JICA Project for Human Resource Development in the Legal Sector

JICA)

2014

i

JICA Project for Human Resource Development in the Legal Sector

JICA) 2014.

1. ; 2. ; 3. ; 4. ;

5. ; 6. ; 7. .

1. ; 2. ; 3. ; 4. ; 5. ; 6. ; 7. ; 8. ; 9. ; 10. ; 11. ; 12. ; 13. ; 14. ; 15. . 16. .

ii

.

JICA)

.

-

.

JICA) .

-

.

.

iii

Professor Hiroshi A S eio niversit )

“ ” .

8 2009 .

JICA-Net). .

4 -

. 11 2013

.

.

. . .

he Laotian Jurisprudence) - )

2 .

.

.

iv

. .

.

.

.

28 2 2014

Professor asamichi N A A Ri o niversit )

.

. .

.

. .

.

.

- .

���

ສາລະບານ

�

ຄາເຫນ ........................................................................................................... ii

ຄາເຫນຂອງອາຈານຍປ ນ ........................................................................................ iii

1. ຫກການທວໄປຂອງສນຍາ .................................................................................. 1

1.1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ລກສະນະຂອງສນຍາ ................................................................ 1

1.1.2. ຄວາມໝາຍຂອງສນຍາ ............................................................................ 1

1.1.3. ລກສະນະຂອງສນຍາ .............................................................................. 2

1.2. ເງອນໄຂຂອງສນຍາ ...................................................................................... 2

1.2.1. ຄວາມສະໝກໃຈຂອງຄ�ສນຍາ ..................................................................... 3

1.2.2. ຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ ................................................................ 3

1.2.3. ວດຖປະສງຂອງສນຍາ ............................................................................. 4

1.2.4. ເຫດຜນຂອງສນຍາ ................................................................................. 4

1.2.5. ຮບການຂອງສນຍາ ................................................................................. 6

1.3. ການເກດຂອງສນຍາ ...................................................................................... 6

2. ເນອໃນຂອງສນຍາ ......................................................................................... 10

1) ຊຂອງສນຍາ .............................................................................................. 10

2) ຊ ແລະນາມສະກນ ຫ ຊນຕບກຄນ, ອງການຈດຕງ ແລະ ບອນຢ�ຂອງຄ�ສນຍາ ....................... 10

3) ວດຖປະສງຂອງສນຍາ, ລາຄາ, ປະລມານ ແລະ ຄນນະພາບ ........................................... 11

4) ການດເວລາ, ການຊາລະ, ການນາສງ, ສະຖານທປະຕບດສນຍາ ແລະ ພນທະໃນການແຈ�ງໃຫ�ແກ�

ກນຊາບ .................................................................................................... 12

5) ການຄາປະກນການປະຕບດສນຍາ ....................................................................... 13

6) ເງອນໄຂຂອງການປ�ຽນແປງ ແລະ ການສນສດສນຍາກອນການດເວລາ ................................ 13

7) ຜນສະທອນຂອງການລະເມດສນຍາ ..................................................................... 14

8) ຮບການ ແລະ ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງ ..................................................................... 14

3. ສນຍາທເປນໂມຄະ ......................................................................................... 14

3.1. ຄວາມໝາຍຂອງສນຍາທເປນໂມຄະ .................................................................. 14

3.2. ປະເພດຂອງສນຍາທເປນໂມຄະ ....................................................................... 14

1). ສນຍາທເປນໂມຄະບເດດຂາດ ຫ ເດດຂາດ ......................................................... 15

2). ສນຍາທເປນໂມຄະທງໝດ ຫ ບາງສວນ ............................................................ 19

3.3. ການຂລບລາງສນຍາທປນໂມຄະ ..................................................................... 19

3.4. ຜນສະທອນຂອງສນຍາທເປນໂມຄະ ................................................................. 19

4. ການປະຕບດສນຍາ ......................................................................................... 20

4.1. ຄວາມໝາຍຂອງການປະຕບດສນຍາ .................................................................. 20

��

4.2. ຄວາມເຂາໃຈກຽວກບ ການປະຕບດສນຍາດວຍຄວາມຈງໃຈ, ຄບຖວນ, ຖກຕອງຕາມການດເວລາ

ແລະ ສະ ຖານທ........................................................................................... 22

4.2.1. ການປະຕບດສນຍາດວຍຄວາມຈງໃຈ ........................................................... 22

4.2.2. ການປະຕບດສນຍາຢ�າງຄບຖວນ ................................................................ 23

4.2.3. ການປະຕບດສນຍາຖກຕອງຕາມການດເວລາ ................................................... 23

4.2.4. ການປະຕບດສນຍາຖກຕອງຕາມ ສະຖານທ .................................................... 25

4.3. ການປະຕເສດ ການປະຕບດສນຍາ ຫ ການປ�ຽນແປງເງອນໄຂຂອງສນຍາໂດຍຝ�າຍດຽວ ........... 26

4.4. ການປະຕບດສນຍາ ໃນກລະນທສນຍາບໄດ�ການດຢ�າງຈະແຈ�ງ ...................................... 28

4.5. ການຊາລະ .............................................................................................. 29

4.5.1. ການຊາລະເປນແຊກ ............................................................................. 31

4.5.2. ການຊາລະເປນເງນໂອນ .......................................................................... 32

4.5.3. ການຊາລະດວຍວດຖສງຂອງ .................................................................... 32

4.5.4. ການຊາລະດວຍແຮງງານ ......................................................................... 33

4.6. ການແຈ�ງຄວາມຫຍ�ງຍາກ ແລະ ການໂຈະການປະຕບດສນຍາ ....................................... 34

4.6.1. ການແຈ�ງຄວາມຫຍ�ງຍາກໃນການປະຕບດສນຍາ ............................................... 34

4.6.2. ການໂຈະການປະຕບດສນຍາ .................................................................... 35

4.7. ການປ�ຽນເຈາໜ ແລະ ລກໜ .......................................................................... 37

4.7.1. ການປ�ຽນເຈາໜຜ�ໃໝ� ............................................................................ 37

4.7.2. ການປ�ຽນລກໜຜ�ໃໝ� ........................................................................... 39

4.8. ສດໃນການດາເນນການແທນລກໜ ................................................................... 40

4.9. ມາດຕະການຮບປະກນການປະຕບດສນຍາ ........................................................... 40

4.9.1. ການປບໃໝ ..................................................................................... 41

4.9.2. ການຊວດຈາ ແລະ ການຄາປະກນດວຍຊບ ຫ ນຕບກຄນອນ ................................ 41

5. ການລະເມດສນຍາ ແລະ ຜນສະທອນ ຂອງການລະເມດສນຍາ .......................................... 42

5.1. ການລະເມດສນຍາ ..................................................................................... 42

5.1.1. ການບປະຕບດສນຍາທງໝດ ຫ ບາງສວນ ...................................................... 42

5.1.4. ການປະຕບດສນຍາບຖກຕາມການດເວລາ ...................................................... 44

5.1.5. ການປະຕບດສນຍາບຖກສະຖານທ ............................................................. 45

5.2. ລກສະນະຂອງການລະເມດສນຍາ ..................................................................... 45

5.3. ຜນສະທອນ ຂອງການລະເມດສນຍາ ................................................................. 47

5.4. ຜນສະທອນຂອງການລະເມດສນຍາ ທເກດຈາກເຫດສດວໄສ ....................................... 47

5.4.1. ເຫດສດວໄສ ...................................................................................... 47

5.4.2. ຜນສະທອນ ...................................................................................... 47

�

���

6. ການປ ຽນແປງ, ການຍກເລກ ແລະ ການສນສດສນຍາ .................................................... 48

6.1. ການປ�ຽນແປງສນຍາ ................................................................................... 48

6.1.1. ຄວາມໝາຍ ....................................................................................... 48

6.1.2. ການປ�ຽນແປງເນອໃນຂອງສນຍາ ................................................................ 48

6.1.3. ຜນຂອງການປ�ຽນແປງເນອໃນສນຍາ ............................................................ 49

6.2. ການຍກເລກສນຍາ ..................................................................................... 49

6.2.1. ຄວາມໝາຍຂອງການຍກເລກສນຍາ ............................................................. 49

6.2.2. ເງອນໄຂຂອງການຍກເລກສນຍາ ................................................................ 49

6.2.3. ຜນສະທອນຂອງການຍກເລກສນຍາ ............................................................ 50

6.3. ການສນສດສນຍາ ...................................................................................... 50

6.3.1. ຄວາມໝາຍຂອງການສນສດສນຍາ .............................................................. 50

6.3.2. ສນຍາໄດ�ປະຕບດຢ�າງຖກຕອງ ແລະ ຄບຖວນ ................................................. 52

6.3.3. ຄ�ສນຍາໄດ�ເຂາຮວມເປນອນດຽວກນ ........................................................... 52

6.3.4. ຄ�ສນຍາໄດ�ມການຕກລງກນ ..................................................................... 52

6.3.5. ສນຍາບສາມາດປະຕບດໄດ� ...................................................................... 52

6.3.6. ຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງເສຍຊວດ ຊງບກຄນອນບສາມາດສບຕປະຕບດໄດ� .................. 53

6.3.7. ນຕບກຄນທເປນຄ�ສນຍາໄດ�ຖກຍບເລກ ຫ ລມລະລາຍ ....................................... 53

6.3.8. ຜນການສນສດສນຍາ ............................................................................ 54

7. ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງ ....................................................................................... 54

7.1. ຜ�ເຂາຮວມການໄກ�ເກຍ ................................................................................ 55

7.2. ວທແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງ.................................................................................... 55

7.3. ການໄກ�ເກຍຢ�ສານ ..................................................................................... 61

1) ການໄກ�ເກຍຂອງຜ�ພພາກສາ ......................................................................... 61

2) ການໄກ�ເກຍໃນທປະຊມສານ ........................................................................ 61

8. ຄວາມຮ�ທວໄປກຽວກບອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງ ..................................................... 62

8.1. ຄວາມໝາຍຂອງອາຍຄວາມ ........................................................................... 62

8.2. ຄວາມສາຄນຂອງອາຍຄວາມ .......................................................................... 62

8.3. ການໄດ�ກາມະສດຕາມອາຍຄວາມ ..................................................................... 63

8.3.1. ການຄອບຄອງດວຍຄວາມບລສດໃຈ ............................................................ 63

8.3.2. ການຄອບຄອງຢ�າງເປດເຜຍ ...................................................................... 63

8.3.3. ການຄອບຄອງຢ�າງຕເນອງ ........................................................................ 63

8.3.4. ການຄອບຄອງດວຍຄວາມສະຫງ5ບ .............................................................. 64

8.4. ການເສຍສດຕາມອາຍຄວາມ .......................................................................... 64

8.5. ປະເພດອາຍຄວາມ ..................................................................................... 65

����

8.5.1. ອາຍຄວາມທວໄປ ................................................................................ 65

8.5.2. ອາຍຄວາມສະເພາະ .............................................................................. 65

8.6. ການນບອາຍຄວາມ .................................................................................... 66

8.6.1. ການໂຈະອາຍຄວາມ .............................................................................. 66

8.6.2. ການຢດສະງ6ກຂອງອາຍຄວາມ ................................................................... 67

��

ຄວາມຮ�ພນຖານກຽວກບຂຜກພນໃນສນຍາ

1. ຫກການທວໄປຂອງສນຍາ

1.1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ລກສະນະຂອງສນຍາ

1.1.2. ຄວາມໝາຍຂອງສນຍາ

ການດາລງຊວດຂອງຄນໃນສງຄມ ຈະມການພວພນເຮດສນຍາເພອສາງຂຜກພນທາງແພ�ງ, ການຄາ

ແລະອນໆເຊນ: ສນຍາຊຂາຍ, ສນຍາເຊາ, ສນຍາກ�ຢມ, ສນຍາຄາປະກນ, ສນຍາຂນສງ ແລະອນໆ. ຈດປະ

ສງຂອງການເຮດສນຍາ ແມ�ນແນໃສ�ສາງສາຍພວພນທາງແພ�ງ, ການຄາເພອໃຫ�ຜ�ເຂາຮວມມສດ ແລະ ພນທະ

ຕາມທໄດ�ຕກລງໄວ�. ການເຮດສນຍາແມ�ນແນໃສ�ປກປກຮກສາສດ ແລະ ຜນປະໂຫຍດອນຊອບທາຂອງຄ�ສນ

ຍາເປນຕນແມ�ນຊວຍໃຫ�ແຕ�ລະຝ�າຍມຂມນຫກຖານອາງອງ ເມອມຂຂດແຍ�ງ. ນອກຈາກນການເຮດສນຍາຍງ

ເປນການພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມໃຫ�ມຄວາມສະຫງ5ບ ແລະ ເປນລະບຽບຮຽບຮອຍ.

ສນຍາ ແມ�ນນຕກາທາງແພ�ງຊະນດໜງ ທມຜ�ເຂາຮວມຕງແຕ�ສອງຝ�າຍຂນໄປ ຊງມສດ ແລະ ພນທະ

ຕາມການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ ຫ ຕາມການການດໄວ�ໃນກດໝາຍ. ເມອເວາເຖງສນຍາພວກເຮາຕອງຄານງເຖງ

ບນດາຫກການຕາງໆ ທເປນພນຖານໃຫ�ແກ�ການເຮດສນຍາ ໂດຍສະເພາະແມ�ນຫກການອດສະລະ ຫ ຫກ

ການເສລພາບ (Freedom of Contract) ໃນການເຮດສນຍາ ແລະ ຫກການຄວາມສະເໝພາບຂອງຜ�ເຂາ

ຮວມສນຍາ. ບນດາຫກການນເປນພນຖານທສາຄນຂອງການເຮດສນຍາ. ຄວາມເປນອດສະລະໃນການເຮດ

ສນຍາ ໝາຍເຖງການຕດສນໃຈທຈະເຮດ ຫ ບເຮດສນຍາ ໂດຍບກຄນອນຈະມາຂດຂວາງ ຫ ບງຄບ, ຂມຂ�

ແມ�ນບໄດ�. ແນວໃດກຕາມ ເຖງວາມຄວາມເປນອດສະລະໃນການຕດສນໃຈຈະເຮດສນຍາ ກຕອງຢ�ໃນຂອບ

ເຂດທກດໝາຍການດ ແລະ ບໃຫ�ແຕະຕອງເຖງສດ ແລະ ຜນປະໂຫຍດອນຊອບທາຂອງລດ, ລວມໝ� ແລະ

ບກຄນອນ, ບດງນນກຈະເປນການໃຊ�ສດເກນຂອບເຂດ ແລະ ອາດຈະເຮດໃຫ�ສນຍານນເປນໂມຄະ.

ອງຕາມ ມາດຕາ 8 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ສນຍາ ແມ�ນການ

ຕກລງລະຫວາງຄ�ສນຍາ ຊງພາໃຫ�ສດ ແລະ ພນທະທາງແພ�ງເກດຂນ, ປ�ຽນແປງ ຫ ສນສດລງ. ສນຍາອາດ

ຈະເຮດຂນລະຫວາງ:

- ອງການຈດຕງຂອງລດ ຫ ລວມໝ�ດວຍກນ;

- ອງການຈດຕງຂອງລດ ຫ ລວມໝ�ກບນຕບກຄນອນ ຫ ບກຄນ;

- ນຕບກຄນ ຫລ ນຕບກຄນດວຍກນ;

- ນຕບກຄນກບບກຄນ.

ອງຕາມເນອໃນຂອງມາດຕາ 8 ເຫນວາ ສນຍາເກດຈາກການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ ຊງເຮດໃຫ�ເກດຂ

ຜກພນລະຫວາງຄ�ສນຍາ ແລ�ວເກດສດ, ພນທະຕາງໆ ຊງເຮດໃຫ�ແຕ�ລະຝ�າຍຕອງໄດ�ປະຕບດຕາມການຕກລງ

,ຖາບປະຕບດກຈະເປນສາເຫດພາໃຫ�ອກຝ�າຍຍກມາເປນຂອາງວາມ ການລະເມດສນຍາ ຊງຈະເຮດໃຫ�ເກດ

ຜນສະທອນຕາງໆ ຕດຕາມມາເປນຕນ ແມ�ນຈະມການຮຽກຮອງຄາເສຍຫາຍ, ຄາປ�ວຍການ, ຄາທດແທນສງ

ທສນເສຍໄປ ຫ ຂຍກເລກສນຍາ ແລະ ອນໆ.

ໃນການເຮດສນຍາຜ�ເຂາຮວມອາດຈະເປນບກຄນ, ອງການຈດຕງ, ນຕບກຄນ. ໃນນບກຄນອາດຈະ

ເປນພນລະເມອງລາວ, ຄນຕາງປະເທດ, ຄນຕາງດາວ ຫ ຄນບມສນຊາດ. ສາລບອງການຈດຕງຕາງໆຂອງລດ,

ການຈດຕງຕາງປະເທດ ຫ ນຕບກຄນກສາມາດເຂາຮວມເຮດສນຍາໄດ�ເຊນກນ ພຽງແຕ�ອງການຈດຕງເຫານ

ຕອງປະຕບດຕາມເງອນໄຂຂອງການເຮດສນຍາ ທການດໄວ�ໃນມາດຕາ 10 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນ

ສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ເວນເສຍແຕ�ກລະນມສນທສນຍາການດໄວ�ຕາງຫາກ ກໃຫ�ປະຕບດຕາມສນທສນ

ຍາທ ສປປ ລາວ ເປນພາຄ.

��

1.1.3. ລກສະນະຂອງສນຍາ

ຕາມຫກການທວໄປແລ�ວ ສນຍາແມ�ນມລກສະນະຕອບແທນ ແລະ ບຕອບແທນ. ສນຍາທມລກສະ

ນະຕອບແທນ ແມ�ນສນຍາຊງຜ�ເຂາຮວມມສດ ແລະ ພນທະທຕອງໄດ�ປະຕບດຕກນເຊນ: ສນຍາເຊາເຮອນ,

ຜ�ໃຫ�ເຊາມສດໄດ�ຮບຄາເຊາ ຫ ມສດທວງເອາຄາເຊາ ແລະ ມພນທະມອບເຮອນໃຫ�ຜ�ເຊານາໃຊ�ຕາມເວລາທ

ການດໄວ�ໃນສນຍາ, ສວນຜ�ເຊາເຮອນ ມສດນາໃຊ�ເຮອນຕາມການດເວລາ, ມພນທະຈາຍຄາເຊາ ແລະ ປກປກ

ຮກສາເຮອນໃຫ�ຢ�ໃນສະພາບປກກະຕ. ສາລບສນຍາທບຕອບແທນແມ�ນສນຍາຊງຝ�າຍໜງມພນທະຕອງປະຕ

ບດຕອກຝ�າຍໜງ ຕາມທຕນໄດ�ຕກລງໄວ�ຝ�າຍດຽວ, ສວນອກຝ�າຍມສດຈະເຮດ ຫ ບເຮດສນຍານາກໄດ�

ແລະ ບມພນທະຕອບແທນແຕ�ຢ�າງໃດເຊນ: ການມອບຊບໃຫ�ລາ, ການໃຫ�ຂອງຂວນ, ຜ�ມອບ ຫ ຜ�ໃຫ�ຂອງ

ຂວນມພນທະມອບຊບທຕນໄດ�ຕກລງໄວ�, ສວນອກຝ�າຍໜງນນຈະຮບເອາ ຫ ບຮບກໄດ�, ຖາຮບເອາກບມ

ພນທະໃດໆຕອບແທນ.

ອງຕາມມາດຕາ 9 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ໄດ�ການດກຽວກບ

ລກສະນະຂອງສນຍາວາ: ສນຍາອາດຈະເຮດຂນຝ�າຍດຽວ, ສອງຝ�າຍ ຫ ຫາຍຝ�າຍ. ສນຍາຝ�າຍດຽວ ໝາຍ

ເຖງການຕກລງຝ�າຍດຽວ ທຈະເຮດສງໃດໜງຕອກຝ�າຍໜງ ແລະ ຝ�າຍນບມພນທະຕອບແທນເຊນ: ການ

ມອບຊບເພອເປນຂອງຂວນ, ຜ�ຮບມສດຮບຊບໂດຍບຕອງຕອບແທນແຕ�ຢ�າງໃດ ພຽງແຕ�ນາໃຊ�ສດຈະຮບ ຫ

ບຮບເທານນ1

.

ສນຍາສອງຝ�າຍ ໝາຍເຖງການຕກລງຂອງທງສອງຝ�າຍ ໂດຍແຕ�ລະຝ�າຍຈະມເທາໃດຄນກໄດ�. ລກ

ສະນະຂອງສນຍາສອງຝ�າຍ ແມ�ນແຕ�ລະຝ�າຍມສດ ແລະ ພນທະຕກນເຊນ: ສນຍາຊຂາຍໂທລະທດ ຜ�ຊມສດ

ທວງເອາໂທລະທດນາຜ�ຂາຍ ແລະ ມພນທະຈາຍເງນ ສວນຜ�ຂາຍມສດທວງເອາເງນຈາກຜ�ຊ ແລະ ມພນທະ

ມອບໂທລະທດໃຫ�ຜ�ຊ, ໃນນຈະເຫນວາຜ�ຊ ແລະ ຜ�ຂາຍຕາງກມສດ ແລະ ພນທະຕອບແທນກນ.

ສນຍາຫາຍຝ�າຍ ໝາຍເຖງການຕກລງຂອງຫາຍຝ�າຍຮວມກນເຮດສນຍາ ທມເປາໝາຍຕນຕອນດຽວ

ກນ ຊງພາໃຫ�ເກດສດ ແລະ ພນທະຕກນເຊນ: ສນຍາຮວມທນສາງເຂອນໄຟຟ�ານາເທນ; ຜ�ເຮດສນຍາປະ

ກອບມຝ�າຍລດຖະບານລາວ, ໄທ, ມາເລເຊຍ, ຝະລງ ເປນຕນ. ແຕ�ລະຝ�າຍທເຂາຮວມສນຍາລວນແຕ�ມສດ

ແລະ ພນທະຕກນ ຕາມທນທແຕ�ລະຝ�າຍປະກອບ.

ຕາມປະມວນກດໝາຍແພ�ງຂອງຍປ�ນ ສນຍາແບ�ງອອກເປນສອງລກສະນະຄ: ສນຍາທມພນທະຝ�າຍ

ດຽວ ແລະ ສນຍາທມພນທະສອງຝ�າຍ. ສນຍາທມພນທະຝ�າຍດຽວແມ�ນ ການຕກລງກນລະຫວາງສອງຝ�າຍ

ແຕ�ຝ�າຍດຽວເທານນມພນທະເຊນ: ສນຍາເອາຊບໃຫ�ລາ ຕອງມຝ�າຍໃຫ�ຊບສນ ແລະ ອກຝ�າຍຕກລງຮບເອາ2

.

ສວນສນຍາທມພນທະສອງຝ�າຍ ແມ�ນທງສອງຝ�າຍມສດໃນການທວງ ແລະ ປະຕບດພນທະຊງກນ ແລະ ກນ

ເຊນ: ສນຍາຊຂາຍລດ, ຜ�ຂາຍ ມພນທະມອບລດໃຫ�ຜ�ຊ ແລະ ຜ�ຊມພນທະຈາຍເງນໃຫ�ຜ�ຂາຍ. ຈາກລກສະ

ນະດງກາວ ສາມາດເອນສນຍານວາ ສນຍາທເຮດໃຫ�ເກດມພນທະຕອບແທນຊງກນ ແລະ ກນ ຫ ຈະເອນວາ

ສນຍາທມພນທະທງສອງຝ�າຍ.

1.2. ເງອນໄຂຂອງສນຍາ

ເງອນໄຂຂອງສນຍາແມ�ນອງປະກອບພນຖານ ເພອເຮດໃຫ�ສນຍານນຖກຕອງ ແລະ ມຜນໃຊ�ໄດ�ຕາມ

ກດໝາຍ. ການເຮດສນຍາຕອງອງໃສ� ເງອນໄຂຂອງການເຮດສນຍາ ຕາມທໄດ�ການດໄວ�ໃນມາດຕາ 10 ຂອງ

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ດງນ:

������������������������������������������������������������

1

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 47 (ໃໝ ) ສນຍາມອບຊບແມ ນການ

ຕກລງຂອງເຈາຂອງຊບ ຊງເອາຊບສງຂອງທເປນກາມະສດຂອງຕນໃຫ�ຜ ໃດໜງ ດວຍຄວາມສະໝກໃຈ ໂດຍບຮຽກຮອງສງຕອບ

ແທນ ແລະ ຜ ຮບກເຫນດຮບເອາຊບນນ.

2

ປະມວນກດໝາຍແພ ງຍປ ນ 1986, ມາດຕາ 549 ການດວາ ສນຍາໃຫ�ລາຈະມຜນ ເມອຝ າຍໜງແຈ�ງເຈດຕະນາໂອນຊບສນຂອງ

ຕນໃຫ�ອກຝ າຍໜງ ໂດຍບຄດຄາ ແລະ ຝ າຍດງກາວເຫນດຮບເອາ.

��

1). ຄວາມສະໝກໃຈຂອງຄ�ສນຍາ;

2). ຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດຂອງຄ�ສນຍາ;

3). ວດຖປະສງຂອງສນຍາ ຕອງໃຫ�ຊດເຈນ, ມຈງ ແລະ ຖກຕອງຕາມກດໝາຍ;

4). ເຫດຜນຂອງສນຍາ ຕອງໃຫ�ຖກຕອງຕາມກດໝາຍ;

5). ຮບການຂອງສນຍາ ຕອງໃຫ�ສອດຄອງກບການການດຂອງກດໝາຍ3

.

1.2.1. ຄວາມສະໝກໃຈຂອງຄ ສນຍາ

ໃນການເຮດສນຍາ ຄ�ສນຍາມຄວາມເປນອດສະລະຕດສນໃຈດວຍຕນເອງ ທຈະເຮດສນຍາກບບກ

ຄນ ຫ ພາກສວນໃດໜງ. ຕາມຫກການແລ�ວ ຄວາມເປນອດສະລະໃນການຕດສນໃຈ ເປນສງສາຄນຫາຍ

ເພາະຄ�ສນຍາແຕ�ລະຝ�າຍ ມສດເສລພາບທຈະເລອກເຮດສນຍາກບໃຜ, ປະເພດໃດໜງ ທບຂດກບກດໝາຍກ

ໄດ�. ໃນການເຮດສນຍານນ ຫາມບງຄບ, ນາບຂ�ຈາກອກຝ�າຍ ແລະ ຫາມມການແຊກແຊງ ຫ ຂດຂວາງຈາກ

ບກຄນອນ ຊງຈະເຮດໃຫ�ຜ�ເຮດສນຍານນຝນໃຈ ຫ ບພໃຈເຮດສນຍາ. ຖາມການກະທາທກາວມານ ຈະເຮດ

ໃຫ�ສນຍາເກດຈາກຄວາມບສະໝກໃຈ ຊງເປນສາເຫດພາໃຫ�ສນຍາເປນໂມຄະບເດດຂາດ. ຄວາມສະໝກໃຈ

ໃນການເຮດສນຍາ ໝາຍເຖງການຕດສນໃຈຂອງຄ�ສນຍາທງສອງຝ�າຍ ຊງສະແດງອອກດວຍການຍນຍອມ4

ຕກລງເຮດສນຍາເພອສາງສາຍພວພນທາງແພ�ງຮວມກນ. ຄວາມສະໝກໃຈໃນການເຮດສນຍາຕອງເກດຈາກ

ເຈດຈານງທແທ�ຈງຂອງຄ�ສນຍາ. ຖາສນຍາໃດ ຫາກເກດຈາກການຫງຜດ ຫ ຖກຕວະຍວະຫອກລວງ, ຖກ

ບງຄບນາບຂ� ຫ ຖກເອາລດເອາປຽບ ກສະແດງວາສນຍານນເກດຈາກຄວາມບສະໝກໃຈ ຊງຈະເປນສາເຫດ

ໃຫ�ສນຍາເປນໂມຄະ.

1.2.2. ຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ

ຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ ໝາຍເຖງຄວາມສາມາດຂອງບກຄນ, ອງການຈດຕງ ຫ ນຕບກຄນ

ທຈະກະທາສງໃດໜງໃຫ�ມຜນທາງດານກດໝາຍແລ�ວເຮດໃຫ�ເກດສດ ແລະ ພນທະທາງແພ�ງແກ�ຕນ. ບກຄນ

ໃດໜງຈະຖວາເປນຜ�ມຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ ກຕເມອບກຄນນນຫາກມອາຍຄບສບແປດປຂນ

ໄປ, ບສນເສຍຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ ຫ ບເປນຄນບາເສຍຈດ5

ບກຄນທອາຍຕາກວາສບແປດປ

ກອາດຈະເຮດສນຍາໄດ� ແຕ�ຕອງເປນສນຍາເລກນອຍ ຊງເໝາະສມກບຖານະເຍາໄວ ແລະ ລະດບຄວາມຮບຮ�

ຂອງຕນ ແຕ�ຖາເປນສນຍາເກນຖານະຂອງຕນຕອງມພແມ� ຫ ຜ�ປກຄອງເປນຜ�ຕາງໜາໃນການເຮດສນຍາ. ຖາ

ເປນອງການຈດຕງລດ ຫ ສງຄມ ທຈະເຮດສນຍາ ກຕອງຖກສາງຕງຂນຢ�າງຖກຕອງ, ຖາເປນນຕບກຄນກ

ຕອງໄດ�ຮບອະນຍາດສາງຕງ ໂດຍມຖານະເປນນຕບກຄນ ແລະ ມຜ�ຕາງໜາຢ�າງຖກຕອງ ຈງສາມາດເຂາຮວມ

ເຮດສນຍາໄດ�.

ສນຍາທໄດ�ເຮດຂນໂດຍຜ�ບມຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ ຖວາເປນໂມຄະບເດດຂາດ6

ສວນ

ສນຍາທອງການຈດຕງ ຫ ນຕບກຄນເຮດຂນ ຊງຂດກບລະບຽບ ຫ ຂດກບຈດປະສງຂອງຕນ ຖວາສນຍານນ

ເປນໂມຄະເດດຂາດ ເນອງຈາກວາສນຍານນແຕະຕອງເຖງສດ ແລະ ຜນປະໂຫຍດລວມຂອງອງການຈດຕງ ຫ

ນຕບກຄນນນ7

.

������������������������������������������������������������

3

ກດໝາຍວາດວຍ ຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 10.

4

ກດໝາຍວາດວຍ ຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 11 ຊງມເນອໃນວາ: “ຄວາມສະໝກໃຈຂອງຄ ສນຍາ ແມ ນ

ຄວາມສມຍອມຂອງຄ ສນຍາ ໃນການເຮດສນຍານາກນ ໂດຍປດສະຈາກຄວາມຫງຜດ, ການຕວະຍວະຫອກລວງ, ການບງຄບນາບ

ຂ ຫ ໃຊ�ຄວາມຮນແຮງ ຫ ຄວາມອບປະໂຫຍດຂອງຝ າຍໜງ...” 5

ກດໝາຍວາດວຍ ຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 12.

6

ກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກຈາກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 19 ຂ ສອງ.

7

ກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກຈາກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 20 ຂ ສອງ.

��

1.2.3. ວດຖປະສງຂອງສນຍາ

ໃນການເຮດສນຍາ ຄ�ສນຍາຕອງມວດຖປະສງໃດໜງ ເພອແນໃສ�ເຮດສນຍານາກນ. ວດຖປະສງ

ຂອງສນຍາແມ�ນເປາໝາຍ ທຄ�ສນຍາຕອງການໃຫ�ເກດຂນ ຊງອາດຈະແມ�ນຊບສນຕາງໆ ຫ ການກະທາ ຫ

ການບລການໃດໜງ8

ເຊນ: ສນຍາຂນສງຜ�ໂດຍສານ, ສນຍາບລການທອງທຽວ. ວດຖປະສງຂອງສນຍາຕອງ

ຊດເຈນ, ມຈງ, ສາມາດປະຕບດໄດ� ຊງລາຍລະອຽດມດງນ:

- ເປາໝາຍຂອງສນຍາຕອງຊດເຈນ ໝາຍເຖງສງທຄ�ສນຍາຕອງການເຮດສນຍາ ຖາແມ�ນຊບກຄວນ

ການດໃຫ�ຈະແຈ�ງວາແມ�ນຊບປະເພດໃດ; ຊບມຕວຕນ ຫ ບມຕວຕນ, ພອມທງການດບລມາດ, ຂະໜາດ,

ປະລມານ, ປະເພດ, ມນຄາ, ສດ, ພນທະທຕດພນ. ຖາແມ�ນການບລການ ຫ ການກະທາສງໃດໜງ ກຕອງ

ການດໃຫ�ຊດເຈດວາ ເຮດຫຍງ ? ຢ�ໃສ ? ກບໃຜ ? ດງນເປນຕນ.

- ເປາໝາຍຂອງສນຍາຕອງມຈງ ໝາຍຄວາມວາ ຕອງມແທ�ໃນເວລາເຮດສນຍາ. ຖາເປາໝາຍທຈະ

ເກດຂນໃນອະນາຄດ ກຕອງມອນຢງຢນຢ�າງແນ�ນອນວາຈະເກດຂນແທ�. ນອກຈາກນສງທເປນເປາໝາຍຕອງ

ບສນເສຍມຕວຈງໃນເວລາເຮດສນຍາ. ສາລບເປາໝາຍຂອງສນຍາທເປນການກະທາ ຫ ການບລການນນກ

ຕອງເຮດໃຫ�ເກດຂນແທ�.

- ເປາໝາຍຂອງສນຍາຕອງນາມາປະຕບດໄດ� ໝາຍຄວາມວາ ວດຖທເປນເປາໝາຍມຈງບຖກເປ�ເພ,

ບຖກສນເສຍ, ສາມາດນາມາປະຕບດພນທະໄດ�. ຖາເປາໝາຍແມ�ນການກະທາ ຫ ການບລການ ກສາມາດດາ

ເນນການເລອງດງກາວໄດ� ແລະ ເປາໝາຍຂອງສນຍາຕອງເປນສງທບເຫອວໄສ ຊງບກຄນທວໄປສາມາດປະຕ

ບດໄດ�, ບຜດກດໝາຍ ແລະ ບແຕະຕອງເຖງຄວາມເປນລະບຽບຮຽບຮອຍຂອງສງຄມ.

1.2.4. ເຫດຜນຂອງສນຍາ

ເຫດຜນທຈະເຮດສງໃດໜງ ຖວາເປນສດເສລພາບສວນບກຄນ. ເຫດຜນໃນການເຮດສນຍາ ກແມ�ນ

ຄວາມຕອງການທເກດຈາກແນວຄດຈດໃຈຂອງຄ�ສນຍາ ຫ ຝ�າຍໃດໜງ ຊງບກຄນອນບສາມາດ ທຈະແຊກ

ແຊງ ຫ ລວງເກນໄດ�. ແນວໃດກຕາມ ເຖງວາບກຄນຈະມສດເສລພາບໃນການເຮດສນຍາ ແລະ ມສດທຈະ

ອາງເຫດຜນຕາງໆໄດ� ຕາມຄວາມຄດເຫນຂອງຕນເອງກຕາມ, ແຕ�ການນາໃຊ�ສດດງກາວ ກຄວນຢ�ໃນຂອບ

ເຂດທກດໝາຍການດໄວ� ຖາເກນຂອບເຂດກຈະເຮດໃຫ�ການອາງເຫດຜນນນບມຜນໃຊ�ໄດ�ຕາມກດໝາຍ.

ເຫດຜນຂອງການເຮດສນຍາ ແມ�ນສງຈງໃຈໃຫ�ຄ�ສນຍາເຮດສນຍາ ແລະ ເປນສງຊກຍ�ໃຫ�ຄ�ສນຍາ

ປະຕບດສດ ແລະ ພນທະຕາມທຕນຕກລງກນໄວ�, ເຫດຜນຕອງບໃຫ�ຂດກບກດໝາຍ9

ເຊນ: ສນຍາເຊາ

ເຮອນເພອຫນການພະນນ, ສນຍາເຊາລດເພອຂນສງສນຄາເຖອນ ຈະເຫນວາເຫດຜນທອາງເພອເຮດສນຍາ

ນນຂດກບກດໝາຍ ແລະ ແຕະຕອງເຖງຄວາມເປນລະບຽບຮຽບຮອຍຂອງສງຄມ. ເຫດຜນທແຕ�ລະຝ�າຍນາ

ມາອາງເພອເຮດສນຍາຕອງບອກ ຫ ຂຽນໄວ�ໃນເນອໃນຂອງສນຍາ ຕາມຄວາມເປນຈງ, ສມເຫດສມຜນ, ບ

ປດບງ ຫ ປກປດໃຫ�ຝ�າຍໜງຫງເຊອເຊນ: ກ ກ�ຢມເງນ ຈາກທະນາຄານສງເສມກະສກາ ໂດຍອາງເຫດຜນວາ

ຈະນາເງນໄປລງທນປກເຂາ ແລະ ລຽງປາ. ທະນາຄານເຫນວາເຫດຜນນນ ຖກກບນະໂຍບາຍຂອງຕນ ກ

ປ�ອຍເງນໃຫ�ກ�ຢມ ແລະ ກ ານດດອກເບຍຕາ ພອມທງໃຫ�ກ�ຢມໃນລະຍະເວລາຍາວໄດ�ອກ, ແຕ�ຖາ ກ ໄດ�ເງນ

ແລ�ວ ບປະຕບດຕາມເຫດຜນທອາງໄວ� ກຖວາເປນການອາງເຫດຜນເພອຕວະຍວະຫອກລວງ ຫ ເປນການປກ

������������������������������������������������������������

8

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກຈາກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 13 ໄດ�ການດວາ: “ວດຖປະສງຂອງ

ສນຍາແມ ນເປາໝາຍ ທຄ ສນຍາຕອງການໃຫ�ມຂນ. ວດຖປະສງຕອງໃຫ�ຊດເຈນ, ມຈງ, ຖກຕອງຕາມກດໝາຍ ຫ ບແຕະຕອງເຖງ

ຄວາມເປນລະບຽບຮຽບຮອຍຂອງສງຄມ ແລະ ສາມາດປະຕບດໄດ�”. 9

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 14 ກ ານດວາ: “ເຫດຜນຂອງສນຍາ

ແມ ນສງຊກຍ�ໃຫ�ເຮດສນຍາ ແລະ ໃຫ�ຄ ສນຍານນໄດ�ປະຕບດສດ ແລະ ພນທະຂອງຕນ. ເຫດຜນຕອງມຄວາມຈງ ແລະ ຖກຕອງ

ຕາມກດໝາຍ.”

�

ປດ, ເຊອງອາ ຊງເປນເຫດໃຫ�ສນຍາກ�ຢມເປນໂມຄະ ແລະ ທະນາຄານກຈະຍກເປນຂອາງອງ ເພອຍກເລກ

ສນຍາ.

ເຫດແມ�ນສງຈງໃຈ ຊງເປນອງປະກອບໜງຂອງການຕດສນໃຈເຮດສນຍາ ເນອງຈາກວາສງຈງໃຈ

ແມ�ນຈດເລມຕນຂອງຂະບວນການເຮດສນຍາ ເບງຕາມຮບສະແດງລ�ມນ:

ແຜນວາດ ການສະແດງເຈດຈານງ ທພາໃຫ�ເກດສນຍາ

ເຫດແມ�ນສງຊກຍ�ໃຫ�ຄ�ສນຍາໄດ�ປະຕບດສດ ແລະ ພນທະຕາມທຕກລງກນໄວ�ເຊນ: ສນຍາກ�ຢມ

ເງນ ທມຫກຊບຄາປະກນ ເມອເຖງການດເວລາໃຊ�ແທນໜສນ, ລກໜບສາມາດຊາລະເງນ ເປນເຫດໃຫ�ເຈາ

ໜຕອງປະມນຂາຍຊບນນ. ຖາລກໜບຍອມໃຫ�ຂາຍ ກຕອງນາມາເງນມາຊາລະຕນທນ ແລະ ດອກເບຍ.

ເຫນວາ ເຫດທຊກຍ�ໃຫ�ລກໜປະຕບດພນທະຂອງຕນ ແມ�ນຢ�ານເຈາໜຈະຂາຍຫກຊບ. ສວນເຫດທຊກຍ�

ໃຫ�ເຈາໜປະຕບດສດ ແມ�ນລກໜບຊາລະເງນຕາມການດເວລາຂອງສນຍາ.

ການການດເຫດຜນຂອງການເຮດສນຍາໄວ� ເພອໃຫ�ເປນເງອນໄຂຂອງການເຮດສນຍານນ ເຫນວາ

ໃນສະພາບ ແລະ ເງອນໄຂປດຈບນ ອາດຈະບເໝາະສມ ເພາະເຫດຜນທຈະເຮດ ຫ ບເຮດສນຍາເປນເລອງ

ເສລພາບສວນບກຄນ ແລະ ເຫດຜນໃນການເຮດສນຍານນກມຫາຍ ເພາະວາໃນຍກປດຈບນ ການພວພນຊງ

ກນ ແລະກນ, ການດາເນນກດຈະການການຄາ, ການລງທນ ແລະ ການເຄອນໄຫວອນໆ ຈະມການເຮດສນຍາ

ເຂາມາກຽວຂອງຫາຍ ດງນນ, ການເຮດສນຍາແຕ�ລະເລອງມເຫດຜນທສາມາດບອກໄດ� ຫ ບາງເທອກບຈາ

ເປນຕອງບອກເຫດຜນທກເລອງກໄດ�. ຖາການດເຫດຜນຂອງການເຮດສນຍາເປນເງອນໄຂໜງຂອງສນຍາຄ�

ສນຍາອາດຈະບບອກ ຫ ບຂຽນເຫດຜນຕາມຈງກເປນໄປໄດ� ຫ ອາດຈະບເຮດຕາມເຫດຜນທອາງໄວ�ກໄດ�

ເພາະເຫດຜນຂອງການເຮດສນຍາ ເປນເລອງແນວຄວາມຄດຂອງບກຄນທຈະອາງ ແລ�ວນາໄປສ�ການຕດສນ

ໃຈເຮດ ຫ ບເຮດສນຍາ. ດງນນ, ເງອນໄຂຂອງການເຮດສນຍາ ໃນສວນທເປນເຫດຜນ ບຄວນການດໃຫ�

ເປນເງອນໄຂທຈາເປນ, ຜ�ເຮດສນຍາຈະນາມາອາງ ຫ ບອາງໃນເວລາເຮດສນຍາກໄດ� ບໃຫ�ນາເອາເງອນໄຂດງ

ກາວມາເປນອປະສກໃນການພຈາລະນາຄວາມສມບນຂອງການເຮດສນຍາ. ແນວໃດກຕາມ ຖາມຄວາມຈາ

ເປນຕອງອາງເຫດຜນຂອງການເຮດສນຍາໄວ� ກໃຫ�ຂຽນໄວ�ໃນສນຍາ, ເມອມຂຂດແຍ�ງຈງນາເອາເຫດຜນທ

ອາງໄວ�ມາເປນສວນປະກອບຂອງການພຈາລະນາ.

ສງຈງໃຈ

ຄດ ແລະ ຕດສນໃຈ

ສະແດງເຈດຈານງ

ດວຍການຕອບຮບ

ສງຈງໃຈ

ຄດ ແລະ ຕດສນໃຈ

ສະແດງເຈດຈານງ

ດວຍການສະເໜ

ເມອການສະເໜ ແລະ ການຕອບຮບກງ

ກນ ສນຍາກເກດຂນ

�

1.2.5. ຮບການຂອງສນຍາ

ຕາມຫກການເສລພາບໃນການເຮດສນຍາແລ�ວ ຄ�ສນຍາອາດຈະເຮດສນຍາແບບໃດກໄດ� ແຕ�ເພອ

ຄວາມເປນລະບຽບຮຽບຮອຍຂອງສງຄມ ແລະ ເພອຄ�ມຄອງການເຮດສນຍາບໃຫ�ແຕ�ລະຝ�າຍອບປະໂຫຍດ

ລດຈງການດຮບການຂອງການເຮດສນຍາໄວ�ໃນກດໝາຍເຊນ: ສນຍາໃດຄວນເຮດທາງປາກເປາ, ສນຍາໃດ

ຄວນເຮດເປນລາຍລກອກສອນ ຫ ສນຍາທເຮດຂນດວຍພດຕກາໃດໜງ. ການການດຮບການຂອງສນຍາໄວ�

ແມ�ນເພອໃຫ�ເປນຫກຖານອາງອງ, ພສດ ແລະ ກວດສອບ ເພອບໃຫ�ຄ�ສນຍາເອາລດເອາປຽບກນ ຊງຈະສາງ

ຄວາມບເປນທາ ແລະ ເກດຄວາມສບສນວ�ນວາຍໃນສງຄມ, ລດຈງການດຮບການຂອງການເຮດສນຍາໄວ�ໃນ

ກດໝາຍ. ຖາຜ�ໃດຫາກບເຮດຕາມແບບ ກຈະເຮດໃຫ�ສນຍານນເປນໂມຄະ. ຮບການຂອງສນຍາຕາມກດ

ໝາຍການດໄວ�ມ ດງນ10

:

1). ສນຍາເຮດປາກເປາ ສນຍາຮບແບບນ ມກຈະເຮດຂນໃນກລະນມນຄາບສງ ຫ ບມຈານວນຫາຍ

ເຊນ: ຈາຍຄາປລດເມ, ຄາຈາງລດຈາໂບ� ຫ ລດແທກຊ, ຊເຂາໜມ, ຊອາຫານ, ຊນາດມ ແລະ ອນໆ;

2). ສນຍາທເປນລາຍລກອກສອນ ຊງເຮດຂນດວຍການຂດຂຽນ, ພມດວຍເຄອງເອເລກໂຕຣນກ.

ສນຍາເປນລາຍລກອກສອນ ຕອງລງວນທ ເດອນ ປ ແລະ ມລາຍເຊນຂອງຄ�ສນຍາ. ເພອຢງຢນຄວາມແນ�

ນອນ ອາດຈະແປະໂປ�ມຂອງຕນໃສ�ຕມອກກໄດ�, ເພອຢງຢນການເຮດສນຍາ ຄວນໃຫ�ນາຍບານ, ພອມດວຍ

ພະຍານທງສອງຝ�າຍ ທເຊອຖຢ�າງໜອຍສາມຄນຢງຢນຕມອກ ຫ ນາເອາສນຍານນໄປຢງຢນຢ�ຫອງການທະ

ບຽນສານ. ນອກຈາກນ ສນຍາຊວດຈາດວຍສງຫາລມະຊບ ກຄວນໄປຈດທະບຽນຢ�ຫອງການການເງນປະຈາ

ຢ�ແຂວງ ຫ ນະຄອນຫວງ, ຖາເປນສນຍາຄາປະກນດວຍອະສງຫາລມະຊບເຊນ: ທດນ ແລະ ເຮອນ ກຄວນ

ໄປຈດທະບຽນຢ�ຫອງການທດນເມອງ ບອນທດນ ແລະ ເຮອນຕງຢ�. ຈດປະສງຂອງການໄປຈດທະບຽນການ

ຄາປະກນ ຫ ການຊວດຈາ ແມ�ນເພອໃຫ�ໄດ�ບລມະສດໃນການໄດ�ຮບການໃຊ�ແທນໜສນກອນຜ�ອນ.

3). ສນຍາອາດຈະເຮດດວຍພດຕກາໃດໜງ ທສາມາດຢງຢນ ແລະ ພສດໄດ� ເປນວທການເຮດສນ

ຍາແບບໜງ ຊງຜ�ສະເໜໄດ�ສງ ຫ ໄດ�ແຈ�ງຄາສະເໜ ທມຄວາມຈະແຈ�ງ ຊດເຈນດວຍວທການໃດໜງ ເພອ

ເຊນຊວນຝ�າຍໃດໜງມາເຮດສນຍາ ສວນອກຝ�າຍກຕອບຮບຄນມາ ດວຍການກະທາໃດໜງ ທບງບອກວາໄດ�

ຕກລງເຮດສນຍາ, ໃນກລະນນ ຖວາສນຍາໄດ�ເກດຂນ ນບແຕ�ອກຝ�າຍໄດ�ມການກະທານນເຊນ: ໃນສະຖານ

ທຝາກລດທໃຊ�ບດ ຫ ຢອດຫຽນ, ຊສນຄາທຊບເປມາເກດ, ການໃຊ�ບລການລດເມ ເມອຜ�ໃຊ�ບລການ, ລກ

ຄາໄດ�ໃຊ�ບດ ຫ ຢອດຫຽນລງໄປໃນຕ�, ໄດ�ເຂາໄປຈາຍເງນຄາສນຄາທໂຕະຮບຕອນ, ໄດ�ຂນຂລດເມແລ�ວ

ເຫນວາສນຍານນເກດຂນ ນບແຕ�ມການກະທານນ ຜ�ເຮດສນຍາຈະປະຕເສດວາບໄດ�ເຮດສນຍາແມ�ນບໄດ�.

1.3. ການເກດຂອງສນຍາ

ໂດຍຫກການແລ�ວ ສນຍາເກດຈາກການສະແດງເຈດຈານງຂອງສອງຝ�າຍ ໂດຍເລມຈາກການສະເໜຂອງ

ຝ�າຍໜງ ແລະ ການຕອບຮບຂອງອກຝ�າຍຢ�າງຖກຕອງ ແລະ ກງກນກບຈດປະສງຂອງທງສອງຝ�າຍ. ພາຍຫງ

ການສະແດງເຈດຈານງ ໃນການເຮດສນຍາແລ�ວ ກດໝາຍອາດຈະການດໃຫ�ເຮດຕາມເງອນໄຂອນໆ ຕມອກ

������������������������������������������������������������

10

ກດໝາຍ ຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 15 (ປບປງ) ຮບການຂອງສນຍາ: ສນຍາອາດ

ຈະເຮດເປນລາຍລກອກສອນ, ທາງປາກເປາ ຫ ດວຍຮບການອນ.

ສນຍາທເຮດຂນຕາມມາດຕາ 8 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ຕອງເຮດເປນລາຍລກອກ

ສອນ ເວນເສຍແຕ ສນຍາທເຮດຂນລະຫວາງ ບກຄນດວຍກນ.

ສນຍາທເຮດເປນລາຍລກອກສອນນນຕອງລງວນທ ເດອນ ປ ແລະ ມລາຍເຊນຂອງຄ ສນຍາ. ເພອຢງຢນຄວາມແນ ນອນ

ຄ ສນຍາອາດຈະແປະໂປ�ມຂອງຕນໃສ ຕມອກກໄດ�.

ສນຍາທເຮດເປນລາຍລກອກສອນ ອາດຈະຂຽນດວຍມ, ພມດດ ຫ ພມດວຍເຄອງເອເລກໂຕຣນກ ໂດຍຄ ສນຍາເອງ ຫ

ມການເຂາຮວມຂອງນາຍບານ ພອມດວຍພະຍານທງສອງຝ າຍທເຊອຖໄດ�ຢ າງໜອຍ ສາມຄນ.

ເພອຮບປະກນຄວາມຖກຕອງທາງດານກດໝາຍ ແລະ ຄວາມເປນຈງຂອງສນຍາໃຫ�ນາສນຍານນໄປຢງຢນຢ ສານກງານ

ທະບຽນສານ.

��

ເຊນ: ສນຍາຕອງເຮດເປນລາຍລກອກສອນ, ມການຢງຢນຈາກນາຍທະບຽນສານ, ມການຈດທະບຽນ, ຖາ

ເປນສນຍາຝາກຊບກຕອງມການມອບຊບ ຈງເກດພນທະ ແລະ ອນໆ. ການການດເຊນນກເພອໃຫ�ສນຍານນ

ຄບອງປະກອບ, ມຫກຖານອາງອງ ເຮດໃຫ�ແຕ�ລະຝ�າຍສາມາດນາໃຊ� ເພອອາງສດໃນການທວງ, ໄດ�ບລມະ

ສດ, ໄດ�ສດ ແລະ ພນທະ ແລະ ອນໆ.

ຕາມທດສະດແລ�ວ ການເຮດສນຍາເລມຈາກຝ�າຍໜງສະເໜເຈດຈານງ ແລະ ອກຝ�າຍຕອບຮບຕາມ

ຈດປະສງຂອງຜ�ສະເໜ ຊງພາໃຫ�ເກດສດ ແລະ ພນທະຜກພນກນ. ສນຍາຈະເກດຂດໃນກລະນດງນ:

1). ສນຍາເກດຂນໂດຍທນທ ໝາຍເຖງສນຍາທເກດຂນຈາກການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ ໃນເວລານນ

ແລະ ຢ�ບອນດຽວກນ. ຕວຢ�າງ: ກ ຕກລງຊໂທລະທດ ຈາກ ຂ ແລະ ຂ ກຕກລງຂາຍ ໃນເວລານນ ທຮານ

ຂາຍເຄອງໄຟຟ�າຂອງ ຂ ເຫນວາ ກ ແລະ ຂ ໄດ�ຕກລງກນໂດຍກງ, ໃນເວລາ ແລະ ສະຖານທຂາຍເຄອງໄຟຟ�າ

ນນ. ຫກການນມອງປະກອບທສາຄນແມ�ນຕອງຕກລງກນໂດຍກງ, ເຊງໜາ ແລະ ເກດຂນໃນເວລານນ ແລະ

ຢ�ສະຖານທດຽວກນ. ແນວໃດກຕາມ ໃນປດຈບນການເຮດສນຍາໄດ�ມການພດທະນາ ຊງສນຍາອາດຈະບໄດ�

ຕກລງກນແບບເຊງໜາ ຫ ບຢ�ບອນດຽວກນກມ ເປນຕນແມ�ນສນຍາທາງອນເຕເນດ, ສນຍາທາງໂທລະສບ

ແລະອນໆ. ການເກດສນຍາໃນລກສະນະທກາວມານ ແມ�ນຂນກບວາມກດໝາຍຮບຮອງ ຫ ການດໄວ� ຫ ບ

ຫ ອາດຈະການດໄວ�ແຕ�ບຊດເຈນ. ບນຫາການເຮດສນຍາທາງໂທລະສບ ຫ ທາງອນເຕເນດ ປດໄຈທສາຄນ

ແມ�ນກດໝາຍຮບຮອງເລອງນໄວ� ຫ ບ, ເຈດຈານງຂອງຄ�ສນຍາທສະແດງອອກມານນມຄວາມເຊອຖໃນລະ

ດບໃດ, ພຽງໃດ, ເປນອງປະກອບທສາຄນ.

2). ສນຍາເກດຂນໂດຍພດຕກາ ໝາຍເຖງຜ�ສະເໜໄດ�ສງ ຫ ໄດ�ແຈ�ງຄາສະເໜໄວ�ດວຍວທການ

ຕາງໆ ທຊດເຈນ ແຕ�ການຕອບຮບນນເກດຈາກການກະທາໃດໜງ ທຊບອກວາໄດ�ຕກລງເຮດສນຍາ. ໃນກ

ລະນນສນຍາເກດຂນນບແຕ�ອກຝ�າຍໄດ�ມການກະທາທຖກຕອງຕາມຈດປະສງຂອງຜ�ສະເໜນນ.

