درمان شناختي رفتاري

Cognitive Behavioral

Therapy (CBT)

درمان شناختي رفتاري

Cognitive Behavioral

Therapy (CBT)

روان درماني:روان درماني: براي براي ((CBTCBT))اند درمان شناختي رفتاري اند درمان شناختي رفتاري پژوهش ها نشان دادهپژوهش ها نشان داده

بسياري از مشكالت يا اختالالت رواني مؤثر است مانند: بسياري از مشكالت يا اختالالت رواني مؤثر است مانند:

Simple phobias )Chandler, et al, 1988; Kenwright, et al Simple phobias )Chandler, et al, 1988; Kenwright, et al 2001; Kirkby, 1996(2001; Kirkby, 1996( , ,

Obsessive-compulsive disorder )Baer & Greist, 1997(Obsessive-compulsive disorder )Baer & Greist, 1997( , ,Panic disorder )Newman, et al, 1997(Panic disorder )Newman, et al, 1997( , ,Depression )Selmi, et al, 1990(Depression )Selmi, et al, 1990( , ,ADHD )Slate, et al, 1998(ADHD )Slate, et al, 1998( Smoking )Schneider, et al, 1990; Shiffman, et al, 2001(Smoking )Schneider, et al, 1990; Shiffman, et al, 2001(

درمان شناختي رفتاري؟اري برVناختي رفتVان شVه از درمVه از گرفتVگرفت“talk therapy”

اسVت كVه بVراي تعليم، تشVويق و حمVايت افVراد مصVرف كننVده دربVاره نحVوه كVاهش / توقVف مصVرف زيVان آور

است

راهمVف را مهارت هVVايي رفتVاري شVناختي درمVان مي آورد كVه بVه افVراد در رسVيدن بVه پرهVيز)پVاكي( اوليVه

از مصرف مواد )يا كاهش مصرف( كمك مي كند

راهم ميVرا ف درمVان شVناختي رفتVاري مهارت هVايي ن بVراي افVراد بVه كVه يVا آورد )پVاكي( پرهVيز يVا گهVداري )پVاكي( پرهVيز گهVداري

پيشگيري از عود كمك مي كندپيشگيري از عود كمك مي كند

تئوري يادگيري اجتماعي زيرساخت درمان شناختي رفتاري

(CBT)درمان شناختي رفتاري

فراهم آورنده مفاهيم اوليه اعتياد و نحوهعدم مصرف

تاكيد بر رشد مهارت هاي جديد

درگير ماهر شدن در مهارت ها از طريقتمرين

فوائد درمان شناختي رفتاريدرمان شناختي رفتاري

رويكرد كوتاه مدت و مختصر است

قابل تطبيق با ساير برنامه هاي باليني

الينيVب بطVور قابVل مالحظه اي توسVط پژوهش هVاي ارزيابي شده و كارآمدي خود را نشان داده است

رVVب متمركVVز و محVVور، هVVدف باسVVاختار، درمVVان مشVكالت آني اسVت كVه مصVرف كننVده مVواد در شVروع كشVمكش در ويVژه بVه روبروسVت. آنهVا بVا درمVان

كنترل مصرف مواد

درمان شناختي رفتاري

هVك اسVت فVردي و انعطVاف قابVل رويكVرد موقعيت هVا از وسVيعي دامنVه بVا مي توانVد

( اشVVكال و سVVرپايي( گVVروهي، گVVروهي، )بسVVتري، فردي( درماني مختلف تطبيق يابدفردي( درماني مختلف تطبيق يابد

افتVدري مراجVع كVه درمان هVVاي سVاير با مي دارد مانند دارودرماني مطابقت دارد

مفاهيم مهم در درمان شناختي رفتاري

در مراحل اوليه درمان شناختي رفتاري، راهبردها بر تغييرات رفتاري تاكيد دارند. راهبردها شامل:

گير شدن در رفتارهاي غير گير شدن در رفتارهاي غير طراحي زمان براي درمربوط به موادمربوط به مواد

اجتناب يا دور شدن از موقعيت هاي مصرف مواد

درمان شناختي رفتاري به مراجع در موارد ذيل كمك :مي كند

گيري برنامه طراحي شده در زمينه فعاليت هاي كم گيري برنامه طراحي شده در زمينه فعاليت هاي كم پيخطرخطر

)شناسايي موقعيت هاي پر خطر )مصرف مواد

اجتناب از موقعيت ها

مقابله مؤثر با دامنه اي از مشكالت و رفتارهايمشكل ساز مربوط به مصرف مواد

درم#ان ش#ناختي رفت#اري در مراح#ل بع#دي از بهب#ودي تاكيد بيشتري بر بخش »شناختي« دارد. شامل:

آموزش )تعليم( به مراجع در خصوص اعتياد ،س#ازي ش#رطي درب#اره مراج#ع ب#ه )تعليم( آم#وزش

گيزاننده ها، و وسوسهگيزاننده ها، و وسوسهبران و افك#ار )توق#ف ب#ه مراج#ع و آم#وزش مهارته#اي ش#ناختي افك#ار )توق#ف ب#ه مراج#ع آم#وزش مهارته#اي ش#ناختي

”urge surfing“اشتياق سواري( اشتياق سواري( گيري از بازگشت )عود(گيري از بازگشت )عود(تمركز بر پيش

زيرساخت درمان شناختي رفتاري

اصول يادگيري و شرطي سازيي كه در درمان گير هستند:گير هستند:شناختي رفتاري در

شرطي سازي كالسيك

شرطي سازي عامل

مدل سازي

مباني درمان شناختي رفتاري: شرطي سازي كالسيك

Foundations of CBT :Classical conditioning

شرطي سازي كالسيك Classical conditioning

جفت شدن مكرر رويدادها، حالت ها، يا نشانه هاي خاص بامصرف ماده، ايجاد وسوسة مصرف آن ماده را ميكند.

Repeated pairings of particular events, states, or cues with substance use produce craving for that substance

،با گذشت زمان، مصرف مواد يا الكل با نشانه هايي مانند پوللوازم همراه با مصرف مواد، مكان هاي خاص، افراد، وقت

خاصي از روز، يا حالت هاي عاطفي جفت ميشود. Over time, drug or alcohol use is paired with cues

such as money, paraphernalia, particular places, people, time of day, affect states

در نه#ايت، مواجه#ه ب#ا نش#انه ه#ا، ب#ه تنه#ايي م#وجب ايج#اد ي#ا الك#ل ميش#ود ك#ه در مي#ل و وسوس#ة مص#رف م#واد

نهايت با سوءمصرف مواد همراه است.

Eventually, exposure to cues alone elicit drug or alcohol cravings or urges that are often followed by substance abuse

ام#ا (CS)محVرك شVرطي نميكن#د، فيزيولوژي#ك پاس#خ ايج#اد ،x ب#ا مح#رك غيرش#رطي )مانن#د غ#ذا( هم#راه (UCS)زم#اني ك#ه قوي#ا

ميش#ود، هم#ان پاس#خ فيزيولوژي#ك )مانن#د ترش#ح ب#زاق( را ايج#اد ميكند.

Conditioned Stimulus )CS( does not produce a physiological response, but once we have strongly associated it with an Unconditioned Stimulus )UCS( )e.g., food( it ends up producing the same physiological response )i.e., salivation(.

=

كاربرد شرطي سازي كالسيك در درمان شناختي رفتاريApplication of classical conditioning in CBT

درك و تشخيص برانگيزان ها Understand and identify “triggers”

)conditioned cues(درك دليل و چگونگي ايجاد وسوسه

Understand how and why “drug craving” occurs

ب#ا مواجه#ه از اجتن#اب ب#راي راهكاره#ايي يادگيري برانگيزان ها

Learn strategies to avoid exposure to triggers

ب#ردن بين از ي#ا ك#اهش ب#راي وسوس#ه ب#ا مقابل#ه وسوسه، با گذشت زمان

Cope with craving to reduce/eliminate conditioned craving over time

شرطي سازي عامل: اعتياد

مصرف مواد رفتاري است كه توسط تقويت هاي مثبت ناشي از اثرات دارويي مواد كننده

تقويت مي شود

مVواد مصVرف شVد، معتVاد فVرد كVه محضVي به كننVده تقVويت يVا توسVط حVذف منفي هاي

مVواد از محVروميت دردآور عالئم از اجتنVاب تقويت مي شود

رفتارهاي ويژه اي را قدرت مي بخشد تقويت مثبت)نظير اثرات لذت بخش ناشي از خواص دارويي

مواد، پذيرش همتايان(

احتمVال تنبيVه شVرايط منفي اسVت كVه كVاهش دهنVده ا )نظVVير مي شVVود ويVVژه رفتVVار مVVواد انجVVام مVVواد گVر گVر

بفروشVي، بVه زنVدان خVواهي رفت. اگVر مقVدار زيVادي بفروشVي، بVه زنVدان خVواهي رفت. اگVر مقVدار زيVادي ميكني(overdoseمواد مصرف كني مواد مصرف كني

گVامي اسVت كVه رفتVاري ويVژه توسVط اجتنVاب يVا گVامي اسVت كVه رفتVاري ويVژه توسVط اجتنVاب يVا تقVويت منفي هنعالئم اگVر )نظVير مي شVود قVوي تر منفي شVرايط عالئم توقVف اگVر )نظVير مي شVود قVوي تر منفي شVرايط توقVف ناخوشVايند محVروميت داشVته باشVي مي تVواني بVا مصVرف مVواد ناخوشVايند محVروميت داشVته باشVي مي تVواني بVا مصVرف مVواد

آنها را كاهش دهد(آنها را كاهش دهد(

شرطي شدن عامل ر وVر خطVاي پVايي موقعيت هVرد: شناسVل عملكVتحلي

هاتعيين تقويت كننده

رايVب را بلندمVدت مصVرف مVواد پيامVدهاي كوتVاه و اثر تقويت پرهيز بررسي كنيد

برنامه ريزي در زمان و دريافت تحسين

ده هايVكنن تقVويت بVراي قVوي جVايگزيني كننVده هاي گسVترش تقVويت بVراي قVوي جVايگزيني گسVترش مصرف موادمصرف مواد

Modelling

روي از رفتار روي از رفتار مدل سازي: تقليد از فرد يا پيفرد. فرد.

