Credit: freepik - NSTDA

Credit: freepik

บรรณาธการทปรกษา

ดร.มาณพ สทธเดช

อครราชทตทปรกษา

(ฝายวทยาศาสตรและเทคโนโลย)

กองบรรณาธการ

นายจตรงค อมรชยทรพย

ทปรกษา

จดท าโดย

ส านกงานทปรกษา

วทยาศาสตรและเทคโนโลย

ประจ าสถานเอกอครราชทต

ณ กรงบรสเซลส

Office of Science and Technology

Royal Thai Embassy

412 Boulevard du Souverain

Brussels 1150 Belgium

Tel: +32 (0) 2 675 07 97

Fax: +32 (0) 2 662 08 58

Email: [email protected]

Website: www.thaiscience.eu

Webpage: www.facebook.com/OSTC.

ThaiscienceBrussels

สารบญ

งานประชม Brussels Tech Summit 2018 ........................................................................................ 1

ปจจยหลกตออนาคตของอตสาหกรรมเกษตรและอาหาร: สงทควรรในการตอยอดงานวจยสเชงพาณชย ............................................................................................................................................................... 6

ปจจยหลกตอการพฒนาอตสาหกรรมเกษตรและอาหาร ................................................................. 6

Market oriented production ...................................................................................................... 9

Innovative Business Model ........................................................................................................ 9

การพฒนาดานเศรษฐกจชวภาพของประเทศเยอรมน ........................................................................ 11

ความส าคญของเศรษฐกจชวภาพในประเทศเยอรมน .................................................................... 11

นโยบายเศรษฐกจชวภาพของเยอรมน ............................................................................................ 13

กลยทธพฒนาเศรษฐกจชวภาพ ...................................................................................................... 13

ระบบการวจยของเยอรมน .............................................................................................................. 15

หนวยงานวจยหลกดานเศรษฐกจชวภาพ ........................................................................................ 17

วารสารขาววทยาศาสตรและเทคโนโลยจากบรสเซลส ประจ าเดอนมถนายน 2561 1

เมอวนท 7 มถนายน 2560 ดร. มาณพ สทธเดช อครราชทตทปรกษา (ฝายวทยาศาสตรและเทคโนโลย ) ส านกงานทปรกษาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ณ กรงบรสเซลส ไดเขารวมงาน “Brussels Tech Summit” ณ กรงบรสเซลส ประเทศเบลเยยม ซงในปนมาใน ธมธรกจอจฉรยะ หรอ Intelligent Enterprises ซงเปนแนวทางการจดการทน าเทคโนโลย เชน ระบบดจทล ปญญาประดษฐ อนเทอรเนตของสรรพสง และการวเคราะหขอมลขนาดใหญเปนตน มาชวยจดการกบความทาทายและพฒนาการด าเนนงานของธรกจ โดยงาน Brussels Tech Summit นนถกจดขนมาตงแตป 2016 แตใชชอวา Digital Festival โดยในแตละปมผทใหความสนใจเขารวมงานเปนจ านวนมากกวาหนงพนคน เพอรบฟงขอมลเกยวกบเทคโนโลยทสามารถสรางการเปลยนแปลงของสงคมและโลกไดอยางมนยส าคญ โดยงานประชมนไดรวบรวมผเชยวชาญทมชอเสยงอยในวงการดจทล เชน บรษท startup หนวยก ากบดแล และบรษทขนาดใหญดานดจทล อยาง Microsoft มาน าเสนอผลงานและหารอแลกเปลยนทศนคตซงกนและกน

โดยภายในงานประชมครงนไดมการน าเสนอแนวโนมทางเทคโนโลยทส าคญ 5 ประการ ดงน

1) สงคมแหงปญญาประดษฐ (Citizen AI)

โดยจะสงเสรมเสรมบทบ ท บ า ท ข อ งปญญาประดษฐหรอ เอไอทมตอธรกจและสงคมใหมากขน ย งป ญ ญ า ป ร ะ ด ษ ฐ มศกยภาพมากขนเทาใด กยงสงผลตอชวตของผ คนมากข น เ ทาน น

โดยมการใชปญญาประดษฐมาเปนแรงงานแทนมนษย ซงองคกรทตองการใชประโยชนจากปญญาประดษฐใหมประสทธภาพมากทสด กจ าเปนตองตระหนกถงผลกระทบของปญญาประดษฐดวย โดยควรยกระดบปญญาประดษฐใหมฐานะเปนเสมอนตวแทนองคกรทปฏบตการอยางมความรบผดชอบตอภาคสวนตาง ๆ

ตวอยางเชน รถยนตอตโนมตเมอหลายปกอนเราอาจจะเหนการพฒนาเพอใหเกดการใชงานทปลอดภย แตมาในปจจบนผพฒนารถยนตไดพฒนาระบบรถยนตโดยค านงถงความรบผดชอบตอสงคมเขาไปดวย

Credit: brusselstechsummit.eu


กลาวคอ ระบบคอมพวเตอรในรถทเชอมตอกบระบบ cloud สามารถทจะค านวณระยะทางและการตดสนใจในการขบรถ และมปฎกรยากบสงแวดลอมแบบคนทวไป เหตการณไหนควรตดสนใจอยางไร และจะเกดผลกระทบทตามมาอยางไรบาง ซงจะเปนประโยชนในการชวยลดความเสยหายตอชวตและทรพยสนทเกดจากอบตเหตบนทองถนน

