r rt. Con ngi tng hp ng khi hn vi nhn du th ngh n s thc hin ch hng v khi ang thc hin ch hng li m mng n s hng lc cho tm hn c qun bnh. Th m khoa a l li cn hn th na, n cng lun vic lm vi hng lc vo mt lc.

    Con ngi a l ra ngoi thin nhin tm t kt, ng thi h thc hin cc cuc th vui du sn du thy.

    Ci th Ngao du ni hn cc, thanh san l ci th hng lc vi thin nhin ca Nguyn Cng Tr, sau khi cng thnh danh toi, sau khi sng v lm trn ch trai. Nhng vi nh a l th hnh lc li ng thi mt ln vi hnh ngh. Ngao du y l cch hnh lc ca o Lo, o Tin. i vo thin nhin, nhn ni xanh, my trng, nh chiu vng, nhn c non m sng mai lng lnh, nghe sui chy r ro bn rng thu vng, em nhn gii nhp vo nhin gii, ni ci hu hn ca loi ngi vo ci v hn ca v tr, l th thanh tao, thn tin, say m, thch hp cho tm hn c v tr chi tm. (6) Song le a l tht l thn tin

    Khoa a l, nu ta gi l mt ngh, th ngh ny cng c ngh thut nh cc ngh th, ha, kin trc v.v... khc. C ngh thut th c sng tc. Khoa a l trong lc hnh ngh, tm trng con ngi khi nhn ni sng sp xp do thin nhin, h thy sng ng khc thng. Sng ng theo l bin dch c m dng, ng hnh ca dch l. H khng coi t ai i ni l nhng vt v tri, xa l m coi n nh nhng sinh vt rt gn gi vi ngi. l php nghi nhn v thc vt ca nhng tm hn ngh s. Trong cu th Gi a cnh trc la ta thy vt gii (cy trc) cng ng nghing la , nh con ngi say cnh thin nhin lng rn ni nim. Nh th mi Hn Mc T cng a sinh kh, cm gic ca con ngi vo tnh vt; mt hnh thc thc vt rt sinh ng: Chic thuyn im bn mi tr v nm. Nghe cht mui thm dn trong th v.

    Thc vt, cho vt v tri tr thnh c ngha, c sinh ng th nh a l nh ngh s thin nhin vi quan nim dch l cng nhn ton th vt v tri nh: sng ni, c cy, l nhng ci g sng ng, c sinh hot nh ngi, sinh hot theo dch l.

    Ny, ni cao l tng m th ch thp, bng l dng, ni ch tnh th nc ngc li, ch ng. Mch ang m (cao) th chy n ch kt huyt, n phi i sang dng (bng) cng nh mch chy dng (bng) th kt huyt li chuyn m (cao). Thm ch trong v t, h cng cho l c lung sinh kh lun lu, chy t t sn v, theo ni phn chia ra nhiu mch, mi mch chy n ch no hp, m dng th kh mch t li, kt huyt, cng nh nga cy trong thn cy n ch no t li th m bng, kt tri, to nn s hin dng tinh hoa ca cy c.

    Nhn th t t t sn i ra, h cng c quan nim nh nhn cuc di hnh ca mt m rc, hoc cuc a n mt i quan trn l trnh. Khi ang i, th c long, sa v thy, h v, hai bn qun gia, tin h, hu ng, khi kt huyt th ging nh ch khai triu ca v Vng hay ni khai ng ca mt v i quan; cng c t linh xung quanh, c bt nghin gn, c n ng trc, c k sau lng, c tay phi tay tri m vng nh v ng quan hoc v vng ngi ngh s, ngi khai triu ph s, ph n v.v... hoc khung cnh v v quan ang ch huy ba qun. Cch thc vt v ghi nhn ca nh a l sinh ng nh th. Nhng cuc t nh vi mu, ln vi chc, vi trm, vi ngn mu u c thu vo nhn quan h, thnh nhng hin trng, tuy a hnh, khng cuc t no ging cuc t no, nhng cng mt nguyn tc dch l, thot thai ca trit hc ng phng: Th ri, nhng nh a l, mi khm ph ra mt cuc t l mt sng tc khc nhau. Mi sng tc li cho nh a l thm mt s tin kinh nghim lm vn sng tc nhng th t k tip khc.

  • Trang 18

    K l l sng tc li l cng vic tm ra v p ca ci g c sn trong thin nhin. Mi ln i cnh li mi ln sng tc thm.