در اصطالح روانشناسي رفتاري مدل سازي در اصطالح روانشناسي رفتاري مدل سازي فرايندي است كه در آن يك فرد رفتار فرد فرايندي است كه در آن يك فرد رفتار فرد ديگر را مشاهده و در نتيجه رفتار را تقليد ديگر را مشاهده و در نتيجه رفتار را تقليد

مي كندمي كند

مدل سازي: اساس سوء مصرف مواد

در اسVت اصVلي عامVل اعتيVاد در سVازي مدل كودكVان مثVال بVراي مVواد. مصVرف شVروع مصVرف سVيگار را از طريVق مVدل سVازي رفتVار

بزرگساالن تجربه مي كنند

اصVلي عنصVر سVازي مVدل نوجVواني، طي در اسVت بVراي توصVيف تجربVه شVروع مصVرف مVواد

از طريق مدل سازي همساالن

مدل سازي در درمان شناختي رفتاري

مراجع از طريق ايفاي نقش رفتارهاي جديد را يادگيردگيردمي

مهارت هاي رد كردن موادگرگرتماشاي راهبردهاي جديد از مدل درمانتمرين راهبردهاي جديد

مشاهده كن گونه گونه من ج

ميگويم نهميگويم نه

نه ممنون، گار گار من سي

نمي كشمنمي كشم

قدم اول در درمان شناختي رفتاري: مواد در زندگي چه نقشي دارد

ناختيVان شVراي درمVايف در اجVيكي از اولين وظVادVاري يVفتVواد رVم VرفVات مصVيVاره جزئVدرب Vواد گرفتنVم VرفVات مصVيVاره جزئVدرب Vگرفتن

در مراجع استدر مراجع است

دVرف مي كنVيزان مصVه مVواد و چVه مVه چVه كVاينككافي نيست

وادVرف مVه مصVدانيم چگونVه بVت كVيار مهم اسVبسبVا سايVر جVنبه هاي زنVدگي مVراجع ارتVباط داVرد

بVمناس درمVان خلVق طVرح بVراي اطالعVات اين مهم است

برانگيزان ها

Triggers

افراد، مكان ها، اشيا، زمان ها، و حالت هاي عاطفي.كه با مصرف مواد مراجع ارتباط دارد

people, places, things, times, and emotional states that have become associated with drug use for your client.

ه#ا ميتوانن#د افك#ار مرب#وط ب#ه مص#رف م#واد و برانگ#يزانوسوسه را تحريك كنند

Triggers can stimulate thoughts of drug use and craving for drugs

برانگيزان هاي بيروني External triggers

افراد: فروشندگان مواد، دوستان مصرف كنندة مواد People: drug dealers, drug-using friends

،م#واد كنن#دگان مص#رف خان#ة ه#ا، مهم#اني مكانه#ا: قسمت هايي از شهر كه در آنجا مواد مصرف ميشود

Places: parties, drug user’s house, parts of town where drugs are used

برانگيزان هاي بيروني External triggers

فيلم الك#ل، پ#ول، م#واد، م#واد، وس#ايل مص#رف اش#يا: هايي كه در آن مصرف مواد را نشان ميدهند

Things: drugs, drug paraphernalia, money, alcohol, movies with drug use

،تعطيالت حق#وق، پ#رداخت روز زم#اني: ه#اي دوره ه#اي دوره ك#ار، س#اعت از پس بيك#اري، روزه#اي

استرسTime periods: paydays, holidays, periods

of idle time, after work, periods of stress

برانگيزان هاي دروني Internal triggers

.................................................................... اضطرابAnxiety

خشم ............................................................................Anger

ناكامي .............................................................Frustration

برانگيختگي جنسي.............................Sexual arousalهيجان ............................................................Excitemen

tاحساس كسالت .................................................Boredomخستگي ...................................................................Fatig

ue

برانگيزان ها و وسوسة مصرف Triggers & Cravings

Trigger Thought Craving Use

The 5 Ws (functional analysis)تحليل عملكرد

The 5 Ws of your drug use )also called a functional analysis(

When ?Where ?Why ?With / from whom ?What happened?

The 5 WsPeople addicted to drugs do not use them at

random. It is important to know: The time periods when the client uses drugs

The places where the client uses and buys drugs

The external cues and internal emotional states that can trigger drug craving )why(

The people with whom the client uses drugs or the people from whom she or he buys drugs

The effects the client receives from the drugs ─ the psychological and physical benefits )what happened(

Questions therapists can use to learn the 5 Ws

What was going on before you used? How were you feeling before you used? How / where did you obtain and use

drugs? With whom did you use drugs? What happened after you used? Where were you when you began to think

about using?

FunctionalAnalysisorHigh-RiskSituationsRecord

Antecedent Situation

ThoughtsFeelings and sensations

Behavior Consequences

Where was I?

Who was with me?

What was happening?

What was I thinking?How was I feeling?

What signals did I get from my body?

What did I do?

What did I use ?

How much did I use ?

What paraphernalia did I use?

What did other people around me do

at the time?

What happened after?

How did I feel right after?

How did other people react to my behavior?

Any other consequences?

ايفاي نقش: تحليل عملكرد

ايفاي نقش تحليل عملكرد

تحليل عملكرد Ws 5مرور 1.

تحليل كنيد چگونه اين اطالعات مي تواند در طرح 2.درمان كمك كند

جدول زمانبندي برنامه روز

برنامه ريزي براي تكميل كردن تكاليف جلسات بعد

يVمشخص برنامVه مVواد كننVدگان مصVرف از بسVياري براي روز خود ندارند

امVانج مي خواهVد دلشVان چVه هVر كننVدگان مصVرف مي دهند

تعدVا را مسVراي روز آنهVاختار بVه باسVود برنامVعدم وجبVراي مصVرف و پVر خطVر موقعيت هVاي بVا رويVارويي

مواد برانگيزانده مي شوند دVد خواهVيار مفيVكل بسVراي اين مشVدلي بVوان بVبه عن

بVود مراجVع برنامVه بVا زمانبنVدي سVاعت بVه سVاعت بVراي روز خود داشته باشد

هVب مراجVع بVراي روز اوليVه ريVزي برنامVه بVا مراجVع همكVارانه تر اجVازه مي دهVد درمVانگر موقعيت هVاي و خطVر كم زمVان و كVرده كVار و برسVاند، حVداكثر بVه را برانگزاننVده بVدون صVرف زمVان در موقعيت هVاي پرخطVر را كVاهش

دهد

وادVوال� مVد، معمVيري كنVه را پيگVع برنامVر مراجVاگمصVرف نخواهVد كVرد. اگVر در پVيروي از برنامVه خواهVد مصVرف مVواد احتمVاال�� بخVورد شكسVت

كرد

يك برنامه ويژه برنامه ريزي و زمانبندي روزافزايش خودكارآمدي مراجع را افزايش دهيد فرصتي را براي بررسي موانع احتمالي

فراهم آوريد كمك در بررسي پيامدهاي احتمالي استفاده

از هريك از راهبردهاي تغيير

هيچ چيز نمي تواند به اندازه آمادگي مناسب فرد را با انگيزه سازد

طبق برنامه عمل كن، بگو نه مراجع را تشويق كنيد تا بر طبق برنامه به

اي براي حفظ پاكي عمل كند و عنوان نقشهبه اجراي آن متعهد باشد

طبق برنامه عمل كردن = پاك ماندن

ناديده گرفتن برنامه = مصرف مواد

چگونه بگوئيم نه: مهارت هاي رد كردن مواد

اVي عVود متVداول موقعيت هVاي از يكي بVه مراجVع بازگشVت هنگVامي اسVت كVه مVVواد فروشVVنده يVVا دوسVVت توسVVط

پيشنهاد مصرف مواد مي شود

هVچگون نمي داننVد افVراد از بسVياري بگويند »نه«

اموثر درVاي نVتفاده از روش هVررا� اسVمكروبVرو شVدن بVا اين مVوقعيت منجVر بVه

مصرف مواد مي شود

هاي رد كرد مواد: عناصر مهارتكليدي

هاي رد كردن مواد / جسارت: اصول اصالح مهارتاوليه رد كردن موثر مواد:

پاسخ دهي سريع ) نه م�ن م�ن كردن، شك نكردن(1.

تماس چشمي خوب2.

پاسخ واضح و محكم »نه« كه در را براي 3.پيشنهادات بعدي مصرف مواد باز نگذارد

گفتگو را مختصر كنيد4.

موقعيت را ترك كنيد5.