ຕວຢ າງ: ໃນສະຖານທຝາກລດ ທໃຊ�ບດ ຫ ຢອດຫຽນ, ການຊສນຄາທຊບເປມາເກດ, ການໃຊ�ບລ

ການລດເມ. ເມອມການໃຊ�ບດ ຫ ຢອດຫຽນລງໃນບອນທກະກຽມໄວ� ສນຍານນເກດຂນ ຫ ລກຄານາເອາ

ສນຄາມາສະຖານທຈາຍເງນ ແລະ ແຈ�ງໃຫ�ຄດໄລ�າຄາສນຄາສນຍານນກເກດຂນ ຫ ຜ�ໂດຍສານໄດ�ຂນຂລດເມ

ແລ�ວ ສນຍານນເກດຂນ, ຄ�ສນຍາແຕ�ລະຝ�າຍຈະປະຕເສດວາບໄດ�ເຮດສນຍາແມ�ນບໄດ� ເພາະສນຍາແບບນ

ຈະບມຂນຕອນເຈລະຈາຕລອງ ຫ ຂນຕອນມານງພຈາລະນາຕກລງບນຫາຕາງໆ ຫ ຖາມາຕກລງຮາງສນຍານາ

ກນກຄງຈະບສະດວກ, ບທນການ. ເນອງຈາກວາ ສນຍາແບບນຈະໃຊ�ເວລາສນ ແລະ ສວນຫາຍເປນສນຍາ

ບລການທນທ.

3). ສນຍາຈະເກດຂນສະເພາະໜາ ໝາຍເຖງສນຍາທມເງອນໄຂການດໄວ� ເມອເງອນໄຂນນຄບຖວນ

ຫ ຖກລບລາງແລ�ວ ສນຍາຈງເກດຂນຢ�າງສມບນເຊນ: ຄາໝນ, ສນຍາຈະຊຂາຍ, ສນຍາຍກຊບ ແລະ ອນໆ.

ສນຍາຈະເກດຂນໃນຕໜານ ສວນຫາຍນາໃຊ�ໃນກລະນການສນຍາໂອນກາມະສດ, ສນຍາໂອນສດ ຫ ໂອນໜ

ສນໃຫ�ບກຄນອນ.

ມາດຕາ 17 ຂອງກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ໄດ�ວາງຫກການ ການເກດ

ຂອງສນຍາວາ:

“ໃນສນຍາທາງປາກເປາ ທຝ�າຍສະເໜບໄດ�ການດເວລາໃຫ�ຕອບຮບນນ ເມອຝ�າຍຖກສະເໜໄດ�ຮບ

ຄາສະເໜໃນເວລາໃດ, ຢ�ບອນໃດ ກສາມາດຕອບຮບໃນເວລານນ, ຢ�ບອນນນໄດ� ແລະ ກໃຫ�ຖວາສນຍານນ

ໄດ�ມການຕກລງກນ ນບແຕ�ເວລານນເປນຕນໄປ.

ໃນສນຍາເປນລາຍລກອກສອນທຝ�າຍສະເໜບໄດ�ການດເວລາໃຫ�ຕອບຮບນນ ຝ�າຍທໄດ�ຮບຄາສະ

ເໜຕອງສງຄາຕອບເຖງຝ�າຍສະເໜ ພາຍໃນການດເວລາ ສາມສບວນ ນບແຕ�ວນໄດ�ຮບຄາສະເໜເປນຕນໄປ.

��

ຖາວາຝ�າຍສະເໜ ຫາກໄດ�ວາງການດເວລາໃຫ�ຕອບຮບແລ�ວ ສນຍາກຈະຖວາໄດ�ມການຕກລງກນ

ນບແຕ�ເວລາຄາຕອບຮບນນ ໄດ�ມາເຖງຝ�າຍສະເໜ ພາຍໃນການດເວລາດງກາວ ແລະ ຝ�າຍສະເໜກບມສດ

ຖອນຕວໄດ�.

ຖາວາຄາຕອບຮບນນ ຫາກເຮດຂນພາຍໃນການດເວລາທສະເໜ ແຕ�ຄາຕອບຮບຜດໄດ�ມາເຖງມຝ�າຍ

ສະເໜຊາກວາການດເວລາດງກາວ ໃນກລະນທຝ�າຍສະເໜຫາກຮບເອາ ກໃຫ�ຖວາສນຍານນ ໄດ�ມການຕກລງ

ກນ.

ຖາວາຄາຕອບຮບນນ ຫາກມຂຄວາມເພມເຕມ, ຕດອອກ ຫ ປ�ຽນແປງ ເມອຝ�າຍສະເໜເບອງຕນ

ຫາກຕອບຮບເຫນດນາ ກໃຫ�ຖວາ ສນຍານນໄດ�ມການຕກລງກນ”.

ອງຕາມຫລກການ ທກາວມາຂາງເທງ ການສະເໜໝາຍເຖງການສະແດງເຈດຈານງຂອງຕນໃຫ�ບກຄນ

ອນຮ�ວາ ຜ�ສະເໜຕອງການ ຫ ມວດຖປະສງອນໃດ ເພອເຊອເຊນ ຫ ປະກາດໃຫ�ບກຄນອນເຂາມາເຮດສນ

ຍາ. ສວນການຕອບຮບສນຍາ ໝາຍເຖງການສະແດງເຈດຈານງຂອງບກຄນຜ�ໄດ�ຮບຄາສະເໜ ເພອຈະໃຫ�ຜ�

ສະເໜຮ� ຫ ຮບຊາບວາຕນຕກລງຕາມຄາສະເໜນນ.

ໃນກລະນຜ�ສະເໜ ແລະ ຜ�ຕອບຮບ ຢ�ບອນດຽວກນ. ການເຮດສນຍາກຄງຈະງາຍ ເພາະຄາສະເໜ

ແລະ ຄາຕອບນນຈະຖກຮບຮ� ແລະ ຕກລງກນໃນເວລາ ແລະ ສະຖານທນນ. ແຕ�ຖາຜ�ຈະເຮດສນຍາ ຫາກບ

ຢ�ສະຖານທດຽວກນ, ບເຫນກນ ສນຍາຈະເກດຂນເວລາໃດ ແລະ ຢ�ໃສ ? ກຈະເປນບນຫາທຈະຕອງໄດ�ຮນ

ຕອງໃຫ�ຄກແນ�ກອນຈະຕກລງ.

ການສະເໜ ແລະ ການຕອບຮບ ຖວາເປນຈດເລມຕນທພາໃຫ�ເກດສນຍາ. ອນດບຕໄປຈະໄດ�ພຈາ

ລະນາເປນແຕ�ລະກລະນດງນ:

1). ການສະເໜ ແລະ ການຕອບຮບທາງປາກເປາ

ການສະເໜທາງປາກເປາ ຊງຜ�ສະເໜບໄດ�ການດເວລາໃຫ�ຕອບຮບ11

ກລະນນເມອຜ�ຮບຄາສະເໜ

ຫາກໄດ�ຕອບຮບໃນເວລານນ ແລະ ຢ�ສະຖານທດຽວກນກບຜ�ສະເໜ ສນຍາເກດຂນນບແຕ�ເວລາຕກລງກນ

ເປນຕນໄປ.

ໃນກລະນຜ�ສະເໜ ແລະ ຜ�ຕອບຮບ ຫາກຢ�ສະຖານທຕາງກນ ຊງບສາມາດຈະປາກເວາ ຫ ເຈລະຈາ

ກນແບບເຊງໜາໄດ� ພາຍຫງຜ�ຖກສະເໜຫາກໄດ�ຕອບຮບໃນເວລາຕມາ ຖວາສນຍາເກດຂນ ນບແຕ�ເວລານນ

ເປນຕນໄປ. ສນຍາທເກດຂນໃນກລະນນ ຜ�ຕອບຮບຕອງແຈ�ງເຈດຈານງຂອງຕນໃຫ�ຊດເຈນ ແລະ ກງກບ

ການສະເໜ ເພອໃຫ�ຝ�າຍສະເໜຮບຮ� ພອມດຽວກນຝ�າຍສະເໜກຕອງປະຕບດຕາມສງທຕນໄດ�ສະເໜນນ

ຈະປະຕເສດບໄດ� ເມອອກຝ�າຍໄດ�ເຮດຕາມຄາສະເໜຂອງຕນແລ�ວ.

ສາລບການສະເໜທາງປາກເປາ ແລະ ວາງການດເວລາໃຫ�ຕອບຮບ12

ໃນກລະນນ ຝ�າຍຜ�ສະເໜກ

ຕອງຕອບພາຍໃນຂອບເຂດເວລາທການດໄວ� ແລະ ຖວາໄດ�ມການຕກລງກນ ນບແຕ�ເວລາທຄາຕອບຮບນນ

ມາເຖງຝ�າຍສະເໜ ແລະ ຝ�າຍສະເໜບມສດຖອນຕວ. ສນຍາທເກດຂນໃນກລະນນ ຜ�ຕອບຮບຕອງແຈ�ງເຈດ

ຈານງຂອງຕນໃຫ�ຊດເຈນ, ກງກບການສະເໜ ແລະ ພາຍໃນຂອບເຂດເວລາທຜ�ສະເໜການດໄວ�, ພອມດຽວ

ກນນນຝ�າຍສະເໜ ກຕອງປະຕບດຕາມສງທຕນເອງໄດ�ແຈ�ງເຈດຈານງໄປນນ ບສາມາດປະຕເສດໄດ� ເມອຝ�າຍ

ນນໄດ�ເຮດຕາມຄາສະເໜຂອງຕນແລ�ວ.

������������������������������������������������������������

11

ກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 17 ວກໜງ ການດວາ: “ໃນສນຍາທາງປາກເປາທຝ າຍສະເໜບ

ໄດ�ການດເວລາໃຫ�ຕອບຮບນນ ເມອຝ າຍຖກສະເໜໄດ�ຮບຄາສະເໜເວລາໃດ. ຢ ບອນໃດກສາມາດຕອບຮບເວລານນ, ຢ ບອນນນ

ແລະ ໃຫ�ຖວາສນຍາມການຕກລງກນ ນບແຕ ເວລານນເປນຕນໄປ.” 12

ກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 17 ວກສາມ ການດວາ: “ຖາຝ າຍສະເໜ ຫາກໄດ�ວາງການດ

ເວລາໃຫ�ຕອບຮບແລ�ວ ສນຍາກຈະຖວາມການຕກລງກນ ນບແຕ ເວລາຄາຕອບຮບນນ ໄດ�ມາເຖງຝ າຍສະເໜ ພາຍໃນການດເວລາ

ດງກາວ ແລະ ຝ າຍສະເໜກບມສດຖອນຕວໄດ�”.

�

ໃນການສະເໜ ແລະ ການຕອບທາງປາກເປາ ແຕ�ລະຝ�າຍຕອງແຈ�ງເຈດຈານງຂອງຕນໃຫ�ຊດເຈນ

ເພອໃຫ�ອກຝ�າຍຮບຮ� ແລະ ເຂາໃຈ ເພາະການສະເໜທາງປາກເປາເປນພຽງການປາກເວາ ເມອເກດຂຂດແຍ�ງ

ຈະຊອກຫກຖານມາພສດຍາກ.

2). ການສະເໜ ແລະ ການຕອບຮບ ເປນລາຍລກອກສອນ

ເມອຜ�ສະເໜຫາກສະແດງເຈດຈານງຂອງຕນ ດວຍການເຮດເປນລາຍລກອກສອນ ແລະ ໄດ�ວາງກາ

ນດເວລາໃຫ�ຕອບຮບ, ຝ�າຍຖກສະເໜຕອງຕອບຮບເປນລາຍລກອກສອນ ນບແຕ�ຕນໄດ�ຮບຄາສະເໜເປນຕນ

ໄປ. ໃນກລະນນ ສນຍາເກດຂນ ນບແຕ�ຄາຕອບຮບມາເຖງຝ�າຍສະເໜພາຍໃນການດເວລາດງກາວ ແລະ ຝ�າຍ

ສະເໜກບມສດຖອນຕວ13

.

ໃນກລະນຜ�ສະເໜ ຫາກສະແດງເຈດຈານງຂອງຕນ ດວຍການເຮດເປນລາຍລກອກສອນ ແຕ�ບໄດ�

ວາງການດເວລາໃຫ�ຕອບຮບ, ຝ�າຍຖກສະເໜຕອງຕອບຮບເປນລາຍລກອກສອນ ພາຍໃນການດເວລາສາມ

ສບວນ ນບແຕ�ຕນໄດ�ຮບຄາສະເໜເປນຕນໄປ ແລະ ສນຍານນ ຈະເກດຂນ ນບແຕ�ຄາຕອບຮບມາເຖງຝ�າຍສະ

ເໜພາຍໃນການດເວລາດງກາວ14

. ໃນກລະນນ ການເລມນບເວລາໃຫ�ຄບສາມສບວນ ໃຫ�ເລມນບແຕ�ເວລາທ

ຝ�າຍຖກສະເໜໄດ�ສງຄາຕອບຮບຂອງຕນ ເຖງຝ�າຍສະເໜກອນຈະກາຍການດເວລາ ຈງຈະເຮດໃຫ�ສນຍານນ

ເກດຂນເຊນ: ຜ�ຕອບຮບໄດ�ສງຄາຕອບຂອງຕນໃນວນທ 1 ເດອນມນາ 2013 ຄາຕອບຕອງເຖງຜ�ສະເໜ ບ

ໃຫ�ກາຍວນທ 30 ຂອງເດອນມນາ 2013. ຖາຄາຕອບຮບນນ ຫາກມາເຖງຝ�າຍສະເໜຊາ ຖວາສນຍານນບ

ສາມາດເກດຂນ, ເວນເສຍແຕ�ຝ�າຍສະເໜ ຫາກເຫນດຮບເອາ (ອານຂ 3). ແລະ ຂ 4). ລ�ມນ).

3). ຄາຕອບຮບທມາເຖງຊາ

ໃນກລະນຜ�ສະເໜໄດ�ວາງການດເວລາໃຫ�ຕອບຮບໄວ� ແຕ�ຜ�ສະເໜບໄດ�ຮບຄາຕອບ ຖວາຄາສະເໜ

ນນໝດຜນບງຄບໃຊ� ໂດຍອດຕະໂນມດ ແຕ�ໃນມາດຕາ 17 ວກສ ການດວາ: “ຖາວາຄາຕອບນນຫາກເຮດ

ຂນພາຍໃນການດເວລາທສະເໜ ແຕ�ຄາຕອບພດໄດ�ມາເຖງມ ຝ�າຍສະເໜຊາກວາສາມສບວນ ໃນກລະນທ

ຝ�າຍສະເໜຫາກຮບເອາ ກໃຫ�ຖວາສນຍານນ ໄດ�ມການຕກລງກນ”.

ໃນກລະນຄາຕອບມາເຖງຜ�ສະເໜຊາ ຖາຫາກຝ�າຍທສະເໜ ຫາກເຫນດຮບເອາ ຖວາສນຍານນເກດ

ຂນນບແຕ�ເວລານນເປນຕນໄປ. ກງກນຂາມຖາຫາກຜ�ສະເໜບຕກລງຮບເອາຄາຕອບນນ ກກາຍເປນຄາສະເໜ

ໃໝ� ຊງຈະຕອງດາເນນຕາມຂນຕອນໃໝ�.

4). ການປ�ຽນແປງເນອໃນຄາຮບຕອບ

ໃນກລະນຜ�ຕອບຮບ ຫາກປ�ຽນແປງເນອໃນຕອບຮບຂອງຕນ ດວຍການເພມເຕມ ຫ ຕດເນອໃນທ

ສາຄນອອກ ຊງເຮດໃຫ�ຄາຕອບນນ ບກງກນ ຫ ບຄບຖວນຕາມການສະເໜ ກຈະເຮດໃຫ�ສນຍານນບສາມາດ

ເກດຂນໄດ� ແລະ ຖວາການຕອບນນກາຍເປນຂສະເໜໃໝ�. ກງກນຂາມຖາຫາກຝ�າຍທສະເໜຫາກເຫນດຮບ

ເອາການປ�ຽນແປງນນ ກຖວາສນຍາເກດຂນນບແຕ�ເວລານນເປນຕນໄປ15

.

������������������������������������������������������������

13

ກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ, ມາດຕາ 17 ວກໜງ ການດວາ: “ຖາຝ າຍສະເໜ ຫາກໄດ�ວາງການດເວລາໃຫ�ຕອບຮບ

ແລ�ວ ສນຍາກຈະຖວາມການຕກລງກນ ນບແຕ ເວລາຄາຕອບຮບນນ ໄດ�ມາເຖງຝ າຍສະເໜ ພາຍໃນການດເວລາດງກາວ ແລະຝ າຍ

ສະເໜກບມສດຖອນຕວໄດ�”. 14

ກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ, ມາດຕາ 17 ວກສອງ ການດວາ: “ສນຍາເປນລາຍລກອກສອນທຝ າຍສະເໜ ບໄດ�ການດ

ເວລາໃຫ�ຕອບຮບນນ ຝ າຍທໄດ�ຮບຄາສະເໜຕອງສງຄາຕອບເຖງຝ າຍສະເໜ ພາຍໃນການດເວລາສາມສບວນ ນບແຕ ມໄດ�ຮບຄາ

ສະເໜເປນຕນໄປ”. 15

ກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 17 ວກຫາ ການດວາ: “ຖາຫາກຄາ

ຕອບນນ ຫາກມຂຄວາມເພມເຕມ, ຕດອອກ ຫ ປ ຽນແປງເມອຜ ສະເໜເບອງຕນ ຫາກຕອບຮບເຫນດ ກໃຫ�ຖວາສນຍານນໄດ�ມ

ການຕກລງກນ”.

���

2. ເນອໃນຂອງສນຍາ

ເນອໃນຂອງສນຍາ ແມ�ນບນດາຂມນ ແລະ ຂຕກລງຕາງໆຂອງຄ�ສນຍາ ຊງມຄວາມຈາເປນທຈະຕອງໄດ�

ການດໃນສນຍາ, ໂດຍສະເພາະແມ�ນຂມນສວນຕວ, ສດ ແລະ ພນທະຂອງຄ�ສນຍາ, ປະລມານ, ຄນນະພາບ,

ການຄາປະກນ ແລະ ວທການປະຕບດສນຍາ ຊງຄ�ສນຍາຕອງຄານງເຖງຜນສະທອນທຈະຕາມມາ ໃນກລະນ

ທມການລະເມດ ຊງຈະສາງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ�ແກ�ຄ�ສນຍາ.

ເນອໃນຂອງສນຍາອາດຈະປະກອບມດງນ:

- ຊຂອງສນຍາ

- ຊ ແລະ ນາມສະກນ, ອາຍ, ບອນຢ�ຂອງຄ�ສນຍາ;

- ວດຖປະສງ ຫ ເປາໝາຍຂອງສນຍາ, ລາຄາ, ປະລມານ ແລະ ຄນນະພາບ;

- ຂອບເຂດ, ປະລມານ ແລະ ຄນນະພາບຂອງເປາໝາຍຂອງສນຍາ;

- ການດເວລາ, ການຊາລະ, ການນາສງ, ສະຖານທປະຕບດສນຍາ ແລະ ພນທະໃນການແຈ�ງໃຫ�ແກ�

ກນຊາບ;

- ການຄາປະກນການປະຕບດສນຍາ;

- ເງອນໄຂຂອງການປ�ຽນແປງ ແລະ ການສນສດ ສນຍາກອນການດ;

- ຜນສະທອນຂອງການລະເມດສນຍາ;

- ຮບການ ແລະ ອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງ16

.

1) ຊຂອງສນຍາ

ໃນການເຮດສນຍາໃດໜງຕອງມຊຂອງສນຍາ, ການຕງຊຂອງສນຍາຕອງສອດຄອງກບຈດປະສງເປາ

ໝາຍ ຫ ຂຕກລງຕາງໆ. ການຕງຊຕອງໃຫ�ຊດເຈນ ບຄມເຄອ, ບປດບງເຊນ: ສນຍາຊຂາຍ, ສນຍາກສາງ,

ສນຍາເຊາ.

2) ຊ ແລະນາມສະກນ ຫ ຊນຕບກຄນ, ອງການຈດຕງ ແລະ ບອນຢ ຂອງຄ ສນຍາ

ຊ ແລະ ນາມສະກນ ຂອງຄ�ສນຍາຕອງເປນ ຊ ແລະ ນາມສະກນທຜ�ກຽວໃຊ�ຢ�າງເປນທາງການ ຫ

ມເອກະສານທຢງຢນຄວາມຖກຕອງຂອງຊນນ ເຊນ: ບດປະຈາຕວ, ສາມະໂນຄວ, ແລະ ເອກະສານຢງຢນ

ອນໆ.

ໃນກລະນເປນນຕບກຄນ ຫ ອງການຈດຕງ ແມ�ນຖເອາ ຊຂອງນຕບກຄນ ຫ ອງການຈດຕງ ຕາມທ

ໄດ�ການດໄວ�ໃນໃບອະນຍາດໃຫ� ສາງຕງນຕບກຄນ ຫ ອງການຈດຕງນນເຊນ: ໃບທະບຽນວສາຫະກດ, ໃບ

ຢງຢນການສາງຕງສະມາຄມ ແລະ ອນໆ.

ບອນຢ�ຂອງຄ�ສນຍາ ໝາຍເຖງທຢ�ຖາວອນ ຫ ສະຖານທຂອງຄ�ສນຍາອາໄສຢ� ໃນເວລາເຮດສນຍາ

ຫ ສະຖານທຕງຫອງການຂອງນຕບກຄນ ຫ ອງການຈດຕງ, ສງທສາຄນໃນການຮບຮ�ບອນຢ�ຂອງຄ�ສນຍານນ

ແມ�ນຕອງໃຫ�ມການຢງຢນ ຈາກອງການປກຄອງບານ ຫ ຕາມປມສາມະໂນຄວ ແລະ ບດປະຈາຕວຂອງຄ�ສນ

ຍາ .

ຕວຢ າງ: ສນຍາຊຂາຍລດ ລະຫວາງ ບລສດ ກ ສານກງານຕງຢ�ຖະໜນ, ໃບທະບຽນເລກທ 222

ລງວນທ 02 ກມພາ 2012 ໂດຍແມ�ນ ຂ ອາຍ 45 ປ, ອາຊບກາມະກອນ (ພະນກງານບລສດ) ສນຊາດ

ລາວ ຖບດປະຈາຕວ ເລກທ 119 ລງວນທ 11 ພະຈກ 1991, ສາມະໂນຄວ ເລກທ 300 ລງວນທ 07

ສງຫາ 1990, ປດຈບນຢ�ບານ, ໜວຍ, ເມອງ, ແຂວງ ຫ ນະຄອນຄອນຫວງວຽງຈນ ເປນຜ�ຂາຍ ໂດຍຕາງ

ໜາບລສດ ແລະ ຄ ອາຍ 39 ປ, ອາຊບຄາຂາຍ, ສນຊາດລາວ, ຖບດປະຈາຕວເລກທ 339, ລງວນທ 03

������������������������������������������������������������

16

ກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 16.

���

ກນຍາ 2001, ສາມະໂນຄວ ເລກທ 355 ລງວນທ 05 ມຖນາ 2003, ປະຈບນຢ�ບານ, ໜວຍ, ເມອງ,

ແຂວງ ຫ ນະຄອນ ຫວງວຽງຈນ ເປນຜ�ຊ.

3) ວດຖປະສງຂອງສນຍາ, ລາຄາ, ປະລມານ ແລະ ຄນນະພາບ

ວດຖປະສງ ແມ�ນເປາໝາຍທຄ�ສນຍາຕອງການໃຫ�ມສາຍພວພນທາງແພ�ງເກດຂນ ຊງຈະນາໄປສ�

ການເກດສດ ແລະ ພນທະຕຄ�ສນຍາ, ວດຖປະສງທຈະນາມາເປນເປາໝາຍຂອງສນຍານນ ຕອງໃຫ�ຊດເຈນ,

ມຈງ, ຖກຕອງຕາມກດໝາຍ ແລະ ສາມາດປະຕບດໄດ�ເຊນ: ສນຍາຊຂາຍລດ ລະຫວາງ ບລສດ ກ ເປນຜ�

ຂາຍ ແລະ ຄ ອາຍ 39 ປ, ອາຊບຄາຂາຍ ເປນຜ�ຊນນເຫນວາ ລດທນາມາເປນເປາໝາຍຂອງການຊຂາຍ ແມ�ນ

ວດຖປະສງຂອງສນຍາ ຫ ເວາອກຢ�າງໜງວາ ແມ�ນວດຖກາຂອງສນຍາຊຂາຍນນ.

ໃນການເຮດສນຍາ ຄ�ສນຍາຕອງມວດຖປະສງໃດຫນງເພອແນໃສ�ເຮດສນຍານາກນ, ວດຖປະສງ

ຂອງສນຍາແມ�ນເປາໝາຍ ທຄ�ສນຍາຕອງການໃຫ�ເກດສນຍາ ຊງອາດຈະແມ�ນຊບສນຕາງໆ ຫ ການກະທາ ຫ

ການບລການໃດໜງເຊນ: ສນຍາຊຂາຍ ກລະນຊຂາຍລດ, ລດແມ�ນວດຖປະສງ ຫ ເປາໝາຍຂອງສນຍາ, ລດ

ຕອງຊດເຈນ, ມຈງ, ສາມາດປະຕບດໄດ� ຊງລາຍລະອຽດມດງນ:

- ວດຖປະສງ ຫ ເປາໝາຍຂອງສນຍາຕອງຊດເຈນ ໝາຍເຖງສງທຄ�ສນຍາຕອງການເຮດສນຍາ. ຖາ

ແມ�ນຊບກຕອງການດໃຫ�ຈະແຈ�ງວາ ແມ�ນຊບປະເພດໃດ, ຊບມຕວຕນ ຫ ບມຕວຕນ, ພອມທງກ ານດບລ

ມາດ, ຂະໜາດ, ປະລມານ, ປະເພດ, ມນຄາ, ສດ, ພນທະທຕດພນ. ຖາແມ�ນການບລການ ຫ ການກະທາ

ສງໃດໜງ ກຕອງການດໃຫ�ຊດເຈນວາ ເຮດຫຍງ ? ຢ�ໃສ ? ກບໃຜ ? ເວລາໃດ ດງນເປນຕນ.

- ເປາໝາຍຂອງສນຍາຕອງມຈງ ໝາຍຄວາມວາ ຕອງມແທ�ໃນເວລາເຮດສນຍາ. ຖາເປາໝາຍທຈະ

ເກດຂນໃນອະນາຄດ ກຕອງມອນຢງຢນຢ�າງແນ�ນອນວາຈະເກດຂນແທ�. ນອກຈາກນສງທເປນເປາໝາຍຕອງ

ບສນເສຍ ມຕວຈງໃນເວລາເຮດສນຍາ, ສາລບເປາໝາຍຂອງສນຍາທເປນການກະທາ ຫ ການບລການນນກ

ຕອງເຮດໃຫ�ເກດຂນແທ�.

- ເປາໝາຍຂອງສນຍາສາມາດນ າມາປະຕບດໄດ� ໝາຍຄວາມວາ ວດຖທເປນເປາໝາຍມຈງບຖກເປ�

ເພ, ບຖກສນຫາຍ, ສາມາດນາມາປະຕບດພນທະໄດ�. ຖາເປາໝາຍແມ�ນການກະທາ ຫ ການບລການ ກ

ສາມາດດາເນນການເລອງດງກາວໄດ� ແລະ ເປາໝາຍຂອງສນຍາຕອງເປນສງທບເຫອວໄສ ຊງບກຄນທວໄປ

ສາມາດປະຕບດໄດ�, ບຜດກດໝາຍ ແລະ ບແຕະຕອງເຖງຄວາມເປນລະບຽບຮຽບຮອຍຂອງສງຄມ.

ລາຄາ ແມ�ນຈານວນເງນ ທຄ�ສນຍາໄດ�ການດເພອຊາລະຄາວດຖສງຂອງ, ຄາເຊາ, ຄາສາປະທານ, ຄາ

ແຮງງານ, ຄາບລການ ແລະ ອນໆ ຕາມທໄດ�ການດໄວ�ໃນສນຍາ. ການການດລາຄາດງກາວ ສວນຫາຍແມ�ນຄ�

ສນຍາເປນຜ�ຕກລງກນເອງ, ບາງຄງກອງໃສ�ລາຄາຕາມທອງຕະຫາດ ຫ ຕາມທການດໄວ�ໃນລະບຽບກດໝາຍ.

ປະລມານ ແມ�ນຈານວນ, ຂະໜາດ ແລະ ນາໜກຂອງຊບສງຂອງທຈະນາມາເປນເປາໝາຍຂອງສນຍາ

ຊຂາຍ ຊງສນຍານນຕອງໄດ�ການດໃຫ�ຊດເຈນ ແລະ ຖກຕອງຕາມຄວາມເປນຈງໂດຍການຕກລງເຫນດຂອງຜ�

ເຂາຮວມໃນສນຍາ.

ຄ�ສນຍາມຄວາມຈາເປນທຈະຕອງໄດ�ການດໃຫ�ລະອຽດກຽວກບປະລມານ, ຄນລກສະນະ ແລະ ຈດ

ພເສດຂອງຊບສງຂອງ ທຈະນາມາເປນເປາໝາຍຂອງສນຍາຊຂາຍນນ ຊງຕອງໄດ�ການດເຖງຈານວນຂອງຊບ

ວາມຈານວນຫາຍ ຫ ໜອຍເທາໃດ, ມຂະໜາດໃຫຍ, ນອຍ, ສງ, ຍາວ, ກວາງເທາໃດ ແລະ ມນາໜກຈກກ

ໂລ.

ຄນນະພາບຂອງຊບທເປນເປາໝາຍຂອງສນຍານນ ແມ�ນມາດຕະຖານ, ອາຍໃນການໃຊ�ງານ ຫ ມາດ

ຕະຖານຂອງວດຖ ທນາມາເປນຫກຊບທເປນເປາໝາຍຂອງສນຍາ, ຄນນະພາບພາບຂອງສນຄາແມ�ນຄວາມ

ສາມາດໃນການຕອບສະໜອງຄວາມຮຽກຮອງ ຕອງການຂອງລກຄາ ຫ ຄວາມຕອງການຂອງຜ�ຊ, ກດໝາຍວາ

ດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ມາດຕາ 40 ວກໜງ ການດວາ ຄນນະພາບຂອງຊບສງຂອງທຂາຍ

���

ຕອງໃຫ�ຖກຕອງຕາມເນອໃນຂອງສນຍາ, ຖາວາຊບສງຂອງທຂາຍນນ ຫາກບມຄນນະພາບ ຕາມທໄດ�ການດ

ໄວ�ໃນສນຍາແລ�ວ ຜ�ຂາຍຕອງຮບຜດຊອບຕຊບສງຂອງດງກາວ.

ກດໝາຍ ວາດວຍມາດຕະຖານ ມາດຕາ 2 ໄດ�ການດວາ ມາດຕະຖານແມ�ນການການດຄນລກສະນະ

ສະເພາະຂອງຜະລດຕະພນ, ສນຄາ, ການບລການ, ຂະບວນການ, ສງແວດລອມ ແລະ ບນຫາອນໆທກຽວ

ຂອງກບມາດຕະຖານເພອຕລາຄາ,ຈດແບ�ງປະເພດ ແລະ ຈດລະດບຄນນະພາບຂອງຊບສງທກາວມານນ.

ກດໝາຍ ວາດວຍມາດຕະຖານ ມາດຕາ 11 ໄດ�ການດວາ ມາດຕະຖານຂອງຜະລດຕະພນ ແລະ ສນ

ຄາ ແມ�ນການການດຄນລກສະນະສະເພາະຂອງຜະລດຕະພນ ແລະ ສນຄາເພອຕອບສະໜອງຄວາມຮຽກ

ຮອງຕອງການຂອງຜ�ສະໜອງ ແລະ ຜ�ບລໂພກ. ຜະລດຕະພນ ແລະ ສນຄາ ທນາເຂາ ແລະ ສງອອກນນ ຕອງ

ໃຫ�ໄດ�ມາດຕະຖານທການດໄວ�. ຜະລດຕະພນ ແລະ ສນຄາທຜະລດ ແລະ ນາໃຊ�ຢ�ພາຍໃນຕອງໃຫ�ສອດຄອງ

ກບມາດຕະຖານແຫ�ງຊາດ ແລະ ທອງຖນ.

ຕວຢ າງ: ບລສດຫວອາຫານ ກ ໄດ�ຕກລງຮບຊສາລ ນາບລສດເກບຊສາລຂອງ ຂ ຈານວນ 20 ໂຕນ

ຊງສາລທຈະຊນນ, ກ ໄດ�ການດເຖງຄນນະພາບຂອງສາລວາ ຕອງເປນສາລໃໝ� (ເກຣດດ) ສະນນ ສນຄາທ

ຈະສງໃຫ� ກ ນນກຕອງໃຫ�ມນາໜກ 20 ໂຕນ, ຕອງແມ�ນສາລໃໝ� ແລະ ຢ�ໃນສະພາບດ ຕາມທໄດ�ຕກລງກນ

ໃນເບອງຕນ.

4). ການດເວລາ, ການຊາລະ, ການນາສງ, ສະຖານທປະຕບດສນຍາ ແລະ ພນທະໃນການແຈ�ງໃຫ�

ແກ ກນຊາບ

ການດເວລາປະຕບດສນຍາ ແມ�ນລະຍະເວລາທຄ�ສນຍາໄດ�ການດໄວ�ໃນສນຍາ ຫ ໄດ�ການດໄວ�ໃນ

ກດໝາຍ ເພອໃຫ�ຄ�ສນຍາສາມາດນາໃຊ�ສດ ແລະ ປະຕບດພນທະຕກນ,ໃນກລະນທບໄດ�ການດເວລາຂອງ

ການປະຕບດສນຍາ ເຈາໜມສດທວງໃຫ�ປະຕບດ ແລະ ລກໜ ກມພນທະປະຕບດໄດ�ທກເວລາ. ໃນກລະນ

ທເຈາໜຫາກໄດ�ທວງໃຫ�ປະຕບດນນ ລກໜມພນທະປະຕບດສນຍາດງກາວ ພາຍໃນການດເວລາສບຫາວນ

ນບແຕ�ວນທເຈາໜໄດ�ທວງໃຫ�ປະຕບດເປນຕນໄປ. ລກໜອາດຈະປະຕບດສນຍາກອນການດເວລາກໄດ� ຖາ

ວາການປະຕບດນນ ຫາກບຂດກບສນຍາ ຫ ກດໝາຍ ແລະ ເຈາໜກເຫນດນາ (ລາຍລະອຽດໃຫ�ອານຢ�ຂ 4

ການປະຕບດສນຍາ).

ການຊາລະ ແມ�ນການປະຕບດພນທະຕາມສນຍາ ຫ ກດໝາຍ, ສວນຫາຍພນທະດງກາວນນແມ�ນ

ໜາທຂອງລກໜ ຊງລກໜເປນຜ�ທຈະຕອງກະທາດວຍຕນເອງ ຫ ມອບໃຫ�ບ ກຄນອນປະຕບດແທນຕນເພອ

ຈດປະສງເຮດໃຫ�ສນຍາທສາງຂນນນສນສດໄປຕາມເປາໝາຍ, ການຊາລະໜນນຄ�ສນຍາຕອງເຮດເປນບດບນ

ທກເປນລາຍລກອກສອນ ແລະ ຕອງມໃບຮບເງນພອມດວຍລາຍເຊນຂອງຄ�ສນຍາ ຊງວທການຊາລະນນ

ແມ�ນພວກເຮາສາມາດປະຕບດໄດ�ຄ:

ການຊາລະ ອາດຈະຈາຍເປນເງນສດ ຫ ເງນໂອນ, ໃບເຊກ ຫ ວດຖ ຫ ແຮງງານ ຕາມການຕກລງ

ເຫນດຂອງເຈາໜ ການຊາລະອາດຈະເຮດໃບແຈ�ງເກບເງນກອນຕາມແຕ�ລະກລະນ. ພອມກນນນໃນການຊ າ

ລະເຈາໜຕອງໄດ�ເຮດໃບຮບເງນ ຫ ເອກະສານອນໆ ດວຍຕນເອງໃນທນໃດ ຫ ຕາມຄາຮອງຂຂອງລກໜຢ�າງ

ຊາພາຍໃນສບຫາວນພາຍຫງທໄດ�ປະຕບດສນຍາແລ�ວ. ການຊາລະເປນເງນສດກອນຈະຖວາເຈາໜໄດ�ຮບການ

ຊາລະແລ�ວນນ ກຕເມອເຈາໜໄດ�ຮບເງນຄບຕາມຈານວນຈາກລກໜ (ລາຍລະອຽດໃຫ�ອານຢ�ຂ 4 ການປະຕ

ບດສນຍາ).

ກລະນທມການຊາລະດວຍເຊກນນ ມຊາລະແມ�ນມທເຈາໜໄດ�ຖອນເງນຕາມຈານວນທການດໄວ�

ໃນເຊກນນ, ໃນການຊາລະເປນເງນໂອນໃຫ�ຖວາ ມຊາລະແມ�ນມທເງນເຂາບນຊຂອງເຈາໜ. ໃນການຊາລະ

���

ທາງໄປສະນ ໃຫ�ຖວາ ມຊາລະແມ�ນມທລກໜໄດ�ມອບເງນ ຫ ຊບສງຂອງທາງໄປສະນ17

(ລາຍລະອຽດໃຫ�

ອານຢ�ຂ 4 ການປະຕບດສນຍາ).

ການຊາລະດວຍວດຖກອນຈະຖວາ ເຈາໜໄດ�ຮບການຊາລະນນ ແມ�ນໃຫ�ນບແຕ�ມທລກໜໄດ�ມອບ

ຊບ ທເປນເປາໝາຍຂອງການຊາລະນນໃຫ�ເຈາໜ ແລະ ຕອງໄດ�ຮບການເຫນດຈາກເຈາໜກຽວກບການຕລາ

ຄາຊບ ທນາມາເປນເປາໝາຍຂອງການຊາລະນນ, ແຕ�ຖາຫາວາຄ�ກລະນບສາມາດຕກລງກນໄດ�ນນແມ�ນຕອງ

ໃຫ�ບກຄນທສາມ ຫ ອງການຈດຕງທກຽວຂອງເຂາມາຕລາຄາ ໂດຍອງຕາມປະເພດຂອງວດຖທນາມາເປນເປາ

ໝາຍຂອງການຊາລະນນ, ຖາເປນຊບປະເພດໃດກໃຫ�ພາກສວນທກຽວຂອງນນເປນຜ�ຕລາຄາ (ລາຍລະອຽດ

ໃຫ�ອານຢ�ຂ 4 ເລອງການປະຕບດສນຍາ).

ການນາສງ ໝາຍເຖງ ການນາສງສນຄາ, ຜ�ໂດຍສານໃຫ�ໄປຮອດຈດໝາຍປາຍທາງ., ສວນຫາຍແລ�ວ

ການນາສງແມ�ນຂນກບການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ. ບາງກລະນການນາສງ ກອາດຈະເປນໜາທຂອງບກຄນທ

ສາມ. ຈດປະສງຂອງການນາສງນນ ແມ�ນນາສງສນຄາ, ຜ�ໂດຍສານ ໄປເຖງສະຖານທ ຕາມການຕກລງກນໄວ�.

ສະຖານທຂອງການປະຕບດສນຍາ ແລະ ພນທະໃນການແຈ�ງໃຫ�ຊາບ: ສະຖານທຂອງການປະຕບດ

ສຍາ ແມ�ນບອນທຄ�ສນຍານນໄດ�ການດໄວ�ໃນສນຍາ ເພອໃຫ�ລກໜໄດ�ປະຕບດພນທະຂອງຕນ ຫ ແມ�ນບອນ

ທກດໝາຍໄດ�ການດໄວ�ເພອໃຫ�ຄ�ສນຍາໄດ�ນາໃຊ� ແລະ ປະຕບດພນທະຂອງຕນຕກນ ຊງຢ�ໃນສນຍາສວນ

ຫາຍແລ�ວ ການການດສະຖານທແມ�ນມຄວາມຈາເປນ ເພອໃຫ�ລກໜ ຫ ຜ�ມພນທະໄດ�ໄປປະຕບດພນທະ

ຂອງຕນຢ�ສະຖານທດງກາວ ຕາມທໄດ�ຕກລງກນໄວ�ໃນສນຍາ (ລາຍລະອຽດໃຫ�ອານຢ�ຂ 4 ການປະຕບດ

ສນຍາ).

5) ການຄາປະກນການປະຕບດສນຍາ

ໃນການສາງສນຍານນເຫນວາ, ມສນຍາບາງປະເພດມຄວາມຈາເປນ ທຄ�ສນຍາຕອງໄດ�ເຮດສນຍາຄາ

ປະກນເປນສນຍາເພມເຕມ ເພອເປນການຮບປະກນການປະຕບດພນທະຕາມສນຍາ ຫ ກດໝາຍ.

ສນຍາຄາປະກນ ແມ�ນຖກສາງຂນບນພນຖານການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ ຊງຝ�າຍໜງເອນວາ ລກໜ

ເປນຜ�ມພນທະໃນການນາເອກະສານທຢງຢນເຖງສດນາໃຊ� ຫ ເອກະສານຢງຢນກາມະສດ ຫ ຊບສນທມຕວ

ຕນ ຫ ຊບສນບມຕວຕນ ທເປນກາມະສດຂອງລກໜ ຫ ຂອງບກຄນອນຕາມການມອບສດ ໄປໄວ�ນາເຈາໜ

ຫນາບກຄນອນ ທໄດ�ຮບມອບໝາຍ ເພອເປນສງຮບປະກນການໃຊ�ແທນໜສນຕາມສນຍາ ຫ ຕາມກດໝາຍ.

ການຄາປະກນຕາມສນຍາ ມການຄາປະກນດວຍສງຫາຣມະຊບ ຊງເອນວາ ການຊວດຈາ, ການຄາປະກນດວຍ

ອະສງຫາຣມະຊບ ແລະ ການຄາປະກນດວຍບກຄນ.

6) ເງອນໄຂຂອງການປ ຽນແປງ ແລະ ການສນສດສນຍາກອນການດເວລາ

ການປ�ຽນແປງ ແລະ ການສນສດສນຍາກອນການດເວລາ ແມ�ນເຫດການໜງທເກດຂນຈາກນຕເຫດ

ແລະ ນຕກາ ບນພນຖານຂອງການຕກລງນາກນ ແລະ ກດໝາຍການດໄວ� ຊງຈະນາໄປສ�ການປ�ຽນແປງ, ການ

ສນສດສາຍພວພນທາງແພ�ງຂອງຜ�ເຂາຮວມໃນສາຍພວພນທາງແພ�ງ.

ການປ�ຽນແປງສນຍາແມ�ນການປ�ຽນແປງທາງດານສດ ແລະ ພນທະຂອງຜ�ເຂາຮວມໃນສາຍພວພນ

ທາງແພ�ງທງໝດ ຫ ບາງສວນ ຕາມການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ, ເມອສນຍານນໄດ�ສາງຂນ ຕາມມາດຕາ 10

ກຽວກບເງອນໄຂຂອງສນຍາແລ�ວເຫນວາ ເນອໃນຂອງສນຍານນຍງມບາງອນບຄບຖວນ, ຄມເຄອ ຊງຈະເປນ

ສາເຫດເຮດໃຫ�ຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດໜງ ໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ ຫ ບສາມາດນາເອາສນຍານນມາປະຕບດໄດ�.

ການປ�ຽນແປງສນຍາ ອາດຈະມກລະນຄ: ການປ�ຽນແປງທາງດານເນອໃນຂອງສນຍາ, ການປ�ຽນແປງ

ທາງດານວດຖກາ ຫ ເປາໝາຍຂອງສນຍາ ຫ ອາດຈະມການປ�ຽນແປງຜ�ເຂາຮວມໃນສນຍາ.

������������������������������������������������������������

17

ກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 28.

���

ການສນສດສນຍາແມ�ນການຢດເຊາການປະຕບດສດ ແລະ ພນທະທາງແພ�ງຕກນ, ບນພນຖານການ

ຕກລງຮວມກນຂອງຄ�ສນຍາ ຫ ການສນສດສນຍານນອາດເກດຂນບນພນຖານນຕເຫດ ຫ ນຕກາໃດໜງ ຈງ

ພາໃຫ�ສນຍາມການສນສດ (ລາຍລະອຽດໃຫ�ອານຂ 6 ການປ�ຽນແປງ, ການຍກເລກ ແລະ ການສນສດສນ

ຍາ).

7) ຜນສະທອນຂອງການລະເມດສນຍາ

ຜນສະທອນຂອງການລະເມດສນຍາ ແມ�ນຜນທເກດມາຈາກການບປະຕບດສນຍາ ຫ ປະຕບດສນ

ຍາບຄບຖວນ ຕາມການດເວລາ ແລະ ສະຖານທ ຊງເປນສາເຫດພາໃຫ�ເກດຄວາມເສຍຫາຍຕອກຝ�າຍໜງ

ໃນກລະນດງກາວ ຝ�າຍລະເມດຕອງຮບຜດ ຊອບຕຄວາມເສຍຫາຍທເກດຂນ. ຖາວາຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດໜງຫາກ

ໄດ�ລະເມດສນຍາ ຝ�າຍນນຕອງຮບຜດຊອບໃຊ�ແທນຄາເສຍຫາຍທເກດຂນ. ເວນເສຍແຕ� ການລະເມດສນຍາ

ນນຫາກເກດຂນຍອນເຫດສດວໄສ (ລາຍລະອຽດໃຫ�ອານຂ 5 ການລະເມດ ແລະ ຜນສະທອນຂອງການລະ

ເມດສນຍາ).

8) ຮບການ ແລະ ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງ

(1). ຮບການຂອງການເຮດສນຍາ

ຮບການຂອງສນຍາ ສນຍາອາດຈະເຮດເປນລາຍລກອກສອນ, ທາງປາກເປາ ຫ ດວຍຮບການອນ.

ສນຍາທເຮດເປນລາຍລກອກສອນນນ, ຄ�ສນຍາອາດຈະຂຽນດວຍມ ຫ ພມດວຍເຄອງເອເລກໂຕຣນກດວຍກ

ໄດ�, ໃນເວລາເຮດສນຍານນ ອາດຈະເຮດໂດຍຄ�ສນຍາເອງ ຫ ເຮດຊອງໜານາຍບານ ພອມດວຍພະຍານຂອງ

ທງສອງຝ�າຍທເຊອຖໄດ�ຢ�າງໜອຍສາມຄນ, ເພອຄວາມແນ�ນອນ, ຄ�ສນຍາອາດນາໄປຢງຢນຢ�ຫອງການທະ

ບຽນສານ (ລາຍລະອຽດໃຫ�ອານຂ 1 ຫກການທວໄປຂອງສນຍາ).

(2). ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງ

ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງ ແມ�ນວທການທນາໃຊ�ເຂາໃນການກະທາຂອງຜ�ມສດ ເພອເປນການປກປ�ອງ

ສດ ແລະ ຜນປະໂຫຍດຂອງອນຊອບທາດວຍກດໝາຍຂອງບກຄນ, ນຕບກຄນ, ອງການຈດຕງລດ ແລະ ສງ

ຄມ (ລາຍລະອຽດໃຫ�ອານຂ 7 ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງ).

3. ສນຍາທເປນໂມຄະ

3.1. ຄວາມໝາຍຂອງສນຍາທເປນໂມຄະ

ສນຍາທເປນໂມຄະແມ�ນສນຍາທເຮດຂນບຖກຕອງຕາມເງອນໄຂໃດໜງ ຫ ທງໝດຂອງການເຮດສນ ຍາ

ທການດໄວ�ໃນກດໝາຍ ຊງພາໃຫ�ສນຍາອາດຈະເປນໂມຄະບເດດຂາດ ຫ ເດດຂາດ, ເປນໂມຄະທງໝດ ຫ

ບາງສວນເຊນ: ລະເມດຮບການຂອງການເຮດສນຍາ, ສນຍາທເຮດຂນໂດຍຝ�າຍໃດຫໜງໄດ�ຮບອບປະໂຫຍດ

, ສນຍາທເກດຈາກການບງຄບ, ນາບຂ� ແລະ ອນໆ. ການຮບຮ�ສນຍາໃດໜງເປນໂມຄະອາດພາໃຫ�ສດ ແລະ

ພນທະທໄດ�ປະຕບດ ຫ ຈະປະຕບດຕກນນນສນສດລງ.

3.2. ປະເພດຂອງສນຍາທເປນໂມຄະ

ສນຍາທເປນໂມຄະ ແບ�ງອອກເປນ ສນຍາທເປນໂມຄະບເດດຂາດ ຫ ເດດຂາດ, ສນຍາທເປນໂມຄະທງ

ໝດ ຫ ບາງສວນ.

��

1). ສນຍາທເປນໂມຄະບເດດຂາດ ຫ ເດດຂາດ

1.1. ສນຍາທເປນໂມຄະບເດດຂາດ

ສນຍາທເປນໂມຄະບເດດຂາດ ແມ�ນສນຍາທກດໝາຍຮບຮອງວາມຜນໃຊ�ໄດ�ຖາຫາກບມການຮອງ

ລບລາງຂອງຄ�ສນຍາ ເພາະຄວາມຜດປກກະຕຂອງສນຍາທເປນໂມຄະບເດດຂາດນນ ບມຜນສະທອນທຮາຍ

ແຮງ. ສະນນ, ກດໝາຍຈງເປດໂອກາດໃຫ�ຜ�ມສວນກຽວຂອງໄດ�ມໂອກາດໃນການຕດສນໃຈວາຈະຮກສາສນ

ຍາໂດຍມການຮບຮອງນນ ຫ ຈະລບລາງໂດຍຄ�ສນຍາ ຫ ຮອງຂໃຫ�ສານລບລາງກໄດ�.

ສນຍາທເປນໂມຄະບເດດຂາດ ແມ�ນສນຍາທພວພນເຖງສດ ແລະ ຜນປະໂຫຍດຂອງບກຄນເທານນ

ໃນມາດຕາ 19 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ໄດ�ການດສນຍາທເປນໂມຄະບ

ເດດຂາດມຄ:

1) ສນຍາທເຮດຂນດວຍການຕວະຍວະຫອກລວງ ຫ ການບງຄບນາບຂ� ຫ ເຮດຂນໂດຍຝ�າຍໜງ

ໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ;

2) ສນຍາທເຮ ດຂນໂດຍຜ�ບມຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ;

3) ສນຍາທເຮດຂນໂດຍບກຄນທຂາດສະຕສານກ ຫ ຢ�ໃນສະພາບມນເມາອນໜກໜວງ;

4) ສນຍາທເຮດຂນໂດຍເຈດຕະນາບດຂອງຜ�ຕາງໜາ;

5) ສນຍາທເຮດຂນດວຍຄວາມຈາເປ ນ ໃນສະພາບການອນໜກໜວງເປນພເສດ.

ໃນສນຍາທເປນໂມຄະບເດ ດຂາດທກາວມາຂາງເທງນນ ຖາຫາກມການເຫນດ ຫ ຮບຮອງເອາຈາກ

ຝ�າຍທເສຍສດ ແລະ ຜນປະໂຫຍດແລ�ວ ກຈະຖວາເປນສນຍາທໃຊ�ໄດ .

1.1.1. ສນຍາທເຮດຂນດວຍການຕວະຍວະຫອກລວງ ຫ ການບງຄບນາບຂ ຫ ເຮດ ຂນໂດຍຝ າຍ

ໜງໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ

- ສນຍາທເກດຈາກການຕວະຍວະ, ຫອກລວງ ໝາຍເຖງ ຜ�ເຂາຮວມສນຍາຝ�າຍໜງມເຈດຈານງໃຊ�

ກນອບາຍເລ�ຫຽມ, ໃຊ�ຄວາມຊານຊານານ ຫ ວທການໃດຫໜງເພອເຮດໃຫ�ອກຝ�າຍຫງເຊອເຂາຮວມເຮດສນ

ຍາ. ອງຕາມມາດຕາ 11 ວກສາມ ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ການດວາ:

“ການຕວະຍວະ, ຫອກລວງ ເກດຂນເມອຄ�ສນຍາຝ�າຍໜງ ໄດ�ໃຊ�ກນອບາຍຊງພາໃຫ�ອກຝ�າຍໜງຫງເຊອ

ເຮດສນຍາ”.

ຕວຢ າງ: ກ ຕວະຍວະໃຫ� ລ ຊເຮອນໂດຍອາງວາ ເຮອນຫງນ ບເຄຍຖກນາຖວມຈກເທອ ເມອ ລ

ໄດ�ຊເຮອນນນແລ�ວ ພແຕ�ຝນຕກລງມານາກໄຫເຂາເຮອນນນໂລດ.

- ສນຍາທເຮດຂນດວຍການບງຄບນາບຂ� ຫ ການໃຊ�ຄວາມຮນແຮງໝາຍເຖງຝ�າຍໜງໄດ�ບງຄບ ຫ

ໃຊ�ຄວາມຮນແຮງ, ຂມຂ�, ກດດນທາງດານຈດໃຈໃຫ�ອກຝ�າຍມຄວາມຢ�ານກວຕໄພອນຕະລາຍທກາລງເກດ

ຫ ຈະເກດຂນໃນອະນາຄດຕຕນເອງ, ຄອບຄວ, ຍາດພນອງ ຫ ຕຊບສມບດຂອງຕນເອງ ແລ�ວຝ�າຍທຖກ

ບງຄບນນເຮດສນຍາດວຍຄວາມຢ�ານກວ. ການບງຄບນາບຂ�ຕອງເປນການກະທາ ທແຕະຕອງເຖງເສລພາບ

ຂອງຜ�ເຂາຮວມເຮດສນຍາ. ສວນການໃຊ�ຄວາມຮນແຮງໝາຍເຖງການໃຊ�ກາລງ, ໃຊ�ອາວດ, ເຄອງມທເປນ

ອນຕະລາຍ, ສານພດເຄມຕາງໆ ເພອໄປທາຮາຍຮາງກາຍເຮດໃຫ�ຄ�ສນຍາອກຝ�າຍຈາໃຈເຮດສນຍາ, ຈງເຮດ

ໃຫ�ສນຍາທເກດຈາກກລະນດງກາວເປນໂມຄະ. ອງຕາມມາດຕາ 11 ວກສ ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນ

ສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ກ ານດວາ: ການບງຄບນາບຂ� ຫ ການໃຊ�ຄວາມຮນແຮງເກດຂນເມອຄ�ສນຍາຝ�າຍ

ໃດຫນງ ຫາກເຮດສນຍາຍອນຄວາມຢ�ານກວຕການກະທາດງກາວ ຊງເປນອນຕະລາຍແກ�ຕນເອງ, ຄອບຄວ,

ຊບສມບດ ຫ ຍາດພນອງຂອງຕນ.

- ສນຍາທຝ�າຍໜງໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ ໝາຍຄວາມວາ ສນຍາທເຮດຂນດວຍຄວາມບສະ

ເໝພາບ ຊງເຮດໃຫ�ຝ�າຍໜງເສຍປຽບ ແລະ ອກຝ�າຍໜງໄດ�ປຽບ.

��

ຕາມຫການໃນການເຮດສນຍາ ແຕ�ລະຝ�າຍທເຂາຮວມສນຍາແມ�ນມສດເສລພາບ ທຈະຕດສນໃຈ

ເຮດສນຍາດວຍຕນເອງ ພາຍໃຕ�ຂອບເຂດທກດໝາຍການດໄວ�, ແຕ�ຖາຄ�ສນຍາຝ�າຍໜງຫາກລະເມດສດເສລ

ພາບດງກາວ ກຈະເຮດໃຫ�ມຜນກະທບ ຫ ສາງຄວາມອບປະໂຫຍດຜນຕອກຝ�າຍ. ອງຕາມມາດຕາ 11 ຂອງ

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາການດວາ: ຄວາມອບປະໂຫຍດຂອງຝ�າຍໃດໜງເກດ

ຂນ ເມອຜນປະໂຫຍດທເກດຈາກສນຍານນບເປນທາ.