    Nh vy nh a l cng l nh ngh s thin nhin v ni cch khc l nh ngh s thn tin vi tinh thn , nh ngh s T Ao h bt ph cu: (6) Song le a l tht l thn tin

    th tht l tuyt. (7) Hc thy khu th tm truyn (8) Nhim mu mi v knh tin mi phn

    Hai cu trn c T Ao mun xc nh li gi tr ca khoa a l. T trn c ngn nm nay, n l khoa b him nht ca huyn hc ng. C nhiu chng c cho thy l n c tht. l nhng ngi t kt pht, to ra bao nhiu anh hng, ho kit, vua cha, ph ng, vn s v.v... Nhng mt khc, n li gieo vo lng nhiu ngi mi nghi ng, bi c nhiu ngi hc n m khng t c kt qu, d nhng v l nhng nh khoa bng, tin s, c nhn, vn hay, ch tt, hc rng ti cao! Cho n nay mi nghi ng vn cn lm nhiu ngi nghin cu n phi thc mc, nht l cc nh hc gi ty phng em cc phng php khoa hc tm hiu n, gii thch n m hnh nh n vn ln trn. Nhng sch kho cu v a l ca Ty phng, c rt nhiu nhng c mt quyn sch m ngi u Ty cho l c gi tr nht do hc gi Ernest J Eitel...M.A.Ph.D of the London Missionary Society vit. Sch ny c dch ra nhiu th ting.

    Mt v gim c vin bo tng Quimet ca Php tn l M.L.de Moutill cng dch quyn ny sang ting Php ly tn l:

    FENG SHOUI ou

    Principes de sience nafurelle de Chine Sau khi c n xong chng ti sc nh n mt cuc m lun v a l v cu

    ni ca mt v chn s a l Vit Nam 40 nm nghin cu v thc hnh a l nh sau:

    Khoa a l ny, ngi u Chu nhiu trm nm c khm ph, trong c c cc v C o, cc nhn vin cc ta i s. Nhng n nay h vn khng t c chn a l.

    Chng ti hi v l do th v ny tr li Phi ngi ng c tm hn o, tm hn dch l ca ng, gp c chn s ch im, c chn th hc v yu n ri thc hnh n nhiu nm trn t th khng th no t c khoa ny. Suy ngm ra, ring ti thy l ng v quyn sch coi l gi tr v a l m ngi u Ty c k trn, sau khi xem xong, ring ti cng nhn thy quyn cha trnh by c 1/3 chn a l, bi l gin d nht l n mi ch c ci nhn vt cht v phn tch mt cch phin din m thi.

    C v hi th cn sch a l bng ch Hn th sao? C gi tr v y khng? Tha rng: Khoa a l c nhiu b n lin quan n s thc hnh trn t m

    cc sch khng sao ni c ht. Nghin cu n m khng c th gi thc hnh th d c sch hay cng phi thiu st qu na. C thc hnh m khng c chn s th im cho th cng tn nhiu cng lao v ch:

    Th y c T Ao, con ngi hc c chn th, chn s v thc hnh a l my chc nm lin ch cho ta bit khoa a l thuc v tm hc ch th c khi c khu th tm truyn: (7) Hc thykhu th, tm truyn (8) Nhim mu mi v knh tin mi phn

    Ngha l ngoi sch v ra, mun nm bt c ht tinh hoa ca a l phi c chn s tm truyn v truyn bng ming (khu th) mi ht ch n o. c nh vy mi hc c ht nhim mu ca a l v lc mi thy ng, mi tin tng a l.

  • Trang 19

    (9) o cao c trng chung thn (10) H long lin phc, qu thn lin kinh.

    Tuy nhin phn kt lun li m ny, c cng cho bit l d c gii a l cng cha chc hng c t qu, nu khng c o cao c trng. Hnh nh c qu thn trng coi cc ngi t ln.

    C o cao c trng, s c phc m ngi c phc th mi xng ng c t ln, m khng c hi. Hai cu trn c T Ao ly ngha ca cu ch Hn di y:

    o cao: long, h phc (o cao rng, h cng phi phc). c trng: qu thn kinh (c trng qu thn cng phi s) nhc ta cn tu

    nhn, tch c, trc khi lo vic tm t kt. (11). c nhn vn c mnh (12). Trc l tch c sau l tm long

    t kt l ca bu ca th gian tri dnh cho ngi c c. c khng phi t nhin ri xung cho m chnh con ngi phi to ra mi c. C c ri sau mi nn tm t kt.