درك وسوسهCravingوسوسه

داشتن ميل شديد نياز فوري، ولع

اسVابه احسVه را مشVراد وسوسVياري از افVبستوصVيف آب بVه تشVنگي يVا غVذا بVه گرسVنگي

كردندوسوسه تركيبي از فكر و احساس است يارVرا بسVه آنVت كVناختي اسVر روانشVداراي عناص

را آن برابVر در مقVاومت و سVاخته قدرتمنVد مشكل مي سازد

وسوسه: متفاوت در افراد متفاوتمراجعVان در مختلVف در شVكل هاي اشVتياق يVا وسوسVه

مختلف متفاوت است

بعضVي يVا جسVمي براي ابتVدا سVوماتيك اسVت ممكن ها باشVد بطVور مثVال: »من احسVاس عجيVبي در معVده ام حس »بوشVو يVا مي زنVد« تنVد »قلبم يVا مي كنم«

مي كنم«

براي بعضVي ها وسوسVه بيشVتر بVه صVورت شVناختي تجربVه يVVا دارم« نيVVاز بهش »من مثVVال بVVراي مي شVVود. صVدا »منVو يVا كنم« بVيرونش سVرم از »نمي تVونم

مي زنه«

مقابله به وسوسه هVاني كVد زمVر اين باورنVان بVياري از مراجعVبس

وسوسVه مVواد آغVاز مي شVود، مصVرف مVواد در آنها غير قابل اجتناب خواهد بود

آن بVه بVا شVروع وسوسVه فVرد نسVبت معمVوال� آغVاز را مVواد مصVرف فVورا� و شVده تسVليم

مي كند

هVب اسVت مهم رفتVاري شVناختي درمVان در برابVVر در مقVVاومت بVVراي ابVVزاري مراجVVع،

وسوسه داده شود

Trigger

Thought

Craving

Use

Triggers & cravings

راهبردهاي مقابله با وسوسهمقابله با وسوسه

درگير شدن در فعاليت هاي غير مرتبط با 1.مواد

صحبت درباره وسوسه2.

سوار شدن بر وسوسه3.

توقف فكر4.

صحبت با خود5.

تماس با دوست سالم يا مشاور6.

دعا 7.

ايفاي نقش: آموزش بيماراسVتفاده از »بVرگ برانگيزاننVده، افكVار، وسوسVه« و وسوسVVه دربVVاره مراجVVع آمVVوزش بVVراي

روش هاي مقابله با وسوسه.

CBT Abstinence Violation Syndrome Developing new non-drug behaviors Session and therapist role Group working

CBT techniques for addiction treatment:

Preventing the abstinence violation effect

Abstinence violation syndrome

AVS ) پاکی ) نقض نشانگان سندرم پاکی و پرهیز حریم شکستن و گذاشتن پا زیر اثر

. . آدم یه من بود من تقصیر کردم خراب چیزو همه من . پاک نمیتونم دیگه هستم احمق و بیعرضه و اراده کم . من. مثل بیماری هیچوقت آیا نیست امیدی دیگه باشم

داشتید؟

باشه؟ شده خوب که هست کسی واقعا آیا

cognitionCognition as content :و ...محتوا خاطرات عقاید، باورها،Cognition as process : پردازش خطاهای روند مقابل در منطقی تفکر

شناختی

Abstinence violation syndromeIf a client slips and uses drugs after a period of

abstinence, one of two things can happen. He or she could think: “I made a mistake and now I need

to work harder at getting sober.

Or He or she could think: “This is hopeless, I will never get

sober and I might as well keep using.” This thinking represents the abstinence violation syndrome.

Or Projection

Abstinence violation syndrome: What people say

One lapse means a total failure.

I’ve blown everything now! I may as well keep using.

I am responsible for all bad things.

I am hopeless.

Once a drunk/junkie, always a drunk/junkie.

I’m busted now, I’ll never get back to being straight again.

I have no willpower…I’ve lost all control.

I’m physically addicted to this stuff. I always will be.

Preventing the abstinence violation syndrome

Clients need to know that if they slip and use drugs/alcohol, it does not mean that they will return to full-time addiction. The therapist can help them “reframe” the drug-use event and prevent a lapse in abstinence from turning into a full return to addiction.

Abstinence violation effect: Examples of “reframing” (1)

I used last night, but I had been sober for 30 days before. So in the past 31 days, I have been sober for 30. That’s better than I have done for 10 years.

Abstinence violation effect: Examples of “reframing” (2)

Learning to get sober is like riding a bicycle. Mistakes will be made. It is important to get back up and keep trying.

Abstinence violation effect: Examples of “reframing” (3)

Most people who eventually get sober do have relapses on the way. I am not unique in having suffered a relapse, it’s not the end of the world.

Abstinence violation effect: Examples of “reframing” (4)

I work harder and plan for future.

CBT techniques for addiction treatment:

Making lifestyle changes

Developing new non-drug-related behaviours: Making lifestyle changesCBT techniques to stop drug use must be

accompanied by instructions and encouragement to begin some new alternative activities.

Many clients have poor or non-existent repertoires of drug-free activities.

Efforts to “shape and reinforce” attempts to try new behaviours or return to previous non-drug-related behaviour is part of CBT.

Non-drug behaviours Regular exercise: e.g. walking, swimming,

… Educational course: language, computer,… Occupational activities New relationships with new friends Homework

Questions?

Comments?

Creating a Daily Recovery Plan

Develop a plan (1)Establish a plan for completion of the next

session’s homework assignment .

Develop a plan (2) Many drug abusers do not plan out their

day. They simply do what they “feel like doing.” This lack of a structured plan for their day makes them very vulnerable to encountering high-risk situations and being triggered to use drugs.

To counteract this problem, it can be useful for clients to create an hour-to-hour schedule for their time.

Develop a plan (3) Planning out a day in advance with a client allows

the CBT clinician to work with the client cooperatively to maximise their time in low-risk, non-trigger situations and decrease their time in high-risk situations.

If the client follows the schedule, they typically will not use drugs. If they fail to follow the schedule, they typically will use drugs.

Develop a plan (4)

A specific daily schedule: Enhances your client's self-efficacy contract Provides an opportunity to consider potential

obstacles Helps in considering the likely outcomes of each

change strategy.

Nothing is more motivating than being well prepared!

Stay on schedule, stay sober Encourage the client to stay on the

schedule as the road map for staying drug-free.

Staying on schedule = Staying sober

Ignoring the schedule = Using drugs

Develop a plan: Dealing with resistance to scheduling

Clients might resist scheduling )“I’m not a scheduled person” or “In our culture, we don’t plan our time”(.

Use modelling to teach the skill Reinforce attempts to follow a schedule,

recognizing perfection is not the goal Over time, let the client take over

responsibility for the schedule.

Activity 5: Exercise

Have pairs of participants sit together and practise the creation of a 24-hour behavioural plan.

15minutes

Training objectivesAt the end of this workshop, you will be able

to:

1. Understand the clinician’s role in CBT

2. Structure a session

3. Schedule and construct a 24-hour behavioural plan

Role of the clinician in CBT

The clinician’s roleTo teach and coach the client towards learning new skills for behavioural change and self-control.

The role of the clinician in CBT CBT is a very active form of counselling.

A good CBT clinician is a teacher, a coach, a “guide” to recovery, a source of reinforcement and support, and a source of corrective information.

Effective CBT requires an empathetic clinician who can truly understand the difficult challenges of addiction recovery.

The role of the clinician in CBTThe CBT clinician has to strike a balance

between: Being a good listener and asking good

questions in order to understand the client Teaching new information and skills Providing direction and creating expectations Reinforcing small steps of progress and

providing support and hope in cases of relapse

The role of the clinician in CBT The CBT clinician also has to balance:

The need of the client to discuss issues in his or her life that are important.

The need of the clinician to teach new material and review homework.

The clinician has to be flexible to discuss crises as they arise, but not allow every session to be a “crisis management session.”

The role of the clinician in CBT The clinician is one of the most important

sources of positive reinforcement for the client during treatment. It is essential for the clinician to maintain a nonjudgemental and non-critical stance.

Motivational interviewing skills are extremely valuable in the delivery of CBT.

How to conduct a CBT session

CBT sessions CBT can be conducted in individual or

group sessions. Individual sessions allow more detailed

analysis and teaching with each client directly.

Group sessions allow clients to learn from each other on the successful use of CBT techniques.

How to structure a sessionThe sessions last around 60 minutes.

How to organise a clinical session with CBT: The 20/20/20 rule CBT clinical sessions are highly structured, with

the clinician assuming an active stance. 60-minute session flow divided into three 20-

minute sessions Empathy and acceptance of client needs must be

balanced with the responsibility to teach and coach. Avoid being non-directive and passive Avoid being rigid and machine-like

The 20/20/20 ruleتهVول#ع گذش اتفاق#ات، مش#کالت، عملک#رد، مص#رف، :

مصرف، موقعيت های پر خطر و ارزيابی تمرين هاآموزش مهارت ها حال :دهVپ#ر آين ه#ای م#وقعيت بي#نی پيش تک#اليف، تع#يين :

خطر، برنامه رفتاری

First 20 minutes Set agenda for session Focus on understanding client’s current concerns

)emotional, social, environmental, cognitive, physical( Focus on getting an understanding of client’s level of

general functioning Obtain detailed, day-by-day description of substance use

since last session. Assess substance abuse, craving, and high-risk situations

since last session Review and assess their experience with practise exercise

Second 20 minutes Introduce and discuss session topic Relate session topic to current concerns Make sure you are at the same level as

client and that the material and concepts are understood

Practise skills

Final 20 minutes Explore client’s understanding of and

reaction to the topic Assign practise exercise for next week Review plans for the period ahead and

anticipate potential high-risk situations Use scheduling to create behavioural plan

for next time period

Challenges for the clinician Difficulty staying focused if client wants to move

clinician to other issues 20/20/20 rule, especially if homework has not

been done. The clinician may have to problem-solve why homework has not been done

Refraining from conducting psychotherapy Managing the sessions in a flexible manner, so

the style does not become mechanistic

Principles of using CBT

Match material to client’s needs CBT is highly individualised

Match the content, examples, and assignments to the specific needs of the client.