ຕວຢ າງ: ກ ໄປຝາກລດເກງຢ�ສະຖານທຝາກລດຂອງ ຂ ແລ�ວລດຂອງ ກ ໄດ�ເສຍ ກ ໄດ�ຮຽກຮອງ

ໃຫ� ຂ ຮບຜດຊອບ ແຕ� ຂ ໄດ�ປະຕເສດຕກບການເສຍຫາຍ ໂດຍອາງວາ ໃນປຝາກລດໄດ�ຂຽນວາ: ເປນພຽງ

ຈດສນຄວາມເປນລະບຽບຮຽບຮອຍເທານນ, ກລະນເສຍຫາຍ ແມ�ນບຮບຜດຊອບ. ເຫນວາ ເນອໃນດງກາວ

ເປນການເອາປຽບຜ�ຝາກລດ ຊງສາງຄວາມອບປະໂຫຍດໃຫ�ແກ�ຄ�ສນຍາອກຝ�າຍໜງ.

1.1.2. ສນຍາທເຮດຂນໂດຍຜ ທບມຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ

ແມ�ນສນຍາທເຮດຂນໂດຍຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ບສາມາດຮບຜດຊອບຕການປະຕບດສດ ແລະ

ພນທະທາງແພ�ງ ທເກດຂນຈາກສນຍາ ຫ ບສາມາດຮ�ໄດ�ຕການກະທາຂອງຕນເອງ; ບກຄນທມອາຍຕາກວາ

18 ປ ຫ ເປນບາເສຍຈດ ເປນບກຄນທບມຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ, ຖາບກຄນດງກາວຕອງການ

ເຮດສນຍາທມມນຄາສງ ຫ ເກນຄວາມສາມາດຮບຜດຊອບຂອງຕນເອງ ແລ�ວຕອງມຜ�ຕາງໜາ ຊງອາດຈະ

ແມ�ນພແມ� ຫ ຜ�ປກຄອງ.

ຕວຢ າງ: ກ ອາຍ 15 ປ ເຮດສນຍາ ຂາຍລດຈກ ຍຫ ຮອນດາຟໂນ ໃຫ� ຂ ອາຍ 21 ປ, ລດຈກຄນ

ດງ ກາວຕາມລາຄາໃນຕະຫາດແລ�ວແມ�ນ 10.000.000 ກບ ແຕ� ຂ ຕອງການຊ ໃນລາຄາ 5.000.000 ກບ

ເທານນ, ກ ຕກລງຂາຍໃຫ� ຂ.

ຕາມຫກການແລ�ວ ຕວຢ�າງທກາວມາຂາງເທງນ ສະແດງໃຫ�ເຫນເຖງການເຮດສນຍານາເດກທບທນເຖງ

ກະສຽນອາຍ 18 ປ, ດງນນຈງຖໄດ�ວາສນຍາທ ກ ແລະ ຂ ເຮດຂນນນແມ�ນເປນສນຍາທເປນໂມຄະ ຕາມ

ມາດຕາ 19 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ.

1.1.3. ສນຍາທເຮດຂນໂດຍບກຄນທຂາດສະຕສານກ ຫ ຢ ໃນສະພາບມນເມາອນໜກໜວງ

ສນຍາທເຮດຂນໂດຍບກຄນທຂາດສະຕສານກ ຫ ຢ�ໃນສະພາບມນເມາອນໜກໜວງ ແມ�ນສນຍາທ

ເຮດຂນ ໃນເວລາຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງຂາດສະຕສານກ ເຊນ: ຕດສງເສດຕດ ຫ ວດຖອອກລດຕຈດ

ປະສາດ ຫ ເຫາ, ເມາຢາ ຫ ອາການແພ�ຢາ ຊງເຮດໃຫ�ຜ�ກຽວບສາມາດບນຊາຕນເອງ ຫ ສາເຫດອນທເຮດໃຫ�

ຜ�ກຽວບສາມາດຮ�ໄດ�ເຖງການກະທາຂອງຕນເອງ.

ຕວຢ າງ: ກ ກາລງເຈບປ�ວຍຍອນເກດຈາກໂລກຄວາມຕງຄຽດ ລາວຕອງໄດ�ຮບການຮກສາ ແລະ ຕດ

ຕາມຈາກແພດເປນປະຈາ ໃນການຮກສານນ ລາວຕອງໄດ�ກນຢາປະເພດໜງ ຊງອອກລດຕຈດປະສາດຂອງ

ລາວຈນບສາມາດຄວບຄມໄດ� ແລະ ໃນເວລາດຽວກນນນ ລກສາວມຄວາມຕອງການໃຊ�ເງນເພອດາເນນທລະ

ກດໃຫ�ໝນຄງ ຈງໄດ�ເອາທດນນາທເປນກາມະສດຂອງ ກ ມາເຮດໃບມອບຊບ ແລະ ໃຫ� ກ ເຊນ ມອບໃຫ�.

ເຫນໄດ�ວາ ສນຍາດງກາວແມ�ນເກດຂນຍອນ ກ ບສາມາດຄວບຄມ ຫ ພຈະລານາຕກຕອງຢ�າງຄກແນ�ກຽວກບ

ການກະທາຂອງລກສາວ ດງນນ ຈງສາມາດເວາໄດ�ວາສນຍາດງກາວເປນໂມຄະ.

1.1.4. ສນຍາທເຮດຂນໂດຍເຈດຕະນາບດຂອງຜ ຕາງໜາ

ສນຍາທເຮດຂນໂດຍເຈດຕະນາບດຂອງຜ�ຕາງໜາ ແມ�ນສນຍາທເຮດຂນໂດຍຜ�ຕາງໜາຝ�າຍໜງບຈງໃຈ

ປະຕບດຕາມການມອບໝາຍ ຊງອາດຈະສາງຄວາມເສຍຫາຍ ຫ ສາງຄວາມອບປະໂຫຍດໃຫ�ຜ�ມອບໝາຍ ຫ

ຄ�ສນຍາ.

���

ຕວຢ າງ 1: ກ ໄດ�ມອບໝາຍໃຫ� ຄ ໄປຊລດ ໂດຍມອບເງນໃຫ�ຈານວນ 200.000.000 ກບ, ແຕ� ຄ

ໄປຊຕວຈງລາຄາລດພຽງແຕ� 180.0000 ກບ ຊງ ຄ ແນະນາໃຫ�ຜ�ຂາຍຂຽນລາຄາໃສ�ໃນສນຍາ ແລະ ໃບຮບ

ເງນເຕມຈານວນ 200.000.000 ກບ. ສວນທເຫອ 20.000.000 ກບ ນນ ຄ ແລະ ຜ�ຂາຍໄດ�ແບ�ງປນກນ.

ຕວຢ າງ 2: ກ ເປນພະນກງານຂອງບລສດນາດມແຮ�ທາດຄນນະພາບດ ຊງໄດ�ຮບມອບໝາຍໃຫ�ຂາຍ

ນາດມໃຫ�ແກ�ບນດາລກຄາ. ກ ໄດ�ໄປເຮດສນຍາຜະລດນາດມກບ ຂ ໂດຍໃຫ�ຜະລດນາດມທາມະດາ ການດ

ເວລາສາມປ. ກ ໄດ�ໃຫ� ຂ ຕດເຄອງໝາຍຂອງບສດດມແຮ�ທາດຄນນະພາບດ, ຊງເຮດໃຫ�ຕນທນຕ ແຕ� ກ

ໄດ�ຄດໄລ�ເອາເງນນາບລສດທມອບໝາຍໃຫ�ຕນ ໃນລາຄານາແຮ�ທາດຄນນະພາບດ ແຕ�ເງນສວນເກນນນ ກ

ແລະ ຂ ໄດ�ແບ�ງປນກນ. ໃນກລະນ ດງກາວຖວາ ເປນການເຮດສນຍາ ໂດຍເຈດຕະນາຂອງຜ�ຕາງໜາ ຊງບລ

ສດນາດມແຮ�ທາດຄນນະພາບດ ສາມາດຮຽກຮອງຍກເລກສນຍານນໄດ�.

ຕາມ 2 ຕວຢ�າງຂາງເທງນນເຫນໄດ�ວາ ກ ມເຈດຕະນາບຊສດຕາມການມອບໝາຍ ເພອຫາເປນຜນ

ປະໂຫຍດຂອງຕນເອງ. ການກະທາດງກາວສະແດງໃຫ�ເຫນເຖງຄວາມບດ ຫ ມຄວາມຕງໃຈກະທາສງບດຂອງ

ຜ�ຕາງໜາ ຊງເປນສາເຫດໃຫ�ສນຍາທເຮດຂນນນເປນໂມຄະ.

1.1.5. ສນຍາທເຮດຂນ ດວຍຄວາມຈາເປນໃນສະພາບການທໜກໜວງເປນພເສດ

ແມ�ນສນຍາທເຮດດວຍຄວາມຈາເປນ ຊງບມທາງເລອກອນໃນເວລານນ ເນອງຈາກມເຫດການອນສກ

ເສນຂອງຜ�ທຕກຢ�ໃນສະພາບພບກບຄວາມຫຍ�ງຍາກ ທຕອງການຄວາມຊວຍເຫອຢ�າງຮບດວນ ຖາບຕກລງ

ເຮດສນຍາຈະເຮດໃຫ�ມຄວາມເສຍຫາຍຢ�າງຮາຍແຮງຕຊວດ ຫ ຊບສນຂອງຜ�ທມຄວາມຈາເປນ. ສນຍາປະ

ເພດນສວນຫາຍມກເກດຂນຢ�າງຮບດວນ.

ຕວຢ າງ: ເມອງ ກ ເກດໂລກພະຍາດຖອກທອງ ປະຊາຊນຈານວນຫາຍໄດ�ຮບຄວາມເດອດຮອນ ແລະ

ຕອງການຢາປນປວພະຍາດເຈບທອງ. ເປນສາເຫດໃຫ�ຮານຂາຍຢາ ສວຍໂອກາດຂນລາຄາຢາແພງກວາລາຄາ

ປກກະຕ ຈາກລາຄາໜງແຜງ 10.000 ກບ ເປນ 30.000 ກບ. ກລະນດງກາວ ການຊ-ຂາຍຢາເປນໂມຄະ

ເນອງຈາກສນຍາເຮດຂນ ໃນສະພາບການຈາເປນ ຜ�ຊສາມາດຮຽກຮອງເອາຈານວນເງນສວນທເກນໄດ�.

1.2. ສນຍາທເປນໂມຄະເດດຂາດ

ສນຍາທເປນໂມຄະເດດຂາດ ແມ�ນສນຍາເປນໂມຄະ ທພວພນເຖງສດ, ຜນປະໂຫຍດຂອງລດ ຫ ຂອງ

ສງຄມ ຫ ເງອນໄຂໃດໜງທເປ ນສາເຫດໃຫ�ບຖກຕອງ ຫ ບສອດຄອງກບກດໝາຍ ຈງຖວາສນຍາທເຮດຂນ

ນນເປນສນຍາທໃຊ�ບໄດ� ແລະ ເປນໂມຄະເດດຂາດເຊນ: ສນຍາຊ-ຂາຍຢາເສບຕດ, ໄມ�ເຖອນ, ລດເຖອນ.

ສນຍາທເປນໂມຄະເດດຂາດມ:

1) ສນຍາທເຮດຂນໂດຍຂດກບຜນປະໂຫຍດຂອງລດ ຫ ຂອງສງຄມ;

2) ສນຍາທເຮດຂນໂດຍນຕບກຄນ ຊງຂດກບກດລະບຽບກຽວກບການຈດຕງ ແລະ ການເຄອນໄຫວ

ຂອງຕນ;

3) ສນຍາທເຮດຂນດວຍການເຊອງອາ;

4) ສນຍາທເຮດຂນດວຍການລະເມດຮບການຂອງສນຍາ.

ໃນສນຍາທເປນໂມຄະເດ ດຂາດທກາວມາຂາງເທງນນ ຄ�ສນຍາບມສດຕກລງ ແລະ ຮບຮອງເອາສນຍາທ

ເປນໂມຄະເດດຂາດນນໄດ�ແຕ�ຢ�າງໃດ.

1.2.1. ສນຍາທເຮດຂນໂດຍຂດກບຜນປະໂຫຍດຂອງລດ ຫ ຂອງສງຄມ

ສນຍາທເຮດຂນໂດຍຂດກບຜນປະໂຫຍດຂອງລດ ຫ ຂອງສງຄມ ແມ�ນສນຍາທເປນໂມຄະເດດຂາດ

ຊງວດຖປະສງ ຫ ເປາໝາຍຂອງສນຍານນ ໄດ�ສາງຄວາມເສຍຫາຍ, ອບປະໂຫຍດ, ແຕະຕອງເຖງຊວດ, ສ

���

ຂະພາບ ແລະ ຊບສນຂອງລດຂອງລດ ແລະ ສງຄມ ເຊນ: ພ ເຮດສນຍາຊ-ຂາຍ ອາວດເສກ ຫ ຢາເສບຕດ

ກບ ຕ ໃນນ ເປາໝາຍຂອງສນຍານ ບຖກຕອງຕາມລະບຽບກດໝາຍ ແລະ ເຮດໃຫ�ສງຄມບມຄວາມສະຫງ5ບ.

1.2.2. ສນຍາທເຮດຂນໂດຍນຕບກຄນ ຊງຂດກບກດລະບຽບກຽວກບການຈດຕງ ແລະ ການເຄອນ

ໄຫວຂອງຕນ

ສນຍາທເຮດຂນໂດຍນຕບກຄນ ຊງຂດກບກດລະບຽບກຽວກບການຈດຕງ ແລະ ການເຄອນໄຫວຂອງ

ຕນແມ�ນສນຍາທເຮດຂນ ໂດຍບຖກຕອງຕາມການຈດຕງໄດ�ອະນຍາດໃຫ�ເຄອນໄຫວດາເນນທລະກດ ຫ ຂດ

ກບລະບຽບການຈດຕງນຕບກຄນນນ ເຊນ: ບລສດ ກ ໄດ�ຮບອະນຍາດໃຫ�ຜະລດ ແລະ ຈາໜາຍພດລມ ໃນ

ການເຄອນໄຫວດາເນນທລະກດ. ແຕ�ບລສດນພດເຮດສນຍາຈາໜາຍເຄອງກສາງໝາຍຄວາມວາ ຂດກບລະ

ບຽບກຽວກບການຈດຕງ ແລະ ການເຄອນໄຫວຂອງຕນ, ສະນນ ຈງເປນໂມຄະ.

1.2.3. ສນຍາທເຮດຂນດວຍການເຊອງອາ

ສນຍາທເຮດຂນດວຍການເຊອງອາ ແມ�ນສນຍາທເຮດຂນໂດຍຝ�າຍຫນງມເຈດຕະນາປກປດ ໂດຍບຈງ

ໃຈແຈ�ງຈດປະສງທແທ�ຈງຂອງການເຮດສນຍາ ເພອຫກລຽງການປະຕບດພນທະໃດໜງຕລດ ຫ ສງຄມ.

ສນຍາທເຮດຂນດວຍການເຊອງອາ ອາດຈະເຮດຂນໂດຍຄ�ສນຍາ ທງສອງຝ�າຍ ເພອປດບງລດ.

ຕວຢ າງ: ກ ຂາຍສດນາໃຊ�ທດນໃຫ� ຂ ເພອຫກລຽງການເສຍພນທະໃຫ�ລດກຽວກບສນຍາຊ-ຂາຍ ກ

ແລະ ຂ ຈງໄດ�ເຮດສນຍາມອບຊບໃຫ�ແກ�ກນ.

1.2.4. ສນຍາທເຮດຂນດວຍການລະເມດຮບການຂອງສນຍາ

ສນຍາທເຮດຂນດວຍການລະເມດຮບການຂອງສນຍາ ແມ�ນສນຍາທບເຮດຕາມຮບການທກດໝາຍກາ

ນດໄວ�ເຊນ: ສນຍາກ�ຢມ, ສນຍາມອບອະສງຫາຣມະຊບ, ສນຍາບລການທາງດານວຊາການ, ສນຍາມອບ

ໝາຍ ຕອງເຮດເປນລາຍລກອກສອນ, ຖາບເຮດຕາມແບບທກດໝາຍການດໄວ� ສນຍານນກຈະເປນໂມຄະ

ເດດຂາດ. ນອກຈາກນ ສນຍາທເຮດຂນລະຫວາງນຕບກຄນດວຍກນ ຫ ນຕບກຄນກບລວມໝ�ກບອງການ

ຈດຕງ ຫ ອງການຈດຕງດວຍກນ ຕອງເຮດເປນລາຍລກອກສອນ ຖາບດງນນສນຍາກຈະເປນໂມຄະເດດ

ຂາດ.

ຕວຢ າງ: ກ ໄດ� ມອບໝາຍໃຫ� ຂ ໄປເປນທະນາຍຄວາມຕສ�ຄະດແທນຕນ ແຕ�ການມອບໝາຍນນ ເປນ

ພຽງການຕກລງກນທາງປາກເປາ ໂດຍບໄດ�ຂຽນສນຍາເປນລາຍລກອກສອນ.

ຄວາມແຕກຕາງລະຫວາງສນຍາທເປນໂມຄະເດດຂາດ ແລະ ບເດດຂາດ

ໂມຄະເດດຂາດ ໂມຄະບເດດຂາດ

1. ນຕກາທບເກດຜນ 1. ນຕກາສມບນຈນກວາຈະຖກຮອງຂລບລາງ

2. ຄ�ສນຍາບມສດຕກລງຮບເອາ 2. ຄ�ສນຍາຝ�າຍທເສຍສດແລະຜນປະໂຫຍດ ມສດຕກລງ

ຮບເອາສນຍາ.

3. ທກໆຄນມສດຂລບລາງ 3. ມແຕ�ຄ�ສນຍາມສດຂລບລາງ

4. ຄ�ສນຍາເປນຜ�ມສດຂລບລາງ 4. ມສດຂລບລາງໄດ�ພາຍໃນ 3 ປ ຖາໝດອາຍ ຂອງສນຍາ

- ເດກບເຖງກະສຽນອາຍ, ຄນເສຍຈດ ມສດ ຂລບລາງພາຍ

ໃນການດ 3 ປນບແຕ�ມໄດ�ເຖງກະ ສຽນອາຍ ຫ ພາຍຫງທ

ຕນກບຄນມາເປນຜ�ທມຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ.

� �

2). ສນຍາທເປນໂມຄະທງໝດ ຫ ບາງສວນ

2.1. ສນຍາທເປນໂມຄະທງໝດ

ສນຍາທເປນໂມຄະທງໝດ ແມ�ນສນຍາທມເນອໃນໃຊ�ບໄດ�ທງໝດ ຫ ເປາໝາຍຂອງສນຍາບຖກຕອງ

ຕາມກດໝາຍ ເຊນ: ສນຍາຊ-ຂາຍຢາເສບຕດ.

2.2. ສນຍາທເປນໂມຄະບາງສວນ

ສນຍາທເປນໂມຄະບາງສວນ ແມ�ນສນຍາທເຮດຂນລະຫວາງຄ�ສນຍາທໄດ�ລະເມດ ສດ ແລະຜນປະ

ໂຫຍດສວນໃດສວນໜງຂອງບກຄນອນ, ສວນທຍງເຫອແມ�ນໃຊ�ໄດ�18

.

ຕວຢ າງ: ກ, ຂ ແລະ ຄ ມກາມະສດຮວມໃນທດນ (ໃບຕາດນເປນກາມະສດຮວມ), ແລ�ວ ຄ ໄດ�

ກ�ຢມເງນ ໂດຍເອາໃບຕາດນຕອນດງກາວຄາປະກນໂດຍບໄດ�ຮບການເຫນດຈາກ ກ ແລະ ຂ. ເຫນວາສນຍາ

ຄາປະກນນນເປນການລະເມດສດ ແລະ ຜນປະໂຫຍດຂອງ ກ ແລະ ຂ, ຈງເຮດໃຫ� ຊບຄາປະກນໂມຄະບາງ

ສວນທເປນຂອງ ຄ ແມ�ນໃຊ�ໄດ�.

3.3. ການຂລບລາງສນຍາທປນໂມຄະ

ຜ�ມສດຂລບລາງສນຍາທເປນໂມຄະມ ດງນ:

1. ຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດໜງ;

2. ພແມ� ຫ ຜ�ປກຄອງ ຂອງເດກທຍງບທນເຖງກະສຽນອາຍ, ຂອງຄນບາເສຍຈດ;

3. ເດກທຍງບທນເຖງກະສຽນອາຍ, ຄນບາເສຍຈດ ພາຍຫລງທຕນໄດ�ເຖງກະສຽນອາຍ ຫ ໄດ�ກບ

ຄນມາເປນຜ�ມຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດແລ�ວ;

4 .ທກຄນທມຜນປະໂຫຍດກຽວຂອງ ສາລບສນຍາທເປນໂມຄະເດດຂາດ.

ສນຍາທເປນໂມຄະອາດຈະຂລບລາງໄດ�ໃນກລະນຄ�ສນຍາຝ�າຍໜງເຫນວາ ສນຍາທເຮດຂນນນຫາກ

ອບປະໂຫຍດແກ�ຕນ ແລະ ເປນໂມຄະແລ�ວ ແຕ�ຕອງແຈ�ງໃຫ�ຄ�ສນຍາອກຝ�າຍໜງຊາບໃນທນໃດ ເພອທາການ

ລບລາງສນຍາດງກາວ ຖາຄ�ສນຍາທຖກແຈ�ງນນຫາກ ບເຫນດລບລາງສນຍານນກໃຫ�ຝ�າຍທແຈ�ງນນຍນຄາ

ຮອງຕສານ ເພອໃຫ�ລບລາງສນຍາດງກາວ.

ເດກທຍງບເຖງກະສຽນອາຍ ຫ ຄນເສຍຈດມສດຂລບລາງສນຍາທຕນເຮດຂນນນ ພາຍໃນການດ

ສາມປພາຍຫງທໄດ�ເຖງກະສຽນອາຍ ຫ ພາຍຫລງທຕນໄດ�ກບຄນມາເປນຜ�ທມຄວາມສາມາດທາງດານການ

ປະພດແລ�ວ. ສາລບສນຍາທເປນໂມຄະບເດດຂາດນນ, ມແຕ�ຄ�ສນຍາເທານນ ຈະຂລບລາງໄດ�.

ສນຍາທເປນໂມຄະເດດຂາດນນທກຄນທມຜນປະໂຫຍດກຽວຂອງກມສດຂລບລາງໄດ� ເນອງຈາກ

ວາໄດ�ເຮດຂນໂດຍຂດກບຜນປະໂຫຍດຂອງລດ ຫ ສງຄມ ລວມໄປເຖງຄວາມສະຫງ5ບຂອງຊາດ, ຄວາມເປນ

ລະບຽບຮຽບຮອຍຂອງສງຄມ ແລະ ຮດຄອງປະເພນອນດງາມຂອງຊາດລາວ.

3.4. ຜນສະທອນຂອງສນຍາທເປນໂມຄະ

ສນຍາທເຮດຂນດວຍການລະເມດຫກການ ຫ ເງອນໄຂທກດໝາຍການດໄວ�ກຈະມຜນສະທອນອນ

ໃດອນໜງເກດຂນຄ ສນຍາທບໄດ�ປະຕບດກນເທອກຈະຖກລບລາງ, ແຕ�ຖາສນຍາທໄດ�ປະຕບດທງໝດ ຫ

ບາງສວນແລ�ວ ກຈະພາໃຫ�ເກດຜນຕຊບສງຂອງທໄດ�ປະຕບດກນແລ�ວ. ຕາມຫກການທວໄປຜນສະທອນ

ຂອງສນຍາທເປນໂມຄະສະແດງອອກຢ�ບອນວາ ຝ�າຍໜງມພນທະສງຊບສງຂອງ ທໄດ�ປະຕບດແລ�ວຄນໃຫ�

������������������������������������������������������������

18

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 21 (ປບປງ). ສນຍາທເປນໂມຄະທງໝດ ຫ ບາງສວນ ສນຍາ

ທເປນໂມຄະທງໝດ ແມ ນສນຍາທມເນອໃນໃຊ�ບໄດ�ທງຫມດ. ສນຍາທເປນໂມຄະບາງສວນ ແມ ນສນຍາ ທມເນອໃນບາງສວນໃຊ�

ໄດ� ແລະ ບາງສວນໃຊ�ບໄດ�

���

ອກຝ�າຍໜງ. ໃນກລະນ ບມຄວາມສາມາດສງຄນໄດ�ໃນສະພາບເດມ ກອາດຈະໃຊ�ແທນຕາມມນຄາຊບສງ

ຂອງນນ. ບາງກລະນອາດຈະບສງຊບສງຂອງຄນໃຫ�ຜ�ທລະເມດ ເນອງຈາກການລະເມດນນແຕະຕອງເຖງຜນ

ປະໂຫຍດຂອງລດ ແລະ ສງຄມ.

ຜນສະທອນຂອງສນຍາທເປນໂມຄະ ສະແດງອອກດງນ:

- ຜນສະທອນຕຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດໜງ ແລະ;

- ສະທອນຕຊບສງຂອງ.

ຜນສະທອນຕຄ ສນຍາໃດໜງ: ຖາເດກບເຖງກະສຽນອາຍ, ຄນບາເສ ຍຈດ, ນຕບກຄນທເຮດສນຍາຂດ

ກບກດບຽບກຽວກບການຈດຕງ ແລະ ການເຄອນໄຫວຂອງຕນ ກລະນດງກາວຈະເຮດໃຫ�ສນຍາເປນໂມຄະ

ທງໜດ ຫ ບາງສວນ ແຕ�ຄ�ສນຍາຝ�າຍໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດສາມາດຮບຮອງເອາໄດ�, ສວນສນຍາທເຮດ

ຂນຂດກບສດ ແລະ ຜນປະໂຫຍດຂອງລດ ແລະ ສງຄມຮບຮອງເອາບໄດ�.

ຜນສະທອນຕຊບສງຂອງ :

1. ໃຫ�ສງຊບສງຂອງທໄດ�ປະຕບດຕກນແລ�ວນນຄນໃຫ�ແກ�ຄ�ສນຍາທງສອງຝ�າຍ ໃນກລະນທຄ�ສນຍາ

ໄດ�ເຮດຂນ:

- ໂດຍບສອດຄອງກບຫກການຂອງກດໝາຍ ແລະ ເງອນໄຂຂອງສນຍາ;

- ໂດຍຂດກບຈດປະສງ ຫ ເປາໝາຍການເຄອນໄຫວຂອງນຕບກຄນ;

- ໂດຍເດກທຍງບທນເຖງກະສຽນອາຍ;

- ໂດຍຄນເສຍຈດ;

- ໂດຍບກຄນທຂາດສະຕສານກ ຫ ຢ�ໃນສະພາບມນເມາອນໜກໜວງ;

- ໂດຍຝ�າຍໜງທຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ;

2. ໃຫ�ສງຊບສງຂອງທປະຕບດແລ�ວນນຄນໃຫ�ແກ�ຝ�າຍທໄດ�ຮບຄວາມເສຍຫາຍ ໃນກລະນທສນຍາໄດ�

ເຮດຂນໂດຍການຕວະຍວະຫອກລວງ ຫ ບງຄບນາບຂ�ຊບສງຂອງທໄດ�ປະຕບດຈາກອກຝ�າຍໜງນນ

ໃຫ�ຮບເປນຂອງລດ;

3. ໃຫ�ຮບຊບສງຂອງທໄດ�ປະຕບດແລ�ວທງໝດເປນຂອງລດ ໃນກລະນສນຍາຫາກໄດ�ເຮດຂນໂດຍຂດ

ກບຜນປະໂຫຍດຂອງລດ ຫ ສງຄມ.

4. ການປະຕບດສນຍາ

4.1. ຄວາມໝາຍຂອງການປະຕບດສນຍາ

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ກ ານດຫກການຕາງໆ

ກຽວກບການປະຕບດສນຍາ (ນບແຕ�ມາດຕາ 24 ເຖງ ມາດຕາ 33). ຄະນະຄນຄວາເຂາໃຈວາ ຈດປະສງ

ຂອງໝວດນ ກເພອແກ�ໄຂບນຫາ ຫ ຂຂດແຍ�ງທເກດຂນ ເນອງມາຈາກການບກະໄດ�ທາສງໃດສງໜງ ຫ

ກະທາສງໃດສງໜງ ຕາມທຄ�ສນຍາຕກລງກນ. ສາມາດເວາໄດ�ອກຢ�າງໜງວາ ບນດາຫກການທການດໄວ�ແຕ�

ມາດຕາ 24 ເຖງ 33 ແນໃສ�ແກ�ໄຂບນຫາຈາກ “ການບປະຕບດສນຍາ” (non-performance) ຫ “ການ

ລະເມດສນຍາ” (Breach of Contract) ແລະ ການທດແທນຄາເສຍຫາຍ (remedies for breach of

contract).

ກອນຈະອະທບາຍຄວາມສານກກຽວກບ “ການປະຕບດສນຍາ” ຕາມກດໝາຍລາວ, ຄະນະຄນຄວາ

ຈະສະເໜ ຫກການພນຖານຂອງສນຍາກອນ ຊງອງຕາມມາດຕາ 8 ຂອງກດໝາຍກ ານດວາ “ສນຍາແມ�ນ ການ

ຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ ຊງພາໃຫ�ສດ ແລະ ພນທະທາງແພ�ງ ເກດຂນ, ປ�ຽນແປງ ຫ ສນສດລງ”. ຈາກນຍາມນ

���

ເຫນວາຄ�ສນຍາມ “ພນທະ” ທຕອງປະຕບດຕກນ ຕາມການຕກລງຂອງຕນຄຽງຄ�ໄປກບສດໃນການທວງໃຫ�

ປະຕບດ, ຍກເວນ ສນຍາມອບຊບໃຫ�ລາ ທມແຕ�ຜ�ມອບຊບນນ ເປນຜ�ມພນທະແຕ�ຝ�າຍດຽວ.

ສະນນ, ເມອເວາເຖງຄວາມສານກກຽວກບການປະຕບດສນຍາ ໂດຍອງຕາມບດບນຍດທໄດ�ການດ

ໄວ�ໃນມາດຕາ 24 ຂອງກດໝາຍ19

ສາມາດສງລວມຄວາມເຂາໃຈໄດ�ວາ:

“ຜ ທມພນທະ20

” (obligator) ຕອງໄດ�ປະຕບດຕາມພນທະ ທໄດ�ການດໄວ�ໃນສນຍາ ແລະ ພນທະ

ນນຈະສນສດລງ ກຕເມອຜ�ມພນທະໄດ�ປະຕບດແລ�ວ, ນອກຈາກນ ກດໝາຍຍງເພມຕມເງອນໄຂ ໃນການ

ປະຕບດພນທະຄ: ຜ�ມພນທະຕອງປະຕບດສນຍາດວຍຄວາມຈງໃຈ, ຄບຖວນ, ຖກຕອງ ຕາມການດເວລາ

ແລະ ສະຖານທ ຕາມທການດໄວ�ໃນສນຍາ ຫໃນກດໝາຍ. ນອກຈາກນ, ຜ�ທມພນທະຍງບມສດປະຕເສດ

ການປະຕບດສນຍາ ຫ ການປ�ຽນແປງສນຍາແຕ�ຝ�າຍດຽວ, ຍກເວນກດໝາຍ ຫາກອະນຍາດ ຫ ການດ

ຕາງຫາກ.

ເມອຜ�ທມພນທະບປະຕບດ ຫ ປະຕບດພນທະຂອງຕນແລ�ວ “ຜ ທມສດ (ທວງ)” ມສດບຮບເອາ

ການປະຕບດ ຖາຫາກວາການປະຕບດນນທບຄບຖວນ, ບຖກຕອງ ແລະ ສອດຄອງກບສນຍາ ແລະ ກດ

ໝາຍ, ຍກເວນໄດ�ມການການດເປນຢ�າງອນ ຫ ໃນກດໝາຍ.

ຖາຜ�ມພນທະຫາກບປະຕບດຕາມບດບນຍດ ທການດໄວ�ໃນມາດຕາ 24 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກ

ພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ສາມາດຖວາຜ�ກຽວລະເມດສນຍາ ຕາມມາດຕາ 33

ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ຊງອາດຮຽກຮອງຄາເສຍ

ຫາຍ ຫ/ແລະ ຍກເລກສນຍາໄດ� ພຽງແຕ�ຝ�າຍດຽວ ຕາມວກສອງຂອງ ມາດຕາ 37 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂ

ຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 (ໃຫ�ເບງເນອໃນທອະທບາຍໃນ ຂ 5 ເລອງການ

ລະເມດສນຍາ ).

ຕວຢ າງ: ຄ�ສນຍາຕກລງກນວາ ຜ�ຂາຍຕອງໄດ�ສງສນຄາທຂາຍ ໄປຍງຈດໝາຍທຕກລງກນໄວ�, ຜ�ຊ

ຕອງໄດ�ຊາລະຄາສນຄາ ໂດຍໂອນເງນຜານທະນາຄານການຄາຕາງປະເທດ. ທງຜ�ຊ ແລະ ຜ�ຂາຍ ຕາງກມພນ

ທະທຕອງປະຕບດຕກນ. ຖາວາຜ�ຂາຍຫາກບສງສນຄາທຂາຍໄປຕາມການຕກລງ ຜ�ຊກມສດບຊ າລະຄາສນ

ຄາໄດ� ແລະ ຍງມສດທວງໃຫ�ຜ�ຂາຍປະຕບດພນທະຂອງຕນໃຫ�ຄບຖວນ. ພອມດຽວກນນ, ຖາຫາກວາ ການ

ບປະຕບດຂອງຜ�ຂາຍນນ ສາງຜນກະທບໃຫ�ແກ�ຜ�ຊ, ຜ�ຊຍງມສດຮຽກຮອງເອາຄາເສຍຫາຍອນເນອງມາຈາກ

ກະທາດງກາວ ໄດ�ອກ (ວກສອງຂອງມາດຕາ 33 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກ

ສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008.

ຂສງເກດ:ໃນໝວດ ຄ ນ, ບໄດ�ການດຫກການທຜ�ມສດທວງ ສາມາດທວງໃຫ�ປະຕບດແນວໃດແດ�

ໃນກລະນທມການບປະຕບດສນຍາຄດງຕວຢ�າງ ຂາງເທງ.

ກ). ຜ�ຊສາມາດທວງ ໃຫ�ຜ�ຂາຍປະຕບດພນທະຂອງຕນຕາມສນຍາແນວໃດ ? ຖາຫາກວາ ຜ�ຊສາ

ມາດໄດ�ການດໄວ�ໃນສນຍາກຽວກບການນາໃຊ�ມາດຕະການຮບປະກນການປະຕບດສນຍາ ຊງລວມມການຄາ

������������������������������������������������������������

19

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 24 (ປບປງ) ການປະຕບດສນຍາ:

ຄ ສນຍາ ຕອງປະຕບດສນຍາດວຍຄວາມຈງໃຈ, ຄບຖວນ, ຕາມການດເວລາ ແລະ ໃນສະຖານທ ຊງໄດ�ການດໄວ�ໃນ

ສນຍາ ຫ ກດໝາຍ.

ຄ ສນຍາບມສດປະຕເສດການປະຕບດສນຍາ ຫ ປ ຽນແປງເງອນໄຂຂອງສນຍາແຕ ຝ າຍດຽວ ເວນເສຍແຕ ກລະນທກດ

ໝາຍຫາກໄດ�ອະນຍາດໃຫ�.

ຄ ສນຍາມສດບຮບເອາການປະຕບດ ທບຄບຖວນ, ບຖກຕອງ ແລະ ສອດຄອງກບສນຍາ ຫ ກດໝາຍ ເວນເສຍແຕ ສນ

ຍາ ຫ ກດໝາຍ ຫາກໄດ�ການດໄວ�ຢ າງອນ.

20

“ຜ�ທມພນທະ” ຄະນະຄນຄວາ ໝາຍເຖງ ຄ ສນຍາ ຊງຕາງກມພນທະທຕອງປະຕບດຕກນ ແລະ ຜ ທມພນທະແຕ ພຽງຜ ດຽວ

ຕາມສນຍາມອບຊບໃຫ�ລາ.

���

ປະກນດວຍຫກຊບ, ການຊວດຈາ, ການປບໃໝ (ມາດຕາ 34-36 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ

ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008.

ຂ). ຖາຜ�ມພນທະຫາກບປະຕບດ ຜ�ຊສາມາດຍກເລກສນຍາ ຕາມວກທສອງ ຂອງມາດຕາ 37 ຂອງ

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ໄດ�ບ ? ໃນເມອຜ�ຊອບ

ປະໂຫຍດ ແລະ ຜ�ຊຍງສາມາດນາໃຊ�ບດບນຍດວກສອງ ຂອງມາດຕາ 33 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນ

ສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ໄດ� ຫ ບ ເພອຮຽກຮອງເອາຄາເສຍຫາຍ ?.

4.2. ຄວາມເຂາໃຈກຽວກບ ການປະຕບດສນຍາດວຍຄວາມຈງໃຈ, ຄບຖວນ, ຖກຕອງຕາມການດເວລາ

ແລະ ສະຖານທ

4.2.1. ການປະຕບດສນຍາດວຍຄວາມຈງໃຈ

ຄວາມສານກກຽວກບຄາສບນ ຍງບທນຈະແຈ�ງ ຍອນກດໝາຍຍງບໄດ�ການດໄວ�ເທອ. ຄວາມຈງແລ�ວ

ບແມ�ນເລອງແປກປະຫາດ ທກດໝາຍບການດຄາສບນໄວ�, ທງນກຍອນວາຄ າວາ “ດວຍຄວາມຈງໃຈ” (good

faith or duty of good faith) ການດນຍາມຍາກຫາຍ ຂນກບສະພາບຂອງແຕ�ລະຄະດ ຫ ຂຂດແຍ�ງ.

ບນຫາດງກາວຫາຍປະເທດມອບໃຫ�ສານເປນຜ�ວນດໄສວາກລະນໃດ ຈະເຂາກບເງອນໄຂຂອງການປະຕບດ

ສນຍາດວຍຄວາມຈງໃຈ.

ໂດຍທວໄປແລ�ວ, ການປະຕບດສນຍາດວຍຄວາມຈງໃຈເປນຫກການໜງທສາຄນຂອງສນຍາ ແຕ�ຄວນ

ຈະ ມເຄອງໝາຍແນວໃດ ໂດຍສະເພາະໃນແງ�ຂອງກດໝາຍລາວ ຫ ເວາອກຄວາມໜງວາ ຂອບເຂດເທາໃດ

ຈງຖວາ ຄ�ສນຍາໄດ�ປະຕບດສນຍາດວຍຄວາມຈງໃຈແທ� ?

ທານ ສຈ. ດາວອນຫວາງວຈດ ໄດ�ໃຫ�ຄາເຫນວາ ການປະຕບດສນຍາດວຍຄວາມຈງໃຈ “ແມ�ນການ

ປະຕບດຂຜກພນຢ�າງຖກຕອງກບເນອໃນຂອງສນຍາ ແລະ ສອດຄອງກບກດໝາຍ”21

.

ຄະນະຄນຄວາ ໄດ�ພະຍາຍາມສກສາເຄອງໝາຍຂອງຄາສບນ ທງໃນລະບບປະເພນສານ ແລະ ປະມວນ

ກດໝາຍແພ�ງ ແລະສງລວມໄດ�ວາ ການປະຕບດສນຍາຄວາມຈງໃຈ ແມ�ນແນໃສ� “ການໄວ�ເນອເຊອໃຈເຊ ງ

ກນ ແລະ ກນ” ຂອງຄ�ສນຍາ ຊງຝ�າຍໜງເຊອໃຈວາ ອກຝ�າຍໜງຈະປະຕບດໃນສງທຕນເອງໄດ�ຕກລງກນ

ແລະ ອກຝ�າຍໜງກມຄວາມເຊອແບບດຽວກນ.

ໃນຫາຍປະເທດທນາໃຊ�ປະມວນກດໝາຍແພ�ງ, ໄດ�ມການຮບຮ�ບາງຮບການຂອງການປະຕບດສນຍາ

ດວຍຄວາມຈງໃຈຂອງຄ�ສນຍາເຊນ ໃນປະມວນກດໝາຍແພ�ງຂອງເຢ ຍລະມນ, ຄ�ສນຍາຕອງມຄວາມຈງໃຈ

ນບແຕ�ເວລາເຈລະຈາໄປຈນເຖງການຕກລງ ແລະ ປະຕບດສນຍາ. ເຖງແມ�ນວາປະມວນກດໝາຍແພ�ງເຍຍລະ

ມນບໄດ�ການດນຍາມຄາສບນໄວ�, ແຕ�ກໝາຍເຖງ ການກະທາຢ າງມເຫດມຜນ ຊງໂດຍພນຖານແລ�ວ ກແມ�ນ

ການໄວ�ເນອເຊອໃຈຊ ງກນ ແລະ ກນ, ໂດຍສະເພາະສນຍາທພວພນເຖງການຄາ ແລະ ປະເພນການຄາ

ສະເພາະ. ສວນປະມວນກດໝາຍແພ�ງຝຣງ ກການດເງອນໄຂໄວ�ວາ ສນຍາຕອງໄດ�ຖກປະຕບດດວຍຄວາມ

ຈງໃຈ ຊງກງກນກບມາດຕາ 24 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ

2008.

ສາລບບນດາປະເທດທນາໃຊ�ປະເພນສານ, ບາງປະເທດກຮບຮ�ຫກການນ ທງໃນປະເທດທການດກດ

ໝາຍເປນລາຍລກອກສອນ ແລະ ທງໃນປະເທດ ທນາໃຊ�ປະເພນສານ. ຢ�ສະຫະລດອາເມລກາ, ປະມວນກດ

ໝາຍການຄາ (The Uniform Commercial Code) ໄດ�ການດວາ ທກສນຍາ ຕອງຖກປະຕບດດວຍ

ຄວາມຈງໃຈ ຊງ ຄາສບ “ດວຍຄວາມຈງໃຈ” ນ ໄດ�ຮບຄານຍາມ ດງນ: “ຄວາມເຊອໃຈ ໃນການປະຕບດ ຫ

ໃນການເຄອນໄຫວທກຽວຂອງ”. ສ າລບສນຍາທກຽວຂອງກບການຄາ, ມາດຕະຖານຂອງການປະຕບດດວຍ

������������������������������������������������������������

21

ດາວອນ ຫວາງວຈດ, ປມກດໝາຍແພ ງ, ພມຄງທ 2, ປ 2007, ໜາ 21.

���

ຄວາມຈງໃຈແມ�ນຮຽກຮອງໃຫ� “ຄວາມໄວ�ເນອເຊອໃຈກນ ແລະ ການເຄາລບມາດຕະຖານປະເພນທເປນທາ

ທາງດານຄາ” ອກ.

ສະຫ=ບແລ�ວ “ການປະຕບດສນຍາດວຍຄວາມຈງໃຈ” ວາຄວນມອງປະກອບແນວໃດແດ� ເປນສງທຍາກ

ສມຄວນ, ຄາເຫນຂອງ ທານ ສຈ. ດາວອນ ຫວາງວຈດ ທເຫນວາ ແມ�ນປະຕບດຖກຕອງສອດຄອງກບເນອ

ໃນຂອງສນຍາ ແລະ ຕາມກດໝາຍນນ ອາດເປນເຄອງໝາຍໜງ ສາລບກດໝາຍລາວກໄດ�.

4.2.2. ການປະຕບດສນຍາຢ າງຄບຖວນ

ຄາວາ “ຄບຖວນ” ມຄວາມໝາຍແນວໃດ ? ນກວຊາການກດໝາຍລາວ ໄດ�ຄນຄວາ ແລະ ມຄາເຫນວາ

ການປະຕບດສນຍາຢ�າງຄບຖວນ ໝາຍເຖງ ການປະຕບດ “ທກຂການດ” ທມໃນສນຍາ, ການປະຕບດຄບ

ຖວນຕາມ “ຈານວນ”, “ປະເພດ” ຫ “ເງອນໄຂ” ທມຢ�ໃນ ສນຍາ ຫ ທກ ານດໄວ�ໃນກດໝາຍ.

ຕວຢ າງ: ກ ຊເຂາສານໜຽວ ຈານວນສບໂຕນ ຈາກ ຂ ຢ� ແຂວງຊຽງຂວາງ, ກ ແລະ ຂ ຕກລງ ກນວາ

ຂ ຈະສງເຂາໃຫ�ເຖງ ສະຖານລດເມສາຍເໜອ, ນະຄອນຫວງວຽງຈນ ແລະ ເມອມາເຖງ ສະຖານລດເມສາຍ

ເໜອແລ�ວ, ກ ຈະຕອງຊ າລະເງນ ໂດຍຜານການໂອນເຂາບນຊທະນາຄານຂອງ ຂ. ເມອ ຂ ສງ ເຂາສານ

“ໜຽວ” ມາໃຫ� ກ ຈ ານວນສບໂຕນ ຮອດສະຖານລດເມສາຍເໜອ ນະຄອນຫວງວຽງຈນແລ�ວ ຖວາ ຂ ໄດ�

ປະຕບດພນທະຂອງຕນສາເລດ “ຄບຖວນ”.

ຕວຢ າງ: ກ ຊ ໂທລະສບມຖ ຈາກຮານ ຂ ຊງ ໃນກບບນຈໂທລະສບນນ ໄດ�ຂຽນວາ ມໂທລະສບມຖ

ໜງໜວຍ, ສາຍສາກ, ສາຍຟງຫ ແລະ ໜວຍຄວາມຈາ. ຖາອປະກອນທກຢ�າງທາງຮານ ຂ ໄດ�ມອບໃຫ�ຜ�ຊ ກ

ຄບແລ�ວ ກຖວາ ຂ ໄດ�ປະຕບດພນທະຕາມສນຍາຢ�າງຄບຖວນ, ແຕ�ຖາຮານ ຂ ບມອບອປະກອນທຂຽນໄວ�

ໃຫ�ຄບ ກຖວາ ຮານ ຂ ປະຕບດສນຍາບຄບຖວນ.

ສະຫ=ບແລ�ວ ການປະຕບດສນຍາຢ�າງຄບຖວນ ໝາຍເຖງການປະຕບບດທກຂການດ, ຄບຖວນຕາມຈາ

ນວນ, ປະເພດ ຫ ເງອນໄຂ ທມຢ�ໃນສນຍາ. ສນຍາຄບຖວນໝາຍເຖງ:

- ຄບຖວນ ໃນວດຖກາທເປນເປາໝາຍຂອງສນຍາ;

- ຄບຖວນ ໃນການປະຕບດສດ ແລະ ພນທະຕກນ ແລະ ເງອນໄຂຕາງໆ ຖາມ.

ການປະຕບດສນຍາບຄບຖວນຈະພາໃຫ� ຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ນາໃຊ�ບດບນຍດວກສາມຂອງ ມາດ

ຕາ 24 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ໄດ�.

4.2.3. ການປະຕບດສນຍາຖກຕອງຕາມການດເວລາ

ໂດຍທວໄປແລ�ວ, ຄ�ສນຍາຕອງຕກລງກນກຽວກບ ການດວນ, ເວລາ ຂອງການປະຕບດສນຍາ ແລະ

ຖາ ເປນສນຍາທເປນລາຍລກອກສອນກຕອງຂຽນໃສ�ໃນສນຍາ ເຊນ: ອາຍຂອງສນຍາ, ວນ, ເດອນ, ປ ທ

ຕອງປະຕບດ.

ຕວຢ າງ: ກ ກ�ຢມເງນຈາກທະນາຄານ ຂ ໂດຍມ ກ ານດເວລາສາມປ, ກ ຕອງໃຊ�ຄນຕນທນ ແລະ

ດອກເບຍ ພາຍໃນການດເວລາ ສາມປ ຊງນບແຕ� ວນທ 1 ທນວາ 2010 ເຖງ ວນທ 31 ພະຈກ 2013;

ການດເວລາຂອງການປະຕບດສນຍາ ແມ�ນລະຍະເວລາໃດໜງທການດໄວ�ໃນສນຍາ ຫ ຕາມທການດ

ໄວ� ໃນກດໝາຍ ເພອໃຫ�ຄ�ສນຍາປະຕບດສນຍາຕກນ, ວທການຄດໄລ�ລະຍະເວລານນໃຫ�ອານເນອໃນ ທ

ການດໄວ�ໃນຂ 8 ກຽວກບອາຍຄວາມ.

ຖາຫາກຄ�ສນຍາບແນ�ໃຈກຽວກບວທການຄດໄລ�ລະຍະເວລາ ທຕອງປະຕບດນາກນ ໃນກລະນໄດ�ທ

ເຮດສນຍາເປນລາຍລກອກສອນ, ຄ�ສນຍາສາມາດນາເອາສນຍານນໄປຂຄາແນະນາຈາກຫອງການຍຕທາເມອງ

ຫ ພະແນກຍຕທາແຂວງ.

���

ສນຍາ ທຄ�ສນຍາໄດ�ຕກລງກນການດລະຍະເວລາ ການປະຕບດສນຍາໄວ�ແລ�ວ ການປະຕບດສນຍາ

ແມ�ນ ຈະຕອງປະຕບດຕາມການດເວລາດງກາວ. ການບປະຕບດໃຫ�ຄບຖວນ, ຖກຕອງ ແລະ ກງກບການດ

ເວລານນ ພາໃຫ� ຜ�ທມສດ ຫ ຄ�ສນຍາຝ�າຍທມສດທວງ ສາມາດປະຕເສດການປະຕບດທຊກຊານນໄດ� ແລະ

ບປະຕບດພນທະຂອງຕນກໄດ� ຕາມວກທ ສຂອງມາດຕາ 24 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ

ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008. ໃນກລະນທຄ�ສນຍາຫາກບໄດ�ການດລະຍະເວລາໃນການປະຕບດ

ສນຍາໄວ� ແມ�ນໃຫ�ປະຕບດຕາມບດບນຍດ ວກສອງຂອງ ມາດຕາ 26 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນ

ສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008.22

ຫກການທການດໃນວກສອງນ ເມອອານແລ�ວສາມາດ

ເຂາໃຈໄດ�ຢ�າງງາຍດາຍ ຊງສາມາດສງ ລວມເປນເຄອງໝາຍ ຕາມລາດບດງນ:

- ກດໝາຍອະນຍາດໃຫ� ເຈາໜ ຫ ຜ�ມສດທວງ ທວງໃຫ� ຜ�ມພນທະປະຕບດສນຍາ ໂດຍແຈ�ງໃຫ�ລກ

ໜຊາບເສຍກອນ;

- ສວນລກໜເອງກມສດປະຕບດສນຍາໄດ�ທກເວລາ;

- ເມອເຈາໜໄດ�ທວງໃຫ�ປະຕບດແລ�ວ ລກໜມພນທະປະຕບດສນຍາດງກາວ ພາຍໃນກ ານດເວລາສບ

ຫາວນ ນບແຕ�ວນທ ເຈາໜໄດ�ທວງໃຫ�ປະຕບດເປນຕນໄປ.

ຂສງເກດ: ຄາວາ “ລກໜເອງກມສດປະຕບດສນຍາໄດ�ທກເວລາ” ເມອເວລາເຈາໜທວງ ແລະ “ລກໜມ

ພນທະປະຕບດສນຍາດງກາວພາຍໃນການດເວລາສບຫາວນ” ນມຄວາມໝາຍແນວໃດ ? ຄະນະຄນຄວາ

ເຂາໃຈວາ ວກສອງຂອງມາດຕາ 26 ນ ຕອງໄດ�ອານທງໝດຂອງວກ ຈງຈະເຂາໃຈຫກການ ແລະ ຈດໃຈຂອງ

ບດບນຍດນຢ�າງຖກຕອງ, ບແມ�ນນາໃຊ�ປະໂຫຍກໃດປະໂຫຍກໜງຂອງວກນ.

ຕວຢ າງ: ກ ຕກລງໃຫ� ຂ ເຊາ ລດຕ�ຂອງຕນ ມລະ 400.000 ກບ ໂດຍບໄດ�ການດວນ, ເວລາສງຄນ

ແລະ ເປນສນຍາປາກເປາ ໂດຍ ກ ບອກວາ “ເອາໄປໃຊ�ກອນໂລດ ຖາຢາກໄດ�ລດ ຈງຈະບອກຕາມພາຍ ຫງ”.

ໃນກລະນທ ກ ຕອງການເອາລດຕ�ທໃຫ ຂ ເຊານນຄນ ກ ຕອງແຈ�ງບອກໃຫ� ຂ ຊາບ, ຖາຫາກວາ ລດຕ� ຄນ

ນນ ຂ ບໄດ�ນ າໃຊ� ຫ ວາໄດ�ໃຊ�ແຕ�ມຄວາມສາມາດສງຄນໃຫ� ກ ໄດ�ໃນຕອນຄ າຂອງມທຮບຊາບ ຫ ມຖດມາ

ຂ ຕອງສງຄນໃຫ� ກ ຕາມເງອນໄຂຕວຈງດງກາວ, ບແມ�ນຖາໃຫ�ຄບສບຫາວນແລ�ວຈງສງລດຕ�ໃຫ� ກ ຄນ.

ໃນກລະນ ທ ຂ ໄດ�ນ າໃຊ�ລດຕ�ນນຢ� ຫ ຕດພາລະກດອນໆ ແລະ ບສາມາດສງລດຄນໃຫ� ກ ໃນເວລາທ

ຮຽກຮອງ ຂ ກມເວລາສະສາງພາລະກດຂອງຕນ ໃຫ�ແລ�ວ ແລະ ສງລດຄນໂດຍໄວ ໂດຍບຈາເປນຕອງລຖາ

ໃຫ�ຄບສບຫາວນ.

ຄະນະຄນຄວາເຂາໃຈວາທກດໝາຍການດເວລາສບຫາວນນ ກເພອໃຫ�ຜ�ມພນທະ ຫ ລກໜ ມເວລາທ

ເໝາະສມໃດໜງ ໃນກລະນ ທບສາມາດປະຕບດຕາມການດເວລາໄດ�ຕາມການທວງຂອງເຈາໜ. ໃນການດສບ

ຫາວນຄວນແມ�ນ ສບຫາວນຕາມປະຕທນ ຊງລວມທງວນພກ (ວນເສາ, ອາທດ ແລະ ວນພກລດຖະການ

ອນໆ) ແລະ ເລມນບເອາແຕ� ມທເຈາໜໄດ�ທວງໃຫ�ປະຕບດ ບແມ�ນນບວນຖດມາ, ຈດນ ກດໝາຍການດຈະ

ແຈ�ງແລ�ວ.

������������������������������������������������������������

22

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 26 ການດເວລາຂອງການປະຕບດສນຍາ:

ສນຍາຕອງໄດ�ຮບການປະຕບດ ຕາມການດເວລາ ທໄດ�ການດໄວ� ແລະ ໃຫ�ສອດຄອງກບກດໝາຍ.

