CONTRIBUTIONS TO THE TEXTUAL HISTORY OF THE

MEDIEVAL LATIN REDACTIONS OF THE VISIO PAULI

by

Mary Elizabeth Dwyer, B.A. Hons (West Aust.), M.A. (Oxon)

APPENDICES

Submitted in fulfilment of the requirements

for the Degree of

Doctor of Philosophy

University of Tasmania, November, 2004.

DECLARATION

This Thesis contains no material which has been accepted for a

degree or diploma by the University or any other institution, except

by way of background information and duly acknowledged in the

Thesis, and to the best of my knowledge and belief no material

previously published or written by another person except where due

acknowledgement is made in the text of the Thesis.

AUTHORITY OF ACCESS

This thesis is not to be made available for loan or copying for three

years following the date this statement was signed. Following that

time the thesis may be made available for loan and limited copying

in accordance with the Copyright Act 1968.

CONTENTS

These Appendices contain material to which reference is made in the text of the

thesis.

Except where otherwise stated, the transcriptions here are from the mss.

page

Appendix A

Long Latin Extracts

Appendix B

List of Interpolations

Appendix C

The MSS. of Redaction I

Appendix D

Synoptic Transcription of Redaction BR, Gottingen &

Redaction VII part (ii).

Appendix E

The MSS. of Redaction III

Appendix F

Redaction IV: Base Text and Family Apparatus

Appendix G

Dublin, Trinity College, 218

AppendixH

London, BL, Add. 37787

Appendix I

Hamburg, Staats-und Univ.Bibl., Jacobi 1

AppendixJ

Venice, Bibl. Naz. Marciana, It I. 6 (5015)

1

9

10

27

34

76

126

130

134

139

The software program Collate: Interactive Collation of Large Textual Traditions (1991-1994) by P. M.

W. Robinson was used in the preparation of some of this material.

Appendix A 1

APPENDIX A

The Latin Text (LL), is from James, M.R. Apocrypha anecdota Texts and Studies, II, 3, ed. Robinson (Cambridge, 1893), sections 31-44, pp. 28-36.

31 Cum autem quievit loqui mihi, duxit me foras extra civitatem per medias arbores et recesse a locis terre bonorum, et statuit me super flumen lactis et mellis: et post aec duxit me super oceanum qui portat fundamenta celi.

Respondit angelus et dixit mihi: Intelligis quod hinc eas. Et dixi: Ita, domine. Et dixit mihi: Veni et sequere me, et ostendam tibi animas impiorum et peccatorum, ut cognoscas qualis sit locus. Et profectus sum cum angelo, et tulit me per occasum solis, et vidi principium celi fundatum super flumine aque magno, et interrogavi: Quis est hie fluvius aque? Et dixit mihi: Hie est oceanus qui circuit omnem terram. Et cum fuissem ad exteriora oceani, aspexi, et non erat lumen in illo loco, sed tenebre et tristicia mesticia: et suspiravi

Et vidi illic fluvium ignis ferventem, et ingressus multitudo virorum et mulierum dimersus usque ad ienua et alios viros usque ad umbiculum, alios enim usque ad labia, alios autem usque ad capillos; et interrogavi angelum et dixi: Domine, qui sunt isti in flumine igneo? Et respondit angelus et dixit mihi: Neque calidi neque frigidi sunt, quia neque in numero iustorum inventi sunt neque in numero impiorum. Isti enim inpenderunt tempus vite suae in terris dies aliquos facientes in oracionibus, alios vero dies in peccatis et fornicacionibs usque ad mortem. Et interrogavi et dixi: Qui sunt hii, domine, dimersi usque ad ienua in igne? Respondens dixit mihi,: Hii sunt qui cum exierint de aecclesia inmitunt se in sermonibus alienis disceptare. Histi vero qui dimersi sunt usque ad umbiculum, hi sunt qui cum sumpserunt corpus et sanguinem Christi eunt et fornicant et non cessaverunt a peccatis suis usque quo morerentur. Dimersi autem usque ad labia hi sunt detractores alterutrum convenientes in aecclesiam dei; usque ad superlicia vero dimersi hii sunt qui innuunt sibi, malignitatem insidiantur proximo suo.

1. Oceanus

2. Land of Sorrow

3. River of Fire 4. Souls immersed to varying degrees.

[The Laodiceans]

5. -to the knees

6. -to the navel

7. -to the lips

8. -to the eyebrows

Appendix A

32 Et vidi ad septentrionem locum 9. The Deep Pit variarum et diversarum penarum repletum viris et mulieribus, et flumen igneum decurrebat in eum. Conspexi autem et vidi foveas in profundo valde, et in eas animas plurimas in unum, et erat profunditas loci illius quasi tria milia cubitorum, et vidi eas gementes et flentes et dicentes: Miserere nobis, domine; et nemo misertus est eis. Et interrogavi angelum et dixi: Qui sunt isti, domine? Et respondens angelus dixit mihi: Hii sunt qui non speraverunt in domino quod possunt abere eum adiutorem. Et interrogavi et dixi: Domine, si fuerint anime iste ante treginta generaciones aut quadraginta sic permanentes huna super hun, si mittantur profundius, foveae credo non capere 10. The Abyss eos. Et dixit mihi: Abysus mensuram non habet tra hoc etiam subtussecuta est enim eum subtus fuerit; et ita est ut si forte aliquis accipiat lapidem et mittat in puteum valde profundum et post multarum or arum perveniat ad terram, sic est abyssus. Cum enim mittantur illic anime, vix post quingentos annos perveniunt in profundum.

2

33 Ego vero cum audissem ploravi et 11. Angel's Rebuke (1) ingemui super genus hominum. Respondit angelus et dixit mihi: Quare ploras? numquid tu magis misericors e quam deus? cum sit enim deus bonus et scit quoniam sunt pene, pacter fert genus homin, dimittens unum quemque propria voluntate facere in tempore quo inabitat super terram.

34 Respexi adhuc in flumine igneo et vidi illic hominem [Worldly Priest] subfocari ab angelos tartarucos abentes in manibus suis ferrum trium angulorum de quo perfodiebant viscera senis illius: et interrogavi angelum et dixi: Domine, quis est iste senes cui talia ponuntur tormenta? Et respondens angelus dixit mihi: Istum quem vides presbyter fuit qui non consummavit minis(p30)terium suum bene: cum erat manducans et bibens et fornicans, offerebat hostiam domino ad sanctum altare eius.

35 Et vidi non longe alium senem quem 12. Negligent Bishop adducebant currentes cum festinacione quatuor angeli maligni, et dimiserunt eum usque in genua in flumine igneo, et lapidibus percuciebant eum et vulnerabant faciem eius sicut procella et non permiserunt eum dicere; Miserere mei. Et interrogavi angelum, et dixit mihi; Hunc quem vides episcopus fuit, et non bene consummavit episcopatum suum, qui equidem nomen accepit magnum sed non est ingressus in sanctitatem eius qui dedit ei nomen in omni vita sua, quoniam non fecit iudicium iustum, et viduas et orfanos non est misertus nunc autem retributum est ei secundum iniquitatem et opera sua.

Appendix A 3

36 Et vidi alium hominem in flumine igneo usque ad genua. Erant autem manus eius extensae et sanguine et vermes procedebant ex ore eius et de naribus eius, et erat gemens et plorans et clamans dicebat: Miserere mei, quoniam ego noceor prae ceteris qui sunt in hanc penam. Et interrogavi: Quis est hie, domine? Et dixit mihi: Istum quem vides diacconus fuit qui edebat oblaciones et fornicabatur et rectum non fecit in conspectu dei; propterea incessabiliter persolvit penam ista,.

Et inspexi et vidi allatere eius alium hominem quem exibuerunt cum festinacioni et proicerunt eum in flumine igneo, et erat usque ad ienua; et venit angelus qui super penas erat abens novaculam grandem ignitam, et de ea scindebat labia hominis illius et linguam similiter. Et suspirans ego ploravi,et interrogavi; Quis est iste, domine? Et dixit mihi: Istum quem vides lector fuit et legerat ad populum: ipse autem praecepta dei non servabat; nunc quoque aliam multitudinem fovearum in eodem loco, et in medium illius flum multitudine virorum mulierum, et vermes medebant eos. Ego vero ploravi et suspirans interrogavi angelum et dixi: Domine, qui sunt isti? Et dixit mihi: Hii sunt qui usuras usurarum exigentes et (p31) confidentes in diviciis suis non sperantes in deum. sibi eum adiutorem esse.

Et postea aspexi et vidi alium locum angustum valde, et erat sicut murus, et in circuitu eius ignis. Et vidi intus viros hac mulieres manducantes linguas suas, et interrogavi: Qui sunt isti, domine? Et dixit mihi: Hii sunt qui detraunt in aecclesia verbo dei, non intendentes eo, sed quasi nihil facientes dominum et angelos eius: ideo nunc militer persolvunt propriam

enam

38 Et inspexi et vidi alium senem deorsum in fovea et erat aspectus eius sicut anguis, et interrogavi et dixi: Domine, quis est hie locus? Et dixit mihi: In istam foveam influunt omnes pene. Et vidi viros ac mulieres dimersos usque ad labia et interrogavi: Qui sunt isti, domine? Et dixit mihi: Hii sunt malefici qui prestiterunt viris ac mulieribus maleficia magica et non invenerunt requiescere eos usque dum morirentur.

Et iterum vidi viros hac mulieres vultu nigro valde in fovea ignis, et suspiravi ploravi et interrogavi: Qui sunt hii, domine? Et dixit mihi: Hii sunt fornicatores et movechi qui abent proprias uxores mechati sunt; similiter et mulieres eodem more mechaverunt abentes proprios viros; propterea indeficienter persolvunt penas.

[Corrupt Deacon]

[Hyypocritical Lector]

13. Usurers

14. Mockers in Church

15. Sorcerers

16. Adulterers

Appendix A 4

39 Et vidi illic puellas abentes indumenta nigra et IIIIor angelos metuendos abentes in manibus suis cathenas ignitas et miserunt eas in cervicibus earum et duxerunt eas in tenebras: et iterum ego plorans interrogavi angelum: Quae sunt iste, domine? Et dixit mihi: Haec sunt que cum essent virgines constitute inquinaverunt virginitates suas nescientibus parentibus suis; propter quod indeficienter persolvunt penas proprias

Et iterum aspexi illic viros ac mulieres incisis manibus et pedibus constitutos ac nudos in locum glade et nive, et vermes comedebant eos. Videns autem ego ploravi et interrogavi: Qui sunt isti, domine? Et dixit mihi: Hii sunt qui orfanos et viduas et pauperes nocuerunt et non speraverunt in dominum, propter quod indeficienter persolvunt proprias penas.

Et respexi et vidi alios pendentes super canela aque, et lingue eorum siccae satis, et multi fructus constituti in conspectu eorum, et non permittebantur sumere ex his, et interrogavi: Qui sunt hii, domine? Et dixit mihi: Hii sunt qui ante constituta ora solvunt ieiunium: propterea indeficienter persolvunt as penas

Et vidi alios viros ac mulieres suspensos, a superciliis et capillis suis et igneum flumen traebat eos et dixi: Qui sunt hii, domine? Et dixit mihi: Hii sunt comitentes se non propriis viris ac mulieribus sed mecis, ed ideo indeficienter persolvunt proprias penas.

Et vidi alios viros ac lieres pulverentos, aspectus eorum tanquam guis et erant in vea picis et sulfor et decurrentes in flumine igneo: et interrogavi: Qui sunt hi, domine? Et dixit mihi: Hi sunt qui fecerunt impietatem Sodome et Gomorre, masculi in masculos, propter quod indeficienter persolvunt penas.

40 Et inspexi et vidi viros ac mulieres indutos vestimenta clara, cecos oculos abentes constitutos in foveam et interrogavi: Qui sunt hi, domine? Et dixit mihi: Hi sunt de gentibus qui fecerunt elemosinas, et dominum deum non cognoverut, propter quod indeficienter persolvunt proprias penas.

Et inspexi et vidi alios viros ac mulieres super oboliscum igneum, et bestias discerpentes eos, et non permittebantur dicere Miserere nobis, domine: et vidi angelum penarum valdissime penam superponentem eis et dicentem: Agnosdte filium dei; praedictum est enim vobis, cum legerentur vobis scripturae divinae non attendebatis; propter quod iustum est iudicium dei; adprehenderunt enim vas actus vestri mali et adduxerunt vas in as penas. Ego autem suspiravi et flevi; et interrogavi et dixi: Qui sunt isti viri et mulieres qui strangulantur in igne et luunt penas? Et respondit mihi:

17. False Virgins

18. Persecutors of Orphans & Widows

19. Fastbreakers

[Second Group of Adulterers]

[Sodomites]

[Charitable Gentiles}

20. Infanticides

Haec sunt mulieres commaculantes plasmam dei proferentes ex utero infantes, et ii sunt viri concubentes cum eis. lnfantes autem earum interpellant dominum deum et angelos qui super penas erant, dicentes: Nefanda ora genitoribus nostris: ipsi enim commaculaverunt plasma dei, nomen dei abentes, sed praecepta eius non observantes dederunt nos in escam canibus et in conculcationem porcis; alios proiecerunt in flumine lnfantes autem illi traditi sunt angelis tartari qui erant super penas, ut ducerent eosin locum spaciosum misericordiae. Patres autem et matres eorum strangulabantur in perpetuam penam

Appendix A

Et post haec vidi viros ac mulieres indutos pannis 21. False Ascetics picem plenis et sulforem ignis, et erant drachones circumvoluti collis eorum et umeris et pedibus, et contenebant eos angeli abentes ignea cornua et percuciebant eos et cludebant nares eorum dicentes eis: Quare non cognovisiis tempus in quo ius tum erat vos penitere et deservire deo, et non fecistis? Et interrogavi: Qui sunt isti, domine? Et dixit mihi: Hii sunt qui videntur abrenunciare deo, abitum nostrum induentes, sed inpedimenta mundi fecerunt eos miseros non exibendas agapes, et viduas et orfanos non sunt miserti; advenam et peregrinum non susceperunt neque oblacionem offerentes et proximo non sunt miserti: oracio autem eorum nee una die pura ascendit ad dominum deum: multa autem inpedimenta mundi detenuerunt eos et non potuerunt rectum facere in conspectu dei, et angeli circumdabant eos in locum penarum. Videbant autem eos qui erant in penis et dicebant eis: Nos quidem secu viventes negleximus et quidem vos similter etis; sicut et nos quidem cum in seculo essesciebamnus vos peccatores esse. Vos autem dicebamini: Hii iusti et servi dei; nunc cognovimus quoniam vocati estis nomen domini; propter quod et ipsi solvunt proprias penas.

Et suspirans £levi, et dixi: Ve hominibus,ve peccatoribus, ob quid nati sunt? Et respondens angelus dixit mihi: Quare ploras? numquid tu magis misericors 22. Angel's Rebuke es quam dominus deus qui est benedictus in secula, qui constituit iudicium et dimisit unumquemque in propria voluntate eligere bonum et malum et facere quod ei placet? Aduc iterum ploravi vadissime, et dixit mihi:

loras, cum aduc necdum videris maiora

5

supplicia? Sequere meet videbis orum maiora septies. 23. Angel's Summons

Appendix A

41 Et tulit me a septentrionale et statuit me 24. The Great Well super puteum, et inveni eum signatum septem signaculis: et respondens angelus qui mecum est dixit angelo loci illius; Aperi os putei, ut dilectissimus dei Paulus respectet, quia data est ei potestas ut videat omnes penas inferni. Et dixit mihi angelus: Longe sta, ut valeas sustinere fetorem loci istius. Cum ergo apertus fuisset puteus, statim surrexit ex eo fetor quidam durus et malign us valde, qui superaret omnes penas; et respexi in puteo et vidi massas igneas ex omni parte ardentes, et angustia et angustum erat in ore putei ad capiendum unum hominem solum.

Et respondit angelus et dixit mihi: Si quis missus fuerit in hunc puteum abyssi et signatum fuerit super eum, 25. Heretics nunquam commemoracio eius fit in conspectu patris et filii et spiritus sancti et sanctorum angelorum. Et dixi: Qui sunt hii, domine, qui mituntur in hunc puteum? Et dixit mihi: Ii sunt quicunque non confessus fuerit Christum venisse in carne et quia genuit eum Maria virgo, et quicunque panis et calicis eucharistiae benedictionis non esse hoc corpus et sanguinem Christi.

42 Et respexi ad septentrionem in hocchasum 26. The Great Worm et vidi illic vermem inquietum, et in eo loco erat stridor dencium; abebat autem vermes mensura cubitum unum, et capita due erant in eis: et vidi illic viros ac mulieres in frigore et stridor dencium. Et interrogavi et dixi: Domine, qui sunt hii in hoc loco? Et dixit mihi: Hii sunt qui dicunt quoniam Christus non resurrexit a mortuis et quoniam haec caro non resurgit. Et interrogavi et dixi: Domine non est ignis neque calor in hoc loco? Et dixit mihi: In hoc loco aliut nihil est nisi frigus et nives; et iterum dixit mihi: Etiam si sol oriatur super eos, non calefiunt propterea superabundans frigus loci istius et nives.

Haec autem audiens extendi manus me as et flevi 27. Paul's Lament et suspirans iterum dixi: Melius erat nobis si non fuissemus nati nos omnes qui sumus peccatores

43 qui erant in eodem loco viderunt me flentem cum angelo, clamaverunt et ipsi fleverunt dicentes: Domine deus, miserere nobis. Et post haec vidi celum apertum, et Michael

6

archangelum descendentem de celum et cum omnis 28. Appeal to Michael exercitus angelorum, et pervenerunt ad eos qui erant in penis constituti: et vi dentes eum iterum flentes clamaverunt et dixerunt: Miserere nobis, Michael archangele, miserere nobis et generi umano, quia propter tuas oraciones stat terra. 1 Vidimus nunc iudicium, et cognovimus filium dei.

1St G = et propter tuas orationes adhuc terram istam videmus

Appendix A 7

Inpossiblie nobis fuit ante aec pro hoc orare, quam incederimus in hoc loco. Audivimus enim quia esset iudicium priusquam exiremus de mundo, set inpedimenta et vita saecularis os penitere non sinuerunt. Et> responmdit Michael et dixit: Audite Michaela loquente: ego sum qui consisto in conspectu dei omne ora. Vinit dominus in cui us consisto conspectu quia non intermitto uno die vel una node orans indeficienter pr ienere umano; et ego quidem oro pro eis qui sunt super terram. I psi au tern non cessant facientes iniquitatem et fornicationes, et non adferunt mihi in bono constituti in terris: et vos consumpsistis tempus in vanitate in quo debuistis penitere. Ego autem oravi semper sic et nunc deprecor ut 29. Michael's Response mittat deus ros et pluvia destinetur super terram, et iam peto quo usque et terra producat fructuos suos et qui dico quoniam si quis modicum boni fecerit, ego agonizabo pro illo, protegens eum quo usque evadat iudicium penarum. Ubi sunt ergo oraciones vestre? ubi penitenciae vestre? perdidistis tempus contempte. Tunc autem flete et ego flebo vobiscum et qui mecum sunt angeli cum dilectissimo paulo si forte misereatur misericors deus ut det vobis refrigerium. Audientes autem illi verba aec exclamaverunt et fleverunt valde et dixerunt una voce omnes: Miserere nobis, filius dei. Et suspiravi ego Paulus et dixi: Domine deus, miserere plasmae tuae, miserere filiis ominum, miserere imagini tue

44 Ego aspexi et vidi movere celum velut arborem a vento comotam: subito autem proiecerunt se in faciem in conspectu throni: et vidi XX. IIIIor seniores et IIIIor milia adorancia deo, et vidi altare et velamen et thronum, et erant omnia exultancia: et elevatus est fumus odoris boni iusta altare throni dei, et audivi vocem dicentis: Cui rei gratiam deprecamini, nostri angeli, nostrique ministri? Et exclamaverunt dicentes: Deprecamur videntes multam bonitatem tuam in genere umano. Et post haec vidi £ilium dei descendentem de celo, et erat diadema in capite eius. Videntes autem cum qui constituti erant in penis exclamaverunt omnes una voce dicentes Miserere, filius dei excelse; tu es qui omnibus refrigerium praestitisti in celis et in terra, et nobis similiter miserere: ex quo enim vidi te, refrigerium abuim

[Throne of God]

30. Intercession

31. Coming of Christ

Appendix A 8

Et exivit vox a filio dei per omnes penas dicens: 32 The Reproaches Aecquid opus fecistis ut postuletis a me refrigerium? Sanguis meus propter vos fusus est, et nee sic penituitstis: propter vos coronam de spinis in capite meo portavi; pro vobis alapas in maxillas meas accepi, et nee sic penituistis. Aquam petivi pendens in crucem, et dederunt mihi acetum cum felle mixtum: lancea aperuerunt latus meum dextrum: propter nomen meum servos meos prophetas et iustos hocciderunt; et in his omnibus dedi vobis locum penitencie, et noluistis. Nunc vero, propter 33. The Respite Michaelum archangelum testamenti mei, et qui cum ips sunt angeli, et propter Paulum delectissimum meum, quem nolo contristare, propter fratres vestros qui sunt in mundo et offerunt oblaciones, et propter filios vestros, quoniam sunt in his praecepta mea, et magis propter meam ipsius bonitatem,- in die enim qua resurrexi a mortuis, dono vobis omnibus qui estis in penis noctem et diem refrigerium in perpetuum. Et exclamaverunt omnes et dixerunt: Benedicimus te, 34. Souls' Acclamation filius dei, quia donasti nobis noctem et diem refeccionem. Melius est enim nobis refrigerium die uius super omne tempus vite nostre quod fuimus super terram: et si manifeste cognovisemus quoniam propositus hie est qui peccant, aliut laboris nihil omnino operati essemus, nihil negociati fuisemus et nullam iniquitatem fecissemus: quod opus fuit nobis nasum in mundo? hie enim superbia nostra comprehensa est que ascendit de ore nostro adversus proximum, molestia ac nimiae angus tie nostrae et lacrime et vermes qui sub nos sunt, ee magis peiora nobis sunt quam pene que decinemus nos. Haec illis 35. Demons' Rebuke loquentibus irati sunt aeis angeli maligni et penarum, dicentes: Usque quo plorastis et suspirastis? non enim abuistis misericordiam. Anc autem magnam percepistis gratiam nocte et die dominice refrigerium propter Paulum dilectissimum dei qui descendit ad vos.

45 Et post aec dixit mihi angelus: Vidisti aec omnia? Et dixi: Ita domine. Et dixit mihi: Sequere me, et ducam te in paradiso, .........

LONG LATIN EXTRACTS

1. Oceanus 2. Land of Sorrow 3. River of Fire 4. Souls immersed to varying depths 5. To the knees 6. To the navel 7. To the lips 8. To the eyebrows 9. The Deep Pit 10. The Abyss 11. Angel's Rebuke (1) 12. Negligent Bishop 13. Usurers 14. Mockers in church 15. Sorcerers 16. Adulterers 17. False Virgins 18. Persecutors of Orphans & Widows 19. Fastbreakers 20. Infanticides 21. False Ascetics 22. Angel's Rebuke (2) 23. Angel's Summons 24. The Great Well 25. Heretics 26. TheGreatWorm 27. Paul's Lament 28. Appeal to Michael 29. Michael's Response 30. Intercession 31. Coming of Christ 32. The Reproaches 33. The Respite 34. Souls' Acclamation 35. Demons' Rebuke

Appendix B

INTERPOLATIONS

First introduced by: alpha A. Preface: Oportet nos .. B. Cocytus, Rain of fire C. 100-headedDragon D. Number of Pains of Hell & Men with Tongues of Iron

by red. I E. Three Extra Rivers of Hell F. Limbus Patrum G. Mission to preach H. Expavescite ending

by red. BR I. Journey of Soul ending

by red. III J. Interrogandum opening K. Souls in Burning Trees L. Furnace M Duration of Respite N. Exhortation to Sunday Observance

by red. IV 0. Dies dominicus opening P. Fiery wheel Q. Bridge of Hell R. Convertamur ending.

9

Appendix C 10

APPENDIX C REDACTION I

[Note: the transcription of Vat. Borghese 86 (Borg) is by V. Brown (1998, pp. 85-88). For the context and ordering of the red. I sections used in Hamburg, Berlin and Venice, see chapter 8; forSt Orner see chapter 11.]

oportet nos amare fratres karissimi delicias paradisi et timere penas inferni que ostense sunt paulo apostolo quando fuit in carcere in mundo oportet uos fratres karissimi amare delicias paradisi et timere penas inferni que ostense sunt paulo apostolo quando fuit in carcere in hoc mundo oportet nos fratres karissimi amare delicias paradisi et timere penas inferni que ostensa sunt paulo apostolo quando fuit in carcere mundi oportet uos karissimi fratres amare delicias paradisi et timere penas inferni que ostensa sunt apostolo paulo quando fuit in carcere mundi oportet nos amare fratres karissimi delicias paradisi et timere penas inferni que ostendita sunt paulo apostolo quando fuit in carcere oportet nos amare fratres karissimi delicias paradisi et timere penas inferni que ostendita sunt paulo quando fuit in carcere in mundo oportet fratres carissimi amare delicias paradisi et timere penas inferni que ostense fuerunt paulo apostolo quando fuit in carcere in mundo avertet nos fratres karissimi amare delicias paradisy et timere penas inferni que ostensa sunt beato paulo apostolo quando fuit in carcere in hoc mundo

et tulit eum michael archangelus spiritu in celum et ostendit ei celum atque infernum tulit eum michael archangelus in spiritu domini et ostendit ei celum et terram atque infernum tulit ill urn michae {page cut} archangel us in spiritu ante deum et ostendit ei celum atque infernum tulit ipsum michael in spiritu ante deum et ostendit ei celum terram et infernum tulit ilium michahel archangelus in spiritum in celum et ostendit illi fundamentum celi atque inferni tulit ilium michahel archangelus in spiritu in celum et ostendit illi fundamentum celii atque inferni tulit illum michael archangelus in spiritu in celum et ostendit illi fundamentum celi usque ad infernum tulit ilium michael archangelus in celo et ostendit illi altitudinem celi et fundamentum abissy adque inferni

et adduxit eum super flumen magnum et interrogauit paulus quis est hie fluvius et dixit angelus ei hie est occeanus super quem girant sidera celi et circuit orbem terre et duxit eum super flumen magnum aque et interrogauit eum paulus quis esset hie fluuius et dixit angelus hie est occeanus super quem girant sidera celi et circuit orbem terre et postea duxit eum super flumen magnum aque et interrogauit paulus qui esset hie fluuius et dixit ei angelus hie est occeanus super quem girant sidera celi et circuit orbem terrarum ac postea duxit eum super flumen magnum aque et interrogauit paulus quis esset fluuius et dixit angelus hie est occeanus super quem girant sydera celi et circuit orbem terrarum et adduxit ilium super flumen aque magnum et interrogauit paulus quis esset hie fluuius et dixit illi angelus hie est ozzenus super quem girat sydera celi et circuit orbem terre

Appendix C 11

et adduxit illum super flumen aque magnum et interogauit paulus que esset hec fluuius et dixit illi angelus hie est ozennus super quem girat sidera celi et circuit orbem terre et duxit eum usque ad flumen magnum et interrogauit eum paulus domine quis est ille fluvius et dixit ei angelus hie est occeanus super quem deus{ ?citus?} girant sidera celi et circuit orbem terre et dixit michi angelus hoc est oceanum super quod girant sidera celi et circuit orbem terre

et uidit ibi terribilem locum et non erat lumen in illo sed mesticie et superbia et erat ibi flumen magnum fervens et fluctus eius exaltantur usque ad celum et uidit ibi locum terribilem et non erat lumen in illo sed tenebre et mesticie et suspiria et uidit ibi locum terribilem et non erat lumen in illo sed tenebre et mesticie et suspiria et erat flumen igneum feruens et fluctus eius exaltant se usque ad nubes et ad celum et uidit ibi locum terribilem et non erat lumen in illo sed tenebre mesticie et suspiria et erat flumen igneum et feruens fluctus autem eius exaltat se super usque ad nubes et ad celum et uidit illum locum terribilem et non erat lumen in illo loco sed tenebre et mesticia et suspiria et erat ibi flumen ut ignis feruens et fluctibus eius exaltans usque ad celum et uidit illum locum terribilem et non erat lumen in illo loco set tenebre et mestitie et suspiria et erat ibi flumen ut ignis feruens et fluctibus eius exaltantur usque ad celum et uidit unum locum terribilem et non erat lumen in illo loco et fulmen magnum atque ignis fervens et fluctus eius exaltabantur sed erant ibi tenebre et luctus et suspiria et uidi ibi locum terribilem et non erat lumen in loco illo set tenebre mestucias et suspiria et vidi ibi flumen ingneum feruentem et fluctus eius exaltabantur usque ad celum

et nomen loci illius cogiton et sunt tria flumina que confluunt sunton et graviton et cogiton et erant stillicidia stillantia super peccatores uelut magnus mons ignis et nomen loci eius cochiton et alia tria flumina que confluunt secum stix flegeton et acheron et erant stillicidia super peccatores uelut mons igneus et nomen loci illius cogiton et alia tria que confluunt secum ynton et graviton et erant stillicidia super peccatores et mons magnus igneus et nomen illius cochiton et alia tria que confluunt sicut inton et graviori erant stillicidio super peccatores et mons magnus igneus et nomen loci illius cogiton et tria flumina et ograuiton influunt in eum seu iton et cogiton et ograuiton et erat stillicidia stillancia super peccatores uelud mons magnus ignis et nomen loci illius cogiton et tria flumina que influunt seuiton et cogiton et erat stillicidia stillantia super peccatores uelud mons magnus ignis et nomen loci illius cocchitus et tria flumina quoque influebant in eum semiaton conchion et gravituton et erant stillicidia stillantia super peccatores uel mors magna et nomen loci illius est coytiton et tria flumina exeunt et fluunt ex eo id est sebiton coyton et graviton et stillans super peccatores velud mons magnus

et erat ibi draco igneus intrinsecus loci centum capita habens in collo eius intrinsecus laci centum capita habens in collo eius et ibi draco ingens intrinsecus loci centum capita habens in collo et ibi draco ingens intrinsecus loci centum capita habens in collo et erat ibi dracho ingens intrinsecus locus centum capita habens in collo eius et erat ibi draco ingens intrinsecus loci centum capita habens in collo eius

Appendix C 12

et erat ibi draco magnus igneus intrincecus loculi centum capita habens et in loco eius et erat in flumine illo draco magnus ingneus habens centum capita

et mille dentes in unoquoque capite ut leo unusquisque dens et mille dentes in unoquoque capite et ut leo unusquisque dens ardebat et mille dentes in unoquoque capite ut leo erat unusquisque dens et mille dentes in unoquoque capite ut leo erat unusquisque dens et mille dentes et erant capita eius quasi capita leonum et dentes eius sicut dentes leonum et mille dentes hunoquoque capite ut leo unicuique denti mille dentes in unoquoque capite dentes ut leonis et unusquisque dens et in unoquoque capite mille dentes

et erant oculi eius quasi gladii acuti et erant oculi eius quasi gladii acuti et erant oculi eius quasi gladii acuti et erant oculi eius quasi gladii acuti et erant oculi eius quasi gladii acuti et erat oculi eius quasi gladii acuti quasi acus quasi gladii acuti

senper ore aperto absorbebat animas semper ore aperto et degluciebat animas semper ore aperto ut absorbeat animas semper ore aperto ut absorbeat animas semper aperto ore ut absorbeat animas et sempre ore aperto ut absorbeat animas et semper ore aperto stabat ad devorandum animas peccatorum semper stabat ore aperto sicut leo ut assorbeat animas peccatorum

et erat nomen eius parthimoth et erat nomen eius parthemon et erat nomen eius parthemon et erat nomen pantemam et erat nomen eius parimot et erat nomen eius parimoth et nomen eius prothimoth et erat nomen eius partemio

ab eo omnes serpentes et rane et expuit in terram ab eo procedunt copia ranarum et omnia genera uermium ab eo procedunt copie ranarum et omnia genera uermium ab eo autem procedunt copie ranarum et omnia genera uermium ab eo autem procedunt copie ranarum et omnia genera uermium ab eo procedunt uerrnes serpentes scorpiones et et rane et cum expuit in terra ab eo procedunt scorpiones et et rane et omnia genera uermium

Appendix C

hab eo procedunt serpentes et rane et cum expuit in terra hab eo procedunt scorpiones heranorum et omnium genera uermium ab eo procedunt omnes serpentes et rane et cum expuisset in terra procedebant copie ranarum et omnia genera uermium

13

ab eo procedunt omnes serpentes et rane et spoma in terra ab eo procedunt rane et omnia genera uermium

in ore eius mittuntur qui caltaria regis portant satrape omnes terre qui iniquitatem faciunt et auctores cum principibus eorum in ore eius mittuntur satrape omnes qui iniquitatem faciunt in terra cum principibus vnde et salomon qui offert inquit sacrificium de rapina pauperum tamquam qui filium in conspectu matris mortificet in ore eius mittuntur omnes satrape terre qui iniquitatem faciunt in mundo cum

principibus eorum unde et salemon qui offert inquit sacrificium de rapina pauperum tamquam filium in conspectu patris sui in ore eius mittuntur omnes satrape terre qui iniquitatem faciunt cum principibus eorum unde salomon inquit qui offert sacrificium deo inopia pauperum tamquam qui maculat filium in conspectu patris in ore eius mittuntur et omnes satrapas terre qui iniquitates faciunt et auctores cum principibus terre in ore eius mittuntur et omnis satrapas terre qui iniquitates faciunt et auctores cum principibus eorum et in ore eius mittuntur satrape iniquitates facientes et auctores cum principibus eo rum et in ore eius mictumtur satrapes terre qui iniquitates faciunt et autores cum principibus eorum

et uidit ibi multos homines diversos in flumine igneo alii usque ad genua alii usque ad umbiculum alii usque ad labia alii usque ad supercilia et uidit ibi multos homines dimersos in flumine ignito alii usque ad genua alii usque ad umbilicum alii usque ad labia alii usque ad supercilia erant mersi et illic uidi myltos homines dimersos in flumine igneo alii usque ad genua alii usque ad umbilicos alii usque ad labia alii usque ad supercilia et illic uidi multos et diuersos homines in flumine igneo alii usque ad genua alii usque ad usque ad umbilicum alii usque ad tibia alii usque ad supercilia et uidit ibi multos homines demersos in flumine igneo alii usque ad genua alii usque ad umbillicum alii usque ad labia alii usque ad supercilium et uidit ibi multos homines demersos in flumine igneo alii usque ad genua alii usque ad umbillicum alii usque ad labiis alii usque ad supercilium et uidit multos homines dimersos a flumine ignis alii erant usque ad genua alii usque ad umbilicum alij usque ad labia alii usque ad supercilium

et fleuit paulus et suspirauit et interrogauit angelum qui essent dimersi usque ad genua tunc fleuit paulus et suspirauit et interrogauit angelum qui essent dimersi usque ad genu et fleuit paulus et dixit qui sunt hi et fleuit paulus et dixit qui sunt hii et fleuit paulus et suspirauit et interrogauit angelum qui sunt isti qui sunt demersi usque ad genua

Appendix C

et fleuit paulus et suspirauit et interrogauit angelus qui esset dimersi usque ad genua

14

et fleuit paulus et suspirauit et interrogauit angelum et dixit domine qui sunt isti qui sunt dimersi usque ad genua

et dixit ei angelus hii sunt qui furtum fecerunt et rapinas et luxurias et ad ecclesiam non venerunt et inde penitenciam non fecerunt et dixit angelus hii sunt qui furtum fecerunt et rapinam et luxuriam et inde penitenciam non egerunt et ad ecclesiam non uenerunt hi sunt qui furtum fecerunt et rapinam et 1uxuriam et inde penitentiam non egerunt et ideo ad genua dimersi sunt hii sunt qui furtum fecerunt per rapinam per luxuriam et inde penitenciam non egerunt et ideo ad genua mersi sunt et dixit ei angelus ii sunt qui furtum fecerunt et rapinam et luxuriam et inde penitentiam non egerunt et dixit ei angelus hi sunt qui furtum fecerunt et rapinam et luxuriam et inde penitentiam non egerunt et ad ecclesia non uenerunt et dixit ei angelus hii sunt qui furtum et rapinam fecerunt et luxuriam et penitenciam non egerunt et ad sanctam ecclesiam non uenerunt

alii demersi usque ad umbiculum dixit paulus domine qui sunt hii respondit angelus hii sunt qui fornicantur postquam assumpserunt corpus et sanguinem christi non reuertentes ad penitenciam usque ad mortem domine qui sunt hii qui usque ad umbilicum respondit angelus hii sunt qui fornicantur et postquam assumpserunt corpus et sanguinem domini nostri iesu christi et non sunt reuersi ad penitenciam usque ad mortem alii usque ad umbilicum hii sunt qui fornicantur postquam assumserunt corpus et sanguinem christi non reuertebantur ad penitentiam et ita perdurauerunt usque ad mortem ad umbilicum hii sunt qui fornicantur postquam sumpserunt corpus et saguinem christi et non reuertebantur ad penitenciam et ita perdurauerunt usque ad mortem alii demersi usque ad umbilicum et interrogauit paulus domine qui sunt hi et respondit angelus hi sunt qui fornicantur postquam assumpserunt corpus et sanguinem christi et non reuerterunt ad penitentiam usque ad mortem alii dimersi usque ad umbillicum et interrogauit paulus domine qui sunt hi et respondit angelus hi sunt qui fornicantur postquam sumpserunt corpus et sanguine christi et non reuertentes ad penitentiam usque ad mortem et interrogavit paulus angelum et dixit domine qui sunt hii dimersi usque ad umbilicum respondit angelus et dixit ei iili sunt qui fornicaverunt postquam sumpserunt corpus et sanguinem christi et non reuenerunt ad penitenciam usque ad mortem

domine qui sunt hii qui dimersi sunt usque ad labia respondit angelus hii sunt detractores et falsi testes qui murmurauerunt in ecclesiam et non audierunt uerbum dei domine qui sunt hii qui usque ad labia hii sunt detractores et falsi testes et qui murmurauerunt in ecclesia et non audierunt uerbum domini et ad labia hii qui sunt detractores falsi testes qui murmurauerunt in ecclesia et dei uerbum non audierunt et qui ad latus hii sunt detractores et falsi testes et qui murmurauerunt in ecclesia et dei uerbum non audierunt

Appendix C 15

et interrogauit paulus domine qui sunt hi qui sunt demersis usque ad labia et respondit angelus hi sunt detractores et falsi testes et qui murmurauerunt in ecclesia et non audierunt uerbum domini et interrogauit paulus domine qui sunt hi qui sunt demersi usque ad labia et respondens angelus hi sunt detractatores et falsi testes et qui murmurauerunt in ecclesiam et non audierunt uerbum dei {this section appears after s.l8} et iterum interrogavit paulus angelum et dixit domine qui sunt hii qui sunt dimersi usque ad labia respondit angelus hii sunt detractores et falsi testes qui murmurauerunt in ecclesia et non audierunt uerba domini

alii dimersi usque ad supercilia dixit paulus domine qui sunt hii respondit angelus hii sunt qui fictum animum habent in corde et annuunt mala proximis suis dum fidem habent contra eos qui usque ad supercilia hii sunt qui fictum animum habent in corde et anuunt male proximis suisdum fidem habent ad illos qui ad supercilia hii sunt qui fictum animum habent in corde et anuntiant mala [space here] proximis suis dum habent contra eos qui ad supercilia hii sunt qui fictum animum habent et anuunt mala proximis suis dum habent fide contra eos alii demersi usque ad supercilia et interrogauit paulus domine qui sunt hi et respondit angelus hi sunt qui finctos animos habuerunt in corde et annuerunt mala proximis suis dum fidem habent contra eos alii dimersi usque ad supercilicium et interrogauit paulus domine qui sunt hi et respondit angelus hi sunt qui fincto animo habet in corde et annununt malum proximu sui dum fidem abent contra eos {this section appears after s.16} et interrogavit paulus angelum et dixit domine qui sunt illi qui sunt dimersi usque ad supercilia respondit angelus hii sunt qui fictum animum habent in corde et malum faciunt proximis suis et fidem non habent contra eos

et omnis homo qui hoc peccatum agit si ad penitenciam non venerit sic cadet in inferno sicut isti ceciderunt et unusquisque homo qui hoc peccatum facit si non penitebit cadit in infernum sicut illi fecerunt et unusquisque hoc peccatum facit si non penitentiam egerint sic cadunt in illud flumen vel in infernum sicut isti fecerunt quos uidisti et unusquisque homo peccatum facit si non penitenciam egerit sic cadit in illud flumen et in infernum sicut isti fecerunt quos uidisti et multi homines hec peccata faciunt si penitentiam non egerunt sic cadunt in infernum et unusquisque hominis huic { ?} peccatis faciunt si penitentiam non egerunt et ad ecclesiam non uenerunt et unusquisque homo si hec peccata fecerit et penitentiam non egerit sic cadet in infernum sicut isti fecert

et tunc uidit ibi locum plenum uiris ac mulieribus et erat fouea alta in profundo loci plena animabus prima super unam tunc uidit ibi locum plenum uiris et mulieribus et erat fouea alta in profundo laci plena animabus et unaqueque super aliam sedebat

Appendix C 16

et iterum uidit locum plenum uiris ac mulieribus et erat fouea alta in profundo loci plena animabus una super unam et iterum uidi locum plenum uiris et mulieribus et erat fouea alta et in profundo loci plena animabus una super aliam et tunc uidit ibi locum plenum uiris et mulieribus et erat ibi fouea alta in profundum locum plena animabus unam super aliam et tunnt uidit ibi locum plenum uiribus et mulieribus Et erat foueam alta in profundo loco plena animabuis una super una et tunc uidit ibi laeum {locum with superscript a} plenissimum uiris et mulieribus et erat furca alta in illo profundo plena animabus una super aliam

et erat profunditas eius quasi tricentum milia cubitorum et erat profunditas laci illius trecenta milia cubitorum et erat profunditas loci quasi ccc milia cubitorum et erat profunditas loci trecentorum milium cubitorum et erat magna profunditas loci illius et erat profunditas eius quasi trecenta milia cubitorum et erat profunditas illius quasi triginta cubitorum

gementes et flentes clamantes et dicentes miserere nobis fili dauid et fleuit paulus et ait domine qui sunt hii gementes et flentes ibi anime et clamantes miserere nobis fili dauid tunc fleuit paulus et dixit qui sunt hii domine flentes et gementes et clamantes miserere nobis fili david quos ut uidit paulus fleuit et dixit qui sunt hi flentes gementes et clamantos misere nobis fili david quos ut uidit paulus fleuit et dixit qui sunt hii et clamabant miserere nobis fili dei et fleuit paulus gementes et flentes et clamantes miserere nobis fili dei et fleuit paulus et dixit qui sunt hi domine et qui dimersi erant gementes et flentes clamabant dicentes miserere nobis fili dei vivi fleuit paulus et dixit ad angelum domine

dixit angelus hii sunt qui non sperauerunt in deum nee fidem habuerunt in illo et dixit angelus hii sunt qui non sperauerunt in deum nee fidem habuerunt in illo hi sunt qui desperauerunt nee fide habuerent in deum hii sunt qui desperauerunt nee fidem in deum haberent et dixit illi angelus hi sunt qui non sperauerunt in deum nee fidem habuerunt in illo et dixit angelus hi sunt qui non sperauerunt in deum nee fidem abuerunt in illo et qui non speraverunt in deum nee fidem habuerunt in deum propterea sunt in hac pen a

et dixit paulus quanta sit profunditas loci illus et dixit angelus abisus mensuram non habet et dixit paulus profunditas loci istius que est et dixit angelus abyssus mensuram non habet

Appendix C 17

et dixit paulus quanta profunditas loci illius est et angelus abissus mensuram non habet et dixit quanta est profunditas loci istius et angelus abyssus mensuram non habet et dixit paulus quanta est profunditas loci istius et dixit angelus hie abyssus mensuram non habet et dixit paulus quanta sit profunditas loci illius et dixit angelus hi abissus mesura non abet quanta profunditas loci istius respondit angelus abissus mensuram non habet quanta est profunditas loci istius respondit michael archangelus hie est abissus et mensuram non habet

quique introierit in hunc locum fervet ut ereum vas cum mittuntur anime illic quicunque ueniunt in locum istum eternum habent supplicium quicunque introeunt in hunc locum sine fine ardebunt et quicunque introeunt in hunc locum sine fine ardebunt quicumque intrauerit in hunc locum feruentem tenentur ab illo usque ad octoginta an nos qui cum introisset in hunc locum feruente tenebit mittantur anime illuc uix pertingat ad octoginta annis quicunque intrabunt in hunc locum ferventem non exibunt mittuntur anime illuc et vix pertingunt usque ad xl annos

cum audisset paulus ingemuit et fleuit et dixit ei angelus quid ploras paule super humanum genus cum hoc audisset paulus ingemuit et fleuit et dixit angelus quid ploras cum audisset paulus ingemuit dixit angelus quid ploras paule super humanum genus cumque audisset paulus ingemuit dixit angelus ad eum quid ploras super humanum genus cum audisset paulus infremuit et fleuit et dixit ei angelus quid ploras paule super humanum genus cum audisset paulus ingemuit et fleuit et dixit ei angelus quid ploras paule super humanum genus cum audisset paulus gemuit et fleuit et dixit angelus ad paulum quid ploras paule super humanum genus cum ergo audiret paulus hoc verbum multum flevit ahc suspiravit et dixit illi angelus que ploras paule super genus humanum

numquid tu maior et misericordior filio dei qui venit { vinit corrected by superscript e }redimere istos et dimisit unum quemque proprie uoluntati et tempus pentencie dedit eis et non penituerunt vis plus esse misericors filio dei qui redemit uos et dimisit unicuique propriam uoluntatem et dedit eis tempus pentencie et non penituerunt numquid tu maior es illis filius dei uenit redimere eos et dimisit unumquemque proprie uoluntati et tempus penitentie dedit eis et non penituerunt numquid tu maior es illi filius hominis uenit redimere eos et dimisit unumquemque proprie uoluntati et tempus penitencie dedit et non penituerunt numquid tu maior es misericors quam filius dei qui uenit redimere istos et dedit unicuique liberam potestatem et tempus penitendi dedit illis et non penituerunt

Appendix C

numquid tu maior et misericors filio dei qui uenit redimere istos et dimisit unumquemque propria uoluntate et tempus penitendu dedit illis et non penituerunt numquid maior es misericordissimo filio dei qui venit redimere animas istas et remisit uniuscuiusque uoluntati tempus penitendi et non penituerunt

18

numquid maior misericors es quam filius dei qui uenit redimere istos et dimisit unumquemque habentem arbitruum et propriam uoluntatem et tempus penitendi dedit eis et non penituerunt

et postea uidit locum terribilem et angustum in quo erat flumen magnum ardens a septentrione postea uidit locum terribilem et angustum in quo erat flumen magnum ascendens ad septentrionem et postea uidi locum terribile et angustum in quo erat flumen magnum ascendens ad septentrionem et post hec uidi locum terribilem et angustum in quo erat flumen magnum ascendens ad septentrionem et postea uidit locum terribilem et angustum in quo erat flumen magnum ardens ad septentrionem et posta uidit locum terribilem et angustum in quo erat flumen magnu ardens a septem terribile et postea uidit unum locum terribilem et angustiosum in quo erat flumen magnum ardens usque ad septentrionem

et uiri ac mulieres in eo comedentes linguas suas et uermes in circuitu eorum comedentes eos et flevit paulus et ait qui sunt hii domine et uiri et mulieres erant in eo linguas suas comedentes et uermes in circuitu comedentes eos paulus plorans dixit qui sunt hii et uiri ac mulieres in eo comedentes linguas suas et uermes earum in circuitu commedentes eos qui sunt hi domine et uiri ac mulieres in eo comedentes linguas suas et uermes in circuitus eorum comedentes eos qui sunt hii domine et uiri et mulieres in hoc comedentes linguas suas et uermes in circuitu eorum comedentes eos et fleuit paulus et dixit qui sunt hi domine et uiri et mulieres in hoc comedentes linguas (des) et uiri et mulieres erant in eo comedentes linguas suas et uermes in circuitu eorum comedentes eos et flevit paulus et dixit domine qui sunt hii plenum hominibus hac mulieribus commedentibus linguas suas

et dixit angelus hii sunt qui orphanis et uiduis nocuerunt sunt feneratores qui usuras pecuniarum querunt et non sunt misericordes angelus dixit hii sunt qui orphanis et uiduis nocuerunt et usuras et lucrum quesiuerunt sine misericordia et angelus ei hi sunt qui orphanis et uiduis nocuerunt et qui sunt feneratores pecuniarum et usuras querunt et misericordes non sunt et angelus hii sunt qui orphanis et uiduis nocuerunt et qui sunt feneratores pecuniarum et usuras queras et misericordes non sunt et dixit angelus hi sunt qui orphanos et uiduas nocuerunt et fuerunt feneratores pecuniarum et qui usuras acceperunt et non fuerunt misericordes

Appendix C 19

et dixit angelus hii sunt qui orphanis et uiduis nocuerunt et feneratores pecuniarum fuerunt et usuras quesierunt et non fuerunt misericordes quj orfanis et uiduis nocuerunt

et ignis urebat dimidiam partem illorum et dimidia pars frigebat et ignis urebat unam partem altera frigescebat et ignis urebat dimidiam partem et glacies frigebat alteram et ignis urebat dimidiam partem et glacies frigebat alteram modo ignis uret dimidiam partem illorum et dimidiam partem refrigerat et iurebat eos ignis et dimidia parte frigebant

et postea uidit viros ac mulieres et multi fluctus ante illos et non sinebantur sumere aliqui ex illis et tunc uidit multos homines ante se multos fructus habentes et non sinebantur ex illis sum ere et postea uidit uiros ac mulieres super prata uirentia et multos fructus ante illos et non sumebant ex illis et postea uidit viros ac mulieres et multos fructus habebant ante se et non audebant sumere ex illis

et dixit paulus qui sunt hii dornine et dixit angelus hii sunt qui absolvunt ieiunium ante tempus paulus dixit qui sunt hii domine angelus dixit hii sunt qui absoluerunt ieiunium ante tempus et dixit paulus qui sunt hi domine et dixit angelus hi sunt qui absoluunt ieiunium ante tempus

et postea uidet locum alium et mulieres indutas pannis et pice et sulfure et dracones et serpentes circa colla earum et angeli habentes cornua ignita percuciebant eas postea uidit mulieres multas in alio loco indutas pannis et pice et sulphure et igne et dracones et serpentes circa colla earum et angeli habentes cornua ignita percuciebant eas et post hec uidi mulieres multas indutas pannis et pice et sulphure et igne dracones et serpentes circa collum earum et angeli habentes cornua ignita et percutiebant eas et post uidi multas mulieres indutas pannis pice et sulphure et igne dracones et serpentes circa colla earum et habebant cornua ignita et percuciebant eas et postea uidit in alio loco multas mulieres indutas pannis et pice et sulphure et igne et drachones circa collos earum et demones habentes cornuas ignitas percutiebant eas

Appendix C 20

tunc dixit paulus que sunt hee domine et dixit angelus hee sunt que maculauerunt et necauerunt infantes suos et iactaverunt eos in flumine et in terram suffocaverunt et auguria et diuinaciones fecerunt et dixit paulu qui sunt hee domine et angelus hee sunt que maculauerunt se et necauerunt infantes suos et auguria et diuinaciones fecerunt tunc dixit paulus que sunt he domine et respondit angelus he sunt que maculaverunt et necauerunt infantes suos et in terra suffocauerunt et diuinationes fecerunt tunc dixit que sunt hee domine et respondit angelus hee sunt que occiderunt et neccauerunt infantes suos et in terra suffocauerunt et diuinaciones fecerunt tunc dixit paulus qui sunt hi domine et dixit angelus he sunt que maculauerunt torum uiri sui et negauerunt filios suos in flumine et terra suffocauerunt et augurias et · diuinaciones fecerunt et angurias et divinationes fecerunt propterea

et fleuit paulus et dixit ve ve peccatoribus ut quare quid nati sunt paulus fleuit et dixit ve ue ue peccatoribus vtquid nati sunt et fleuit paulus et dixit ve ue ue peccatores ut quid nati sunt et fleuit paulus et dixit ve ue ue peccatores ad quid nati sunt et fleuit paulus et dixit ve ue peccatoribus ut qui nati sunt melior illis essent si nati non fuissent et fleuit paulus et dixit ve ve peccatoribus utquid nati sunt melius fuisset illis si nati non fuissent et flevit paulus et dixit ve ve peccatoribus ut quj nati sunt melius esset illis si nati non fuissent

et dixit angelus quid ploras paule super humanum genus numquid uidisti maiora supplicia sequere me et videbis maiora supplicia septies et angelus quid ploras paule nondum uidisti maiora hiis supplicia sepcies et dixit angelus quid ploras paule ad hue uidebis maiora supplicia sequere me et uidit maiora septies quam prius uiderat et angelus quid ploras adhuc tormenta maiora uidebis sequere me et uidit sepcies maiora quam prius uidebat et dixit angelus ad paulum quid ploras nondum uidisti maiora supplicia sed require me et uidebis maiora supplicia septies et dixit angelus ad paulum non uidisti maiora supplicia

et tulit illum ad septentrionem super puteum signatum sigillis septem et dixit angelus ad paulum exi longe foras non posses sustinere fetorem loci huius et tulit eum ad septentrionem super puteum sigillatum sigillis septem et dixit angelus vade longe si non possis sustinere fetorem loci et duxit eum ad puteum de septemtrione signatum sigillis vii dixit angelus recede de puteo fetorern loci sustinere non potes

Appendix C 21

et duxit eum ad puteum signatum sigillis septem et dixit angelus recede de puteo quia fetorem eius nullus sustinere potest et tulit illum a septentrionem hoc est in orientem partem super puteum signatum sigillis septem et dixit angelus ad paulum vade longe non potueris sustinere fetorem loci istius et tulit eum in septentrionem super puteum signatum sigillis septem et dixit angelus ad paulum sta a longe non possis enim sustinere fetorem illius loci

et ore aperto putei surexit fetor quidam malus super has omnes penas et apertum est os putei et surrexit quidam fetor super has omnes penas et apertum est os putei et surrexit quidam malus fetor super omnes penas prius uisas et apertum os putei et ascendit quidem malus fetor super omnes penas prius uisas et apertum est os putei surrexit quidem fetorem maius super has omnes penas et apertum est os putei et surexit fortissimus fetor super omnes penas

et uidit omnes viros igneos eleuantes se ex utraque parte et dixit paulus domine quis est hie infernus et uidit mures igneos eleuantes se ex utraque parte et dixit paulus quis est iste infernus et muri ignei eleuantes se ex utraque parte et muri ignei ascendentes et eleuantes se ex utraque parte et audiuit clamorem in eo quasi tonitruum et uidit igneas animas exire ex utraque parte et dixit paulus quis est iste infernus et dixit paulus quis est hie infernus et vidit ibi flammas sulfureas j actantes se ex utroque ore putej

et dixit angelus hie est infernus ubi omnes anime ascendebant ante aduentum christi patriarche et prophete et totus mundus fuit inclinatus ad infernum hunc et dixit angelus hie est infernus in quem omnes anime descenderunt ante aduentum domini patriarche et prophete et totus mundus inclinatus fuit ad hunc infernum dixit angelus hie est infernus in quem anime descendebant ante passionem domini patriarche et prophete et totus mundus fuit inclinatus ad infernum hie est infernus in quo anime descendebant ante passionem christi patriarche

prophete et totus erat ad infernum et dixit angelus hie est infernus ubi totas animas descendebant ante aduentum christi

patriarchas et prophetas et totus mundus fuit inclinatus ad inferiorem partem et angelus ad paulum hie est infernus ubi omnes anime descendebant ante aduentum christi et totus mundus erat inclinatus ad inferiorem partem et dixit paulus qualis est in {?} infernus respondit angelus et dixit hie infernus est ubi omnes anime desscendebant ante adventum dominj nostrj ihesu christi patriarche prophete et omnes justi qui fuerunt in hunc locum

Appendix C 22

sed pius dominus et misericors audiuit gemitum illorum et descendit et inde partem abstulit et partem reliquit et signavit sigillis septem sed dominus misericors audiuit gemitum eorum et descendit et inde partem abstulit et partem reliquit et sigillauit sigillis septem sed pius dominus audiuit gemitum eorum descendit partem inde abstulit partemque reliquid et puteum sigillavit sigillis vii sed pius dominus audiuit gementis eorum descendit et partem inde abstulit partemque reliquit et puteum signauit sigillis septem sed pius deus et misericors audiuit gemitum eorum descendit et inde abstraxit eos partem abstulit et partem reliquid et clausit illum St Oet postquam dominus audiuit gemitum eorum descendit et eduxit eos in partem et in partem reliquit et signauit sigillis septem set dominus pius pius misericors audiuit gemitum eorum et desscendit in hunc puteum et exinde partem astulit et partem reliquid et sigillavit illum puteum sigillis sectem

numquam postea anima descendit in illum et in die iudicii si quis mittetur in puteum istum cum corpore et anima mittetur nunquam postea ulla anima descendit in ilium locum et in die iudicii qui mittetur in illum locum cum corpore et anima mittetur et usque in diem iudicii nulla descendet in hunc puteum et que tunc inmittetur cum corpore et anima inmittetur et usque in diem iudicii nullus descendit in hunc puteum et qui tunc immittentur corpore et anime immittentur sine fine ibi permansuri et nunquam postea anime ascensure sunt in illo usque in die iudicii et que postea descenderunt numquam memoriam erit de illis postea numquam anima descendit in illum locum usque ad diem iudicij si quis mittitur in puteum istum in corpore et anima numquam postea impius commemorabit deus et numquam postea anime in illum desscenderunt

et dixit paulus domine qui sunt hij dixit angelus hii sunt gentiles qui non baptizati sunt nee crediderunt christum in carne uenientem et paulus dixit domine qui sunt hii et dixit angelus hii sunt gentiles qui non sunt baptizati nee crediderunt christum in carne uenientem dixit paulus qui sunt hi respondit angelus hi sunt gentiles qui nee baptizati nee christum crediderunt et dixit paulus qui sunt hii et angelus hii sunt gentiles nee baptizati nee in dominum crediderunt et dixit paulus qui sunt hi domine et dixit angelus hi sunt gentiles qui non sunt baptizati nee crediderunt christum in carne uenisse nee natum ex maria uirgine et ait paulus ad angelum qui sunt hij respondit angelum hij sunt gentiles qui non sunt baptisati nee crediderunt christum in carnem uenisse nee natum ex maria virgine

et qui non acceperunt corpus ac sanguinem christi hii cruciabuntur sine fine et qui non acceperunt corpus et sanguinem domini nostri iesu christi hii punientur sine fine nee corpus et sanguinem acceperunt et ideo sine fine crucianturquia predicationem respuerunt

Appendix C 23

nee corpus et saguinem christi acceperunt et predicationem respuerunt ideo sine fine cruciantur et non acceperunt corpus et sanguinem christi hie cruciabuntur sine fine perpetuo et non acceperunt corpus et sanguinem christi hij cruciabuntur sine fine in perpetuum

et peccatores videntes qui erant in penis michaelem et paulum clamaverunt una voce dicentes tunc illi qui fuerunt in inferno audientes mychaelem et paulum clamauerunt dicentes et peccatores qui erant in penis uidentes michaelem et paulum et clamauerunt omnes una uoce dicentes et peccatores qui erant in penis uidentes michaelem et paulum clamauerunt omnes una uoce dicentes et illi qui erant in penis uiderunt michahelem et paulum et exclamauerunt una uoce dicentes et peccatores qui erant in penis viderunt michaelem archangelum et paulum et exclamauerunt voce magna dicentes

miserere nobis michael et tu paule interpella pro nobis ad dominum et dixit angelus flete et flete uobiscum et qui mecum sunt flebunt angeli cum dilectissimo paulo miserere nobis mychael et paule interpella christum pro nobis et ait angelus flete et flebo uobiscum et omnes angeli dei mecum et paulus nobiscum miserere nobis sancte michael et tu sancte paule interpella pro nobis ad dominum et michael cum gemitu dixit flete et ego uobiscum et omnes angeli cum dilecto paulo miserere nobis sancte michael etsi tu sancte paule interpelle pro nobis dominum et michael cum gemitu dixit flete omnes et ego flebo uobiscum et angeli omnes cum dilecto paulo miserere nobis michahel archangele christi et dilectissime paule intercedite pro nobis scimus enim quia uestras orationes deus exaudit et ait angelus flete et flebo uobiscum et qui mecum sunt miserere nobis michael archangele sive tu paule dulcissime a deo interpellate pro nobis ad dominum scimus enim quod propter vestras orationes adhuc stat terra et archangelus flete et uobiscum flebo ut sint angeli dei mecum et cum dilecto paulo

si forte misereatur vestri misericors deus et det vobis refrigerium et deus forte fiet uobis misericors si forte misereatur uobis deus et det uobis refrigerium si forte miserebitur uobis dominus et det uobis refrigerium si forte misereatur uobis deus et donet uobis refrigerium et miserebitur vestri misericors deus et dabit vobis refrigerium

Appendix C 24

audientes hec qui in penis erant clamauerunt una voce dicentes miserere nobis fili dauid qui erant in penis clamauerunt dicentes miserere nobis fili dauid audientes hec qui erant in penis clamauerunt una uoce dicentes meserere nobis fili david audientes hec qui erant in penis clamauerunt una uoce dicentes miserere nobis filii david audientes autem hec qui erant in penis exclamauerunt omnes una uoce dicentes miserere nobis fili dei

et ait christo nunc ergo propter meam voluntatem et propter michaelem archangelum et angelos qui cum ipso sunt et propter paulum dilectissimum nostrum et propter fratres qui in mundo sunt offerentes oblaciones dabo vobis dominicis diebus et noctibus refrigerium qui estis in penis usque in diem iudicii tunc deus misertus est pro peticione mychaelis et pauli et dedit eis refrigerium omnibus diebus dominicis et noctibus usque in diem iudicii tunc ait ihesus nunc ergo propter meam misericordiam et propter preces michael et angelorum qui cum ipso sunt et pauli dilecti mei et propter fratres meos qui in mundo sunt offerentes oblationes pro peccatis hominum et animarum donabo { ?dabo} uobis dominicis diebus et noctibus refrigerium qui estis in penis tenebrarum usque in diem iudicii tunc ait iesus plus ergo propter misericordiam meam et preces michaelis et angelorum qui cum ipso sunt et pauli dilecti mei et propter fratres meos qui in mundo sunt offerentes oblaciones et preces pro peccatis hominum et animarum dabo uobis refrigerium domini cis diebus et noctibus [ab hora nona sabbati usque ad horam primam secunde ferie] usque ad diem iudicii et exaudiuit eos dominus iesus christus et dixit eis propter pietatem meam et propter michahelis archangeli et pauli apostoli et aliorum sanctorum et propter orationes fratrum nostrorum qui sunt in mundo damus uobis indulgentiam omnibus dominicis diebus

clamabant una voce dicentes benedictus est filius dei qui dedit nobis refrigerium istud plus est nobis refrigerium diei huius quam omne tempus uite nostre quam sumpsimus super terram tunc clamauerunt anime dicentes benedictus es dei filius quia plus est nobis refrigerium istud quam omne tempus uite nostre et clamauerunt omnes una uoce dicentes benedictus est filius dei qui dedit nobis refrigerium plus est nobis refrigerium unius diei quam omne tempus uite nostre quod consumpsimus super terram clamauerunt omnes una uoce dicentes benedictus est filius dei qui dedit nobis refrigerium plus ualet nobis hoc refrigerium quam omne tempus uite nostre quod consumpsimus super terram et exclamauerunt omnes et dederunt gloriam deo et filio eius domino ihesu christo et exclamauerunt peccatores dicentes voce una benedictus es fili dej qui dedisti nobis refrigerium diebus istis et noctibus

Appendix C 25

tunc benedixit dominus paulum beatum et misit eum in terram ut predicaret et emendaret genus humanum et semper ueram confessionem et ueram penitenciam donaret ut non intrarent in illas penas pessimas tunc benedixit dominus paulum beatum et dixit ad eum ut predicaret omni populo ueram confessionem et ueram penitenciam ne intrarent in illas penas tunc benedixit dominus sanctum paulum et misit eum in terra et precepit ei predicare generi humano agere semper ueram confessionem et penitentiam ut non intrent in illas penas quas uidit paulus tunc dominus sanctum paulum et misit eum in terram et precepit ei hec omnia humano generi predicari et agere semper ueram penitenciam et confessionem ut non intrarent in illas penas quas uidit sanctus paulus et precepit beato paulo dominus ihesus christus ut annuntiasset humano generi ut emendaret se per ueram penitentiam ut non intraret in illas pessimas penas tunc benedixit dominus beatum paulum apostolum et misit eum in terram et precepit ei ut annunciaret humano generi et predicaret eis ut se emendarent per ueram penitenciam et ueram confessionem ut non intrent in illas penas pessimas tunc benedixit dominus beatum paulum et misit eum in terra et precepit ei ut adnuntiaret hoc generi humano et predicaret eis veram confexionem et ueram penitentiam ne per ingnorantiam intrent in penam illam pessimam quam beatus paulus uidit

sic fecit et scripsit numerabiles penas sunt numero pene numerabiles c milia tunc paulus scripsit multas penas et sunt numero quasi centum xliiii et paulus descripsit penas numero clxiiii et paulus descripsit penas numero c xliiii et beatus paulus ita sicut uidit nuntiauit et docuit ut nullus fidelis dubitaret quod hec uera non sit et uidit super hec innumerabiles penas et numerauit ex his centum xliiiior milia quas beatus paulus vidit et scripsit

si fuissent c uiri ad inicio mundi et si habuisset unusquisque iiiior linguas ferreas et non cessassent loqui non potuissent narrare unam penam de penis inferni si fuissent centum uiri ab inicio mundi et unusquisque habuisset ferream linguam nunquam possent unam penam enarrere inferni et si essent centum uiri loquentes ab intio mundi et unusquisque iiiior linguas haberet ferreas non possent dinumerare unam penam de penis inferni et si essent centum uiri loquentes ab inicio et unusquisque haberet quatuor ferreas linguas non possent dinumerare unam penam de penis inferni et dixit quod nullus uir tam audax est lingue quod totas penas inferni numerare potuisset

expauescite fratres karissimi et facite bene in quantum potestis deo adiuvante et omnibus sanctis eius et timete dominum et date honorem deo qui nos exaltat in omnibus operibus bonis et perducat ad celestia bona ipso adiuvante qui vivit et regnat in secula seculorum amen

Appendix C 26

expauescete fratres karissimi et benefacite in quantum possitis et timete deum et date gloriam et honorem deo et omnibus sanctis eius ut uos exaltet in opere bono et perducat in uitam eternam ne intretis in infernum expauescite fratres karissimi et bene facite in quantum possitis deo adiuvante et timete dominum et date honorem deo vivo et vero qui vos exaltet in omnibus operibus et vos perducat ad regna celestia ipso adiuvante qui vivit et regnat deus per omnia secula seculorum amen expauescite expauescamus in hoc fratres et faciamus bona ut non intrernus in illas pessimas penas sed timeamus deum et omnes sanctos et rogemus ut perducat nos ad regna celestia ipso adiuuante qui uiuit et regnat

ubi nulla est consolacio sed tormentorum tribulacio ubi frigus et nuditas gemitus et lamentacio mors sine vita ignis multus lacrime ignee uultus demoniaci ferocitas bestiarium magnitudo dolorum eternitas penarum fletus oculorum stridor dencium sitis labiorum habitacio demonum pena sine fine tenebre sine luce desperado sine consolacione

Redaction BR

[ed. Silverstein 1959, pp. 234-238. Sections here renumbered. Readings emended or confirmed from the ms. in bold type.]

< 1 > Oportet nos tim ere penas inferni et amare delicias paradysi, que ostense sunt Paulo apostolo simul quando esset in carne

Et tulit ilium Mychael archangelus in spiritu in celum et ostendit ei locum terribilem.

Et non erat lumen in illo loco, sed tenebre et mesticie et suspiria.

Eratque flumen ibi igneum fervens, et fluctus eius exaltantur usque ad celum

Et erant stillicidia eius stillantia super peccatores velut mons magnus

APPENDIX D

Gottingen

fratres karissimi oportet nos timere penas inferni et amare delicias paradisi Que ostense sunt paulo apostolo dum esset camaliter in mundo

Et tulit eum michael angelus in spiritu in celum et ostendit ei fundamenta celi et misit eum super flumen aque magnum Et interrogavit paulus quis esset fluvius et dixit angelus occeanus vacatur super quem girat spera celi et circuit orbem terre Et ibi terribilem locum vidit .

non erat ibi lumen in illo loco sed tenebre et mesticie et suspiria.

Et erat ibi flumen magnum igneum fervens et fluctus eius exaltetur usque ad celum et nomen illius cogiton

Et erant stillicidia stillantia super peccatores velut mons magnus igneus

Eratque draco magnus Et erat draco ingens ibi intrinsecus centum capita intrinsecus loci capita habens in colla suo habens in collo eius

et mille dentes in unoquoque capite quasi acuti gladii

et mille dentes in unoquoque capite Et leo in unoquoque dente

Appendix D 27

Redaction VII (part ii)

[ed. Silverstein 1935, pp. 205-207. Readings emended from the ms. in bold type.]

[205: 23-26] Et postea ostendit mihi angelus fundamentum celi, quod est orbis cardo, super flumen magnum. Et interrogaui quis esset hie fluuius. Et anglelus ait, "Hie fluuius dicitur Occeanus super quem girat supera celi, et circuit orbem terre." Et uidi ibi locum terribilem,

[205: 26-27] in quo non erat lux, nisi tenebre et suspiria et mesticia.

[205: 28-30] Et erat ibi flumen igneum feruens, et fluctus exaltabatur usque ad celum. Et nomen loci illius Cocciton; quo in flumine sunt tria flumina, quorum nomina Flegeton, Cocciton, Rapion.

[205: 30-31] Eterant stillicidia stillantia super peccatores uelud magnus mons igneus.

[205: 32] Et erat ibi draco ingens intrinsecus capita centum habens,

[205: 32-33] et dentes in unoquoque, et leonem in unoquoque dente.

oculi eius ardentes velut clibanus ignis.

Os eius semper apertum erat et absorbebat animas

Ab eo siquidem procedunt omnes serpentes et rane et omnia genera vermmm.

In ore eius mittuntur omnes satrape qui iniquitatem faciunt,

et erant oculi eius quasi gladius acutus

semper ore eius aperto absorbebat animas peccatorum et nomen eius partimocht

ab eo procedunt omnes serpentes et rane et eos expuit in terram ab eo procedunt copie ranarum et omnia genera vermium.

In ore eius mittuntur omnes satrape terre qui iniquitatem faciunt,

< 12> et exactores qui penam < 12> exactores cum principibus suis parant. principibus eorum

Et ait Paulus, Vidi ibi multos demersos in flumine igneo alii usque ad genua, alii usque ad umbilicum, alii usque ad labia alii usque ad supercilia.

Flevitque Paulus et suspiravit interrogavitque angelum qui essent demersi usque ad genua

Ait angelus Hi sunt qui se inmittunt sermonibus alienis et aliis detrahentes malum in omnibus iussis diffamant

< 16> Alii demersi ad umbilicum qui fornicantur cum adulteris et cum alterius viri muliere et cum scorto

Et paulus vidit ibi multos homines dimersos in flumine igneo Alij ad genua Alij ad umbilcum, Ali j ad labia Alij ad supercilia.

Et flevit paulus et suspiravit et interrogavit angelum qui essent homines dimersi ad genua

Et dixit angelus ei hij sunt qui se immittunt sermonibus alienis et alios detrahunt cum ad ecclesiam pergunt

hij qui ad umbilicum qui fornicantur postquam sumpserunt corpus et sanguinem Christi non revertentes ad penitentiam usque ad mortem

Appendix D 28

[205: 34] Et nomen eius Parphimon.

[205: 34-35] Et ab eo procedunt serpentes et omnia genera uermium.

[205: 35] Et in ore eius mittuntur omnis iniquitatem facientes.

[206: 1] Et uidi multipliciter dimmersos in flumine magno igneo

[206: 1-2] Et fleui, et interrogaui qui essent illi qui ad ienua dimersi erant.

[206: 2-4] Et angelus inquit, "Hi sunt qui se mittuntur alienis serrnonibus et alios detrahentes in ecclesia."

[206: 4-6] "Alii autem ad uerbiculum ?" "Hi sunt qui fomicantur postque sumpserunt corpus et sanguinem Iesu Christi uertentes ad mortem, et non egerunt penitentiam. "

alii ad labia qui lites et contentiones et fabulationes faciunt in ecclesia verbum dei non audientes alios qui audire volentes non permittentes

< 18> alii ad supercilium qui innuunt proximis suis malum dum habent fidem in illis et illis nescientibus dolos semper concinnant

Et vidit alium locum viris ac mulieribus plenum et gemitibus et fletibus Et dixit Paulus Qui sunt hi domine

Et ait angelus Hi sunt qui non speraverunt in deum nee fidem habuerunt in illo invocantes eum ore et abnegantes opere

Cum inmittuntur anime in eo vix profundum eius contingunt usque ad quinquaginta annos

hij qui ad labia sunt qui lites faciunt inter se in ecclesia non audientes verba dei

Qui ad supercilia qui inferunt mala proximis suis dum habent fidem contra eos

Et vidit ibi locum plenum virorum ac mulierum Et fornax alta profunditate locus plenus animabus una super unam Et erat profunditas quasi ccctorum milia cubitorum Gementes dicens Miserere nobis fili david Et flevit paulus et dixit Qui sunt hij domine

Et dixit angelus Quid ploras paule super humanum genus hij sunt qui non speraverunt in deum nee fidem habent in illum Et dixit paulus Quanta est profunditas loci illius Et dixit angelus hie abissus mensuram habet fervens ut eneum

comittentur anime ille cum vix {space in text; of 13 letter spaces according to the line above} usque ad xl an nos

Appendix D 29

[206: 6-9] Alii dimersi usque ad pectus?" "Hii sunt qui semper cogitauerunt mala facere proximis suis." "Alii ad guttur, alii ad labia?" "Hi sunt qui spreuerunt ieiunium et qui fecerunt lites in ecclesia et non audientes uerbum domini."

[206: 9-11] "Alii ad supercilia?" "hi sunt superbi et qui innuunt male proximis suis, dum habent fidem in eis."

[206: 12-15] Et uidi alium locum uiris ac mulieribus plenum,cuius profunditas quasi trecenta milia cubitorum. Et qui in eo sedebant, gemebant et flebant et sepe, "Fili Dauid, miserere!" clamabant. Et hec uidens et audiens, fleui flevi frequenter suspirans.

[206: 15-16] Et dixit angelus, "Hec abissus mensuram non habet, ut ere om

[206: 16-17] que uix pertingi potest per annum; et in hoc puniuntur fornicatores et adulteri et homicide."

Tunc Paulus amarissime flevit Dixitque angelus Quid ploras Paule? Numquid maior es filio dei, qui venit redimere istos carne et sanguine,

et dimisit unumquemque proprie voluntati et tempus penitentie et predicatores dedit illis et non penituerunt Ideo venire ibi meruerunt

Post hunc vidit locum terribilem angustum, et in eo flumen fervens ut eneum

et viri et mulieres in eo comedentes linguas suas, et vermes in circuitu eorum comedentes eos

Et flevit Paulus et dixit Qui sunt hi domine Et dixit angelus Hi sunt feneratores pecuniarum et usuras querentes et non sunt misericordes

Et dixit Paulus, Postea vidi locum alium et murus igneus ardebat in circuitu eius et viri et mulieres in eo comedentes linguas suas Et hi erant mallefici

Postea vidit viros nigros et mulieres

Cum audisset paulus ingemuit et flevit Et dixit angelus Quid ploras paule super humanum genus Numquid maior es misericors fili dei qui venit in isto carne et sanguine,

Et dimisit unumquemque proprie voluntati et tempus penitentie habuerunt et non penituerunt

Et postea vidit locum terribilem et angustum in quo loco erat flumen magnum ardens ad septentrionem

et viri et mulieres in eo comedentes linguas suas

Et flevit paulus et suspiravit

Et postea vidit viros et mulieres { Et vidit ibi puellas magnas nigras - this appears crossed out in ms} nigros valde hij sunt qui fornicati sunt proprias mulieres

Appendix D 30

[206: 18-20] Hec cum uidissem rursum ingemui.Et angleus item, "Quid fles, Paule, super humanum genus? Nonne misericordia tua misericordia dei maior est, qui precioso sanguine suo illud redimere uenit,

[206: 20-22] et unicuique uoluntatem propriam et tempus penitendi dedit, et non peniterunt?"

[206: 23-24] Et postea uidi alium locum terribilem et angustiosum, in quo erat flurnen magnum ardens in septentrione;

[206: 24-25] et in eo uiros ac mulieres comedentes linguas suas, et uermes in circuitu eo rum.

[206: 25] Et gemui.

[206: 25-26] Et dixit mihi angelus, "Hi dicuntur malefici."

[206: 27-29] Rursum in eodem loco uidi coadunationem utriusque sexus ceu pix denigratam; et non erat illis mediocris pena. Et hos innotuit mihi angelus fornicatores esse contra legem propriam.

Et vidit ibi puellas nigras habentes vestimenta nigra et catene ferree circa cervices earum. Et he erant que non servaverunt castitatem usque ad nuptias

Et viros ac mulieres vidit in loco glaciali et ignis urebat eos Hi autem erant qui orphanis et viduis et pupillis nocuerunt

Et postea vidit viros ac mulieres multos fructus et optimos ante se habentes et non poterant capere aliquid ex eis Hi sunt qui solvunt ieiunium interdictum

Iterum vidit in alio loco multas mulieres indutas vestimentis nigris et igne sulphureo

et dracones et serpentes circa colla sua et inmundi spiritus iaculis igneis percutiebant eas

Et he erant que maculaverunt et necaverunt infantes suos et miserunt in mari vel in flumine, et suffocaverunt eosin stercore vel in terra

Et vidit ibi puellas nigras habentes vestimenta nigra et quatuor angeli habentes in manibus cathenas quas mittebant in cervices eius Et flevit paulus hee sunt que non servaverunt castitatem ad nupcias in sanctis parentibus

Et postea vidit viros ac mulieres in loco glaciali et ignis urgebat de medio parte eorum et de medio frigebat Hij sunt qui orphanos et viduas non novebunt {?}

Et postea vidit viros ac mulieres super canale aque et multos fructus ante eos et non poterant sumere ex eis Hij sunt qui absolvunt ieiunium ante tempus

Et postea vidit multas mulieres inductas pane et pisce et sulphure et igne

et dracones et serpentes circa colla sua et angeli habentes cornua precipiebant eas

Hee sunt que maculaverunt infantes suos et miserunt in flumine, et in terra suffocaverunt et in stercore

Appendix D 31

[206: 30-33] puellas autem nigras et moniales, et quatuor angelos feruentes manibus tenentes catenas. Et nectebantur ille in ceruices quasi in incerto uagantes velud in captiuitatem ducebantur. Et dixit mihi angelus, "Iste uero castitatem in corpore non seruauerunt."

[206: 34- 207: 1] Post hec paulo inferius, designante angelo, uidi uiros ac mulieres in loco glaciali, quorum superiorem partem medietatis urebat ignis, inferiorem glades frigebat. Hi erant quorum iudicio orphani et uidue condempnabantur.

[207: 2-5] Postea uidi, ego Paulus, multitudinem quasi exercitum promiscui generis super ripam aquarum uidentes uniuersi generis fructus ante illos, et non sinebantur quicquam ex eis capere. Et dixit angelus illos soluisse ieiunia ante tempus.

Et flevit Paulus et dixit Ve ve peccatoribus Utquid nati sunt? Et dixit angelus Quid ploras, Paule? Nondum vidisti maiora supplicia septies

Et tulit ilium super locum sigillatum sigillis septem et dixit illi Sta longius ut possis sustinere fetorem loci

Apertumque est os putei et surrexit fetor quidam malus et dirus superans omnes penas

Et dixit angelus Si quis mittatur in hunc puteum numquam fiet commemoracio eius in conspectu domini

Hi sunt gentiles qui non baptizantur nee crediderunt Christum in carne venisse nee nasci ex Maria virgine

etquinon acceperunt corpus et sanguinem Christi

Et postea vidit in illo loco vermem inquietum animas absorbentem

Et dixit paulus Ve ve peccatores ut qui nati sunt? Et dixit angelus Quid ploras paule Nondum vidisti maiora supplicia Sequere me et videbis sepcies maiora supplicia vel pericula

Et tulit ilium ad septentrionem et statuit ilium super locum signatum iij [?number] sigillis Et dixit angelus ad paulum Istius non longe potes sustinere fetorem loci

Et apertum est os putei et surrexit quidam fetor malus et durus super omnes penas Et muros imminentes ex utraque parte

Et dixit angelus Quicumque venerit in hunc puteum numquam fiet eius commemoracio in conspectu domini

Hij sunt gentiles qui non baptizati fuerunt nee crediderunt Christum in carne venisse nee natum ex maria virgine

etquinon acceperunt corpus et sanguinem domini Ihesu Christi

Et postea vidit in loco vemum absorbentes

Appendix D 32

[207: 6] Et in de ductus in septentrionem. Ostendit mihi puteum

[207: 6-8] ex quo fetor omnibus peior processit et per girum eius ducebantur muri ignei ex utraque parte candentes.

[207: 8-1 0] Et dixit mihi angelus Qui hie intus mittuntur alienati sunt a misericordia dei et alienabuntur nee memoria eorum erit ante dominum

[207: 10-11] Et ego Qui sunt illi? Et respondit angelus Qui non crediderunt in carne uenisse nee nasci ex Maria uirgine Christum

[207: 12] et corpori et sanguini non communicaverunt.

Et peccatores qui erant in penis exclamaverunt una voce cum vidissent Michaelum et Paulum cum eo dicentes Miserere nostri fili dei vi vi

Et oraverunt Michael et Paulus ad deum pro illis Et pro illorum oratione et misericordia omnipotentis dei optinuerunt refrigerium noctis et diei dominice

Siquidem quando vadit anima de corpore primo ad orientem deinde ad Iherusalem deinde ad domum quam edificavit Adam

deinde ad Iordanem, deinde ad templum Salomonis deinde ad Bethleem Iuda deinde ad Montem Oliveti

deinde ascendit scalam ad superna ubi conveniunt ei iiiior milia angelorum et archangelorum de Tartaris preliantes circa animam hominis

deinde venit ad Ierusalem celestem in septem die bus et die . vii. iudicatur in conspectu throni prout gessit sive bonum sive malum

et alia multa que non licebat homini loqui.

et peccatores qui erant in penis Et clamaverunt voce magna dicens Michael archangele et paule dilectissime interpelle pro nobis ad dominum

Appendix D 33

[207: 13-16] Postque uidissem et audiendo intellexissem hec flens amare super peccatores uisi sumus ab eis. Et una quasi sonitus bucinarum innumerabilium uoce extollentes Miserere nobis inquiunt Michahel archangele et Paule dei dilectissime.

Appendix E 34

APPENDIX E: REDACTION III

interrogandum quis primus rogavit ut anime requiem haberent in inferno interrogandum est quis primus fuerit qui rogavit ut anime requiem haberent in inferno interrogandum est quis primus homo rogaverit ubi anime requiem haberent in inferno interrogandum est quis primum rogaverit ut anime requiem haberent in inferno de penis inferni et animabus interrogandum est quis prius rogavit ut habeant requiem in inferno de penis inferni et animabus interrogandum est quis primo rogaverit ut anime requiem haberent in inferno

inquirendum est quis primo rogavit ut anime haberent requiem in inferno interrogandum est quis prius rogaverit ut anime haberent requiem interrogandum est quis prius rogaverit ut anime haberent requiem interrogandum quis primus rogaverit ut anime habeant requiem in inferno interrogandum quis primus rogaverit ut anime habeant requiem in inferno queritur quis prius dominum rogaverit ut anime haberent requiem in inferno

id est sanctus paulus et michael archangel us quoniam {wrong abbrev.} exierant ad infernum quia voluit deus ut paulus videret penas inferni id est sanctus paulus et michahel archangelus quando exierunt ad infernum quia voluit deus ut paulus videret penas inferni sanctus paulus et sanctus michahel archangelus quando deus voluit quod paulus videret penas inferni beatus paulus et sanctus michael quando exirunt { ?exierunt} ad infernum quando deus voluit ut paulus videret penas inferni id est sanctus paulus et sanctus michael quando exirent ad infernum quia voluit deus ut ostenderet ei peccatores hoc fecit beatus paulus et sanctus michael quando exierunt ad infemum quia voluit dominus ut paulus videret penas inferni (p )aulus vero cum erat in carne per voluntatem dei ab angelo michaele ductus est in infernum ut videret illic peccatores et hoc in die dominica

fuerunt duo scilicet sanctus paulus et sanctus michael archangelus quando iverunt ad infernum quia deus voluit quod sanctus paulus videret penas inferni et dicendum est quod sanctus paulus et michael archangelus fuerunt in celo quia voluit deus ut videret penas illarum et dicendum est quod sanctus paulus et michahel archangelus quando fuerunt quia voluit deus ut videret penes illorum dicimus quod paulus et michahel quia voluit deus ut paulus videret penas inferni dicimus quod paulus et michahel quia voluit deus ut paulus videret penas inferni dicitur quod sanctus michahel et sanctus paulus quando exiverunt ad infernum quia voluit dominus ut paulus videret penas infernales

Appendix E 35

et misit deus michaelem cum paulo et ostenderet eis peccatorum penas et misit deus michahelem cum paulo ut ostenderet ei peccatores misit michahelem cum eo ut ostenderet ei peccatores misit deus michaelem cum paulo ut ostenderet ei peccatores et misit deus michaelem cum paulo ut ostenderet ei peccatores

et misit deus sanctum michaelem archangelum ut ei ostenderet penas inferni et misit michaelem cum paulo ut ostenderet ei peccatores et misit michahelem cum paulo ut ostenderet ei peccatores et misit michahel cum paulo ut ostenderet ei peccatores et misit michahel cum paulo ut ostenderet ei peccatores et misit dominus michahellem cum paulo ut ostenderet ei peccatores

oportet nos fratres timere penas inferni et amare delicias paradisi que sunt paulo ostense quando fuit in carcere oportet nos timere penas inferni et amare delicias paradisi que ostense sunt paulo quoniam {? abbreviation} in carne fuit oportet ergo nos timere penas inferni et amare delicias paradisi que ostense sunt paulo quando fuit in carne ut doceret nos timere penas inferni et amare delicias paradisi que ostensa sunt paulo quando fuit in carne ut doceret nobis timere penas inferni et amare delicias paradisi que ostense sunt paulo quando fuit in carne oportet nos timere penas inferni et amare celestia paradisi que sunt ostensa sancto paulo quando fuit in carne oportet enim vos timere penas inferni et amare celestia paradisi que sunt ostensa sancto paulo quando fuit in carne necesse est hominibus timere penas inferni et amare delicias paradysy que ostense sunt sancto paulo quando unde oportet nos timere infernales penas et amare paradisi delicias que ostense fuerunt paulo cum in carne esset

oportet enim nos meture penas inferni et delicias amare paradisi que ostense fuerunt sancto paulo et fuit in carne oportet enim nos timere penas infernales et amare delicias paradysi que ostense sunt paulo quando fuit in carne oportet enim nos time penas inferni et amare delicias paradisi que ostense sunt paulo quando fuit in carne oportet nos timere penas inferni et amare delicias paradysi que ostense sunt paulo quando fuit in carne oporte nos timere penas inferni et amare delicias paradysi que ostense sunt paulo quando fuit in carne oportet ergo nos timere penas infernales et amare delicias paradysi quando ostense sunt paulo quando fuit in carne

Appendix E 36

et tulit ilium michael in celo et ostendit illi fundamentum celi super flumen ague et tulit eum michael in celum et ostendit ei firmamentum celi super flumen ague et tulit eum michahell in celum et ostendit ei celi fundamentum super flumen ague et tulit eum sanctus michahel usque ad tercium celum et ostendit ei fundamentum celi super flumine ague et tulit eum michael in celo et ostendit ei fundamentum celi et ostendit ei flumen ague et tulit michael in celum et ostendit