Pace delivery of material to insure that clients understand concepts and are not bored with excessive discussion

Use specific examples provided by client to illustrate concepts

Repetition Habits around drug use are deeply ingrained

Learning new approaches to old situations may take several attempts

Chronic drug use affects cognitive abilities, and clients’ memories are frequently poor

Basic concepts should be repeated in treatment )e.g., client’s “triggers”(

Repetition of whole sessions, or parts of sessions, may be needed

PractiseMastering a new skill requires time and practise. The learning process often requires making mistakes, learning from mistakes, and trying again and again. It is critical that clients have the opportunity to try out new approaches.

Clinicians should not expect a client to practise a skill or do a homework assignment without

understanding why it might be helpful.

Clinicians should constantly stress the importance of clients practising what they learn outside of the counselling session and explain the reasons for it.

Give a clear rationale

Activity 7: Script 1“It will be important for us to talk about and work on new coping skills in our sessions, but it is even more important to put these skills into use in your daily life. It is very important that you give yourself a chance to trynewskills outside our sessions so we can identify and discuss any problems you might have putting them into practise. We’ve found, too, that people who try to practise these things tend to do better in treatment. The practise exercises I’ll be giving you at the end of each session will help you try out these skills.”

Communicate clearly in simple terms Use language that is compatible with the

client’s level of understanding and sophistication

Check frequently with clients to be sure they understand a concept and that the material feels relevant to them

Monitoring Monitoring: to follow-up by obtaining

information on the client’s attempts to practise the assignments and checking on task completion. It also entails discussing the clients’ experience with the tasks so that problems can be addressed in session.

Praise approximationsClinicians should try to shape the client’s

behaviour by praising even small attempts at working on assignments, highlighting anything that was helpful or interesting.

Example of praising approximations

Oh, thanks!Yes, you are right. I will do my best to get all assignments done by next week.

I did not work on my assignments…

sorry.Well Anna, you could not finish your assignments but you came for a second session. That is a great decision, Anna. I am very proud of your decision! That was a great choice!

Overcoming obstacles to homework assignmentsFailure to implement coping skills outside of

sessions may have a variety of meanings )e.g., feeling hopeless(. By exploring the specific nature of the client’s difficulty, clinicians can help them work through it.

Example of overcoming obstacles

Well, I think that if I just start by doing one or two days of assignments…no more.

I could not do the assignments…I am very busy and, besides, my children are at home now so I do not have time….

But it was something very easy.

I understand, Anna. How can we make the assignments easier to complete next week?

What makes CBT ineffectiveBoth of the following two extremes of

clinician style make CBT ineffective: Non-directive, passive therapeutic approach

Overly directive, mechanical approach

Rp-cBT

اصطالحات: اعتياد(Addiction)

وض##عيت م##زمن ي##ا ع##ود كنن##ده ك##ه ب##ا وابس##تگي ب##ه ي##ك م##اده مش##خص مي ش##ود. مص##رف اين م##اده ب##راي ف##رد و جامع##ه

مضر مي باشد.: پرهيز(Abstinence)

اجتن#اب از ي#ك رفت#ار ي#ا مص#رف م#واد مخ#در، آغ#از مرحل#ه پ#اك شدن

زدايي: سم (Detoxification)فراين#دي ك#ه ب#ه ب#دن اج#ازه داده مي ش#ود ت#ا خ#ود را از وابس#تگي ب#ه موادمخ#در خالص كن#د در ح#الي ك#ه ب#ه مقابل#ه ب#ا عالئم دوري

پردازد از موادمخدر نيز مي

درماناصطالحات: بازتواني(Rehabilitation)

ه#اي بازگردان#دن ي#ك ف#رد ب#ه به#ترين س#طح عملك#رد پس از آنك#ه از ناهنجاريبرده است. رفتاري يا ذهني رنج مي

:ردVل فVود كامVبهب(Whole Person Recovery) كن#ار گذاش#تنكام#ل م#واد مخ#در و پيش#رفت مس#تمر در ج#وانب مختل#ف زن#دگي مث#ل

سالمت جسمي، شغل، تجارت، خانواده و روابط بين فردي.: مراقبت دردوره نقاهت(Aftercare)

اي از خ##دماتي ك##ه ب##ه مراج##ع پس از تكمي##ل درم##ان ش##امل مجم##وعه داده …مش#اوره، برنام#ه ه#اي پيش#گيري از ع#ود ، گروهه#اي خودي#اري و

مي شود.

درمان درم###ان س###وء مص###رف موادمخ###در ش###امل مجموع###ه م#داخالتي اس#ت ك#ه ب#راي معالج#ه و ب#ازتواني معت#اد ب#ه

زدايي، درم#ان مس#ائل ط#بي رود و ش#امل س#م ك#ار ميهاي ف#ردي، گ#روهي و خ#انوادگي و در هم#راه ، مش#اوره باشد هاي پيگيرانه و مددكاري مي ادامه آن مراقبت

هشت اصل و راهنما در درمان اعتياد

پذير است. # درمان اعتياد امكان1# برنام#ه درم#اني باي#د ب#ه نيازه#اي گون#اگون ش#خص معت#اد نظ#ير جس#مي، رواني، 2

توجه داشته باشد.…مذهبي، شغلي، قانوني و ه#اي # دوره درم#اني مناس#ب بس#يار مهم اس#ت ك#ه در اين دوره مش#اوره و فعاليت3

كند. سزايي را ايفا مي گروه درماني نقش به درم#ان # چنانچ#ه خ#انواده ، جامع#ه، مح#ل ك#ار و گروهه#اي خودي#اري درگ#ير فراين#د4

گيرد. تر صورت مي شوند، درمان راحت# ب#راي بهب#ودي م#داوم بررس#ي منظم نيازه#اي ف#رد، مس#ائل و پيش#رفت در درم#ان 5

ضروري است.# بهب#ودي معت#اداني ك#ه بيماريه#اي رواني هم#راه ب#ا مش#كالت ط#بي دارن#د باي#د 6

همزمان با تالش در رفع اين مشكالت صورت گيرد. طوالني است. # عود محتمل است و درمان يك فرايند7توان#د از متخصص#ين پزش#كي، مش#اورين و معت#ادين # ي#ك تيم درم#اني مناس#ب مي8

بهبود يافته ) با هشياري الزم( تشكيل گردد.

)ادامه(مروري بر درمان

اجزای موثر درمان

ارزيابي1.

برنامه درماني2.

سم زدايي3.

همشاور4.

پيشگيري از 5. عود

مشاركت 6. خانواده

مراقبت پس از 7. ترك و پيگيري

)ادامه(مروري بر درمان

درمVVان وابسVVتگي بVVه موادمخVVدر نيVVاز بVVه طيVVف وسيعي از مهارتها، درك و تجربيات دارد.

باشVVد و از بهبVVودي، هVVدف نهVVايي درمVVان ميبينVد كVه ديگVر قVادر بVه ادامVه زمVاني كVه معتVاد مي

شود. زندگي با اين وضع نيست شروع مي

فرايند بهبوديبهبVودي، فراينVدي اسVت كVه بVا شVروع پرهVيز از موادمخVدر

يابVد و شVود و بVا ادامVه اين پرهVيز ادامVه مي شVروع ميدر اين ميVVان تغيVVيرات در خVVود فVVرد و روابVVط بين

گردد. اش نيز ايجاد مي فرديكنVد شVود كVه معتVاد درك مي اين فراينVد زمVاني شVروع مي

پVذير نيسVت و اين واقعيت كVه ادامVه وضVع موجVود امكانپVذيرد كVه سVالم مانVدن او بVا مصVرف هيچ نVوعي را مي

از مواد امكان پذيرنيست.

بهبودی )ادامه(

:بهبودي عبارت است از.پرهيز از مواد V وادVرف مVه مصVرد را بVه فVايي كVا و چيزهVخاص، محلهVدايي از اشVج V

كننVد و داخVل شVدن در شVبكه اجتمVاعي كVه بهبVودي را تشVويق ميكنند. پشتيباني و حمايت مي

يب ميVرد آسVه فVه بVايي كVردن رفتارهVف كVمتوق V اعثVه بVاند كVرسشود. جلوگيري از احساسات ناراحت كننده و تفكرات نامعقول مي

.ياد گرفتن كنترل احساسا ت بدون پناه بردن به مواد V اعثVه بVودش را كVادي خVرات اعتيVه تفكVه چگونVرفتن اينكVاد گVي V

گرديد ، تغيير دهد. رفتارهاي خود آزارانه مي ،ودشVاره خVتباهش دربVادات اشVته اعتقVير دادن هسVناختن و تغيVش V

ديگران و دنياود ميVت و عVه برگشVروع بVه شVود يافتVع بهبVه مراجVاني كVد اين زمVكن

شود. فرايند به سادگي معكوس مي

)ادامه(بهبودي مراحل بهبودي

(Pre Treatment) از درمان پيش(Stabilizaton)تثبيت

(Early Rocovery)بهبودي اوليه (Middle Rocovery)بهبودي حد واسط يا ميانه

(Late Recovery)بهبودي نهايي

(Maintenance)ماندگاري

نام مرحلهداليل عوداهداففرايند

با توجه به اثرات مصرف مواد ياد مي گيرد كه

مصرف مواد، بدون خطر و ضرر امكان پذير نيست

اعتقاد به اينكه مواد را تشخيص اعتيادمي شود به صورت بي خطر مصرف كرد

قبل از درمان

كنترل فرايند تفكر و احساسات خود را به دست بگيرد، عالئم فوري و شديد را

كنترل كند. تمايالت ناگهاني به مصرف مواد را سركوب كند

كنترل عالئم محروميت و تمايالت

ناگهاني مصرف

نقص در مهارتهاي الزم براي تثبيت

تثبيت

اعتماد به برنامه ساختار يافته ترك و

بهبودي، تغذيه مناسب و برنامه هاي كنترل

فشارهاي مختلف

قبول اعتياد و مقابله با استرسها بدون

مصرف مواد

نقص در مهارتهاي مورد نياز اجتماعي

جهت بهبودي و ساختن يك سيستم

حمايتي

بهبودي اوليه

مراحل بهبودي

نام مرحلهداليل عوداهداففرايند

به وجود آوردن زندگي كه بر اساس اعتدال باشد. و به جاي تمركز بر عدم

مصرف مواد ، تمركز بر زندگي

طبيعي ،شغل طبيعي، خانواده و

فعاليت هاي اجتماعي نرمال داشته باشد. استرسها را كنترل

كند و در مقابل تمايل به مصرف مواد

مقاومت كند

فشار تغيير شيوه زندگي متعادل زندگي

بهبودي حد واسط

اعتماد به نفس او ساخته شود توانايي

داشتن روابط سالم و ايجاد زندگي مثمر ثمر و ساده داشته باشد معنويت و مذهب تكامل پيدا كند.