ໃນກລະນ ທບໄດ�ການດເວລາຂອງການປະຕບດສນຍາ ເຈາໜມສດທວງໃຫ�ປະຕບດ ແລະ ລກໜກມສດປະຕບດໄດ�ທກ

ເວລາ. ໃນກລະນທເຈາໜຫາກໄດ�ທວງໃຫ�ປະຕບດນນ ລກໜມພນທະປະຕບດສນຍາດງກາວ ພາຍໃນການດເວລາສບຫາວນ ນບ

ແຕ ວນທເຈາໜໄດ�ທວງໃຫ�ປະຕບດເປນຕນໄປ.

ລກໜ ອາດຈະປະຕບດສນຍາກອນການດເວລາກໄດ� ຖາວາການປະຕບດນນ ຫາກບຂດກບສນຍາ ຫ ກດໝາຍ ແລະ

ເຈາໜກເຫນດນາ.

��

ວກສາມມາດຕາ 26 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ

2008ອະນຍາດໃຫ�ລກໜ ປະຕບດສນຍາກອນການດເວລາໄດ� ຖາການປະຕບດກອນສນຍານນ ຫາກບຂດ

ກບສນຍາ ຊງເຈາໜກເຫນດນາ ແລະ ບຂດກບກດໝາຍ.

ຂສງເກດໃນສນຍາກ�ຢມ: ໂດຍທວໄປແລ�ວ ສນຍາກ�ມຢມເງນ ຈະການດລະຍະເວລາ ແລະ ຕາຕະລາງ

ເວລາໃນການສງຕນທນ ແລະ ດອກເບຍ, ຊງຜ�ກ�ຢມ ຕອງໄດ�ປະຕບດຕາມຕາຕະລາງເວລານນຢ�າງເຄງຄດ

ເຖງແມ�ນວາຜ�ກ�ຢມຈະມຄວາມສາມາດໃນການຊາລະຕນທນ ແລະ ດອກເບຍກອນການດເວລາກຕາມທະນາ

ຄານຈະປະຕເສດການຮບເອາການຊາລະຕນທນກອນເວລາ, ຍກເວນມການຕກລງເປນຢ�າງອນ23

. ໃນກລະນ

ທບໄດ�ບງລະຍະເວລາຂອງການປະຕບດສນຍາ ຢ�າງຄກແນ�ໄວ�ໃນສນຍາ ຫ ເປນການກ�ຢມແບບປາກເປາ, ອງ

ຕາມວກທສາມຂອງມາດຕາ 26 ນ ເຫນວາ ຜ�ກ�ຢມ ຫ ລກໜ ມສດສງຄນທງຕນທນ ແລະ ດອກເບຍໃນມທ

ສງນນໄດ� ຖາຫາກເຈາໜເຫນດນາ.

4.2.4. ການປະຕບດສນຍາຖກຕອງຕາມສະຖານທ

ສນຍາ ຕອງຖກປະຕບດໃຫ�ຖກຕາມຕາມສະຖານທ ຊງເປນເງອນໄຂໜງຂອງການປະຕບດສນຍາ ຕາມ

ວກໜງຂອງມາດຕາ 25 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ

2008. ໃນລະນທສນຍາຫາກບໄດ�ການດກຽວກບເລອງສະຖານທ ໃນການປະຕບດສນຍາໄວ�ຢ�າງຈະແຈ�ງ,

ມາດຕາ 28 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 200824

ການດ

ຫກການທກຽວຂອງກບສະຖານທໃນການປະຕບດສນຍາ ຊງສງລວມໄດ�ດງນ:

- ກຽວກບສນຍາກສາງ ເຊນ ສງປກສາງ, ສະຖານທປະຕບດສນຍາ ການມອບຮບອາຄານ ຫ ສງປກ

ສາງ ແມ�ນໃຫ�ມຢ�ສະຖານທກສາງ.

ຕວຢ າງ: ໂຄງການກສາງຕກອາຄານໃດຫນງ ເວລາທການກສາງນນສາເລດແລ�ວ ຜ�ຮບເໝາ ຕອງມອບ

ອາຄານນນ ຢ�ໃນສະຖານທ ທທາການກສາງອາຄານນນ;

- ກຽວກບການໃຊ�ແທນໜສນ ໃຫ�ປະຕບດຢ�ບອນຢ�ຂອງເຈາໜ ໃນເວລາເຮດສນຍານນ ເວນເສຍແຕ�

ການໃຊ�ແທນໜສນຂອງການຈດຕງຂອງລດ, ລວມຫມ� ແລະ ສງຄມ. ໃນຈດນ ໃຫ�ເຂາໃຈວາບອນຢ�ຂອງເຈາ

ໜໃນເວລາເຮດສນຍາໝາຍເຖງ ບອນທເຈາໜຢ�ອາໄສ ແລະ ເປນບອນທໄດ�ມການຕດຕພວພນກນໃນເວລາ

ເຮດສນຍາ. ໃນກລະນທເຈາໜ ຫາກໄດ�ຍາຍບອນຢ�ໃນເວລາປະຕບດສນຍາ ແລະ ໄດ�ແຈ�ງໃຫ�ລກໜຊາບໃນ

������������������������������������������������������������

23

ສາເຫດຕນຕ ກຍອນວາ ທະນາຄານໄດ�ກາໄລຈາກດອກເບຍຈາກການກ�ຢມ, ເຖງແມ ນວາຜ ກ�ຢມ ມຄວາມສາມາດສງຄນຕນທນ

ທງໝດກອນການດເວລາກຕາມ, ທະນາຄານຈະຄດໄລ ຈານວນເງນທງໝດ ທງຕນທນ ແລະ ດອກເບຍ ຕາມການດເວລາທໄດ�ຕກລງ

ກນ ຄເກາ, ຍກເວນ ຕວຢ າງ ບາງທະນາຄານອາດຈະຜອນຜນບຄດໄລ ເອາ ດອກເບຍ ໃນສາມເດອນສດທາຍ ຫ ແລ�ວແຕ ການ

ຕກລງ.

24

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 27. ສະຖານທປະຕບດສນຍາ:

ສນຍາ ຈະປະຕບດຢ ສະຖານທ ຊງສນຍາ ຫ ກດໝາຍໄດ�ການດໄວ�. ໃນກລະນທບໄດ�ການດສະຖານທປະຕບດ ແມ ນ

ໃຫ�ປະຕບດສນຍາ ຢ ສະຖານທ ດງນ:

1. ການມອບອາຄານກສາງ ໃຫ�ປະຕບດຢ ສະຖານທການກສາງນນ;

2. ການໃຊ�ແທນໜສນໃຫ�ປະຕບດຢ ບອນຢ ຂອງເຈາໜ ໃນເວລາເຮດສນຍານນ ເວນເສຍແຕ ການໃຊ�ແທນໜສນຂອງ

ການຈດຕງຂອງລດ, ລວມຫມ ແລະ ສງຄມ. ຖາວາເຈາໜຫາກໄດ�ຍາຍບອນຢ ໃນເວລາປະຕບດສນຍາ ແລະ ໄດ�ແຈ�ງໃຫ�

ລກໜຊາບໃນເວລານນ ໃຫ�ປະຕບດຢ ບອນຢ ໃໝຂອງເຈາໜ, ສວນຄາໃຊ�ຈາຍທງຫມດໃນການປະຕບດສນຍານນ ແມ ນ

ເປນພາລະຂອງເຈາໜ;

3. ພນທະອນໃຫ�ປະຕບດຢ ບອນຢ ຂອງລກໜ ໃນເວລາເຮດສນຍານນ. ຖາວາລກໜຫາກ ແມ ນນຕບກຄນ ກໃຫ�ປະຕ

ບດຢ ສານກງານຂອງນຕບກຄນນນ.

��

ເວລານນໃຫ�ປະຕບດຢ�ບອນຢ�ໃໝ�ຂອງເຈາໜ, ສວນຄາໃຊ�ຈາຍທງຫມດໃນການປະຕບດສນຍານນ ແມ�ນເປນ

ພາລະຂອງເຈາໜ.

ໃນກລະນທບຮ�ທຢ�ໃໝ�ຂອງເຈາໜ ແລະ ເຈາໜກບໄດ�ແຈ�ງໃຫ�ລກໜຊາບ, ລກໜສາມາດຊອກຮ�ກຽວ

ກບທຢ�ໃໝ�ຂອງເຈາໜໄດ� ໂດຍສອບຖາມກບນາຍບານບອນເຈາໜເຄຍໄດ�ຢ�ອາໄສ ພອມດຽວກນນນກຕອງ

ໄດ�ແຈ�ງໃຫ�ນາຍບານດງກາວຮ�ຈກວາ ຕນຈະໃຊ�ແທນໜສນໃຫ�ເຈາໜ ແລະ ພະຍາຍາມຕດຕເຈາໜ, ການທ

ລກໜບກະທາສງໃດສງໜງເພອຢງຢນວາ ຕນໄດ�ພະຍາຍາມປະຕບດຕາມສນຍາແລ�ວ ຖວາລກໜບປະຕບດ

ພນທະຂອງຕນ ຫ ຖວາລກໜບປະຕບດສນຍາ. ຝ�າຍເຈາໜ ຖາຫາກບໄດ�ທວງທາວໜສນຂອງຕນ ເປນເວລາ

ສາມປ ຕດຕ>ກນ ຜ�ກຽວກຈະເສຍສດໃນການທວງໜສນດງກາວ ຊງໝາຍຄວາມວາ ເຈາໜບສາມາດທວງໜ

ຈາກລກໜໄດ� ອກ ຍກເວນລກໜຍນດໃຊ�ແທນໜສນ ເຖງແມ�ນກາຍອາຍຄວາມມາແລ�ວກຕາມ25

.

ມາດຕາ 27 ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ຍງການດ

ສະຖານທໃນການປະຕບດສນຍາ ນອກຈາກສະຖານທໃນການກສາງ ແລະ ສະຖານ ທໃນການໃຊ�ແທນໜສນ

ແລ�ວ ແມ�ນໃຫ�ປະຕບດຢ�ສະຖານທຂອງລກໜ ໃນເວລາເຮດສນຍາ.

ຕວຢ າງ: ໃນການບລການເຄອງດມ ແລະ ອາຫານນອກສະຖານທ ຖາບໄດ�ກ ານດໄວ�ໃນສນຍາ ກໃຫ�

ປະຕບດຢ�ໃນສະຖານທ ທເປນບອນຢ�ອາໄສຂອງລກໜ ຫ ຜ�ໃຊ�ບລການ.

ຂສງເກດ: ໃນປດຈບນ ການສສານທມຢ� ໂດຍສະເພາະການຕດຕສສານກນທາງໂທລະສບ, ໂທລະ

ສານ ຫ ການໄປມາຫາສ�ກນລະຫວາງບານ, ເມອງ ແລະ ແຂວງ ມຄວາມສະດວກວອງໄວ ແລະ ຕອບສະໜອງ

ໄດ� ຄວາມຮຽກຮອງຕອງການຂອງສງຄມເປນທະວຄນ, ສະນນອາດຈະເກດມກລະນ ທຄ�ສນຍາລມ ຫ ບໄດ�

ການດ ຫ ບຮ�ຈກຄວາມສາຄນກຽວກບສະຖານທໃນການປະຕບດສນຍາ ຊງຄ�ສນຍາສາມາດປ�ຽນແປງ,

ດດແກ�ສນຍາ ໄດ�ໂດຍຜານການສສານເຫານນ ບວາຈະໂດຍວາຈາ ຫ ລາຍລກອກສອນ ທງນກເພອຫກເວນ

ຄວາມບເຂາໃຈ ໃນສະຖານທປະຕບດສນຍານາກນ.

4.3. ການປະຕເສດ ການປະຕບດສນຍາ ຫ ການປ ຽນແປງເງອນໄຂຂອງສນຍາໂດຍຝ າຍດຽວ

ການປະຕເສດການປະຕບດສນຍາ ແມ�ນການກະທາ ຫ ບກະທາ ການປະຕບດພນທະຈາກຝ�າຍທມ

ພນທະຕອງປະຕບດ.

ການປ�ຽນແປງສນຍາ ແມ�ນການແກ�ໄຂສນຍາ ອາດຈະເປນການແກ�ໄຂໃນສວນທເປນເນອໃນສາຄນ

ຫ ບາງສວນບາງຕອນຂອງສນຍາ. ຕາມຫກການແລ�ວ ກດໝາຍບອະນຍາດໃຫ� ຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງປ�ຽນ

ແປງສນຍາໄດ� ໂດຍຝ�າຍດຽວ ເວນເສຍແຕ�ກດໝາຍຫາກການດໄວ�ສະເພາະ.

ຕວຢ າງ : ກ ຕກລງຂາຍລດຈກໃຫ� ຂ ໃນລາຄາ 10.000.000 ກບ ແລະ ຂ ກຕກລງຊ າລະຄາ

ລດຈກ ໃນອກຫາວນຖດມາ, ໂດຍ ຂ ໄດ�ວາງ ເງນມດຈ າກອນ 2.000.000 ກບ. ຕມາ ອກສອງວນອດຕາ

ແລກປ�ຽນມການເໜງຕງ, ຮອດມມາຊາລະ ຂ ໄດ�ນ າເງນມາຊາລະໜສນຄາລດແຕ� ກ ບຮບເອາຍອນເຫນວາ

ຕນເອງອບປະໂຫຍດ ແລະ ຫ=ບທນ ແລະ ໄດ�ປ�ຽນແປງລາຄາ ຈາກ 10.000.000 ກບ ມາເປນ

10.500.000 ແຕ�ຜ�ດຽວ.

������������������������������������������������������������

25

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 102 (ປບປງ) ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງ:

ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງ ມການດ ສບ ປ ສາລບສນຍາກຽວກບສງກສາງ ແລະ ສາມ ປສາລບສນຍາປະເພດອນ ແລະ

ການຮອງຂເອາການໃຊ�ແທນຄາເສຽຫາຍ ເວນເສຽແຕ ກດໝາຍຫາກ ໄດ�ການດໄວ�ຢ າງອນ.

ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງ ໃຫ�ເລມນບແຕ ວນການດເວລາຂອງສນຍານນໄດ�ສນສດ ຫ ນບແຕ ວນ ທຄວາມເສຍຫາຍ

ໄດ�ເກດຂນ ເປນຕນໄປ.

ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງ ຈະຖກໂຈະ ໃນກລະນ ທມເຫດສດວໄສ ຫ ເຫດບງເອນ ຊງເປນອປະສກ ຕການຍນຄາ

ຮອງຟ�ອງ.

ພາຍຫລງທໄລຍະເວລາຂອງການໂຈະນນ ໄດ�ສນສດແລ�ວ ອາຍຄວາມທໄດ�ຜານມາກອນນນ ກຈະສບຕອກ.

���

ຕາມຫກການແລ�ວ, ຄ�ສນຍາຈະປ�ຽນແປງ ຫ ປະຕເສດການປະຕບດສນຍາດງທໄດ�ກາວມາແລ�ວຂາງ

ເທງນນວາຄ�ສນຍາມສດ ແລະ ພນທະ ທຕອງປະຕບດຕກນ, ແລະ ອງຕາມຫກການພນຖານຂອງການເຮດ

ສນຍາສນຍາຕອງເກດຂນດວຍຄວາມສະໝກໃຈຂອງຄ�ສນຍາ, ການທຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ຈະບຮບເອາ

ການປະຕ ບດພນທະຂອງອກຝ�າຍໜງຝ�າຍດຽວນນກດໝາຍບອະນຍາດ ຍອນວາເປນການຂດກບເຈດຕະນາ

ແລະ ການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ, ເຊນດຽວກນກດໝາຍກບອະນຍາດໃຫ� ຄ�ສນຍາໃດຝ�າຍໜງປ�ຽນແປງສນຍາ

ດວຍຕນເອງ ແຕ�ຝ�າຍດຽວ, ຍກເວນກດໝາຍການດເປນຢ�າງອນ. 26

ການປະຕເສດການປະຕບດສນຍາ ຫ ການປ�ຽນແປງເງອນໄຂຂອງສນຍາ ໂດຍຝ�າຍດຽວຖວາເປນ

ການບປະຕບດສນຍາ ແລະ ຝ�າຍທອບປະໂຫຍດມສດຮຽກຮອງເອາຄາເສຍຫາຍຕມອກຕາມມາດຕາ 33 ຂອງ

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008.

ກລະນໃດທກດໝາຍອະນຍາດໃຫ�ມການປ�ຽນແປງສນຍາ ຫ ປະຕເສດການປະຕບດສນຍາໄດ�ໂດຍ

ຝ�າຍດຽວ, ຜານການຄນຄວາແລ�ວເຫນວາ ໃນກລະນທຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ທຖກລະເມດສນຍາສາມາດ

ພສດໄດ�ວາຕນເປນຜ�ທໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ ຈງມສດປ�ຽນແປງສນຍາຫ ຍກເລກສນຍານນໄດ� “ໂດຍ

ຝ າຍດຽວ”27

. ເຊນໃນກລະນຕວຢ�າງຂາງເທງນນ, ຖາຜ�ຂາຍ ຕອງການປ�ຽນແປງສນຍາ ຫ ປະຕເສດການ

ປະຕບດສນຍາແຕ�ຝ�າຍດຽວ ຕອງໄດ�ຊໃຫ�ສານເຫນວາ ຕນໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ ຊງເປນບນຫາລາບາກ

ຫາຍ ແລະ ຕອງແມ�ນເຈາໜເປນຝ�າຍພສດ ບແມ�ນລກໜ.

ໃນການຄາຂາຍ ແລະ ດາເນນທລະກດ ໂດຍສະເພາະບນດາປະເທດທກາລງພດທະນາ ແລະ ພດທະ

ນາແລ�ວ, ສວນຫາຍຈະການດມາດຕາສະເພາະກຽວກບການຍກເລກສນຍາ ຫ ປ�ຽນແປງສນຍາ ຫ ປະຕເສດ

ການປະຕບດ ສນຍາ ໄດ�ແຕ�ຝ�າຍດຽວ ຊງການດເອາ “ລະຍະເວລາ” ຂອງການປະຕບດສດ ແລະ ພນທະຂອງ

ຄ�ສນຍາ ເປນພນຖານສາຄນຂອງເງອນໄຂການຍກເລກ ຫ ປ�ຽນແປງ ຫ ປະຕເສດການປະຕບດສນຍາແຕ�ຝ�າຍ

ດຽວ ໂດຍບຈາເປນຕອງ ຄາເຫນຈາກອກຝ�າຍໜງ. ໃນຈດນ ສນຍາຈະຕອງການດຢ�າງຈະແຈ�ງທສດ ຊງອາດ

ການດໄວ�ໃນຫາຍບອນ ນອກຈາກ ສດ ແລະ ພນທະຂອງຄ�ສນຍາແລ�ວ ອາດຈະສາງເປນມາດຕາສະເພາະ ຫ

ການດໄວ�ໃນມາດຕາທກຽວຂອງກບ ການຍກເລກສນຍາ.

ຕວຢ າງ: ໃນສນຍາຊ-ຂາຍອະສງຫາລມະຊບ, ຜ�ຊ ແລະ ຜ�ຂາຍ ອາດຈະຕກລງກນວາ “ຖາວາ ຜ�ຊ ບ

ໄດ�ໂອນເງນຊາລະຄາຊອາຄານ ແລະ ທດນ ງວດທາອດ ໃນ ເວລາ 15:30 ໂມງ ຂອງ ວນທ 15 ມງກອນ

2014 ຖວາ ຜ�ຊ ລະເມດສນຍາ ແລະ ຜ�ຂາຍມອານາດ (ບແມ�ນສດ) ຍກເລກສນຍາແຕ�ພຽງຝ�າຍດຽວໄດ�

ໂດຍທນໃດ ໂດຍບຕອງໄດ�ຂຄາເຫນດ ຈາກຜ�ຊ, ແລະ ຜ�ຂາຍຈະບຮບຜດຊອບຄາເສຍຫາຍໃດໆທເກດຈາກ

ການຍກເລກສນຍາ”.

������������������������������������������������������������

26

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 25 ວກສອງ ການດວາ “ຄ ສນຍາບມສດປະຕເສດການປະຕບດ

ສນຍາ ຫ ປ ຽນແປງເງອນໄຂຂອງສນຍາແຕ ຝ າຍດຽວເວນເສຍແຕ ກລະນ ທກດໝາຍຫາກໄດ�ອະນຍາດໃຫ�” 27

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 37 ການປ ຽນແປງ ຫ ການຍກເລກສນຍາ:

ສນຍາ ອາດຈະຖກປ ຽນແປງ ຫ ຍກເລກ ຕາມການຕກລງເຫນດຂອງຄ ສນຍາ.

ໃນກລະນທມການລະເມດສນຍາຄ ສນຍາຝ າຍທໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດນນ ຈະປ ຽນ ແປງ ຫ ຍກເລກ ສນຍາແຕ ຝ າຍ

ດຽວກໄດ� ເວນເສຍແຕ ຄ ສນຍາຫາກໄດ�ຕກລງກນຢ າງອນ.

ການປ ຽນແປງ ຫ ການຍກເລກ ສນຍາທເປນລາຍລກອກສອນ ຕອງເຮດເປນລາຍລກອກສອນ.

ເມອສນຍາຫາກຖກຍກເລກແລ�ວ ສງທໄດ�ປະຕບດຕກນຜານມາ ກໃຫ�ແລ�ວກນໄປ. ຖາວາຝ າຍຫນງ ຫາກໄດ�ປະຕບດພນ

ທະຂອງຕນກອນແລ�ວ ຝ າຍທຍງຄາງຄານນ ຕອງໄດ�ປະຕບດຕອບແທນ. ສາລບພນທະທຍງບທນໄດ�ປະຕບດຕກນນນ ກໃຫ�ເລກ

ແລ�ວກນໄປ.

���

4.4. ການປະຕບດສນຍາ ໃນກລະນທສນຍາບໄດ�ການດຢ າງຈະແຈ�ງ

ດງທໄດ�ກາວຂາງເທງນນ ຫາກບວາກລະນໃດຖາສນຍາ ຫາກບໄດ�ການດຢ�າງຈະແຈ�ງ ຄ�ສນຍາບສາມາດ

ປ�ຽນແປງສນຍາ ຫ ປະຕເສດການປະຕບດສນຍາໄດ�ໂດຍຝ�າຍດຽວ. ນອກຈາກການດເວລາ ແລະ ສະຖານທ

ໃນການປະຕບດສນຍາ ທການດໄວ�ໃນ ມາດຕາ 26 ແລະ 27 ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ

ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ແລ�ວ, ກດໝາຍຍງການດບາງຫກການທກຽວຂອງກບ ບນຫາທເກດຂນ

ໃນກລະນທສນຍາບໄດ�ການດ ຫ ການດບຈະແຈ�ງໄວ�ຄ:

- ຄນນະພາບທຕອງການ;

- ລາຄາ ຫ ຄາຕອບແທນ.

ໃນກລະນທຄ�ສນຍາ ຫາກບໄດ�ການດຄນນະພາບທຕອງການຢ�າງຈະແຈ�ງ ເຊນ: ຜ�ຊ ແລະ ຜ�ຂາຍ ບ

ໄດ�ກາວເຖງ ຄນນະພາບຂອງ ເຂາສານ ທຈະຊ ຈະຂາຍນາກນ ເປນລະອຽດ, ເມອມຂຂດແຍ�ງກຽວກບເລອງ

ນ. ມາດຕາ 25 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ການດ

ເງອນໄຂທເປນຫກການພນຖານໃນການແກ�ໄຂບນຫາດງກາວ ຕາມລາດບຄ:

-ໃຫ�ນາໃຊ�ຫກການທການດໄວ�ໃນກດໝາຍ ແລະ ລະບຽບ ເຊນ: ກດໝາຍວາດວຍມາດຕະຖານ;

-ໃຫ�ນາໃຊ�ຫກການທການດໄວ�ໃນລະບຽບຕາງໆ, ຖາບໄດ�ການດໄວ�ໃນກດໝາຍ;

-ໃຫ�ນາໃຊ�ປະເພນທເຄຍປະຕບດກນມາ.

ທງໝດນຈະໃຊ�ຫກການໃດກຕາມ ການແກ�ໄຂບນຫານຕອງໄດ�ສອດຄອງກບຈດປະສງຂອງສນຍາ28

.

ໃນກລະນທຄ�ສນຍາຫາກບໄດ�ການດລາຄາ ຫ ຄາຕອບແທນຢ�າງຈະແຈ�ງ, ເມອມຂຂດແຍ�ງກຽວກບ

ເລອງນ. ວກສອງຂອງມາດຕາ 25 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ

ປ 2008 29

ການດເງອນໄຂທເປນຫກການພນຖານໃນການແກ�ໄຂບນຫາດງກາວ ຕາມລາດບຄ:

-ໃຫ�ນາໃຊ�ລາຄາທການດໄວ�ໃນກດໝາຍ ຫ ໃນລະບຽບຕາງໆ ເອນວາ “ລາຄາລດການດ”; ຫ

-ໃຫ�ນາໃຊ�ລາຄາ ຕາມທອງຕະຫາດ ຢ�ບອນປະຕບດສນຍາ.

ຕວຢ າງ: ກ (ຜ�ຊ) ຕກລງຊຂາຍ ເຂາສານຈາວ, ເຂາໄກ�ນອຍ ຈາກ ຂ (ຜ�ຂາຍ) ຈາກແຂວງຊຽງຂວາງ

ຈານວນສໂຕນ, ໃນລາຄາ ກໂລກຣາມໜງ 9.000 ກບ, ທງສອງຝ�າຍໄດ�ຕກລງກຽວກບສະຖານທໃນການສງ-

ຮບສນຄາ ແມ�ນຢ�ນະຄອນຫວງວຽງຈນ ໂດຍຕກລງກນວາເມອໃດທສນຄາມາເຖງສະຖານລດເມສາຍເໜອ,

ນະຄອນຫວງວຽງຈນແລ�ວ ໃຫ�ຖວາ ກ ໄດ�ສງສນຄາ ໃຫ� ຂ ແລ�ວ ແລະ ຂ ຕອງຊາລະຄາສນຄາໃນ ສາມ

ວນຖດມາຈາກວນ ທໄດ�ຮບສນຄາເປນຕນໄປ. ການສງ ຮບສນຄາ ແບ�ງອອກເປນສອງຄງໆລະສອງໂຕນ ແລະ

ການຊາລະກແບ�ງອອກເປນສອງງວດ ເຊນດຽວກນ. ເມອ ກ ໄດ�ຮບສນຄາຈາກ ຂ ໃນຄງທ າອດສອງໂຕນ,

ປາກດວາມເຂາສານຈາວທໄດ�ຮບຈານວນ 500 ກໂລກຣາມ ຫ 50 ເປາ ມສ ແລະ ເມດ, ທງຄວາມຊ�ມຊນ

ແຕກຕາງກນກບອກຈານວນທເຫອ. ກ ຈງໄດ�ທກທວງ ຂ ແລະ ສະເໜໃຫ� ຂ ແກ�ໄຂບນຫາດງກາວ ຊງທງ

ສອງຝ�າຍກຮ�ດວາ ພວກຕນບໄດ�ຕກລງກນກຽວກບການແກ�ໄຂກຽວກບເລອງຄນນະພາບຂອງເຂາ, ຍອນວາ

ຝ�າຍ ກ ເຂາໃຈວາ ເຂາສານຈາວ ທຈະຂາຍໃຫ�ນນ ຕອງມຄນນະພາບດ ໃນຄວາມໝາຍທດ ຕາມທອງຕະຫາດ

������������������������������������������������������������

28

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 25 (ໃຫມ) ການປະຕບດສນຍາເພມເຕມ:

ໃນກລະນທສນຍາ ຫາກບໄດ�ການດ ຫ ການດບຈະແຈ�ງ ກຽວກບຄນນະພາບທຕອງການ ນນ ໃຫ�ປະຕບດຢ າງສອດຄອງ

ກບກດໝາຍວາດວຍມາດຕະຖານ ຫ ລະບຽບກດໝາຍອນທກຽວຂອງ ຫ ມາດຕະຖານທຍອມຮບ ເປນປະເພນເຄຍປະຕບດກນມາ

ໂດຍສອດຄອງກບວດຖປະສງ ຂອງສນຍາ.

ໃນກລະນທສນຍາ ຫາກການດລາຄາ ຫ ຄາຕອບແທນ ບຈະແຈ�ງນນ ໃຫ�ປະຕບດຢ າງສອດຄອງກບລາຄາທວໄປໃນທອງ

ຕະຫາດ ຢ ສະຖານທ ເວລາປະຕບດສນຍາ ຫ ຕາມລາຄາ ທລດໄດ�ການດ.

29

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 25 (ໃຫມ) ການປະຕບດສນຍາເພມເຕມ:

ໃນກລະນທສນຍາ ຫາກການດລາຄາ ຫ ຄາຕອບແທນ ບຈະແຈ�ງນນ ໃຫ�ປະຕບດຢ າງ ສອດຄອງກບລາຄາທວໄປໃນທອງ

ຕະຫາດ ຢ ສະຖານທ ເວລາປະຕບດສນຍາ ຫ ຕາມລາຄາ ທລດໄດ�ການດ.

� �

ຢ�ນະຄອນຫວງວຽງຈນ, ສວນ ຂ ກເຂາໃຈວາຄນນະພາບດນນ ເປນຄນນະພາບດທຍອມຮບກນໄດ�ໃນຕະ

ຫາດທຢ� ແຂວງຊຽງຂວາງ. ທງສອງຝ�າຍໄດ�ໂອ�ລມ ແລະ ປກສາຫາລກນ ຜານທາງໂທລະສບ ຝ�າຍ ກ ຈງສະ

ເໜຕຝ�າຍ ຂ ວາ: (1). ເຂາສານຈາວສວນທເປນຂຂດແຍ�ງຈ ານວນ 500 ກໂລກຣາມນນ ຝ�າຍຜ�ຊຍນດຮບ

ເອາ ແຕ�ຕອງຫ=ດລາຄາລງຍອນຄນນະພາບຂອງເຂາບໄດ�ຕາມຄວາມເຂາໃຈຂອງຕນເອງ, ຝ�າຍຜ�ຊສະເໜຫ=ດ

ລາຄາຈາກ 9.000 ກບ ມາເປນ 7.000 ກບ ຕກໂລກຣາມ ແລະ (2) ຝ�າຍຜ�ຊ ສະເໜໃຫ� ຝ�າຍຜ�ຂາຍສະໜ

ອງເຂາສວນທຍງເຫອອກສອງໂຕນ ໃຫ�ໄດ�ຕາມມາດຕະຖານທຕນການດຂນຖາຝ�າຍຜ�ຂາຍບສາມາດສະໜອງ

ເຂາໃຫ�ໄດ�ຕາມຈານວນດງກາວ ໃຫ�ຝ�າຍຜ�ຂາຍ ສະໜອງເຂາທຕນການດມາດຕະຖານຂນນນ ຕາມຕວຈງ ຊງ

ອາດຈະບແມ�ນສອງໂຕນ ຕາມທເຄຍໄດ�ຕກລງກນ.

ຖາວາ ຜ�ຂາຍ ຫາກຮບເອາຂສະເໜໃໝ�ນ ກຖວາເປນການຕກລງກນ ທງສອງຝ�າຍ ແລະ ສນຍາຊ

ຂາຍ ທໄດ�ມການຕກລງກນກອນໜານໄດ�ມການປ�ຽນແປງ.

ຂສງເກດ: ກຽວກບເລອງຄນນະພາບ ແລະ ລາຄານນ ຖາຫາກວາ ຄ�ສນຍາຕກລງກນໄດ�ວາຈະເອາຄນ

ນະພາບແນວໃດນນ ກດໝາຍກຮບຮ�ຄນນະພາບທຄ�ສນຍາຕກລງກນ ເຖງແມ�ນວາຄນນະພາບອາດຈະສງ ຫ

ຕາກວາກດໝາຍ ຫ ລະບຽບການທກຽວຂອງການດໄວ�30

; ເຊນດຽວກນກບເລອງລາຄາ ຫ ຄາຕອບແທນນນ

ຖາວາຄ�ສນຍາຫາກຕກລງກນໄດ� ເຖງແມ�ນວາຈະຕາກວາ ຫ ສງກວາ ລາຄາລດການດກຕາມ, ຍກເວນກດ

ໝາຍການດເປນສງຕອງປະຕບດຢ�າງຄກແນ� ເຊນ ຄາຈາງຕາສດ, ລາຄາສນຄາ, ນາມນເຊອໄຟ ແລະ ລາຄາ

ອນໆ ທລດການດ ບສາມາດປ�ຽນແປງໂດຍບກຄນໄດ�. ບວາໃນກລະນໃດ ເມອມຂຂດແຍ�ງເກດຂນ ສານຈະ

ນາໃຊ�ຫກການ ທການດໄວ�ໃນກດໝາຍ ຫ ລະບຽບຕາງໆ ເປນພນຖານໃນການພຈາລະນາ, ແຕ�ຖາບມຫກ

ການເຫານ ຈງນາໃຊ�ປະເພນປະຕບດໃນແຕ�ລະທອງຖນທກຽວຂອງ ແລະ ຕອງຄານງເຖງຜນປະໂຫຍດທຈະ

ເກດຂນຕຄ�ສນຍາຢ�າງສະເໝພາບ.

4.5. ການຊາລະ

ໃນຄວາມສານກ ແລະ ຄວາມເຂາໃຈລວມແລ�ວ, ການຊາລະມຫາຍຄວາມໝາຍເປນຕນ: ການທດແທນ

ຄາເສຍຫາຍ, ການໃຊ�ແທນໜສນ ຫ ການປະຕບດພນທະ ຫ ການທດແທນ ຕາມຈານວນ ທຕກລງເຫນດນາ

ກນ ລະຫວາງຜ�ຊາລະ ແລະ ຜ�ຮບ ໃນຫາຍຮບແບບ ເຊນ ເງນສດ, ແຊກ, ຊບສງຂອງອນທມມນຄາທດແທນ

ກນໄດ�. ນອກຈາກນຍງໝາຍເຖງ ຈານວນເງນໃດໜງທແນ�ນອນ ທຈາຍ ຫ ຈະຈາຍໃນອະນາຄດ.

ການຊາລະ ທກດໝາຍການດໄວ� ໂດຍສະເພາະກຽວກບການປະຕບດສນຍາ ຕາມມາດຕາ 28 ຂອງ

ກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ຊງຄະນະຄນຄວາເຂາໃຈວາ

ໝາຍເຖງ ຈານວນເງນໃດໜງ ທຈາຍໃຫ�ແກ�ເຈາໜ (ຫ ຜ�ທມສດທວງ) ໃນການປະຕບດພນທະຂອງຕນ.

ວກໜງຂອງມາດຕາ 28 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ

ປ 2008 ການດຫກການທອະນຍາດໃຫ� ຄ�ສນຍາສາມາດ ຊ າລະເປນເງນສດ, ເງນໂອນ, ແຊກ ຫ ວດຖ ຫ

ແຮງງານ ຕາມການຕກລງເຫນດຂອງເຈາໜ 31

.

������������������������������������������������������������

30

ຄນຫາ ບາງມາດຕະຖານ ທການດເປນ ຂການດ ຈາກກະຊວງອດສາຫະກາ ແລະ ການຄາ ໄດ�ຢ ເວບໄຊ�ຂມນຂາວສານທາງດານ

ການຄາໄດ� ຢ http://laotradeportal.gov.la/index.php?r=SearchMeasures/index

31

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 28 (ປບປງ) ການຊາລະ:

ການຊາລະ ອາດຈະປະຕບດເປນ ເງນສດ, ເງນໂອນ, ເຊກ ຫ ວດຖ ຫ ແຮງງານ ຕາມການຕກລງເຫນດຂອງເຈາຫນ.

ການຊາລະ ຈະມຂນໄດ� ກຕເມອຫາກມການເຮດໃບເກບເງນ ເສຍກອນ.

ໃນການຊາລະນນ ເຈາໜ ຕອງເຮດໃບຮບເງນ ຫ ເອກະສານອນ ດວຍຕນເອງ ຫ ຕາມຄາຮອງຂຂອງລກຫນ. ໃບຮບເງນ

ຫ ເອກະສານອນນ ຕອງເຮດໃນທນໃດ ຫ ຢ າງຊາພາຍໃນ ສບຫາ ວນ ພາຍຫງທໄດ�ປະຕບດສນຍາແລ�ວ.

ໃນກລະນທມການຊາລະດວຍເຊກນນ ມຊາລະ ແມ ນມທເຈາຫນໄດ�ຖອນເງນ ຕາມຈານວນທການດໄວ�ໃນເຊກນນ. ໃນ

ການຊາລະເປນເງນໂອນ ໃຫ�ຖວາ ມຊາລະ ແມ ນມທເງນເຂາບນຊຂອງເຈາຫນ. ໃນການຊາລະທາງໄປສະນ ໃຫ�ຖວາ ມຊາລະແມ ນ

ມທລກຫນໄດ�ມອບເງນ ຫ ຊບສງຂອງທາງໄປສະນ.

���

ໃນສາຍພວພນທາງແພ�ງທກຽວຂອງກບການເຄອນໄຫວທລະກດ ແລະ ການຄາ, ໂດຍຖເປນປະເພນ

ປະຕບດ ໂດຍສະເພາະໃນສາຍພວພນການຊຂາຍ ແລະ ການບລການ, ເຈາໜຈະສງໃບຮຽກເກບເງນ ຫ ໃບ

ເກບເງນ (invoice) ໃຫ�ລກໜ ຫ ຜ�ມພນທະ ເພອແຈ�ງໃຫ�ຊາບກຽວກບໜສນທຕອງໄດ�ຊາລະ ແລະ ການດ

ວທການຊາລະ ແລະ ວນເວລາທຕອງຊາລະ, ໃນບາງກລະນ ຍງການດເຖງ ການປບໃໝ ໃນກລະນຊາລະຊກ

ຊາອກ. ໃນຈດນ ກດໝາຍກຮບຮ�ວາ ການຊ າລະຈະເກດຂນໄດ� ກຕເມອມການສງໃບເກບເງນໃຫ�ລກໜ ຕາມ

ທການດໄວ�ໃນວກສອງ ຂອງມາດຕາ 28 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບ

ປບປງ ປ 200832

. ໃນກລະນທວໄປ, ເມອສນຍາຄບການດທຕອງປະຕບດພນທະໃນການຊາລະແລ�ວ ຖາ

ລກໜຫາກບມາຊາລະ ເຈາໜມສດທວງໃຫ�ປະຕບດ. ໃນກລະນທ ລກໜຫາກບປະຕບດກຈະຖວາເປນການ

ລະເມດສນຍາ ແລະ ຖາລກໜຫາກບຍນຍອມຊາລະໜສນດວຍຄວາມສະໝກໃຈ, ເຈາໜສາມາດບງຄບປະຕ

ບດສນຍາດວຍການຮອງຟ�ອງຕສານ.

ຂສງເກດ: ອງຕາມກດໝາຍວາດວຍການດາເນນຄະດແພ�ງ ສະບບປບປງ ປ 2012, ຖາແມ�ນຂຂດ

ແຍ�ງທາງການຄາ33

ເຈາໜ ຕອງໄດ�ທ າການທວງໜສນກອນການຮອງຟ�ອງ ເພອໄລ�ລຽງໜສນໃຫ�ຈະແຈ�ງກອນ

ຈະຮອງຟ�ອງເພອບງຄບປະຕບດສນຍາ34

, ຖາບດງນນ ສານທມສດອານາດອາດຈະປະຕເສດຮບເອາຄາຮອງ

ຟ�ອງຂອງໂຈດມາພຈາລະນາ35

.

������������������������������������������������������������

32

ອາງແລ�ວ ຂາງເທງ.

33

ກດໝາຍວາດວຍການດ າເນນຄະດແພ ງ ສະບບປບປງ ປ 2012, ມາດຕາ 37 ການດສດອານາດຂອງຄະນະສານການຄາ ຊງໃຫ�

ສດອານາດ ໃນການພຈາລະນາຄະດການຄາ ໃນນ: ສນຍາກ�ຢມທາງການຄາ, ສນຍາກ�ຢມກບທະນາຄານ, ສນຍາທາງທລະກດ, ການ

ຄາ ແລະ ເອກະສານທາງການຄາ: ສນຍາໃຊ�ໜສນ, ແຊກ.

ມາດຕາ 37 (ປບປງ) ສດອານາດຂອງຄະນະສານການຄາ ໃນການພຈາລະນາການຮອງຟ�ອງ

ຄະນະສານການຄາ ມສດອານາດພຈາລະນາຕດສນຄະດ ກຽວກບ:

1. ສນຍາຮ�ນສວນ;

2. ສນຍາທາງດານທລະກດ, ການຄາ ຫ ເອກະສານການຄາ ເຊນ ໃບສນຍາໃຊ�ໜ, ພນທະບດແລກເງນ, ເຊກ;

3. ສນຍາກ�ຢມທາງການຄາ;

4. ການລມລະລາຍ ຂອງວສາຫະກດ ແລະ ການຊາລະສະສາງ;

5. ການສງອອກ ຫ ນາເຂາສນຄາ, ການປະກນໄພ;

6. ຂຂດແຍ ງ ແລະ ຄາຮອງຟ�ອງ ກຽວກບການລະເມດຊບສນທາງປນຍາ ເປນຕນ ລຂະສດ, ເຄອງໝາຍການຄາ, ສດທ

ບດ ແລະ ການກະທາອນ ທພາໃຫ�ເກດການ ແຂ ງຂນທບເປນທາ ຕາມທໄດ�ການດໄວ�ໃນກດໝາຍວາດວຍ ຊບສນ

ທາງປນຍາ.

34

ກດໝາຍວາດວຍການດາເນນຄະດແພ ງ ສະບບປບປງ ປ 2012, ມາດຕາ 40. ການທວງໜກອນການຮອງຟ�ອງ:

ກອນການຮອງຟ�ອງຄະດການຄາຕສານ ເຈາໜຕອງທວງໃຫ�ລກໜໃຊ�ແທນໜສນ, ໄລ ລຽງ ໜສນ ຫ ໄກ ເກຍກນເສຍ

ກອນ, ຖາຫາກຕກລງກນບໄດ� ຈງຮອງຟ�ອງພອມທງສະເໜຕສານ ເພອໃຫ�ລກໜນາເອາເອກະສານ ຫ ບນຊຊບສມບດຂອງຕນ ມາ

ແຈ�ງຕສານ ແລະ ສະເໜໃຫ�ອອກຄາສງຍດ ຫ ອາຍດຊບ ເພອຮບປະກນການໃຊ�ແທນໜສນນນ.

35

ກດໝາຍວາດວຍການດາເນນຄະດແພ�ງ, ມາດຕາ 170 (ປບປງ) ການບຮບເອາຄ າຮອງຟ�ອງມາພຈາລະນາ

ສານ ຈະບຮບເອາຄາຮອງຟ�ອງມາພຈາລະນາ ໃນກລະນ ດງນ:

1. ບນຫາທຮອງຟ�ອງນນ ຫາກຍງບທນໄດ�ໄກ ເກຍ ຕາມທໄດ�ການດໄວ�ໃນກດໝາຍ;

2. ຂຂດແຍ ງທາງດານການຄາ ທຍງບທນໄດ�ຜານການໄກ ເກຍຈາກສນ ຫ ຫອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງທາງດານເສດຖະກດ

ຕາມທໄດ�ການດໄວ�ໃນສນຍາ;

3. ບນຫາທຮອງຟ�ອງນນ ບຕກຢ ໃນສດອານາດ ຂອງສານທຈະນາມາພຈາລະນາ;

4. ຄາຮອງຟ�ອງ ຂອງຜ�ບມຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ ຫ ຜ ບມສດເປນຜ ຕາງໜາ;

5. ຄາຮອງຟ�ອງບໄດ�ປະຕບດ ຕາມທໄດ�ການດໄວ�ໃນມາດຕາ 166 ຂອງກດໝາຍ ສະບບນ.

ສາລບຂ 4 ແລະ 5 ນນ ຄ ຄວາມສາມາດແກ�ໄຂຄາຮອງຟ�ອງຂອງຕນໃຫ�ຖກຕອງຕາມກດໝາຍ ເພອໃຫ�ສານຮບມາພຈາ

ລະນາ.

���

ເພອຮບຮ�ວາ ຄ�ສນຍາໄດ�ຊາລະໜສນໃຫ�ກນແລ�ວ ຕອງມ “ໃບຮບເງນ” ຫ ສງໃດສງໜງທເຮດເປນ

ລາຍລກອກສອນທມການຢງຢນ ທງລກໜ ຫ ຜ�ຊາລະ (ໃນກລະນທ ຜ�ອນຕາງໜາລກໜ) ແລະ ເຈາໜ ຫ ຜ�

ຮບເງນ (ໃນກລະນ ທຜ�ອນຕາງໜາເຈາໜ) ຫ ລກໜອາດສະເໜວທການອນ ນອກຈາກການເຮດເອກະສານ

ຫ ໜງສຢງຢນການຊາລະ ເຊນ ການນາໃຊ�ແບບພມສະເພາະ ຫ ວທການເອເລກໂຕຣນກ36

. ວກສາມຂອງ

ມາດຕາ 28 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ຍງການດ

ກຽວກບການເຮດໃບຮບເງນວາ ຕອງເຮດຂນໃນທນໃດ ຫ ພາຍຫງທໄດ�ປະຕບດສນຍາແລ�ວສບຫາວນ.

ຂສງເກດ: (1). ຄວາມສານກກຽວກບຄາວາ “ໃບຮບເງນ” ໝາຍເຖງ ເອກະສານສະເພາະ ຫ ໜງສໃດ

ໜງທເປນລາຍລກອກສອນ ສາມາດຢງຢນໄດ�ວາ ລກໜ ໄດ�ຊາລະໃຫ�ເຈາໜ ຫ ຜ�ຮບເງນຕາງເຈາໜແລ�ວ,

ເຖງຢ�າງໃດກຕາມ, ໃນການປະຕບດຕວຈງ ເຫນວາ ມບາງກລະນທມການຢງຢນການຮບເງນດວຍປະໂຫຍກ

ງາຍດາຍ ແລະ ໃນເຈຍ ຫ ປມບນທກ, ຕວຢ າງ: ນ ໄດ�ຮບເງນ 3.000.000 ກບ (ສາມລານກບ) ຈາກ ຍ

ເພອຊະລະໜສນ ໃນວນທ 3 ກມພາ 2014, ຈາກນນກລງລາຍເຊນຂອງທງສອງຝ�າຍ. ເອກະສານແບບນ ຖ

ວາ ໃຊ�ເປນຫກຖານເພອຢງຢນການຊາລະ ການປະຕບດພນທະຂອງລກໜໄດ� ແຕ�ເຖງຢ�າງໃດກຕາມກມຊອງ

ວາງທາງກດໝາຍຫາຍຢ�າງເຊນ ການປະຕເສດຂອງເຈາໜ ໂດຍອາງວາບແມ�ນລາຍເຊນຂອງຕນເອງ ຫ ການບ

ຮບຮ�ການຊາລະນນ.

(2). ກດໝາຍການດລະຍະເວລາສບຫາວນ, ບໄດ�ໝາຍຄວາມວາ ວນທ 15 ຈງສາງໃບຮບເງນ ການ

ທກດໝາຍອະນຍາດໃຫ�ມເວລາໃດໜງທແນ�ນອນ ສາລບຄ�ສນຍາ ໃນກລະນທບສາມາດສາງໃບຮບເງນໃນ

ທນໃດ ອາດຈະເນອງມາຈາກສະພາບການໃດໜງເຊນ ລກໜໄດ�ຊາລະໃຫ� ຜ�ອນທເຈາໜບອກໃຫ�ຊາລະ ຫ

ຮບເງນແທນຕນ ແລະ ເຈາໜຈະສງໃບຮບເງນໃຫ�ຕາມພາຍຫງ ໃນກລະນ ທຮຽກຮອງໃຫ�ເຈາໜຢງຢນຕມ

ອກ; ໃນກລະນທມການໂອນເງນເຂາບນຊເງນຝາກຂອງທະນາຄານຂອງເຈາໜ ຊງລກໜມພຽງແຕ�ໃບຢງຢນ

ການໂອນເງນ ຕາມແບບພມຂອງທະນາຄານເປນຫກຖານ, ລກໜ ອາດຈະຮຽກຮອງໃຫ�ເຈາໜຢງຢນການ

ຊາລະ ແລະ ອາດຈະ ສະເໜເຈາໜລບລາງສນຍານາຕມອກ ໃນກລະນປະຕບດສນຍາຄບຖວນສາເລດແລ�ວ

ເຊນສນຍາຄາປະກນດວຍສງຫາລມະຊບ ຫ ອະສງຫາລມະຊບ.

4.5.1. ການຊາລະເປນແຊກ

ໃນລະນທມການຊາລະເປນແຊກນນ ວກສ ຂອງມາດຕາ 28 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນ

ຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ການດວາ ມໃດທເຈາໜ ສາມາດຖອນເງນຕາມຈານວນລະບ

ໄວ�ໃນແຊກໄດ� ຈງຖວາໄດ�ມການຊາລະເກດຂນ. ໂດຍທວໄປແລ�ວ, ການຊາລະດວຍແຊກນນ ບຄກນກບການ

ຊາລະດວຍເງນສດ, ທະນາຄານ ທຮບເອາແຊກ ຕອງປະຕບດຕາມຂນຕອນຊາລະສາງ (cheque clearing process) ຊງແຕ�ລະປະເທດຈະການດແຕກຕາງກນ ແຕ�ສວນຫາຍຈະມຫກການ ທເປນພນຖານ ເຊນ: (ກ).

ທະນາຄານທຮບແຊກມາ ກວດກາເບງຊ ແລະ ລາຍເຊນຂອງເຈາຂອງບນຊຂອງຜ�ທອອກເຊກ, ກວດກາເບງ

ຈານວນເງນໃນບນຊ ແລະ ຄວາມສາມາດໃນການນາໃຊ�ແຊກ ຫ ໄດ�ຮບອະນມດວງເງນກ�ຢມ, ໃນກລະນທ

ເປນແຊກຂອງທະນາຄານອນ ທບແມ�ນຂອງທະນາຄານ ທເຈາໜໄປຖອນເງນ, ທະນານຄານນ ຕອງໄດ�

ກວດກາຂມນກບທະນາຄານທອະນຍາດອອກແຊກ, (ຂ) ເມອເຫນວາແຊກຖກຕອງ, ຈາກນນກສງແຊກ-ຕວ

ເລກລະຫດຂອງທະນາຄານ ໄປສນຊາລະສະສາງແຊກ ແລະ (ຄ). ກວດກາເບງວາລກຄາ ຫ ເຈາໜທມາຖອນ

ແຊກນນ ເປນຜ�ດຽວກນກບຜ�ທມຊ ຖກຕອງກບຜ�ມາປາກດຕວ ຫ ສະເໜຂຖອນແຊກນນຫບ (ກລະນທ

ແຊກ ຂຽນຊຜ�ຮບເງນ) ແລະ ຂນຕອນອນໆ. ໂດຍທວໄປແລ�ວ ອາດຈະໃຊ�ເວລາ ລະຫວາງສອງ ຫາ ຫາວນ

������������������������������������������������������������

36

ກດໝາຍວາດວຍທລະກາທາງເອເລກໂຕຣນກ ການດຫກການກຽວກບການຊຂາຍ ອອນລາຍ ລວມເຖງການຊາລະຜານທາງເອ

ເລກໂຕຣນກ ເຊນ: ATM, Online. ຂມນກຽວກບກດໝາຍນ ສາມາດດາວໂລດໄດ�ຈາກ ເວບໄຊ�:

http://www.bol.gov.la/lawAct%20lists%20Update/2013/Electronic%20Law%20%282013%29.pdf

���

ຂນກບຄວາມສະດວກໃນການສສານ ແລະ ການຢງຢນເອກະສານຕາງໆ ລະຫວາງທະນາຄານການຄາດວຍກນ

ແລະ ທະນາຄານກາງ. ສາລບ ສປປ ລາວ, ທະນາ ຄານທຮບແຊກ ຈະຕອງຕອບລກຄາ (ຜ�ທໄປຍນຂ

ຖອນເງນ) ພາຍໃນການດເວລາ ສອງ ວນ ນບແຕ�ມຮບ ແຊກນນໄປວາຈະຮບ ຫ ປະຕເສດການຈາຍເງນໃຫ�

ລກຄາ (ວກສອງ ຂອງ ມາດຕາ 26 ດາລດ 175/ນຍ, ລງວນທ 22 ຕລາ 1996)37

. ການປະຕເສດຈາຍເງນ

ໃຫ�ລກຄາ ມຫາຍເຫດຜນ ຫ ກລະນເຊນ: (ກ). ບມເງນ ຫ ມເງນບພຽງພກບຈານວນເງນທຂຽນໃນແຊກນນ

ໃນບນຊຂອງລກໜ ຫ ໃນວງເງນອະນມດຈາກທະນາຄານ ໃຫ�ແກ�ລກໜ; ຫ ແຊກທຮບມານນເປນແຊກ

ປອມ ທບມເຈາຂອງບນຊທະນາຄານຢ�າງແທ�ຈງ ແລະ ອນໆ. ດວຍເຫດນກດໝາຍຈງການດໃຫ� ມທເຈາໜ

ສາມາດຖອນເງນໄດ� ຈງເປນມທຊາລະ.

ໃນສາຍພວພນທາງແພ�ງທກຽວຂອງກບການເຄອນໄຫວທລະກດ ແລະ ການຄາ, ໂດຍຖເປນປະເພນ

ປະຕບດໂດຍສະເພາະໃນສາຍພວພນການຊຂາຍ ແລະ ການບລການ, ເຈາໜຈະສງໃບຮຽກເກບເງນ ຫ ໃບ

ເກບເງນ (invoice) ໃຫ�ລກໜ ຫ ຜ�ມພນທະ ເພອແຈ�ງໃຫ�ຊາບກຽວກບໜສນທຕອງໄດ�ຊາລະ ແລະ ການດ

ວທການຊາລະ ແລະ ວນເວລາທຕອງຊາລະ, ບາງກລະນ ຍງການດເຖງ ການປບໄໝ ໃນກລະນຊາລະຊກຊາ

ອກ. ໃນຈດນ ກດໝາຍກຮບຮ�ກຽວກບ ການຊາລະຈະເກດຂນໄດ� ກຕເມອມສງໃບເກບເງນໃຫ�ລກໜ ຕາມທ

ການດໄວ�ໃນວກສອງ ຂອງມາດຕາ 28 ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ

ປ 200838

.

4.5.2. ການຊາລະເປນເງນໂອນ

ໃນກລະນທມການຊາລະເປນເງນໂອນ ໃຫ�ຖວາມໃດທເງນ ໄດ�ຖກໂອນເຂາໃນບນຊ ຂອງເຈາໜຕາມ

ຈາ ນວນທຕກລງກນ ຖວາມນນ ເປນມຊາລະ. ໂດຍທວໄປແລ�ວ, ທລະກາທາງທະນາຄານ ໂດຍສະເພາະການ

ໂອນເງນຜານທະນາຄານການຄາ ຢ� ສປປ ລາວ ມການແຂ�ງຂນກນສງ ແລະ ນາໃຊ�ເຕກໂນໂລຊ ທໄດ�ມາດ ຕະ

ຖານສາກນ ຊງລກໜສາມາດໂອນເງນ ດວຍຫາຍຮບການ ເຊນ: ການໂອນເງນລະຫວາງບນຊ, ການໂອນເງນ

ຜານສາຂາຂອງທະນາຄານ, ໂອນເງນລະຫວາງທະນາຄານອນ, ການໂອນເງນຜານຕ� ATM, ການໂອນເງນຜານ

ອນເຕເນດ-Internet Banking. ນອກຈາກນ ບາງທະນາຄານການຄາ ແລະ ສະຖາບນການເງນຕາງໆ ຍງໃຫ�

ບລການການໂອນເງນໃຫ�ຜ�ທມບບນຊເງນຝາກຢ�ທະນາຄານອກດວຍ. ສວນການຊາລະສະທາງໄປສະນ39

ໃຫ�

ເອາມທລກໜ ໄດ�ມອບເງນ ຫ ຊບສງຂອງໃຫ� ຜ�ໃຫ�ບລການໄປສະນແລ�ວ40

.