2) โลกเสมอนผสานโลกจรง (Extended Reality)

ปจจบนนนมการพฒนาระบบเสมอนจรง หรอเทคโนโลยความเปนจรงเ ส ม อ น ( Virtual Reality หรอ VR) ซงเปนเทคโนโลยทถกสรางขนเ พ อ จ า ล อ งสภาพแวดลอมตาง ๆ ทง

จากสภาพแวดลอมจรง และจากในจนตนาการ ขนมาดวยเทคโนโลยคอมพวเตอร โดยไมไดจ าลองเพยงภาพและเสยงเทานน แตยงรวมถงประสาทสมผสดานอน

Credit: accenture.com



ดวย โดยการใสอปกรณน าเขาเชน ถงมอ เมาส เพอการรบรถงแรงปอนกลบจากการสมผสสงตาง ๆ และอกหนงเทคโนโลยคอ ความเปนจรงเสรมหรอความเปนจรงแตงเตม (Augmented Reality หรอ AR) ซงเปนเทคโนโลยทน าภาพเสมอน ทเปนรปแบบ 3 มต จ าลองเขาสโลกจรงผานกลองและการประมวลผลทจะน าวตถมาทบซอนเขาเปนภาพเดยวกน โดยทงสองเทคโนโลยไดเขามามบทบาทในการเปลยนวถการใชชวตและท างานของผคน โดยตดทอนปจจยดานระยะหางระหวางผคน ขอมล และประสบการณตาง ๆ ออกไป

การพฒนาอยางกาวกระโดดขอของ Virtual Reality และ Augmented Reality สามารถน ามาพฒนาธรกจสามารถในรปแบบทสรางสรรคและหลากหลายมากขน ต วอย าง เชน การใช เทคโนโลย Virtual Reality มาใชในการสมครงาน โดยผสมครงานสามารถดบรรยายกาศการท างานจรง ๆ ไดแมจะไมไดอย ณ สถานทนนจรง ๆ ซงถอเปนการประหยดเวลาทงฝายผสมครงานและนายจาง

ในสวนของภาคเอกชนกเรมมหลายหนวยงานทเอาเทคโนโลยดงกลาวมาประยกตใช ตวอยางเชน บรษท Uniqlo ไดน าเทคโนโลย Augmented Reality มาประยกตใชกบการสองกระจกดเสอผาน QR Code ซงลกคาจะไดลองชดแบบเสมอนจรงผานกระจกเงา เปน

ตน เพอตอบโจทยความตองการของผบรโภค หรอจะเปนบรษทเหมองแรทใช Extended Reality ในการฝกอบรมพนกงานแบบเสมอนจรงส าหรบการอพยพคนเวลาเกดเหตการณอนตรายขนในเหมองแร เปนตน

3) คณภาพของขอมล (Data Veracity)

นอกจากธรกจควรจะมขอมลในปรมาณม า ก แ ล ะห ล า ก ห ล า ย แ ล ว ข อ ม ล ท จ ะ ต อ ง มคณภาพดวย Data Veracity ค อ คณภาพหรอความแมนย าของข อม ล

ทมาจากแหลงตาง ๆ ซงตองมาท าการจดระเบยบและ




วเคราะหวาขอมลใดมความถกตองแมนย ามากทสด ถาคณภาพของขอมลนนไมไดคณภาพ การวเคราะหกจะไมไดคณภาพดวยเชนกน ดงนนเรองทมาของขอมลจงมความส าคญอยางมาก

การทองคกรท างานโดยขนอยกบขอมลมากขน ท าใหตองเผชญกบความเสยงทขอมลไมถกตอง ขอมลถกดดแปลง และเตมแตงอคต น าไปสขอมลเชงลกทผดเพยน และการตดสนใจทเบยงเบนไปจากทนาจะเปน องคกรจงจ าเปนตองท าใหขอมลมคณภาพทสด ขณะเดยวกนกตองท าใหเกดการเบยงเบนนอยทสดดวยซงความถกตองของขอมลนบางครงสามารถชเปนชตายในเชงธรกจได ตวอยางเชน การใหความส าคญของการเขยนความคดเหนตอสนคาของ Amazon ซงทางเวบไซตของบรษทจะใหคะแนนจากคนทเคยซอสนคานน ๆ ในเวบไซตมากกวาคนทวไป เพอลดปญหาการแอบแฝงเขามาโฆษณาสนคาของบรษทผผลต โดยสงทส าคญคอเราจะตรวจสอบไดอยางไรวาความเหนทพมพเขามานนไมถกแทรกแซงหรอบดเบอน

4) ธรกจทพฒนาอยางตอเนอง (Frictionless Business)

องคกรธรกจตางตองอาศยความรวมมอดานเทคโนโลยในการขบเคลอนการเตบโตอยางตอเนอง ซงระบบเดมขององคกรอาจไมสนบสนนการขยายความรวมมอในทางทตองการไดเสมอไป การผลกดนใหเกดองคกรอจฉรยะ จงตองเรมจากการออกแบบองคกรแบบใหม

ต วอย า ง เช น บ ร ษ ท ข าย ทต ร ะ ห น ก ถ งแนวโนมของผบรโภคทใสใจสขภาพ ได มก า ร พ ฒ น าโ ซ ล ช น ใ หลกคาสามารถ

รตนทางของผลไมทจะซอ ไดงาย ๆ วา ปลกมาจากไหน เมอไหร ซงเทคโนโลยปจจบนสามารถตรวจสอบทมาไดในเวลาไมกวนาท ซงมสวนใหบรษทพฒนาขนไปไดอกขนหนง


5.ระบบคดทเชอมตอกน (Internet of Thinking)

องคกรธรกจตาง ๆ คาดหวงประโยชนทจะได รบจากระบบอ จ ฉ ร ย ะต า ง ๆ ทเ ช อ ม โ ย ง ก น กลายเปนระบบนเวศทชาญฉลาด เชน การเ ช อ ม โ ย ง ร ะ ห ว า งเทคโนโลยห นยนต

ปญญาประดษฐ และความเปนจรงเสมอน อยางไรกตามการสรางส งแวดลอมเหลาน ใหเกดขนจรง ๆ นอกจากตองอาศยบคลากรและทกษะความเชยวชาญใหม ๆ แลว ย งจ า เปนตองท าให โครงสรางทางเทคโนโลยทใชอยในปจจบน มความทนสมยขนดวย

ในอดตเมอกลาวถง อนเทอรเนตของสรรพสง (IoT) เราหมายถงทกอยางในอนเตอรเนตทเชอมตอกน แตเมอเรามาถงยค Internet of Thinking นกพฒนาตางกพยายามทจะพฒนาเทคโนโลย และการใชงานบนพนฐานใหม คอ การกระจายความคดใหม ๆ ออกไป

ทมา:

https://thaitechnewsfeed.com

https://brusselstechsummit.eu


https://thaitechnewsfeed.com

https://brusselstechsummit.eu


Credit: unews.utah.edu

สบเนองมาจากเมอวนท 18-20 พฤษภาคม พ.ศ. 2561 ส านกงานทปรกษาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ณ กรงบรส เซลส ได ร วมกบส าน ก งานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) และสถานเอกอครราชทตไทย ณ กรงบรสเซลล จดการประชมวชาการนกเรยนไทยในทวปย โรป (TSAC2018) คร ง ท 7 ประจ าป 2560 ในหวขอ “การมงเนนน าความคดสรางสรรคมาพฒนางานวจยและนวตกรรมใหเกดประโยชนในเชงพาณชย” ภาย ใต แนวค ด “Bridging Academic Research and Practical Implication: Knowledge Creation and Transferring” โดยหวขอการบรรยายหนงทนาสนใจคอเรองการตอยอดเชงพาณชยของงานวจยในอตสาหกรรมเกษตรและอาหาร ซงเปน 1 ใน 10 อตสาหกรรมหลกของประเทศไทย บรรยายโดย Prof. Xavier Gellynck จาก Ghent University,

ปจจยหลกตอการพฒนา อตสาหกรรมเกษตรและอาหาร

ปจจยหลกทมผลตออนาคตของอตสาหกรรมเกษตรและอาหารมอย 2 ประการคอ ตลาดและระบบการผลต โดยปจจยทางตลาดถกแบงเปน 2 ปจจยยอยไดแก 1) การพฒนาระหวางประเทศ และ 2) ผบรโภค ส าหรบปจจยทางระบบการผลตถกแบงออกเปน 3 ปจจยยอยไดแก 1) ความสามารถในการผลต 2) ความสามารถในการท าก าไร และ 3) ความยงยน


ปจจยการพฒนาระหวางประเทศ

ส าหรบปจจยการพฒนาระหวางประเทศสามารถสรปไดวาประชากรทวโลกนนมแนวโนมเพมขนเรอย ๆ โดยคาดการณวาจะเพมไปถง 11.2 พนลานคนทวโลก ซงนนหมายความวาความตองการดานอาหารกจะเพมขนด วยซ ง เ ราจ า เป น ทต อ ง เตร ยมรบม อกบความเปลยนแปลงน หากด ในประเดนการเตบโตทางเศรษฐกจ แนวโนมการเตบโตในป 2000 – 2050 ในเอเชยจะสงกวา สหรฐอเมรกา และยโรป ตามล าดบ ซงอาจจะสรปไดวาการพฒนาทางเศรษฐกจสวนใหญจะเกดขนในประเทศทก าลงพฒนา

ปจจยทางดานผบรโภค

วถและประเภทของอาหารนนมความสมพนธและเปลยนแปลงไปตามระดบการพฒนาและ GDP ของประเทศ ตวอยางเชน ประเทศทดอยพฒนาซงมคา

GDP ต ามาก ๆ เชน ในภมภาคแอฟรกา ประชากรในประเทศกจะนยมเลอกรบประทานอาหารทเรยบงาย ไมซบซอน และไมไดมความหลากหลาย ตวอยางเชน ธญพช ขาว และ ถว เปนตน แตส าหรบประเทศพฒนาและมคา GDP สง เชน ญปน สหรฐอเมรกา ประเทศในทวปยโรป ประชากรในประเทศเหลานจะเลอกรบประทานอาหารทมความซบซอน มคณภาพ มความหลากหลาย และมการใชเทคโนโลยขนสงในการผลต เชน อาหารปลอดสารพษ อาหารออรแกนก อาหารเพอสงเสรมสขภาพหรออาหารฟงกชน และอาหารเพอรกษาโรค เปนตน

ปจจยดานความสามารถในการผลต

แนวโนม ในป จจ บนช ใ ห เหนว าการ เต บ โตทางความสามารถในการผลตย ง ไม เพ ยงพอในการตอบสนองความตองการในการใชทรพยากร เชน ทดน น า แรงงาน และพลงงาน ไมทน โดยสงทเราตองการ

Credit: fungglobalretailtech.com


นนกคอเทคโนโลย เพอมากระตนใหความสามารถในการผลตเพมขนอยางกาวกระโดดเพอจดการกบความทาทายของการมทรพยากรอยอยางจ ากด แตความตองการในการใชทรพยากรเหลานนมอยอยางไมจ ากด

หนงตวอยางของเทคโนโลยเพอเพมความสามารถในการผลตกคอ Big data ซ งจะมขอมลในสวนของผบรโภค ขอมลการซอขายสนคา ขอมลทใชใน social media และขอมลทเชอมโยงกบอปกรณ โดยขอมลเหลานเราสามารถน ามาใชในการพฒนาประสทธภาพในการผลต เพมระดบคณภาพและความปลอดภยของอาหาร สรางนวตกรรมอาหารใหม ๆ และสดทายกจะน าไปสการพฒนาสขภาพของมนษยและสตว

ปจจยดานความสามารถในการท าก าไร

ปจจยหนงทเปนตวก าหนดความสามารถในการท าก าไรนนกคอราคา แตปจจบนพบวาราคาสนคาอาหารและการเกษตรมความผนผวนเปนอยางมากซงหมายความวาวนนผผลตอาจจะไดก าไร แตพรงนอาจจะขาดทนกเปนได ดงนนการจดการกบความผนผวนของราคาเปนสงทจ าเปน

ปจจยดานความยงยน

ความยงยนนนเปนประเดนทส าคญทงในวาระทางการเมองและการพาณชยในทกหวงโซของการผลตและในทกระดบ โดยความยงยนจะส าเรจอยางแทจรงได

Credit: The Food Centre at The University of Reading


จะตองมการพฒนาอยางยงยนใหครอบคลม 3 มต ดงน คอ ทงมตดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มตดานเศรษฐกจ และมตดานสงคม

Market oriented production

หากมองภาพอตสาหกรรมการเกษตรและอาหารในปจจบนพบวาปรมาณการผลตนนมเพยงพอแลว ดงนนจงไมจ าเปนตองใชนโยบายในการกระตนการเพมการผลต แตสงทควรท าคอการพฒนาประสทธภาพในการผลต ท าอยางไรทเราสามารถลดการใชทรพยากร แตยงสามารถรกษาปรมาณการผลตไดเทาเดมหรอเพมมากขน และส ง ทจ าเปน ทสดกคอการผลตตามความตองการของตลาดและผบร โภค หรอ “MARKET ORIENTED PRODUCTION” ซงนยามกคอ การผลตทท าใหลกคามความรสกและไดรบประสบการณทดกวาและตรงตอความตองการเขาเมอเทยบกบผลตภณฑ

ของคแขง คณคาทลกคาไดรบหรอรสกจะตองสงกวาราคาทเขาไดจายไป จดทส าคญเราตองหาวาคณคาแบบไหนของสนคาทผบรโภคมความเตมใจทจะจาย

Innovative Business Model

รปแบบธรกจแบบใหมนนจะประกอบไปดวย 9 องคประกอบหลกดวยกน เพอตอบค าถามหลก 4 ขอ

1) ท า(สนคา)อะไร?

คณคาสนคาหรอบรการ (Value Proposition): เราจะตองระบลงไปใหไดวา สนคาหรอบรการของเรานนดอยางไร หรอสามารถใหอะไรกบลกคาไดบาง เพราะเปนปจจยส าคญทจะท าใหลกคาตดสนใจซอสนคาหรอบรการ เชนความแปลกใหมของสนคา ใชงานงาย ชวยลดตนทน หรอ ลดความเสยง เปนตน

2) ท าอยางไร?

ทรพยากรหลก (Key Resources): ทรพยากรของบรษทมความส าคญตอการท าใหแผนธรกจส าเรจ ซงหมายถ งทรพยากร ทม อย แล วและทรพยากร ทจ าเปนตองม ซงจะเปนทงเงนลงทน หรอวาเครองจกร เทคโนโลยตาง ๆ รวมไปถงทรพยากรบคคลดวย

Credit: worldbank.org


กจกรรมหลก (Key Activities): งานหลกของธรกจคออะไร เชน การผลต การใหบรการ การจดงานเลยง หรอ การสรางเครอขาย

พ น ธม ต ร (Key Partnerships): ก จ ก ร ร มห ล กบางอยางเราไมสามารถท าไดเอง หรอมคนอนทท าไดดกวา เราจงตองหาหนสวนทางธรกจ เพอกระจายความเสยง และเพอใหเกดประโยชนสงสดแกธรกจ เชน การจางผผลตสนคาบางสวน หรอการหาคนรวมหนเพอพฒนาธรกจเปนตน

3) ท า(ขาย)ใหใคร?

กลมลกคา (Customer Segments): เราจะตองระบใหชดเจนวากลมเปาหมายเราเปนใคร เพราะนคอหวใจส าคญของการท าธรกจ เพราะหากสนคาทท าออกมาไมตรงกลมเปาหมาย การซอขายกจะไมเกดขนแนนอน ดงนนเราจงตองวเคราะหใหดวากลมเปาหมายของเราเปนใครกนแน ตองแยกใหออกระหวางผซอกบผใช ยกตวอยางผลตภณฑเดกทผใชงานคอเดก แตพอแมเปนคนซอ ดงนนกลมเปาหมายของสนคาเดกคอพอแม เราจงตองใสใจความตองการของพอแมเปนหลก แตกตองตอบสนองความตองการของลกไดดวย

ชองทางการเขาถง (Channels): โดยตองวเคราะหใหทราบวาชองทางไหนทจะชวยใหธรกจเขาถงลกคาไดบาง โดยจะตองใหความส าคญทงชองทางการสอสาร และชองทางการสงมอบสนคาไปถงมอลกคาดวย

ความสมพนธกบลกคา (Customer Relation-ships): ธรกจจะตองสรางและรกษาความสมพนธกบลกคาในแบบไหนบาง ซงแตละกลมเปาหมายกจะมรปแบบการรกษาความสมพนธทแตกตางกนไป เชน การมศนยบรการใหขอมลลกคาไดตลอด 24 ชม.

4) คมคาหรอไมทางการเงน?

ร า ย ไ ด ห ล ก (Revenue Streams): ห ม า ย ถ งรปแบบของรายได ทธรกจจะไดรบกลบมา ซงเราจะตองมองใหออกวารายไดจะเขามาดวยวธการใด เชน คาสมาชก คาเชาสญญาณ คาสนคา คาบรการ รวมไปถงคาโฆษณาดวย

โครงสรางตนทน (Cost Structure): ในแตละธรกจจะมคาใชจายในการประกอบธรกจ ซ งจะม ทงรายจายทคงทและไมคงท เชน คาน า คาไฟ คาวตถดบ คาเชาสถานท รวมถงคาใชจายทางดานการตลาดดวยเชนกน เมอน ารายจายเหลานไปลบกบรายได ผลลพธทไดคอผลประโยชนทองคกรจะไดรบกลบมา

Credit: http://www.trajectify.com

Credit: http://fruitachamber.org


ความส าคญของเศรษฐกจชวภาพในประเทศเยอรมน

ประเทศเยอรมนมพนท 357,022 ตารางกโลเมตร (ขนาดพนทคดเปนรอยละ 70 ของประเทศไทย) ประชากร 82 ลานคน แบงเขตการปกครองออกเปน 16 รฐ เยอรมนมขนาดเศรษฐกจใหญเปนอนดบท 4 ของโลก (รองจากสหรฐฯ จน และญปน) ป พ.ศ. 2560 GDP ของประเทศเยอรมนมมลคา 3.65 ลานลานเหรยญสหรฐ มอตราการเตบโตทางเศรษฐกจรอยละ 2.2 โครงสรางทางเศรษฐกจของเยอรมนขบเคลอนดวยสาขาบรการ (สดสวนคดเปนรอยละ 69 ของ GDP) สาขาบรการส าคญ ไดแก การเงนและการประกนภย อสงหารมทรพย การคาสงและคาปลก ทพกแรมและบร ก า รด านอาหารและการ ทอ ง เ ท ย ว ขณะ ทภาคอตสาหกรรมมสวนแบงใน GDP คดเปนรอยละ 30 อ ต ส า หก ร ร มส า ค ญ ไ ด แ ก ย าน พาหน ะ แ ล ะสวนประกอบ เครองจกรกล เคมภณฑ อปกรณประมวลผลขอมล เครองไฟฟา ส าหรบภาคเกษตรมสวนแบงใน GDP เพยงรอยละ 1 เทานน

เศรษฐกจชวภาพในบรบทของประเทศเยอรมนครอบคลมทงภาคการผลตและบรการทมการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต เชน พช สตว

จลนทรย รวมไปถงการใชประโยชนวตถดบจากภาคการเกษตร ปาไม ประมง และของเสยชวภาพตาง ๆ เปาหมายการพฒนาเศรษฐกจชวภาพของเยอรมนตองการสรางความมนคงดานอปทาน (security of supply) โดยเฉพาะความมนคงดานอาหาร การสรางความสามารถในการแขงขน ควบคไปกบการอนรกษและรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมถงท าใหเศรษฐกจและสงคมเกดการเปลยนแปลงตระหนกถงการผลตและบรโภคอยางยงยน

ชวมวลทน ามาใชในอตสาหกรรมชวภาพทส าคญประกอบดวย 1) ไม (เยอรมนมพนทปา 11.4 ลาน เฮกแตร คดเปนรอยละ 32 ของพนท) ชวมวลจากภาคเกษตร ประกอบดวยพชส าหรบผลตไบโอดเซล ไดแก เรพซด ปาลมน ามน ถวเหลอง และละหง 2) พชส าหรบผลตเอทานอล ไดแก ขาวโพด ขาวสาล ออย หวบท และฟาง และ 3) พชทน ามาผลตกาซชวภาพ ไดแก ตนขาวโพด หญา หวบท และเศษของพชตาง ๆ รวมถงของเสยจากภาคอตสาหกรรม

Credit: germanculture.com.ua


รป: ชวภาพมวลเพอการพฒนาเศรษฐกจชวภาพของเยอรมน ทมา: http://www.biobasedeconomy.nl/wp-content/uploads/2017/03/Bioenergy in_Germany_facts_and_figures _2016.pdf

ธรกจ เทคโนโลยช วภาพเปนกลไกส าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจชวภาพของประเทศเยอรมน ผลส ารวจของ Biocom (2017) ทท าตอเนองเปนปท 11 แสดงใหเหนวาธรกจดานเทคโนโลยชวภาพของเยอรมนเตบโตอยางตอเนอง ในป 2016 ยอดขายของธรกจเพมขนเปน 3,540 ลานยโร จาก 2,190 ลานยโรในป 2008 ป 2016 เยอรมนมบรษททท าธรกจดานนโดยตรง 651 บรษท ประมาณครงหนงอยในสาขาดานสขภาพและการแพทย รองลงมา ไดแก สาขาดานบรการ และสาขาอตสาหกรรม ตามล าดบ มการจางงานประมาณ 20,000 คน และลงทนวจยและพฒนาเทคโนโลย (R&D) มากกวา 1,000 ลานย โรหรอประมาณ 1 ใน 3 ของยอดขาย ในชวง 3 ปทผานมา มอตราการขยายตวของการลงทน R&D มากกวารอยละ 6 ตอป

บรษทดานเทคโนโลยชวภาพกระจายตวอยทวประเทศ พนททมบรษทดานเทคโนโลยชวภาพตงอยมาก 5 อนดบแรก ประกอบดวย Bavaria, Baden Wurttem-berg, North Rhine Westphalia, Berlin , Lower Saxony ป จจ ยส าคญ ท ส าคญค อการ ไ ด ร บการสนบสนนจากรฐบาลทองถ น การมระบบน เวศนวตกรรมทเออตอการเตบโต เชน การจดตงศนยวจยวทยาศาสตรทางเศรษฐกจชวภาพท North Rhine Westphalia เปนตน


นโยบายเศรษฐกจชวภาพของเยอรมน

นบตงแตป ค.ศ. 2010 เยอรมนมการจดท านโยบายและแผนยทธศาสตรดานเศรษฐกจชวภาพ หลายฉบบ เชน ยทธศาสตรวจยทเรยกวา “National Research Strategy Bioeconomy 2030” (ค.ศ. 2010) เพอใชเปนกรอบการวจยและพฒนาดานเศรษฐกจชวภาพของประเทศ แผนการใชทรพยากรอยางยงยน “German Resource Efficiency Programme” (ค.ศ . 2012) แผนการพฒนาพลงงานอยางยงยน “Energy Con-cept for and Environmentally Sound, Reliable and Affordable Energy Supply” (ค.ศ. 2010) และแผนทน าทางการพฒนาอตสาหกรรมโรงกลนชวภาพข อ ง ป ร ะ เ ทศ “Biorefineries Roadmap” (ค . ศ . 2012) สะทอนไดวาเศรษฐกจชวภาพเปนเรอง ทเกยวของกบหลายภาคสวนทงอตสาหกรรม พลงงาน การเกษตร ฯลฯ ดงนนในป ค.ศ. 2013 เยอรมนจงจดท านโยบายเศรษฐกจชวภาพของประเทศขนเปนการเฉพาะ ทมชอวา “National Policy Strategy on Bi-oeconomy” โ ด ย ม Federal Ministry of Food and Agriculture เปนเจาภาพ เพอใหเกดการเชอมโยงและประสานงานในระดบนโยบาย และมการจดการและสอสารขอมลสสงคม ควบค ไปกบการพฒนาก าลงคน รวมถงมการจดตงคณะท างานรวมระหวาง

ก ร ะ ท ร ว ง เ พ อ ผ ล ก ด น เ ศ ร ษ ฐ ก จ ช ว ภ า พ “Inter-ministerial Bioeconomy Working Group”

รป: เปาหมายเศรษฐกจชวภาพของเยอรมน (National Policy Strategy on Bioeconomy)

ทมา: Federal Ministry of Food and Agriculture, 2013.

กลยทธพฒนาเศรษฐกจชวภาพ

กลยทธส าคญในการพฒนาเศรษฐกจชวภาพของเยอรมนคอการขบเคลอนดวยเทคโนโลยและนวตกรรม โดยเฉพาะ “เทคโนโลยชวภาพ” ซงมบทบาทอยางมาก ในแผน National Research Strategy Bioeconomy 2030 โดยเยอรมนก าหนดเปาหมายใหประเทศเปนศนยกลางการวจยและนวตกรรมเศรษฐกจชวภาพของโ ล ก “A Leading research and innovation

Credit: wacker.com


center in bioeconomy” พฒนาและกระตนการเตบโตของผลตภณฑฐานชวภาพ พลงงานชวภาพ กระบวนการผลตและบรการ และสรางความสามารถในการแขงขนในตลาดโลก มการสนบสนนทนวจยจ านวน 2.4 พนลานยโร (ค.ศ. 2010-2018) สงเสรมการวจยและพฒนา ใน 5 เรองหลก ไดแก 1) การสรางความมนคงดานอาหาร 2) การผลตอาหารทปลอดภยและเปนประโยชนตอสขภาพ 3) การเพาะปลกและท าการเกษตรอยางยงยน 4) การพฒนาพลงงานจาก ชวมวล และ 5) การใชทรพยากรหมน เวยนในกระบวนการผลตของภาคอตสาหกรรม

กลยทธการสรางความสามารถดานการวจยและพฒนาข อ ง เ ย อ ร ม น เ น น ก า ร ส ร า ง เ ค ร อ ข า ย ว จ ย สหสาขา วทยาศาสตรรวมกบวศวกรรม เศรษฐศาสตร และสงคม การพฒนางานวจยความรฐานควบคกบการวจ ยประยกต รวมถ งการวางโครงสร างวจ ย ในรปแบบคลสเตอรและวจยรวมแบบมงเปา เยอรมนใหความส าคญอยางยงกบการสงเสรมใหมการถายทอดเทค โน โลย ส ก า ร ใช จ ร ง โ ดย เฉพาะการ ใช ใ นภาคอตสาหกรรม มการก าหนดมาตรการสทธประโยชนรปแบบตางๆ เพอสนบสนนการใชเทคโนโลยในเชงพาณชย สนบสนนการ spin off ของนกวจยสการเปนผประกอบการใหม เยอรมนเหนความส าคญ

ของธรกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ในการข บ เ ค ล อ น เ ศ ร ษ ฐ ก จ ช ว ภ า พ โ ด ย เ ฉ พ า ะ ใ นภาคอตสาหกรรมและการเกษตร จงตองการสรางความสามารถดานเทคโนโลยใหกบ SMEs ดวยการสนบสนนทนวจยรวมระหวาง SMEs กบหนวยงานวจยและมหาวทยาลย และระหวาง SMEs บรษทขนาดใหญ และหนวยงานวจย ทเรยกวาโปรแกรม “SME-innovative: Biotechnology-Bio-opportunity” ซ งนอกจากสรางความสามารถดานเทคโนโลยเพอพฒนาศกยภาพของ SMEs แลวยงลดความเสยงของ SMEs ทจะลมเหลวในชวงเรมตนธรกจหรอพบกบความลมเหลวในการลงทนวจยพฒนา นอกจากน เยอรมนยงใหความส าคญกบการพฒนาก าลงคนวจย มการใหทนสนบสนนนกวจยรนใหม และการสรางความรวมมอดานการวจยพฒนาและการแลกเปลยนนกวจยในระดบนานาชาต

ในสวนของนโยบายดานเศรษฐกจชวภาพของประเทศ (National Policy Strategy on Bioeconomy) ทจดท าขนเชอมโยงแผนตาง ๆ ไวดวยกน เพอการประสานงานเชงนโยบายทงในระดบประเทศและนานาชาต โดยเฉพาะกบกลมสหภาพยโรป ในแผนก าหนดมาตรการในการสอสารขอมลสสงคม การรณรงคปรบเปลยนพฤตกรรมในดานตาง ๆ เชน การเลอกซอสนคาทเปนผลตภณฑฐานชวภาพ “New

Credit: ucsusa.org


products: made from nature” ก า ร บ ร โ ภ ค ทมงเนนลดของเสยภายใตโครงการ “Too good for the bin” เนองจากผลการศกษาของมหาวทยาลย Stuttgart ระบวาแตละปครวเรอนทงเศษอาหารรวมกน 6.7 ลานตน การพฒนาก าลงคนเนนใชกลไกการสรางความรวมมอระหวางรฐ-เอกชน (PPP) รวมถงมประเดนส าคญอน ๆ ทหนวยงานตาง ๆ ตองรวมกนด าเนนการเพอขบเคลอนเศรษฐกจชวภาพ ไดแก การใชเทคโนโลยและนวตกรรมเปนเครองมอในการจดการทรพยากรธรรมชาต และผลตวตถดบการเกษตร รวมไปถงท าการประมงอยางยงยน เชน การใชเทคโนโลยเพอการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การแสวงหาการใชประโยชนจากทรพยากรทางทะเลและส า ห ร า ย ใ น ด า น ต า ง ๆ เ ช น ส ถ า บ น Forschungszentrum Julich มโครงการศกษาความคมคาในการสกดน ามนกาด (biokerosene) จากสาหรายขนาดเลก การสรางมลคาเพมใหกบวตถดบการเกษตรและทรพยากรธรรมชาต เชน การปรบปรงพนธพชและสตว การสรางตลาดและผลตภณฑทเปนมตรกบสงแวดลอม มการจดท าฉลากเพอสงแวดลอมทเรยกวา “Blue Angel” มการสงเสรมการพฒนาอตสาหกรรมเทคโนโลยชวภาพ ก าหนดสทธประโยชนสนบสนนการลงทนในระดบกงอตสาหกรรม เชน start-up funding นอกจากน ยงใหความส าคญกบการบรหารจดการการใชประโยชนทดนใหเกดประโยชน

สงสด การสรางสมดลระหวางพนทเกษตรและพนทเพออยอาศยและอตสาหกรรม สมดลระหวางพนทเกษตรเพอผลตอาหารและผลตพลงงาน รวมถงบรหารจดการใชทรพยากรหมนเวยน เชน แหลงพลงงานหมนเวยน เปนตน

ระบบการวจยของเยอรมน

จดเดนของระบบวจยในเยอรมนคอการมสถาบนวจยทไ ม ใ ช ม ห า ว ท ย า ล ย ( non-university research institute) ทเชอมโยงงานวจยตงแตตนน าถงปลายน า หนวยวจยหลกทท าหนาทวจยตนน า (Basic sciences) คอ Max Planck ในขณะท Helmholtz Assi และ Leibniz มงเนนวจยในสวนทเปน งานวจยประยกต สวนงานวจยในสวนปลายน าทใกลชดกบอตสาหกรรม หนวยวจยหลกคอ Fraunhofer ในขณะทมหาวทยาลยแตละแหงจะมงานวจยกระจายตงแตตนน าจนถงปลายน า รวมถงสถาบนวจยของรฐตาง ๆ (Länder) ทงนทศทางการวจยและการสงตองานวจย ก าหนดโดย German Research Foundation (Deutsche Forschungsgemeinschaft, DFG)

การเตรยมความพรอมดานเทคโนโลยเพอรองรบการพฒนาเศรษฐกจชวภาพ เรมตนในป ค.ศ. 2010 เมอมการรวมตวของ 4 หนวยงานวจย ประกอบดวย RWTH Aachen University, the University of Bonn,

Credit: gea.com


Heinrich Heine University Düsseldorf, แ ล ะ Forschungszentrum Jülich จดตงเปน Bioeconomy Science Center มงเนนสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจชวภาพใน 4 สาขา ไดแก อาหารและอาหารสตว เชอเพลงชวภาพ วสดชวภาพ และ เคมชวภาพ

ประเทศเยอรมนเปนประเทศทมมลคาการลงทนวจยและพฒนาเทคโนโลยมากทสดของยโรป ป ค.ศ. 2015 ประเทศเยอรมนมการลงทน R&D คดเปนมลคา 87 พนลานเหรยญสหรฐ (รอยละ 32 เปนงบประมาณจากภาครฐ (รฐบาลกลางและรฐบาลทองถน ) และหนวยงานไมแสวงหาก าไร และสวนทเหลอเปนเงนลงทนจากภาคเอกชน) ส าหรบป ค.ศ. 2017 มลคาการลงทน R&D เพมเปน 112.5 พนลานเหรยญสหรฐ คดเปนมรอยละ 2.8 ของ GDP ในเชง เปรยบเทยบประเทศเยอรมนมสดสวนการลงทน R&D คดเปนรอยละ 5.4 ของมลคาการลงทน R&D รวมของโลกและมากถง 1 ใน 4 ของมลคาการลงทน R&D ของสหภาพยโรป สะทอนความเปนประเทศผน าดานการวจยและพฒนาเทคโนโลยของโลก

ส าหรบป ค.ศ. 2017 รฐบาลลงทน R&D ดวยมลคา 19.1 พนลานเหรยญสหรฐ สาขาการวจยหลกท รฐบาลใหการสนบสนนทนวจยประกอบดวย สาขาสขภาพ สาขาการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม สงแวดลอม และการพฒนาทยงยน สาขาการพฒนาเครองมอขนาดใหญ

เพอการวจยพนฐานและสาขาทเกยวของกบนาโนเทคโนโลยและเทคโนโลยดานวสดศาสตร

รปท: ความรวมมอในการลงทนวจยและพฒนาเทคโนโลยระหวางรฐบาลกลางและทองถน

ทมา: https://www.research-in-germany.org/en/research-funding/research-funding

-system/government-funding.html

รฐบาลกลางและรฐบาลทองถนมบทบาทความรบผดชอบในการสนบสนนงบประมาณดานการศกษา วทยาศาสตร และการวจยใน 3 แนวทาง

1. การสนบสนนงบประมาณในสวนทเกยวของกบเงนเดอน อปกรณ และวสดพนฐาน การลงทนกอสรางอาคารใหม หรอการลงทนเครองมอหรอโครงสรางพนฐานใหม

Credit: research-in-germany.org


2. การสนบสนนโครงการวจยทมระยะเวลาทแนนอนทงเพอการพฒนาระบบการศกษา การเรยน การสอน และการวจย รวมถงการสน บ ส น น โ ค ร ง ก า ร ว จ ย ร ว ม ร ะ ห ว า งมหาวทยาลย นกวจย และ SMEs

3. การสนบสนนการจางวจยเพอใหไดขอมลเพมเตมเพอการก าหนดนโยบาย หรอการบรหารจดการ

การสนบสนนงบประมาณการวจยส าหรบการด าเนนโครงการนน เปนการตกลงรวมกนระหวางรฐบาลกลางและรฐบาลทองถน ในการจดสรรงบประมาณใหกบแตละหนวยงาน ทงนรฐบาลกลางและรฐบาลทองถนมการท างานรวมกนอยางใกลชดผานกลไกทเรยกวา Joint Science Conference Coordination

หนวยงานวจยหลกดานเศรษฐกจชวภาพ

หนวยงานวจยหลกดานเศรษฐกจชวภาพของประเทศเยอรมน คอ German Bioeconomy Council เปนองคกรอสระ ประกอบดวยสมาชกจ านวน 17 ทานมาจากหลากหลายสาขา จดตงข น เ พ อ ก า ร ผ ล ก ด น “National Research Strategy Bioeconomy 2030” แ ล ะ “National Policy Strategy on Bioeconomy” หนาทของหนวยงานนคอ

1. สนบสนนการวจยและพฒนาเทคโนโลยเพอรองรบการกาวสเศรษฐกจชวภาพบนฐานความร

2. ก าหนดกรอบ/ปจจยสงเสรมการพฒนาเศรษฐกจฐานชวภาพ

3. พฒนาระบบการฝกอบรมและการสรางผเชยวชาญเพอรองรบเศรษฐกจชวภาพ

4. การสอสารกบกลมตาง ๆ ของสงคม

ทมา:

1) สวทช.

2) รายงานสรปการเดนทางไปราชการ ณ สหพนธสาธารณรฐเยอรมน ของรฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

Credit: gbs2015.com

Office of Science and Technology

Royal Thai Embassy

412 Boulevard du Souverain

Brussels 1150 Belgium

Tel: +32 (0) 2 675 07 97

Fax: +32 (0) 2 662 08 58 Email:

[email protected]

Documents

Credit: freepik - NSTDA