ارزشهاي شخصي اش را دوباره- سازي كند. مكانيسم هاي دفاعي

الزم براي زندگي مفيد و مثمرثمر را

.پيدا كند

عدم توانايي در تغيير شخصيتمقابله با استرسهاي ناشي از كودكي و يا

عدم توانايي در ساختن يك شخصيت

مؤثر

بهبود نهايي

مراحل بهبودي

)عود(اصطالحات :يادآوري خاطرات گذشته(Flashback)

بازگشVت غVيرارادي و خودبخVودي حVالت تجربVه مصVرف مVواد در زماني كه اثرات مواد از بين رفته است

:وسوسه(Craving)تمVايلي قVوي و قدرتمنVد بVه مصVرف مVواد ، اين اصVطالح بVراي

رود. هر دو حالت وابستگي فيزيكي يا رواني به كار مي: بازگشت(Relapse)

شVود و در فراينVدي كVه بVا عالمتهVاي خطVر متعVددي مشVخص ميآن فVردي كVه بVه مرحلVه بهبVودي رسVيده اسVت بVه مرحلVه سVوء

مصرف يا وابستگي به مواد بر مي گردد.

هر مصرفي عود نيست!

پرهيزكامللغزشعود

فرايند عود كVواد پس از يVرف مVت از مصVارت اسVه عبVود، كVفراواني ع

دوره پرهيز، به ميزان چشمگيري باال است. ه نقص درVVوالني كVVكار و طVVك فرايندآشVVوان يVVه عنVVعود ب

سVازگاري و مقابلVه بVا محركهVا و فشVارهاي داخلي و خVارجي مي باشد، تعريف مي شود.

ديVت و فراينVه نيسVداد جداگانVه و رخVك واقعVود يVوال عVمعماسVت كVه در آن فVرد توانVايي مقابلVه بVا زنVدگي و فشVارهاي

آن راندارد.

:عواملي كه منجر به عود مي شوند

فرايند عود توسط عوامل مختلفي كه در ذيل معرفي مي شوند،تشديد :و تسريع مي شود

.عدم تعهد و التزام به قطع مصرف مواد

موقعيتهاي خطرناك

حاالت هيجاني خطرناك

مشكالت بين فردي

فشار دوستان

دهنVVده عVVود بVVا عالئم هشVVداراي كVVVه قابVVVل پيش بيVVVني و شناسVVVايي هسVVVتند و مVVVدتها قبVل از مصVرف مVواد مشVاهده

مي شVVVVوند، شناسVVVVايي مي شود.

نام مرحلهنشانگر

هوشياري و متانت خود را از دست -مي دهد.

به زندگي بدبين مي شود.-صبر و تحملش كم مي شود.-ديدگاه ونگرش لوله تفنگي پيدا مي كند.--Over Confidenceكمك ديگران را رد مي كند.-

تغيير در نگرشمعتاد ترك كرده در حال بهبودي از خود راضي شده و برنامه درماني خود

را قطع مي كند.

فكر مي كند به خاطر اينكه مدتي كامال پاك بوده است -ميتواند مجددا مواد مصرف كند.

فكر مي كند ميتواند جايگزينهاي مواد مثل حشيش يا الكل -مصرف نمايد.

فكر مي كند به خاطر اينكه مدتي كامال پاك بوده -است،مسئله اي ندارد.

نسبت به تغييرات مثبت مقاومت مي كند.-

تغيير در افكارالگ#وي بازگش#ت ب#ه مص#رف م#واد توس#ط نگرش##ها، ارزش##ها و جري##ان تفك##ر

افراد ساخته ميشود.اين فراين#دها ملك#ه ذهن اف#راد مي ش#وند و ف#رد ب#ه الگ#وي تفك#ر ق#ديمي اش

باز مي گردد.

بد اخالقي و افسردگي اش افزايش پيدا ميكند.-احساس رنجش و عصبانيت بيش از حد دارد.-احساس تنهايي و بيكسي مي كند.-

تغيير در احساساتفرد در حال بهبودي نسبت به

موقعيتهاي مختلف پاسخ منفي مي دهد.

نا س#ازگاري و ع#دم تواف#ق ب#ا ديگ#ران اف#زايش -پيدا مي كند.

در جلسات خودياري شركت نمي كند.- در اين مرحل##ه نش##انه ه##اي اس##ترس مث##ل -

س######يگار كش######يدن بيش از ح######د را دارا مي باشد.

با دوستان معتاد خود مالقات مي كند.-مكررا راجع به لذات مصرف مواد صحبت -مي كند.-

تغيير در رفتارتوج#ه ب#ه پاس#خهاي رفت#اري ف#رد معت##اد مي توان##د فراين##د تفك#ر ف#رد معت#اد را نش#ان ده#####د،اين تغي#####يرات در اعم#ال،واكنش#ها و پاس#خهاي

فرد مشهود است.فرد مج#ددا ب#ه ام#اكن،اش#خاص و فعاليته##ايي ك##ه در زم##ان اعتي###اد ب###ا آنه###ا س###روكار داش#####ته اس#####ت تماي#ل و

پي#دا مي كن#د. گ#رايش

نكتVه مهمي كVه نيVاز بVه يVادآوري دارد اين اسVVVت كVVVه تغيVVVيرات منفي درنگVVVرش، افكVVار،احساسVVات و رفتVVار فVVرد داللت بVراين دارد كVه فراينVد عVود شVروع شVده اسVVVVت، و اگVVVVر مراجVVVVع در جريVVVVان نشVانگرهاي عVود قVرار بگVيرد مي توانVد آنهVا را شناسVايي كVرده و متوجVه بشVود كVه چرخVه عVود بVه آهسVتگي شVروع شVده اسVVت و آگاهانVVه اقVVدامي كنVVد كVVه آن را

متوقVVVVVVVVVVVVVVVVVVVف سVVVVVVVVVVVVVVVVVVVازد

هVؤثر مقابلVورت مVه صVر بVوقعيت پ·رخطVك مVا يVرد بVه فVتي كVوقنمايد، افزايش كفايت خود را بدنبال دارد.

اييVتوان افVزايش و پرهVيز دوره طVول شVدن طVوالني بVا كVاهش عVود احتمVال پ·رخطVر، موقعيتهVاي در مVؤثر مقابلVه

يابد. مي هVر بVوقعيت پ·رخطVك مVر يVدن بVلط شVار و مسVت در مهVشكس

زيVاد مVوجب كVاهش كفVايت خVود و احسVاس ضVعف احتمVال گردد. مي

وانVعن بVه مVواد اثVرات از مثبت انتظVارات بVا احسVاس اين اين در و شVده، همVراه مقابلVه مكانيزمهVاي بVراي معVادلي

دهد.نقطه است كه احتماال� لغزش روي مي

را بدنبال “ لغزش يك ”اثر تخطي از پرهيز:دارد كه شامل

-ناهماهنگي شناختي 1 -اسناد مسئوليت لغزش به ويژگيهاي 2

باشد دروني و پايدار فرد مي

اثر تخطي از پرهيز به همراه تواند به يك اثرات مثبت مواد مي

عود كامل منجر گردد.

فرايند عود

هاي عود مشخص شده است كه سه موقعيت در تحليل دورهÁرخطر x در هفتادو پنج درصد از گزارشهاي عود پ كه تقريبا

شود، دخالت دارند. مشاهده مي :اين سه موقعيت عبارتند از حاالت هيجاني منفيتعارض بين فردي فشار اجتماعي

پيشگيري از عود

پيشVگيري از عVود روش سيسVتماتيك و سVازماندهي شVده اي مي شVود هVدف اسVت كVه بVراي معتVادين در حVال بهبVودي تهيVه

برنامه هاي پيشگيري از عود عبارتند از :

  بVه وجVود آوردن مهارتهVاي مقابلVه اي جديVد بVراي چVالش بVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVا

موقعيت هاي پر خطر از نظر عود

   شناخت عالئم و نشانه هاي عود

    ايجاد تغييرات مفيد در شيوه زندگي

افزايش فعاليتهاي خالقانه

اصول پيشگيري از عود

برخورد و مقابله با عالئم محروميت و بحرانهاي حين  سم زدايي

ارزيابي

آموزش

شناسايي عالئم خطر

كنترل عالئم خطر

تغييرات موثر

دخيل شدن افراد شاخص

تقويت    

بهبودي جسمي مراقبت از سالمت فرد عادات پسنديده و مفيد غذايي تمرينات جهت دستيابي به آرامش   خواب منظمفعاليت هاي خالقانه

بهبودي رواني و رفتاري ساختن اعتماد به نفس به دست آوردن ارزشهاي واال مثل شرافت به موقع سركارحاضر شدنقبول مسئوليت و از عهده آن به خوبي برآمدن

          بهبودي اجتماعي وقت خود را با خانواده و دوستانش صرف

مي كند با اعضاء خانواده غذا مي خورد نقش هاي اختصاصي را به عهده مي گيرد  

بهبودي معنوي و :مذهبي

ارزشهاي اخالقي و معنوي در وي افزايش

پيدا مي كند

درمان شناختي رفتاريشVده اسVت كVه يك برنامVه آموزشVي فردي

كنVد مواد كمVك ميمصVرف كننVدهبVه سوءتVا عVادات كهنVه مرتبVط بVا مصVرف مVواد را مهارتهVاي و عVادات و كVرده فرامVوش

سالمتر را بياموزد.