4.5.3. ການຊາລະດວຍວດຖສງຂອງ

ໃນກລະນທລກໜ ຫາກບສາມາດຊາລະເປນເງນໄດ� ມາດຕາ 28 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນ

ສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ອະນຍາດໃຫ�ລກໜ ສາມາດຊາລະເປນວດຖສງຂອງ ຊງ

ຕອງໄດ�ຮບການຕກລງເຫນດຈາກເຈາໜ, ຍກເວນມການການດເປນຢ�າງອນໄວ�ໃນສນຍາ. ວດຖສງຂອງ ໃນນ

������������������������������������������������������������

37

ດາລດວາດວຍແຊກ ການດຫກການຕາງໆ ກຽວກບການນາໃຊ�ແຊກ ຊງສາມາດດາວໂລດໄດ�ຈາກເວບໄຊ�ຂອງທະນາຄານແຫ ງ

ສປປ ລາວ ຕາມລງນ: http://www.bol.gov.la/lawAct%20lists%20Update/03/Doc3.pdf

38

ອາງແລ�ວ ຂາງເທງ.

39

ການບລການຂອງໄປສະນລາວ: ປດຈບນ,ໄປສະນລາວດາເນນທລະກດບລການ ມຄກ ມບລການດານສສານປະກອບມ ບລການ

ຈດສງເອກະສານຂມນຂາວສານເຖງມຜ�ຮບເຊນ: ຈດໝາຍ, ໄປສະນບດ, ສງພມ ແລະ ເມດວນ; ກ ມບລການຂາຍ ປະກອບມການ

ຈາໜາຍຜະລດຕະພນໄປສະນ, ເປນຕວແທນຮບຝາກສງຂອງ, ຂາຍສນຄາ ແລະ ບລການຕາງໆ; ກ ມທ 3 ບລການການເງນປະ

ກອບມບລການຮບຝາກເງນ ແລະ ອານວຍຄວາມສະດວກດານການໂອນເງນໃຫ�ຜ ໃຊ�ບລການເຊນ: ບລການມງດາດວນພາຍໃນປະ

ເທດທາງອອນໄລ ແລະ ໂທລະສານ, ໂອນເງນຜານລະບບເວສເຕນ ແລະ ຮບຊາລະເງນຄາຕາງໆ ແລະ ກ ມບລການຂນສງປະ ກອບ

ມບລການຂນສງສນຄາ, ພດສະດໄປສະນພາຍໃນປະເທດ ແລະ ລະຫວາງປະເທດ. (ຂມນ: ໜງສພມລາຍວນ, ໜງສພມປະເທດ

ລາວ, ວນທ 12 ກມພາ 2013)

40

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 28 ວກສາມ ແລະ ວກສ.

���

ລວມມທງອະສງຫາລມະຊບ ຫ ສງຫາລມະຊບ ໃນນຕອງໄດ�ຕມນຄາຂອງວດຖສງຂອງ ຫ ຊບທຈະນາມາ

ຊາລະ. ໂດຍພນຖານແລ�ວ ການຕມນຄາວດຖສງຂອງ ແມ�ນອງໃສ� ການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ ຫ ເຈາໜ ແລະ

ລກໜເປນຕນຕ ແຕ�ຖາຫາກມກດໝາຍ ຫ ລະບຽບການໃດໜງທການດລາຄາຂອງວດຖສງຂອງນນ ກໃຫ�ຖ

ເອາລາຄາທການດໄວ�ນນເປນພນຖານໃນການຄດໄລ�ລາຄາ, ໃນບາງກລະນ ເຈາໜ ແລະ ລກໜ ຈະຫກລບຄາ

ຫ=ຍຫຽນ ຂອງວດຖສງຂອງອອກ ເຊນ: ການຕມນຄາລດ ເກງ, ເຮອນ, ອາຄານ; ໃນບາງກລະນອາດຈະມການ

ສມທຽບໃສ�ລາຄາຕວຈງໃນຕະຫາດ ເຊນ: ລາຄາຄ າ, ລາຄາສນຄາ.

ຖາທງສອງຝ�າຍ ຫາກບສາມາດການດລາຄາວດຖສງຂອງ ທຈະນາມາໃຊ�ແທນໜສນ ຫ ຊາລະໜສນ

ແລ�ວ ກອາດຈະມການຕງຄະນະກາມະການ ຫ ໃຫ�ຊຽວຊານສະເພາະເປນຜ�ຄດໄລ�ລາຄາໃຫ� ເຊນ ເຈາໜາທໆ

ດນ, ເຈາໜາທຈາກກະຊວງການເງນ ຫ ຂະແໜງການເງນ ຫ ເຈາໜາທຈາກກອງຄ�ມຄອງພະຫານະເປນຕນ.

ຖວາເປນຫກການພນຖານ ຖາຫາກວາ ຜານການຕລາຄາ ແລະ ການຕກລງລະຫວາງເຈາໜ ແລະ ລກ

ໜ ກຽວກບການທດແທນ ຫ ການຊາລະດວຍວດຖສງຂອງແລ�ວ, ຖາມນຄາຂອງ ວດຖສງຂອງ ຫາກບພຽງພ

ກບໜສນ ຫ ພນທະທຕອງປະຕບດແລ�ວ, ລກໜຍງມພນທະຕອງໃຊ�ແທນໜສນໃຫ�ຄບ, ຍກເວນເຈາໜ

ຫາກຕກລງ ເຫນດລບລາງໜສນທຍງເຫອ.

ເຖງວາ ກດໝາຍລາວ ຍງບທນໄດ�ການດລາຍລະອຽດກຽວກບ ມມອບຊບໄວ�ກຕາມ, ຕາມຄວາມ

ເຂາໃຈໂດຍລວມຂອງນກກດໝາຍລາວແລ�ວ ແມ�ນມທໄດ�ມອບຮບວດຖສງຂອງ ມນນແມ�ນຖວາ ເປນມຊາ

ລະ.

ຂສງເກດ: ປດຈບນຍງມການຖກຖຽງກນຢ� ກຽວກບກາມະສດ ຂອງຊບທມອບຮບ. ຕາມຄວາມເຂາ

ໃຈໂດຍລວມແລ�ວ ຖວາ ເມອໄດ�ມການຕກລງໃຊ�ແທນໜສນ ຫ ຊາລະດວຍວດຖສງຂອງແລ�ວ ແລະ ເຈາໜ

ໄດ�ຮບຊບ ຫ ວດຖສງຂອງມາແລ�ວ ກຖວາ ເຈາໜເປນເຈາກາມະສດໃນຊບສງຂອງທໄດ�ມອບເປນຕນໄປ ຊງ

ກງກນກບຫກການ ທການດໄວ�ໃນມາດຕາ 28 ຂອງກດໝາຍວາດວຍກາມະສດ ຊງນກກດໝາຍລາວຫາຍ

ທານໃຫ�ຄາເຫນວາສາມາດໃຊ�ຫກການນໄດ�. ເຖງຢ�າງໃດກຕາມ ການປະຕບດຕວຈງກຍງແຕກຕາງກນຢ� ເຫນ

ວາໃນອະນາຄດ ຕອງໄດ�ມການການດຜນຂອງການຊາລະດວຍວດຖສງຂອງ ໃຫ�ຈະແຈ�ງຕມອກຊງອາດຈະນາ

ໃຊ�ຫກການຂອງມາດຕາ 28 ຂອງກດໝາຍວາດວຍກາມະສດ.41

4.5.4. ການຊາລະດວຍແຮງງານ

ກດໝາຍອະນຍາດໃຫ� ລກໜເຮດວຽກ ຫ ອອກແຮງງານແທນການຊາລະເປນເງນ ຫ ວດຖສງຂອງ

ໃນກລະນ ທລກໜຫາກບສາມາດປະຕບດພນທະຂອງຕນໄດ� ຊງເຈາໜກເຫນດນາ ໂດຍການດໄວ�ໃນສນຍາ

ແຕ�ຫວທ. ການທກດໝາຍມບດບນຍດນ ຍອນວາຢ� ສປປ ລາວ ໃນບາງທອງຖນ ຍງມການປະຕບດແບບນຢ�

ເຊນ ການກຽວເຂາ, ການຂດສາງ ຫ ນາບາດານ.

ຂສງເກດ: (1). ເຖງວາກດໝາຍບໄດ�ການດຢ�າງຈະແຈ�ງວາຄວນມການຄດໄລ� ຫ ມການອອກ ແຮງ

ງານແນວໃດ ຈງຖວາເໝາະສມກບມນຄາໜສນ ຫ ພນທະ ທຕອງໄດ�ຊາລະ ແລະ ສະເໝພາບກນລະຫວາງ

ເຈາໜ ແລະ ລກໜ, ຄະນະຄນຄວາເຫນວາ ຢ�າງໜອຍຄວນຖເອາ ຄາຈາງແຮງງານຂນຕາສດມາເປນພນຖານ

ໃນການຄດໄລ� ຊງເຫນວາ ຄວນການດໄວ�ໃນກດໝາຍເພອໃຫ�ຈະແຈ�ງໃນອະນາຄດ; ຫ (2). ໃນກລະນ ທມ

ການຄດໄລ�ການຊາລະໜສນ ເປນການອອກແຮງງານຫຍ�ງຍາກ ອາດຈະມການຕກລງເອາຄວາມສາເລດຂອງ

������������������������������������������������������������

41

ກດໝາຍກາມະສດ, ມາດຕາ 28 ການໄດ�ມາເປນກາມະສດ:

ການໄດ�ມາເປນກາມະສດ ແມ ນ ເກດຂນນບແຕ ເວລາທໄດ�ມອບ ຫ ໄດ�ຮບຊບສງຂອງນນ ໂດຍຖກຕອງຕາມກດໝາຍ.

ກາມະສດອາດຈະໄດ�ມາຕາມສນຍາກອນການມອບ ຫ ການຮບຊບສງຂອງນນກໄດ�.

ຖາວາສນຍາມອບຊບສງຂອງໃຫ�ບກຄນອນ ຫ ຊບສງຂອງນນຫາກຍງຈະຕອງໄດ�ຂນທະບຽນແລ�ວ ກາມະສດ ແມ ນໄດ�

ມານບແຕ ເວລາທໄດ�ຂນທະບຽນເປນຕນໄປ ເຖງວາຊບສງຂອງນນ ຈະໄດ�ມອບໃຫ�ແກ ກນແລ�ວກຕາມ.

���

ວຽກງານທໄດ�ທດແທນນນເປນພນຖານ ເຊນ ເຈາໜ ຂາຍຝ�ນຊວະພາບໃຫ�ແກ�ລກໜ ໂດຍໃຫ�ລກໜຂດຮອງ

ນາຊນລະປະທານແທນເປນການຊາລະໜສນ.

ຕວຢ າງ: ກ ກ�ຢມເງນ ຂ ຈານວນ 3.000.000 ກບ ໂດຍບມດອກເບຍ ການດການກ�ຢມສາມເດອນ

ໂດຍມເງອນໄຂວາ ເມອຮອດການດເວລາສງຄນຕາມສນຍາແລ�ວ ຖາ ກ ບມຄວາມສາມາດໃຊ�ແທນເປນເງນ ຫ

ວດຖອນໄດ� ໃຫ� ກ ຊ າລະໜສນດວຍການອອກແຮງງານ ຄໃຫ�ເຮດອະນາໄມສານກງານຂອງ ຂ ເປນເວລາ

ສາມເດອນ.

4.6. ການແຈ�ງຄວາມຫຍ�ງຍາກ ແລະ ການໂຈະການປະຕບດສນຍາ

4.6.1. ການແຈ�ງຄວາມຫຍ�ງຍາກໃນການປະຕບດສນຍາ

ໃນສະພາບຕວຈງ ໃນການດາລງຊວດປະຈາວນ ຍງມຄວາມສຽງຕາງໆ ຫ ສະພາບການໃດໜງ ທບສາ

ມາດຄາດຄະເນໄດ� ເຊນ: ນາຖວມ, ໄຟໄໝ�, ຟ�າຜາ, ລວມທງຜນກະທບທາງດານເສດຖະກດ, ໄພເງນເຟ,

ການເຄອນໄຫວວຽນຂອງກະແສເງນສດ, ການອອກຄາສງໂຈະ ຫ ຫາມໂດຍລດຖະບານ ເຊນ ການຫາມຕດ

ໄມ�, ການຫາມນາໃຊ�ນາລາເຊໃດໜງ ແລະ ອນໆ ທພາໃຫ� ຄ�ສນຍາບສາມາດປະຕບດ ພນທະຂອງຕນຕາມ

ສນຍາໄດ� ຕາມການດເວລາ ສະພາບດງກາວເອນວາ “ຄວາມຫຍ�ງຍາກໃນການປະຕບດສນຍາ”.42

ຕາມມາດຕາ 29 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ

2008, ເມອຝ�າຍທມພນທະປະຕບດສນຍາ ຫາກຕກຢ�ໃນສະພາບທມຄວາມຫຍ�ງຍາກດງກາວ ແລະ ບສາ

ມາດປະຕບດສນຍາໄດ� ເຖງວາຈະໄດ�ພະຍາຍາມແລ�ວ ກຍງບປະຕບດສນຍາໄດ�, ຜ�ກຽວຕອງແຈ�ງໃຫ�ຜ�ທມສດ

ທວງ ຫ ເຈາໜຮ�ເຖງສະພາບດງກາວ ເຖງວາການແຈ�ງສະພາບນບເປນສາເຫດພາໃຫ�ຜ�ທມພນທະ ຫ ລກໜ

ຫ=ດພນອອກຈາກຄວາມຮບຜດຊອບຈາກຄວາມເສຍຫາຍຕາງໆ ທເກດຂນກບເຈາໜ ຫ ຜ�ມສດທວງໃຫ�ປະຕ

ບດພນທະນນກຕາມ. ຄະນະຄນຄວາເຂາໃຈວາ ຈດປະສງຂອງມາດຕາ 29 ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນ

ຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ກຽວກບການແຈ�ງຂຫຍ�ງຍາກ ໃນການປະຕບດສນຍາ ແມ�ນ

ການອະນໂລມ ແລະ ຊກຍ�ໃຫ�ຄ�ສນຍາ ໄດ�ແກ�ໄຂບນຫາທເກດຂນຮວມກນ ເພອຫາວທການທສອດຄອງໃນ

ການແກ�ໄຂບນຫາ, ຫ=ດຜອນຜນກະທບ ຫ ຄວາມເສຍຫາຍທຈະເກດຂນຕສອງຝ�າຍໃຫ�ທນເວລາ. ພາຍຫງທ

ສະພາບຫຍ�ງຍາກນນຫາກໄດ�ສນສດລງແລ�ວ ລກໜຍງມພນທະສບຕ ການປະຕບດພນທະຕາມສນຍາໃຫ�ສາ

ເລດ. ທສາຄນບຖວາລກໜ “ລະເມດສນຍາ” ພຽງແຕ�ບສາມາດປະຕບດສນຍາໄດ�ເທານນ, ເຖງຢ�າງໃດກຕາມ

ລກໜຍງຕອງໄດ�ສບຕປະຕບດສນຍາ ເມອສະພາບຄວາມຫຍ�ງ ຍາກໝດໄປ. ໃນບາງກລະນ, ເຈາໜຍງເຫນດ

ໃຫ�ໂຈະການປະຕບດພນທະຂອງລກໜ ພາຍຫງທໄດ�ຮບແຈ�ງກຽວກບຄວາມຫຍ�ງຍາກແລ�ວເຊນ ທະນາຄານ

ສງເສມກະສກາ ໄດ�ປະກາດໂຈະການຊາລະໜສນ ໃຫ�ແກ�ກ�ມຜ�ຜະລດ ຫ ຊາວກະສກອນ ໃນກລະນທເກດ

ໄພແລ�ງ ຫ ໄພນາຖວມ ທເຮດໃຫ�ຜນຜະລດກະສາກາເສຍຫາຍ ບສາມາດເກບກ�ໄດ�.

ຂສງເກດ: (1). ປະໂຫຍກໃນວກໜງ ມາດຕາ 29 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ

ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ການດວາ “ຫາກໄດ�ພະຍາຍາມພຽງໃດ ກບສາມາດປະຕບດພນທະຂອງ

ຕນໄດ�ຢ�າງສະຫມາສະເໝນນ” ເປນເງອນໄຂ ຫ ເປນມາດຕະຖານທສງ ພສມຄວນ, ໃນນ ສາມາດໄຈ�ແຍກໄດ�

������������������������������������������������������������

42

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 29. ການແຈ�ງຂຫຍ�ງຍາກໃນການປະຕບດສນຍາ:

ເມອມຂຫຍ ງຍາກເກດຂນ ໃນການປະຕບດສນຍາ ເຖງວາຄ ສນຍາຝ າຍໃດໜງ ຫາກໄດ�ພະຍາຍາມພຽງໃດ ກບສາມາດປະ

ຕບດພນທະຂອງຕນໄດ� ຢ າງສະຫມາສະເໜນນ ຜ ກຽວຕອງແຈ�ງສາເຫດຂອງຂຫຍ�ງຍາກດງກາວໃຫ�ອກຝ າຍໜງຊາບ ໃນເວລາອນ

ເໝາະສມ ກອນການດເວລາຂອງການປະຕບດສນຍາຈະສນສດ.

ການແຈ�ງຂຫຍ�ງຍາກນນ ຈະບເປນສາເຫດທພາໃຫ�ລກຫນ ພນຈາກຄວາມຮບຜດຊອບຂອງຕນໄປໄດ�, ພາຍຫລງທຂຫຍ�ງ

ຍາກ ຫາກໄດ�ສນສດລງແລ�ວ ລກໜ ກຈະສບຕປະຕບດພນທະຕາມສນຍານນ.

��

ວາ ຄວາມພະຍາຍາມນນເປນ: “ພະຍາຍາມພຽງໃດ” ແລະ “ຢ�າງສະໝາສະເໝ” ຊງພາໃຫ�ເຂາໃຈໄດ�ວາ ພະຍາ

ຍາມຢ�າງເອາໃຈໃສ�ຢ�າງຈງຈງ ແລະ ຢ�າງຕເນອງ ໝາຍຄວາມວາ ລກໜ ບພຽງແຕ�ພະຍາຍາມແກ�ໄຂບນຫາແຕ�

ດານໃດດານໜງ ຍງພະຍາຍາມຊອກທກວທການ ຫລ ຊອກຫາວທການໃໝ� ເລອຍໆ ເພອແກ�ໄຂສະພາບດງ

ກາວ ຈງຈະເຂາໃນເງອນໄຂຂອງມາດຕາ 29 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະ

ບບປບປງ ປ 2008. (2). ການແຈ�ງໃຫ�ກນຊາບນ ຕອງເປນການແຈ�ງ ກອນທສນຍາຈະເຖງເວລາປະຕບດ

ແລະ ຕອງໄດ�ໃຫ�ເຈາໜຮບຊາບກຽວກບຄວາມຫຍ�ງຍາກດງກາວ.

ຕວຢ າງ : ໃນວນທ 3 ເມສາ 2012, ກ ສງຊ ງ5ວເຜາສາມໂຕ ຈາກ ຂ ທງໝດ 6.000.000 ກບ ຊງ

ວາງມດຈາກອນ 2.000.000 ກບ ແລະໄດ�ບອກໃຫ� ຂ ເອາມາສງ ຢ�ຮານອາຫານຂອງ ກ ໃນວນທ 5 ເມສາ

2012 ຊງ ກ ໄດ�ຮບຈດງານລຽງສະຫອງປໃໝ�ລາວ ໃຫ�ບລສດ ຄ.

- ຖາຫາກວາ ຂ ໄດ�ແຈ�ງໃຫ� ກ ຊາບ ໃນວນທ 3 ຫ 4 ເມສາ 2012 ວາ ບສາມາດຊອກຫາງ5ວມາປງ

ແຕ�ງໄດ� ຍອນເກດມພະຍາດລະບາດ, ອງການປກຄອງເມອງບໃຫ�ຂາງ5ວ ຫ ຊຂາຍງ5ວເປນໃນຕະຫາດ ແລະ

ໃຫ�ປດໂຮງງານຂາສດ ແລະ ຂ ກໄດ�ພະຍາຍາມຕດຕຊອກຊງ5ວ ຢ�ບອນອນມາແລ�ວ ແຕ�ທາງການຫາມເຄອນ

ຍາຍສດ. ການແຈ�ງດງກາວ ກຈະມຜນປະໂຫຍດທງສອງຝ�າຍ ທງ ກ ແລະ ຂ ເພາະຈະໄດ�ຊອກຫາຊອງທາງ

ອນແກ�ໄຂ ເຊນ ເອາໝປນ ຫ ອາຫານປະເພດອນມາປ�ຽນແທນ, ກ ກໄດ�ມເວລາປກສາຫາລກບບລສດ ຄ ທ

ຈາງໃຫ�ຕນຈດງານປ ໃໝ�. ໃນກລະນນ, ຂ ແລະ ກ ອາດຈະຕກລງ ຍກເລກສນຍານາກນ ແລະ ສງເງນມດຈາ

ຄນ ຫ ກ ອາດຈະໃຫ� ຂ ສະໜອງອາຫານປະເພດອນແທນ ທງນຂນກບການຕກລງຂອງທງສອງຝ�າຍ.

- ຖາຫາກວາ ຂ ໄດ�ແຈ�ງໃຫ� ກ ຊາບ ໃນວນທ 5 ເມສາ 2012, ກອາດຈະເຮດໃຫ� ກ ບສາມາດແກ�

ໄຂ ສະຖານະການໄດ�ທນ ແລະ ກ ອາດຈະຖກ ບລສດ ຄ ປບໃໝ ຫ ອນໆ ແລະ ຖາເປນດງນ ຈະຖວາ ເປນ

ການລະເມດສນຍາ ຫ ບ ? ເພອ ກ ຈະສາມາດນາໃຊ�ມາດຕາ 33 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ

ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008ໄດ�, ໃນຈດນ ເຫນວາຕອງໄດ�ການດໃນກດໝາຍໃຫ�ຈະແຈ�ງກວາ

ເກາ.

4.6.2. ການໂຈະການປະຕບດສນຍາ

ມາດຕາ 30 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 43

ອະນຍາດໃຫ�ຄ�ສນຍາໄດ�ໂຈະການປະຕບດສນຍານາກນ ພາຍໃຕ�ເງອນ ໄຂ ດງຕໄປນ:

- ຄ�ສນຍາ ຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ໄດ�ປະຕບດສນຍາມາແລ�ວ ບາງສວນ;

������������������������������������������������������������

43

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 30 (ໃຫມ) ການໂຈະການປະຕບດສນຍາ:

ຄ ສນຍາຝ າຍໃດຫນງ ທໄດ�ປະຕບດພນທະຂອງຕນ ສວນໃດຫນງແລ�ວ ອາດໂຈະການ ປະຕບດພນທະຂອງຕນ ໂດຍແຈ�ງ

ໃຫ�ຄ ສນຍາອກຝ າຍໜງໃນທນທ ຖາເຫນວາ ຄ ສນຍາຝ າຍທຖກ ແຈ�ງໂຈະນ ຕກຢ ໃນສະພາບໃດຫນງ ຊງອາດຈະສາງຜນເສຍຫາຍ

ໃຫ�ແກ ຕນ ດງນ:

- ຖ ກຮອງຟ�ອງ ຫ ຮອງຂ ໃຫ�ລມລະລາຍ;

- ຂາດຄວາມເຊອຖໃນການດາເນນທລະກດ ຊງອາດຈະບສາມາດປະຕບດສນຍາໄດ�;

- ຕກຢ ໃນສະພາບ ທເຮດໃຫ�ຜ ກຽວ ບສາມາດປະຕບດສນຍານນໄດ�.

ຄ ສນຍາທໄດ�ໂຈະການປະຕບດນນ ຕອງຮບຜດຊອບຕຄ ສນຍາອກຝ າຍຫນງ ກຽວກບຄວາມເສຍຫາຍທເກດຂນ ຖາວາ

ການໂຈະນນ ຫາກໄດ�ເຮດຂນ ໂດຍບມສະພາບຕາມທກາວມາຂາງເທງນ.

ຖາວາຄ ສນຍາທຖກແຈ�ງກຽວກບການໂຈະການປະຕບດສນຍານນ ສາມາດຢງຢນ ຫ ໃຫ�ການຄາປະກນໃນການປະຕບດ

ສນຍາທເໝາະສມກຽວກບຄວາມສາມາດ ໃນການປະຕບດພນທະຂອງຕນ ຄ ສນຍາທໄດ�ໂຈະນນ ຕອງສບຕປະຕບດພນທະຂອງ

ຕນ. ໃນກລະນທບສາມາດຢງຢນ ຫ ໃຫ�ການຄາປະກນທເໝາະສມໄດ� ຄ ສນຍາທໂຈະນນ ສາມາດຍກເລກສນຍາໄດ�. ສາລບການ

ປະຕບດພນທະຜານມາ ຄ ສນຍາທຖກແຈ�ງໂຈະນນຕອງທດແທນຄນໃຫ�ແກ ຄ ສນຍາທຍກເລກ.

ການໂຈະການປະຕບດສນຍາ ສາມາດດາເນນໄດ� ໃນສນຍາທກປະເພດ ເວນເສຍແຕ ສນຍາຝ າຍດຽວ.

��

- ຄ�ສນຍາຝ�າຍນ ເຫນວາ ຄ�ສນຍາອກຝ�າຍໜງ (ເອນວາ “ຄ�ສນຍາຝ�າຍທຖກແຈ�ງໂຈະ”) ຕກຢ�ໃນ

ສະພາບ ທອາດຈະສາງຜນເສຍຫາຍແກ�ຕນ ໂດຍແຈ�ງກຽວກບການໂຈະຂອງຕນ ໃຫ�ຝ�າຍທຖກ

ແຈ�ງໂຈະນນຊາບໂດຍທນທ;

- ສະພາບໃດໜງ ທເປນເງອນໄຂໃຫ�ຄ�ສນຍາຝ�າຍທເຫນວາ ຈະສາງຜນເສຍຫາຍໃຫ�ແກ�ຕນ

ສາມາດແຈ�ງໂຈະນນ ມຄ:

o ຄ�ສນຍາຝ�າຍທຖກແຈ�ງໂຈະນນຖກຮອງຟ�ອງ ຫ ຮອງຂ ໃຫ�ສານພຈາລະນາວາ ເປນບກຄນ

ລມລະລາຍ;

o ຄ�ສນຍາຝ�າຍທຖກແຈ�ງໂຈະ ຂາດຄວາມເຊອຖ ໃນການດາເນນທລະກດ ຊງອາດບສາມາດ

ປະຕບດສນຍາໄດ�;

o ຄ�ສນຍາຝ�າຍທຖກແຈ�ງໂຈະ ຕກຢ�ໃນສະພາບທເຮດໃຫ�ຜ�ກຽວ ບສາມາດປະຕບດສນຍານນ

ໄດ�.

ຂສງເກດ: ຂແຕກຕາງລະຫວາງ ມາດຕາ 29 ແລະ ມາດຕາ 30 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນ

ສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ມຄ: ມາດຕາ 29 ການດກຽວກບຫກການໃນການແຈ�ງ

ຄວາມຫຍ�ງຍາກໃນການປະຕບດສນຍາ ໂດຍໃຫ�ສດແກ� ລກໜ ຫ ຜ�ມພນທະຕອງປະຕບດຕາມສນຍາເປນ

ຄນແຈ�ງ ໃຫ�ເຈາໜຊາບ. ສວນມາດຕາ 30 ການດກຽວກບ ຜ�ທເປນ ເຈາໜ ຫ ຜ�ທໄດ�ປະຕບດພນທະຂອງ

ຕນມາແລ�ວ ຫາກເຫນວາຕນອາດຈະໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ ຈາກເງອນໄຂໃດໜງທກາວໄວ�ຂາງເທງນ ມ

ສດແຈ�ງໂຈະການປະຕບດສນຍາ.

ເຖງວາ ກດໝາຍຈະອະນຍາດໃຫ�ເຈາໜໄດ�ໂຈະການປະຕບດສນຍາຂອງຕນກຕາມ, ກດໝາຍຍງກາ

ນດໃຫ�ເຈາໜຮບຜດຊອບຕຄວາມເສຍຫາຍທເກດຂນ ຖາຫາກວາ ການໂຈະການປະຕບດສນຍານນ ຫາກໄດ�

ເຮດຂນໂດຍບມສະພາບເງອນໄຂຕາມທກາວມາຂາງເທງນ44

.

ເຖງຢ�າງໃດກຕາມ, ຖາວາ ຄ�ສນຍາທຖກແຈ�ງໂຈະການປະຕບດສນຍານນສາມາດຢງຢນ ຫ ໃຫ�ການ

ຮບປະກນທເໝາະສມວາຕນຍງສາມາດສບຕປະຕບດພນທະຂອງຕນຕາມສນຍາໄດ�, ຜ�ກຽວກສາມາດສບຕປະ

ຕບດພນທະຂອງຕນ ເຖງຝ�າຍທແຈ�ງໂຈະຈະຄດຄານ ແລະ ໂຈະການປະຕບດສນຍາກຕາມ. ໃນກລະນທບສາ

ມາດຢງຢນ ຫ ຄາປະກນທເໝາະສມໄດ�ຄ�ສນຍາທແຈ�ງໂຈະນນ ສາມາດຍກເລກສນຍາໄດ�45

.

ໃນກລະນທມການຍກເລກສນຍາ ຍອນເຫດຜນດງທກາວມານ, ກດໝາຍຍງການດໃຫ� ຄ�ສນຍາຝ�າຍ

ທແຈ�ງໂຈະ ຊງເປນຝ�າຍທຍກເລກສນຍາ ທໄດ�ປະຕບດພນທະຂອງຕນໄປກອນນນ ໄດ�ຮບການທດແທນຄນ

ຈາກ ຄ�ສນຍາທຖກແຈ�ງໂຈະການປະຕບດສນຍາ 46

.

ຕວຢ າງ : ກ ເປນນກຮອງທມຊສຽງໂດ�ງດງ ແລະ ໄດ�ຮບຄວາມນຍມ. ຂ ໄດ�ຈາງໃຫ� ກ ໄປຮອງ ເພງ

ໃນຄອນເສດຂອງຕນ. ກອນໜາມສະແດງຕວຈງ ຂ ຮ�ຂາວວາ ກ ອາດບສາມາດຮອງເພງໄດ�ຍອນສຽງແຫບ ຊງ

ບຮ�ສາເຫດ ຊງອາດເຮດໃຫ�ຄອນເສດຕອງເລອນອອກໄປ ຫ ຈາເປນຕອງໄດ�ຍກເລກການສະແດງ ຊງ ຂ ຕອງ

ໄດ�ສງເງນຄາບດຄນໃຫ�ຜ�ຊມ ທງຕອງຮບຜດຊອບຄາເຊາສະຖານທຈດຄອນເສດ, ສງເງນຄນໃຫ�ແກ�ຜ�ສະໜບ

ສະໜນ ແລະ ອນໆ. ໃນກລະນນ ຂ ສາມາດແຈ�ງໂຈະການປະຕບດສນຍາບລການໄດ�. ແຕ�ຖາຫາກວາ ຂມນ

ທຕນໄດ�ຮບໄປນນຫາກບເປນຄວາມຈງ ຂ ຕອງໄດ�ທດແທນຄາເສຍຫາຍຕາງໆ ທອາດຈະກະທບຕຊສຽງຂອງ

ກ; ຫ ຖາຫາກວາຂມນນນເປນຄວາມຈງ, ແຕ� ກ ໄດ�ຢງຢນວາການເຈບຂອງຕນສາມາດປນປວໃຫ�ດໄດ�ໂດຍ

ໄວ ແລະ ສາມາດຮອງເພງໄດ�ຕາມທຕກລງກນໄວ�ແລ�ວ, ກ ສາມາດປະຕບດພນທະຂອງຕນໄດ� ແລະ ຂ ກບ

ສາມາດຍກເລກສນຍາໄດ�.

������������������������������������������������������������

44

ວກ ສອງ ຂອງມາດຕາ 30 ຂອງກດໝາຍ ອາງອງຂາງເທງ.

45

ວກ ສາມ ຂອງມາດຕາ 30 ຂອງກດໝາຍ, ອາງອງຂາງເທງ.

46

ວກ ສາມ ຂອງມາດຕາ 30 ຂອງກດໝາຍ, ອາງແລ�ວຂາງເທງ.

���

ຕວຢ າງ : ກ ເປນເຈາຂອງກດຈະການໂຮງງານຜະລດເຂາຈ ຊງໄດ�ເຮດສນຍາຊແປງສາລ ສາລບຜະລດ

ເຂາຈ ຈາກ ຂ, ສງຊນາຕານ ຈາກ ຄ ແລະ ນ າມນເບ ຈາກ ງ ແລະ ກ ຍງໄດ�ເຮດສນຍາຂາຍເຂາຈໃຫ� ຈ ຊງ

ເປນຜ�ຈດຈ າໜາຍເຂາຈໃຫ�ແກ�ໂຮງແຮມຕາງໆ ໃນນະຄອນຫວງວຽງຈນ. ຕມາ ສະພາບເສດຖະກດບຄອຍດ

ພາໃຫ� ກ ມຄວາມຫຍ�ງຍາກໃນການດ າເນນທລະກດ, ຂາດເງນສດໝນວຽນທລະກດ, ຂ ແລະ ຄ ຈງຮອງ

ຟ�ອງຕສານໃຫ�ພຈາລະນາປະກາດໃຫ� ກ ເປນບກຄນລມລະລາຍ ແລະ ດ າເນນການຊາລະສະສາງໜສນຕາງໆ

ໃຫ�ພວກຕນ. ເມອ ຈ ຮ�ຂາວດງກາວ ຈງໄດ�ແຈ�ງໂຈະການປະຕບດສນຍາຊຂາຍເຂາຈລະຫວາງຕນກບ ກ ໂດຍ

ທນທ ຍອນວາ ຖາວາບສາມາດສງເຂາຈໄດ�ທນຕາມການດເວລາ, ຈ ຈະຖກເຈາຂອງໂຮງແຮມຕາງໆປບໃໝ

ແລະ ອາດຈະຖກທວງເອາຄາເສຍຫາຍ ອນໆອກ. ສະນນ, ຈ ຈງໄດ�ແຈ�ງໂຈະການປະຕບດສນຍາຊຂາຍເຂາຈ

ກບ ກ. ຖາຫາກ ກ ຢງຢນວາຕນຢ�ໃນສະພາບທຫຍ�ງຍາກ ຫ ມໜສນຫາຍກວາຊບສນ ແລະ ບສາມາດດ າ

ເນນການຜະລດໄດ�, ຈ ສາມາດຍກເລກສນຍາຊຂາຍເຂາຈໄດ�. ໃນກລະນນ, ຖາຫາກວາສານ ຍງບທນໄດ�

ປະກາດວາ ກ ເປນບກຄນທລມລາຍ ແລະ ຂ ແລະ ຄ ບທນໄດ�ຂໃຫ�ສານອາຍດຊບຂອງ ກ, ຖາ ຈ ໄດ�ຈາຍ

ເງນຄາເຂາຈລວງໜາກອນສວນໜງແລ�ວ ກ ຕອງໄດ�ສງຄນໃຫ� ຈ; ຫ ກ ໄດ�ສງເຂາຈໃຫ�ແລ�ວ ແຕ�ຍງບທນໄດ�

ຮບການຊາລະ ຈ ຕອງໄດ�ຊ າລະຄາເຂາຈໃຫ� ກ.

ຂສງເກດ: ວກທສຂອງມາດຕາ 30 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ

ສະບບປບປງ ປ 2008 ອະນຍາດໃຫ�ເຈາໜໂຈະການປະຕບດສນຍາໄດ�ກບສນຍາທກປະເພດ ຍກເວນສນຍາ

ຝ�າຍດຽວ, ຖາຫາກລກໜ ສາມາດຢງຢນ ຫ ຮບປະກນໄດ�ວາ ເມອຜານພນຂຫຍ�ງຍາກໄປແລ�ວ ຕນຈະ

ສາມາດສບຕປະຕບດພນທະຕາມສນຍາໄດ�, ເຈາໜຈະບສາມາດຍກເລກສນຍາໄດ�ແຕ� ຝ�າຍດຽວ ເພາະການ

ຍກເລກສນຍາຈະມຜນກະທບໃຫ�ແກ�ຄ�ສນຍາ ໃນຫາຍດານ ເຊນ ການຍກເລກໂຄງການຂະໜາດໃຫຍ ຊງ

ອາດຈະສາງຜນກະທບ ບພຽງແຕ�ສະເພາະລກໜເທານນ ແຕ�ຍງພວພນ ແລະ ແຕະຕອງເຖງເຈາໜ ແລະ ລກ

ໜຂອງຄ�ສນຍາຕມອກ.

4.7. ການປ ຽນເຈາໜ ແລະ ລກໜ

ໃນລະຫວາງການປະຕບດສນຍາ ມຄວາມເປນໄປໄດ� ທຈະມການປ�ຽນແປງສນຍາ, ດດແກ�ສນຍາ, ຍກ

ເລກ ຫ ສນສດສນຍາ ໂດຍຄ�ສນຍາເອງ ຫ ສາເຫດອນຈາກກດໝາຍ ຫ ລະບຽບການທກຽວຂອງ (ນຕກາ)

ຫ ສະພາບທພາໃຫ�ບສາມາດປະຕບດໄດ� (ນຕເຫດ). (ເບງຂ 6 ກຽວກບການປ�ຽນແປງ, ການຍກເລກ ແລະ

ການສນສດສນຍາ). ນອກຈາກນ ໃນການປະຕບດສນຍາ ຍງມການປ�ຽນຜ�ເຂາຮວມໃນສນຍາ47

ຄ: ການປ�ຽນ

ເຈາໜ ແລະ ລກໜໃໝ�.

ຕາມຫກການແລ�ວ ສນຍາຈະຕອງຖກປະຕບດໂດຍ ເຈາໜ ແລະ ລກໜເອງ ຍອນວາເປນການຕກລງ

ຂອງຄ�ສນຍາ ທສາງຂຜກພນ ຫ ສາງສດ ແລະ ພນທະ ເພອໃຫ�ບນລຈດປະສງ ແລະ ເປາໝາຍຂອງສນຍາ ທ

ໄດ�ຕກລງກນ. ເຖງຢ�າງໃດກຕາມ, ກດໝາຍກບໄດ�ຫາມໃຫ�ບກຄນອນປະຕບດສດ ແລະ ພນທະຂອງຄ�ສນຍາ

ໃນຖານະເປນ “ເຈາໜຜ ໃໝ ” ຫ “ລກໜຜ ໃໝ ”.

4.7.1. ການປ ຽນເຈາໜຜ ໃໝ

ການປ�ຽນເຈາໜຜ�ໃໝ� ໝາຍເຖງ ເຈາໜໄດ�ໂອນສດ ແລະ ພນທະຂອງຕນ ໃນສນຍາໃດໜງໃຫ�ບກ

ຄນອນ ຊງເອນວາ “ເຈາໜຜ�ໃໝ�”.

������������������������������������������������������������

47

ປະເດນນ ນກວຊາການລາວ ມສອງທດສະນະແຕກຕາງກນ ຄ: ທດສະນະທ (1) ເຫນວາ ການປ ຽນແປງບກຄນທເຂາຮວມໃນ

ສນຍາ ໂດຍສະເພາະ ຄ ສນຍາ ບຖວາເປນການ “ປ ຽນແປງສນຍາ” ເພາະວາ ການປ ຽນແປງສນຍາໝາຍເຖງ ການປ ຽນແປງເນອໃນ

ຂອງສນຍາ; ແລະ ທດສະນະທ (2) ເຫນວາ ການປ ຽນແປງສນຍາ ໝາຍເຖງການປ ຽນແປງເນອໃນຕນຕຂອງສນຍາ ທການດໄວ�ໃນ

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 16 ຊງລວມມໃນນລວມມທງ ຊ ແລະ ທຢ ຂອງຄ ສນຍາ.

���

ອງຕາມ ມາດຕາ 31 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ

2008ເຈາໜມສດມອບສດ ແລະ ພນທະຂອງຕນ ໃຫ�ເຈາໜຜ�ໃໝ� ຊງກດໝາຍກໄດ�ເນນໃສ� “ການທວງຊບ

ສງຂອງ” ຈາກລກໜໃນສນຍາ. ໃນນເຈາໜຍງມພນທະຕອງມອບເອກະສານຕາງໆ ທກຽວຂອງກບສນຍາ

ໂດຍສະເພາະໃນການທວງໜນນໃຫ�ເຈາໜຜ�ໃໝ� ແລະ ຍງຕອງມຄວາມຮບຜດຊອບຕກດໝາຍ ຖາຫາກວາ

ການໂອນສດດງກາວບມມນຄວາມຈງ48

.

ໃນກລະນທເຈາໜ ໄດ�ເສຍຊວດແລ�ວ ຜ�ສບທອດທຮບເອາມນມຣະດກ ມສດທວງເອາຊບສງຂອງ

ຈາກລກໜທກຽວຂອງນນໄດ�.49

ຂສງເກດ: ໃນຈດທກຽວຂອງກບການປ�ຽນເຈາໜໃຫມ ນເຫນວາກດໝາຍຍງ ບໄດ�ການດຢ�າງລະ

ອຽດ ເປນຕນ: (1). ການແຈ�ງໃຫ�ລກໜຊາບ; ບາງກລະນ ຫ ປະເພດສນຍາ ຄວນໃຫ�ສດແກ�ລກໜ ໃນການ

ຄດຄານ ຫ ບເຫນດ ຫ ໃຊ�ສດໃນການຍກເລກສນຍາໄດ� ເຊນ: ສນຍາບລການ, ສນຍາແຮງງານ ຫ ສນຍາ

ຮບເໝາກສາງ ແລະ ສນຍາອນໆ; (2). ການແຈ�ງໃຫ�ລກໜຊາບ ຍງສາງຄວາມສະດວກໃຫ�ລກໜໄດ�ຊາບວາ

ລກໜຈະປະຕບດສດ ແລະ ພນທະຂອງຕນແກ�ຜ�ໃດ ແລະ ຢ�ບອນໃດ, ຖາບດງນນ ອາດຈະສາງຄວາມອບ

ປະໂຫຍດໃຫ�ແກ�ລກໜ ໃນການປະຕບດພນທະ; (3). ຂອບເຂດ ຂອງການໂອນສດ ແລະ ການດເວລາຂອງ

ສນຍາ ຊງເຫນວາຕອງໄດ�ການດໃຫ�ຈະແຈ�ງຕມອກວາ ການໂອນໜສນ ບໃຫ�ເກນໜສນທຕອງຮບຂອງເຈາໜ

ຫ ພາຍໃນການດເວລາຂອງສນຍາທໄດ�ຕກລງກນແລ�ວ ຊງໝາຍຄວາມວາ ເຈາໜຜ�ໃໝ� ບມສດປ�ຽນແປງ

ສນຍາ ແລະ ຕອງຮບເອາສດ ແລະ ພນທະທຕອງປະຕບດຕກນທຍງເຫອ50

ແລະ (4). ຄາວາ “ທວງເອາຊບ

ສງຂອງ” ທການດໃນມາດຕາ 31 ນ ມຄວາມໝາຍໂດຍກງເຖງການທວງເອາຊບສງຂອງເທານນ ຫ ເປນການ

“ໂອນສດ ແລະ ພນທະ” ຫ ການໂອນສນຍາໃຫ�ເຈາໜຜ�ໃໝ�, ໃນປະເດນນ ຍງບຈະແຈ�ງ ຍອນວາ ຖາຫາກວາ

ພວພນເຖງແຕ�ຊບ, ວດຖສງຂອງ ຫ ຊບສນ ທການດໄວ�ໃນສນຍາເທານນ ສດອນໆ ຂອງເຈາໜ ກຈະບໄດ�

ຮບປະຕບດ. ຂສງເກດທຕງຂນໃນ (1), (2) ແລະ (3) ອາດຈະບເປນບນຫາໄດ� ຍອນວາກດໝາຍເວາສະ

ເພາະແຕ� ໃຫ�ທວງຊບແທນເຈາໜ ແລະ ຖາເປນຄກນກບການສນນຖານນ ບດບນຍດຂອງມາດຕາ 31 ຂອງ

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ບໄດ�ໝາຍເຖງການໂອນສດ

ແລະ ພນທະຂອງສນຍາ ໃຫ�ເຈາໜ ຫ ລກໜໃໝ�. ເຖງຢ�າງໃດກຕາມ, ນກວຊາການອກຝ�າຍໜງທມທດສະ

ນະແຕກກນຢງຢນວາ ຖາກດໝາຍການດໃຫ� ສະເພາະແຕ� ການທວງເອາຊບສງຂອງ ຕາງເຈາໜ, ຜ�ທທວງຊບ

������������������������������������������������������������

48

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 31 ຜນບງຄບຂອງສນຍາຕບກຄນອນ:

ເຈາໜ ມສດມອບສດຂອງຕນໃຫ�ເຈາໜຄນໃໝ ທວງເອາຊບສງຂອງຈາກລກໜທກຽວຂອງ.

ເຈາໜ ຕອງມອບເອກະສານຕາງໆ ກຽວກບການທວງໜນນໃຫ�ເຈາໜຄນໃໝ ແລະ ຕອງຮບຜດຊອບຕຜ�ກຽວ ຖາວາສດ

ທມອບໃຫ�ຜ ກຽວນນ ຫາກບມຄວາມຈງ.

ໃນກລະນທເຈາໜຫາກໄດ�ເສຍຊວດໄປແລ�ວ ຜ ສບທອດທໄດ�ຮບມນມຣະດກ ກມສດທວງເອາຊບສງຂອງຈາກລກໜທ

ກຽວຂອງນນໄດ�.

ລກໜ ກມສດມອບພນທະຂອງຕນໃຫ�ລກໜຄນໃຫມ ປະຕບດແທນຕນໄດ� ແຕ ຕອງໄດ�ຮບການຕກລງເຫນດຈາກເຈາໜ

ເສຍກອນ.

ໃນກລະນທລກໜ ຫາກໄດ�ເສຍຊວດໄປແລ�ວ ຜ ສບທອດທໄດ�ຮບເອາມນມຣະດກ ກມພນທະປະຕບດແທນຜ ກຽວ.

49

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 31 ຂອງກດໝາຍ, ວກຫາ.

50

ເພອເປນການສມທຽບ ແລະ ເປນຂມນໃນການຄນຄວາ, ກດໝາຍວາດວຍການຄາປະກນການປະຕບດສນຍາ ໄດ�ການດຫກການ

ກຽວຂອງກບ “ການສະລະໜ ແລະ ໂອນໜ” ຄ: (1). ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 32 ວກ

ສອງ ການດໄວ�ວາ “ເຈາໜທມບລມະສດ ສາມາດສະລະບລມະສດ ຂອງຕນໃຫ�ແກ ເຈາໜຜ ອນ ທມການຄາປະກນ ແຕ ບໃຫ�ເກນ

ມນຄາໜສນຂອງຕນ”; (2). ວກສາມຂອງມາດຕາດຽວກນການດວາ “ເຈາໜ ທມການຄາປະກນສາມາດໂອນໜ ລວມທງຜນ

ປະໂຫຍດໃນໜ ຂອງຕນໃຫ�ບກຄນອນ. ໃນກລະນນ ການຄາປະກນ ແລະ ບລມະສດທຕດພນກບໜນນ ກຈະຖກໂອນໄປພອມ

ແຕ ບໃຫ�ເກນມນຄາໜຂອງຕນ”.

� �

ສງຂອງນນ ຈະບເອນວາ “ເຈາໜຜ�ໃໝ�” ໃນມາດຕາ 31 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ

ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ຊງໝາຍຄວາມວາ ບດບນຍດຂອງ ມາດຕາ 31 ພວພນເຖງການໂອນສດ

ແລະ ພນທະຂອງສນຍາ ຫ ການໂອນສນຍາໃຫ�ເຈາໜ ຫ ລກໜ; ແລະ (4). ອກດານໜງ, ເມອຄນຄວາ

ມາດຕາ 31 ເຫນວາ ບດບນຍດຂອງມາດຕານ ມຄວາມໝາຍທາງດານກດໝາຍຄາຍຄກບຫກການປ�ຽນແປງ

ພນທະ (Novation) ທການດໄວ�ໃນປະມວນກດໝາຍແພ�ງຂອງຫາຍປະເທດ ເວາເຖງການປ�ຽນເຈາໜ, ລກ

ໜ ແລະ ການປ�ຽນແປງເນອໃນ ທເປນສາລະສາຄນຂອງສນຍາ ຊງເຫນວາຍງຕອງຄນຄວາຕມອກເພອການດ

ໃຫ�ຈະແຈ�ງກວາເກາ ໂດຍສະເພາະຜນສະທອນທາງດານກດໝາຍ ທເກດຂນກບຄ�ສນຍາແຕ�ລະຝ�າຍ ແລະ

ວດຖປະສງຂອງສນຍາ ໃນກລະນທມການປ�ຽນແປງ.

4.7.2 ການປ ຽນລກໜຜ ໃໝ

ການປ�ຽນລກໜຜ�ໃໝ� ໝາຍເຖງ ລກໜ ໄດ�ໂອນສດ ແລະ ພນທະຂອງຕນ ໃນສນຍາໃດໜງ ໃຫ�ບກ

ຄນອນ ຊງເອນວາ “ລກໜຜ�ໃໝ�”. ອງຕາມກດໝາຍ, ວກສາມ ແລະ ສ ຂອງມາດຕາ 31 ຂອງ ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ

ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008 ການດຫກການ ທອະນຍາດໃຫ�ລກໜມອບພນທະຂອງຕນໃຫ�ລກ

ໜຜ�ໃໝ�ປະຕບດແທນຕນ, ພາຍໃຕ�ເງອນໄຂ ມການຕກລງເຫນດຈາກເຈາໜ. ຖາລກໜຫາກເສຍຊວດ ຜ�ສບ

ທອດທໄດ�ຮບເອາມນມຣະດກ ມພນທະປະຕບດແທນລກໜນນ51

.

ການປ�ຽນລກໜມຄວາມສາຄນຫາຍ ເຊນດຽວກບການປ�ຽນເຈາໜ. ການທກດໝາຍການດໃຫ�ລກໜ

ຕອງຂຄາເຫນຈາກເຈາໜເສຍກອນ ຈງປ�ຽນລກໜໄດ�ນນ ກຍອນວາສນຍາເກດຈາກການຕກລງລະຫວາງເຈາ

ໜ ແລະ ລກໜ, ທສາຄນເຈາໜ ໄດ�ໃຫ�ຄວາມໄວ�ເນອເຊອໃຈລກໜແລ�ວ ຈງໄດ�ເຮດສນຍານາ ເມອມການ

ປ�ຽນຕວລກໜ, ກຄວນໃຫ�ເຈາໜໄດ�ເຫນດນາ ເພອຄວາມໝນໃຈວາ ລກໜຜ�ໃໝ�ສາມາດປະຕບດສດ ແລະ

ພນທະຕາມສນຍາໄດ�.

ຕວຢ າງ: ກ ໄດ�ຈາງ ຂ ມາຮອງເພງໃນຄອນເສດພເສດ ໂດຍທງສອງຝ�າຍຕກລງເຫນດແບ�ງປນກາ

ໄລຈາກ ການຈດຄອນເສດຄ: 55 ສວນຮອຍເປນຂອງ ກ ແລະ 45 ສວນຮອຍເປນຂອງ ຂ. ຂ ເປນນກຮອງ

ທມຊສຽງໂດ�ງດງຫາຍ ແລະເປນທນຍມຂອງປະຊາຊນໃນເວລານນ ໂດຍສະເພາະເພງ “ສາວຊຽງຂວາງ”. ຕມາ

ຂ ຕອງ ການພກຜອນເນອງມາຈາກບນຫາສຂະພາບ ຕາມຄ າແນະນາຂອງແພດ. ຂ ໄດ�ສະເໜ ໃຫ� ກ ໃຫ�ຈາງ

ຄ ມາແທນຕນ. ຄ ກເປນນກຮອງທມຊສຽງເຊນດຽວກນ ແຕ�ສວນຫາຍຈະເນນໜກໄປທາງເພງລາວສະໄໝ

ຫາຍກວາ; ເພງຂອງ ຄ ທນຍມໃນເວລານ ແມ�ນເພງ “ຮບຮອບບານນາ” ເປນທນຍມຫາຍໃນກ�ມໄວໜ�ມ.

ສະນນ, ກ ຕອງໄດ�ຊງຊາເຖງຜນກະທບທຈະເກດຂນ ຕຄອນເສດທຕນຈະຈດ ໂດຍສະເພາະຖາຫາກວາ ບ

ແມ�ນ ຂ ມາສະແດງແລ�ວ ຈະຂາຍບດຄອນເສດໄດ�ຫ ບ ຫ ອາດຈະຂາຍບດຄອນເສດໄດ�ຫາຍກວາ ຖາແມ�ນ ຄ

ສະແດງແທນ ຂ.

ຂສງເກດ: ເມອກດໝາຍການດໃຫ�ລກຫນຕອງໄດ�ຮບການຕກລງເຫນດຈາກເຈາໜເສຍກອນ, ຖາ

ຫາກວາເຈາໜບເຫນດນາ, ລກໜກບມສດປ�ຽນໄດ� ແລະ ລກໜຍງຕອງໄດ�ສບຕປະຕບດພນທະຂອງຕນ ຕາມ

ສນຍາຕໄປ. ໃນກລະນທລກໜມຄວາມຈາເປນ ເຊນ: ລກໜມບນຫາດານສຂະພາບ ແລະ ບສາມາດປະຕບດ

ພນທະຕາມສນຍາໄປ, ຖາເຈາໜບເຫນດນາ ລກໜກສາມາດຮອງຟ�ອງຕສານໃຫ�ຍກເລກສນຍາ. ສວນຄາເສຍ

ຫາຍຕາງໆ ຫ ຜນກະທບທາງດານ ການເງນທເກດຂນ ຕເຈາໜນນ ເຈາໜອາດສາມາດຮຽກຮອງຈາກລກໜໄດ�

ຫ ບນນ ກດໝາຍຍງບທນການດຢ�າງຈະແຈ�ງ, ສະນນ ຕອງໄດ�ສກສາຄນຄວາຕມອກ ເພອປບປງກດໝາຍ.

������������������������������������������������������������

51

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 31 ວກ ສາມ ແລະ ສ.

���

4.8. ສດໃນການດາເນນການແທນລກໜ

ສດໃນການດາເນນການແທນລກໜ ໝາຍເຖງ ການດາເນນການໃດໜງ ເພອທວງເອາສດ ແລະ ຜນ

ປະ ໂຫຍດ ຈາກບກຄນອນທເປນຂອງລກໜຂອງລກໜຕນ (ລກໜຂອງລກໜ) ຊງເປນການກະທາໃນນາມ

ລກໜ ດວຍການຮອງຟ�ອງທວງເອາໜສນ ຕສານ ພາຍໃຕ�ບາງເງອນໄຂ.

