COURSE PACK OF ISLAMIC STUDIES FOR

GRADUATE STUDENTS OF UCP

A Course Prepared by the Faculty Members Of

Department of Islamic & Religious Studies

FACULTY OF ARTS AND SOCIAL SCIENCES

UNIVERCITY OF CENTERAL PUNJAB

2 | P a g e

ک دیوک اک چا ک ا ہل

دنی٪اہلل٪اعتیل٪یک٪دہاتی٪ےہ٪وج٪اس٪ےن٪ےلہپ٪ااسنؿ٪یک٪رطفت٪ںیم٪ااہلؾ

1

رفامیئ٪اور٪اس٪ےک٪دعب٪اس٪یک٪امتؾ٪رضوری٪الیصفتت٪٪

ےک٪اسھت٪اےنپ٪ربمغیپوں٪یک٪واستط

2

ےس٪ااسنؿ٪وک٪دی٪ےہ۔٪اس٪ہلسلس٪ےک٪آرخی٪ربمغیپ٪دمحم٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪ںیہ۔٪انچہچن٪٪

دنی٪اک٪اہنت٪امذخ

3

اب٪دمحم٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪یہ٪یک٪ذات٪واال٪

4

پ٪اےنپ٪وقؽ٪و٪لعف٪اور٪افصت٪ےہ٪اور٪دنی٪قح٪اب٪ویہ٪ےہ٪ےسج٪آ٪

رقتری٪

5

و٪وصتبی

6

ےس٪دنی٪رقار٪دںی۔٪

روسؽ٪اہلل٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪ےس٪ہی٪دنی٪آپ٪ےک٪احصہب٪ےک٪اامجع

7

اور٪وقیل٪و٪یلمع٪وتارت

8

ےس٪لقتنم٪وہا٪اور٪دو٪وصروتں٪ںیم٪مہ٪٪

:کت٪اچنہپ٪ےہ

۔٪رقآؿ٪دیجم١

۔٪تنس٪٢

ربمغیپ٪دمحم٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪رپ٪انزؽ٪یک٪ےہ٪اور٪اےنپ٪زنوؽ٪ےک٪دعب٪ےس٪آج٪رقآؿ٪دیجم٪وہ٪اتکب٪ےہ٪وج٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪اےنپ٪آرخی٪

کت٪املسمونں٪ےک٪اپس٪اؿ٪یک٪رطػ٪ےس٪اس٪رصاتح

9

ےہ٪وج٪دمحم٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪رپ٪ ےک٪اسھت٪وموجد٪ےہ٪ہک٪یہی٪وہ٪اتکب٪

وپری٪افحتظ٪ےک٪اسھت٪ریغب٪یسک٪ادینانزؽ٪وہیئ٪یھت٪اور٪ےسج٪آپ٪ےک٪احصہب٪ےن٪اےنپ٪اامجع٪اور٪وقیل٪وتارت٪ےک٪ذرےعی٪ےس٪

10

٪

دبتیلی٪ےک٪داین٪وک٪لقتنم٪ایک٪ےہ۔

1

ڈاانلدؽ٪ںیم٪

2

ذرہعی

3

احلص٪رکےن٪یک٪ہگج

4

زبرگ

5

ربرقار٪رانہک

6

درتس٪رقار٪دانی

7

ـریغب٪یسک٪االتخػ٪ےک٪وپرے٪اافتؼ٪ےک٪اسھت

8

لسن٪در٪لسن٪لسلست٪ےس

9

واضتح

10

ومعمیل

4 | P a g e

تنس٪دنی٪اربایمیہ٪یک٪وہ٪رواتی٪ےہ٪ےسج٪یبن٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪ےن٪اس٪یک٪دجتدی٪

11

و٪االصح٪ےک٪دعب٪اور٪اس٪ںیم٪ضعب٪ااضوفں٪

ےک٪اسھت٪اےنپ٪امےنن٪واولں٪ںیم٪دنی٪یک٪تیثیح٪ےس٪اجری٪رفامای٪ےہ۔

آؿ٪دیجم٪ںیم٪وبثت٪ےک٪اابتعر٪ےس٪وکیئ٪رفؼ٪ںیہن٪ےہ۔٪وہ٪سج٪رطح٪احصہب٪ےک٪اامجع٪اور٪وقیل٪وتارت٪ےس٪الم٪ےہ،٪اس٪ںیم٪اور٪رق

ہی٪ایس٪رطح٪اؿ٪ےک٪اامجع٪اور٪یلمع٪وتارت٪ےس٪یلم٪ےہ٪اور٪رقآؿ٪یہ٪یک٪رطح٪رہ٪دور٪ںیم٪املسمونں٪ےک٪اامجع٪ےس٪اثتب٪وہیت٪

ےہ۔

ےہ۔٪اس٪ےک٪ینعم٪اعزجی٪'' ابعدت'' ےئ٪وت٪رقآؿ٪یک٪احالطح٪ںیم٪وہ٪اہلل٪یک٪اس٪دنی٪یک٪تقیقح٪ارگ٪اکی٪ظفل٪ںیم٪ایبؿ٪یک٪اج

اور٪یتسپ٪ےک٪ںیہ۔٪ہی٪زیچ٪ارگ٪اہلل٪اعتیل٪یک٪حیحص٪رعمتف٪

12

ےک٪اسھت٪دیپا٪وہ٪وت٪اےنپ٪آپ٪وک٪ااہتنیئ٪تبحم٪اور٪ااہتنیئ٪وخػ٪ےک٪اسھت٪

رتقیقح٪اکی٪دایلخ٪تیفیک٪ےہ۔٪دخا٪اک٪ذرک،٪اس٪اک٪اس٪ےک٪اسےنم٪آرخی٪دح٪کت٪اکھج٪دےنی٪یک٪وصرت٪اایتخر٪رک٪یتیل٪ےہ۔٪ہی٪د

رکش،٪اس٪یک٪انرایض٪اک٪وخػ،٪اس٪ےک٪اسھت٪االخص،٪اس٪رپ٪رھبواس٪اور٪اس٪ےک٪وضحر٪ںیم٪میلست

13

و٪راض٪اس٪تیفیک٪ےک٪ابینط٪٪

اجت٪اور٪وررو٪اینز٪اظمرہ٪ںیہ۔٪ااسنؿ٪ےک٪اظرہی٪ووجد٪ںیم٪یہی٪زیچ٪رپشتس٪ےک٪اظمرہ،٪ینعی٪روکع٪و٪وجسد،٪حیبست٪و٪دیمحت،٪داعو٪انم

یک٪وصرت٪ںیم٪امنایں٪وہیت٪ےہ۔٪رھپ٪ااسنؿ٪وچہکن٪اس٪داین٪ںیم٪اانپ٪اکی٪یلمع٪ووجد٪یھب٪راتھک٪ےہ،٪اس٪وہج٪ےس٪اےنپ٪اس٪وہظر٪

ےس٪آےگ٪ڑبھ٪رک٪ہی٪ااسنؿ٪ےک٪اس٪یلمع٪ووجد٪ےس٪قلعتم٪وہیت٪اور٪رپشتس٪ےک٪اسھت٪ااطتع٪وک٪یھب٪اشلم٪وہ٪اجیت٪ےہ۔٪اس٪

اطمہبل٪رکیت٪ےہ٪ہک٪اظرہ٪وابنط،٪دوونں٪ںیم٪وہ٪دخا٪اک٪دنبہ٪نب٪رک٪رےہ۔٪وتق٪ہی٪ااسنؿ٪ےس

اہلل٪اور٪دنبے٪ےک٪درایمؿ٪دبعووبعمد٪ےک٪اس٪قلعت٪ےک٪ےیل٪ہی٪ابعدت٪بج٪اینپ٪ااساست٪

14

نیعتم٪رکیت،٪رمامس٪

15

ےط٪

رکیت٪اور٪داین٪ںیم٪اس٪قلعت٪ےک٪اقتوضں٪وک٪وپرا٪رکےن٪ےک٪ےیل٪دحود٪و٪ویقد

16

ؿ٪یک٪زابؿ٪ںیم٪اےس٪دنی٪رقمر٪رکیت٪ےہ٪وت٪رقآ٪

ےس٪ریبعت٪ایک٪اجات٪ےہ۔٪اس٪یک٪وج٪وصرت٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪اےنپ٪ربمغیپوں٪یک٪واستط٪ےس٪ااسنونں٪رپ٪واحض٪یک٪ےہ،٪رقآؿ٪اےس٪

11

(Renewal)ےئن٪رسے٪ےس٪

12

اچہپؿ

13

رس٪ج ہ کا ان

14

اینبدںی

15

روسؾ

16

دیقںی

5 | P a g e

٪اےس٪ابلکل٪درتس٪اور٪اینپ٪زدنیگ٪ںیم٪وپری٪رطح٪' ادلنی' ٪اس٪ےک٪ابرے٪ںیم٪اںیھن٪دہاتی٪رکات٪ےہ٪ہک٪وہ اتہک٪ےہ٪اور

ر٪اس٪ںیم٪وکیئ٪رفتہق٪دیپا٪ہن٪رکںی۔ربرقار٪رںیھک٪او

اور٪اس٪ےک٪' اۃمکحل'اس٪ابعدت٪ےک٪ےیل٪اامیؿ٪و٪االخؼ٪یک٪وج٪ااساست٪دخا٪ےک٪اس٪دنی٪ںیم٪ایبؿ٪وہیئ٪ںیہ،٪اںیھن٪رقآؿ٪

یھب٪ےہ۔٪اس٪ےک٪ینعم٪ویہ٪ںیہ٪وج٪مہ٪٪''رشیعت''اتہک٪ےہ۔٪اس٪ےک٪ےیل٪اکی٪دورسا٪ظفل٪٪'الکج ب'رمامس٪اور٪دحودوویقد٪وک٪

٪ونونؿ٪ےس٪ادا٪رکہ ٪ںیہ۔ظفل

ہشیمہ٪ےس٪اکی٪یہ٪ےہ،٪نکیل٪رشتعی٪ااسنین٪دمتؿ٪ںیم٪اراقت٪٪'ةاحلکه'

17

اور٪دبتویلیں٪ےک٪ابثع،٪اہتبل٪تہب٪ھچک٪فلتخم٪ریہ٪

ےہ۔

ااہلیم٪رٹلرچی٪اک٪اطمہعل٪رکےن٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪وترات٪ںیم٪زایدہ٪رت٪رشتعی٪اور٪الیجن٪ںیم٪تمکح٪ایبؿ٪وہیئ٪ےہ۔٪زوبر٪ایس٪

تمکح٪یک٪دیہمت٪ںیم٪اہلل٪اعتیل٪یک٪دیجمت٪

18

اک٪زمومر٪

19

ےہ٪اور٪رقآؿ٪اؿ٪دوونں٪ےک٪ےیل٪اکی٪اجعم٪ہش٪اپرہ

20

ادب٪اور٪ہفیحص٪

21

٪

اورار

22

واشبرت٪

23

یک٪تیثیح٪ےس٪انزؽ٪وہا٪ےہ۔

یک٪ریبعت٪ 'ةاحلکه'

24

نج٪ابمثح٪

25

:ےک٪ےیل٪اایتخر٪یک٪یئگ٪ےہ،٪وہ٪اینبدی٪وطر٪رپ٪دو٪ںیہ

اکی٪اامیاینت۔

االخایقت۔دورسے٪

:ےک٪تحت٪وج٪ابمثح٪ایبؿ٪وہ ےئ٪ںیہ،٪وہ٪ہی٪ںیہ 'الکج ب'

17

رتىق

18

زبریگ٪یک٪رعتفی٪رکان

19

تیگ،٪ہمغن

20

اشاکہر

21

اتکب

22

ڈراان

23

وخربخشی

24

ایبؿ

25

ثحبم٪یک٪عمج،٪رماد٪ےہ٪ثحب

6 | P a g e

۔٪٧۔ونونؿ٪اہجد۔٪٦۔٪ونونؿ٪دوعت۔٪٥۔٪ونونؿ٪تشیعم۔٪٤۔٪ونونؿ٪ایستس۔٪٣۔٪ونونؿ٪اعمرشت۔٪٢۔٪ونونؿ٪ابعدات۔٪١

دحود

26

وزعتریات

27

۔٪وخروونش٨۔٪

28

۔٪مسق٪اور٪افکرہ١١۔٪روسؾ٪و٪آداب۔٪٩۔٪

29

مسق۔٪

٪اس٪دنی٪وک٪آ ٪رک٪آ ےئ،٪اںیھن٪یبن٪اتا٪اجات٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪اؿ٪ںیم٪یہی٪اسرا٪دنی٪ےہ۔٪دخا٪ےک٪وج٪ربمغیپ

ےک٪بصنم٪رپ٪یھب٪افزئ٪وہ ےئ٪ےھت۔'' راستل''ےک٪اسھت٪'' وبنت''ےس٪ضعب٪

ےھچ٪ہی٪ےہ٪ہک٪ااسنونں٪ںیم٪ےس٪وکیئ٪صخش٪ویح٪اپ٪رک٪ولوگں٪وک٪قح٪اتب ےئ٪اور٪اس٪ےک٪امےنن٪واولں٪وک٪ایقتم٪ںیم٪ا'' وبنت''

ےس٪'' اشبرت''اور٪'' اورار''ااجنؾ٪یک٪وخش٪ربخی٪دے٪اور٪ہن٪امےنن٪واولں٪وک٪ربے٪ااجنؾ٪ےس٪ربخدار٪رکے۔٪رقآؿ٪اےس٪

ریبعت٪رکاتےہ۔

ہی٪ےہ٪ہک٪وبنت٪ےک٪بصنم٪رپ٪افزئ٪وکیئ٪صخش٪اینپ٪وقؾ٪ےک٪ےیل٪اس٪رطح٪دخا٪یک٪دعاتل٪نب٪رک٪آ ےئ٪ہک٪اس٪یک٪'' راستل''

س٪ےک٪ابرے٪ںیم٪دخا٪اک٪ہلصیف٪ایس٪داین٪ںیم٪اس٪رپ٪انذف٪رک٪ےک٪وہ٪قح٪اک٪ہبلغ٪المع٪اس٪رپ٪ونمئ٪رک٪دے۔وقؾ٪ارگ٪اےس٪الٹھج٪دے٪وت٪ا

اس٪یک٪وصرت٪ہی٪وہیت٪ےہ٪ہک٪اہلل٪اعتیل٪اؿ٪روسولں٪وک٪اینپ٪زجاوزسا٪ےک٪وہظر٪ےک٪ےیل٪بختنم٪رفامہ ٪اور٪رھپ٪ایقتم٪ےس٪ےلہپ٪

اکی٪ایقتم٪رغصی٪

30

ںیم٪رباپ٪رک٪دےتی٪ںیہ۔٪اںیھن٪اتب٪دای٪اجات٪ےہ٪ہک٪وہ٪دخا٪ےک٪اسھت٪اےنپ٪دہع٪رپ٪اؿ٪ےک٪ذرےعی٪ےس٪ایس٪داین٪

ونمئ٪رںیہ٪ےگ٪وت٪اس٪یک٪زجا٪اور٪اس٪ےس٪ارحناػ٪رکںی٪ےگ٪وتاس٪یک٪زسا٪اںیھن٪داین٪یہ٪ںیم٪لم٪اج ےئ٪یگ۔٪اس٪اک٪ہجیتن٪ہی٪اتلکن٪ےہ٪

دخا٪وک٪وگای٪اؿ٪ےک٪اسھت٪زنیم٪رپ٪ےتلچ٪رھپہ ٪اور٪دعاتل٪رکہ ٪ہک٪اؿ٪اک٪ووجد٪ولوگں٪ےک٪ےیل٪دخا٪یک٪اشنین٪نب٪اجات٪ےہ٪اور٪وہ٪

وہ ےئ٪دےتھکی٪ںیہ۔اس٪ےک٪اسھت٪اںیھن٪مکح٪دای٪اجات٪ےہ٪ہک٪سج٪قح٪وک٪وہ٪رس٪یک٪آوھکنں٪ےس٪دھکی٪ےکچ٪ںیہ،٪اس٪یک٪غیلبت٪رکںی٪

اور٪اہلل٪اعتیل٪یک٪دہاتی٪ےب٪مک٪و٪اکتس

31

اور٪وپری٪تیعطق٪

32

آؿ٪یک٪ریبعت٪ےک٪اطم ق٪ہی٪ےک٪اسھت٪ولوگں٪کت٪اچنہپ٪دںی۔٪رق٪

26

دح٪یک٪عمج،٪رشتعی٪یک٪رقمر٪رکدہ٪زسا

27

.زعتری٪یک٪عمج،٪دح٪رشىع٪ےس٪مک٪زسا٪وج٪ونیض٪یک٪وصاب٪ددی٪رپ٪وہیت٪ےہ

28

اتاان٪انیپ

29

انگہ٪اک٪وعض،٪اتواؿ

30

ىٹاوچ

31

٪ کیٹریغب٪ىمک٪ىشیب٪ےک،٪ کیٹ

32

٪

ی ت

ی نی ق

7 | P a g e

ایہل٪یک٪اینبد٪نب٪اجیت٪ےہ۔٪انچہچن٪اہلل٪اعتیل٪اؿ٪٪ےہ۔٪ہی٪بج٪ونمئ٪وہ٪اجیت٪ےہ٪وت٪داین٪اور٪آرخت،٪دوونں٪ںیم٪ہلصیف'' اہشدت''

روسولں٪وک٪ہبلغ٪اطع٪رفامہ ٪اور٪اؿ٪یک٪دوعت٪ےک٪رکنمنی٪رپ٪اانپ٪ذعاب٪انزؽ٪رک٪دےتی٪ںیہ٪۔٪

العوہ٪دیسان٪اربامیہ٪ہیلع٪االسلؾ٪یک٪ذرتی٪٪اہشدت٪اک٪ہی٪بصنم٪روسولں٪ےک

33

وک٪یھب٪اطع٪وہا٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےن٪ایس٪ےک٪شیپ٪رظن٪

اںیھن٪دخا٪ےک٪روسؽ٪اور٪اس٪ےک٪دنبوں٪ےک٪درایمؿ٪اکی٪امجتع٪رقار٪دای٪اور٪اتبای٪ےہ٪ہک٪اس٪بصنم٪ےک٪ےیل٪وہ٪ایس٪رطح٪

وبنت٪و٪راستل٪ےک٪ےیل٪بختنم٪رکات٪ےہ۔بختنم٪ےیک٪ےئگ٪سج٪رطح٪ااسنونں٪ںیم٪ےس٪اہلل٪اعتیل٪ضعب٪ویتسہں٪وک٪

ویبنں٪اور٪روسولں٪ےک٪اسھت٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪ابومعلؾ٪اینپ٪اتکںیب٪یھب٪انزؽ٪رفامیئ٪ںیہ۔٪اؿ٪ےک٪زنوؽ٪اک٪دصقم٪رقآؿ٪ںیم٪ہی٪ایبؿ٪

وہا٪ےہ٪ہک٪قح٪و٪ابلط٪ےک٪ےیل٪ہی٪زیماؿ٪

34

اور٪اس٪٪رقار٪اپںیئ٪اتہک٪اؿ٪ےک٪ذرےعی٪ےس٪ولگ٪اےنپ٪االتخافت٪اک٪ہلصیف٪رک٪ںیکس

رطح٪قح٪ےک٪اعمےلم٪ںیم٪ کیٹ٪ااصنػ٪رپ٪ونمئ٪وہ٪اجںیئ۔

ت٪و٪راستل٪اک٪ہی٪ہلسلس٪آدؾ٪ہیلع٪االسلؾ٪ےس٪رشوع٪وہ٪رک٪دمحم٪روسؽ٪اہلل٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪رپ٪متخ٪وہا٪ےہ۔٪آپ٪ےک٪داین٪ےس٪وبن

متخ٪رک٪دی٪یئگ٪ےہ۔٪انچہچن٪ولوگں٪وک٪دنی٪رپ٪رتصخ٪وہاجےن٪ےک٪دعب٪ویح٪و٪ااہلؾ٪اک٪دروازہ٪ہشیمہ٪ےک٪ےیل٪دنب٪وہ٪ایگ٪ےہ٪اور٪وبنت٪

یک٪ذہم٪داری٪اب٪ایقتم٪کت٪اس٪اتم٪ےک٪املع٪ادا٪رکںی٪ےگ۔'' اورار''ونمئ٪رےنھک٪ےک٪ےیل٪

ےہ٪اور٪اس٪ےک٪ابرے٪ںیم٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪اینپ٪اتکب٪ںیم٪رفامای٪ےہ٪ہک٪ااسنونں٪ےس٪وہ٪اس٪ےک٪وسا٪رہزگ٪'' االسؾ''اس٪دنی٪اک٪انؾ٪

وبقؽ٪ہن٪رکے٪اگ۔٪وکیئ٪دورسا٪دنی

اک٪ظفل٪سج٪رطح٪وپرے٪دنی٪ےک٪ےیل٪اامعتسؽ٪وہات٪ےہ،٪ایس٪رطح٪دنی٪ےک٪اظرہ٪وک٪یھب٪ضعب٪اوونت٪ایس٪ظفل٪االسؾ٪'' االسؾ''

:ےس٪ریبعت٪ایک٪اجات٪ےہ۔٪اےنپ٪اس٪اظرہ٪ےک٪احلظ٪ےس٪ہی٪اپچن٪زیچوں٪ےس٪ابعرت٪ےہ

اور٪دمحم٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪اس٪ےک٪روسؽ٪ںیہ۔اس٪ابت٪یک٪اہشدت٪دی٪اج ےئ٪ہک٪اہلل٪ےک٪وسا٪وکیئ٪اہل٪ںیہن٪ .1

امنز٪ونمئ٪یک٪اج ےئ۔ .2

زوکۃ٪ادا٪یک٪اج ےئ۔ .3

راضمؿ٪ےک٪روزے٪رےھک٪اجںیئ۔ .4

تیب٪اہلل٪اک٪جح٪ایک٪اج ےئ۔ .5

33

اوالد

34

رتازو

8 | P a g e

:دنی٪اک٪ابنط٪اامیؿ٪ےہ۔٪اس٪یک٪وج٪لیصفت٪رقآؿ٪ںیم٪ایبؿ٪وہیئ٪ےہ،٪اس٪یک٪رو٪ےس٪ہی٪یھب٪اپچن٪یہ٪زیچوں٪ےس٪ابعرت٪ےہ

۔اہلل٪رپ٪اامیؿ .1

رفوتشں٪رپ٪اامیؿ۔٪ .2

ویبنں٪رپ٪اامیؿ۔٪ .3

اتکوبں٪رپ٪اامیؿ۔٪ .4

روز٪زجا٪رپ٪اامیؿ۔٪ .5

ہی٪اامیؿ٪بج٪اینپ٪تقیقح٪ےک٪اابتعر٪ےس٪دؽ٪ںیم٪ارتات٪اور٪اس٪ےس٪اینپ٪دصتقی٪احلص٪رک٪اتیل٪ےہ٪وت٪اےنپ٪ووجد٪یہ٪ےس٪دو٪

:زیچوں٪اک٪اقتاض٪رک٪اتےہ

اکی٪لمع٪اصحل،

۔'ربثوایصک ب لص'اور٪ک 'ثوایصک ب حلق'دورسے٪لمع٪اصحل٪ےس٪رماد٪رہ٪وہ٪لمع٪ےہ٪وج٪زتہیک

35

االخؼ٪ےک٪ےجیتن٪ںیم٪دیپا٪وہ٪ات٪ےہ۔٪اس٪یک٪امتؾ٪ااساست٪لقع٪و٪رطفت٪ںیم٪

اثتب٪ںیہ٪اور٪دخا٪یک٪رشتعی٪ایس٪لمع٪یک٪رطػ٪ااسنؿ٪یک٪رامنہیئ٪ےک٪ےیل٪انزؽ٪وہیئ٪ےہ۔

وک٪قح٪اور٪قح٪رپ٪اثتب٪دقیم٪یک٪تحیصن٪٪ےک٪ینعم٪اےنپ٪اموحؽ٪ںیم٪اکی٪دورسے'ثوایصک ب لصرب'اور٪ک 'ثوایصک ب حلق'

ےس٪یھب٪ریبعت٪ایک٪ےہ۔٪ینعی٪وہ٪ابںیت٪وج٪لقع٪و٪''ک ىہیک عوک امليکر''ک اور''ک امرک ب ملعروف''ےک٪ںیہ۔٪رقآؿ٪ےن٪اس٪وک٪

رطفت٪یک٪رو٪ےس٪رعموػ٪ںیہ،٪اےنپ٪رقیبی٪اموحؽ٪ںیم٪ولوگں٪وک٪اؿ٪یک٪نیقلت٪یک٪اج ےئ٪اور٪وج٪رکنم

36

٪ںیہ،٪اؿ٪ےس٪ولوگں٪وک٪رواک٪

اج ےئ۔

اعؾ٪احالت٪ںیم٪اامیؿ٪ےک٪اقتےض٪یہی٪ںیہ،٪نکیل٪ااسنؿ٪سج٪داین٪ںیم٪راتہ٪ےہ،٪اس٪ےک٪احلظ٪ےس٪وج٪احںیتل٪اس٪وک٪شیپ٪آیتکس٪

:ںیہ،٪اؿ٪یک٪راعتی٪ےس٪اؿ٪ےک٪العوہ٪نیت٪اور٪اقتےض٪یھب٪اس٪ےس٪دیپا٪وہہ ٪ںیہ

اکی٪رجہت؛

35

اپیک،٪افصیئ

36

ربایئ

9 | P a g e

دورسے٪رصنت

37

؛

سطلقرسیتے٪ایقؾ٪اب

38

۔

ومنم٪ےک٪ےیل٪ارگ٪یسک٪ہگج٪اےنپ٪رپورداگر٪یک٪ابعدت٪رپ٪ونمئ٪رانہ٪اجؿ٪وجمھک٪ۂ٪دنب

39

اک٪اکؾ٪نب٪اج ےئ؛٪اےس٪دنی٪ےک٪ےیل٪اتسای٪٪

اج ےئ،٪اہیں٪کت٪ہک٪اےنپ٪االسؾ٪وک٪اظرہ٪رکان٪یہ٪اس٪ےک٪ےیل٪نکمم٪ہن٪رےہ٪وت٪اس٪اک٪ہی٪اامیؿ٪اس٪ےس٪اقتاض٪رکات٪ےہ٪ہک٪اس٪ہگج٪

اتہک٪ےہ٪'' رجہت''رطػ٪لقتنم٪وہ٪اج ےئ٪اہجں٪وہ٪العہین٪اےنپ٪دنی٪رپ٪لمع٪ریپا٪وہ٪ےکس۔٪رقآؿ٪اےس٪وک٪اوچڑ٪رک٪یسک٪اےسی٪اقمؾ٪یک٪

اور٪ربمغیپ٪یک٪رطػ٪ےس٪اس٪یک٪دوعت٪ےک٪دعب٪اےنپ٪آپ٪وک٪اس٪رطح٪یک٪وصرت٪احؽ٪ںیم٪دھکی٪رک٪اس٪ےس٪رگزی٪رکےن٪واولں٪وک٪

اس٪ےن٪دوزخ٪یک٪ودیع٪

40

انسیئ٪ےہ۔

ایس٪رطح٪دنی٪وک٪اےنپ٪رفوغ٪

41

ای٪اینپ٪افحتظ٪ےک٪ےیل٪ارگ٪یسک٪ادقاؾ٪

42

یک٪رضورت٪شیپ٪آاج ےئ٪وت٪اامیؿ٪اک٪اقتاض٪ےہ٪ہک٪اجؿ٪و٪

ےہ٪اور٪اس٪اک٪اطمہبل٪ےہ٪ہک٪اامیؿ٪اک٪ہی٪اقتاض٪ارگ٪'' رصنت''امؽ٪ےس٪دنی٪یک٪دمد٪یک٪اج ےئ۔٪رقآؿ٪یک٪ریبعت٪ےک٪اطم ق٪ہی٪دخا٪یک٪

یھب٪اس٪ےس٪زایدہ٪زعزی٪ںیہن٪وہین٪اچےیہ۔٪ومنم٪وک٪داین٪یک٪وکیئ٪زیچ٪ۂ٪یسک٪وتق٪اسےنم٪آاج ےئ٪وت٪دنب

ی ا تعص

یرھپ٪اس٪داین٪ںیم٪ااسنؿ٪ےک٪ذجابت،٪

43

،٪افمدات٪اور٪وخاںیشہ٪ارگ٪دنی٪و٪داین٪ےک٪یسک٪اعمےلم٪ںیم٪اےس٪ااصنػ٪یک٪راہ٪

ارگ٪وگایہ٪اک٪ومنم٪ہن٪رصػ٪ہی٪ہک٪قح٪و٪ااصنػ٪رپ٪ونمئ٪رےہ،٪ہکلب٪ہی٪٪ۂ٪ےس٪اٹہ٪دانی٪اچںیہ٪وت٪یہی٪اامیؿ٪اقتاض٪رکات٪ےہ٪ہک٪دنب

اطمہبل٪رکںی٪وت٪اجؿ٪یک٪ابزی٪اگل٪رک٪اؿ٪اک٪ہی٪اطمہبل٪وپرا٪رکے۔٪قح٪ےہک،٪قح٪ےک٪اسےنم٪اانپ٪رس٪اکھج٪دے۔٪ااصنػ٪رکے،٪

كی مک ''ااصنػ٪یک٪وگایہ٪دے٪اور٪اےنپ٪دیقعہ٪و٪لمع٪ںیم٪ااصنػ٪ےک٪وسا٪یھبک٪وکیئ٪زیچ٪اایتخر٪ہن٪رکے۔٪رقآؿ٪ےن٪اس٪ےک٪ےیل٪44''ب للسط

ر٪رفامیئ٪ےہ۔یک٪ریبعت٪اایتخ٪

37

دمد٪رکان

38

ڑےوہان

ہ ااصنػ٪رپ٪ک

39

رطخہ،٪الہتک

40

دىکمہ

41

روىنش،٪کمچ٪دکم

42

شیپ٪دقیم

43

بصعت٪یک٪عمج،٪انقح٪رطػ٪داری

44

ڑےوہان

ہ ااصنػ٪ےک٪اسھت٪ک

10 | P a g e

اس٪دنی٪اک٪وج٪دصقم٪رقآؿ٪ںیم٪ایبؿ٪وہا٪ےہ،٪وہ٪رقآؿ٪یک٪احالطح٪ںیم٪زتہیک٪ےہ۔٪اس٪ےک٪ینعم٪ہی٪ںیہ٪ہک٪ااسنؿ٪یک٪ارفنادی٪

اور٪اامتجىع٪زدنیگ٪وک٪آالوشیں٪ےس٪اپک٪رک٪ےک٪اس٪ےک٪رکفولمع٪وک٪حیحص٪تمس٪ںیم٪وشنوامن٪دی٪اج ےئ۔٪رقآؿ٪دیجم٪ںیم٪ہی٪ابت٪

٪ہک٪ااسنؿ٪اک٪ بص٪انیعہگج٪ہگج٪ایبؿ٪وہیئ٪ےہ

45

تشہب٪ربںی٪

46

یک٪ابداشیہ٪ےہ٪اور٪اکایمیب٪ےک٪اس٪اقمؾ٪کت٪ےنچنہپ٪یک٪امضتن٪٪

ایھن٪ولوگں٪ےک٪ےیل٪ےہ٪وج٪اس٪داین٪ںیم٪اانپ٪زتہیک٪رک٪ںیل۔٪ذہلا٪دنی٪ںیم٪اغتی

47

اور٪وصقمد٪یک٪تیثیح٪زتہیک٪یہ٪وک٪احلص٪ےہ۔٪٪

اہلل٪ےک٪یبن٪ایس٪دصقم٪ےک٪ےیل٪ےجیھب٪ےئگ٪اور٪اسرا٪دنی٪ایس٪وصقمد٪وک٪اپےن٪اور٪ایس٪اغتی٪کت٪ےنچنہپ٪ںیم٪ااسنؿ٪یک٪رامنہیئ٪ےک٪

ےیل٪انزؽ٪وہ٪ا٪ےہ۔

ےہ۔٪ااسحؿ٪ےک٪ینعم٪یسک٪اکؾ٪وک٪اس٪'' ؿااسح''اس٪دنی٪رپ٪لمع٪ےک٪ےیل٪وج٪روہی٪اس٪ےک٪امےنن٪واولں٪وک٪اایتخر٪رکان٪اچےیہ،٪وہ٪

ےک٪رتہبنی٪رطےقی٪رپ٪رکےن٪ےک٪ںیہ۔٪اس٪یک٪وصرت٪ہی٪ےہ٪ہک٪ااسنؿ٪اہلل٪اعتیل٪یک٪دنبیگ٪اس٪رطح٪رکے٪ہک٪وگای٪وہ٪اےس٪دھکی٪

راہ٪ےہ،٪اس٪ےیل٪ہک٪ارگ٪وہ٪اےس٪ںیہن٪دھکی٪راہ٪وت٪اس٪اک٪رپورداگر٪وت٪اےس٪دھکی٪راہ٪ےہ۔

________________________

45

الص٪اشنم،٪دصقم

46

٪درہج

تنج٪اک٪الع

47

رغض،٪ااجنؾ

11 | P a g e

ہصح٪اوؽ

12 | P a g e

1

ک تـایه ىی

اامیؿ٪اکی٪دینی٪احالطح٪

1

ےہ۔٪یسک٪زیچ٪وک٪دؽ٪ےک٪وپرے٪نیقی٪ےک٪اسھت٪میلست٪رک٪ایل٪اج ےئ٪وت٪اےس٪اامیؿ٪اتا٪اجات٪ےہ۔٪اس٪یک٪الص٪

ہک٪میلست٪و٪راض٪ےک٪ابلکل٪آرخی٪درےج٪ںیم٪اےنپ٪دؽ٪و٪دامغ٪وک٪اس٪دخا٪رپ٪اامیؿ٪ےہ۔٪ااسنؿ٪ارگ٪اےنپ٪رپورداگر٪وک٪اس٪رطح٪امؿ٪آ ٪

ےک٪وحاآ ٪رک٪دے٪وت٪رقآؿ٪یک٪احالطح٪ںیم٪وہ٪ومنم٪ےہ۔٪اامیؿ٪یک٪یہی٪تقیقح٪ےہ٪سج٪یک٪انب٪رپ٪رقآؿ٪اقتاض٪رکات٪ےہ٪ہک٪ااسنؿ٪

امیؿ٪واولں٪اک٪الزیم٪وفص٪اتبات٪ےہ۔ےک٪وقؽ٪و٪لمع٪وک٪یھب٪اس٪رپ٪وگاہ٪وہان٪اچےیہ۔٪انچہچن٪رہ٪یکین٪وک٪وہ٪اامیؿ٪اک٪اخہص٪اور٪ا

اس٪ںیم٪ہبش٪ںیہن٪ہک٪ونونؿ٪یک٪اگنہ٪ںیم٪رہ٪وہ٪صخش٪ومنم٪ےہ٪وج٪زابؿ٪ےس٪االسؾ٪اک٪ارقار٪رکات٪ےہ۔٪اس٪اک٪ہی٪اامیؿ٪مک٪ای٪زایدہ٪

ذرک٪اور٪اس٪یک٪یھب٪رقار٪ںیہن٪دای٪اج٪اتکس۔٪نکیل٪اہجں٪کت٪یقیقح٪اامیؿ٪اک٪قلعت٪ےہ،٪وہ٪رہزگ٪وکیئ٪اجدم٪زیچ٪ںیہن٪ےہ۔٪اہلل٪ےک٪

آوتیں٪یک٪التوت٪اور٪اسفن٪

2

٪آافؼ٪ و

3

٪س٪ںیم٪ازفوین ںیم٪اؿ٪ےک٪وہظر٪ےس٪ا

4

وہیت٪ےہ۔٪رقآؿ٪دیجم٪ےن٪اےس٪اکی٪اےسی٪٪

درتخ٪ےس٪ہیبشت٪دی٪ےہ٪سج٪یک٪ڑجںی٪زنیم٪یک٪رہگاویئں٪ںیم٪ارتی٪وہیئ٪اور٪اشںیخ٪آامسؿ٪یک٪ووتعسں٪ںیم٪یلیھپ٪وہیئ٪وہں۔

یہی٪اعمہلم٪اامیؿ٪ںیم٪ىمک٪اک٪ےہ۔٪ااسنؿ٪ارگ٪اےنپ٪اامیؿ٪وک٪ملع٪انعف٪

5

اور٪لمع٪اصحل٪ےس٪ربارب٪ڑباھہ ٪رےنہ٪ےک٪اجبے٪اس٪ےک٪

اقتوضں٪ےک٪الخػ٪لمع٪رکان٪رشوع٪رک٪دے٪وت٪ہی٪مک٪یھب٪وہات٪ےہ،٪ہکلب٪ضعب٪احالت٪ںیم٪ابلکل٪متخ٪وہ٪اجات٪ےہ۔٪

وؾ٪ںیہ۔٪ذہلا٪سج٪رطح٪اامیؿ٪ےک٪اسھت٪لمع٪رضوری٪ےہ،٪ایس٪رطح٪لمع٪ےک٪اس٪ےس٪واحض٪ےہ٪ہک٪اامیؿ٪اور٪لمع٪الزؾ٪و٪زلم

ہی٪اامیؿ٪درج٪ذلی٪اپچن٪ اسھت٪اامیؿ٪یھب٪رضوری٪ےہ۔٪اجنت٪ےک٪ےیل٪رقآؿ٪ےن٪رہ٪ہگج٪اےس٪رشط٪اونیل٪رقار٪دای٪ےہ۔

:زیچوں٪ےس٪ابعرت٪ےہ

اہلل٪رپ٪اامیؿ ۔١

رفوتشں٪رپ٪اامیؿ ۔٢

ویبنں٪رپ٪اامیؿ ۔٣

1

.صتخم٪رکہ ٪ںیہ٪وت٪وہ٪ظفل٪اس٪نف٪یک٪اکی٪احالطح٪نب٪اجات٪ےہیسک٪نف٪ےک٪امرہنی٪بج٪یسک٪ظفل٪وک٪اےنپ٪نف٪ےکوحاآ ٪ےس٪یسک٪اخص٪اعمین٪ےک٪ےیل٪

2

سفن٪یک٪عمج

3

ںاقف٪یک٪عمج٪رماد٪ےہاہج

4

،٪ااضہفرتیوھڑب

5

عفن٪دےنی٪واال

13 | P a g e

ؿاتکوبں٪رپ٪اامی ۔٤

روز٪زجا٪رپ٪اامیؿ ۔٥

اہلل٪رپ٪اامیؿ

اہلل٪اس٪یتسہ٪اک٪انؾ٪ےہ٪وج٪زنیم٪و٪آامسؿ٪اور٪امتؾ٪ولخمونت٪یک٪اخقل٪ےہ۔٪ہی٪انؾ٪ادتبا٪یہ٪ےس٪رپورداگر٪اعمل٪ےک٪ےیل٪اخص٪راہ٪

٪ےک٪وج٪ےہ۔٪یبن٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪ےس٪ےلہپ٪رعب٪اجتیلہ٪ںیم٪یھب٪ہی٪ایس٪وہفمؾ٪ےک٪ےیل٪اامعتسؽ٪وہات٪اھت۔٪دنی٪اربایمیہ

ابایقت

6

رعوبں٪وک٪وراتث٪ںیم٪ےلم٪ےھت،٪ہی٪ظفل٪یھب٪ایھن٪ںیم٪ےس٪ےہ۔٪

اس٪یتسہ٪اک٪ارقار٪اکی٪ایسی٪زیچ٪ےہ٪وج٪ازؽ٪یہ٪ےس٪ااسنؿ٪یک٪رطفت٪ںیم٪ودتعی

7

رک٪دی٪یئگ٪ےہ۔٪رقآؿ٪اک٪ایبؿ٪ےہ٪ہک٪ہی٪اعمہلم٪٪

اکی٪دہعواثیمؼ

8

یک٪تیثیح٪ےس٪رکات٪ےہ۔٪ااسنؿ٪وک٪اہیں٪ااحتمؿ٪٪یک٪وصرت٪ںیم٪وہا٪ےہ۔٪اس٪دہع٪اک٪ذرک٪رقآؿ٪اکی٪ارمواہعق٪

ےک٪ےیل٪اجیھب٪ایگ٪ےہ،٪اس٪ےیل٪ہی٪واہعق٪وت٪اس٪یک٪ایدداتش٪ےس٪وحم٪رک٪دای٪ایگ٪ےہ،٪نکیل٪اس٪یک٪تقیقح٪اس٪ےک٪ہحفص٪بلق٪رپ٪

شقن٪اور٪اس٪ےک٪اہنں

9

وکیئ٪زیچ٪امعن٪ہن٪وہ٪اور٪اخہن٪دامغ٪ںیم٪ویپتس٪ےہ،٪اےس٪وکیئ٪زیچ٪یھب٪وحم٪ںیہن٪رک٪یتکس۔٪انچہچن٪اموحؽ٪ںیم٪٪

ااسنؿ٪وک٪اےس٪اید٪دالای٪اج ےئ٪وت٪وہ٪اس٪یک٪رطػ٪ایس٪رطح٪اتکپل٪ےہ،٪سج٪رطح٪ہچب٪امں٪یک٪رطػ٪اتکپل٪ےہ،٪دراں٪احہکیل٪اس٪ےن٪

ے٪وہ ےئ٪ںیہن٪داھکی،٪اور٪اس٪نیقی٪ےک٪اسھت٪اتکپل٪ےہ،٪ےسیج٪ہک٪وہ٪ےلہپ٪یہ٪ےس٪اس٪وک٪

کلی

ییھبک٪اےنپ٪آپ٪وک٪امں٪ےک٪ٹیپ٪ےس٪

٪ےہ۔٪وہ٪ سوسس٪رکات٪ےہ٪ہک٪دخا٪اک٪ہی٪ارقار٪اس٪یک٪اکی٪رطفی٪اایج٪اجاتن

10

ےک٪اقتےض٪اک٪وجاب٪ےہ٪وج٪اس٪ےک٪ادنر٪یہ٪وموجد٪

اھت۔٪اس٪ےن٪اےس٪اپایل٪ےہ٪وت٪اس٪یک٪ایسفنت٪ےک٪امتؾ٪اقتوضں٪ےن٪یھب٪اس٪ےک٪اسھت٪یہ٪اینپ٪ہگج٪اپیل٪ےہ۔٪رقآؿ٪اک٪اراشد٪ےہ٪

یعطق٪ےہ٪ہک٪اہجں٪کت٪دخا٪یک٪روبتیب٪ہک٪سفن٪ااسنین٪یک٪ہی٪اہشدت٪ایسی

11

اک٪قلعت٪ےہ،٪رہ٪صخش٪رجمد٪

12

اس٪اہشدت٪یک٪انب٪رپ٪٪

اہلل٪ےک٪وضحر٪ںیم٪وجاب٪دہ٪ےہ۔

6

ىچب٪وہیئ٪زیچںی

7

رپسدیگ

8

ہتخپ٪اعمدہہ

9

٪وہاہاپچ

10

رضورت

11

رپورداگری

12

ضحم

14 | P a g e

ااسنؿ٪ےک٪ابنط٪یک٪اس٪رامنہیئ٪ےک٪اسھت٪ہی٪الصتیح٪یھب٪اےس٪دی٪یئگ٪ےہ٪ہک٪اےنپ٪اظرہی٪وحاس٪ےس٪وج٪ھچک٪وہ٪داتھکی،٪اتنس٪اور٪

٪اس٪ےس٪ضعب٪اےسی٪ اقحقئ٪اک٪اابنتسط سوسس٪رکات٪ےہ،

13

رکے٪وج٪اموراے٪

14

٪اثمؽ٪ونونؿ٪٪ وحاس٪ںیہ۔٪اس٪یک٪اکی٪اسدہ

ےہ۔٪بیس٪درتخ٪ےس٪وٹاتٹ٪ےہ٪وت٪زنیم٪رپ٪رگ٪زپات٪ےہ۔٪رھتپ٪وک٪زنیم٪ےس٪ااھٹان٪وہ٪وت٪( Law of Gravitation)اجتذب٪

اچدن٪اور٪اترے٪آامسؿ٪ںیم٪اس٪ےک٪ےیل٪اطتق٪رخچ٪رکان٪زپیت٪ےہ۔٪ڑیسایھں٪ارتےن٪ےک٪اقمےلب٪ںیم٪ڑچانھ٪لکشم٪وہات٪ےہ۔٪

رگدش٪رکہ ٪ںیہ۔٪ااسنؿ٪اؿ٪زیچوں٪وک٪دصویں٪ےس٪دھکی٪راہ٪اھت،٪اہیں٪کت٪ہک٪ویننٹ٪ےن٪اکی٪دؿ٪ااشکنػ٪ایک٪ہک٪ہی٪بس٪

ونونؿ٪اجتذب٪اک٪رکہمش٪ےہ۔٪ہی٪ونونؿ٪ذبات٪وخد٪انونلب٪اشمدہہ٪ےہ،٪نکیل٪اس٪وتق٪وپری٪داین٪اس٪وک٪اکی٪اسیسنئ٪تقیقح٪ےک٪

امتؾ٪ولعمؾ٪اقحقئ٪ےس٪مہ٪آگنہ٪ےہ۔٪اس٪ےس٪امتؾ٪اشمدہات٪یک٪ ےہ۔٪اس٪یک٪وہج٪ہی٪ےہ٪ہک٪ہی٪رظنہی٪وطر٪رپ٪میلست٪رکیت

وتہیج

15

وہ٪اجیت٪ےہ٪اور٪دورسا٪وکیئ٪رظنہی٪ایھب٪کت٪ااسی٪اسےنم٪ںیہن٪آای٪وج٪وااعقت٪ےس٪اس٪درہج٪اطمتقب٪راتھک٪وہ۔٪

اس٪الصتیح٪وک٪اکؾ٪ںیم٪ال٪رک٪اانپ٪اور٪اےنپ٪رگدو٪شیپ٪ںیم٪٪ہی٪اظرہ٪ےہ٪ہک٪ سوسس٪ےس٪ریغ٪ سوسس٪اک٪اابنتسط٪ےہ۔٪ااسنؿ٪بج٪اینپ

یلیھپ٪وہیئ٪اکانئت٪اک٪اطمہعل٪رکات٪ےہ٪وت٪اس٪اک٪ہی٪اطمہعل٪یھب٪اس٪ےک٪ابنط٪ںیم٪اہنں٪ایس٪تقیقح٪یک٪وگایہ٪داتی٪ےہ۔

ونعمتی٪ےہ،٪ریغومعمیل٪اامتہؾ٪ےہ؛٪انچہچن٪وہ٪داتھکی٪ےہ٪ہک٪اس٪داین٪یک٪رہ٪زیچ٪نسح٪قیلخت٪اک٪زجعماہن٪ااہظر٪ےہ؛٪رہ٪زیچ٪ںیم٪ااھتہ٪

تمکح،٪دتریب،٪تعفنم٪اور٪ریحت٪ازیگن٪مظن٪و٪رتبیت٪ےہ؛٪ےب٪اثمؽ٪ادیلقس

16

اور٪راییض٪ےہ٪سج٪یک٪وکیئ٪وتہیج٪اس٪ےک٪وسا٪٪

ںیہن٪وہ٪یتکس٪ہک٪اس٪اک٪اکی٪اخقل٪ےہ٪اور٪ہی٪اخقل٪وکیئ٪ادنیھ٪اور٪رہبی٪اطتق٪ںیہن٪ےہ،٪ہکلب٪اکی٪الدحمود٪ذنہ٪ےہ۔٪اس٪ےیل٪

اطتق٪اک٪وہظر٪ارگ٪یسک٪میلع٪و٪میکح٪یتسہ٪یک٪رطػ٪ےس٪ہن٪وہ٪وت٪اےس٪ربجضحم٪وہان٪اچےیہ،٪رگم٪ہی٪تقیقح٪ےہ٪ہک٪ااسی٪ںیہن٪ےہ۔٪ہک٪

ہکلب٪اس٪ںیم٪اغتی٪درہج٪ومزوتین٪ےہ،٪ےب٪انپہ٪وتاقف

17

ےہ،٪اس٪ےس٪ریغومعمیل٪وفادئ٪اور٪بیجع٪و٪رغبی٪ریغتات٪٪

18

دیپا٪

ےس٪رہزگ٪دیپا٪ںیہن٪وہ٪ےتکس۔وہہ ٪ںیہ٪وج٪یسک٪ادنیھ٪اور٪رہبی٪اطتق٪

13

ہجیتن٪اکنانل

14

ابالرت،٪دنلبرت

15

(Explanation)واضتح٪

16

(Geometry)ویجرٹیمی٪٪

17

ابىمہ٪وماتقف

18

ریغت٪یک٪عمج،٪دبتیلی

15 | P a g e

تجح٪ہی٪وشادہ٪ارگہچ٪اکیف٪ےھت،٪رگم٪ولوگں٪رپ٪اامتؾ٪

19

ےک٪ےیل٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪زمدی٪اامتہؾ٪ہی٪رفامای٪ہک٪ااسنتین٪یک٪ادتبا٪اکی٪اےسی٪

ااسنؿ٪ےس٪یک٪سج٪ےن٪دخا٪یک٪ابت٪ینس،٪اس٪ےک٪رفوتشں٪وک٪داھکی٪اور٪اس٪رطح٪تقیقح٪ےک٪رباہ٪راتس٪اشمدہے٪یک٪وگایہ٪

رک٪داین٪ےس٪رتصخ٪وہا٪اتہک٪اس٪اک٪ہی٪ملع٪لسن٪در٪لسن٪اس٪یک٪ذرتی٪وک٪لقتنم٪وہات٪رےہ٪اور٪دخا٪اک٪وصتر٪ااسنین٪زدنیگ٪ےک٪٪دے

یسک٪دور،٪زنیم٪ےک٪یسک٪ےطخ،٪یسک٪یتسب،٪یسک٪تشپ٪اور٪یسک٪لسن٪ےک٪ےیل٪یھبک٪ایبنج٪ہن٪وہےن٪اپ ےئ۔

ںیم٪ےنجیھب٪ےک٪دعب٪اکی٪رعےص٪کت٪ہی٪اامتہؾ٪یھب٪ایک٪ایگ٪ہک٪ینب٪آدؾ٪ارگ٪رھپ٪یہی٪ںیہن،٪ےلہپ٪ااسنؿ٪یک٪تیثیح٪ےس٪آدؾ٪و٪وحا٪وک٪داین٪

اےنپ٪اامیؿ٪و٪لمع٪یک٪وبقتیل٪ای٪دعؾ٪وبقتیل٪ایس٪داینںیم٪اجانن٪اچںیہ٪وت٪اجؿ٪ںیل۔٪ہی٪وگای٪تقیقح٪وک٪اس٪زامےن٪ےک٪رہ٪صخش٪ےک٪

٪وہ٪یھب٪اس٪وگایہ٪ںیم٪اشلم٪وہ٪اج ےئ۔٪اس٪ےیل٪رجتےب٪اور٪اشمدہے٪ےک٪درےج٪کت٪اچنہپ٪دانی٪اھت٪اتہک٪اےنپ٪امں٪ابپ٪ےک٪اسھت

یک٪وصرت٪ہی٪وہیت٪یھت٪ہک٪ولگ٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪وضحر٪رقابین٪شیپ٪رکہ ،٪رھپ٪آامسؿ٪ےس٪اکی٪آگ٪ارتیت٪اور٪وبقتیل٪یک٪العتم٪

ےک٪وطر٪رپ٪اےس٪اھکیتیل٪یھت۔

اس٪ےس٪واحض٪ےہ٪ہک٪دخا٪اک٪ووجد٪اکی٪دبیہی

20

٪آ ٪رک٪آای٪ےہ٪اور٪سج٪یک٪وگایہ٪تقیقح٪ےہ٪سج٪اک٪وصتر٪ااسنؿ٪اےنپ٪آاب٪ےس٪

سفن٪اور٪امدہ،٪دوونں٪اےنپ٪ووجد٪ےس٪دےتی٪ںیہ۔٪نکیل٪دخا٪یک٪ذات٪ایک٪ےہ؟٪اس٪یک٪افصت٪ایک٪ںیہ؟٪وہ٪ننس٪

21

ایک٪ںیہ٪وج٪اس٪ےن٪

اینپ٪ذات٪ےک٪ےیل٪رقمر٪رک٪رےھک٪ںیہ؟٪ااسنؿ٪ارگ٪اےنپ٪رپورداگر٪یک٪رعمتف٪احلص٪رکان٪اچےہ٪وت٪ہی٪وساالت٪ا٪س٪ےک٪ذنہ٪ںیم٪

الزام٪دیپا٪وہہ ٪ںیہ۔٪اامیؿ٪ےک٪ےیل٪ہی٪رعمتف٪رضوری٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےن٪بج٪اہلل٪اعتیل٪رپ٪اامیؿ٪اک٪اطمہبل٪ایک٪ےہ٪وت٪اؿ٪وساولں٪

اک٪وجاب٪یھب٪دای٪ےہ۔٪ہی٪وجاب٪ایک٪ےہ؟٪مہ٪اہیں٪اس٪یک٪واضتح٪رکںی٪ےگ۔

٪یسک٪رطح٪ااسنؿ٪ےک٪ہطیح٪٪اہلل٪اعتیل٪یک٪ذات٪ےک٪ابرے٪ںیم٪رقآؿ٪ےن٪وپری٪رصاتح٪ےک٪اسھت٪واحض٪رک٪دای ےہ٪ہک٪وہ

ادراک

22

ںیم٪ںیہن٪آیتکس۔٪اس٪ےیل٪ہک٪ادراک٪ےک٪ذراعئ٪سج٪یتسہ٪ےن٪دیپا٪ےیک٪ںیہ،٪وہ٪وت٪انیقی٪اںیھن٪اپیتکس٪اور٪اؿ٪اک٪ااحہط٪٪

یھب٪رک٪یتکس٪ےہ،٪نکیل٪ہی٪ذراعئ٪یسک٪رطح٪اس٪اک٪ااحہط٪ںیہن٪رک٪ےتکس٪وج٪وخد٪اؿ٪اک٪ااحہط٪ےیک٪وہ ےئ٪ےہ۔

19

تجح٪یک٪لیمکت

20

وج٪دلیل٪یک٪اتحمج٪ہن٪وہ

21

تنس٪یک٪عمج،٪رطہقی

22

ھجمس٪اور٪مہف٪اکااحہط

16 | P a g e

اعتیل٪یک٪افصت،٪اہتبل٪یسک٪ہن٪یسک٪درےج٪ںیم٪ااسنؿ٪یک٪رگتف٪ںیم٪آیت٪ںیہ۔٪اس٪یک٪وہج٪ہی٪ےہ٪ہک٪افصت٪ےس٪قلعتم٪ھچک٪اہلل٪

زیچںی،٪وخاہ٪وہ٪ینتک٪یہ٪ریقح٪وہں،٪ااسنؿ٪ےک٪اپس٪یھب٪ںیہ۔٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪اےنپ٪ملع٪و٪ربخ،٪دقرت،٪روبتیب٪اور٪رتمح٪و٪تمکح٪اک٪

اس٪رپ٪ایقس٪رک٪ےک٪دخا٪یک٪اؿ٪افصت٪اک٪ھچک٪وصتر٪مہ٪ونمئ٪رک٪ےتکس٪ںیہ۔٪انچہچن٪رقآؿ٪بج٪اتہک٪٪ھچک٪ہصح٪ںیمہ٪یھب٪اطع٪رفامای٪ےہ۔

ےہ٪ہک٪وہ٪اخقل٪ےہ،٪دقری

23

ےہ،٪رنمح٪و٪رمیح٪ےہ،٪میلع٪

24

و٪میکح٪ےہ،٪یح٪و٪ویقؾ٪

25

ےہ،٪اوؽ٪و٪آرخ٪اور٪اظرہ٪وابنط٪ےہ٪وت٪اس٪٪

ےس٪دخا٪یک٪افصت٪اک٪اکی٪وصتر٪انیقی٪ونمئ٪وہ٪اجات٪ےہ۔

ت٪ےک٪ےنھجمس٪ںیم٪وج٪زیچںی٪وحلمظ٪رینہ٪اؿ٪افص

،٪اؿ٪ںیم٪ےس٪اکی٪اؿ٪یک٪تہج٪نسح٪ےہ۔٪اس٪ےیل٪ہک٪دقرت٪ایس٪وتق٪اچہ

دمح

26

یک٪قحتسم٪ےہ،٪بج٪وہ٪رتمح،٪رکؾ٪اور٪دعاتل٪ےک٪اسھت٪وہ۔٪ےصغ،٪ااقتنؾ٪اور٪رہقوبضغ٪اک٪وہظر٪یھب٪ملظ٪و٪دعواؿ٪

27

٪

ےک٪الخػ٪وہ٪وت٪ونلب٪نیسحت٪ےہ۔٪رتمح،٪رفغمت٪اور٪وجد

28

ورکؾ٪یھب٪اےنپ٪لحم٪یہ٪ںیم٪رعتفی٪ےک٪قحتسم٪وہہ ٪ںیہ۔٪

رقآؿ٪دیجم٪ںیم٪ینغ٪

29

ےک٪اسھت٪دیمح

30

،٪میلع٪ےک٪اسھت٪میکح٪اور٪زعزی

31

٪٪ ےک٪اسھت٪وفغر

32

یک٪افصت٪ایس٪تہج

33

نسح٪یک٪٪

رطػ٪رامنہیئ٪ےک٪ےیل٪آیئ٪ںیہ۔

اج ےئ٪اگ،٪وہ٪الجؽ٪وامجؽ٪اور٪امکؽ٪ےس٪اخیل٪ںیہن٪وہ٪ایس٪رطح٪ہی٪ابت٪یھب٪وحلمظ٪رینہ٪اچےیہ٪ہک٪اہلل٪اعتیل٪اک٪وج٪وصتر٪یھب٪ونمئ٪ایک٪

٪رپ،٪افصت٪امکؽ٪ںیہ۔٪زنمہ ٪یک٪اٹچؿ٪،اثمؽ٪ےک٪وطر اتکس۔٪انچہچن٪االیک،اتکی،انپہ

34

،السیتم،انم٪دےنی٪واالافصت٪امجؽ٪اور٪

23

دقرت٪واال

24

ملع٪واال

25

زدنہ٪اور٪ونمئ٪رےنہک٪واال

26

رعتفی

27

زایدیت

28

اخسوت

29

ےباینز

30

رعتفی٪ےک٪القئ

31

زرب٪دتس

32

تہب٪ےنشخب٪واال

33

رخ،٪ولہپ

34

ةیعں٪ےس٪اپک

17 | P a g e

ابداشہ،٪اغبل،ڑبے٪زور٪واالافصت٪الجؽ٪ںیہ۔٪ااسنؿ٪ےک٪دؽ٪ںیم٪افصت٪الجؽ٪ےس٪وخػ،٪میظعت٪اور٪دمح

35

ےک٪ذجابت٪دیپا٪٪

وہہ ٪ںیہ٪اور٪افصت٪امجؽ٪ےس٪دمح،٪راج٪

36

اور٪تبحم٪ےک۔٪رھپ٪افصت٪الجؽ٪وحاس٪ےک٪ےیل٪زایدہ٪اظرہ٪اور٪افصت٪امجؽ٪لقع٪و٪

دؽ٪ےک٪زایدہ٪رقبی٪وہیت٪ںیہ۔٪رپورداگر٪وک٪اسےنم٪راھک٪اج ےئ٪وت٪افصت٪امجؽ٪اک٪ہبلغ٪ سوسس٪وہات٪ےہ٪اور٪سفن٪ااسنین٪اگنوہں٪

ولہپ٪امنایں٪وہ٪اجات٪ےہ۔٪ااسنؿ٪دخا٪ےس٪ڈر٪رک٪ایس٪انب٪رپ٪دخا٪یک٪رطػ٪اتکپل٪اور٪اس٪یک٪افصت٪امجؽ٪ےک٪ےک٪اسےنم٪وہ٪وت٪الجؽ٪اک٪

دانم٪ںیم٪انپہ٪احلص٪رکےن٪یک٪وکشش٪رکات٪ےہ۔٪رقآؿ٪دیجم٪بج٪ہی٪اتہک٪ےہ٪ہک٪امتؾ٪اےھچ٪انؾ٪ایس٪ےک٪ںیہ٪وت٪اس٪ےک٪ینعم٪اس٪

ؽ٪و٪امجؽ٪اور٪اس٪ےک٪امکؽ٪وک٪ایبؿ٪رکات٪ےہ،٪وہ٪ا اھ٪ےہ٪اور٪اس٪ےس٪دخا٪وک٪ےک٪زندکی٪یہی٪وہہ ٪ںیہ٪ہک٪رہ٪وہ٪انؾ٪وج٪دخا٪ےک٪الج

اکپرا٪اج٪اتکس٪ےہ۔

اہلل٪اعتیل٪یک٪افصت٪امکؽ٪اس٪احلظ٪ےس٪اتیمہ٪یک٪احلم٪ںیہ٪ہک٪اؿ٪ےس٪اس٪یک٪تمظع٪امنایں٪وہیت٪ےہ۔٪ااسنؿ٪بج٪اؿ٪اک٪حیحص٪

ا٪رپ٪اامیؿ٪الات٪ےہ٪وج٪اگیہنوصتر٪ونمئ٪رک٪اتیل٪ےہ٪وت٪اس٪ےک٪ےجیتن٪ںیم٪اکی٪اےسی٪دخ

37

،٪اتکی٪اور٪ےب٪اتمہ

38

ےہ؛٪بس٪ےک٪ےیل٪انپہ٪یک٪٪

اٹچؿ٪ےہ؛٪زنیم٪و٪آامسؿ٪اور٪اؿ٪ےک٪درایمؿ٪یک٪رہ٪زیچ٪اک٪اہنت٪امکل٪ےہ؛٪اس٪یک٪ابداشیہ٪ںیم٪وکیئ٪دورسا٪رشکی٪ںیہن،٪اس٪ےک٪

ےس٪وپدیشہ٪ںیہن؛٪اعمل٪اک٪وکیئ٪اعمہلم٪اس٪ےک٪مکح٪اکراخہن٪دقرت٪ںیم٪وکیئ٪دورسا٪اسیھج٪ںیہن؛٪داین٪یک٪وکیئ٪زیچ٪اس٪یک٪اگنوہں٪

ےس٪ابرہ٪ںیہن؛٪رہ٪زیچ٪اس٪یک٪اتحمج٪ےہ،٪رگم٪اس٪وک٪یسک٪یک٪اایج٪ںیہن؛٪امجدات

39

،٪ابناتت،٪ویحاانت،٪بس٪اس٪ےک٪وضحر٪ںیم٪

دجسہ٪رزی٪اور٪اس٪یک٪حیبست٪و٪لیلہت

40

ور٪اس٪یک٪تیشمںیم٪وغشمؽ٪ںیہ؛٪اس٪یک٪دقرت٪ےب٪ااہتن،٪اس٪یک٪وتعس٪ریغ٪دحمود٪ا٪

41

٪

اکانئت٪ےک٪ذرے٪ذرے٪ںیم٪اکر٪رفام٪ےہ؛٪وہ٪بج٪اچےہ٪اور٪سج٪زیچ٪وک٪اچےہ٪انف٪رکے٪اور٪بج٪اچےہ٪اس٪وک٪رھپ٪دیپا٪رک٪دے؛٪

زعت٪و٪ذتل،٪بس٪ایس٪ےک٪اہھت٪ےہ؛٪بس٪افین٪ںیہ،٪ویہ٪ابىق٪ےہ؛٪وہ٪وراء٪اولراء

42

ےہ،٪رگم٪رگ٪اجں٪ےس٪رقبی٪ےہ؛٪اس٪اک٪٪

35

رعتفی

36

ادیم

37

االیک،٪ےب٪ریظن

38

ےب٪لثم،٪ےبریظن

39

٪وریغہےب٪اجؿ٪زیچںی،٪رھتپ

40

ال٪اہل٪اال٪اہلل٪انہک

41

رمیض،٪ارادہ

42

دور٪ےسدور،٪رپے٪ےس٪رپے

18 | P a g e

٪اک٪ااحہط٪ےیک٪وہ ےئ٪ےہ؛٪وہ٪دولں٪ےک٪ دیھ٪کت٪اجاتن٪ےہ؛٪اس٪اک٪ارادہ٪رہ٪ارادے٪ںیم٪انذف٪اور٪اس٪اک٪ملع٪اور٪اس٪یک٪دقرت٪رہ٪زیچ

مکح٪رہ٪مکح٪ےس٪ابالرت٪ےہ؛٪وہ٪رہ٪بیع٪ےس٪اپک،٪رہ٪ربایئ٪ےس٪زنمہ٪اور٪رہ٪ازلاؾ٪ےس٪ربی٪ےہ۔

اتدیک٪اور٪واضتح٪ےک٪اسھت٪اےس٪یہ٪اؿ٪افصت٪امکؽ٪ںیم٪امہ٪رتنی٪اہلل٪اعتیل٪یک٪وتدیح٪ےہ۔٪رقآؿ٪دیجم٪ےن٪بس٪ےس٪زایدہ٪

ایبؿ٪ایک٪ےہ۔٪اہیں٪کت٪ہک٪اس٪ہفیحص٪آامسین٪اک٪آرخی٪ابب٪اےنپ٪ومضمؿ٪ےک٪احلظ٪ےس٪سج٪وسرہ٪رپ٪متخ٪وہا٪ےہ،٪اس٪ںیم٪اہلل٪

،٪وہ٪ہن٪اعتیل٪ےن٪اےنپ٪ربمغیپ٪وک٪دہاتی٪رفامیئ٪ےہ٪ہک٪ولوگں٪ےک٪اسےنم٪ربالم٪االعؿ٪رک٪دای٪اج ےئ٪ہک٪اہلل٪اتکی٪ےہ،٪بس٪اک٪اہسرا٪ےہ

یسک٪اک٪ابپ٪ےہ٪ہن٪اٹیب٪اور٪اس٪اک٪وکیئ٪مہ٪رس٪

43

یھب٪ںیہن٪ےہ۔

وتدیح٪یک٪یہی٪اتیمہ٪ےہ٪سج٪ےک٪شیپ٪رظن٪رقآؿ٪ےن٪رصاتح٪یک٪ےہ٪ہک٪اس٪ےک٪ریغب٪ااسنؿ٪اک٪وکیئ٪لمع٪وبقمؽ٪ںیہن٪ےہ٪اور٪

اسھت٪دنبہ٪ہن٪انگہ٪رپرسشک٪وہ٪اتکس٪٪اس٪ےک٪اسھت٪رہ٪یطلغ٪ےک٪ےشخب٪اجےن٪یک٪وتعق٪ےہ۔٪اس٪یک٪وہج٪ہی٪ےہ٪ہک٪وتدیح٪رپ٪اامیؿ٪ےک

ےہ٪اور٪ہن٪اس٪اک٪اراکتب٪رک٪ےنیل٪ےک٪دعب٪وتہب٪و٪اافغتسر٪یک٪وتقیف٪ےس٪رحموؾ٪رہ٪اتکس٪ےہ۔٪وہ٪الزام٪رپورداگر٪یک٪رطػ٪ولاتٹ٪ےہ٪اور٪

اس٪رطح٪ایقتم٪یک٪یشیپ٪ےس٪ےلہپ٪یہ٪اےنپ٪ےیل٪وفع٪ودر٪ذگر٪اک٪ااقحتسؼ٪دیپا٪رک٪اتیل٪ےہ۔

رقآؿ٪ںیم٪آ ےئ٪ںیہ،٪وہ٪اہنتی٪دؽ٪ںیشن٪اور٪ملع٪و٪لقع٪ےک٪املسمت٪رپ٪ینبم٪ںیہ۔٪اہیں٪اینت٪ابت٪اکیف٪ےہ٪٪وتدیح٪ےک٪وج٪داللئ

ہک٪دخا٪یک٪دخایئ٪ںیم٪رشکی٪ریھٹاےن٪ےک٪ےیل٪یسک٪ےک٪اپس٪وکیئ٪دلیل٪ںیہن٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےن٪اےنپ٪اخمنیبط٪ےس٪اکی٪ےس٪

٪رک٪ےتکس٪وہ٪وت٪رضور٪رکو۔٪دخا٪اک٪وکیئ٪رشکی٪ےہ٪ای٪ںیہن،٪اس٪زایدہ٪اقمامت٪رپ٪اطمہبل٪ایک٪ےہ٪ہک٪لقع٪و٪لقن٪ےس٪اس٪یک٪دلیل٪شیپ

ےک٪ےیل٪ایلص٪وگایہ٪وخد٪دخا٪یہ٪یک٪وہ٪یتکس٪ےہ٪اور٪دخا٪یک٪وگایہ٪وک٪اجےنن٪اک٪وادح٪ذرہعی٪اس٪یک٪انزؽ٪رکدہ٪اتکںیب٪اور٪وہ٪رواایت٪و٪

آاثر٪

44

۔٪اؿ٪ںیم٪رشک٪یک٪اتک د٪ےک٪ےیل٪وکیئ٪ںیہ٪وج٪اس٪ےک٪ویبنں٪اور٪روسولں٪ےس٪لسن٪در٪لسن٪ااسنتین٪وک٪لقتنم٪وہ ےئ٪ںیہ

اہشدت٪وموجد٪ںیہن٪ےہ۔

اہلل٪اعتیل٪وج٪اعمہلم٪اےنپ٪دنبوں٪ےک٪اسھت٪رکہ ٪اور٪سج٪رطےقی٪ےس٪رکہ ٪ںیہ،٪اےس٪رقآؿ٪ںیم٪تنس٪ایہل٪ےس٪ریبعت٪ایک٪ایگ٪

ںیہن٪وہیت۔٪انچہچن٪دخا٪یک٪رعمتف٪ےک٪ےیل٪ےہ۔٪اہلل٪اعتیل٪اک٪اراشد٪ےہ٪ہک٪ہی٪ننس٪انونلب٪ریغت٪ںیہ،٪اؿ٪ںیم٪رہ٪زگ٪وکیئ٪دبتیلی٪

سج٪رطح٪اس٪یک٪افصت٪اک٪ملع٪رضوری٪ےہ،٪ایس٪رطح٪اؿ٪ننس٪اہیہل

45

:اک٪ملع٪یھب٪رضوری٪ےہ۔٪ہی٪ننس٪درج٪ذلی٪ںیہ٪

43

مہ٪رہبت

44

ااحدثی

45

دخا٪ےک٪رطےقی٪اور٪اوصؽ

19 | P a g e

۔٪االتب١

46

تین٪اک٪ااحہط٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪ہی٪داین٪ااحتمؿ٪ےک٪ےیل٪انبیئ٪ےہ۔٪دخا٪ےک٪اکی٪اعریگمل٪ونونؿ٪یک٪تیثیح٪ےس٪ہی٪ااحتمؿ٪امتؾ٪اعمل٪ااسن

ےیک٪وہ ےئ٪ےہ۔٪ااسنؿ٪یک٪تعیبط٪ںیم٪وج٪ھچک٪ودتعی٪ےہ،٪وہ٪ایس٪ااحتمؿ٪ےس٪امنایں٪وہات،٪سفن٪ےک٪ارسار٪ا

47

یس٪ےس٪ےتلھک٪اور٪

ملع٪و٪لمع٪ےک٪دراجت٪ایس٪ےس٪نیعتم٪وہہ ٪ںیہ۔٪رقآؿ٪اک٪اراشد٪ےہ٪ہک٪ومت٪و٪ایحت٪اک٪ہی٪اکراخہن٪ووجد٪ںیم٪آای٪یہ٪اس٪ےیل٪

داگر٪دھکی٪آ ٪ہک٪وکؿ٪رسیشک٪اایتخر٪رکات٪اور٪وکؿ٪اس٪یک٪دنسپ٪ےک٪اطم ق٪زدنیگ٪رسب٪رکات٪ےہ۔٪اس٪ںیم٪ہبش٪ےہ٪ہک٪اس٪اک٪رپور

ںیہن٪ہک٪اہلل٪رہ٪زیچ٪اک٪ملع٪راتھک٪ےہ،٪نکیل٪اس٪ےن٪ہی٪تنس٪ریھٹایئ٪ےہ٪ہک٪ولوگں٪ےک٪اسھت٪زجا٪و٪زسا٪اک٪اعمہلم٪وہ٪رجمد٪اےنپ٪ملع٪یک٪

دصقم٪ےس٪رباپ٪ایک٪ایگ٪ےہ۔٪اینبد٪رپ٪ہن٪رکے٪اگ۔٪ہی٪ااحتمؿ٪ایس

اس٪داین٪ںیم٪رجن٪و٪راتح،٪رغتب٪و٪اامرت،٪دھک٪اور٪ھکس٪یک٪وج٪احںیتل٪ااسنؿ٪وک٪شیپ٪آیت٪ںیہ،٪وہ٪ایس٪ونونؿ٪ےک٪تحت٪ںیہ۔٪اؿ٪ےک٪

او٪ر٪زعو٪اجہ٪ذرےعی٪ےس٪اہلل٪اعتیل٪اےنپ٪دنبوں٪وک٪آزامات٪اور٪اؿ٪ےک٪وھکےٹ٪اور٪رھکے٪ںیم٪اایتمز٪رفامات٪ےہ۔٪وہ٪یسک٪وک٪امؽ٪و٪دوتل٪

ےس٪ونازات٪ےہ٪وت٪اس٪ےک٪رکش٪اک٪ااحتمؿ٪رکات٪ےہ٪اور٪یسک٪وک٪رقف٪و٪تنکسم

48

ںیم٪التبم٪رکات٪ےہ٪وت٪اس٪ےک٪ربص٪اک٪ااحتمؿ٪رکات٪ےہ۔٪

۔٪دہاتی٪و٪الضتل٢

49

اتبای٪ےہ٪ہک٪اس٪االتب٪ںیم٪ااسنؿ٪ےس٪اقتاض٪ایک٪ایگ٪ےہ٪ہک٪رمگایہ٪ےس٪ےچب٪اور٪اےنپ٪ےیل٪دہاتی٪اک٪راہتس٪اایتخر٪رکے۔٪رقآؿ٪ےن٪

ہی٪دہاتی٪اس٪یک٪رطفت٪ںیم٪ودتعی٪ےہ۔٪رھپ٪وعشر٪وک٪ےنچنہپ٪ےک٪دعب٪زنیم٪و٪آامسؿ٪یک٪اشناینں٪اس٪یک٪رطػ٪اےس٪وتمہج٪رکیت٪

ںیہ۔٪ااسنؿ٪ارگ٪اس٪دہاتی٪یک٪دقر٪رکے،٪اس٪ےس٪افدئہ٪ااھٹ ےئ٪اور٪دخا٪یک٪اس٪تمعن٪رپ٪اس٪اک٪رکش٪زگار٪وہ٪وت٪دخا٪یک٪تنس٪ےہ٪

٪وک٪اس٪ےک٪ےیل٪ڑباھات،٪اس٪ےک٪ادنر٪زمدی٪دہاتی٪یک٪پ ب٪دیپا٪رکات٪اور٪اس٪ےک٪ےجیتن٪ںیم٪اع ای٪ا مہی٪االسلؾ٪ہک٪وہ٪اس٪یک٪روىنش

یک٪الیئ٪وہیئ٪دہاتی٪ےس٪اس٪وک٪رہبہ٪ایب

50

وہےن٪یک٪وتقیف٪اطع٪رفامات٪ےہ۔٪

46

آزامشئ

47

دیھ

48

ىنیکسم

49

رمگایہ

50

انافدئہ٪ااھٹ

20 | P a g e

ااسنؿ٪اس٪رطفی٪دہاتی٪ےس٪ارعاض

51

٪قح٪ےس٪ارحناػ٪اک٪ہلصیف٪رک٪آ ،٪اینپ٪لقع٪ےس٪اکؾ٪ہن٪آ ٪اور٪اجےتن٪وبےتھج٪

52

رکے٪

وت٪رقآؿ٪یک٪احالطح٪ںیم٪ہی٪ملظ٪اور٪قسف

53

ےہ٪اور٪دخا٪یسک٪اظمل٪اور٪افقس٪وک٪یھبک٪دہاتی٪ںیہن٪داتی،٪ہکلب٪اےس٪رمگایہ٪ےک٪٪

ادنریھوں٪ںیم٪ےنکٹھب٪ےک٪ےیل٪اوچڑ٪داتی٪ےہ۔

۔٪فیلکت٪ام٪ال٪اطیؼ٣

54

اس٪ںیم٪اہلل٪اعتیل٪اینپ٪رطػ٪ےس٪وکیئ٪ااسی٪مکح٪یھبک٪ںیہن٪داتی٪٪اع ای٪ا مہی٪االسلؾ٪ےک٪ذرےعی٪ےس٪وج٪رشتعی٪ااسنونں٪وک٪دی٪یئگ٪ےہ،

وج٪ااسنؿ٪ےک٪لمحت٪

55

ےس٪ابرہ٪وہ۔٪اس٪ےک٪امتؾ٪اامعؽ٪ںیم٪ہی٪ایعمر٪ہشیمہ٪ےس٪ونمئ٪ےہ٪ہک٪ولوگں٪یک٪اطتق٪ےس٪زایدہ٪وکیئ٪وبھج٪

ںوتیحں٪وک٪وتؽ٪رک٪دای٪اج ےئ۔٪انچہچن٪وؽ٪اؿ٪رپ٪ہن٪ڈاال٪اج ےئ٪اور٪وج٪مکح٪یھب٪دای٪اج ےئ،٪ااسنؿ٪یک٪رطفت٪ےک٪اطم ق٪اور٪اس٪یک٪الص

وچک،٪طلغ٪یمہف٪اور٪الب٪ارادہ٪وکاتیہ٪رپ٪اس٪رشتعی٪ںیم٪وکیئ٪وماذخہ٪ںیہن٪ےہ٪اور٪ولوگں٪ےس٪اس٪اک٪اطمہبل٪رصػ٪ہی٪ےہ٪ہک٪اظرہ٪

٪ںیہ٪ہک٪و٪ابنط٪ںیم٪وہ٪وپری٪دصاتق٪اور٪دایتن٪داری٪ےک٪اسھت٪اس٪ےک٪ااکحؾ٪یک٪لیمعت٪رکںی۔٪اتمہ٪اس٪ےک٪ہی٪ینعم٪ںیہن

دنبے٪ارگ٪رسیشک٪اایتخر٪رک٪ںیل٪وت٪اس٪وتق٪یھب٪اہلل٪اعتیل٪اںیھن٪وکیئ٪ایسی٪فیلکت٪ںیہن٪دےتی۔٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪

اتدبی

56

و٪رتتیب٪ےک٪ےیل،٪ذعتبی٪

57

ےک٪ےیل٪ای٪ولوگں٪ےک٪ربے٪اامعؽ٪اک٪ہجیتن٪اؿ٪وک٪داھکےن٪ای٪دخا٪ےک٪اقمےلب٪ںیم٪اؿ٪اک٪زجع٪٪

ےک٪ےیل٪اس٪رطح٪یک٪فیلکت٪انیقی٪دی٪اجیت٪ےہ۔٪اؿ٪رپ٪اظرہ٪رکدےنی

۔٪زعؽ٤

58

و٪ بص٪

59

االتب٪اک٪وج٪ونونؿ٪اس٪ےس٪ےلہپ٪ایبؿ٪وہا٪ےہ،٪اس٪ےک٪تحت٪اہلل٪اعتیل٪سج٪رطح٪ارفاد٪وک٪ربص٪ای٪رکش٪ےک٪ااحتمؿ٪ےک٪ےیل٪بختنم٪رکات٪

ےہ،٪ایس٪رطح٪وقومں٪وک٪یھب٪بختنم٪رکات٪ےہ۔٪اس٪ااختنب٪ےک٪ےجیتن٪ںیم٪بج٪وکیئ٪وقؾ٪اکی٪رمہبت٪رسرفازی٪احلص٪رک٪یتیل٪ےہ٪

51

ہنم٪ومڑان

52

رگزی

53

انرفامین

54

اطتق٪ےس٪زایدہ٪ذہم٪داری

55

ربداتش٪

56

انادب٪ اکس

57

ذعاب٪دانی

58

ربرطیف

59

احبیل

21 | P a g e

اعمہلم٪اس٪وتق٪کت٪ںیہن٪دباتل،بج٪کت٪وہ٪ملع٪و٪االخؼ٪ےک٪احلظ٪ےس٪اےنپ٪آپ٪وک٪یتسپ٪ںیم٪ںیہن٪رگا٪٪وت٪اہلل٪اس٪ےک٪اسھت٪اانپ

دیتی۔٪ہی٪دخا٪یک٪ریغ٪دبتمؽ

60

تنس٪ےہ٪اورا٪ینپ٪اس٪تنس٪ےک٪اطم ق٪بج٪یسک٪وقؾ٪ےک٪ےیل٪ابر٪ابر٪یک٪اہیبنتت٪ےک٪دعب٪وہ٪ذتل٪٪

و٪تبکن

61

اٹآ ٪ںیہن٪اتلٹ٪اور٪داین٪یک٪وکیئ٪وقت٪یھب٪دخا٪ےک٪اقمےلب٪ںیم٪اس٪وقؾ٪یک٪اک٪ہلصیف٪رک٪اتیل٪ےہ٪وت٪اس٪اک٪ہی٪ہلصیف٪یسک٪ےک٪٪

وکیئ٪دمد٪ںیہن٪رک٪یتکس۔٪ااسنؿ٪یک٪وپری٪اترخی٪وقومں٪ےک٪زعؽ٪و٪ بص٪ںیم٪اس٪تنس٪ےک٪وہظر٪یک٪وگایہ٪دیتی٪ےہ۔

۔٪رصنت٪ایہل٥

62

ےس٪وپرا٪رکےن٪اک٪مکح٪داتی٪ےہ٪وت٪اس٪یک٪دمد٪یھب٪رفامات٪اہلل٪اعتیل٪بج٪اانپ٪وکیئ٪نشم٪یسک٪رفد٪ای٪امجتع٪ےک٪رپسد٪رکات٪اور٪اس٪وک٪ا

ےہ۔٪ہی٪نشم٪دوعت٪اک٪یھب٪وہ٪اتکس٪ےہ٪اور٪اہجد٪و٪اتقؽ٪اک٪یھب۔٪اس٪رطح٪ےک٪یسک٪نشم٪وک٪وپرا٪رکےن٪ںیم٪اامیؿ٪واولں٪یک٪دمد٪اہلل٪

ےن٪اےنپ٪اورپ٪الزؾ٪رک٪ریھک٪ےہ۔٪ہی٪دمد٪الل٪پٹ٪

63

ںیہن٪وہیت،٪اس٪اک٪اکی٪اضہطب٪

64

یل٪ےن٪ہی٪اضہطب٪رقآؿ٪ںیم٪ےہ۔٪اہلل٪اعت

٪س٪اضےطب٪ےک٪اطم ق٪احلص٪وہیت٪ےہ۔ ایبؿ٪رفامای٪ےہ۔٪اس٪ےک٪دنبوں٪وک٪ہی٪دمد٪ا

اافغتسر٪ و ۔٪وتہب٪٦

ااسنؿ٪بج٪وکیئ٪انگہ٪رک٪اتھٹیب٪ےہ٪وت٪اس٪ےک٪ےیل٪وتہب٪و٪اافغتسر٪یک٪اجنگشی٪ےہ۔٪اس٪اعمےلم٪ںیم٪وندعہ٪ہی٪ےہ٪ہک٪وہ٪ارگ٪انگہ٪ےک٪

٪دعب٪وتہب٪رک اتیل٪ےہ٪وت٪اہلل٪اعتیل٪اےس٪الزام٪اعمػ٪رک٪داتی٪ےہ۔٪نکیل٪اؿ٪ولوگں٪یک٪وتہب٪رہ٪زگ٪وبقؽ٪ںیہن٪رکات٪وج٪زدنیگ٪رھب٪٪وفرا

انگوہں٪ںیم٪ڈوےب٪رےتہ٪اور٪بج٪دےتھکی٪ںیہ٪ہک٪ومت٪رس٪رپ٪آؿ٪ڑھکی٪وہیئ٪ےہ٪وت٪وتہب٪اک٪وہفیظ٪زپےنھ٪ےتگل٪ںیہ۔٪ایس٪رطح٪

ں٪یک٪وتہب٪یھب٪وبقؽ٪ںیہن٪وہیت،٪ارگ٪وہ٪ومت٪ےک٪وتق٪کت٪اس٪ااکنر٪رپ٪ونمئ٪رےہ٪وہں۔اجےتن٪وبےتھج٪قح٪اک٪ااکنر٪رک٪دےنی٪واول

زسا٪ و٪ ۔٪زجا٧

٪س٪داین٪ںیم٪یھب٪دی٪اجیت٪ ومت٪ےک٪دعب٪زجا٪و٪زسا٪وت٪اکی٪الٹ٪تقیقح٪ےہ،٪نکیل٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪ضعب٪اوونت٪ہی٪ا

٪یک٪دعاتل٪اک٪وج٪وہظر٪ایقتم٪ےک٪دؿ٪اس٪ےک٪اہتنم ٪ہی٪ایس٪یک٪دیہمت٪ےہ۔٪اس٪یک٪وج٪ےہ۔٪دخا ے٪امکؽ٪رپ٪وہےن٪واال٪ےہ،

:وصرںیت٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪ابلکل٪نیعتم٪رطےقی٪رپ٪ایبؿ٪رفامیئ٪ںیہ،٪وہ٪ہی٪ںیہ

60

ہن٪دبتلی٪وہےن٪وایل

61

دباحیل

62

دخا٪یک٪دمد

63

الکٹ٪وچپ،٪ایخیل

64

وندعہ٪ونونؿ

22 | P a g e

اوال،٪وج٪ولگ٪داین٪ےک٪اطبل٪وہہ ٪ںیہ،٪ایس٪ےک٪ےیل٪ےتیج،٪ایس٪ےک٪ےیل٪رمہ ٪اور٪آرخت٪ےس٪ابلکل٪ےب٪رپو٪ا٪وہ٪رک٪زدنیگ٪رسب٪

اک٪اسحب٪اہلل٪اعتیل٪سج٪وک٪انتج٪اچاتہ٪ےہ،٪دے٪رک٪ایس٪داین٪ںیم٪ےب٪ابؼ٪رک٪داتی٪ےہ٪اور٪اؿ٪یک٪امتؾ٪اکر٪زگارویں٪اک٪رکہ ٪ںیہ،٪اؿ٪

لھپ٪اںیھن٪ںیہی٪لم٪اجات٪ےہ۔

اثاین،٪روسولں٪ےک٪ذرےعی٪ےس٪اامتؾ٪تجح٪ےک٪دعب٪اؿ٪ےک٪رکنمنی٪رپ٪ایس٪داین٪ںیم٪ذعاب٪آاجات٪ےہ٪او٪رامےنن٪واولں٪ےک٪ےیل٪اہلل٪

یل٪زنیم٪و٪آامسؿ٪یک٪رب ںوں٪ےک٪دروازے٪وھکؽ٪داتی٪ےہ۔اعت

اثاثل،٪دیسان٪اربامیہ٪ہیلع٪االسلؾ٪یک٪ذرتی٪ےک٪ےیل٪اہلل٪اعتیل٪اک٪ودعہ٪ےہ٪ہک٪وہ٪ارگ٪قح٪رپ٪ونمئ٪وہ٪وت٪اےس٪وقومں٪یک٪اامتم٪احلص٪

وہ٪یگ٪اور٪ارحناػ٪رکے٪وت٪اس٪بصنم٪ےس٪زعموؽ

65

٪رک٪دی٪اج ےئ٪یگ۔رک٪ےک٪ذتل٪اور٪وکحمیم٪ےک٪ذعاب٪ںیم٪التبم٪

رفوتشں٪رپ٪اامیؿ

اہلل٪اعتیل٪نج٪ویتسہں٪ےک٪ذرےعی٪ےس٪ولخمونت٪ےک٪ےیل٪اانپ٪مکح٪انزؽ٪رکہ ٪ںیہ،٪اںیھن٪رفےتش٪اتا٪اجات٪ےہ۔٪رقآؿ٪ںیم٪اؿ٪ےک٪

اعمل٪٪یک٪عمج٪ےہ٪سج٪ےک٪ینعم٪ایپؾ٪رب٪ےک٪ںیہ۔٪انچہچن٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک' ملک'اک٪ظفل٪آای٪ےہ۔٪ہی٪'ک کةامللئ'ےیل٪

الوہت

66

ےک٪اسھت٪اس٪اعمل٪انوست٪٪

67

اک٪راہطب٪اؿ٪یک٪واستط٪ےس٪ونمئ٪وہات٪اور٪اس٪اک٪امتؾ٪اکروابر٪اہلل٪اعتیل٪ایھن٪ےک٪ذرےعی٪

ےس٪الچہ ٪ںیہ۔٪اس٪یک٪وصرت٪ہی٪وہیت٪ےہ٪ہک٪ابراگہ٪دخاودنی٪ےس٪وج٪مکح٪اںیھن٪ااقل

68

ایک٪اجات٪ےہ،٪اس٪وک٪وہ٪اکی٪وکحمؾ٪ضحم٪٪

ونت٪ںیم٪اجری٪رک٪دےتی٪ںیہ۔٪اس٪ںیم٪اؿ٪اک٪وکیئ٪ذایت٪اایتخر٪اور٪ذایت٪ارادہ٪اکررفام٪ںیہن٪وہات۔٪وہ٪رس٪ات٪اپ٪یک٪رطح٪اس٪یک٪ولخم

رصموػ٪رےتہ٪ںیہ٪اور٪اس٪ےک٪مکح٪ےس٪رس٪وم٪ ااطتع٪ںیہ،٪رہ٪وتق٪اےنپ٪رپورداگر٪یک٪دمح٪و٪انث٪ںیم

69

ارحناػ

70

ںیہن٪رکہ ۔٪

65

اٹہان

66

اعمل٪ذات٪اىہل

67

داین

68

ڈاانل٪دؽ٪ںیم

69

ابؽ٪ربارب

70

ڑانوم٪ہنم

23 | P a g e

ویبنں٪رپ٪اامیؿ

ینب٪آدؾ٪ےک٪ےیل٪اامتؾ

71

اک٪اامتہؾ٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪نج٪ویتسہں٪ےک٪ذرےعی٪ےس٪ایک٪ےہ،٪اںیھن٪یبن٪اتا٪اجات٪ےہ۔٪ہی٪ااسنؿ٪یہ٪دہاتی٪٪

ےھت،٪نکیل٪اہلل٪ےن٪اےنپ٪ملع٪و٪تمکح٪یک٪اینبد٪رپ٪اںیھن٪اس٪بصنم٪ےک٪ےیل٪بختنم٪رفامای۔٪ہی٪اکی٪ومتبہ

72

رابین٪ےہ،٪میلعت٪و٪٪

رتتیب٪اور٪اذخ

73

و٪ااستکب٪

74

ےس٪اس٪اک٪وکیئ٪قلعت٪ںیہن٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪اس٪تیثیح٪ےس٪ویہ٪ولگ٪بختنم٪٪

ےیک٪اجہ ٪ںیہ٪وج٪سفن٪اور٪اطیشؿ٪یک٪رتابیغت

75

ےس٪اےنپ٪آپ٪وک٪اچبہ ،٪انگوہں٪ےس٪وفحمظ٪رےتہ٪اور٪رہ٪احلظ٪ےس٪اینپ٪وقؾ٪٪

ےک٪اصنیحل٪و٪اایخر

76

وہہ ٪ںیہ۔٪

٪ںیہ۔٪آدؾ٪ہیلع٪االسلؾ٪ےس٪اہلل٪ےن٪ودعہ٪ایک٪اھت٪ہک٪اؿ٪یک٪ذرتی٪یک٪رامنہیئ٪ےک٪ےیل٪وہ٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪ہی٪یبن٪رہ٪وقؾ٪یک٪رطػ٪ےجیھب

وخد٪اینپ٪رطػ٪ےس٪دہاتی٪انزؽ٪رکے٪اگ۔٪ہی٪دہاتی٪ایھن٪ویبنں٪ےک٪ذرےعی٪ےس٪ینب٪آدؾ٪وک٪دی٪یئگ۔٪وہ٪آامسؿ٪ےس٪ویح٪اپ٪رک٪

ی٪دےتی٪اور٪ہن٪امےنن٪واولں٪وک٪ربے٪ااجنؾ٪ےس٪ربخدار٪ولوگں٪وک٪قح٪اتبہ ٪،٪اس٪ےک٪امےنن٪واولں٪وک٪اےھچ٪ااجنؾ٪یک٪وخش٪ربخ

رکہ ٪ےھت۔

ویبنں٪یک٪رضورت٪اس٪ےیل٪ںیہن٪یھت٪ہک٪ااسنؿ٪اےنپ٪رپورداگر٪وک٪اچہپےن٪اور٪اےس٪ریخ٪و٪رش٪ںیم٪اایتمز

77

اک٪وعشر٪دای٪اج ےئ۔٪ہی٪٪

٪ودتعی٪ںیہ۔٪ذہلا٪ہی٪رضورت٪اؿ٪بس٪زیچںی٪وت٪اس٪یک٪تقلخ٪اک٪ہصح٪اور٪اس٪یک٪قیلخت٪ےک٪ےلہپ٪دؿ٪یہ٪ےس٪اس٪یک٪رطفت٪ںیم

:زیچوں٪ےس٪وافق٪رکاےن٪ےک٪ےیل٪ںیہن،٪ہکلب٪دو٪ووجہ٪ےس٪شیپ٪آیئ٪ےہ

اکی،٪اامتؾ٪دہاتی٪ےک٪ےیل۔٪ینعی٪ااسنؿ٪یک٪رطفت٪ںیم٪وج٪ھچک٪ابالامجؽ

78

ودتعی٪ےہ٪اور٪وج٪ھچک٪وہ٪ہشیمہ٪ےس٪اجاتن٪ےہ،اس٪یک٪٪

اس٪ےک٪ےیل٪اےس٪ابلکل٪نیعتم٪رک٪دای٪اج ےئ۔ایدداہین٪یک٪اج ےئ٪او٪راس٪یک٪رضوری٪الیصفتت٪ےک٪اسھت٪

71

ا٪رکانوپر

72

اطع

73

انیل٪تنحم٪ےس

74

٪احلص٪رکانوکشش٪ےس

75

رتبیغ٪یک٪عمج،٪رتبغ٪دالان

76

گ٪ولےھچا

77

ےنرفؼ٪رک

78

ـ٪اسھتااصتخر٪ےک

24 | P a g e

دورسے،٪اامتؾ٪تجح٪ےک٪ےیل۔٪ینعی٪ااسنؿ٪وک٪تلفغ٪ےس٪دیبار٪ایک٪اج ےئ٪اور٪ملع٪و٪لقع٪یک٪اہشدت٪ےک٪دعب٪اؿ٪ویبنں٪ےک٪ذرےعی٪

ےس٪اکی٪دورسی٪اہشدت٪یھب٪شیپ٪رک٪دی٪اج ےئ٪وج٪قح٪وک٪اس٪درہج٪واحض٪رک٪دے٪ہک٪یسک٪ےک٪اپس٪وکیئ٪ذعر٪ابىق٪ہن٪رےہ۔

٪روسؽ٪اہلل٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪یک٪ےس ت٪ےس٪ہی٪دوونں٪زیچںی٪اعطس ٪رپ ٪رپ٪او٪رابلکل٪آرخی٪درےج٪ںیم٪احلص٪وہ٪یئگ٪ںیہ،اس٪دمحم

ےیل٪وبنت٪اک٪ہلسلس٪ہشیمہ٪ےک٪ےیل٪متخ٪رک٪دای٪ایگ٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےن٪االعؿ٪ایک٪ےہ٪ہک٪آپ٪آرخی٪یبن٪ںیہ۔٪آپ٪ےک٪دعب٪اب٪وکیئ٪

یبن٪اور٪روسؽ٪ںیہن٪آ ےئ٪اگ۔

ں٪وک٪اچہپےنن٪ںیم٪یسک٪لا م٪اش ترت٪صخش٪وک٪وکیئ٪دتق٪اؿ٪ویبن

79

ںیہن٪وہیت۔٪ااسنؿ٪ےک٪دؽ٪و٪دامغ٪دیبار٪وہں٪وت٪روے٪

80

و٪

آواز٪ربمیپ٪زجعمہ٪تس

81

۔٪اتمہ٪اس٪ےک٪اسھت٪اہلل٪اعتیل٪اؿ٪وک٪ایسی٪انیبت

82

یھب٪اطع٪رفامہ ٪ںیہ٪ہک٪اعمدننی٪

83

ارگہچ٪زابؿ٪ےس٪٪

٪ےک٪وسا٪اؿ٪ےک٪ےیل٪یھب٪وکیئ٪راہتس٪ابىق٪ںیہن٪راتہ۔٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪ارقار٪ہن٪رکںی،٪نکیل٪اؿ٪یک٪دصاتق٪رپ٪نیقی

ہی٪انیبت٪رہ٪یبن٪وک٪اس٪ےک٪زامہن٪اور٪احالت٪ےک٪احلظ٪ےس٪دی٪اجیت٪ںیہ۔٪اؿ٪ںیم٪ےس٪دنچ٪اک٪ذرک٪مہ٪اہیں٪رکںی٪ےگ۔

۔٪یبن٪ابومعلؾ٪اےنپ٪ےس٪ےلہپ٪یبن٪یک٪نیشیپ٪وگیئ٪١

84

ےک٪اطم ق٪اور٪اس٪اک٪دصماؼ

85

نب٪رک٪آات٪ےہ۔٪اس٪احلظ٪ےس٪وہ٪وکیئ٪ایبنج٪

تیصخش٪ںیہن٪وہات۔٪ولگ٪اس٪ےس٪اعتمرػ٪یھب٪وہہ ٪ںیہ٪اور٪اس٪ےک٪رظتنم٪یھب۔٪حیسم٪ہیلع٪االسلؾ٪ےک٪ابرے٪ںیم٪رصاتح٪

وترات٪و٪ےہ٪ہک٪دیسان٪ییحی٪ےن٪اؿ٪یک٪ےس ت٪ےس٪ےلہپ٪ریوملش٪ںیم٪اؿ٪یک٪انمدی٪یک٪یھت۔٪روسؽ٪اہلل٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪یک٪اشبرت٪

الیجن،٪دوونں٪ںیم٪ایبؿ٪وہیئ٪ےہ،٪ہکلب٪دیسان٪حیسم٪یک٪ےس ت٪ےک٪اقمدص٪ںیم٪ےس٪اکی٪ڑبا٪دصقم٪یہ٪ہی٪ایبؿ٪ایک٪ایگ٪ےہ٪ہک٪وہ٪یبن٪ایم٪

یک٪اشبرت٪ےک٪ےیل٪آ ےئ٪ےھت۔٪رقآؿ٪ےن٪اینپ٪دصاتق٪ےک٪ےیل٪اےس٪اکی٪رباہؿ

86

ونعط٪

87

یک٪تیثیح٪ےس٪شیپ٪ایک٪ےہ٪ہک٪٪

79

لکشم٪

80

ہرہچ

81

ےہوہیت٪ہ٪اور٪اس٪یک٪آواززجعمہ٪رہچاک٪ربمغیپ٪

82

رونش٪دںیلیل

83

اعمدن٪یک٪عمج،٪دنمش

84

٪ربخ٪دانیےلہپ٪ر٪ےسیک٪اس٪ک ٪وہظ٪یسک٪ابت٪ای٪یسک٪واےعق

85

وہ،٪دصاتق٪اک٪وبثترپ٪یسک٪ینعم٪اک٪االطؼ٪٪سج٪وہ٪ےش

86

یعطق٪دلیل

87

٪وایلثحب٪وک٪متخ٪رک٪دےنی

25 | P a g e

س٪رطح٪اچہپےتن٪ںیہ،٪سج٪رطح٪اکی٪وجہمرینب٪ارسالیئ٪ےک٪املع٪اس٪وک٪ا

88

ابپ٪اےنپ٪وموعد٪

89

٪٪ رڑ

ظ

ی

منو٪

90

ےٹیب٪وک٪اچہپاتن٪ےہ۔٪اس٪

ےک٪ینعم٪ہی٪ےھت٪ہک٪وہ٪روسؽ٪اہلل٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪وک٪یھب٪وخب٪اچہپےتن٪ےھت۔

۔٪یبن٪وج٪ھچک٪دخا٪یک٪رطػ٪ےس٪اور٪دخا٪ےک٪الکؾ٪یک٪تیثیح٪ےس٪شیپ٪رکات٪ےہ،٪اس٪ںیم٪وکیئ٪اضتد٪و٪اختفل٢

91

ںیہن٪وہات۔٪داین٪٪

ںیم٪آرخی٪درےج٪اک٪وکیئ٪رقبعی

92

یھب،٪وخاہ٪وہ٪رقساط٪و٪الفوطں٪وہ٪ای٪اکٹن٪اور٪آنئ٪ااٹسنئ،٪اغبل٪و٪اابقؽ٪وہ٪ای٪رازی٪و٪زرشخمی،٪٪

اینپ٪اقیلختت٪ےک٪ابرے٪ںیم٪ہی٪دوعی٪ںیہن٪رک٪اتکس۔٪نکیل٪رقآؿ٪ےن٪ہی٪ابت٪اےنپ٪ابرے٪ںیم٪یہک٪ےہ٪اور٪وپرے٪زور٪ےک٪اسھت٪

س٪ںیم٪رکف٪و٪ایخؽ٪اک٪وکیئ٪ادین٪انتضقیہک٪ےہ٪ہک٪ا

93

یھب٪التش٪ںیہن٪ایک٪اج٪اتکس۔٪ایک٪داین٪ںیم٪وکیئ٪ااسی٪ااسنؿ٪یھب٪وہ٪اتکس٪ےہ٪وج٪٪

اسؽ٪اہ٪اسؽ٪کت٪فلتخم٪احالت٪ںیم٪اور٪فلتخم٪وموعقں٪رپ٪اس٪رطح٪ےک٪ونتمع

94

وموضاعت٪رپ٪رقتریںی٪رکات٪رےہ٪اور٪رشوع٪٪

بت٪یک٪اجںیئ٪وت٪اکی٪اےسی٪مہ٪رگن٪اور٪وتماقفےس٪آرخ٪کت٪اس٪یک٪ہی٪امتؾ٪رقتریںی٪بج٪رم

95

ومجمہع٪الکؾ٪یک٪وصرت٪اایتخر٪رک٪٪

ںیل٪سج٪ںیم٪ہن٪ایخالت٪اک٪وکیئ٪اصتدؾ

96

وہ،٪ہن٪ملکتم٪

97

ےک٪دؽ٪و٪دامغ٪ںیم٪دیپا٪وہےن٪وایل٪ایفیکت٪یک٪وکیئ٪کلھج٪داھکیئ٪دے٪٪

اور٪ہن٪راے٪اور٪ہطقن٪رظن٪یک٪دبتیلی٪ےک٪وکیئ٪آاثر

98

ہی٪اہنت٪رقآؿ٪یہ٪یک٪وصختیص٪ےہ۔٪ںیہک٪دےھکی٪اج٪ےتکس٪وہں؟٪

۔٪یبن٪وک٪اہلل٪اعتیل٪زجعمات٪و٪وخارؼ٣

99

اطع٪رفامہ ٪ںیہ۔٪دیسان٪ومیس٪ہیلع٪االسلؾ٪اور٪دیسان٪حیسم٪وک٪وج٪ریغ٪ومعمیل٪زجعمات٪دےی٪٪

ےئگ،٪اؿ٪ےک٪ابرے٪ںیم٪وخد٪رقآؿ٪ےن٪رصاتح

100

رفامیئ٪ےہ٪ہک٪وہ٪نج٪زیچوں٪رپ٪دالتل٪ےک٪ےیل٪دےی٪ےئگ،٪اؿ٪ںیم٪ےس٪٪

88

زدہ،٪دجایئ٪اک٪اکشررجہ٪

89

ےہایگ٪سج٪اک٪ودعہ٪ایک٪

90

ےہ٪اہسج٪اک٪ااظتنر٪ایک٪اج٪ر

91

وہان٪اخمتفل٪٪مہاب

92

Genius

93

Contradiction

94

ےک٪رطح٪رطح٪

95

واال٪وماتقف٪رےنہکمہاب

96

اؤرکٹ

97

واال٪ابت٪رکےن

98

ارث٪یک٪عمج،٪اشنؿ

99

واال،٪رماد٪زجعمہ٪ڑےناہپاخرؼ٪یک٪عمج،٪ینعم٪

100

واضتح

26 | P a g e

اؿ٪ویبنں٪یک٪راستل٪یھب٪یھت۔٪اؿ٪زجعمات٪وک٪وکیئ٪صخش٪رحسو٪اسرحی٪اکی

101

ای٪ملع٪و٪نف٪اک٪امکؽ٪ہہک٪رک٪رد٪ںیہن٪رک٪اتکس۔٪اس٪٪

ےیل٪ہک٪اس٪رطح٪ےک٪ولعؾ٪و٪ونفؿ٪یک٪تقیقح٪اس٪ےک٪امرہ٪نی٪ےس٪رتہب٪وکیئ٪ںیہن٪ھجمس٪اتکس٪اور٪وہ٪یھب٪اؿ٪ےک٪اسےنم٪ارتعاػ٪زجع٪

رپ٪وبجمر٪وہ٪اجہ ٪ںیہ۔

٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪وک٪وج٪زجعمہ٪اس٪تیثیح٪ےس٪دای٪ایگ،٪وہ٪رقآؿ٪ےہ۔٪رعیب٪زابؿ٪ےک٪ااسب ب٪البتیبن٪یلص

102

او٪رملع٪و٪ادب٪یک٪٪

رواتی٪ےس٪وافق٪ادیب٪ذوؼ٪ےک٪احنیلم٪اےس٪زپےتھ٪ںیہ٪وت٪اصػ٪ سوسس٪رکہ ٪ںیہ٪ہک٪ہی٪یسک٪ااسنؿ٪اک٪الکؾ٪ںیہن٪وہ٪اتکس۔٪

اےنپ٪اخمنیبط٪وک٪جنلیچ٪ایک٪ےہ٪ہک٪وہ٪ارگ٪اےنپ٪اس٪امگؿ٪ںیم٪ےچس٪ںیہ٪ہک٪ہی٪دخا٪اک٪الکؾ٪٪انچہچن٪اکی٪ےس٪زایدہ٪اقمامت٪رپ٪اس٪ےن٪وخد

ںیہن٪ےہ،٪ہکلب٪دمحم٪اےس٪اینپ٪رطػ٪ےس٪ڑھگ٪رک٪شیپ٪رک٪رےہ٪ںیہ٪وت٪سج٪اشؿ٪اک٪ہی٪الکؾ٪ےہ،٪اس٪اشؿ٪یک٪وکیئ٪اکی٪وسرت٪یہ٪انب٪

یسک٪یملع٪اور٪ادیب٪سپ٪رظنم٪ےک٪ہی٪اکؾ٪رک٪اتکس٪ےہ٪وت٪اںیھن٪یھب٪اس٪٪رک٪شیپ٪رک٪دںی۔٪اؿ٪یک٪وقؾ٪اک٪اکی٪رفد٪ارگ٪اؿ٪ےک٪وقبؽ٪ریغب

ںیم٪وکیئ٪دتق٪ہن٪وہین٪اچےیہ۔

دخا٪یک٪ہی٪اتکب٪اس٪وتق٪یھب٪امہرے٪اپس٪وموجد٪ےہ۔٪اس٪رپ٪مک٪و٪شیب٪وچدہ٪دصایں٪زگر٪یکچ٪ںیہ۔٪اس٪رعےص٪ںیم٪داین٪ایک٪ےس٪

رتاےش٪اور٪رھپ٪وخد٪یہ٪وتڑ٪دےی۔٪اسفن٪و٪آافؼ٪ےک٪ابرے٪ںیم٪ااسنؿ٪ےک٪ایک٪وہ٪یئگ۔٪ینب٪آدؾ٪ےن٪رظنہی٪و٪ایخؽ٪ےک٪ےنتک٪تب٪

رظنایت٪ںیم٪ینتک٪دبتایلیں٪آںیئ٪اور٪اس٪ےن٪رتک٪و٪اایتخر٪ےک٪ےنتک٪رمےلح٪ےط٪ےیک۔٪وہ٪سک٪سک٪راہ٪ےس٪زگرا٪اور٪ابآلرخ٪اتاں٪

ں٪ںیم٪ملع٪و٪قیقحت٪اک٪اخص٪وموضع٪کت٪اچنہپ،٪نکیل٪ہی٪اتکب٪سج٪ںیم٪تہب٪یس٪وہ٪زیچںی٪یھب٪ایبؿ٪وہیئ٪ںیہ٪وجاؿ٪یلھچپ٪دصوی

ریہ٪ںیہ،٪داین٪ےک٪اسرے٪رٹلرچی٪ںیم٪سب٪اکی٪یہ٪اتکب٪ےہ٪وج٪اس٪وتق٪یھب٪ایس٪رطح٪الٹ٪اور٪مکحم

103

ےہ،٪سج٪رطح٪اب٪٪

ےس٪وچدہ٪وس٪اسؽ٪ےلہپ٪یھت۔٪ملع٪و٪لقع٪اس٪ےک٪اسےنم٪سج٪رطح٪اس٪وتق٪ارتعاػ٪زجع٪ےک٪ےیل٪وبجمر٪ےھت،٪ایس٪رطح٪آج٪

ایبؿ٪آج٪یھب٪وپری٪اشؿ٪ےک٪اسھت٪اینپ٪ہگج٪رپ٪ونمئ٪ےہ۔٪داین٪اینپ٪ریحت٪ازیگن٪یملع٪درایوتفں٪ےک٪ابووجد٪اس٪٪یھب٪ںیہ۔٪اس٪اک٪رہ

ںیم٪یسک٪رتمیم٪و٪ریغت٪ےک٪ےیل٪وکیئ٪اجنگشی٪دیپا٪ںیہن٪رک٪یتکس۔

۔٪اہلل٪اعتیل٪ضعب٪اےسی٪اومر٤

104

٪وہات۔٪اس٪یک٪اکی٪رپ٪یبن٪وک٪علطم٪رک٪دےتی٪ںیہ٪نج٪اک٪اجؿ٪انیل٪یسک٪ااسنؿ٪ےک٪ےیل٪نکمم٪ںیہن٪

اثمؽ٪ویح٪ایہل٪یک٪نیشیپ٪وگایئں٪ںیہ٪وج٪ریحت٪ازیگن٪وطر٪رپ٪ابلکل٪حیحص٪اثتب٪وہںیئ۔٪اؿ٪ںیم٪ےس٪ضعب٪رقآؿ٪ںیم٪ںیہ٪اور٪ضعب٪

101

رگیاجدو٪و٪اجدو٪

102

اتفگریوخش٪

103

ہتخپ

104

ارم٪یک٪عمج،٪اعمالمت

27 | P a g e

اک٪ذرک٪رواوتیں٪ںیم٪وہا٪ےہ۔٪رس٪زنیم٪رعب٪ںیم٪روسؽ٪اہلل٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪ےک٪ہبلغ،٪حتف٪ہکم٪اور٪ولوگں٪ےک٪وجؼ٪در٪وجؼ

105

٪

دنی٪ںیم٪دالخ٪وہےن٪یک٪نیشیپ٪وگیئ٪ےس٪رقآؿ٪اک٪رہ٪اطبل٪ملع٪وافق٪ےہ۔٪اریاوینں٪ےس٪ولغمب٪وہ٪اجےن٪ےک٪دعب٪اہلل٪ےک٪

روویمں٪یک٪دوابرہ٪حتف٪یک٪نیشیپ٪وگیئ٪یھب٪ایسی٪یہ٪ریغ٪ومعمیل٪یھت۔

٪ےک٪اافلظ٪ںیم'' زواؽ٪روام''ہی٪نیشیپ٪وگیئ٪بج٪یک٪یئگ٪وت٪

ن گن

٪ا دی٪از٪ووقع٪ںیہن٪وکیئ٪یھب٪یگشیپ٪ربخ٪اینت'' :ےک٪فنصم٪اڈیورڈ

نکیل٪ہی٪ کیٹ٪اےنپ٪وتق٪'' وہ٪یتکس٪یھت،٪اس٪ےیل٪ہک٪رہلق٪ےک٪ےلہپ٪ابرہ٪اسؽ٪رویم٪تنطلس٪ےک٪اخہمت٪اک٪االعؿ٪رک٪رےہ٪ےھت۔

ںیم٪رویم٪رمکحاؿ٪اس٪اشؿ٪ےس٪ہینطنطسق٪واسپ٪آای٪ہک٪اس٪ےک٪رھت٪وک٪اچر٪اہیھت٪چنیھک٪رےہ٪ےھت٪اور٪٪628رپ٪وپری٪وہ٪یئگ٪اور٪امرچ٪

ر٪ولگ٪دار٪اتنطلسل٪ےک٪ابرہ٪رچاغ٪اور٪زوتیؿ٪یک٪اشںیخ٪ےیل٪اےنپ٪ریہو٪ےک٪اابقتسؽ٪ےک٪ےیل٪وموجد٪ےھت۔ےب٪امش

۔٪ویبنں٪ںیم٪ےس٪وج٪روسؽ٪ےک٪بصنم٪رپ٪افزئ٪وہہ ٪ںیہ،٪وہ٪دخا٪یک٪دعاتل٪نب٪رک٪آہ ٪ںیہ٪اوراینپ٪وقؾ٪اک٪ہلصیف٪رک٪ےک٪داین٪٥

ہی٪ربمغیپ٪اےنپ٪رپورداگر٪ےک٪اثیمؼ٪رپ٪ونمئ٪رےتہ٪ںیہ٪وت٪اس٪یک٪٪ےس٪رتصخ٪وہہ ٪ںیہ۔٪اس٪یک٪وصرت٪ہی٪وہیت٪ےہ٪ہک٪اہلل٪ےک

زجا٪اور٪ارحناػ٪رکہ ٪ںیہ٪وت٪اس٪یک٪زسا٪اںیھن٪داین٪یہ٪ںیم٪لم٪اجیت٪ےہ۔٪اس٪اک٪ہجیتن٪ہی٪اتلکن٪ےہ٪ہک٪اؿ٪اک٪ووجد٪ولوگں٪ےک٪ےیل٪

اکی٪آتی٪ایہل

106

ہ ٪اور٪دعاتل٪رکہ ٪وہ ےئ٪دےتھکی٪ںیہ۔٪یہی٪وہ٪نب٪اجات٪ےہ٪اور٪وہ٪دخا٪وک٪وگای٪اؿ٪ےک٪اسھت٪زنیم٪رپ٪ےتلچ٪رھپ٪

زیچ٪ےہ٪وج٪اؿ٪یک٪وقومں٪ےک٪ےیل٪داین٪اور٪آرخت،٪دوونں٪ںیم٪ہلصیف٪ایہل٪یک٪اینبد٪نب٪اجیت٪ےہ۔٪انچہچن٪اہلل٪اعتیل٪اؿ٪روسولں٪وک٪

ہبلغ٪اطع٪رفامہ ٪اور٪اؿ٪یک٪دوعت٪ےک٪رکنمنی٪رپ٪اانپ٪ذعاب٪انزؽ٪رک٪دےتی٪ںیہ۔

٪اہلل٪اک٪مکح٪ےہ٪ہک٪اؿ٪یک٪ااطتع٪یک٪اج ےئ۔٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪ہی٪ابت٪اینپ٪اتکب٪ںیم٪وخد٪واحض٪رفام٪دی٪ےہ٪اؿ٪ویبنں٪ےک٪ابرے٪ںیم

ہک٪یبن٪رصػ٪دیقعت٪یہ٪اک٪رمزک٪ںیہن،٪ہکلب٪ااطتع٪اک٪رمزک٪یھب٪وہات٪ےہ۔٪وہ٪اس٪ےیل٪ںیہن٪آات٪ہک٪ولگ٪اس٪وک٪یبن٪اور٪روسؽ٪

ظع٪و٪انحص٪یک٪ںیہن،٪ہکلب٪اکی٪وابج٪االاطتع٪اہدیامؿ٪رک٪افرغ٪وہ٪اجںیئ۔٪اس٪یک٪تیثیح٪رصػ٪اکی٪وا

107

یک٪وہیت٪ےہ۔٪اس٪٪

یک٪ےس ت٪اک٪دصقم٪یہ٪ہی٪وہات٪ےہ٪ہک٪زدنیگ٪ےک٪امتؾ٪اعمالمت٪ںیم٪وج٪دہاتی٪وہ٪دے،٪اس٪یک٪ےب٪وچؿ٪و٪رچا٪لیمعت٪یک٪اج ےئ۔٪

االخص،٪وپری٪تبحم٪اور٪٪رھپہی٪ااطتع٪وکیئ٪ریمس٪زیچ٪ںیہن٪ےہ۔٪رقآؿ٪اکاطمہبل٪ےہ٪ہک٪ہی٪اابتع٪ےک٪ذجےب٪ےس٪اور٪وپرے

ااہتنیئ٪دیقعت٪و٪ارتحاؾ٪ےس٪وہین٪اچےیہ۔

105

رگوہدر٪٪ہورگ

106

دخا٪یک٪اشنین

107

ےہسج٪یک٪ااطتع٪وابج٪امنہوہ٪ر

28 | P a g e

اتکوب٪ں٪رپ٪اامیؿ

٪ایس٪رطح٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪اؿ٪ےک٪اسھت٪اینپ٪اتکںیب٪یھب٪انزؽ٪یک٪ںیہ۔٪ہی٪ ااسنؿ٪یک٪دہاتی٪ےک٪ےیل٪سج٪رطح٪یبن٪ےجیھب٪ےئگ٪،

ےک٪اافلظ٪ںیم٪ولوگں٪ےک٪اپس٪وموجد٪رےہ٪اتہک٪قح٪و٪اتکںیب٪اس٪ےیل٪انزؽ٪یک٪ںیئگ٪ہک٪دخا٪یک٪دہاتی٪یھکل٪وہیئ٪اور٪وخد٪اس٪

ابلط٪ےک٪ےیل٪ہی٪زیماؿ٪رقار٪اپ ےئ،٪ولگ٪اس٪ےک٪ذرےعی٪ےس٪اےنپ٪االتخافت٪اک٪ہلصیف٪رک٪ںیکس٪اور٪اس٪رطح٪دنی٪ےک٪اعمےلم٪

ںیم٪ کیٹ٪ااصنػ٪رپ٪ونمئ٪وہ٪اجںیئ۔

اس٪وتق٪وج٪ومجمہع٪احصفئ

108

٪اس٪ےس٪اظبرہ٪یہی٪ ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪ہی٪اتکںیب٪یسک٪ہن٪یسک٪٪ابلبیئ٪ےک٪انؾ٪ےس٪وموجد٪ےہ،

وصرت٪ںیم٪امتؾ٪ربمغیپوں٪وک٪دی٪ںیئگ۔٪رقآؿ٪سج٪رطح٪وترات٪و٪الیجن٪اک٪ذرک٪رکات٪ےہ،٪ایس٪رطح٪فحص

109

اربامیہ٪اک٪ذرک٪٪

ےہ۔٪یھب٪رکات٪ےہ۔٪ہی٪بس٪اتکںیب٪دخا٪یک٪اتکںیب٪ںیہ۔٪انچہچن٪ریغب٪یسک٪رفتقی٪ےک٪وہ٪ابالامجؽ٪اؿ٪رپ٪اامیؿ٪اک٪اطمہبل٪رکات٪

اؿ٪ںیم٪ےس٪اچر٪اتکںیب٪ریغ٪ومعمیل٪اتیمہ٪یک٪احلم٪ںیہ،٪وترات،٪زوبر،٪الیجن٪اور٪رقآؿ۔٪وترات٪ومیس٪ہیلع٪االسلؾ٪،٪زوبر٪داؤد٪

٪ہیلع٪االسلؾ٪اور٪الیجن٪حیسم٪ہیلع٪االسلؾ٪رپ٪انزؽ٪یک٪یئگ۔٪رقآؿ٪دخا٪ےک٪آرخی٪ربمغیپ٪دمحم٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪رپ٪انزؽ٪وہا٪ےہ۔٪داین٪ےک

رٹلرچی٪ںیم٪اب٪اہنت٪یہی٪اتکب٪ےہ٪سج٪ےک٪ابرے٪ںیم٪ہی٪ابت٪وپرے٪نیقی٪ےک٪اسھت٪یہک٪اج٪یتکس٪ےہ٪ہک٪ہی٪سج٪رطح٪دی٪ااہلیم٪

یئگ،٪ریغب٪یسک٪ادین٪ریغت٪ےک٪ابلکل٪ایس٪رطح،٪ایس٪زابؿ٪ںیم٪اور٪ایس٪رتبیت٪ےک٪اسھت٪اس٪وتق٪امہرے٪اپس٪وموجد٪ےہ۔٪

روز٪زجا٪رپ٪اامیؿ

ہبل٪رکات٪ےہ،٪اؿ٪ںیم٪روز٪زجا٪یک٪اتیمہ٪ریغ٪ومعمیل٪ےہ۔٪اع ای٪ا مہی٪االسلؾ٪یک٪دوعت٪ںیم٪اےس٪اینبدی٪دنی٪نج٪اقحقئ٪وک٪امےنن٪اک٪اطم

تیثیح٪احلص٪ےہ۔٪امتؾ٪رشتعی،٪یکین٪اور٪ریخ٪یک٪ااسس٪

110

یہی٪دیقعہ٪ےہ۔٪وبنت٪و٪راستل٪یک٪انب٪ایس٪رپ٪ونمئ٪ےہ۔٪یبن٪اس٪ےیل٪

ب ٪میظع

یبن٪ےہ٪ہک٪وہ٪اس٪ن

111

یک٪ربخ٪داتی٪ےہ۔٪روسؽ٪اس٪ےیل٪روسؽ٪ےہ٪ہک٪وہ٪اس٪اک٪اغیپؾ٪آ ٪رک٪آات٪ےہ۔٪رقآؿ٪ایس٪روززجا٪٪

اورار٪و٪اشبرت٪ےہ۔٪وہ٪ولوگں٪وک٪اتبات٪ےہ٪ہک٪سج٪رطح٪مت٪وس٪رک٪اھٹ٪اجہ ٪وہ؛٪سج٪رطح٪رمدہ٪زنیم٪رپ٪اپین٪ ےک٪ےیل٪اکی٪ہفیحص

٪آب٪ےس٪ےتیج٪اجےتگ٪ااسنؿ٪نب٪رباتس٪ےہ٪اور٪وہ٪دےتھکی٪یہ٪دےتھکی٪زدنہ٪وہ٪اجیت٪ےہ؛٪سج٪رط

ہ

ح٪مت٪ھچک٪ںیہن٪وہہ ،٪رگم٪اکی٪رطقئ

108

عمجیک٪٪ہفیحص

109

یک٪عمج٪ہفیحص

110

اینبد

111

ربخی٪ڑب

29 | P a g e

ھا رے٪رپورداگر٪وک٪ذرا٪یھب٪لکشم٪شیپ٪ہن٪

م

ت

اجہ ٪وہ،٪ایس٪رطح٪اکی٪دؿ٪ربقوں٪ےس٪ااھٹ٪رک٪زدنہ٪رک٪دےی٪اجؤ٪ےگ۔٪اس٪ںیم٪

آ ےئ٪یگ۔٪اس٪ےک٪اخمنیبط٪اےس٪دعبتسم

112

وکؿ٪زدنہ٪رکے٪اگ٪وت٪وہ٪وجاب٪٪ےتھجمس٪اور٪ےتہک٪ںیہ٪ہک٪اؿ٪ڑسی٪وہیئ٪وبدیسہ٪ڈہویں٪وک٪

داتی٪ےہ٪ہک٪ویہ٪سج٪ےن٪یلہپ٪رمہبت٪اںیھن٪انبای٪اھت۔٪اکی٪ظفل٪وبانل٪انتج٪آاسؿ٪ےہ،٪اس٪ےک٪ےیل٪ہی٪اانت٪یہ٪آاسؿ٪ےہ۔

اس٪ےک٪وشادہ،٪العامت٪اور٪اوحاؽ٪و٪اقمامت٪ڑبی٪واضتح٪ےک٪اسھت٪ایبؿ٪ےیک٪ےئگ٪ںیہ۔

113

ر٪ےہ۔٪ہی٪ایس٪وعشر٪اک٪ہجیتن٪ےہ٪ہک٪اس٪ےک٪ ریم٪ںیم٪اکی٪ارگاؿ٪رہ٪وتق٪اس٪یک٪رباویئں٪یلہپ٪زیچ٪ااسنؿ٪ےک٪ادنر٪ریخو٪رش٪اک٪وعش

رپ٪اےس٪ہبنتم

114

رکات٪راتہ٪ےہ۔٪ہی٪اکی٪اوچىٹ٪یس٪دعاتل٪ےہ٪وجااسنؿ٪ےک٪ادنر٪ونمئ٪ےہ٪اور٪رہ٪ومعق٪رپ٪اانپ٪ےب٪الگ٪

115

ہلصیف٪٪

اور٪ملع٪و٪لمع٪یک٪رہ٪زغلش٪انسیت٪ےہ۔٪ااسنؿ٪اس٪ےلصیف٪وک٪امےن٪ای٪ہن٪امےن٪،٪وہ٪رکف٪و٪ایخؽ٪

116

ےک٪دعب٪اےس٪اتنس٪رضور٪ےہ،٪اہیں٪

کت٪ہک٪اس٪یک٪دب٪یسفن

117

اس٪دقر٪ڑبھ٪اج ےئ٪ہک٪اامعؽ٪یک٪ایسیہ٪اس٪ےک٪دؽ٪اک٪ااحہط٪رک٪ےک٪اس٪وک٪ابلکل٪ادناھ٪رہبا٪رکدے۔٪ہی٪٪

ااسنؿ٪ےک٪اورپ٪وخد٪اس٪ےک٪ابنط٪یک٪وگایہ٪ےہ٪ےسج٪سفن٪ولاہم

118

۔٪رقآؿ٪اےس٪شیپ٪رکات٪اور٪یک٪اہشدت٪ےس٪ریبعت٪ایک٪ایگ٪ےہ٪

ااسنؿ٪وک٪اتبات٪ےہ٪ہک٪مت٪وکیئ٪رتش٪ےب٪اہمر

119

ںیہن٪وہ٪ہک٪وج٪اچےہ٪رکہ ٪روہ،٪مت٪ےس٪وکیئ٪ابزرپس٪ںیہن٪وہ٪یتکس۔٪ںیھمت٪ولعمؾ٪٪

وہان٪اچےیہ٪ہک٪سج٪رطح٪ہی٪ایقتم٪رغصی٪

120

ھا رے٪ادنر٪رباپ٪ےہ،٪ایس٪رطح٪وپری٪اکانئت٪ےک٪ےیل٪یھب٪اکی٪ایقتم٪

م

ت

وخد٪

وہ٪یگ٪سج٪ںیم٪مت٪اےنپ٪رپورداگر٪ےک٪وضحر٪ںیم٪وجاب٪دہ٪ریھٹا ےئ٪اجؤ٪ےگ٪اور٪وج٪ھچک٪مت٪ےن٪ایک٪وہ٪اگ،٪اس٪ےک٪احلظ٪ےس٪٪الزام٪رباپ

ھا رے٪ےیل٪زجا٪و٪زسا٪اک٪ہلصیف٪وہ٪اگ۔٪مت٪اےس٪ںیہن٪امےتن٪وت٪اےنپ٪آپ٪وک٪الٹھجہ ٪اور٪اےنپ٪ ریم٪ےک٪رو٪ربو٪رشارت٪رکہ ٪وہ۔

م

ت

112

اننکمم

113

وگاہیک٪عمج،٪دہ٪اش

114

ربخدار

115

اصػ٪،٪وپرے٪ااصنػ٪ےک٪اسھت

116

یطلغ

117

دبذایت

118

٪واال٪سفنالمتم٪رکےن

119

ؾ٪اوٹناگل٪ےب

120

ایقتمىٹ٪اوچ

30 | P a g e

ہک٪وہ٪دعؽ٪وک٪اچاتہ٪اور٪ملظ٪ےس٪رفنت٪رکات٪ےہ۔٪اس٪ںیم٪ہبش٪ںیہن٪ہک٪اس٪ےک٪ابووجد٪وہ٪ملظ٪دورسی٪زیچ٪ااسنؿ٪یک٪ہی٪رطفت٪ےہ٪

رکات٪ےہ۔٪نکیل٪اس٪یک٪وہج٪ہی٪ںیہن٪ےہ٪ہک٪ااسنؿ٪ملظ٪اور٪دعؽ٪ںیم٪رفؼ٪رکےن٪ےس٪ونرص٪ےہ٪ای٪ملظ٪ےس٪تبحم٪رکات٪ےہ،٪ہکلب٪ہی٪

وھک٪اتھٹیب٪ےہ۔٪مہ٪ںیم٪ےس٪رہ٪صخش٪اجاتن٪ےہ٪ہک٪ااسنؿ٪ےہ٪ہک٪ذجابت٪و٪وخااشہت٪ےس٪ولغمب٪وہ٪رک٪وہ٪اےنپ٪سفن٪اک٪وتازؿ٪

دورسوں٪ےک٪رھگ٪ںیم٪بقن٪اگلات٪ےہ،٪رگم٪یھبک٪ںیہن٪اچاتہ٪ہک٪وکیئ٪دورسا٪اس٪ےک٪رھگ٪ںیم٪بقن٪اگل ےئ؛٪دورسوں٪وک٪لتق٪رکات٪ےہ،٪

ےک٪ےیل٪مک٪وتاتل٪ےہ،٪رگم٪مک٪رگم٪یھبک٪دنسپ٪ںیہن٪رکات٪ہک٪وکیئ٪اس٪یک٪ای٪اس٪ےک٪ازعہ٪و٪ارقاب٪ںیم٪ےس٪یسک٪یک٪اجؿ٪آ ؛٪دورسوں٪

ے٪وت٪وہ٪ارتعاػ٪رکںی٪ےگ٪ہک٪ھی

ج

ولتاےن٪ےک٪ےیل٪یھبک٪رایض٪ںیہن٪وہات۔٪ایھن٪وچروں،٪ونولتں٪اور٪ڈڈنی٪امرےن٪واولں٪ےس٪وپ

٪اؿ٪ںیم٪ےس٪رہ٪زیچ٪اکی٪رجؾ٪ےہ٪اور٪اےس٪متخ٪وہان٪اچےیہ۔٪ذہلا٪وکیئ٪ااسنؿ٪ہب٪ونیمئ٪وہش٪و٪وحاس٪اس٪ابت٪رپ٪رایض٪ںیہن٪وہ٪اتکس

ہک٪کین٪و٪دب٪وک٪اسکیں٪اھجمس٪اج ےئ٪اور٪دوونں٪ےس٪اکی٪یہ٪اعمہلم٪ایک٪اج ےئ۔٪رقآؿ٪ہی٪اقحقئ٪اسےنم٪راتھک٪اور٪رکنمنی٪ایقتم٪ےس٪

وپاتھچ٪ےہ٪ہک٪ایک٪مہ٪رفامں٪ربداروں٪اوررجمومں٪وک٪ربارب٪رک٪دںی٪ےگ؟٪ںیھمت٪ایک٪وہ٪ایگ٪ےہ،٪مت٪اسیک٪مکح٪اگلہ ٪وہ؟

یک٪انامتیم٪رسیتی٪زیچ٪ااسنؿ٪اور٪اکانئت،٪دوونں

121

ےہ۔٪اںیھن٪سج٪ولہپ٪ےس٪دےیھکی،٪اصػ٪رظن٪آات٪ےہ٪ہک٪اکی٪رطػ٪اؿ٪٪

ےک٪اکی٪اکی٪زجو٪ےس٪اؿ٪ےک٪انبےن٪واآ ٪یک٪میظع٪دقرت٪اورمیظع٪تمکح٪امنایں٪ےہ۔٪رہ٪زیچ٪ںیم٪ااھتہ

122

ونعمتی،٪ےب٪٪

نسح٪ملع٪و٪لقع٪وک٪ریحت٪زدہ٪رک٪داتی٪ےہ۔٪ریظن٪مظن٪و٪رتبیت،٪ےب٪اثمؽ٪راییض٪اور٪ادیلقس،٪ریغ٪ومعمیل٪اامتہؾ٪اور٪ےب٪انپہ٪یقیلخت٪

دورسی٪رطػ٪تیثیحب٪ومجمىع٪اؿ٪دوونں٪وک٪ےنھجمس٪یک٪وکشش٪ےیجیک٪وت٪آرخی٪درےج٪ںیم٪امویس٪رک٪دےنی٪وایل٪انامتیم٪اور٪ےب٪

اکی٪ہی٪ہک٪اس٪اکراخہن٪یتسہ٪وک٪ثبع: دصقمتی٪اسےنم٪آیت٪ےہ۔٪اس٪ےک٪دعب٪دو٪یہ٪وصرںیت٪وہ٪یتکس٪ںیہ

123

رقار٪دے٪رک٪٪

ایک٪اج ےئ٪ہک٪ہی٪یسک٪ڈنلھکرے٪اک٪لیھک٪ےہ،٪اس٪ےس٪زایدہ٪اس٪یک٪وکیئ٪تیثیح٪ںیہن٪ےہ۔٪دورسی٪ہی٪ہک٪اس٪وک٪اکی٪روز٪٪ہلصیف

زجا٪اور٪دخا٪یک٪اس٪ادبی٪ابداشیہ٪ےک٪اسھت٪الم٪رک٪اھجمس٪اج ےئ٪سج٪یک٪انمدی٪اع ای٪ا مہی٪االسلؾ٪ےن٪یک٪ےہ۔٪ملع٪و٪لقع٪اک٪ہلصیف٪ایک٪

ےہ؟٪رہ٪صخش٪ھجمس٪اتکس٪ےہ۔

یھت٪زیچ٪افصت٪ایہل٪ںیہ،٪نج٪ےک٪آاثر٪اکانئت٪ےک٪ذرے٪ذرے٪ںیم٪امنایں٪ںیہ۔٪روبتیبوچ

124

اور٪رتمح٪یک٪افصت٪اؿ٪ںیم٪٪

ابوصخلص٪ونلب٪وتہج٪ںیہ۔٪اعمل٪ےک٪رپورداگر٪یک٪رطػ٪ےس٪ااسنؿ٪یک٪رپورش٪اک٪وج٪ریغ٪ومعمیل٪اامتہؾ٪ایک٪ایگ٪ےہ،٪اےس٪دےنھکی٪ےک٪

121

وہانریغ٪لمکم٪

122

ی٪٪رہگتہب

123

اکر٪ےب

124

اگریوردرپ

31 | P a g e

ؤؽدعب٪وکیئ٪اعلق٪سک٪رطح٪ابور٪رک٪اتکس٪ےہ٪ہک

ہ

٪اس٪اک٪اخقل٪اےس٪ریغ٪س

125

اوچڑ٪دے٪اگ٪اور٪رنمح٪و٪رمیح٪دخا٪ےس٪ہی٪وتعق٪سک٪٪

رطح٪یک٪اج٪یتکس٪ےہ٪ہک٪نج٪ولوگں٪ےن٪داین٪وک٪ملظ٪و٪دعواؿ٪اک٪رھگ٪انب٪دای٪ےہ،٪وہ٪اںیھن٪وکیئ٪زسا٪ہن٪دے٪اگ؟٪رقآؿ٪ےن٪ایس٪انب٪رپ٪

ر٪دقرت٪و٪تمکح٪اک٪اقتاض٪ےہ۔٪دخا٪وک٪امےنن٪ےک٪دعب٪وکیئ٪ہگج٪ہگج٪وتہج٪دالیئ٪ےہ٪ہک٪ایقتم٪اہلل٪اعتیل٪یک٪رتمح،٪روبتیب٪او

صخش٪اس٪اک٪ااکنر٪ںیہن٪رک٪اتکس۔

اپوچنںی٪زیچ٪داین٪ںیم٪دخا٪یک٪دونیتن

126

اک٪وہظر٪ےہ۔٪ہی٪اؿ٪ویتسہں٪ےک٪ووجد٪ےس٪وہا٪ےہ٪ںیھنج٪ویبنں٪ںیم٪ےس٪راستل٪ےک٪٪

،٪روح٪ادقلسبصنم٪رپ٪افزئ٪ایک٪ایگ۔٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪اںیھن٪ریغ٪ومعمیل٪زجعمات٪دےی

127

ےس٪اؿ٪یک٪اتک د٪٪

128

یک،٪رھپ٪ایقتم٪ےس٪

ےلہپ٪اکی٪ایقتم٪رغصی٪اؿ٪ےک٪ذرےعی٪ےس٪ایس٪داین٪ںیم٪رباپ٪رک٪دی۔٪اس٪ےس٪وصقمد٪ہی٪اھت٪ہک٪آرخت٪اک٪وصتر٪یھب٪ایس٪ایعمر٪رپ٪

ل٪ممع

اس٪ےک٪دعب،٪ےک٪رجتابت٪ےس٪اثتب٪ےیک٪اجہ ٪ںیہ۔٪( laboratory)اثتب٪رک٪دای٪اج ےئ٪سج٪ایعمر٪رپ٪اسیسنئ٪اقحقئ٪

اظرہ٪ےہ٪ہک٪یسک٪ےک٪اپس٪وکیئ٪ذعر٪اہلل٪ےک٪وضحر٪ںیم٪شیپ٪رکےن٪ےک٪ےیل٪ابىق٪ںیہن٪رہ٪اتکس٪اھت۔

اس٪اک٪رطہقی٪ہی٪اایتخر٪ایک٪ایگ٪ہک٪اؿ٪روسولں٪ےن٪قح٪یک٪دوعت٪شیپ٪یک،٪رھپ٪االعؿ٪ایک٪ہک٪اینپ٪وقؾ٪ےک٪ےیل٪وہ٪دخا٪یک٪دعاتل٪نب٪

ا٪و٪زسا٪ےک٪سج٪اعمےلم٪یک٪ربخ٪دی٪یئگ٪ےہ،٪وہ٪اؿ٪یک٪وقؾ٪ےک٪اسھت٪ایس٪داین٪ںیم٪وہےن٪رک٪آ ےئ٪ںیہ۔٪اامیؿ٪و٪لمع٪یک٪اینبد٪رپ٪زج

واال٪ےہ۔٪یعبط٪وقانین

129

سج٪رطح٪الٹ٪ںیہ٪او٪ررہ٪احؽ٪ںیم٪ہجیتن٪زیخ٪وہ٪اجہ ٪ںیہ،٪دخا٪اک٪االخىق٪ونونؿ٪یھب٪اؿ٪یک٪رطػ٪ےس٪٪

اامتؾ٪تجح٪ےک٪دعب٪ایس٪رطےقی٪ےس٪ہجیتن٪زیخ

130

یک٪وقؾ٪ےک٪وج٪ولگ٪اؿ٪یک٪دوعت٪وبقؽ٪رکںی٪ےگ،٪وہ٪داین٪٪وہ٪اج ےئ٪اگ۔٪ذہلا٪اؿ٪

اور٪آرخت،٪دوونں٪ںیم٪اجنت٪اپںیئ٪ےگ٪اور٪اؿ٪ےک٪اخمنیفل٪رپ٪اںیھن٪ہبلغ٪احلص٪وہ٪اگ۔٪اور٪وج٪اس٪دوعت٪وک٪وبقؽ٪ںیہن٪رکںی٪

ےگ،٪وہ٪ذلیل٪وہں٪ےگ٪اور٪اؿ٪رپ٪دخا٪اک٪ذعاب٪آاج ےئ٪اگ۔

125

وہایگ٪٪ایک٪٪وساؽ٪ہنسج٪ےس

126

Judgmentوہان،اسحب،٪اضق،٪٪ےاامعؽ٪یک٪زسااک٪واہعق٪اامعؽ٪یک٪زجا٪اور٪رباےچاےس٪دخا٪یک٪اجبن

127

ربجلی٪انیم

128

امحتی

129

Physical Laws

130

٪واال٪دیپا٪رکےنہجیتن

32 | P a g e

٪یک٪یئگ،٪اس٪ےس٪زایدہ٪ان٪نکمم٪اولوقعہی٪نیشیپ٪وگیئ٪سج٪وتق٪اور٪سج٪وقؾ٪ںیم٪یھب

131

اور٪انونلب٪نیقی٪وکیئ٪زیچ٪ںیہن٪یھت،٪رگم٪٪

ہی٪رہ٪رمہبت٪وپری٪وہیئ٪اور٪اس٪رطح٪وپری٪وہیئ٪ہک٪ولوگں٪ےن٪دخا٪وک٪دعاتل٪رکہ ٪وہ ےئ٪داھکی٪اور٪زنیم٪و٪آامسؿ٪اس٪ےک٪

الجؽ٪ےس٪ومعمر

132

وہ٪ےئگ۔٪

٪دصی٪یوسیی٪ںیم٪دمحم٪روسؽ٪اہلل٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪ےک٪ذرےعی٪ےس٪رباپ٪رقآؿ٪ےن٪اتبای٪ےہ٪ہک٪آرخی٪رمہبت٪ہی٪دونیتن٪اسوتںی

وہیئ۔٪ااسنین٪اترخی٪اک٪ہی٪ریحت٪ازیگن٪واہعق٪اس٪احلظ٪ےس٪ریغ٪ومعمیل٪اتیمہ٪اک٪احلم٪ےہ٪ہک٪ہی٪اترخی٪یک٪روىنش٪ںیم٪وہا٪ےہ۔٪انچہچن٪

اس٪ےک٪زجایئت٪

133

اسےنم٪ںیہ٪ںیھنج٪وکیئ٪صخش٪بج٪اچےہ٪،٪کت٪ابلکل٪وفحمظ٪اور٪اس٪ےک٪امتؾ٪رمالح٪وگای٪آوھکنں٪ےک٪

اترخی٪ےک٪اوراؼ٪وک٪اٹل٪رک٪دھکی٪اتکس٪ےہ۔

ہی٪دؿ٪بک٪آ ےئ٪اگ؟٪رقآؿ٪ےن٪واحض٪رک٪دای٪ےہ٪ہک٪اہلل٪ےک٪وسا٪وکیئ٪ںیہن٪اجاتن۔٪اس٪اک٪وتق٪ایس٪ےک٪ملع٪ںیم٪ےہ٪اور٪اےنپ٪یسک٪

العامت،٪اہتبل٪رقآؿ٪و٪دحثی٪اور٪دقمی٪وفیحصں٪ںیم٪ایبؿ٪وہ ےئ٪یبن٪ای٪رفےتش٪وک٪یھب٪وہ٪اس٪رپ٪علطم٪ںیہن٪رکات۔٪اس٪ےک٪آاثر٪و٪

ںیہ۔٪اؿ٪ںیم٪ےس٪ضعب٪ومعیم٪ونتیع٪ےک٪ںیہ٪اور٪ضعب٪یک٪ونتیع٪نیعتم٪وااعقت٪و٪وحادث٪یک٪ےہ۔٪یلہپ٪مسق٪یک٪العامت٪ںیم٪

ےس٪یھب٪اکی٪یہ٪زیچ٪ےس٪وکیئ٪زیچ٪رقآؿ٪ںیم٪ایبؿ٪ںیہن٪وہیئ۔٪اؿ٪اک٪ذرک٪رواوتیں٪ںیم٪وہا٪ےہ۔٪دورسی٪مسق٪یک٪العوتمں٪ںیم٪

رقآؿ٪ںیم٪ایبؿ٪وہیئ٪ےہ٪اور٪وہ٪ایوجج٪و٪اموجج٪اک٪رخوج

134

ےہ۔٪ذہلا٪ینیقی٪العتم٪وت٪یہی٪ےہ۔٪اس٪ےک٪العوہ٪وج٪العامت٪ابومعلؾ٪٪

اتبیئ٪اجیت٪ںیہ،٪اؿ٪ںیم٪ےس٪ھچک٪اظرہ٪وہ٪یکچ٪ںیہ٪اور٪ابىق٪ارگ٪روسؽ٪اہلل٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪یک٪رطػ٪اؿ٪یک٪ةسن٪ںیم٪وکیئ٪یطلغ٪

ںیہن٪وہیئ٪وت٪الزام٪اظرہ٪وہ٪اجںیئ٪یگ۔٪

ایقتم٪سک٪رطح٪رباپ٪وہ٪یگ؟٪اس٪یک٪الیصفتت٪رقآؿ٪ںیم٪یئک٪اقمامت٪رپ٪ایبؿ٪وہیئ٪ںیہ۔٪زنیم٪و٪آامسؿ٪رپ٪ایک٪زگرے٪یگ،٪ہم٪و٪

آاتفب

135

او٪روجنؾ٪و٪وکابک٪

136

ےک٪اسھت٪ایک٪وہ٪اگ،٪زنیم٪رپ٪ےنسب٪وایل٪ولخمونت٪سک٪وصرت٪احؽ٪ےس٪دو٪اچر٪وہں٪یگ،٪ولگ٪٪

131

وہوہان٪ان٪نکمم٪٪سج٪اک٪واہعق

132

ےئگرھب٪

133

ازجا

134

انلکن

135

دن٪اور٪وسرجاچ

33 | P a g e

سک٪رطح٪ربقوں٪ےس٪لکن٪رک٪اےنپ٪رپورداگر٪ےک٪وضحر٪ںیم٪عمج٪وہں٪ےگ،٪رقآؿ٪ںیم٪ہگج٪ہگج٪اس٪یک٪وصتریںی٪ںیہ۔٪ادب٪

اجیلہ

137

٪اک٪راہ٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےن٪اس٪یک٪راعتی٪یک٪اک٪اطمہعل٪رکےن٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪رعوبں٪اک٪ذوؼ٪ہیبشت٪ےس٪زایدہ٪وصتری٪

ایقتم٪٪ےہ٪اور٪اورار

138

ےک٪ےیل٪اس٪یک٪لچلہ٪اک٪ااسی٪رمعق

139

چنیھک٪دای٪ےہ٪ہک٪اس٪اک٪ونری٪وگای٪اےس٪اینپ٪آوھکنں٪ےک٪اسےنم٪٪

:رباپ٪وہہ ٪داتھکی٪ےہ۔٪اس٪ےس٪وحادث٪یک٪وج٪رتبیت٪اسےنم٪آیت٪ےہ،٪وہ٪ہی٪ےہ

وابر٪الچ٪رےہ٪وہں٪ےگ۔٪اؿ٪ںیم٪ےس٪وکیئ٪راےتس٪ںیم٪وہ٪اگ،٪وکیئ٪ابزار٪ںیم،٪وکیئ٪۔٪ولگ٪وپرے٪اانیمطؿ٪ےک٪اسھت٪اےنپ٪اکر١

سلجم٪ںیم٪اور٪وکیئ٪اےنپ٪رھگ٪ںیم۔٪یسک٪ےک٪احہیش٪ایخؽ٪ںیم٪یھب٪ںیہن٪وہ٪اگ٪ہک٪مظن٪اعمل٪درمہ٪ربمہ٪وہےن٪واال٪ےہ٪ہک٪ااچکن٪وصر٪

اس٪ےک٪ےجیتن٪ںیم٪وج٪ھچک٪زگرے٪یگ،٪اس٪اک٪ہشقن٪رقآؿ٪دیجم٪٪وھپاکن٪اج ےئ٪اگ٪اور٪ززلہل٪ایقتم٪رباپ٪وہ٪اج ےئ٪اگ۔٪زنیم٪یک٪آابدی٪رپ

ںیم٪فلتخم٪اقمامت٪رپ٪اچنیھک٪ایگ٪ےہ۔٪اس٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪بج٪اکی٪ےک٪دعب٪ززلآ ٪اک٪دورسا٪اکٹھج٪آ ےئ٪اگ٪اور٪زنیم٪یک٪

ں٪ےگ،٪اگنںیہ٪وخػ٪زدہ٪وہں٪احتل٪اس٪یتشک٪یک٪یس٪وہ٪اج ےئ٪یگ٪وج٪وموجں٪ےک٪ڑیپھتے٪اھک٪رک٪ڈاگمگ٪ریہ٪وہ٪وت٪دؽ٪اکپن٪رےہ٪وہ

یگ٪او٪رولگ٪اےسی٪دموہش٪اور٪وتماآ ٪

140

وہ٪اجںیئ٪ےگ٪ہک٪وگای٪ذعاب٪ایہل٪یک٪وہانلیک٪ےن٪بس٪وک٪اپلگ٪انب٪رک٪رھک٪دای٪ےہ۔٪

۔٪یہی٪وہ٪وتق٪ےہ٪بج٪مظن٪اعمل٪درمہ٪ربمہ٪وہان٪رشوع٪وہ٪اگ۔٪وپری٪اکانئت٪ںیم٪اکی٪ااسی٪ززلہل٪میظع٪رباپ٪وہ٪اج ےئ٪اگ٪سج٪ےس٪٢

ہ٪رزیہ٪وہ٪اجںیئ٪ےگ،٪ردنمر٪وھپ ٪ ںیہ٪ےگ،٪امتؾ٪ناشکہ ںی٪او٪رارجاؾ٪ یکل٪اینپ٪ہگج٪اوچڑ٪رک٪اکی٪دورسے٪ںیم٪اج٪زپںی٪اہپڑ٪رزی

ےگ۔٪رہ٪رطػ٪ااسی٪االتخؽ

141

وہ٪اگ٪ہک٪ایخؽ٪اس٪ےک٪وصتر٪ےس٪اور٪اافلظ٪اس٪ےک٪ایبؿ٪ےس٪ونرص٪وہں٪ےگ۔٪ہی٪ہلسلس٪اکی٪٪

۔ایسی٪دمت٪کت٪ےسج٪دخا٪یہ٪اجاتن٪ےہ،٪اجری٪رےہ٪اگ

۔٪اس٪ےک٪دعب٪وہ٪رمہلح٪رشوع٪وہاگ٪ےسج٪رقآؿ٪ںیم٪ااعدہ٣بقلخ٪٪

142

ےس٪ریبعت٪ایک٪ایگ٪ےہ۔٪انچہچن٪ایس٪االتخؽ٪ےس٪دتبرجی٪اکی٪

این٪اظنؾ٪تعیبط٪ووجد٪ںیم٪آ ےئ٪اگ۔٪امتؾ٪ارجاؾ٪

143

یکل،٪زنیم،٪وسرج،٪اچدن،٪اترے٪اور٪اروبں٪اتسروں٪اور٪ایسروں٪ےس٪ینب٪وہیئ٪

136

ےاتسر

137

رچیرٹلرعشی٪اور٪رثنی٪٪اک٪٪زامےنےلہپ٪س٪ےساور٪ا یک٪ےس ت٪٪وملس٪یبن٪یلص٪اہلل٪ہیلع

138

٪ربخدار٪رکانایقتم٪ےس

139

ىظفل٪وصتری

140

وہشتسم،٪دم

141

دبىمظن،٪للخ

142

٪الانولخمونت٪وک٪دوابرہ٪ووجد٪ںیم

143

رجؾ٪یک٪عمج،٪مسج،

34 | P a g e

وناسیمناشکہ ںی٪ےئن٪وقانین٪اور٪ےئن٪

144

ےک٪اسھت٪اکی٪یئن٪زنیم٪اور٪ےئن٪آامسؿ٪ںیم٪دبتلی٪وہ٪اجںیئ٪یگ۔٪رقآؿ٪اک٪ایبؿ٪ےہ٪٪

ہک٪اس٪ومعق٪رپ٪اکی٪رمہبت٪رھپ٪خفن٪وصر٪وہ٪اگ٪سج٪ےس٪امتؾ٪ولگ٪یج٪اںیھٹ٪ےگ٪اور٪اینپ٪ربقوں٪ےس٪لکن٪رک٪رپورداگر٪اعمل٪یک٪

دعاتل٪ںیم٪یشیپ٪ےک٪ےیل٪احرض٪وہ٪اجںیئ٪ےگ۔

٪دؿ٪یک ٪اس٪یک٪٪ااسنؿ٪اس ٪اس٪ےک٪دعب٪نج٪اقمامت٪رپ٪ریھٹاای٪اج ےئ٪اگ، ٪اور احرضی٪ےک٪ےیل٪نج٪رمالح٪ےس٪زگرات٪ےہ،

الیصفتت٪یھب٪رقآؿ٪ںیم٪ایبؿ٪وہیئ٪ںیہ۔٪وہ٪اشکں٪اشکں

145

ایس٪رطػ٪ڑبھ٪راہ٪ےہ۔٪اس٪رفس٪اک٪الہپ٪رمہلح٪ومت٪ےہ۔٪داین٪یک٪٪

س٪ےس٪یسک٪وک٪رفمدنچ٪روزہ٪زدنیگ٪ےک٪دعب٪ہی٪رمہلح٪رہ٪ااسنؿ٪رپ٪الزام٪آات٪ےہ۔٪ا

146

ںیہن٪ےہ۔٪ہی٪حبص٪آ٪یتکس٪ےہ،٪اشؾ٪آ٪یتکس٪ےہ،٪٪

ااسنؿ٪اینپ٪دیپاشی٪ےس٪ےلہپ٪اور٪دیپا٪وہہ ٪یہ٪اس٪ےس٪مہ٪انکر٪وہ٪اتکس٪ےہ۔٪نپچب،٪وجاین٪اور٪ڑباھےپ٪ںیم٪ہی٪سج٪وتق٪اچےہ،٪آ٪

٪رقآؿ٪ںیم٪ہی٪ایبؿ٪وہیئ٪ےہ٪ہک٪اجیت٪ےہ٪اور٪رہ٪صخش٪وک٪اچر٪و٪اناچر٪اس٪ےک٪اسےنم٪رس٪میلست٪مخ٪رکان٪زپات٪ےہ۔٪اس٪یک٪تقیقح

ااسنؿ٪یک٪الص٪تیصخش٪وک،٪ےسج٪رقآؿ٪ںیم٪سفن٪ےس٪ریبعت٪ایک٪ایگ٪ےہ٪اور٪وج٪اس٪یک٪ویحاین٪زدنیگ٪ےس٪اگل٪اکی٪لقتسم٪ووجد٪

ےہ،٪اس٪ےک٪مسج٪ےس٪اگل٪رک٪دای٪اجات٪ےہ۔٪اس٪ےک٪ےیل٪اکی٪اخص٪رفہتش٪رقمر٪ےہ٪سج٪ےک٪امتحت٪رفوتشں٪اک٪اکی٪وپرا٪ہلمع٪

آ٪رک٪ابوندعہ٪اس٪وک٪ کیٹ٪ایس٪رطح٪ووصؽ٪رکات٪ےہ،٪سج٪رطح٪اکی٪رساکری٪انیم٪یسک٪زیچ٪وک٪اےنپ٪ےضبق٪ںیم٪اتیل٪ےہ۔ےہ۔٪وہ٪

اس٪ومعق٪رپ٪وج٪اعمہلم٪ااسنؿ٪ےک٪اسھت٪ایک٪اجات٪ےہ،٪اس٪اک٪ذرک٪یھب٪رقآؿ٪ںیم٪وہا٪ےہ۔٪اع ای٪ا مہی٪االسلؾ٪یک٪رطػ٪ےس٪اامتؾ٪

ےتش٪اںیھن٪امرہ ٪وہ ےئ٪ ضب٪رکہ ٪ںیہ٪اور٪ومت٪ےک٪وتق٪یہ٪اتب٪دےتی٪ںیہ٪ہک٪اؿ٪تجح٪ےک٪دعب٪اؿ٪ےک٪رکنمنی٪یک٪روںیح٪رف

ےک٪رکوتوتں٪یک٪وہج٪ےس٪اب٪اؿ٪ےک٪ےیل٪ذتل٪اک٪ذعاب٪ےہ۔٪دورسی٪رطػ٪وج٪ولگ٪روسول٪ں٪رپ٪اامیؿ٪الہ ٪اور٪رفک٪و٪رشک٪

اور٪تنج٪یک٪اشبرت٪دےتی٪ںیہ۔اور٪ملظ٪و٪دعواؿ٪یک٪رہ٪آالشی٪ےس٪ابلکل٪اپک٪وہہ ٪ںیہ،٪اںیھن٪رفےتش٪السؾ٪اجب٪الہ ٪

اس٪ےک٪دعب٪وہ٪اقمامت٪ںیہ٪ںیھنج٪ربزخ

147

،٪رشحم

148

،٪دوزخ٪اور٪تنج٪ےس٪ریبعت٪ایک٪اجات٪ےہ۔

144

انومس٪یک٪عمج،٪وقانین

145

،٪ابربجوہ ےئ٪٪کتےنیھک

146

رفار٪اج ےئ

147

.ںیہ٪ىتہ٪ایقتم٪کت٪رروںیحں٪یک٪دعب٪ااسنون٪ےکں٪رمےن،٪وہ٪اعمل٪اہجرپدہ

148

یک٪ہگجوہےن٪٪احےھں٪ےک٪دعب٪بس٪ااسنون٪ےکاجےنےکنوھپوصر٪

35 | P a g e

ربق٪اک٪ظفل٪اجمزا٪ایس٪اعمل٪ےک٪ےیل٪وبال٪ افلص٪ےہ،٪اہجں٪رمےن٪واآ ٪ایقتم٪کت٪رںیہ٪ےگ۔٪رواوتیں٪ںیم٪ربزخ٪ےس٪رماد٪وہ٪دح

٪ہی٪زدنیگ٪مسج٪ےک٪ریغب٪وہ٪یگ٪او٪ر٪روح٪ےک٪وعشر،٪ااسحس٪اور٪اشمدہات٪و٪رجتابت٪یک٪ایگ٪ےہ۔٪اس٪ںیم٪ااسنؿ٪زدنہ٪وہ٪اگ،٪نکیل

تیفیک٪اس٪ںیم٪مک٪و٪شیب٪ویہ٪وہ٪یگ٪وج٪وخاب٪یک٪احتل٪ںیم٪وہیت٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪نج٪ولوگںکا ٪اعمہلم٪ابلکل٪

ای٪رسیشک٪اور٪ةکت٪ےس٪الٹھجےن٪واآ ٪اور٪ےلھک٪انرفامؿ،٪٪امکؽ٪ںیم٪وافداری٪اک٪قح٪ادا٪رکےن٪واآ ٪وہں واحض٪وہ٪اگ،٪وخاہ٪وہ٪درہجب

اؿ٪ےک٪ےیل٪اکی٪ونتیع٪اک٪ذعاب٪و٪وثاب٪ایس٪اعمل٪ےس٪رشوع٪وہ٪اج ےئ٪اگ۔٪اس٪یک٪وہج٪ہی٪ےہ٪ہک٪اؿ٪ےس٪اسحب٪وپےنھچ٪اور٪اؿ٪

ےک٪ریخ٪و٪رش٪اک٪ہلصیف٪رکےن٪یک٪رضورت٪ہن٪وہ٪یگ۔

ےک٪دعب٪امتؾ٪ااسنؿ٪اس٪ںیم٪زدنہ٪وہ٪رک٪اھٹ٪ڑھکے٪وہں٪ےگ۔٪ہی٪زدنیگ٪٪اس٪ےس٪االگ٪اقمؾ٪رشحم٪ےہ۔٪دورسی٪رمہبت٪خفن٪وصر

روح٪و٪مسج٪ےک٪اسھت٪وہ٪یگ۔٪رقآؿ٪ںیم٪ایس٪وک٪دورسی٪رمہبت٪یک٪زدنیگ٪ےس٪ریبعت٪ایک٪ایگ٪ےہ۔٪اس٪ںیم٪ااسنؿ٪ےک٪دوینی٪مسج٪وک٪

اکی٪اےسی٪مسج٪ںیم٪دبتلی٪رک٪دای٪اج ےئ٪اگ٪وج٪دخا٪یک٪ادبی٪ابداشیہ٪ںیم٪تمعن٪و٪تمقن

149

یک٪رہ٪احتل٪ںیم٪رےنہ٪ےک٪ےیل٪ومزوں٪

وہ٪اگ،٪نکیل٪ کیٹ٪ایس٪تیصخش٪ےک٪اسھت٪سج٪ےک٪اسھت٪وہ٪آج٪زدنہ٪ےہ۔

اکی٪قح٪ےک٪ےیل٪تقبس٪رکےن٪واآ ،٪دورسے٪اعؾ٪اصنیحل٪: امتؾ٪ونع٪ااسنین٪اس٪روز٪نیت٪رگووہں٪ںیم٪ابٹن٪دی٪اج ےئ٪یگ

وہ٪رجمؾ٪نج٪ےک٪اہھت٪دنبےھ٪وہ ےئ٪وہں٪ےگ٪اور٪ےھچیپ٪یہ٪ےس٪اؿ٪٪اامعؽ٪اؿ٪ےک٪داںیئ٪اہھت٪ںیم٪دای٪اج ےئ٪اگ،٪رسیتے٪نج٪اک٪انہمب

اامعؽ٪اؿ٪ےک٪ابںیئ٪اہھت٪ںیم٪ڑکپا٪دای٪اج ےئ٪اگ۔٪اک٪انہمب

یہی٪ومعق٪ےہ،٪بج٪اسحب٪وہ٪اگ٪اور٪اامتؾ٪تجح٪ےک٪ےیل٪وگاہ٪شیپ٪ےیک٪اجںیئ٪ےگ۔٪اع ای٪ا مہی٪االسلؾ٪یھب٪وگایہ٪ےک٪ےیل٪الب ےئ٪

،٪اپؤں،٪اکؿ،٪آ ںیھک٪اور٪مسج٪ےک٪رو ےٹگ٪کت٪وگایہ٪دںی٪ےگ۔٪اس٪ےک٪دعب٪ہلصیف٪انسای٪اجںیئ٪ےگ۔٪ولوگں٪یک٪زاب ںی،٪اہھت

اج ےئ٪اگ٪اور٪ولگ٪دوزخ٪او٪رتنج٪ںیم٪جیھب٪دےی٪اجںیئ٪ےگ۔

دوزخ٪ےک٪ابرے٪ںیم٪رقآؿ٪اک٪ایبؿ٪ےہ٪ہک٪ہی٪دبرتنی٪اجے٪رقار٪ےہ۔٪اس٪ںیم٪آگ٪اک٪ذعاب٪وہ٪اگ۔٪ہی٪آگ٪رہچوں٪وک٪سلھج٪

ے٪یگ،٪اھکؽ٪ادڑیھ٪دے٪یگ،٪دولں٪کت٪ےچنہپ٪یگ۔٪رجمومں٪ےک٪ےلگ٪ںیم٪وطؼ٪اور٪اپؤں٪ںیم٪زریجنںی٪دے٪یگ،٪وصرںیت٪اگبڑ٪د

وہں٪یگ،٪رہ٪زیچ٪رسحت٪نب٪اج ےئ٪یگ۔٪بس٪ےس٪ڑبھ٪رک٪ہی٪ہک٪ولگ٪اس٪ںیم٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪ولجے٪اور٪اس٪یک٪اگنہ٪اافتلت٪ےس٪

ںیہن٪رکے٪اگ۔رحموؾ٪وہں٪ےگ،٪وہ٪اؿ٪ںیم٪ےس٪ضعب٪رجمومں٪یک٪رطػ٪دانھکی٪یھب٪دنسپ٪

تنج٪اس٪ےک٪ربالخػ٪اصنیحل٪یک٪اونتم٪اگہ٪ےہ۔٪اس٪یک٪وتعس٪وپری٪اکانئت٪یک٪وتعس٪ےہ۔٪ہی٪شیع٪دواؾ٪یک٪ہگج٪ےہ،٪

٪راتح٪ےک٪اسھت٪ ٪اانیمطؿ٪ےک٪اسھت٪ارطضاب، ٪وخیش٪ےک٪اسھت٪مغ، اہجں٪زدنیگ٪ےک٪اسھت٪ومت،٪ذلت٪ےک٪اسھت٪امل،

149

زسا،٪ذعاب

36 | P a g e

ےہ۔٪اس٪اک٪آراؾ٪دایمئ٪ےہ،٪اس٪یک٪ذلت٪ےب٪ااہتن٪ےہ،٪اس٪ےک٪بش٪و٪روز٪فیلکت٪اور٪تمعن٪ےک٪اسھت٪تمقن٪اک٪وکیئ٪وصتر٪ںیہن٪

اجوداں

150

ںیہ،٪اس٪یک٪السیتم٪ادبی٪ےہ،٪اس٪یک٪رسمت٪ریغ٪افین٪ےہ،٪اس٪اک٪امجؽ٪الزواؽ٪اور٪امکؽ٪ےب٪اہنتی٪ےہ۔٪اہلل٪

ونں٪ےن٪انس٪اور٪ہن٪یسک٪ااسنؿ٪ےک٪دؽ٪اعتیل٪ےن٪اےنپ٪دنبوں٪ےک٪ےیل٪اس٪ںیم٪وہ٪ھچک٪ایہم٪ایک٪ےہ٪ےسج٪ہن٪آوھکنں٪ےن٪داھکی،٪ہن٪اک

ںیم٪اس٪اک٪ایخؽ٪یھبک٪زگرا٪ےہ۔

_____________________

150

دایمئ

38 | P a g e

2

ک اخالكی ت

االخؼ٪ےہ۔٪اس٪ےک٪ینعم٪ہی٪ںیہ٪ہک٪ااسنؿ٪قلخ٪اور٪اخقل،٪دوونں٪ےس٪٪اامیؿ٪ےک٪دعب٪دنی٪اک٪امہ٪رتنی٪اطمہبل٪زتہیکب

قلعتم٪اےنپ٪لمع٪وک٪اپزیکہ٪انب ےئ۔٪یہی٪وہ٪زیچ٪ےہ٪ےسج٪لمع٪اصحل٪ےس٪ریبعت٪ایک٪اجات٪ےہ۔٪امتؾ٪رشتعی٪ایس٪یک٪رفع٪

198

دنی٪٪ےہ۔٪دمتؿ٪یک٪دبتیلی٪ےک٪اسھت٪رشتعی٪وت٪ےب٪کش،٪دبتلی٪یھب٪وہیئ٪ےہ،٪نکیل٪اامیؿ٪اور٪لمع٪اصحل٪الص

ںیہ،٪اؿ٪ںیم٪وکیئ٪رتمیم٪و٪ریغت

199

یھبک٪ںیہن٪وہا۔٪رقآؿ٪اس٪اعمےلم٪ںیم٪ابلکل٪واحض٪ےہ٪ہک٪وج٪صخش٪اہلل٪ےک٪وضحر٪٪

ںیم٪آ ےئ٪اور٪اس٪ےک٪اپس٪ہی٪دوونں٪وہں،٪اس٪ےک٪ےیل٪تنج٪ےہ٪اور٪وہ٪اس٪ںیم٪ہشیمہ٪رےہ٪اگ۔

سج٪رطح٪ااسنؿ٪وک٪دےنھکی٪ےک٪ےیل٪آ ںیھک٪اس٪ےک٪اسھت٪ہی٪ابت٪یھب٪رقآؿ٪ےن٪واحض٪رک٪دی٪ےہ٪ہک٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪

اور٪ےننس٪ےک٪ےیل٪اکؿ٪دےی٪ںیہ،٪ابلکل٪ایس٪رطح٪یکین٪اور٪دبی٪وک٪اگل٪اگل٪اچہپےنن٪ےک٪ےیل٪اکی٪احسب

200

االخىق٪یھب٪٪

اطع٪رفامای٪ےہ۔٪وہ٪ضحم٪اکی٪ویحاین٪اور٪یلقع٪ووجد٪یہ٪ںیہن٪ےہ،٪اس٪ےک٪اسھت٪اکی٪االخىق٪ووجد٪یھب٪ےہ۔٪اس٪ےک٪

ہک٪ریخورش٪اک٪اایتمز٪اور٪ریخ٪ےک٪ریخ٪اور٪رش٪ےک٪رش٪وہےن٪اک٪ااسحس٪ااسنؿ٪یک٪قیلخت٪ےک٪اسھت٪یہ٪اس٪ےک٪ینعم٪ہی٪ںیہ٪

دؽ٪و٪دامغ٪ںیم٪ااہلؾ٪رک٪دای٪ایگ٪ےہ۔٪ہی٪اایتمز٪اکی٪اعمل٪ریگ٪تقیقح٪ےہ۔٪انچہچن٪ربے٪ےس٪ربا٪آدیم٪یھب٪انگہ٪رکات٪ےہ٪وت٪

ہلم٪یکین٪اک٪ےہ۔٪ااسنؿ٪اس٪ےس٪تبحم٪رکات٪ےہ،٪اس٪ےک٪ےلہپ٪رمےلح٪ںیم٪اےس٪ہاپچےن٪یک٪وکشش٪رک٪ات٪ےہ۔٪یہی٪اعم

ےیل٪اےنپ٪ادنر٪زعت٪اور٪ارتحاؾ٪ےک٪ذجابت٪اپات٪ےہ٪اور٪اےنپ٪ےیل٪بج٪یھب٪وکیئ٪اعمرشت٪دیپا٪رکات٪ےہ،٪اس٪ںیم٪

٪قح٪و٪ااصنػ٪ےک٪ےیل٪الزام٪وکیئ٪اظنؾ٪ونمئ٪رکات٪ےہ۔٪ہی٪اس٪اایتمز٪ریخورش٪ےک٪رطفی٪وہےن٪اک٪وبثت٪ےہ۔٪اس٪ںیم٪ہبش

ںیہن٪ہک٪ربایئ٪ےک٪قح٪ںیم٪ااسنؿ٪ضعب٪اوونت٪اہبےن٪یھب٪رتاش٪اتیل٪ےہ،٪نکیل٪سج٪وتق٪رتااتش٪ےہ،٪ایس٪وتق٪اجاتن٪

ےہ٪ہک٪ہی٪اہبےن٪وہ٪اینپ٪رطفت٪ےک٪الخػ٪رتاش٪راہ٪ےہ۔٪اس٪ےیل٪ہک٪ویہ٪ربایئ٪ارگ٪وکیئ٪دورسا٪اس٪ےک٪اسھت٪رک٪ےھٹیب٪

اس٪ےک٪الخػ٪رسااپ٪ااجتحج٪نب٪اجات٪ےہ۔٪وت٪ریغب٪یسک٪رتدد٪ےک٪وہ٪اےس٪ربایئ٪ریھٹاات٪اور

198

اشخ

199

دبتیلی،٪ىمک٪اور٪ااضہف

200

(Sense)سح٪

39 | P a g e

اس٪ااہلؾ٪یک٪ریبعت٪ںیم،٪اہتبل٪ااخشص،٪زامےن٪اور٪احالت٪ےک٪احلظ٪ےس٪تہب٪ھچک٪االتخافت٪وہ٪ےتکس٪ےھت۔٪اہلل٪اعتیل٪یک٪

٪اےنپ٪ ٪ادنہشی٪اھت، انعتی٪ےہ٪ہک٪اس٪یک٪اجنگشی٪یھب٪اس٪ےن٪ابىق٪ںیہن٪رےنہ٪دی٪اور٪اہجں٪یسک٪ڑبے٪االتخػ٪اک

٪ذرےعی٪ےس٪ریخورش٪وک٪ابلکل٪واحض٪رک٪دای٪ےہ۔٪اؿ٪ربمغیپوں٪یک٪دہاتی٪اب٪ایقتم٪کت٪ےک٪ےیل٪رقآؿ٪ربمغیپوں٪ےک

دیجم٪ںیم٪وفحمظ٪ےہ۔٪ااسنؿ٪اےنپ٪ادنر٪وج٪ھچک٪اپات٪ےہ،٪ہی٪دہاتی٪اس٪یک٪دصتقی٪رکیت٪ےہ٪اور٪ااسنؿ٪اک٪ودجاین٪ملع

201

٪،

ہکلب٪رجتیب٪ملع

202

،٪وقانین٪ایحت

203

ووجد٪ےس٪اابنتسط٪ایک٪وہا٪ملع٪اور٪احالت ٪

204

اور٪یلقع٪ملع٪

205

،٪بس٪اس٪یک٪وگایہ٪

دےتی٪ںیہ۔٪انچہچن٪االخؼ٪ےک٪اضفلئ٪و٪رذالئ٪اس٪ےک٪ےجیتن٪ںیم٪وپری٪تیعطق٪ےک٪اسھت٪نیعتم٪وہ٪اجہ ٪ںیہ۔

ک بنی دیک اصول٪وہ٪ہی٪ےہ٪ہک٪اہلل٪اعتیل٪ااسنؿ٪وک٪دعؽ و٪ااسحؿ٪اک٪اور٪٪اس٪ابب٪ںیم٪اینبدی٪اوصؽ٪یک٪تیثیح٪سج٪زیچ٪وک٪احلص٪ےہ،

رقاتب٪دنموں٪وک٪دےتی٪رےنہ٪اک٪مکح٪داتی٪ےہ٪اور٪وفاشح،٪رکنمات٪اور٪رسیشک٪ےس٪رواتک٪ےہ۔٪ہی٪بس٪زیچںی،٪ابلکل٪

ریہ٪ںیہ۔٪وترات٪ےک٪ااکحؾ٪رشعہملسم٪رطفی٪ںیہ،٪ذہلا٪دخا٪ےک٪دنی٪ںیم٪یھب٪ہشیمہ٪

206

اور٪رقآؿ٪ےن٪ ایھن٪رپ٪ینبم٪ںیہ٪

:٪یک٪لیصفت٪یک٪ےہ۔مہ٪اہیں٪اؿ٪یک٪واضتح٪رکںی٪ےگیھب٪اےنپ٪امتؾ٪االخىق٪ااکحؾ٪ںیم٪ایھن

یلہپ٪زیچ٪دعؽ٪ےہ۔٪اس٪ےک٪ینعم٪ہی٪ںیہ٪ہک٪سج٪اک٪وج٪قح٪وابج٪یسک٪رپ٪اعدئ٪وہات٪ےہ،٪اےس٪ےب٪مک٪و٪اکتس٪اور٪ےب٪

الگ

207

رطےقی٪ےس٪ادا٪رک٪دای٪اج ےئ،٪وخاہ٪اصبح٪قح٪زمکور٪وہ٪ای٪اطتق٪ور٪اور٪وخاہ٪مہ٪اےس٪دنسپ٪رکںی٪ای٪اندنسپ۔٪

ی٪زیچ٪ااسحؿ٪ےہ۔٪ہی٪دعؽ٪ےس٪زادئ٪اکی٪زیچ٪اور٪امتؾ٪االخایقت٪اک٪امجؽ٪و٪امکؽ٪ےہ۔٪اس٪ےس٪رماد٪رصػ٪ہی٪دورس

ںیہن٪ہک٪قح٪ادا٪رک٪دای٪اج ےئ،٪ہکلب٪زمدی٪رباں٪ہی٪یھب٪ےہ٪ہک٪مہ٪دورسوں٪ےس٪ابىمہ٪رمااعت

208

اور٪ایفیض٪اک٪روہی٪٪

201

A priori knowledge

202

٪واال٪ملعوہےن٪احلص٪رجتابت٪ےس٪

203

ںیہ٪رکہ regulateیگ٪وک٪وہ٪وقانین٪وج٪ااسنین٪زدن٪

204

ںیہ٪وہ ےئذپری٪٪دعب٪ووجد٪٪ےکےنہبی٪و٪دمتؿ٪یک٪رطػ٪ڑب٪ذہاس٪ےکاحالت٪وج٪،ےہ٪طبنتس٪ؿ٪احالت٪ےس٪ا ملع٪وج٪ااسنین٪ووجد٪ےک٪وہ٪

205

ںیہ٪اتپ٪دےتی٪ان سوسس٪اک٪٪وہ٪امتؾ٪اابنتس ى٪اور٪اارقتایئ٪ولعؾ٪وج٪ سوسس٪ےسوسلش٪اسزسنئ٪ںیم٪

206

دس٪ااکحؾ٪

207

رھکا٪

208

راعتی٪٪

40 | P a g e

قح٪ےس٪ھچک٪مک٪رپ٪رایض٪وہ٪اجںیئ۔٪یہی٪وہ٪زیچےہ٪اایتخر٪رکںی۔٪اؿ٪ےک٪قح٪ےس٪اںیھن٪ھچک٪زایدہ٪دںی٪اور٪وخد٪اےنپ٪

سج٪ےس٪اعمرشے٪ںیم٪تبحم٪و٪ومدت

209

٪اعیل٪رظیف٪ ٪االخص،٪رکشزگاری، ٪و ٪ااثیر ،

210

اور٪ریخ٪وخایہ٪یک٪دقرںی٪

وشنوامن٪اپیت٪اور٪زدنیگ٪ںیم٪فطل٪و٪الحوت

211

دیپا٪رک٪یت٪ںیہ۔٪

ےہ٪اور٪اس٪یک٪اکی٪اخص٪وصرت٪رسیتی٪زیچ٪رقاتب٪دنموں٪ےک٪ےیل٪اافنؼ٪ےہ۔٪ہی٪ااسحؿ٪یہ٪یک٪اکی٪امہ٪رفع٪

نیعتم٪رکات٪ےہ۔٪اس٪اک٪بلطم٪ہی٪ےہ٪ہک٪رقاتب٪دنم٪رصػ٪ایس٪ےک٪قح٪دار٪ںیہن٪ںیہ٪ہک٪اؿ٪ےک٪اسھت٪دعؽ٪و٪

ااسحؿ٪اک٪روہی٪اایتخر٪ایک٪اج ےئ،٪ہکلب٪اس٪ےک٪یھب٪قح٪دار٪ںیہ٪ہک٪ولگ٪اےنپ٪امؽ٪رپ٪اؿ٪اک٪قح٪میلست٪رکںی،٪اںیھن٪یسک٪

ڑںی٪اور٪اےنپ٪ابؽ٪ںوچں٪ےک٪اسھت٪اؿ٪یک٪رضورںیت٪یھب٪سج٪دح٪کت٪نکمم٪وہ،٪ایفیض٪ےک٪احؽ٪ںیم٪واک٪اگنن٪ہن٪اوچ

اسھت٪وپری٪رکےن٪یک٪وکشش٪رکںی۔

:اؿ٪ےک٪اقمےلب٪ںیم٪یھب٪نیت٪یہ٪زیچںی٪ںیہ٪نج٪ےس٪رواک٪ایگ٪ےہ

یلہپ٪زیچ٪وفاشح٪ںیہ۔٪اؿ٪ےس٪رماد٪زان،٪االغؾ

212

اور٪اؿ٪ےک٪اقلعتمت٪ںیہ۔٪

دورسی٪زیچ٪رکنمات

213

٪وہ٪اکؾ٪ںیھنج٪ااسنؿ٪ابومعلؾ٪ربا٪اجےتن٪ںیہ،٪ہشیمہ٪ےس٪ربا٪ےتہک٪رےہ٪ںیہ٪اور٪نج٪یک٪ںیہ۔٪ینعی٪

ربایئ٪ایسی٪یلھک٪وہیئ٪ےہ٪ہک٪اس٪ےک٪ےیل٪یسک٪ادتسالؽ٪یک٪رضورت٪ںیہن٪وہیت۔٪ذمبہ٪و٪تلم٪اور٪ذہبی٪و٪دمتؿ٪یک٪رہ٪

'امث'اور٪دورسی٪ہگج٪' رکنم' ایھچ٪رواتی٪ںیم٪اںیھن٪ربا٪یہ٪اھجمس٪اجات٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےن٪اؿ٪ےک٪ےیل٪اکی٪ہگج

214

اک٪٪

ظفل٪اامعتسؽ٪رک٪ےک٪واحض٪رک٪دای٪ےہ٪ہک٪اؿ٪ےس٪رماد٪وہ٪اکؾ٪ںیہ٪نج٪ےس٪دورسوں٪ےک٪وقحؼ٪فلت٪

215

وہہ ٪وہں۔

رسیتی٪زیچ٪رسیشک٪ےہ۔٪ینعی٪آدیم٪اینپ٪وقت،٪اطتق٪اور٪زور٪و٪ارث٪ےس٪اناجزئ٪افدئہ٪ااھٹ ےئ،٪دحود٪ےس٪اجتوز٪رکے٪اور٪

وہ٪وقحؼ٪اخقل٪ےک٪وہں٪ای٪ولخمؼ٪ےک،٪دتس٪درازی٪رکےن٪یک٪وکشش٪رکے۔دورسوں٪ےک٪وقحؼ٪رپ،٪وخاہ٪

209

تبحم

210

دنلب٪وحىگلص

211

سدنام

212

ری٪رکانت٪وپوہشینپ٪٪اسھت٪اں٪ےکاک٪رمدوں٪رمدو

213

ںرباایئ

214

انگہ

215

اضعئ

41 | P a g e

ک 217وک رذائلک 216فض ئلاس٪اامجؽ٪یک٪رشح٪رقآؿ٪ےن٪اس٪رطح٪رفامیئ٪ےہ٪ہک٪االخؼ٪ےک٪اضفلئ٪و٪رذالئ٪ابلکل٪نیعتم٪رطےقی٪رپ٪واحض٪رک٪

ایبؿ٪یک٪ادتبا٪یھب٪رشک٪یک٪اممتعن٪ےس٪وہیت٪ےہ٪اور٪اس٪اک٪اخہمت٪٪دےی٪ںیہ۔٪ہی٪اہجں٪ایبؿ٪وہ ےئ٪ںیہ،٪واہں٪ہلسلسب

یھب٪ایس٪یک٪اتدیک٪رپ٪ایک٪ایگ٪ےہ۔٪رقآؿ٪ںیم٪ہی٪اولسب٪یسک٪زیچ٪یک٪اتیمہ٪وک٪امنایں٪رکےن٪ےک٪ےیل٪اایتخر٪ایک٪اجات٪ےہ۔٪

رہشانپہ٪ےہ٪سج٪ےک٪٪اس٪ےس٪وصقمد٪ہی٪ےہ٪ہک٪درایمؿ٪ںیم٪نج٪زیچوں٪اک٪ذرک٪ایک٪ایگ٪ےہ،٪اؿ٪ےک٪ےیل٪ہی٪دیقعہ٪وگای

ووجد٪ےس٪رہش٪ونمئ٪راتہ٪اور٪سج٪ںیم٪وکیئ٪رہنخ

218

دیپا٪وہ٪اج ےئ٪وت٪وپرا٪رہش٪رطخے٪یک٪زدںیم٪آاجات٪ےہ۔٪اس٪ںیم٪ہبش٪٪

ںیہن٪ہک٪االخؼ٪ےک٪اضفلئ٪ںیم٪وتدیح٪یک٪تیثیح٪یہی٪ےہ۔٪ہی٪اس٪دعؽ٪اک٪بس٪ےس٪ڑبا٪اور٪اینبدی٪اقتاض٪ےہ٪سج٪اک٪مکح٪

ایس٪انب٪رپ٪ملظ٪میظع٪اتا٪ایگ٪ےہ٪اور٪اس٪اک٪ہی٪ہجیتن٪یھب٪رقآؿ٪ےن٪وپری٪رصاتح٪ےک٪٪رقآؿ٪ےن٪دای٪ےہ۔٪انچہچن٪رشک٪وک

اسھت٪واحض٪رک٪دای٪ےہ٪ہک٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪زندکی٪ہی٪اکی٪انونلب٪اعمیف٪رجؾ٪ےہ٪سج٪یک٪اپداش٪ںیم٪ولگ٪رادنہ

219

اور٪٪

المتم٪زدہ٪وہ٪رک٪منہج٪ںیم٪ڈاؽ٪دےی٪اجںیئ٪ےگ۔

٪یسک٪وک٪اہل٪انبای٪اج ےئ٪وت٪رقآؿ٪اینپ٪احالطح٪ںیم٪اےس٪رشک٪ےس٪ریبعت٪رکات٪ہی٪رشک٪ایکےہ؟٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪اسھت

ےہ۔٪اس٪ےک٪ینعم٪ہی٪ںیہ٪ہک٪یسک٪وک٪دخا٪یک٪ذات٪ےس٪ای٪دخا٪وک٪اس٪یک٪ذات٪ےس٪اھجمس٪اج ےئ٪ای٪قلخ٪ںیم٪ای٪ولخمونت٪یک٪

دتریب٪اومر

220

٪اہلل٪اعتیل٪اک٪مہ٪رس٪انب٪دای٪اج ےئ۔ںیم٪یسک٪اک٪وکیئ٪ہصح٪امان٪اج ےئ٪اور٪اس٪رطح٪یسک٪ہن٪یسک٪درےج٪ںیم٪اےس٪

یلہپ٪وصرت٪یک٪اثمؽ٪دیسان٪حیسم،٪دیسہ٪رممی٪اور٪رفوتشں٪ےک٪ابرے٪ںیم٪اسیعویئں٪اور٪رشمنیک٪رعب٪ےک٪اقعدئ٪ںیہ۔٪

بودحت٪اولوجد٪٪وصویفں٪اک٪دیقعہ

221

یھب٪ایس٪ےک٪لیبق

222

ےس٪ےہ۔٪

216

تلیضف٪یک٪عمج،٪یکین،٪وخیب٪

217

نپ،٪ربایئ٪ اھاو،٪لمعایٹھگیک٪عمج،٪٪رذہلی٪

218

ڑوسراخ،٪درا٪

219

ے٪وہ ےئداکتھر٪

220

اعمالمت٪یک٪دتریب٪رکان٪

221

وہانووجد٪اک٪اکی٪٪

222

م،٪ونع٪٪

قس

42 | P a g e

٪ربامہ ٪ںیم ٪دنہووں ٪اثمؽ ٪یک ٪وصرت دورسی

223

٪وونش ،

224

٪ویش ،

225

٪٪ ٪املسمونں ںیم٪وغثاور

226

٪بطق ،

227

٪،

ادباؽ

228

،٪داات٪

229

اور٪رغبی٪وناز

230

یسیج٪وتیصخشں٪اک٪دیقعہ٪ےہ۔٪ارواح٪ہثیبخ٪

231

،٪وجنؾ٪و٪وکابک٪اور٪ایشنیط٪ےک٪

رصتافت

232

وک٪یھب٪ایس٪ےک٪ذلی٪ںیم٪انھجمس٪اچےیہ۔٪

:اس٪ےک٪العوہ٪وج٪ااکحؾ٪اس٪ابب٪ںیم٪آ ےئ٪ںیہ،٪اؿ٪یک٪الیصفتت٪درج٪ذلی٪ںیہ

ہک٪بج٪اہلل٪ےک٪وسا٪وکیئ٪اہل٪ںیہن٪وت٪رھپ٪ابعدت٪یھب٪ایس٪یک٪وہین٪اچےیہ۔٪اس٪ابعدت٪ےک٪ابرے٪ںیم٪٪الہپ٪مکح٪ہی٪ےہ

مہ٪اس٪ےس٪ےلہپ٪ایبؿ٪رک٪ےکچ٪ںیہ٪ہک٪اس٪یک٪تقیقح٪وضخع

233

اور٪ذتلل٪

234

ےہ٪سج٪اک٪اونیل٪وہظر٪رپشتس٪یک٪٪

اشلم٪وہ٪اجیت٪ےہ۔٪یلہپ٪٪وصرت٪ںیم٪وہات٪ےہ۔٪رھپ٪ااسنؿ٪ےک٪یلمع٪ووجد٪یک٪راعتی٪ےس٪یہی٪رپشتس٪ااطتع٪وک

وصرت٪ےک٪اظمرہ٪حیبست٪و٪دیمحت

235

٪انماجت ٪و ٪داع ،

236

٪ورر ٪وجسد، ٪روکع٪و ،

237

٪اینز ،

238

٪ااکتعػ٪ںیہ۔٪ ٪رقابین٪اور ،

223

(دنہو٪ذمبہ٪ںیم)ذات٪ےہ٪سج٪ےن٪اکانئت٪وک٪قیلخت٪ایک٪ےہ۔٪ربامہ٪وہ٪

224

(دنہو٪ذمبہ٪ںیم)وونش٪وہ٪ذات٪ےہ٪وج٪ولخمؼ٪یک٪افحتظ٪رکیت٪اور٪اس٪یک٪رپورش٪رکیت٪ےہ۔

225

ؤ٪وہ٪ذات٪ےہ٪وج٪ولخمؼ٪وک٪زدنیگ٪اور٪ومت٪دےنی٪وایل٪ےہ۔

(دنہو٪ذمبہ٪ںیم)ش

226

(وصتػ٪ںیم)اموفؼ٪اش ترت٪دمد٪رکیت٪ےہ۔٪وغث٪ےس٪وہ٪ذات٪رماد٪وہیت٪ےہ٪وج٪اےنپ٪امےنن٪واولں٪یک

227

(وصتػ٪ںیم)بطق٪ےس٪وہ٪یتسہ٪رماد٪ےہ٪سج٪رپ٪داین٪ےک٪اسرے٪اظنؾ٪اک٪دار٪و٪دمار٪وہات٪ےہ۔

228

٪یئ٪وافت٪اپادباؽ٪ےس٪اصنیحل٪یک٪وہ٪امجتع٪رماد٪ےہ٪نج٪ےس٪ہی٪داین٪یھبک٪یھب٪اخیل٪ںیہن٪وہیت٪اؿ٪یک٪دعتاد٪القتسم٪اچسیل٪رىتہ٪ےہ،٪ارگ٪اؿ٪ںیم٪ےس٪وک

ں٪وک٪رزؼ٪دای٪اج ےئ٪وت٪وفرا٪اس٪یک٪ہگج٪دورسے٪یک٪رقتری٪وہ٪اجیت٪ےہ۔٪ہی٪وہ٪ولگ٪ںیہ٪نج٪یک٪وہج٪ےس٪داین٪ونمئ٪ےہ،٪ایھن٪یک٪وہج٪ےس٪ابرش٪وہیت٪ینعی٪ولوگ

.اجات،٪دونمشں٪ےک٪الخػ٪اؿ٪یک٪دمد٪یک٪اجیت٪اور٪ایھن٪یک٪وہج٪ےس٪اؿ٪ےس٪ذعاب٪اٹہای٪اجات٪ےہ

229

(وصتػ٪ںیم)٪رکےن٪وایل٪اور٪رزؼ٪دےنی٪وایل٪ےہ۔داات٪ےس٪وہ٪یتسہ٪رماد٪ےہ٪وج٪اطع

230

(وصتػ٪ںیم)رغبی٪وناز٪ےس٪وہ٪یتسہ٪رماد٪ےہ٪سج٪یک٪وصختیص٪رغاب٪وک٪ونازان٪ےہ۔

231

اطیشین٪روںیح

232

اکررفامیئ

233

اعزجی

234

یتسپ

235

دمح٪رکان

236

.٪دخا٪یک٪انث٪یک٪اج ےئےلہپ٪لصت٪وہ٪داع٪سج٪ےس٪

43 | P a g e

دورسی٪وصرت٪ںیم٪آدیم٪یسک٪ےک٪ےیل٪دخایئ٪اایتخرات٪اماتن٪اور٪لقتسم٪ابذلات

239

اشرع٪٪

240

و٪احمک٪یک٪تیثیح٪ےس٪

رپورداگر٪اعمل٪اک٪ہلصیف٪ےہ٪ہک٪اؿ٪ںیم٪ےس٪وکیئ٪زیچ٪یھب٪اس٪ےک٪وسا٪یسک٪اور٪اس٪ےک٪مکح٪رپ٪رسمیلست٪مخ٪رکات٪ےہ۔٪اہلل،٪

ےک٪ےیل٪ںیہن٪وہ٪یتکس۔٪ذہلا٪وکیئ٪صخش٪ارگ٪یسک٪یک٪حیبست٪و٪دیمحت٪رکات٪ےہ٪ای٪اس٪ےس٪داعو٪انماجت٪رکات٪ےہ٪ای٪اس٪ےک٪

ای٪اس٪ےک٪ےیل٪ااکتعػ٪رکات٪ےہ٪ای٪ےیل٪روکع٪و٪وجسد٪رکات٪ےہ٪ای٪اس٪ےک٪وضحر٪ںیم٪ورر،٪اینز٪ای٪رقابین٪شیپ٪رکات٪ےہ٪

دخایئ٪اایتخرات٪امؿ٪رک٪اس٪یک٪ااطتع٪رکات٪ےہ٪وت٪اس٪ےک٪ینعم٪ہی٪ںیہ٪ہک٪اس٪ےن٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪اس٪ےلصیف٪وک٪امےنن٪ےس٪

ااکنر٪رک٪دای٪ےہ۔

فئ٪ںیم٪دی٪یئگ٪ےہ۔٪اس٪ںیم٪دورسا٪مکح٪ہی٪ےہ٪ہک٪وادلنی٪ےس٪نسح٪ولسک٪ایک٪اج ےئ۔٪اس٪یک٪میلعت٪امتؾ٪ااہلیم٪احص

ہبش٪ںیہن٪ہک٪ااسنونں٪ںیم٪بس٪ےس٪دقمؾ٪قح٪وادلنی٪اک٪ےہ۔٪انچہچن٪اہلل٪یک٪ابعدت٪ےک٪دعب٪بس٪ےس٪ےلہپ٪ایس٪وک٪ادا٪

رکےن٪اک٪مکح٪دای٪ےہ۔٪اس٪یک٪وہج٪ہی٪ےہ٪ہک٪ااسنؿ٪ےک٪وادلنی٪یہ٪اس٪ےک٪ووجد٪ںیم٪آےن٪اور٪رپورش٪اپےن٪اک٪ذرہعی٪

تحیصن٪امں٪اور٪ابپ،٪دوونں٪ےک٪ابرے٪ںیم٪ہی٪ےہ٪ہک٪اےنپ٪رپورداگر٪ےک٪دعب٪ااسنؿ٪وک٪بس٪٪ےتنب٪ںیہ۔٪اہلل٪اعتیل٪یک

ےس٪ڑبھ٪رک٪ایھن٪اک٪رکش٪زگار٪وہان٪اچےیہ۔٪ہی٪رکش٪ضحم٪زابؿ٪ےس٪ادا٪ںیہن٪وہات۔٪اس٪ےک٪دنچ٪الزیم٪اقتےض٪ںیہ٪وج٪

رقآؿ٪ںیم٪ایبؿ٪وہ ےئ٪ںیہ۔٪

یم٪وک٪اس٪رطح٪شیپ٪آان٪اچےیہ٪ہک٪وہ٪اظرہ٪و٪ابنط٪ںیم٪اؿ٪یک٪یلہپ٪ابت٪ہی٪رفامیئ٪ےہ٪ہک٪اےنپ٪وادلنی٪ےک٪اسھت٪آد

ادب٪ ےئزعت٪رکے،٪اؿ٪ےک٪الخػ٪اےنپ٪دؽ٪ںیم٪وکیئ٪ےب٪زاری٪ہن٪دیپا٪وہےن٪دے،اؿ٪ےک٪اسےنم٪وس

241

اک٪وکیئ٪٪

237

زیچ٪وابج٪رکانرپ٪وکیئ٪٪اوےنپتنم،٪٪ا

238

ورر

239

٪لقتسم٪یہ٪ںیمذات٪ینپ٪ا

240

٪واالرشتعی٪دےنی

241

ادیب٪ےب

44 | P a g e

ہملک٪زابؿ٪ےس٪ہن٪اکنآ ،٪ہکلب٪رنیم،٪تبحم،٪رشاتف٪اور٪اعسدت٪دنمی٪

242

اک٪اولسب٪اایتخر٪رکے۔٪اؿ٪یک٪ابت٪امےن٪

ےپ٪یک٪انوتاوینں٪ںیم٪اؿ٪یک٪دؽ٪داری٪اور٪ یلس٪رکات٪رےہ۔اور٪ڑباھ

٪ہی٪ ٪رہ٪احؽ٪ںیم٪ےکھج٪رںیہ٪اور ٪رفامں٪ربداری٪ےک٪ابزو دورسی٪ابت٪ہی٪رفامیئ٪ےہ٪ہک٪وادلنی٪ےک٪اسےنم٪ااطتع٪و

ااطتع٪و٪رفامں٪ربداری٪امتؾ٪رت٪رہموتبحم٪اور٪رتمح٪و٪تقفش٪ےک٪ذجےب٪ےس٪وہین٪اچےیہ۔٪وادلنی٪سج٪رطح٪ےچب٪وک٪

وں٪یک٪رطح٪اےنپ٪ابزؤوں٪ںیم٪ہاپچ٪رک٪رےتھک٪ںیہ،٪ںوچں٪وک٪یھب٪اچےیہ٪ہک٪اؿ٪ےک٪ڑباھےپ٪ںیم٪ایس٪رطح٪اؿ٪وک٪اینپ٪رپدن

تبحم٪و٪ااطتع٪ےک٪ابزؤوں٪ںیم٪ہاپچ٪رک٪رںیھک۔٪اس٪ےیل٪ہک٪وادلنی٪یک٪تقفش٪اک٪قح٪ارگ٪ھچک٪ادا٪وہ٪اتکس٪ےہ٪وت٪ایس٪

یسک٪صخش٪ےک٪ےیل٪نکمم٪ںیہن٪ےہ۔٪ذجےب٪ےس٪وہ٪اتکس٪ےہ۔٪اس٪ےک٪ریغب٪ہی٪قح٪ادا٪رکان

رسیتی٪ابت٪ہی٪رفامیئ٪ےہ٪ہک٪اس٪ےک٪اسھت٪اؿ٪ےک٪ےیل٪ربارب٪داع٪یک٪اج ےئ٪ہک٪رپورداگر٪سج٪رطح٪اوھنں٪ےن٪تقفش٪

و٪تبحم٪ےک٪اسھت٪نپچب٪ںیم٪ںیمہ٪اپال٪ےہ،٪ایس٪رطح٪اب٪ڑباھےپ٪ںیم٪آپ٪اؿ٪رپ٪اینپ٪رتمح٪انزؽ٪رفامںیئ۔٪ہی٪داع٪

تبحم٪یک٪٪قح٪یک٪ایدداہین٪یھب٪وج٪وادلنی٪ےس٪قلعتم٪اوالد٪رپ٪اعدئ٪وہات٪ےہ۔٪رھپ٪ہی٪اس٪ذجہبب٪وادلنی٪اک٪قح٪ےہ٪اور٪اس

رحمک٪یھب٪ےہ٪سج٪اک٪اطمہبل٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪وادلنی٪ےس٪نسح٪ولسک٪ےک٪اعمےلم٪ںیم٪ایک٪ےہ۔

٪اؿ٪ںیم٪یھب٪آدیم٪اک٪روہی٪درہج٪دبرہج ٪یہی٪وہان٪اچےیہ۔٪وادلنی٪ےک٪العوہ٪وج٪اقلعتت٪اس٪داین٪ںیم٪دیپا٪وہہ ٪ںیہ،

انچہچن٪ازعہ٪

243

و٪ارقاب

244

،٪اتییم

245

و٪اسمنیک،٪زپوویسں،٪اسمرفوں٪اور٪زری٪دوتسں٪

246

ےک٪ابرے٪ںیم٪یھب٪اہلل٪اعتیل٪٪

ےن٪ولوگں٪وک٪ایس٪ابت٪یک٪تحیصن٪رفامیئ٪ےہ۔

ہلل٪اعتیل٪ےن٪وج٪ںیتمعن٪ااسنؿ٪وک٪یشخب٪ںیہ،٪رسیتا٪مکح٪ہی٪ےہ٪ہک٪اہلل٪یک٪راہ٪ںیم٪اافنؼ٪ایک٪اج ےئ۔٪اس٪ےک٪ینعم٪ہی٪ںیہ٪ہک٪ا

وہ٪سج٪رطح٪اںیھن٪اینپ٪ذات٪رپ٪رخچ٪رکات٪ےہ،٪ایس٪رطح٪اینپ٪ذایت٪اور٪اکروابری٪رضورںیت٪وپری٪رک٪ےنیل٪ےک٪دعب٪

242

رفامربنداری

243

زعزی٪یک٪عمج

244

دار٪رقبی٪یک٪عمج،٪رہتش

245

میتی٪یک٪عمج

246

ںاموتحت

45 | P a g e

اںیھن٪دورسے٪اانبے٪ونع٪

247

رپ٪یھب٪رخچ٪رکے۔٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪داین٪ںیم٪اہلل٪اک٪دنبہ٪نب٪رک٪رےنہ٪

اکی٪ہی٪ہک٪اخقل٪ےک٪اسھت٪ااسنؿ٪اک٪قلعت٪ کیٹ٪ کیٹ٪ونمئ٪وہ٪اج ےئ۔٪دورسی٪ہی٪: وں٪یک٪رضورت٪ےہےک٪ےیل٪دو٪زیچ

ہک٪ولخمؼ٪ےک٪اسھت٪وہ٪حیحص٪رطےقی٪رپ٪ڑج٪اج ےئ۔٪یلہپ٪زیچ٪امنز٪ےس٪احلص٪وہیت٪ےہ٪وج٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪اسھت٪تبحم٪اک٪

ونیل٪رہظم٪ےہ۔٪رھپ٪اس٪اک٪ہلص٪یھب٪دخا٪یک٪اونیل٪رہظم٪ےہ٪اور٪دورسی٪اافنؼ٪ےس٪وج٪اس٪یک٪ولخمؼ٪ےک٪اسھت٪تبحم٪اک٪ا

٪اےس٪درتقیقح٪آامسؿ٪رپ٪عمج٪رکات٪ےہ٪اور٪دیسان٪حیسم٪ہیلع٪ تبحم٪یہ٪ےہ٪۔٪اس٪ےیل٪ہک٪ااسنؿ٪وج٪ھچک٪رخچ٪رکات٪ےہ،

االسلؾ٪ےک٪اافلظ٪ںیم،٪اس٪اک٪دؽ٪یھب٪اس٪ےک٪ےجیتن٪ںیم٪وںیہ٪اگل٪راتہ٪ےہ۔

اک٪قح٪ےہ٪ےسج٪ادا٪رکان٪رضوری٪ےہ۔٪اس٪ںیم٪وکاتیہ٪آدیم٪وک٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪ہی٪اافنؼ٪ازعہ٪و٪ارقاب٪اور٪اتییم٪و٪اسمنیک٪

زندکی٪بصغ٪وقحؼ٪اک٪رجمؾ٪انبیتکس٪ےہ۔٪انچہچن٪رقآؿ٪ےن٪ہی٪ابت٪اکی٪ہگج٪اصػ٪واحض٪رک٪دی٪ےہ٪ہک٪اؿ٪وقحؼ٪

ےس٪ےب٪رپوا٪وہ٪رک٪ارگ٪وکیئ٪صخش٪امؽ٪و٪دوتل٪عمج٪رکات٪ےہ٪وت٪ہی٪زنک

248

گ٪ےہ٪سج٪ےس٪ےہ٪اور٪اس٪یک٪زسا٪منہج٪یک٪آ٪

ب ومنم٪وک٪اےنپ٪رپورداگر٪یک٪انپہ٪امینگن٪اچےیہ۔٪رہ٪دنبہ

اس٪اافنؼ٪یک٪وتقیف٪ایھن٪ولوگں٪وک٪یتلم٪ےہ٪وج٪اےنپ٪ارخااجت٪ںیم٪ادتعاؽ٪اک٪روہی٪اایتخر٪رکہ ٪اور٪اہلل٪اعتیل٪وج٪رزؼ٪

٪ہجیتن٪ےتھجمس٪ںیہ۔٪انچہچن٪دو٪ابںیت٪وتمکح٪اک٪ںیہن،٪ہکلب٪اہلل٪یک٪انعتی٪اک اںیھن٪اطع٪رفامہ ٪ںیہ،٪اس٪وک٪اینپ٪یسک٪دتریب

:زمدی٪رفامیئ٪ںیہ

ے٪ےللت٪اڑاان٪اجزئ٪ںیہن٪ےہ۔٪ہی٪اہلل٪یک٪تمعن٪ےہ٪اور٪اس٪ےک٪ابرے٪ںیم٪حیحص٪روہی٪ہی٪ےہ٪ہک٪آدیم٪للاکی٪ہی٪ہک٪امؽ٪وک٪ا

٪اامتن٪ادتعاؽ٪اور٪افکتی٪اعشری٪ےک٪اسھت٪اینپ٪اجزئ٪رضوروتں٪رپ٪رخچ٪رکے٪اور٪وج٪ھچک٪اچب ےئ،٪اےس٪قح٪داروں٪یک

ےھجمس٪اور٪اس٪اامتن٪وک٪اہنتی٪اایط٪ےک٪اسھت٪ادا٪رکے۔٪اس٪یک٪وہج٪ہی٪ےہ٪ہک٪وج٪صخش٪اینپ٪رضوروتں٪ےک٪اعمےلم٪

ںیم٪ادتعاؽ٪اور٪وتازؿ٪اک٪روہی٪اایتخر٪ںیہن٪رکات،٪اےس٪اےنپ٪یہ٪وشؼ٪وپرے٪رکےن٪ےس٪رفتص٪ںیہن٪یتلم٪ہک٪دورسوں٪

امؽ٪اس٪رطح٪اڑاہ ٪ںیہ،٪وہ٪اطیشؿ٪ےک٪اھبیئ٪ںیہ٪اور٪اطیشؿ٪اےنپ٪رب٪ےک٪وقحؼ٪ادا٪رک٪اپ ےئ۔٪رفامای٪ہک٪وج٪ولگ٪اانپ٪

اک٪ڑبا٪یہ٪انرکشاےہ۔٪وہ٪اںیھن٪ورالغ٪رک٪اینپ٪راہ٪رپ٪اگل٪اتیل٪ےہ٪اور٪اؿ٪ےس٪اؿ٪اکومں٪رپ٪رخچ٪رکاات٪ےہ٪نج٪ےس٪وہ٪دخا٪یک٪

ادتعاؽ٪یک٪واضتح٪٪ہطقنبوخونشدی٪احلص٪رکےن٪ےک٪اجبے٪اس٪یک٪انرایض٪آ ٪رک٪ولےتٹ٪ںیہ۔٪اس٪اعمےلم٪ںیم٪حیحص٪

247

ں٪،٪اوالد٪آدؾوگے٪ولدورس٪ونع٪ےکینپا٪

248

زخاہن(ونممع)

46 | P a g e

٪ہن٪ابلکل٪ےلھک٪یہ٪اوچڑ٪دے٪ہک٪رضورت٪ےک٪وتق٪ اس٪رطح٪یک٪ےہ٪ہک٪آدیم٪ہن٪اےنپ٪اہھت٪ابلکل٪ابدنھ٪آ ٪اور

درامدنہ

249

اور٪المتم٪زدہ٪وہ٪رک٪اھٹیب٪رےہ،٪ہکلب٪ادتعاؽ٪ےک٪اسھت٪رخچ٪رکے٪اور٪ہشیمہ٪ھچک٪اچب٪رک٪رےھک٪اتہک٪اےنپ٪اور٪٪

دورسوں٪ےک٪وقحؼ٪ربوتق٪ادا٪رک٪ےکس۔

دورسی٪ہی٪ہک٪رزؼ٪یک٪یگنت٪اور٪اشکدیگ٪اہلل٪اعتیل٪یک٪تمکح٪اور٪تیشم٪ےک٪تحت٪ےہ۔٪ااسنؿ٪یک٪ذہم٪داری٪رصػ٪ہی٪ےہ٪

ھت٪اس٪ےک٪ابابب٪دیپا٪رکے۔٪وج٪ولگ٪اس٪تقیقح٪وک٪ںیہن٪ےتھجمس،٪وہ٪دورسوں٪رپ٪رخچ٪رکان٪وت٪ہک٪وہ٪وپری٪تنحم٪ےک٪اس

اگل٪راہ،٪ابراہ٪اےسی٪گنس٪دؽ٪وہ٪اجہ ٪ںیہ٪ہک٪گنت٪دیتس٪ےک٪ادنےشی٪ےس٪اینپ٪اوالد٪کت٪وک٪لتق٪رک٪دےتی٪ںیہ۔٪اس٪ںیم٪اخص٪

دالہن٪رمس٪یک٪رطػ٪ااشرہ٪ےہ٪سج٪یک٪ڑبی٪وہج٪٪وطر٪رپ٪رعب٪اجتیلہ٪ںیم٪ڑلویکں٪وک٪زدنہ٪دروگر٪رک٪دےنی٪یک٪اس٪گنس

یہی٪یھت٪ہک٪وہ٪ےتھجمس٪ےھت٪ہک٪وعرت٪وچہکن٪وکیئ٪امکؤ٪رفد٪ںیہن٪ےہ،٪اس٪ےیل٪اس٪یک٪رپورش٪اک٪وبھج٪ویکں٪ااھٹای٪اج ےئ۔٪رفامای٪

وں٪یک٪رہ٪احتل٪ےہ٪ہک٪اںیھن٪لتق٪ہن٪رکو،٪اؿ٪وک٪یھب٪مہ٪یہ٪رزؼ٪دےتی٪ںیہ٪اور٪ںیھمت٪یھب٪اور٪نئمطم٪روہ٪ہک٪اہلل٪اےنپ٪دنب

رپ٪ارگاؿ٪اور٪اؿ٪اک٪ابہگنؿ٪ےہ۔٪وہ٪اؿ٪ےس٪ےب٪ربخ٪ںیہن٪ےہ۔

وچاھت٪مکح٪ہی٪ےہ٪ہک٪وکیئ٪صخش٪زان٪ےک٪رقبی٪ہن٪اج ےئ۔٪اس٪یک٪وہج٪ہی٪ایبؿ٪رفامیئ٪ےہ٪ہک٪ہی٪یلھک٪ےب٪ایحیئ٪اور٪اہنتی٪ربا٪

رپ٪یسک٪دلیل٪و٪تجح٪یک٪رضورت٪ںیہن٪ےہ۔٪ااسنؿ٪٪رطہقی٪ےہ۔٪اس٪ےک٪ینعم٪ہی٪ںیہ٪ہک٪اس٪ےک٪ربایئ٪اور٪ےب٪ایحیئ٪وہےن

یک٪رطفت٪اےس٪ہشیمہ٪ےس٪اکی٪ڑبا٪انگہ٪اور٪اکی٪نیگنس٪رجؾ٪یتھجمس٪ریہ٪ےہ٪اور٪بج٪کت٪وہ٪ابلکل٪خسم٪ہن٪وہ٪اج ےئ،٪ایس٪

٪یک٪رطح٪یتھجمس٪رےہ٪یگ۔٪ااسنؿ٪ےس٪قلعتم٪ہی٪تقیقح٪ابلکل٪انونلب٪رتددی٪ےہ٪ہک٪اخدناؿ٪اک٪ادارہ٪اس٪ےک٪ےیل٪وہا٪اور٪اپین

رطح٪اکی٪انزگری٪رضورت٪ےہ۔٪ہی٪ادارہ٪حیحص٪رطفی٪ذجابت٪ےک٪اسھت٪رصػ٪ایس٪وصرت٪ںیم٪ونمئ٪وہات٪اور٪ونمئ٪رہ٪اتکس٪

ےہ،٪بج٪زونیج٪اک٪ابىمہ٪قلعت٪لقتسم٪رافتق٪اک٪وہ۔٪ہی٪زیچ٪ارگ٪وقفمد٪وہ٪اج ےئ٪وت٪اس٪ےس٪رطفی٪اور٪رواحین٪ذجابت٪ےس٪

ےہ،٪وکیئ٪اصحل٪اعمرشہ٪اور٪اصحل٪دمتؿ٪ووجد٪ذپری٪ںیہن٪وہ٪اتکس۔٪رحموؾ٪اجونروں٪اک٪اکی٪ہلگ٪وت٪ووجد٪ںیم٪آاتکس

اس٪لعف٪یک٪یہی٪انشتع٪ےہ٪سج٪یک٪انب٪رپ٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪رصػ٪اینت٪ابت٪ںیہن٪یہک٪ہک٪زان٪ہن٪رکو،٪ہکلب٪رفامای٪ےہ٪ہک٪زان٪ےک٪

س٪یک٪رتبیغ٪دےنی٪وایل٪اور٪رقبی٪یھب٪ہن٪اجؤ۔٪اس٪ےک٪ینعم٪ہی٪ںیہ٪ہک٪ایسی٪امتؾ٪ابوتں٪ےس٪دور٪روہوج٪زان٪یک٪رحمک،٪ا

249

تبیصم٪زدہ

47 | P a g e

اس٪ےک٪رقبی٪آ ٪اجےن٪وایل٪وہں۔٪رمدوزؿ٪ےک٪االتخط

250

ےک٪وج٪آداب٪رقآؿ٪ںیم٪ایبؿ٪وہ ےئ٪ںیہ،٪وہ٪ااسنؿ٪وک٪٪

٪دوونں٪اےنپ٪ ایس٪رطح٪یک٪زیچوں٪ےس٪اچبےن٪ےک٪ےیل٪رقمر٪ےیک٪ےئگ٪ںیہ۔٪اؿ٪اک٪الخہص٪ہی٪ےہ٪ہک٪رمداور٪وعرںیت،

٪اینپ٪اگنوہں٪وک٪زایدہ٪ےس٪زایدہ٪اچب٪رک٪اور٪اےنپ٪مسج٪ںیم٪ادنےشی٪یک٪ںوہگں٪وک٪زایدہ٪امسجین٪اور٪ایسفنیت٪اقتوضں٪ےک٪احلظ٪ےس

ےس٪زایدہ٪ڈاھپن٪رک٪رںیھک٪اور٪وکیئ٪ایسی٪ابت٪ہن٪رکںی٪وج٪اکی٪دورسے٪ےک٪یفنص٪ذجابت

251

وک٪رباہتخیگن٪٪

252

رکےن٪وایل٪

وت٪اینپ٪اتتخوہ۔٪اس٪یک٪وہج٪ہی٪ےہ٪ہک٪اطیشؿ٪بج٪یسک٪اعمرشے٪ںیم٪زان٪وک٪اعؾ٪رکان٪اچاتہ٪ےہ٪

253

یک٪ادتبا٪ابومعلؾ٪ایھن٪٪

زیچوں٪ےس٪رکات٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪آدؾ٪و٪وحا٪رپ٪یھب٪وہ٪ایس٪راےتس٪ےس٪ہلمح٪آور٪وہا٪اھت۔اہلل٪اعتیل٪ےن٪

زان٪اک٪رچاچ٪رکےن٪اور٪اس٪ےک٪ےیل٪رتابیغت٪دیپا٪رکےن٪یک٪وکشش٪وک٪ایس٪انب٪رپ٪اکی٪ڑبا٪رجؾ٪رقار٪دای٪ےہ۔

اپوچناں٪مکح٪ہی٪ےہ٪ہک٪وکیئ٪صخش٪یسک٪وک٪لتق٪ہن٪رکے۔٪ذمبہ٪و٪االخؼ٪یک٪رو٪ےس٪ااسنین٪اجؿ٪وک٪وج٪رحتم٪ہشیمہ٪ےس٪

احلص٪ریہ٪ےہ،٪ہی٪ایس٪اک٪ایبؿ٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےن٪اتبای٪ےہ٪ہک٪اس٪ےک٪ابرے٪ںیم٪یہی٪اتدیک٪اس٪ےس٪ےلہپ٪ینب٪ارسالیئ٪وک٪

دی٪یھت٪ہک٪اکی٪ااسنؿ٪اک٪لتق٪درتقیقح٪وپری٪ااسنتین٪اک٪لتق٪ےہ۔٪یک٪یئگ٪یھت٪اور٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪ہی٪ابت٪اؿ٪رپ٪ھکل٪

اس٪ےک٪اسھت٪ہی٪ابت٪یھب٪رقآؿ٪ےن٪واحض٪رک٪دی٪ےہ٪ہک٪اس٪رجؾ٪ےک٪رمنیبکت

254

اک٪اعمہلم٪رصػ٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪٪

وکیئ٪دعاتل٪٪اسھت٪ںیہن٪ےہ،٪وتقمؽ٪ےک٪اوایل٪ےک٪اسھت٪یھب٪ےہ٪اور٪اؿ٪وک٪اہلل٪ےن٪وپرا٪اایتخر٪دے٪دای٪ےہ،٪ذہلا٪داین٪یک

اؿ٪یک٪رمیض٪ےک٪ریغب٪ونلت٪وک٪وکیئ٪راعتی٪ںیہن٪دے٪یتکس۔٪اس٪یک٪ذہم٪داری٪ےہ٪ہک٪وہ٪ارگ٪اصقص٪

255

رپ٪ارصار٪

رکںی٪وت٪اؿ٪یک٪دمد٪رکے٪اور٪وج٪ھچک٪وہ٪اچںیہ،٪اےس٪وپری٪وقت٪ےک٪اسھت٪اور٪ کیٹ٪ کیٹ٪انذف٪رک٪دے۔

250

لیم٪وجؽ

251

ىسنج٪ذجابت

252

ااھبران

253

ہلمح

254

٪واالرکےن(یسک٪لعف٪اک)رمبکت٪یک٪عمج،٪

255

لتق٪اک٪دبہل٪،دبہل٪

48 | P a g e

وکیئ٪اناجزئ٪رصتػ٪ہن٪ایک٪اج ےئ۔٪اس٪مکح٪ےک٪اافلظ٪ویہ٪ںیہ٪وج٪اورپ٪زان٪ےس٪روےنک٪ےک٪٪اٹھچ٪مکح٪ہی٪ےہ٪ہک٪میتی٪ےک٪امؽ٪ںیم

ےیل٪آ ےئ٪ںیہ۔٪ینعی٪میتی٪یک٪وبہبد

256

اور٪رتہبی٪ےک٪ارادے٪ےک٪وسا٪اس٪ےک٪امؽ٪ےک٪رقبی٪یھب٪ہن٪اجؤ۔٪اس٪ےک٪ینعم٪٪

یک٪رغض٪ےس٪ایک٪اج ےئ٪اور٪ایس٪٪ہی٪ںیہ٪ہک٪میتی٪ےک٪امؽ٪ںیم٪رصػ٪ویہ٪رصتػ٪اجزئ٪ےہ٪وج٪اس٪یک٪افحتظ٪اور٪وشنوامن

وتق٪کت٪ایک٪اج ےئ،٪بج٪کت٪میتی٪نس٪ردش

257

وک٪چنہپ٪رک٪اےنپ٪امؽ٪یک٪ذہم٪داری٪وخد٪اھبنسےنل٪ےک٪ونلب٪ںیہن٪وہ٪اجات۔٪

اسوتاں٪مکح٪ہی٪ےہ٪ہک٪وج٪دہع٪یھب٪ایک٪اج ےئ،٪اےس٪رہ٪احؽ٪ںیم٪وپرا٪ایک٪اج ےئ۔٪رفامای٪ےہ٪ہک٪اس٪ےک٪ابرے٪ںیم٪وپ اھ٪

٪اگ۔٪رقآؿ٪ےک٪ضعب٪دورسے٪اقمامت٪رپ٪یھب٪ہی٪مکح٪ایس٪اتدیک٪ےک٪اسھت٪آای٪ےہ۔٪اہجد٪و٪اتقؽ٪ےک٪ومعق٪رپ٪یھب٪اج ےئ

وج٪بس٪ےس٪امہ٪دہاتی٪رقآؿ٪ںیم٪ایبؿ٪وہیئ٪ےہ،٪وہ٪یہی٪دہع٪یک٪اپدنبی٪ےہ٪۔روسؽ٪اہلل٪یلص٪اہلل٪ہیلع٪وملس٪اور٪آپ٪

متخ٪رکےک٪آرخی٪ادقاؾ٪اک٪مکح٪دای٪ایگ٪ےہ،٪نکیل٪ےک٪اسویھتں٪وک٪اکی٪ہگج٪رشمنیک٪رعب٪ےک٪اسھت٪امتؾ٪اعمدہات٪

اینت٪ابت٪اس٪ںیم٪یھب٪واحض٪رک٪دی٪یئگ٪ےہ٪ہک٪وکیئ٪اعمدہہ٪ارگ٪وتق٪یک٪دیق٪ےک٪اسھت٪ایک٪ایگ٪ےہ٪وت٪اس٪یک٪دمت٪الزام٪

وپری٪یک٪اج ےئ٪یگ۔٪اکی٪دورسی٪ہگج٪زمدی٪واضتح٪یک٪یئگ٪ےہ٪ہک٪وکیئ٪اعمدہ

258

وقؾ٪ارگ٪املسمونں٪رپ٪ملظ٪یھب٪رک٪ریہ٪٪

٪وت٪اعمدہے٪یک٪الخػ٪ورزی٪رک٪ےک٪اؿ٪یک٪دمد٪ںیہن٪یک٪اج٪یتکس۔وہ

آوھٹاں٪مکح٪ہی٪ےہ٪ہک٪انپ٪وتؽ٪ںیم٪ىمک٪ىشیب٪ہن٪یک٪اج ےئ۔٪اہلل٪اعتیل٪اک٪اراشد٪ےہ٪ہک٪زنیم٪و٪آامسؿ٪وک٪اس٪ےن٪اکی٪

باایتخر٪ںیم٪ااصنػ٪رپ٪ونمئ٪رےہ٪اور٪ہشیمہ٪حیحص٪٪زیماؿ٪رپ٪ونمئ٪ایک٪ےہ،٪ذہلا٪ہی٪رضوری٪ےہ٪ہک٪ااسنؿ٪یھب٪اےنپ٪دارئہ

امیپےن٪ےس٪انےپ٪اور٪ کیٹ٪رتازو٪ےس٪وتآ ۔٪اس٪ےس٪واحض٪ےہ٪ہک٪ہی٪اکی٪میظع٪مکح٪ےہ٪اور٪اینپ٪تقیقح٪ےک٪اابتعر٪

ےس٪ایس٪زیماؿ٪ااصنػ٪یک٪رفع٪ےہ٪سج٪رپ٪ہی٪داین٪ونمئ٪ےہ۔٪انچہچن٪اس٪ےس٪ارحناػ٪ارگ٪وکیئ٪صخش٪رکات٪ےہ٪وت٪اس٪

256

،٪الھبیئیرتہب٪

257

اتی٪یک٪رمدہ

258

٪واالرکےندہہ٪اعم٪

49 | P a g e

ہی٪ںیہ٪ہک٪دعؽ٪و٪طسقےک٪ینعم٪

259

سط٪لقےک٪وصتر٪ںیم٪االتخؽ٪واعق٪وہ٪اکچ٪اور٪دخا٪ےک٪ونمئ٪اب

260

وہےن٪اک٪دیقعہ٪ابىق٪٪

ںیہن٪راہ۔٪اس٪ےک٪دعب،٪اظرہ٪ےہ٪ہک٪تشیعم٪اور٪اعمرشت٪اک٪وپرا٪اظنؾ٪درمہ٪ربمہ٪وہ٪اجات٪ےہ٪اور٪دمتؿ٪یک٪وکیئ٪اٹنی٪

یھب٪اینپ٪ہگج٪رپ٪ونمئ٪ںیہن٪رىتہ۔

٪یھب٪یہی٪ےہ۔٪ارگ٪وکیئ٪صخش٪دودھ٪ںیم٪اپین،٪رکش٪ںیم٪رتی٪اور٪مدنؾ٪ںیم٪وج٪الم٪رک٪ اتچی٪ےہ٪وت٪ایس٪اایش٪ںیم٪المو ٪اک٪اعمہلم

رجؾ٪اک٪اراکتب٪رکات٪ےہ۔٪اس٪ےیل٪ہک٪وپرا٪وتؽ٪رک٪یھب٪وہ٪رخدیار٪وک٪اس٪یک٪رخدیی٪وہیئ٪زیچ٪وپری٪ںیہن٪داتی۔٪ہی٪درتقیقح٪

آرخت،٪دوونں٪ںیم٪انیقی٪ربا٪وہاگ۔٪انچہچن٪رفامای٪ےہ٪ہک٪امیپےن٪ےس٪دو٪دورسے٪ےک٪قح٪رپ٪اہھت٪ڈاانل٪ےہ٪سج٪اک٪ہجیتن٪داین٪اور٪

وت٪وپرا٪رھب٪رک٪دو٪اور٪وتول٪وت٪ کیٹ٪رتازو٪ےس٪وتول،٪اس٪ےیل٪ہک٪یہی٪رتہب٪ےہ٪اور٪ااجنؾ٪ےک٪احلظ٪ےس٪یھب٪یہی٪ا اھ٪ےہ۔

261

ےگل۔٪رقآؿ٪ےن٪ہبنتم٪رفامای٪ےہ٪ہک٪اےس٪وکیئ٪مکح٪ہی٪ےہ٪ہک٪سج٪زیچ٪اک٪ملع٪ہن٪وہ،٪وکیئ٪صخش٪اس٪ےک٪ےھچیپ٪ہن٪ وناں

ومعمیل٪ابت٪ںیہن٪انھجمس٪اچےیہ،٪اس٪ےیل٪ہک٪ااسنؿ٪یک٪امستع

262

و٪اصبرت٪

263

اور٪دؽ٪و٪دامغ،٪رہ٪زیچ٪وک٪اکی٪دؿ٪دخا٪٪

ےک٪وضحر٪ںیم٪وجاب٪دہ٪وہان٪ےہ۔٪اس٪ےک٪ینعم٪ہی٪ںیہ٪ہک٪یسک٪املسمؿ٪ےک٪ےیل٪ہی٪ابت٪اجزئ٪ںیہن٪ےہ٪ہک٪دبامگین٪

٪ازلاؾ٪اگل ےئ٪ای٪قیقحت٪ےک٪ریغب٪یسک٪ےک٪الخػ٪وکیئ٪دقؾ٪ااھٹ ےئ٪ای٪ضحم٪تاہبت٪رپ٪اوفاںیہ٪اڑا ےئ٪ای٪اےنپ٪رکے٪ای٪یسک٪رپ

رپورداگر٪یک٪ذات٪و٪افصت٪اور٪ااکحؾ٪و٪دہاایت٪ےک٪ابرے٪ںیم٪ونظؿ٪

264

و٪اواہؾ٪اور٪الاطلئ

265

ایقاست٪٪

266

رپ٪ینبم٪

رظن٪اایتخر٪رکے۔٪وکیئ٪ہطقنب

259

ااصنػ

260

وہانرپ٪ونمئ٪ااصنػ٪

261

یک٪عمجمہ٪و

262

یک٪الصتیح٪ےننس

263

یک٪الصتیح٪دےنھکی

264

ؿامگنظ٪یک٪عمج،٪

265

٪افدئہوسد،٪ےب٪ےب

266

ایقس٪یک٪عمج،٪ادنازہ٪

50 | P a g e

زنیم٪رپ٪وکیئ٪صخش٪اڑک٪رک٪ہن٪ےلچ،٪اس٪ےیل٪ہک٪ہی٪رغموروں٪اور٪ربکتموں٪یک٪اچؽ٪ےہ۔٪دوساں٪مکح٪ہی٪ےہ٪ہک٪دخا٪یک٪

انچہچن٪رفامای٪ےہ٪ہک٪مت٪انتک٪یہ٪زنیم٪رپ٪اپؤں٪امرہ ٪وہ ےئ٪ولچ،٪نکیل٪اس٪وک٪اھپڑ٪ںیہن٪ےتکس٪اور٪انتک٪یہ٪ارتا٪رک٪اور٪رس٪ااھٹ٪رک٪

ولچ،٪نکیل٪اہپڑوں٪یک٪دنلبی٪وک٪ںیہن٪چنہپ٪ےتکس۔

٪اادتار،٪نسح،٪ملع،٪اطتق٪اور٪ایسی٪یہ٪اس٪رطح٪یک٪اچ ؽ،٪اظرہ٪ےہ٪ہک٪آدیم٪ےک٪ابنط٪یک٪رتامجؿ٪وہیت٪ےہ۔٪دوتل،

دورسی٪ینتج٪زیچںی٪آدیم٪ےک٪ادنر٪رغور٪دیپا٪رکیت٪ںیہ،٪اؿ٪ںیم٪ےس٪رہ٪اکی٪اک٪ڈنمھگ٪اس٪یک٪اچؽ٪ےک٪اکی٪وصخمص٪اٹپئ٪

یگ٪ےک٪وعشر٪ےس٪اخیل٪ےہ٪اور٪اس٪ںیم٪دخا٪یک٪تمظع٪اک٪ںیم٪امنایں٪وہات٪اور٪اس٪ابت٪رپ٪دلیل٪نب٪اجاتےہ٪ہک٪اس٪اک٪دؽ٪دنب

وکیئ٪وصتر٪ںیہن٪ےہ۔٪سج٪دؽ٪ںیم٪دنبیگ٪اک٪وعشر٪اور٪دخا٪یک٪تمظع٪اک٪وصتر٪وہ،٪وہ٪ایھن٪ولوگں٪ےک٪ےنیس٪ںیم٪دڑھاتک٪ےہ٪

نج٪رپ٪وتاعض٪اور٪رفوینت

267

یک٪احتل٪اطری٪رىتہ٪ےہ۔٪وہ٪اڑکےن٪اور٪ارتاےن٪ےک٪اجبے٪رس٪اکھج٪رک٪ےتلچ٪ںیہ۔٪

ہی٪ابت٪یھب٪واحض٪رےہ٪ہک٪ااسنؿ٪اک٪ہی٪رغورو٪ةکت٪رصػ٪اس٪یک٪اچؽ٪ںیم٪اظرہ٪ںیہن٪وہات،٪اس٪یک٪وگتفگ،٪وعض٪٪اہیں

عطق،٪ابلس٪اور٪تسشن٪و٪رباختس،٪رہ٪زیچ٪ںیم٪امنایں٪وہات٪ےہ۔انچہچن٪ایسی٪امتؾ٪زیچوں٪اک٪اامعتسؽ٪ونممع٪انھجمس٪اچےیہ٪

٪ڑبایئ٪امرےن،٪ ٪دوؿ٪یک٪ےنیلنج٪ےس٪اامرت٪یک٪امنشی٪وہیت٪وہ٪ای٪وہ یخیش٪اھگبرےن،

268

٪دورسوں٪رپ٪ربع٪امجےن٪ای٪ ،

اوابوشں٪ےک٪رطےقی٪رپ٪دوھسن٪دےنی٪واولں٪یک٪وعض٪ےس٪قلعت٪ریتھک٪ںیہ۔٪اہیں٪کت٪ہک٪ڈاڑیھ٪اور٪ومںیھچن٪رےنھک٪

اور٪ابلس٪ےننہپ٪ںیم٪یھب٪وک٪یئ٪ربکتماہن٪وعض٪اایتخر٪ںیہن٪رکین٪اچےیہ۔

ڑبے٪ڑبے٪انگوہں٪اک٪ابثع٪یھب٪یتنب٪ےہ۔٪انچہچن٪ہی٪تقیقح٪ےہ٪ہک٪قح٪رھپ٪یہی٪ںیہن،٪ااسنؿ٪یک٪ہی٪یسفن٪تیفیک٪ضعب٪

وک٪قح٪ےتھجمس٪وہ ےئ٪اس٪یک٪ذکتبی٪رک٪دےنی،٪رگن٪و٪لسن٪اور٪بسح٪و٪بسن٪ےک٪اابتعر٪ےس٪اےنپ٪آپ٪وک٪ربرت٪ےنھجمس،٪

٪ربے٪ااقلب٪دےنی٪اور٪ھٹیپ٪ےھچیپ٪اؿ٪ےک ٪رپ٪نعط٪رکےن، ٪اؿ ٪اک٪ذماؼ٪اڑاےن، ٪بیع٪دورسوں٪وک٪ریقح٪ھجمس٪رک٪اؿ

ا اھےنل٪ےسیج٪انگوہں٪اک٪رحمک٪ااسنؿ٪اک٪یہی٪دنپار

269

سفن٪اور٪رغور٪و٪ةکت٪وہات٪ےہ۔٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪اؿ٪بس٪زیچوں٪

ےس٪یھب٪اہنتی٪یتخس٪ےک٪اسھت٪رواک٪ےہ۔

267

اعزجی،٪ىنیکسم

268

رانوخد٪اتسیئ٪رکان،٪یخیش٪اگب

269

رغور٪،٪وخنت

51 | P a g e

وترات٪ےک٪ااکحؾ٪یک٪رطح٪ہی٪رقآؿ٪ےک٪ااکحؾ٪رشعہ٪ںیہ۔٪امتؾ٪االخایقت٪ایھن٪دس٪ااکحؾ٪یک٪رفع٪ںیہ۔٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪

وہں٪وک٪ڑبے٪ڑبے٪انگوہں٪اور٪ےب٪ایحیئ٪ےک٪اکومں٪ےس٪ریبعت٪ایک٪ےہ،٪وہ٪ایھن٪ااکحؾ٪یک٪الخػ٪ورزی٪ےس٪دیپا٪نج٪انگ

وہہ ٪ںیہ۔٪رقآؿ٪اس٪اعمےلم٪ںیم٪ابلکل٪واحض٪ےہ٪ہک٪اس٪الخػ٪ورزی٪یک٪زسا٪ولوگں٪وک٪ایقتم٪ںیم٪انتگھب٪زپ٪یتکس٪ےہ۔٪

ےہ۔٪اس٪ےک٪ےیل٪ہی٪نیت٪ابںیت٪شیپ٪رظن٪رینہ٪ذہلا٪ہی٪رضوری٪ےہ٪ہک٪رہ٪املسمؿ٪اس٪اعمےلم٪ںیم٪ہبنتم٪ر

:اچہ

اکی٪ہی٪ہک٪اؿ٪ںیم٪ےس٪یسک٪مکح٪یک٪الخػ٪ورزی٪ارگ٪انداہتسن٪

270

وہیئ٪ےہ٪وت٪اہلل٪اس٪رپ٪رگتف٪رکےن٪واال٪ںیہن٪ےہ۔٪

اس٪اک٪ونونؿ٪ہی٪ےہ٪ہک٪ارگ٪البارادہ٪وکیئ٪ایسی٪ابت٪وہ٪اج ےئ٪وج٪اظبرہ٪وت٪اکی٪ونممع

271

٪لعف٪وہ،٪رگم٪اس٪ںیم٪درتقیقح٪

اس٪ونممع٪لعف٪یک٪تین٪ہن٪وہ٪وت٪اس٪رپ٪وہ٪وکیئ٪وماذخہ

272

ہن٪رکے٪اگ۔٪

دورسی٪ہی٪ہک٪اؿ٪ااکحؾ٪یک٪الخػ٪ورزی٪ےس٪وکیئ٪صخش٪ارگ٪اےنپ٪آپ٪وک٪اچب ےئ٪راتھک٪ےہ٪وت٪اس٪اک٪ہلص٪ہی٪ےہ٪ہک٪اس٪

ےک٪اوچےٹ٪انگوہں٪وک٪اہلل٪اعتیل٪اینپ٪ےب٪اپایں

273

ور٪ڑبے،٪بس٪انگہ٪رتمح٪ےس٪اعمػ٪رفام٪دںی٪ےگ،٪ورہن٪اوچےٹ٪ا٪

اس٪ےک٪اامعؽ٪انےم٪ںیم٪درج٪وہں٪ےگ٪اور٪اےس٪اؿ٪اک٪اسحب٪دانی٪زپے٪اگ۔

رسیتی٪ہی٪ہک٪ذجابت٪ےس٪ولغمب٪وہ٪رک٪ارگ٪وکیئ٪صخش٪اؿ٪ںیم٪ےس٪یسک٪مکح٪یک٪الخػ٪ورزی٪رک٪اتھٹیب٪ےہ٪وت٪اےس٪وتہب٪

نکمم٪وہ،٪وتہب٪رک٪یل٪اج ےئ۔٪اہلل٪٪رک٪ےک٪اےنپ٪روےی٪یک٪االصح٪رکین٪اچےیہ۔٪اس٪ےک٪ےیل٪رضوری٪ےہ٪ہک٪ینتج٪دلجی

اعتیل٪ےن٪رقآؿ٪ںیم٪واحض٪رک٪دای٪ےہ٪ہک٪اس٪ےک٪اورپ٪رصػ٪ایھن٪ولوگں٪یک٪وتہب٪اک٪قح٪ونمئ٪وہات٪ےہ٪وج٪ذجابت٪ےس٪

ولغمب٪وہ٪رک٪وکیئ٪انگہ٪رک٪ےتھٹیب٪ںیہ،٪رھپ٪وفرا٪وتہب٪رک٪ےتیل٪ںیہ۔٪اؿ٪ولوگں٪یک٪وتہب٪اہلل٪ےک٪زندکی٪وکیئ٪وتہب٪ںیہن٪ےہ٪وج٪

یگ٪رھب٪انگوہں٪ںیم٪ڈوےب٪رےتہ٪اور٪بج٪دےتھکی٪ںیہ٪ہک٪ومت٪رس٪رپ٪آؿ٪ڑھکی٪وہیئ٪ےہ٪وت٪وتہب٪اک٪وہفیظ٪زپےنھ٪ےتگل٪زدن

ںیہ۔٪ایس٪رطح٪اجےتن٪وبےتھج٪قح٪اک٪ااکنر٪رک٪دےنی٪واولں٪یک٪وتہب٪یھب٪وتہب٪ںیہن٪ےہ،٪ارگ٪وہ٪ومت٪ےک٪وتق٪کت٪اس٪

ااکنر٪رپ٪ونمئ٪رےہ٪وہں۔

270

رپریغ٪ارادی٪وطر٪

271

،وہاعنم٪ایک٪

272

شسرپ

273

دح٪و٪اسحبےب

52 | P a g e

تیلوتہب٪یک٪وبقتیل٪اور٪دعؾ٪وبق

274

یک٪ہی٪دو٪وصرںیت٪رقآؿ٪ےن٪نیعتم٪رک٪دی٪ںیہ۔٪اس٪ےک٪دعب٪رصػ٪اکی٪وصرت٪٪

ابىق٪رہ٪اجیت٪ےہ٪ہک٪وکیئ٪صخش٪انگہ٪ےک٪دعب٪دلج٪یہ٪وتہب٪رک٪ےنیل٪یک٪اعسدت٪وت٪احلص٪ںیہن٪رک٪اکس،٪نکیل٪اس٪ےن٪اینت٪دری٪

ہی٪اخومیش٪سج٪رطح٪٪یھب٪ںیہن٪یک٪ہک٪ومت٪اک٪وتق٪آؿ٪اچنہپ٪وہ۔٪اس٪وصرت٪ےک٪ابرے٪ںیم٪رقآؿ٪اخومش٪ےہ۔

ادیم٪دیپا٪رکیت٪ےہ،٪ایس٪رطح٪وخػ٪یھب٪دیپا٪رک٪یت٪ےہ٪اور٪رقآؿ٪اک٪اشنم٪یہی٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪اعمہلم٪وخػ٪و٪راج٪ےک٪

درایمؿ٪یہ٪رےہ۔٪ایس٪رطح٪ےک٪ولگ٪ںیہ٪نج٪ےک٪ابرے٪ںیم٪افشتع

275

یک٪ادیم٪یک٪اج٪یتکس٪ےہ۔٪

ک مج لک وک که ل٪دوونں٪ےک٪اعمےلم٪ںیم٪درہجب٪ااسنؿ٪ےک٪االخىق٪ووجد٪اک٪نسح٪بج٪قلخ٪اور امکؽ٪وک٪اتچنہپ٪ےہ٪وت٪اس٪ےس٪وج٪٪اخقل،

اواصػ٪دیپا٪وہہ ٪ںیہ٪ای٪رقآؿ٪یک٪رو٪ےس٪وہےن٪

،٪وہ٪یھب٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪اکی٪یہ٪ہگج٪ایبؿ٪رک٪دےی٪ںیہ۔٪ہی٪دس٪اچہ

زندکی٪یہی٪ےہ۔٪وہ٪زیچںی٪ںیہ٪اور٪وپرے٪رقآؿ٪ںیم٪اؿ٪رپ٪وکیئ٪ااضہف٪ںیہن٪وہا۔٪دنی٪اک٪امجؽ٪و٪امکؽ٪رقآؿ٪ےک٪

اےنپ٪امےنن٪واولں٪وک٪ایس٪کت٪ےنچنہپ٪اور٪ایس٪وک٪اپےن٪یک٪دوعت٪داتی٪ےہ۔

:ہی٪اواصػ٪درج٪ذلی٪ںیہ

یلہپ٪زیچ٪االسؾ٪ےہ۔٪ہی٪بج٪اس٪رطےقی٪ےس٪اامیؿ٪ےک٪اسھت٪آات٪ےہ،٪سج٪رطح٪اہیں٪آای٪ےہ٪وت٪اس٪ےس٪دنی٪اک٪

٪و٪وجارحاظرہ٪رماد٪وہات٪ےہ۔٪ینعی٪وہ٪دہاتی٪وج٪ااسنؿ٪ےک٪وق ا

اضؽ٪و٪لعف٪اور٪ا

276

ےس٪قلعتم٪ےہ۔٪انچہچن٪آدیم٪یک٪٪

زابؿ٪ارگ٪اہلل٪و٪روسؽ٪ےک٪مکح٪رپ٪ےنلھک٪اور٪دنب٪وہ٪اجےن٪ےک٪ےیل٪آامدہ٪ےہ،اس٪یک٪آ ںیھک٪ارگ٪اؿ٪ےک٪اامی٪

277

ےس٪

ےک٪ےیل٪٪دےنھکی٪اور٪کھج٪اجےن٪ےک٪ےیل٪ایتر٪ںیہ،٪اس٪ےک٪اکؿ٪ارگ٪اؿ٪یک٪دہاتی٪رپ٪ےننس٪اور٪ےننس٪ےس٪ااکنر٪رک٪دےنی

دعتسم

278

ںیہ،٪اس٪ےک٪اہھت٪ارگ٪اؿ٪ےک٪اراشد٪ےس٪اےنھٹ٪اور٪رگ٪اجےن٪ےک٪رظتنم٪ںیہ٪اور٪اس٪ےک٪اپؤں٪ارگ٪اؿ٪ےک٪٪

274

انوبقمتیل

275

افسرش

276

ںاپؤ٪اہھتیک٪عمج٪ینعی٪٪٪وجارہح

277

ااشرہ،٪اشنم

278

ایتر

53 | P a g e

رفامؿ٪رپ٪ےنلچ٪اور٪رک٪اجےن٪ےس٪رگزی٪ںیہن٪رکہ ٪وت٪یہی٪االسؾ٪ےہ۔٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪اس٪اک٪رتہبنی٪

تی٪یک٪یئگ٪ےہ٪ہک٪میلست٪وراض٪ےک٪اس٪رمےبت٪کت٪ےنچنہپ٪ےک٪ےیل٪ولگ٪اؿ٪ومنہن٪یھب٪اع ای٪ا مہی٪االسلؾ٪یہ٪ںیہ۔٪ذہلا٪دہا

ویتسہں٪یک٪اابتع

279

رکںی٪ںیھنج٪اہلل٪ےن٪اؿ٪ےک٪ےیل٪ربمغیپ٪انب٪رک٪اجیھب٪ےہ۔٪

دورسی٪زیچ٪اامیؿ٪ےہ۔٪ہی٪دنی٪اک٪ابنط٪ےہ٪اور٪اہیں٪اس٪ےس٪رماد٪وہ٪نیقی٪ےہ٪وج٪اہلل٪اعتیل٪اور٪اس٪ےک٪دوعوں٪ےک٪

٪وک٪اس٪رطح٪امےن٪ہک٪میلست٪و٪راض٪ےک٪ابلکل٪ابرے٪ںیم٪ اس٪یک٪یقیقح٪رعمتف٪ےک٪اسھت٪اپای٪اج ےئ۔٪انچہچن٪وج٪دخا

٪دؽ٪وک٪ ٪ومنم٪ےہ۔ ٪رقآؿ٪یک٪احالطح٪ںیم٪وہ ٪اس٪ےک٪وحاآ ٪رک٪دے، ٪دامغ٪وک آرخی٪درےج٪ںیم٪اےنپ٪دؽ٪و

٪وج٪ملع٪و٪لمع،٪دوونں٪وک٪اکی٪اہطرت،٪لقع٪وک٪روىنش٪اور٪ارادوں٪وک٪اپزیکیگ٪ایس٪ےس٪احلص٪وہیت٪ےہ۔٪یہی٪اامیؿ٪ےہ

اسھت٪اتمرث٪رکات٪اور٪ااسنؿ٪ےک٪وپرے٪ووجد٪رپ٪احوی

280

وہ٪اجات٪ےہ۔٪رھپ٪اہلل٪ےک٪ذرک٪اور٪اس٪یک٪آوتیں٪یک٪التوت٪اور٪٪

اسفن٪و٪آافؼ٪ںیم٪اؿ٪آوتیں٪ےک٪وہظر٪ےس٪اس٪ںیم٪ازفوین٪وہیت٪ےہ۔٪اس٪اک٪اقتاض٪رقآؿ٪ںیم٪ہی٪ایبؿ٪وہا٪ےہ٪ہک٪داین٪

اس٪ےک٪احنیلم٪وک٪اہلل٪و٪روسؽ٪ےس٪زایدہ٪وبحمب٪ںیہن٪وہین٪اچےیہ۔٪یک٪وکیئ٪زیچ٪یھب

281

رسیتی٪زیچ٪ونقت٪ےہ۔٪ہی٪وہ٪یبلق٪تیفیک٪ےہ٪وج٪ااسنؿ٪وک٪وپرے٪االخص٪اور٪کی٪وسیئ٪ےک٪اسھت٪داامئ٪اےنپ٪رپورداگر٪

ووجد٪ںیم٪دبعووبعمد٪ےک٪قلعت٪اک٪بس٪ےس٪امنایں٪وہظر٪یہی٪٪ومنم٪ےک٪اہنں٪اخہنب٪ۂ٪یک٪ااطتع٪رپ٪ونمئ٪ریتھک٪ےہ۔٪دنب

ےہ۔٪انچہچن٪وننیتن

282

وہ٪ولگ٪ںیہ٪وج٪ہشیمہ٪دنبیگ٪ںیم٪رںیہ۔٪مغ،٪وخیش،٪وجش،٪اجیہؿ٪اور٪ذلت٪و٪امل٪یک٪یسک٪احتل٪٪

ںیم٪یھب٪اےنپ٪اخقل٪ےس٪رسشک٪ہن٪وہں۔٪وہشت٪اک٪زور،٪ذجابت٪یک٪ویرش

283

اور٪وخاوشہں٪اک٪وجہؾ٪یھب٪اںیھن٪دخا٪٪

ےنم٪یھبک٪ےب٪ادب٪ہن٪وہےن٪دے۔٪اؿ٪اک٪دؽ٪دخا٪اک٪رعش٪وہ٪اور٪اس٪یک٪رشتعی٪وک٪وہ٪وضحری٪ںیم٪دای٪ایگ٪مکح٪ےک٪اس

279

ریپوی

280

اغبل

281

رفامربنداری

282

ونتن٪یک٪عمج

283

یئاھڑچ ،ہلمح

54 | P a g e

ںیھجمس٪سج٪ےس٪رساتیب٪

284

اک٪وصتر٪یھب٪درابر٪ںیم٪ڑھکا٪وہا٪وکیئ٪صخش٪ںیہن٪رک٪اتکس۔٪ہی،٪ارگ٪وغر٪ےیجیک٪وت٪ویہ٪تیفیک٪

زابؿ٪احؽ٪ےس٪رک٪ریہ٪ںیہ۔ےہ٪سج٪اک٪ااہظر٪ہی٪وپرا٪اعمل٪اور٪اس٪یک٪امتؾ٪ولخمونت٪

وچیھت٪زیچ٪دصؼ٪ےہ۔٪ہی٪وقؽ٪و٪لعف٪اور٪ارادہ،٪ونیتں٪یک٪اطمتقب٪اور٪اوتساری٪یک٪ریبعت٪ےک٪ےیل٪آات٪ےہ۔٪آدیم٪ےک٪

ہنم٪ےس٪وکیئ٪رحػ٪دصاتق٪ےک٪الخػ٪ہن٪ےلکن،٪اس٪ےک٪وقؽ٪و٪لعف٪ںیم٪وکیئ٪اضتد٪ہن٪وہ٪اور٪وہ٪اینپ٪رہ٪ابت٪وک٪ابنہ٪دے٪

٪ئاچیئ٪ےہ،٪نکیل٪اس٪ےک٪اسھت٪تین٪اور٪ارادے٪یک٪ئاچیئ٪یھب٪الزام٪اشلم٪وہین٪اچےیہ۔٪رقآؿ٪وت٪ہی٪زابؿ٪اور٪لمع٪یک

ےن٪اس٪ےک٪دض٪رکدار٪وک٪افنؼ٪اور٪اےس٪االخص٪ےس٪ریبعت٪ایک٪ےہ،٪رھپ٪ہگج٪ہگج٪واضتح٪رفامیئ٪ےہ٪ہک٪دخا٪ےک٪زندکی٪

امکؽ٪وقؽ٪و٪لعف٪اور٪ارادے٪یک٪ایس٪٪ ٪درہجب لمع٪اک٪ایلص٪رکیپ٪ویہ٪ےہ٪وج٪اکراگہ٪بلق٪ںیم٪ایتر٪ایک٪اج ےئ۔٪ذہلا٪دصؼ٪اک

اطمتقب٪ےس٪احلص٪وہات٪ےہ۔

اپوچنںی٪زیچ٪ربص٪ےہ۔٪ہی٪اےنپ٪ادتبایئ٪وہفمؾ٪ںیم٪سفن٪وک٪ارطضاب

285

اور٪ےب٪ینیچ٪ےس٪روےنک٪ےک٪ےیل٪آات٪ےہ۔٪رھپ٪٪

اس٪ےس٪الکشمت٪اور٪وماعن

286

ےک٪یلع٪ارلمغ٪٪

287

اپرمدی،٪االقتسؽ٪

288

فق٪رپ٪اور٪اثتب٪دقیم٪ےک٪اسھت٪اےنپ٪وم

ےمج٪رےنہ٪ےک٪ینعم٪اس٪ںیم٪دیپا٪وہ٪ےئگ٪ںیہ۔٪ہی٪زجعو٪ذتلل٪ےک٪مسق٪یک٪وکیئ٪زیچ٪ںیہن٪ےہ٪ےسج٪ےب٪یسب٪اور٪درامدنیگ٪

289

یک٪احتل٪ںیم٪وبجمرا٪اایتخر٪ایک٪اج ےئ،٪ہکلب٪زعؾ٪و٪تمہ٪اک٪رسہمشچ٪اور٪امتؾ٪ریست٪و٪رکدار٪اک٪امجؽ٪و٪امکؽ٪ےہ۔٪ایس٪

ہک٪زدنیگ٪ےک٪انوخوگشار٪رجتابت٪رپ٪اکشتی٪ای٪رفاید٪رکےن٪ےک٪اجبے٪وہ٪اںیھن٪ےس٪ااسنؿ٪ںیم٪ہی٪وحہلص٪دیپا٪وہات٪ےہ٪

٪اک٪اابقتسؽ٪رکے،٪ہجیتنب ٪یک٪رطػ٪ےس٪امؿ٪رک٪اؿ لمع٪ںیم٪اتریخ٪ےس٪٪راضدنمی٪ےک٪اسھت٪وبقؽ٪رک٪آ ٪اور٪دخا

284

رسیشک

285

رقاری٪ےب

286

اکو امعن٪یک٪عمج،٪ر

287

ابووجد

288

لقتسم٪زمایج

289

یگ٪اچرےب

55 | P a g e

ؾ٪اک٪وکیئ٪ذجہب٪رپاشیؿ٪ہن٪وہ،٪ارطضاب٪اور٪ےب٪ینیچ٪ےس٪اچب٪رےہ،٪ربایئ٪رکےن٪واولں٪ےک٪ےیل٪یھب٪اےنپ٪دؽ٪ںیم٪ااقتن

ہن٪دیپا٪وہےن٪دے،٪قح٪یک٪دماتعف٪اک٪ومعق٪وہ٪وت٪ومت٪وک٪اسےنم٪دھکی٪رک٪یھب٪اثتب٪دقؾ٪رےہ،٪رجن٪و٪راتح٪یک٪رہ٪

سفن٪٪احتل٪ںیم٪طبض

290

ےس٪اکؾ٪آ ٪اور٪سج٪زیچ٪وک٪رقض٪و٪وابج٪ےھجمس،٪امتؾ٪رم٪اس٪یک٪اپدنبی٪رکات٪رےہ۔

ےک٪درایمؿ٪وہ٪قلعت٪ونمئ٪وہات٪ےہ٪ےسج٪وتلک٪ےس٪ریبعت٪ایک٪ایگ٪٪ااسنؿ٪یک٪ریست٪اک٪یہی٪ولہپ٪ےہ٪سج٪ےس٪دخا٪اور٪دنبے

ک 'ےہ۔٪ینعی٪رہ٪احؽ٪ںیم٪دخا٪یہ٪رپ٪رھبواس٪ایک٪اج ےئ۔٪ ایس٪وفتضی'رجعونک ک ہواىآک الک ک اى ک ہل

291

اور٪رپسدیگ٪اک٪٪

ہملک٪ےہ۔٪رقآؿ٪اک٪ایبؿ٪ےہ٪ہک٪اؿ٪ولوگں٪ےک٪ےیل٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪اخص٪ااطلػ

292

و٪انعایت٪ںیہ٪وج٪اس٪ےملک٪رپ٪ونمئ٪٪

رےتہ٪اور٪ایس٪رپ٪داین٪ےس٪رتصخ٪وہہ ٪ںیہ۔

یٹھچ٪زیچ٪وشخع٪ےہ۔٪اہلل٪اعتیل٪یک٪تبیہ٪اور٪اس٪یک٪تمظع٪و٪الجؽ٪ےک٪حیحص٪وصتر٪ےس٪وج٪وتاعض،٪زجع٪اور٪رفوینت٪ااسنؿ٪

٪ےہ٪وج٪اےس٪دخا٪ےک٪اسےنم٪یھب٪ےک٪ادنر٪دیپا٪وہیت٪ےہ،٪رقآؿ٪اےس٪وشخع٪ےس٪ریبعت٪رکاتےہ٪۔٪ہی٪اکی٪یبلق٪تیفیک

اکھجیت٪ےہ٪اور٪دورسے٪ااسنونں٪ےک٪ےیل٪یھب٪اس٪ےک٪دؽ٪ںیم٪رتمح٪و٪رأتف٪ےک٪ذجابت٪دیپا٪رکدیتی٪ےہ۔

ومنم٪داین٪یک٪بس٪زیچوں٪٪ۂ٪یلہپ٪وصرت٪ںیم٪اس٪اک٪رتہبنی٪ااہظر٪امنز،٪ابوصخلص٪بش٪یک٪امنزوں٪ںیم٪وہات٪ےہ،٪بج٪دنب

ر٪ےس٪رسوگایشں٪رکات٪اور٪اینپ٪اہنتویئں٪وک٪اس٪ےک٪ذرک٪و٪رکش٪ےس٪ومعمر٪رک٪داتی٪ےہ۔ےس٪اگل٪وہ٪رک٪اہنت٪اےنپ٪رپورداگ

بومنم٪یک٪وپری٪تیصخش٪رپ٪ارث٪ادناز٪وہیت٪اور٪اےس٪اےنپ٪الہ٪و٪ایعؽ٪ےک٪ےیل٪رسااپ٪٪دورسی٪وصرت٪ںیم٪ہی٪تیفیک٪دنبہ

٪اعمرشے٪ےک٪ےیل٪اکی٪رسہمشچباور٪ےنلم٪واولں٪ےک٪ےیل٪رسارس٪رتمح٪اور٪اےنپ٪ تقفش،٪اےنپ٪دووتسں،٪زپوویسں

دہاتی٪انب٪دیتی٪ےہ۔٪انچہچن٪اےسی٪یہ٪میلح

293

اور٪رہمابؿ٪ااسنونں٪ےس٪وہ٪دمتؿ٪ووجد٪ںیم٪آات٪ےہ٪وج٪زنیم٪رپ٪دخا٪یک٪تنج٪٪

اور٪رہ٪لا م٪اش ترت٪ااسنؿ٪اک٪حمطم٪رظن

294

اور٪اس٪یک٪آرزووں٪اک٪وحمر٪

295

وہات٪ےہ۔٪

290

Self Control

291

رکاند٪رپس

292

فطل٪یک٪عمج

293

ربدابر٪

294

دصقم٪ایلص٪

56 | P a g e

اسوتںی٪زیچ٪دصہق٪ےہ۔٪اہلل٪یک٪راہ٪ںیم٪اافنؼ

296

اک٪اکی٪درہج٪ہی٪ےہ٪ہک٪ااسنؿ٪اےنپ٪امؽ٪ںیم٪ےس٪رفض٪زوکۃ٪ادا٪رکات٪

رےہ۔٪دورسا٪درہج٪ہی٪ےہ٪ہک٪اینپ٪ذایت٪اور٪اکروابری٪رضوروتں٪ےس٪زایدہ٪وج٪ھچک٪وہ،٪اےس٪اعمرشے٪اک٪قح٪ےھجمس٪اور٪

ں٪وک٪داب٪رک٪بج٪وکیئ٪اطمہبل٪اسےنم٪آ ےئ٪وت٪اےس٪رفاخ٪دیل٪ےک٪اسھت٪وپرا٪رکدے۔٪رسیتا٪درہج٪ہی٪ےہ٪ہک٪اینپ٪وخاوشہ

اور٪اینپ٪رضوروتں٪ںیم٪ااثیر٪رک٪ےک٪یھب٪وہ٪دورسوں٪یک٪رضورںیت٪وپری٪رکے۔٪دصہق٪دےنی٪واولں٪یک٪ریبعت٪اؿ٪بس٪

وصروتں٪وک٪اشلم٪وہ٪یتکس٪ےہ،٪نکیل٪ایبؿ٪اواصػ٪ےک٪ومعق٪رپ٪بج٪ہی٪ریبعت٪اایتخر٪یک٪اج ےئ٪یگ٪وت٪اس٪ےس٪ااشرہ٪االص٪

٪وج٪وا ٪اور٪ایفض٪وہ٪اور٪اہلل٪یک٪راہ٪ںیم٪رخچ٪رکےن٪اک٪وکیئ٪ومعق٪یھب٪اہھت٪امکؽ٪یہ٪یک٪رطػ٪وہاگ۔٪ینعی٪ اس٪ےک٪درہجب

ےس٪اجےن٪ہن٪دے۔٪دنبوں٪ےک٪قلعت٪ےس٪ہی٪ایس٪وشخع٪اک٪ااہظر٪ےہ٪وج٪اس٪ےس٪ےلہپ٪ذموکر٪ےہ۔٪امنز٪اور٪اافنؼ٪اک٪ذرک٪

رقآؿ٪ںیم٪ایس٪انب٪رپ٪اسھت٪اسھت٪آات٪ےہ۔

اس٪اک٪دصقم٪ہی٪ایبؿ٪وہا٪ےہ٪ہک٪ رتتیب٪ربص٪یک٪اخص٪ابعدت٪ےہ۔٪رقآؿ٪ںیم٪آوھٹںی٪زیچ٪روزہ٪ےہ۔٪ہی٪طبض٪سفن٪اور

اس٪ےس٪وقتی٪احلص٪وہات٪ےہ۔٪انچہچن٪روزہ٪رےنھک٪واولں٪یک٪ریبعت٪بج٪ایبؿ٪اواصػ٪ےک٪ومعق٪رپ٪آ ےئ٪یگ،٪وت٪اس٪

اس٪ےس٪ےس٪رماد٪وہ٪ولگ٪وہں٪ےگ٪وج٪وقتی٪ےک٪اےسی٪رحصی٪ںیہ٪ہک٪اس٪ےک٪ےیل٪زایدہ٪رت٪روزے٪ےس٪رےتہ٪ںیہ۔٪

ہی٪ابت٪آپ٪ےس٪آپ٪ولعمؾ٪وہیئ٪ہک٪وہ٪رکنمات٪ےس٪ےتچب،٪وفاشح٪ےس٪اانتجب

297

رکہ ٪اور٪اینپ٪زدنیگ٪ںیم٪امتؾ٪٪

االخؼ٪اعہیل

298

اک٪رتہبنی٪ومنہن٪وہہ ٪ںیہ۔٪

295

Axis

296

انچرخ٪

297

انچب

298

ایلع٪االخؼ

57 | P a g e

ونںی٪زیچ٪ظفح٪رفوج٪ےہ۔٪ینعی٪وج٪رشؾ٪اگوہں٪یک٪افحتظ٪رکہ ٪ںیہ۔٪ہی٪طبض٪سفن٪اور٪وقتی٪اک٪رمثہ٪ےہ۔٪ربیگنہ،٪

اور٪وفاشح٪ےس٪اانتجب٪رکےن٪واولں٪ےک٪ےیل٪ہی٪ریبعت٪رقآؿ٪ںیم٪یئک٪ہگج٪آیئ٪ےہ۔٪بلطم٪ہی٪ےہ٪ہک٪وہ٪اینپ٪٪رعایین

تفع٪و٪تمصع٪یک٪ابلکل٪آرخی٪درےج٪ںیم٪افحتظ٪رکےن٪واآ ٪ںیہ۔٪انچہچن٪اہلل٪ےن٪اہجں٪ااجزت٪دی٪ےہ،٪اس٪

ا ٪وک٪ےک٪وسا٪ولخت٪و٪ولجت٪ںیم٪اانپ٪رتس٪وہ٪یسک٪ےک٪اسےنم٪ںیہن٪وھکےتل٪اور٪ہن٪وک

اضیئ٪ااسی٪ابلس٪یھبک٪ےتنہپ٪ںیہ٪وج٪اؿ٪ا

امنایں٪رکےن٪واال٪وہ٪وج٪اےنپ٪ادنر٪یسک٪یھب٪احلظ٪ےس٪ىسنج٪ششک٪رےتھک٪ںیہ۔٪وفاشح٪ےس٪اانتجب٪اک٪یہی٪درہج٪ےہ٪سج٪

ےس٪وہ٪ذہبی٪دیپا٪وہیت٪ےہ٪سج٪ںیم٪ایح٪رفامں٪روایئ٪رکیت٪اور٪رمدو٪وعرت،٪دوونں٪اےنپ٪مسج٪وک٪زایدہ٪ےس٪زایدہ٪

اجبے،٪اہجں٪کت٪نکمم٪وہ،٪زایدہ٪ےس٪زایدہ٪ڈاھپن٪رک٪رےنھک٪ےک٪ےیل٪رطضمب٪وہہ ٪ںیہ۔٪وھکےنل٪ےک

بومنم٪ےک٪دؽ٪ںیم٪بج٪اےنپ٪رپورداگر٪اک٪ایخؽ٪٪دوسںی٪زیچ٪ذرک٪ریثک٪ےہ۔٪ینعی٪اہلل٪وک٪تہب٪زایدہ٪اید٪ایک٪اج ےئ۔٪دنبہ

یہ٪وک٪اکیف٪ںیہن٪اتھجمس،٪ہکلب٪ہمہ٪وتق٪وپری٪رطح٪سب٪اجات٪ےہ٪وت٪رھپ٪وہ٪رقمرہ٪اوونت٪ںیم٪وکیئ٪ابعدت٪رک٪ےنیل

299

اینپ٪٪

اتہک٪ےہ۔٪یسک٪' احبسؿ٪اہلل'ےس٪وکیئ٪اشنین٪داتھکی٪ےہ٪وت٪ زابؿ٪وک٪دخا٪ےک٪ذرک٪ےس٪رت٪راتھک٪ےہ۔٪اہلل٪اعتیل٪یک٪اشنوینں٪ںیم

اؿ٪اشء٪'ہہک٪رک٪دخا٪اک٪رکش٪اجب٪الات٪ےہ۔٪' ادمحل٪ہلل'ےس٪رکات٪ےہ۔٪وکیئ٪تمعن٪اپات٪ےہ٪وت٪' مسب٪اہلل'اکؾ٪یک٪ادتبا٪رکات٪ےہ٪وت٪

رہ٪اعمےلم٪ںیم٪اہلل٪ےس٪دمد٪اچاتہ٪ےک٪ریغب٪اےنپ٪یسک٪ارادے٪اور٪یسک٪زعؾ٪اک٪ااہظر٪ںیہن٪رکات،٪اےنپ٪' اماشء٪اہلل'اور٪' اہلل

ےہ۔٪رہ٪آتف٪آےن٪رپ٪اس٪یک٪رتمح٪اک٪پ ب٪اگر٪وہات٪ےہ۔٪رہ٪لکشم٪ںیم٪اس٪ےس٪روجع٪رکات٪ےہ۔٪وسات٪ےہ٪وت٪اس٪وک٪

اید٪رک٪ےک٪وسات٪ےہ٪اور٪ااتھٹ٪ےہ٪وتاس٪اکانؾ٪ےتیل٪وہ ےئ٪ااتھٹ٪ےہ۔٪رغض٪رہ٪ومعق٪رپ٪اور٪رہ٪اعمےلم٪ںیم٪اس٪یک٪زابؿ٪رپ٪

رک٪وہات٪ےہ۔٪رھپ٪یہی٪ںیہن،٪وہ٪امنز٪زپاتھ٪ےہ٪وت٪اہلل٪وک٪اید٪رکات٪ےہ،٪روزہ٪راتھک٪ےہ٪وت٪اہلل٪وک٪اید٪رکات٪ےہ،٪رقآؿ٪اہلل٪یہ٪اک٪ذ

یک٪التوت٪رکات٪ےہ٪وت٪اہلل٪وک٪اید٪رکات٪ےہ،٪اافنؼ٪رکات٪ےہ٪وت٪اہلل٪وک٪اید٪رکات٪ےہ،٪ربایئ٪ےس٪اتچب٪ےہ٪وت٪اہلل٪وک٪اید٪رکات٪ےہ،٪

٪اس٪ےس٪روجع٪ےک٪ےیل٪ےب٪اتب٪وہ٪اجات٪ےہ۔٪اس٪ذرک٪یک٪٪اس٪اک٪اراکتب٪رک٪اتھٹیب٪ےہ وت٪اہلل٪وک٪اید٪رکات٪ےہ٪اور٪وفرا

299

وتقرہ٪

58 | P a g e

اکی٪وصرت٪رکف٪یھب٪ےہ۔٪دخا٪یک٪اس٪داین٪وک٪دےیھکی٪وت٪اس٪ںیم٪زہاروں٪ولخمونت٪ںیہ،٪اؿ٪یک٪راگنریگن٪اور٪وبوملقین

300

٪

ےہ،٪رھپ٪لقع٪ااسنین٪اور٪اس٪ےک٪رکےمش٪ںیہ،٪ردنمروں٪اک٪التمط

301

ایؤں٪یک٪رواین٪ےہ،٪اہلہلات٪زبسہ٪اور٪آامسؿ٪ےہ،٪در٪

ےس٪رباتس٪وہا٪اپین٪ےہ،٪لیل٪و٪اہنر

302

یک٪رگدش٪ےہ،٪وہا٪اور٪ابدولں٪ےک٪رصتافت٪ںیہ،٪زنیم٪و٪آامسؿ٪یک٪تقلخ٪اور٪اؿ٪٪

یک٪ریحت٪ازیگن٪استخ٪ےہ،٪اؿ٪یک٪عفن٪راسین٪اور٪ضیف٪یشخب٪ےہ،٪اؿ٪یک٪دصقمتی٪اور٪تمکح٪ےہ،٪رھپ٪اسفن٪و٪آافؼ٪

٪ںیم٪دخا٪یکبومنم٪اؿ٪آایت٪ایہل٪رپ٪وغر٪رکات٪ےہ٪وت٪اس٪٪وہ٪اشناینں٪ںیہ٪وج٪رہ٪آؿ٪یئن٪اشؿ٪ےس٪ومندار٪وہیت٪ںیہ۔٪دنبہ

ےک٪دؽ٪و٪دامغ٪وک٪ہی٪دخا٪یک٪اید٪ےس٪رھب٪دیتی٪ںیہ۔٪انچہچن٪وہ٪اکپر٪ااتھٹ٪ےہ٪ہک٪رپورداگر،٪ہی٪اکراخہن٪وت٪ےن٪ثبع٪ںیہن٪انبای۔٪

وکیئ٪ےب٪دصقم٪اکؾ٪رکے۔٪ںیم٪اجاتن٪وہں٪ہک٪اس٪اہجؿ٪رگن٪ووب٪اک٪اخہمت٪ریتی٪اشؿ٪ملع٪و٪تمکح٪ےک٪انمیف٪ےہ٪ہک٪وت٪

الزام٪اکی٪روز٪زجا٪رپ٪وہاگ٪سج٪ںیم٪وہ٪ولگ٪ذعاب٪اور٪روسایئ٪ےس٪دواچر٪وہں٪ےگ٪وج٪ریتی٪اس٪داین٪وک٪یسک٪ڈنلھکرے٪

اک٪لیھک٪ھجمس٪رک٪اس٪ںیم٪زدنیگ٪رسب٪رکہ ٪ںیہ۔٪اؿ٪ےک٪ااجنؾ٪ےس٪ںیم٪ریتی٪انپہ٪اچاتہوہں۔

_____________________

300

رگن٪راگن

301

وجش

302

رات٪دؿ

59 | P a g e

ؾودہصح٪

60 | P a g e

3

ك ىونک عب دات

دبع٪و٪وبعمد٪ےک٪قلعت٪اک٪٪ؿاہلل٪اور٪دنبے٪ےک٪درایم٪ہعیےہ٪۔٪اس٪ےک٪اہتنمے٪امکؽ٪کت٪ےنچنہپ٪اک٪ذر٪اک٪دصقم٪زتہیک٪نید

٪اانت٪یہ٪ںیم٪یگاپزیک٪ااسنؿ٪اےنپ٪ملع٪و٪لمع٪یک٪ےہ،قلعت٪انتج٪مکحم٪وہات٪٪ہی ےہ۔ےس٪ونمئ٪وہ٪اجان٪٪ےقیرط٪اس٪ےک٪حیحص

ااسحس٪٪ااسحانت٪ےک٪ےیل٪تیوتمعنں٪اور٪ےب٪اہن٪ںایےب٪اپ٪یک٪اہلل٪اعتیل٪ورتبحم،٪وخػ،٪االخص٪و٪واف٪ا٪ےہ۔رکات٪٪رتىق

٪یہ٪اس٪اک٪وہظر٪ابومعلؾ٪نیت٪۔٪ااسنؿ٪ےک٪بش٪و٪روز٪ںیماظمرہ٪ںیہ٪اس٪قلعت٪ےک٪ابینط٪ہیو٪ارتعاػ٪ےک٪ذجابت،٪

قلعت٪یک٪ایسابعدات٪٪ںیم٪نیاالسلؾ٪ےک٪د٪ا مہی٪۔٪اع ایتیو٪امح٪رپشتس،٪ااطتع٪اور٪ تمح٪:ےہوہات٪٪ں٪ںیموصروت

٪اور٪زوکںیہ٪یئگ٪رقمر٪یک٪ےک٪ےیل٪دداہینای ٪یک٪رقابین٪ےہ۔رپشتس٪٪ۃ۔٪امنز ٪و٪٪ےہ۔ یہی یھب٪تقیقح٪اور٪رمہ روزہ

ااہظر٪ےہ٪۔٪اک٪العیتم٪تیو٪امح٪ تمح٪ےک٪ےیل٪ااکتعػ٪ااطتع٪اور٪جح٪اہلل٪اعتیل

ىه ز

وخػ٪و٪٪رعمتف٪اور٪اس٪ےک٪وضحر٪ںیم٪وت٪وبعمد٪یک٪ارگ٪وغر٪ےیجیک٪،تقیقح٪یک٪نید٪ےہ۔ابعدت٪امن٪ز٪نیامہ٪رت٪اؿ٪ںیم

٪،و٪دیمحت٪حیبست٪ےہ۔وہظر٪رپشتس٪٪ںایاک٪بس٪ےس٪امن٪اس٪تقیقح٪ےہ۔ تبحم٪ےک٪ذجابت٪ےک٪اسھت٪وضخع٪و٪ذتلل٪یہ

درہج٪نسح٪٪تیےہ٪اور٪اؿ٪بس٪وک٪اغ٪یہی۔٪امنز٪ںیہ وصرںیت٪یلمع٪داع٪و٪انماجت٪اور٪روکع٪و٪وجسد٪اس٪رپشتس٪یک

ےہ۔ وتازؿ٪ےک٪اسھت٪اےنپ٪ادنر٪عمج٪رک٪یتیل

ےہ۔ امنز٪یک٪اامعؽ٪ںیم٪ویہ٪ےہ، یک٪وتدیح٪وج٪تیثیح٪ںیم٪تاینامیا٪ےہ۔ ومعمیل٪ریغ٪اتیمہ٪اس٪ابعدت٪یک٪ںیم٪نید

٪ےس٪دخا٪یک٪ذتیرک٪یک٪ایہل٪تایرقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪آ٪ےہ۔ یئگ٪رفض٪یک٪وک٪ونمئ٪رےنھک٪ےک٪ےیل٪دای دخا٪یک٪ہی

٪اےک٪وج٪ذجابت٪ااسنؿ٪ےک٪ادنر٪دیپ٪یتبحم٪اور٪رکشزگار٪ےک٪ےیل٪ےہ٪اور٪اس٪ےس٪اہلل٪اعتیل٪وج٪رعمتف٪احلص٪وہیت

وہےن٪٪ای وہہ ٪ںیہ

٪٪،اچہ ےک٪٪آدیم٪اور٪آرخت٪ںیم٪داین٪ےہ،االسؾ٪اک٪وتسؿ٪٪ہی ےہ۔امنز٪٪یہیاؿ٪اک٪الہپ٪رمثہ

٪ےہ، انگوہں٪وک٪اٹمیت٪ےہ،لکشم٪اشک٪٪ےہ، ہعیرپ٪ونمئ٪رےنہ٪اک٪ذر٪نید٪ےہ،ےس٪٪رشاطئ٪ںیم٪املسمؿ٪ےھجمس٪اجےن٪یک

٪یک٪ےہ۔ زدنیگ٪یقیقح٪ےہ،رطفت٪٪اکانئت٪یک٪ےہ، داینب٪ااقتستم٪یک٪راہ٪قح٪ںیم٪ےہ،اچہپؿ٪٪دوعت٪قح٪یک ٪دخا

ےک٪بس٪٪داین٪ےہ۔رقتب٪اک٪ااسحس٪بج٪اہتنمے٪امکؽ٪وک٪اتچنہپ٪ےہ٪وت٪امنز٪نب٪اجات٪٪رک٪و٪رکف٪اور٪اس٪یکرعمتف،٪اس٪اک٪ذ

61 | P a g e

ےہ۔ رعمتف،٪ذرک٪و٪رکف٪اور٪رقتب٪ایہل٪یہی زدنیگ٪یک٪ؽےہ٪اور٪د٪زدنیگ٪دؽ٪یک٪ےہ٪ہک٪الص٪زدنیگ٪اعروفں٪اک٪ہلصیف

ےہ۔ رىتہ٪ےس٪ابىق٪ےہ٪اور٪امنز٪یہ٪ااسنؿ٪وک٪رصػ٪امنز٪ےس٪احلص٪وہیت٪زدنیگ٪ہی

راہ٪ےہ٪اور٪اس٪ےک٪رمامس٪٪اس٪اک٪وصتر٪امتؾ٪ذمابہ٪ںیم٪ےہ۔ وخد٪ذمبہ٪یک٪ینتج٪ےہ، میدق٪یہ٪اینت٪خیاتر٪اس٪یک

٪اوونت٪یھب ٪شیب٪اور ٪اپرویسرےہ٪ںیہ٪نیعتم٪مک٪و اور٪٪داعںیئ٪یک٪ںویئاسیع٪،ےک٪ززمیم٪ں۔٪دنہووں٪ےک٪نجھب،

ید٪میلعت٪ےن٪اس٪یک٪وںہک٪اہلل٪ےک٪امتؾ٪ربمغیپ٪ےہ ای۔٪رقآؿ٪ےن٪اتبںیہ٪ںیداگرای یک٪بس٪ایس٪،ےک٪زمایرم٪ںویدوہی

بس٪ےس٪٪تیثیح٪اس٪یک٪یھب٪اس٪ںیم٪،وہیئ٪ےک٪ےیل٪دیدجت٪یک٪اربایمیہ٪نیےس ت٪سج٪د٪وملس٪یک٪اہلل٪ہیلع٪یلص٪یبن٪ےہ۔

۔٪وہ٪اس٪ےک٪آداب٪و٪ہن٪یھت٪زیچ٪ایبنج٪وکیئ٪اؿ٪ےک٪ےیل٪ہیوت٪٪ایرقآؿ٪ےن٪بج٪ولوگں٪وک٪اس٪اک٪مکح٪د٪ےہ۔ ںایامن

٪اذاکر٪ےس٪وپر٪اطئرش ٪اامعؽ٪و ٪ہک٪رقآؿ٪اس٪یک٪رضورت٪ہن٪یھت٪وکیئ٪۔٪انچہچن٪اس٪ابت٪یکرطح٪وافق٪یھت٪یاور

وملس٪٪اہلل٪ہیلع٪یلص٪یبن٪،یھت٪اجیت٪سج٪رطح٪ادا٪یک٪ہیےس٪٪تیثیح٪یک٪تیروا٪کیا٪یک٪اربایمیہ٪نیرکات۔٪د٪ؿایب٪تالیصفت

٪اور٪لسن٪در٪لسن،٪وہ٪ایس٪ایرفام٪یاجر٪واولں٪ےک٪ےیل٪اےنپ٪امےنن٪ےک٪اسھت٪اےس٪یہ٪ےن٪رقآؿ٪ےک٪مکح٪رپ٪ضعب٪رتامیم

۔رطح٪اےس٪ادا٪رک٪رےہ٪ںیہ

:ںیہ٪ہیوہ٪٪ےہ، یاک٪اامتہؾ٪رضور٪وںنج٪زیچ٪امنز٪ےک٪ےیل

ہن٪وہ،٪٪امنز٪زپےنھ٪واال٪ےشن٪ںیم

ہن٪وہ،٪احتل٪ںیم٪و٪افنس٪یک٪ ضحوہ٪ارگ٪وعرت٪ےہ٪وت٪

وہ،٪٪انجتب٪ےک٪دعب٪اس٪ےن٪لسغ٪رک٪ایل٪ایو٪افنس٪٪وہ٪ابووض٪وہ٪اور٪ ضح

،رک٪یل٪وت٪وہ٪ہممت٪دوونں٪لکشم٪وہ٪اجںیئ٪ہی ،وصرت٪ںیم٪یک٪یبایان٪یک٪اپین٪ایرفس،٪رمض٪

ڑھکا٪وہ۔٪رطػ٪رخ٪رک٪ےک٪امنز٪ےک٪ےیل٪ہلبق٪یک

اج ےئ٪اور٪٪رھپ٪وپرے٪رس٪اک٪حسم٪ایک٪،کت٪اہھت٪دوھ ےئ٪اجںیئ٪ںرھپ٪یونہک٪،اجیئ٪ایےہ٪ہک٪ےلہپ٪ہنم٪دوھ٪ہی ہقیووض٪اک٪رط

۔اجںیئ٪ں٪دوھ٪ےیلؤاس٪ےک٪دعب٪اپ

62 | P a g e

۔٪ہن٪آ٪اجیئ٪وک٪شیپ٪انضق٪احتل٪آدیم٪بج٪کت٪وکیئ٪ےہ،اج ےئ٪وت٪اس٪وتق٪کت٪ونمئ٪راتہ٪٪رمہبت٪رک٪ایل٪کیووض٪ارگ٪ا

اتزہ٪٪صخش٪اشنط٪اخرط٪ےک٪ےیل٪ہک٪وکیئ٪ہیہن٪راہ٪وہ،٪اال٪٪بج٪ووض٪ابىق٪ےہ، ےک٪ےیل٪اس٪احتل٪تیدہا٪ہی انچہچن٪ووض٪یک

۔ووض٪رک٪یل

: ںیہ٪لیاس٪ےک٪وناضق٪درج٪ذ

رکان٪۔٪ب۔٪ااشپ١

۔اپاخہن٪رکان۔٢

آہتسہ٪۔٪ایاک٪اخرج٪وہان،٪وخاہ٪آواز٪ےس٪وہ٪٪حی۔٪ر٣

اک٪اخرج٪وہان۔٪یود٪ای ی۔٪ذم٤

ےہ٪ہک٪٪یےن٪ااجزت٪د٪وت٪اہلل٪اعتیل٪ووض٪اور٪لسغ،٪دوونں٪لکشم٪وہ٪اجںیئ٪وصرت٪ںیم٪یک٪یبایان٪یک٪اپین٪ایرفس،٪رمض٪

٪ہی۔٪اجیئ٪رک٪اس٪ےس٪رہچے٪اور٪اہوھتں٪اک٪حسم٪رک٪ایل٪ھکیاپک٪ہگج٪د٪ےہ٪ہک٪وکیئ٪ہی ہقیاس٪اک٪رط٪ےہ۔رک٪اتکس٪٪ہممت٪آدیم

اج٪اتکس٪٪ایک٪آاج ےئ٪وت٪اس٪ےک٪دعب٪یھب٪شیپ٪زیچ٪ےس٪وکیئ٪وناضق٪ںیم٪ےکووض٪٪ےہ۔رکات٪٪تیافک٪اجنتس٪ںیم٪رہ٪مسق٪یک

٪اپین٪احتل٪ںیم٪ہک٪رمض٪اور٪رفس٪یک٪ہی دیزم٪ےہ۔اج٪اتکس٪٪ایک٪ہگج٪یھب٪ےہ٪اور٪ابمرشت٪ےک٪دعب٪لسغ٪انجتب٪یک

ےہ۔رک٪اتکس٪٪ہممت٪آدیم٪وموجدوہہ ٪وہ ےئ٪یھب

٪ذنہ٪ںیم٪دداتشای اہطرت٪یک٪ہقیبوت٪الص٪رط٪ارگ٪وغر٪ےیجیک٪نکیل٪،وہیت٪وت٪احلص٪ںیہن٪یگاپزیک٪اس٪ےس٪اظبرہ٪وکیئ

وصرت٪٪ےہ٪ہک٪بج٪ایلص٪یئگ٪ابومعلؾ٪وحلمظ٪ریھک٪زیچ٪ہی ںیم٪تعیرش٪ےہ۔ اتیمہ٪یڑب٪ونمئ٪رےنھک٪ےک٪ولہپ٪ےس٪اس٪یک

اس٪اک٪٪ ےئ۔اج٪ریھک٪ابىق٪داگرای اس٪یک٪وصرت٪ںیم٪وت٪یہبش٪اج ےئتہب٪لکشم٪وہ٪٪ایمکح٪رپ٪لمع٪رکان٪نکمم٪ہن٪وہ٪٪یسک٪ںیم

ےہ۔ آامدہ٪وہ٪اجیت٪رطػ٪ےنٹلپ٪ےک٪ےیل٪وصرت٪یک٪ایلص٪تعیبط٪وہات٪ےہ٪ہک٪احالت٪ومعمؽ٪رپ٪آہ ٪یہ٪ہیافدئہ٪

:ںیہ٪ہیوہ٪٪،ےئگ٪ںیہ٪وج٪اامعؽ٪رقمر٪ےیک٪امنز٪ےک٪ےیل

،اج ےئ٪رطػ٪ااھٹ٪رک٪یک٪دوونں٪اہھت٪اورپ٪یک٪ینعی ،ےس٪نیدیادتبا٪رعف٪٪امنز٪یک

،اج ےئ٪ایک٪ؾایق

،اج ےئ٪رھپ٪روکع٪ایک

63 | P a g e

ڑھکا٪وہ،٪وقہم٪ےک٪ےیل٪رھپ٪آدیم

،اجںیئ٪دو٪دجسے٪ےیک٪ےرگیدعب٪د٪ےکیرھپ٪

،ےھٹیب٪امنز٪زپےنھ٪واال٪دوزاون٪وہ٪رک٪دعقے٪ےک٪ےیل٪رتعک٪ںیم٪یاور٪آرخ٪یدورس٪رہ٪امنز٪یک

ےئ۔اج٪یرک٪امنز٪متخ٪رک٪د٪ہنم٪ورھپ٪احتل٪ںیم٪رظن٪وہ٪وت٪دعقے٪یک٪امنز٪متخ٪رکان٪شیپ

:ںیہ٪لیامنز٪ےک٪اذاکر٪درج٪ذ

"امنز٪رشوع٪رکہ ٪وہ ےئ٪ ڑ ،اتا٪اج ےئ٪"اہلل٪اک

٪افہحت٪یک٪التوت٪یک٪اج ےئ برھپ٪اینپ٪وہستل٪ےک٪اطم ق٪ابىق٪رقآؿ٪ےک٪ھچک٪ےصح٪یک٪التوت٪یک٪٪،ایقؾ٪ںیم٪وسرہ

،اج ےئ

،اتا٪اج ےئ ""روکع٪ںیم٪اجہ ٪وہ ےئ

،اتا٪اج ےئ""روکع٪ےس٪اےتھٹ٪وہ ےئ٪

،اتا٪اج ےئ ""دجسوں٪ںیم٪اجہ ٪اور٪اؿ٪ےس٪اےتھٹ٪وہ ےئ

،اتا٪اج ےئ ""دعقے٪ےس٪ایقؾ٪ےک٪ےیل٪اےتھٹ٪وہ ےئ٪یھب٪

۔اتا٪اج ےئ٪""امنز٪متخ٪رکےن٪ےک٪ےیل٪

اہلل٪ےن٪اس٪یک٪ابت٪نس٪یل٪سج٪ےن٪اس٪یک٪)" "،٪(اہلل٪بس٪ےس٪ڑبا٪ےہ) ""

اامؾ٪ہشیمہ٪ابرہجل،٪ینعی٪دنلب٪آواز٪ےس٪( مت٪رپ٪السیتم٪اور٪اہلل٪یک٪رتمح٪وہ)" "اور٪( دمح٪یک

دو٪روتعکں٪ںیم،٪اور٪رجف،٪ہعمج٪اور٪دیعنی٪یک٪امنزوں٪ںیم٪رقا٪ء٪ت٪یھب٪دنلب٪آواز٪ےس٪یک٪٪ےہک٪اگ۔٪رغمب٪اور٪اشع٪یک٪یلہپ

اج ےئ٪یگ۔٪رغمب٪یک٪رسیتی٪اور٪اشع٪یک٪رسیتی٪اور٪وچیھت٪رتعک٪ںیم٪ہی٪ہشیمہ٪رسی٪وہیگ۔٪رہظ٪اور٪رصع٪یک٪امنزوں٪

وہیگ۔ںیم٪یھب٪یہی٪رطہقی٪اایتخر٪ایک٪اج ےئ٪اگ۔٪اؿ٪یک٪اچروں٪روتعکں٪ںیم٪رقا٪ء٪ت٪رسی٪

اؿ٪ےک٪العوہ٪امنز٪زپےنھ٪واال٪سج٪زابؿ٪٪،ےہ٪زابؿ٪رعیب٪اور٪اؿ٪یک٪ںیہ٪یہیےک٪رقمر٪رک٪دہ٪اذاکر٪٪تعیرش٪امنز٪ےک٪ےیل

ےہ۔رک٪اتکس٪٪امنز٪ںیم٪ذرک٪اینپ٪اک٪وکیئ٪ونتیع٪اور٪داع٪و٪انماجت٪یک٪و٪دیمحت٪حیبست٪،اچےہ٪ںیم

64 | P a g e

:ںیہ٪لیاوونت٪درج٪ذ٪ہی ےہ۔ یئگ٪اپچن٪وتق٪رفض٪یک٪امنز٪املسمونں٪رپ٪بش٪و٪روز٪ںیم

رجف،٪رہظ،٪رصع،٪رغمب٪اور٪اشع۔

ےہ۔رجف٪٪ہیےس٪اگل٪وہ٪اج ےئ٪وت٪٪یداھر٪ہایس٪یداھر٪ دفس٪حبص٪یک

ےہ۔رہظ٪وسرج٪ےک٪فصن٪ااہنلر٪ےس٪ڈےنلھ٪اک٪وتق٪

ےہ۔رصع٪٪ہیآاج ےئ٪وت٪٪ےس٪۔ےچن٪انیع٪یوسرج٪رمأ

ےہ۔وسرج٪ےک٪رغوب٪وہ٪اجےن٪اک٪وتق٪رغمب٪

ےہ۔اشع٪٪ہیمتخ٪وہ٪اج ےئ٪وت٪٪رسیخ٪قفش٪یک

وسرج٪٪ےہ۔رات٪کت٪٪رجف٪اک٪وتق٪ولطع٪آاتفب٪کت،٪رہظ٪اک٪رصع،٪رصع٪اک٪رغمب،٪رغمب٪اک٪اشع٪اور٪اشع٪اک٪وتق٪آدیھ

ونممع٪رقار٪٪دوونں٪وتق٪امنز٪ےک٪ےیل٪ہی اس٪ےیل٪،یھت٪اجیت٪ابعدت٪یک٪ےک٪ولطع٪و٪رغوب٪ےک٪وتق٪وچہکن٪اس٪یک

۔رےہ٪ںیہ٪یہی امنز٪ےک٪اوونت٪ہشیمہ٪ںیم٪نیاالسلؾ٪ےک٪د٪ا مہی٪۔٪ااینبےئگ٪ںیہ٪ےید

:ںیہ٪ہیوہ٪٪،ںیہ٪یئگ٪رقمر٪یک٪وج٪ریںتعک٪امنز٪ےک٪ےیل

رتعک٢: رجف

رتعک٤: رہظ

رتعک٤: رصع

رتعک٣: رغمب

رتعک٤: اشع

٪وماذخہ٪وہاگ۔٪انچہچن٪اؿ٪وصروتں٪ےک٪وسا٪نج٪ںیم٪ںیم٪تمنج٪ےک٪اوچڑےن٪رپ٪ایق٪ںیہ٪یہی رفض٪ریںتعک٪امنز٪یک

نج٪اک٪زپانھ٪ابثع٪ارج٪٪لفن٪ںیہ٪ںیبس٪امنز٪۔٪اؿ٪ےک٪العوہ٪ابىقیگ٪اجںیئ٪الزام٪زپیھ٪ہی ،ےہ٪یئگ٪یااجزت٪د٪رصق٪یک

ےہ۔ ںیہن٪ہشیوماذخے٪اک٪ادن٪یسکرطػ٪ےس٪٪یک٪رپ٪اہلل٪اعتیل٪ےنیاؿ٪ےک٪اوچڑ٪د٪نکیل٪،ےہ

65 | P a g e

ےہ٪ہک٪٪یےن٪ااجزت٪د٪آاج ےئ٪وت٪اہلل٪اعتیل٪احتل٪ںیم٪یک٪اور٪آاپ٪داھیپ٪یارفارفت٪،یناشیرپ٪ے،رطخ٪وتق٪یسکامنز٪اک٪

٪اظرہ٪ےہ٪ہک٪امجتع٪اک٪اامتہؾ٪ںیہن٪،اس٪ںیم٪ ےئ۔اج٪رپ،٪سج٪رطح٪نکمم٪وہ،٪امنز٪زپھ٪یل٪یوسار٪ایےتلچ٪وہ ےئ٪٪ؽدیپ

رقمر٪٪اؿ٪ےک٪ےیل٪ضعب٪وصروتں٪ںیم٪اور٪امنز٪ےک٪اامعؽ٪یھب٪یگربرقار٪ہن٪رےہ٪٪یھب٪یاپدنب٪وہاگ،٪ہلبق٪رو٪وہےن٪یک

۔یگ٪رپ٪ادا٪ہن٪وہ٪ںیکس٪ےقیرکدہ٪رط

رک٪ےتکس٪٪یھب٪ىمک٪ےہ٪ہک٪ولگ٪امنز٪ںیم٪ایرفام٪دیآاج ےئ٪وت٪رقآؿ٪ےن٪زم٪شیپ٪رفس٪ںیم٪وصرت٪احؽ٪یسک٪اس٪رطح٪یک

٪تنس٪ونمئ٪یک٪ہی وملس٪ےن٪اس٪ےک٪ےیل٪اہلل٪ہیلع٪روسؽ٪اہلل٪یلص٪ےہ۔اجات٪٪ایک٪اےس٪رصق٪ےس٪ریبعت٪۔٪احالطح٪ںیمںیہ

ہن٪وہ٪٪ىمک٪وکیئ٪امنزوں٪ںیم٪رتعک٪وایل٪۔٪دو٪اور٪نیتیگ اجںیئ٪دو٪رتعک٪زپیھ٪ںیامنز٪ےہ٪ہک٪رصػ٪اچر٪رتعک٪وایل

٪س٪رطح٪ےک٪وموعقں٪رپ٪یھب٪ںیامنز٪۔٪انچہچن٪رجف٪اور٪رغمب٪یکیگ ےہ٪ہک٪رجف٪ےلہپ٪٪ہیوہج٪٪۔٪اس٪یکیگ٪زپیںھ٪یوپر٪ا

۔وہ٪یتکس٪ںیہن٪لیدبت٪تیثیح٪ہی اؿ٪یک٪،دو٪رتعک٪ےہ٪اور٪رغمب٪دؿ٪ےک٪ورت٪ںیہ٪یہ

انچہچن٪اس٪رطح٪ےک٪ےہ۔ ایگ٪ایک٪اک٪اابنتسط٪یھب٪غففخت٪اس٪ااجزت٪ےس٪اس٪ےک٪اوونت٪ںیم٪یک٪غففخت٪امنز٪ںیم

۔ںیہ٪اجیتکس٪زپیھ٪عمج٪رک٪ےک٪یھب٪ںیامنز٪رہظو٪رصع،٪اور٪رغمب٪اور٪اشع٪یک٪رفسوں٪ںیم

اج٪رک٪٪دبعم٪ںیم٪ےہ٪ہک٪اس٪وک٪امجتع٪ےک٪اسھت٪اور٪نکمم٪وہ٪وت٪یسک٪یہیرتہب٪٪نکیل،ےہ٪اج٪یتکس٪ادا٪یک٪امنز٪ارگہچ٪اہنت٪یھب

رہ٪٪اور٪املسمونں٪یک٪یک٪چنہپ٪رک٪بس٪ےس٪ےلہپ٪دجسم٪ رمعت٪برثیدصقم٪ےس٪٪وملس٪ےن٪ایس٪اہلل٪ہیلع٪یلص٪یبن٪ ےئ۔اج٪ادا٪ایک

اور٪امنز٪ابامجتع٪اک٪اامتہؾ٪٪یاحرض٪۔٪اؿ٪یکونمئ٪وہ٪یئگ٪اس٪ےک٪اسھت٪یہ٪تیروا٪اسمدج٪یک٪ رمعت٪اور٪رہ٪ےلحم٪ںیم٪یتسب

ذعر٪ےک٪اس٪ےس٪٪یسک٪املسمؿ٪رمد٪وک٪ریغب٪یسک٪نکیل٪،ںیہ٪ےب٪کش٪اس٪ےس٪ینثتسم٪،وعرںیت٪ےہ۔ زیچ٪یک٪تلیضف٪یڑب

۔اچےیہرانہ٪٪رحموؾ٪ںیہن

:ےہ لیدرج٪ذ٪ہقیامجتع٪اک٪رط٪ؾایق

اہلل٪٪۔٪روسؽ٪اہلل٪یلصاشلم٪وہ٪ںیکس٪اتہک٪ولگ٪اےس٪نس٪رک٪امجتع٪ںیم٪اج ےئ٪یگ٪یاذاؿ٪د٪۔٪امنز٪ےس٪ےلہپ١

:ںیہ٪ہیوہ٪٪،وملس٪ےن٪اس٪ےک٪وج٪املکت٪رقمر٪رفام ےئ٪ںیہ٪ہیلع

66 | P a g e

.

وہں٪ہک٪دمحم٪اہلل٪٪اتید٪وگایہ٪ںیم٪؛ےہ٪اہل٪ںیہن٪وہں٪ہک٪اہلل٪ےک٪وسا٪وکیئ٪اتید٪وگایہ٪ںیم٪ےہ؛بس٪ےس٪ڑبا٪٪اہلل’’

‘‘ےہ۔ اہل٪ںیہن٪اہلل٪ےک٪وسا٪وکیئ٪؛؛٪اہلل٪بس٪ےس٪ڑبا٪ےہؤرطػ٪آ٪؛٪الفح٪یکؤرطػ٪آ٪امنز٪یک٪؛ےک٪روسؽ٪ںیہ

٪ںیم٪ؿوہں٪وت٪اامؾ٪درایم٪دہایاجبن٪اس٪ےک٪اسھت٪ڑھکا٪وہ٪اگ٪اور٪ز٪وہ٪وت٪وہ٪اامؾ٪ےک٪داںیئ٪یدتقم٪یہ٪کی۔٪ا٢

۔فص٪انب٪رک٪ڑھکے٪وہں٪یگ٪وہاگ٪اور٪وہ٪اس٪ےک٪ےھچیپ

۔٪اانت٪یگ٪ےک٪اافلظ٪درہا ےئ٪اجںیئ٪اذاؿ٪یہ٪۔٪اس٪ںیماج ےئ٪یگ٪اونتم٪یہک٪رکےن٪ےک٪ےیل٪ی۔٪امنز٪ڑھک٣

( ےہ٪وہ٪یئگ٪یامنز٪ڑھک) ‘’ےک٪دعب٪اونتم٪ےنہک٪واال٪٪‘’رفؼ،٪اہتبل٪وہ٪اگ٪ہک٪

ےہک٪اگ۔٪یھب

۔ےگ٪رمہبت٪درہا ےئ٪اجںیئ٪دہایےس٪ز٪کیا٪رظن٪دصقم٪ےک٪ےیل٪۔٪اذاؿ٪ےک٪املکت٪شیپ٤

۔رطح٪درہا ےئ٪اج٪ےتکس٪ںیہ٪ارگ٪رضورت٪وہ٪وت٪ایس٪۔٪اونتم٪ےک٪املکت٪یھب٥

٪ہیےہ٪وت٪٪وہیئ٪ہبش٪وہ٪ہک٪یطلغ٪ایوہ٪اج ےئ٪٪یطلغ٪وکیئ٪اؿ٪ںیم٪،ےئگ٪ںیہ٪وج٪اامعؽ٪و٪اذاکر٪رقمر٪ےیک٪امنز٪ےک٪ےیل

٪امنز٪ےک٪آرخ٪ںیم٪یہ٪ےک٪دعب٪اور٪نکمم٪ہن٪وہ٪وت٪اس٪ےک٪ریغب٪رکان٪نکمم٪وہ٪وت٪التیف٪التیف٪یک٪ےہ٪ہک٪یطلغ٪یئگ٪تنس٪ونمئ٪یک

۔اجںیئ٪رک٪ےیل٪دہایدو٪دجسے٪ز

امنز٪اک٪٪اامتجىع٪کیاخص٪ا٪دؿ٪ےک٪ےیل٪ہگج٪وہ٪ایس٪ےہ٪ہک٪امنز٪رہظ٪یک٪ایگ٪ہعمج٪ےک٪دؿ٪املسمونں٪رپ٪الزؾ٪ایک

:ےہ ہی ہقی۔٪اس٪امنز٪اک٪رطیگ٪ںیاامتہؾ٪رک

،اج ےئ٪یگ٪امنز٪دو٪رتعک٪زپیھ٪ہی

،وہ٪یگ٪یرقا٪ء٪ت٪رہج٪دوونں٪روتعکں٪ںیم٪امنز٪رہظ٪ےک٪ربالخػ٪اس٪یک

،اج ےئ٪یگ٪یہک٪یربکت٪امنز٪ےک٪ےیل

67 | P a g e

٪اجںیئ٪ےیےبطخ٪ڑھکے٪وہ٪رک٪د٪ہیدو٪ےبطخ٪دے٪اگ۔٪٪ےک٪ےیل٪و٪تحیصن٪ذتیرک٪یک٪نیامنز٪ےس٪ےلہپ٪اامؾ٪احرض

اگ،٪ےھٹیب٪رشوع٪وہےن٪ےس٪لبق٪اامؾ٪دنچ٪وحملں٪ےک٪ےیل۔٪ےلہپ٪ےبطخ٪ےک٪دعب٪اور٪دورسا٪ہبطخ٪یگ

ہگج٪رپ٪آاج ےئ٪اگ،٪بج٪اامؾ٪ےبطخ٪یک٪،اج ےئ٪یگ٪یاذاؿ٪اس٪وتق٪د٪امنز٪یک

٪ےک٪اپس٪ارگ٪وکیئ٪یرضور٪امتؾ٪املسمؿ٪رمدوں٪ےک٪ےیل٪اذاؿ٪وہہ ٪یہ ٪اینپ٪ےہ٪ہک٪اؿ ٪ہن٪وہ٪وت ٪ذعر

،احرض٪وہ٪اجںیئ٪اوچڑ٪رک٪امنز٪ےک٪ےیل٪ترصموایف

اقمامت٪رپ٪ادا٪٪رصػ٪ایھن٪ہیےگ٪اور٪٪ںیاامتم٪املسمونں٪ےک٪ارابب٪لح٪و٪دقع٪رک٪اک٪اطخب٪اور٪اس٪یکامنز٪

٪ہدنیامن٪اؿ٪اک٪وکیئ٪ایےگ٪اور٪اہجں٪وہ٪وخد٪٪اجںیئ٪رقمر٪ےیک٪امجتع٪ےک٪ےیل٪رطػ٪ےس٪اس٪امنز٪یک٪وج٪اؿ٪یک٪اج ےئ٪یگ٪یک

وموجد٪وہ٪اگ۔٪اامتم٪ےک٪ےیل٪اس٪یک

٪٪اور٪دیعاش تر٪دیع

ح

ض

املسمونں٪رپ٪الزؾ٪ےہ٪ہک٪ولطع٪آاتفب٪ےک٪دعب٪اور٪زواؽ٪ےس٪ےلہپ٪وہ٪٪ےک٪دؿ٪یھب٪یاال

:ےہ لیدرج٪ذ٪ہقی۔٪اس٪اک٪رطںیامنز٪اک٪اامتہؾ٪رک٪اامتجىع٪کیرطح٪ا٪یک٪ہعمج٪یہ

،اج ےئ٪یگ٪امنز٪دو٪رتعک٪زپیھ٪ہی

،وہ٪یگ٪یرقا٪ء٪ت٪رہج٪دوونں٪روتعکں٪ںیم

،ےگ٪ںیہک٪ںیدنچ٪زادئ٪یربکت٪یامنز٪احتل٪ںیم٪یک٪ؾایق

،اج ےئ٪یگ٪یہک٪اور٪ہن٪یربکت٪ہن٪اذاؿ٪وہ٪یگ٪امنز٪ےک٪ےیل

٪اجںیئ٪ےیےبطخ٪ڑھکے٪وہ٪رک٪د٪ہیدو٪ےبطخ٪دے٪اگ۔٪ےک٪ےیل٪و٪تحیصن٪ذتیرک٪یک٪نیامنز٪ےک٪دعب٪اامؾ٪احرض

اگ۔٪ےھٹیب٪۔٪ےلہپ٪ےبطخ٪ےک٪دعب٪اور٪دورسا٪ہبطخ٪رشوع٪رکےن٪ےس٪لبق٪اامؾ٪دنچ٪وحملں٪ےک٪ےیلیگ

٪ہیےگ٪اور٪٪ںیرطح٪املسمونں٪ےک٪ارابب٪لح٪و٪دقع٪رک٪امنز٪ہعمج٪یک٪اامتم٪یھب٪اس٪امنز٪اک٪اطخب٪اور٪اس٪یک

ےگ٪اور٪اہجں٪وہ٪وخد٪٪اجںیئ٪رقمر٪ےیک٪امجتع٪ےک٪ےیل٪رطػ٪ےس٪اس٪امنز٪یک٪وج٪اؿ٪یک٪اج ےئ٪یگ٪اقمامت٪رپ٪ادا٪یک٪ایھن

وموجد٪وہ٪اگ۔٪اامتم٪ےک٪ےیل٪اس٪یک٪ہدنیامن٪اؿ٪اک٪وکیئ٪ای

ےہ۔ یئگ٪یرقار٪د٪یرضور٪ںیم٪نیاالسلؾ٪ےک٪د٪ا مہی٪اع ای٪امنز٪یھب٪انجزہ٪یک٪رمےن٪واولں٪ےک٪ےیل

68 | P a g e

:ےہ ہیوہ٪٪،اج ےئ٪یگ٪ےس٪ادا٪یک٪ےقیامنز٪سج٪رط٪ہیےک٪دعب٪٪و٪بنفکت٪نزہجت٪وک٪الہنےن٪اور٪اس٪یک٪نتم

،یگ٪فص٪انب٪ںیل٪اامؾ٪ےک٪ےھچیپ٪یرھک٪رک٪دتقم٪ؿوک٪اےنپ٪اور٪ہلبق٪ےک٪درایم٪نتم

،اج ےئ٪یگ٪ہہک٪رک٪امنز٪رشوع٪یک‘ ےک٪اسھت٪نیدیرعف٪

،یگ٪اجںیئ٪یہک٪ںیدنچ٪زادئ٪یربکت٪یھب٪رطح٪اس٪امنز٪ںیم٪یک٪نیدیع

۔اج ےئ٪یگ٪یرک٪امنز٪متخ٪رک٪د٪ں٪ےک٪دعب٪السؾ٪ورھپؤاور٪داع٪اتیربکت٪ںیم٪احتل٪یہ٪یک٪ؾایق

اتمہ٪رقآؿ٪اک٪٪ےہ۔ ایگ٪ایاابعدت٪ےہ٪سج٪اک٪املسمونں٪وک٪فلکم٪ریھٹ٪یہیمک٪ےس٪مک٪٪وصرت٪ںیم٪امنز٪یک

ےہ٪ہک٪٪ایرطح٪رفام٪ایس٪ےہ۔اےس٪اہلل٪وبقؽ٪رکےن٪واال٪٪،اکؾ٪ایک٪اک٪وکیئ٪اراشد٪ےہ٪ہک٪سج٪ےن٪اےنپ٪وشؼ٪ےس٪یکین

امنز٪ےک٪٪رظن٪املسمؿ٪اس٪الزیم٪ےک٪شیپ٪اتےک٪وموعقں٪رپ٪ربص٪اور٪امنز٪ےس٪دمد٪اچوہ۔٪انچہچن٪اؿ٪اراشد٪تبیصم

٪ای وملس٪ےن٪زپےھ٪ںیہ٪اہلل٪ہیلع٪۔٪اس٪رطح٪ےک٪وج٪ونالف٪روسؽ٪اہلل٪یلصرکہ ٪ںیہ٪العوہ٪ابومعلؾ٪ونالف٪اک٪اامتہؾ٪یھب

۔ںیہ٪اج٪یتکس٪یل٪ھکید٪ںیم٪ںوتیروا٪تالیصفت٪اؿ٪یک٪ےہ، ید٪رتبیغ٪ولوگں٪وک٪زپےنھ٪یک

ةزکوک

رپشتس٪ےک٪وج٪آداب٪ااسنؿ٪ےن٪٪اےنپ٪وبعمدوں٪ےک٪ےیل٪ےہ۔ابعدت٪٪نیامہ٪رت٪یدورس٪ہیامنز٪ےک٪دعب٪

ہصح٪اؿ٪ےک٪٪کیا٪ےس ںیم٪اواراور٪دیپ٪ےہ٪ہک٪اےنپ٪امؽ،٪ومایش٪یھب٪ہی کیےس٪ا٪اؿ٪ںیم٪،ںیہ٪ےیک٪رابومعلؾ٪اایتخ

٪ا مہی٪اع ای٪ےہ۔اجات٪٪ایک٪٪ےس٪ریبعتورراےن٪اور٪کٹنھب٪ز،اےس٪دصہق،٪این٪ ےئ۔اج٪ایک٪ورر٪ےک٪وطر٪رپ٪شیپ٪وضحر٪ںیم

٪انچہچن٪رقآؿ٪ےن٪یئک٪ےہ۔اجات٪٪ایانب٪رپ٪اےس٪ابعدت٪رقار٪د٪ےہ٪اور٪ایس٪یہیاالص٪٪تیثیح٪یک٪ۃزوک٪ںیم٪نیاالسلؾ٪ےک٪د

٪ےک٪اسھت٪ادا٪ایک٪اور٪رفوینت٪یگتسخ٪ےہ٪ہک٪اےس٪دؽ٪یک٪ےہ٪اور٪واضتح٪رفامیئ٪ظفل٪دصہق٪اامعتسؽ٪ایک٪ہگج٪اس٪ےک٪ےیل

ےہ٪ہک٪ورر٪زگارےن٪ےک٪دعب٪اےس٪دبعم٪ےس٪ااھٹ٪رک٪اس٪ےک٪دخاؾ٪وک٪٪ریہ٪ہی تیاعؾ٪روا٪اس٪ےک٪ابرے٪ںیم٪ ےئ۔اج

ہگج٪٪راہ۔٪اس٪یک٪ںیہن٪ابىق٪ہقیرط٪ہی۔٪اب٪ںیدختم٪رک٪آےن٪واولں٪یک٪اجات٪اھت٪ہک٪وہ٪اس٪ےس٪ابعدت٪ےک٪ےیل٪اید

٪ ےئ۔اج٪ایامؽ٪ارابب٪لح٪و٪دقع٪ےک٪رپسد٪رک٪د٪ہی٪رضوروتں٪ےک٪ےیل٪یک٪ےہ٪ہک٪مظن٪اامتجىع٪یئگ٪یک٪تیاملسمونں٪وک٪دہا

اخص٪ےہ٪اور٪اس٪ےک٪دنبے٪بج٪اےس٪٪ےک٪ےیل٪دخا٪یہ٪ہی۔٪وہیئ٪ںیہن٪یلیدبت٪اس٪ےس٪وکیئ٪ںیم٪تقیقح٪اتمہ٪اس٪یک

ےہ۔ابراگہ٪ےس٪وہات٪٪ایس٪یھب٪اک٪ہلصیف٪ایئریذپ٪وت٪اس٪یک٪ادا٪رکہ ٪ںیہ

69 | P a g e

٪ا مہی٪اع ای٪رطح٪اس٪اک٪مکح٪یھب٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪امنز٪یک٪ےہ۔ ےہ٪وج٪امنز٪یک٪ویہ٪خیاتر٪اس٪یک

اؿ٪٪ہیوت٪٪یک٪تیدہا٪ےن٪بج٪املسمونں٪وک٪اس٪ےک٪ادا٪رکےن٪یک٪اہلل٪اعتیلےہ۔وموجد٪راہ٪٪ہشیمہ٪ںیم٪تعیرش٪االسلؾ٪یک

ےلہپ٪٪ہی۔٪انچہچن٪رطح٪وافق٪یھت٪یاس٪ےک٪ااکحؾ٪ےس٪وپر٪وریپ٪ؾےک٪امت٪اربایمیہ٪نی۔٪دہن٪یھت٪زیچ٪ایبنج٪وکیئ٪ےک٪ےیل

االصاحت٪ےک٪دعب٪املسمونں٪٪یوملس٪ےن٪دخا٪ےک٪مکح٪ےس٪اور٪رضور٪اہلل٪ہیلع٪یلص٪ےسج٪یبن٪تنس٪یھت٪کیےس٪وموجد٪ا

ےہ۔ ایرفام٪یاجر٪ںیم

٪ےہ۔الص٪ومن٪اور٪اہطرت٪٪اس٪ظفل٪یک٪ےہ۔وہ٪اجات٪٪ےس٪نیعتم٪وت٪اس٪ےک٪انؾ٪یہ٪اس٪اک٪دصقم،٪ارگ٪وغر٪ےیجیک

اک٪٪ۃاس٪ےس٪واحض٪ےہ٪ہک٪زوک٪ ےئ۔اج٪اید٪اور٪اہطرت٪احلص٪رکےن٪ےک٪ےیل٪یگذہلا٪اس٪ےس٪رماد٪وہ٪امؽ٪ےہ٪وج٪اپزیک

٪تبحم٪ےس٪اس٪رپ٪آیتکس٪ےہ٪وج٪امؽ٪یک٪اپک٪رکیت٪ےس٪ںوشیسفن٪وک٪اؿ٪آال٪ہی ےہ۔اک٪٪نیےہ٪وج٪وپرے٪د٪دصقم٪ویہ

٪راہ٪ںیم٪اہلل٪یک٪ےہ۔ وک٪ڑباھےن٪اک٪ابثع٪یتنب٪یگاپزیک٪اس٪یک٪ےک٪ےیل٪اور٪سفن٪ااسنینےہ٪٪رکیت٪اربتک٪دیپ٪امؽ٪ںیم٪،ںیہ

اس٪ےس٪وہ٪بس٪ھچک٪وت٪احلص٪٪اس٪ےیل٪ےہ،وپرا٪رکان٪املسمؿ٪وک٪رہ٪احؽ٪ںیم٪کیمک٪ےس٪مک٪اطمہبل٪ےہ٪ےسج٪ا٪ہیاافنؼ٪اک٪

٪اتمہ٪ااسنؿ٪اک٪دؽ٪اس٪ےس٪یھب٪ےہ،وہات٪وج٪اس٪ےس٪آےگ٪اافنؼ٪ےک٪اعؾ٪اطمابلت٪وک٪وپرا٪رکےن٪ےس٪احلص٪وہات٪٪ںیہن

ےک٪اسھت٪٪اور٪ابابب٪داین٪ےہ٪وج٪داین٪دح٪کت٪دور٪وہ٪اجیت٪یےس٪وہ٪تلفغ٪ڑب٪اےنپ٪رپورداگر٪ےس٪گل٪اجات٪اور٪اہلل٪اعتیل

ےہ۔ وہیت٪یوہج٪ےس٪اس٪رپ٪اطر٪قلعت٪اخرط٪یک

:ےہ لیاک٪ونونؿ٪درج٪ذ٪ۃزوک

٪یھب٪زیچ٪ےک٪وسا٪وکیئ٪ےیاور٪دحاصنب٪ےس٪مک٪رسام٪وںزیچ٪اامعتسؽ٪یک٪اجترت٪اور٪اکروابر٪ےک٪ذراعئ،٪ذایت٪اوار،۔٪دیپ١

٪تسایاور٪رہ٪اسؽ٪ر٪رپ٪اعدئ٪وہ٪یگ٪اواردیپ٪یک٪اور٪رہ٪ونتیع٪رہ٪امؽ،٪رہ٪مسق٪ےک٪ومایش٪ہی ےہ۔ ںیہن٪ےس٪ینثتسم٪ۃزوک

۔یگاج ےئ٪٪ےس٪الزام٪ووصؽ٪یک٪یےک٪رہ٪املسمؿ٪رہش

:ےہ ہیرشح٪٪۔٪اس٪یک٢

اسالہن٪یدص٪یف٪2.5 امؽ٪ںیم

70 | P a g e

٪یف 10ےک٪ومعق٪رپاس٪اک٪٪اوارآ ےئ٪وت٪رہ٪دیپ٪ےس٪ووجد٪ںیم٪ےیاالص٪رسام٪ایارگ٪وہ٪االص٪تنحم٪٪ںیم٪اواردیپ

٪ضحم٪ہطعب ٪اور٪دوونں٪ےک٪ریغب٪،یدص٪یف٪5 آ ےئ٪وت٪دوونں٪ےک٪اعتلم٪ےس٪ووجد٪ںیم٪،ہیاور٪ارگ٪تنحم٪اوررسام٪،یدص

یدص٪یف٪ 20ےک٪وطر٪رپ٪احلص٪وہ٪اج ےئ٪وت٪٪یدخاودن

ںیم٪ومایش

یرکب٪٪کیکت٪،رہ٪اپچن٪اووٹنں٪رپ٪ا 24ےس٪ 5

ہن٪وہ٪وت٪دواسہل٪اوٹن٪اور٪ارگ٪وہ٪ےرسم٪اسہل٪اوینٹن٪کی کیکت،٪ا 35ےس٪ 25

دو٪اسہل٪اوینٹن٪کیکت،٪ا 45ےس٪ 36

س٪اسہل٪اوینٹن٪کیکت،٪ا 60ےس٪ 46

اچر٪اسہل٪اوینٹن٪کیکت،٪ا 75ےس٪ 61

ںکت،٪دو،٪دواسہل٪اواانٹن 90ےس٪ 75

ںکت،٪دو،٪س٪اسہل٪اواانٹن 120ےس٪ 91

س٪اسہل٪اوینٹن٪کیرپا٪ 50دواسہل٪اوررہ٪٪کیرپ٪ا٪ 40رہ٪٪ےس٪زادئ٪ےک٪ےیل 120

دو٪اسہل٪ڑھچبا٪کیرپا 40اسہل٪اور٪رہ٪٪کی کیرپا٪ 30رہ٪

یرکب٪کیکت،ا٪ 120ےس٪ 40

ںایکت،٪دورکب٪ 200ےس٪ 121

ںایرکب٪کت،٪نیت٪ 300ےس٪ 201

یرکب٪کیرپا٪100رہ٪٪ےس٪زادئ٪ںیم 300

:ےہ ہی لیصفت٪اؿ٪یک٪،وہ ےئ٪ںیہ٪ؿایب٪ےک٪وج٪اصمرػ٪رقآؿ٪ںیم٪ۃ۔٪زوک٣

۔٪ےک٪ےیل٪رقفا٪و٪اسمنیک

71 | P a g e

۔دخامت٪ےک٪اعموےض٪ںیم٪یک٪ےک٪امتؾ٪المزنیم٪تسایر

۔ارخااجت٪ےک٪ل ٪یسامتؾ٪ایس٪االسؾ٪اور٪املسمونں٪ےک٪افمد٪ںیم

۔ےس٪اجنت٪ےک٪ل ٪الغیم٪رہ٪مسق٪یک

۔دمد٪ےک٪ل ٪رقض٪ےک٪وبھج٪ےلت٪دےب٪وہ ےئ٪ولوگں٪یک٪ایاصقنؿ،٪اتواؿ٪

۔وبہبد٪ےک٪اکومں٪ںیم٪دختم٪اور٪ولوگں٪یک٪یک٪نید

۔٪ےک٪ےیل٪ رمعت٪یک٪ہں٪وریغؤڑسوکں،٪ولپں،٪رسا٪دمد٪اور٪اؿ٪ےک٪ےیل٪اسمرفوں٪یک

حبص٪و٪اشؾ٪اک٪اھکان٪ےہ٪وج٪اوچےٹ٪ڑبے٪رہ٪صخش٪ےک٪٪رفد٪ےک٪ےیل٪کیا٪ہی ےہ۔ مسق٪دصہقب٪رطف٪یھب٪کیا٪یک٪ۃ۔٪زوک٤

ےہ۔اجات٪٪ایےس٪ےلہپ٪د٪ےہ٪اور٪راضمؿ٪ےک٪ااتتخؾ٪رپ٪امنز٪دیع٪ایگ٪الزؾ٪ایک٪انید٪ےیل

روزہ

اک٪ظفل٪آات٪ےہ٪‘ وصؾ’ اس٪ےک٪ےیل٪زابؿ٪ںیم٪رعیب٪ےہ۔امہ٪ابعدت٪روزہ٪٪یےک٪دعب٪رسیت٪ۃامنز٪اور٪زوک

ظفل٪اخص٪دحود٪٪ہی احالطح٪ںیم٪یک٪تعی۔٪رشےک٪ںیہ٪ےنیےس٪رک٪اجےن٪اور٪اس٪وک٪رتک٪رکد٪زیچ٪یسک٪سج٪ےک٪ینعم

وک٪٪ایس٪اردو٪زابؿ٪ںیم٪ےہ۔وہات٪٪ؽاامعتس٪اقلعتت٪ےس٪رک٪اجےن٪ےک٪ےیل٪اور٪ازدوایج٪ےک٪اسھت٪اھکےن٪رےنپ٪دوویق

اس٪اک٪ذجہبب٪٪ےک٪ےیل٪اہلل٪اعتیل٪اس٪ےیل٪ےہ،راتھک٪٪ووجد٪یھب٪یلمع٪کیاانپ٪ا٪ںیم٪۔٪ااسنؿ٪وچہکن٪اس٪داینروزہ٪ےتہک٪ںیہ

٪روزہ٪ایس٪ےہ۔اشلم٪وہاجات٪٪ووجد٪ےس٪قلعتم٪وہات٪ےہ٪وت٪رپشتس٪ےک٪اسھت٪ااطتع٪وک٪یھب٪ابعدت٪بج٪اس٪ےک٪یلمع

ضعب٪٪پ ب٪ںیم٪یک٪یراض٪اور٪وخونشد٪ہ٪اےنپ٪رپورداگر٪ےک٪مکح٪رپاور٪اس٪یکدنب٪اس٪ںیم٪ےہ۔ااہظر٪یتمااطتع٪اک٪الع

زابؿ٪احؽ٪ےس٪اس٪ابت٪اک٪االعؿ٪٪ایرحاؾ٪رقار٪دے٪رک٪مسجم٪ااطتع٪نب٪اجات٪او٪راس٪رطح٪وگ٪ابماحت٪وک٪اےنپ٪ےیل

ےش٪وک٪٪رو٪ےس٪اجزئ٪یسک٪ارگ٪ونونؿ٪رطفت٪یک٪وہ ےہ۔ ںیہن٪زیچ٪وکیئ٪یاور٪اس٪ےک٪مکح٪ےس٪ڑب٪رکات٪ےہ٪ہک٪اہلل٪اعتیل

ےہ٪ہک٪وہ٪ےب٪وچؿ٪ورچا٪اس٪مکح٪ےک٪اسےنم٪٪یہی ةیےس٪ز٪تیثیح٪ےہ٪وت٪دنبے٪یک٪اتید٪اونممع٪ریھٹ٪اس٪ےک٪ےیل٪یھب

۔یمخ٪رک٪د٪رسمیلست

وت٪اس٪٪احتل،٪ارگ٪وغر٪ےیجیک٪ہی ےک٪ااسحس٪وارتعاػ٪یک٪یئایاور٪ربک٪زبریگ٪تمظع٪و٪الجتل٪اور٪اس٪یک٪اہلل٪یک

اور٪٪ایرقار٪د٪یاور٪رکش٪زگار٪یربکت٪انب٪رپ٪روزے٪وک٪دخا٪یک٪انچہچن٪رقآؿ٪ےن٪ایس٪ےہ۔ ااہظر٪یھب٪اک٪یقیقح٪یرکش٪زگار٪یک

72 | P a g e

٪راضمؿ٪اک٪وانہم٪ہک٪اس٪دصقم٪ےک٪ےیل٪ےہایرفام ٪تیاہلل٪ےن٪وج٪دہا٪وصرت٪ںیم٪ےہ٪ہک٪رقآؿ٪یک٪ایگ٪اخص٪ایک٪ےیل٪سا

لی ےہ٪اور٪سج٪م ٪اطع٪رفامیئ٪ںیھمت٪ںیم٪اس٪یےنہمعق٪اایتم٪اورقح٪وابلط٪ںیم٪رامنہیئ٪یک٪ں واحض٪٪ےک٪ےیل٪زرفؼ٪و

رکو٪اور٪اس٪ےک٪رکشزگار٪ونب۔٪ڑبایئ٪اس٪رپاہلل٪یک٪،ںیہ٪ ںتجح٪اوریعطق

٪ ٪اک٪اہتنمے٪امکؽ اعدئ٪رک٪ےک٪٪ںایھچک٪اپدنب٪دیاےنپ٪اورپ٪زم٪احتل٪ںیم٪روزے٪یک٪ےہ٪ہک٪آدیم٪ہیاس

۔٪یابعدت٪رک٪اہلل٪یک٪دہایےس٪ز٪دہایاج ےئ٪اور٪ز٪اھٹب٪دجسم٪ںیم٪اوردورسوں٪ےس٪اگل٪گلھت٪وہ٪رک٪دنچ٪دونں٪ےک٪ےیل

سفن٪٪زتہیکب ٪نکیل٪،ایگ٪ایک٪الزؾ٪وت٪ںیہن٪حرط٪ارگہچ٪راضمؿ٪ےک٪روزوں٪یک٪ہی ےہ۔اےس٪ااکتعػ٪اتا٪اجات٪٪احالطح٪ںیم

ےس٪اس٪٪روزہ٪وامنز٪اور٪التوت٪رقآؿ٪ےک٪ازتماج٪ےس٪وج٪اخص٪تیفیک٪ےہ۔ اتیمہ٪یڑب٪ےک٪ہطقنب٪رظن٪ےس٪اس٪یک

وصقمد٪٪اس٪ےس٪روزے٪اکایلص٪ےہ، وہ٪اجیت٪یوج٪احتل٪اطر٪اہلل٪یک٪اور٪سفن٪رپ٪رجتد٪وااطقنع٪اورلتبت٪ایل٪وہیت٪ادیپ

ےہ۔وہات٪٪درہجب٪امکؽ٪رپاحلص

رطح٪٪ےہ٪ہک٪روزہ٪املسمونں٪رپ٪ایس٪ایرقآؿ٪ےن٪اتب٪ےہ۔ میدق٪تیاہن٪یھب٪خیاتر٪رطح٪روزے٪یک٪امنز٪یک

امہ٪ابعدت٪٪کیا٪سفن٪یک٪ےہ٪ہک٪رتتیب٪تقیقح٪ہیاھت۔٪انچہچن٪٪ایگ٪وقومں٪رپرفض٪ایک٪سج٪رطح٪وہ٪یلہپ٪،ایگ٪رفض٪ایک

ےہ۔راہ٪٪ےک٪وطر٪رپ٪اس٪اک٪وصتر٪امتؾ٪ذمابہ٪ںیم

٪ی وقت٪احالطح٪ںیم٪۔٪رقآؿ٪یکرک٪ںیل٪راایتخ٪ی ہک٪ولگ٪دخا٪اک٪وقت٪ےہایک٪ؿایب٪ہیاس٪اک٪دصقم٪رقآؿ٪ےن٪

رسب٪رکے٪اور٪اےنپ٪٪ےک٪رقمر٪رکدہ٪دحود٪ےک٪ادنر٪رھک٪رک٪زدنیگ٪ہک٪ااسنؿ٪اےنپ٪بش٪وروزوک٪اہلل٪اعتیل٪ںیہ٪ہی ےک٪ینعم

اپداش٪ےس٪اہلل٪ےک٪وسا٪٪اؿ٪دحود٪وک٪وتڑا٪وت٪اس٪یک٪اس٪ابت٪ےس٪ڈرات٪رےہ٪ہک٪اس٪ےن٪ارگ٪یھبک٪ںیم٪ںرہگاویئ٪دؽ٪یک

وہ٪اتکس۔٪اس٪وک٪اچبےن٪واال٪ںیہن٪وکیئ

:ےہ لیاک٪ونونؿ٪درج٪ذاس٪

٪قوب٪اھکےن٪رےنپ٪ےک٪ےیل٪یوخونشد٪ےس٪اور٪ضحم٪اہلل٪یک٪تین٪روزے٪یک ےک٪اسھت٪قلعت٪ےس٪٪ںویاور

ےہ۔روزہ٪٪اانتجب٪یہ

73 | P a g e

٪ںویاور٪قوب٪اھکان٪انیپ٪راوتں٪ںیم٪ذہلا٪روزے٪یک٪ےہ،رجف٪ےس٪آ ٪رک٪رات٪ےک٪رشوع٪وہےن٪کت٪٪یاپدنب٪ہی

ےہ۔ےک٪اپس٪اجان٪ابلکل٪اجزئ٪

وموجد٪وہ،٪اس٪رپ٪رفض٪٪ںیم٪وج٪صخش٪اس٪یےنہم٪اس٪ےیل٪ےہ، ایگ٪اخص٪ایک٪راضمؿ٪اک٪وانہم٪ےک٪ےیلروزوں٪

۔ےک٪روزے٪ریھک٪ےہ٪ہک٪اس٪وپرے٪یےنہم

ارگ٪راضمؿ٪ےک٪روزے٪وپرے٪ہن٪رک٪ےکس٪وت٪الزؾ٪٪ےک٪ابثع٪آدیم٪یاور٪وبجمر٪یسک٪ایوہج٪ےس٪٪رفس٪یک٪ای یرکامب

۔یرک٪د٪یدعتاد٪وپر٪ہیرکے٪اور٪٪التیف٪رھک٪رک٪اس٪یک٪ےہ٪ہک٪دورسے٪دونں٪ںیم

الزام٪٪دعبںیم٪اتمہ٪اس٪رطح٪اوچڑے٪وہ ےئ٪روزے٪یھب٪ےہ۔روزہ٪رانھک٪ونممع٪٪احتل٪ںیم٪و٪افنس٪یک٪ ضح

۔یگ٪اجںیئ٪وپرے٪ےیک

ہک٪روزوں٪٪دے٪وت٪اےس٪اچےیہ٪وتقیف٪صخش٪وک٪اس٪یک٪ارگ٪یسک٪اہلل٪اعتیل٪ےہ۔روزے٪اک٪اہتنمے٪امکؽ٪ااکتعػ٪

وہ٪اج ےئ٪٪وگہش٪ینشن٪دجسم٪ںیم٪ابعدت٪ےک٪ےیل٪ےس٪اگل٪وہ٪رک٪اہلل٪یک٪نکمم٪وہ،٪داین٪ےنتج٪دونں٪ےک٪ےیل٪ںیم٪ےک٪یےنہم

۔رضورت٪ےک٪دجسم٪ےس٪ابرہ٪ہن٪للین٪ااسنین٪ریانزگ٪یسک٪اور٪ریغب

٪ںویقوب٪نکیل٪ےہ، ںیہن٪یاپدنب٪رپ٪وت٪وکیئ٪اھکےن٪رےنپ٪راوتں٪ںیم٪وہ٪وت٪روزے٪یک٪اھٹیب٪ااکتعػ٪ےک٪ےیل٪آدیم

ےہ۔ ایےن٪اےس٪ونممع٪رقار٪د٪اہلل٪اعتیل٪احتل٪ںیم٪راتہ۔٪ااکتعػ٪یک٪اجزئ٪ںیہن٪ےک٪اپس٪اجان٪اس٪ےک٪ےیل

ک هوک عهرک حج٪ےس٪رشوع٪وہیت٪یاس٪انمد٪خیاتر٪۔٪اؿ٪یکابعدت٪اک٪اہتنمے٪امکؽ٪ںیہ٪ںیم٪اربایمیہ٪نیدوونں٪ابعدات٪د٪ہی

اور٪٪آںیئ٪ورر٪ڑچاھےن٪ےک٪ےیل٪ہک٪ولگ٪دخاودن٪یک٪یھت٪ےک٪دعب٪یک٪ رمعت٪االسلؾ٪ےن٪دجسم٪رحاؾ٪یک٪ہیلع٪ےہ٪وج٪اربامیہ

۔ںیآرک٪اتزہ٪رک٪ںاہیاےس٪٪ےہ،اک٪وج٪دہع٪اوھنں٪ےن٪ابدنھ٪راھک٪٪ؿامیرپ٪ا٪وتدیح

درہج٪ےہ٪ہک٪اس٪ےک٪پ ب٪رکےن٪رپ٪دنبہ٪اانپ٪اجؿ٪و٪امؽ،٪بس٪٪یآرخ٪ہیذجہبب٪رپشتس٪اک٪٪اےنپ٪وبعمد٪ےک٪ےیل

٪تقیقح٪یہ٪کیدوونں٪ا٪ہی۔٪ںیہ٪دلثمت٪ورر٪یک٪جح٪و٪رمہ٪ایس٪ ےئ۔احرض٪وہ٪اج٪ےک٪ےیل٪ےنیورر٪رک٪د٪اس٪ےک٪وضحر٪ںیم

ےہ٪ہک٪اس٪ےس٪وہ٪٪اتیرک٪د٪لیصفت٪احلظ٪ےس٪اس٪یک٪اسےہ٪ہک٪رمہ٪اامجؽ٪ےہ٪اور٪جح٪٪ہی۔٪رفؼ٪رصػ٪وک٪لثمم٪رکہ ٪ںیہ

ےہ۔ ایگ٪اک٪اطمہبل٪ایک٪ےنیاجؿ٪و٪امؽ٪ورر٪رک٪د٪وہ٪رک٪اسےنم٪آاجات٪ےہ٪سج٪ےک٪ےیل٪ںایابلکل٪امن٪دصقم٪یھب

74 | P a g e

٪ےن٪ےلہپ٪دؿ٪یہ٪ایسلب٪ےہ، رباپ٪وہیئ٪ںیم٪داین٪وج٪ا مکس٪ےس٪اس٪یک٪قیلخت٪ےہ٪ہک٪آدؾ٪یک٪ایےن٪اتب٪اہلل٪اعتیل

دنمش٪٪اےنپ٪اس٪ازیل٪کت٪ےک٪ےیل٪تمانچہچن٪اہلل٪ےک٪دنبے٪اب٪ایق٪ےہ۔ےس٪اس٪ےک٪الخػ٪االعؿ٪گنج٪رک٪راھک٪

رپ٪ااسنؿ٪ےک٪٪اور٪اناکیم٪یباکایم٪ےہ٪سج٪ںیم٪شیآزام٪یک٪اس٪داین٪یہی۔٪ےک٪الخػ٪ربرسگنج٪ںیہ٪تیذر٪اوراس٪یک

ےک٪الخػ٪اس٪گنج٪وک٪٪۔٪ایسلبورر٪رکہ ٪ںیہ٪اہلل٪یک٪گنج٪ےک٪ےیل٪اانپ٪اجؿ٪وامؽ٪مہ٪ایس٪ےہ۔لبقتسم٪اک٪ااصحنر٪٪یادب

:ےہاس٪رطح٪٪دلثمت٪ہی ےہ۔ ایگ٪لثمم٪ایک٪جح٪ںیم

٪رپ٪داین٪اہلل٪ےک٪دنبے٪اےنپ٪رپورداگر٪یک ےس٪اہھت٪٪ںذلوتں٪اوررصمو وتف٪ےک٪امؽ٪واتمع٪اوراس٪یک٪دنا

۔ااھٹہ ٪ںیہ

٪ںیم٪یواد٪کیرپ٪ا٪ےقیےک٪رط٪نیےتچنہپ٪اورابلکل٪اجمدہ٪گنج٪ںیم٪اؿےتہک٪وہ ےئ٪دیم٪‘رھپ٪

۔ںیہ٪ےتیڈاؽ٪د٪ےریڈ

داع٪و٪٪ےک٪ےیل٪یباکایم٪اس٪گنج٪ںیم٪،امیتگن٪اعمیف٪چنہپ٪رک٪اےنپ٪انگوہں٪یک٪ںیم٪اؿےلھک٪دیم٪کیاےلگ٪دؿ٪ا

۔انماجت٪رکہ ٪اور٪اےنپ٪اامؾ٪اک٪ہبطخ٪ےتنس٪ںیہ

رکہ ٪وہ ےئ٪دوابرہ٪اےنپ٪٪ؤرصتخم٪زپا٪رصق٪اورعمج٪رکےک٪زپےتھ٪اور٪راےتس٪ںیم٪ںیےک٪اقتےض٪ےس٪امنز٪دلثمت

۔رپچنہپ٪اجہ ٪ںیہ٪وںریڈ

٪رکیت٪رکےک٪اےنپ٪آپ٪وک٪دخاودن٪یک٪شیپ٪رقابین٪اےنپ٪اجونروں٪یک٪،رکیت٪یرپگنس٪ابر٪ؿرھپ٪اطیش ٪،ورر

۔احرض٪وہاجہ ٪ںیہ٪الص٪دبعم٪اوررقابؿ٪اگہ٪ںیم٪ےک٪ےیل٪وںرسڈنماہ ٪اور٪ورر٪ےک٪ورھپ

۔رکہ ٪رےتہ٪ںیہ٪یرپ٪گنس٪ابر٪ؿرطح٪اطیش٪دؿ٪ایس٪نیت٪ایرھپ٪واہں٪ےس٪ولےتٹ٪اوراےلگ٪دو

٪ںیم٪ےیھکیاس٪احلظ٪ےس٪د ٪ومنم٪ےن٪داین٪ارحاؾ٪اس٪ابت٪یک٪وت٪جح٪ورمہبذلوتں،٪٪یک٪العتم٪ےہ٪ہک٪دنبہ

دح٪٪اچدروں٪ےس٪اانپ٪دبؿ٪ڈاھپن٪رک٪وہ٪ربہنہ٪رس٪اور٪یسک٪ےہ٪اور٪دو٪اؿ٪یلس٪اور٪رموغابت٪ےس٪اہھت٪ااھٹایل٪ںرصمو وتف

رھگ٪ےس٪لکن٪ڑھکا٪وہا٪٪ےنچنہپ٪ےک٪ےیل٪ےک٪وضحر٪ںیم٪اگروصرت٪انب ےئ٪وہ ےئ٪اےنپ٪رپورد٪کت٪ربہنہ٪اپ٪ابلکل٪راوبہں٪یک

ےہ۔

ےک٪مکح٪٪ےک٪دعب٪اہلل٪اعتیل٪ون رمعت٪ارحلاؾ٪یک٪االسلؾ٪ےن٪تیب٪ہیلع٪اربامیہ٪اناس٪دصا٪اک٪وجاب٪ےہ٪وج٪دیس٪رہبلت

ےہ٪اوراہلل٪ےک٪دنبے٪٪ےک٪وگےش٪وگےش٪کت٪چنہپ٪یکچ٪دصا٪داین٪ہی۔٪اب٪یھت٪رھتپ٪رپ٪ڑھکے٪وہرک٪دنلب٪یک٪کیےس٪ا

75 | P a g e

٪ہیاک٪٪‘’ وہ ےئ٪اس٪دصا٪ےک٪وجاب٪ںیم٪اک٪ارقار٪رکہ ٪وتدیح٪وتمعنں٪اک٪ارتعاػ٪اور٪اس٪یک٪اس٪یک

۔دؽ٪وناز٪رتاہن٪زپےتھ٪ںیہ

٪یک٪رقابین٪ےہ٪ہک٪سج٪یک٪آریہ٪ےس٪یلچ٪میدق٪تیروا٪ہی ںیم٪اربایمیہ٪نی۔٪دںیہ٪ےوطاػ٪ورر٪ےک٪ورھپ

ےئ۔اج٪ایرقابؿ٪اگہ٪ےک٪اسےنم٪رھپا٪ایاےس٪دبعم٪٪،اجیئ٪ورر٪ایک٪دختم٪ےک٪ےیل٪سج٪وک٪دبعم٪یک٪ایاج ےئ٪

رجحاوسد

303

اےنپ٪رپورداگر٪اک٪اہھت٪رقار٪٪دنبہ٪اس٪رھتپ٪وککالثمت٪اس٪ںیم٪ےہ۔العتم٪٪دہع٪یک٪دیاک٪االتسؾ٪دجت٪

٪دیدجت٪ےک٪اطم ق٪اس٪وک٪وچؾ٪رک٪اےنپ٪اس٪دہع٪یک٪تیروا٪میدق٪یک٪ؼاوردہع٪واثیم٪اتیاانپ٪اہھت٪د٪دے٪رک٪اس٪اہھت٪ںیم

ےہ۔وامؽ،٪بس٪اہلل٪ےک٪رپسد٪رکاکچ٪٪ؿرکات٪ےہ٪ہک٪االسؾ٪وبقؽ٪رکےک٪وہ٪تنج٪ےک٪وعض٪اانپ٪اج

رپ٪ڑھکے٪وہرک٪اس٪٪یاہپڑ٪ےن٪افص٪یک٪اربامیہ٪اندیس٪ےہ۔رقابؿ٪اگہ٪اک٪وطاػ٪٪االسلؾ٪یک٪ہیلع٪اکلعمس٪یعس

۔٪انچہچن٪افص٪رطػ٪ےئگ٪یھت٪٪رموہ٪یکےک٪اسھت٪ےتلچ٪وہ ےئ٪یذرا٪زت٪ےک٪ےیل٪لیمعت٪اھت٪اوررھپ٪مکح٪یک٪اھکیرقابؿ٪اگہ٪وک٪د

ہگج٪رپ٪اگل ےئ٪اجہ ٪٪یک٪وج٪ےلہپ٪دبعم٪ےک٪اسےنم٪اور٪اس٪ےک٪دعب٪رقابین٪ںیہ٪ےورر٪ےک٪ورھپ٪وطاػ٪یھب٪ہیورموہ٪اک٪

۔ںیہ

٪اےنپ٪انگوہں٪یک٪،عمج٪وہیت٪نیےک٪الخػ٪اس٪گنج٪ےک٪اجمدہ٪ؿاہجں٪اطیش٪ےہ،رعافت٪دبعم٪اک٪ونمئ٪اقمؾ٪

۔داع٪و٪انماجت٪رکہ ٪ںیہ٪ےک٪ےیل٪یباکایم٪امےتگن٪اور٪اس٪گنج٪ںیم٪اعمیف

رمہبت٪٪کیارتےن٪ےس٪ےلہپ٪ا٪ںیم٪اؿاہجں٪وہ٪رات٪زگارہ ٪اور٪حبص٪اھٹ٪رک٪دیم٪ےہ، ؤزمدہفل٪راےتس٪اک٪زپا

۔رھپ٪داعوانماجت٪رکہ ٪ںیہ

اجات٪ےہ٪ہک٪٪ھت٪ایکلمع٪اس٪زعؾ٪ےک٪اس٪ہی ےہ۔العتم٪٪رپ٪تنعل٪اور٪اس٪ےک٪الخػ٪گنج٪یک٪ایسلب٪ریم

٪ومنم٪ایسلببدنمش٪بج٪ووسس٪٪ازیل٪ہیولعمؾ٪ےہ٪ہک٪ااسنؿ٪اک٪٪ہیہن٪وہاگ۔٪٪رپ٪رایض٪زیچ٪ےس٪مک٪یسک٪اپسپیئ٪یک٪دنبہ

٪اج ےئ٪وت٪اس٪یک٪اتمہ٪زماتمح٪یک٪ےہ۔راتھک٪٪یاجرہلسلس٪٪ہیوہاجات،٪ہکلب٪٪رکات٪ےہ٪وت٪اس٪ےک٪دعب٪اخومش٪ںیہن٪یازیگن

303

ےہ٪ایگ٪ بص٪ایک٪وگےش٪ںیم٪کیالعتم٪ےک٪وطر٪رپ٪اس٪ےک٪ا٪دہع٪یک٪دیاک٪رھتپ٪ےہ٪ےسج٪دجت٪ رمعت٪رپاین٪اہلل٪یک٪تیب٪ہی *

76 | P a g e

٪ےلہپ٪ڑبے٪اور٪اس٪ےک٪دعب٪اوچےٹ٪رمجات٪یک٪اوراس٪ےک٪ےیل٪ریم٪دؿ٪یک٪نیت٪ےہ۔ زمکور٪وہاجیت٪جیاتتخ٪دتبر

ےہ۔ ایگ٪ابت٪وک٪اظرہ٪ایک٪ےس٪ایس٪ریم

اور٪اب٪دنبہ٪٪یئگ٪یرکد٪العتم٪ےہ٪ہک٪وررشیپ٪ےہ٪اور٪رس٪ےک٪ابؽ٪ومڈنان٪اس٪ابت٪یک٪ہیاجؿ٪اک٪دف٪رقابین

ےہ۔اس٪العتم٪ےک٪اسھت٪اےنپ٪رھگ٪ول ٪اتکس٪٪یک٪الغیم٪ااطتع٪اور٪دایمئ٪اےنپ٪دخاودن٪یک

مک٪٪ںیم٪ابعدت٪ےہ٪وج٪رہ٪اصبح٪ااطتستع٪املسمؿ٪رپزدنیگ٪ومعمیل٪سک٪دقر٪ریغ٪ہیاج٪اتکس٪ےہ٪ہک٪٪اس٪ےس٪ادنازہ٪ایک

ےہ۔ یئگ٪رمہبت٪رفض٪یک٪کیےس٪مک٪ا

اک٪ارقار٪٪وتدیح٪وتمعنں٪اک٪ارتعاػ،٪اس٪یک٪یک٪اہلل٪اعتیل٪ینعی ےہ، تقیقح٪ےہ٪وج٪اؿ٪یک٪جح٪و٪رمہ٪اک٪دصقم٪ویہ

٪نج٪یک٪ںیہ٪ںیوہ٪زیچ٪یہی۔٪ورر٪رکےکچ٪ںیہ٪ہک٪االسؾ٪وبقؽ٪رک٪ےک٪مہ٪اےنپ٪آپ٪وک٪رپورداگر٪یک٪داہین٪دای اوراس٪ابت٪یک

دصقم٪ذرک٪ےک٪٪ہی ےہ۔ ایک٪نج٪ےک٪روسخ٪وک٪رقآؿ٪ےن٪اقمامت٪جح٪ےک٪انمعف٪ےس٪ریبعت٪رعمتف٪اور٪دؽ٪و٪دامغ٪ںیم

۔٪اصػ٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ےئگ٪ںیہ٪رقمر٪ےیک٪ےک٪اسھت٪واحض٪وہات٪ےہ٪وج٪اس٪ابعدت٪ےک٪ےیل٪وخیب٪تیافلظ٪ےس٪اہناؿ٪ا

٪ارحاؾ۔٪انچہچن٪ےئگ٪ںیہ٪بختنم٪ےیک٪ےک٪ےیل٪ےنیرطح٪راخس٪رکد٪یوپر٪رےنھک٪اور٪ذونہں٪ںیم٪ںایدصقم٪وک٪امن٪ایس٪ہیہک٪

:رےتہ٪ںیہ٪یزابؿ٪رپ٪لسلسم٪اجر٪اافلظ٪رہ٪صخش٪یک٪ہیےک٪دعب٪٪ابدنھ٪ےنیل

ےیل٪ےاحرض٪وہں،٪دمح٪ریت٪ںیم٪؛ںیہن٪کیرش٪وکیئ٪ااحرض٪وہں؛٪احرض٪وہں،٪ریت٪احرض٪وہں،٪اے٪اہلل،٪ںیم٪ںیم"

"۔ںیہن٪کیرش٪وکیئ٪اریت٪؛ےہ٪ےیل٪یہ٪ےریت٪یھب٪اورابداشیہ٪ںیہ٪یریت٪بس٪ںیتمعن٪ےہ،

٪،۔٪جح٪ےک٪ل رک٪ےتکس٪ںیہ٪،ولگ٪بج٪اچںیہ٪وپرے٪اسؽ٪ںیم٪ہی ےہ۔ وتق٪رقمر٪ںیہن٪وکیئ٪رمہ٪ےک٪ےیل

ےہ۔وہ٪اتکس٪٪ںیم٪ؾایا٪ایھن٪ہیاور٪٪رقمر٪ںیہ٪ؾایذواہجحل٪کت٪ےک٪ا 13٪ذواہجحل٪ےس 8اہتبل٪

77 | P a g e

:ےہ ہیوہ٪٪ےہ، ایگ٪رقمر٪ایک٪ہقیوج٪رط٪جح٪ورمہ٪ےک٪ےیل

ےئ۔ےس٪اس٪اک٪ارحاؾ٪ابدناھ٪اج٪تین٪اس٪ابعدت٪یک

٪وہ٪یکم٪گمقم٪؛ےس٪ابدنیںھ٪ت اقم٪ارحاؾ٪اینپ٪ہیابرہ٪ےس٪آےن٪واآ ٪ ٪وطر٪رپ٪ہکم٪ںیم٪اعریض٪ایوہں٪٪وخاہ

٪ت اقم٪اوروج٪ولگ٪اؿ٪دحود٪ےس٪ابرہ،٪نکیل٪؛ہگج٪ےس٪ابدنیںھ٪وہ ےئ٪وہں،٪اےس٪دحودرحؾ٪ےس٪ابرہ٪یسک٪ےریھٹ

زپانھ٪٪اور٪رہبلت٪ےس٪ارحاؾ٪ابدنھ٪ںیل٪ںیہوہ٪و٪،ںیہ٪اہجں٪وہ٪گمقم٪ےہ،ہگج٪٪ویہ٪ت اقم٪ےک٪ادنر٪رےتہ٪وہں،٪اؿ٪یک

۔ںیرشوع٪رکد

ےئ۔راھک٪اج٪یاک٪ورد٪اجر٪ےنچنہپ٪کت٪رہبلت٪اہلل٪ںیم٪تیب

ےئ۔اج٪اہلل٪اک٪وطاػ٪ایک٪واہں٪چنہپ٪رک٪تیب

ےئ۔اج٪یک٪یعس٪رھپ٪افص٪و٪رموہ٪یک

ےئ۔اج٪یک٪رقابین٪ےک٪اجونر٪اسھت٪وہں٪وت٪اؿ٪یک٪یدہ

ےک٪آرخ٪ےس٪وھتڑے٪ےس٪ابؽ٪اک ٪٪وچىٹ٪اینپ٪اجحتم٪رک٪اےک٪اوروعرںیت٪ایےک٪دعب٪رمد٪رس٪ڈنموا٪رک٪٪رقابین

۔٪ںیرک٪ارحاؾ٪وھکؽ٪د

و٪٪بیز٪؛یگ٪ںیرک٪ابت٪ںیہن٪وکیئ٪ہک٪اب٪وہ٪وہشت٪یک٪ںیہ٪ہی اس٪ےک٪ینعم٪ےہ۔احالطح٪٪کیارحاؾ٪ا٪ہی

ےصح٪ےک٪ابؽ٪٪ہن٪مسج٪ےک٪یسک٪،یگ٪رتاوںش٪اننخ٪ںیہن٪؛یگ٪ںیرک٪اامعتسؽ٪ںیہن٪ہالثم٪وخوبش٪وریغ٪،زیچ٪وکیئ٪یک٪تنیز

٪؛یگ٪ںیرک٪اکشر٪ںیہن٪؛یگ٪ںیامر٪ںیہن٪یھب٪ںیئوج٪کت٪ہک٪اےنپ٪دبؿ٪یک٪ںاہی ،یگ٪ںیدور٪رک٪ملچک٪ہن٪لیم٪،یگ٪ںیااتر

اچدر٪ہت٪دنب٪ےک٪وطر٪رپ٪٪کیاور٪ا٪،یگ٪ں٪ےک٪اورپ٪اک٪ہصح٪الھک٪رںیھکؤاانپ٪رس،٪رہچہ٪اور٪اپ٪؛یگ٪نںنہپ٪ےلس٪وہ ےئ٪ڑپکے٪ںیہن

۔یگ٪اوڑھ٪ںیل٪کیےگ٪اور٪ا٪ابدنیںھ

رصػ٪رہچ٪ہ٪٪۔٪اؿ٪ےک٪ےیلیگ٪ڈاھپن٪ںیکس٪ں٪یھبؤاور٪رساور٪اپ٪یگ٪،٪اہتبل٪ےلس٪وہ ےئ٪ڑپکے٪نںنہپ٪وعرںیت

۔ںیہ٪یاور٪اہھت٪ےلھک٪رےنھک٪رضور

78 | P a g e

دحود٪رحؾ٪ےس٪ھچک٪افےلص٪رپ٪٪رغض٪ےس٪آےن٪واولں٪ےک٪ےیل٪وج٪جح٪و٪رمہ٪یک٪اؿ٪ںوہگں٪وک٪ےتہک٪ںیہ٪ت اقم

ےس٪آےن٪واولں٪ےک٪٪ہنیدم: اپچن٪ںیہ٪صںہگج٪ہی۔٪اج٪یتکس٪ںیہن٪۔٪اؿ٪ےس٪آےگ٪وہ٪ارحاؾ٪ےک٪ریغبںیہ٪یئگ٪یرک٪د٪نیعتم

حفہ،٪دجن٪ےس٪آےن٪واولں٪٪واولں٪ےک٪ےیل٪ےنرصمواشؾ٪ےس٪آ٪،ململی ےس٪آےن٪واولں٪ےک٪ےیل٪نمی ،ذواجہفلحل٪ےیلج

ذات٪رعؼ۔٪رطػ٪ےس٪آےن٪واولں٪ےک٪ےیل٪رقؿ٪اور٪رشمؼ٪یک٪ےک٪ےیل

" ،ےس٪رماد٪رہبلت

ےنچنہپ٪٪اہلل٪ںیم٪رشوع٪وہات٪اور٪تیب٪اک٪ورد٪ےہ٪وج٪ارحاؾ٪ابدنےتھ٪یہ"

ےہ۔ ایےن٪رقمر٪رفام٪ےہ٪وج٪اہلل٪اعتیل٪ذرک یہیاہنت٪٪جح٪ورمہ٪ےک٪ےیل٪ےہ۔راتہ٪٪یکت٪ربارب٪اجر

اہلل٪ےک٪٪اجنتس٪ےس٪اپک٪وہ٪رک٪تیب٪وبال٪اجات٪ےہ٪وج٪رہ٪رطح٪یک٪ےک٪ےیل٪وںوطاػ٪اک٪ظفل٪اؿ٪است٪ورھپ

٪ادتبا٪ںیم٪یک٪ےرپ٪متخ٪وہات٪ےہ٪اور٪رہ٪ورھپ٪رجح٪اوسد٪٪ےس٪رشوع٪وہ٪رک٪ایس٪اےس٪رہ٪ورھپ٪۔٪اؿ٪ںیمرگد٪اگل ےئ٪اجہ ٪ںیہ

احالطح٪کیا٪ےک٪ےیل٪٪اہھت٪ےس٪اس٪وک٪اوچ٪رک٪اانپ٪اہھت٪وچؾ٪ےنیلایرجح٪اوسد٪وک٪وچےنم٪٪ہی ےہ۔اجات٪٪رجح٪اوسد٪اک٪االتسؾ٪ایک

اس٪ےک٪٪یھب٪انیےس٪ااشرہ٪رک٪د٪زیچ٪یدورس٪یسک٪اس٪رطح٪یک٪ایےس٪٪یڑھچ٪اہھت٪یک٪ایاہھت٪ےس٪٪وصرت٪ںیم٪وجہؾ٪یک٪ےہ۔

ےہ۔اھجمس٪اجات٪٪اکیف٪ےیل

۔٪افص٪ےس٪وج٪افص٪ےس٪رشوع٪وہہ ٪ںیہ٪ںیہ٪ےاست٪ورھپ٪یھب٪ہی ےہ۔ےس٪رماد٪افص٪ورموہ٪اک٪وطاػ٪٪یعس

ےہ۔رموہ٪رپمتخ٪وہات٪٪اورھپ٪یےس٪آرخ٪اؿ٪ںیم٪ےہ۔اجات٪٪امشر٪ایک٪ااور٪رموہ٪ےس٪افص٪کت٪دورس٪ا٪ورھپ٪کیرموہ٪کت٪ا

٪ےہ۔ ہصح٪ںیہن٪الزیم٪رمے٪اک٪وکیئ٪ہی ےہ۔ اجیت٪وطبر٪وطتع٪یک٪یھب٪یعس٪ہی رطح٪افص٪ورموہ٪یک٪یک٪رقابین

ےہ۔لمکم٪وہاجات٪٪یھب٪رمہ٪اس٪ےک٪ریغب

ےئگ٪وہں۔٪دورسے٪٪اخص٪ےیک٪ےک٪ےیل٪رقابین٪وبال٪اجات٪ےہ٪وج٪رحؾ٪ںیم٪اک٪ظفل٪اؿ٪اجونروں٪ےک٪ےیل٪یدہ

۔ےٹپ٪ڈاآ ٪اجہ ٪ںیہ٪اؿ٪ےک٪مسج٪رپ٪اشنؿ٪اگل ےئ٪اجہ ٪اورےلگ٪ںیم٪رےنھک٪ےک٪ےیل٪اجونروں٪ےس٪اؿ٪وک٪ظزمم

ےئ۔ےس٪اس٪اک٪ارحاؾ٪ابدناھ٪اج٪تین٪ےہ٪ہک٪اس٪یک٪یہیالہپ٪اکؾ٪٪یھب٪رطح٪جح٪ےک٪ےیل٪رمے٪یک

79 | P a g e

٪وہ٪یکم٪گمقم٪؛ےس٪ابدنیںھ٪ت اقم٪ارحاؾ٪اینپ٪ہیابرہ٪ےس٪آےن٪واآ ٪ ٪وطر٪رپ٪ہکم٪ںیم٪اعریض٪ایوہں٪٪وخاہ

اہجں٪وہ٪٪ےہ،ہگج٪٪ویہ٪ت اقم٪ےک٪ادنر٪رےتہ٪وہں،٪اؿ٪یک٪ت اقم٪دحود٪رحؾ٪ےس٪ابرہ،٪نکیل٪ای وہ ےئ٪وہں٪ےریھٹ

۔ںیزپانھ٪رشوع٪رک٪د٪اور٪رہبلت٪ےس٪ارحاؾ٪ابدنھ٪ںیل٪وہ٪وںیہ٪،ںیہ٪گمقم

۔ںیرک٪ؾرواہن٪وہں٪اورواہں٪ایق٪ےک٪ےیل٪ذواہجحل٪وک٪ینم 8

رواہن٪وہں۔٪حبص٪رعافت٪ےک٪ےیل٪ذواہجحل٪یک 9

ےئ۔اج٪امنز٪عمج٪اور٪رصق٪رک٪ےک٪زپیھ٪رھپ٪رہظ٪اور٪رصع٪یک٪،یامنز٪ےس٪ےلہپ٪جح٪اک٪ہبطخ٪د٪واہں٪چنہپ٪رک٪اامؾ٪رہظ٪یک

اور٪داع٪و٪٪ولیلہت٪یربکت٪،ودیمحت٪حیبست٪ےک٪وضحر٪ںیم٪اہلل٪اعتیلنکمم٪وہ،٪٪ےک٪ےیل٪رید٪امنز٪ےس٪افرغ٪وہرک٪ینتج

ےئ۔اج٪انماجت٪یک

رواہن٪وہں۔٪رغوب٪آاتفب٪ےک٪دعب٪زمدہفل٪ےک٪ےیل

ےئ۔اج٪امنز٪عمج٪اوررصق٪رک٪ےک٪زپیھ٪واہں٪چنہپ٪رک٪رغمب٪اوراشع٪یک

ےئ۔اج٪ایک٪ؾایق٪ںیم٪اؿدیم٪رات٪وک٪ایس

اور٪داع٪و٪انماجت٪٪و٪لیلہت٪یربکت٪،ودیمحت٪رطح٪حیبست٪یک٪رعافت٪یہ٪ےک٪ےیل٪رید٪یوھتڑ٪یھب ںاہیرجف٪ےک٪دعب٪

ےئ۔اج٪یک

٪ہبقع٪ےک٪اپس٪چنہپ٪رک٪رہبلت٪ےک٪ےیل٪رھپ٪ینم باج ےئ٪اور٪اس٪رمجے٪وک٪٪ایزپانھ٪دنب٪رک٪د٪رواہن٪وہں٪اورواہں٪رمجہ

۔اجںیئ٪یامر٪ںایاست٪رکنک

ےئ۔اج٪یک٪رقابین٪ہیوہ٪وت٪٪وابج٪وہیکچ٪رقابین٪وکیئ٪ورر٪اور٪افکرے٪یک٪ایےک٪اجونر٪اسھت٪وہں٪٪یدہ

ےک٪آرخ٪ےس٪وھتڑے٪ےس٪ابؽ٪اک ٪رک٪ارحاؾ٪اک٪٪وچىٹ٪اینپ٪اجحتم٪رکاےک٪اور٪وعرںیت٪ایرھپ٪رم٪د٪رسڈنموا٪رک٪

۔ںیابلس٪ااتر٪د

ےئ۔اج٪اہلل٪چنہپ٪رک٪اس٪اک٪وطاػ٪ایک٪رھپ٪تیب

اس٪ےک٪دعب٪ارگ٪وشؼ٪وہ٪وت٪وطبروطتع٪افص٪و٪رموہ٪٪،یگ٪متخ٪وہاجںیئ٪اس٪ےک٪اسھت٪یہ٪ںایامتؾ٪اپدنب٪ارحاؾ٪یک

ےئ۔اج٪یک٪یھب٪یعس٪یک

80 | P a g e

اوراس٪ےک٪دعب٪٪اولیطس٪ۃرھپ٪رمج٪،االویلۃاج ےئ٪اورروزاہن٪ےلہپ٪رمج٪ایک٪ؾدؿ٪ایق٪نیت٪ایواسپ٪چنہپ٪رک٪دو٪٪رھپ٪ینم

۔اجںیئ٪یامر٪ںایوک٪است٪است٪رکنک٪ی االرخ٪ۃرمج

٪ںیہن٪یلیدبت٪وکیئ٪۔٪رقآؿ٪ےن٪اؿ٪ںیمںیہ٪یہیےس٪جح٪ورم٪ہ٪ےک٪انمکس٪٪االسلؾ٪ےک٪زامےن٪ہیلع٪اربامیہ٪اندیس

ےہ۔ یرفام٪د٪وت حض٪ااکحؾ٪یک٪ےہ٪ہک٪اؿ٪ےس٪قلعتم٪ضعب٪یہقف٪رصػ٪اانت٪ایک٪،یک

:ںیہ٪لیااکحؾ٪درج٪ذ٪ہی

اک٪٪ؿامیا٪میظعت٪اؿ٪یک٪،ںیہ٪یےن٪ونمئ٪رکد٪اہلل٪اعتیل٪ےہ٪ہک٪جح٪ورمہ٪ےک٪قلعت٪ےس٪وج٪رحتںتم٪ہیالہپ٪مکح٪

ونمئ٪رینہ٪وہ٪رہ٪احؽ٪ںیم٪ےہ،اقتاض٪

ےہ٪وت٪اس٪٪اتیوحلمظ٪رےنھک٪ےس٪ااکنر٪رکد٪ارگ٪اںیھن٪قیدورسا٪رف٪۔٪اتمہ٪وکیئاچہ

وؤ٪یھب٪ےک٪دبآ ٪ںیمک٪وطر٪رپ٪یہ٪ابىمہ٪رحتںتم٪ہک٪اس٪رطح٪یک٪اس٪ےیل٪،ںیاک٪ادقاؾ٪رک٪قح٪ےہ٪ہک٪وہ٪ربارب٪املسمونں

ھ ٪،ںیہ٪ونمئ٪رہ٪یتکس

ت

وؤیئی اک رھک٪اتکس٪۔٪اےنپ٪وطر٪رپ٪ونمئ٪ںیہن٪قیرف٪ں

٪اہلل٪یک٪ہی۔٪رکیتکس٪ںیہن٪دقیم٪شیپ٪رطػ٪ےس٪وکیئ٪ےہ٪ہک٪اس٪ااجزت٪ےک٪ابووجد٪املسمؿ٪اینپ٪ہیدورسا٪مکح٪

ی احؽ٪م ٪اس٪اک٪اراکتب٪یسک٪ےہ۔رجؾ٪٪نیدبرت٪کیلہپ٪ا٪اؿ٪ےک٪وتڑےن٪ںیم٪،ںیہ٪رحتںتم

ھب

۔اچےیہوہان٪٪ںیہن٪یں

٪یئایدر٪ےہ، ےک٪اجونروں٪ےک٪ےیل٪اممتعن٪رصػ٪یکشخ٪اکشر٪یک٪ےہ٪ہک٪احتل٪ارحاؾ٪ںیم٪ہیمکح٪٪ارسیت

ہک٪ولگ٪اس٪٪ںیہ٪ںیہن٪ینعم٪ہی۔٪اتمہ٪اس٪ےک٪دوونں٪اجزئ٪ںیہ٪،وہا٪اکشر٪اھک٪انیل٪دورسوں٪اک٪ایک٪ایاجونروں٪اک٪اکشر٪رکان٪

صخش٪اجےتن٪وبےتھج٪٪ذہلا٪ارگ٪وکیئ٪ےہ۔ ونممع اک٪اکشر٪رہاحؽ٪ںیم٪۔٪یکشخںیوکشش٪رک٪رتصخ٪ےس٪آےگ٪ڑبےنھ٪یک

۔اچےیہےہ٪وتاےس٪افکرہ٪ادا٪رکان٪٪اس٪انگہ٪اک٪اراکتب٪رکاتھٹیب

: ںیہ٪وصرںیت٪نیت٪اس٪یک

اہلل٪٪تیب٪ےک٪ےیل٪ےس٪رقابین٪ںیم٪ںویوچاپ٪ولیاجونر٪رھگ٪اک٪وکیئ٪لیبق٪ایس٪ےہ، ایگ٪سج٪رطح٪اک٪اجونر٪اکشر٪ایک

ےئ۔اج٪اجیھب

ےئ۔اج٪ایوک٪اھکان٪الھک٪ںةسن٪ےس٪مونکسم٪یک٪ تمق٪نکمم٪ہن٪وہ٪وت٪اس٪اجونر٪یک٪ہیارگ٪

ےہ۔صخش٪رپ٪اعدئ٪وہات٪٪وک٪اھکان٪الھکان٪یسک٪ںےنتج٪مونکسم٪،دوشار٪وہ٪وت٪اےنت٪روزے٪رےھک٪اجںیئ٪یھب٪ہی

81 | P a g e

ذر٪ےہ٪وت٪اس٪یک٪رقابین٪ارگ٪اجونر٪یک٪ایےہ٪٪ابت٪ہک٪اجونروں٪اک٪دبؽ٪ایک٪ہی ریہ

اس٪ےک٪٪ای وہیگ٪ایک تمق٪م

ےس٪دوہقث٪٪املسمونں٪ںیم٪ےگ٪وتاس٪اک٪ہلصیف٪ےنتک٪روزے٪رےھک٪اجںیئ٪ایاج ےئ٪٪ایوک٪اھکان٪الھک٪ںےنتک٪مونکسم٪دبآ ٪ںیم

ےہ۔ہن٪ر٪ااکمؿ٪ابىق٪اک٪وکیئ٪یاجبن٪دار٪اےنپ٪سفن٪یک٪ےیلےگ٪اتہک٪رجؾ٪اک٪اراکتب٪رکےن٪واولں٪ےک٪٪ںیرک٪آدیم

آےگ٪اجان٪نکمم٪٪اوراؿ٪ےک٪ےیل٪ہگج٪رھگ٪اجںیئ٪رفس٪رکےن٪واآ ٪ارگ٪یسک٪ےہ٪ہک٪جح٪ورمہ٪ےک٪ےیل٪ہیوچاھت٪مکح٪

٪ہگج٪رقابین٪نکمم٪ہن٪وہ٪وت٪ایس٪ےانجھب٪ای ںید٪جیھب٪ےک٪ےیل٪وہ،٪اےس٪رقابین٪ےس٪وج٪ےرسم٪ںیم٪یرکب٪،ہن٪رےہ٪وت٪اوٹن،٪اگیئ

٪اچےیہ٪ابت،٪اہتبل٪واحض٪رینہ٪ہی اس٪اعمےلم٪ںیم٪ےہ۔ یہی۔٪اؿ٪اک٪جح٪ورمہ٪ںیرک٪ارحاؾ٪وھکؽ٪د٪ںا وررسڈنموای رک٪د

٪٪ےہ، اس٪ےس٪ےلہپ٪رس٪ڈنمواان٪اجزئ٪ںیہن٪،ںیم٪ہکم٪اورینم٪ایاج ےئ٪٪ہگج٪رپ٪یک٪یسک٪اس٪رطح٪یک٪ہک٪رقابین ٪ہک٪وکیئ٪ہیاال

رقآؿ٪ےن٪٪ ےئ۔وبجمر٪وہاج٪رپرس٪ڈنمواےن٪٪ےس٪ےلہپ٪یہ٪وہ٪اور٪وہ٪رقابین٪فیلکت٪وکیئ٪اس٪ےک٪رس٪ںیم٪ایوہ٪٪رصخش٪کامب

٪یک٪رقاب٪ین٪ایدصےق٪٪ایروزوں٪٪نکیل٪،آاج ےئ٪وت٪ولگ٪رس٪ڈنموا٪ںیل٪شیپ٪یوبجمر٪وکیئ٪ےہ٪ہک٪اس٪رطح٪یک٪یااجزت٪د

۔ےط٪رک٪ںیل٪ےس٪وج٪انمبس٪ںیھجمس٪دیوصاب٪د٪دعتاد٪اور٪دقمار٪اینپ٪اور٪اؿ٪یک٪ںید٪ہیاس٪اک٪دف٪وصرت٪ںیم

۔٪وت٪رک٪ےتکس٪ںیہ٪جح٪ورمہ٪،٪دوونں٪رکان٪اچںیہ٪رفس٪ںیم٪یہ٪کیےہ٪ہک٪ابرہ٪ےس٪آےن٪واآ ٪ارگ٪ا٪ہیاپوچناں٪مکح٪

دوابرہ٪ارحاؾ٪ابدنھ٪رک٪جح٪رک٪٪ںیم٪ذواہجحل٪وک٪ہکم٪یہ٨رھپ٪٪،ںیےہ٪ہک٪وہ٪ےلہپ٪رمہ٪رکےک٪ارحاؾ٪وھکؽ٪د٪ہی ہقیاس٪اک٪رط

جح٪٪رظن٪ابرہ٪ےس٪آےن٪واآ ٪اعزنیم٪زتمح٪ےک٪شیپ٪رمہبت٪رفس٪یک٪وےن٪د٪رتصخ٪ےہ٪وج٪اہلل٪اعتیل٪کیضحم٪ا٪ہی۔٪ںیل

:ںیہ٪دو٪وصرںیت٪۔٪اس٪یکیگ٪ںید٪ہیذہلا٪وہ٪اس٪اک٪دف٪ےہ۔ وک٪اطع٪رفامیئ

ےئ۔اج٪یک٪رقابین٪وہ،٪اس٪یک٪ےرسم٪ےس٪وج٪اجونر٪یھب٪ںیم٪یاوٹن،٪اگ ےئ٪اوررکب

ےک٪دعب۔٪اوراست٪جح٪ےس٪وایسپ٪جح٪ےک٪دونں٪ںیم٪نیت: نکمم٪ہن٪وہ٪وت٪دس٪روزے٪رےھک٪اجںیئ٪ہی

٪اگل٪رفس٪ایک٪اگل٪اور٪رمے٪ےک٪ےیل٪ےہ٪ہک٪جح٪ےک٪ےیل٪یہیرتہب٪٪کیےک٪زند٪اس٪ےس٪واحض٪ےہ٪ہک٪اہلل٪اعتیل

ےہ٪نج٪ےک٪رھگ٪در٪دجسم٪رحاؾ٪٪ںیہن٪اؿ٪ولوگں٪ےک٪ےیل٪تیراع٪ہیےہ٪ہک٪٪یانچہچن٪رقآؿ٪ےن٪رصاتح٪رکد٪ ےئ۔اج

ےک٪اپس٪وہں۔

٪ہیاٹھچ٪مکح٪

ےتکس٪٪ریھٹ٪ذواہجحل٪کت٪یھب 13وت٪٪اور٪اچںیہ٪واسپ٪آ٪ےتکس٪ںیہ٪ذواہجحل٪وک٪یھب٪ 12ےس٪٪ےہ٪ہک٪م

ہک٪٪ںیہن٪اس٪یک٪ہک٪الص٪اتیمہ٪اس٪ےیل٪ےہ۔ انگہ٪ںیہن٪وکیئ٪وصروتں٪ںیم٪ےہ٪ہک٪دوونں٪یہ٪ایےن٪اتب٪۔٪اہلل٪اعتیلںیہ

82 | P a g e

٪یک٪،ےولگ٪ےنتک٪دؿ٪ریھٹ ٪یک٪،ےریھٹ٪ےہ٪ہک٪ےنتج٪دؿ٪یھب٪ہکلب٪اس ٪راس٪ےس٪ڈرہ ٪وہ ےئ٪٪ںیم٪دای دخا او

۔ےریھٹ

كرب ین

ےہ٪وج٪٪ویہ٪تقیقح٪اس٪یک٪ےہ۔ ریہ٪ہعیڑبا٪ذر٪کیےک٪رقتب٪اک٪ا٪اہلل٪اعتیل٪رقابین٪ےک٪امتؾ٪ذمابہ٪ںیم٪داین

ےہ٪ےسج٪مہ٪اس٪٪اجیت٪ڑھچا٪یل٪ورر٪ےہ٪وج٪اس٪اجونر٪ےک٪دبآ ٪ںیم٪ہکلب٪اجؿ٪یک٪،ںیہن٪االص٪امؽ٪یک٪ہی نکیل٪ےہ، یک٪ۃزوک

۔اک٪ونمئ٪اقمؾ٪انب٪رک٪رقابؿ٪رکہ ٪ںیہ

٪اہیلب) ں،وہا٪ےہ٪ہک٪اؿ٪ےک٪دو٪ وٹب٪ؿایب٪رقآؿ٪ںیم٪ےہ۔ االسلؾ٪ےس٪رشوع٪وہیت٪آدؾ٪ہیلع٪خیاتر٪اس٪یک

٪وبقؽ٪ںیہن٪اور٪دورسے٪یک٪یئگ٪ورر٪وبقؽ٪رک٪یل٪یک٪کیوت٪ا٪یک٪شیپ٪ےک٪وضحر٪ںیم٪ورر٪اہلل٪اعتیل٪اینپ٪ےن٪اینپ( اور٪ونیلب

٪یک٪شیپ٪رقابین٪ےک٪ھچک٪ولہپےٹن٪ںوچں٪یک٪ںویرکب٪ہڑھب٪ینپےن٪اس٪ومعق٪رپ٪ا٪رصاتح٪ےہ٪ہک٪اہیلب٪ںیم٪۔ابلبیئوہیئ

۔یھت

۔٪ےتلم٪ںیہ٪اظرہ٪ےہ٪ہک٪ونمئ٪راہ٪وہ٪اگ۔٪انچہچن٪اس٪ےک٪آاثر٪مہ٪وک٪امتؾ٪ذمابہ٪ںیم٪،یھب٪دعب٪ںیم٪ہقیرط٪ہی

اس٪ابعدت٪وک٪احلص٪وہیئ٪یو٪تمظع٪اور٪وتعس٪و٪ہمہ٪ریگ٪ےک٪دعب،٪اہتبل٪وج٪اتیمہ٪رقابین٪االسلؾ٪یک٪ہیلع٪اربامیہ٪اندیس

وت٪اہلل٪٪ںید٪رقابین٪ہگج٪اجونر٪یک٪یک٪ہک٪وہ٪ےٹیب٪یئگ٪یک٪تیدہا٪ہیبج٪٪۔٪اںیھنیھت٪احلص٪ںیہن٪انیقی ،وہ٪اس٪ےس٪یلہپ٪ےہ،

ورر٪٪ہی یک٪ےھت٪ہک٪اربامیہ٪ہی اس٪ےک٪ینعمےہ۔ےک٪وعض٪ڑھچا٪ایل٪ذحب٪میظع٪کیوک٪ا٪مہ٪ےن٪اکلعمس٪ہکایےن٪رفام٪اعتیل

۔٪جح٪و٪یگ٪رںیھک٪ونمئ دای ےس٪اس٪واےعق٪یک٪ےعیےک٪ذر٪ںرقابوین٪ےہ٪اور٪اب٪تشپ٪ہب٪تشپ٪ولگ٪اینپ٪یئگ٪وبقؽ٪رک٪یل

رمہ٪ےک٪ومعق٪رپ٪اور٪دیع

ح

ض

لفن٪ابعدت٪ےک٪وطر٪رپ٪وپرے٪اامتہؾ٪ےک٪اسھت٪٪کیےہ٪وج٪مہ٪ا٪رقابین٪یہیےک٪دؿ٪٪یاال

۔رکہ ٪ںیہ

العتم٪انب٪رک٪٪ےک٪اجونروں٪وک٪اس٪یک٪اجؿ٪اک٪ورراہن٪رقابین٪مہ٪اینپ٪ےہ۔ یرکش٪زگار٪یک٪اس٪اک٪دصقم٪اہلل٪اعتیل

سج٪اک٪ااہظر٪٪اک٪رکش٪ادا٪رکہ ٪ںیہ٪رپ٪اہلل٪اعتیل٪تیاس٪دہا٪االسؾ٪و٪اابخت٪یک٪ایوت٪وگ٪رکہ ٪ںیہ٪شیپ٪ںیم٪یابراگہ٪دخاودن

83 | P a g e

دصقم٪٪ےک٪اافلظ٪ایس٪ولیلہت٪اھت۔٪اس٪ومعق٪رپ٪یربکت٪ےس٪ایک٪رقابین٪رفزدن٪یک٪ہ االسلؾ٪ےن٪اےنپ٪اولک٪ہیلع٪اربامیہ٪اندیس

۔اجہ ٪ںیہ٪ےس٪ادا٪ےیک

"ےک٪اور٪٪رطػ٪رک٪اانپ٪اور٪اےنپ٪اجونر٪اک٪ہنم٪ہلبق٪یک٪ےہ۔وت٪رپشتس٪اک٪اہتنمے٪امکؽ٪٪ارگ٪وغر٪ےیجیک٪،ہی

اس٪ااسحس٪ےک٪اسھت٪اےنپ٪رپورداگر٪٪احتل٪ںیم٪دجسے٪یک٪ای ؾہہک٪رک٪مہ٪اےنپ٪اجونروں٪وکایق

۔ورر٪رک٪رےہ٪ںیہ٪مہ٪اےنپ٪آپ٪وک٪اس٪یک٪درتقیقح٪ہیہک٪٪ںیہ٪ےتیورر٪رک٪د٪یک

:ےہ ہیاس٪اک٪ونونؿ٪

ےہ۔ وہ٪یتکس٪یک٪ںویمسق٪ےک٪امتؾ٪وچاپ٪ااعنؾ٪یک٪رقابین

۔اچےیہرم٪اک٪وہان٪٪اور٪ایھچ٪اس٪اک٪اجونر٪ےب٪بیع

٪ذو٪اہجحل٪وک٪دیع٪١١ارحنل٪ؾویاک٪وتق٪٪رقابین

ح

ض

ےہ۔امنز٪ےس٪رفات٪ےک٪دعب٪رشوع٪وہات٪٪یک٪یاال

٪۔٪احالطح٪ںیمےئگ٪ںیہ٪رقمر٪ےیک٪ےک٪ےیل٪ؾایق٪ںیم٪ےک٪دعب٪ینم٪وج٪زمدہفل٪ےس٪وایسپ٪ںیہ٪ویہ٪ؾایاس٪ےک٪ا

امجتع٪ےک٪٪ےہ٪ہک٪رہ٪امنز٪یک٪یئگ٪ونمئ٪یک٪تنس٪یھب٪ہی ںیم٪ؾایےک٪العوہ٪اؿ٪ا٪رقابین٪ےہ۔اتا٪اجات٪٪قیرشت٪ؾایا٪اںیھن

٪رقمر٪ںیہن٪ںیم٪تعیاخص٪اافلظ٪رش٪اس٪ےک٪وکیئ٪ےہ۔قلطم٪٪مکح٪ہیاک٪٪۔٪امنزوں٪ےک٪دعب٪یربکتاجںیئ٪یہک٪ںیدعب٪یربکت

۔ےئگ٪ےیک

۔الھک٪ےتکس٪ںیہ٪رتدد٪ےک٪اھک٪ےتکس٪اور٪دورسوں٪وک٪یھب٪یسک٪ریغب٪اک٪وگتش٪ولگ٪وخد٪یھب٪رقابین

84 | P a g e

4

ك ىونک نع رشت

٪قیلخت٪ےہ٪ہک٪ااسنؿ٪یک٪ہیوہج٪٪ےہ٪۔٪اس٪یک٪رطفت٪اطع٪رفامیئ٪یک٪اؿاعمرشت٪دنسپ٪ویح٪کیااسنؿ٪ےک٪اخقل٪ےن٪اےس٪ا

رپ٪انزؽ٪رکات٪اور٪٪رباہ٪راتس٪زنیم٪انب٪رک٪ابلکل٪اعمل٪ابشب٪ںیم٪ہک٪اس٪اک٪اخقل٪اےس٪آامسؿ٪رپ٪ںیہک٪وہیت٪اس٪رطح٪ںیہن

اےس٪واسپ٪آ ٪اجات٪ےہ٪۔٪اس٪ےک٪ربالخػ٪اس٪اک٪٪ابشب٪ںیم٪اعمل ایس٪ےک٪رمالح٪ےس٪زگارے٪ریغب٪رھپ٪رہؾ٪ولبش

٪آ ںیھک٪وہات٪ےہ٪۔٪آوغش٪امدر٪ںیم٪ریےس٪ووجد٪ذپ تیثیح٪انوتاں٪ےچب٪یک٪کیا٪ےہ٪ہک٪وہ٪ہت٪رب٪ہت٪وتملظں٪ںیم٪ہیاعمہلم٪

رپ٪اتٹسھگ،٪٪رکات٪ےہ٪۔٪وہ٪ےلہپ٪زنیم٪یوپر٪رضورںیت٪اور٪اینپ٪دورسوں٪ےک٪اہھت٪ےس٪اھکات٪،٪ااتپ٪،اتکمہ،٪اتلھک٪ےہ۔وھکاتل٪

دقؾ٪دقؾ٪٪رپ٪ڑھکا٪وہےن٪ےک٪ونلب٪وہات٪ےہ٪۔٪اس٪ےک٪دعب٪یھب٪وںلکشم٪ےس٪اےنپ٪ریپ٪یونٹھگں٪ےک٪لب٪اتلچ٪اور٪رھپ٪ڑب

وسہل٪٪ایرمالح٪ےط٪رک٪ےک٪وہ٪دنپرہ٪٪کت٪ہک٪نپچب٪اور٪ڑلنپک٪ےک٪یئک٪ںاہیےہ٪۔٪٪رضورت٪رىتہ٪رپ٪اےس٪اہسرے٪یک

وہات۔٪٪ںیہن٪لیوط٪دہایربس٪ےس٪ز٪ہست٪طسب٪دور٪ابشب٪یھب٪ہیےہ٪۔٪اس٪اک٪٪اتوجاؿ٪وہ٪ربس٪ےک٪نس٪وک٪چنہپ٪رک٪ںیہک

٪ںویدنلب٪ااہتنیئ٪اور٪ابراہ٪ملع٪و٪رعمتف٪یک٪وہان٪رشوع٪وہ٪اجہ ٪ںیہ٪ےہ٪ہک٪ڑباھےپ٪ےک٪آاثر٪ومندار٪اتھکیاس٪ےک٪دعب٪وہ٪د

ےک٪دؿ٪وپرے٪رکےن٪٪زدنیگ٪رطح٪دورسوں٪ےک٪رمح٪و٪رکؾ٪رپ٪یک٪رمہبت٪رھپ٪انوتاں٪ںوچں٪یہ٪کیوک٪اوچےن٪ےک٪دعب٪وہ٪ا

وبجمر٪وہ٪اجات٪ےہ٪۔٪٪ےک٪ےیل

٪رسب٪رکے٪۔٪رمدو٪وعرت٪یک٪زدنیگ٪یک٪اعمرشت٪دنسپ٪یتسہ٪کیاعمہلم٪الزام٪اقتاض٪رکات٪ےہ٪ہک٪وہ٪ا٪ہیااسنؿ٪اک٪

ےہ٪۔٪اس٪وک٪التش٪رکےن٪٪وہیت٪ےس٪ہب٪امتؾ٪و٪امکؽ٪وخد٪اس٪ےک٪ادنر٪یپھچ٪ادتبا٪یہ٪اعمرشت٪تقلخ٪یک٪ہیےس٪٪تیثیح

٪آات٪ےہ٪وت٪اانپ٪اسزو٪ربگ٪اور٪ںیم٪۔٪وہ٪اس٪داین٪وہیت رضورت٪ںیہن٪ابرہ٪اجےن٪یک٪اےس٪اےنپ٪ووجد٪ےس٪ںیہک٪ےک٪ےیل

ےہ٪۔٪٪زبؾ٪وخد٪آراہتس٪رک٪اتیل٪،٪رہ٪ہگج٪اینپ٪ابںدتش٪و٪ایب٪ایو٪وکہ٪اسر٪وہ٪٪یو٪رخاگہ٪اسھت٪آ ٪رک٪آات٪ےہ٪اور٪واد٪لہمخ

االسلؾ٪بج٪ےلہپ٪٪آدؾ٪ہیلع٪انرظن٪دیس٪ےک٪شیپ٪ا مکس٪اہنپں٪ایس٪ںیم٪قیلخت٪ےہ٪ہک٪اس٪یک٪اتبیت٪خیاتر٪ااسنؿ٪یک

ےن٪٪اہلل٪اعتیل٪رافتق٪ےک٪ےیل٪،٪ہکلب٪اؿ٪یک٪ایگ٪اجیھب٪اہنت٪ںیہن٪ال ےئ٪وت٪اںیھن٪فیرشت٪ںیم٪ےس٪اس٪داین٪تیثیح٪ااسنؿ٪یک

٪کت٪ہک٪اخدناؿ،٪ ہلبق٪ںاہی،٪٪ےید٪ الھپ٪ںیم٪۔٪رھپ٪اس٪ےس٪تہب٪ےس٪رمدو٪وعرت٪داین٪ایسنج٪ےس٪اؿ٪اک٪وجڑا٪انب٪یک٪ایھن

85 | P a g e

٪یفخم٪وج٪اس٪یک٪وہ٪ایگ٪ااسنؿ٪وک٪وہ٪بس٪ھچک٪ےرسم٪سج٪ںیم٪ایآ٪رپ ٪رپ٪مظن٪اعمرشت٪ووجد٪ںیم٪یک٪تسایاور٪ابآلرخ٪ر

اھت٪۔٪٪ریانزگ٪وک٪روہب٪لمع٪رکےن٪ےک٪ےیل٪ںالص ںوتیح

٪ایک٪راایتخ٪ہقیلقتسم٪رافتق٪اک٪رط٪یک٪زونیج٪ںیم٪نیاالسلؾ٪ےک٪د٪ا مہی٪رظن٪اع ای٪نج٪ےک٪شیپ٪اقحقئ٪ںیہ٪یہی

٪،یتایح٪وت٪اصػ٪واحض٪وہات٪ےہ٪ہک٪اس٪یک٪ ےئاجاھکیااسنؿ٪وک٪اس٪ےک٪نپچب٪ےس٪ڑباھےپ٪کت٪اسےنم٪رھک٪رک٪د٪ےہ۔ ایگ

اس٪ےس٪وج٪اعمرشت٪ووجد٪ےہ۔رطفت٪ےک٪اطم ق٪٪ولقع٪٪ہقیرط٪یہیرضوروتں٪ےک٪احلظ٪ےس٪٪اور٪اعمرشیت٪،یتایسفن

االسلؾ٪٪ا مہی٪لصفم٪ونونؿ٪اع ای٪کیا٪ےک٪ےیل٪رامنہیئ٪یک٪لقع٪ااسنین٪اس٪ےک٪ضعب٪امہ٪اعمالمت٪ںیم٪ےہ، آیت٪ںیم

:رک٪ےتکس٪ںیہ٪ؿونعاانت٪ےک٪تحت٪ایب٪لیاےس٪مہ٪درج٪ذ٪ےہ۔ ایگ٪ایآدؾ٪وک٪د٪ےس٪ینب٪ےعیےک٪ذر

ىک ح

٪ےہ۔رصػ٪اکنح٪٪ہقیاحلص٪رکےن٪اک٪اجزئ٪رط٪گنکست٪دورسے٪ےس٪ىسنج٪کیوعروتں٪اور٪رمدوں٪ےک٪ا

٪لقتسم٪رافتق٪اک٪دہع٪ےہ٪وج٪ولوگں٪ےک٪اسےنم٪اور٪یسک٪ؿرمدو٪وعرت٪ےک٪درایم٪ہیو٪وبقؽ٪ےک٪اسھت٪٪باجیا٪العہین

ےک٪اسھت٪ابدناھ٪اجات٪٪یگےک٪دعب٪وپرے٪اامتہؾ٪اور٪وجدنس٪و٪تحیصن٪رطػ٪ےس٪اس٪ومعق٪رپ٪ذتیرک٪یک٪ذہم٪دار٪تیصخش

رکےن٪٪ےک٪ادنر٪اےنپ٪ےلصیف٪اور٪دحود٪ایہل٪امکل٪ںیہ٪یک٪رمیض٪رطح٪اینپ٪رمدوں٪یک٪یھب٪وعرںیت٪اس٪ےک٪ےیل٪ےہ۔

۔اج٪یتکس٪یک٪اؿ٪رپ٪طلسم٪ںیہن٪زیچ٪وکیئ٪ےک٪ریغب٪یراض٪دنم٪۔٪اؿ٪یکرطح٪آزاد٪ںیہ٪یوپر٪ےک٪ےیل

٪ہک٪امں٪ےک٪ےیل٪اچےتہ٪ںیہ٪اہلل٪اعتیل٪ےہ۔ےس٪اکنح٪ونممع٪٪اور٪رییتھب٪اخہل،٪اھبیجن٪،نہب،٪وھپیھپ٪،امں،٪ی یب

امومں٪اور٪٪ےک٪ےیل٪اھبیجن٪،اھبیجن٪اخہل٪ےک٪ےیل٪،رییتھب٪ےک٪ےیل٪وھپیھپ٪،اھبیئ٪ابپ،٪نہب٪ےک٪ےیل٪ےک٪ےیل٪ی یب٪،ی یب

اک٪العہق٪٪اس٪ونتیع٪ہک٪اؿ٪روتشں٪ںیم٪اس٪ےیل٪ےہ۔ےس٪اپک٪ر٪شیرہ٪آال٪اگنہ٪سنج٪و٪وہشت٪یک٪اچچ٪یک٪ےک٪ےیل٪رییتھب

زوہج٪اایتم٪ےہ٪وج٪ااسنونں٪اور٪اجونروں٪ںیم٪ااسحس٪ےک٪ابلکل٪انمیف٪ہےک٪اس٪اپزیک٪اک٪اہدؾ٪اور٪رشؾ٪و٪ایح٪رشػ٪ااسنین

رحاؾ٪وہ٪٪راضتع٪ےس٪یھب٪ےہ،انچہچن٪رہ٪وہ٪رہتش٪وج٪بسن٪ےک٪قلعت٪ےس٪رحاؾ٪٪ےہ۔روتشں٪اک٪٪مکح٪راضىع٪یہی ےہ۔

اؿ٪اک٪دقتس٪٪،وہہ ٪ںیہ٪ااس٪ےس٪وج٪رےتش٪دیپ٪ےہ۔قلعت٪اصمرہت٪اک٪٪کیبسن٪اور٪راضتع٪ےک٪دعب٪ا٪ےہ۔اجات٪

نہب،٪اخہل،٪٪،امں،٪ی یب٪یک٪یقوب٪وہب٪اور٪وشرہ٪ےک٪ےیل٪انچہچن٪رسخ٪ےک٪ےیل٪ےہ۔ابلکل٪واحض٪٪ےک٪ےیل٪رطفت٪ااسنین٪یھب

86 | P a g e

٪واستط٪ےس٪ونمئ٪وہہ ٪ںیہ٪اور٪وشرہ٪یک٪یرےتش٪وچہکن٪قوب٪ہی مہات٪ےہ۔ےس٪اکنح٪ونممع٪٪اور٪رییتھب٪اھبیجن٪،وھپیھپ

: ںیہ٪یاؿ٪رپ٪اعدئ٪رک٪د٪رشوںط٪نیت٪ہیرقآؿ٪ےن٪٪اس٪ےیل٪ےہ،وہ٪اجات٪ادیپ٪اک٪فعض٪اؿ٪ںیم٪ونتیع٪کیاور٪اس٪ےس٪ا

ےئ۔رحاؾ٪ےہ٪سج٪ےس٪ولخت٪وہ٪اج٪یک٪یرصػ٪اس٪قوب٪ہک٪ی یب٪ہی کیا

ےہ۔ یوہان٪رضور٪اک٪یبلص٪ےٹیب٪رحتم٪ےک٪ےیل٪ہک٪وہب٪یک٪ہی یدورس

بج٪٪ےہ،رحتم٪اس٪احتل٪ےک٪اسھت٪اخص٪٪یک٪اور٪رییتھب٪اخہل،٪اھبیجن٪،نہب،٪وھپیھپ٪یک٪یہک٪قوب٪ہی یرسیت

اکنح٪اک٪رہتش٪ونمئ٪وہ۔٪٪ںیم٪یقوب٪ںایم

٪ےہ٪وج٪یسک٪ایگ٪ایاکنح٪ونممع٪رقار٪د٪امں٪ےک٪اسھت٪اور٪اس٪وعرت٪ےک٪اسھت٪یھب٪اؿ٪روتشں٪ےک٪العوہ٪وسنایت

وہ۔٪دورسے٪ےک٪اکنح٪ںیم

٪یک٪ہضیرف٪کیےک٪اعدئ٪رکدہ٪ا٪ےہ٪ہک٪اہلل٪اعتیل٪ای۔٪رقآؿ٪ےن٪رفاماچےیہرہم٪ےک٪اسھت٪وہان٪٪ینعیاکنح٪امؽ،٪

ےس٪لقتسم٪رافتق٪اک٪وج٪دہع٪ابدنےتھ٪٪ےعیرمدو٪وعرت٪اکنح٪ےک٪ذر٪ےہ۔رشط٪٪الزیم٪کیا٪اکنح٪یک٪ہیےس٪٪تیثیح

٪وکیئ٪اس٪یک٪ےہ۔( token)العتم٪٪اس٪یک٪ہی ےہ،ےس٪رمد٪ااھٹات٪راہ٪٪ہشیمہ٪ںایذہم٪دار٪انؿ٪وہقفن٪یک٪اس٪ںیم٪،ںیہ

٪امسیج٪انچہچن٪وعرت٪یک٪ےہ۔ ایگ٪ایرپ٪اوچڑ٪د٪۔٪اےس٪اعمرشے٪ےک٪دوتسر٪اور٪ولوگں٪ےک٪ےلصیف٪یئگ٪یک٪دقمار٪رقمر٪ںیہن

۔٪رقمر٪رک٪ےتکس٪ںیہ٪،ےس٪وہ٪انتج٪رہم٪اچںیہ٪تیراع٪احالت٪یک٪اور٪رمد٪ےک٪اعمیش٪تیثیح

ےس٪٪رمد٪،ففع٪یسک٪زاہین٪ےس٪اور٪وکیئ٪مہففع٪یسک٪زاین٪وکیئ٪ےہ۔ یرضور٪اپک٪دانم٪وہان٪یھب٪اکنح٪ےک٪ےیل

ےس٪اےنپ٪آپ٪وک٪اس٪انگہ٪ےس٪٪ےعیہن٪اچنہپ٪وہ٪اور٪وہ٪وتہب٪و٪اافغتسر٪ےک٪ذر٪ہک٪اعمہلم٪دعاتل٪ںیم٪ہیاال٪٪،رک٪یتکس٪اکنح٪ںیہن

٪ےس٪وکیئ٪ںیم٪یاور٪قوب٪ںہک٪ایم٪اجیتکس٪یک٪وگارا٪ںیہن٪تاب٪ہیسج٪رطح٪٪ےہ۔اعمہلم٪رشک٪اک٪٪یہی۔٪اپک٪رک٪ںیل

اس٪ےک٪رھگ٪٪ہک٪وہ٪یتکس٪ونلب٪ربداتش٪ںیہن٪املسمؿ٪ےک٪ےیل٪یسک٪ابت٪یھب٪ہیرطح٪٪ایس٪،دورسے٪ےک٪رتسب٪رپ٪وسیئ

ونلب٪٪دہایاور٪ےک٪رتسب٪رپ٪وسےن٪ےس٪ز٪یسک٪کیاس٪ےک٪زند٪ہیہکلب٪٪،اجیئ٪رپشتس٪یک٪اور٪یک٪دخا٪ےک٪اسھت٪یسک٪ںیم

٪اپک٪دانم٪وعروتں٪ےس٪اہلل٪اعتیل٪ےہ٪ہک٪اؿ٪یک٪تیراع٪اہتبل٪اینت٪،ےک٪اعمےلم٪ںیم٪ی و٪اصنر٪دوہی ےہ۔ زیچ٪ترفن

رطح٪آولدہ٪وہےن٪٪یاجنتس٪ےس٪وپر٪ےہ٪ہک٪رشک٪یسیج٪ہیوہج٪٪اس٪یک٪ےہ۔ یااجزت٪د٪ےن٪املسمونں٪وک٪اکنح٪یک

۔ےک٪امےنن٪واآ ٪ںیہ٪یہ٪ےک٪ابووجد٪وہ٪االص٪وتدیح

87 | P a g e

رسرباہ٪٪کیا٪و٪اقب٪ےک٪ےیل٪ؾاےنپ٪ایق٪تسایسج٪رطح٪رہ٪ر٪ےہ۔ تسایر٪یس٪اوچىٹ٪کیا٪اخدناؿ٪اک٪ادارہ٪یھب

رمد٪وک٪٪ںیم٪تسایاک٪اقمؾ٪اس٪ر٪رسربایہ٪ےہ۔ رسرباہ٪اک٪اقتاض٪رکیت٪کیا٪یھب٪تسایر٪ہیرطح٪٪ایس٪ےہ، اک٪اقتاض٪رکیت

٪ایگ٪ایاےس٪د٪ہیرظن٪٪ےک٪شیپ٪ںالص ںوتیح٪ضعب٪یقلخ٪رمد٪یک٪ےہ٪ہک٪ای۔٪رقآؿ٪ےن٪اتباج٪اتکس٪اھت٪اور٪وعرت٪وک٪یھب٪اید٪یھب

اےنپ٪وشرہوں٪ےک٪اسھت٪وماتقف٪٪ےہ٪ہک٪اوال،٪اںیھن٪ایگ٪ےک٪وطر٪رپ٪وعروتں٪ےس٪اقتاض٪ایک٪ےجیتن٪ےہ٪اور٪اس٪ےک٪الزیم

٪رو٪یاور٪رفامں٪ربدار ٪٪راایتخ٪ہیاک ٪اس٪یک٪،۔٪اثایناچےیہرکان ٪انومس٪یک٪وشرہ٪ےک٪رازوں٪اور رکین٪تظافح٪زعت٪و

۔اچےیہ

اک٪٪رپ٪آامدہ٪وہ٪اج ےئ٪وت٪اہلل٪اعتیل٪ےنیرک٪ےک٪رھگ٪ےک٪اظنؾ٪وک٪ٹپلت٪رک٪د٪وک٪جنلیچ٪اس٪تیثیح٪وعرت٪ارگ٪وشرہ٪یک

:ےہرک٪اتکس٪٪راایتخ٪وصرںیت٪رمد٪نیت٪اےنپ٪رھگ٪وک٪اچبےن٪ےک٪ےیلاراشد٪ےہ٪ہک٪

ہک٪اس٪٪ںیہ٪ہی وظع٪اک٪ظفل٪ےہ٪سج٪ےک٪ینعم٪اس٪ےک٪ےیل٪رقآؿ٪ںیم٪ ےئ۔اج٪یک٪ہک٪وعرت٪وک٪تحیصن٪ہی یلہپ

ےہ۔ وہ٪یتکس٪یھب٪دح٪کت٪زرجو٪وت خب٪یسک٪ںیم

ہن٪٪ہیاج ےئ٪اتہک٪اےس٪ادنازہ٪وہ٪ہک٪اس٪ےن٪اانپ٪رو٪ایہک٪اس٪ےس٪ےب٪افلکتہن٪مسق٪اک٪الخالم٪رتک٪رک٪د٪ہی یدورس

۔وہ٪ےتکس٪ںیہ٪ومعمیلدبال٪وت٪اس٪ےک٪اتنجئ٪ریغ

٪رتتیبریملعم٪اےنپ٪ز٪وکیئ٪ینتج٪ےہ، وہ٪یتکس٪یہ٪زسا٪اینت٪ہی ےئ۔اج٪یزسا٪د٪ہک٪وعرت٪وک٪امسجین٪ہی یرسیت

ےہ۔ اتیاوالد٪وک٪د٪ابپ٪اینپ٪وکیئ٪ایاشرگدوں٪وک٪

٪یےک٪دعب٪رسیت٪یاور٪دورس٪یےک٪دعب٪دورس٪یلہپ٪ینعی۔٪ےک٪اسھت٪ںیہ٪جیو٪دتر٪رتبیت٪وصرںیت٪ںونیت٪ہی

اور٪االگ٪دقؾ٪ااھٹےن٪ےک٪وسا٪اچرہ٪٪ینب٪نئمطم٪وہ٪اج ےئ٪ہک٪ابت٪ںیہن٪بج٪آدیم٪،اچےیہ رکین٪روتق٪اایتخ٪وصرت٪ایس

٪وہاج ےئ٪وت٪وعرت٪ےک٪الخػ٪ااقتنؾ٪یک٪حاس٪ےس٪االص٪ےہ۔دح٪٪یآرخ٪ہی یک٪راتاایتخ٪یبیراہ۔٪وشرہ٪ےک٪اتد٪ںیہن

ڈوھڈنین٪ںیہن٪راںیہ

۔اچہ

٪ڈاےنل٪اور٪گنت٪رکےن٪یک٪ںیم٪اس٪وک٪وقض٪ےک٪ےیل٪واسپ٪ےنیل٪ایدال٪ایوہ٪وت٪اس٪ےس٪اانپ٪د٪ارگ٪اندنسپ٪یھب٪یقوب

٪ومنم٪ےک٪ےیل٪وکشش٪یسکببج٪٪ےہ،اج٪اتکس٪٪وگارا٪ایک٪رصػ٪اس٪وصرت٪ںیم٪ہیاس٪رطح٪اک٪رو٪ےہ۔ اجزئ٪ںیہن٪دنبہ

رپ٪ونمئ٪ےہ٪اور٪٪یوافدار٪وہ٪اینپ٪ےہ، وہیئ٪ےس٪اصدر٪ںیہن٪اسارگ٪٪زیچ٪وکیئ٪۔٪اس٪مسق٪یکرکےن٪یگل٪یدباکر٪وہیئ٪وہ٪یلھک

88 | P a g e

اس٪وک٪گنت٪رکان٪دعؽ٪و٪٪ےہ، دنسپ٪ںیہن٪یرپ٪ہک٪قوب٪دےہ٪وت٪ضحم٪اس٪اینب٪رسب٪رک٪ریہ٪ےک٪اسھت٪زدنیگ٪اپک٪داینم

ضحم٪وصرت٪٪نکیل٪ےہ، اسفد،٪ےب٪کش٪ونلب٪رفنت٪زیچ٪االخىق٪ےہ۔ ااصنػ٪اور٪وتفت٪و٪رشاتف٪ےک٪ابلکل٪انمیف

اج٪اتکس۔٪٪ایک٪اعمرشت٪ےک٪وقحؼ٪ےس٪رحموؾ٪ںیہن٪ہنافیانب٪رپ٪اےس٪رش٪دعؾ٪انمتبس٪یک٪ذوىق٪یسک٪ایوہےن٪٪دنسپےک٪ان

ؤوج٪رش٪رکان٪اچےیہ٪ؤربات٪ےک٪ابووجد٪اس٪ےک٪اسھت٪ویہ٪یگدیاندنسپ

اشؿ٪وہ،٪لقع٪و٪رطفت٪ےک٪اطم ق٪٪ؿایےک٪اش٪ںی

وحلمظ٪رےہ٪وہں۔٪ےضدعؽ٪و٪ااصنػ٪ےک٪اقت٪وہ٪اور٪اس٪ںیم٪وہ،٪رمح٪و٪رموت٪رپ٪ینبم

٪کیےک٪اسھت٪ا٪ںوخقوب٪ایلص٪رو٪ےس٪اخدناؿ٪اک٪ادارہ٪اینپ٪اس٪یک٪ےہ، سج٪رطفت٪رپ٪وہیئ٪قیلخت٪ااسنؿ٪یک

٪اکنح٪ےس٪ونمئ٪وہات٪٪رمدو٪وعرت٪ںیم٪یہ ٪اور٪امسیج٪یسایس٪،اور٪ااسنؿ٪ےک٪یسفن٪تایرضور٪دمتؿ٪یک٪ہی ےہ۔رہتشب

ےن٪٪ےس٪اہلل٪اعتیل٪تیراع٪یک٪راہ٪ےہ٪اور٪ایھن٪ںیم٪ےرہ٪اعمرش٪دہ،ایز٪ایانب٪رپ٪دعتد٪ازواج٪اک٪رواج٪مک٪٪نج٪یک٪اصمحل٪ںیہ

رظن٪بج٪رقآؿ٪ےن٪اس٪٪تحلصم٪ےک٪شیپ٪یک٪ںاومی۔٪اتمہ٪اید٪اےس٪ونممع٪رقار٪ںیہن٪ںیم٪تعیرش٪یسک٪اینپ٪یھب

:ںیہ٪یاس٪رپ٪اعدئ٪رک٪د٪یھب٪دورشوںط٪ہیےہ٪وت٪اس٪ےک٪اسھت٪٪ید٪رتبیغ٪رواج٪ےس٪افدئہ٪ااھٹےن٪یک

اچر٪ےس٪٪صخش٪ےک٪اکنح٪ںیم٪دعتاد٪یسک٪وعروتں٪یک٪یھب٪تحلصم٪ےک٪ےیل٪ےک٪وقحؼ٪یسیج٪ںاومیہک٪٪ہی کیا

۔اچےیہ وہین٪ںیہن٪دہایز

ارگ٪اےس٪وپرا٪ہن٪رک٪اتکس٪٪الٹ٪رشط٪ےہ٪ہک٪آدیم٪یسیا٪کیرشط٪ا٪ااصنػ٪یک٪ؿےک٪درایم٪ںویہک٪قوب٪ہی یدورس

ےہ۔ اجزئ٪ںیہن٪اکنح٪رکان٪اس٪ےک٪ےیل٪دہایےس٪ز٪کیا٪رظن٪یھب٪تحلصم٪ےک٪شیپ٪ینیامہ٪د٪یسک٪وہ٪وت٪اس٪رطح٪یک

٪ےہ۔ہن٪ر٪رفؼ٪ابىق٪ولہپ٪ےس٪وکیئ٪یسک٪ںیم٪ؤاور٪دؽ٪ےک٪اگل٪ؤہک٪اظرہ٪ےک٪ربات٪ںیہ٪ںیہن٪ینعم٪ہیاتمہ٪اس٪ےک٪

رپ٪٪ؿرک٪اتکس۔٪دؽ٪ےک٪ہالم٪اچےہ٪وت٪ںیہن٪رکان٪یھب٪ہیصخش٪٪ےہ٪اور٪وکیئ٪ںیہن٪اطتق٪ںیم٪یک٪اس٪رطح٪اک٪ااصنػ٪یسک

ابلکل٪٪یرطػ٪اس٪رطح٪ہن٪کھج٪اج ےئ٪ہک٪دورس٪یک٪یقوب٪کیا٪ےہ٪ہک٪وشرہ٪وہات،٪ذہلا٪اانت٪اکیف٪ںیہن٪روک٪اایتخ٪آدیم

ےئ۔قلعم٪وہ٪رک٪رہ٪اج

رہم٪اور٪دعؽ٪وعرت٪اک٪قح٪ےہ٪٪،اور٪دصقم٪یس٪یسک٪ایوہ٪٪ایگ٪ایک٪دہگناتش٪ےک٪ےیل٪ؼ٪یکےک٪وقح٪ںاومیاکنح٪

ےک٪وقحؼ٪رپ٪ارصار٪ےک٪٪یربارب٪ںیم٪ںویوہ٪ہک٪قوب٪ہشیارگ٪ادن٪نکیل٪،اچےیہےک٪اسھت٪ادا٪وہان٪٪وخش٪دیل٪تیاہن٪ہیاور٪

89 | P a g e

ہک٪دوونں٪لم٪٪رحج٪ںیہن٪وکشش٪رکے٪اگ٪وت٪اس٪ںیم٪یک٪ڑھچاےن٪اھچپ٪ایربہ ٪اگ٪٪ےس٪ےب٪رپوایئ٪یوشرہ٪قوب٪ںیم٪ےجیتن

۔٪وھجمسات٪رک٪ںیل٪وکیئ٪رکآسپ٪ںیم

٪ےہ،وخؿ٪ےک٪دنب٪وہاجےن٪کت٪٪یاپدنب٪ہی ےہ۔قلعت٪ونممع٪٪اک٪ىسنج٪یقوب٪ںایم٪و٪افنس٪ےک٪دونں٪ںیم٪ ضح

بت٪اس٪ےس٪٪،احلص٪رکیل٪یگےہ٪ہک٪بج٪وعرت٪اہن٪دوھ٪رک٪اپزیک٪ہی ہقیرط٪حیحص٪نکیل٪،رىتہ٪ںیہن٪ابىق٪ہیاس٪ےک٪دعب٪

٪راےتس٪ےس٪یک٪اج ےئ٪اور٪الزام٪ایس٪المونت٪یک ےہ۔رقمر٪رک٪راھک٪٪ےک٪ےیل٪ساج ےئ٪وج٪اہلل٪ےن٪ا

کت٪ہک٪ارگ٪اس٪ےک٪٪ںاہی ےہ۔ اجزئ٪ںیہن٪ذعر٪وقعمؽ٪ےک٪ریغب٪یسک٪قلعت٪عطقنم٪رک٪انیل٪ےس٪ازدوایج٪یقوب

وشرہ٪اپدنب٪ےہ٪ہک٪٪ےہ۔دمت٪رقمر٪٪یک٪اچر٪یےنہم٪اس٪ےک٪ےیل٪ےہ۔ یرضور٪انیےہ٪وت٪اےس٪وتڑ٪د٪یئگ٪اھکیل٪مسق٪یھب٪ےیل

۔یےہ٪وت٪اس٪وک٪الطؼ٪دے٪د٪اک٪ہلصیف٪ےنید٪ؼالط٪ایاقلعتت٪احبؽ٪رک٪آ ٪٪ےس٪ازدوایج٪یوت٪قوب٪ایاس٪ےک٪ادنر٪

ےہ٪وت٪اس٪٪اتید٪وضع٪ےس٪ہیبشت٪وضع٪وک٪امں٪ےک٪یسک٪اس٪ےک٪یسک٪ایوک٪امں٪ےس٪٪یصخش٪ہنم٪وھپڑ٪رک٪قوب٪ارگ٪وکیئ

٪ہیبشت٪ذہلا٪اس٪رطح٪یک٪ےہ۔ےہ٪وج٪امں٪وک٪احلص٪٪اور٪ہن٪اس٪وک٪وہ٪رحتم٪احلص٪وہ٪یتکس٪وہ٪اجیت٪امں٪ںیہن٪یےس٪قوب

٪ںیہن٪ینعم٪ہیاتمہ٪اس٪ےک٪٪ےہ۔ رطح٪رحاؾ٪وہ٪اجیت٪امں٪یک٪ےیل٪اس٪ےک٪یقوب٪اک٪اکنح٪وٹاتٹےہ٪اور٪ہن٪اس٪یک٪ےس٪ہن٪یسک

ابوتں٪ےک٪ارثات٪ڑبے٪٪رپ٪اس٪رطح٪یک٪زدنیگ٪اعمرشیت٪ااسنؿ٪یک٪ ےئ۔اج٪ایےک٪اوچڑ٪د٪یہبنت٪یسک٪ہک٪اےس٪ریغب٪ںیہ

رکے٪اور٪٪طاای٪وہ٪یھب٪ہدنیاج ےئ٪اتہک٪آ٪یک٪بیاتد٪ےہ٪ہک٪اس٪یک٪یاس٪وہج٪ےس٪رضور٪،وہہ ٪ںیہ٪ومعمیلریغ

وک٪اہھت٪اگلےن٪ےس٪ےلہپ٪اےس٪اےنپ٪انگہ٪اک٪٪یےہ٪ہک٪قوب٪اک٪ہلصیف٪اس٪ےس٪قبس٪احلص٪وہ۔٪انچہچن٪اہلل٪اعتیل٪دورسوں٪وک٪یھب

:ےہ لیافکرہ٪درج٪ذ٪ہی۔٪اچےیہافکرہ٪ادا٪رکان٪

ےئ۔اج٪الغؾ٪آزاد٪ایک٪ای یولڈن٪کیا

۔ےک٪روزے٪رےھک٪اجںیئ٪ہن٪وہ٪وت٪ےپ٪درےپ٪دو٪یےنہم٪وہ٪ےرسم٪

ےئ۔اج٪ایوک٪اھکان٪الھک٪ںمونکسم٪١٦ہن٪وہےکس٪وت٪٪یھب٪ہی

90 | P a g e

ظالقک

ےہ٪۔٪احالطح٪٪ریہ٪ہشیمہ٪شیاجنگ٪یک٪یگ دحلع٪ںیم٪نیاالسلؾ٪ےک٪د٪ا مہی٪ابنہ٪ہن٪وہ٪ےکس٪وت٪اع ای٪ںیم٪یقوب٪ںایم

رمہبت٪ونمئ٪٪کیہک٪وج٪رہتش٪ا٪اچےیہ٪وخاشہ٪وہین٪ونتب٪ےنچنہپ٪ےس٪ےلہپ٪رہ٪صخش٪یک٪اس٪یک٪ےہ۔اےس٪الطؼ٪اتا٪اجات٪٪ںیم

٪رک٪ےنیل٪راایتخ٪امتؾ٪نکمم٪دتاریب٪االصح٪یک٪نکیل٪ ےئ۔اج٪یک٪ششوک٪اےس٪نکمم٪دح٪کت٪وٹےنٹ٪ےس٪اچبےن٪یک٪ےہ، وہ٪ایگ

رہتش٪ونمئ٪ہن٪رہ٪ےکس٪اگ٪وت٪الطؼ٪ےس٪٪ہیاور٪اصػ٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪اب٪٪وہیت٪ارگ٪وصرت٪احؽ٪رتہب٪ںیہن٪ےک٪دعب٪یھب

وخاوہں٪وک٪٪اور٪اؿ٪ےک٪رہتش٪داروں٪اور٪ریخ٪یربادر٪،ےک٪ ہلبق٪یقوب٪ںےن٪ایم٪ےک٪وطر٪رپ٪اہلل٪اعتیل٪دتریب٪یےلہپ٪آرخ

۔٪ںیوکشش٪رک٪اور٪اےنپ٪ارثوروسخ٪ےس٪اکؾ٪آ ٪رک٪اعمالمت٪وک٪دساھرےن٪یک٪ےہ٪ہک٪وہ٪آےگ٪ڑبیںھ٪رفامیئ٪تیدہا

اج ےئ٪اور٪وہ٪دوونں٪لم٪٪ےس٪بختنم٪ایک٪ےک٪اخدناؿ٪ںیم٪یقوب٪کیا٪ںا ورمکح٪ایم٪کیےہ٪ہک٪ا٪یئگ٪اتبیئ٪ہیوصرت٪٪اس٪یک

٪،وہوہ٪یکس٪ںیہن٪باکایم٪وخد٪ےط٪رکےن٪ںیم٪نیقیڑگھجے٪وک٪رف٪سج۔٪اس٪ےس٪وتعق٪ےہ٪ہک٪حلص٪رکاںیئ٪رک٪اؿ٪ںیم

ذردوں٪یک٪وخاوہںاخدناؿ٪ےک٪زبروگں٪اور٪دورسے٪ریخ ےئ۔دماتلخ٪ےس٪ےط٪وہاج٪اور٪ہ

٪اس٪ےیل٪ےہ،رپ٪٪ایس٪یھب٪یذہم٪دار٪رھپ٪انؿ٪و٪ہقفن٪اور٪دورسے٪ارخااجت٪یک٪ےہ،رمد٪اخدناؿ٪اک٪رسرباہ٪

ہکلب٪وشرہ٪ےس٪الطؼ٪اک٪٪،ںیہن٪اچےہ٪وت٪وہ٪الطؼ٪دے٪یگ٪یگانچہچن٪وعرت٪ارگ٪ دحلع٪ےہ۔ ایگ٪اید٪اےس٪یہ٪الطؼ٪اک٪قح٪یھب

اطمہبل٪امؿ٪٪ہیوصرت٪ہن٪اپرک٪٪وکیئ٪ابنہ٪یک٪آدیم٪سفنلا٪فیےہ٪ہک٪رہ٪رش٪یہیوتعق٪٪۔٪اعؾ٪احالت٪ںیماطمہبل٪رکے٪یگ

خسف٪اکنح٪اک٪٪ای اک٪مکح٪دے٪یگ٪ےنیےہ٪وج٪وشرہ٪وک٪الطؼ٪د٪ہن٪وہ٪وت٪وعرت٪دعاتل٪ےس٪روجع٪رک٪یتکس٪اسیارگا٪آ ٪اگ،٪نکیل

۔رک٪دے٪یگ٪ہلصیف

اس٪٪وصروتں٪ںیم٪دوونں٪یہ٪،یرک٪اک٪ہلصیف٪ےنیرک٪د٪ہےک٪اطمےبل٪رپ٪اےس٪ دحلع٪یقوب٪ایوشرہ٪وخد٪الطؼ٪دے٪

:ےہ لیوہ٪درج٪ذ٪ےہ، ایگ٪ایاتب٪رقآؿ٪ںیم٪ہقیاک٪وج٪رط

٪ےک٪ےیل٪ےنیرک٪د٪ہوک٪وفرا٪ دحلع٪یہک٪قوب٪ںیہ٪ہی ۔٪اس٪ےک٪ینعماج ےئ٪یگ٪ی۔٪الطؼ٪دعت٪ےک٪احلظ٪ےس٪د١ :

دمت٪ےک٪وپرا٪وہ٪اجےن٪رپ٪افمرتق٪ےک٪ارادے٪ےس٪٪نیعتم٪کیا٪،اج ےئ٪یگ٪یبج٪د٪ہی ےہ۔ اجزئ٪ںیہن٪انیالطؼ٪د

رطػ٪ےس٪الطؼ٪٪وشرہ٪یک٪یقوب٪اامعتسؽ٪وہات٪ےہ٪سج٪ںیم٪اس٪دمت٪ےک٪ےیل٪۔٪دعت٪اک٪ظفل٪احالطح٪ںیماج ےئ٪یگ٪ید

ےہ٪٪یئگ٪یک٪اس٪ےیل٪دمت٪وچہکن٪االص٪رقمر٪یہ٪ہی۔٪رک٪یتکس٪دورسے٪صخش٪ےس٪اکنح٪ںیہن٪وافت٪ےک٪دعب٪یسک٪اس٪یک٪ای

91 | P a g e

ےس٪رفات٪٪وک٪ ضح٪یےہ٪ہک٪قوب٪یرضور٪اس٪ےیل٪،رطح٪واحض٪وہ٪اجیئ٪یوصرت٪احؽ٪وپر٪یک٪ہک٪وعرت٪ےک٪ٹیپ

ےئ۔اج٪یالطؼ٪د٪ریغب٪ونمئ٪ےیک٪ےک٪دعب٪اور٪اس٪ےس٪زؿ٪و٪وش٪اک٪قلعت

اس٪ےس٪وعرت٪اور٪٪ےہ،انزک٪٪تی۔٪الطؼ٪اک٪اعمہلم٪اہناچےیہےک٪اسھت٪رکان٪٪طاای٪ی۔٪دعت٪اک٪امشر٪وپر٢

ےہ٪ہک٪٪یرضور٪اس٪ےیل٪،وہہ ٪ںیہ٪ااسملئ٪دیپ٪تہب٪ےس٪ونونین٪اوالد٪اور٪اؿ٪ےک٪اخدناؿ٪ےک٪ےیل٪رمد٪اور٪اؿ٪یک

راھک٪اج ےئ٪ہک٪الطؼ٪ےک٪وتق٪وعرت٪٪دای یھب٪ہیراھک٪اج ےئ٪اور٪٪دایوک٪٪خیاج ےئ٪وت٪اس٪ےک٪وتق٪اور٪اتر٪یبج٪الطؼ٪د

۔اور٪بک٪متخ٪وہ٪اج ےئ٪یگ٪رےہ٪یگ٪بک٪کت٪ابىق٪ہی ےہ، ادتبا٪سک٪وتق٪وہیئ٪دعت٪یک٪،یھت٪احتل٪ایک٪یک

وشرہ٪روجع٪ہن٪رکے٪وت٪دعت٪ےک٪وپرا٪وہ٪اجےن٪رپ٪٪ےہ۔۔٪دعت٪ےک٪وپرا٪وہےن٪کت٪وشرہ٪وک٪روجع٪اک٪قح٪٣

وک٪روانک٪٪یہک٪اےس٪قوب٪اچےیہ٪رک٪انیل٪وہ٪وت٪وشرہ٪وک٪ہلصیف٪ ےمت٪وک٪چنہپ٪ریہاخ٪ہیاک٪رہتش٪متخ٪وہ٪اج ےئ٪اگ۔٪انچہچن٪٪یقوب٪ںایم

٪ےقیےلھب٪رط٪ینعیمکح٪ےہ٪ہک٪اعمہلم٪رعموػ٪ےک٪اطم ق،٪٪اہلل٪اک٪وصروتں٪ںیم٪دوونں٪یہ٪ےہ۔ انیرتصخ٪رکد٪ایےہ٪

:ںیہ٪ہیوہ٪٪،ںیہ٪یئگ٪ید٪وخد٪رقآؿ٪ںیم٪تایوج٪دہا٪اس٪ابب٪ںیم٪ ےئ۔اج٪ےس٪ایک

ےک٪وہں،٪ارگ٪ےفحت٪ےک٪وطر٪٪امتیل٪یہ٪وخاہ٪ینتک٪ہ،اور٪وبلماست٪وریغ٪راتویامؽ٪،٪اجدئاد٪،٪ز٪وک٪وکیئ٪یاوال٪،٪قوب

رکےن٪اک٪٪ای اؿ٪ےک٪واسپ٪ےنیل٪ےہ،انؿ٪وہقفن٪اور٪رہم٪وت٪وعرت٪اک٪قح٪٪ےہ۔ اجزئ٪ںیہن٪وت٪اؿ٪اک٪واسپ٪انیل٪ےئگ٪ںیہ٪ےیرپ٪د

رقآؿ٪اک٪مکح٪ےہ٪ہک٪وہ٪رہزگ٪٪یھب٪وہں،٪اؿ٪ےک٪ابرے٪ںیم٪یئگ٪ید٪ںیزیچ٪وجوہات۔٪اؿ٪ےک٪العوہ٪٪ںیہن٪ادیپ٪وساؽ٪یہ

۔٪٪اج٪اںتکس٪یل٪واسپ٪ںیہن

: ںیہ٪،٪اہتبل٪ینثتسم٪اس٪ےس٪دو٪وصرںیت

اعمرشے٪ےک٪ارابب٪لح٪و٪دقع٪یھب٪ےہ،ےک٪اطم ق٪ابنہ٪نکمم٪ہن٪ر٪دحودایہل٪ںیم٪یقوب٪ںہک٪ایم٪ہی کیا

٪اسھت٪یہ٪وہ ےئ٪اوماؽ٪یھب٪ےیرپ٪آامدہ٪ہن٪وہ٪ہک٪اس٪ےک٪د٪ےنیالطؼ٪د٪رصػ٪اس٪ےیل٪ںایم٪نکیل٪،ںی سوسس٪رک٪یہی

وصرت٪احؽ٪٪اس٪رطح٪یک٪ےہ۔ آ ٪یتکس٪ؼاؿ٪اک٪ھچک٪ہصح٪واسپ٪رک٪ےک٪وشرہ٪ےس٪الط٪ایاوماؽ٪٪ہی یےگ٪وت٪قوب٪اجںیئ

ےہ۔ ونممع٪ںیہن٪اےس٪انیل٪وہ٪اج ےئ٪وت٪وشرہ٪ےک٪ےیل٪ادیپ٪ارگ٪یھبک

وچہکن٪٪یہ٪داینب٪ےک٪رےتش٪یک٪یقوب٪ںاک٪اراکتب٪رکے٪۔٪اس٪ےس٪ایم٪یدباکر٪وہیئ٪یلھک٪یہک٪قوب٪ہی یدورس

۔٪وہا٪امؽ٪اس٪ےس٪واسپ٪آ ٪یل٪ایوہ٪اانپ٪د٪اجزئ٪ےہ٪ہک٪اس٪وصرت٪ںیم٪ذہلا٪وشرہ٪ےک٪ےیل٪ےہ، دہنمؾ٪وہ٪اجیت

92 | P a g e

٪ےلم٪ںیماج ےئ٪وت٪رہم٪ےک٪اعم٪یاس٪اک٪رہم٪رقمر٪رکےن٪ےس٪ےلہپ٪الطؼ٪دے٪د٪ایوعرت٪وک٪اہھت٪اگلےن٪٪،اثاین

ونتب٪چنہپ٪اج ےئ٪وت٪رقمرہ٪رہم٪اک٪٪رہم٪رقمر٪وہ٪اور٪اہھت٪اگلےن٪ےس٪ےلہپ٪الطؼ٪یک٪نکیل٪ےہ، ںیہن٪یذہم٪دار٪وشرہ٪رپ٪وکیئ

۔یرمد٪وپرا٪ادا٪رک٪د٪ایاوچڑ٪دے٪٪راےس٪وپ٪رمیض٪ہک٪وعرت٪اینپ٪ہیفصن٪ادا٪رکان٪وہ٪اگ،٪اال

اج ےئ٪۔٪رقآؿ٪ےن٪اےس٪اہلل٪ےس٪ڈرےن٪واولں٪اور٪٪دے٪رک٪رتصخ٪ایک٪اثاثل،٪وعرت٪وک٪ھچک٪اسامؿ٪زدنیگ

٪ےک٪دوتسر٪اور٪رمد٪ےک٪اعمیش٪دقمار٪وساسیٹئ٪اس٪یک٪ےہ۔ ایقح٪رقار٪د٪کیرکےن٪واولں٪رپ٪ا٪راایتخ٪ہیااسحؿ٪اک٪رو

ےہ٪وت٪٪یئگ٪ید٪یھب٪ریغب٪رہم٪رقمر٪ےیک٪ای ۔٪الطؼ٪ارگ٪وعرت٪وک٪اہھت٪اگل ےئ٪ریغباج ےئ٪یگ٪یک٪ےس٪نیعتم٪تیراع٪احالت٪یک

۔اچےیہقح٪ادا٪وہان٪٪ہیاک٪اراشد٪ےہ٪ہک٪٪٪اعتیلاہلل

۔٪الطؼ٪اور٪الطؼ٪ےک٪رےہ٪یگ٪یقوب٪وشرہ٪روجع٪رک٪آ ٪وت٪وعرت٪دبوتسر٪اس٪یک٪۔٪دعت٪ےک٪دوراؿ٪ںیم٤

راتہ۔٪انچہچن٪٪ںیہن٪قح٪ابىق٪ہیاس٪ےک٪دعب٪٪ےہ۔دو٪رمہبت٪احلص٪٪رہتشب٪اکنح٪ںیم٪کیقح٪رہ٪صخش٪وک٪ا٪ہیدعب٪روجع٪اک٪

وت٪٪یاور٪وشرہ٪ےن٪الطؼ٪دے٪د٪ونتب٪آیئگ٪یک یگرمہبت٪رھپ دحلع٪یدورمہبت٪روجع٪ےک٪دعب٪رسیت٪رہتشب٪اکنح٪ںیم٪کیا

٪٪،اس٪ےس٪دجا٪وہ٪اج ےئ٪یگ٪ےک٪ےیل٪وعرت٪ہشیمہ٪ںیم٪اس٪ےک٪ےجیتن دورسے٪صخش٪ےک٪اسھت٪٪ہک٪اس٪اک٪اکنح٪یسک٪ہیاال

۔یاےس٪الطؼ٪دے٪د٪وہ٪اور٪وہ٪یھب

٪ہقث٪٪ہک٪اےنپ٪اس٪ےلصیف٪اےس٪اچےیہ٪وصروتں٪ںیم٪دوونں٪یہ٪،یروجع٪رک٪ای۔٪وشرہ٪الطؼ٪دے٪٥ رپ٪دو

٪ابت٪اک٪ااکنر٪ہن٪رکے٪اور٪ارگ٪وکیئ٪یسک٪دعب٪ںیم٪ےس٪وکیئ٪ںیم٪نیقیےہ٪ہک٪رف٪ہی۔٪اس٪ےس٪وصقمد٪املسمونں٪وک٪وگاہ٪انب٪یل

ےئ۔ےک٪اسھت٪وہ٪اج٪آاسین٪وہ٪وت٪اس٪اک٪ہلصیف٪ازناع٪دیپ

ےس٪٪وعرت٪ ضح٪ےہ۔وعض٪لمح٪٪وصرت٪ںیم٪لمح٪یک٪اور٪ ضح٪نیت٪دعت٪اعؾ٪احالت٪ںیم٪۔٪الطؼ٪یک٦

وہ٪٪دموخہل۔٪وعرت٪ریغوہیگ٪یےنہم٪دعت٪نیت٪ہیوہ٪وت٪٪ایہن٪آ٪رم٪وک٪ےنچنہپ٪ےک٪ابووجد٪اےس٪ ضح٪یک٪ ضح٪ایوہ٪٪وہ٪یکچ٪سویام

ےہ۔ ںیہن٪دعت٪یھب٪وکیئ٪یک٪سا ٪وہ٪ات،٪اس٪ےیل٪ںیہن٪اوت٪اس٪ےک٪قلعتم٪وچہکن٪لمح٪اک٪وساؽ٪دیپ

:ںیہ٪ہیوہ٪٪،وہ ےئ٪ںیہ٪ؿایب٪وج٪ااکحؾ٪رقآؿ٪ںیم٪زامہنب٪دعت٪ےک

قح٪ےہ٪ہک٪اس٪٪ہیاو٪رہن٪وشرہ٪وک٪٪وک٪اانپ٪رھگ٪اوچڑان٪اچےیہ٪یہن٪قوب٪ےہ٪ہک٪اس٪دوراؿ٪ںیم٪یئگ٪یک٪تیاوال،٪دہا <

دوونں٪٪،وہ٪اجیئ٪ادیپ٪یلیدبت٪وتعق٪ےہ٪ہک٪دولں٪ںیم٪ںیم٪۔٪اس٪رطح٪ااھٹک٪رےنہ٪ےک٪ےجیتنیےک٪رھگ٪ےس٪اےس٪اکنؽ٪د

وصرت٪ےہ٪ہک٪٪ہیرصػ٪٪اس٪ےس٪ینثتسم٪ ےئ۔رمہبت٪رھپ٪آابد٪وہ٪اج٪کیاور٪اؿ٪اک٪اڑجات٪وہا٪رھگ٪ا٪اک٪اجزئہ٪ںیل٪ےیاےنپ٪رو

93 | P a g e

٪ہیاظرہ٪ےہ٪ہک٪ہن٪وشرہ٪ےس٪٪،وہ۔٪اس٪وصرت٪ںیم٪یےک٪اراکتب٪رپ٪د٪یدباکر٪یلھک٪یسک٪رمد٪ےن٪وعرت٪وک٪الطؼ٪یہ

سج٪ےک٪ےیل٪احلص٪وہ٪اتکس٪ےہ٪اور٪ہن٪اس٪ےس٪وہ٪افدئہ٪یہ٪،یرےنہ٪د٪ںیم٪وعرت٪وک٪رھگ٪یسیاطمہبل٪رکان٪اجزئ٪ےہ٪ہک٪وہ٪ا

ےہ۔ یئگ٪یک٪تیدہا٪ہی

ہگج٪اور٪انؿ٪و٪ہقفن٪٪ےک٪اطم ق٪رےنہ٪یک٪تیثیح٪وہ٪وعرت٪وک٪اینپ٪ےہ٪ہک٪دعت٪ےک٪دوراؿ٪ںیم٪ایرفام٪،اثاین

رجموح٪وہ٪اور٪وہ٪٪یوخددار٪رکے٪اگسج٪ےس٪اس٪یک٪ںیہن٪راایتخ٪ہقیرط٪اسیا٪وکیئ٪رفامہ٪رکے٪اگ٪اور٪اس٪رعےص٪ںیم

ےئ۔وہ٪اج٪روبجم٪وہ٪رک٪اس٪اک٪رھگ٪اوچڑےن٪ےک٪ےیل٪ؿاشیرپ٪دونں٪ںیم٪دنچ٪یہ

٪دعت٪ںیم ٪زامہنب ےک٪٪یتخس٪تیےن٪اہن٪۔٪اہلل٪اعتیلرکے٪یگ٪وکشش٪ںیہن٪وعرت٪اانپ٪لمح٪ہاپچےن٪یک٪اثاثل،

وہےن٪اک٪٪ہنایےہ٪ہک٪وعرت٪ےک٪احہلم٪وہےن٪٪ایگ٪اس٪ےیل٪یہ٪ایہک٪دعت٪اک٪مکح٪د٪اس٪ےیل٪ےہ، رفامیئ٪اتدیک٪اسھت٪اس٪یک

ےئ۔وہ٪اج٪ہلصیف

اچاتہ٪ےہ٪ہک٪وعرت٪اس٪ےک٪ےچب٪وک٪دودھ٪الپ ےئ٪وت٪اےس٪٪ہیواال٪وشرہ٪٪ےنیارگ٪الطؼ٪د٪۔٪الطؼ٪ےک٪دعب٪یھب٧

آامدہ٪وہ٪وت٪رمد٪اےس٪اس٪دختم٪اک٪اعموہض٪ادا٪٪۔٪وعرت٪اس٪ےک٪ےیلاچےیہ رکین٪یوپر٪یذہم٪دار٪ہیدو٪اسؽ٪کت٪

اج ےئ٪اگ۔٪ےچب٪اک٪ابپ٪وافت٪اپ٪اکچ٪وہ٪وت٪ ہنعب٪ےس٪ےط٪ایک٪ےقیوشمرے٪ےس٪اور٪ےلھب٪رط٪اعموہض٪ابىمہ٪ہیرکے٪اگ٪اور٪

رک٪ےتکس٪٪دمت٪مک٪یھب٪ہی نیقی۔٪رفوہیگ٪ےک٪وارث٪یک٪اس اور٪وقحؼ٪ےک٪اعمےلم٪ںیم٪ںویذموکرہ٪ذہم٪دار٪نشیوپز٪یہی

٪ےہ،ااجزت٪٪یھب٪وت٪اس٪یک٪اور٪وعرت٪ےس٪دودھ٪ولپاان٪اچںیہ٪ہگج٪یسک٪اس٪ےک٪ورہث٪امں٪یک٪ایاور٪ےچب٪اک٪ابپ٪٪ںیہ

ےئ۔اج٪یرک٪د٪یوہ٪وپر٪ےہ، وج٪رقارداد٪وہیئ٪دالےن٪یک٪ےنیامں٪ےس٪د٪اس٪یک٪رشب ہکط

راتہ۔٪وہ٪بج٪٪ںیہن٪ابىق٪راکو ٪ےننب٪اک٪قح٪ےلہپ٪وشرہ٪ےک٪ےیل٪ںیم٪ےلصیف٪۔٪الطؼ٪ےک٪دعب٪وعرت٪ےک٪یسک٨

٪شیاجنگ٪ارتعاض٪یک٪ارگ٪دوتسر٪ےک٪اطم ق٪ےہ٪وت٪اس٪رپ٪یسک٪ہلصیف٪ہیاس٪اک٪٪ےہ۔ رک٪یتکس٪یاشد٪ےہ،اچےہ٪اور٪اہجں٪اچ

۔وہ٪یتکس٪ںیہن

رہط٪٪ےسیوہا٪ےہ٪ہک٪اس٪وک٪وت٪ا٪ااضہف٪اس٪ےیل٪ہیةسن٪ےس٪٪اعؾ٪ہقلطم٪یک٪ےہ۔دس٪دؿ٪٪دعت٪اچر٪یےنہم٪یک٪ہقوب

اس٪رطح٪اک٪٪ےک٪ےیل٪ہقوب٪وہ،٪نکیل٪المونت٪ہن٪وہیئ٪وشرہ٪ےس٪اس٪یک٪ےہ٪سج٪ںیم٪یئگ٪یک٪تیدہا٪یک٪ےنیالطؼ٪د٪ںیم

۔اجیت٪ےیاھت٪ہک٪دؿ٪ڑباھ٪د٪یہیاک٪اقتاض٪٪طاای٪اس٪ےیل٪ےہ، اضہطب٪انبان٪وچہکن٪نکمم٪ںیہن٪وکیئ

94 | P a g e

٪س٪ےیل٪ےہ، ایگ٪ایدصقم٪ےس٪د٪یہ٪کیدعت٪اک٪مکح٪وچہکن٪ا٪ےک٪ےیل٪ہہقلطم٪اور٪قوب الطؼ٪ےک٪٪توج٪انثتسم٪ا

دعت٪٪وکیئ٪ےک٪ےیل٪دموخہلریغ٪ہ۔٪انچہچن٪قوبرطح٪وحلمظ٪وہں٪یگ٪ایس٪یھب٪دعت٪ںیم٪یک٪ہوہ٪قوب٪،وہ ےئ٪ںیہ٪ؿایب٪ےیل

۔دعت٪وعض٪لمح٪ےک٪دعب٪متخ٪وہ٪اج ےئ٪یگ٪اور٪احہلم٪یک٪وہ٪یگ٪ںیہن

٪اےنپ٪اعمےلم٪ںیم ٪ےہ٪اور ٪ےہ۔ ااھٹ٪یتکس٪،وج٪دقؾ٪انمبس٪یھجمس٪دعت٪زگرےن٪ےک٪دعب٪وعرت٪آزاد

٪یک ٪رکین٪،یاپدنب٪اعمرشے٪ےک٪دوتسر ٪اچےیہ٪اکؾ٪ںیہن٪اسیا٪وکیئ٪ینعی ،اچےیہ اہتبل٪اےس سج٪ےس٪قلعتم٪٪رکان

اس٪ےک٪٪ایوحلمظ٪رےہ٪وت٪اس٪رپ٪٪ہیوہ۔٪٪ہشیوک٪اصقنؿ٪ےنچنہپ٪اک٪ادن٪تایروا٪زعت،٪رہشت،٪واجتہ٪اور٪ایھچ٪اخدناونں٪یک

وہات۔٪ازلاؾ٪اعدئ٪ںیہن٪رپ٪وکیئ٪اوایل

اس٪اک٪٪وت٪رک٪اتکس٪ےہ٪ہک٪اےنپ٪دؽ٪ںیم٪ہیوہ٪٪ےس٪اکنح٪رکان٪اچاتہ٪وہ٪وت٪دعت٪ےک٪دوراؿ٪ںیم٪ہصخش٪قوب٪ارگ٪وکیئ

مغ٪زدہ٪٪کیےہ٪ہک٪ا٪رہزگ٪اجزئ٪ںیہن٪اس٪ےک٪ےیل٪نکیل٪،یابت٪ہنم٪ےس٪اکنؽ٪د٪وکیئ٪ںیم٪ےیااشرے٪انک٪ایارادہ٪رک٪آ ٪

۔یرک٪ؿدہعوامیپ٪ہہفخ٪وکیئ٪ای ےجیھب٪ؾاغیپوعرت٪وک٪اکنح٪اک٪٪ریغب٪اخدناؿ٪ےک٪ذجابت٪اک٪احلظ٪ےیک

٪اینپ٪یرضور٪وشرہوں٪ےک٪ےیل ٪اےنپ٪رھگوں٪٪کیا٪ےک٪ےیل٪ںٶاقوب٪ےہ٪ہک٪وہ ٪ہقفن٪اور اسؽ٪ےک٪انؿ٪و

وؤتنی م سکدورسا٪دقؾ٪٪اک٪وکیئ٪اس٪ونتیع٪ای ںیےس٪وشرہ٪اک٪رھگ٪اوچڑ٪د٪رمیض٪ہک٪وہ٪وخد٪اینپ٪ہی،٪اال٪٪رک٪اجںیئ٪وتیص٪یک٪ں

۔٪ااھٹںیل

ک

95 | P a g e

اک اخجالطک زنک وک مرد

ےن٪٪اہلل٪اعتیل٪ونمئ٪رےنھک٪ےک٪ےیل٪یگاپزیک٪دولں٪یک٪اقلعتت٪ںیم٪افحتظ٪اور٪ابىمہ٪اکنح٪ےک٪ادارے٪یک

۔االتخط٪رمدوزؿ٪ےک٪آداب٪رقمر٪رفام ےئ٪ںیہ

:ںیہ٪لیآداب٪درج٪ذ٪ہی

آ٪اج ےئ٪وت٪ےب٪دڑھک٪اور٪ےب٪وپےھچ٪ادنر٪دالخ٪٪رضورت٪شیپ٪اجےن٪یک٪دورسے٪ےک٪رھگوں٪ںیم٪کی۔٪ا١

سج٪اک٪٪،ےلہپ٪رھگ٪واولں٪وک٪اانپ٪اعترػ٪رکایئ٪ےہ٪ہک٪آدیم٪یےہ٪۔٪اس٪رطح٪ےک٪وموعقں٪رپ٪رضور٪وہان٪اجزئ٪ںیہن

اشی ہ

ےگ٪٪اس٪ےس٪رھگ٪واآ ٪ولعمؾ٪رک٪ںیل٪ ےئ۔اج٪ےہ٪ہک٪دروازے٪رپ٪ڑھکے٪وہ٪رک٪السؾ٪ایک٪ہی ہقیاو٪رذہمب٪رط٪سی

۔٪اس٪ےک٪دعب٪ارگ٪وہ٪السؾ٪اک٪ںیہن٪ایدالخ٪وہان٪انمبس٪ےہ٪٪اچاتہ٪ےہ٪اور٪اس٪اک٪رھگ٪ںیم٪ایک٪ےہ،ہک٪آےن٪واال٪وکؿ٪

وموجد٪وہ٪اور٪اس٪٪ایوموجد٪ہن٪وہ٪٪وکیئ٪رھگ٪ںیم٪ےک٪ےیل٪ےنیدالخ٪وہ،٪ااجزت٪د٪اور٪ااجزت٪ےلم٪وت٪رھگ٪ںیم٪ںیوجاب٪د

واسپ٪الچ٪اج ےئ٪۔٪٪ریغب٪ سوسس٪ےیک٪یگنت٪وکیئ٪ےہ٪وت٪دؽ٪ںیم٪٪ںیہناج ےئ٪ہک٪اس٪وتق٪انلم٪نکمم٪ایرطػ٪ےس٪ہہک٪د٪یک

اگلان٪وصقمد٪٪یرپ٪اپدنب٪ںویوسلش٪آزاد٪اؿ٪یک٪ایاس٪ےس٪رطب٪و٪قلعت٪ےک٪ولوگں٪وک٪اہسرے٪ےس٪رحموؾ٪رکان٪

اؿ٪٪،ےک٪رھگوں٪رپ٪زگارہ٪رکہ ٪ںیہ٪اؿ٪ےک٪وبجمرو٪ذعمور٪ازعہ٪و٪اةحب٪وج٪ایھن٪ایولگ٪وخد٪وہں٪٪اس٪ےیل٪ےہ، ںیہن

اور٪رمدو٪وعرت٪اگل٪اگل٪٪وںلج٪ ںلم٪،اجںیئ٪ںیئآ٪دورسے٪ےک٪رھگوں٪ںیم٪کیےہ٪ہک٪وہ٪ا٪رحج٪ںیہن٪وکیئ٪ےک٪ےیل

ں٪ےک٪ؤہن٪ام٪،ہن٪ابپ٪دادا٪ےک٪رھگوں٪ںیم٪ےہ،رحج٪٪وکیئ٪ہن٪اؿ٪ےک٪اےنپ٪رھگوں٪ںیم٪،ہںئپ٪رک٪اھکںیئ٪احےھ٪اھٹب٪ای

ریہن٪ز٪،ں٪ےک٪رھگوں٪ںیمؤاموموں٪اور٪اخال٪ں،ں،٪وھپووھپؤہن٪اچچ٪،اور٪ونہبں٪ےک٪رھگوں٪ںیم٪ںہن٪اھبویئ٪،رھگوں٪ںیم

دالخ٪وہں٪٪ےہ٪ہک٪رھگوں٪ںیم٪یابت،٪اہتبل٪رضور٪۔٪اینتاور٪ہن٪دووتسں٪ےک٪رھگوں٪ںیم٪ارفاد٪ےک٪رھگوں٪ںیم٪وتتیل

۔ںیوت٪اےنپ٪ولوگں٪وک٪السؾ٪رک

وہلٹ،٪٪ینعیےچب٪ہن٪رےتہ٪وہں۔٪٪یےہ٪اہجں٪ولوگں٪ےک٪قوب٪ںیہن٪یرضور٪یاپدنب٪ہی ۔٪اؿ٪ںوہگں٪ےک٪ےیل٢

٪رمداہن٪تسشن٪اگںیہ٪،داک ںی٪،امہمؿ٪اخین٪،رسایئ آدمورتف٪رےنھک٪واآ ٪٪رطح٪رھگوں٪ںیم٪۔ایسہوریغ٪دافرت،

٪ےہ٪ہک٪وہ٪نیت٪اکیف٪یہی اؿ٪ےک٪ےیل٪ےہ۔ ںیہن٪یرضور٪رہ٪ومعق٪رپ٪ااجزت٪انیل٪یھب٪اخدومں٪اور٪انابغل٪ںوچں٪ےک٪ےیل

رہظ٪ےک٪وتق٪٪؛وہہ ٪ںیہ٪رتسبوں٪ںیم٪امنز٪رجف٪ےس٪ےلہپ٪ہکبج٪ولگ٪ایھب: ااجزت٪آ ٪رک٪دالخ٪وہں٪اوونت٪ںیم

96 | P a g e

ےلچ٪اجہ ٪٪رتسبوں٪ںیم٪اور٪اشع٪ےک٪دعب٪بج٪وہ٪وسےن٪ےک٪ےیل٪ںیہ٪ےتیڑپکے٪ااتر٪رک٪رھک٪د٪ےک٪ےیل٪ہلبج٪وہ٪رولق

انابغل٪ےچب٪اور٪رھگ٪ےک٪دخاؾ٪وع٪ںیم٪ت۔٪اؿ٪ےک٪وسا٪دورسے٪اوونںیہل

خ

ت

روتں٪اور٪رمدوں٪ےک٪اپس،٪اؿ٪ےک٪ی٪یک٪ے

٪ہیاہتبل٪ابغل٪وہ٪اجےن٪ےک٪دعب٪٪،۔٪انابغل٪ںوچں٪ےک٪ل آ٪ےتکس٪ںیہ٪ریغب٪ااجزت٪ےیل٪اور٪اؿ٪ےک٪رمکوں٪ںیم٪ںوہگں٪ںیم

اگ٪ہک٪اعؾ٪ونونؿ٪ےک٪اطم ق٪٪وہ٪یرضور٪یھب٪رم٪وک٪چنہپ٪اجےن٪ےک٪دعب٪اؿ٪ےک٪ےیل٪۔٪ولبغ٪یکہن٪رےہ٪یگ٪رتصخ٪ابىق

دالخ٪وہں۔٪ااجزت٪آ ٪رک٪رھگوں٪ںیم

٪اور٪وعرںیت٪اچب٪رک٪رںیھک٪ںیرظن٪اینپ٪وموجد٪وہں٪وت٪اہلل٪اک٪مکح٪ےہ٪ہک٪رمد٪یھب٪۔٪اؿ٪اقمامت٪رپ٪ارگ٪وعرںیت٣

٪طخ٪و٪اخؽ٪اک٪اجزئہ٪ےنیل٪،نکیس٪دورسے٪ےک٪نسح٪و٪امجؽ٪ےس٪آ ںیھک٪کیوہ٪اور٪رمدو٪وعرت٪ا٪ایح٪۔٪اگنوہں٪ںیمیھب

ہک٪اس٪ےس٪وصقمد٪ہن٪٪اس٪ےیل٪ےہ،وپرا٪وہ٪اجات٪٪انیقیوت٪اس٪مکح٪اک٪اشنم٪٪ںیرک٪دورسے٪وک٪وھگرےن٪ےس٪رپںزہ٪کیاور٪ا

ابلکل٪آزاد٪ہن٪اوچڑ٪٪ےک٪ےیل٪ےنھکیاور٪اگنوہں٪وک٪د٪انھکیہکلب٪اگنہ٪رھب٪رک٪ہن٪د٪ےہ، رانہ٪ںیہن٪ےتھکید٪یہ٪رہوتق٪۔ےچن٪ای انھکید

۔ےہ انید

ےہ٪ہک٪ہن٪اؿ٪ےک٪ادنر٪٪ہیاس٪ےس٪رماد٪٪ ےئ۔اج٪افحتظ٪یک٪۔٪اس٪رطح٪ےک٪وموعقں٪رپ٪رشؾ٪اگوہں٪یک٤

وؤ٪٪کیاور٪رمد٪ا٪ہکلب٪وعرںیت٪،اجںیئ٪وہ٪اور٪ہن٪وہ٪اؿ٪ےک٪اسےنم٪وھکیل٪ؿہالم٪وکیئ٪دورسوں٪ےک٪ےیل

یہگج٪وموجد٪وہں

وک٪ےہ٪٪اظرہ٪ےہ٪ہک٪ڑبا٪دلخ٪اس٪زیچ٪،اس٪ںیم٪ ےئ۔اامتہؾ٪ےک٪اسھت٪ہاپچ٪رک٪راھک٪اج٪دہایز٪ںوہگں٪وک٪اور٪یھب٪ہاپچےن٪یک

٪دوونں٪ا٪وہ۔٪وعرںیت٪ہنیہک٪ابلس٪ابرق ٪وک٪یھب٪ےک٪اسھت٪یفنص٪تنیوج٪ز٪ابلس٪نںنہپ٪اسیاور٪رمد، ا

اضرطح٪٪یوپر٪ا

وؤیئی م ٪راھک٪اج ےئ٪ہک٪اےنھٹ٪ےنھٹب٪ؽہاپچےن٪واال٪وہ۔٪رھپ٪المونت٪ےک٪ومعق٪رپ٪اس٪ابت٪اک٪ایخکصخش٪ربہنہ٪ہن٪وہےن٪٪ں

ےئ۔اپ

ےک٪٪اےنپ٪رحمؾ٪ازعہ٪اور٪جنقلعتم٪زیچ٪وکیئ٪یک٪تنیو٪ز٪بیےہ٪ہک٪وہ٪ز٪یابوصخلص٪رضور٪۔٪وعروتں٪ےک٪ےیل٥

۔٪ںیہ٪وہیت٪وج٪اعدات٪یلھک٪ںیہ٪اہتبل٪ینثتسم٪،ںیوہ٪زیچ٪یک٪شیةی۔٪اس٪ےس٪زںیصخش٪ےک٪اسےنم٪اظرہ٪ہن٪وہےن٪د٪وسا٪یسک

ا ٪ےک٪وسا٪ابىقہریغو٪راتویاھگنسر٪اور٪ز٪ؤرہچے٪اک٪انبں٪اور٪ؤاہھت٪اپ٪ینعی

اضوعروتں٪وکہاپچ٪رک٪٪شیةیز٪رہ٪ہگج٪یک٪۔٪اؿ٪ا

اتہک٪٪رکان٪اچےیہ٪رپںزہ٪رپ٪امر٪رک٪ےنلچ٪ےس٪یھب٪ں٪زنیمؤاےنپ٪اپ٪ںیم٪وموجدیگ٪کت٪ہک٪رمدوں٪یک٪ںاہی ،اچےیہ رینھک

ےئ۔اظرہ٪ہن٪وہ٪اج٪تنیز٪وہیئ٪یپھچ٪اؿ٪یک

97 | P a g e

ا ٪ںیم٪وچہکن٪یفنص٪یھب٪۔٪وعرت٪اکچہنس٦

اضاس٪٪اس٪ےیل٪،وہہ ٪ںیہ٪یھب٪راتویز٪رھپ٪ےلگ٪ںیم٪ےہ،ےس٪٪ا

٪رگ٪۔٪چہنساچےیہرطح٪ےک٪وموعقں٪رپ٪اےس٪دوےٹپ٪ےس٪ڈاھپن٪انیل ٪٪ؿةیاور ٪ڑب٪ہیڈاھپن٪رک٪رےنھک٪اک ٪یمکح٪اؿ

ہن٪وہں۔٪٪رکےن٪وایل٪شیامن٪یک٪تنیز٪ہو٪رشب ہکط٪،ںیہ٪ریتھک٪ںیہن٪ادیم٪ےہ٪وج٪اب٪اکنح٪یک٪ںیہن٪ےک٪ےیل٪ںوبڑےوھ

اؿ٪ےک٪٪ہی۔٪ںیدواٹپ٪ہن٪ااتر٪ںیم٪وموجدیگ٪اور٪رمدوں٪یک٪ںیرک٪طےہ٪ہک٪اای٪یہی یھب٪ابت٪اؿ٪ےک٪ےیل٪ہدیاتمہ٪دنسپ

ےہ۔رتہب٪٪ےیل

ویوادل

٪اؿ٪ےک٪اسھت٪نسح٪ولسک٪یک٪ےہ۔اک٪٪نیرہتش٪وادل٪نیامہ٪رت٪اؿ٪ںیم٪،وہہ ٪ںیہ٪ااکنح٪ےس٪وج٪رےتش٪دیپ

:ںیہ٪ہیوہ٪٪،رفام ےئ٪ںیہ٪اس٪ےک٪وج٪دحود٪رقآؿ٪ےن٪نیعتم٪ےہ۔ یئگ٪ید٪احصفئ٪ںیم٪امتؾ٪ااہلیم٪میلعت

رکش٪ضحم٪٪ہی۔٪اچےیہ۔٪اےنپ٪رپورداگر٪ےک٪دعب٪ااسنؿ٪وک٪بس٪ےس٪ڑبھ٪رک٪اےنپ٪امں٪ابپ٪اک٪رکش٪زگار٪وہان٪١

اؿ٪ےک٪الخػ٪دؽ٪٪،آیئ٪ارتحاؾ٪ےس٪شیپ٪اؿ٪ےک٪اسھت٪ااہتنیئ٪اقتاض٪ےہ٪ہک٪آدیم٪وہات،٪اس٪اک٪الزیم٪زابؿ٪ےس٪ادا٪ںیہن

تبحم،٪رشاتف٪٪،ہکلب٪رنیم٪،ہملک٪زابؿ٪ےس٪ہن٪اکنیل٪اؿ٪ےک٪اسےنم٪وسء٪ادب٪اک٪وکیئ٪،یوہےن٪د٪اہن٪دیپ٪یےب٪زار٪وکیئ٪ںیم

٪اور٪ یلس٪یدؽ٪دار٪اؿ٪یک٪ںیم٪ںانوتاوین٪ابت٪امےن٪اور٪ڑباھےپ٪یک٪۔٪اؿ٪یکیرک٪راک٪اولسب٪اایتخ٪یاور٪اعسدت٪دنم

رکات٪رےہ٪۔٪

٪اہلل٪اعتیل٪ےہ٪ہک٪وہ٪یسک٪قح٪اؿ٪وک٪احلص٪ںیہن٪ہیےک٪ابووجد٪٪اس٪تیثیح٪یک٪نی۔٪وادل٢ انبےن٪٪کیاک٪رش٪وک٪

رہ٪احؽ٪٪یواور٪ریپ٪اچےیہ٪انیااطتع٪ےس٪اصػ٪ااکنر٪رک٪د٪اوالد٪وک٪اؿ٪یک٪۔٪اس٪اعمےلم٪ںیمڈاںیل٪ٶاوالد٪رپ٪داب٪ےک٪ےیل

٪ںید٪یھب٪نیدوعت٪وادل٪٪۔٪دخا٪ےس٪ارحناػ٪یکرطػ٪وتمہج٪ںیہ٪وج٪دخا٪یک٪اچےیہ٪رکین٪یک٪ےقیولوگں٪ےک٪رط٪ایھن٪ںیم

ےک٪٪نیےگ٪اور٪وادل٪ےک٪تحت٪ےھجمس٪اجںیئ٪ایس٪یھب٪تایےک٪دورسے٪ااکحؾ٪و٪دہا٪۔اہلل٪اعتیلاج٪یتکس٪یک٪وت٪وبقؽ٪ںیہن

۔٪اجزئ٪ہن٪وہ٪یگ٪ےک٪ےیل٪یسک٪یھب٪یالخػ٪ورز٪ےنہک٪ےس٪اؿ٪یک

٪داین٪۔٪رشک٪ےسیج٣ ٪رپ٪ارصار٪ےک٪ابووجد ٪ہیےک٪اسھت٪نسح٪ولسک٪اک٪رو٪نیوادل٪ےک٪اعمالمت٪ںیم٪انگہ

اج ےئ٪اور٪اؿ٪٪وکشش٪یک٪رکےن٪یک٪یادقملور٪وپر٪یتح٪تایرضور٪۔٪اؿ٪یکاچےیہرطح٪ونمئ٪رانہ٪٪دوتسر٪ےک٪اطم ق٪ایس

98 | P a g e

اوالد٪٪ںیم٪وںزیچ٪رگم٪اس٪رطح٪یک٪ےہ،اک٪اعمہلم٪اگل٪٪تعیو٪رش٪نیرےہ٪۔٪د٪یربارباجر٪داع٪یھب٪یک٪تیدہا٪ےک٪ےیل

۔٪٪اچےیہ٪وہین٪ںیہن٪وکاتیہ٪زگ٪وکیئےس٪رہ

ج مک ی

ہ

وؤ ی ےچب٪ابپ٪ےس٪رحموؾ٪وہ٪اجی

ی۔٪ںیہ٪یئگ٪ید٪رقآؿ٪ںیم٪تایدہا٪اؿ٪ےک٪اعمالمت٪ےس٪قلعتم٪دنچ٪نیعتم٪ں

:ےہ لیاؿ٪اک٪الخہص٪درج٪ذ

۔٪ملظ٪و٪ںیوکشش٪ہن٪رک٪اےس٪وخد٪مضہ٪رکےن٪یک٪،ںیےک٪رسرپتس٪اؿ٪اک٪امؽ٪اؿ٪ےک٪وحاآ ٪رک٪ںاومی۔٪١

صخش٪ہن٪اانپ٪ربا٪امؽ٪اؿ٪ےک٪اےھچ٪امؽ٪٪ذہلا٪وکیئ٪ےہ۔آگ٪رھبان٪٪ںیم٪اےنپ٪ٹیپ٪ایاک٪امؽ٪ڑہپ٪رکان٪وگ٪میتیےس٪٪انااصنیف

اس٪وک٪اےنپ٪امؽ٪ےک٪اسھت٪الم٪رک٪اھکےن٪ےک٪٪ےکرک٪شیامن٪وہستل٪یک٪وکشش٪رکے٪اور٪ہن٪ااظتنیم٪ےس٪دبےنل٪یک

وبہبد٪اور٪اؿ٪ےک٪٪ہکلب٪اؿ٪یک٪،ںیہن٪وخردربد٪ےک٪ےیل٪ہیاج ےئ٪وت٪٪وتق٪ایک٪۔٪اس٪رطح٪اک٪االتخط٪ارگ٪یسکیرک٪اوماعق٪دیپ

۔٪٪وہان٪اچےیہ٪االصح٪ےک٪ےیل٪اعمالمت٪یک

٪ولوگں٪ےک٪ےیل٪ےہ۔ یذہم٪دار٪یڑب٪کیدہگناتش٪ا٪افحتظ٪اور٪اؿ٪ےک٪وقحؼ٪یک٪ےک٪امؽ٪یک٪ںاومی۔٢

٪اشلم٪رک٪ےک٪وہ٪اےنپ٪ےیل٪امں٪وک٪اس٪ںیم٪یک٪میتیےتھجمس٪وہں٪ہک٪٪ہیےس٪دہعہ٪ربآ٪وہان٪لکشم٪وہ٪اور٪وہ٪٪یاہنت٪اس٪ذہم٪دار

٪ےس٪دو٪دو،٪نیت٪اجزئ٪وہں،٪اؿ٪ںیم٪ےس٪وج٪اؿ٪ےک٪ےیل٪ںیم٪ںٶام٪ہک٪اؿ٪یک٪اچےیہ٪وت٪اںیھن٪رک٪ےتکس٪ںیہ٪اوہستل٪دیپ

دعؽ٪٪ؿےک٪درایم٪ںویبج٪قوب٪ےہ، ااجزت٪رصػ٪اس٪وصرت٪ںیم٪ہی ۔٪نکیلاچر٪اچر٪ےک٪اسھت٪اکنح٪رک٪ںیل٪،نیت

دصقم٪ےک٪٪کین٪وبہبد٪ےسیج٪یک٪ںاومیےگ٪وت٪رھپ٪٪ہن٪وہ٪ںیکس٪باکایم٪وہ٪ہک٪وہ٪اس٪ںیم٪ہشیادن٪ہینکمم٪وہ۔٪ارگ٪ونمئ٪رانھک٪

٪ہیاس٪ےک٪اسھت٪٪ےہ۔ حیحص٪دہایز٪ہقیرط٪یہی ۔٪ااصنػ٪رپ٪ونمئ٪رےنہ٪ےک٪ےیلںیاکنح٪ہن٪رک٪دہایےس٪ز٪کیا٪یھب٪ےیل

٪ذعر٪ںیہن٪ہی ےہ۔اجات٪٪ایاج ےئ٪سج٪رطح٪اعؾ٪وعروتں٪وک٪د٪ایےس٪د٪ےقیرط٪ےہ٪ہک٪اؿ٪وعروتں٪اک٪رہم٪ایس٪یرضور٪یھب

٪ےہ۔ر٪ںیہن٪ابىق٪یذہم٪دار٪اب٪وکیئ٪اس٪ےیل٪ےہ، ایگ٪ےس٪ایک٪تحلصم٪اوالد٪یک٪یک٪ہک٪اکنح٪وچہکن٪ایھن٪رکان٪اچےیہ٪ادیپ

ولگ٪٪ےہ۔ رحج٪ںیہن٪وت٪اس٪ںیم٪ںیرک٪تیاور٪راع٪وکیئ٪ای ںیہصح٪اعمػ٪رک٪د٪ےس٪وہ٪رہم٪اک٪وکیئ٪وخیش٪اہں،٪ارگ٪اینپ

۔٪٪وت٪اس٪ےس٪افدئہ٪ااھٹ٪ےتکس٪ںیہ٪ارگ٪اچںیہ

99 | P a g e

بج٪وہ٪٪،اجیئ٪وتق٪ایک٪اس٪رپ٪لمع٪ایس٪ےہ، یئگ٪یک٪تیوج٪دہا٪یک٪ےنیاک٪امؽ٪اؿ٪ےک٪وحاآ ٪رک٪د٪ںاومی۔٪٣ ,

رےہ٪٪ںیم٪افحتظ٪اور٪ارگاین٪رسرپوتسں٪یک٪ہیےہ٪ہک٪٪ی۔٪اس٪ےس٪ےلہپ٪رضوررم٪وک٪چنہپ٪اجںیئ٪یک٪اانپ٪امؽ٪اھبنسؽ٪ےنیل

وہ٪٪ادیپ٪الصتیح٪وک٪ااھٹےن٪یک٪ںویذہم٪دار٪وسھج٪وبھج٪اور٪اینپ٪یک٪تہک٪اؿ٪ےک٪ادنر٪اعمالم٪وک٪اجےتچن٪رںیہ٪ںاومیاور٪وہ٪

ےس٪ہک٪وہ٪٪ےشی۔٪اس٪ادناجںیئ٪یک٪یےک٪اسھت٪وپر٪اہتبل٪رفایخ٪ت،ایرضور٪اؿ٪یک٪۔٪اس٪دوراؿ٪ںیمںیہن٪ایےہ٪٪ریہ

٪ؽاک٪ایخ٪یردؽ٪دا٪اؿ٪یک٪ںیم٪اج ےئ٪او٪ر٪ابت٪کتچ٪وکشش٪ہن٪یک٪اڑاےن٪یک٪یدلج٪یاؿ٪اک٪امؽ٪دلج٪،یگ٪ڑبے٪وہ٪اجںیئ

راھک٪اج ےئ٪۔٪

٪میتیوہ٪وت٪٪بیرغ٪نکیل٪،اچےیہ ںیہن٪اس٪دختم٪ےک٪وعض٪اےس٪ھچک٪انیل٪وہ٪وت٪اینپ٪۔رسرپتس٪ارگ٪ینغتسم٤

ےہ۔ےک٪امؽ٪ےس٪اانپ٪قح٪دختم٪دوتسر٪ےک٪اطم ق٪آ ٪اتکس٪

وسء٪نظ٪اور٪االتخػ٪٪اتہک٪یسک٪اچےیہ٪اج ےئ٪وت٪اس٪رپ٪ھچک٪ہقث٪اور٪ربتعم٪ولوگں٪وک٪وگاہ٪انب٪انیل٪۔٪امؽ٪وحاآ ٪ایک٥

و٪میلع٪ےہ٪اور٪وہ٪لعمس٪انید٪وک٪یھب٪اسحب٪اہلل٪اعتیل٪یہیدؿ٪٪کیہک٪ا٪رانھک٪اچےیہ٪دایرھپ٪٪ےہ۔ہن٪ر٪و٪زناع٪اک٪اامتحؽ٪ابىق

۔٪اج٪یتکس٪ںیہن٪ہاپچیئ٪زیچ٪اس٪ےس٪وکیئ٪ےہ،

٪یبیوراتث٪ےک٪ومعق٪رپ٪رق٪ہمسقت٪نکیل٪،ںیہ٪واروثں٪ےک٪ےصح٪ارگہچ٪نیعتم٪واآ ٪ےک٪رتےک٪ںیم۔٪رمےن٪٦

ھچک٪دے٪٪،٪اںیھن٪ںیہن٪ایقح٪اتنب٪ےہ٪٪احلظ٪ےس٪اؿ٪اک٪وکیئ٪وت٪اس٪ےس٪عطق٪رظن٪ہک٪ونونین٪آ٪اجںیئ٪و٪اسمنیک٪یماتیازعہ٪اور٪

ہک٪اس٪٪اچےیہ٪رینھک٪دایابت٪رہ٪صخش٪وک٪٪ہیں٪رپ٪ےک٪وموعق٪ح۔٪اس٪رطاچےیہابت٪ہہک٪رک٪رتصخ٪رکان٪٪دال٪رک٪اور٪ایھچ

ےس٪رتصخ٪وہ٪٪اگنہ٪اافتلت٪اک٪اتحمج٪اوچڑ٪رک٪داین٪دورسوں٪یک٪رطح٪اںیھن٪ایس٪اور٪وہ٪یھب٪وہ٪ےتکس٪ںیہ٪میتی ےک٪ےچب٪یھب

اتکس٪ےہ٪۔٪

100 | P a g e

5

چتیچک ك ىون

ےہ٪ہک٪وہ٪دمتؿ٪وک٪اچاتہ٪ےہ٪اور٪رھپ٪اس٪٪یھب٪ہی ہجیتن٪الزیم٪کیےہ٪،اس٪اک٪ا٪ایک٪اےن٪سج٪رطفت٪رپ٪دیپ٪ااسنؿ٪وک٪اہلل٪اعتیل

رکےن٪رپ٪وبجمر٪٪ادیپ٪مظن٪اامتجىع٪کیاےنپ٪ادنر٪ا٪ریدب٪ایدلج٪٪ےک٪وسء٪اامعتسؽ٪ےس٪اچبےن٪ےک٪ےیل٪ردمتؿ٪وک٪اےنپ٪ارادہ٪و٪اایتخ

ےہ٪٪وہیئ٪ا٪ نط٪ےس٪دیپےک٪یہ٪یاس٪وخاشہ٪اور٪اس٪وبجمر٪و٪وکحتم،٪ااسنؿ٪یک٪تسایس٪٪ںیمخیاتر٪ااسنین٪ےہ۔وہ٪اجات٪

وہ٪اتکس٪،٪ذہلا٪لقع٪اک٪٪ںیہن٪باکایم٪ںیم٪وت٪اس٪ےس٪اجنت٪احلص٪رک٪ےنیل٪وہ٪ارگ٪اچےہ٪یھب٪ےہ،اور٪ااسنؿ٪بج٪کت٪ااسنؿ٪

٪اسیا٪کیا٪ےک٪اجبے٪وہ٪اےنپ٪ےیل٪ےنھکید٪وخاباعمرشے٪اور٪دمتؿ٪اک٪٪یسک٪وکحتم٪ےک٪ریغب٪ںیم٪ےہ٪ہک٪اس٪داین٪یہیاقتاض٪

٪رماین

ہ

٪داینب٪اصحل٪وکحتم٪یک٪کیا٪رک٪ےک٪اس٪ےک٪ےیل٪اک٪زتہیک٪وکشش٪رکے٪وج٪مظن٪اامتجىع٪الےن٪یک٪ووجد٪ںیم٪اعمدہئ

رفامہ٪رک٪ےکس٪۔٪

آامدہ٪ایک٪راےتس٪رپ٪دجودہج٪ےک٪ےیل٪اور٪ایس٪راہ٪داھکیئ٪یہیرطفت٪ےن٪اےس٪ابومعلؾ٪٪ہک٪ااسنؿ٪یک٪ہبش٪ںیہن٪اس٪ںیم

اس٪٪اتکس٪ےہ٪،اہنت٪ویہ٪ھکید٪رہ٪صخش٪مشچب٪رس٪اس٪اعمل٪ںیم٪اور٪ںیھنج٪اس٪ےک٪وج٪اتنجئ٪اب٪کت٪ےلکن٪ںیہ٪نکیل٪ےہ،

رطح٪لقع٪٪ےک٪دورسے٪اعمالمت٪یک٪ہک٪زدنیگ٪ںیہ٪اکیف٪ےک٪ےیل٪ےنیدح٪کت٪اثتب٪رک٪د٪یوک٪ابلکل٪آرخ٪تقیقح

رک٪٪ےک٪اسھت٪ںیہن٪تیعطق٪یوپر٪ےک٪ےلصیف٪ونتیع٪یدضعب٪اینب٪ےک٪ریغب٪تیدہا٪آامسین٪یھب٪اس٪اعمےلم٪ںیم٪ااسنین

:ےہ اپچن٪داعفت٪رپ٪ینبم٪لیدرج٪ذ٪ہی ےہ۔ ایونونؿ٪املسمونں٪وک٪د٪کیاک٪ا٪تسانب٪رپ٪ایس٪ےن٪ایس٪۔٪اہلل٪اعتیلیتکس

١

االرم٪وک،٪وخاہ٪وہ٪٪املسمونں٪ےک٪اویل٪اؿ٪ںیم٪ےہ،ایدے٪د٪ےک٪ےیل٪مکح٪ہشیمہ٪وکیئ٪اہلل٪و٪روسؽ٪ےن٪نج٪اعمالمت٪ںیم

٪ےہ۔ رکےن٪اک٪قح٪احلص٪ںیہن٪ہلصیف٪رطػ٪ےس٪وکیئ٪ےک٪اراکؿ،٪اب٪اینپ٪ؿاپر امل٪ایےک٪رسرباہ٪وہں٪٪تسایر

٪اؿ٪یک٪سج٪ںیم٪ایوج٪اہلل٪و٪روسؽ٪ےک٪ااکحؾ٪ےک٪الخػ٪وہ٪٪انبےتکس٪ونونؿ٪ںیہن٪اسیا٪وکیئ٪ںیم٪تسایر٪انچہچن٪املسمؿ٪اینپ

اےس٪٪،اجیئ٪اید٪رطػ٪ےس٪وج٪مکح٪یھب٪رم٪یکاال٪ہک٪اویل٪وہ۔٪اس٪ےک٪تحت،٪اہتبل٪وہ٪اپدنب٪ںیہ٪ایگ٪ایوک٪رظن٪ادناز٪رک٪د٪تیدہا

۔اور٪ام ںی٪وتہج٪ےس٪اںنس٪یوپر

101 | P a g e

٢

٪اس٪یک٪رپ٪وج٪مظن٪اامتجىع٪داینب٪اس٪اوصؽ٪یک رپ٪٪داینب٪یک٪اتیلہ٪اامحںتن٪ےہ٪ہک٪وقؾ٪یک٪ہی یالص٪ذہم٪دار٪ونمئ٪وہاگ،

٪یک٪ےنیونمئ٪رک٪د٪وصرت٪ںیم٪یآرخ٪اور٪اس٪یک٪ےک٪رہ٪ےبعش٪ںیم٪ولوگں٪ےک٪رپسد٪رکے٪اور٪دعؽ٪و٪ااصنػ٪وک٪زدنیگ

ےہ۔دجودہج٪رکات٪ر

٣

رفاضئ٪٪ینیےک٪د٪مظن٪اامتجىع٪ہی ،ےس٪رواک٪اجیئ٪اج ےئ٪اور٪ربایئ٪یک٪نیقلت٪یک٪الھبیئ٪،اجیئ٪ادا٪یک٪ۃزوک٪،اجیئ٪امنز٪ونمئ٪یک

:رو٪یس٪اؿ٪یک٪،ںیہ٪یئگ٪ید٪رقآؿ٪و٪تنس٪ںیم٪تایوج٪دہا٪وپرا٪رکےن٪ےک٪ےیل٪۔٪اںیھنںیہ

۔ںیاہشدت٪ےک٪وطر٪رپ٪امنز٪ونمئ٪رک٪و٪االسؾ٪یک٪ؿامیاج ےئ٪اگ٪ہک٪اےنپ٪ا٪ےس٪اقتاض٪ایک٪ںویےک٪املسمؿ٪رہش٪تسایا۔٪ر

رسرباہ٪تکلمم،٪وصوبں٪٪اجعم٪دجسم٪ںیم٪یرمزک٪ےک٪دصر٪اقمؾ٪یک٪تسایاامتم٪ر٪ب۔٪امنز٪ہعمج٪اک٪اطخب٪اور٪اس٪یک

۔یگ٪ںیاؿ٪ےک٪امعؽ٪رک٪و٪دحوتں٪ںیم٪وگررن٪اور٪فلتخم٪ااظتنیم٪ںیم

رقمر٪ہ٪ہصح٪اےنپ٪رسام٪ ےئ٪ےس٪اگل٪رک٪٪ںیم٪اواراور٪دیپ٪وہ،٪اےنپ٪امؽ،٪ومایش٪اعدئ٪وہیت٪ۃج۔٪رہ٪وہ٪املسمؿ٪سج٪رپ٪زوک

٪ںویےک٪الزام٪وکحتم٪ےک٪وحاآ ٪رک٪دے٪اگ٪اور٪وکحتم٪دورسے٪اصمرػ٪ےک٪اسھت٪اس٪ےس٪اےنپ٪احتج٪دنم٪رہش

۔٪٪وکشش٪رکے٪یگ٪رکےن٪یک٪یاؿ٪ےک٪دروازے٪رپ٪چنہپ٪رک٪وپر٪،ےس٪یلہپ٪دایرف٪اؿ٪یک٪،رضورںیت٪یک

٪رطػ٪ےس٪ھچک٪ولگ٪ابوندعہ٪رقمر٪ےیک٪یک٪تسایر٪ےس٪روےنک٪ےک٪ےیل٪رکےن٪اور٪ربایئ٪نیقلت٪یک٪د۔الھبیئ

ہ

ےی اجیگوج٪٪ں

۔٪ہمہ٪وتق٪رسرگؾ٪لمع٪وہں٪یگ٪ےک٪ےیل٪ےنیرکدہ٪دحود٪ےک٪اطم ق٪اس٪اکؾ٪وک٪ااجنؾ٪د٪نیعتم٪اےنپ٪ےیل

٤

٪احلص٪وہ٪اجںیئ٪وت٪وہ٪امتؾ٪وقحؼ٪اںیھن٪ادا٪رکہ ٪رںیہ٪ۃاور٪زوک٪ںیارگ٪امنز٪اک٪اامتہؾ٪رک٪یےک٪املسمؿ٪رہش٪تسایر

احلص٪وہےن٪٪اںیھن٪ںیم٪تسایر٪ےس٪اؿ٪یک٪تیثیح٪املسمؿ٪یک٪کیےگ٪وج٪ا

وہں٪٪اھبیئ٪اھبیئ٪۔٪وہ٪آسپ٪ںیماچہ

٪ونونؿ٪یک٪زیچ٪ےک٪وسا٪وکیئ٪ۃےس٪امنز٪اور٪زوک٪اقتوضں٪ںیم٪یباجیےک٪ا٪نید٪،وقحؼ٪ےک٪احلظ٪ےس٪ربارب٪وہں٪یگ٪ونونین٪،یگ

٪ونتیع٪اجؿ،٪امؽ،٪آربو٪اور٪لقع٪و٪راے٪ےک٪الخػ٪یسک٪اؿ٪یک٪تسایاور٪ہن٪ر٪اج ےئ٪یگ٪یک٪اطتق٪ےس٪اؿ٪رپ٪انذف٪ںیہن

۔رک٪ےکس٪یگ٪یدعت٪وکیئ٪یک

102 | P a g e

٥

راے٪اور٪وشمرے٪ےس٪وہاگ٪اور٪اامرت٪اک٪٪ےک٪ارما٪و٪اکحؾ٪اک٪ااختنب٪اور٪وکحتم٪و٪اامرت٪اک٪ااقعند٪ولوگں٪یک٪تسایر

٪تیارثک٪ایاملسمونں٪ےک٪اامجع٪٪اعمالمت٪ںیم٪ےگ٪ہک٪اامتجىع٪رںیھک٪ںیہن٪راایتخ٪ہیوہ٪٪ےک٪دعب٪یھب٪بصنم٪اھبنسؽ٪ےنیل

۔ںیراے٪وک٪رد٪رکد٪یک

103 | P a g e

6

شتینعک ك ىون

انب٪اس٪اوصؽ٪رپ٪٪اس٪یک٪ےہ، ایوک٪د٪واستط٪ےس٪ااسنتین٪یک٪ربمغیپ٪یےن٪اےنپ٪آرخ٪اک٪وج٪ونونؿ٪اہلل٪اعتیل٪تشیعم زتہیکب

ےہ٪٪ےہ٪۔٪اس٪وہج٪ےس٪اس٪اک٪اظنؾ٪اس٪ےن٪اس٪رطح٪ونمئ٪ایک٪انبیئ٪ےک٪ےیل٪شیآزام٪داین٪ہیےن٪٪ونمئ٪ےہ٪ہک٪اہلل٪اعتیل

٪ےس٪ایلع٪ایلع٪ںیم٪۔٪اس٪داین٪وہ ےئ٪ںیہ٪اےس٪دیپ٪تیثیح٪یک٪اتحمج٪اہیل٪اوردورسے٪ےک٪اتحمج٪٪کیبس٪ولگ٪ا٪ںاہیہک٪

رطػ٪٪ااسنونں٪یک٪ےس٪ادین٪اور٪ادین٪اتحمج٪ںیہ٪رطػ٪روجع٪یک٪دورسوں٪یک٪رضوروتں٪ےک٪ےیل٪اینپ٪یھب٪ےہ ںصخش

وہ٪٪ز٪ےب٪اینےس٪ںدورسو٪یھب٪رکدار٪ےہ٪اور٪وکیئ٪کیرہصخش٪اک٪ا٪ںاہیاجات٪ےہ٪۔٪٪روجع٪ایک٪اؿ٪رضوروتں٪ےک٪ےیل٪یھب

٪،ذوؼ٪و٪راحجؿ٪اور٪ذراعئ٪و٪واسلئ٪ںیم٪ذاہتن٪،الصتیح٪رہ٪صخش٪یک٪ںاہیرہ٪اتکس٪۔اعمل٪ےک٪رپورداگر٪ےن٪٪رک٪زدنہ٪ںیہن

رطػ٪وہ٪اعمل٪٪کیارگ٪ا٪آات٪ےہ٪،٪اس٪ںیم٪وج٪اعمرشہ٪ووجد٪ںیم٪ںیم٪ڑبا٪افتوت٪راھک٪ےہ٪۔٪انچہچن٪اس٪افتوت٪ےک٪ےجیتن

نج٪اک٪ملق٪ظفل٪و٪٪وہہ ٪ںیہ٪اوہ٪فنصم٪دیپ٪ےہ؛ احلص٪رکیت٪روىنش٪ےس٪داین٪داشن نج٪یک٪وہہ ٪ںیہ٪ادیپ٪اورمیکح

٪رےہ٪؛وہ٪وڈل٪اتیرپ٪زامہن٪داد٪د٪نج٪ےک٪ونادر٪قیقحت٪وہہ ٪ںیہ٪ااطع٪رکات٪ےہ٪؛وہ٪ققحم٪دیپ٪یادب٪تےک٪روتشں٪وک٪ایح٪ینعم

و٪٪یعس٪نج٪یک٪وہہ ٪ںیہ٪ادیپ٪وہ٪حلصم٪؛ےک٪دقعے٪ےتلھک٪ںیہ٪اامتجىع٪تےس٪ایح٪تسو٪ایس٪دتریب٪نج٪یک٪وہہ ٪ںیہ٪ادیپ

اک٪رخ٪دبؽ٪٪خینج٪اک٪زعؾ٪و٪االقتسؽ٪اتر٪وہہ ٪ںیہ٪اےہ٪اور٪وہ٪رمکحاؿ٪دیپ٪وخد٪اانپ٪وعشر٪احلص٪رکیت٪دہج٪ےس٪ااسنتین

تنحم٪ےس٪٪نج٪یک٪وہہ ٪ںیہ٪ادیپ٪اور٪اخک٪روب٪یھب٪رطػ٪وہ٪زمدور٪اور٪داقہؿ٪اور٪وہ٪اخدؾ٪اور٪یلق٪یےہ٪وت٪دورس٪اتید

رطح٪ےتکمچ٪،راےتس٪٪یک٪یاچدن٪،رھگرکیت٪اوچےھل٪ذلت٪اکؾ٪و٪دنہ٪اک٪اسامؿ٪دیپ٪،وسان٪ایتلگ٪،یٹم زجعمے٪داھکیت٪ ںلک

۔ںیہ٪یتیل٪حبص٪دؾ٪اانپ٪رتسب٪طٹمس٪اور٪الغےںتظ٪ربخ٪الیت٪آامسؿ٪یک٪،امعرںیتےب٪اتب٪رظن٪آیت٪ےک٪ےیل٪ےنیل٪ںٶاپ

ارتحاؾ٪اور٪ابمہ٪٪،ابىمہو٪ادین٪ایلع٪ہیراہ٪ےہ٪ہک٪٪ھکید٪ہیرک٪ےک٪اعمل٪اک٪رپورداگر٪٪اوک٪دیپ٪اس٪رفؼ٪رمابت٪ےک٪اسھت٪داین

رشاروتں٪اور٪٪دورسے٪ےک٪الخػ٪اینپ٪کیا٪ای الہ ٪ںیہ٪درگ٪اعتوؿ٪ےس٪اصحل٪اعمرشت٪اور٪اصحل٪دمتؿ٪ووجد٪ںیم

٪اور٪اس٪رطح٪داین٪رصموػ٪وہ٪اجہ ٪ںیہ٪ںیم٪یعس٪یک٪ےنیامحوتقں٪ےس٪اس٪اعمل٪وک٪رسارس٪اسفد٪انب٪د روسا٪٪یھب٪ںیم٪،

۔٪ںیہ٪ہ اس٪ےک٪ذعاب٪ےک٪قحتسم٪ریھٹ٪یھب٪وہہ ٪اور٪آرخت٪ںیم

104 | P a g e

٪رامنہیئ٪ےس٪اس٪یک٪ےعیےک٪ذر٪وںےن٪اےنپ٪ربمغیپ٪اہلل٪اعتیل٪وپرا٪ارتےن٪ےک٪ےیل٪ےہ٪سج٪ںیم٪شیآزام٪یہی ااسنؿ٪یک

ےہ۔ ایونونؿ٪د٪کیاےس٪اانپ٪ا٪ےک٪ےیل٪و٪ رہطت٪اس٪ےک٪زتہیک٪لمع٪ںیم٪اور٪اعمیش٪رفامیئ

:ےہ لیونونؿ٪درج٪ذ٪ہی

۔١

رطػ٪ےس٪٪اہلل٪و٪روسؽ٪یک٪،ےس٪امکل٪وہ ےئ٪ںیہ٪ںوقیوت٪اؿ٪اک٪وہ٪امؽ٪سج٪ےک٪وہ٪اجزئ٪رط٪ںیادا٪رکد٪ۃاملسمؿ٪زوک٪

٪٪ںیہن٪اؿ٪ےس٪اانھچ٪قح٪ےک٪ریغب٪رقمر٪یسک ےک٪العوہ٪اےنپ٪املسمؿ٪٪ۃاس٪زوک٪تسایر٪کت٪ہک٪اؿ٪یک٪ںاہیاج٪اتکس،

۔رک٪یتکس٪اعدئ٪ںیہن٪یھب٪ہسکٹ٪اک٪وکیئ٪ونتیع٪یسک٪ےک٪ریغب٪یراض٪دنم٪رپ٪اؿ٪یک٪ںویرہش

۔٢

٪رانہ٪اچےیہ٪ںیم٪کتکلم٪یک٪یہ٪تسایر٪اںیھن٪،وہ٪یتکس٪ںیہن٪ای ںیہ٪ںیہن٪کتکلم٪رفد٪یک٪وہ٪امتؾ٪اوماؽ٪اور٪االمک٪وج٪یسک٪

رضوروتں٪٪وج٪اینپ٪ااھٹںیئ٪رگدش٪ہن٪رکے٪اور٪اس٪اک٪افدئہ٪وہ٪ولگ٪یھب٪ںیم٪دوتل٪دوتل٪دنموں٪یہ٪ہی اتہک٪وقؾ٪یک

اس٪ےس٪٪یھب٪ںایذہم٪دار٪یےس٪قلعتم٪ضعب٪دورس٪رطح٪مظن٪اامتجىع٪۔٪ایسدمدےک٪اتحمج٪ںیہ٪دورسوں٪یک٪ےک٪ےیل

۔اجںیکس٪یک٪یوپر

۔٣

٪اس٪ےلسلس٪ےک٪دبرت٪ےہ۔ےس٪اھکان٪ونممع٪٪ںوقیدورسوں٪اک٪امؽ٪ابلط٪رط٪ ٪اور٪وجا ۔٪اؿ٪ےک٪العوہ٪رجامئ٪ںیہ٪نیوسد

۔اچےیہرکان٪٪ںیم٪روىنش٪اوصؽ٪یک٪ایس٪یھب٪اعمالمت٪ےک٪وجاز٪اور٪دعؾ٪وجاز٪اک٪ہلصیف٪دورسے٪امتؾ٪اعمیش

۔٤

٪ےہ۔ یاہشدت٪اک٪اامتہؾ٪رضور٪وریرحت٪اومر٪ںیم٪اور٪اس٪رطح٪ےک٪دورسے٪امیل٪رقض،٪وتیص٪،نید٪نیل

ےہ۔ اسفد٪اک٪ابثع٪نب٪اجیت٪ضعب٪اوونت٪ڑبے٪االخىق٪اس٪ےس٪ےب٪رپوایئ

:ںیہ٪ہیاس٪ےک٪ااکحؾ٪

ےئ۔اج٪ھکل٪یل٪زیداتسو٪ےہ٪ہک٪اس٪یک٪یوہ٪وت٪رضور٪اخص٪دمت٪ےک٪ےیل٪کیا٪نید٪رقض٪اک٪نیل

۔ےنھکل٪واال٪ااصنػ٪ےک٪اسھت٪یھکل٪وکیئ٪ںیم٪وموجدیگ٪یک٪ںدوونں٪اپرخوٹ٪زیداتسو٪ہی

105 | P a g e

الفں٪نب٪٪ارتعاػ٪رکے٪اگ٪ہک٪ںیم٪ںیم٪زی۔٪وہ٪داتسوواآ ٪رپ٪وہیگ٪رقض٪ےنیل٪یذہم٪دار٪وھکلاےن٪یک٪زیداتسو

الفں٪اک٪اےنت٪اک٪رقض٪دار٪وہں۔

٪ای ہن٪راتھک٪وہ٪وت٪اس٪ےک٪ویل٪الصتیح٪ےنھکل٪اھکلےن٪یک٪ہوریغ٪زیداتسو٪ایوہ٪٪زفعض٪ایصخش٪مک٪لقع٪وہ٪٪ہیارگ٪

۔اچےیہ اھکلین٪زیداتسو٪ہیاور٪ااصنػ٪ےک٪اسھت٪٪وک٪ئاچیئ٪و لک

٪ہدیےس٪اور٪دنسپ٪وجؽ٪اور٪قلعت٪ےک٪ولوگں٪ںیم٪اج ےئ٪وج٪لیم٪تبث٪یک٪وگایہ٪اس٪رپ٪دو٪املسمؿ٪رمدوں٪یک

دار٪وہں۔٪ؿامیہقث،٪ربتعم٪اور٪ا٪،االخؼ٪و٪لمع٪یک

٪روتں٪یکدو٪وع٪ےہ۔اج٪اتکس٪٪رمد٪اور٪دووعروتں٪اک٪ااختنب٪ایک٪کیہن٪وہں٪وت٪ا٪ارگ٪ذموکرہ٪افصت٪ےک٪دو٪رمد٪ےرسم

وک٪ااہبؾ٪و٪٪التبم٪وہ٪وت٪وگایہ٪ربھگاٹہ٪ںیم٪ارگ٪دعاتل٪ےک٪اموحؽ٪ںیم٪یب٪یب٪ہی رےنہ٪وایل٪ےہ٪ہک٪رھگ٪ںیم٪رشط٪اس٪ےیل

ےئ۔اہسرا٪نب٪اج٪اس٪ےک٪ےیل٪یب٪یب٪یدورس٪کیا٪ارطضاب٪ےس٪اچبےن٪ےک٪ےیل

٪ںیہن٪زیےس٪رگ٪وگایہ٪ےک٪ومعق٪رپ٪اںیھن٪اشلم٪وہ٪ےکچ٪وہں،٪وگایہ٪ےک٪وگاوہں٪ںیم٪زیداتسو٪وج٪ولگ٪یسک

۔اچےیہرکان٪

و٪٪دیرخ٪رےنھک٪وایل٪اتیمہ٪اہں،٪ارگ٪وکیئ٪ےہ۔ ںیہن٪یاپدنب٪اتکتب٪یک٪وریرحت٪ےک٪ےیل٪نید٪دتس٪رگداں٪نیل

۔وہ٪یکس٪وہ٪وت٪اس٪اک٪ےہفصت٪ازناع٪دیپ٪اتہک٪وکیئ٪اچےیہ٪ےہ٪وت٪اس٪رپ٪وگاہ٪انب٪انیل٪رفوتخ٪وہیئ

اجزئ٪ںیہن٪ےک٪ےیل٪قیرف٪وکشش٪یسک٪وگاہ٪وک٪اصقنؿ٪اچنہپےن٪یک٪ایاکبت٪٪وصرت٪ںیم٪وہ٪اجےن٪یک٪ازناع٪دیپ

ےہ۔

وہاتکس٪٪یھب٪وصرت٪ںیم٪ےنھکل٪واال٪ہن٪ےلم٪وت٪رقض٪اک٪اعمہلم٪رنہ٪ہضبق٪رکاےن٪یک٪وہ٪اور٪وکیئ٪رفس٪ںیم٪آدیم

وہ٪٪ںیہن٪اوصرت٪دیپ٪یک٪ؿاانیمط٪واآ ٪ےک٪ےیل٪ےنیبج٪کت٪رقض٪د٪ےہ،وتق٪کت٪٪ااجزت٪ایس٪رنہ٪یک٪ےہ۔

۔اچےیہ ینیواسپ٪رک٪د٪الزام زیچ٪وہیئ٪رکا٪ےک٪رنہ٪ریھک٪وہ٪اج ےئ٪وت٪رقض٪رپ٪وگایہ٪اوصرت٪دیپ٪ہی۔٪اجیت

٪ںیم٪ںوہ٪وت٪اےنپ٪املسمؿ٪اھبویئ٪رکین٪وتیص٪ومت٪آاج ےئ٪اور٪اےنپ٪امؽ٪ےس٪قلعتم٪اس٪وک٪وکیئ٪صخش٪یک٪یسک

۔اچےیہ رپ٪وگاہ٪انب٪انیل٪اس٪وتیص٪اینپ٪وک٪اےس٪یھب٪ںےس٪دو٪ہقث٪آدویم

ہن٪وہں٪٪واہں٪دو٪املسمؿ٪ےرسم٪آ ےئ٪اور٪وگاہ٪انبےن٪ےک٪ےیل٪شیپ٪صخش٪وک٪رفس٪ںیم٪رمہلح٪ارگ٪یسک٪ہیومت٪اک٪

ےہ۔وگاہ٪انب٪اتکس٪٪وملسمں٪وک٪یھب٪وہ٪دو٪ریغ٪احتل٪ںیم٪یک٪یوت٪وبجمر

106 | P a g e

وہ٪ہک٪٪ہشیادن٪ہیارگ٪٪اؿ٪ےک٪ابرے٪ںیم٪،اجیئ٪بختنم٪ایک٪ےک٪ےیل٪وک٪وگایہ٪ںےس٪نج٪دو٪آدویم٪املسمونں٪ںیم

٪یک٪دتریب٪ہیرغض٪ےس٪٪ےگ٪وت٪اس٪ےک٪دسابب٪یک٪ںیردودبؽ٪رک٪د٪وکیئ٪ںیم٪وگایہ٪وہ٪اینپ٪ںیم٪یاجبن٪دار٪صخش٪یک٪یسک

٪اج ےئ٪ہک٪اےنپ٪یسک٪اور٪اؿ٪ےس٪اہلل٪ےک٪انؾ٪رپ٪مسق٪یل٪ ےئاج٪روک٪ایل٪دجسم٪ںیم٪امنز٪ےک٪دعب٪اںیھن٪ےہ٪ہک٪یسک٪اج٪یتکس

٪ںیم٪وگایہ٪ہن٪وہ،٪وہ٪اینپ٪ںویک٪یہ٪زیزع٪یبیرق٪وخاہ٪وہ٪اؿ٪اک٪وکیئ٪،ںیم٪یاجبن٪دار٪یک٪یسک٪ای افدئے٪ےک٪ےیل٪یدوین

۔یگ٪ںیےگ٪وت٪انگہ٪اگر٪ریھٹ٪ںیےگ٪اور٪ارگ٪رک٪ںیہن٪رک٪یلیدبت٪وکیئ

ارگ٪اؿ٪ےس٪٪یھب٪تنایخ٪ادین٪وکیئ٪ذہلا٪اس٪ںیم٪ےہ، وگایہ٪دخا٪یک٪وگایہ٪ہیہک٪٪وگاوہں٪وک٪ولعمؾ٪وہان٪اچےیہ

۔یگ٪اخنئ٪رقار٪اپںیئ٪ہکلب٪دخا٪ےک٪یھب٪،وت٪وہ٪ہن٪رصػ٪دنبوں٪یک٪اصدر٪وہیئ

٪ےک٪الخػ٪یسک٪وتیص٪رکےن٪واآ ٪یک٪آاج ےئ٪ہک٪وگاوہں٪ےن٪وتیص٪ابت٪ملع٪ںیم٪ہیاس٪ےک٪ابووجد٪ارگ٪

اھٹ٪رک٪مسق٪٪ےس٪دو٪آدیم٪اؿ٪ںیم٪ےہ، وہیئ٪قح٪یفلت٪ےہ٪وت٪نج٪یک٪یک٪قح٪یفلت٪یک٪یسک٪ایےہ٪٪ربیت٪یےک٪اسھت٪اجبن٪دار

٪ایک٪اجتوز٪ںیہن٪قح٪ےس٪وکیئ٪۔٪مہ٪ےن٪اس٪اعمےلم٪ںیمےچس٪ںیہ٪دہایاباہشلدت٪وگاوہں٪ےس٪ز٪ےگ٪ہک٪مہ٪اؿ٪اویل٪اھکںیئ

۔اظمل٪رقار٪اپںیئ٪٪وہ٪وت٪دخا٪ےک٪وضحر٪ںیم٪ایک٪اسیہک٪ارگ٪مہ٪ےن٪ا٪ےتہک٪ںیہ٪ہیےک٪اسھت٪٪یذہم٪دار٪یاور٪مہ٪وپر

٪زم ٪افدئ٪دیوگاوہں٪رپ٪اس ٪ااستحب٪اک ٪وگایہ٪ کیٹ٪وتعق٪ےہ٪ہک٪وہ٪ کیٹ٪،یس٪ؽےہ٪ہک٪اس٪ےک٪ایخ٪ہیہ

ی د

گ

ومسقں٪ےس٪٪دورسوں٪یک٪رںمسق٪وت٪اؿ٪یک٪اک٪اراکتب٪ایک٪دبونعاین٪ڈر٪وہ٪اگ٪ہک٪اوھنں٪ےن٪ارگ٪یسک٪۔٪ورہن٪اںیھنیں

۔رد٪وہ٪اج ےئ٪یگ٪وگایہ٪اباہشلدت٪وہےن٪ےک٪ابووجد٪اؿ٪یک٪اور٪اویل٪یگ٪ابلط٪رقار٪اپںیئ

۔٥

ینیرک٪د٪الزام٪ہمسقت٪٪ےس٪اس٪ےک٪واروثں٪ںیم٪ےقیرط٪لیدوتل٪اس٪ےک٪رمےن٪ےک٪دعبدرج٪ذ٪رہ٪املسمؿ٪یک

:اچےیہ

٪وتیص٪اج ےئ٪اگ۔٪رھپ٪وکیئ٪ےس٪وہ٪ادا٪ایک٪رمےن٪واآ ٪ےک٪ذہم٪رقض٪وہوت٪بس٪ےس٪ےلہپ٪اس٪ےک٪رتےک٪ںیم

۔وہ٪یگ٪ہمسقت۔٪اس٪ےک٪دعب٪وراتث٪اج ےئ٪یگ٪یک٪یوہ٪وت٪وہ٪وپر٪ارگ٪اس٪ےن٪یک

٪رضورت٪یسک٪ایدختم٪٪وکیئ٪اس٪یک٪ایہک٪اس٪ےک٪احالت٪٪ہیاال٪٪،وہ٪یتکس٪ںیہن٪وتیص٪وارث٪ےک٪قح٪ںیم

۔یاس٪اک٪اقتاض٪رک٪اخص٪وصرت٪احؽ٪ںیم

107 | P a g e

٪رمےن٪واآ ٪ےن٪وکیئ٪ےہ۔اوالد٪٪یک٪وارث٪نتم٪ےک٪دعب٪رتےک٪یک٪ےنیوشرہ٪اک٪ہصح٪د٪ای یاور٪قوب٪نیوادل

اج ےئ٪اگ۔٪٪اید٪ےچب٪وہ ےئ٪رتےک٪اک٪دو٪اہتیئ٪وہں٪وت٪اںیھن٪یہ٪ںےس٪زادئ٪ڑلایک٪دوایدو٪٪اوالدںیم٪ڑلاک٪ہن٪اوچڑا٪وہ٪اور٪اس٪یک

٪اسرا٪امؽ٪اؿ٪ںیم٪ہیوہں٪وت٪٪رصػ٪ڑلےک٪یہ٪اوالد٪ںیم٪یک٪۔٪نتمقح٪دار٪وہ٪یگ٪وہ٪وت٪وہ٪اس٪ےک٪فصن٪یک٪ڑلیک٪یہ٪کیا

ےک٪ربارب٪وہ٪اگ٪اور٪اس٪٪ںڑلےک٪اک٪ہصح٪دو٪ڑلویک٪کیدوونں٪وہں٪وت٪ا٪ں،ڑلےک٪ڑلایک٪اج ےئ٪اگ۔٪اوالدںیم٪ایرک٪د٪ہمسقت

اج ےئ٪اگ۔٪ایک٪ہمسقت٪ںیم٪اسرا٪امؽ٪ایھن٪یھب٪وصرت٪ںیم

وشرہ٪وموجد٪٪ای یاور٪قوب٪نی۔٪وادلنہب٪اوالد٪ےک٪ونمئ٪اقمؾ٪ںیہ٪ےک٪اھبیئ٪نتم٪ںیم٪وموجدیگ٪ریغ٪اوالد٪یک

٪ہمسقت٪اؿ٪ےک٪ےصح٪اور٪اؿ٪ںیم٪۔٪ذوکرواانث٪ےک٪ےیلوہں٪یگ٪یہیےک٪وارث٪٪ےک٪دعب٪نتم٪ےنیوہں٪وت٪اؿ٪اک٪ہصح٪د

ےہ۔وہا٪٪ؿاورپ٪ایب٪ےہ٪وج٪اوالد٪ےک٪ےیل٪ویہ٪ہقیوراتث٪اک٪رط

اج ےئ٪٪ایوک٪رتےک٪اک٪اٹھچ٪ہصح٪د٪کیےس٪رہ٪ا٪ںیم٪نینہب٪وہں٪وت٪وادل٪اوالد٪ہن٪وہ٪اور٪اھبیئ٪ایےک٪اوالد٪وہ٪٪نتم

ابپ٪اک٪قح٪٪امں٪اور٪دو٪اہتیئ٪اہتیئ٪کیےک٪وارث٪وہں٪وت٪رتےک٪اک٪ا٪نتم٪یہ٪نیاہنت٪وادلہن٪وہں٪اور٪٪نہب٪یھب٪اگ۔٪اھبیئ

ےہ۔

وک٪رتےک٪اک٪آوھٹاں٪ہصح٪ےلم٪اگ۔٪اس٪ےک٪اوالد٪ہن٪وہ٪وت٪وہ٪٪یقوب٪اوالد٪وہ٪وت٪اس٪یک٪رمےن٪واال٪رمد٪وہ٪اور٪اس٪یک

اور٪ارگ٪٪ےہ،اوالد٪ہن٪وہ٪وت٪فصن٪رتہک٪اس٪ےک٪وشرہ٪اک٪٪وعرت٪وہ٪اور٪اس٪یک٪۔٪نتمقح٪دار٪وہ٪یگ٪رتےک٪یک٪وچاھتیئ٪کیا

اگ۔٪رتہک٪ےلم٪اس٪ےک٪اوالد٪وہ٪وت٪وشرہ٪وکوچاھتیئ

سج٪صخش٪وک٪٪ےہ۔وک٪رتےک٪اک٪وارث٪انب٪اتکس٪٪رمےن٪واال٪ارگ٪اچےہ٪وت٪یسک٪ںیم٪دعؾ٪وموجدیگ٪اؿ٪واروثں٪یک

نہب٪وہں٪وت٪٪اھبیئ٪دہایےس٪ز٪کینہب٪وہ٪وت٪اٹھچ٪ہصح٪اور٪ا٪ای اھبیئ٪کیوہ،٪وہ٪ارگ٪رہتش٪دار٪وہ٪اور٪اس٪اک٪ا٪ایگ٪ایوارث٪انب

اےس٪ےلم٪اگ۔٪یئدو٪اہت٪ای٦/٥ ےک٪دعب٪ابىق٪ےنید٪اںیھن٪اہتیئ٪کیا

٪اؿ٪ےک٪اپےن٪واولں٪یک٪وہج٪یھب٪رفؼ٪یک٪وہ٪رقاتب٪انہعف٪ےہ٪اور٪وصحں٪ںیم٪ےہ،رپ٪ونمئ٪٪دسج٪اینب٪ہمسقت٪ہی

ےک٪دعب٪٪یتعفنم٪وچہکن٪اشد٪یک٪ںڑلویک٪ےہ۔ وہان٪یہ٪دہایز٪ایتعفنم٪اک٪مک٪٪اؿ٪یک٪رطػ٪ےس٪رمےن٪واآ ٪ےک٪ےیل

وشرہ٪رافتق٪ےک٪٪نکیل٪ےہ، رکیت٪ایہم٪افتقوشرہ٪وک٪ر٪یرطح٪قوب٪ایس٪ےہ۔ رطػ٪لقتنم٪وہ٪اجیت٪اؿ٪ےک٪وشرہ٪یک

ےس٪٪یےس٪اور٪وشرہ٪اک٪ہصح٪قوب٪ںڑلوکں٪اک٪ہصح٪ڑلویک٪اس٪ےیل٪ےہ۔ااھٹات٪٪یھب٪یذہم٪دار٪اسھت٪اس٪ےک٪انؿ٪و٪ہقفن٪یک

ےہ۔ دوانگ٪راھک٪ایگ

108 | P a g e

7

ك ىونک دعوت

ےک٪دعب٪دورسوں٪وک٪٪رک٪ےنیل٪روہ٪اےس٪اایتخ٪،ںیرک٪رقح٪وک٪اایتخ٪ںیم٪ےہ٪ہک٪وج٪ولگ٪اس٪داین٪ہیامہ٪اطمہبل٪٪کیاک٪ا٪نید

احالطح٪٪یک٪ابومعلؾ٪دوعت٪و٪غیلبت٪اطمہبل٪ےہ٪سج٪ےک٪ےیل٪یہیاک٪٪نی۔٪درکہ ٪رںیہ٪و٪تحیصن٪نیقلت٪ربارب٪اس٪یک٪یھب

فلتخم٪٪یک٪ؿامیالہ٪ا٪یذہم٪دار٪دوعت٪یک٪اس٪ںیم٪ےہ،وہا٪٪ؿایب٪ںیماس٪اک٪وج٪ونونؿ٪رقآؿ٪٪ےہ۔ اجیت٪اامعتسؽ٪یک

ونعاانت٪ےک٪تحت٪٪لیاےس٪مہ٪درج٪ذ٪ےہ۔ یئگ٪اؿ٪رپ٪اعدئ٪یک٪ےک٪احلظ٪ےس٪ابلکل٪اگل٪اگل٪وصروتں٪ںیم٪ںعوتح

:رک٪ےتکس٪ںیہ٪ؿایب

٪ںےس٪ویبن٪۔٪اؿ٪ںیمآ ےئ٪ںیہ٪اہلل٪اور٪اورار٪و٪اشبرت٪ےک٪ےیل٪دوعت٪ایل٪،آ ےئ٪ںیہ٪ںیم٪داین٪یھب٪ےک٪وج٪ربمغیپ٪اہلل٪اعتیل

راستل٪ےک٪بصنم٪رپ٪افزئ٪٪ںیھنج٪ےس٪اہلل٪اعتیل٪ںیم٪ںویبن٪رکات،٪نکیل٪واضتح٪اک٪اقتاض٪ںیہن٪اک٪اورار٪و٪اشبرت٪وت٪یسک

وقومں٪رپ٪اہشدت٪ےک٪اقمؾ٪کت٪اچنہپ٪٪ےہ٪ہک٪وہ٪اس٪اورار٪وک٪اینپ٪ایےن٪اتب٪آؿاہتبل،٪رق٪اؿ٪ےک٪ابرے٪ںیم٪ےہ،رکات٪

اج ےئ٪٪ایہک٪قح٪ولوگں٪رپ٪اس٪رطح٪واحض٪رک٪د٪ںیہ٪ہی اس٪ےک٪ینعم٪احالطح٪ںیم٪۔٪رقآؿ٪یکامومر٪یھت٪ےک٪ےیل٪ےنید

اؿ٪٪اہلل٪اعتیل٪ےہ٪ہک٪وہیت٪ہیوصرت٪٪ہن٪وہ۔٪اس٪یک٪شیاجنگ٪اس٪ےس٪ارحناػ٪یک٪صخش٪ےک٪ےیل٪ہک٪اس٪ےک٪دعب٪یسک

٪ےعیاؿ٪ےک٪ذر٪ی رغص٪تمایق٪کیےس٪ےلہپ٪ا٪تمبختنم٪رفامہ ٪اور٪رھپ٪ایق٪ےک٪وہظر٪ےک٪ےیل٪تنونید٪روسولں٪وک٪اینپ

زجا٪٪ےگ٪وت٪اس٪یک٪رپ٪ونمئ٪رںیہ٪ؼاجات٪ےہ٪ہک٪وہ٪دخا٪ےک٪اسھت٪اےنپ٪اثیم٪ایاتب٪د٪۔٪اںیھنںیہ٪ےتیرباپ٪رک٪د٪ںیم٪داین٪ےس٪ایس

اتلکن٪ےہ٪ہک٪اؿ٪اک٪ووجد٪٪ہی ۔٪اس٪اک٪ہجیتنلم٪اج ےئ٪یگ٪ںیم٪یہ٪داین٪زسا٪اںیھن٪ےگ٪وت٪اس٪یک٪ںیارحناػ٪رک٪اور٪اس٪ےس

رپ٪ےتلچ٪رھپہ ٪اور٪دعاتل٪رکہ ٪٪اؿ٪ےک٪اسھت٪زنیم٪اینب٪اجات٪ےہ٪اور٪وہ٪دخا٪وک٪وگ٪ایہل٪تیآ٪کیا٪ولوگں٪ےک٪ےیل

اور٪٪ںیرک٪غیلبت٪اس٪یک٪،ےکچ٪ںیہ٪ھکیوہ٪مشچب٪رس٪د٪اجات٪ےہ٪ہک٪سج٪قح٪وک٪ایمکح٪د٪۔٪اس٪ےک٪اسھت٪اںیھنںیہ٪ےتھکیوہ ےئ٪د

٪روسولں٪یک٪ےہ۔اہشدت٪٪یہی۔٪ںیےک٪اسھت٪ولوگں٪کت٪اچنہپ٪د٪تیعطق٪یےب٪مک٪و٪اکتس٪اور٪وپر٪تیدہا٪یک٪اہلل٪اعتیل

٪مئ٪وہ٪اجیتاہشدت٪بج٪ون٪ہیاورار،٪اورار٪اعؾ،٪اامتؾ٪تجح٪اور٪رجہت٪و٪رباء٪ت٪ےک٪رمالح٪ےس٪زگر٪رک٪٪دوعت٪ںیم

109 | P a g e

اؿ٪روسولں٪وک٪ہبلغ٪اطع٪رفامہ ٪اور٪٪انچہچن٪اہلل٪اعتیل٪ےہ۔ نب٪اجیت٪داینب٪یک٪ایہل٪ہلصیفب٪اور٪آرخت،٪دوونں٪ںیم٪اینےہ٪وت٪د

۔ںیہ٪ےتیاانپ٪ذعاب٪انزؽ٪رک٪د٪ںیم٪داین٪رپ٪ایس٪نیدوعت٪ےک٪رکنم٪اؿ٪یک

ےن٪اس٪٪اہلل٪اعتیل٪وک٪یھب٪اربامیہ٪تیےہ٪ہک٪ذر٪ایرقآؿ٪ےن٪اتب٪ےہ۔اہشدت٪ےہ٪سج٪اک٪ذرک٪اورپ٪وہا٪٪دوعت٪ویہ٪ہی

سج٪رطح٪وہ٪٪ےہ، ایدجودہج٪اک٪مکح٪د٪اس٪ےک٪اقتوضں٪وک٪وپرا٪رکےن٪ےک٪ےیل٪اوررطح٪بختنم٪ایک٪ایس٪اہشدت٪ےک٪ےیل

ےہ۔بختنم٪رکات٪٪ےک٪ےیل٪وک٪وبنت٪و٪راستل٪ںادقلر٪ویتسہ٪ےس٪ضعب٪حللج٪آدؾ٪ںیم٪ینب

ےک٪٪تیعطق٪یارگ٪قح٪رپ٪ونمئ٪وہ٪اور٪اےس٪ےب٪مک٪و٪اکتس٪اوروپر٪ہیبصنم٪ےہ٪سج٪ےک٪تحت٪٪یہیاک٪٪اربامیہ٪تیذر

اؿ٪وقومں٪رپ٪اےس٪ہبلغ٪اطع٪٪اہلل٪اعتیل٪وصرت٪ںیم٪رےہ٪وت٪اؿ٪ےک٪ہن٪امےنن٪یک٪بس٪وقومں٪کت٪اچنہپیت٪یک٪اسھت٪داین

۔ںیہ٪ےتیالتبم٪رک٪د٪ےک٪ذعاب٪ںیم٪اور٪وکحمیم٪ذتلےس٪٪ےعیےک٪ذر٪رفامہ ٪اور٪اس٪ےس٪ارحناػ٪رکے٪وت٪ایھن

ےہ٪ہک٪٪ایےن٪رفام٪اہلل٪اعتیل٪ےہ۔ اس٪اتم٪ےک٪املع٪وک٪لقتنم٪وہیئ٪یذہم٪دار٪وملس٪ےک٪دعب٪اورار٪یک٪اہلل٪ہیلع٪یلص٪یبن

نب٪رک٪٪ریور٪وقؾ٪ےک٪ےیل٪اور٪اینپ٪ںیاک٪ملع٪احلص٪رک٪نید٪،ےس٪ھچک٪ولگ٪لکن٪رک٪آںیئ٪رہ٪امجتع٪ںیم٪املسمونں٪یک

۔ںیوکشش٪رک٪اےس٪آرخت٪ےک٪ذعاب٪ےس٪اچبےن٪یک

الزام٪وحلمظ٪رینہ٪دنچ٪ابںیت٪ہی اس٪وصرت٪ںیم٪رقآؿ٪ےس٪ولعمؾ٪وہات٪ےہ٪ہک٪دوعت٪یک

:اچہ

۔وہ٪وج٪اچےیہابلکل٪راخس٪وہان٪٪ؿامیاس٪رپ٪اؿ٪اک٪اانپ٪ا٪،ےنھٹ٪واآ ٪سج٪قح٪وک٪آ ٪رک٪اںیھٹا٪ہک٪اس٪ےک٪ےیل٪ہیاوؽ٪

٪دامغ٪وک٪اس٪رطح٪نئمطم٪وہان٪اچےیہ٪،ںیرک٪ولوگں٪ےک٪اسےنم٪شیپ٪ابت٪یھب ٪وخد٪یھب٪اس٪رپ٪اؿ٪ےک٪دؽ٪و ٪ہک٪وہ

وک٪٪تیصخش٪یاسر٪وہ٪اینپ٪ےہ۔ زابؿ٪رپ٪آیئ٪دصا٪ےہ٪وج٪اؿ٪یک٪آواز٪اور٪روح٪یک٪اؿ٪ےک٪دؽ٪یک٪ہیہک٪٪ںی سوسس٪رک

بس٪٪اس٪ےک٪ابرے٪ںیم٪،رطػ٪ولوگں٪وک٪البںیئ٪یک٪اور٪سج٪زیچ٪ںیارت٪ںیم٪اؿاےنپ٪رب٪ےک٪وحاآ ٪رکےک٪اس٪دیم

۔ال ےئ٪ںیہ٪ؿامیاجؿ٪ےس٪اس٪رپ٪ا٪یہک٪وہ٪وپرے٪دؽ٪اور٪وپر٪ںیاالعؿ٪رک٪ہیےس٪ےلہپ٪وخد٪

،٪بس٪ےس٪ےلہپ٪٪ےک٪ملع٪ربدار٪نب٪رک٪اںیھٹ٪اضتد٪ہن٪وہ۔٪وہ٪سج٪زیچ٪وکیئ٪ولہپ٪ےس٪یسک٪ہک٪اؿ٪ےک٪وقؽ٪و٪لمع٪ںیم٪ہیدوؾ٪

۔یاہشدت٪د٪یک٪ایس٪اؿ٪اک٪لمع٪یھب٪،ںیولوگں٪وک٪دوعت٪د٪اور٪سج٪قح٪یک٪وخد٪اےس٪اانپںیئ

110 | P a g e

وج٪اؿ٪رپ٪واحض٪وہ٪٪یھب٪تقیقح٪اوچىٹ٪یس٪اوچىٹ٪یک٪نی۔٪د٪دماتنہ٪ےس٪اکؾ٪ہن٪ںیل٪یسک٪ہک٪وہ٪قح٪ےک٪اعمےلم٪ںیم٪ہیوسؾ٪

٪ریغب٪رپوا٪ےیک٪المتم٪یک٪اور٪المتم٪رکےن٪واولں٪یک٪ںید٪وگایہ٪،٪زابؿ٪ےس٪اس٪یک٪ںیاج ےئ٪،٪اےس٪دؽ٪ےس٪وبقؽ٪رک

۔٪ںیرکد٪ےک٪اسےنم٪شیپ٪اےس٪ےب٪مک٪و٪اکتس٪داین

ےہ٪٪ایاک٪مکح٪د٪وملس٪وک٪رقآؿ٪ےن٪ایس٪اہلل٪ہیلع٪۔٪روسؽ٪اہلل٪یلصوک٪انبںیئ٪وہ٪رقآؿ٪دیجم٪ہعیہک٪اےنپ٪اورار٪اک٪ذر٪ہیاہچرؾ٪

۔ےک٪اس٪اورار٪وک٪ولوگں٪کت٪اچنہپہ ٪ںیہ٪آپ٪یہ٪۔٪املع٪درتقیقحںیہریور٪ےک٪ےیل٪داین٪یانب٪رپ٪وپر٪اور٪آپ٪ایس

٪ارض٪ںیم٪املسمونں٪وک٪ارگ٪یسک ےہ٪ہک٪اےنپ٪ادنر٪ےس٪ھچک٪٪یذہم٪دار٪احلص٪وہ٪اج ےئ٪وت٪اؿ٪یک٪یوخداتخمر٪یسایس٪ہطخب

۔٪ںیرک٪نیقلت٪یک٪اور٪الھبیئ٪ےس٪رو ںک٪ربایئ٪،رطػ٪البںیئ٪یک٪ہک٪وہ٪ولوگں٪وک٪ریخ٪ںیولوگں٪وک٪اس٪اکؾ٪رپ٪رقمر٪رک٪

ےس٪٪تسایاؿ٪رپ٪الزؾ٪ےہ٪ہک٪مظن٪ر٪ےہ۔رفض٪املسمونں٪ےک٪ارابب٪لح٪و٪دقع٪رپ٪اعدئ٪وہات٪٪ہیوکحتم٪ےک٪دعب٪٪ؾایق

۔ںیرک٪یالزام٪وپر٪یھب٪یذہم٪دار٪ہی وک٪ادا٪رکےن٪ےک٪اسھت٪وہ٪اینپ٪ںویدارذہم٪٪یامتؾ٪رطف٪یقلعتم٪دورس

٪لمع٪ںیم٪رفد٪یکب٪ےہ۔ےس٪روانک٪٪رکاناور٪ربایئ٪تحیصن٪یک٪دورسے٪وک٪الھبیئ٪کیا٪دوعت٪اےنپ٪اموحؽ٪اور٪اےنپ٪دارئہ

رطح٪٪ایس٪ےہ، ہکلب٪رہ٪صخش٪سج٪رطح٪رہ٪وتق٪داىع٪،ںیہ٪اور٪دموع٪اگل٪اگل٪ںیہن٪داىع٪اس٪وصرت٪ںیم٪دوعت٪یک

٪،ےک٪ل ٪یاور٪وشرہ٪وک٪قوب٪وک٪وشرہ٪ےک٪ےیل٪یقوب٪،ل ٪ےکوک٪ابپ٪٪اور٪ےٹیب٪ےک٪ےیل٪رفض٪ابپ٪وک٪ےٹیب٪ہی ےہ۔ دموع٪یھب

ہک٪رہ٪٪ہیرغض٪٪،ےک٪ل ٪وک٪زپویس٪اور٪زپویس٪دوتس٪وک٪دوتس٪ےک٪ےیل٪،ےک٪ل ٪اور٪نہب٪وک٪اھبیئ٪وک٪نہب٪ےک٪ےیل٪اھبیئ

ےن٪٪ےس٪یسک٪ںیم٪ہک٪اس٪ےک٪جنقلعتم٪ےھکید٪ہی۔٪وہ٪اہجں٪اچےیہادا٪رکان٪٪صخش٪وک٪اےنپ٪اسھت٪قلعتم٪رہ٪صخش٪ےک٪ےیل

٪یک٪ےک٪اطم ق٪اےس٪رایتس٪ادعتساد٪و٪الصتیح٪ہک٪اےنپ٪ملع٪اور٪اینپ٪اےس٪اچےیہ٪ےہ، ایک٪راایتخ٪ہقیالخػ٪قح٪رط٪وکیئ

اور٪اشؾ٪ےک٪وتق٪وہ٪٪ںید٪رتبیغ٪یک٪صخش٪وک٪الھبیئ٪وہ٪اتکس٪ےہ٪ہک٪حبص٪مہ٪یسک٪ہی۔٪یرک٪تحیصن٪روش٪اانپےن٪یک

ہک٪٪ہی۔٪رغض٪یرک٪نیقلت٪اس٪یک٪اور٪لک٪وہ٪ںیمہ٪قح٪اچنہپںیئ٪وک٪وکیئ٪۔٪آج٪مہ٪یسکیدختم٪ااجنؾ٪د٪ہی امہرے٪ےیل

٪لمع٪ںیم٪،آیئ٪بج٪ومعق٪ےرسمب ۔اچےیہرانہ٪٪ےتیاکؾ٪الزام٪ااجنؾ٪د٪ہی رہ٪املسمؿ٪وک٪اےنپ٪دارئہ

111 | P a g e

٪ؿےس٪ایب٪تیثیح٪الص٪اوصؽ٪یک٪کیرہ٪وصرت٪ےس٪قلعتم٪ےہ٪۔٪رقآؿ٪ےن٪اےس٪ا٪اس٪یک٪تمکح٪یلمع٪ہی دوعت٪یک

:ےہ اکنت٪رپ٪ینبم٪نیت٪لیدرج٪ذ٪ہیےہ٪اور٪٪ایک

٪انسح٪ےک٪اولسب٪ںیم٪ہک٪دوعت٪ہشیمہ٪ہیاوؽ٪ ۔٪تمکح٪ےس٪رماد٪اچےیہ رکین٪شیپ٪تمکح٪و٪ومتظع٪اور٪اجمدہلب

٪وہ٪دلیل٪،ےہک٪وج٪ابت٪یھب٪ےہ٪ہک٪داىع٪ہی۔٪دماع٪و٪تحیصن٪اور٪ومتظع٪ہنسح٪ےس٪درددنماہن٪ذتیرک٪ںیہ٪و٪رباانہ٪داللئ

اور٪٪وخایہہکلب٪ریخ٪،دوڑےن٪اور٪دوھسن٪امجےن٪اک٪ںیہن٪ھےہک٪اور٪اس٪اک٪ادناز٪ڑچ٪ںیم٪روىنش٪و٪رباہؿ٪اور٪ملع٪و٪لقع٪یک

ارگ٪آاج ےئ٪وت٪اس٪ےک٪٪ونتب٪یھب٪کت٪ہک٪ثحب٪و٪ابمہثح٪یک٪ںاہی۔٪اچےیہتقفش٪و٪تبحم٪ےک٪اسھت٪وتہج٪دالےن٪اک٪وہان٪

اک٪٪ٹنیا٪رپ٪ارت٪آ ےئ٪وت٪اس٪یک٪یااعتشؽ٪ازیگن٪فیرح٪اور٪اس٪ےک٪وجاب٪ںیم٪اجںیئ٪ےیک٪راایتخ٪ےقیرط٪ہدیدنسپ٪ےیل

ذہمب٪اور٪اش٪قح٪ہشیمہ٪ےک٪اجبے٪داىع٪ےنیوجاب٪رھتپ٪ےس٪دی ہ

ےہ۔ر٪یہ٪سی

٪ایقح٪وک٪رہ٪ولہپ٪ےس٪واحض٪رک٪د٪،اجیئ٪یابت٪اچنہپ٪د٪ینعی ےہ،رصػ٪دوعت٪کت٪دحمود٪٪یذہم٪دار٪یک٪ہک٪داىع٪ہیدوؾ٪

ےس٪٪ےقیرط٪رفض٪حیحص٪ہیاس٪ےن٪ارگ٪اانپ٪٪ ےئ۔اج٪رسک٪ہن٪ااھٹ٪ریھک٪رطػ٪ےس٪وکیئ٪اینپ٪ںیم٪و٪نیقلت٪اج ےئ٪اور٪رتبیغ

٪ےن٪اےنپ٪اہھت٪ںیم٪اک٪اعمہلم٪اہلل٪اعتیل٪اور٪رمگایہ٪تیدہا٪یک٪وگںےس٪کبس٪دوش٪وہا۔٪ول٪یذہم٪دار٪وت٪وہ٪اینپ٪ایادا٪رک٪د

۔٪ذہلا٪اپےن٪واآ ٪ںیہ٪تیوج٪دہا٪اور٪اؿ٪وک٪یھب٪راہ٪ےس٪ےکٹھب٪وہ ےئ٪ںیہ٪اجاتن٪ےہ٪وج٪اس٪یک٪وہ٪اؿ٪وک٪یھب٪ےہ۔آ ٪راھک٪

٪ےیلےک٪٪ہن٪اےنپ٪اخمنیبط٪،اچےیہوک٪ہن٪داروہغ٪اننب٪٪اعمہلم٪رکے٪اگ٪سج٪اک٪وہ٪قحتسم٪وہ٪اگ۔٪داىع٪ےک٪اسھت٪ویہ٪کیرہ٪ا

اصدر٪رکےن٪٪تنج٪اور٪منہج٪ےک٪ےلصیف

٪یذہم٪دار٪قح٪یک٪۔داىعےس٪قلعتم٪ںیہ٪بس٪اعمالمت٪اہلل٪اعتیل٪ہی۔٪اچہ

۔یاجتوز٪ہن٪رک٪ےس٪رہزگ٪وکیئ٪یاس٪ذہم٪دار٪ہک٪اینپ٪اےس٪اچےیہ٪ےہ۔رصػ٪االبغ٪

دحود٪ےک٪ادنر٪رےتہ٪وہ ےئ٪٪وک٪االخىق٪وت٪داىع٪رپ٪ارت٪آںیئ٪راسین٪اذیاور٪ا٪دیتایارگ٪ملظ٪و٪ز٪ہک٪دوعت٪ےک٪اخمنیبط٪ہیوسؾ٪

اس٪٪ ےئ۔اج٪ےہ٪ہک٪ربص٪ےس٪اکؾ٪ایل٪یہیوک٪دنسپ٪٪اہلل٪اعتیل٪نکیل٪ےہ، یئگ٪اےس٪اچنہپیئ٪فیلکت٪اک٪قح٪ےہ٪ینتج٪اانت٪دبہل٪ےنیل

ہن٪٪،ںیادقاؾ٪رک٪وکیئ٪ہن٪ااقتنؾ٪ےک٪ےیل٪نکیل٪،ربداتش٪رک٪ںیل٪تیرہ٪اذ٪داىعہک٪قح٪ےک٪٪ںیہ٪ہی ربص٪ےک٪ینعم

وہں۔٪اس٪ومعق٪رپ٪ربص٪٪رایت٪رکےن٪ےک٪ےیل٪و٪ریغت٪رتمیم٪وکیئ٪ےس٪ربھگا٪رک٪اےنپ٪ومفق٪ںیم٪ںاور٪اوفلکت٪ںےوتبصم

اظرہ٪وہ٪اگ٪اور٪٪ںیم٪رتوص٪نیرتہب٪اؿ٪ےک٪ےیل٪یھب٪ںیم٪داین٪اس٪اک٪ہجیتن٪ےہ۔تمعن٪اک٪ودعہ٪٪یڑب٪رکےن٪واولں٪ےک٪ےیل

۔٪یگ٪مھںیاتنجئ٪د٪نیدخا٪ےن٪اچاہ٪وت٪وہ٪اس٪ےک٪رتہب٪یھب٪ںیم٪تمایق

112 | P a g e

8

304ك ىونک جہ د

٪اور٪زساںیئ٪بیاتد٪افحتظ٪ےک٪ےیل٪ےس٪اس٪یک٪رسیشک٪رفد٪یک٪ےہ۔رضورت٪٪ریانزگ٪دمتؿ٪یک٪ااسنین٪یانم٪اور٪آزاد

٪اچرہ٪ںیہن٪وت٪رہ٪صخش٪اجاتن٪ےہ٪ہک٪اؿ٪ےک٪الخػ٪ولتار٪ااھٹےن٪ےک٪وسا٪وکیئ٪رس٪وہ٪اجںیئ٪ہدیوشر٪ارگ٪وقںیم٪،نکیلںیہ

٪وقؾ٪یک٪اجزئ٪رقار٪ہن٪دے٪اگ،٪رگم٪بج٪یسک٪صخش٪یھب٪وک٪وکیئ٪بج٪کت٪اکررگ٪وہ،٪ولتار٪ااھٹےن٪اور٪نیقلت٪وہات۔٪تحیصن

راےتس٪رپ٪الان٪نکمم٪ہن٪رےہ٪وت٪ااسنؿ٪اک٪٪ےس٪حیحص٪اور٪نیقلت٪اس٪دح٪وک٪چنہپ٪اج ےئ٪ہک٪اےس٪تحیصن٪یرس٪ہدیاور٪وشر٪رسیشک

٪ںیم٪دایناضف٪٪یک٪یبج٪کت٪انم٪اور٪آزاد٪، ےئ٪ریھکقح٪ےہ٪ہک٪اس٪ےک٪الخػ٪ولتار٪ااھٹ ےئ٪اور٪اس٪وتق٪کت٪ااھٹ

اس٪ااہتن٪وک٪٪رسیشک٪وت٪وقومں٪یک٪اجیت٪یااجزت٪ارگ٪ہن٪د٪ہی رقآؿ٪اک٪اراشد٪ےہ٪ہک٪ولتار٪ااھٹےن٪یک٪ ےئ۔احبؽ٪ہن٪وہ٪اج

اہجں٪اب٪بش٪٪،اجہ ٪اور٪اؿ٪ںوہگں٪رپ٪اخک٪اڑیت٪ےیرک٪د٪اؿریذرک،٪دبعم٪کت٪و٪اک٪وت٪ایک٪یربابد٪ہک٪دمتؿ٪یک٪چنہپ٪اجیت

ےہ۔ اجیت٪ابعدت٪یک٪اجات٪اور٪اس٪یک٪ایلو٪روز٪اہلل٪رپورداگر٪اعمل٪اک٪انؾ٪

ہن٪٪،ہن٪امؽ٪و٪دوتل٪ےک٪ل ٪ےہ، ہن٪وخاشہ٪سفن٪ےک٪ےیل٪ہی ےہ۔اجات٪٪تحلصم٪ےس٪ایک٪اہجد٪ایس٪ںیم٪تعیرش٪االسیم

دعاوت٪٪ای اور٪یتبصع٪تیو٪امح٪اور٪ہن٪ تمح٪ےک٪ےیل٪یہن٪رہشت٪و٪انومر٪،وکحتم٪ےک٪ل ٪یک٪اور٪زنیم٪عرخست٪کلم٪یک

قلعت٪ںیہن٪اک٪اس٪اہجد٪و٪اتقؽ٪ےک٪اسھت٪وکیئ٪تیناور٪اسفن٪وخد٪رغیض٪۔٪ااسنؿ٪یکےک٪ل ٪گنکست٪ذجےب٪یک٪ےک٪یسک

۔٪ڑلہ ٪ںیہ٪راہ٪ںیم٪ےک٪اطم ق٪اس٪یک٪تیدہا٪اس٪ےک٪مکح٪رپ٪اور٪اس٪یک٪،یگنج٪ےہ٪وج٪اس٪ےک٪دنب٪اہلل٪یک٪ہی ےہ۔

ھ ٪اس٪ںیم٪ےہ۔ ضحم٪آالت٪و٪وجارح٪یک٪اس٪گنج٪ںیم٪تیثیح٪اؿ٪یک

ت

ہکلب٪دخا٪ےک٪اقمدص٪٪،دصقم٪ںیہن٪وکیئ٪ںا انپی ا

۔رک٪یتکس٪ارحناػ٪ںیہن٪ےس٪رسوم٪وکیئ٪اس٪تیثیح٪۔٪ذہلا٪وہ٪اینپرکان٪وہہ ٪ںیہ٪رےوپ

:ےہ٪ہیاس٪اک٪ونونؿ٪

304

٪ اامعتسؽ٪٪اعؾ٪دجودہج٪ےک٪ےیل٪راہ٪ںیم٪سج٪رطح٪اہلل٪یک٪ریبعت٪ہی ۔٪رقآؿ٪ںیمےک٪ںیہ٪ےنیوقت٪رصػ٪رک٪د٪یوپر٪دجودہج٪ںیم٪یسک٪اہجد٪ےک٪ینعم٪

رظن٪ےہ٪دورسا٪وہفمؾ٪شیپ٪یہیاس٪اک٪٪ںاہی۔٪یہ٪آیئ٪یھب٪اہلل٪ےک٪ےیل٪ لبس٪رطح٪اتقؽ٪یف٪ایس٪،یہ٪وہیئ

113 | P a g e

١

٪،٪املسمؿ٪اینپ٪ںیہ٪آیئ٪رقآؿ٪ںیم٪یھب٪ق ںیوج٪آ٪اس٪یک٪ےہ۔ ایگ٪ایامجتع٪د٪اہجد٪و٪اتقؽ٪اک٪مکح٪املسمونں٪وک٪تیثیحب

٪آ٪یک٪اتری۔٪دحودوزعتںیہ٪ںیہن٪اؿ٪ےک٪اخمبط٪یہ٪ںیم٪تیثیح٪یارفناد ٪ےک٪اخمبط٪وہ٪تیثیحب٪تایرطح٪اؿ

٪ایرفد٪٪اؿ٪ےک٪ادنر٪اک٪وکیئ٪ےہ۔وک٪احلص٪٪مظن٪اامتجىع٪ےکاؿ٪٪ادقاؾ٪اک٪قح٪یھب٪یسک٪۔٪ذہلا٪اس٪اعمےلم٪ںیمامجتع٪ںیہ

۔یرک٪ادقاؾ٪اک٪ہلصیف٪رطػ٪ےس٪اس٪رطح٪ےک٪یسک٪راتھک٪ہک٪اؿ٪یک٪قح٪ںیہن٪ہیرگوہ٪رہزگ٪

٢

صخش٪وک٪ملظ٪و٪ربج٪ےک٪اسھت٪اس٪ےک٪٪یسک٪اس٪ےک٪ینعم٪ےہ۔ ایآ٪ےک٪ےیل٪ؽاس٪اک٪مکح٪االص٪ہنتف٪ےک٪اکاصتس٪رقآؿ٪ںیم

ےک٪ظفل٪ےس٪‘persecution’ زابؿ٪ںیم٪یزیےہ٪ےسج٪اارگ٪زیچ٪یہی۔٪وکشش٪ےک٪ںیہ٪ذمبہ٪ےس٪ربہتشگ٪رکےن٪یک

۔٪انچہچن٪ےک٪تحت٪ںیہ٪ایس٪امتؾ٪وصرںیت٪یدورس٪یک٪دیتایاجؿ٪و٪امؽ٪اور٪لقع٪و٪راے٪ےک٪الخػ٪ز٪ےہ۔اجات٪٪ایک٪ریبعت

ےہ۔اج٪اتکس٪٪اس٪ےک٪الخػ٪ایک٪ہیوہ،٪٪یھب٪ملظ٪و٪دعواؿ٪سج٪وصرت٪ںیم

٣

اخص٪دح٪٪کیوقت٪ا٪رحیب٪اؿ٪یک٪وہات،٪بج٪کت٪دنمش٪ےک٪اقمےلب٪ںیم٪اہجد٪املسمونں٪رپ٪اس٪وتق٪کت٪رفض٪ںیہن

ہک٪اےنپ٪٪ہیوہ٪ہن٪رصػ٪٪وک٪وپرا٪رکےن٪ےک٪ےیل٪یاس٪ذہم٪دار٪ےہ٪ہک٪اہجد٪و٪اتقؽ٪یک٪یذہلا٪رضور٪،کت٪ہن٪چنہپ٪اجیئ

اک٪مکح٪رقآؿ٪٪سج٪اس٪درےج٪کت٪الزام٪ڑباھںیئ٪یھب٪توق٪رحیب٪ہکلب٪اینپ٪،ںیوکشش٪رک٪ووجد٪وک٪مکحم٪رےنھک٪یک٪االخىق

اھت٪اور٪اؿ٪ےک٪اور٪اؿ٪ےک٪دونمشں٪ےک٪٪ایوصرت٪احؽ٪ےک٪احلظ٪ےس٪د٪ےن٪زامہنب٪راستل٪ےک٪املسمونں٪وک٪اس٪وتق٪یک

۔یھت٪یةسن٪ونمئ٪رک٪د٪اور٪دو٪یک٪کیا٪اس٪ےک٪ےیل٪ؿدرایم

٤

٪ےہ۔ر٪اھٹیب٪اعؾ٪ےک٪ابووجد٪رھگ٪ںیم٪املسمؿ٪ارفن٪بج٪وکیئ٪ےہ،رجؾ٪٪رصػ٪اس٪وصرت٪ںیم٪المع٪ہصح٪ہن٪انیل٪اہجد٪ںیم

ےہ٪سج٪ےک٪وصحؽ٪اک٪٪تلیضف٪کیوصرت٪ہن٪وہ٪وت٪اہجد٪ا٪ہی ےہ۔ڑبا٪رجؾ٪نب٪اجات٪٪ےب٪کش،٪افنؼ٪ااسج٪ہیاس٪وتق٪

ےہ٪٪ےس٪ںیہن٪اؿ٪رفاضئ٪ںیم٪ہی ےہ، یک٪یہ٪تلیضف٪درہجب٪کیا٪تیثیح٪اس٪یک٪۔٪نکیلاچےیہوہان٪٪ذجہب٪رہ٪صخش٪ںیم

ےئ۔رجمؾ٪رقار٪اپ٪اج ےئ٪وت٪آدیم٪وپرا٪ہن٪ایک٪ںیھنج

114 | P a g e

٥

وک٪٪ؿامیاصبح٪ا٪یسک٪ےہ۔داھکان٪رحاؾ٪٪اک٪ھٹیپ٪ونتیع٪اور٪رفار٪یک٪ارتےن٪ےک٪دعب٪زبدیل٪ںیم٪اؿدیم٪اہجد٪و٪اتقؽ٪ےک٪ےیل

٪تاور٪ومت٪و٪ایح٪آرخت٪رپ٪رتیحج٪یک٪داین٪،یرصنت٪رپ٪ےب٪اامتعد٪یک٪اہلل٪اعتیل٪ہی۔٪اچےیہرکان٪٪رہزگ٪اس٪اک٪اراکتب٪ںیہن

۔اج٪یتکس٪امین٪ںیہن٪شیاجنگ٪ےک٪اسھت٪وکیئ٪ؿامیا٪ےہ٪سج٪یک٪رجؾاک٪٪ےنیرپ٪رصحنم٪رقار٪د٪دتریب٪وک٪اینپ

٦

اور٪گنج٪و٪دجاؽ٪٪رپ٪دقمؾ٪ںیہ٪اور٪رہ٪زیچ٪رہ٪احؽ٪ںیم٪تاج٪اتکس۔٪االخایق٪ایک٪دحود٪ےس٪ےب٪رپوا٪وہ٪رک٪ںیہن٪اہجد٪االخىق

وج٪بس٪ےس٪٪ںیم٪لی۔٪اس٪مکح٪ےک٪ذید٪صخش٪وک٪ںیہن٪ااجزت٪یسک٪ےن٪اؿ٪ےس٪ارحناػ٪یک٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪ومعق٪رپ٪یھب

انگہ٪٪نیےن٪دب٪رت٪دغر٪اور٪ضقن٪دہع٪وک٪اہلل٪اعتیل٪ےہ۔ یک٪یاپدنب وہ٪دہع٪یک٪ےہ، وہیئ٪ؿایب٪رقآؿ٪ںیم٪تیامہ٪دہا

دمد٪٪رکےک٪اؿ٪یک٪یالخػ٪ورز٪وہ٪وت٪اعمدہے٪یک٪رک٪ریہ٪اعمدہ٪وقؾ٪ارگ٪املسمونں٪رپ٪ملظ٪یھب٪انچہچن٪وکیئ٪ےہ۔ ایرقار٪د

اجبن٪دار٪رانہ٪اچےتہ٪وہں،٪اؿ٪ےک٪الخػ٪٪وہج٪ےس٪ریغ٪رطح٪وج٪ولگ٪گنج٪ےک٪ومعق٪رپ٪یسک٪۔٪ایساج٪یتکس٪یک٪ںیہن

ےہ۔ ااجزت٪ںیہن٪ادقاؾ٪یک٪یسک٪یھب

ے٪وتق٪ةکت٪اور٪امن٪اہجد٪ےک٪ےیل

کلی

ی٪ومنم٪ےک٪٪اور٪رطمطاؼ٪یسک۔٪ہنطنط٪اچےیہرکان٪٪ںیہن٪راایتخ٪یھب٪ہیاک٪رو٪شی

ہ

دنبئ

رینہ٪ںایامن٪رہ٪احؽ٪ںیم٪وتاعض٪اور٪رفوینت٪یک٪تیزبؾ،٪دخا٪ےک٪دنبوں٪رپ٪دبع٪ایرزؾ٪وہ٪٪ےہ۔ اشؿ٪ںیہن٪ؿایاش

۔اچےیہ

٧

دمد٪احلص٪رکےن٪٪اہلل٪یک٪ےہ٪ہک٪اس٪ںیم٪ایرقآؿ٪ےن٪واحض٪رک٪د٪نکیل٪،گنج٪اہلل٪ےک٪رھبوےس٪رپ٪ڑلہ ٪ںیہ٪ہیاملسمؿ٪

اک٪ااقحتسؼ٪اس٪وتق٪٪رصنت٪ایہل٪امجتع٪ےک٪ےیل٪یسک٪املسمونں٪یک٪ےہ۔ربص٪و٪ابثت٪٪زیچ٪یدبس٪ےس٪اینب٪ےک٪ےیل

۔یل٪ہن٪رک٪اتفص٪اےنپ٪ادنر٪دیپ٪ہیوہات،٪بج٪کت٪وہ٪٪ںیہن٪اکت٪دیپ

٨

٪یولڈن٪ایلتق٪رکےن٪٪رگم٪اںیھن٪،آ ٪ےتکس٪ںیہ٪یھب٪ہیاور٪اؿ٪ےس٪دف٪ےتکس٪ںیہ٪وک٪املسمؿ٪اوچڑ٪یھب٪ںویگنج٪ےک٪دیق

ےہ۔ یمتخ٪رک٪د٪ےک٪ےیل٪ےن٪ہشیمہ٪رقآؿ٪دیجم٪شیاجنگ٪یک٪الغؾ٪انب٪رک٪رھک٪ےنیل

115 | P a g e

٩

ونمئ٪٪قح٪اؿ٪ںیم٪یادب٪اک٪وکیئ٪نیرطػ٪ےس٪اجمدہ٪یک٪۔٪اہلل٪اعتیلاخص٪ںیہ٪اقمدص٪ےک٪ےیل٪االص٪اامتجىع٪اوماؽ٪لتمنغ

رضوروتں٪٪دمتین٪اپدنب٪وہ۔٪وہ٪اےنپ٪احالت٪اور٪اینپ٪ادا٪رکےن٪یک٪وکحتم٪اےس٪رہ٪احؽ٪ںیم٪ہک٪املسمونں٪یک٪ایگ٪ایک٪ںیہن

ےہ۔ رک٪یتکس٪راایتخ٪اعمےلم٪ںیم٪اسےہ،اچ٪ہقیےک٪احلظ٪ےس٪وج٪رط

116 | P a g e

9

راتیثعزک وک حدود

واہں٪اس٪اک٪اکی٪الزیم٪ہجیتن٪ہی٪یھب٪٪ےہ،ارادہ٪و٪اایتخر٪یک٪تمعن٪اہجں٪اس٪داین٪ںیم٪ااسنؿ٪ےک٪ےیل٪بس٪ےس٪ڑبا٪رشػ٪

ااسنین٪اترخی٪ںیم٪اس٪اسفد٪اک٪بس٪ےس٪الہپ٪وہظر٪٪ےہ۔ےہ٪ہک٪اس٪ےک٪وسء٪اامعتسؽ٪ےس٪ابراہ٪زنیم٪رپ٪اسفد٪دیپا٪وہ٪اجات٪

اوبارشبل٪آدؾ٪ےک٪ےٹیب٪ونیلب٪ےک٪اہھت٪ےس٪وہا،٪ذہلا٪ہی٪رضورت٪اس٪ےک٪اسھت٪یہ٪اسےنم٪آیئگ٪ہک٪ااسنؿ٪وک٪وخد٪ااسنؿ٪

۔٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪ااسنؿ٪یک٪رطفت٪ںیم٪وج٪اقحقئ٪ااہلؾ٪ےیک٪اچےیہس٪رش٪و٪اسفد٪ےس٪اچبےن٪ےک٪ےیل٪وکیئ٪دتریب٪وہین٪ےک٪ا

ںیہ،٪اؿ٪یک٪روىنش٪ںیم٪ہی٪ابت٪وت٪ابلکل٪واحض٪یھت٪ہک٪اس٪اک٪وادح٪راہتس٪رجؾ٪ےس٪ےلہپ٪اموحؽ٪یک٪دریتس،٪میلعت٪و٪رتتیب،٪

نکیل٪ہی٪اتدبی٪و٪یہبنت٪سک٪رجؾ٪ںیم٪ینتک٪اور٪سک٪رطےقی٪٪ےہ،دبی٪و٪یہبنت٪غیلبت٪و٪نیقلت٪اور٪رجؾ٪ےک٪دعب٪رقار٪وایعق٪ات

اس٪وہج٪ےس٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪٪ےہ،؟٪اس٪یک٪نییعت٪ےک٪ےیل٪وکیئ٪اینبد٪وچہکن٪لقع٪ااسنین٪وک٪ےرسم٪ںیہن٪اچےیہےس٪وہین٪

٪اجؿ،٪امؽ،٪اےنپ٪ویبنں٪یک٪واستط٪ےس٪ااسنؿ٪وک٪وج٪رشتعی٪دی٪،٪اس٪ںیم٪زدنیگ٪ےک٪دورسے٪اعمالمت٪ےک٪اسھت

:آربو٪اور٪مظن٪اامتجىع٪ےس٪قلعتم٪امتؾ٪ڑبے٪رجامئ٪یک٪زساںیئ٪وخد٪رقمر٪رک٪دی٪ںیہ۔٪ہی٪رجامئ٪درج٪ذلی٪ںیہ

۔٪احمرہب٪اور٪اسفد٪یف٪االرض١

۔لتق٪و٪رجاتح٪٪٢

۔زان٪٪٣

۔٪ذقػ٪٤

۔٪وچری٪٥

روتں٪اور٪اؿ٪ےک٪العوہ٪ابىق٪بس٪رجامئ٪رشتعی٪ںیم٪نج٪رجامئ٪یک٪زساںیئ٪رقمر٪یک٪یئگ٪ںیہ،٪وہ٪یہی٪ںیہ٪۔اؿ٪یک٪ادین٪وص

اک٪اعمہلم٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪املسمونں٪ےک٪ارابب٪لح٪و٪دقع٪رپ٪اوچڑ٪دای٪ےہ٪۔٪ابىمہ٪وشمرے٪ےس٪وہ٪اس٪اعمےلم٪ںیم٪وج٪

ونونؿ٪اچںیہ،٪انب٪ےتکس٪ںیہ٪۔اتمہ٪اینت٪ابت٪اس٪ںیم٪یھب٪ےط٪ےہ٪ہک٪ومت٪یک٪زسا٪رقآؿ٪یک٪رو٪ےس٪لتق٪اور٪اسفد٪یف٪

یسک٪رجؾ٪ںیم٪ںیہن٪دی٪اج٪یتکس٪۔٪ایس٪رطح٪ہی٪ابت٪یھب٪ےط٪ےہ٪ہک٪اؿ٪رجامئ٪یک٪زسا٪اک٪مکح٪املسمونں٪وک٪٪االرض٪ےک٪وسا

117 | P a g e

اؿ٪یک٪ارفنادی٪تیثیح٪ںیم٪ںیہن،٪ہکلب٪وپرے٪املسمؿ٪اعمرشے٪وک٪دای٪ایگ٪ےہ٪اور٪اس٪احلظ٪ےس٪اؿ٪ےک٪مظن٪اامتجىع٪

ےہ۔ےس٪قلعتم٪

:ں٪یک٪واضتح٪رکںی٪یگؤمہ٪اہیں٪اؿ٪زسا

اہلل٪اک٪روسؽ٪داین٪ںیم٪وموجد٪وہ٪اور٪ولگ٪اس٪یک٪وکحتم٪ںیم٪اس٪ےک٪یسک٪مکح٪ای٪ےلصیف٪ےک٪الخػ٪رسیشک٪اایتخر٪رکںیل٪وت٪

بج٪٪ےہ،ہی٪اس٪وصرت٪احؽ٪ےک٪ےیل٪آیت٪٪ےہ۔ایس٪رطح٪اسفد٪یف٪االرض٪یک٪ریبعت٪٪ےہ۔ہی٪اہلل٪و٪روسؽ٪ےس٪احمرہب٪

وت٪رکےک٪ولوگں٪یک٪اجؿ٪و٪امؽ٪،٪آربو٪اور٪لقع٪و٪راے٪ےک٪الخػ٪ربرس٪گنج٪وہ٪وکیئ٪صخش٪ای٪رگوہ٪ونونؿ٪ےس٪اغب

انچہچن٪لتق٪دتشہ٪رگدی،٪زان٪زان٪ابربج٪اور٪وچری٪ڈااک٪نب٪اج ےئ٪ای٪ولگ٪دباکری٪وک٪ہشیپ٪انب٪ںیل٪ای٪ملھک٪الھک٪اوابیش٪٪ ےئ۔اج

ؤ

ں٪یک٪زعت٪و٪آربو٪ےک٪ےیل٪رطخہ٪نب٪اجںیئ٪رپ٪ارت٪آںیئ٪ای٪اینپ٪آوارہ٪یشنم،٪دباعمیش٪اور٪ىسنج٪ےب٪راہ٪روی٪یک٪انب٪رپ٪رشی

ای٪مظن٪رایتس٪ےک٪الخػ٪اغبوت٪ےک٪ےیل٪اھٹ٪ڑھکے٪وہں٪ای٪اوغا،٪رختبی،٪رتبیہ٪اور٪اس٪رطح٪ےک٪دورسے٪

نیگنس٪رجامئ٪ےس٪وکحتم٪ےک٪ےیل٪انم٪و٪اامؿ٪اک٪ہلئسم٪دیپا٪رک٪دںی٪وت٪وہ٪اسفد٪یف٪االرض٪ےک٪رجمؾ٪وہں٪یگ۔٪اؿ٪یک٪

:ںیئ٪رقمر٪یک٪یئگ٪ںیہرسوکیب٪ےک٪ےیل٪ہی٪اچر٪زسا

ےئ۔۔٪ربعت٪انک٪رطےقی٪ےس٪لتق٪رک٪دای٪اج١

ےئ۔۔٪ربعت٪انک٪رطےقی٪ےس٪وسیل٪دی٪اج٢

ں٪ےب٪رتبیت٪اک ٪دےی٪اجںیئ۔ؤ۔٪اہھت٪اپ٣

ےئ۔۔٪العہق٪دبر٪رک٪دای٪اج٤

:ں٪ےس٪قلعتم٪دنچ٪ابںیت٪دحودورشاطئ٪ےک٪وطر٪رپ٪ایبؿ٪وہیئ٪ںیہؤاؿ٪زسا

اکی٪ہی٪ہک٪رقآؿ٪ےن٪وکحتم٪وک٪اایتخر٪دای٪ےہ٪ہک٪وہ٪رجؾ٪یک٪ونتیع،٪رجمؾ٪ےک٪احالت٪اور٪رجؾ٪ےک٪وموجد٪اور٪وتمعق٪

٪اس٪رطح٪ےک٪رجمومں٪وک٪دے٪یتکس٪ ربعت٪انک٪٪ےہ۔ارثات٪ےک٪احلظ٪ےس٪اؿ٪ںیم٪ےس٪وج٪زسا٪انمبس٪یھجمس،

دبری٪یک٪زسا٪اس٪ےیل٪ریھک٪یئگ٪ےہ٪ہک٪٪ں٪ےک٪اسھت٪اس٪ںیم٪العہقؤرطےقی٪ےس٪لتق٪رکےن٪اور٪وسیل٪دےنی٪یسیج٪زسا

ےئ۔زسا٪ںیم٪ااہتنیئ٪یتخس٪ےک٪اسھت٪احالت٪اک٪اقتاض٪وہ٪وت٪رجمؾ٪ےک٪اسھت٪رنیم٪ےک٪ےیل٪یھب٪اجنگشی٪ابىق٪ریھک٪اج

118 | P a g e

دورسے٪ہی٪ہک٪رجؾ٪ارگ٪اھتج٪انب٪رک٪وہا٪ےہ٪وت٪اس٪یک٪زسا٪یھب٪ارفنادی٪تیثیح٪ےس٪ںیہن،٪ہکلب٪اس٪ےھتج٪وک٪ےھتج٪یہ٪یک٪

ی٪اج ےئ٪یگ۔٪انچہچن٪رجمومں٪اک٪وکیئ٪رگوہ٪ارگ٪اسفد٪یف٪االرض٪ےک٪رطےقی٪رپ٪لتق٪،٪اوغا،٪زان،٪رختبی،٪تیثیح٪ےس٪د

رتبیہ٪اور٪اس٪رطح٪ےک٪دورسے٪رجامئ٪اک٪رمبکت٪وہا٪ےہ٪وت٪اس٪یک٪قیقحت٪یک٪رضورت٪ںیہن٪ےہ٪ہک٪نیعتم٪وطر٪رپ٪

رہ٪رفد٪اس٪ذہم٪داری٪ںیم٪رشکی٪اھجمس٪اج ےئ٪٪ہکلب٪ےھتج٪اک٪ےہ،رجؾ٪اک٪اراکتب٪نک٪اہوھتں٪ےس٪وہا٪اور٪نک٪ےس٪ںیہن٪وہا٪

اگ٪اور٪اس٪ےک٪اسھت٪اعمہلم٪یھب٪الزام٪ایس٪تیثیح٪ےس٪وہ٪اگ۔

رسیتے٪ہی٪ہک٪اس٪رطح٪ےک٪رجمومں٪وک٪زسا٪دےتی٪وتق٪یسک٪صخش٪ےک٪دؽ٪ںیم٪مہ٪دردی٪ےک٪وکیئ٪ذجابت٪دیپا٪ںیہن٪

وہےن٪

اس٪اک٪ہلصیف٪یہی٪ےہ٪ہک٪اںیھن٪اس٪داین٪ںیم٪ابلکل٪اؿ٪رجامئ٪ےک٪دعب٪٪ےہ،۔٪وہ٪رپورداگر٪وج٪اؿ٪اک٪اخقل٪اچہ

۔اچےیہں٪اک٪دصقم٪یہی٪ےہ٪اور٪اےس٪رہ٪احؽ٪ںیم٪شیپ٪رظن٪رانہ٪ؤاؿ٪زسا٪ ےئ۔روسا٪رک٪دای٪اج

وچےھت٪ہی٪ہک٪اس٪رطح٪ےک٪رجمؾ٪ارگ٪وکحتم٪ےک٪یسک٪ادقاؾ٪ےس٪ےلہپ٪وخد٪آےگ٪ڑبھ٪رک٪اےنپ٪آپ٪وک٪ونونؿ٪ےک٪

رجمومں٪یہ٪اک٪اعمہلم٪ایک٪اج ےئ٪اگ۔٪اس٪وصرت٪ںیم٪اںیھن٪احمرہب٪ای٪اسفد٪یف٪االرض٪اک٪٪وحاآ ٪رک٪دںی٪وت٪اؿ٪ےس٪رھپ٪اعؾ

رجمؾ٪رقار٪ںیہن٪دای٪اج ےئ٪اگ۔

اعمرشے٪ےک٪٪ےہ۔اس٪اک٪اصقص٪اکی٪رفض٪ےہ٪وج٪املسمونں٪ےک٪مظن٪اامتجىع٪رپ٪اہلل٪اعتیل٪یک٪رطػ٪ےس٪اعدئ٪ایک٪ایگ٪

ےیل٪ایس٪ںیم٪زدنیگ٪ےہ٪اور٪املسمونں٪ےک٪ےیل٪ہی٪اہلل٪اعتیل٪اک٪انزؽ٪رکدہ٪ونونؿ٪ےہ٪سج٪ےس٪ارحناػ٪رصػ٪اظمل٪یہ٪

رکہ ٪ںیہ،٪ذہلا٪وکحتم٪یک٪ذہم٪داری٪ےہ٪ہک٪اس٪ےک٪العےق٪ںیم٪ارگ٪وکیئ٪صخش٪لتق٪رک٪دای٪اج ےئ٪وت٪اس٪ےک٪ونولتں٪

ونؿ٪ےک٪اطم ق٪اؿ٪ےس٪اصقص٪یل۔اک٪رساغ٪اگلیئ،٪اںیھن٪رگاتفر٪رکے٪اور٪ون

،٪ذہلا٪ارگ٪وکیئ٪الغؾ٪ونلت٪ےہ٪وت٪اس٪ےک٪دبآ ٪ںیم٪ویہ٪الغؾ٪اچےیہاصقص٪ےک٪اعمےلم٪ںیم٪وپری٪اسموات٪وحلمظ٪رینہ٪

یسک٪صخش٪اک٪اعمرشیت٪اور٪امسیج٪رمہبت٪اس٪اعمےلم٪٪ ےئ۔اور٪آزاد٪ونلت٪ےہ٪وت٪اس٪ےک٪دبآ ٪ںیم٪ویہ٪آزاد٪لتق٪ایک٪اج

۔اچےیہ٪اک٪ابثع٪ںیہن٪اننب٪ںیم٪رہزگ٪یسک٪رتیحج

وخد٪رجموح٪ای٪وتقمؽ٪ےک٪اوایل٪ارگ٪اجؿ٪ےک٪دبآ ٪ںیم٪اجؿ،٪وضع٪ےک٪دبآ ٪ںیم٪وضع٪اور٪زمخ٪ےک٪دبآ ٪ںیم٪زمخ٪اک٪

اطمہبل٪ہن٪رکںی٪اور٪رجمؾ٪ےک٪اسھت٪رنیم٪ربےنت٪ےک٪ےیل٪ایتر٪وہ٪اجںیئ٪وت٪دعاتل٪رجؾ٪یک٪ونتیع٪اور٪رجمؾ٪ےک٪احالت٪

ہی٪دخا٪یک٪رطػ٪ےس٪ولوگں٪ےک٪ےیل٪اکی٪راعتی٪اور٪اؿ٪رپ٪اس٪٪ےہ۔رت٪زسا٪یھب٪دے٪یتکس٪ےک٪شیپ٪رظن٪اےس٪وکیئ٪مک٪

119 | P a g e

انچہچن٪اس٪رجؾ٪ےک٪اتمرثنی٪ارگ٪اےس٪اایتخر٪رکںی٪ےگ٪وت٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪وضحر٪ںیم٪اؿ٪یک٪ہی٪اعمیف٪اؿ٪٪ےہ۔یک٪انعتی٪

ےک٪انگوہں٪اک٪افکرہ٪نب٪اج ےئ٪یگ۔

٪رجمؾ٪یک٪رطػ٪ےس٪دتی٪دی٪اج ےئ٪یگ۔٪اہلل٪اعتیل٪ےن٪رفامای٪ےہ٪ہک٪ہی٪رجموح٪ای٪وتقمؽ٪ےک٪اوایل٪وک٪اس٪وصرت٪ںیم

ےئ۔اعمرشے٪ےک٪دوتسر٪ےک٪اطم ق٪اوراہنتی٪نسح٪و٪وخیب٪ےس٪ادا٪یک٪اج

٪ےہ،لتق٪ارگ٪یطلغ٪ےس٪وہا٪ےہ٪اور٪وتقمؽ٪االسیم٪رایتس٪اک٪وکیئ٪املسمؿ٪رہشی٪ےہ٪ای٪االسیم٪رایتس٪اک٪رہشی٪وت٪ںیہن٪

راتھک٪ےہ٪وت٪ونلت٪رپ٪الزؾ٪ےہ٪ہک٪اےس٪ارگ٪اعمػ٪ںیہن٪رک٪دای٪ایگ٪وت٪اعمرشے٪ےک٪دوتسر٪٪رگم٪یسک٪اعمدہ٪وقؾ٪ےس٪قلعت

،٪اس٪ےک٪ ےک٪اطم ق٪دتی٪ادا٪رکے٪اور٪اس٪رجؾ٪ےک٪افکرے٪ںیم٪اور٪اےنپ٪رپورداگر٪ےک٪وضحرںیم٪وتہب٪ےک٪ل

ونلت٪رپ٪دتی٪یک٪وکیئ٪ذہم٪اسھت٪اکی٪املسمؿ٪الغؾ٪یھب٪آزاد٪رکی۔٪نکیل٪وتقمؽ٪ارگ٪دنمش٪وقؾ٪اک٪وکیئ٪املسمؿ٪ےہ٪وت٪

اس٪وصرت٪ںیم٪یہی٪اکیف٪ےہ٪ہک٪اےنپ٪اس٪انگہ٪وک٪دوھےن٪ےک٪ےیل٪وہ٪اکی٪املسمؿ٪الغؾ٪آزاد٪رکی۔٪٪ےہ۔داری٪ںیہن٪

اؿ٪دوونں٪وصروتں٪ںیم٪ارگ٪الغؾ٪ےرسم٪ہن٪وہ٪وت٪اس٪ےک٪دبآ ٪ںیم٪اےس٪لسلسم٪دو٪یےنہم٪ےک٪روزے٪رانھک٪وہں٪یگ۔

اک٪رجؾ٪ارگ٪اثتب٪وہ٪اج ےئ٪وت٪اس٪یک٪اپداش٪ںیم٪اےس٪وس٪وکڑے٪امرے٪اجںیئ٪یگ۔زاین٪رمد٪وہ٪ای٪وعرت،٪اس٪

رجمؾ٪وک٪ہی٪زسا٪املسمونں٪یک٪اکی٪امجتع٪یک٪وموجدیگ٪ںیم٪دی٪اج ےئ٪یگ٪اتہک٪اس٪ےک٪ےیل٪ہی٪تحیضف٪اور٪دورسوں٪

٪ںیم٪رہزگ٪وکیئ٪ےک٪ےیل٪ابثع٪تحیصن٪وہ۔٪رقآؿ٪اک٪اراشد٪ےہ٪ہک٪الہ٪اامیؿ٪یک٪یسک٪وکحتم٪ای٪دعاتل٪وک٪اس٪اعمےلم

۔اچےیہرنیم٪روا٪ںیہن٪رینھک٪

۔اہلل٪اعتیل٪ےن٪اےس٪اچےیہاس٪زسا٪ےک٪دعب٪یسک٪اپک٪دانم٪رمد٪ای٪وعرت٪وک٪اس٪زاین٪ای٪زاہین٪ےک٪اسھت٪اکنح٪ںیہن٪رکان٪

ےہ۔رحاؾ٪ریھٹاای٪

وصرت٪ںیم٪رسزد٪ہی٪اس٪رجؾ٪یک٪ااہتنیئ٪زسا٪ےہ٪اور٪رصػ٪ایھن٪رجمومں٪وک٪دی٪اج ےئ٪یگ٪نج٪ےس٪رجؾ٪ابلکل٪آرخی٪

وہ٪اج ےئ٪اور٪اےنپ٪احالت٪ےک٪احلظ٪ےس٪وہ٪یسک٪راعتی٪ےک٪قحتسم٪ہن٪وہں۔انچہچن٪زسا٪ےک٪لمحت٪ےس٪ذعمور،٪وبجمر٪اور٪

رجؾ٪ےس٪ےنچب٪ےک٪ےیل٪رضوری٪اموحؽ،٪احالت٪اور٪افحتظ٪ےس٪رحموؾ٪بس٪ولگ٪اس٪ےس٪انیقی٪ینثتسم٪ںیہ۔

:اس٪یک٪دو٪وصرںیت٪ںیہ

120 | P a g e

ےئ۔رشفی٪اور٪اپک٪دانم٪وعرت٪ای٪رمد٪رپ٪زان٪یک٪تمہت٪اگلاکی٪ہی٪ہک٪وکیئ٪صخش٪یسک٪

ےئ۔دورسی٪ہی٪ہک٪اس٪رطح٪اک٪اعمہلم٪یسک٪ایمں٪اور٪قوبی٪ےک٪درایمؿ٪شیپ٪آاج

یلہپ٪وصرت٪ںیم٪اس٪صخش٪وک٪رہ٪احؽ٪ںیم٪اچر٪ینیع٪وگاہ٪شیپ٪رکان٪وہں٪یگ۔٪وہ٪اس٪ےس٪ونرص٪رےہ٪وت٪اےس٪ذقػ٪اک٪رجمؾ٪

٪ےہ٪ہک٪اےس٪ایس٪وکڑے٪امرے٪اجںیئ٪ےگ٪اور٪اس٪یک٪وگایہ٪رھپ٪یسک٪اعمےلم٪ںیم٪یھب٪رقار٪دای٪اج ےئ٪اگ٪سج٪یک٪زسا٪ہی

وبقؽ٪ںیہن٪یک٪اج ےئ٪یگ۔٪رقآؿ٪اک٪اراشد٪ےہ٪ہک٪اس٪رجؾ٪ےک٪رمنیبکت٪اہلل٪اعتیل٪ےک٪وضحر٪ںیم٪افقس٪رقار٪اپںیئ٪یگ،٪

اال٪ہی٪ہک٪اےنپ٪رجؾ٪ےس٪وتہب٪رکںی٪اور٪آدنیہ٪ےک٪ےیل٪اینپ٪االصح٪رک٪ںیل۔

وصرت٪ںیم٪اہشدت٪ہن٪وہ٪وت٪اعمےلم٪اک٪ہلصیف٪مسق٪ےس٪وہ٪اگ۔٪اس٪یک٪وصرت٪ہی٪وہ٪یگ٪ہک٪ایمں٪اچر٪رمہبت٪اہلل٪یک٪دورسی٪

اس٪ںیم٪ئاچ٪ےہ٪اور٪اپوچنںی٪رمہبت٪ہی٪ےہک٪اگ٪ہک٪وہ٪ارگ٪اس٪ازلاؾ٪ںیم٪وھجاٹ٪٪ےہ،مسق٪اھک٪رک٪ہی٪ےہک٪اگ٪ہک٪وہ٪وج٪ازلاؾ٪اگل٪راہ٪

٪وجاب٪ںیم٪وعرت٪ارگ٪اس٪مسق٪یک٪وکیئ٪دماتعف٪ہن٪رکے٪وت٪اس٪رپ٪زان٪یک٪ویہ٪ےہ٪وت٪اس٪رپ٪دخا٪یک٪تنعل٪وہ۔٪اس٪ےک

نکیل٪وہ٪ارگ٪اس٪ازلاؾ٪وک٪میلست٪ںیہن٪رکیت٪وت٪رصػ٪اس٪٪ےہ۔زسا٪اجری٪وہ٪اج ےئ٪یگ٪وج٪رشتعی٪ںیم٪اس٪ےک٪ےیل٪رقمر٪

٪وھجاٹ٪ےہ٪اور٪اپوچنںی٪وصرت٪ںیم٪زسا٪ےس٪ربی٪رقار٪اپ ےئ٪یگ٪بج٪اچر٪رمہبت٪اہلل٪یک٪مسق٪اھک٪رک٪ہی٪ےہک٪ہک٪ہی٪صخش

ےہ۔رمہبت٪ہی٪ےہک٪ہک٪ھجم٪رپ٪دخا٪اک٪بضغ٪وہ،٪ارگ٪ہی٪صخش٪چس٪ہہک٪راہ٪

یہی٪اعمہلم٪اس٪وتق٪وہ٪اگ٪بج٪قوبی٪ےن٪ایمں٪رپ٪ازلاؾ٪اگلای٪وہ۔

وچر٪رمد٪وہ٪ای٪وعرت،٪اس٪اک٪رجؾ٪ارگ٪اثتب٪وہ٪اج ےئ٪وت٪اس٪یک٪اپداش٪ںیم٪اس٪اک٪داایں٪اہھت٪٪ےہ۔اس٪یک٪زسااہھت٪اکانٹ٪

وپےچن٪ےس٪اک ٪دای٪اج ےئ٪اگ۔٪زان٪یک٪رطح٪ہی٪یھب٪اس٪رجؾ٪یک٪ااہتنیئ٪زسا٪ےہ٪اور٪رصػ٪ایس٪وصرت٪ںیم٪دی٪اج ےئ٪یگ٪

٪ہن٪راہ٪وہ۔بج٪رجمؾ٪اےنپ٪رجؾ٪یک٪ونتیع٪اور٪اےنپ٪احالت٪ےک٪احلظ٪ےس٪یسک٪راعتی٪اک٪قحتسم

121 | P a g e

11

305ىوشک وک خور

ےک٪٪ رہطت٪ارصار٪راہ٪ےہ٪ہک٪ابنط٪یک٪اےس٪اس٪ابت٪رپ٪ہشیمہ٪اس٪ےیل٪ےہ،اچاتہ٪٪اک٪زتہیک٪رہ٪ولہپ٪ےس٪سفن٪ااسنین٪نید

رطفت٪اس٪٪۔٪ااسنؿ٪یکاچےیہوحلمظ٪رانہ٪٪اک٪رفؼ٪رہ٪احؽ٪ںیم٪و٪ بط٪جثبخ٪یھب٪ںیم٪وںزیچ٪یک٪اسھت٪اھکےن٪اور٪رےنپ

جثبخ٪اور٪ایک٪ بط٪زیچ٪ےہ٪ہک٪ایک٪رک٪اتیل٪رتدد٪ےک٪ہلصیف٪یسک٪اور٪وہ٪ریغب٪ےہ رکیت٪رامنہیئ٪حیحص٪ابومعلؾ٪اس٪یک٪اعمےلم٪ںیم

٪اھکےن٪یک٪دگ،٪اقعب،٪اسپن،٪وھچب٪اور٪وخد٪ااسنؿ٪وکیئ٪،یوک٪،رلچ٪،اہیھت٪،تییچ٪،ےس٪اجاتن٪ےہ٪ہک٪کرش٪وہ٪ہشیمہ٪ےہ۔

٪ےیک٪ادیپ٪ےک٪ےیل٪یار،٪وس٪ںیہن٪ذلت٪ےک٪ےیل٪ےہ٪ہک٪وھگڑے٪اور٪دگےھ٪درتس٪وخاؿ٪یک۔٪اےس٪ولعمؾ٪ںیہ٪ںیہن٪زیچ

الغتظ٪وک٪٪یک٪وںہشن٪آور٪زیچ٪ےہ۔رطح٪وافق٪٪یوہ٪وپر٪اجنتس٪ےس٪یھب٪۔اؿ٪اجونروں٪ےک٪وبؽ٪و٪رباز٪یکےئگ٪ںیہ

ااسنؿ٪وک٪٪ےن٪اس٪اعمےلم٪ںیم٪تعیرش٪انچہچن٪دخا٪یک٪ےہ۔ رپ٪یتچنہپ٪ےجیتن٪لقع٪اعؾ٪وطر٪رپ٪حیحص٪اس٪یک٪یھب٪ےنھجمس٪ںیم

ےہ۔ ایرپ٪اوچڑ٪د٪رامنہیئ٪یک٪رطفت٪یہ٪االص٪اس٪یک

٪یڑب٪کیا٪اعدات٪اک٪اطمہعل٪اتبات٪ےہ٪ہک٪اؿ٪یک٪ااسنونں٪یک٪ںیم٪داین٪ےہ٪،٪نکیل٪خسم٪وہ٪اجیت٪یھبک٪رطفت٪یھبک٪ہی ااسنؿ٪یک

۔٪ایانب٪وک٪اانپ٪وموضع٪ںیہن٪زیچ٪یسک٪یک٪ےن٪اس٪رطح٪تعی۔٪انچہچن٪رشرکیت٪ںیہن٪ابومعلؾ٪یطلغ٪دعتاد٪اس٪اعمےلم٪ںیم

اہنت٪لقع٪و٪٪تلح٪و٪رحتم٪اک٪ہلصیف٪نج٪یک٪اور٪اؿ٪ےک٪اقلعتمت٪ںیہ٪راک٪وموضع٪رصػ٪وہ٪اجون٪تعیرش٪اس٪ابب٪ںیم

وہ٪دردنوں٪٪نکیل٪ےہ،ےس٪٪مسق٪ےک٪اہبمئ٪ںیم٪نکمم٪ہن٪اھت۔٪ؤسر٪ااعنؾ٪یک٪ااسنونں٪ےک٪ےیل٪رک٪انیل٪ںیم٪رامنہیئ٪رطفت٪یک

مہ٪ذحب٪رکےک٪٪اجونر٪ںیھنج٪ہہن٪اھکےن٪اک؟٪و٪ایاھکےن٪اک٪اجونر٪اھجمس٪اج ےئ٪اگ٪٪رھپ٪اےس٪ایک٪ےہ،اھکات٪٪رطح٪وگتش٪یھب٪یک

٪اؿ٪ےک٪وبؽ٪و٪رباز٪یک٪اجونروں٪اک٪وخؿ٪ایک٪ایھن٪؟اچےیہوہان٪٪وت٪اؿ٪اک٪مکح٪ایک٪رم٪اجںیئ٪ےک٪ریغب٪ارگ٪ذتےیک٪،اھکہ ٪ںیہ

رھپ٪٪وت٪ایک٪اجںیئ٪ےیاور٪ےک٪انؾ٪رپ٪ذحب٪رک٪د٪ارگ٪اہلل٪ےک٪وسا٪یسک٪ہیاج ےئ٪اگ؟٪٪ایرقار٪د٪اےس٪الحؽ٪و٪ بط٪ایرطح٪سجن٪ےہ٪

اہلل٪٪لکشم٪اھت،٪اس٪ےیل٪انید٪وجاب٪وچہکن٪ااسنؿ٪ےک٪ےیل٪واحض٪اور٪یعطق٪اؿ٪وساولں٪اک٪وکیئ٪؟یگ٪رںیہ٪الحؽ٪یہ٪یھب

305 رحاؾ٪و٪الحؽاھکےن٪اور٪رےنپ٪یک٪زیچوں٪ںیم٪

122 | P a g e

ےئگ٪٪اور٪ےک٪انؾ٪رپ٪ذحب٪ےیک٪دخا٪ےک٪وسا٪یسک٪ہک٪ؤسر،٪وخؿ،٪رمدار٪اور٪ایےس٪اےس٪اتب٪ےعیےک٪ذر٪ںےن٪اےنپ٪ویبن٪اعتیل

۔٪اچےیہرکان٪٪اور٪ااسنؿ٪وک٪اؿ٪ےس٪رپںزہ٪ںیہ٪اپک٪ںیہن٪اھکےن٪ےک٪ےیل٪اجونر٪یھب

:ںیہ٪ہیوہ٪٪،ںیہ٪وہیئ٪ؿایب٪رقآؿ٪ںیم٪توج٪وت احض٪اس٪مکح٪یک

٪٪ایک٪رفؼ٪ںیہن٪وکیئ٪وحادث٪ےس٪رمے٪وہ ےئ٪اجونر٪ںیم٪ومت٪ےس٪رمے٪وہ ےئ٪اور٪اناہگین٪۔٪یعبط١ ٪ہیاج ےئ٪اگ،

وہ۔٪ایگ٪ہک٪اےس٪زدنہ٪اپ٪رک٪ذحب٪رک٪ایل٪ہیاال٪٪ےہ،رمدار٪٪دردنے٪اک٪اھپڑاوہا٪اجونر٪یھب٪۔٪یسکرمدار٪وہں٪یگ٪ںاسکیدوونں٪

دؾ٪وتڑ٪دے٪وت٪اس٪رطح٪ےک٪اجونر٪٪ونتب٪آےن٪ےس٪ےلہپ٪یہ٪وہا٪اجونر٪ارگ٪اکشر٪وک٪اھپڑ٪دے٪اور٪اکشر٪ذحب٪یک٪ای۔٪دساھ٢

ےہ٪ہک٪وہ٪اےس٪٪یرضور٪اتمہ٪اس٪ےک٪ےیل٪ےہ۔اج٪اتکس٪٪ایاھک٪ریغب٪ذہلا٪اےس٪ذحب٪ےیک٪ےہ، اس٪اک٪ذتہیک٪اک٪اےس٪اھپڑان٪یہ

ےہ٪وت٪اس٪اک٪اکشر٪اجزئ٪ہن٪رےہ٪اگ۔٪اجونر٪ےن٪ارگ٪ھچک٪اھک٪ایل٪ےس٪۔٪اس٪ںیمروک٪ریھک٪اےنپ٪امکل٪ےک٪ےیل

٪اہلل٪اک٪انؾ٪یھب٪،٪نکیل٪ایگ٪ایل٪اہلل٪اک٪انؾ٪وت٪ںیہن٪رپ٪ریغ٪وہ۔٪سج٪ذزہحب٪ایگ٪آاتسےن٪رپ٪ذحب٪ایک٪رحاؾ٪ےہ٪وج٪یسک٪۔٪وہ٪اجونر٪یھب٣

واال٪اہلل٪٪رگم٪انؾ٪ےنیل٪،ایگ٪ےہ٪سج٪رپ٪اہلل٪اک٪انؾ٪ایل٪اکاورںدص٪اعمہلم٪اس٪ذزہحب٪یہی ےہ۔ےک٪تحت٪٪ایس٪وہ٪یھب٪،ایگ٪ایل٪ںیہن

وک٪٪ےس٪اماتن٪ےہ٪اور٪رشک٪یہ٪تیثیح٪رب٪االرابب٪یک٪کیا٪انمجن٪ںیم٪ں٪یکؤدخا٪اماتن٪وت٪ےہ٪،٪نکیل٪ایاماتن٪٪وک٪ںیہن٪اعتیل

ےہ۔ اتیرقار٪د٪نیاالص٪اانپ٪د

ہن٪وخاشہ٪دنم٪وہ،٪ہن٪رضورت٪٪اس٪رطح٪ہک٪آدیم٪۔٪اؿ٪رحمامت٪ےس٪اانثتس٪رصػ٪احتل٪ارطضار٪اک٪ےہ٪اور٪وہ٪یھب٤

دح٪ےس٪آےگ٪ڑبےنھ٪واال٪وہ۔٪یک

123 | P a g e

11

رچومک وک آداب

مہ٪٪اںیھن٪ےہ، وہیت٪ںایاور٪دمتؿ٪ےک٪نج٪اظمرہ٪ےس٪امن٪ںوقیسفن٪رنہ٪نہس٪ےک٪نج٪رط٪بیذہ٪ااسنؿ٪یک

مہ٪رہ٪٪راہ۔٪اںیھن٪ںیہن٪دور٪اؿ٪روسؾ٪و٪آداب٪ےس٪اخیل٪اعمرشت٪اک٪وکیئ٪۔٪ااسنینروسؾ٪و٪آداب٪ےتہک٪ںیہ٪احالطح٪ںیم

قن

ی

ل

۔٪اوقاؾ٪و٪ںیہ٪ےتھکید٪یاجر٪ںاسکیےس٪٪تیثیح٪یک٪ردوتس٪ومعیم٪کیراجئ٪اور٪ا٪ںاسکی ںیم٪بیرہ٪وقؾ٪اور٪رہ٪ذہ٪،ی

آ ٪رک٪آ ےئ٪٪نیاالسلؾ٪وج٪د٪ا مہی٪اع ای٪ےہ۔ ےس٪ونمئ٪وہیت٪رت٪ایھن٪دہایز٪دورسے٪ےک٪اقمےلب٪ںیم٪کیاچہپؿ٪ا٪للم٪یک

٪ہیےک٪٪نیذہلا٪د٪ےہ،سفن٪٪اک٪دصقم٪زتہیکب ٪نید٪ےہ۔اےنپ٪امےنن٪واولں٪وک٪ضعب٪روسؾ٪و٪آداب٪اک٪اپدنب٪رکات٪٪وہ٪یھب٪،ںیہ

:ںیہ٪لیروسؾ٪و٪آداب٪درج٪ذ٪ہی۔٪ےئگ٪ںیہ٪دصقم٪وک٪اسےنم٪رھک٪رک٪رقمر٪ےیک٪ایس٪روسؾ٪و٪آداب٪یھب

۔اہھت٪ےس٪اھکان٪انیپ٪۔٪اہلل٪اک٪انؾ٪آ ٪رک٪اور٪داںیئ١

اس٪٪یےہ٪اور٪دورس٪داع٪ےک٪ےیل٪ربتک٪یک٪وتمعنں٪ےک٪ارتعاػ٪و٪ارقار٪اور٪اؿ٪ںیم٪یک٪اہلل٪اعتیل٪زیچ٪ےس٪یلہپ٪اؿ٪ںیم

اؿ٪اک٪انہمب٪اامعؽ٪اؿ٪٪،یگ٪ےک٪دؿ٪نج٪ولوگں٪وک٪ ںلم٪تمایق٪ںیتمعن٪ہک٪تنج٪یک٪ےک٪ےیل٪داہین٪دایہمہ٪وتق٪٪یک٪تقیقح

اج ےئ٪اگ۔٪ایڑکپا٪اہھت٪ںیم٪ےک٪داںیئ

اور٪اس٪اک٪وجاب۔٪‘االسلؾ٪ مکلع’۔٪المونت٪ےک٪ومعق٪رپ٪٢

م ری’ او٪ر٪اس٪ےک٪وجاب٪ںیم‘ ادمحلہلل’آےن٪رپ٪٪۔٪اکنھچ٣ج

۔‘اہلل٪

۔ومںیھچن٪تسپ٪رانھک۔٤

۔٪زری٪انػ٪ےک٪ابؽ٪ومڈنان۔٥

۔٪لغب٪ےک٪ابؽ٪اصػ٪رکان۔٦

۔ڑبےھ٪وہ ےئ٪اننخ٪اکانٹ۔٧

۔٪ڑلوکں٪اک٪ہنتخ٪رکان۔٨

۔٪انک،٪ہنم٪اور٪داوتنں٪یک٪افصیئ۔٩

۔٪ااجنتس۔١١

124 | P a g e

۔٪ ضح٪و٪افنس٪ےک٪دعب٪لسغ۔١١

۔٪لسغ٪انجتب۔١٢

۔٪نتم٪اک٪لسغ،٪نزہجت٪و٪بنفکت٪اور٪دتنیف۔١٣

ی٪ےک٪وہتار۔١٤

ح

ض

۔دیعاش تر٪اور٪دیع٪اال

125 | P a g e

12

كسمک ہ ک كسمک اورک کف ر

مسق٪اس٪دہع٪وک٪ابلکل٪٪ےہ۔ےس٪٪ںیم٪تاالخایق٪یددہع٪وپرا٪رکان٪االسؾ٪ےک٪اینب٪ےہ۔ ومعمیل٪ریغ٪اتیمہ٪مسق٪یک٪ںیم٪نید

٪ایمسق٪اھکات٪ےہ٪وت٪وہ٪وگ٪دہع٪رپ٪اہلل٪یک٪ایزعؾ،٪ارادے٪٪املسمؿ٪بج٪اےنپ٪یسک٪ےہ۔ یتیمکحم٪رک٪د٪درےج٪ںیم٪یآرخ

وصرت٪٪یسیےک٪ابووجد٪ابراہ٪ا٪اس٪اتیمہ٪مسق٪یک٪ےہ۔ ااتوگاہ٪ریھٹ٪رپابت٪٪اےنپ٪رپورداگر٪اور٪اعمل٪ےک٪اپداشہ٪وک٪اینپ

اس٪ےک٪٪ایوہ٪ سوسس٪رکات٪ےہ٪ہک٪اس٪ےس٪اہلل٪اک٪٪ایراتہ٪٪رکان٪نکمم٪ںیہن٪یمسق٪وپر٪اینپ٪ےک٪ےیل٪ےہ٪ہک٪آدیم٪وہ٪اجیت٪ادیپ

مسق٪٪ضعب٪وصروتں٪ںیم٪ہکلب٪ےہ، اج٪یتکس٪یمسق٪وتڑ٪قح٪فلت٪وہ٪اج ےئ٪اگ۔٪اس٪وصرت٪ںیم٪دورسوں٪اک٪وکیئ٪ایسفن٪اک٪

۔٪اس٪ےہ٪ایگ٪رقمر٪ایک٪ہقیافکرے٪اک٪رط٪اس٪ےک٪ےیل٪ںیم٪تعی۔٪رشوہ٪اجات٪ےہ٪یرو٪ےس٪رضور٪و٪االخؼ٪یک٪نید٪انیوتڑ٪د

:ںیہ٪لیاک٪مکح٪درج٪ذ

٪ومنم٪وک٪اس٪ےس٪یھب٪ہبش٪ںیہن٪اس٪ںیم٪ےہ۔ اور٪لمہم٪وہیت۔٪مسق٪ضعب٪اوونت٪ابلکل٪وغل،٪ےب٪افدئہ٪١

ہ

٪ہک٪دنبئ

اور٪٪ومسقں٪رپ٪داین٪تمعن٪ےہ٪ہک٪وہ٪اس٪رطح٪یک٪ںایےب٪اپ٪ہی یک٪اےنپ٪دنبوں٪رپ٪اہلل٪اعتیل٪نکیل٪،اچےیہاانتجب٪رکان٪

وماذخہ٪ہن٪رکے٪اگ۔٪وکیئ٪آرخت٪ںیم

٪ےس٪وکیئ٪ےعیےہ٪،٪اس٪ےک٪ذر٪یئگ٪ادے٪ےس٪اھکیئ۔٪اس٪ےک٪ربسکع٪ارگ٪مسق٪ہتخپ٪زعؾ٪ےک٪اسھت٪اور٪دؽ٪ےک٪ار٢

٪میو٪رحت٪ للحت٪یسک٪وہ٪دخا٪یک٪ایارث٪رتمبت٪وہات٪ےہ٪٪اس٪ےس٪وقحؼ٪و٪رفاضئ٪رپ٪وکیئ٪ےہ، ابدناھ٪ایگ٪ؿدہع٪و٪امیپ

وک٪رہزگ٪ےب٪رپوا٪٪آدیم٪رفام ےئ٪اگ۔٪ذہلا٪مسق٪ےک٪اعمےلم٪ںیم٪ذخہالزام٪وما٪ےہ٪وت٪اس٪رپ٪اہلل٪اعتیل٪رپارث٪ادناز٪وہ٪یتکس

۔اچےیہ افحتظ٪رکین٪ےک٪اسھت٪اس٪یک٪یذہم٪دار٪یہکلب٪وپر٪،اچےیہوہان٪٪اور٪لہس٪ااگنر٪ںیہن

٪ہی ہقیاس٪اک٪رط٪ ےئ۔اج٪ےہ٪ہک٪اس٪اک٪افکرہ٪ادا٪ایک٪یزپے٪وت٪رضور٪وہج٪ےس٪وتڑین٪مسق٪ارگ٪یسک٪۔٪اس٪رطح٪یک٣

٪ایوک٪الھکات٪ےہ٪٪ؽاھکان٪الھک ےئ٪وج٪وہ٪اعؾ٪وطر٪رپ٪اےنپ٪الہ٪و٪ایع٪راکوک٪اس٪ایعم٪ںےہ٪ہک٪مسق٪اھکےن٪واال٪دس٪مونکسم

دؿ٪ےک٪روزے٪٪ہن٪وہ٪وت٪اےس٪نیت٪ےرسم٪ےس٪ھچک٪یھب٪۔٪اؿ٪ںیمیالغؾ٪آزاد٪رک٪کیا٪ایےننہپ٪ےک٪ڑپکے٪دے٪٪اںیھن

۔رانھک٪وہں٪یگ

_________________