هاي مرحله پيشگيري از شاخصعود/بازتواني

كاهش يا قطع مصرف مواد غير قانوني و الكلبهبود تندرستي و كاركرد فردي و اجتماعيكاهش تهديدهاي بهداشت و امنيت عمومي ايVومي از رفتارهVنيت عمVت و امVدهاي بهداشVتهدي

شVوند كنندكان مVواد ناشVي ميپرخطVر سوءمصVرفهVاي خVوني بVه و شVامل بيماريهVاي ناشVي از پاتوژن

واسVطه تزريVق مشVترك يVا انتقVال بيمVاري از طريVق مقVVاربت و اعمVVال بزهكارانVVه جهت تهيVVه مVVواد

غيرقانوني است.

پيگيري بيمار و پيشگيري از عود

ده راVان شVادان درمVيري معتVرورت پيگVات، ضVمطالعدهنVVد. VپيگVVيريV در طVVول VيكسVVال Vپس از نشVVان Vمي

تكميل دوره درمان هVتدر سVود باالسVال عVان احتمVاه اول پس از درمVم ،

. (ارتباط بيشتر درماني)ان دادهVدد نشVات متعVودن مطالعVاال بVيرغم بVه علVد كVان

، افVراد مVعتVادانمVيزان VعVود درV اكVثر روVشVهاي دVرمVاندرVمVان شVدهV درV VبازگشVتV مجVدVدV بVه VمصVرفV مVواVد،V غالVبVا�

مVقVVدار،V دفVعVVات وV VنحVVوه VمصVVرVف، درVجVVاVت اVزV لحVVاVظدVهند.V ميمخVتلفي VازV بهبوVدي را نشان

زشVلغ(lapse) وادVرف مVه مصVاني بVت ناگهVا بازگشVي بVا فرآVينVدي كVهV منجVر بVه VمصVرVف مجVدد مVوVاد بVصVورت

VودVني عVود، يعVر مي شVظم تVمن(relapse) اوتVمتف شVود. يكي از اسVتV. لغVزشV لزومVا� بVه عVود مVنجVرV نمي

V عVزش، ولVهم لغVل مVعل(craving) ازVتياق و نيVشVا اVيرواني شديد Vبه مVصرف ماده Vمورد نظر اVست.

انVت درمVوان شكسVه عنVود بVه عVسابقا بنگريسVته مي شVد. اكنVون مشVخص شVده اسVت كVه اعتيVاد يVك بيمVاري بVا عودهVاي مكVرر اسVت. بسVياري از معتVادان قبVل از تVرك دائم، چنVدين بVار عVود را تجربVه مي كننVد. بVا شناسVايي عVواملي كVه منجVر بVه عودهVVVاي قبلي شVVVده انVVVد، مي تVVVوان

احتمال عودهاي بعدي را كاهش داد.

پيگيري بيمار

آزمايش ادرار بر حسب نياز و تشخيص پزشك نظارت بر مصرف منظم داروهاي روانپزشكي همراه در حد امكان با مشاوره درمان بيماري

روانپزشكهاي جسماني همراهدرمان بيماريارايه مشاوره در مورد اعتياد و عوامل روانشناختي همراه آن ايجاد و تقويت انگيزه براي درمان ياري و ارايه راهكارهاي مشاوره اي براي انتخاب روش زندگي عاري از

موادياري و ارايه راهكارهاي مشاوره اي براي بهبود روابط بين فردي هاي منفي افزايش و تقويت كنترل عواطف به خصوص هيجان پيشگيري از مصرف مجدد مواد، كنار آمدن و مقاومت در برابر ولع

مصرف موادافزايش همكاري در مصرف داروهاي تجويزي درگير كردن خانواده در فرآيند درمانتشويق براي ادامه درمان و باقي ماندن در وضعيت پرهيز

پيشگيري از عود

تاكيد بر ضرورت اجتناب از عوامل خطرزا - 1

) بايVد بVه مVراجعين كمVك كVرد الVف كVه عوامVل خطVرزا را در ارتبVاط بVا

عود خويش شناسايي كنند: افراد،

اماكن، اشياء،

،تحريك حواس پنجگانه )مانند بو( افكVار و عواطVف -تجديVد خVاطرات

در موقعيتهVاي پVر اسVترس، دردنVاك و يا لذتبخش،

رويارويي با واقعيتهاي ناگوار.

پس از شناسVVVVVVVايي ب(بايسVت بVا كمVك عوامVل مي

گVVVVVرفتن از خVVVVVانواده راهكVVVار هVVVايي بVVVراي مقابلVVVVVه، جسVVVVVتجو و

مثال از )طVVراحي شVVوند. قب#ل ب#ا مراج#ع برنام#ه ري#زي ش#ود ك#ه اگ#ر دوس#ت معت#ادش تلفن ك#رد، خ#انواده اش او را پ##اي تلفن ص##دا نكنن##د، ي##ا از رفتن ب##ه ام##اكني ك##ه ي##ادآور

(اعتياد هستند خودداري كند.

توجه به اين مسئله كه عود يك فرآيند - 2هايي از قبل زمينهاست و نه يك اتفاق، و پيشوجود دارد.

دVاي فرآينVه معنVود بVاوت بين عVرد تفVك كVراجعين كمVه مVد بVبايو عود بعنوان اتفاق را دريابند.

هVدون پيش زمينVه وبVد دقيقVرف چنVه ظVت كVاقي نيسVعود اتفبVه طVور ناگهVاني ايجVاد شVود، بلكVه فرآينVدي اسVت كVه بصVورت

زنجيره اي از رفتارها خود را نشان مي دهد. ده ودرVروع شVوس شVدريج و نامحسVه تVاري بVيره رفتVاين زنج

شود.فرآيند خود، عود مجدد را سبب ميانواده ميVVع و خVVه در مراجVVيرات اوليVVه تغيVVبت بVVت نسVVبايس

بيمار كه مي توانند آغازگر عود باشند حساس شوند.ار ميVق و رفتVار، خلVرش، افكVيرات در نگVازگر تغيVد آغVتوانن

عود باشند

مشاوره در مورد چگونگي برخورد - 3با ولع و نشانه هاي عود

وادVاي مVع و يادآورهVا ولVه بVه چگونVد كVد بياموزنVمراجعين باي(drug cues).كنار بيايند

رضVVرفتن در معVVرار گVVازگيري، قVVا پس از بVVدت هVVا مVVت يادآورهاي مواد احتمال مصرف مجدد را زياد خواهد كرد.

رفتVاري تحت شVرايط كنVترل شVده و بVا –البتVه گVاهي در درمVان شVناختي )حضVور درمVانگر دوره ديVده، نVوعي روش درمVاني بVه نVام مواجVه سVازي بVا

شVود و احساسVات در جلسVه درمVاني انجVام مي(Cue exposure)يادآورهVاو افكVار بيمVار در اين رابطVه مVورد تجزيVه و تحليVل قVرار مي گVيرد تVا نسVبت بVه يادآورهVا حساسVيت زدايي شVود. امVا مواجVه كVردن بيمVار بVا اين يادآورهVا در خVارج از جلسVات درمVاني و تحت شVرايط كنVترل نشVده يVا

(باشد.توسط درمانگر غير مجرب نه تنها مفيد نيست بلكه مضر مي

craving))ولعولVVVVع در افكVVVVار )االن -1

آنقVدر حVالم بVد اسVت كVه بVVVVدون مصVVVVرف نمي

توانم تاب بياورم(هاي فيزيولوژيVVك نشVVانه-2

)عاليم جسVماني بVدنبال اضطراب(مصرف-

هVVت كVVه داشVVد توجVVباينداشVVتن انگVVيره قVVوي، دودلي در رابطVه بVا تVرك و بVاور بVه وجVود اثرهVاي مثبت در مصVVرف مVVواد مخVVدر مVVVيزان ولVVع را

دهند.افزايش مي

بVه بيمVاران بايVد كمVك كVرد بVراي افكVار همVراه ولVع -1افكVار جVايگزين پيVدا كننVد )مصVرف نكVردن تابحVال

به كسي آسيب نرسانده است(.بVه آنهVا توضVيح داده شVود كVه بVا مVدت كوتVاهي صVبر -2

بVر خالف نيازهVاي )يابVدوتحمVل، وسوسVه كVاهش ميطVبيعي بVدن ماننVد تشVنگي و گرسVنگي باگذشVت

(شود.زمان كم ميبيني زمانهVVايي كVVه ولVVع رخ خواهVVد داد، بVVا پيش-3

تVVوان راههVVاي جVVايگزيني بVVراي مصVVرف مVVواد مي:بيني نمودپيش

يVه ورزش خاصVرد بVع، فVام ولVه در هنگVمثال� اينك بپردازد

به كاري مشغول شود وريVاد حضVير معتVتان غVانواده ودوسVاي خVبا اعض

يا تلفني صحبت كند نيVتغال ذهVرد را از اشVه فVز توجVرتيب مركVباين ت

و وسوسVه مVداوم راجVع بVه مVواد بVه زمينVه هVاي ديگري معطوف نمود.

مديريت صحيح و ارائه مشاوره الزم به بيمار در - 4صورت لغزش براي اجتناب از اثر نقض پرهيز

(Abstinence Violation Effect)

پس از ه#ر لغ#زش، ممكن اس#ت پدي#ده اي ب#ه ن#ام اث#ر نقض رخ effect=AVO( )abstinenence violationپره#يز

ده##د، ب##ه اين مع##ني ك##ه پس از ه##ر لغ##زش، ف##رد دچ##ار كن#د ك#ه بي لي#اقت ون#اتوان احس#اس گن#اه ش#ده و فك#ر مي

است. بس#ياري از بيم#اران اين لغ#زش را مس#اوي ب#ا ع#ود قلم#داد

دانن#د و ب#ه مص#رف م#داوم فاي#ده ميك#رده و ادام#ه درم#ان را بيپردازند. مي

الزم اس#ت ارتب#اط پزش#ك ب#ا بيم#ار حف#ظ ش#ده و تف#اوت معنايي لغزش و عود آشكار شود

برخورد و مديريت - 5هاي منفيهيجان

يكي از مهم ترين عوامل شروع اعتياد و عود، هاي هيجاني منفي هستندوضعيت

:احساسهايي مانندتنهايي خالء درونيبي حوصلگيكسليطرد شدنخشمغمگيني مداوم

بهVتر اسVت بVه بيمVار توصVيه شVود درمراحVل اوليVه پس از -1بVازگيري تVا حVد امكVان در موقعيتهVايي كVه ممكن اسVت همVراه

از جملVVه اين )بVVا احساسVVهاي منفي باشVVند، قVVرار نگVVيرد. بVه -هVا گرسVنگي، عصVبانيت، تنهVايي، و خسVتگي اسVتموقعيت

(تر هستند.خصوص عصبانيت و تنهايي مهم بيان عصبانيت بهتر از سركوب آن است.-2 هVبانيت بVان عصVه بيVود كVيح داده شVار توضVه بيمVد بVا بايVام

معنVاي پرخاشVگري، شكسVتن وسVايل مVنزل ويVا كتVك زدن خVود يVا سVايرين نبVوده، بلكVه بيVان احسVاس عصVبانيت و علت آن بVا

كلمات است.ي و ميVد بررسVداوم نيازمنVبانيت مVه عصVيح داد كVوان توضVت

باشد.تجزيه و تحليل مي

اجتماعي –تاكيد بر ضرورت وجود شبكه حمايتي -6براي پيشگيري از مصرف مجدد و ايجاد و تقويت آن

اجتم#اعي غ#ير –بوج#ود آوردن وحف#ظ ي#ك ش#بكه حم#ايتي معت#اد از اف#راد خ#انواده، دوس#تان و همك#اران ب#اعث مي ش#ود ك#ه مراج#ع، س#ايرين را ب#ه عن#وان م#دلهايي ب#راي امك#ان پ#ذير ب#ودن زن#دگي ب#دون م#واد مش#اهده كن#د و

نياز كمتري براي آغاز دوباره مصرف احساس كند.

قرار داد رفتاري با بيمار در صورت غلبه احساس - 7نياز به مصرف

به عنVوان پيشVگيري بايVد بVراي زمVان وقVوع لغVزش و عVود بVا :بيمار قراردادي بست

اگVر احسVاس كVرد بVه علت ولVع شVديد كنVترلش را از دسVت الVف(داده و بVه سVمت مصVرف سVوق داده مي شVود، چگونVه رفتVار

:كند مثال ب#ه خ#ودش بگوي#د اگ#ر ص#بر كن#د، ول#ع مرتف#ع خواه#د ش#د و از مص#رف

نكردن آسيبي نخواهد ديد يا مثال ب#ا اعض#اي خ#انواده ي#ا دوس#تاني ك#ه از قب#ل مش#خص ش#ده ي#ا ب#ا

اعض#اي گ#روه درم#اني ي#ا گ#روه خودي#اري ) مانن#د معت#ادان گمن#ام ( تم#اس بگيرد

.يا اقدامات ديگري كه از قبل مشخص شده، انجام دهد هاي بيمVار لغVزش بايVد در اين مVورد كVه اگVر علي رغم تالشب(

:اتفاق افتاد، چه رفتاري داشته باشد مثال ب#راي اجتن#اب از ع#ود كام#ل ب#ه اف#راد خ#انواده ي#ا دوس#تان ي#ا در اولين

فرصت ممكن براي ويزيت مراجعه كند و غيره.مجدد كرد.درمان در صورت وقوع عود كامل نيز مي توان ج(

تعريف وسوسه :

: ميل به تجربه اثر يا اثرات WHOبراساس تعريف زقبلي مصرف مواد مخدر است . دراين تعريف تماي

( با جبر WISH يا DESIREبين ميل ) (derive( يا ) compulstion . وجود ندارد )

تعريف وسوسه :

: است كه همراهميل با فشار زياد به تفكرات شخص مصرف كننده نفوذ مي كند

( مصرف كننده اثرمي گذارد mood برروي خلق ) باعث ايجاد فشار در جهت تغيير رفتار شخص مي شود .

وسوسه آنقدر شديد ونفوذ كننده :است كه

تمركز را مختل مي كند 1.

با عملكرد شخص تداخل مي كند 2.

احس#اس ن#اراحتي ب#اعث مي ش#ود ف#رد س#ريعا“ و ش#ديدا“3.بكند .

شدت وسوس#ه در مص#رف م#واد مخ#درمعادل ش#دت حمل#هPanic

) وحشت زدگي ( و ي##ا فوبي در اضطراب حساب مي شود . ( افسرده وخلق ترك عاليم با وسوسه negativeبين

mood . ارتباط معني دار وجود دارد ) احساسdysphoric و يا جداشدن از درون و بيرون

شناخته ترك عاليم با وسوسه ارتباطاست جزء ،شده يك آنرا كه حدي به

ترك (cognitiveشناختي ) عاليم ازدانند . مي

:اجزاي رواني وسوسه ( انتظارanticipation )

( حدس وقوعexpectation )

. وسوس##ه قب##ل از ش##روع درم##ان ش##دت مي گ#يرد ه##ا ( هم ب##اعث اف##زايش اض##طراب (CUE محركه##اهم ب##اعث اف##زايش وسوس##ه ه##ا مي ش##وند . وتنش و

دروسوس##ه ي##ك فرآين##د ش##رطي ش##دن و تغي##يرات ( هم ديده ميشود . arousalفيزيولوژيك بيداري )

وسوسه كيفيتي است كه بسته به فرد و موقعيت

متفاوت ظاهر كامال“ميشود

مسير شكل گيري مصرفTRIGGERتفکراتوسوسه فاکتور هائی باعث می شوند که اين افکار عملی

شوندمصرف

triggerشناخت

در چه موقعيت هائی شخص مواد مصرف می کندموقعيت های پر خطر را بشناسيدخشم1.اضطراب2.فشار اجتماعی برای مصرف3.

اين موقعيت ها برای همگان يكسان نيست

تمرين

triggerشناسائی هربيمار جداگانه برگه را برای خود پر کند هربيمار جداگانه وبلندبرگه خود را بخواند)بحث

گروهی(مهمترين فاکتور ها شناسائی شود

تفکرات

1هميشه انسان برای هر کاری از قبل فکر می کند -2 گاهی انسان ها به فکر هائی که به ذهنشان می -

رسد عمل نمی کنند

تصميم گيری

تفکرات غير سازنده)مخرب(

: تفکرات ناسالم به همه تفکراتی که انسان

را به سمت مصرف سوق دهند گفته می شود

:تفکرات منفی به هم#ه تفک#راتی ک#ه منج#ر ب#ه

احس#اس خش#م،افس#ردگی وي#ا می نفس ب#ه اعتم#اد ک#اهش

شود

اگر انسان بتواند تفکراتی را که اورابه سمت مصرف سوق می

دهد شناسائی کند می تواند با آن برخورد کند

برخورد کند يعنی:- به آن عمل نکند1- آن را متوقف کند2

-بلند بلند تفکرات خود 1را بيان کنيد

به تشخيص غير منطقی بودن کمکمی کند

به انحراف توجه کمک می کند

- انحراف تفکر2

توقف فکر قبل از تمرکز وتجزيه وتحليل ويا اقدام بر اساس آن

-با خود قرار بگذاريد که 3 دقيقه ديگر 30فقط تا

اقدام نمی کنم

- به تفکرات غير سازنده خود 4توجه کنيد

: چه افکاری دارم1-4:آيا اين افکار درد سر ساز است2-4:چه توقعاتی از مصرف مواد داريد.3-4:آيا اين توقعات واقعی هستند4-4:نتايج محتمل اين اقدامات چه است5-4:آيا اگر در يک زمان، مکان ويا روحيه ديگری بوديد همين 6-4

نتيجه را می گرفتيد

ساير پيشنهادات

؟

-فوائد پاک ماندن را 5دوره کنيد

- سر خود را به يک کار غير مرتبط 5گرم کنيد

-به چيز ديگری فکر کنيد1-5

:حوادث مثبتتولد فرزندان1.موفقيت های مالی، خانوادگی2.چيز های دوست داشتنیافراد1.مکان ها2.

تمرين

؟

تمام موفقيت های خود را كه در زمينه برخورد با مواد مخدر

داشته ايد دوره کنيد- ليست سختی هائی که کشيده ايد1-مسيری را که تا به حال پيموده ايد2-موفقييت های کسب شده:3مراجعه به شماحضور در گروه درمانی

تمرين

؟

وسوسه و ميل

اختصاصات وسوسه : ) مي آيد و مي رود (.وسوسه پديده اپيزودي است

شدت مي#ل در ابت#دا بس#يار ق#وی اس#ت ولی س#ريعا افت می کند.

مهم دررابطه با هنكتوسوسه :

وسوس#ه ي#ك مفه#وم وس#يع اس#ت ك#ه ب#ا مف#اهيمي مانن##د تحم##ل ، وابس##تگي ، خل##ق آزار رس##ان ،

.. ……انتخ#اب آزادان#ه مي#ل ب#ه تحري#ك و تغي#ير ،مخلوط ميشود .

درمان وسوسه : ( درك#اهش وسوس#ه وعاليم ت#رك extinctionروش خ#اموش س#ازي )

شرطي شده مؤثر است . ( cueدرواق##ع براس##اس مكانيس##م حساس##يت زدايي ب##ه محركه##اي )

مص#رف اين اعم#ال انج#ام مي ش#ود .) درتري#اك و كوك#ايين اثب#ات ش#ده است . (

داروي naloxane و naltroxane دروسوس#ه الك#ل مؤثراس#ت ولي در وسوسه هرويين اثر چنداني ندارد .

اس#تفاده ازنيك#وتين خ#وراكي جهت از بين ب#ردن نقش cue ه#ا كم#ك كننده است .

.. ان##واع مختلفي از ض##د افس##ردگيها ، ض##د اض##طراب ، ض##د تش##نج و دردرم##ان اس##تفاده ش##ده اس##ت ، ولي هيچگون##ه قطعي##تي درتحقيق##ات

بدست نيامده است .

روش های کنترل ميل به مصرف

-بلند بلند بوجود آمدن 1ميل به مصرف خود را

بيان کنيد به تشخيص غير منطقی بودن کمک

می کندبه انحراف توجه کمک می کند

- موقعيت خود را تغيير دهيد2

الف(مثال هائی از راه های اجتناب وتغييرموقعيت بزنيد

دوری ازابزار مصرف1.

دوری از محل2.

دوری ازشخص مصرف کننده3.

قرار دادن نشانه ها وسمبل هائی جهت ياداوری پرهيز4.2:ترک محل-رفتن به مسجدرفتن به گروهرفتن به کلينيک

ب(شروع يک کار جديد:قدم زدنرانندگیبه موسيقی گوش دادنحمام کردن

ج(صحبت با ديگران در رابطه با وسوسهليست افراد رابنويسيدمشاوربهبود يافته

نکاتي را که می خواهيد بيان کنيد بنويسيد

روش

:بحث گروهی در رابطه با روش های فوقامکان پذير بودن 1.ساير انتخاب ها2.

سواالت3.هر کس بايد راهکار خود را بنويسد هربيمار جداگانه وبلند راهکار های خود را

بخواند)بحث گروهی(

پيشگيري از عود

آم#وزش مهارته#اي مق#ابله از از ع#ود پيش#گيري ب#ه رويك#رد اي كند. ميزان زيادي استفاده مي

ب#ه عن#وان ي#ك مداخل#ه درم#اني، پيش#گيري از ع#ود تف#اوت زي#ادي اي ن#دارد، ام#ا تمرك#ز كلي آن ب#ا آم#وزش مهارته#اي مق#ابله

مي ك#ه اس#ت موقعيته#ايي خط#رزا ب#ر ع#ود ب#راي توانن#د باشند.

ترين راهبرد اجتناب از روشنعود، دوري گزيني از موقعيت پ·ر

خطراست

بيVني گيري در كمVك بVه مراجعVان در پيشالVف( مهارتهVاي تصVميمتواننVد نهايتVا� فVرد را در و اجتنVاب از مسVير تصVميماتي كVه مي

موقعيتهاي پ·رخطر قرار دهند بسيار حائز اهميت هستند.پ·رخطVر موقعيتهVاي از اجتنVاب بVراي ديگVر مVؤثر راهVبرد ب(

عبارت است از:فرد life style- بررسي شيوه زندگي1نظVر مي2 بVه كVه فعاليتهVايي در - شناسVايي را مراجVع رسVد

خطر مصرف قرار داده متعVVارض3 مVVواد مصVVرف بVVا كVVه فعاليتهVVايي تVVرغيب -[

compatible].هستند

لغزش#ها ب#ه عن#وان ي#ك تجرب#ه آموزن#ده در نظ#ر گرفت#هش#ود. مراجع#ان باي#د دريابن#د ك#ه بص#ورت عملي چ#ه مي

داده انج#ام م#وقعيت در را كاره#ايي كاره#ايي چ#ه ان#د، اند. مفيد نبوده و چه كارهايي سودمند بوده

ازع#ود پيش#گيري درم#ان كلي مفه#وم در ي#ك برنام#ه رفت#اري خ#ود كن#ترلي اس#ت ك#ه جهت آم#وزش ب#ه اف#رادي ط#رح ش#ده اس#ت ك#ه س#عي دارن#د تغي#يرات را در رفت#ار خ#ود ت#داوم داده و ي#اد بگيرن#د ت#ا مش#كل ع#ود را نماين#د مقابل#ه آن ب#ا و ك#رده شناس#ايي

(ماكس#ول، 1989آنيس و ق#دس از نق#ل رويك#رد 1990، ي#ك ن#يز )پيش#گيري از ع#ود را ب#ر طب#ق رويك#رد ي#ادگيري اجتم#اعي و بخص#وص

بي#ني نظري#ه كف#ايت خ#ود ارائ#ه ك#رده اس#ت. الگ#وي كف#ايت خ#ود پيشكن#د ك#ه ي#ك درم#ان مؤف#ق ت#اثير خ#ود را ب#ه وس#يله اف#زايش انتظ#ار مي

كن#د ) يع#ني اين قض#اوت ك#ه كس#ي توان#ايي كف#ايت اعم#ال ميانج#ام الگ#وي رفت#اري خاص#ي را دارا اس#ت (. انتظ#ار كف#ايت، ش#روع،

مق#ابله رفتاره#اي ت#داوم و مت#اثر مي تعميم، را نيرومن#دي اي س#ازد. اي تحت كن#د ك#ه ت#ا چ#ه م#دت، رفتاره#اي مق#ابله انتظ#ار كف#ايت تع#يين مي

مانند. شرايط استرس پايدار مي آنيس آم#وزش ت#دريجي خ#ود تنظيمي و مهارته#اي اجتم#اعي را توص#يه

ب#ا لغزش#ها به#تر مجه#ز مي آنه#ا ف#رد ب#راي مقابل#ه كن#د ك#ه ب#ه م#وجب ش#ود. از دي#دگاه نظري#ه كف#ايت خ#ود، درم#ان تنه#ا در ص#ورتي م#ؤثر مي

توان#د بدس#ت اس#ت ك#ه بتوان#د انتظ#ارات ف#رد را نس#بت ب#ه آنچ#ه ك#ه ميآورد، و تداوم بخشد، افزايش دهد.

درمان پيشگيري از عود مداخالت رفتاري و شناختي را در يك رويكرد

كند.سازي مييكپارچهكلي اين شيوه مداخله بر اداره خود تاكيد كرده و از برچسب زدن

به افراد با صفاتي مانند :“ الكلي” معتاد به مواد “ ”

كند. اجتناب مي

مداخالت درماني پيشگيري از عود را بندي كرد: توان به سه گروه دستهمي

اي. آموزش مهارتهاي مقابله1. شناخت درماني2 . اصالح شيوه زندگي3

اي آموزش مهارتهاي مقابلهبناي درمان پيشگيري از عود سنگ

است :

اي راهبرده#ايي ب#ه ف#رد آموخت#ه طي آم#وزش مهارته#اي مق#ابلهشود تا: مي

عود را به عنوان يك فرايند درك كند رخط#ر را شناس#ايي ك#رده و بص#ورتي م#ؤثر ب#ا آنه#اÁ موقعيته#اي پ

مقابله نمايدبا ميل به مصرف مقابله نمايد. ،آن منفي پيام#دهاي از كاس#تن منظ#ور ب#ه لغ#زش زم#ان در

روشهاي كنترل آسيب را بكار بردحتي پس از عود درمان را رها نكند.ياد بگيرد كه چطور يك شيوه زندگي متوازن ايجاد نمايد

طول مدت برنامه.به مراجع بستگي داردهفت جلسه هفتگي چهل و پنج دقيقه x اي كافي است معموالمي زم#ان اين ح#ال، اين نظرگ#رفتن با در ب#ه توج#ه ب#ا توان#د

ك#ه تعامل ف#ردي بين تعارض#ات و هيج#اني اختالالت پ#ذيري توانند به عنوان برانگيزان عمل كنند، تداوم يابد. مي

متراكم جهت تعميم از اطمين#ان كس#ب و ي#ادگيري س#ازي يابند. تاثيرات، جلسات با فواصل يك تا شش ماه تداوم مي

اهداف تمرين “تصحيح ادراكات تحريف شده”

لVاد ماحصVد اعتيVان مي دهVه نشVواردي كVادگيري مVي ادراكات تحريف شده وتفكرات ناصحيح است.

دهVف شVات تحريVي ازادراكVاي شخصVائي الگوهVشناس كه وابسته به الگوهاي اعتياد هستند.

ائيVشناس بVراي راهبردهVائي از واسVتفاده يادگيري وتصVحيح ادراكVات تحريVف شVده و ديVدن مVوقعيت هVا بVه

شكل شفاف وعيني تر.

اهداف تمرين “در اوائل بهبودي من چه مسائلي پيش مي ايد”

ه درVود يافتVه افرادبهبVيراتي كVومي وتغيVترس عمVاساوائل بهبودي تجربه مي كنند.

ادگيريVوي جديVد تجربيVات شناسVائي ويVا تشVخيص بيشVتر درمVورد عواطVف ،افكVارواموري كVه ممكن اسVت

دراوائل بهبودي پيش ايد..شناسائي فوائد ادامه بهبودي