ຫກການນເປນຫກການໃໝ� ທກດໝາຍລາວໄດ�ຮບເອາ ແລະ ການດໄວ�ໃນກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນ

ໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງປ 2008 (ມາດຕາ 32) ຊງໃຫ�ສດແກ�ເຈາໜທວງໜສນ ຫ ລາຍ

ໄດ� ຈາກລກໜຂອງລກໜ ໃນກລະນ ທລກໜບທວງເອາໜສນດງກາວ ທງນກເພອຜນປະໂຫຍດຂອງເຈາໜ

ເອງ. 52

ຕວຢ າງ: ກ ກ�ຢມເງນ ຈາກ ຂ ໂດຍເອາລາຍໄດ�53

ຈາກການເຊາຫອງແຖວຫາຫອງຂອງຕນ ໃນແຕ�ລະ

ເດອນມາຄາປະກນການຊາລະໜສນ ໂດຍຕກລງວາແຕ�ລະເດອນຈະເອາລາຍໄດ�ດງກາວ ມາໃຊ�ແທນໜສນ. ຕ

ມາລກໜໄດ�ອາງວາ ຜ�ເຊາເຮອນຍງບທນໄດ�ຊາລະເງນຄາເຊາເປນເວລາຫາຍເດອນ ແລະ ບສາມາດຊາລະໜສນ

ໄດ�, ຖາວາເຈາໜຫາກເຫນວາ ລກໜບໄດ�ໃຊ�ຄວາມພະຍາຍາມທວງທາວເອາໜສນຂອງຜ�ກຽວ ແລະ ຕນກໄດ�

ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ, ເຈາໜສາມາດຮອງຟ�ອງຕສານ ເພອບງຄບປະຕບດສນຍາເຊາເຮອນລະຫວາງ ລກໜ

ແລະ ຜ�ເຊາເຮອນ ຕສານ ເພອພຈາລະນາໃຫ�ເຈາໜດາເນນການແທນລກໜ.

ຂສງເກດ: (1). ຫກການທການດຂນນ ແນໃສ�ປກປ�ອງປກປ�ອງຜນປະໂຫຍດຂອງເຈາໜ ເຖງວາກດ

ໝາຍຈະໃຫ�ສດແກ�ເຈາໜ ກບໄດ�ໝາຍຄວາມວາ ເຈາໜມສດດາເນນການເອງຄກນກບລກໜ ດວຍຕນເອງ

ໂດຍອດຕະໂນມດ ຕອງໄດ�ອາໄສອານາດສານໃນການບງຄບປະຕບດສນຍາຂອງລກໜກບບກຄນທສາມ ເພອ

ທວງເອາໜສນ; (2). ໃນການພຈາລະນາຂອງສານ ເຫນວາ ສານຄວນຮຽກເອາ ລກໜມາໃຫ�ການຕມອກ

ແລະ ຄວນພຈາລະນາວາ ຈະເປນການຊາລະໜສນທງໝດ ຫ ບາງສວນ ໂດຍຖເອາສນຍາທສາງສດ ແລະ ພນ

ທະລະຫວາງບກຄນທສາມ ແລະ ລກໜ.

4.9. ມາດຕະການຮບປະກນການປະຕບດສນຍາ

ມາດຕະການຮບປະກນການປະຕບດສນຍາ ແມ�ນມາດຕະການທາງແພ�ງ ໃນການກະກດກນ ແລະ

ແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງຕາງໆ ທເກດຂນມາຈາກການປະຕບດສນຍາໃດໜງ ເພອສາງຄວາມໝນໃຈໃຫ�ແກ�ຄ�ສນຍາວາ

ສນຍາທທງສອງຝ�າຍຕກລງກນນນຈະຖກປະຕບດຢ�າງສມເຫດສມຜນ ແລະ ດວຍເຈດຕະນາດຂອງຄ�ສນຍາ.

ກດໝາຍການດໃຫ�ມາດຕະການຮບປະກນການປະຕບດສນຍາ ເປນໜງໃນເນອໃນສາຄນຂອງສນ

ຍາ54

ຊງຊກຍ�ໃຫ�ຄ�ສນຍາການດໄວ�ໃນສນຍາ ເພອຊວຍແກ�ໄຂບນຫາທກຽວກບການລະເມດສນຍາ ຫ ບປະຕ

ບດສນຍາ ໂດຍຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ. ກດໝາຍອະນຍາດໃຫ�ນາໃຊ�ມາດຕະການຕາງໆ ຂນກບການຕກລງ

ຂອງຄ�ສນຍາເຊນ ການຊວດຈາ, ການຄາປະກນດວຍຫກຊບ (ການຄາປະກນດວຍສງຫາລມະຊບ ແລະ ອະ

������������������������������������������������������������

52

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 32 (ໃຫມ). ສດດາເນນການແທນລກໜ:

ໃນກລະນທລກໜ ຫາກບທວງໜ ນາລກໜຂອງຕນ ຊງພາໃຫ�ເກດຄວາມອບປະໂຫຍດ ແກ ເຈາໜ ເຈາໜມສດຮອງຟ�ອງ

ທວງເອາໜສນ ຕສານແທນລກໜ ເວນເສຍແຕ ສດຂອງລກໜນນ ແມ ນຮຽກຮອງໃຫ�ແຕ ລກໜສະເພາະເທານນ ເປນຜ ປະຕບດ.

ຄາໃຊ�ຈາຍໃນການດາເນນການແທນຂອງເຈາໜ ຕກເປນຄວາມຮບຜດຊອບຂອງລກໜ.

53

ລາຍໄດ�ລກສະນະນ ດາລດວາດວຍການຄາປະກນການປະຕບດສນຍາ (2011) ເອນວາ “ໜຕອງຮບ” (Account

receivable) ໝາຍເຖງ ເງນ ທຕອງໄດ�ຮບຈາກການຂາຍສນຄາ ຫ ການບລການ (ດາລດວາດວຍການຄາປະກນການປະຕບດ

ສນຍາ, ມາດຕາ 2. ຂ 18).

54

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 16 ຂດໜາ 6.

���

ສງຫາລມະຊບ), ການຄາປະກນດວຍບກຄນ ຫ ນຕບກຄນອນ ແລະການປບໄໝ.55

ກດໝາຍກ ານດຫກການ

ກຽວກບມາດຕະການໃນການຮບປະກນການປະຕບດສນຍາ ນບແຕ�ມາດຕາ 34-36.

ຂສງເກດ: (1). ການນ າໃຊ�ມາດຕະການນຕອງໄດ�ຕກລງເຫນດໂດຍຄ�ສນຍາ, ຖາຫາກວາຄ�ສນຍາບ

ໄດ�ການດກຽວກບມາດຕະການຮບປະກນການປະຕບດສນຍາໄວ�ໃນສນຍາແລ�ວ ຄ�ສນຍາຈະຮຽກຮອງໃຫ�ອກ

ຝ�າຍໜງປະຕບດມາດຕະການບໄດ�; ແລະ (2). ເຖງວາມາດຕະການທການດໄວ�ໃນກດໝາຍ ມບນດາມາດ

ຕະການຄ: ການຊວດຈາ, ການຄາປະກນດວຍຊບ ຫ ບກຄນ ແລະ ການປບໃໝ ກບໄດ�ໝາຍຄວາມວາ ຄ�

ສນຍາຈະສາມາດນາໃຊ�ແຕ�ມາດຕະການເຫານໄດ�ເທານນ ຍງມມາດຕະການອນໆ ແລະ ຄ�ສນຍາຍງສາມາດນາ

ໃຊ�ຫາຍມາດຕະການພອມກນກໄດ� ຂນການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ.

4.9.1. ການປບໃໝ

ການປບໃໝ ແມ�ນມາດຕະການຮບປະກນການປະຕບດສນຍາ ທສງຄມຮບຮ� ແລະ ນາໃຊ�ຮບການນ

ຫາຍ, ສວນຫາຍການປບໃໝ ຈະແນໃສ�ການທດແທນ ຫ ການຊາລະເປນເງນແບບທະວຄນ ເຊນ ຖາຫາກວາ

ລກໜລະເມດສນຍາ ອາດຈະຖກປບໃໝສອງເທາ ຂອງຈານວນເງນທຕອງຊາລະຄາສນຄາໃຫ�ເຈາໜ.

ກດໝາຍການດຫກການກຽວກບການປບໃໝ ຊງຄ�ສນຍາສາມາດນາໃຊ� ໃນເງອນໄຂຄ: ຖາຫາກມ

ການລະເມດສນຍາ, ປະຕບດສນຍາບຄບຖວນ ຫ ປະຕບດບທນຕາມການດເວລາ.56

ສວນອດຕາການປບໃໝ

ຕອງປະຕບດຕາມລະບຽບການສະເພາະຂອງຂະແໜງການທກຽວຂອງ ຫ ຕາມການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາໃນກ

ລະນທບມລະບຽບການສະເພາະ57

.

ຕວຢ າງ: ຄ�ສນຍາອາດຈະຕກລງໃຫ�ມການທດແທນຄນ ຫ ຊອກສນຄາໃໝ�ມາປ�ຽນແທນ ໃນກລະນ

ທມການສງສນຄາບໄດ�ຄນນະພາບ ຫ ມການຕກເຮຍ, ເສຍຫາຍ; ພອມກນນນຖາຫາກວາການເສຍຫາຍ ຫ

ການສງສນຄາບໄດ�ຄນນະພາບນນຫາກເປນຂບກພອງຂອງຜ�ຂາຍ, ຜ�ຊມສດປບໃໝ 1,5 ສວນຮອຍ ຂອງຈາ

ນວນເງນຄາສງສນຄາທງໝດ.

4.9.2. ການຊວດຈາ ແລະ ການຄາປະກນດວຍຊບ ຫ ນຕບກຄນອນ

ເພອຮບປະກນໃຫ�ແກ�ການປະຕບດສນຍາ ຄ�ສນຍາສາມາດຕກລງວທການຮບປະກນ ໃນກລະນທ

ລກໜ ຫ ຜ�ທມພນທະຕອງປະຕບດຕາມສນຍາ ຫາກບປະຕບດສນຍາ.

ກດໝາຍໄດ�ແບ�ງການຄາປະກນການປະຕບດສນຍາ58

ອອກເປນສອງຮບການໃຫຍ ຕາມເນອໃນຂອງ

ວດຖປະສງ ແລະ ສວນທພວພນກບຊບສນຄ:

������������������������������������������������������������

55

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 34 ມາດຕະການຮບປະກນການປະຕບດສນຍາ:

ໃນການຮບປະກນການປະຕບດສນຍາຢ າງສມເຫດສມຜນ, ເພອຕອບສະໜອງຄວາມຕອງການຂອງເຈາໜ ຫ ທດແທນ

ຄາເສຍຫາຍ ຊງອາດຈະເກດຂນ ພາຍຫລງການບປະຕບດສນຍາ ຫ ການປະຕບດສນຍາຢ າງບສມເຫດສມຜນນນ ກດໝາຍໄດ�ອະນ

ຍາດໃຫ�ນາໃຊ�ມາດຕະການຕາງໆ ຄ: ການຊວດຈາ, ການຄາປະກນດວຍຫກຊບ, ດວຍບກຄນ ຫ ນຕບກຄນ ແລະ ການປບໃໝ.

56

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 36 ການປບໃໝ.

ການປບໃໝ ແມ ນ ມາດຕະການຕຜ ລະເມດສນຍາ ຄ ບປະຕບດສນຍາ, ປະຕບດສນຍາບຄບຖວນ ຫ ປະຕບດບທນ

ຕາມການດເວລາ.

ການປບໃໝ ໃຫ�ປະຕບດຕາມລະບຽບການສະເພາະຂອງຂະແໜງການທກຽວຂອງ ຫ ຕາມການຕກລງຂອງຄ ສນຍາ ໃນກ

ລະນທບມລະບຽບການສະເພາະ.

57

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 36.

58

ກຽວກບການຄາປະກນການປະຕບດສນຍາ ໄດ�ມກດໝາຍສະເພາະເອນວາ ກດໝາຍວາດວຍການຄາປະກນການປະຕບດສນຍາ

ຊງໄດ�ຮບການປບປງໃນປ 2005. ສາມາດເຂາເບງກດໝາຍນໄດ� ຈາກເວບໄຊ�ຂອງສະພາແຫ ງຊາດ ຕາມລງ:

http://www.na.gov.la/docs/lao/laws/econ/5_Secured_Transaction 20_05_2005.pdf

���

- ການຄາປະກນຕາມສນຍາດວຍຊບ ຊງແບ�ງອອກເປນ: (1). ການຄາປະກນດວຍສງຫາລມະຊບ

(ການຊວດຈາ ແລະ ການຊວດຈາ ກແບ�ງອອກເປນອກເປນປະເພດສະເພາະຂນກບລກສະນະສະເພາະຂອງຊບ

ທນາມາຊວດຈາ) ແລະ (2) ການຄາປະກນດວຍອະສງຫາລມະຊບ.

- ການຄາປະກນຕາມສນຍາດວຍບກຄນ ຫ ນຕບກຄນອນ ແມ�ນສນຍາ ຊງບກຄນ ຫ ນຕບກຄນ

ໃດໜງ ໄດ�ຕກລງໃຊ�ແທນໜສນ ຫ ປະຕບດພນທະອນຕາງລກໜ ໃນກລະນທລກໜ ຫາກບໃຊ�ແທນໜສນ

ຫ ບປະຕບດພນທະອນດວຍຕນເອງ.

ຂສງເກດ: (1). ການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາກຽວກບການຄາປະກນການປະຕບດສນຍາ ບວາຈະດວຍ

ຮບການການຄາປະກນດວຍຊບ ຫ ດວຍບກຄນ ຫ ນຕບກຄນອນກຕາມ ຕອງເຮດເປນລາຍລກອກສອນ ຊງ

ອາດຈະຂຽນໄວ�ໃນສນຍາຕນຕ ຫ ເຮດເປນສນຍາສະບບແຍກຕາງຫາກກໄດ�; (2). ການຄາປະກນ ຫ ສນຍາ

ຄາປະກນ ຕອງໄດ�ຈດທະບຽນກບຂະແໜງການທກຽວຂອງເພອໃຫ�ໄດ�ບລມະສດໃນການໃຊ�ແທນໜສນໃຫ�

ແກ�ເຈາໜ; (3). ສນຍາຄາປະກນເປນໂມຄະໄດ�ເຊນ ຊບທນາມາຄາປະກນບແມ�ນຂອງລກໜ ຫ ບໄດ�ຮບການ

ມອບສດນາໃຊ�ມາເປນຊບຄາປະກນ; (4) ເຖງວາສນຍາຄາປະກນເປນໂມຄະກຕາມ ຈະບເຮດໃຫ�ສນຍາຕນຕ

ເປນໂມຄະໄປນາ, ສນຍາຕນຕຍງມຜນສກສດລະຫວາງຄ�ສນຍາ; (5). ການຄາປະກນແຕ�ລະປະເພດມຫກ

ການສະເພາະ ຊງການດໄວ�ກດໝາຍວາດວຍການຄາປະກນການປະຕບດສນຍາ.

ຕວຢ າງ: ກ ກ�ຢມເງນ ຈາກ ຂ ຈານວນ 15.000.000 ກບ ໂດຍ ກ ໄດ�ເອາລດຈກມາຄາປະກນ

ການໃຊ�ແທນໜສນ ໃນກລະນທ ຕນບສາມາດໃຊ�ແທນໜສນໄດ� ຕາມການດເວລາ. ຕມາ ຄ ໄດ�ອາງວາລດ

ຈກຄນດງກາວເປນຂອງຕນ ທໃຫ� ກ ຢມມານາໃຊ� ແລະບຮ�ວາ ຜ�ກຽວໄດ�ນາເອາມາເປນຫກຊບຄາປະກນໜ

ສນ. ໃນກລະນນຕາມຫກການທວໄປຂອງສນຍາ, ສນຍາຄາປະກນ(ສນຍາຊວດຈາດວຍຊບສງຂອງ)ລະຫວາງ

ກ ແລະ ຂ ເປນໂມຄະ, ແຕ�ສນຍາກ�ຢມເງນ ຍງມຜນສກສດລະຫວາງຄ�ສນຍາຕໄປ.

5. ການລະເມດສນຍາ ແລະ ຜນສະທອນ ຂອງການລະເມດສນຍາ

ເມອຄ�ສນຍາ ຫາກໄດ�ຕກລງເຮດສນຍານາກນຢ�າງຖກຕອງຕາມກດໝາຍແລ�ວ ຄ�ສນຍາຕອງປະຕບດ

ຕາມທໄດ�ຕກລງກນ ຫ ຕາມກດໝາຍຢ�າງເຂມງວດ, ແຕ�ໃນຄວາມເປນຈງແລ�ວ ມບາງກລະນທຄ�ສນຍາບສາ

ມາດປະຕບດໄດ� ຈງເປນການລະເມດສນຍາ ຊງເປນປາກດການຫຍທທເກດຂນເລອຍໆໃນສງຄມ. ການລະ

ເມດສນຍາອາດຈະເກດຈາກຄວາມຕງໃຈ ຫ ບຕງໃຈ ຫ ໃນກລະນບສາມາດຫກລຽງໄດ�ຂອງຄ�ສນຍາ ຊງສາງ

ຄວາມເສຍຫາຍ ແລະ ເຮດໃຫ�ມຜນສະທອນໃຫ�ແກ�ຄ�ສນຍາ ຊງບາງຄງຄ�ສນຍາກສາມາດປະນປະນອມກນໄດ�

ໂດຍດ ຫ ສາມາດແກ�ນາໄຂກນດວຍການໄກ�ເກ�ຍ ຂອງພາກສວນທກຽວຂອງ ຫ ມການຮອງຟ�ອງຂນສານ.

5.1. ການລະເມດສນຍາ

ການລະເມດສນຍາ ແມ�ນການບປະຕບດສນຍາທງໝດ ຫ ບາງສວນ ຫ ການປະຕບດສນຍາບສມ

ເຫດສມຜນ ໂດຍຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ເຊນ ການປະຕບດສນຍາບມຄນນະພາບ, ບທນກບເວລາ, ບຖກ

ສະຖານທ ຊງການດໄວ�ໃນສນຍາ59

.

5.1.1. ການບປະຕບດສນຍາທງໝດ ຫ ບາງສວນ

- ການປະຕບດສນຍາທງໝດ ແມ�ນການບປະຕບດພນທະຂອງຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ຕາມທໄດ�

ຕກລງຕາມທໄດ�ຕກລງກນໄວ�ໃນສນຍາ ຫ ຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດໜງບມການກະທາໃດໆ ທເປນການປະຕບດ

ພນທະຂອງຕນ ຊງສາງຄວາມເສຍຫາຍ ຫ ເຮດໃຫ�ຄ�ສນຍາອກຝ�າຍໜງໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ ເຊນ:

ການບມອບຊບສງຂອງ, ບºນ ຫ ບຊາລະ ແລະ ອນໆ.

������������������������������������������������������������

59

ກດໝາຍ ວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງປ 2008, ມາດຕາ 33 ວກ 1.

���

ຕວຢ າງ 1: ກ ໄດ�ຊລດຈກຮອນດາເວບ 100 ນາ ຂ ຊງ ກ ໄດ�ຊາລະເງນຄບຖວນແລ�ວຈງໄດ�ນດ ໝ

າຍກນວາ ອກ 3 ວນ ຂ ຈະມອບລດໃຫ� ກ ແຕ�ກອນຈະຮອດມມອບໄດ�ມ ຄ ມາສະເໜລາຄາສງກວາທຂາຍ

ໃຫ� ກ. ດງນນ ຂ ຈງໄດ�ຕກລງ¢¾¨ໃຫ� ຄ, ຈາກນນ ຂ ຈງແຈ�ງໃຫ� ກ ຊາບວາຕນປ�ຽນໃຈບຂາຍລດແລ�ວ.

ໃນກລະນນຖວາ ຂ ເປນຜ�ລະເມດສນຍາທງໝດ.

ຕວຢ າງ 2: ຕ ໄດ�ຕກລງເຊາເຮອນນາ ສ ກ ານດເວລາ 6 ເດອນ, ຄາເຊາເດອນລະ 1.000.000 ກບ.

ພາຍຫງຄບການດເວລາເຊາ 6 ເດອນແລ�ວ ຕ ຈງຈະຈາຍຄາເຊາໃຫ� ສ, ຮອດການດເວລາ 6 ເດອນ ຕ ບໄດ�

ຈາຍຄາເຊາໃຫ� ສ ຕາມຕກລງກນໄວ�ໃນສນຍາ.

- ການບປະຕບດສນຍາບາງສວນ ແມ�ນການປະຕບດພນທະ ຂອງຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ບຄບ

ຖວນຕາມທ ໄດ�ຕກລງກນໃນສນຍາ ຫ ຫາເຫດຜນຫກລຽງບປະຕບດພນທະຂອງຕນ ສວນທເຫອໃຫ�ສາເລດ

ເຊນ: ການຊາລະໜສນພຽງແຕ�ດອກເບຍຍງຄາງຕນທນ, ການມອບຊບສງຂອງບຄບຖວນ ແລະ ອນໆ.

ຕວຢ າງ 1: ກ ໄດ�ຕກລງໃຫ� ຂ ກ ຢມເງນຈານວນ 10.000.000 ກບ, ດອກເບຍ 1% ຕເດອນ,

ການດເວລາ 6 ເດອນ, ຮອດການດເວລາ ຂ ໄດ�ຊາລະຕນທນພຽງແຕ� 1.000.000 ກບ ແລະ ດອກເບຍຕາມ

ສນຍາ, ສວນຕນທນ 9.000.000 ກບ ຂ ບສາມາດຈາຍໄດ�ຕາມການຕກລງກນໄວ�ໃນສນຍາ. ກລະນດງກາວ

ຂ ເປນຜ�ລະເມດສນຍາບາງສວນ.

ຕວຢ າງ 2: ອ ໄດ�ຂາຍເຂາສານ 100 ເປາ ໃຫ� ມ ໂດຍຕກລງກນວາໃຫ� ມ ໂອນເງນໃຫ�ທງໝດກອນ

ອ ຈງຈະສງເຂາສານໃຫ�ເປນສາມງວດ, ງວດໜງ ແລະ ງວດສອງ ງວດລະສາມສບເປາ ສວນງວດສດທາຍສສບ

ເປາ ພາຍຫງ ອ ໄດ�ຮບເງນໝດແລ�ວ ໄດ�ສງເຂາໃຫ� ມ ພຽງແຕ�ສອງງວດ, ສວນງວດທສາມ ອ ໄດ�ເອາໄປຂາຍ

ໃຫ�ຜ�ອນໆ ໂດຍບໄດ�ສງເຂາສານໃຫ� ມ. ໃນກລະນນຖວາ ອ ລະເມດສນຍາບາງສວນ ຍອນບສງເຂາສານງວດ

ສດທາຍໃຫ� ມ.

5.1.2. ການປະຕບດສນຍາບສມເຫດສມຜນ

¡¾ນປະຕບດສນຍາບສມເຫດສມຜນ Á´Èນ¡¾ນ¯½ªò®ñ©²ñນê½¢º¤ຄ�ສນຍາ±È¾¨Ã©ຝ�າຍ·¤

ຕາມການຕກລງກນໄວ�ໃນສນຍາ ຢ�າງບເໝາະສມກບຕວຈງ ຫ ເປາໝາຍທໄດ�ຕກລງກນ.

ຕວຢ າງ 1: ກ ໄດ�ວາຈາງນກຮອງ ງ ຊງເປນນກຮອງທມຊສຽງ ໄປສະແດງທງານລຽງຂອງ ກ, ເມອ ງ

ຮອງໄດ�ສອງບດເພງແລ�ວ ມອບໃຫ�ນກຮອງສາຮອງຮອງຕາງຈນງານໄກ�ຈະເລກ ງ ຈງຂນຮອງເພງລາແລ�ວງານ

ລຽງກຈບ, ເຮດໃຫ� ກ ແລະ ແຂກໃນງານລຽງບພໃຈຕການກະທາຂອງ ງ. ໃນກລະນດງ ກາວນ ງ ໄດ�ປະຕບດ

ພນທະຂອງຕນ ແຕ�ເປນການປະຕບດບສມເຫດສມຜນຕາມທ ກ ວາຈາງ.

ຕວຢ າງ 2: ດ ໄດ�ສງອາຫານນາ ຈ ເພອມາລຽງແຂກຈານວນ 200 ຄນ ໃນພທຂນເຮອນໃໝ�. ພ

ຮອດມງານລຽງອາຫານດງກາວ ບພໃຫ�ແຂກກນ. ດ ໄດ�ທກທວງ ຈ ກຽວກບອາຫານບພໃຫ�ແຂກກນ, ຈ ໄດ�

ຊແຈງວາ ຕນໄດ�ຈດອາຫານມາຕາມການສງຂອງ ດ ແລ�ວ ແຕ�ຍອນວດຖດບທເອາມາປງແຕ�ງອາຫານມນຂນ

ລາຄາ ຈງໄດ�ຫ=ດປະລມານລງເລກໜອຍ ຈງເຮດໃຫ�ບພໃຫ�ແຂກກນ. ຖວາ ຈ ປະຕບດສນຍາບສມເຫດສມ

ຜນ.

5.1.3. ການປະຕບດສນຍາບມຄນນະພາບ

ການປະຕບດສນຍາບມຄນນະພາບ ແມ�ນການປະຕບດພນທະ ຂອງຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ໂດຍບ

ຖກຕອງທາງດານວຊາການ, ບຖກຕາມມາດຕະຖານ ຫ ບສອດຄອງກບການຕກລງກນໃນສນຍາ ຊງໄດ�ສາງ

ຄວາມອບປະ ໂຫຍດ ຫ ໄດ�ສາງຄວາມເສຍຫາຍ ໃຫ�ແກ�ຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ.

ຕາມມາດຕາ 40 ຂອງກດມາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງປ 2008

ໄດ�ການດວາ ຄນນະພາບຂອງຊບສງຂອງທຂາຍ ຕອງໃຫ�ຖກຕາມເນອໃນຂອງສນຍາ. ຖາວາຊບສງຂອງນນ

ຫາກບມຄນນະພາບທໄດ�ການດໄວ�ໃນສນຍາແລ�ວ ຜ�ຂາຍຕອງຮບຜດຊອບ ຕຊບສງຂອງດງກາວ.

���

ຕວຢ າງ: ກ ໄດ�ເຮດສນຍາຊໂທລະສບຍຫຍໄອ 5 ເອດ (5S) ທມຄນນະພາບຕາມມາດຕະຖານ

ຂອງແທ� ຈານວນ 2 ໜວຍ ນາ ຂ, ແຕ�ໃນເວລາ ຂ ເອາມາຂາຍໃຫ� ກ ຕວຈງແລ�ວແມ�ນໂທລະສບໄອໂຟນຂອງ

ຈນທມຄນນະພາບຕາກວາມາດຕະຖານ. ໃນກລະນດງກາວຖວາ ຂ ປະຕບດສນຍາບມຄນນະພາບ.

5.1.4. ການປະຕບດສນຍາບຖກຕາມການດເວລາ

ສນຍາຕອງໄດ�ຮບການປະຕບດຕາມການດເວລາທໄດ�ການດໄວ� ແລະ ໃຫ�ສອດຄອງກບກດໝາຍ. ໃນ

ກລະນທບໄດ�ການດເວລາຂອງການປະຕບດສນຍາ ເຈາໜມສດທວງໃຫ�ປະຕບດ ແລະ ລກໜກມສດປະຕບດ

ໄດ�ທກເວລາ. ໃນກລະນທເຈາໜ ຫາກທວງໃຫ�ປະຕບດນນ ລກໜມພນທະປະຕບດສນຍາດງກາວພາຍໃນກາ

ນດເວລາ ສບຫາວນ ນບແຕ�ວນທເຈາໜທວງໃຫ�ປະຕບດເປນຕນໄປ. ລກໜອາດປະຕບດສນຍາ ກອນການດ

ເວລາກໄດ� ຖາວາ ການປະຕບດນນຫາກບຂດກບສນຍາ ຫ ກດໝາຍ ແລະ ເຈາໜກເຫນດນາ60

. ການປະຕ

ບດສນຍາບຖກກບເວລານ ມທງການບປະຕບດສນຍາທນກບເວລາ ແລະ ການປະຕບດສນຍາກອນການດເວ

ລາທຄ�ສນຍາໄດ�ຕກລງກນ.

- ການປະຕບດສນຍາບທນກບການດເວລາ ແມ�ນການບປະຕບດພນທະ ຂອງຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍ

ໜງຕາມການດເວລາທຄ�ສນຍາໄດ�ຕກລງໄວ�ໃນສນຍາ.

ຕວຢ າງ 1: ກ ໄດ�ສງດອກໄມ�ພອມທງຕກແຕ�ງ ແລະ ຈດໃຫ�ສວຍງາມໃນງານດອງຂອງຕນຈາກຮານ

ຂອງ ຂ ໂດຍການດໃຫ�ໄປສງ ແລະ ຕກແຕ�ງ ໃຫ�ແລ�ວກອນເວລາ 10 ໂມງເຊາຂອງວນທ 14 ກນພາ 2013

ເມອຮອດມ ກ ໄດ�ມາ 10:30 ໂມງ ຊງເຮດໃຫ�ງານຊາເລຍການດເວລາ.

ຕວຢ າງ 2: ນ ໄດ�ກ�ຢມເງນ ພ ຈ ານວນ 20.000.000 ກບ, ດອກເບຍ 1% ຕເດອນ, ການດເວລາ

ຫກເດອນ, ຮອດການດເວລາ ນ ບສາມາດຊ າລະໄດ�ທງຕນທນ ແລະ ດອກເບຍ ຮອດເດອນທແປດ ນ ຈງສາ

ມາດຊາລະໄດ�. ໃນກລະນນ ຖວາ ນ ຊ າລະໜສນໃຫ� ພ ບຖກຕາມການດເວລາຕາມທຄ�ສນຍາໄດ�ຕກລງກນ.

- ການປະຕບດສນຍາກອນການດເວລາ ທຄ�ສນຍາໄດ�ຕກລງກນນນ ຖາຫາກວາບສາງຄວາມເສຍຫາຍ

ຫ ອບປະໂຫຍດ ໃຫ�ຄ�ສນຍາອກຝ�າຍໜງແລ�ວ ກຖວາການປະຕບດສນຍາກອນການດເວລານນບເປນການລະ

ເມດສນຍາ. ໝາຍຄວາມວາ ການປະຕບດສນຍາກຽວກບເວລານ ໃນບາງກລະນຄ�ສນຍາສາມາດປະຕບດສນ

ຍາໄດ�ກອນການດເວລາທການດໄວ�ໃນສນຍາ ແຕ�ການປະຕບດດງກາວ ຕອງບສາງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ�ແກ�ອກ

ຝ�າຍໜງ ແລະ ອກຝ�າຍໜງກເຫນດຮບເອາການປະຕບດສນຍາກອນການດເວລາທການດໄວ�ໃນສນຍານນ.

ຕວຢ າງ 1: ກ ໄດ�ກ�ຢມເງນນາ ຂ ຈາວນ 20.000.000 ກບ ການດດອກເບຍ 2% ຕເດອນ ການດ

ເວລາ 6 ເດອນ ນບແຕ�ວນທ 10 ມຖນາ 2012 ຫາ 10 ທນວາ 2012. ພາຍຫງ ກ ກ�ຢມເງນນາ ຂ ໄດ�ພຽງ

ແຕ� 3 ເດອນ ກ ໄດ� ນາເງນຈານວນ 20.000.000 ກບ ແລະ ດອກເບຍ ຕາມການທຕກລງຊາລະໃຫ� ຂ. ໃນ

ກລະນດງກາວ ຖວາການປະ ຕສນຍາກອນການດເວລາ ທບໄດ�ສາງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ�ຝ�າຍ ຂ.

- ການປະຕບດສນຍາ ກອນການດເວລາ ຖາຫາກວາ ເປນການສາງຄວາມເສຍຫາຍ ຫ ອບປະໂຫຍດ

ໃຫ�ແກຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ກຈະຖວາເປນການລະເມດສນຍາ.

ຕວຢ າງ 2: ສ ໄດ�ເຮດສນຍາຊ-ຂາຍ ລກໄກ�ພນຊນ ຈານວນ 500 ໂຕ ກບ ອ ຊງໃນສນຍາໄດ�ກາວ

ວາ ໃຫ� ອ ເອາໄກ�ມາສງໃຫ�ຢ�ຟາມລຽງໄກ�ໃນວນທ 20 ສງຫາ 2013 ແລະ ຈະຈາຍເງນຄາໄກ�ທງໝດ. ຮອດ

ວນທ 17 ສງຫາ 2013 ອ ໄດ�ເອາລກໄກ�ນອຍມາສງໃຫ� ສ ແຕ� ສ ບເຫນດຮບເອາ ເນອງຈາກວາຄອກໄກ�ຍງ

ສາງບສາເລດ. ໃນກລະນນເປນການປະຕບດສນຍາກອນກ ານດເວລາທຈະສາງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ�ຄ�ສນຍາ

ຝ�າຍ ສ.

������������������������������������������������������������

60

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາສະບບປບປງປ 2008, ມາດຕາ 26.

��

5.1.5. ການປະຕບດສນຍາບຖກສະຖານທ

ການປະຕບດສນຍາບຖກສະຖານທ ແມ�ນການປະຕບດພນທະຂອງຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງທບຖກ

ຕອງກບສະຖານທຕາມທໄດ�ຕກລງກນໄວ�ໃນສນຍາ ຊງສາງຄວາມອບປະໂຫຍດ ຫ ຄວາມເສຍຫາຍໃຫ�ຄ�ສນ

ຍາອກຝ�າຍໜງ.

ໃນກລະນທບໄດ�ການດສະຖານທປະຕບດ ແມ�ນໃຫ�ປະຕບດສນຍາຢ�ສະຖານທ ດງນ:

1). ການມອບອາຄານກສາງ ໃຫ�ປະຕບດຢ�ສະຖານທກສາງນນ;

2). ການໃຊ�ແທນໜສນໃຫ�ປະຕບດຢ�ບອນຢ�ຂອງເຈາໜໃນເວລາເຮດສນຍານນ ເວນເສຍແຕ�ການໃຊ�

ແທນໜສນການຈດຕງຂອງລດ, ລວມໝ� ແລະ ສງຄມ.

ຖາວາເຈາໜຫາກໄດ�ຍາຍບອນຢ�ໃນເວລາປະຕບດສນຍາ ແລະ ໄດ�ແຈ�ງໃຫ�ລກໜຊາບໃນເວລານນໃຫ�

ປະ ຕບດຢ�ບອນຢ�ໃໝ�ຂອງເຈາໜ, ສວນຄາໃຊ�ຈາຍໃນການປະຕບດສນຍານນແມ�ນເປນພາລະຂອງເຈາໜ.

3). ພນທະອນ ໃຫ�ປະຕບດຢ�ບອນຢ�ຂອງລກໜ ໃນເວລາເຮດສນຍານນ. ຖາວາລກໜຫາກແມ�ນນຕ

ບກຄນ ກໃຫ�ປະຕບດຢ�ສານກງານຂອງນຕບກຄນນນ61

.

5.2. ລກສະນະຂອງການລະເມດສນຍາ

ຕາມສະພາບການຕວຈງໃນປດຈບນການລະເມດສນຍາ ແມ�ນເກດຂນໃນຫາຍຮບແບບບພຽງແຕ�ມ

ການລະເມດສນຍາແລ�ວເທານນ ໃນບາງກລະນການລະເມດສນຍາກເກດຂນໃນເວລາມການເຈລະຈາຕລອງ

ກນ ຫ ຈະເວາອກຢ�າງໜງວາ ເປນການລະເມດຄາໝນຈະເຮດສນຍາ ຊງເປນການລະເມດກອນການເຮດສນ

ຍາ ແລະ ການລະເມດດງກາວນໄດ�ສາງຄວາມເສຍຫາຍ ຫ ສາງຄວາມອບປະໂຫຍດໃຫ�ຝ�າຍທມຄວາມຕງໃຈ

ແລະ ຈດປະສງຢາກເຮດສນຍານາອກຝາຍໜງ. ນອກຈາກນ, ການລະເມດສນຍາຍງເກດຂນໃນລະຍະປະຕ

ບດສນຍາ ຊງສນຍາບທນເຖງການດເວລາ ແລະ ບາງກລະນ ສນຍາກຮອດການດທຄ�ສນຍາຕອງປະຕບດພນ

ທະແຕ�ບຍອມປະຕບດຕາມທໄດ�ຕກລງກນ.

5.2.1. ການລະເມດຄາໝນສນຍາ (ຄວາມຮບຜດຊອບກອນສນຍາ)

ການລະເມດຄາໝນສນຍາຈະເຮດສນຍາ ແມ�ນການບປະຕບດຕາມການເຈລະຈາຕລອງກນຕາມການ

ຕກລງກນຂອງຄ�ກລະນ ວາຈະມການເຮດສນຍາ ຂນພາຍຫງທຄ�ກລະນຝ�າຍໃດໜງໄດ�ປບປງປ�ຽນແປງ ຫ

ກະທາສງໃດໜງ ເພອເຮດໃຫ�ເປາໝາຍທຈະເຮດ ຂອງສນຍາເກດຂນ ແຕ�ຮອດວນນດໝາຍເຮດສນຍາຕວຈງ

ຝ�າຍໜງປະຕເສດ ບຍອມເຂາຮວມເຮດສນຍາ ຫ ບປະຕບດຕາມຄາໝນສນຍາ ຊງເຮດໃຫ�ຝ�າຍໜງໄດ�ຮບ

ຄວາມອບປະໂຫຍດ.

ຕວຢ າງ 1: ກ ໄດ�ປະກາດຂາຍສດນາໃຊ�ທດນແລະເຮອນຊງລາວທຕງຢ�ຫວງພະບາງ ໂດຍຜານສທາງ

ໂທລະພາບ ແລະ ໜງສພມ. ຂ ຢ�ນະຄອນຫວງວຽງຈນ ມຄວາມສນໃຈຕອງການຊສດນ າໃຊ�ທດນ ແລະ

ເຮອນດງກາວ ຈງໄດ�ຕດຕຫາ ກ ທາງໂທລະສບ ຊງ ກ ໄດ�ສະເໜຕ ຂ ວາ ຖາຕອງການຊໃຫ�ຂນມາເຈລະຈາຢ�

ຫວງພະບາງ. ໃນວນທ 10 ກມພາ 2012 ຂ ພອມດວຍເມຍ ແລະ ທະນາຍຄວາມໄດ�ເດນທາງໄປຫວງພະ

ບາງດວຍສາຍການບນລາວ. ເມອຮອດຫວງພະບາງ ຂ ພອມດວຍເມຍ ແລະ ທະນາຍຄວາມໄດ�ນອນຢ�ທ

ໂຮງແຮມພສ, ຈາກນນໃນວນທ 11 ກມພາ 2012 ຂ ໄດ�ໄປພບກບກທເຮອນຂອງ ກ ແລ�ວໄດ�ພາກນກວດ

ກາເບງສະພາບທດນ ແລະ ເຮອນດງກາວ. ຂ ໄດ�ພໃຈຕທດນ ແລະ ເຮອນດງກາວ ຈງໄດ�ນດປກສາຫາລກນ

ກຽວກບລາຄາພອມທງຮບປະທານອາຫານຮວມກນ ໃນເວລາ 18:00 ໂມງທໂຮງແຮມພສ. ໃນການເຈລະ

ຈາກນທໂຮງແຮມພສ ເຫນວາ ກ ແລະ ຂ ສາມາດຕກລງເລອງລາຄາທ ດນ ແລະ ເຮອນດງກາວໄດ� ແລະ ໄດ�

ນດກນໃສ�ວນທ 13 ກມພາ 2012 ເພອເຮດສນຍາຊ-ຂາຍ ພອມທງໃຫ� ຂ ເອາເງນມາຊ າລະຈານວນ

������������������������������������������������������������

61

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາສະບບປບປງປ 2008, ມາດຕາ 27.

��

500.000.000 ກບ ຊງແມ�ນລາຄາທໄດ�ຕກລງກນ ທອງການປກຄອງບານປ�າຂາມ, ເມອງຫວງພະບາງ. ຮອດ

ວນນດໝາຍ ຂ ໄດ�ໄປພບ ກ ຢ�ທຫອງການບານປ�າຂາມ ແຕ�ບໄດ�ພບ ກ ໂດຍບຮ�ເຫດຜນ. ຈາກນນ ຂ ຈງໄດ�

ໄປຫາ ກ ຢ�ທເຮອນ ຈງຮ�ວາ ກ ໄປປະເທດຈນ ຮອດວນທ 15 ກມພາ 2013 ຈງຈະກບມາ ເມອ ກ ກບມາ.

ແຕ�ປະເທດຈນ ໄດ�ປະຕເສດການຂາຍສດນາໃຊ�ທດນ ແລະ ເຮອນ ໃຫ� ຂ ເພາະວາ ຕກລງຂາຍໃຫ�ຜ�ອນທໃຫ�

ລາຄາສງກວາ. ໃນກລະນ ຕວຢ�າງດງກາວນ ຖວາ ກ ເປນຜ�ລະເມດຄ າໝນສນຍາ.

ຕວຢ າງ 2: ກລະນທເກດຂນຢ�ປະເທດຍປ�ນຄ: ກ ໄດ�ມແນວຄວາມຄດວາຈະເຊາຫອງໜງໃນອາຄານ

ນາ ຂ ເພອຈະຕງຄລນກປວແຂ�ວ. ໃນເວລາ ກ ໄປເບງຫອງເຊານາ ຂ ນນ ກ ໄດ�ມແນວຄວາມຄດວາ ຖາຈະ

ໃຫ�ເຊາຕອງແປງຫອງແບບດງກາວໃຫ�ເໝາະສມທຈະເຮດເປນ ຄລນກປວແຂ�ວ ແລະ ກ ຖາມ ຂ ວາຖາຕນ

ເຊາໝແບ�ງໄຟຟ�າຈະຮບໄດ�ບເພາະຈະໄດ�ໃຊ�ໄຟຟ�າຫາຍ. ແຕ� ກ ກຍງບທນໄດ�ຕກລງແນວໃດ ກບ ຂ ກຽວກບ

ການທ ຈະເຊາ ຫ ບເຊາ. ຫງຈາກນນ, ຂ ກໄດ�ສອມແປງຫອງດງກາວ ຕາມແນວ ຄວາມຄດຂອງ ກ, ພາຍຫງ

ສອມແປງແລ�ວ ຂ ໄດ�ໄປແຈ�ງໃຫ� ກ ຊາບ ແລະ ກ ກບໃຫ�ຄາຕອບ. ຕມາ ກ ໄດ�ປະຕເສດວາຄາເຊາສງກວາ

ງ5ບປະມານຂອງຕນ ຊງບສາມາດເຊາໄດ� ກ ຈງບເຊາຫອງດງກາວ. ເມອເປນເຊນນນ ຂ ຈງທວງໃຫ� ກ

ຮບຜດຊອບໃຊ�ແທນຄາເສຍຫາຍ. ຕບນຫາດງກາວ ຢ�ປະເທດຍປ�ນກບໄດ�ມກດໝາຍການດ ແຕ�ສານສງສດ

ຂອງປະເທດຍປ�ນ ໄດ�ຕດສນໃຫ� ກ ໃຊ�ແທນຄາເສຍຫາຍໃຫ� ຂ ເຄງໜງຂອງມນຄາສອມແປງຍອນວາ ຂ ໄດ�

ສອມແປງຫອງຕາມແນວຄວາມຄດຂອງ ກ ແລະ ຖວາ ກ ເປນຜ�ໃຫ�ຄວາມຫວງແກ� ຂ.

ກລະນດງກາວ ກບໄດ�ການດໄວ�ໃນກດໝາຍແພ�ງ ຂອງປະເທດຍປ�ນ. ນກວຊາການກດໝາຍຢ�ປະ

ເທດຍປ�ນບາງທານມຄາເຫນວາ ກລະນດງກາວແມ�ນພວພນກບຂຜກພນນອກສນຍາ ແລະ ບາງທານເຫນວາ

ພວພນກບຂຜກພນໃນສນຍາ. ເຖງຢ�າງໃດກຕາມ ໃນເວລາປບປງກດໝາຍແພ�ງ ກຄວນການດໃຫ�ມມາດຕາ

ໜງສະເພາະ ກຽວກບການການລະເມດການເຈລະຈາໃຫ�ຄວາມຫວງ. ແຕ�ຖາການດກຽວກບການລະເມດການ

ເຈລະຈາໃຫ�ຄວາມຫວງ ອາດຈະເຮດໃຫ�ຄນໃນສງຄມບກາເຈລະຈາໃນການເຮດສນຍາ.

ສາລບກດໝາຍລາວກບມຂການດ ກຽວກບຄວາມຮບຜດຊອບ ໃນການລະເມດຄາໝນສນຍາທຈະ

ເຮດສນຍາເຊນກນກບກດໝາຍຂອງປະເທດຍປ�ນ ແຕ�ຖາປຽບທຽບຕວຢ�າງ 1 ແລະ ຕວຢ�າງ 2 ເຫນວາການ

ລະເມດຄາໝນສນ ຍາໄດ�ສາງຄວາມອບປະໂຫຍດໃຫ�ແກ�ອກຝ�າຍໜງ. ດງນນ, ຖາຝ�າຍທໄດ�ຮບຄວາມອບປະ

ໂຫຍດມຂມນຫກຖານ ແລະ ເຫດຜນພຽງພ ໃນການຮຽກຮອງຄາເສຍຫາຍທເກດຂນຈາກການລະເມດຄາ

ໝນສນຍານນ ກຄວນພຈາລະນາໃຫ�ແກ�ຜ�ກຽວຕາມຄວາມຍຕທາ.

5.2.2. ການລະເມດສນຍາ ໃນລະຍະປະຕບດສນຍາ

ການລະເມດສນຍາ ໃນລະຍະປະຕບດສນຍາ ແມ�ນການກະທາ ຫ ການເມນເສຍຂອງຄ�ສນຍາຝ�າຍ

ໃດຝ�າຍໜງໃນເວລາເຄອນໄຫວປະຕບດສນຍາ ໃນເວລາສນຍາຍງບທນໝດການດເວລາທບຖກຕອງຕາມເປາ

ໝາຍ ແລະ ຂການດຂອງສນຍາ ເຊນ ການປະຕບດສນຍາໂດຍບມຄນນະພາບ, ບຄບຖວນ ຫ ບຖກຕອງຕາມ

ສະຖານທ ຊງເຮດໃຫ�ຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ.

ຕວຢ າງ 1: ສ ໄດ�ຕກລງເອາເຮອນໃຫ� ຈ ເຊາ, ການດເວລາ 12 ເດອນ ເພອເຮດຮານອາຫານ,

ພາຍຫງ ຈ ເຊາເຮອນດງກາວໄດ� 01 ເດອນ ຈ ໄດ�ເອາເຮອນດງກາວໃຫ� ວ ເຊາຕ ເພອເຮດເປນຮານສອມແປງ

ລດ ໂດຍບໄດ�ບອກໃຫ� ສ ຮ�ນ າ.

ຕວຢ າງ 2: ຂ ໄດ�ເຮດສນຍາຮບເໝາກສາງຕກ ສ ຊນ ນາ ກ ຊງໃນສນຍາໄດ�ບງວາ ກ ຜ ເປນເຈາຂອງ

ໂຄງການ ຕອງຕອບສະໜອງວດຖປະກອນກສາງ ທມຄນນະພາບ ແລະ ໄດ�ມາຕະຖານຕາມເຕກນກໃຫ�ແກ�

ຂ. ແຕ�ການຕອບສະໜອງວດຖປະກອນດງກາວ ບໄດ�ມາດຕະຖານຕາມທບງໄວ�ໃນສນຍາ. ເມອເປນ ເຊນນນ

ຂ ຈງໄດ�ສະເໜຕເຈາຂອງໂຄງການ ໃຫ�ສະໜອງວດຖປະກອນທມຄນນະພາບ ແລະ ຖກຕອງຕາມເຕກນກແຕ�

ເຈາຂອງໂຄງການບຕອບສະໜອງຕາມການສະເໜດງກາວ. ດງນນ, ຂ ຈງສະເໜຍກເລກສນຍາດງກາວ ເພາະ

ບສາມາດຮບຜດຊອບຄນນະພາບຂອງຕກນນໄດ�.

���

5.2.3. ການລະເມດສນຍາ ເມອຮອດການດເວລາ

ການລະເມດສນຍາເມອຮອດການດເວລາ ແມ�ນການທຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງບປະຕບດພນທະຂອງ

ຕນຕາມການດເວລາ ໂດຍຫາວທຫກລຽງ ເພອແກ�ຍາວເວລາ ໃນການປະຕບດສນຍາ ທງໆທຕນເອງສາ ມາດ

ປະຕບດໄດ� ເຊນ: ການບໃຊ�ແທນໜສນຕາມການດເວລາ, ການບສງມອບວດຖສງຂອງຕາມການດເວລາ.

ຕວຢ າງ: ກ ໄດ�ກ�ຢມເງນນາ ຂ ຈານວນ 10 ລານກບ ໃນວນທ 1 ກນຍາ 2013 ໂດຍເອາທດນ

ແລະ ເຮອນມາຄາປະກນ ໃນນນ ກ ຈະໃຊ�ໜຄນພອມດວຍດອກເບຍໃຫ�ແກ� ຂ ໃນວນທ 1 ທນວາ 2013

ເມອຮອດການດເວລາ ຖາ ກ ບປະຕບດ, ຖວາ ກ ເປນຝ�າຍລະເມດສນຍາ.

5.3. ຜນສະທອນ ຂອງການລະເມດສນຍາ

ຖາວາຄ�ສນຍາຝາຍໃດຝ�າຍໜງ ຫາກລະເມດສນຍາ ຝ�າຍທລະເມດນນ ຕອງຮບຜດຊອບຄາເສຍຫາຍ

ທເກດຂນ62

. ນອກຈາກນ ຝ�າຍທຖກລະເມດກມສດທວງໃຫ�ຝ�າຍທລະເມດປະຕບດສນຍາ, ມສດຍກເລກ

ສນຍາຝ�າຍດຽວໄດ� ຫ ຮອງຟ�ອງຕສານ. ຄວາມຮບຜດຊອບຕຜນສະທອນ ຂອງການລະເມດສນຍາເປນຕນ

ການໃຊ�ແທນຄາເສຍຫາຍ, ສອມແປງຄນ, ຢດເຊາການປະຕບດສນຍາ, ຈາຍຄາປ�ວຍການຊບ. ພອມກນນ, ຜ�

ລະເມດສນຍາອາດຈະໄດ�ຮບຜດຊອບຄາປບໃໝ ຕາມການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ ຫ ຕາມລະບຽບການສະເພາະ

ຂອງຂະແໜງການທກຽວຂອງ63

. ນອກຈາກນ, ຜ�ທຖກສານຕດສນວາ ເປນຜ�ລະເມດສນຍາຍງຈະຕອງຮບຜດ

ຊອບຄາໃຊ�ຈາຍຕາງໆ ໃນການດາເນນຄະດ ແລະ ຈາຍອາກອນຂອງລດຕາມຄາຕດສນ ຫ ຄາພພາກສາຂອງ

ສານທໃຊ�ໄດ�ຢ�າງເດດຂາດ64

.

5.4. ຜນສະທອນຂອງການລະເມດສນຍາ ທເກດຈາກເຫດສດວໄສ

5.4.1. ເຫດສດວໄສ

ເຫດສດວໄສ ໝາຍເຖງເຫດການທບສາມາດຄາດຄະເນ ແລະ ຄວບຄມໄດ� ເຊນ: ນາຖວມ, ຟ�າຜາ,

ແຜ�ນດນໄຫວ ຊງພາໃຫ�ຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ບສາມາດປະຕບດພນທະຂອງຕນໄດ�65

. ຖາຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດ

ໜງ ຫາກໄດ�ລະເມດສນຍາ ຝ�າຍນນຕອງໄດ�ຮບຜດຊອບຄາເສຍຫາຍທເກດຂນ ເວນເສຍແຕ�ການລະເມດສນ

ຍານນ ຫາກເກດຂນຍອນເຫດສດວໄສ66

.

5.4.2. ຜນສະທອນ

ຜນສະທອນຂອງການລະເມດສນຍາ ທເນອງມາຈາກເຫດສດວໄສຝ�າຍທລະເມດບມຄວາມຮບຜດ

ຊອບໃຊ�ແທນຄາເສຍຫາຍທເກດຂນ ແຕ�ບແມ�ນການສນສດສນຍາເມອເຫດສດວໄສດງກາວໄດ�ຜານໄປ ແລະ

ສະພາບໄດ�ກບຄນສ�ປກກະຕແລ�ວສງໃດທສາມມາດປະຕບດໄດ�ກໃຫ�ຄ�ສນຍາສບຕປະຕບດຕາມສນຍາ ແຕ�ສງ

ໃດທບສາມມາດປະຕບດໄດ�ກໃຫ�ແລ�ວກນໄປເວນເສຍແຕ�ໄດ�ຕກລງກນໄວ�ຢ�າງອນ.

ຕວຢ າງ 1: ກ ໄດ�ຊລດໂຕໂຍຕາວໂກນາ ຂ ໃນວນທ 20 ສງຫາ 2013 ໄດ�ຈາຍເງນຄບຖວນແລ�ວ

ແລະ ໄດ�ນດກບ ຂ ວາວນທ 21 ສງຫາ 2013 ຈະມາເອາລດ ຂ ຈງໄດ�ເອາລດໄປໄວ�, ຄນວນທ 20 ສງຫາ

2013 ຟ�າຜາລດທຝາກໄວ�ນາ ຂ. ກລະນນ ຖວາຄວາມເສຍຫາຍເກດຂນຈາກເຫດສດວໄສ ກ ຜ�ຊລດຕອງ

ຮບຜດຊອບເອາເອງ.

������������������������������������������������������������

62

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງປ 2008, ມາດຕາ 33 ວກ ສອງ.

63

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງປ 2008, ມາດຕາ 36 ວກ ສອງ.

64

ກດໝາຍວາດວຍຄາທານຽມສານ, ມາດຕາ 26.

65

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 3 ຂ ເຈດ.

66

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ສະບບປບປງ ປ 2008, ມາດຕາ 33 ວກ ສອງ.

���

ຕວຢ າງ 2: ກ ເຮດສນຍາຂນສງກາເຟນາບລສດຂນສງ ຈານວນ 10 ໂຕນ ຈາກສາລະວນຫາປາກເຊ

ການດວນທ 20-25ສງຫາ 2013 ຕອງສາເລດ ມາຮອດວນທ 20-25 ສງຫາ 2013 ນາຖວມທາງບສາມາດ

ສນຈອນໄດ�, ຮອດວນທ 26 ສງຫາ 2013 ເຂາສ�ສະພາບປກກະຕ ບລລສດຈງສບຕປະຕບດຕາມສນຍາຂນ

ສງກາເຟໃຫ� ກ ໄດ�ສາເລດການຂນສງໃນວນທ 29 ສງຫາ 2013. ສາເຫດການລະເມດສນຍາ ແມ�ນຍອນເຫດ

ສດວໄສເຮດໃຫ�ການປະຕບດສນຍາຊກຊາ ຊງເຫດການເຂາສ�ສະພາບປກກະຕ ຈງສາມາດສບຕປະຕບດສນ

ຍາໄດ�.

6. ການປ#ຽນແປງ, ການຍກເລກ ແລະ ການສນສດສນຍາ

6.1. ການປ ຽນແປງສນຍາ

6.1.1. ຄວາມໝາຍ

ການປ�ຽນແປງສນຍາ ໝາຍເຖງ ການປ�ຽນແປງເນອໃນໃດໜງຂອງສນຍາ ຕາມການຕກລງເຫນດ

ຂອງຄ�ສນຍາ.

6.1.2. ການປ ຽນແປງເນອໃນຂອງສນຍາ

ການປ�ຽນແປງເນອໃນສນຍາ ໝາຍເຖງ ການປ�ຽນແປງ ເນອໃນສາຄນຂອງສດ ແລະ ພນທະທຄ�

ສນຍາ ຕອງປະຕບດຕກນ ດວຍການເພມ ຫ ຕດອອກ ວດຖປະສງ ຫ ເປາໝາຍຂອງສນຍາ, ລາຄາ, ການດ

ເວລາປະຕບດ, ການຊາລະ, ການນາສງ; ຂອບເຂດ, ປະລມານ ແລະ ຄນນະພາບຂອງເປາໝາຍ, ສະຖານທ

ປະຕບດສນຍາ ແລະ ພນທະໃນການແຈ�ງໃຫ�ກນຊາບ.

ຕວຢ າງ: ກ ເຊາທດນ ເນອທ 1600 ຕາແມດ ຈາກ ຂ ຊງຕງຢ�ບານ ນາແຄ, ເມອງໄຊທານ, ນະຄອນ

ຫວງວຽງຈນ, ໃບຕາດນເລກທ 111, ລງວນທ 1 ມງກອນ 2000 ອອກຊ ຂ ເພອປກຫອງການຂອງ ກ, ກາ

ນດເວລາເຊາ ສບປ ເລມແຕ� ວນທ 1 ມງກອນ 2013 ເຖງວນທ 1 ມງກອນ 2023, ລາຄາເຊາ 5.000.000

ກບ (ຫາລານກບ) ຕປ, ຝ�າຍ ກ ຈະຕອງຊາລະຄາເຊາລວງໜາ 5 ປ ໂດຍການດເອາມເຊນສນຍາເປນມຊາລະ

(ວນທ 1 ມງກອນ 2013) ລວມທງໝດ ເປນເງນຈານວນ 25.000.000 ກບ ແລະ ອກສວນທເຫອ ແມ�ນ

ຊາລະໃນວນທ 1 ມງກອນ 2018. ເມອປະຕບດສນຍາມາໄດ�ລະຍະໃດໜງຝ�າຍ ກ ຕອງການເພມລະຍະ

ເວລາ ຂອງການເຊາ ແລະ ໄດ�ສະເໜເພມລະຍະເວລາເຊາອກ ຫາປ ຈາກ ຂ (ເປນສບຫາປ) ແລະ ເຫນດໃຫ�

ຂ ເພມຄາເຊາໃໝ� ຕາມການດເວລາທເພມ ເປນປໜງ 6.000.000 ກບ ແລະ ຝ�າຍ ຂ ກຕກລງເຫນດຕາມ

ການສະເໜຂອງຝ�າຍ ກ.

ຈາກຕວຢ�າງຂາງເທງນນສະແດງໃຫ�ເຫນວາ ຖາຝ�າຍໃດໜງຫາກບຕກລງເຫນດ, ການສະເໜປ�ຽນ

ແປງນນດກຈະບມຜນສກສດ. ອກດານໜງສາມາດເວາໄດ�ວາສງທສະເໜປ�ຽນແປງນນເປນຂ “ສະເໜໃໝ�” ຖາຂສະເໜ ໃໝ�ນຫາກບຖກຮບຮອງເອາ ຫ ມການຕກລງເຫນດ ພນທະທໄດ�ຕກລງກນແລ�ວ ຍງມຜນ

ສກສດຢ�.

ການປ�ຽນແປງສນຍາອາດຈະມຫາຍຮບການ ຊງສງລວມໄດ�ດງນ:

1). ຝ�າຍໃດໜງໄດ�ສະເໜ ຫ ແຈ�ງການປ�ຽນແປງສນຍາ ໃຫ�ອກຝ�າຍໜງຢ�າງເປນລາຍລກອກສອນ

ຊງຝ�າຍສະເໜອາດຈະການດເວລາໃຫ�ຕອບກບ ຫ ຕກລງຕາມການສະເໜນນ, ໃນກລະນຝ�າຍສະເໜບໄດ�ກາ

ນດເວລາຕອບຮບ ຝ�າຍທໄດ�ຮບຄາສະເໜ ຕອງຕອບກບພາຍໃນການດສາມສບວນ ນບແຕ�ວນໄດ�ຮບຄາສະເ

ໜເປນຕນໄປ67

.

ໃນການພວພນຄາຂາຍ, ການດາເນນທລະກດ, ສວນຫາຍນຍມໃຊ�ການສສານຫາກນດວຍການສງ

ເອກະສານທາງອເລກໂຕຣນກ ເຊນ: ໂທລະສານ (Fax) ຫ ຈດໝາຍເອເລກໂຕຣນກ (E-mail) ຊງຝ�າຍໜງ

������������������������������������������������������������

67

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 17 ວກສອງ.

� �

ອາດຈະສງ ໃຫ�ອກຝ�າຍພຈາລະນາ ພອມທງການດເວລາຕອບກບ, ສວນຫາຍມກຈະໃຊ�ຄາວາ “ຖາບຕອບກບ

ພາຍໃນການດເວລາທສະເໜມານ ໃຫ�ຖວາຝ�າຍທໄດ�ຮບຂສະເໜນນ ຕກລງເຫນດ”. ອກກລະນໜງ ທເຄຍປະຕບດທວໄປ ແມ�ນການສງຮາງເນອໃນທການດຂສະເໜໃໝ� ແລະ ຖາຫາກ

ຝ�າຍ ທສະເໜເບອງຕນຕກລງເຫນດ ກໃຫ�ລງລາຍເຊນ ແລະ ສງກບຄນ. ໃນກລະນນ ຖວາຂສະເໜໃໝ�ມຜນ

ສກສດ ນບແຕ�ເວລາໄດ�ສງກບເປນຕນໄປ. ຍກເວນກດໝາຍໄດ�ມການການດໄວ�ຢ�າງອນ ເຊນ: ໃນກລະນທຈາ

ເປນຕອງໄດ�ຈດທະບຽນ ຫ ການຢງຢນຈາກນາຍທະບຽນສານ.

2). ການສະເໜປ�ຽນແປງສນຍາອາດຈະດາເນນການທາງປາກເປາກໄດ� ຖາໄດ�ບອກເວລາໄວ�ກໃຫ�ປະ

ຕບດຕາມນນ ຖາຫາກວາ ບໄດ�ການດເວລາ ກໃຫ�ປະຕບດຕາມກດໝາຍ68

.

6.1.3. ຜນຂອງການປ ຽນແປງເນອໃນສນຍາ

ເມອຄ�ສນຍາຕກລງຮບຮອງເອາການປ�ຽນແປງເນອໃນຂອງສນຍາ ກຖວາ ສນຍານນມຜນສກສດນບ

ແຕ�ເວລາໄດ�ຕກລງເຫນດນາກນເປນຕນໄປ ຫ ຕາມທການດໄວ�ໃນສນຍານນ.

ໂດຍທວໄປແລ�ວສນຍາທຕກລງເຫນດໂດຍຄ�ສນຍາ ມຜນສກສດ ນບແຕ�ເວລາລງລາຍເຊນ ຫ ຕາມ

ທການດໄວ�ໃນສນຍາ ຫ ຕາມກດໝາຍ. ເຖງຢ�າງໃດກຕາມ ເພອເຮດໃຫ�ການຕກລງປ�ຽນແປງເນອໃນສນຍາ

ດງ ກາວໃຫ�ມຄວາມໜກແໜ�ນທາງດານກດໝາຍ ຄວນມການຢງຢນຄວາມຖກຕອງຈາກທະບຽນສານ69

.

ສດ ແລະ ພນທະເກາທຖກປ�ຽນແປງແລ�ວນນ, ຖວາສນສດລງ.

ສາລບສນຍາກຽວກບຊບສງຂອງທຕອງໄດ�ຈດທະບຽນ, ຖາມການປ�ຽນແປງເນອໃນສນຍາກຽວກບ

ກບ ຊບນນ ກຕອງໄດ�ຈດທະບຽນເຊນກນ870

.

ຕວຢ າງ: ກ ຢມເງນນາທະນາຄານ ໂດຍມ ລດຕ� 3 ຄນມາເປນຫກຊບຄາປະກນນາທະນາຄານ, ຕມາ

ກສະເໜປ�ຽນແປງສນຍາ ໂດຍຂກ�ຢມເພມ ແລະ ເອາລດຕ� ອກ 2 ຄນ ມາຊວດຈາການ ປະຕບດສນຍາກ�ຢມ

(ລວມທງໝດເປນ 5 ຄນ), ໃນກລະນນ, ກ ຫ ທະນາຄານຕອງໄດ�ຈດທະບຽນລດຕ�ອກ 2 ຄນ ຈງເຮດໃຫ�

ສນຍາຊວດຈາ ມຜນສກສດກວມເອາລດຕ� ອກ 2 ຄນນນ.

6.2. ການຍກເລກສນຍາ

6.2.1. ຄວາມໝາຍຂອງການຍກເລກສນຍາ

ການຍກເລກສນຍາໝາຍເຖງການຢດເຊາບສບຕປະຕບດສນຍາຕາມການຕກລງຂອງຄ�ສນຍາ ຫ ໃນ

ກລະນທມການລະເມດສນຍາຄ�ສນຍາທໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດນນຈະຍກເລກສນຍາຝ�າຍດຽວກໄດ�, ເວນ

ເສຍແຕ�ຄ�ສນຍາຫາກໄດ�ຕກລງກນໄວ�ຢ�າງອນ.

6.2.2. ເງອນໄຂຂອງການຍກເລກສນຍາ

ການຍກເລກສນຍາຕອງມເງອນໄຂດງນ:

- ສນຍາທເກດຂນ ແລະ ມຜນບງຄບໃຊ�ແລ�ວ;

- ມການຍກເລກໂດຍຄ�ສນຍາ ຫ ຝ�າຍທໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ;

- ຮບການຍກເລກສນຍາສາມາດເຮດເປນລາຍລກອກສອນ.

������������������������������������������������������������

68

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 17 ວກໜງ.

69

ກດໝາຍວາດວຍທະບຽນສານ, ມາດຕາ 15.

70

ດາລດຈດຕງປະຕບດກດໝາຍວາດວຍການຄາປະກນການປະຕບດສນຍາ, ມາດຕາ 28 ວກສາມ.

��

1). ສນຍາທເກດຂນ ແລະ ມຜນບງຄບໃຊ�ແລ�ວ

ສນຍາທຈະຖກຍກເລກນນ ຕອງເປນສນຍາທເກດຂນ ແລະ ມຜນບງຄບໃຊ�ແລ�ວຈງສາມາດຍກເລກ

ໄດ�, ສວນສນຍາທເປນໂມຄະນນຈະບສາມາດຍກເລກໄດ� ເນອງຈາກສນຍາດງກາວເຮດບຖກຕອງຕາມເງອນ

ໄຂຂອງການເຮດສນຍາ.

2). ການຍກເລກໂດຍຄ ສນຍາ ຫ ຝ າຍທໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ

ການຍກເລກໂດຍຄ�ສນຍາ ໝາຍເຖງ ຄ�ສນຍາທງສອງຝ�າຍໄດ�ຕກລງເຫນດໃຫ�ຢດເຊາບສບຕປະຕ

ບດສນຍາ.

ການຍກເລກສນຍາໂດຍຝ�າຍດຽວ ໝາຍເຖງຝ�າຍທໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ ບເຫນດໃຫ�ສບຕ

ປະຕບດສນຍາ.

ຕວຢ າງ: ກ ໄດ�ຕກລງເຊນສນຍາໃຫ�ບລສດ ຂ ປກສາງເຮອນໃຫ�ໂດຍໃຫ�ໃຊ�ເຫກຂະໜາດ 16 ມລ

ແມດແຕ�ເວລາປກສາງ ຂ ພດນາໃຊ�ເຫກຂະໜາດ 12 ມລແມດ, ກ ເຫນວາ ຂ ໄດ�ລະເມດສນຍາຊງເຮດໃຫ�

ຕນອບປະໂຫຍດເນອງຈາກການໃຊ�ເຫກບຖກຕາມສນຍາທໄດ�ຕກລງກນໄວ�.

3). ຮບການຍກເລກສນຍາ

ການຍກເລກສນຍາທເປນລາຍລກອກສອນຕອງເຮດເປນລາຍລກອກສອນ. ການຍກເລກສນຍາທ

ຕອງເຮດເປນລາຍລກອກສອນ ອາດຈະຂຽນດວຍມ, ພມດດ ຫລ ພມດວຍເຄອງເອເລກໂຕຣນກ ໂດຍຄ�

ສນຍາເອງຫບກຄນໃດໜງ. ເນອໃນຂອງການຍກເລກ ຕອງລງວນທ ເດອນ ປ, ມລາຍເຊນຂອງຄ�ສນຍາ,

ເພອຢງຢນຄວາມແນ�ນອນອາດຈະແປະໂປ�ມໃສ�ຕມອກກໄດ�. ການຍກເລກສນຍາອາດຈະມການເຂາຮວມຂອງ

ນາຍບານພອມດວຍພະຍານທໜາເຊອຖຢ�າງໜອຍ ສາມຄນ ຫ ອາດຈະນາໄປຢງຢນຢ�ຫອງການທະບຽນສານ.

6.2.3. ຜນສະທອນຂອງການຍກເລກສນຍາ

ເມອມການຍກເລກສນຍາ ໂດຍການຕກລງກນຂອງຄ�ສນຍາ ຫ ໂດຍຝ�າຍທໄດ�ຮບຄວາມອບປະ

ໂຫຍດ. ສາລບສງທໄດ�ປະຕບດຕກນຜານມາ ກໃຫ�ແລ�ວກນໄປ, ຖາວາ ຝ�າຍໜງຫາກໄດ�ປະຕບດພນທະຂອງ

ຕນກອນແລ�ວ ຝ�າຍທຍງຄາງຄານນ ຕອງໄດ�ປະຕບດຕອບແທນ. ສາລບພນທະທຍງບທນໄດ�ປະຕບດຕກນນບ

ແຕ�ວນຍກເລກສນຍານນ ກໃຫ�ເລກແລ�ວກນໄປ .

ຕວຢ າງ: ກ ໄດ�ຕກລງເຮດສນຍາຈາງ ຂ ເພອປກສາງເຮອນ, ວຽກທຕອງເຮດມຄ: ບກເບກເນອທດນ

ໃນມນຄາ ສບລານກບ, ປກສາງເຮອນໃນມນຄາ ຫາສບລານກບ, ຕດຕງໄຟຟ�າ ແລະ ນາປະປາໃນມນຄາ ສບ

ລານກບໃຫ�ສາເລດພາຍໃນສອງປ, ຜານການປະຕບດສນຍາ ຂ ໄດ�ບກເບກທດນ ແລະ ປກເຮອນສາເລດແລ�ວ

ໃນໄລຍະຜານມາ ກ ກໄດ�ຈາຍເງນຄາບກເບກໃຫ� ຂ ແລ�ວ, ສວນເງນຄາປກເຮອນຍງບທນໄດ�ຈາຍ. ຕມາມ

ການຍກເລກສນຍາ ກ ຕອງຈາຍຄາປກເຮອນໃຫ� ຂ ຕາມຈານວນທໄດ�ຕກລງກນ, ສວນການຕດຕງໄຟຟ�າແລະ

ນາປະປາກໃຫ�ເລກແລ�ວກນໄປ.

6.3. ການສນສດສນຍາ

6.3.1. ຄວາມໝາຍຂອງການສນສດສນຍາ

ການສນສດສນຍາ ໝາຍເຖງການສນສດ ສດ ແລະ ພນທະຂອງສນຍາ ຊງໝາຍຄວາມວາ ຄ�ສນຍາບ

ມສດ ແລະ ພນທະຕອງໄດ�ປະຕບດຕກນອກແລ�ວ.

ບນພນຖານທດສະດ ແລະ ຫກການທວໄປ, ການສນສດສນຍາ ມຫາຍສາເຫດ ດງຕໄປນ:

��

1. ເມອຄ�ສນຍາໄດ�ປະຕບດສດ ແລະ ພນທະຂອງຕນ ຢ�າງຄບຖວນ ແລະ ຖກຕອງຕາມທໄດ�ຕກລງ

ໄວ�ໃນສນຍາແລ�ວ ເຊນ: ໄດ�ຊາລະໜການກ�ຢມຄບຖວນ ແລະ ຖກຕອງແລ�ວ, ໄດ�ຊາລະຄາຂນສງ ແລະ ສນ

ຄາເຄອງຂອງ; ໄດ�ມອບຮບອາຄານ ຫ ສງປກສາງແລ�ວ;

2. ເມອຄບອາຍຂອງສນຍາ ເຊນ: ສນຍາເຊາເຮອນທການດ 2 ປ, ເມອຮອດການດ 2 ປແລ�ວ ຖາຄ�

ສນຍາ ບຕອາຍຂອງສນຍາ ສນຍາກສນສດລງ, ສນຍາເຊາເຄອງໝາຍ ແລະ ສດທທາງການຄາ 10 ປ, ເມອ

ຮອດການດເວລາ 10 ປແລ�ວ ຜ�ເຊາເຄອງໝາຍ ແລະ ສດທບດທາງການຄາ ບສາມາດນາໃຊ�ເຄອງໝາຍການຄາ

ແລະ ຜນປະໂຫຍດອນໆທກຽວຂອງກບເຄອງໝາຍການຄານນ.

3. ເມອມການຍກເລກສນຍາ ໂດຍຝ�າຍດຽວ ຫ ໂດຍການຕກລງເຫນດຂອງຄ�ສນຍາ ເຊນ: ຖາເຈາໜ

ເຫນວາຕນເອງອາດໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ ຈາກການບປະຕບດສນຍາໂດຍລກໜ71

ຫ ການຍກເລກສນ

ຍາ ເນອງມາຈາກລກໜ ຕກຢ�ໃນສະພາບທເຮດໃຫ�ຜ�ກຽວບສາມາດປະຕບດສນຍາໄດ� ຊງລກໜກໄດ�ຢງຢນວາ

ຕນບມຄວາມສາມາດປະຕບດໄດ�,72

ຫ ໃນກລະນທຄ�ສນຍາເຫນວາ ສນຍາທຕກລງກນນນພວກຕນບສບຕ

ປະຕບດ ຈງເຫນດຍກເລກສນຍາ.

4. ເມອມການຍກເລກສນຍາ ໂດຍກດໝາຍ ຫ ນຕກາອນ ເຊນ: ລດຖະບານໄດ�ອອກຄາສງຫາມຊ

ຂາຍໄມ� ແລະ ຍກເລກໂຄຕາຕດໄມ�ໃນປ�າ; ລດຖະບານ ຫາມນາເຂາ ຫ ຊມໃຊ�ໄກ�ປອກ; ຄາສງຂອງລດຖະ

ມນຕວາການກະຊວງກະສກາ ແລະ ປ�າໄມ�ວາດວຍການຫາມເຄອນຍາຍງວຄວາຍ ເນອງມາຈາກພະຍພະຍາດ

ສດລະບາດ ໂດຍບມການດ, ພາໃຫ�ລກໜບສາມາດສະໜອງຊນໃຫ� ລກຄາໄດ�, ຖາບໂຈະການປະຕບດສນຍາ

ໄວ� ຄ�ສນຍາຈາເປນຕອງຍກເລກສນຍາ;

5. ການສນສດໂດຍຄາຕດສນຂອງສານ ເຊນ: ຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງຂໃຫ�ສານພຈາລະນາລບລາງ

ສນ ຍາເມອເຫນວາສນຍາທໄດ�ເຮດຂນນນເປນໂມຄະ ແລະ ເມອໄດ�ແຈ�ງໃຫ�ຄ�ສນຍາອກຝ�າຍໜງຊາບແລ�ວ

ແຕ�ຝ�າຍ ນນບເຫນດລບລາງ ຈງຮອງຂໃຫ�ສານພຈາລະນາລບລາງ.73

ເມອຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ໄດ�ຖກ

ປະກາດວາ ເປນບກຄນທຫາຍສາບສນ ຫ ເສຍຊວດ ຊງສດ ແລະ ພນທະ ຕາມສນຍາບສາມາດໂອນໃຫ�

ບກຄນອນ ຫ ຜ�ທ ຮບ ສດສບທອດມນມຣະດກປະຕບດແທນໄດ� ເຊນ ສນຍາຈາງນກສະແດງ, ນກຮອງ.

6. ການສນສດເນອງມາຈາກເຫດການ ຫ ສະພາບທພາໃຫ�ບສາມາດປະຕບດສນຍາໄດ� ເຊນ: ອທກ

ກະໄພ, ແຜ�ນດນໄຫວ, ເຫດການທາງການເມອງທຮນແຮງ, ສງຄາມ.. ເຊນ ໄຟໃໝ�ເຮອນ ຈນບເຫອ ຊງ

ເຮອນຫງນເປນ ເປາໝາຍຂອງສນຍາຊ ຂາຍອະສງຫາລມະຊບ, ເມອບມເປາໝາຍແລ�ວ ກບສາມາດປະຕບດ

ສນຍາໄດ� ສງຜນໃຫ� ສນຍາສນສດລງ.

ກດໝາຍ ໄດ�ການດຫກການກຽວກບການສນສດສນຍາ ໃນມາດຕາ 38 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກ

ພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ ຕາມກລະນດງຕໄປນ:

- ສນຍາທໄດ�ປະຕບດຢ�າງຖກຕອງ ແລະ ຄບຖວນແລ�ວ;

- ຄ�ສນຍາໄດ�ເຂາຮວມເປນອນດຽວກນ;

- ຄ�ສນຍາໄດ�ມການຕກລງກນ;

- ສນຍາບສາມາດປະຕບດໄດ�;

- ຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງໄດ�ເສຍຊວດ ຊງບກຄນອນບສາມາດສບຕປະຕບດໄດ�;

- ນຕບກຄນທເປນຄ�ສນຍາ ໄດ�ຖກຍບເລກ ຫ ລມລະລາຍ.

������������������������������������������������������������

71

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 33.

72

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 30 ວກໜງ.

73

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 22.

��

6.3.2. ສນຍາໄດ�ປະຕບດຢ າງຖກຕອງ ແລະຄບຖວນ

ເມອຄ�ສນຍາໄດ�ປະຕບດສດ ແລະ ພນທະຕາມສນຍາ ສາເລດຢ�າງຄບຖວນ ແລະ ຖກຕອງແລ�ວ. ຄບ

ຖວນ ແລະ ຖກຕອງ ໝາຍຄວາມວາ ຄ�ສນຍາໄດ�ປະຕບດ ສດ ແລະ ພນທະ ທຕອງປະຕບດຕກນທກສງທກ

ຢ�າງສາເລດຜນແລ�ວ.

ຕວຢ�າງ 1: ກ ຊລດຈກ ຈາກ ຂ, ກ ໄດ�ຈາຍເງນຈານວນທໄດ�ຕກລງກນໃຫ� ຂ ແລະ ຂ ໄດ�ມອບ

ລດຈກ ໃຫ� ກ ເປນທຮຽບຮອຍແລ�ວ.

ໃນກລະນທ ສນຍາມເງອນໄຂ, ການປະຕບດສນຍາຢ�າງຖກຕອງ ແລະ ຄບຖວນ ໝາຍເຖງບນດາ

ເງອນໄຂ ຕາງໆ ຂອງສນຍາໄດ�ຖກປະຕບດ ສາເລດຜນແລ�ວ.

ຕວຢ�າງ 2: ກ ເຮດສນຍາ ຊຂາຍ ໝາກສາລ ກບ ຂ ໂດຍມເງອນໄຂວາຖາຫາກວາ ຂ ບສາມາດສະ

ໜອງໝາກສາລ ທໄດ�ຄນນະພາບ ຕາມເງອນໄຂທຕກລງເຫນດນາກນ ກ ກບຊເອາ ໝາກສາລ ຈາກ ຂ. ເມອ

ຂ ບສາມາດສະໜອງ ໝາກສາລ ໃຫ�ໄດ�ຕາມຄນນະພາບ ແລ�ວ ຖວາ ການຕກລງ ຫ ສນຍາ ລະຫວາງ ກ ແລະ

ຂ ສນສດລງ.

6.3.3 ຄ ສນຍາໄດ�ເຂາຮວມເປນອນດຽວກນ

ໃນກລະນ ເຈາໜ ແລະ ລກໜ ໃນສນຍາໄດ�ຕກລງເຂາຮວມເປນອນໜງອນດຽວກນໂດຍເອາຊບສມ

ບດມາລວມກນ ແລ�ວ ພາໃຫ�ສນຍາສນສດ ເຊນ: ລກໜ ເປນຜ�ສບທອດມນມຣະດກຂອງເຈາໜ, ການຄວບ

ວສາຫະກດ.

6.3.4. ຄ ສນຍາໄດ�ມການຕກລງກນ

ດງທໄດ�ກາວມາຂາງເທງນນ ຄ�ສນຍາ ມສດຕກລງສນສດສນຍາໃນຮບການຍກເລກສນຍາ ໂດຍສະ

ເພາະແມ�ນຜ�ທມສດທວງຍກເລກການທວງ ຫ ເຈາໜ ໄດ�ລບລາງສນຍາໃຫ� ໂດຍການລບລາງໜສນ ຫ ພນ

ທະ ທຕອງປະຕບດຕາມສນຍາ.

ຕວຢ າງ 3: ກ ໄດ�ກ�ຢມເງນຈາກ ຂ ຊງເປນອາຍ ຈານວນສອງແສນກບ ກອນເຖງການດໃຊ�ແທນ ຂ

ໄດ�ຕກລງ ລບລາງໜສນ ໂດຍບໃຫ� ກ ໃຊ�ແທນ, ຖວາສນຍາສນສດລງ.

6.3.5. ສນຍາບສາມາດປະຕບດໄດ�

ສນຍາທບສາມາດປະຕບດໄດ�ເກດມາຈາກເຫດການ ຫ ສະພາບທພາໃຫ�ບສາມາດປະຕບດສນຍາໄດ�

(ເບງຂ 6 ຂອງ ຂ 6.3.1) ຊງແຕກຕາງກນໄປຂນກບເນອໃນຂອງສະພາບ ຫ ສາເຫດນນ. ໃນຕວຈງແລ�ວ,

ສນຍາທຕກລງກນລະຫວາງຄ�ສນຍາ ເຖງແມ�ນແຕ�ລະຝ�າຍຈະພາຍະຍາມປະຕບດໃຫ�ສາເລດພຽງໃດກຕາມ ກ

ຍງມຄວາມຫຍ�ງຍາກໃນການປະຕບດ ເຊນ ການຕກຢ�ໃນສະພາບທຜ�ກຽວບສາມາດປະຕບດໄດ�74

ເຊນ ນາ

ຖວມ, ໄຟໃໝ� ແລະ ອນໆ. ໃນກລະນທມສະພາບ ຫ ເຫດການພາໃຫ�ເປາໝາຍຂອງສນຍາຖກທາລາຍ ຫ

ສນຫາຍໄປ.

ຕວຢ າງ 1: ກ ຕກລງຊມາແຂ�ງ ທດຊະນະລາງວນທໜງ ຈາກ ຂ. ພຮອດເວລາສງມອບມາໂຕດງກາວ

,ມາໄດ�ຕາຍຍອນພະຍາດລະບາດ, ສນຍາຊຂາຍນນກຈະສນສດລງ ຍອນເປາໝາຍຂອງສນຍາບມຈງແລ�ວ.

ຕວຢ າງ 2: ກ ຕກລງຊ ລດເກງສແດງ ກບ ຂ ນດສງມອບລດ ໃນວນທ 2 ຕລາ ປ 2005 ກອນ

ເຖງມທຈະມອບສງລດຄນດງກາວເກດໄຟໄໝ�ເຮອນຂາງຄຽງແລ�ວລາມມາໃສ�ເຮອນບອນມຽນລດຄນດງກາວ

ລດຖກໄຟໄໝ�, ສນຍາດງກາວສນສດ ເນອງຈາກເປາໝາຍຂອງສນຍາໄດ�ຖກທາລາຍພາໃຫ�ສນຍາຖກສນສດ

ເນອງຈາກສະພາບດງກາວ.

������������������������������������������������������������

74

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 29 ແລະ 30.

��

6.3.6. ຄ ສນຍາຝ າຍໃດຝ າຍໜງເສຍຊວດ ຊງບກຄນອນບສາມາດສບຕປະຕບດໄດ�

ໃນກລະນທເປາໝາຍຂອງສນຍາ ຕດພນກບລກສະນະສະເພາະຂອງຄ�ສນຍາເທານນ ທສາມາດປະຕ

ບດເປາໝາຍຂອງສນຍາໄດ� ຕມາຜ�ນໄດ�ເສຍຊວດ ແລະ ບມບກຄນອນສາມາດປະຕບດແທນໄດ�.

ຕວຢ າງ 3: ກ ເປນນກສະແດງລະຄອນເວາຊດງ ໄດ�ເຊນສນຍາກບໂຮງລະຄອນເວາ ການດເວລາສອງ

ປ ແລະ ໄດ�ສະແດງ ໄດ�ລະຍະໜງ ແຕ�ປະສບອປະຕເຫດທາງລດຍນພາໃຫ�ເສຍຊວດ, ໃນກລະນນບກຄນ

ອນໆ ຊງອາດຈະແມ�ນລກຂອງ ກ ຫ ຜ�ອນບສາມາດສະແດງແທນໄດ� ຍອນວາສນຍາ ເປນສນຍາສະເພາະ ແນ

ໃສ�ການສະແດງຂອງ ກ.

6.3.7. ນຕບກຄນທເປນຄ ສນຍາໄດ�ຖກຍບເລກ ຫ ລມລະລາຍ

ຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ເປນນຕບກຄນ ແລະ ຖກສານມຄ>າສງຍບເລກ ຫ ລມລະລາຍເນອງມາຈາກ

ຫາຍສາເຫດ ເປນຕນ:

ໃນກລະນຂອງວສາຫະກດ, ຕາມຫກການທວໄປ ບວາຈະເປນສວນບກຄນ, ວສາຫະກດຮ�ນສວນສາ

ມນ, ວສາຫະກດຮ�ນສວນຈາກດ, ບລສດຈາກດ ແລະ ບລສດມະຫາຊນ, ການຍບເລກສນຍາ ມສາເຫດມາ

ຈາກ: (1). ຂາຮ�ນ ຫ ຜ�ຖກຮ�ນ ຕກລງເຫນດຍກເລກວສາຫະກດຂອງຕນ; (2). ສານຕດສນໃຫ�ຍບເລກ

ເນອງມາຈາກການກະທາຜດກດໝາຍ ຢ�າງຮາຍແຮງ ຂອງວສາຫະກດ; ແລະ (3). ຕາມທການດໝາຍການດ

ໄວ�.

ນອກຈາກນຍງມກລະນສະເພາະອກເຊນ:ເຈາຂອງກດຈະການວສາຫະກດຮ�ນສວນ ທເປນຄ�ສນຍາ

ຫາກໄດ�ເສຍຊວດ ກເປນສາເຫດພາໃຫ�ວສາຫະກດຖກຍບເລກ875

.

ໃນກລະນການລມລະລາຍ, ເມອຄ�ສນຍາຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງຫາກເປນນຕບກຄນຕກຢ�ໃນສະພາບທບສາ

ມາດຊາລະໜໄດ� ຫ ມໜສນລນພນຕວ ບມຄວາມສາມາດຊາລະໜສນໃຫ�ແກ�ເຈາໜໄດ� ແລະ ບມຜ�ຄາປະ

ກນ ແລະ ແຜນການຟນຟກດຈະການ ຫ ມແຜນຟນຟກດຈະການ ແຕ�ກອງປະຊມເຈາໜບຮບເອາແຜນການ

ດງກາວ, ສານຈະພຈາລະນາຕດສນໃຫ�ເປນວສາຫະກດລມລະລາຍ76

.

������������������������������������������������������������

75

ກດໝາຍວາດວຍວສາຫະກດ (ສະບບປ 2005), ມາດຕາ 31. ການຍບເລກ ແລະ ການຊາລະສະສາງ:

ວສາຫະກດສວນບກຄນ ຈະຖກຍບເລກໃນກລະນ ດງນ :

1. ເຈາຂອງວສາຫະກດສວນບກຄນຕດສນໃຈຍບເລກ;

2. ສານຕດສນໃຫ�ຍບເລກ;

3. ລມລະລາຍ;

4. ເຈາຂອງວສາຫະກດເສຍຊວດ ຫ ຂາດຄວາມສາມາດທາງດານການປະພດ ໂດຍ ບມຜ ສບທອດ.

ໃນກລະນທວສາຫະກດສວນບກຄນຫາກຍບເລກ ຜ ເປນເຈາຂອງມພນທະຊາລະສະສາງ ດວຍຕນເອງ ຫ ແຕ ງຕງບກຄນ

ພາຍນອກມາເປນຜ ຊາລະສະສາງແທນກໄດ� ເວນເສຍແຕ ການຍບ ເລກດວຍຄາຕດສນຂອງສານ ຫ ການລມລະລາຍຂອງວສາຫະກດ

ສວນບກຄນ ຊງຕອງແມ ນສານ ເປນຜ ແຕ ງຕງຜ�ຊາລະສະສາງ.

76

ກດໝາຍວາດວຍວສາຫະກດ (ສະບບປ 2005), ມາດຕາ 35. ການຕດສນໃຫ�ວສາຫະກດລມລະລາຍ:

ສານຈະຕດສນໃຫ�ວສາຫະກດລມລະລາຍໄດ� ຖາຫາກເກດມກລະນໃດກລະນ ໜງດງຕໄປນ:

1. ເຈາຂອງ ຫ ຜ ຕາງໜາຂອງວສາຫະກດ ບມແຜນການຟນຟວສາຫະກດຄນໃໝ ;

2. ເຈາຂອງ ຫ ຜ ຕາງໜາວສາຫະກດ ບສາມາດປະຕບດໄດ�ຕາມທໄດ�ການດໃວ�ໃນ ມາດຕາ 23 ຂອງກດໝາຍສະບບນ;

3. ກອງປະຊມເຈາໜບຮບເອາແຜນການຟນຟວສາຫະກດຄນໃໝ;

4. ສນສດການດເວລາການຟນຟວສາຫະກດຄນໃໝ ແຕ ການດ າເນນທລະກດຂອງວສາຫະກດ ກຍງບມຜນກາໄລ ແລະ ເຈາ

ຫນກຮຽກຮອງໃຫ�ພຈາລະນາການລມລະລາຍ;

5. ວສາຫະກດໄດ�ລວງລະເມດຂຕກລງຂອງສານຢ າງຮາຍແຮງ ໃນໄລຍະດາເນນການຟນຟ ວສາຫະກດຄນໃໝ;

ເຈາຂອງວສາຫະກດໄດ�ໂຕນໜ ຫ ເສຍຊວດ ແລະ ຜ ສບທອດໄດ�ປະຕເສດການສບທອດ ຫ ວາບມຜ ສບທອດໃນໄລຍະ

ເວລາທພວມພຈາລະນາຕດສນການລມລະລາຍຂອງວສາຫະກດ.

��

ເມອນຕບກຄນທຖກຍບເລກ ຫ ລມລະລາຍແລ�ວ ຄ�ສນຍາຂອງນຕບກຄນນນ ມສດທວງເອາຄາໃຊ�

ຈາຍຕາງໆ ຕະຫອດເຖງຄາເສຍຫາຍ ຈາກຜ�ຕາງໜາ ຫ ຄະນະກາມະການທຮບຜດຊອບຊບສງຂອງ ຂອງນຕ

ບກຄນທໄດ�ຖກຍບເລກ ຫ ລມລະລາຍນນ.

ໃນກລະນທນຕບກຄນໃດຫນງ ຫາກຖກຍບເລກ ຫ ລມລະລາຍ ຄ�ສນຍາຂອງນຕບກຄນນນມສດ

ທວງເອາຄາໃຊ�ຈາຍ ແລະ ຄາເສຍຫາຍຕາງໆ ຈາກຜ�ທຮບຜດຊອບຊບສງຂອງ ຂອງນຕບກຄນທໄດ�ຖກຍບ

ເລກ ຫ ລມລະລາຍນນ.

6.3.8. ຜນການສນສດສນຍາ

ເຖງວາ ສນຍາໜງ ສນສດລງແລ�ວ ຈະດວຍສາເຫດໃດກຕາມ ຕາມທສະເໜຂາງເທງນນ ຄ�ສນຍາ

ຝ�າຍທຍງມພນທະຕອງປະຕບດ ຍງຕອງໄດ�ປະຕບດພນທະຂອງຕນໃຫ�ສາເລດ ຫ ມການທດແທນຄນໃຫ�ຜ�ທ

ມສດທວງ ຫ ຕອງໄດ�ສງຄນຊບສງຂອງທຕນບມສດ.91

ຕວຢ າງ 3: ກ ຕກລງຂາຍ ຄວາຍໃຫ� ຂ 3 ໂຕ, ໂຕໜງ 3.000.000 ກບ ໂດຍ ຂ ຕກລງເຫນດ

ໂອນຜານທະນາຄານເງນຈານວນ 4.000.000 ກບໃຫ� ກ ເພອເປນຄາມດຈາການຊຂາຍ. ຕມາ ຄວາຍຂອງ ກ

ໄດ�ຕາຍໝດ, ທງສອງຝ�າຍຈງຕກລງຍກເລກສນຍາ ເຮດໃຫ�ສນຍາສນສດ, ຂ ຍງມຄວາມຈາເປນຕອງໄດ�ສງ

ເງນຄນໃຫ� ກ.

ຕວຢ າງ 4: ຄ ດາເນນກດຈະການຜະລດເຂາໜມ. ກ ແລະ ຂ ເປນຄ�ຮວມການຄາຂອງ ຄ. ກ ຂາຍ

ແປ�ງເຂາຈໃຫ� ຄ ໃນທກໆ ວນ ສກ ຂອງແຕ�ລະອາທດ ແລະ ເກບໜສນໃນທກວນພດ ຂອງອາທດຖດໄປ. ຂ

ຂາຍໄຂ�ໃຫ� ຄ ທກວນເສາ ແລະ ເກບເງນຄາໄຂ�ໃນເວລາທມາສງໄຂ�ໃນງວດໃໝ�. ທງສາມດາເນນການຄາລກ

ສະ ນະນເປນປະຈານາກນ. ຕມາ ຄ ພບຄວາມຫຍ�ງຍາກໃນການດາເນນທລະກດ, ກ ແລະ ຂ ກໄດ�ສງສນຄາ

ໃຫ� ຄ ແລ�ວ ຮ�ວາ ຄ ບສາມາດດາເນນກດການໄດ� ຈງຂຍກເລກສນຍາກບ ຄ ໃນວນອາທດ ນບແຕ�ຮ�ເລອງ

ດງກາວ. ຄ ກເຫນດຍກເລກ ຍອນຮ�ວາຕນຈະບສາມາດໃຊ�ແທນໜສນໄດ�ອກແລ�ວ. ໃນກລະນນ, ເມອມການ

ສນສດສນຍາ ຍອນການຍກເລກ, ຄ ຈາເປນຕອງໄດ�ສງ ແປ�ງເຂາຈ ແລະ ໄຂ�ຄນໃຫ� ກ ແລະ ຂ ຖາວາໄດ�ໃຊ�

ໄປແລ�ວສວນໃດໜງ ຄ ມສດສງແຕ�ສວນທຍງເຫອເທານນ, ສວນທໄດ�ໃຊ�ໄປແລ�ວຍງຕອງມາໄລ�ລຽງ ແລະ

ທດແທນຄນໃຫ�ເຈາໜ.

7. ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ#ງ

ໃນກລະນທຂຂດແຍ�ງກຽວກບສນຍາ ຫ ການປະຕບດສນຍາ ແລະ ການຮອງຂເອາການໃຊ�ແທນຄາເສຍ

ຫາຍຄ�ກລະນສາມາດຊອກວທແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງດວຍຕນເອງ ຫ ປະນປະນອມກນ. ຖາວາຄ�ກລະນຫາກບສາ

ມາດຕກລງກນໄດ�ກມສດສະເໜຕໜວຍໄກ�ເກຍຂຂດແຍ�ງຂນບານ ຫ ອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດ

ຖະກດ ຫ ຮອງຟ�ອງຕສານປະຊາຊນທມສດອານາດເພອພຈາລະນາແກ�ໄຂຕາມລະບຽບກດໝາຍ77

.

ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງດວຍຕນເອງ ຫ ປະນປະນອມກນ ແມ�ນການເຈລະຈາຕກລງແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງຂອງຄ�

ກລະນ ໂດຍບມການບງຄບນາບຂ�, ຕາງຝ�າຍຕາງມຜນປະໂຫຍດ. ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງດວຍການໄກ�ເກຍ

ຕອງມບກຄນທສາມເຂາຮວມເປນຄນກາງເປນຜ�ສະເໜແນວທາງແກ�ໄຂ ເພອໃຫ�ຄ�ກລະນຮບເອາຂສະເໜຂອງ

ກນ ແລະ ກນດວຍຄວາມເຕມໃຈ ຫ ສະໝກໃຈເພອໃຫ�ຂຂດແຍ�ງສນສດລງ.

ການໄກ�ເກຍ ແມ�ນການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງໂດຍຄ�ກລະນເອງ ດວຍການປະນປະນອມ, ເຈລະຈາ ແລະ ປກ

ສາຫາລ ຊງມຜ�ໄກ�ເກຍໜງ ຫ ຫາຍຄນເປນຄນກາງ78

ຜ�ໄກ�ເກຍບມສດບງຄບໃຫ�ຄ�ກລະນຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ ຫ

������������������������������������������������������������

77

ກດໝາຍວາດດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 101 ວກໜງ.

78

ກດໝາຍວາດວຍການແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງທາງດານເສດຖະກດ, ມາດຕາ 22.

�

ທງໝດປະຕບດຕາມຄາຄດເຫນຂອງຕນ, ຜ�ໄກ�ເກຍພຽງແຕ�ໃຫ�ຄາຄດເຫນ, ຊແຈງບນຫາຕາງໆເພອອະທບາຍ

ໃຫ�ຄ�ກລະນເຂາເຖງຈດທມການພພາດ ຫ ບເຂາໃຈກນ.

7.1. ຜ ເຂາຮວມການໄກ ເກຍ

ຜ�ເຂາຮວມການໄກ�ເກຍມດງນ :

- ຄ�ກລະນ;

- ຜ�ໄກ�ເກຍ;

- ຜ�ຕາງໜາ, ຜ�ປກປ�ອງ ຫ ທະນາຍຄວາມ;

- ພະຍານ;

- ບກຄນທສາມ.

ຄ�ກລະນ ໝາຍເຖງຄ�ສນຍາ ຫ ຜ�ຖກເສຍຫາຍ ແລະ ຜ�ລະເມດ, ບກຄນທສາມທມສວນກຽວ ຂອງ

ກຽວກບຂຂດແຍ�ງ ຊງຕອງເຂາຮວມໃນການໄກ�ເກຍທກຄງ ເພອຕກລງບນຫາທຂດແຍ�ງກນ. ໃນກລະນຈາ

ເປນບສາມາດເຂາຮວມດວຍຕນເອງກຕອງໄດ�ມອບສດໃຫ�ຜ�ຕາງໜາ ຫ ຜ�ປກປ�ອງເຂາຮວມຕາງກໄດ�.

ຜ�ໄກ�ເກຍ ແມ�ນຜ�ຕາງໜາອງການຈດຕງ ຫ ບກຄນ ຊງຖກແຕ�ງຕງ ຫ ຖກຄດເລອກມາເປນຜ�ໄກ�ເກຍ

ເຊນ: ຜ�ໄກ�ເກຍຢ�ໜວຍໄກ�ເກຍຂຂດແຍ�ງຂນບານ, ພະນກງານຫອງການຍຕທາເມອງ, ພະນກງງານຂອງສນ

ແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ (ສກສ), ຜ�ຖກມອບໝາຍຈາກບກຄນໃດໜງ ແລະ ຜ�ພພາກສາ.

ຜ�ຕາງໜາ, ຜ�ປກປ�ອງ ຫ ທະນາຍຄວາມ ໝາຍເຖງບກຄນທໄດ�ຮບມອບສດຈາກຄ�ກລະນຝ�າຍໃດ

ຝ�າຍໜງ ເພອປະຕບດໜາທແທນຕນ ຕາມລະບຽບກດໝາຍ.

ພະຍານ ແມ�ນບກຄນທຮ�ເຫນເຫດການຕວຈງຂອງຂຂດແຍ�ງດງກາວ.

ບກຄນທສາມ ແມ�ນບກຄນ, ອງການຈດຕງ ຫ ວສາຫະກດທເຂາຮວມໃນຂຂດແຍ�ງ ຫ ຄະດເພອ

ປກປ�ອງສດຜນປະໂຫຍດຂອງຕນທຕດພນກບຂຂດແຍ�ງ ຫ ຄະດຊງດາເນນການແກ�ໄຂ79

.

7.2. ວທແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງ

ວທການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງມດງນ:

- ຄ�ກລະນຝ�າຍ ທໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ ມສດສະເໜໃຫ�ອກຝ�າຍໜງແກ�ໄຂດວຍຕນເອງ ;

- ປະນປະນອມໂດຍຄ�ກລະນ ;

- ສະເໜຕໜວຍໄກ�ເກຍຂຂດແຍ�ງຂນບານ, ຫອງການຍຕທາເມອງ ຫ ສນ ຫ ຫອງການແກ�ໄຂຂ

ຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ ;

- ຮອງຟ�ອງຕສານເພອພຈາລະນາແກ�ໄຂຕາມຂະບວນການຍຕທາ.

7.2.1. ການສະເໜໃຫ�ອກຝ າຍໜງແກ�ໄຂດວຍຕນເອງ

ໃນກລະນມການລະເມດ ຫ ມຄວາມເສຍຫາຍ ຝ�າຍທໄດ�ຮບຄວາມອບປະໂຫຍດ ມສດສະເໜ

ໃຫ�ອກຝ�າຍໜງແກ�ໄຂຂບກພອງ ຫ ໃຊ�ແທນຄາເສຍຫາຍດວຍຄວາມສະໝກໃຈດວຍຕນເອງ. ໃນກລະນດງ

ກາວນຖວາຍງບມຂຂດແຍ�ງເກດຂນ ຖາວາຝ�າຍທຖກສະເໜເຫນດປະຕບດຕາມຄາສະເໜ ແຕ�ຖາວາຝ�າຍທ

ຖກສະເໜ ບເຫນດປະຕບດຈະຖວາກລະນດງກາວເປນຈດເລມຕນຂອງຂຂດແຍ�ງ.

7.2.2. ການຕກລງ ຫ ປະນປະນອມຂອງຄ ກລະນເອງ

ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງໂດຍການຕກລງຂອງຄ�ກລະນ ແມ�ນການເຈລະຈາຕລອງເພອຕກລງບນຫາ

ໃດບນຫາໜງລະ ຫວາງຄ�ກລະນເອງ. ຊງແມ�ນການປະນປະນອມກນ, ການຜອນສນຜອນຍາວ ຫ ການຜອນ

������������������������������������������������������������

79

ກດໝາຍວາດວຍການດາເນນຄະດແພ ງ ສະບບປບປງ ປ 2012, ມາດຕາ 75.

�

ໜກໃຫ�ເປນເບາຂອງຄ�ກລະນ ເພອແກ�ໄຂບນຫາໂດຍ ພວກກຽວເອງ. ຖາຕກລງກນໄດ� ຫ ບໄດ�ກຄວນເຮດ

ບດບນທກໄວ�ເພອເປນຫກຖານ.

7.2.3. ໜວຍໄກ ເກຍຂຂດແຍ ງຂນບານ

ໜວຍໄກ�ເກຍຂຂດແຍ�ງຂນບານ ແມ�ນຫວໜວຍການຈດຕງຍຕທາຮາກຖານ ຊງໄດ�ຮບການສາງ

ຕງຂນໂດຍປະຊາຊນພາຍໃນບານ ແລະ ໄດ�ຮບຮອງຈາກເຈາເມອງ, ເຄອນໄຫວວຽກງານພາຍໃຕ�ການຊນາທາງ

ດານການເມອງ, ແນວຄດຂອງຄະນະໜວຍພກ ແລະ ອງການປກຄອງບານ, ຂນກບການກວດກາ, ແນະນາ

ທາງດານວຊາການຂອງຫອງການຍຕທາເມອງ80

.

1). ພາລະບດບາດ, ໜາທ ແລະ ຂອບເຂດສດຂອງໜວຍໄກ ເກຍຂຂດແຍ ງຂນບານ

1.1. ພາລະບດບາດ, ໜາທ

ໜວຍໄກ�ເກຍຂຂດແຍ�ງຂນບານມພາລະບດບາດໜາທ ແລະ ຂອບເຂດສດຕນຕກຽວກບການ

ແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງແພ�ງ ດງນ:

- ແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງຕາງໆພາຍໃນບານດວຍການປະນປະນອມຕາມການສະເໜຂອງຄ�ກລະນ;

- ປະສານສມທບກບອງການທເຄອນໄຫວວຽກງານຍຕທາ ແລະ ອງການອນ ທກຽວຂອງເພອປກ

ປ�ອງສດ ແລະ ຜນປະໂຫຍດອນຊອບທາຂອງປະຊາຊນພາຍໃນບານ81

;

- ໄກ�ເກຍຂຂດແຍ�ງກຽວກບສາຍພວພນທາງແພ�ງ, ການຄາ, ສາຍພວພນຄອບຄວ ແລະ ອນໆຕາມ

ການຮອງຂ ຫ ຕາມການສະເໜຂອງຄ�ກລະນ;

- ໃຫ�ຄວາມຊວຍເຫອ, ຮວມມໃນການຈດຕງປະຕບດຄາຕດສ ນຂອງສານໃນຄະດແພ�ງກຽວກບ

ການໃຊ�ແທນຄາເສຍຫາຍທາງແພ�ງ ຊງຄ�ກລະນ ຫ ຜ�ເສຍຄະດຢ�ບານຂອງຕນ;

- ປະຕບດໜາທອນໆ ຕາມການມອບໝາຍຂອງອງການປກຄອງບານ ຫ ຫອງການຍຕທາເມອງທ

ສອດຄອງກບພາລະບດບາດຂອງຕນ82

.

1.2. ຂອບເຂດສດຕນຕ ຂອງໜວຍໄກ ເກຍຂຂດແຍ ງຂນບານມດງນ :

- ເກບຄາບລການຈາກຄ�ກລະນໃນການໄກ�ເກຍຕາມລະບຽບການ;

- ໄດ�ຮບຄາແຮງງານໂດຍໃຊ�ຄາບລການທເກບຈາກຄ�ກລະນ ແລະ ສດອນໆ83

.

2). ຂນຕອນການໄກ ເກຍຂນບານ

2.1. ຂນຕອນກະກຽມການໄກ ເກຍ

ພາຍຫງທໄດ�ຮບການສະເໜຂອງຄ�ກລະນ, ຫວໜາໜວຍໄກ�ເກຍຂຂດແຍ�ງຂນບານ ຕອງສກສາ

ຄນຄວາຄາຮອງຂ ຫ ຄາສະເໜຂອງຄ�ກລະນເພອໃຫ�ຮ�ພນຖານຂອງຂຂດແຍ�ງ, ກະກຽມຄະນະໄກ�ເກຍ, ກະ

ກຽມສະຖານທ, ການດເວລາ ແລະ ອອກບດເຊນ.

2.2. ຂນຕອນດາເນນການໄກ ເກຍ

ການດາເນນການໄກ�ເກຍ ເລມຕນໂດຍຫວໜາຄະນະຮບຜດຊອບໄກ�ເກຍເປນຜ�ນາພາຂນຕອນ

ແລະ ວທການຄ: ພາຍຫງທຄ�ກລະນເຂາຮວມທປະຊມຮຽບຮອຍແລ�ວ ຫວໜາທຮບຜດຊອບການໄກ�ເກຍ

������������������������������������������������������������

80

ກະຊວງຍຕທາ, ກມຄ�ມຄອງລະບບຍຕທາ, ປມຄ ມວຽກງານແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງຂນບານ, ປ 2009, ຂ II, ໜາ 4-5.

81

ກະຊວງຍຕທາ, ກມຄ�ມຄອງລະບບຍຕທາ, ປມຄ ມວຽກງານແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງຂນບານ, ປ 2009, ໜາ 7-8, ຂ ໜງ.

82

ກະຊວງຍຕທາ, ກມຄ�ມຄອງລະບບຍຕທາ, ປມຄ ມວຽກງານແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງຂນບານ, ປ 2009, ໜາ 8-9 ຂ ສອງ.

83

ກະຊວງຍຕທາ, ກມຄ�ມຄອງລະບບຍຕທາ, ປມຄ ມວຽກງານແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງຂນບານ, ປ 2009, ໜາ 9-10, ຂ ສາມ.

��

ຈະແຈ�ງເນອໃນຂອງຂຂດແຍ�ງໂດຍຫຍ ແລະ ປະເດນຂຂດແຍ�ງຈາກນນຈງໃຫ�ຝ�າຍທຍນຄາຮອງ ຫ ຄາສະເໜ

ລາຍງານຂຂດແຍ�ງ, ຄວາມເສຍຫາຍທຕນໄດ�ຮບ, ຄາສະເໜໃນການແກ�ໄຂ ແລະ ບນຫາອນໆ ຕທປະຊມ ຫງ

ຈາກນນ ໃຫ�ຄ�ກລະນມຄາເຫນຕບນຫາທອກຝ�າຍໜງສະເໜມາ ແລະ ໃຫ�ຄ�ກລະນປກສາຫາລ ກຽວກບວທ

ການທຈະແກ�ໄຂ,ຈາກນນຄະນະໄກ�ເກຍຈະສອບຖາມພະຍານ ຫ ບກຄນທສາມຕມ ( ຖາມ) ແລະ ຜ�ເຂາ

ຮວມອນໆກມສດສະເໜຄາຄດເຫນຂອງຕນໄດ� ໂດຍໄດ�ຮບອະນຍາດ ຈາກຄະນະກາມະການໄກ�ເກຍ, ຈາກ

ນນຄະນະໄກ�ເກຍກຜດປ�ຽນກນມຄາເຫນສກສາອມຮມທງສອງຝ�າຍ ເພອໃຫ�ສາມາດລງລອຍ ຫ ຕກລງກນ

ໄດ�ບນພນຖານການວາງຕວເປນກາງ. ຄະນະໄກ�ເກຍບມສດຕດສນ ຫ ນາໃຊ�ມາດຕະການໃດໜງຕຄ�ກລະ ນ

ເຊນ: ການໃຊ�ແທນຄາເສຍຫາຍທບແມ�ນຄວາມພໃຈຂອງຄ�ກລະນ ຫ ການປບໃໝ ຫ ລງໂທດໂດຍວທການ

ໃດໜງ.

ໃນກລະນມການຕກລງກນໄດ�ໃນເວລາ ໄກ�ເກຍຄະນະໄກ�ເກຍຕອງເຮດບດບນທກແລ�ວອານຕກອງ

ປະຊມ ຫ ໃຫ�ຄ�ກລະນອານເອງ ແລ�ວໃຫ�ຄ�ກລະນ, ຜ�ເຂາຮວມ ແລະ ຄະນະໄກ�ເກຍເຊນ ແລະ ແປະໂປ�ມໃສ�

ເພອເປນຫກຖານ. ການໄກ�ເກຍ ຂອງໜວຍໄກ�ເກຍສາມາດເຮດໄດ�ຫາຍຄງແຕ�ບໃຫ�ເກນສາມຄງ.

ໃນກລະນການໄກ�ເກຍບສາມາດຕກລງກນໄດ� ໜວຍໄກ�ເກຍຂຂດແຍ�ງຂນບານຕອງເຮດບດບນທກ

ຜນການໄກ�ເກຍແລ�ວສງສານວນຄາຮອງ, ຄາສະເໜດງກາວຂນຫາຫອງການຍຕທາເມອງ ເພອດາເນນການໄກ�

ເກຍເປນຂນຕອນຕໄປ.

3). ຜນຂອງການໄກ ເກຍຂນບານ

ຜນຂອງການໄກ�ເກຍ ແມ�ນການຕກລງຍນຍອມ ຂອງຄ�ກລະນດວຍຄວາມສະໝກໃຈ ປາສະຈາກ

ການບງຄບນາບຂ� ຫ ການແຊກແຊງຈາກຝ�າຍໃດຝ�າຍໜງ. ຄະນະໄກ�ເກຍ ຫ ຜ�ບນທກຕອງເອາໃຈໃສ�ບນທກ

ການໄກ�ເກຍຢ�າງລະອຽດ , ຈະແຈ�ງ, ຊດເຈນ ແລະ ຖກຕາມເນອໃນຈດໃຈ ຂອງຄ�ກລະນຢ�າງແທ�ຈງ ເນອງ

ຈາກເປນການຕກລງຮບຮ�ສດ ແລະ ພນທະຂອງຄ�ກລະນທເປນເອກະພາບກນ ກຽວກບບນຫາຕາງໆທຂດແຍ�ງ

ກນ ໂດຍສະເພາະຄາເສຍຫາຍ, ຄາປວແປງຈດໃຈ, ຄາປນປວ ແລະ ອນໆ. ສງສາຄນແມ�ນທງສອງຝ�າຍໄດ�ຕກ

ລງເປນເອກະພາບກນ, ການດວທການປະຕບດ, ການດເວລາຂອງການໃຊ�ແທນ ແລະ ວາງມາດຕະການບງຄບ

ຕຝ�າຍລະເມດຜນຂອງການປະຕບດ84

. ບດບນທກການໄກ�ເກຍ ມຜນບງຄບໃຊ�ນບແຕ�ມລງລາຍເຊນເປນຕນ

ໄປ.

ຫາກການໄກ�ເກຍບສາມາດຕກລງກນໄດ�ຢ�ໜວຍໄກ�ເກຍຂຂດແຍ�ງຂນບານ ຝ�າຍທໄດ�ສະເໜກມສດ

ສະເໜຕອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ ຫ ຮອງຟ�ອງຕສານເພອພຈາລະນາແກ�ໄຂຕາມລະບຽບ

ກດໝາຍ.

������������������������������������������������������������

84

ກະຊວງຍຕທາ, ກມຄ�ມຄອງລະບບຍຕທາ, ປມຄ ມວຽກງານແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງຂນບານ, ປ 2009, ໜາ 20, ຂ ຫາ.

��

ແຜນວາດຂນຕອນດາເນນການໄກ ເກຍ

ຂອງໜວຍໄກ ເກຍຂຂດແຍ ງຂນບານ

ການຮບຄາຮອງ ຫ ຄາສະເໜ ການຄນຄວາຄາຮອງ ຫ ຄາສະເໜ

ການກະກຽມ ການດາເນນການໄກ�ເກຍ ການຈດຕງປະຕບດ

�

7.2.4. ພາລະບດບາດ, ສດ ແລະ ໜາທຂອງຫອງການໄກ ເກຍຂຂດແຍ ງຂນເມອງ

ຫອງການຍຕທາເມອງ, ເທດສະບານ ແມ�ນຂະແໜງກດໝາຍ ແລະ ວຽກງນຍຕທາທອງຖນສງກດຢ�

ໃນໂຄງປະກອບກງຈກການຈດຕງເມອງ ຂນກບການຄ�ມຄອງຂອງອງການປກຄອງເມອງ, ເທດສະດບານ ທາງ

ດານການເມອງ-ແນວຄດ, ການຈດຕງ, ບກຄະລາກອນ, ພນຖານໂຄງລາງ, ງ5ບປະມານ, ພາຫະນະ, ອປະກອນ

ຮບໃຊ�ອນໆ ແລະ ຂນກບການຊນາທາງດານວຊາການຂອງພະແນກຍຕທາແຂວງ, ນະຄອນ.

7.2.5. ສນແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງທາງດານເສດຖະກດ

1). ທຕງ, ພາລະບດບາດ, ຂອບເຂດສດ ແລະ ໜາທ

1.1. ທຕງແລະພາລະບດບາດ

ສນ ແລະ ຫອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ ແມ�ນອງການຈດຕງທມລກສະນະ

ວຊາຊບທາງສງຄມ ແລະ ກດໝາຍຢ�ພາຍໃຕ�ການຄ�ມຄອງຂອງຂະແໜງຍຕທາ, ມພາລະບດບາດສາງເງອນໄຂ

ແລະ ອານວຍຄວາມສະດວກໃຫ�ຄ�ກລະນ, ຜ�ໄກ�ເກຍ ແລະ ກາມະການຕດສນໃນການດາເນນການແກ�ໄຂຂ

ຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ85

.

1.2. ສດ ແລະ ໜາທ ຂອງສນແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງທາງດານເສດຖະກດ

ສນແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ ມສດ ແລະ ໜາ ດງນ:

1. ຄນຄວາ, ສະເໜສາງ ແລະ ປບປງລະບຽບກດໝາຍກຽວກບວຽກງານແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງ

ທາງດານເສດຖະກດໃຫ�ຂນເທງພຈາລະນາ;

2. ຄນຄວາ ແລະ ນາສະເໜຕລດຖະມນຕວາການກະຊວງຍຕທາ ເພອແຕ�ງຕງຜ�ໄກ�ເກຍ

ແລະ ກາມະການຕດສນເຂາໃນບນຊລາຍຊຜ�ໄກເກຍ ແລະ ກາມະການຕດສນ ຫ ປດ

ບກຄນດງກາວອອກຈາກບນຊ;

3. ໂຄສະນາ, ສກສາອບຮມລະບຽບກດໝາຍກຽວກບ ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດ

ຖະກດ;

4. ພຈາລະນາແຕ�ງຕງ, ປດ ຫ ປ�ຽນຜ�ໄກ�ເກຍ ແລະ ກາມະການຕດສນ ເຂາໃນການແກ�ໄຂຂ

ຂດແຍ�ງແຕ�ລະຄງຕາມລະບຽບກດໝາຍ;

������������������������������������������������������������

85

ກດໝາຍວາດວຍການແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງທາງດານເສດຖະກດປ 2010, ມາດຕາ 39.

�

5. ຄ�ມຄອງ ແລະ ອານວຍຄວາມສະດວກໃນການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດໃນ

ຂອບເຂດທຕນຮບຜດຊອບ;

6. ປະຕບດສດ ແລະ ໜາທອນໆທການດໄວ�ໃນລະບຽບກດໝາຍ86

.

2). ສດ ແລະ ໜາທຂອງຫອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງທາງດານເສດຖະກດ

ຫອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ ມສດ ແລະ ໜາທດງດຽວກນກບ ສນແກ�ໄຂຂຂດ

ແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ87

. ສາລບສດສະເໜແຕ�ງຕງ, ປດຜ�ໄກ�ເກຍ, ກາມະການຕດສນເຂາໃນບນຊລາຍຊຜ�

ໄກ�ເກຍ ແລະ ຄະນະກາມະການຕດສນນນຕອງສະເໜແຕ�ງຕງຕສນແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດເພອ

ພຈາລະນາ88

.

�

3). ວທການດາເນນການໄກ ເກຍ

ພາຍຫງທໄດ�ຮບຄາຮອງພາຍໃນ 7 ວນນບແຕ�ໄດ�ຮບຄາຮອງເປນຕນໄປ ສນ ຫ ຫອງການແກ�ໄຂ

ຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດຕອງກວດເບງສານວນຄາຮອງ ແລະ ອອກໝາຍເຊນໃຫ�ຄ�ກລະນມາປກສາຫາລ

ແລະ ຕກລງຮບການແກ�ໄຂ. ຖາຫາກຄ�ຄວາມບມາຕາມໝາຍເຊນໂດຍບມເຫດຜນພຽງພ ຄາຮອງດງກາວກຈະ

ຕກໄປ ແລະ ສງສານວນຄນໃຫ�ແກ�ຜ�ຮອງຂ89

.

ໃນກລະນທຄາຮອງຫາກບຖກຕອງຕາມກດໝາຍວາດວຍການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ

ການດວາ : ຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດທນາມາພຈາລະນາຢ�ສນຫຫອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສ

ເຖະກດມດງນ :

- ເປນຂຂດແຍ�ງທາງດນເສດຖະກດແລະການຄາ;

- ຄ�ກລະນໄດ�ຕກລງກນໄວ�ໃນສນຍາ;

- ຄ�ກລະນສະໝກໃຈໃຫ�ແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງ;

- ບແມ�ນຄະດທສານປະຊາຊນພວມດາເນນການແກ�ໄຂຢ� ຫ ມຄາຕດສນຂອງສານທໃຊ�ໄດ�ຢ�າງເດດ

ຂາດແລ�ວ;

- ບແມ�ນຂຂດແຍ�ງທລະເມດລະບຽບກດໝາຍກຽວກບ ຄວາມໝນຄງຂອງຊາດ, ຄວາມສະຫງ5ບຂອງ

ສງຄມ ແລະສງແວດລອມ90

. ສນ ຫ ຫອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ ຕອງແຈ�ງໃຫ�ຜ�ຖກຮອງ

ຂຊາບພອມດວຍເຫດຜນພາຍໃນ 7 ວນລດຖະການ ນບແຕ�ວນຮບຄາຮອງເປນຕນໄປ. ເມອເຫນວາຄາຮອງ

ຖກ ຕອງ ແລະ ຄ�ກລະນກຕກລງເຫນດຈງທາການແກ�ໄຂໂດຍໃຫ�ຄ�ກລະນເລອກຮບການແກ�ໄຂຊງມ 2 ຮບ

ການຄ: ການແກ�ໄຂດວຍວທການໄກ�ເກຍ ແລະ ການແກ�ໄຂດວຍຄະນະກາມະການຕດສນ. ພາຍຫງເລອກຮບ

ການ ແລະ ຕກລງກຽວກບຄາແຮງງານໃຫ�ຄະນະກາມະການ, ຄາທານຽມ ແລະ ຄາບລການໃຫ�ສນ ຫ ຫອງ

ການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດແລ�ວ ຈາກນນ ສນ ຫ ຫອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະ

ກດ ຈະມອບຂຂດແຍ�ງໃຫ�ຄະນະກາມະການ ທໄດ�ຮບການແຕ�ງຕງຈາກລດຖະມນຕວາການກະຊວງຍຕທາ

ຕາມການສະເໜຂອງສນແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ. ການດເວລາຂອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງຂອງ ສ

ກສ ຊາສດບໃຫ�ເກນ 1 ປ. ໃນກລະນການໄກ�ເກຍ ຫາກສາເລດຄະນະກາມະການຕອງໄດ�ເຮດບດບນທກໄວ�

ແລ�ວອານໃຫ�ຄ�ກລະນຟງ ຫ ຄ�ກລະນອານເອງແລ�ວໃຫ�ຄ�ກລະນ, ຜ�ໄກ�ເກຍ ຫ ຄະນະກ າມະການໄກ�ເກຍລງ

������������������������������������������������������������

86

ກດໝາຍວາດວຍການແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງທາງດານເສດຖະກດປ 2010, ມາດຕາ 41.

87

ໄດ�ອາງອງມາຂາງເທງນນແລ�ວ.

88

ກດໝາຍວາດວຍການແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງທາງດານເສດຖະກດປ 2010, ມາດຕາ 42.

89

ກດໝາຍການແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງທາງດານເສດຖະກດປ 2010, ມາດຕາ 20.

90

ກດໝາຍການແກ�ໄຂຂຂດແຍ ງທາງດານເສດຖະກດປ 2010, ມາດຕາ 16.

��

ລາຍເຊນ ແລະ ແປະໂປ�ມໃສ�ໄວ�ເປນຫກຖານ.ບດບນທກດງກາວ ມຜນໃຊ�ໄດ�ນບແຕ�ມລງລາຍເຊນເປນຕນ

ໄປ.

ໃນກລະນການໄກ�ເກຍຫາກບສາເລດສນ ຫ ຫອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ ກຕອງ

ເຮດບດບນທກແລ�ວສງຄາຮອງຄນໃຫ�ແກ�ຄ�ກລະນ ຈາກນນຄ�ກລະນສາມາດຍນຄາຮອງຟ�ອງຫາສານ ເພອດາ

ເນນຕາມຂນຕອນກດໝາຍ.

ແຜນວາດຂນຕອນການດາເນນການໄກ ເກຍຂອງສກສ ຫ ຫກສ

�

ຍນຄາຮອງ

ສກສ ຫ ຫກສ ບຮບພຈາລະນາ

ສງຄນຄ�

ກ ລະນ

ຝ�າຍທຍ

ຄາຮອງ

ຂ

ບເຫນດໃຫ�ສກສ ຫ

ຫກສ ພຈາລະນາ

ສກສ ຫ ຫກສ ອອກ ໝາຍເຊນ

ການ

ຖອນ

ຕວ

ຫ

ຄານຕວ

ບປະຕບດຄາ

ຕກລງນາກນ

ການ

ຖອນ

ຕວ

ຫ ຄານ

ຕ ວກາ

ການມະ

�

ຄດຄານ ປະຕບດ ບປະຕບດ ປະຕບດ ບປະຕບດ

ສານ

ປະຊາຊນ

ພຈາລະນາ

ຕກລງແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງ

ດວຍການໄກເກຍ

ການເລອກຄະນະ

ກາມະການ

ການແຕ�ງຕງຄະນະ

ກາມະການ

ການດາເນນການໄກ�

ເກຍ

ສາມາດ

ຕກລງກນໄດ��

ປະຕບດຕກລງ

ນາກນສາເລດ

ບສາມາດ

ຕກລງກນໄດ�

ຄາຕດສນ

ການດາເນນ

ການຕດສນ

ຄາຕກລງກອນ

ການຕດສນ

ການແຕ�ງຕງຄະນະ

ກາມະການ

ການເລອກຄະນະ

ກາມະການ

ຕກລງແກ�ໄຂດວຍການ

ຕດສນ

��

7.3. ການໄກ ເກຍຢ ສານ

ໃນທກຂນຕອນຂອງການດາເນນຄະດ ສານສາມາດທາການໄກ�ເກຍຄ�ຄວາມກອນການພຈາລະນາ

ຕດສນ ຫ ພພາກສາ ເພອໃຫ�ຄ�ຄວາມມໂອກາດຕກລງແກ�ໄຂບນຫາດວຍການປະນປະນອມກນ ດງນ:

1) ການໄກ ເກຍຂອງຜ ພພາກສາ

ໃນເວລາຄນຄວາຄະດ ຜ�ພພາກສາຈະໃຫ�ໂອກາດຄ�ຄວາມໄກ�ເກຍກນໂດຍສນຕວທເສຍກອນ ຊງ

ມຜ�ພພາກສາເປນຜ�ໄກ�ເກຍໂດຍມຈາສານ, ໂຈດ, ຈາເລຍ ຫ ຜ�ຕາງໜາຄ�ຄວາມໃນຄະດເຂາຮວມ. ໃນກລະນ

ຈາເປນສານອາດຈະເຊນຜ�ຕາງໜາອງການປກຄອງ, ຜ�ຕາງໜາອງການຈດຕງ ຫ ຜ�ກຽວຂອງອນເຂາຮວມນາ

ໄດ�91

. ໃນການໄກ�ເກຍຢ�ສານ ຜ�ພພາກສາ ຕອງແຈ�ງຊ, ນາມສະກນ, ໜາທຕາແໜ�ງຂອງຕນ ແລະ ຜ�ບນທກ,

ແຈ�ງເລກທຄະດ, ລງວນທ, ຄ�ຄວາມໃນຄະດ, ເລອງ ແລະ ແຈ�ງເນອຄະດໂດຍຫຍໃຫ�ຄ�ຄວາມຊາບ ຈງໃຫ�

ໂຈດເປນຜ�ສະເໜບນຫາ ແລະ ຄວາມຕອງການກອນ, ຈາກນນຈາເລຍເປນຜ�ສະເໜຄວາມຄດເຫນ. ໃນເວລາ

ໄກ�ເກຍຜ�ພພາກສາຕອງພະຍາຍາມຫາວທທາງອອກທເໝາະສມເພອໃຫ�ຄ�ຄວາມໄດ�ປະນປະນອມ ແລະ ຕກລງ

ກນໂດຍສນຕວທ.

ຖາຄ�ຄວາມຫາກຕກລງກນໄດ� ຫ ບໄດ� ສານກຕອງເຮດບດບນທກຜນຂອງການໄກ�ເກຍ, ແລ�ວອານບດ

ບນທກນນໃຫ�ຄ�ຄວາມຟງ ຫ ໃຫ�ຄ�ຄວາມອານເອງແລ�ວລງລາຍເຊນ ແລະ ແປະໂປ�ມໄວ�ເປນຫກຖານ. ຖາ

ຫາກຕກລງກນໄດ�ສານຈະອອກຄາສງປະຕບດຜນຂອງການໄກ�ເກຍພາຍໃນການດເວລາ ຫາວນນບແຕ�ວນເຮດ

ບດບນທກການໄກ�ເກຍເປນຕນໄປ.

2) ການໄກ ເກຍໃນທປະຊມສານ

ໃນເວລາພຈາລະນາຄະດໃນທປະຊມສານ ຄະນະສານຈະໃຫ�ໂອກາດຄ�ຄວາມໄກ�ເກຍ ອກຄງໜງ

ສວນວທການກປະຕບດຄກນກບການໄກ�ເກຍຂອງຜ�ພພາກສາໃນເວລາດາເນນຄະດ. ຖາວາບສາມາດຕກລງ

ກນໄດ�ສານກຈະພຈາລະນາຕດສນຕາມລະບຽບກດໝາຍ.

ແຜນວາດຂນຕອນຂອງກນດາເນນການໄກ�ເກຍຂອງສານ

������������������������������������������������������������

91

ກດໝາຍວາດວຍການດາເນນຄະດແພ ງ ສະບບປບປງປ 2012, ມາດຕາ 196.

ການໄກ�ເກຍ

ຕກລງກນບໄດ� ຕກລງກນໄດ�

ເຮດບດບນທກ ແລ�ວປະ

ຕບດຕາມຂນຕອນຂອງ

ການດາເນນຄະດ

ເຮດບດບນທກ

ອອກຄາສງປະຕບດ

��

8. ຄວາມຮ�ທວໄປກຽວກບອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງ

8.1. ຄວາມໝາຍຂອງອາຍຄວາມ

ອາຍຄວາມ ແມ�ນໄລຍະເວລາຂອງການໄດ�ສດ ຫ ເສ ຍສດທການດໄວ�ໃນກດໝາຍເພອໃຫ�ຜ�ມສດນາ

ໃຊ�ຂອງຕນ ທວງ, ຮອງຟ�ອງ ຕບກຄນ ຫ ການຈດຕງ ທລະເມດສດ ແລະ ຜນປະໂຫຍດຂອງຕນ ຕາມກາ

ນດເວລາ.

8.2. ຄວາມສາຄນຂອງອາຍຄວາມ

ອາຍຄວາມມຄວາມສາຄນໃນການນາໃຊ�ສດຂອງບກຄນ, ນຕບກຄນ ຫ ອງການຈດຕງທເປນເຈາກາ

ມະສດຕຊບສງຂອງ ຊງສາມາດນາໃຊ�ສດຂອງຕນຕາມອາຍຄວາມທກດໝາຍການດໄວ� ເຊນ ການທວງ ຫ

ການຮອງຟ�ອງ ຜ�ທລະເມດສດທາງແພ�ງຂອງຕນ ຕອງການຈດຕງທມສດອານາດພຈາລະນາ ຫ ສານ ເພອປກ

ປ�ອງສດ ຫ ກາມະສດອນຖກຕອງຕາມກດໝາຍ. ຖາຜ�ມສດບນາໃຊ�ສດຂອງຕນໃນໄລຍະເວລາດງກາວນ ຜ�

ກຽວກຈະເສ ຍສດໃນການຮອງຟ�ອງ92

ຫ ຜ�ກຽວເສ ຍສດໃນການທວງຄນໄດ� ຖາຫາກບມການຍນຍອມໂດຍດ

ຂອງຜ�ທລະເມດສດດງກາວ.

ອາຍຄວາມຍງມບອນອງ ໃຫ�ແກ�ອງການຕລາການ ຈາເປນຈະຕອງນາໃຊ�ອາຍຄວາມເຂາໃນການພຈາ

ລະນາຄະດ ຖາວາຄາຮອງຟ�ອງດງກາວນນໝດອາຍຄວາມແລ�ວ ສານປະຊາຊນກບຈາເປນຕອງນາມາພຈາະນາ

ຕມ.

ຕວຢ າງ 1: ກ ໄດ�ຢມເງນນາ ຂ ເມອຮອດການດເວລາສງແລ�ວແຕ� ກ ກບໄດ�ສງໜສນດງກາວໃຫ� ຂ,

ການດເວລາສງແມ�ນວນທ 16 ຕລາ 2010. ຫງຈາກນນມາເວລາໄດ�ລວງເລຍມາຮອດສາມປ ໂດຍຜານມາບ

ມການທວງທາວ ຈາກ ກ ເມອມາຮອດວນທ 16 ພະຈກ 2013, ຂ ໄດ�ມາທວງເອາເງນນ າ ກ ຄນແຕ� ກ

ປະຕເສດການທດແທນໜສນ. ສະນນ, ຂ ຈງເສ ຍສດນການຮອງຟ�ອງຕສານ ເພອທວງເອາເງນຄນ.

ໃນກລະນນສານກຈະບພຈາລະນາໃຫ� ເນອງຈາກວາ ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງໄດ�ສນສດແລ�ວ.

ຕວຢ າງ 2: ກ ຂບລດໄປ ເຮດໃຫ�ເກດອບດຕເຫດຕາເອາລດຂອງ ຂ ທຈອດແຄມທາງເຮດໃຫ�ລດ

ຂອງ ຂ ເປ�ເພສມຄວນ ກ ກເຫນດຈາຍຄາສອມແປງລດເປນມນຄາ 3,000,000 ກບ ຄນໃຫ� ຂ ພາຍຫງ ຂ

ສອມແປງແລ�ວ ແຕ�ນນມາເວລາລວງເລຍມາເຖງສາມປ ກ ກບໄດ�ນ າເງນຈາຍຕາມການຕກລງໃຫ� ຂ ແລະ ຂ

ກບໄດ�ໄປທວງທາວເອາເງນດງກາວຈາກ ກ. ຖວາ ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງໝດໄປ, ຂ ເສຍສດໃນການ

ຮອງຟ�ອງ ກ ຕສານເພອທວງເອາເງນຄາສອມແປງລດນ າ ກ ໄດ�ອກ93

.

ສາລບຜ�ທຄອບຄອງ ຫ ນາໃຊ� ກສາມາດນາໃຊ�ອາຍຄວາມໃນການໄດ�ສດ ຫ ກາມະສດຕຊບສງ

ຂອງທຕນຄອບຄອງນນ ຖາອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງຫາກສນສດ ຖາວາໃນລະຍະເວລາດງກາວເຈາຂອງ

ກາມະສດຫາກບໄດ�ມາທວງທາວ ຫ ຮອງຟ�ອງເພອທວງເອາຄນ94

.

ຕວຢ າງ 3: ກ ເກບໂມງໃສ�ແຂນທຕກເຮຍຕາມຖະໜນ, ພາຍຫງທເກບໄດ�ແລ�ວຜ�ກຽວກໄດ�ໄປແຈ�ງ

ອງການທກຽວຂອງເພອປະກາດຫາເຈາຂອງໂມງໃຫ�ພວພນເອາຄນ. ເວລາຫກເດອນຜານໄປ ນບແຕ�ມຜ�ກຽວ

ເກບໄດ�, ຜ�ກຽວສາມາດເປນເຈາກາມະສດ ໃນໂມງໜວຍດງກາວ ຖາເຈາຂອງເດມຫາກບມາທວງເອາຕາມ

ການດເວລາຂອງອາຍຄວາມ.

������������������������������������������������������������

92

ກດໝາຍວາດວຍກາມະສດ, ມາດຕາ 36 ແລະ 42.

93

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 102.

94

ໄດ�ອາງຂາງເທງແລ�ວ.

��

8.3. ການໄດ�ກາມະສດຕາມອາຍຄວາມ

ການໄດ�ກາມະສດຕາມອາຍຄວາມ ແມ�ນການໄດ�ມາເປນກາມະສດ ເນອງຈາກການຄອບຄອງຊບສງຂອງ

ຂອງບກຄນອນດວຍຄວາມບລສດໃຈ. ການຄອບຄອງດວຍຄວາມບລສດໃຈນນ ສະແດງອອກດວຍການ

ຄອບຄອງຊບສງຂອງຢ�າງເປດເຜຍ, ຕເນອງ ແລະ ສະຫງ5ບ, ເມອຮອດການດເວລາດງກາວນແລ�ວ ບກຄນທ

ເປນເຈາກາມະສດເດມ ກຽວກບຊບສງຂອງດງກາວ ຈະບມສດຮອງຟ�ອງເອາຄນໄດ�.

8.3.1. ການຄອບຄອງດວຍຄວາມບລສດໃຈ

ການຄອບຄອງດວຍຄວາມບລສດໃຈ ໝາຍຄວາມວາ ຜ�ທຄອບຄອງຊບສງຂອງ ຂອງບກຄນອນ ຊງ

ໄດ�ນາໃຊ�, ປກປກຮກສາຄກນກບວາຕນເອງເປນເຈາຂອງຊບສງຂອງນນ ຊງເງອນໄຂດງກາວນເປນສງໜງທ

ສາມາດຢງຢນໄດ�ວາ ຜ�ປກຄອງຈະກາຍເປນເຈາກາມະສດຕຊບສງຂອງນນຕາມອາຍຄວາມ. ການຄອບຄອງ

ຊບສງຂອງດວຍຄວາມບລສດໃຈສະແດງອອກ ດວຍເງອນໄຂຂອງການຄອບຄອງແບບເປດເຜຍ, ຕເນອງ

ແລະ ສະຫງ5ບ ໃນການດເວລາທການດໄວ�ໃນກດໝາຍເຊນ: ຊາວປສາລບຊບຄງທ, ຫາປ ສາລບຊບເຄອນທ

ແລະ ຫກເດອນສາລບການເກບຊບສງຂອງທຕກເຮຍ ຫ ສດທຂາດການຮກສາ. ເມອຜ�ຄອບຄອງຫາກປະຕ

ບດຕນຕາມເງອນໄຂດງກາວແລ�ວ ແລະ ເຈາຂອງເດມບໄດ�ມາທກທວງ ຫ ທວງທາວ ໃນການດເວລາຂອງອາ

ຍຄວາມແລ�ວ ບກຄນທ ເປນເຈາກາມະສດເດມກຽວກບຊ ບສງຂອງດງກາວ ຈະບມສດຮອງຟ�ອງເອາຄນໄດ�

ຫ ສາມາດເວາໄດ� ວາຜ�ຄອບຄອງຈະໄດ�ຮບສດໃນກາມະສດ. ຍກເວນຊບສງຂອງຂອງລດ ຫ ລວມໝ�ນນ

ຊງຈະບຕກເປນກາມະສດຂອງຜ�ຄອບຄອງດວຍຄວາມບລສດໃຈແຕ�ຢ�າງໃດ ເຖງວາຈະກາຍການດເວລາຕາມ

ອາຍຄວາມກຕາມ95

.

8.3.2. ການຄອບຄອງຢ າງເປດເຜຍ

ການຄອບຄອງຢ�າງເປດເຜຍ ໝາຍເຖງການປກປກຮກສາ ແລະ ນາໃຊ�ຊບສງຂອງດງກາວ ໃນຊວງ

ເວລາທກດໝາຍການດໂດຍບມການປດບງ ຫ ຊກເຊອງຊບສງຂອງນນ ເພອບໃຫ�ຄນອນຮ�ເຫນໄດ� ຕວຢ າງ:

ຄວາຍຫງມານາຝງຄວາຍຂອງ ກ ຊງຜ�ກຽວບຮ�ເຈາຂອງເດມ, ສະນນ ກ ຜ�ຄອບຄອງ ກໄດ�ປະກາດຫາເຈາ

ຂອງຄວາຍແລ�ວ ແລະ ໄດ�ລຽງຄວາຍໂຕນນໄວ�ນາຝງຄວາຍຂອງຕນ ຊງແຕ�ລະວນກໄດ�ນ າມາຂງໄວ�ຄອກ

ເໝອນຕວອນໆ ໂດຍບໄດ�ນາໂຕຄວາຍດງກາວໄປຊກເຊອງໄວ� ບອນທຄນອນບສາມາດເຫນນາໄດ�.

8.3.3. ການຄອບຄອງຢ າງຕເນອງ

ການຄອບຄອງຢ�າງຕເນອງໝາຍເຖງ ການຄອບຄອງຊບສງຂອງ ຂອງຜ�ອນ ຊງໄດ�ປກປກຮກສາ ແລະ

ນາໃຊ�ຄກບວາຕນເປນເຈາຂອງຊບສງຂອງນນມາຕະຫອດ ຕາມລະຍະເວລາຂອງອາຍຄວາມທໄດ�ການດໄວ�

ໃນກດໝາຍ96

. ເຊນ ການເຂາຄອບຄອງ ແລະ ນາໃຊ�ທດນ ຊງຜ�ຄອບຄອງໄດ�ທາການປກຝງ ຫ ທາການ

ຜະລດໃດໜງໃສ�ທດນດງກາວທກໆປ ໂດຍບໄດ�ປະທດນໄວ�ລາ ຈນເຖງວນຈບອາຍຄວາມຜ�ກຽວກຈະກາຍ

ເປນເຈາກາມະສດໃນທດນດງກາວ ຫ ເວໄດ�ວາໄດ�ສດໃນກາມະສດທຖກຕອງຕາມກດໝາຍ.

ໃນກລະນບກຄນທາອດນນຫາກໄດ�ຄອບຄອງຊບສງຂອງດງກາວ ຍງບທນຈບອາຍຄວາມຕາມການດ

ເວລາທໄດ�ການດໄວ�ໃນກດໝາຍ97

ແຕ�ຜ�ກຽວໄດ�ມອບຊບສງຂອງນນໃຫ�ບກຄນອນຄອບຄອງແທນດວຍ

ຄວາມບລສດໃຈແລ�ວ ການດເວລາທຈະໄດ�ມາເປນກາມະສດນນ ກໃຫ�ນບທງເວລາຂອງຜ�ທຮບມອບໃຫ�

ຄອບຄອງແທນນນ ຫ ໃນກລະນ ການມອບສດຄອບຄອງໃຫ�ບກຄນທສາມຄອບຄອງຕແບບຂາດຕວການດ

������������������������������������������������������������

95

ກດໝາຍວາດວຍກາມະສດ, ມາດຕາ 42.

96

ໄດ�ອາງຂາງເທງແລ�ວ.

97

ໄດ�ອາງຂາງເທງແລ�ວ.

��

ເວລາໄດ�ມາເປນກາມະສດ ໃຫ�ນບແຕ�ມທບກຄນຜ�ທາອດໄດ�ຄອບຄອງນນເປນຕນມາ, ເມອຮອດການດເວ

ລາທໄດ�ກາວນແລ�ວ ບກຄນຜ�ໃໝ�ທຄອບຄອງກຈະໄດ�ຮບກາມະສດນນເລຍ.

ຕວຢ າງ: ກ ໄດ�ຄອບຄອງ ແລະ ນ າໃຊ�ທດນໜງຕອນ ມາໄດ�ຫາສບປແລ�ວ ກ ໄດ�ມອບໃຫ�ທາວ ຄ

ເຂາມານາໃຊ�ເຮດສວນໃນທດນດງກາວເປນເວລາ ສາມປ ກ ຈງເຂາມາໃຊ�ຕອກເກນກວາສອງປ ຊງໃນລະຍະ

ຕນການນາໃຊ�ທດນດງກາວຂອງ ກ ຍງບທນຄບການດເວລາຂອງອາຍຄວາມຕາມກດໝາຍໄດ�ການດໄວ� ໃນ

ການຄດໄລ�ແມ�ນເອາລະຍະທ ກ ນ າໃຊ�ແຕ�ເບອງຕນ ບວກກບເວລາມອບໃຫ� ຄ ນ າໃຊ�ພອມທງບວກກບ

ເວລາທຜ ກຽວນາໃຊ�ຫງຈາກ ຄ.

ໝາຍຄວາມວາ ການດເວລາທຈະໄດ�ມາເປນກາມະສດຕາມອາຍຄວາມນນ ກໃຫ�ນບແຕ�ມທບກຄນຜ�

ທາອດໄດ�ຄອບຄອງນນເປນຕນມາ ບວກກນທງໝດ ເຖງວາໄລຍະກາງຜ�ກຽວໄດ�ມອບໃຫ�ຄນອນ ເຂາຄອບ

ຄອງກຕາມ, ເມອຮອດການດເວລາທໄດ�ກາວນແລ�ວ ບກຄນໃໝ�ທຄອບຄອງກຈະໄດ�ຮບກາມະສດນນເລຍ

ຕາມອາຍຄວາມ ຍກເວນການຄອບຄອງ ຫ ນາໃຊ�ຊບສງຂອງ ຂອງລດ ຫ ລວມໝ�ນນ ເຖງວາຈະຄອບຄອງ

ດວຍຄວາມບລສດໃຈ ແລະ ຕເນອງຈບຕາມການດເວລາທກດໝາຍໄດ�ການດໄວ�ກຕາມ, ຊບສງຂອງດງກາວ

ຈະບຕກເປນກາມະສດຂອງຜ�ຄອບຄອງ ຫ ນາໃຊ�ແຕ�ຢ�າງໃດ ເຖງວາຈະກາຍການດເວລາ ທກດໝາຍການດ

ໄວ�ກຕາມ98.

8.3.4. ການຄອບຄອງດວຍຄວາມສະຫງ8ບ

ການຄອບຄອງດວຍຄວາມສະຫງ5ບໝາຍເຖງ ການຄອບຄອງຊບຂອງບກຄນອນ ຕາມລະຍະເວລາ

ຂອງອາຍຄວາມ ທໄດ�ການດໄວ�ໃນກດໝາຍ ໂດຍບມການທວງທາວທາງປາກເປາ ຫ ເປນລາຍລກອກສອນຕ

ຜ�ນາໃຊ� ຫ ຜ�ຄອບຄອງ, ອງການປກຄອງບານ ຫ ການຈດຕງທກຽວຂອງ99

.

ການຄອບຄອງດວຍຄວາມບສະຫງ5ບ ຕາມມາດຕາ 42 ຂອງກດໝາຍວາດວຍກາມະສດ ໝາຍຄວາມ

ວາມການທວງທາວຈາກເຈາກາມະສດ ໂດຍທວງທາວຈາກຜ�ຄອບຄອງ ຫ ນ າໃຊ�ໂດຍກງ ຫ ການທວງໂດຍ

ຜານໜວຍໄກ�ເກ�ຍຂຂດແຍ�ງຂນບານ ຫ ອງການແກ�ໄຂຂຂດແຍ�ງທາງດານເສດຖະກດ ຫ ຮອງຟ�ອງຕສານ

ຕາມລະບຽບກດໝາຍ.

ຖາຂາດເງອນໄຂໃນການນາໃຊ�ດວຍຄວາມສະຫງ5ບແລ�ວ ຜ�ຄອບຄອງກບສາມາດ ຄດໄລ�ເວລາທຄອບ

ຄອງຜານມາເຂາເປນການຄອບຄອງດວຍຄວາມສະຫງ5ບ.

8.4. ການເສຍສດຕາມອາຍຄວາມ

ການເສຍສດຕາມອາຍຄວາມ ໝາຍເຖງການເສຍສດທວງ, ຮອງຟ�ອງຕາມລະຍະເວລາທໄດ�ການດໄວ�

ໃນກດໝາຍ ເຊນ: ສດໃນການຮຽກຮອງຄາເສຍຫາຍ, ສດໄດຮບການສບທອດມນມຣະດກ, ສດທວງຕາມ

ສນຍາ ແລະ ອນໆ100

.

ຕວຢ າງ: ໃນວນທ 30 ມນາ 2002 ຄວາຍຂອງ ກ ໄປເຂາສວນຂອງ ຂ ເຮດໃຫ�ຜນລະປກຂອງ ຂ

ເສຍຫາຍເປນມນຄາ 5.000.000 ກບ ກ ເຫນດໃຊ�ແທນ ແຕ�ໄດ�ນດໝາຍກນໃຊ�ແທນຄນ ໃນວນທ 30

ມຖນາ 2002 ພຮອດນດໝາຍ ກ ບໄດ�ນ າເງນໄປໃຊ�ແທນໃຫ� ຂ ແລະ ຂ ກບໄດ�ໄປທວງຖາມເອາ ຈນເວລາ

ລວງເລຍໄປ ຈາກວນນດໝາຍສາມປຄ ຮອດວນທ 10 ກລະກດ 2005 ຂ ຈງໄປທວງຖາມເອາເງນດງກາວ

ແຕ� ກ ປະຕເສດວາບໃຊ�ແທນແລ�ວຍອນໝດອາຍຄວາມແລ�ວ ຂ ຈງໄປຮອງຟ�ອງຕສານ ສານໄດ�ພຈາລະນາ

ຕດສນ ແລະ ໄດ�ວນດໄສວາ ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງຂອງ ຂ ໄດ�ໝດໄປແລ�ວ ຍອນນບແຕ�ວນນດໝາຍ

ໃນການຊາລະຄາເສຍຫາຍ ແມ�ນວນທ 30 ມຖນາ 2002 ຈນມາຮອດວນທ 10 ກລະກດ 2005 ຂ ບເຄຍ

������������������������������������������������������������

98

ກດໝາຍວາດວຍກາມະສດ ມາດຕາ 42 ວກ ທ ສາມ.

99

ກດໝາຍວາດວຍກາມະສດ ມາດຕາ 42 ວກທ ໜງ.

100

ໄດ�ອາງຂາງເທງແລ�ວ.

�

ໄດ�ໄປທວງທາວເອາເງນດງກາວຈາກ ກ ຊງອງຕາມມາດຕາ 102 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ

ແລະ ນອກສນຍາ ສານຈງໄດ�ຕດສນຍກເລກຄາຮອງຟ�ອງຂອງ ຂ ຖມທງໝດ.

8.5. ປະເພດອາຍຄວາມ

ອາຍຄວາມແບ�ງອອກເປນສອງປະເພດຄ: ອາຍຄວາມທວໄປ ແລະ ອາຍຄວາມສະເພາະ.

8.5.1. ອາຍຄວາມທວໄປ

ອາຍຄວາມທວໄປ ໝາຍເຖງ ການດເວລາທແນ�ນອນ ຊງກດໝາຍການດໄວ�ໃຫ�ນາໃຊ�ສດໃນການ

ທວງ ຫ ຮອງຟ�ອງໃນກລະນ ທກດໝາຍບໄດ�ການດອາຍຄວາມສະເພາະເຖງຊບ, ເຫດການ ຫ ສນຍາໃດໜງ

ເຊນ ອາຍຄວາມຕາມສນຍາ ຫ ການທວງເອາຄາເສຍຫາຍ10

ແມ�ນມການດເວລາສາມປ101

.

8.5.2. ອາຍຄວາມສະເພາະ

ອາຍຄວາມສະເພາະໝາຍເຖງການດເວລາທແນ�ນອນທໄດ�ການດໄວ�ໃນກດໝາຍ ຊງບງບອກລກສະ

ນະສະເພາະຂອງສນຍາ, ເຫດການ ຫ ຊບສງຂອງໃດໜງ ດງລ�ມນ:

1) ສນຍາກຽວກບສງກສາງ ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງ ສາລບສນຍາໃນການກສາງ ແມ�ນເລມ

ແຕ�ວນມອບຮບສງກສາງເປນຕນໄປ ພາຍຫງການກສາງສາເລດ ແລະ ມການມອບຮບກນຢ�າງເປນທາງການ

ແລ�ວ ຖາມການເພພງເສຍຫາຍເກດຂນ ຫ ການກສາງບຖກຕາມເຕກນກ, ຜດຕາມແຜນຜງ ຫ ອອກແບບ

ເຈາຂອງໂຄງການມສດທວງ ໃຫ�ຜ�ຮບເໝາກສາງດດແກ�, ປ�ຽນແປງ ຫ ໃຊ�ແທນຄາເສຍຫາຍໄດ�ພາຍໃນກາ

ນດສບປ, ຫງຈາກການດເວລາດງກາວແລ�ວ ເຈາຂອງໂຄງການຈະບສາມາດທວງໄດ� ຍອນວາອາຍຄວາມໄດ�

ສນສດ ຕາມທໄດ�ການດໄວ�ມາດຕາ 102 ຂອງກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ.

ຕວຢ�າງ ກ ໄດ�ວາຈາງໃຫ�ບລສດ ຂ ປກສາງເຮອນ ສາມຊນໃຫ� ໂດຍມການອອກແບບ ແລະ ມ

ການຢງຢນຄວາມຖກຕອງຂອງການອອກແບບຈາກ ພະແນກຜງເມອງ ແລະ ໃນການກສາງຕວຈງ ບລສດ ຂ

ໄດ�ຕອກເສາເຂມພຽງແຕ� 18 ຕນ ຊງຫອງທາງເບອງຫງທເປນເຮອນຄວບໄດ�ນາໃຊ�ເຫກຕາມມາດຕະຖານ

ພາຍຫງກສາງສາເລດ ແລະ ໄດ�ມອບ-ຮບກນແລ�ວ ກ ເຂານ າໃຊ�ເຮອນໄດ� ແປດປ ດນບອນເຮອນຄວຍບ ຈງ

ເຮດໃຫ�ຝາເຮອນເບອງຫງແຕກ ແຕ� ກ ບໄດ�ໄປພວພນໃຫ�ບລສດ ຂ ມາສອມແປງ ຫ ຮອງຂຄາເສຍຫາຍ

ເລຍ. ຈນເວລາຜານໄປໄດ�ສບສອງປ ເຫນວາເຮອນຄວດງກາວເກດເພຫາຍຂ ນ ກ ຈງຮອງຟ�ອງບລສດ ຂ ແຕ�

ຂ ໄດ�ປະຕເສດຍອນອາຍຄວາມໄດ�ໝດແລ�ວ, ສານຈງໄດ�ຕດສ ນຍກເລກຄ າຮອງຟ�ອງຂອງ ກ ຖມທງໝດ.

2) ກດໝາຍວາດວຍການສບທອດມນມຣະດກ ມາດຕາ 40 ໄດ�ການດອາຍຄວາມວາ ການຮອງ

ຟ�ອງເອາມນມຣະດກ ສາມາດເຮດຂນໄດ� ພາຍໃນການດສາມປ ນບແຕ�ວນເຈາມນມຣະດກໄດ�ເສຍຊວດເປນ

ຕນໄປ. ຖາຫາກວາກາຍການດເວລາດງກາວ ສດໃນການຮອງຟ�ອງຈະຕກໄປ ເວນເສ ຍແຕ�ໃນກລະນຜ�ສບ

ທອດມນມຣະດກນນຫາກມອາຍບເຖງສບແປດປ ພາຍຫງເຈາມນມຣະດກໄດ�ເສຍຊວດ ຫ ມເຫດຜນອນ

ພຽງພ.

ຕວຢ າງ: ກ ມລກ ສອງຄນ ຊ ຂ ແລະ ຄ ເວລາ ກ ເສຍຊວດມເງນ ຈ ານວນ 50.000.000 ກບ

ໃນເວລາມຽນຄາບສງສະການນນ ຄ ບໄດ�ທວງແບ�ງປນມນມຣະດກຂອງ ກ ແຕ�ຢ�າງໃດເພາະຕນກມຖານະພ

ກ�ມກນຢ�ຈງບສນໃຈ. ພເວລາລວງເລຍໄປ ສາມປກວາ ຄ ເກດຂດສນຈງມາທວງຂແບ�ງປນມນມຣະດກທ

ເປນເງນ 50.000.000 ກບ ດງກາວນາ ຂ ແຕ� ຂ ໄດ�ປະຕເສດໂດຍອາງວາ ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງໄດ�

ໝ ດໄປແລ�ວ ຈະບແບ�ງປນໃຫ�. ໃນກລະນນ ຖາ ຄ ໄປຮອງຟ�ອງຕສານ ສານກຕດສນຍກເລກຄ າຮອງຟ�ອງ

ຖມຍອນອາຍຄວາມໄດ�ໝດແລ�ວ.

������������������������������������������������������������

101

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 102.

�

8.6. ການນບອາຍຄວາມ

ການນບອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງ ໃຫ�ເລມນບແຕ�ມທມສດທວງ ເປນຕນໄປ ເຊນ ວນຖດໄປຂອງ

ການດເວລາໃນສນຍານນໄດ�ສນສດ ຫ ເຫດການໃດໜງເກດຂນເປນຕນໄປ, ນບແຕ�ວນທທມການຄອບຄອງ

ຫ ຄວາມເສຍຫາຍໄດ�ເກດຂນເປນຕນໄປ102

.

ການນບອາຍຄວາມ ແມ�ນການນບດວຍວນ, ເດອນ ຫ ປ ຂອງເຫດການໃດໜງ, ການເຂາຄອບຄອງ,

ນາໃຊ� ແລະ ຕາມສນຍາ ເພອຄດໄລ�ອາຍຄວາມຕາມທໄດ�ການດໄວ�ໃນກດໝາຍ.

ເວລາເລມນບອາຍຄວາມ ຕອງເລມແຕ�ວນທ ເຫດການໃດໜງເກດຂນ, ວນເຂາຄອບຄອງ ຫ ນາໃຊ� ຫ

ວນຖດໄປຂອງການສນສດສນຍາ.

ຕວຢ າງ 1: ກ ໄດ�ຂບລດໄປຕ າເຮອນ ຂອງ ຂ ໃນວນທ 01 ມງກອນ 2003 ແລະ ໄດ�ຕກລງກນໃຫ� ຂ

ສອມແປງເອງກອນໝດເທາໃດ ກ ຈະທດແທນໃຫ� ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງແມ�ນເລມແຕ�ນບແຕ�ວນ

ເກດເຫດເປນຕນໄປ.

ຕວຢ າງ 2: ກ ໄດ�ຊຄວາຍຈາກ ຂ ມນຄາ 5.000.000 ກບ ຊງ ຂ ໄດ�ຈາຍໃນວນທນນ ຈານວນ

4.000.000 ກບ ຍງຄາງ 1.000.000 ກບ, ໄດ�ເຮດສນຍາກນໄວ�ວາ ວນທ 30 ກນຍາ 2013 ຈະມາ

ຊາລະໃຫ�ຄບ ຮອດວນທດງກາວ ກ ບໄດ�ນາເງນມາຊາລະໃຫ� ຂ. ການຄດໄລ�ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງ

ແມ�ນເລມຄດໄລ�ແຕ� ວນທ 01 ຕລາ 2013 ເປນຕນໄປ.

ເວລາສນສດອາຍຄວາມ ແມ�ນວນ, ເດອນ ແລະ ປ ທຄບການດອາຍຄວາມຕາມທໄດ�ການດໄວ�ໃນກດ

ໝາຍ ຂອງເຫດການໃດໜງເກດຂນ, ວນເຂາຄອບຄອງ, ນາໃຊ� ແລະ ຕາມສນຍາ.

ຕວຢ າງ: ກ ໄດ�ຊຄວາຍຈາກ ຂ ມນຄາ 5.000.000 ກບ ຊງ ຂ ໄດ�ຈາຍໃນວນທນນ ຈ ານວນ

4.000.000 ກບ ຍງຄາງ 1.000.000ກບ ໄດ�ເຮດສນຍາກນໄວ� ວາ ວນທ 30 ກນຍາ 2013 ຈະມາ

ຊາລະໃຫ�ຄບ, ຮອດວນທດງກາວ ກ ບໄດ�ນ າເງນມາຊາລະໃຫ� ຂ. ເວລາສນສດອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງ

ສາມປ ໃຫ�ນບແຕ�ວນຖດໄປຂອງການສນສດສນຍາຄ ວນທ 01 ຕລາ 2013 ເປນຕນໄປຈນຮອດວນທ 01

ຕລາ 2016.

ອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງໃນກລະນອາຍຄວາມຖກໂຈະນນໃຫ�ເລມນບແຕ�ມທເຫດການນນໄດ�ສນ

ສດ ໃນກລະນເຫດການສດວໄສ ຫ ເຫດບງເອນ ແລະ ຈະຖກຢດສະງ6ກ ເມອມການທວງ ຫ ຮອງຟ�ອງຂອງ

ເຈາກາມະສດ103

.

8.6.1. ການໂຈະອາຍຄວາມ

ອາຍຄວາມຈະຖກໂຈະໃນກລະນ ທມເຫດສດວໄສ ຫ ເຫດບງເອນເກດຂນ ຊງເປນອປະສກ ຕ

ການຍນຄາຮອງຟ�ອງ ຫ ການທວງ104

. ພາຍຫງທລະຍະເວລາຂອງການໂຈະນນໄດ�ສນສດແລ�ວ ອາຍຄວາມ

ທໄດ�ຜານມາກອນນນກຈະສບຕອກ ໝາຍຄວາມວາລະຍະເວລາທຖກໂຈະນນໄດ�ສນສດແລ�ວ ອາຍຄວາມທ

ໄດ�ຜານມາກອນນນກຈະສບຕອກ ໝາຍຄວາມວາລະຍະເວລາທຖກໂຈະນນບ ໃຫ�ນບເຂາເປນອາຍຄວາມ.

ຕວຢ າງ: ກ ໄດ�ເສຍຊວດ ໃນວນທ 31 ທນວາ 2010 ມລກສອງຄນ ຊ ຂ ແລະ ຄ ຊງອາໃສຢ�ຫາງ

ກນ ພາຍຫງ ກ ເສຍຊວດ ມນມຣະດກທງໝດຂອງຜ�ກຽວ ແມ�ນ ຂ ເປນຜ�ຄ�ມຄອງໄວ� ຫງຈາກນນ 2 ປ

ຫກເດອນ ຄ ກຍງບມເວລາມາຂ ແບ�ງປນນ າ ຂ ແຕ�ບງເອນ ໃນໄລຍະເວລາຂອງປທສາມໄດ�ເກດໄພນ າຖວມ

ແຕ�ວນທ 20 ເດອນສງຫາ 2013 ຫາ ວນທ 20 ພະຈກ 2013, ຈາກນນ ຈງຄນສ�ສະພາບປກກະຕ ລະຍະ

ເວລາສາມເດອນທເກດໄພທາມະຊາດເຮດໃຫ� ຄ ບສາມາດໄປຫາ ຂ ໄດ�ນນ ຖວາເປນະລຍະເວລາຂອງອາຍ

������������������������������������������������������������

102

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 102 ວກ ສອງ.

103

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 102 ວກທ ສາມ.

104

ກດໝາຍວາດວຍຂຜກພນໃນສນຍາ ແລະ ນອກສນຍາ, ມາດຕາ 102 ວກທ ສອງ.

��

ຄວາມຖກໂຈະ ຊງໄລຍະເວລາດງກາວບໃຫ�ໄລ�ເຂາໃສ�ການດເວລາຂອງອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງ ຄ ສາ

ມາດໄປທວງເອາມນມຣະດກ ໄດ�ຈນຮອດ ວນທ 31 ມນາ 2014 ຈງໝດ ແທນທຈະແມ�ນ ວນທ 31

ມງກອນ 2014.

8.6.2. ການຢດສະງ9ກຂອງອາຍຄວາມ

ການຢດສະງ6ກຂອງອາຍຄວາມໝາຍເຖງ ລະຍະເວລາທນບເປນອາຍຄວາມຕາມການຄອບຄອງ,

ຕາມສນຍາ ແລະ ຕາມເຫດການທຜານມາຖກລບລາງ ຫ ບນບເປນເວລາຂອງອາຍຄວາມຍອນມການກະທາ

ໃດໜງຂອງຄ�ກລະນຝ�າຍທມສດທວງ ເຊນ: ການທວງ, ການຮບຮ�ໜສນຂອງລກໜ ຫ ອາຍຄວາມໃນການ

ຮອງຟ�ອງ ຈະຖກຢດສະງ6ກ ເມອມການກະທາອນແນ�ນອນຂອງຄ�ກລະນ ຫ ຄ�ສນຍາ ເຊນ: ການຮບຮ�ໜສນ

ຂອງຕນ. ໃນກລະນນອາຍຄວາມໃນການຮອງຟ�ອງໃຫ�ເລມນບຄນໃໝ�105

.

ຕວຢ າງ: ກ ໄດ�ກ�ຢມເງນຈາກ ຂ ຈານວນ 1.000.000 ກບ ການດໃຊ�ແທນ ໃນວນທ 01 ມງກອນ

2012, ແຕ�ເມອຮອດວນນດໝາຍໃນການໃຊ�ແທນ ກ ບໄດ�ນ າເງນມາຊາລະໃຫ� ຂ ຕາມສນຍາອາຍຄວາມ

ໃນການຮອງຟ�ອງຈະເລມນບແຕ� ວນທ 02 ມງກອນ 2012 ເປນຕນໄປ; ໃນລະຍະເວລາດງກາວກອນຈະ

ຄບສາມປ ຖາ ຂ ມການທວງ ຫ ກ ຍງຮບຮ�ວາຕນຍງມໜຕ ຂ ແລະ ຍນດໃຊ�ແທນອາຍຄວາມທຜານມາຖ

ວາຖກລບລາງ.

������������������������������������������������������������

105

ໄດ�ອາງອງມາເທງແລ�ວ.

ປມຄວາມຮພນຖານກຽວກບຂຜກພນໃນສນຍາ ຫວນ ໄດຮບການຊວຍເຫອ ທາງດານວຊາການ ແລະ

ການພມ ຈາກ ອງການຮວມມສາກນປະເທດຍ ປນ(ໄຈກາ)

ສາລບແຈກຢາຍ ຫາມ ຊ - ຂາຍ

ພມຄ ງທ1 10,000ຫວ ທ ໂຮງພມເທບປນຍາ ນະຄອນຫວງວຽງຈນ, ມນາ 2014

JICA Project for Human Resource Development in the Legal sector

Tel: 021-254307 Fax: 021-254308

Japan International Cooperation Agency (JICA) Laos Office Sihom Commerce Center, 3rd Floor

Souphanuvong Avenue, Building No. 006, Ban Sihom P.O.Box 3933, Vientiane, Lao PDR Tel: 021-241100 Fax: 021-241101