    CHNG TH HAI

    T LONG KHI T N HUYT TRNG

    13. No xa lin hi t ng. 14. Bi u ha n, mch long a hnh 15. Nc phn ch bt phn minh 16. Hai bn chy thun, loan hnh tng long 17. Ca tri, trn m thng 18. Thng phn l y, chnh long thc vo. 19. n u, hai nc tng giao 20. y di ca t, ng vo cn thay 21. H hp, l y vy nay 22. Ni chnh thy t, thc hay chng nhm. .

  • Trang 20

    CHNG TH HAI T LONG KHI T N HUYT TRNG

    Mi kiu t kt thng nm trong mt cuc t. M tm long l tm cho ht mt

    cuc t ch khng phi ch tm ra mt huyt trng. Nhiu ngi hc a l khng th tm ra c mt cuc t n nh huyt

    trng. H ch cn c vo cu ny ca c T Ao tm mt huyt trng (ch l mt phn nh ca mt cuc t):

    Bn trn trng , Di l cy chim Hai bn li lim qu li. Cn c vo b quyt n s , h tm ni ria rung, b sng, h thy ch no

    mch t, chy n ao h hay rung chim, m c 2 chi di, mt chi ngn, th on: chi ngn l huyt trng v 3 chi di nu m vo huyt trng, th h lin cho l tay long v tay h. Tht ra php tm t kt nh th khng phi l sai, nhng ch tm tt nh th vn c th nhm. S l c nhiu khu t c hnh th nh vy m khng c huyt, bi huyt l ch tn cng ca long mch, cn ch kia c th ch l mt ci vy, ci bu ca thn long ch khng phi l ni tn cng kt huyt. N ch ging nhng huyt kt, nhng khng phi l huyt kt.

    Cc c gi ch trng ging huyt m khng phi l t kt ny l gi huyt. Tng vo y khng bao gi c kt pht. Tuy nhin cng c vi ngi tm php 2 chi di 1 chi ngn nh trn li trng huyt tht, nhng m l ha hon, rt him.

    Mun chc n ta c th tm thy mt ch no nh trn, ri coi n nh l gi thi mt huyt kt, t ta s tm tip theo ln na cho ti pht t sn ca n tc l ni phn long (chn mch) xung t kt. Pht t sn hay ni phn mch cng v nh ch phn chi ca mt cnh cy, m ch t kt l ni m bng, kt qu (tri). c nh vy ri li phi c ci nhn tng qut ca c mt khu vc c cuc t t gc n ngn ta mi c c nhn nh r rt v ton th khu vc c t kt. Nu l huyt tht, th may mn bit bao, trng hp l gi huyt tht, ni c t kt. Hn na nu hc tm long theo php tng qut ny, khi tm c huyt tht ri, nh c ci nhn bao qut, ta mi hiu c l cuc t ln hay nh, tt hay xu, mt cch chnh xc. Cng c khi nh n, m sau khi i li xem xt k lng, ta li cn khm ph ra mt hay huyt kt na. C khi mt hai kiu t kt tm ra sau l huyt kt bng m huyt tm ra trc mi l huyt chnh. Tri li cng c khi huyt trc ch l huyt bng m mt, trong nhng huyt tm ra sau mi l huyt chnh. Phi nhn ton th c my huyt ta s thy r rt l huyt chnh phn nhiu ngay ngn v huyt bng tay long thng quay sang phi, cng nh huyt bng tay h thng quay sang tri L do l hai huyt ny hai bn triu vo huyt chnh.

    Rt c th c trng hp huyt bng li tt v p hn huyt chnh nh kiu t nh Lu Bang, c nhng n bc (Trng Lng, Hn Tn, Tiu H v.v...) gii hn Lu Bang (nhng triu phc Lu Bang).

    Huyt bng khng nhng c th tay long, tay h m cn c trng hp n ngoi long, ngoi h hay mt mnh sa no triu v huyt chnh na. Nu tm c c chm nh vy, ta s thy rt thch th, nh c c mt chm hoa, ta mun chn hoa no (hay chn huyt no) m ta thch.

    C ngi mong kim huyt giu, c ngi mong kim huyt sang, tri li c ngi ch mong kim huyt sinh con trung hiu hin lng, sut i v tai nn.

    Nh vy ta phi xem t t kt ln ti t sn bit t kt ny pht nguyn t u, v u l khi mch cho khu vc ny. (13) No xa lin hi t tng (14) u ha n mch long a hnh

    Di y c T Ao ch cho ta hnh tch long mch t t sn: