Cham Vietnamese English Japanese Vocabulary

8/15/2019 Cham Vietnamese English Japanese Vocabulary

http://slidepdf.com/reader/full/cham-vietnamese-english-japanese-vocabulary 1/279

平成26年度言語研修

Sakaya、新江利彦共著

東京外国語大学

アジア・アフリカ言語文化研究所

2014

チャム語研修テキスト 2

チャム語語彙集

Inâlang Cam-Nyâtbong

Cham-Vietnamese-English-Japanese Vocabulary

01



02




i

(Chamic)

2014 40 22

16 5000

panâng li-u

7

1000 17

20

1990

Baigaor,

i




ii

7

17

2012

2014

(Po Dharma

2000) (Moussay 2006)

écriture

phiên tự

p s

P, S

(Mossay 1971)

ii




iii

parole

phiên âm

[ ] (cf.)

①②③

/ /④⑤⑥

①②③④

①②③④

1971

2 (Po

Dharma 2000, Moussay 2006)

27

iii




iv

6

33

sa

praong s pa praong p

a, i, u, é, ai, o6ai=I

ai x=I saai

41

a a â a

k A g G z Z -

k(a) kh(a) g(a) gh(a) ng(â) ng(a) -

c S j J v V W

c(a) ch(a) j(a) jh(a) ny(â) ny(a) nj(a)

t E d D n q Q

t(a) th(a) d(a) dh(a) n(â) n(a) nd(a)

p *1 f b B m M O

p(a) ph(a) b(a) bh(a) m(â) m(a) mb(a)

y r l w x *3 s

y(a) r(a) l(a) w(a) s(a) h(a)

s *4 F *2 *1 pa asit p, *2 pa praong p

*3 sa asit s, *4 sa praong s s(a) p(a)

a i u e I o

a i u e ai o

iv




v

a

â

◌ { ◌ } ◌ ; *1

◌ *2

◌ ; % *1 ◌ % *2 ◌ ~ ◌ ~ %

-i -ī /-i -â -â /-â -u -ū /-u

_◌ @ _◌ ^ ◌ @ ◌ ^ _◌ _◌ % -é -é /-é -e -ē /-e -o -ō /-o

=◌ =◌y ◌

*1 ◌ % *1 _◌ < _◌ <◊

-ai -aiy -a *1 -ā /a *1 -ao -aow

◌ *1 *2

takai kik tut mâk dalam◌ }

balau◌ %

9 6

é é

v




vi

i i%

u u%

i ī u ū

e

o o%

é (é ) o ō

I a a%

ai a ā

\ ◌ ◌ *

◌ ` *1 ◌ &

*2

-r- -l- -i- -u-

*1 takai kiak *2 takai kuak

◌ ] ◌ ~ -ei -au

au ◌ ~ ◌ paoh ngâk hadiip-ng

paoh ngâk

paoh ngâk hadiip◌ / paoh thek ◌ @

K U C T N P-k -ng -c -t -n -p

Y R L ◊ X

-r -l -w -s

◌ ◌ ' H

◌ $ ◌ # -ng -m -h -eng -em

1832 , Nâgar Cam

Pa-nrang,

Kraong,

vi




vii

Parik,

Pajai,

dh*K dahlak hlak

x=I saai ai

ad] adei dei

1960

(Moussay 1971)

(IPA)

cf.

saradang Palei Hamu Craok

sirdang

/saraṭang/

vii




viii

k A g G z Z

/k-/ /kh-/ /ḳ -/ /ḳ h-/ /ng-/ /ng-/

c S j J v V W

/c-/ /ch-/ /c -/ /c h-/ /ñ-/ /ñ-/ / ȷ -/

t E d D n q Q

/t-/ /th-/ /ṭ-/ /ṭh-/ /n-/ /n-/ /d-/

p f b B m M O

/p-/ /ph-/ /p -/ /p h-/ /m-/ /m-/ /b-/

/k-, c-, t-, p-/

/ḳ -, c -, ṭ-, p -/

y r l w x s

/y-/ /r-/ /l-/ /w-/ /s-/ /h-/

/y-//r-//l-//h-/,/s-/

/w-/

s s F p

/th-/ /p-/

s, s

thE p, F pp

asehasau

s-/th-/ pāk

viii




ix

p-

a i u e I o/ă/ /ĭ/ /ŭ/ /ê / /ay/ /ô /

[ ] IPA

◌ { ◌ } ◌ ; *1 ◌ *2 ◌ ; % *1

◌ % *2 ◌ ~ ◌ ~ % /-ĭ/

[i]

/-i/

[iː]

/-ư /

[ɯ]

/-ư/

[ɯː]

/-ŭ/

[u]

/-u/

[uː]

_◌ @ _◌ ^ ◌ @ ◌ ^ _◌ _◌ % /-ê /, /-ơ /

[e], [ǝ]

/-ê/, /-ơ /

[eː], [ǝ]

/-ơ /

[ǝː]

/-ơ /

[ǝː]

/-ô /

[o]

/-ô/

[oː]

=◌ =◌y ◌ *1 ◌ % *1 _◌ < _◌ <◊

*3 /-e/

[ɛː]

/-ă/

[a]

/-a/

[aː]

*4 /-o/

[ɔː]

◌ *1 *2

*3 /-ay/ [ai]/-ĕ/ [ɛ] *4/-ao/ [ao]/-ŏ/ [ɔ]

-é_◌ / _◌ ^

k_t^ katé → /katê/

p_g^ pagé → /paḳ ê/

p_j^ pajé → /pac ơ /

\ ◌ ◌ *

◌ ` ◌ & /-r-/ /-l-/ /-i-/ *1

*1-u-

ix




x

t-+-r- \t/tr-/

d-+-r- \d/ṭr-/

a+-i-a` y-y

y-y/y/ai-a`/ý/

a+-u-a& w-w

w-w/w/au-a&/w /

-u-+-e◌ & /-wơ /

-u-+-ai=◌ &/-ôy/

◌ ] ◌ ~

/-ey/ /-ow/

-ei◌ ‡ /-ey/

-au◌ ~ /-ow/

-u-+-ei◌ & ‡ /-uy/

K U C T N P/-k/, /-’/ /-ng/ /-y’/ /-t/ /-n/ /-p/, /-’/, /-w’/

Y R L ◊ X

y /-r/ /-l/ /-w/ /-h/

-k K , -pP [ʔ]/-’/

ZP ngap → /nga’/

-cC/-y’/

- pP/-w’/

g@P gep → /ḳŏw’/

-r, -l /-r/, /-l/

Xkw} awL sakawi awal → /sakawi awăl/

Xkw} a_h @R sakawi ahiér → /sakawi ahiêr/

ngR c' Nâgar Cam → /nưḳăr căm/ ,

x




xi

=b_g<R Baigaor → /p ayḳ or/

,

-u+-w◌ ~◊/-ow/

-u+--i-+-s◌ & {X/uyh//-

h/

mn& {X mânuis → /mưnuyh/

a* {X auis → /ŏyh/

◌ ◌ ' H

◌ $ ◌ # /-ng/ /-m/ /-h/ /-ăng/ /-ăm/

-eng ◌ $, -em◌ #/ăng/, /ăm/

ka

kha ga gha ngâ nga /ka’ kha’ ḳ a’ ḳ ha’ ngư ’ nga’/

-a◌-i◌ {-i◌ {

bz~N bangun →b{z~N bingun

-u◌ ~-i◌ {-i◌ {

b~lN bulan → b{lN bilan

-u◌ ~-a◌-a◌

k~b◊ kubaw → kb◊ kabaw

p~_t< putao → p_t< patao

-au◌ ~ -uw◌ ~◊-au◌ ~

b{r~ @ birau, b{r~◊ biruw → b{r~ @ birau

xi




xii

-ao_◌ <-aw◌◊

-ao_◌ <-aw◌◊

-ai=◌-ay◌Y-ai=◌

2620149

Cd dl{kL c] dl[ Dalikal Cei Dalim

Ga ar{y% g* $ aqK Ariya gleng anak

Dwm aky@T _d^w% m_n% Akayet Déwa Mâno

Ip aky@T i\n% p\t% Akayet I-nra Patra

Pp pn& @C pQ{P Panuec pa-ndip

Ppt dl{kL _F@ p_t< t=b _s< / =n b{l% Dalikal Po Patao Tabai saong Nai Bila

Sdr xk=r dK =r Sakarai Dak Rai (=r p_t< c' Rai Patao Cam)

Sp ar{y% xH pk] Ariya Sah Pakei

Sanskrit:

aciét patra

gi-nreh

boah

xii




1

A

abN aban /ap ăn/ (cf. p ăn) xà rông. sarong, skirt.

a_b< H abaoh baoh

ab{H abih /ap ih/ (cf. p ih) hết, tất cả. whole, all. < Malay: habis

ab{H \bH abih brah. hết gạo.

ab{H c{H abih cih. hết sạch.

ab{H \d] abih drei. tất cả chúng ta.

ab{H kl{N abih kalin. hòa bình.

ab{_l@ H abiléh /ap ilêh/ ma quỷ. devil, Satan. < Arabic: ibris

ab~ % abu /ap u/ (cf. p u) cháo. gruel, soup, rice gruel.

ab~ % h$ abu heng /ap u hăng/ cháo cay (cá hay thịt).

ab~ % mE# abu mâthem /ap u mưthăm/ cháo chua.

ab~ % ymN abu yamân. ngọt.

acR Acar ( Po Acar ) /acar/ (cf. car) thầy đạo Bàni. Bini’ priest.

< Sanskrit: ācārya

a_c<◊ Acaow1 /aco/ tên đồi. name of hill.

O& @N a_c<◊ mbuen Acaow /bôn aco/ tên đồi tháp Po Romé, tỉnh Ninh Thuận.

Palei Thon, Palei Thuen

Thôn Hậu Sanh, Xã Phướ c Hữu

a_c<◊ Acaow2 chủ chăn động vật. animal patron, herdsman.

a_c<◊ p=bY m=r pK i\n% p\t%,, Acaow pabaiy mârai pak I-nra Patra (Ip). Chủ chăn dê

đến gặ p I-nra Patra.

a_c<◊ Acaow3 tên ngôi chòm sao. name of star, constellation.

b{t~K a_c<◊ bituk Acaow /p

itŭ’ aco/ sao thần nông.

a_c@T at~ @ aciét atau /aciêt atǒw/ (cf. ciêt tǒw) aciét patra, aciét praok . giỏ tre của linh

hồn tổ tiên. bamboo basket of ancestors’ spirit.

ghul

ad% ada /aṭa/ vịt. duck.

ad' Adam ( Po Adam) /aṭăm/ Adong, loài ngườ i. Adam, mankind.

1




2

Po Adam

Po Dam < Arabic: ādām

ad' mn& {X, _F@ p_j $ tb`K m/ a_k<K mt} d} d~Ny%,,

Adam mânuis, po pajiéng tabiak mâng akaok mâti di dun-ya.

Con ngườ i, thần sinh ra đầu tiên ở cõi tr ần.

admH adamâh /aṭamưh/ = agamâh. bùa vẽ. amulet, magical drawings.

a_d< H adaoh /aṭoh/ (cf. ṭoh) hát. to sing.

prN a_d< H paran adaoh. dân ca.

kD% a_d< H kadha adaoh. bài hát.

adT adat /aṭăt/ đạo luật, luật tục. customary law. < Arabic: adat

adT cOT adat ca-mbat /aṭăt-cabăt/ luật lệ, phong tục tậ p quán.

A{K adT khik adat /khĭ’ aṭăt/ giữ gìn luật tục.

_k* < H adT klaoh adat /klǒh aṭăt/ quá độ.

ad/ adei /aṭěy/ em trai, em gái. younger brother.

aD % Adhia ( Po Adhia) /aṭhya/ Pô Asa, thầy cả đạo Chăm. Po Adhia, Cam’s grand priest.

*

ad{H adih /aṭih/ = akiéng . phươ ng hướ ng. direction, cardinal point.

ad{H uT adih ut = gah birak . hướ ng bắc.

ad{H dK adih dak = gah mraong . hướ ng nam.

ad{H p~R adih pur = gah aia harei tagok . hướ ng đông.

ad{H =p adih pai = gah aia harei tamâ. hướ ng tây.

ad{T adit /aṭĭt/ chủ nhật. Sunday. < Sanskrit: Āditya

ad{t`K aditiak /aṭityă’/ = aia harei. mặt tr ờ i. sun. < Sanskrit: Āditya

ad~K aduk /atǔ’/ (cf. tǔ’) phòng. room.

a@K aek /ơ ’/ (≠ l{p% t`N lipa tian. hungry.) đói. famine.

a@L w@L ael wel. bào thai. fetus.

a# aem /ăm/ nướ ng. to grill.

agL agal (hala agal ) /aḳăl/ lá buông, kinh viết trên lá buông. palm leaf (Corypha umbra-

2




3

culifera), religious document written on palm leaf.

ag' agam /aḳăm/ loạn luân. incest. aA{N akhin

a%gM% ā gama /aḳ ama/ = ag āma. tôn giáo. religion. < Sanskrit: āgama

agR agar /aḳ ar/ cọng. stem. Malay: akar

agR W# agar njem. cọng rau.

agR wH agar wah. cần câu cá.

aG% agha /aḳ ha/ (cf. ḳ ha) = ugha. r ễ. root. < Malay: akar

a % h~ % hl~◊, ky~ @ h~ % aG%,, Aia hu halaw, kayau hu agha (Moussay 1971).

Nướ c có nguồn, cây có r ễ.

a\g{H agrih /aḳ rih/ hướ ng đông nam. southeast.

ag& @L aguel 1 /aḳ ô l/ (cf. ḳ ô l) = guel . dạ dày. stomach.

f{K al% ag& @L phik ala aguel . lục phủ ngũ tạng.

ag& @L aguel 2 kê. to prop.

ag& @L ptR aguel patar. kê gối.

a_h<K ahaok 1 /aho’/ tàu thuyền. ship, boat. *

a_h<K a % ahaok aia. tàu thủy.

a_h<K br{yN ahaok. bariyan. tàu buồm.

a_h<K ahaok 2 máy bay. airplane, avion.

a_h<K apR ahaok apar. máy bay.

ahR ahar /ahar/ bánh. cake.

ah] ahei /a-hěy/ hay, hoan hô. bravo.

a_h @R ahiér /ahiêr/ một khái niệm “tính đàn ông” trong nhị nguyên luận Chăm. a concept

that symbolizes the male in the Cham’s dualism.

yuer awal

Cam sakawi ahiér

―

―

< Arabic: akh ī r

a % aia1 /ýa/ nướ c. water.

3




4

a % _\k" aia kraong /ýa krong/ nướ c sông.

a % ts{K aia tasik /ýa tathi’/ = aia tathik . nướ c biển.

a % aia2 mặt, mắt. face.

a % b{lN aia bilan /ýa p ilan/ mặt tr ăng.

a % hr] aia harei /ýa har ěy/ mặt tr ờ i.

a % hp~ H aia hapuh. chổi.

a % aia3 phần đầu tiên của tên làng Chăm. the first part of the name of Cham village.

a % k`K Aia Kiak. làng Bầu Gạch.

Palei Hamu Craok làng Bàu Trúc

Palei Hamu Ta-nran làng Hữu Đức

a % l{u% Aia Li-u. làng Phướ c Lậ p.

Thôn Phướ c Lậ p, Xã Phướ c Nam

a % b{z~K Aia Binguk . làng Ngh ĩ a Lậ p.

Thôn Văn Lâm, Xã Phướ c Nam

a % mM{H Aia Mâmih. làng Minh Mỵ.

Thôn Minh My, Xã Phan Hòa

a % OK Aia Mbak . làng Từ Thiện.

Thôn Từ Thiện, Xã Phướ c Dinh

a % r~ % Aia Ru. Tỉnh Phú Yên.

a % \t/ Aia Trang . Tỉnh Khánh Hòa.

a @K aiek /ýơ ’/ ngó, xem. to look at, to see.

_a # aiém /ýêm/ ếm, yếm, yếm thuốc độc. poison, toxic. <

Vietnamese: yếm

_a # as~ @ aiém asau. bỏ bả chó.

=aH aih /ěh/ cứt. faeces.

=aH tg{n~ ' aih taginum /ěh taḳ inǔm/ mây.

aj{N a jin /acĭn/ = jin. quỷ. devil, evil jin spirit. < Arabic: al-jinn

aK ak /a’/ quạ. crow.

a=kK akaik 1 /ake’/ cắn. to bite.

4




5

a=kK akaik 2 mã não. agate, carnelian.

a_k<K akaok 1 /ak ǒ’/ đầu. head.

a_k<K akaok 2 cố. great-grandfather.

a_k<K k@T m~K k] akaok ket muk kei. tên gọi chung của tổ tiên.

a_k<K akaok 3 củ. tubers.

a_k<K hb] akaok habei. củ khoai.

a_k<K akaok 4 /ako’/ cò. stork. *

a%k_f @R akaphiér /akhaphiêr/ . pagan.

< Arabic: k āfir

a%krH ākarah /akar ăh/ cõi âm. afterlife, inferno.

a%k_y@T ākayét /akayêt/ sử thi. epic. < Malay: hikayat

aAN akhan1 /akhan/ k ể. to tell.

aAN h_d' aFkR,, Akhan hadom apakar . K ể những vụ việc.

aAN akhan2 váy. skirt.

aAR akhar /akhăr/ (cf. khăr) chữ. letter, script, character.

aAR r{K akhar rik /akhăr r ĭ’/ chữ bông, chữ bùa.

aAR \EH akhar thrah /akhăr sra’/ chữ thảo, chữ phổ thông.

aAR t& @L akhar tuel /akhăr tôl/ chữ tắt. Nan

aAR _yK akhar yok /akhăr yôk/ mẫu tự, chữ không dấu.

aA{N akhin /akhĭn/ (cf. khĭn) = ukhin. cữ, k ỵ. taboo.

aA{N pkL akhin pakal /akhĭn pak ăl/ = akhin bikal. kiêng k ỵ

ZP

aA{N pkL d} r~P,, N gap akhin pakal di rup. R ướ c hoạ vào thân.

ak`K akiak /akyă’/ ngói, gạch. tile, brick.塼

ak`K tK akiak tak /akyă’tă’/ ngói lợ p.

ak`K dK akiak dak /akyă’ṭă’/ gạch lát.塼

5




6

a_k $ akiéng 1 /akiêng/ góc. corner, angle.

a_k $ E~ ' akiéng thum. góc túp lều.

a_k $ akiéng 2 adih

al%ala1 /ala/ = ula. r ắn. snake.

al% b{H ala bih. r ắn độc.

al% ala2 dướ i. under, below. c@K cek

_d<K pK al% hl& ] f~N,, Daok pak ala haluei phun. Ngồi dướ i bóng cây.

alH alah1 /alăh/ lườ i biếng. lazy.

mn& {X alH mânuis alah. ngườ i lườ i biếng.

alH alah2 = peh. mở . to open.

alH b{O$ alah bi-mbeng . mở cửa.

alH a % d} r{_b" alah aia di ribaong . tháo nướ c mươ ng.

alH alah3 thua. to lose.

k~ @ alH d} v~ %,, Kau alah di nyu. Tao thua nó.

alH alah4 Aluah

alK alak /alăk/ r ượ u. alcohol. < Arabic: alak

al/ alang 1 /alang/ giải ngh ĩ a. to explain.

al/ yH alang yah. giải thích.

al/ kD% alang kadha. giải bài.

al/ alang 2 rõ. clear.

_Q' al/ pn& @C ndom alang panuec. nói rõ lờ i.

al/kR alangkar /alangkar/ khấn vái. to pray.

a_l<K alaok /alǒ’/ thửa. piece.

s/ k~ @ h~ % k* ~ @ a_l<K hm~ %,, Sang kau hu klau alaok hamu. Nhà tôi có ba thửa ruộng.

al~ @ alau /alǒw/ (≠ _\g< H glaoh) tru. to yell, to howl.

as~ @ al~ @ dl' ml',, Asau alau dalam mâlam. Chó tru nửa đêm.

*

aly% alaya /alaya/ khảm tượ ng. mosaic.

a=lK alaik /alě’/ jrih, klup, paraoh. r ơ i, bị r ơ i vào. to fall.

6




7

a=lK =\EY alaik thraiy. r ơ i vào nợ nần. *

al} Ali ( Po Ali) /ali/ Nâbi Mohamat

1819

al{H alih /alĭh/ xích, xê. to move.

al{H atH tb`K,, Alih atah tabiak. Xích cho xa.

al{H p=jK,, Alih pajaik . Xích cho gần.

al{N alin1 /alĭn/ tặng. to give.

al{N tp~K alin tapuk. tặng sách.

al{N alin2 thay. to change.

al{N \d] alin drei. thay đồ.

al& H Aluah /alwăh/ đấng chí tôn. Allāh. <

Arabic: Allāh

a'p' ampam /ămpăm/ sự tích. story, history.

a'p~N ampun /ămpŭm/ xin lỗi. to apologize.

l{k~ @ a' p~N d} x=I,, Likau am pun di sa-ai. Xin lỗi anh.

am% amâ /amư/ bố, ba, cha. father.

aM%L amāl /amal/ = amar, umar. săn. to hunt.

b% as~ @ tm% =g* aML,, Ba asau tamâ glai amāl. Đem chó vào r ừng săn.

aML amal /amăl/ (p\E# pathrem) tu luyện. to practice.

k~ @ aML d} c@K oH E] E~ @,, Kau amal di cek oh thei thau. Ta tu trên núi không ai biết.

aMR Amal ( Po Amar ) /amăr/ Umar.

a_m $ amiéng /amiêng/ = gleng amiéng . xem bói. to consult a fortune-teller.

\g~ % ur/ gru urang

g{n& @R h& @R ginuer huer

7




8

am{L amil ( phun amil ) /amĭl/ cây me. tamarind tree.

a_mU among 1 /amông/ quầy. bunch.

sa among , bunch. sa tathi, hand. sa

baoh, finger.

a_mU pt] among patei. cả quầy chuối. a bunch of banana.

a_mU among 2 chi phái. branch.

s% a_mU dl' g@P sa among dalam gep. chi phái trong tộc họ.

a_mU among 3 bàn tay. hand.

a_mU tZ{N among tangin. bàn tay.

a\m% amra ( tagat, jagak ). r ựa. bush-axe.

a=\mK amraik /amr ě’/ ớ t. chili.

a=nH anaih1 /aněh/ (cf. něh) nhỏ. small.

r% a=nH ra anaih. đứa tr ẻ.

ul% a=nH ula anaih. r ắn.

_pT a=nH pot anaih. mũng nhỏ. 8 kg

a=nH anaih2 năn nỉ. to entreat, to supplicate.

p& @C a=nH v~ % puec anaih nyu. năn nỉ nó.

a=nH xr} anaih sari. thú tội.

aqK anak ( pak anak ) /ană’/ tr ướ c, đàng tr ướ c. before, ahead.

a_q" anaong /anong/ gánh. to carry, to bear.

anK anâk /anư’/ (cf. nư’) con, con gái, con trai. child.

anK km] anâk kamei. con gái.

anK l{k] anâk likei. con trai.

anK kc& % anâk kacua. con đầu lòng.

anK mt; H tB% anâk mâtâh-tabha. con thứ.

anK tl& {C anâk taluic. con út.

anK _x@ H anâk séh. học trò.

an/ anâng /anư ng/ k ỳ hẹn, gút định ngày. deadline, time limit.

_k* < H an/ klaoh anâng. mãn k ỳ hẹn.

8




9

tL an/ tal anâng. đến k ỳ hẹn.

aZN angan /angăn/ tên. name.

aZR angar /angar/ ngày thứ ba. Tuesday. < Sanskrit: Aṅgāraka

az{N angin /angĭn/ gió. wind.

az{N b{rK angin birak. gió bắc.

az{N m_r" angin mâraong . gió nam.

az{N sl{tN angin salitan. gió tây nam.

az{N \c~ % angin Cru. gió lào.

a/k% angka /angka/ số. number, size.

az& ] anguei1 (anguei juk ) /anguy/ mặc. to dress, to wear.

az& ] j~K pgP =EK =h,, Anguei juk pagap thaik hai. Ăn mặc tuỳ thân hình.

az& ] Anguei2 ( Bal Anguei). thủ đô cũ Chăm. the old Cham capital.

*

O$ az& ] mbeng anguei. gia tài. property.

ZP O$ az& ] ngap mbeng anguei. làm ăn.

a=n` aniai /anyay/ trù. to curse.

k~ @ a=n` d} h; %,, Kau aniai di hâ. Tao trù mày.

an{H anih /anĭh/ (≠ c_m< H camaoh, ≠ l{b{K libik ). chỗ, nơ i. place.

libik > camaoh > anih

k~ @ oH h~ % _c@◊ q{H an{H pd] o%,, Kau oh hu ciéw ndih anih padei o (Pp).

Tao không có chiếu ngủ chỗ nghỉ cả (không có nơ i ăn chốn ở ).

an{T anit /anĭt/ yêu, thươ ng. to love.

an{T _j< H \d] oH h~ % h=gT s} \b] y~ @ o% an{t,,

Anit jaoh drei oh hu hagait si brei yau o anit (Pp).

Thươ ng cho lắm mà không có gì cho thì cũng như không thươ ng.

aNZP anngap1 /angă’/ gi-nreh. phép thuật. magic power.

9




10

o/ qN h~ % aNZP, o/ qN ZP \j~ % d} ur/ m=t,,

Ong nan hu anngap, ong nan ngap jru di urang mâtai.

Ông ấy có phép thuật, ông ấy trù làm chết ngườ i.

aNZP anngap2 ngap

a\n$ a-nreng /anr ăng/ r ơ m r ạ. straw.

aNt% anta /ănta/ lạc đà. camel.

an& @C anuec /anô y’/ đoạn đườ ng. path, passage.

an& @C jlN qN b{kN s} _n<,, Anuec jalan nan bikan si nao. Đoạn đườ ng ấy là đoạn hiểm

tr ở .

an~ H anuh. cùm, tr ăng. fetter.

b~ H an~ H d} t=k buh anuh di takai. cùm chân.

av/ anyim /añim/ mượ n. to borrow.

_a< H aoh1 /ǒh/ lơ là. to avoid, to fade out.

_a< H d} g@p pj% aoh di gep paje. lơ nhau r ồi.

_a< H aoh2 chán. to stop.

_a< H d} l{s] aoh di lisei. bỏ cơ m.

_a<K aok 1 /o’/ mang. gills.

_a<K ikN aok ikan. mang cá.

_a<K aok 2 ói. to vomit, to barf.

_a<K l{s] tb`K aok lisei tabiak . ói cơ m ra.

a<T aot /ot/ lồn (âm đạo). vagina. =k* klai

ap% apa = tao. đâu. where. < Malay: apacf. Vietnamese: đâu

*tao Sati nao tao paje?

*apa Sati apa?

apH apah. mướ n, thuê. to employ, to rent.

aFkR apakal = apakar. vụ, việc. matter.

apN apan /apăn/ cầm, nắm. to hold, leader.

apR apar = par. bay. to fly.

a_p $ apiéng /apyơ ng/ gạo rang. roast rice.

10




11

a=\p aprai /apray/ r ải. to spread.

ap& ] apuei /apuy/ (cf. puy) lửa. fire.

ap& ] kD{R apuei kadhir. lửa thiêng dướ i đất.

ap& ] l/k% apuei langka. lửa thiêng trên tr ờ i.

ap& ] f~N apuei phun. ngọn lửa.

ap~ H apuh /apǔh/ (cf. pǔh) r ẫy. dry rice field, maize field.

ap~ / apung . giỏ tre, sọt tre. bamboo basket for fishing.

ap~ / b~ H ikN apung buh ikan. giỏ đựng cá.

a%R ar = ar /ar/ bờ . band.

a%R hm~ % ar hamu. bờ ruộng.

a%R r{_b" ar ribaong. bờ mươ ng.h/ _\k" hang kraong

aR ar /ăr/ ngh ĩ a bóng, tượ ng tr ưng. sign, symbol, metaphor, allegory.

aR b{Z~ % ar bingu. văn chươ ng, bóng bảy.

_Q' aR ndom ar . nói bóng.

aRDR ardhar /ăn-ṭhăr/ đam mê. to make it reason for living, to concentrate, to have a passion

to.

a=r arai1 /aray/ lúa rài. abandoned germinating grain of rice after harvest.

a=r arai2 /aray/ (cf. ray), urai. đờ i vua. reign.

dK a=r Dak arai (= Rai patao Cam). Biên niên sử Hoàng gia Chăm.

a=r dh) @ arai dahlau. đờ i tr ướ c.

arK arak 1 /ară’/ = urak, rak . lúc. moment.

arK n} arak ni. /ar ă’ ni/ (cf. r ă’ ni, yă’ ni) bây giờ .

arK arak 2 mạch. vein.

arK drH arak darah. mạch máu.

arK arak 3 sợ i. hair.

arK O~K arak mbuk . sợ i tóc.

arK arak 4 hạt. grain of rice, maize.

ar' aram /ar ăm/ r ậm. bush.

a_r<K araok 1 /ar ǒ’/ con cóc. toad.

a_r<K araok 2 sinh đôi. twins.

11




12

a_r" araong /ar ǒng/ (cf. r ǒng) lung. back.

arP arap1 /ar ă p/ học thuộc. to remember, to memorize.

arP Arap2 Ả R ậ p Arab.

arP arap3 = limân. voi. elephant.

a_r $ ariéng 1 /ariêng/ cua. crab. *

a_r $ ts{K ariéng tasik. cua biển.

a_r $ hm~ % ariéng hamu. cua đồng.

a_r $ ariéng 2 /ariêng/ dìu dắt. to lead by the hand.

a_r $ b% anK t_c◊ ariéng ba anâk tacaow. dìu dắt con cháu.

ar{K arik /ari’/ cá khô. dried fish.

a%r{y% āriya /ariya/ thơ . verse, poetry.

asH asah1 /athăh/ = athah, thah, cue, raoh. mài. sharpen.

b{t~ @ asH bitau asah. đá mài.

asH asah2 thảo lảo. perfunctory.

O$ asH b{lH =mK,, Mbeng asah bilah maik . Ăn thảo lảo thôi.

a=sH asaih /athěh/ (cf. thěh) ngựa. horse.

a=sH hd' asaih hadam (asaih hidam). ngựa ô.

a=sH =hH asaih haih. ngựa hí.

a=sH kL bK asaih kalbak . ngựa kiệu.

a=sH f~L asaih phul . ngựa sãi, phi.

asR asar 1 /athăr/ athar. giòng. descent, race.

asR g{n~P md% asar ginup mâda. giòng quý phái.

asR p_t< asar patao. giòng vua (hoàng tộc).

asR asar 2 nạc. lean.

r{_l<◊ asR rilaow asar . thịt nạt.

asR asar 3 lõi. heartwood, duramen.

ky~ @ asR kayau asar . gỗ lõi.

asR asar 4 lưỡ i. blade.

12




13

asR asar 5 hạt. grain. asar arak

asR rtK asar ratak. hạt đậu.

asR asar 6 tròng. eyeball.

asR mt% asar mâta. tròng mắt.

as~ @ asau /athǒw/ chó. dog. anâk caok

as~ @ A{K s/ asau khik sang . chó giữ nhà.

as~ @ aM%L asau amāl . chó săn.

as~ @ E{U asau thing . chó sói.

_m" =h as~ @ xqK,, Maong hai asau sanak . Coi chừng chó giữ.

as~R asur /athǔr/ thú vật. animal.

as~R _B @P asur bhiép. thú vật.

as~R =g* asur glai. thú r ừng.

as~R m%rK asur mārak. âm hồn của thú r ừng.

as~R s/ asur sang . gia súc.

ax{T asit /asit/ (cf. sit) nhỏ. small, little.

anaihasit asah=takik

a%xl' ā salam /asalam/ = asalam, asulam, isalam. Hồi giáo Islām.

atH atah1 /atăh/ dài. long.

=g atH gai atah. gậy dài.

atH atah2 xa. far.

jlN atH jalan atah. đườ ng xa.

atK atak /ată’/ = ritak, ratak . đậu. bean.

at' atam /atăm/ (cf. tăm) cấy. to plant out, to set out rice-plant.

at' p=d atam padai. cấy lúa.

a_t" ataong 1 /atong/ núm. nipple, knob.

a_t" tE~ @ ataong tathau. núm vú.

a_t" ataong 2 đánh. to beat.

a_t" g{n$ ataong gineng . đánh tr ống.

a_t" a_p< H ataong apaoh. đánh đậ p.

a_t" ataong 3 quét. to sweep.

a_t" c~R ataong cur. quét vôi.

13




14

at@ ~ atau /atǒw/ (cf. tǒw) hồn của ngườ i chết. xác chết. soul, corpse.

a_c @T at~ @ aciét atau (= ciét tau) tổ linh, hươ ng hồn tổ tiên.

at@ ~ _\p<K atau praok. tổ linh, hươ ng hồn tổ tiên.

at@ ~ tl/ atau talang. hài cốt.

at@ ~ B~T atau bhut. cơ n lốc xoáy.

aEH athah /athăh/ thỏa mãn. to satisfy.

aEH athak /athă’/ = asak. khói. smoke.

aE~R athur /athǔr/ = athur. r ợ n, sợ . to tremble with fear. h& @C

huec

aE~R d} B~T athur di bhut. sợ ma.

aE~R mK athur mâk. run sợ .

at{U ating /atĭng/ (cf. tĭng) lồn (âm đạo). vagina, cunt.

a<T aot =k* klai

at& @L atuel /atô l/ mướ p r ắn, mướ p r ồng. loofah.

at& @R atuer /atô r/ đeo. to carry, to hang.

at& @R _A<K d} t=k& kb◊,, Atuer khaok di takuai kabaw. Treo mõ nơ i cổ trâu.

at& @R \b]& tz},, Atuer bruei tangi. Đeo bông tai có đính tua vải.

at~K atuk /atǔ’/ (cf. tǔ’) đốt, long tay. finger-joint.

at~K tz{N atuk tangin. lóng tay. k~ / tz{N kung tangin điểm chỉ

56

a&K auak 1 /w ă’/ lau, chùi. to clean.

a&K s/ auak sang . lau nhà.

a&K auak 2 kéo. to pull.

a&K kv{ auak ka-nyi. kéo đàn ka-nyi.

a& @L auel 1 /ô l/ mắc nghẹn. to be blocked up.

14




15

a& @L l{s] a& @L huak lisei auel . ăn cơ m mắc nghẹn.

a& @L auel 2 lùa. to blow in.

aZ{N a& @L b{aR angin auel bi-ar . gió lùa giấy.

a& @N auen /ô n/ = i@ &N auen, =iN auen. mừng. to celebrate, to be happy.

a& @N _r<K auen raok. đón mừng.

_n< a& @N nao auen. đi chúc mừng.

O$ a& @N mbeng auen. ăn mừng.

a& @N tb& @N auen tabuen. vui mừng.

a& {X auis /ô yh/ ổi. guava.

a◊ aw /aw/ áo. clothes. < Vietnamese: áo

a◊ d& % _b" aw dua baong . áo dài Chăm.

a◊ l{k] aw likei. áo đàn ông.

a◊ p\t% aw patra. áo hoàng tử.

a◊ p\t} aw patri. áo công chúa.

a◊ xH aw sah. áo lễ Bà Chăm.

a=wT await /awet/ binah, ca-ndaih, ka-mraing, kapu, pabah, klaih. khúc. piece.

s% a=wT W~ H sa await njuh. một khúc củi.

l{k~ @ s% a=wT tp‡ m},, Likau sa await tapei mi. Xin một khúc bánh mì.

awK awak 1 /awă’/ con quốc. coot.little cuckoo.

awK awak 2 vá, xẻng. shovel.

awL awal /awal/ một khái niệm “tính đàn bà” trong nhị nguyên luận Chăm. a concept that

symbolizes female in the Cham’s dualism.

klem ahiér

Bini sakawi awal

―

―

< Arabic: awwal

15




16

awN awan /awăn/ nhánh. branch.

ay~ @ ayau /ayǒw/ cặ p, đôi. couple, pair.

ay~ @ kb◊ ayau kabaw. cặ p trâu.

ay@U ayeng 1 /ayơ ng/ (cf. yơ ng ) hũ. ché. jar.

ay@U ms{N ayeng mâsin. hũ mắm.

ay@U ayeng 2 quay, chu k ỳ. turn, cycle.

ay@U k) @ O$ ayeng klau mbeng . quay ba vòng.

x~K ay@U suk ayeng ( suk yeng ). chu k ỳ ngày thứ sáu.

a_y@R ayér /ayơ r/ ( j◊ jaw) đưa, giao. to give.

ay~ H ayuh1 /ayǔh/ rung. to shake.

ay~ H DN ky~ @ ayuh dhan kayau. rung cành cây.

ay~ H ayuh2 run. to tremble.

l{aN ay~ H ay~ H li-an ayuh ayuh rét run.

ay~ H ayuh3 tr ưở ng thọ. long life.

ay~ H xK ayuh sak. tr ườ ng thọ.

ay~K ayuk /ayǔ’/ thổi. to blow.

ay~K tl`K ayuk taliak. thổi sáo.

ay~K xr=n ayuk saranai. thổi kèn saranai.

ay~N ayun /ayǔn/ vỏng. hammock.

h=d ay~N hadai ayun. đưa vỏng.

ikK ay~N ikak ayun. treo vỏng.

c_k" ay~N cakaong ayun. khiêng vỏng. anaong

ay~T ayut /ayǔt/ (cf. yǔt) bạn. friend.

ay~T S& ayut chuai. quan hệ bạn bè.

ay~T t_\n<◊ ayut ta-nraow. tình cũ, bạn tâm giao.

c&K ay~T cuak ayut . k ết bạn.

g@P ay~T gep ayut . ngườ i yêu. *

ZP ay~T ngap ayut . k ết bạn. *

my~T g@P mâyut gep. k ết ngh ĩ a. *

a;N ân1 /ư n/ nhịn. to fast.

16




17

a;N ân2 = âng. yên. saddle.

a;N a=sH ân asaih. yên ngựa.

a;N r{=dH ân ridaih. yên xe.

a;NkR _d^w% Ânkar Déwa /ư ng-k ăr ṭêwa/ tên bạn thân của hiệ p s ĩ Déwa Mâno. name of a

character in epic Déwa Mâno.

17




18

B

b% ba1 /p a/ đem. to bring, to carry.

b% hrK b{aR ba harak bi-ar . đem thư từ.

b% ba2 dẫn, đưa. to lead, to hand.

b% v~ % =m ba nyu mai. dẫn, đem nó đến.

b% ba3 lái. to drive.

b% r{=dH ba ridaih lái xe.

bbK babak 1 /p ap ă’/ nịt. to belt, to girdle.

bbK tl] ki{U babak talei ka-ing. nịt dây lưng.

bbK babak 2 đấm. to punch.

k~ @ bbK h; % m=t,, Kau babak hâ mâtai. Tao đấm mày chết.

bC bac /p ay’/ học. to study, to learn. < Malay: baca

_n< bC nao bac. đi học.

s/ bC sang bac. nhà tr ườ ng.

bg{\nC bagi-nrac /p aḳ inray’/ đồ lễ của Po Adhia. ritual possessions accompanying Po

Adhia, Cam’s religious leader.

bH bah1 /p ah/ đung đưa. to swing lightly.

aZ{N bH hl% _dK angin bah hala dok. gió đưa lá cờ .

bH bah2 quét. to sweep.

bH s/ m/ a % hp~ H bah sang mâng aia hapuh. quét nhà bằng chổi.

=b bai /p ay/ (cf. hap ay) giỏ. basket.

=b b~ H hr@K bai buh harek. giỏ đựng rác, cỏ.

=b _g<K bai gaok giỏ. đựng nồi.

=b_g<R Baigaor /p ayḳ or/ Sài Gòn, Ho Chi Minh City.

=bK baik /p ě’/ = maik. vậy, đi. so, do that.

ZP =bK ngap baik . làm đi.

_n< =bK nao baik . đi đi.

bK bak 1 /p ă’/ đầy. full.

18




19

p=d bK l{i{ padai bak li-i. lúa đầy thúng.

bK bak 2 dính. to stick.

mK bK tz{N mâk bak tangin. mực dính tay.

bK bak 3 khắ p. everywhere, all over.

bK ngR bak nâgar . khắ p xứ sở .

bK bak 4 mang. to carry.

bK a_p<K AN a◊ _n< pb* ]. Bak apaok khan aw nao pablei. Mang gói quần áo đi bán.

bK bak 5 kéo. to pull.

bK r{=dH bak ridaih. kéo xe.

bK bak 6 vừa. to suit, to fit.

bK h=t bak hatai. vừa lòng, thoả mãn.

bK b& @L bak buel /p ă’ p ô l/ mang thai. pregnant.

m=t bK b& @L mâtai bak buel. chết có thai.

bL bal 1 /p al/ vá. to mend.

bL a◊ bal aw. vá áo.

bL bal 2 /p

ăl/ = bel. mùa. season.

bL l{aR bal li-an. mùa đông.

bL bal 3 = bel. thủ đô, đô hội. city.

bL cqR Bal Canar. thủ đô cũ Chăm. the old Cham capital.

Parik Palei Canar

(Thôn Tịnh Mỹ, Xã Phan Thanh)

bL _tK baltok /p ăl-tôk/ = beltot. phụng hoàng. phoenix.

bl~◊ balau /p

alǒw/ ký hiệu nguyên âm dài. sign for long vowel. ◌ %

bl{d~ % balidu /p aliṭu/ mền. cover, blanket.

b/x% bangsa /p ăng-sa/ bengsa. quốc gia, tổ quốc. nationality. < Sanskrit: vaṁśa

Malay: bangsa

_b< H baoh1 /p

oh/ = aboah. trái, quả. fruit.Malay: buabuahan

19




20

_b< H dl[ baoh dalim. trái lựu.

_b< H baoh2 tr ứng. egg.

_b< H baoh3 loại từ, lượ ng từ chỉ, tính đồ vật hình tròn. classifier, measure word for circular,

spherical thing like fruit, egg, etc.

_b< H hpL baoh hapal. bắ p tay.

s% _b< H OL sa baoh mbal. quả bóng.

s% _b< H r{=dH sa baoh ridaih. bánh xe.

_b< H baoh4 loại từ, lượ ng từ chỉ nhà cửa, từ vựng. classifier, measure word for house, building,

village and vocabulary, etc.

_b< H b{O$ baoh bi-mbeng (= baoh mbeng ). cổng, cửa.

_b< H b{O$ j/ baoh bi-mbeng jang . cổng, cửa.

_b< H aAR baoh akhar. từ vựng. inl/ inâlang

_b< H baoh5 phần đầu tiên của tên làng Chăm. the first part of the name of Cham village.

_b< H b{n} Baoh Bini. làng Hoài Trung.

Thôn Hoài Trung và Thôn Hoài Ni, Xã Phướ c Thái

_b< H dq% Baoh Dana làng Chất Thườ ng.

Thôn Chất Thườ ng, Xã Phướ c Hậu

_b< H d$ Baoh Deng. làng Phú Nhuận.

Thôn Phú Nhuận, Xã Phướ c Thuận

_b<K baok 1 /p o’/ mục. to become rotten, to become decayed.

W~ H _b<K njuh baok. củi mục.

_b<K baok 2 = danaw, danao. đầm. lagoon.

g* ~ H _b<K gluh baok. bùn lầy.

_b" baong 1 /p ong/ hòm. coffin.

_b" mn& {X m=t baong mânuis mâtai. hòm ngườ i chết.

_b" baong 2 vỏ. shell.

_b" a_r $ baong ariéng. vỏ cua. *

_b" baong 3 thô. rough, coarse.

20




21

tp~ / _d<K _b" tapung daok baong . bột còn thô (chưa mịn).

bR bar 1 /p ăr/ màu. colour. < Sansktrit: varna

bR pt{H bar patih. màu tr ắng.

bR _BU bar bhong. màu đỏ.

bR kV{K bar kan-yik. màu vàng.

bR j~K , h{t' bar juk, hitam. màu đen.

bR h{j◊ bar hijaw. màu xanh.

bR bar 2 habar sibar

b%rn/ bāranâng /p ara-nưng/ tr ống vỗ. bāranâng drum.

br%E~ @ bar āthau bir āthau

bRg%q% Barg āna ( Po Barg āna) /p ar ḳ ana/ tên một vị thần Chăm. name of Cham god.

br{yN bariyan /p ariyan/ ghe bườ m. (small) sailboat. *

bT Fl{_Q< bat pali-ndao /p at-p aliṭaw/ tên thanh đao, name of sword.

bEK bathak 1 /p

athă’/ rún. umbilicus.

bEK mn& {X bathak manuis. rún ngườ i.

bEK bathak 2 trung tâm. center, middle. Malay: pusat

bEK BP il{_m% c' Bathak bhap ilimo Cam. Trung tâm văn hoá Chăm.

By@P bayap /p ayă p/ = bayaop. Tây Bắc. northwest.

byR bayar /p ayar/ = biyar. tr ả nợ . to return, to pay (debt).

b@K bek 1 /p

ơ k/ ngăn. to prevent.

b@K bek 2 đắ p. to dam up.

b@K bn@K bek banek . đắ p đậ p.

b@K bek 3 cầm. to arrest hemorrhage.

b@K drH bek darah. cầm máu.

b@K bek 4 nhiều. much, many.

ikN b@K ikan bek . cá nhiều.

b@K _g<K bek gaok . trùng dị p.

21




22

b@L bel 1 /p ơ l/ lúc đó. at that time.

tK d} b@L tak di bel. thuở ấy.

b@L bel 2 bal

b@N ben /p ơ n/ vườ n. garden.

b$ beng /p ăng/ hư. decayed, broken.

p=jH b$ pajaih beng . giống hư.

b$x% bengsa bangsa

B% bha /p ha/ phần. part, share.

s% B% h&K sa bha huak . một phần cơ m.

=BL bhail /p hěl/ đầy tràn. overflowing.

=BN bhain /p hen/ vạch ra. outline.

B%N bhān /p han/ chảy mũi. to snivel.

B/ bhang /p hang/ khô. dry.

b{lN B/ bilan bhang. tháng nắng, mùa khô.

_B<K bhaok /p ho’/ lõm. concave.

_B<K c@K bhaok cek. lõm núi.

_B" bhaong /p

hong/ ươ n. stale.

ikN _B" ikan bhaong. cá ươ n.

BP bhap /p hap/ dân. people.

BP b{n} bhap bini = buel bhap. nhân dân, dân chúng, đồng bào.

B%rQ} bhāra-ndi /p hradi/ nhân tình. lover, mistress.

B◊ bhaw /p haw/ không có ai biết, no one knows.

m=t B◊,, Mâtai bhaw. Chết không có ai biết.

B/ ; B/ ; bhâng bhâng 1 /p

hư ng-p

hư ng/ hất tấ p. hastily.

B/ ; B/ ; bhâng bhâng 2 /p hư ng-p hư ng/ táp táp. burning hot.

ap& ] B/ ; B/ ; apuei bhâng bhang . lửa táp táp.

B`N bhian /p hyan/ thườ ng. usual, ordinary.

B`N _OH bhian mboh. thườ ng thấy.

B`N _n< bhian nao. thườ ng đi.

y~ @ B`N yau bhian. như thườ ng.

B{K bhik /p

hi’/ Phật. Buddha. Phật viện Đồng Dươ ng,

22




23

Tỉnh Quảng Nambhik

r~P B{K rup bhik . tượ ng Phật.

B{N bhin /p hĭn/ tật. mark.

h~ % B{N d} D],, Hu bhin di dhei. Có tật nơ i trán.

B{◊ bhiw /p hiw/ chim cắt lưng hung. falcon, kestrel.

xmR y~ @ B{◊,, Samar yau bhiw. Nhanh như chim cắt.

_B% bho /p hô/ đấng. the God, the Creator.

_B% pt{H bho patih. đấng tạo hóa.

_B% dR h% bho dar-ha. Chúa tr ờ i.

Mr`H d} _B% mâriah di bho. ngài đỏ chói.

_BU bhong (bar bhong ) /p hông/ đỏ. red.

B& @C bhuec /p hô y’/ mục. decayed, rotten.

ky~ @ B& @C kayau bhuec. cây mục.

B~K t{K bhuk tik /p hǔ’-tĭ’/ thờ phượ ng. to worship.

B~ ', B~ 'm} bhum, bhummi /p hǔm, p hǔm-mi/ xứ, quê hươ ng. country, homeland.

* palei

B~ ' pl] bhum palei. quê hươ ng.

B~ ' _B<K bhum bhaok . xứ xở .

s/ bC B~ ' hm~ % _\c<K Sang Bac Bhum Hamu Craok. Tr ưở ng Tiểu học V ĩ nh Thuận.

B~T bhut /p hut/ ma. ghost, phantom.

B~T _B" bhut bhaong. tà ma.

B~T km=l bhut kamâlai. ma quỷ.

B~T mK bhut mâk . ma bắt.

b} xMR bi samar . cho nhanh. to get brisk.

b} c{c{H bi cicih = bi hacih. cho sạch. to clean.

b} a@L bi ael /p i-ơ l/ thờ ơ , lặng thinh. to be silenct, to quiet down.

b{VH binyah (brah binyah) /p i-ñah/ võ tướ ng. general.

b{V& @R binyuer 1 /p iñơ r/ con trúc. pangolin.

b{V& @R binyuer 2 cơ n. attack, cough.

23




24

b{V& @R binyuer 3 lộn xộn. to disorder.

b % bia ( po bia) /p ia/ nữ vươ ng, hoàng hậu. queen.

=b` biai /p yay/ bàn. to discuss.

=b` g@P biai gep. bàn nhau.

S{N =b` chin biai. hội thảo, hội nghị. *

b`K biak /p yă’/ thật. truely, really, sure.

_Q' b`K ndom biak. nói thật.

b`K y~ @ qN biak yau nan. thật như vậy.

b`K j@ H biak jeh. đúng thật.

b`K j@ H ... m{N biak jeh ... min. tuy r ằng ... nhưng. ...

b`K j@ H o/ md% m{N o/ jnK,, Biak jeh ong mâda min ong janâk . Tuy r ằng ông giàu nhưng

ông ác.

b{cN bican1 /p icăn/ phán, nói. to say, to speak. < Malay: bicara

p_t< b{cN =j& x~sH h& @C k~Q%,, Patao bican juai susah huec ku-nda (dwm). Vua phán đừng

thấy tội nghiệ p mà ngại ngùng.

_d^w% m_n% v~ % p\tK b{Q} b{=n` o% b{cN Déwa Mâno nyu patrak bi-ndi biniai o bican.

Déwa Mâno buồn lòng không nói.

b{cN bican2 suy xét. to consider.

b{cN b{_n% bican bino /p icăn-p inô/ hồi tưở ng, phán đoán. to decide, to judge.

t`N dh*K l{k~ @ b{_n%,, Tian dahlak likau bino. Bụng ta xin phán đoán.

b{cN in% bican inâ /p

icăn-inư/ phán xét. doom, judge.

E] s% A{N b{cN in%,, Thei sa khin bican inâ (Ip). Ai dám phán xét.

b{d} bidi /p iṭi/ đẹ p. beautiful.

b{_D@N bidhén /p iṭhên/ mơ hồ. vague, equivocal, undecided.

xn/ atH b{_D@N,, Sanâng atah bidhén. Suy ngh ĩ mơ hồ.

_b @P biép /p iê w’/ véo. to pinch.

a=mK qN _b @P kl{H t`N anK,, Amaik nan biép kalih tian anâk . Mẹ véo da bụng con.

24




25

_b @R biér /p iêr/ thấ p. low.

_b @R =tT biér tait . lùn.

_b @R hr] biér harei. buổi chiều.

b{H bih1 /p ih/ nộc độc. venom.

b{H bih2 abih

b{h% ~ bihu /p ihu/ hu. cho đượ c. to be able, possible.

ZP b{h% ~ ngap bihu. làm cho đượ c.

mK b{h% ~ mâk bihu. bắt cho đượ c.

b{K bik 1 /p i’/ không thể. cannot.

b{K bik 2 càng ... càng. the more ..., the more; the less ..., the less ....

b{K mv~ ' b{K mh~ % bik mâ-nyum bik mâhu. càng uống càng khát.

b{K l{m~K b{K _g<K bik limuk bik gaok . càng ghét càng gặ p.

b{kL bikal /p ikawl/ = pakal. xấu. bad, worse.

b{lK b{lN bilak bilen /p

ilă’-p

ilăn/ = bilak bilen. tìm cách. to tackle to, to try to.

b{l% bila /p ila/ = bala. ngà. ivory.

b{l% l{mN bila limân. ngà voi.

=n b{l% Nai Bila. Nàng Ngà.

tg] b{l% tagei bila. r ăng ngà.

d& @ H b{l% dueh bila. đũa ngà.

b{lN bilan1 /p

ilan/ tr ăng. moon.

b{lN bilan2 tháng. month.

b{lN s% bilan sa. tháng 1 âm lịch Chăm. the first month on the Cham calender.

b{lN p& {X bilan puis /p ilan puy h/ tháng 11 âm lịch Chăm.

b{lN MK bilan mak . tháng 12 âm lịch Chăm.

ab{H b{lN abih bilan. hết tháng.

b{l/ bilang /p

ilang/ hành lang. corridor.

25




26

b{_l<K bilaok /p ilǒ’/ gáo. dipper.

b{_l<K l{u% bilaok li-u. gáo dừa.

b{_l<K a % bilaok aia. gáo nướ c, lọ nướ c.

b{_l<T bilaot /p ilǒt/ đùm khăn. to wrap.

b{l~ @ bilau1 /p ilǒw/ lòng. hair.

b{l~ @ k/ bilau kang . râu cằm.

b{l~ @ bilau2 hoang. wild.

hm~ % b{l~ @ hamu bilau. ruộng hoang.

b{l~ @ bilau3 góa. widow,idowed.

km] b{l~ @ kamei bilau. bà góa.

b{l] b{z~K bilei binguk /p ilěy-p ingǔ’/ nói xấu. to speak ill of someone.

b{_lK bilok /p ilô ’/ xám tro. ash grey. * /p ilǒ’/

bR b{_lK bar bilok. màu xám tro.

b{l{K bilik 1 /p ili’/ = balik. cuốn. to roll.

b{l{K _c @◊ bilik ciéw. cuốn chiếu.

b{l{K bilik 2 /p ili’/ lộn xộn. to disorder, to get confused.

_Q' b{l{K ptR ndom bilik patar. nói lộn xộn.

b{l{v~ @ bili-nyau /p ili-ñǒw/ hải âu. seagull, sea mew.

b{_lU bilong /p ilông/ rau sam. purslane.莧

b{_M< bimao /p imaw/ nấm. mushroom, fungus.

b{O$ bi-mbeng /p ibăng/ cửa. door.baoh

b{O$ j/ bi-mbeng jang /p ibăng c ăng/ cổng, cửa. gate, door.

baoh

b{O% ~ bi-mbu /p

ibu/ phơ i. to dry up.

b{O% ~ a◊ bi-mbu aw. phơ i áo.

b{O% ~ r{_l<◊ bi-mbu rilaow. phơ i thịt.

b{_mU bimong /p imông/ tháp. tower, temple.

kalan

b{_mU _F@ d' Bimong Po Dam. Tháp Lạc Tr ị.

Po Dam Po Kasit

Kraong Palei Cawait

26




27

Thôn Lạc Tr ị, Xã Phú Lạc

b{_mU _F@ _k* < / g{=r Bimong Po Klaong Girai. Tháp Đắc Nhơ n.

Pa-nrang

Dil Thành Phố Phan Rang-Tháp Chàm

Palei Tabeng Thôn Thành Ý, Xã Thành Hải

Đắc Nhơ n

b{_mU _F@ _k* < / mH =n Bimong Po Klaong Mâh Nai. Tháp Mai Lãnh.

Po

Klaong Mâh Nai Parik

Thôn Lươ ng Bình, Xã Lươ ng Sơ nMai Lãnh

Palei Sah Bingu Pô Klông Mơ h Nai

b{_mU _F@ in% ngR Bimong Po Inâ Nâgar . Tháp Thiên Y A Na (Tháp Bà).

Aia

Trang 17

Pa-nrang

danaok

Phườ ng V ĩ nh Phướ c, Thành

Phố Nha Trang

Tháp Bà

Palei Hamu Ta-nran Thôn Hữu Đức

b{_mU _F@ _r_m^ Bimong Po Romé. Tháp Hậu Sanh.

Palei

Thuen Thôn Hậu Sanh, Xã Phướ c Hữu

b{_mU _F@ xH a=nH Bimong Po Sah Inâ. Tháp Phố Hài (Phú Hải).

Phườ ng Phố Hài, Thành Phố

Phan Thiết

b{_mU _F@ xH in% Bimng Po Sah Inâ

27




28

Po Sah Anaih Po Sah Inâ

b{_mU y/ p\kN Bimong Yang Pakran ( Bimong Yang Bakram). Tháp Hòa Lai (Ba

Tháp).

Kur

Cam

Palei Pa-mblap Thôn An Nhơ n,

Xã Xuân Hải Hòa Lai

b{q% bina /p ina/ động cơ . motor, engine.

b{qH binah1 /p inah/ nửa. half.

s% b{qH _b< H,, Sa binah baoh. Một nửa trái.

b{qH binah2 /p inah/ await, ca-ndaih, ka-mraing, kapu, pabah, klaih. miếng. piece.

b{=n binai1 /p

inay/ cái. female.

l{_m<◊ b{=n limaow binai. bò cái.

b{=n binai2 khuy. button.

b{=n a◊ binai aw. khuy áo.

b{=n r~P binai rup /p inay rup/ diện mạo của đàn bà. countenance (of a woman).

b{nN binân /p inưn/ hatan, hutan, glai. r ừng r ậm. thick forest.

b{nK binâk /p

inư’/ đậ p. dam.

b{Q~ / bi-ndung /p idung/ phỏng. scalded.

b{ZL bingal /p ingăl/ nghịch. naughty.

b{z} bingi /p ingi/ ngon. delicious.

b{z~ % bingu1 /p ingu/ bông, hoa. flower. Vietnamese: bông< Malay: bunga

b{z~ % c'F% bingu Campa. hoa sứ.

28




29

*Campa

aR b{z~ % ar bingu. lờ i nói bông hoa (nói bóng).

b{z~ % bingu2 r ỗ. pockmarked.

_O<K b{z~ % mbaok bingu. mặt r ỗ.

b{z~K binguk /p ingǔ’/ bóng. shadow, shade.

b{z~K hl& ] binguk haluei. bóng mát.

t&K b{z~K tuak binguk. chụ p hình.

b{z~N bingun1 /p ingǔn/ giếng. well.

b{z~N tb$ bingun tabeng . giếng nướ c lợ .

b{z~N bingun2 /p ingǔn/ = bangun. tên gọi các ngày từ 1 đến 15 trong tháng âm lịch. name of

the day from the 1st to the 15th in the lunar calendar’s month. 1 15

16 kanem

b{z~N bingun3 /p ingǔn/ thượ ng tuần tr ăng. the first half of the lunar calendar’s month.

kanem, klem

b{z~N kn# bingun kanem /p ingǔn kanăm/ kinh nguyệt. menstruation.

b{n} Bini /p ini/ Bàni. Bani. awal

klem

1910

Đạo Bàni Hồi

giáo Bàni

20

Isalam

Cam Birau Jawa

gH b{n} gah Bini /ḳ ah bini/ bên Bàni. Bàni side.

b { n { X binis1 /p ineyh/ tự sát, tự tử. suicide.

Q% k% p\t} r&K h=t b{n{X \d],, Nda ka patri ruak hatai binis drei (dwm). E công chúa đau

lòng r ồi tự tử.

b{n{X binis2 tàn sát. to murder.

29




30

v~ % b{n{X hl~ @ bl/ _s" jb& @L,, Nyu binis halau bilang saong jabuel (dwm). Nó tàn sát hết

quan lại và binh lính.

b{=W& bi-njuai1 /p i ȷ ôy/ buồn bã. sad, melancholic.

a % _O<K W@P h=gT b{=W& r{_l% qN ? Aia mbaok njep hagait bi-njuai rilo nan?

Nét mặt sao buồn quá vậy?

b{=W& bi-njuai2 lộn xộn. to be confused.

b{_n% bino (bino ariya) /p inô/ nghiễn ra thơ . to compose poetry.

b{=\n bi-nrai (urang bi-nrai) /p inray/ dân thườ ng. ordinary people.

b& @L b{=\n buel bi-nrai /p ôl-p inray/ dân thườ ng.

b{\n{K bi-nrik /p inř ’/ = binik. quý. precious.

ky% b{\n{K kaya bi-nrik. đồ quý.

sn~ @ b{\n{K sanau bi-nrik. bùa phép quý (linh thiêng).

=t& b{\n{K tuai bi-nrik /tôy-p inř ’/ khách quý.

b{_\nK bi-nrok /p inrô’/ chốc, lát. moment.

s% b{_\nK sa bi-nrok .

b{n~K binuk /p inu’/ cây bồ đề. bodhi tree, lime tree.

b{n~ / b{=n binung binai /p

inǔng-p

inay/ xinh xanh (đàn bà). pretty, nice (for women).

b{vK bi-nyâk 1 /p iñư’/ nhiều. much, many. Malay:

banyak

b{vK \dP bi-nyâk drap. nhiều của.

b{vK bi-nyâk 2 lỳ lợ m. brazen.

b{r% bira /p ira/ vai. shoulder.

b{r%E~ @ bir āthau /p

irathǒw/ = bar āthau. r ạ p một mái (đặt thi hài). pavilion with one roof, tent

with one roof for funeral.

b{rH birah /p irah/ sung. to swell.

b{r%K bir āk /p ira’/ = ut. bắc. north.

b{_r" biraong 1 /p ir ǒng/ mu. carapace, back of hand.

b{_r" kr% biraong kara. mu rùa.

b{_r" tZ{N biraong tangin. mu bàn tay.

b{_r" biraong 2 /p

ir ǒng/ phần lồi. bulge.

30




31

b{_r" a=sH biraong asaih. bướ u vai ngựa.

b{r~ @ birau1 /p ir ǒw/ = biruw, barau, baruw, barao. mớ i. new.

b{r~ @ birau2 sáng. to dawn.

b{r~ @ b{r/ birau birang /p ir ǒw-p irang/ mớ i mẻ. fresh.

b{r~ @ m/ birau mâng /p ir ǒw mư ng/ mớ i ... làm, bở i vậy làm, nên làm. ... for that ....

v~ % miN r{_l% b{r~ @ m/ \g~ % ZP g*C,, Nyu mâin rilo birau mâng gru ngap glac. Nó chơ i nhiều

nên thầy phạt.

b{r~ @ m/ pnH arP m=t tK qN,, Birau mâng panâh arap (limân) mâtai tak nan (Ppt).

Bở i vậy bắn voi chết tại đó.

b{r$ b{r$ bireng-bireng /p ir ăng-p ir ăng/ muôn vật. all things.

b{r{Œ biring (ciim biring ) /p iring/ chim. bird.ciim biring

Malay: burung

b{s] bisei /p ithěy/ sắt. iron.

b{s] md% bisei mâda. sắt non.

b{s] h_d @P bisei hadiép /p ithěy haṭĭw’/ nam châm, từ thạch. magnet.

b{t% bita /p

ita/ lọ bằng kim loại. metal can, metal trap.

b{tL bital 1 /p ităl/ của hồi môn. dowry.

b{tL bital 2 ban, cho. to give.

b{tL \dP aR bital drap ar. ban, cho của hồi môn.

b{t~ @ bitau /p itǒw/ = bituw, bataw, batao. đá. stone, ice.

b{t~ @ asH bitau asah. đá mài.

b{t~ @ hyP bitau hayap. bia đá.

a % b{t~ @ aia bitau. nướ c đá.

b{ER bithar /p ithăr/ bất cứ. any.

b{ER \g~K h=gT l{j/ ZP _j $,, Bithar gruk hagait lijang ngap jiéng .

Bất cứ việc gì cũng làm đượ c.

b{t~K bituk 1 /p itǔ’/ = batuk. ho. to cough.

b{t~K bituk 2 sao, chòm sao. star, constellation.

b{t~K l{ZL bituk lingal. sao Cày.

31




32

b{t~K b{z~ % r/ ~ bituk bingu rung . sao Tua rua.

b{t~K a_c<◊ bituk acaow. sao Thần nông.

b{t~K g~ H bituk guh. sao hôm.

b{\t~ H bi-truh /p itr ǔh/ = truh. đuổi ra khỏi. to drive out.

t %P d& % ur/ qN tb`K _n< b{\t~ H d} s/. Tiā p dua urang nan tabiak nao bi-truh di sang (Cd).

Đuổi hai ngườ i ra khỏi từ nhà.

b{uH, b{a~ H bi-uh /p iuh/ nực. sultry.

l{Z{K b{uH b{a/,, Lingik bi-uh bi-ang . Tr ờ i nóng nực.

b ~ H biuh /p yǔh/ lũy. fort.15

bal biuh

b@K b ~ H _p @ H A{K ngR,, Bek biuh piéh khik nâgar . Đắ p lũy để giữ xứ sở .

b{y% biya /p iya/ cá sấu. crocodile.

b{yR

biyar bayar

b* H blah1 /p

lah/ tờ . sheet.

s% b* H b{aR sa blah bi-ar. một tờ giấy.

s% b* H ppN sa blah papan. một tấm ván.

s% b* H _c @◊ sa blah ciéw. một chiếc chiếu.

s% b* H aAN sa blah akhan. một cái váy.

b* H blah2 chẻ. to split.

b* H d& % blah dua. chẻ hai.

b* H blah3. tràn ngậ p. to submerge.

a % b* H =m aia blah mai. nướ c tràn ngậ p.

b* / blang 1 /p lang/ = thal. vén. to roll up.

b* / aAN blang akhan. vén váy.

b* / blang 2 trào. to overflow.

a % j~ % b* / aia ju blang . nướ c sôi trào.

_b* < H blaoh1 /p loh/ r ồi. already.

_b* < H blaoh2 xong. to finish, to complete.

32




33

_b* <◊ blaow /p lo/ nói lúng búng. to sputter.

b* ] blei /p lěy/ mua. to buy.

b* ] \d@ H blei dreh. mua tiền mặt.

b* ] t`N blei tian. mua chuộc.

b* ] _S@T blei chét. mua đắt. *

b* ] lP blei lap. mua r ẻ.

b) H bluh /p luh/ thổi. to blow.

b) H mvK bluh mâ-nyâk. thổi đèn.

b* ~ / blung 1 /p lǔng/ bong bóng. bubble.

b* ~ / blung 2 đèn lồng. lantern.

_b% =gT (_b<◊ =gT) Bo Gait ( Baow Gait ). tên hoàng tử Chăm. name of Cham prince.

塼 Dụng Gạch

Muk Them Nguyễn Thị

Thềm

1945 Ủy ban Cách

mạng Lâm thờ i Huyện Hòa Đa, Tỉnh Bình Thuận Phó chủ tịch phụ trách

miền núi Bộ Gạch hươ ng bộ

Gait (Gạch)

Dụng Thị Thanh Tâm19032006

_bK bok /p ô’/ lồi lên. bulging.

_b' bom /p ôm/ quáng gà. moon blindness.

mt% _b' mâta bom. mắt quáng gà.

\bH brah /p

rah/ gạo. rice (uncooked).

\bH b% brah ba. gạo lức.

\bH mk& @C brah mâkuec. gạo tấm.

=\b brai1 /p ray/ nát. crushed.

pcH =\b pacah brai. bẻ nát.

=\b =r brai rai. nát bấy.

=tK =\b taik brai. rách nát.

=\b brai2 tan. to melt.

33




34

xrd/ =\b dl' a % saradang brai dalam aia. đườ ng tan trong nướ c.

=\b brai3 /p ray/ xõa. to fall out.

O~K =\b mbuk brai. tóc xõa.

\bK brak /p r ă’/ dây da. leather cord.

\bK kb◊ brak kabaw. dây da trâu.

\bK qL brak nal. dây da kéo cày bừa.

\bK ay~ @ brak ayau. dây da kéo xe trâu.

\b' g~ H bram guh /p ram ḳ uh/ mờ sáng. dawn.

_\b< H braoh /p roh/ đánh. to brush.

_\b< H tg] braoh tagei. đánh r ăng.

_\b< H plH braoh palah. chà chảo.

\b/ ; brâng /p r ư ng/ dây máu. string, umbilical cord blood.

\b] bre /p r ěy/ cho. to give.

\b] v[ brei nyim. cho mượ n.

\b] m=\EY brei mâthraiy. cho vay.

\b] wH brei wah. cho mượ n tạm đỡ .

\b] tb`K brei tabiak. phát hành.

\b] E~ @ brei thau, pE~ @ pathau. thông báo.

\b] _g<N brei gaon. cho lệnh.

\b@P brep /p r ǒw’/ đậm. dark. *

_BU \b@P bhong brep /p hông-p r ǒw’/ đỏ đậm, chói. deep red.

_\bK brok /p rô’/ nổi lên. to resurface.

xr% _\bK sara brok /sara p rô’/ muối nổi lên.

_\bK dy@P brok dayep /p

rô’ ṭayǒw’/ tr ờ i nhả nhem tối. sunset, twilight.

_\bK j_m" brok jamaong /p rô’ c amǒng/ vàng mơ . apricot yellow.

pt] _\bK j_m" patei brok jamaong. chuối vàng mơ .

_\bK t_gK brok tagok /p rô’ taḳ ô’/ vùng lên. to revolt.

_\bU brong /p rông/ vàng mơ . apricot yellow.

p=d _\bU padai brong /p aṭay p rông/ lúa vàng mơ .

\b& ] bruei /p ruy/ tua vải. fringed fabric.

\b& ] tZ} bruei tangi. bông tai có đính tua vải.

34




35

\b~ H bruh /p ruh/ = brok tagok. vùng lên. to revolt, to rise in arms.

\b~K bruk /p r ǔ’/ thúi. stinking, rotten.

=b& buai1 /p rôy/ tàn. to crumble.

p=d tEK =b& padai tathak buai. lúa chín tàn r ụng.

=b& buai2 đu. to swing.

m~K r{j% h=d =b&,, Muk rija hadai buai. Bà rija đưa đu trong lễ rija.

b& ] buei /p ôy/ = buy. vui. happy, enjoyable.

b& ] =bY buei baiy /p ôy-p e/ vui vẻ.

b& @L buel /p ô l/ dân. people, citizen.

b& @L BP buel bhap = baol bhap. nhân dân.

a_k<K b& @L akaok buel. dân số.

b~ H buh1 /p uh/ bỏ. to put.

b~ H xr% dl' ab~ %,, Buh sara dalam abu. Bỏ muối trong cháo.

b~ H buh2 chụm. to set fire.

b~ H ap& ] buh apuei. chụm lửa.

b~ H buh3 gài. to fasten.

b~ H kc{U buh kacing . gài nút.

b~ H buh4 khoá. to lock.

b~ H _k @R buh kier . khóa.

b~ H buh5 ghi. to note.

b~ H d} h=t buh di hatai. ghi vào trong lòng.

b& {C buic /p ǔy’/ nhổ. to pull up.

b& {C hr@K buic harek . nhổ cỏ.

b& {C b{l~ @ mn~K buic bilau mânuk . nhổ lông gà.

b~K buk /p ǔ’/ hũ đội nướ c. to bring jar by head.

b~ ~ / bung /p ǔng/ bồ để đựng lúa. paddy storehouse.

b~ ~T but /p ǔt/ ngày thứ tư. Wednesday. < Sanskrit: Budha

35




36

C

ca& % ca-aua1 /caw a/ chửi bớ i. to reprimand.

ca& % m~K k] ca-aua muk kei. chửi ông bà.

ca& % ca-aua2 chà. to crush.

cbK cabak /cap ă’/ đấm. to punch.

cbK g@P cabak gep. đánh đấm nhau.

cbK pbN cabak paban. đậ p bàn.

c_b< H cabaoh /cap oh/ vật. to wrestle.

c_b< H mn~K k% m=t,, Cabaoh mânuk ka mâtai. Vật gà cho chết.

cd/ cadang /caṭang/ = likun. phèn chua. alum.

tnH cd/ tanâh cadang . đất phèn chua.

c_d<◊ cadaow /caṭo/ cách tính, công thức. formula.

c_d<◊ xkw},, Cadaow sakawi. Công thức tính lịch.

cdR cadar /caṭar/ căng. to stretch.

cdR kl{K kb◊,, Cadar kalik kabaw. Căng da trâu.

cd~ % cadu /caṭu/ chùng. slack.

cd& % cadua /caṭwa/ nuôi r ẻ. to feed.

cg% caga /caḳ a/ = jaga. chuẩn bị. to prepare.

cg% _j @N _n< bC,, Caga jién nao bac. Chuẩn bị tiền đi học.

my◊ cg% pH t{k~ H,, Mâyaw caga pah tikuh. Mèo chuẩn bị chụ p chuột.

cg' cagam /caḳ am/ gang tay. span.

20 cm

c_g" cagaong /caḳ ong/ ngoạm. to bite, to snap.

as~ @ c_g" s% =k* H r{_l<w,, Asau cagaong sa klaih rilaow. Chó tha một miếng thịt.

cg~ @ cagau /caḳǒw/ gấu. bear. < Vietnamese: gấu

cg~ @ as~ @ ca gau asau. gấu chó.

cg~ @ pb& ] cagau pabuei. gấu heo.

36




37

cg~ @ a=sH cagau asaih. gấu ngựa.

f{K cg~ @ phik cagau. mật gấu.

cg& @R caguer /caḳ ôr/ con tr ĩ . pheasant.

=cH caih1 /cěh/ cái ché. Martaban jar.

=cH t=p caih tapai. r ượ u cần.

=cH caih2 nở con. to be hatched.

mn~K =cH anK,, Mânuk caih anâk . Gà ấ p tr ứng nở con.

=cY caiy /ce/ trà. tea.

cK cak 1 /că’/ bó. to bundle.

cK W~ H cak njuh. bó củi.

cK cak 2 búi. to make chignon.

cK O~K cak mbuk . búi tóc.

cK cak 3 mọc. to grow, to rise.

hr@K cK harek cak. cỏ mọc.

cK O(K cak mbluak /că’ blwă’/ vu khống. to vilify.

ckK cakak 1 /cak ă’/ chặn. to block, to stop.

ckK jlN cakak jalan. chặn đườ ng.

ckK cakak 2 cắt. to cut.

ckK b{aR cakak bi-ar . cắt giấy.

ckK Cakak 3 tên làng Chăm. name of Cham village.

pl] ckK palei Cakak. làng Cảnh Diễn.

Thôn Cảnh Diễn, Xã Phan Thanh

ckl% cakala /cakala/ katal . chớ p. lightning.

ck/ cakang . chống ngang. to prop across.

ck@ H cakeh1 /cak ơ h/ tục t ĩ u. obscene.

ck@ H cakeh2 đích. target.

c=k* / Caklaing /caklěng/ tên làng Chăm. name of Cham village.

pl] c=k* / palei Caklaing . làng Mỹ Nghiệ p.

, Khu phố 11, Thị tr ấn Phướ c

Dân khan bai mânyim liwei

c=k*K caklaik (ikan caklaik ) /caklěk/ = caklait . cá tr ầu. snakehead (mullet).

37




38

c_kU cakong /cakông/ khiêng. to carry.

ck~ / cakung /cak ǔng/ khung tre úp lên xác chế t . bamboo frame.

clH calah1 /calăh/ lạc. to lose, to stray.

_n< clH d} g@P nao calah di gep. đi lạc nhau.

clH calah2 rành r ẽ, thông hiểu. to understand explicitly.

clH gH calah gah. rành r ẽ, thông hiểu.

c=lU c_l" calaing calaong 1 /caleng-calong/ lòng thong. to hang down, to dangle.

c=lU c_l" calaing calaong 2. đùm túm. to warp.

anK t& ] c=lU c_l",, Anâk tuei calaing calaong . Con theo đùm túm.

cl@ H caleh /calơ h/ bỏ r ơ i. to separate, to part, to let down.

cl@ H g@P \k; H n& @C,, Caleh gep krâh nuec. Bỏ nhau nửa chừng.

c' Cam1 /căm/ ngườ i Chăm. the Cham.2014 40

217,000 162,000

5,000

(1) CamBàchăm

(2) BiniBàni

(3) IsalamYslam

(1)(2)(3)

Ra Glai CruCam Dar

c' Cam2 ngườ i Chăm. the Cham. harak

patao

38




39

c' Cam3 Bàchăm. Bacham.ahiér

yuer

1910

Đạo Bàlamôn

gH c' gah Cam /ḳ ah căm/ bên Bàchăm. Bacham side.

c' cam4 đườ ng ranh, đườ ng mức. border line, norm line.

dh*K d$ d} c',, Dahlak deng di cam. Tôi đứng trên đườ ng mức.

cmn] camânei /camưněy/ (cf. căm-něy) ông từ giữ tháp. temple guardian.

bimong mâduen

pajau

c_m< H ca-maoh /camǒh/ nơ i, chốn. place.

_n< d& H c_m< H Q{H,, Nao duah ca-maoh ndih. Đi tìm nơ i ngủ.

cm_k< H camâkaoh /camưkoh/ cọc cằn, nóng tính. hot-tempered.

cOH ca-mbah /cabăh/ khay. tray.

cOH hl% ca-mbah hala. khay tr ầu.

cOK ca-mbak /cabă’/ lan truyền. to spread, to transmit.

ap& ] O$ cOH apuei mbeng ca-mbak . lửa cháy lan.

cO/ ca-mbang /cabang/ chẻ hai. to cleave in two.

c@K cO/ cek Ca-mbang. núi Chà Bang (núi có ngọn chẻ hai).

=g cO/ gai ca-mbang. cây chẻ hai đầu.

p_t<K m/ =g cO/,, Pataok mâng gai ca-mbang. Chống bằng cây chẻ hai đầu.

c_O< H ca-mbaoh /cabǒh/ táp. to lap.

as~ @ c_O< H r{_l<◊ asau ca-mbaoh rilaow. chó táp thịt.

O$ y~ @ pb& ] c_O< H mbeng yau pabuei ca-mbaoh. ăn như heo táp.

39




40

c_O $ ca-mbiéng . nhánh. branch.

c_O% ca-mbo /cabô/ gang trung (từ đầu ngón tay đến cuối ngón tay chỉ). from the beginning

to the end of the first finger (index finger).

điểm chỉ, kung tangin

c=O& ca-mbuai /cabôy/ môi. lip.

c=O& A[ _k* < ca-mbuai khim klao. miệng mỉm cườ i.

r{_l% c=O& rilo ca-mbuai. nhiều chuyện.

cO& @C ca-mbuec1 /cabơ y’/ mỏ. beak.

cO& @C c`[ ca-mbuec ciim. mỏ chim.

cO& @C ca-mbuec2 vòi. spout.

cO& @C kd} ca-mbuec kadi. vòi ấm.

cO~R ca-mbur /cabur/ lễ cúng nữ thần ở các đền tháp. Cambur, a ceremony to worship

goddesses at Cham temples.

c'p% campa1 (bingu campa). hoa đại, hoa sứ. frangipani, plumeria.

*

c'p% Campa2 Chiêm Thành. Kingdom of Champa.

*

c'p} campi. đàn tranh. 16-chord zither.

cqH canah1 /canăh/ vòng mây. rattan ring.

cqH canah2 ngã, nứt. forked road.

canah dua canah klau canah pāk

jlN cqH d& % cqH k* ~ @,, Jalan canah dua canah klau. Đườ ng ngả hai ngả ba.

c=nH canaih /caněh/ sàng. sieve.

c=nH \bH canaih brah. sàng gạo.

c=nU canaing /caneng/ (cf. keng) đánh dấu. to mark, marking.

cqK canak /cană’/ búi tóc. hair bundle.

cqK O~K canak mbuk . đầu tóc.

40




41

cq/ canang . máng xối. gutter.

cqR canar 1 /canăr/ bệ. pedestal, dais.

cqR canar 2 khuôn viên, chu vi. circumference.

cqR Canar 3 tên làng Chăm, thủ đô Chăm xưa. name of Cham village, ancient capital of

Cham.

pl] cqR palei Canar . làng Tịnh Mỹ.

Thôn Tịnh Mỹ, Xã Phan Thanh1975

Thôn Bình Mỹ Bal Canar

Thị Cân Oa = Nai Khan Wa

Nguyễn Thị Thềm瓨 Nguyễn Thị Ngói

塼 Dụng Gạch

1975

瓨 Nguyễn Thị Đào

, Nhà Lưu niệm Di sản Hoàng tộc Chăm

*

hoàng gia hoàng tộc

vươ ng quốc hoàng gia Chăm

hoàng gia Anh vươ ng quốc Anh

cn~ @ , c_Q $ canau /canǒw/ ngón tay và ngón chân. finger, toe.

cn~ @ t=k canau takai /canǒw takay/ ngón chân.

cn~ @ tz{N canau tangin /canǒw tangĭn/ ngón tay.

cn~ @ in% canau inâ /canǒw inư/ ngón tay cái.

cn~ @ tc] canau tacei /canǒw tacěy/ ngón tay chỉ.

cn~ @ in% xr} canau inâ sari /canǒw inư-sari/ ngón tay giữa.

cn~ @ mK canau mâk /canǒw mư ’/ ngón áp út.

cn~ @ c_Q $ canau ca-ndiéng /canǒw-cadiêng/ ngón út.

cn/ canâng /canưng/ giườ ng. bed.

c=QH ca-ndaih1 /caděh/ await, binah, ka-mraing, kapu, pabah, klaih. miếng. piece.

41




42

O$ d& % c=QH ahR,, Mbeng dua ca-ndaih ahar . Ăn hai r ẻo bánh.

c=QH ca-ndaih2 ran, hầm. to roast.

c=QH sr% ca-ndaih sara. ran/hầm muối.

cQ/ ca-ndang /cadang/ khô ráo. waterless, arid.

E~N t& % cQ/ tnH,, Thun tua ca-ndang tanâh. Năm hạn khô nứt đất.

cQ{P ca-ndip1 /cadiw’/ = giniep, ka-ndip. gắ p. to pick up with chopsticks.

cQ{P ikN ca-ndip ikan. gắ p cá.

cQ{P ca-ndip2 nháy. to blink.

cQ{P mt% ca-ndip mâta. nháy mắt.

cQ& ] ca-nduei /caduy/ mông. buttocks.

c/ cang /căng/ chờ . to wait.

c/ g@P cang gep /căng ḳǒw’/ chờ nhau.

c/ k% cang ka. khoan đã.

cZ& % cangua /cangwa/ nia. sieve, large and flat basket.

cZ& % tp] \bH cangua tapei brah. nia sảy gạo.

cn% ~ canu1 dấu in. to imprint.

am% a_t" anK cn~ % a_t<K,, Amâ ataong anâk canu ataok . Con bị cha đánh có in dấu làn

roi ở đít.

cn% ~ canu2 kích cỡ . size.

ad~K n} h~ % cn~ % s% p) H hR,, Aduk ni hu canu sa pluh har . Phòng này có kích bằng 10 cùi tay.

* 40 cm 4 m 16 m2

_c< H caoh1 /cǒh/ đá. to kick.

_x@ H mi{N _c< H _b< H OL,, Saih mâ-in caoh baoh mbal. Học sinh chơ i đá bánh.

a=sH _c< H asaih caoh. ngựa đá.

_c< H caoh2 mổ. to peck.

mn~K _c< H \bH,, Mânuk caoh brah. Gà mổ gạo.

_c< H caoh3 cuốc. to hoe.

42




43

_c< H hl~K caoh haluk . cuốc đất.

_c< H in% caoh inâ /cǒh inư/ chửi bớ i. to scold.

_c<K caok /cǒ’/ khóc k ể. to cry.

_c" caong 1 /cong/ ướ c muốn. to wish.

_c" t\k; % h~ % g{n~P md%,, Caong takrâ hu ginup mâda. Ướ c muốn giàu sang.

_c" caong 2 đắ p. to cut, to make.

_c" anK r{_b",, Caong anâk ribaong . Đắ p mươ ng con.

_c" caong 3 ngh ĩ ra. to think up, to compose.

km] _c" b{Z~ % mv[,, Kamei caong bingu mâ-nyim. Đàn bà ngh ĩ ra kiểu dệt hoa văn.

_c" caong 4 sáng tác. to compose.

_c" ar{y% caong ariya. sáng tác thơ .

_c<R caor /cor/ bãi. bank, expanse.

_c<R c& H caor cuah. bãi cát.

cR car 1 /căr/ bờ cản. dike.

cR _p @ H pQ{K a % tm% hm~ %,, Car piéh pa-ndik aia tamâ hamu. Bờ cản để chặn nướ c đưa

vào ruộng.

cR car 2 nứt. to crack.

k_l<K pcR kalaok pacar. chai bị nứt.

cR car 3 = creng . hoá trang. to disguise.

cR Fkr] _O<K,, Car pakarei mbaok . Hóa trang cho khác mặt.

c=rH caraih /car ěh/ sen. lotus.

c_r< H caraoh /car ǒh/ tháo, thoát. to untie, to drain.

pbH c_r< H pabah caraoh. lỗ tháo nướ c ruộng.

c_r<K caraok /car ǒ’/ cá tr ầu con mớ i nở . newly hatched snakehead fish.

c_r<◊ caraow /caro/ cầu vòng. rainbow.

cr◊ caraw /caraw/ con sáo. starling.

cr@U careng /car ơ ng/ trâm. brooch.

k* @P cr@U d} cqK O~K,, Klep careng di canak mbuk . Cài trâm vào đầu tóc.

43




44

cRm{L carmil /cărmil/ gươ ng, kính. glasses.

t&K cRm{L tuak carmil. đeo gươ ng, kính.

c=t catai /catay/ trái non. young fruit.

c=t p_a<K catai pa-aok. trái xoài non.

c_t<T cataot /catǒt/ = ghuai. đống. heap.

c_t<T =aH cataot aih. đống/bãi cứt.

ct$ cateng /catăng/ căng thẳng. to strain.

h&K \t] ct$ t~ /,, Huak trei cateng tung . Ăn no căng bụng.

kt~ / tl/ k% ct$,, Katung talei ka cateng . Kéo dây cho thẳng.

c=t& catuai /catôy/ dụ dỗ. to entice.

c=t& k\t~ @ catuai katrau. dụ bồ câu.

ct~L catul /catǔl/ đòn tre. lever.

pO~ % AN a◊ d} =g ct~L,, Pa-mbu khan aw di gai catul. Phơ i quần áo trên cái đòn.

ct~R catur /catǔr/ cờ tướ ng. chess.

c◊c} cawci /cawci/ bực bội, khó chịu. to fret.

cwN cawan /cawan/ ly nhỏ. cup. < Japanese: chawan

c=wT Cawait /cawět/ tên làng Chăm. name of Cham village.

pl] c=wT palei Cawait. làng Lạc Tr ị.

Thôn Lạc Tr ị, Xã Phú Lạc

Bimong Po Dam

c] cei /cěy/ em trai của mẹ. maternal uncle.

m{K c] mik cei. em trai của cha.

c@K cek 1 /cơ ’/ núi. mountain. al% ala

c@K qN b`K _g* ",, Cek nan biak glaong. Núi đó thật cao.

c@K cek 2 bà. grandmother.

c@K dh*K th% mt% b/ pj^,, Cek dahlak taha mâta bang paje. Bà tôi già r ồi.

44




45

c@K cek 3 dóc. boast, lie.

_Q' c@K ndom cek. nói dốc.

c$ =r ceng rai /căng-ray/ gan lỳ. intrepidly calm.

_c@U céng /cêng/ chiêng. gong. *

_p< H _c@U paoh céng. đánh chiêng. * ataong

c@P cep /cǒw’/ thắt. to tie.

c@P cqH cep canah.

c@P kc{· a◊ cep kacing aw.

=S chai1 /chay/ xay. to grind. *

=S p=d _j $ \bH,, Chai padai jiéng brah. Xay lúa thành gạo.

=S chai2 yau. như. as, like.

s ' l{k] =S y/,, Siam likei chai yang . Đẹ p trai như thiên thần.

=S chai3 nhiều. much, many.

dh*K h~ % _j @N m/ =S,, Dahlak hu jién mâng chai. Tôi có nhiều tiền.

=S chai4 = rak sa. một tr ăm ngàn. one hundred thousand. 105 100,000

=ST chait , _S @T chiét 1 /chět/ = kachiét . nhảy. to jump.

=ST y~ @ as~ @,, Chait yau asau. Nhảy như chó.

=ST chait, _S @T chiét 2 đắt. expensive. *

b* ] =ST blei chait. mua đắt.

=StN chaitan /chaytǎn/ quỷ satan. Satan. * < Arabic:

Shaitan

SK chak /chă’/ bỗng. suddenly.

SK SK chak chak. bỗng chốc.

S/ chang . mờ . opaque, blurry, faint.

l{Z{K b{r~ @ S/ hdH,, Lingik birau chang hadah. Tr ờ i mờ sáng.

mvK hdH S/ S/,, Mâ-nyâk hadah chang-chang . Đèn sáng mờ mờ .

_S" chaong /chong/ mùi khai. urine-smelling.

SR char. cồng. gong. *

45




46

S@ H cheh /chơ h/ thích. to like.

S@ H =S cheh chai. vui thích.

S@ H bC cheh bac. thích học.

S@ H d} t`N cheh di tian. lòng ham thích.

_S @R chiér /chiêr/ lạng, xẻ. to slice, to split. *

_S @R r{_l<◊ pg# d} kl{K,, Chiér rilaow pagem di kalik . Lạng thịt dính trong da.

_S @R mK l{mK,, Chiér mâk limâk . Lạng lấy mỡ .

S{N =b` chin biai /chin-p yay/ thảo luận, hội thảo, hội nghị. discussion, seminar, conference.

_S' chom /chôm/ xông hơ i. steam.

=S& chuai /chôy/ lâu. for a long time.

O$ =S& mbeng chuai. ăn lâu.

hjN =S& hajan chuai. mưa hoài.

S~K chuk /chǔ’/ sai. wrong, false.

wK aAR S~K,, Wak akhar chuk . Viết chữ sai.

S~ / chung /chǔng/ sẫm. to produce anemia.

drH S~ / darah chung . choáng váng.

S~T chut 1 /chǔt/ tr ật. to sprain.

t=k S~T takai chut. chân tr ật.

S~T chut 2 phật lòng. to be vexed.

pn& @C _Q' \tK ZP S~T d} t`N,, Panuec ndom trak ngap chut di tian. Lờ i nói nặng làm phật

lòng.

c`K ciak /cyă’/ cắt, xắt. to cut.

mK _t<◊ c`K W#,, Mâk taow ciak njem. Lấy dao xắt rau.

c`K pk◊,, Ciak pakaw. Xắt thuốc.

c`K tm=k _j $ r{_l% =k* H,, Ciak tamâkai jiéng rilo klaih. Cắt dưa hấu thành nhiều miếng.

46




47

c # ciem /ciêm/ cho ăn. to feed.

c # mn~K,, Ciem mânuk . Cho gà ăn.

_c @P ciép /ciêw’/ gà con. chick.

kl/ xwH s% \d] anK _c @P,, Kalang sawah sa drei anâk ciép. Con diều hâu đớ p một con

gà con.

_c @T ciét /ciêt/ = aciét . giỏ tre. basket.

_c @◊ ciéw /ciêw/ chiếu. sedge mat.

c{H cih /cĭh/ vẽ. to draw, to paint.

c{H mn& {X

cih mânuis. vẽ ngườ i.

c`[ ciim /cĭm/ = ciim biring. chim. bird. < Vietamese: chim< Malay: burung

*ciim biring

c`{P ciip /cĭw’/ chịu. to sustain, to accept. < Vietnamese:

chịu

c`{P alH ciip alah. chịu thua.

c`{P \b] ciip brei. chịu cho.

c`{P g*C ciip glac. nhận lỗi.

=t wK d} c`{P =m ZP p_t< o%,, Tai Wak di ciip mai ngap patao o (Ppt). Tai Wak không còn

chịu đượ c làm vua nữa.

c{K cik 1 /ci’/ dư, thừa (đồ ăn). surplus, swill.

\b] c{K k% as~ @ O$,, Brei cik ka asau mbeng . Cho chó đồ ăn dư thừa.

c{K cik 2 r ẽ quạt. to fan.

c{K td{K cik tadik. r ẽ quạt. to fan.

c{K cik 3 chê bai. to disparage.

c{K =\pT cik prait. chê bai, dèm pha.

c{K c=O& cik ca-mbuai. b ĩ u môi.

c{L cil (ala cil ) /cĭl/ loại r ắn dữ. fierce snake.

c{U cing 1 /cĭng/ giỏ đựng cá. basket, fish creel.

c{U cing 2 khắc. to carve.

_cH coh /cô h/ búp. browse, bud.

_cH b{Z~ % coh bingu. búp hoa.

\cH crah /cr ăh/ = trah. thú lỗi. to confess one’s crime.

47






49

Dân gaok 1975 Palei

Danao Pa-nrang làng Bàu Trúc Palei

Hamu Craok làng V ĩ nh Thuận

_\c" =QY craong ndaiy. cà chua. tomato.

\c# crem. ngâm. to soak.

\c# a◊ dl' kE& @R/ OT _p @ H ppH,, Crem aw dalam kathuer/mbat piéh papah. Ngâm áo

trong thau để giặt.

\c$ creng /cr ơ ng/ = sreh, yue drei. hóa phép. to metamorphose.

*creng sreh

\c$ mn& {X _j $ l{mN _k<K,, Creng mânuis jiéng limân kaok (dwm). Biến ngườ i thành voi

tr ắng.

\c{H crih /cr ĭh/ lạ. strange.

ur/ \c{H urang crih. ngườ i lạ.

ur/ \c{H pl] urang crih palei. ngườ i xứ lạ.

ur/ \c{H ngR urang crih nâgar . ngườ i nướ c ngoài.

_\cU crong /crông/ để lên. to put up.

_\cU b{l% t_gK r{d%,, Crong bila tagok rida (Ppt). Để ngà voi lên giàn nhà.

\c% ~ Cru /cru/ ngườ i Churu. the Cru. Chamic

Tỉnh Lâm Đồng Tỉnh Bình

Thuận Palei Canar Cru

=\c& cruai /crôy/ = truai. đuốc. torch.

\c&C =\c& cruc cruai (truc truai). đốt đuốc.

\c~ H cruh1 /cr ǔh/ dậ p. to stamp out.

\c~ H ap& ] cruh apuei. dậ p lửa.

\c~ H cruh2 phúng điếu. to present one’s condolences to somebody.

\c~ H Q' cruh ndam. phúng điếu đám.

c& H cuah /cwăh/ cát. sand.

c& H r& H cuah-ruah. chọn lựa. to select, choose.

49




50

pl] c& H pt{& H palei Cuah Patih. làng Thành Tín.

Thôn Thành Tín, Xã

Phướ c Hải

c&K cuak 1 /cwă’/ nướ c hèm. wort.

mE# y~ @ a % c&K,, Mâthem yau aia cuak . Chua như nướ c hèm.

c&K cuak 2 đặt. to put, to tell.

d& H _b< H c&K k% ur/ _k* <,, Duah baoh cuak ka urang klao. Đặt chuyện cườ i.

pn& @C _Q' c&K,, Panuec ndom cuak . Lờ i nói đùa.

c&K cuak 3 sáng tác. to create.

c&K _j $ ar{y%,, Cuak jiéng ariya. Sáng tác thơ .

c&K cuak 4 k ết. to connect.

c&K my~T cuak mâyut. k ết bạn.

c& / kQH cuang ka-ndah. quấy r ối. to disturb.

ZP c& / kQH,, Ngap cuang ka-ndah. Quấy r ối ngườ i khác.

c& ^ cue /cwơ / asah, raoh. chuốt. to polish.

c& ^ jm/ \k; ' cue jamâng krâm. chuốt cọc tre.

c& ^ t_k^ cue také. mài sừng.

c& ^ Fhl& @K cue pahaluek . chuốt cho nhọn.

c~ H cuh /cǔh/ đốt. to burn, to fire.

c~ H ap~ H cuh apuh. đốt r ẫy.

c~ H g{h) @ cuh gihlau. đốt tr ầm hươ ng.

c~ H pk◊ cuh pakaw. mồi/đốt thuốc.

c~ H f◊ cuh phaw. bắn súng, đốt pháo.

c& {T cuit /cwit/ nhọn. sharp.

t_k^ kb◊ c& {T také kubaw cuit . sừng trâu nhọn.

cO& @C c`[ c& {T ca-mbuec ciim cuit . mỏ chim nhọn.

c~K cuk 1 /cǔ’/ mặc. to wear.

c~K a◊ cuk aw. mặc áo.

c~K cuk 2 đeo. to wear.

c~K v~K cuk nyuk . đeo chuỗi.

50




51

c~ ' cum /cǔm/ hôn. to kiss.

c~R cur /cur/ vôi. lime.

c~T cut /cǔt/ nhào. (falling) headlong.

c~T a_k<K \t~N Cut akaok trun. Nhào đầu xuống.

51




52

D

da% da-a /ṭaa/ mờ i. to invite.

dd{N dadin /ṭaṭĭn/ hỏa. unluckiness, calamity. hr] dd{N harei dadin. ngày hỏa.

dh*K dahlak /ṭahlă’/ tôi. I, me.

_A<L dh*K khaol dahlak. chúng tôi.

r{=nH dh*K ranaih dahlak . chúng em.

dh) @ dahlau (anak dahlau) /ṭahlǒw/ tr ướ c. before, ahead.

dh) @ _d@ H dahlau déh. tr ướ c kia.

dh) @ d} ab{H dahlau di abih. tr ướ c hết.

dh) @ kL dahlau kal . tr ướ c tiên.

=dT =wT dait wait /ṭět-wět/ nhanh nhẹn, thoăn thoắt. agile, in a flash.

l{mN _n< tL B' ~ c=wT, t=k =dT =wT t& ] xH pk],, Limân nao tal bhum Cawait, takai dait

wait tuei Sah Pakei (Sp). Voi đi đến xứ Cawait (Lạc Tr ị), Chân bướ c đi thoăn thoắt theo

Sah Pakei.

dK dak 1 /ṭă’/ hướ ng nam. south.

dK dak 2 xế p. arrange.

dK tl] dak talei. xế p hàng.

dK =r Dak rai (= Rai patao Cam). Biên niên sử Hoàng gia Chăm.

dK \t% dak tra. không hề gì nữa.

dL dal /ṭăl/ nhẹ. light.

dlH dalah1 /ṭalăh/ = libaih. dư. surplus.

O$ l{s] dlH mbeng lisei dalah. ăn cơ m dư thừa.

dlH d=l dalah dalai. dư thừa.

dlH dalah2 lưỡ i. tongue.

dlH mn& {X dalah mânuis. lưỡ i ngườ i.

dlH dalah3 dải thổ cẩm. belt.

dlH j{H dalah jih. dải thổ cẩm khổ lớ n, nhỏ.

52




53

dlH dalah4 mặt. surface.

dlH a % dalah aia. mặt nướ c.

dlH dalah5 ngọn. top, summit.

dlH p& ] dalah puei. ngọn lửa.

dlH r{E% dalah ritha /ṭalah-ritha/ xươ ng r ồng. cactus.

dl' dalam1 /ṭalăm/ trong. within, in.

dl' t`N dalam tian. trong lòng.

dl' s/ dalam sang . trong nhà.

dl' dalam2 sâu. deep.

a % dl' aia dalam. nướ c sâu.

dl`K daliak 1 /ṭalyă’/ khoan. to bore, to drill.

dl`K daliak 2 vò. to crush up, to rub.

dl{kL dalikal /ṭalikal/ truyện cổ. legend.

dl{kL _F@ p_t< t=b _s< / =n b{l% Dalikal Po Patao Tabai saong Nai Bila. Chuyện vua Tabai

và nàng Ngà.

dl[ dalim /ṭalĭm/ cây lựu. pomegranate.

d%l{pN d ālipan /ṭalipăn/ = d ālapan. (cf. ṭanpăn) tám. eight. 8 < Malay:

delapan

dl{pN p) H dalipan pluh. tám mươ i.

dl{pN r%t~ H dalipan r ātuh. tám tr ăm.

dl{pN r{b@ ~ d alipan ribau. tám ngàn.

dl& @N daluen /ṭalô n/ mót. to glean.

dmN damân1 ( Po Damân) /ṭamưn/ = Po Jamân. ngườ i đại diện chủ đám. chief mourner.

dmN damân2 tiếc. to regret.

dmN r{_l% damân rilo. tiếc lắm.

kR dmN kar damân. khó khăn, khó chịu.

d'nY damnây /ṭăm-nưy/ tiểu sử. biography of god and goddess.

dN dan1 /ṭan/ phơ i nắng. to bask, to sun.

53




54

dN ppN d} pQ`K k% m=t rH,, Dan papan di pa-ndiak ka mâtai rah. Phơ i ván ngoài nắng

cho chết r ệ p.

dN dan2 ác thần. evil god.

\b] dN brei dan. cúng cho ác thần.

dN d~ H dan duh1 /ṭăn-ṭuh/ phục dịch, lệ thuộc. to attend, to serve.

dN d~ H dan duh2 hành hạ, ngực đãi. to maltreat.

dqK danak /ṭana’/ bài. lesson.

dqK ZP y/ k_t^ danak ngap yang katé. bài cúng lễ Katé.

n} dqK ni danak ... đây là chuyện của ....

dqK d_n^ danak dané1 /ṭană’-ṭanê/ cốt truyệt. plot of a novel/play.

dqK d_n^ danak dané2 lí lịch. curriculum vitae.

dqK d_n^ danak dané3 tính cách. personality.

dqK d_n^ V% ~ y@ ~ n},, Danak dané nyu yau ni. tính cách nó như thế này.

dn/ danâng /ṭanưng/ (cf. nưng) dựa. to lean on.

dn/ mv[ danâng mâ-nyim /ṭanưng mưñĭm/ khung cửi. loom.

d_n<K danaok 1 /ṭano’/ = libik. nơ i, chỗ. place.

d_n<K Q{H danaok ndih. chỗ ngủ.

d_n<K danaok 2 bàn thờ , đền. altar, temple.

d_n<K ZP y/ danaok ngap yang. chỗ cúng thần.

d_n<K _F@ in% ngR danaok Po Inâ Nâgar . đền thờ nữ thần.

Palei Hamu Ta-nran Thôn Hữu Đức,

Xã Phướ c Hữu

d_n<K dn/ danaok danâng /ṭano’-ṭanưng/ nghề nghiệ p. profession.

dn◊ danaw /ṭanaw/ = danao. vũng, bầu (bàu). puddle, lake, lagoon.

dn◊ hl{U Danaw Haling. Bầu Tánh Linh. Palei Pacam

Làng Tánh Linh Khu phố

Pachăm, Thị tr ấn Lạc Tánh

dn◊ p\n/ Danaw Pa-nrang . Bàu Trúc. Palei

54




55

Hamu Craok Làng Bàu Trúc

Khu phố Bàu Trúc, Thị tr ấn Phướ c Dân

dnY danây /ṭanưy/ vang dậy, tiếng động. noise.

dQ@P da-ndep1 /ṭadǒw’/ kín, k ỹ. secret, private.

d@P dQ@P dep da-ndep /ṭǒw’ ṭaṭǒw’/ tr ốn kín.

_p @ H dQ@P piéh da-ndep. cất k ỹ.

dQ@P da-ndep2 vắng. absent.

dQ@P _O<K da-ndep mbaok . vắng mặt.

dQ@P d} mt% da-ndep di mâta. khuất mắt. not to apppear in front of eyes.

_q< k% dQ@P d} mt%,, Nao ka da-ndep di mâta (Pp). Đi cho khuất mắt.

dz{H dangih /ṭangĭh/ không bằng lòng, giận. displeased, discontented.

dz{H a_k<K dangih akaok. lắc đầu.

dz{H m=kK dangih mâkaik . ấm ức.

dn{H danih /ṭanĭh/ mạ. rice seedling.

_p< H dn{H paoh danih. h◌ H Sanskrit: visarga (ḥ)

dn{U daning /ṭaning/ ngăn, tườ ng. wall.

dn{U hl~K daning haluk. tườ ng đất.

dn{U k`K daning kiak (akiak ). tườ ng gạch. 塼

dn{U ppN daning papan. tườ ng ván.

d_nP danop (= danaop danâng ) /ṭanôp/ phần việc, nghề. job, profession.

d_nP ZP ap~ H danop ngap apuh. nghề làm r ẫy.

d_nP ZP hm% ~ danop ngap hamu. nghề làm ruộng.

d_nP pb* ] xl{H danop pablei salih. nghề buôn bán.

dn~ H danuh /ṭanǔh/ bị tội. guilty.

dn~ H g*C danuh glac /ṭanǔh-ḳ lay’/ tội lỗi. sin, crime, fault.

dn~ H AK danuh khak /ṭanǔh-kha’/ tội. sin.

_d<K daok 1 /ṭo’/ ngồi. to sit. < Malay: duduk

_d<K d} al% daok di ala. ngồi xuống dướ i.

55




56

_d<K daok 2 còn. to continue.

_d<K w@K daok wek . còn nữa.

_d<K r=nH daok ranaih. còn tr ẻ.

_d<K daok 3 ở . to live, be.

o/ _d<K pK hl] Ong daok pak halei? Ông ở đâu?

_d<K hyT pK daok hayat pak. lúc đang ở ...

_d<K _E< H daok thaoh. ở không, tự nhiên.

_d<K daok 4 đang. to be in the process of.

_d<K \k; H ZP daok krâh ngap. đang làm.

_d" daong 1 /ṭaǒng/ giúp. to help.

_n< _d" y/ nao daong yang . đi giúp đám.

_d" daong 2 cứu. to save.

_d" ap& ] daong apuei. cứu hoả.

dR dar 1 /ṭăr/ chôn. burial.

c' dR Cam Dar.

dR dar 2 ký hiệu nguyên âm của chữ Chăm. vowel signs in the Cham script.

_◌ *

dR s% dar sa. ký hiệu nguyên âm của chữ Chăm. o ao

aok aow é_◌

dar dua

dR d& % dar dua. ký hiệu nguyên âm của chữ Chăm.dar sa

ai aik aiy ~◌

=◌ dar sa

dr% dara /ṭara/ thanh nữ. young girl.

drH darah /ṭar ăh/ máu. blood.

drK darak /ṭar ă’/ chợ . market.

drK _\p" darak praong . chợ lớ n.

dr/ darang 1 /ṭarang/ cây nhãn. longan.

56




57

dr/ darang 2 r ổ lớ n. large.

dr} dari. đĩ , tình dục. libido, sexual desire.

_F/ y/ dr} Po Yang Dari. thần tình dục, ái tình. God of love, desire.

Sanskrit: K āma

d_r% daro /ṭarô/ dự định. to plan.

d_y" dayaong /ṭayong/ chiều dài. length.

dy@P dayep /ṭayǒw’/ đầu hôm. the night falls.

kn# dy@P kanem dayep. tối tr ờ i.

_d^ dé1 /ṭê/ đấng, thượ ng đế, the god. < Sanskrit: deva < Vietnamese: đế

_d^ dé2 = hadom. bao nhiêu, mấy. how much.

_d^ hl] dé halei. bao nhiêu. mấy.

_d^bt% débata /ṭêp ata/ thần. < Sanskrit: devatā *

d^ p_j $ dépajiéng /ṭêpac yơ ng/ đấng tạo hóa.

_d@ H déh /ṭêh/ đó, kìa. that, there.

s/ _d@ H sang déh. nhà kia.

hr] _d@ H harei déh. hôm kia.

hr] _d@ H harei déh = harei kadéh. ngày mốt.

d$ deng 1 /ṭăng/ than. carbon.

d$ deng 2 đứng. to stand.

d$ c/ / deng cang. đứng đợ i.

d$ t_gK deng tagok . đứng dậy, nổi dậy.

d@P dep /ṭǒw’/ tr ốn. to hide. * < Vietnamese: đào

DN dhan /ṭhan/ nhành cây. branch.

_D" dhaong 1 /ṭhong/ dao. knife.

_D" t_c< H tl/ dhaong tacaoh talang. dao chặt xươ ng.

_D" dhaong 2 sâu. deep.

hm% ~ _D" hamu dhaong . ruộng sâu.

DR dhar /ṭhăr/ phướ c. happiness.

DR f& @L dhar phuer /ṭhăr-phôr/ = dhan phuel. phướ c đức.

57




58

D] dhei /ṭhěy/ trán. forehead.

D{T dhit /ṭhĭt/ lành. to heal.

D{T r&K dhit ruak . lành bệnh.

D& % dhua1 /ṭhwa/ chặn. station.

D& % dhua2 chặng. passage.

D& % atH dhua atah. chặng đườ ng dài.

D& % pd] dhua padei. chặng nghỉ.

D& @R dhur /ṭhǔr/ = dhuer. bụi. dust.

d} di1 /ṭi/ ở , tại. at.

_d<K d} s/ daok di sang. ở tại nhà.

d} di2 vào. into.

g{OK d} ur/ gi-mbak di urang . dựa vào ngườ i ta.

=g* H d} \d] glaih di drei. mệt trong mình.

d} di3 không. not.

c' d} h~ % p_t< o%,, Cam di hu patao o (Ppt). Nướ c Chăm không có vua.

_d @N dién /ṭiên/= diéng. nến. candle.

tp$ _d @N tapang dién. cây nến.

_d $ diéng /ṭiêng/ bò cạ p. scorpion.

d{H dih1 /ṭĭh/ đúc. to mould.

d{H dih2 hướ ng. direction.

d{H p~R dih pur. hướ ng Đông.

d{H =p dih pai. hướ ng Tây.

d{H uT dih ut. hướ ng Bắc.

d{H dK dih dak. hướ ng Nam.

d{L dilvịnh. bay.

d{· Ding /ṭĭng/ = Dil, Din. tên đô hội. name of city. Pa-nrang

Thành Phố Phan Rang-Tháp Chàm

Phan

Rang Tháp Chàm

bL d{· Bal Ding

58




59

_dK dok /tǒ’/ cờ . flag.

\dH drah1 /ṭrah/ bỏ. to reject, to refuse, to dismiss.

\dH drah2 nhanh. quick.

=\d drai /ṭray/ mùng. mosquito net.

\dK drak 1 /ṭr ă’/ xỉ. to point by finger.

\dK drak 2 gieo. to sow.

_\d<K draok /ṭro’/ bỏ chua. to pickle, to add sourness.

_\d<K W# draok njem. bỏ rau chua.

_\d<◊ draow /ṭro/ ayeng, yeng. ché lớ n. big-bellied jar.

_\d<◊ t=p draow tapai. ché r ượ u.

\dP drap /ṭr ă p/ = drep. của cải. fortune, property.

\dP aR drap ar, drep er. của cải.

\d;K drâk /ṭr ưk/ chống. to prop.

\d;K =g drâk gai. chống gậy.

\d/ ; drâng 1 /ṭr ưng/ = jiéng . lên ngôi, tr ị vì, tr ị vị. to reign, to role.

_F%K p_t< t_g<K \d/ ; =r,, Pok patao tagaok drâng rai. Tôn vua lên tr ị vì.

\d/ ; drâng 2 đượ c. to accept.

_d<K \d/ ; _s" g@P,, Daok drâng saong gep. Sống đượ c vớ i nhau.

\d/ ; drâng 3 chấ p nhận, đồng ý. I accept., ok.

\d/ ; hl] drâng halei. đươ c không?

\d/ ; m{N drâng min. đượ c r ồi.

wK kD% y~ @ qN \d/ ; hl] ? \d/ ; m{N,, Wak kadha yau nan drâng halei? Drâng min.

Viết bài như vậy đượ c không? Đượ c r ồi (ok).

\d;K =A& drâk khuai /ṭr ưk khôy/ quỳ. to kneel.

\d@ H dreh /ṭr ơ h/ giống. to look like.

\d] drei1 /ṭr ěy/ mình. by oneself.

_d<K s% \d] daok sa drei. ngồi một mình.

59






61

d~Ny% dunya /ṭun-ya/ = lok . tr ần gian, thế giớ i. world.

d~T dut (muk dut ) /ṭut/ bà bóng. medium, mediums.

61




62

E

e é /ê/ hát, xướ ng. to sing (for repose of souls).

e k% ur/ m=t,, É ka urang mâtai. Hát xướ ng cho ngườ i chết.

edL _h é dal hé /ê-ṭăl-hê/ quá xá. extremely rich.

md% edL _h^,, Mâda é dal hé. Giàu quá xá.

eU eng /êng/ tự thân. oneself.

eU =kT eng-kait (eng-kat ). tự sinh.

eU bC eng bac. tự học.

dh*K eU dahlak eng. chính tôi.

p~_t< _j $ eUkT,, Putao jiéng eng-kat (Sdr). Independent king.

V% ~ eU nyu eng. chính nó.

es% Esa ( Po Esa) /êtha/ Giêsu. Jesus.

*

_F@ es% \t~N _lK,, Po Esa trun lok. Chúa Giêsu giáng thế.

exN esan /êsan/ hướ ng Đông Bắc. northeast.

e◊ ew /êw/ kêu, gọi, cầu khấn. to call. *

e◊ aZN ew angan. gọi tên.

e◊ p_d" ew padaong. cầu cứu.

e◊ y/ ew yang. cúng thần, khấn thần.

62




63

G

gC gac /ḳ ay’/ quay. to turn.

gC a_k<K gac akaok. quay đầu.

gC w@K/=m gac wek , gac mai. quay lại.

gGK gaghak /ḳ aḳ ha’/ khạc. to spit. < Vietnamese: khạc

gGK kc& @C gaghak kacuec. khạc nhổ.

a % gGK aia gaghak. đờ m.

gH gah /ḳ ah/ bên, phía. side.

gh~L gahul ( Po Klaong Gahul ) /ḳ ahǔl/ tên vua Chăm. name of the Cham King.

gh)◊ gahlau ( phun gahlau) /ḳ ahlǒw/ = gahluw. cây tr ầm, hươ ng k ỳ nam. agalloch,

eaglewood.

Pa-mblap < Malay:

gaharu

_F/ gh)◊ Po Gahlau. đội tr ưở ng Đội hái hươ ng thờ i Nguyễn. the head of agalloch

collection team in Nguyen dynasty era.

gh~R gahur 1 /ḳ ahǔr/ (cf. ḳ hur) = ghur, mu, padang. động cát. dune.

gh~R gahur 2 ngh ĩ a địa Bàni. Bini’s ancestral gravesites.

* /ḳ hur/

=g gai1 /ḳ ay/ cây. tree, sign tree. < Vietnamese: gầy

cây

=g a/k% gai angka. cột cây số.1 km

=g gai2 loại từ, lượ ng từ chỉ, tính mảnh gỗ. classifier, measure word for piece of wood like

chop stick.

=g d& @ H gai dueh. đũa.

=g gai3 kéo. to pull.

=g a_k<K p_t> w@K gai akaok pataom wek. kéo đầu chụm lại.

=g gai4 khép. to close.

=g _b< H b{O $ gai baoh bi-mbeng . khép cửa.

=gU gaing /ḳ eng/ đáy. bottom.

63




64

=gY gaiy1 /ḳ e/ bẫy. trap, snare.

=gY gaiy2 đò. ferry.

=gY gaiy3 ghe. boat.

gK gak 1 /ḳă’/ tranh. thatch.

gK a\n$ gak a-nreng. tranh r ạ.

gK gak 2 banh ra. to widen.

gK mt% gak mâta. banh mắt ra.

gK g@L gak gel . ấm ứ, ngậ p ngừng. to hesitate.

gL gal /ḳăl/ k ẹt. stagnated, jammed.

r{=dH gL ridaih gal. xe k ẹt.

gl{m/ galimâng /ḳ alimư ng/ nhện. spider.

gl{U galing /ḳ alĭng/ cươ ng. bridle.

gl{U a=sH galing asaih. cươ ng ngựa.

gN gan /ḳăn/ qua, ngang. to across. < Vietnamese: ngang

_q< gN nao gan. đi ngang.

g/ gang 1 /ḳ ang/ gọng. frame. < Vietnamese: gọng

g/ cR M{L gang car mil. gọng kính.

g/ gang 2 mỏi. to weary, to tire.

g/ pbH gang pabah. mỏi miệng.

g/ tZ{N gang tangin. đơ tay.

g/ mt% gang mâta. mỏi mắt, đơ mắt.

g/ gang 3 cãi. to argue.

g/ d} \g~ % _j $ \k% _j $ h& %,, Gang di gru jiéng kra jiéng hua (Pp). Cãi ý thầy thành khỉ thành

vượ n.

_g<K gaok 1 /ḳǒ’/ nồi. pot.

_g<K hlN gaok halan. nồi đất.

_g<K gaok 2 gặ p. to meet.

_g<K g@P gaok gep. gặ p nhau.

_g<K E~N gaok thun (= druak nâsak ). gặ p năm k ỵ.

_g<K gaok 3 đụng. to touch.

r{=dH _g<K g@P = r{=dH _E<K g@P ridaih gaok gep. = ridaih thaok gep. xe đụng nhau.

64




65

_g<K g*C gaok glac. phạm tội.

_g<L gaol 1 /ḳ ol/ kapah. cây gòn, cây bông gạo. kapok, Ceiba pentandra.

* < Vietnamese: gòn; < Malay: kapuk

_g<L gaol 2 /ḳǒl/ = ranâng. gòn. r ộng. wide. *

_g<L _g<L gaol gaol /ḳ ol-ḳ ol/ ha-njak nyum, hareh, karang, klaoh adat, klua, lo (rilo, ralo),

mâkhek, ndei, ringâk ringei, tapa prân. exceedingly.

\E{U _g<L _g<L thring gaol gaol. ngáy khò khò.

_n< _g<L _g<L nao gaol gaol. đi nhanh lên.

rn/ _g<L ranâng gaol. r ộng lắm.

_g<N gaon /ḳǒn/ lệnh. to order.

\b] _g<N brei gaon. cho lệnh.

_tK _g<N tok gaon. thừa lệnh.

p$ _g<N peng gaon. nghe lệnh.

_g<◊ gaow /ḳ o/ quắ p xuống, oằn. to seize down, to bend.

gP gap /ḳǒw’/ vừa. suitable, fit.

c~K a◊ gP cuk aw gap. mặc áo vừa.

gP p\k; % gap pakrâ. vừa phải.

g# gem1 /ḳăm/ đậy. to cover.

g# kE@P _Z<K x_l< gem kathep ngaok salao. đậy khăn lên mâm.

g# gem2 vớ i. with.

g# gem3 vừa ... vừa. (to do something) ... and ... (to do something else at the same time).

g# _n< g# _Q' gem nao gem ndom. vừa đi vừa nói.

g# g@L gem gel (anaak gem gel ) /ḳăm-ḳăl/ con chuồn chuồn. dragon-fly.

g@K gek /ḳơ ’/ nhấn xuống. to press, to force.

g@K kt@K gek katek /ḳơ ’-katơ ’/ hiế p, đè nén. to oppress, to abuse.

g$ geng /ḳăng/ cột, tr ụ. column, pillar.

g$ s/ geng sang. cột nhà.

65




66

g@P gep1 /ḳǒw’/ bà con, ngườ i thân. relation, relative. *

g@P gH a=mK gep gah amaik. bà con bên mẹ.

g@P ay~T gep ayut . ngườ i yêu. *

g@P gN gep gan /ḳǒw’-ḳăn/ ngườ i dưng. outsider.

g@P gep2 vớ i nhau. to do each other.

an{T g@P anit gep. yêu nhau.

G% gha /ḳ ha/ = ugha, agha. r ễ. root. < Malay: akar

GK ghak /ḳ hă’/ can ngăn. prevent (from).

GK \d; H ghak drâh /ḳ hă’-tr ư h/ can gián. oppose.

G@ H gheh1 /ḳ hơ h/ khéo. beautiful, skillfull. < Vietnamese: khéo

ZP G@ H ngap gheh. làm khéo.

_Q' p& @C G@ H ndom puec gheh. nói khéo.

G@ H gheh2 tế nhị. delicate.

_d<K d$ G@ H daok deng gheh. đối xử tế nhị.

G# ghem /ḳ hăm/ dọa. to intimidate.

G# Fm=t ghem pamâtai. dọa giết.

G# t# ghem tem /ḳ hăm-tăm/ dọa dẫm. to intimidate.

=G& ghuai /ḳ hôy/ cục, khối. mass, gob. < Vietnamese: khôi

=G& hl~K ghuai haluk. cục đất.

=G& l{s] ghuai lisei. cục cơ m.

G& @ H ghueh /ḳ hwơ h/ lừng. to rise up.

ap& ] G& @ H apuei ghueh. lửa lừng.

G~L ghul gahur

G~ ' ghum /ḳ hǔm/ r ăng hàm. molar tooth.

tg] G~ ' tagei ghum. r ăng hàm.

G~R ghur gahur

g{bK gibak /ḳ ip ă’/ = gabak. đấm. to punch.

g{h% giha /ḳ iha/ = gaha, kati gaha, kuek. biệt thự. villa, mansion. < Sanskrit:

gṛ ha

g{_h@ H gihéh /ḳ ihêh/ = gahêh. dân thườ ng. ordinaly people, civilian.

g{h) @ gihlau gahlau

66




67

g{K gik /ḳĭ’/ = taphia. gần. near.

_d<K g{K g@P daok gik gep. ngồi gần nhau.

g{l% gila /ḳ ila/ dại. stupid.

g{lC gilac /ḳ ilay’/ = galac, gulac. tr ở lại. to come back.

g{lC kl{N gilac kalin. phản loạn.

g{=l gilai /ḳ ilay/ ghe. boat.

g{=lK gilaik /ḳ ilě’/ = galaik. thọc lét. to tickle, to titillate.

g{=lY gilaiy /ḳ ile/ tr ặc. to sprain.

g{=lY t=k gilaiy takai. tr ặc chăn.

g{lK gilak /ḳ ilă’/ = galak. dụi. to rub out.

g{lK mt% gilak mâta. dụi mắt.

g{l%l' gil ālam /ḳ ilalăm/ = gilam. tr ần gian. this dusty world.

g{l% gilam gilalam

g{l/ g{=l& gilang giluai /ḳ ilang ḳ ilôy/ = galang galuai. tươ i tắn. cheerful.

_O<K mt% g{l/ g{=l& mbaok mâta gilang giluai. vẻ mặt tươ i tắn.

g{_l< H gilaoh /ḳ ilǒh/ = galaoh. nổi. to float, to rise.

g{_l< H aZ{N gilaoh angin. nổi gió.

g{_l" gilaong /ḳ ilǒng/ = galaong. lỗ. hole.

g{_l<◊ gilaow1 /ḳ ilo/ = galaow. r ắn mối. lizard.

g{_l<◊ gilaow2 con két. parrot.

g{l@ H gileh /ḳ ilơ h/ = galeh, jileh. ngã. to fall.

g{l# gilem /ḳ ilăm/ = galam. vác. to carry on shoulder.

g{l$ gileng /ḳ ilơ ng/ = galeng. kho, biệt thự, cung điện, cung đình. treasure, palace, court.

< Malay: gedung

g{l$ pr`K gileng pariak. ngân khố, kho bạc. treasury.

g{_l $ giliéng /ḳ iliê ng/ = galiéng. tr ừng, lườ m. to glare at.

V% ~ g{_l $ dh*k,, Nyu giliéng dahlak . Nó tr ừng tôi (Nó lườ m tôi).

g{l{K gilik /ḳ ilĭ’/ = galik. cán. to run over.

r{=dH g{l{K ridaih gilik. xe cán.

g{l~ / \d] gilung drei /ḳ ilǔng-tr ơ y/ = galung drei. nằm lăn. to lay.

g{_lK gilok /ḳ ilô ’/ = galok. mửa. to vomit.

67




68

g{_m<◊ gimaow /ḳ imo/ = gamaow. rám. sunburnt.

_O<K g{_m<◊ mbaok gimaow. mặt rám.

g{OK gimbak /ḳ ibă’/ vắt. to hang.

g{OK AN a◊ d} tl]. Gi-mbak khan aw di talei. vắt khăn áo trên dây.

g{_n" ginaong /ḳ inǒng/ = ganaong. giận. to be angry.

g{Q$ gi-ndeng /ḳ iđăng/ = ga-ndeng. im lặng. silent.

g{Q$ j& % gi-ndeng jua. im ắng.

g{n# ginem /ḳ inăm/ = ganem. buồn. sad.

_O<K g{n# mbaok ginem. mặt buồn.

g{n$ gineng /ḳ inăng/ = ganeng. tr ống gineng. gineng drum.

g{n@P ginep /ḳ ină p/ = ganap. cách. way, manner.

dh*K ZP t& ] g{n@P dh*K,, Dahlak ngap tuei ginep dahlak. Tôi làm theo cách tôi.

g{_n @P giniep /kanê w’/ = ganiep, ca-ndip, ka-ndip. gắ p. to pick up.

g{U ging /ḳĭng/ bế p. kitchen.

g{n{K ginik /ḳ inĭ’/ = ganik. chật hẹ p. narrow.

g{n{K g{n& % ginik ginua. chật, hẹ p.

s/ g{n{K sang ginik. nhà hẹ p.

g{n{K t`N ginik tian. hẹ p bụng (ngườ i hẹ p hòi).

g{\nK gi-nrak /kinr ă’/ đầy. full.

g{\n/ gi-nrang /ḳ inr ăng/ = ga-nrang . cây điên điển, điền thanh. sesbania aegyptiaca, sesbania

sesban. 痶

g{_\n" a_r $ gi-nraong ariéng /ḳ inrong-ariêng/ càng cua. crab claws.

*

g{\n@ H gi-nreh /ḳ inr ơ h/ = ga-nreh. tài phép. to have supernatuaral power.

*

_F@ p_t< y/ i}N s~n{T g{\n@ H Po Patao Yang In sunit gi-nreh! Po Patao Yang In thật tài

phép!

g{\n@ H p=\t gi-nreh patrai /ḳ inr ơ h-patray/ = ga-nreh patrai. hoàng đế (bệ hạ). emperor, your

68




69

Majesty.

g{\n$ gi-nreng /ḳ inr ăng/ mão vua. crown. * gi-nrang

gi-nreng /ḳ inr ăng/

g{_W<K gi-njaok /ḳ i ȷ ǒ’/ = ga-njaok. gáo. dipper.

g{_W<K _J<K a % ginjaok jhaok aia. gáo múc nướ c.

g{n& @R ginuer /ḳ inô r/ = ganuer . chủ, ngườ i đứng đầu. owner, head, chief.

_F@ g{n& @R po ginuer. ông chủ.

g{n& @R acR b=xH ginuer acar basaih. ngườ i đứng đầu chức sắc.

g{n& @R r=g* ginuer raglai. ngườ i đứng đầu Raglai.

g{n& @R p_l $ ginuer paliéng . chủ tế.

g{n& @R h& @R ginuer huer . nhà thiên văn.

_F@ g{n& @R m\t} Po Ginuer Mâtri. tên gọi thần giữ cửa. Siva.

g{n~ H g{qT ginuh ginat /ḳ inǔh-ḳ inăt/ = ganuh ganat. oai. stately.

g{n~ H AK ginuh khak /ḳ inǔh-khă’/ = ganuh khak. tội. guilt.

g{n~ ' ginum /ḳ inǔm/ = ganum. đóng góp, chung lại. to contribute.

g{n~ ' _j @N ginum jién. góp tiền.

g{n~ ' \p;N ginum prân. góp sức.

g{n~ ' =b` ginum biai /ḳ inum p iay/ hội đồng. council.

g{n~P ginup /ḳ inǔ p/ = ganup. giàu con. having a lot of children.

g{n~P md% ginup mâda /ḳ inǔ p-mưṭa/ = ganup mâda. giàu có. giàu của. rich.

g{rK girak 1 /ḳ ir ă’/ trói. to rope.

g{rK t=k girak takai. trói chân.

g{rK girak 2 dang ra. to stretch.

_d<K g{rK daok girak. ngồi chàng háng.

g{r◊ giraw /ḳ iro/ = galaow, jiraow, jalaow. gãi. to scratch.

g{r~ H giruh /ḳ ir ǔh/ mạng, nhíp lại. to mend.

g*C glac /ḳ lay’/ tội. sin, crime.

g*C x~K glac suk. tội lỗi.

g* H glah /ḳ lăh/ trã, tr ả. small pot.

69




70

_g<K g* H gaok glah. nồi trã.

g*R glar /ḳ lăr/ đuối sức. to be exhausted.

=g * glai /ḳ lay/ r ừng. forest, wood.

=g* _k* <◊ glai klaow. r ừng rú.

r% =g* Ra Glai. ngườ i Raglai.

=g* H glaih /ḳ leh/ mệt.

=g* H g*L glaih glal. mệt mỏi, vất vả.

g* / glang /ḳ lang/ khâu. to sew.

g* / a\M % glang amra. khâu.

_g* < H glaoh /ḳ lǒh/ thọc. to thrust.

_g* " glaong /ḳ long/ cao. high.

_g* " aAR glaong akhar. giỏi chữ, cao chữ.

_g* " d} ab{H glaong di abih. tối cao.

_g* <◊ glaow /ḳ lo/ óc. brain.

g* @ H gleh1 /ḳ lơ h/ hỏng, hư. to be broken, to be corrupted.

MC g* @ H mac gleh. máy hư.

g* @ H t' pH gleh tam pah. bị ô uế.

_g<K g* @ H gaok gleh. nồi đổ.

g* @ H gleh2 đổ, sậ p, ngã. to fall.

g* @ H g{n~ H gleh ginuh. mất khí sắc.

a % hr] g* @ H aia harei gleh. mặt tr ờ i ngã về chiều.

g* # glem /ḳ lăm/ ném. to throw.

g* $ gleng 1 /ḳ lăng/ chăn. to tend.

g* $ p=bY gleng pabaiy. chăn dê.

g* $ gleng 2 coi, quan sát. to look.

g* $ pS/ gleng pachang. quan sát.

g* $ gleng 3 bói. to divine, divination, holoscope.

_n< g* $ nao gleng. xem bói.

rg* $ ra gleng. thầy bói.

g) H gluh /ḳ luh/ bùn. mud.

g)T glut /ḳ lǔt/ lún. to subside.

70




71

_gK gok 1 /ḳ ô ’/ hang, hố. pit.

_gK b{t@ ~ gok bitau. hang đá.

_gK gok 2 vực. abyss, depression.

=\g' graim /ḳ rem/ xả miệng r ộng. to open wide the mouth.

=\gY graiy /ḳ le/ quan thuế. tariff. < Vietnamese: thuế

\g' gram /ḳ ram/ nướ c. country, land. < Sanskrit: gr āma

\g' cg% gram caga. quốc phòng.

\g' _dK gram dok . quốc k ỳ.

\g/ grang /ḳ rang/ đỡ . to bear.

_\g< H graoh /ḳ r ǒh/ sủa. to bark.

as~ @ _\g< H asau craoh. chó sủa.

\g' ~ grum1 /ḳ rum/ = grâm, cakala, katal. sấm. thunder.

\g' ~ a_k<K E~N grum akaok thun = than auen. sấm đầu năm.

\g' ~ grum2 nơ m. fish trap.

_n< k&K \g' ~ nao kuak grum. đi nơ m cá.

\g^ gre /ḳ r ơ / khiế p. to fear.

\g@ H greh1 /ḳ r ơ h/ lãnh. to receive.

\g@ H greh2 chuộc. to redeem.

\g@K grek /ḳ r ơ ’/ con kên kên. vulture.

\g@P grep /ḳ lǒw’/ khắ p, mọi. all over, all.

\g@P \d] grep drei. mọi ngườ i.

\g@P l{b{K grep libik . khắ p nơ i.

\g{K grik /ḳ r ĭ’/ nghiền. to crush.

_\gU grong /ḳ rô ng/ nhạc, lục lạc, chuồng. to flip-flop, to flip, to bell.

\g% ~ gru /ḳ ru/ thầy. teacher.

\g% ~

ur/ gr u urang . tên chức sắc tôn giáo. title of religious profession’s.

\g% ~ A{K gru khik. giám thị.

\g% ~ p_t<◊ bC gru pataow bac. giáo viên.

\g% ~ g* $ pS/ gru gleng pachang. thanh tra.

\g% ~ g* $ adT gru gleng adat 1 chủ tọa.

71




72

\g% ~ g* $ adT gru gleng adat 2 mục sư.

=\g& gruai /ḳ lôy/ bàn chải. brush.

\g&K gruak 1 /ḳ rwă’/ úp. facedown.

Q{H \g&K ndih gruak. nằm úp.

\g&K gruak 2 chết. to die.

a_t" \g&K pK ataong gruak pak. đánh chết.

a_t" \g&K pk' ataong gruak pakam. đánh chết.

a_t" \g&K t{K ataong gruak tik . đánh chết.

\g~K gruk /ḳ r ǔ’/ việc. job.

\g~K ZP gruk ngap. việc làm.

\g~K p_t< gruk patao. việc công.

\g~K s/ gruk sang . việc nhà.

jL \g~K jal gruk. bận việc.

l{n/ \g~K linâng gruk. r ảnh việc.

g& ] guei /ḳěy/ mang. to carry.

g& @N guen /ḳ ô n/ = paguen. k ỳ hạn. period.

_t> g& @N taom guen. đúng thờ i hạn.

g& @N g@P guen gep. hẹn nhau.

g& @P guep /ḳ ôp/ guốc. wooden shoe.

g& @R guer /ḳ ôr/ đơ n vị đếm (lá tr ầu). unit of account.

s% g& @R hl% sa guer hala. một lá tr ầu.

g~K b{r% guk bira /ḳǔ’-p ila/ = guk bara. đầu vai. head of soulder.

g~N cOH gun ca-mbah /ḳǔn-cabăh/ bùa ngải. enchantment, magic.

72




73

H

h% ha /ha/ hả, hé. to open. < Vietnamese: hả, hé

h% pbH ha pabah. hả miệng.

h% _b< H b{O$ ha baoh bi-mbeng. hé cánh cửa.

hb% haba /hap a/ (cf. p a) lức, lứt. husked.

\bH hb% brah haba. gạo lứt.

h=b habai1 /hap ay/ (cf. p ay) giỏ. basket.

h=b hr@K habai harek. giỏ đựng cỏ.

h=b habai2 nấu canh. to cook soup, stew.

a % h=b aia habai.

h=b W# h&K habai njem huak. nấu canh ăn cơ m.

hbN haban /hap ăn/ (cf. p an) kasuer, keng, nâkasuan. đồng. copper.

x_l< hbN salao haban. mâm đồng.

hb/ habang 1 /hap ăng/ (cf. p ăng) mờ . dim.

mt% hb/ mâta habang. mắt mờ .

hb/ habang 2 yếu. to weaken.

mt% p=jH hb/ mâta pajaih habang. hạt giống nẩy mầm yếu.

hbR habar 1 /hap ăr/ bar, sibar, subar. /p ăr, thip ăr, thup ăr/ thế nào? how?

ZP hbR? Ngap habar? Làm thế nào?

hbR habar 2 tại sao? why?

hbR y~ @ qN,, Habar yau nan? Tại sao như vậy?

hb] habei /hap

ěy/ khoai. potato. < Malay: ubi

hb] _BU habei bhong. khoai lang.

hb] pr$ habei pareng. khoai tây.

hb] _p* ' habei plom. khoai mì. < Malay: ubi kayu

h_b @N habién /hap iên/ (cf. p iên) chừng nào, bao giờ . when.

h_b @N hl] x=I =m? Habién halei sa-ai mai? Chừng nào anh lại?

hb~ @ habau /hap ǒw/ tro. ash.

73




74

hdH hadah /haṭah/ sáng. brightness, light.

hdH p_g^ hadah pagé. sáng sớ m.

h=d hadai /haṭay/ đưa, đẩy. to swing (on hammock).

hdK hadak 1 /haṭă’/ (cf. ṭă’) bẫy chim. bird trap.

hdK hadak 2 bí đao. wax gourd.

hd/ hadang /haṭamg/ (cf. ṭang) tôm. shrimp.

hd] hadei /haṭěy/ (cf. ṭěy) sau. behind.

hd# hadem /haṭăm/ (cf. ṭăm) kiến. ant.

hd$ hadeng /haṭăng/ (cf. ṭăng) than. coal.

hd@R hader /haṭăr/ (cf. ṭăr) nhớ . to remember.

hd ;P hadiâp /haṭĭw’/ (cf. ṭĭw’) = hadiip, sidiip. vợ . wife. *

d& % hd ;P ps/ dua hadiâp pasang . hai vợ chồng.

h_d @P hadiép /haṭĭw’/ (cf. ṭĭw’) = hadiip, sidiip. sống. to live.

*

h_d @P w@K hadiép wek. sống lại.

h_d @R hadiér /haṭiêr/ (cf. ṭiêr) r ống. to bellow.

l{mN h_d @R limân hadiér. voi r ống.

hd`{P hadiip1 /haṭĭw’/ (cf. ṭĭw’) vợ . wife.

hd`{P hadiip2 sống. life, to live.

* hadiip

h_d' hadom1 /haṭôm/ (cf. ṭôm) bao nhiêu, mấy. how much.

h_d' O$ hadom mbeng. bao nhiêu/mấy lần?

h_d' mh% ~ h_d' mV~ ',, Hadom mâhu hadom mânyum (Pp) Khát bao nhiêu uống bấy nhiêu.

h_d' hadom2 vẫn, cứ. to continue.

h_d' _d<K xn/ hadom daok sanâng. vẫn ngồi ngh ĩ .

h_d' d} ZP hadom di ngap. cứ làm mãi.

hd~K haduk /haṭǔk/ (cf. ṭǔk) ấm ức. resentfully.

V% ~ h % hd~K hd~K,, Nyu hia haduk haduk. Nó khóc ấm ức.

h=gT hagait /haḳět/ (cf. ḳět) gì, cái gì? what?

74




75

h=gT qN? Hagait nan? Cái gì đó?

o/ ZP h=gT? Ong ngap hagait? Ông làm gì?

h_g<◊ hagaow /haḳ o/ oằn. to bend.

DN ky@ ~ h_g<◊ \t~N,, Dhan kayau hagaow trun. Nhánh cây oằn.

hgR hagar /haḳ ar/ (cf. ḳ ar) tr ống hagar. hagar drum.

hg◊ hagaw /haḳ aw/ = higaw, hagao. xui, xui xẻo. unlucky.

h=h& hahuai /hahôy/ r ộng rãi. spacious.

=h hai /hay/ vớ i, hay. with, or.

_n< =h. Nao hai. Đi vớ i.

h% ~ =h o%? Hu hai o? Có hay không?

=hT =hT hait hait /hět-hět/ chang chang. blazing.

pQ`K =hT =hT pa-ndiak hait hait. nắng chang chang.

=hY haiy /he/ ừ, đồng ý. yes, to agree.

=hY \b] haiy brei. đồng ý cho.

hjN hajan /hac an/ (cf. c an) mưa. rain.

hj◊ hajaw /hac aw/ (cf. c aw) = hijaw. xanh lá cây. green.

hj} haji /hac i/ danh hiệu ngườ i đã đi hành hươ ng tại La Mecque (Mecca, Makah, Mâkah).

title of the man who made pilgrimage to Mecca.

h_j $ hajiéng /hac yơ ng/ (cf. c yơ ng) nên, thành. to complete, to become.

hj~ / hajung 1 /hac ǔng/ ngọn. top.

hj~ / ky@ ~ hajung kayau. ngọn cây.

hj~ / hajung 2 bẫy. trap.

hj~ / b~ H c`[ hajung buh ciim. bẫy bắt chim.

hj~ / hajung 3 lãi. profit.

_j @N hj~ / jién hajung. tiền lãi.

hK hak /hă’/ xé. to tear.

hK b{aR hak bi-ar . xé giấy.

hkK hakak 1 /hak ă’/ đong (lúa, ngô bắ p ...). to measure the quality of (rice, corn etc.).

75




76

hkK p=d hakak padai. đong lúa.

hkK hakak 2 đóng (thuế). to be taxed.

hkK j% ; hakak jâ. đóng thuế.

hk' hakam1 /hakam/ (cf. kam) tr ấu. rice husk.

hk' hakam2 lúa lép. rice of poor quality.

hk' hakam3 /hak ăm/ halik, kataok. bừa. rake.

h_k< H hakaoh1 (baoh kakaoh) /hak ǒh/ dứa, thơ m. pineapple.

f~N h_k< H phun hakaoh. cây dứa.

h_k< H hakaoh2 cạn. (to become) dry.

a % h_k< H aia hakaoh. nướ c cạn.

h_k # hakiém /hakiêm/ ăn sống (rau). to eat uncooked food.

h_k # W# mtH hakiem njem mâtah. ăn rau sống.

hk{K hakik /hak ĭ’/ = sakik , ruak. bệnh. disease.

r&K hk{K ruak hakik. bệnh tật.

h\kN hakran /hakran/ = kran. kéo cho dãn. drag out, to stretch.

b{lN h\kN bilan hakran. tháng nhuận.

h=k& hakuai /hakôy/ kê, bo bo. millet, sorghum.

hk~ ' hakum1 /hak ǔm/ giáo điều. dogma.

hk~ ' hakum2 luật pháp. law.

hL hal /hal/ nực, hầm. hot.

l{Z{K hL,, Lingik hal. tr ờ i nóng hầm.

hL b) @ hal blau /hal-p lǒw/ nực nội, nóng nực. sultry.

hl% hala1 /hala/ (cf. la) lá. leaf. < Malay: hala< Vietnamese: lá

hl% ky@ ~ hala kayau. lá cây. < Malay: hala kayu< Vietnamese: lá cây

hl% hala2 tr ầu. Piper betel. 蔞

Malay: sirihJavanese: suruhKhmer: mlou

O$ hl% pn/,, Mbeng hala panâng . Ăn tr ầu cau. Thai-Lao: kin mak

hl% hala3 nhái. to imitate.

hl% pn& @C V% ~ _Q',, Hala panuec nyu ndom. Nhái lại lờ i nó nói.

hl% acR hala acar. ngườ i thay thế Po Acar , khiêng thi hài trong ngày lễ thiêu của

76






78

hl$ haling 1 /halĭng/ đãi. to treat.

hl$ haling 2 tên bàu (bầu), hồ, ao. name of lake. Làng

Tánh Linh Khu phố Pa-chăm, Thị tr ấn Lạc

Tánh

hl@P mt% halep mâta /halǒw’-mưta/ thôi miên. to hypnotize.

ur/ hl@P mt% urang halep mâta. ngườ i thôi miên.

Fhl@P mt% pahalep mâta. làm nghề thôi miên.

hl} hl$ hali haleng /hali-halăng/ đẹ p đẽ, dịu dàng. graceful.

hl{H halih /halĭh/ xít, xê. to move.

hl{H tm% halih tamâ. xít vào.

hl{H tb`K halih tabiak. xít ra.

hl{H p=jK halih pajaik. xít gần.

hl{K halik 1 /halĭ’/ tr ạt. to rake.

hl{K halik 2 hakam, kataok. cái tr ạt, cái cào. rake.

hl{K hm~ % m/ hl{K,, Halik hamu mâng halik. Tr ạt ruộng bằng cái tr ạt (cho bằng phẳng).

hl[ halim /halĭm/ mùa. season, crop.

hl[ hjN halim hajan. thuận mưa.

ZP hl[ ngap halim. làm mùa.

h% ~ hl[ hu halim. đượ c mùa.

l{h{K hl[ lihik halim. mất mùa.

hl& ] haluei /haluy/ bóng mát. shade.

hl& @K haluek /halwơ ’/ nhọn, bén. sharp, furtive.

a_k<K jr~ ' hl& @K akaok jarum haluek. mũi kim nhọn.

_t<◊ hl& @K taow haluek. dao bén.

hl~ H haluh1 /halǔh/ lấy, chụ p. to take.

hl~ H b{z~K haluh binguk. chụ p hình.

hl~ H il{_m% haluh ilimo. thông thái.

hl~ H haluh2 /halǔh/ cùn. blunt.

a\m% hl~ H amra haluh. r ựa cùn.

78




79

hl~K haluk /halu’/ đất. land.

hl~N halun /halǔn/ tớ , đầy tớ . servant.

hl~ / halung /halǔng/ đìa, đầm cá. pond, fish pond.

hMC hamac /hamay’/ (cf. may’) thoảng. breeze.

hMC b{Z% ~ hamac bingu. thoảng hơ i hoa.

O~ @ hMC mbau hamac. thoảng mùi.

hMH hamah /hamăh/ cống nạ p. to pay tribute.

hO@R ha-mber /habăr/ (cf. băr) quấn, leo. to wrap, to climb.

h=rK hO@R haraik ha-mber. dây leo.

hm % hamia ( phun hamia) /hamya/ cây khế. thistle, carambola.

hm{T hamit /hamĭt/ = peng . nghe, nghe đượ c. to hear, to be heard.

o/ hm{T hl]? Ong hamit halei? Ông nghe đượ c không?

hm~ % hamu1 /hamu/ ruộng. rice field.

hm~ % hamu2 phần đầu tiên của tên làng Chăm. first part of the Cham’s village name.

pl] hm~ % l{E{T Palei Hamu Lithit. Thành Phố Phan Thiết.

Pajai

pl] hm~ % _\c<K Palei Hamu Craok. Khu phố Bàu Trúc, Thị tr ấn Phướ c Dân.

Pa-nran

pl] hm~ % t\nN Palei Hamu Ta-nran. Thôn Hữu Đức, Xã Phướ c Hữu.

Pa-nran

hN han /hăn/ thướ c mộc Chăm, đơ n vị đo (từ cùi chỏ đến đầu ngón tay) của Chăm. Cham’s

measure unit.

40 cm

hq% hana /hana/ rang. to roast.

hq% tZ@Y hana tangey. rang bắ p.

h=qK hanaik /haně’/ vấ p. to stumble.

h_n< H hanaoh1 /hanǒh/ hờ n. to be angry, to sulk.

79




80

h_n< H d} g@P hanaoh di gep. hờ n giận nhau.

h_n< H hanaoh2 phạm thượ ng. to desecrate, to commit sacrilege.

h_n< H n`[ hanaoh niim. phạm thượ ng vớ i thần linh.

hn% hanâ /hanư/ ná. cross-bow.

< Vietnamese: na

hnK hanâk /hanư ’/ (cf. nư ’) hen (suyển). asthma.

h_Q< H ha-ndaoh1 /hadǒh/ (cf. dǒh) giật. to jerk.

h_Q< H agR wH ha-ndaoh agar wah. giật cần câu.

h_Q< H ha-ndaoh2 cách xa. to be far away from.

h_Q< H d} g@P ha-ndaoh di gep. cách xa nhau.

h_Q<K ha-ndaok 1 /hadǒ’/ (cf. dǒ’) mục. to rot.

h_Q<K ha-ndaok 2 cong. to bent.

ky~ @ h_Q<K pj^ kayau ha-ndaok paje. cây cong r ồi.

h/ hang /hang/ bờ . shore.

h/ _\k" hang kraong . bờ sông.

h_z<◊ hangaow ( phun hangaow) /hango/ cây thông. pine tree.

hz^ hangé /hangê/ lúa r ừng. wild rice.

hz~ @ hangau1 /hangǒw/ = hingau. thơ m. fragrant.

O@ ~ hz~ @ mbau hangau. mùi thơ m.

b{Z% ~ hz~ @ bingu hangau. bông thơ m.

hz~ @ Hangau2 ( Bal Hangau). thủ đô cũ Chăm. an old Cham capital.

hWK V~ ' ha-njak nyum /ha ȷ ă’-ñǔm/ = ha-njak nyum, klaoh adat, klua, lo, rilo, ralo. quá.

exceedingly.

b{Z} hWK V~ ' bingi ha-njak nyum. ngon quá.

h_v<L ha-njaol /ha ȷ ôl/ = ha-njuel. nhẹ. gently.

h_W<◊ ha-njaow ( phun ha-njaow) /ha ȷ o/ dâu. strawberry.

hn} hani /hani/ con ong mật. honeybee.

hn`[ haniim /haniêm/ phúc, hạnh phúc. happiness. *

h=\n ha-nrai /hanray/ thắt. to tie.

h=\n ki{U ha-nrai ka-ing. thắt lưng.

80




81

h_\n< H ha-nraoh /hanr ǒh/ giã. to bray.

\bH h_\n< H d& % O$ brah ha-nraoh dua mbeng . gạo giã hai lần.

h_\n" ha-nraong /hanr ǒng/ chuồng. cage, barn, cattle shed.

hn~K hanuk 1 /hanǔ’/ (cf. nǔ’) phần. part.

h&K \t~ H hn~K,, Huak truh hanuk . Ăn đủ phần.

hn~K hanuk 2 phải. right. i◊ iw

gH hn~K gah hanuk. bên phải.

hn~K yw% hanuk yawa /hanǔ’-yawa/ âu lo, than thở . to lament.

hVH ha-nyah1 /hañăh/ đưa qua đưa lại. to swing.

hVH b{=l ha-nyah bilai. đánh tay.

hVH ha-nyah2 vung. to brandish.

hVH hw] ha-nyah hawei. vung roi.

hVH ha-nyah3 lắc. to shake.

hVH a_k<K ha-nyah akaok . lắc đầu.

hv~ H ha-nyuh hỉ, vắt. to blow.

hv~ H a % id~ / ha-nyuh aia idung. vắt mũi.

_h<K haok /hǒ’/ bị mắc xươ ng. to get a fish bone stuck in the throat.

< Vietnamese: hóc

h&K _h<K tl/ ikN,, Huak haok talang ikan. Ăn cơ m bị mắc xươ ng ở họng.

_h<R haor /hǒr/ nóng tính. hot-tempered.

_h<T haot /hǒt/ hóc. corner. < Vietnamese: hóc

hP hap1 /hap/ đẹt. stunted.

hP hap2 cằn. exhausted.

_b< H ky@ ~ hP,, Baoh kayau hap. Trái cây già cằn.

hpH hapah /hapăh/ chiều ngang bàn tay. unit of length.

1015 cm

hpK hapak đâu. where.

hpL hapal /hapăl/ (cf. păl) cánh tay. arm.

_b< H hpL baoh hapal. bắ p tay.

t=k& hpL takuai hapal. cổ tay.

81




82

hp~ H hapuh /hapǔh/ chổi. broom.

a % hp~ H aia hapuh. chổi.

a % hp~ H bH O* / aia hapuh bah mblang. chổi quét sân nhà.

hR har 1 /hăr/ thác. torrent, rapids, waterfall.

hR a % har aia. thác nướ c.

hR har 2 ghì. to tighten.

hR kl{U a=sH,, Har kaling asaih. Ghì cươ ng ngựa.

hR id~ / kb◊,, Har idung kabaw. Ghì mũi trâu.

hR wR harwar /hăr-wăr/ = kasaot, ri-mbah. thiếu thốn. poor.

hr% hara ( phun hara) /hara/ cây sung. fig tree.

h=rK haraik /har ě’/ dây r ừng. vine. hw] hawei

h=rK jdL haraik jadal . nho r ừng.

h=rK rmK haraik ramâk /har ě’ ramư ’/ = haraik rimak, karang . san hô.

hrK harak 1 /har ă’/ = surak. thư, đơ n. verse, letter, mail. < Arabic: surah

< Malay: surat

py& % hrK payua harak. gở i thư.

hrK harak 2 đơ n. application.

hrK m=\EY harak mâthraiy. giấy vay nợ .

hrK p_k* < H harak pa-klaoh. tờ ly dị.

hrK p_t< harak patao. văn bản hoàng gia Chăm.

17 19

hr' haram1 /haram/ kiêng k ỵ, bất hợ p pháp. illicit, illegal.

hr' haram2 ghê tở m, dơ bẩn. frightful, dirty.

hr/ harang /halang/ ham. greedy.

hr/ mi{N harang mâ-in. ham chơ i.

hr/ d} km] harang di kamei. ham gái.

h_r> haraom /harom/ buồn ngủ. to be sleepy.

h_r<◊ haraow /haro/ rò. to leak.

82




83

hr@P harep1 /haraw’/ hút, hấ p dẫn. to suck, to attract.

hr@P x&N harep suan. hút hồn.

hr@P harep2 khô. dry.

hr@ H hareh1 /har ơ h/ heinous, unshamed, cruel.

hr@ H hareh2 gaol gaol, ha-njak nyum, karang, klaoh adat, klua, lo (rilo, ralo) , mâkhek,

ndei, ringâk ringei, tapa prân. quá. surpassingly.

s ' hr@ H siam hareh. đẹ p quá, tốt lành.

hr@ H hareh3 tối cao. supreme.

nb} hr@ H nâbi hareh. đấng tối cao.

hr] harei /har ěy/ ngày. day. < Malay: hari

a % hr] aia harei. mặt tr ờ i.

hr] n} harei ni. hôm nay.

hr] p=\b& harei pabruai /har ěy pabrôy/ hôm qua.

hr] k_d@ H harei kadéh. hôm kia.

hr] p_j $ harei pajiéng. ngày sinh nhật.

hr@K harek /har ơ ’/ cỏ. grass.

hr$ g{n% hareng ginâ /har ăng-ḳ inư/ thiên thần. angel. _d^bt% débata

hr$ g{n% j}b{r%eL hareng ginâ jibir ā-el. thiên thần Gabriê.

hr$ g{n% ir%_f @R hareng ginâ Ir ā phiér. thiên thần Raphaê.

nb} mA%_I@L nâbi Mâkhā-él. thiên thần Michae.

nâbi

Mâkhāiél _I@L él I ai

saai=I ai

hr$ mv} hareng mâ-nyi /har ăng-mưñi/ cakala, grum, hareng, katal . tr ờ i gầm. thunder.

hr} hari /hari/ ngâm. song, to sing a song. Bahnar: hơ ri

hr~ ' harum /har ǔm/ bao, vớ , vỏ. cover, bag, envelop.

hr~ ' cRm{L harum car-mil. bao kính.

hr~ ' Q◊ harum ndaw. vỏ gươ m.

83




84

hr~ ' tZ{N harum tangin. bao tay.

hr~ / harung 1 /har ǔng/ tậ p trung. to concentrate.

hr~ / harung 2 tóm tắt. to summarize.

h=t hatai /hatay/ gan. liver.

h=t t`N hatai tian. can đảm.

h=t t\k; % hatai takrâ. ý muốn.

AN h=t khan hatai. dung cảm.

_\p" h=t praong hatai. xúc phạm, mất lịch sự.

JK h=t jhak hatai. ganh tỵ.

s ' h=t siam hatai. lòng tốt.

h=t _b< H hatai baoh /hatay-p oh/ tim. heart.

htK hatak 1 /hată’/ lợ p. to roof.

htK s/ hatak sang. lợ p nhà.

htK hatak 2 chém. to cut.

htK t_c< H hatak tacaoh. chém giết.

htK hatak 3 gieo. to sow.

htK \d] \t~N _\k",, Hatak drei trun kraong. Gieo mình xuống sông.

ht' hatam1 /haṭăm/ (cf. ṭăm) = hitam. đen. black.

in% g{=r ht' inâ girai hatam. r ồng đen.

ht' hatam2 nguyền r ủa. to curse.

ht' xP hatam sap. nguyền r ủa.

htN hatan /hatăn/ (cf. tăn) = hutan. r ừng r ậm. dense wood.

mn~K htN mânuk hatan. gà r ừng.

ht/ Hatang ( Po Hatang ) /hatang/ biệt hiệu của vua Po Klaong Girai. alias of king Po Kloang

Girai.

h_t< hatao1 /hataw/ (cf. taw). đâu. where. < Vietnamese: đâu

x=I _n< h_t<? Saai nao hatao? Anh đi đâu?

h_t< hatao2 nhắc. to remind.

h_t< aZN hatao angan. nhắc tên.

h_t< hatao3 chỉ định. to decide.

h_t< ur/ _n< drK,, Hatao urang nao darak. Chỉ định ngườ i đi chợ .

84




85

h_t> hataom /hatom/ (cf. tom) gặ p. to meet.

h_t> g@P hataom gep. gặ p nhau.

h_t> d@L hataom del. xung quanh.

ht& % hatua /hatwa/ hạn. drought.

ht& % r{y% hatua riya. đại hạn.

E~N ht& % a % E% ~,, Thun hatua aia thu. Năm hạn nướ c khô.

ht~K hatuk 1 /hatǔ’/ (cf. tǔ’) nắ p. to lid.

ht~K _g<K hatuk gaok. nắ p/vung nồi.

ht~K hatuk 2 luộc. to boil.

ht~K r{_l<◊ hatuk rilaow. luộc thịt.

huN ha-un /haǔn/ lót, khăn trên đầu. head wrap, head scarf.

x # huN a_k<K siem ha-un akaok. khăn lót đầu.

hw% hawa1 ( Po Hawa) /hawa/ Eva. Eve.

hw% hawa2 lọ nồi. smut pot.

hw% hawa3 khỉ macaque, macaque monkey.

hw] hawei1 /hawěy/ roi. whip.

hw] a=sH hawei asaih. roi ngựa.

hw] hawei2 cây mây. rattan. h=rK haraik

hw] f{K hawei phik. mây đắn, mây chát.

hw] mr`H hawei mâriah. cây mây đỏ.

hy' hayam /hayăm/ (cf. yăm) bướ c. to step.

hyP hayap /hayă p/ bằng. even, statued.

b{t@ ~ hyP bitau hayap. đá bằng.

r~P hyP rup hayap. pho tượ ng.

hy' hayam /hayam/ (cf. yam) = hayem. cầu hồn. conjuring up the spirits of the dead.

ZP hy' ngap hayam. làm lễ cầu hồn.

hy&K hayuak 1 /haywă’/ cắt. to cut.

hy&K hayuak 2 gặt. to reap.

h; % hâ /hư/ mầy, mày. you (not polite).

85






87

x=I h~ % b* ] h_d' ky% b{\n{K hl]? Saai hu blei hadom kaya bi-nrik halei?

h& % hua /hwa/ kéo. to pull.

=h& huai /hôy/ sót. to remain.

h&K huak /hwă’/ ăn cơ m. to eat (rice, meal).

h& ^ hue /hwê/ Ulik . Huế.

h& @C huec /hôy’/ sợ . to fear.

h& @L huel /hôl/ hơ i lên, bốc lên. to smoke.

h& @L a % huel aia. hơ i nướ c..

h& @L aEK huel athak. bốc khói.

h& @R huer /hôr/ đoán, chiêm tinh. guess, divine.

g{n& @R h& @R ginuer huer. nhà chiêm tinh học, nhà thiên văn.

h& {C huic / hǔy’/ húp. to drink.

h& {C a % =b huic aia bai. húp canh.

h& {T huit /huyt/ thổi sáo miệng. whistle.

87




88

I

id~ / idung /iṭǔng/ mũi. nose.

i{H ih /ĭh/ bắ p cày. plough-beam.

ikK ikak 1 /ik ă’/ (cf. k ă’) cột. to tie.

ikK tl] ikak talei. cột dây.

ikK m/ tl] ikak mâng talei. cột bằng dây.

ikK ikak 2 buôn. to trade.

ikK cd& % ikak cadua. buôn bán.

_n< ikK nao ikak . đi buôn.

ikN ikan /ikan/ (cf. kan) cá. fish.

ikN a % tb% ikan aia taba. cá đồng.

ikN a % ts{K ikan aia tasik. cá biển.

ikN l{mN ikan limân. cá voi.

ik@X srK ikes sarak /ik ơ s-sar ă’/ chu k ỳ 8 năm (bát thiên can). 8-year cycle.

Windu

1 Liéh Purwana, Alip354

2 Hak Karyana, Ehé354

3 Jim nâhAnama, Jem-awal355

4 JâyLalana, Jé354

5 Dal Ngawanga, Dal355

6 Bak Pawaka, Bé354

7 WawWasana, Wawu354

8 Jim luicSwasana/ Jimakir 355

2014

1435 2013 11 5

88




89

ik~ % iku /iku/ đuôi. tail.

il{_m% ilimo /ilimô/ kiến thức. knowledge. < Arabic: al lamu

BP il{_m% bhap ilimo. văn hóa.

im' ; Imâm /imưm/ ông Mum. Imām.

< Arabic: imām

iN dn~ H in danuh /inṭanuh/ cầu vồng. rainbow.

in% inâ /inư/ mẹ, cái. mother.

_F@ in% ngR Po Inâ Nâgar. tên nữ thần Chăm, mẹ xứ sở .

_F@ xH in% Po Sah Inâ. tên nữ thần Chăm.

_c< H in% caoh inâ. chửi bớ i mẹ.

in% t=k inâ takai. ngón chân cái. cn~ @ in% canau inâ

_\k" in% kraong inâ. sông cái.

inl/ inâlang /inư-lang/ tậ p từ vựng, từ điển. vocaburary, dictionary.

i{U ing /ing/ ễng ươ ng. bullfrog.

i{U _a" ing aong /ing-ong/ ếch òn. frog.

i=n` iniai (iniai di urang ) /inyay/ thư hại (ngườ i). to bewitch.

i\n% p\t% I-nra Patra /inra patra/ tên một hiệ p s ĩ trong văn chươ ng Chăm. a warrior prince

from Cham literature.

iNtN intan /intăn/ hột xoàn, kim cươ ng. diamond.

ir@X k~rx} ires kurasi /ireyh-kurasi/ hoả tiễn. fire arrow.

*

Ixl' Isalam1 /isalam/ = ā salam. Hồi giáo. Islam, Islamism.

Ixl' Isalam2 ngườ i Yslam. the Yslam.

it% ita /ita/ chúng ta. we, our. < Vietnamese: ta

jlN it% jalan ita. đườ ng chúng ta.

i◊ iw /iw/ trái. left. hn~K hanuk

gH i◊ gah iw. bên trái.

89




90

J

j% ja /c a/ tên giớ i nam. a proper name (designates male gender).

m~K muk o/ qN aZN jk%,, Ong nan angan Ja Ka. Ông đó tên Ja Ka.

j% az& ] ja anguei /c a-anguy/ ông từ giữ y phục vua chúa Chăm. the guardian to keep clothes

of ruler.

Bimong Po Dam Ra Glai

Bimong Po Klaong Gahul Cru

jbK jabak /c ap ă’/ châm, chích. needle, to sting.

jl{_k<◊ cbK jalikaow cabak. ong chích. jbR jabar /c ap ar/ có gồng. invulnerable.

xrK admH jbR r~P,, Sarak adamâh jabar rup. Dùng bùa để bảo vệ thân thể.

jbT jabat /c ap at/ lạy. to pray.

jb& @L jabuel /c ap ô l/ binh lính. soldier.

p_\n" jb& @L pa-nraong jabuel. tướ ng (quân đội).

jgK jagak /c aḳ awk/ chà gặt. to reap. jH jah1 /c ah/ giông. large lizard.

jH Q& @C tm% l{b/,, Jah nduec tamâ libang. Con giông chạy vào hang.

jH jah2 phát. to trim.

jH ap~ H jah apuh. phát r ẫy.

=j jai /c ay/ thắng. to win.

ms~ H =j mâsuh jai. thắng tr ận. ZP oH =j ngap oh jai. làm không thắng (không nổi).

=jH jaih1 /c ěh/ nhét. to stuff, to ram earth.

=jH hl~K d} t=k g$,, Jaih haluk di takai geng. Nhét đất vào chân cột.

=jH jaih2 dâng. to rise.

a % =jH t_gK,, Aia jaih tagok. Nướ c dâng lên.

=jK jaik /c ě’/ gần. near.

90




91

jK jak 1 /c ă’/ r ủ. to call for.

jK g@P jak gep. r ủ nhau.

jK g@P _n< aML,, Jak gep nao amal (Ppt). R ủ nhau đi săn.

jK jak 2 = jāk. giạ. bushel. 35

hkK p=d k) @ jK,, Hakak padai klau jak. Đong lúa ba giạ.

jK jak 3 khôn. wise.

mn& {X jK mânuis jak. ngườ i khôn.

jK jak 4 leo. to climb.

jK t=k t_gK =g l{vN,, Jak takai tagok gai li-nyân. Bướ c chân lên cầu thang.

jL jal 1 /c ăl/ bận. busy.

jL ZP \g~K jal ngap gruk. bận làm việc.

jL jal 2 đòi (mắc). to claim back.

jL =aH jal aih. mắc ỉa.

jL jal 3 chài. casting net.

jl% jala /c ala/ tr ưa. noon.

jl' jalam /c alam/ tr ườ n. to creep.

kMR jl' =r&,, Kamar jalam ruai. Tr ẻ con tr ườ n bò.

jlN jalan /c alan/ đườ ng. street, road.

jlN s& @R l{g% jalan suer liga. đườ ng thiên đườ ng.

jlN akrH jalan akarah. đườ ng âm phủ.

jlN adT jalan adat. đườ ng đạo.

jlN r{y% jalan riya. đườ ng lớ n, quốc lộ.

jl/ jalang 1 /c alang/ rõ. clear.

jl/ j=l& jalang jaluai. rõ ràng.

jl/ jalang 2 tươ i tắn. cheerful.

_O<K mt% jl/ j=l&,, Mbaok mâta jalang jaluai. Mặt mày tươ i tắn.

j_l<◊ jalaow /c alo/ = galaow. két. parrot.

jLd} jaldi /c ălṭi/ đại dươ ng. ocean.

91




92

jl@ H jaleh1 /c alơ h/ ngã. to fall.

jl@ H jaleh2 sậ p. to collapse.

jl# jalem /c alăm/ sâu. deep.

j_l@U jaléng /c alêng/ cuốc. to hoe.

jl{K jalik /c ali’/ cán. to roll.

jl{_k<◊ jalikaow /c aliko/ ong mật. honeybee.

jl~K jaluk /c alǔ’/ tô. bowl.

jl~K b{z~ % rK jaluk bingu rak. tô sành.

jl~K O{T jaluk mbit. tô kiểu, có hoa văn.

jl~K t=k l{mN jaluk takai liman. tô chân tượ ng (tô lớ n). bowl with legs.

j' jam /c am/ d ĩ a lớ n. large plate.

jm%aH jamâ -ah /c amưah/ cấ p chức sắc trong hàng ngũ tu s ĩ Bàni. Bini’s priestly community.

jmaT jamâ-at /c amưăt/ thứ sáu (Hồi giáo) Friday of sakawi awal.

jmd{N a_h @R jamâdin ahiér /c amưṭĭn-ahiêr/ tháng 6. the sixth month of sakawi awal.

jmd{N ul% jamâdin ula /c amưṭĭn-ula/ tháng 5. the fifth month of sakawi awal.

jML jamal /c amăl/ bám, vớ . to hang, to grasp.

j_m<K jamaok /c amǒ’/ muỗi. mosquito.

j_m<◊ jamaow /c amo/ may mắn, hên. luckily.

jN jan /c ăn/ dậ p. to bang.

jN r{_l<◊ k% l{MN,, Jan rilaow ka liman. Dậ p thịt cho mềm.

j/ jang /c ang/ = lijang , jâng. cũng. also, too.

j/ jn/ jang janâng /c ang-c anưng/ chức tướ c. position and title.

jvY ja-nyay /c añưy/ = ja-nyai. rau câu. gracilaria.

jv$ ja-nyeng /c añăng/ vũ nữ lễ rija. female dancer of the rija.

_j< H jaoh1 /c aoh/ bẻ. to break.

_j< H jaoh2 hái. to pluck.

92




93

_j< H b{z~ % jaoh bingu. hái bông.

_j< H jaoh3 gãy. to break.

_j< H t=k jaoh takai. gãy chân.

_j< H jaoh4. xế p. to sit with one’s leg crossed.

_j< H =mY jaoh maiy. ngồi xế p bằng theo kiểu đàn bà.

_j<K jaok /c ǒ’/ gùi. papoose.

jP jap1 /c aw’/ xâu chuỗi. string of beads.

_b< H jP _F@ aD %,, Baoh jap Po Adhia. Xâu chuỗi ông Cà sư.

jP jap2 kho. storage house.

jP _p @ H \dP aR m~K k],, Jap piéh drap ar muk kei. Kho chứa của cải ông bà.

jP jap3 cho ăn, cho chữ. to feed, to give (letters).

j_r% jaro /c arô/ =daro. dự định. to intend.

j_r% hr] jaro harei. định ngày.

jr~ ' jarum /c ar ǔm/ kim. metal.

jT jat /c at/ thật. real.

jt% jata (anâk jata) /c ata/ con két. a kind of bird.

j◊ jaw /c aw/ bayar. giao, tr ả. to deliver, to pay.

j◊ w@K jaw wek. tr ả lại.

jw% Jawa1 đảo Java, ngườ i Java. Java island, Javanese.

jw% Jawa2 ngườ i hồi giáo đến từ Mã Lai, Campuchia. Muslims coming from Malaya,

Cambodia.

jw% k~R Jawa Kur /c awa-k ǔr/ ngườ i Chàvà Ku.

vùng Châu Đốc, tỉnh An Giang

k~R jw% Kur Jawa /k ǔr-c awa/ ngườ i Khmer và Jawa, giặc, hải tặc, lính đánh thuê.

foreign soldiers coming from Malaya, Cambodia.

jw% Jawa3 Java.

93




94

ngườ i Yslam Cam Birau

jw% Jawa4 Jawi.

aAR jw% Akhar Jawa. chữ Jawi, chữ Ả R ậ p. Jawi script, Arabic script.

j@ H jeh /c ơ h/ thật. real.

b`K j@ H y@ ~ qN! Biak jeh yau nan! Thật như thế!

j@K jek 1 /c ơ ’/ giặc. enemy.

_b* < H j@K m=r ms~ H d} bL az& ],, Blaoh jek mârai mâsuh di Bal Anguei (Sdr). Có giặc giã lại

xâm nhiễu Bal Anguei.

j@K jek 2 vua chúa Đại Việt, binh lính Đại Việt. Đại Việt emperors, troops

ur/ j@K urang jek. ngườ i Đại Việt, ngườ i Kinh.

j@K jek 3 vò. jar.

j@K pd$ a % jek padeng aia. vò đựng nướ c.

j# jem1 /c ăm/ đắ p. to cover.

j# ap~ H jem apuh. đắ p thêm ranh r ẫy cho kín.

j# AN pE{R r~P,, Jem khan pathir rup. Đắ p chăn cho kín mình.

j# jem2 che. to hide.

j# pn& @C jem panuec. che giấu lờ i nói.

j$ jeng /c ăng/ rào, đắ p. fence.

j$ ap~ H,, Jeng apuh. Rào thêm, đắ p thêm hàng rào r ẫy.

=JL jhail /c hěl/ lấn. to encroach.

=JL g@P jhail gep. lấn nhau.

JK jhak /c ha’/ xấu. ugly, bad.

JK l{k] jhak likei. xấu trai.

JK h=t jhak hatai. ganh tị.

JK =g* jhak glai. r ừng xấu (r ừng có cọ p).

94




95

_J<K jhaok 1 /c hǒ’/ múc. to scoop up.

_J<K a % jhaok aia. múc nướ c.

_J<K jhaok 2 bớ i. to scoop up.

_J<K l{s] jhaok lisei. bớ i cơ m.

_J<K jhaok 3 xúc. to dig up.

_J<K hl~K jhaok haluk. xúc đất.

_J" jhaong 1 /c hong/ ống tâm. pipe.

_J" pk◊ jhaong pakaw. ống tâm thuốc.

_J" jhaong 2 múc bằng tay. to scoop by hand.

mK tz{N _J" a % mâk tangin jhaong aia. lấy tay múc nướ c.

_J<R jhaor /c hǒr/ ào ào. to rush.

drH Q& @C _J<R _J<R darah nduec jhaor jhaor. máu chảy ào ào.

J$ jheng /c hăng/ bồ nông. pelican.

J{K jhik /c hĭ’/ may. to sew.

_JK jhok /c hô’/ vồ đến. to jump.

r{_m" dl' r' _JK tb`K,, Rimaong dalam ram jhok tabiak. Cọ p trong r ừng vồ ra.

J~K rK jhuk rak /c hu’ ra’/ bông quì, hướ ng dươ ng. sunflower.

J~L jhul /c hǔl/ đẩy. to push.

j{b{r% eL jibira-él /c ip ira-iêl/ thiên thần Gabiriê. the archangel Jabra' ī l, Gabriel.

_j $ jiéng 1 thành, nên. to be able to do something.

ZP _j $ s% _b< H s/,, Ngap jiéng sa baoh sang. Làm thành cái nhà.

ZP _j $ O$ az& ],, Ngap jiéng mbeng anguei. Làm nên sự nghiệ p.

_j $ jiéng 2 sanh. to be born.

_j $ r&K jiéng ruak. sanh bệnh.

j{H jih1 /c ih/ dải bông. lace.

j{H dlH jih dalah. dải bông.

j{H jih2 mí. palpebra.

j{N jin1 /c ĭn/ = ajin. quỉ, devil. < Arabic: al-jinn

95




96

j{N jin2 thần. genie.

j{N s$ g /c ĭn săng-ḳ i/ Jin Seng gi. hung thần. < Arabic: al-jinn

zanji

j{P jip1 /c ip/ rõ ràng. clear.

p$ j{P peng jip. nghe rõ ràng.

j{P jip2 thứ năm. Thursday. < Sanskrit: Bṛ haspati

=pK d} j{P paik di jip. chết ngày thứ năm (ngày k ỵ).

j{T jit /c ĭt/ dịch. plague. < Vietnamese: dịch

j{T mK jit mâk. bị dịch.

\jH jrah /c rah/ gạch. to delete.

\jH aZN d} tp~K,, Jrah angan di tapuk. Gạch tên trong sổ.

=\j jrai1 /c ray/ màn. screen.

=\j jrai2 cây sọ p. banian tree.

\j/ jrang /c rang/ ló lên. to appear.

a % hr] \j/ aia harei jrang. mặt tr ờ i ló lên.

_\j<K jraok /c ro’/ làm dưa chua. to pickle.

\j$ jreng /c r ăng/ nhìn. to see, to look.

\j$ tpK hr] t_gK mr`H d} _B%,, Jreng tapak harei tagok mâriah di bho.

Nhìn thẳng về hướ ng đông thấy ngài đỏ chói.

\j% ~ jru /c ru/ thuốc. medicine.

\g% ~ \j% ~ gru jru = pajru. thầy thuốc.

pajau,

\j% ~ E{T jru thit. thuốc hay.

\j% ~ SK tb% jru chak taba = jru mâk. thuốc độc.

\j~ H jruh /c ruh/ alaik, klup, paraoh, trun. r ớ t, r ơ i, r ụng. to fall.

\j~ @ jrau /c r ǒw/ tr ộn. to mix.

j% ~ ju /c u/ sôi. to boil.

j& % jua /c wa/ vắng. absent.

=j& juai /c ôy/ đừng. do not.

=j& b{ZL juai bingal = juai jangal. đừng phá.

96




97

=j& k% juai ka. khoan đã!

=j& ZP _rN \E{U (y& @N b{x{U)! Juai ngap ron thring ( yuer bising )! Đừng làm ồn.

j&K juak 1 /c wă’/ mang. to wear.

j&K t_A<K juak takhaok. mang giầy.

j&K juak 2 giã. to grind.

j&K \bH juak brah. giã gạo.

j&K juak 3 đạ p. to beat.

j& @L juel /c ôl/ chuyền. to pass.

j& @L a % t=p tm% k_l<K,, Juel aia tapai tamâ kalaok. Chuyền r ượ u cần vào chai.

j~K juk 1 /c u’/ = hitam. đen. black.

j~K juk 2 /c ǔ’/ nhờ , cậy. to rely on.

j~K jv~K juk ja-nyuk. nhờ cậy ông mai mối.

97






99

(Thôn Phướ c Đồng, Xã Phướ c Hậu)

kcK kacak 2 cỏ gai. Bermuda grass.

kcK kacak 3 thằn lằn. lizard.

anK kcK anâk kacak. con thằn lằn.

kcK ml{=g kacak mâligai. ngai vua. throne.

kc◊ kacaw /kaco/ nắm. to hold.

s% kc◊ \bH sa kacaw brah ( sa ka-ndaom brah). một nắm gạo.

kc] kacei /kacěy/ = tacei. chỉ. to show.

kc] _OK kacei mbok. chỉ mặt.

kc@L kacel /kacơ l/ gàu. dandruff.

a_k<K h~ % kc@L akaok hu kacel. đầu có gàu.

k=SU kachaing /kacheng/ lư lửa bằng đồng. a brass container to hold coals.

kc{U kacing /kacĭng/ nút. button.

kc{U a◊ kacing aw. nút áo.

kc& % kacua /kacwa/ đầu. eldest.

x=I kc& % saai kacua. anh cả.

anK kc& % anâk kacua. con đầu lòng.

mt`N kc& % mâtian kacua. chửa con đầu.

kc& @C kacuec /kacô y’/ nhổ, ống nhổ. spittoon.

k=dT kadait /kaṭet/ kèn kadait. kadait trumpet.

k_d< H kadaoh /kaṭoh/ bầu. gourd.

k_d<P kadaop /kaṭop/ = ka-it. khố. loin cloth.

P* H k_d<P plah kadaop. đóng khố.

k=d kadai /kaṭay/ lều, tr ại. tent, camp.

kd~◊, kd~ @ kadaw /kaṭǒw/ nhảy xuống. to jump down.

kd^ kade1 /kaṭơ / vô sinh. infertile.

kd^ Kade2 tên tiếng Chăm gọi Lê Văn Duyệt, Tổng tr ấn Tr ấn Gia Định. Cham nickname of

Lê Văn Duyệt, Vice king of Saigon (Gia Đình).

k_d@ H kadéh /kaṭêh/ ngày mốt. the day after tomorrow.

99




100

kD% kadha1 /kaṭha/ bài. lesson.

kD% bC kadha bac. bài học.

kD% a_d< H kadha adaoh. bài hát.

kD% kadha2 chuyện, vụ. story, trouble, situation.

r{_l% pn& @C kD% rilo panuec kadha. nhiều chuyện.

kDR kadhar /kaṭhăr/ thầy Kadhar.

kD{R kadhir /kaṭhĭr/ thiêng (thuộc tr ờ i). sacred.

ap& ] kD{R apuei kadhir. lửa thiêng (thuộc tr ờ i).

ap& ] al/k% apuei alangka. lửa thiêng (thuộc đất).

kd} kadi /kaṭi/ cái ấm. pot.

kd{T kadit /kaṭĭt/ bươ m bướ m. butterfly.

kd~ % kadu (ikan kadu) /kaṭu/ cá ngựa. sea horse.

kd~K kaduk /kaṭu’/ đít. bottom.

kd~MN kaduman /kaṭumăn/ địa bàn. area.

kd~N kadun /kaṭun/ = kadhun. lùi. to step backwards.

kd~ / kadung /kaṭǔng/ ví, bóp, túi. wallet, bag.

kd~ / hl% kadung hala. bóp, túi đựng tr ầu.

k=gK kagaik /kaḳě’/ cưa, cái cưa. saw, to saw.

kgN kagan /kaḳăn/ ngang. to go across.

k_g @R kagiér /kaḳ iê r/ cây sao kagiér. kagiér flute.

kH kah /k ăh/ = cih. vạch. to draw.

k_h<◊ Kahaow /kaho/ ngườ i K ơ ho. the K ơ ho.

Tỉnh Lâm Đồng

Tỉnh Khánh Hòa Tỉnh Ninh Thuận Tỉnh Bình Thuận

k\h % kahria /kahrya/ tính toán. to count.

k\h`{k\h % kahri-kahria. tính toán.

=k kai /kay/ gạt. to mow.

=k p=d kai padai. gạt lúa.

=kH kaih /k ěh/ ngạnh r ừng, dê r ừng. wild goat.

anK =kH _d<K mv~ ' a %,, Anâk kaih daok mânyum aia. Con dê r ừng đang uống nướ c.

100




101

=kK kaik /k ě’/ cắn. to bite.

=kl% kaila /kela/ giờ độc. evil hour.

=k' kaim /kem/ nhịn, tiết kiệm. to save.

O$ =k' mbeng kaim. ăn nhịn (ăn tiết kiệm).

=kN kain (anâk kain) /ken/ tằm. silkworm.

=kN O$ j^ kain mbeng je. con tằm ăn dâu.

=kU kaing /keng/ (cf. caneng) đánh dấu. to mark, marking.

=kU s% kaing sa. đánh dấu phết.

=kU d& % kaing dua. đánh dấu chấm.

=kU k) @ kaing klau. đánh dấu chấm (hết).

=kU tz} kaing tangi. đánh dấu hỏi.

=kU p=\d& kaing padruai. đánh dấu thang.

ki{U ka-ing 1 (Ong Ka-ing ) /kaĭng/ thầy Ka-ing. title of religious profession.

o/ ki{U \t~n p& @C,, Ong ka-ing trun puec. Thầy Ka-ing lên đồng.

ki{U ka-ing 2 lưng. belt.

tl] ki{U talei ka-ing. dây lưng.

ki{T ka-it /kaĭt/ = kadaop. khố. loin cloth.

=k◊ kaiw1 ( phun kaiw) /kew/ cây keo. acacia tree.

f~N =k◊ tm~ H b`K s ' ',, Phun kaiw tamuh biak siam. Cây keo mọc thật tốt.

=k◊ kaiw2 k ẹo candy.

o/ qN h~ % r{_l% =k◊,, Ong nan hu rilo kaiw. Ông đó có nhiều k ẹo.

k=jK kajaik /kac ě’/ sắ p, gần. soon, shortly.

k=jK s} tL kajaik si tal. gần đến.

k=jK s} _b* < H kajaik si blaoh. gần xong.

kj/ kajang 1 /kac ang/ gần chín. nearly ripe.

_b< H l_h" kj/,, baoh lahaong kajang. Trái đu đủ gần chín (vàng mơ ).

101




102

kj/ kajang 2 r ạ p lễ hỏa tang. pavilion for cremation.

kj/ Q' c~ H kajang ndam cuh. r ạ p đám ma.

k=j kajai /kac ay/ bức sáo, màn che. curtain.

kj^ kaje /kac ơ / giạ lớ n. bushel of rice for seeding.

kj@ H kajeh /kac ơ h/ chỉ ... thô. only .... Malay: saja

ZP s% O$ kj@ H,, Ngap sa mbeng kajeh. Chỉ làm một lần thôi.

kjP kajap1 /kac ă p/ vững. steady.

apN k% kjP apan ka kajap. nắm cho vững.

kjP kajap2 khỏe. healthy.

kjP k_r% hl]? Kajap karo halei? Khỏe không?

xl', kjP k_r% y~ @ _F@ p_j $! Salam, kajap karo yau po pajiéng! (= Salam, jap kro po

jieng!) Chào tạm biệt, chúc sức khỏe như vị thần sinh ra.

kjP kajap3 lành. good.

kjP r&K kajap ruak. lành bệnh.

kj~ % kaju (baoh kaju) /kac u/ quả cầu. shuttlecock.

mi{N kj~ % mâ-in kaju. chơ i cầu.

kKbH Kak-bah (bitau Kak-bah) /k ă’-p ah/ đá đen La Mecque. the black stone of Kaaba.

kkH kakah /kak ăh/ vảy. scab.

k=kH kakaih1 /kak ěh/ khẽ. gently. < Vietnamese: khẽ

k=kH kakaih2 lấy. to take.

k=kH =aH tz} kakaih aih tangi. lấy ráy tai.

k_k<K kakaok /kak ǒ’/ akaok. đầu tiên. of the first.

k_k<K pn& @C kakaok panuec. lờ i nói đầu.

kk@ H kakeh /kak ơ h/ (cf. k ơ h) khều. to remove by lifting.

kk] kakei /kak ěy/ nhắn. to message.

kk# kakem /kak ăm/ lộn. to hatch.

_b< H mn~K kk# baoh mânuk kakem. tr ứng gà lộn.

kA] kakhei /kakhěy/ nút. to sew a button on cloth, to fit a stopper into a bottole, to cap a

102




103

bottole.

kA] k_l<K kakhei kalaok. nút chai.

kA] _k @P kakhei kiép. nắ p hang ếch.

kk{L kakil /kakil/ v ĩ cầm kakil. kakil stringed instrument.

kk& @R kakuer /kakôr/ sươ ng. dew.

a % kk& @R bL aia kakuer bal. sươ ng mù.

kk~ H kakuh /kak ǔh/ lạy. to pray.

kk~ @ kakau /kak ǒw/ móng, vuốt. nail, claw.

kL kal 1 /kal/ thuở . before. < Sanskrit: k āla

m/ kL mâng kal. thuở xưa.

m/ kL lK mâng kal lak. từ xa xưa.

kL kal 2 lúc. time.

kL dh) @ kal dahlau. lúc tr ướ c.

kL hl] kal halei? lúc nào?

kL n} kal ni. lúc này.

kl% kala1 /kala/ sói tóc, xói tóc. to bald, balding.

kl% a_k<K kala akaok. xói đầu.

kl% kala2 thay. to change.

kl% _O<K kala mbaok. thay mặt.

_Q' kl% ndom kala. nói thay, nói dùm.

anK ZP kl% am%,, Anâk ngap kala amâ. Con làm thay cha.

klH kalah /kalăh/ nêm. wedge.

p$ klH tm% g{_l" ky~ @,, Peng kalah tamâ gilaong kayau. Đóng nêm vào lỗ gỗ.

k=lK kalaik /kalě’/ sót, thiếu. remaining, insufficient.

wK k=lK wak kalaik. viết sót, thiếu.

p=jH k=lK pajaih kalaik. giống mọc không đều.

klN kalan /kalăn/ tháp. tower. bimong

kl/ kalang 1 /kalăng/ diều hâu. hawk. < Malay: helang

kl/ kalang 2 diều. kite.

pp@R kl/ paper kalang. thả diều.

103




104

k_l<K kalaok 1 /kalo’/ chai. bottle.

k_l<K a % kalaok aia. chai nướ c.

k_l<K kalaok 2 = karaoh, raoh. lột. to skin.

k_l<K kl{K kalaok kalik. lột da.

k_l<K kalaok 3 gọt. to whittle.

k_l<K kQ~ H hb] kalaok ka-nduh habei. gọt vỏ khoai.

k_l< / kalaong 1 ( phun kalaong ) /kalong/ cây họ dầu. Dipterocarpaceae.

k_l< / kalaong 2 tên làng Chăm, Churu, Raglai và K ơ ho. name of Cham and other ethnic

groups’ village.

pl] k_l< / Palei Kalaong. làng Trinh Hòa. Xã Trinh

Sơ n, Tổng Tuân GiáoẤ p Trinh Hòa

2000 JBIC

Khu Bảo tồn

Thiên nhiên Ka Lon-Sông Mao

kl] kalei /kalěy/ đào. to dig up.

kl@K kalek /kalơ k/ xô đẩy. to push.

kl# kalem1 /kalăm/ bị vù. to be buried.

p=d kl# tm% g* ~ H,, Padai kalem tamâ gluh. Lúa bị vùi vào bùn.

kl# kalem2 đoạt, lấy. to snatch.

v~ % kl# O~T dh*K,, Nyu kalem mbut dahlak. Nó lấy bút tôi.

kl$ kaleng /kalăng/ bài kinh đuổi tà ma. magic spells for fighting devil off.

kl$ t`P B~T kaleng tiap bhut. bài kinh đuổi tà ma.

kl@P kalep1 /kalǒw’/ mối. termite.

kl@P kalep2 gián (có cánh). cockroach.蠊

kl@P kalep3 xế p. to arrange.

104




105

kl@P b{aR kalep bi-ar. xế p giấy.

kl@P AN a◊ kalep khan aw. xế p quần áo.

kl{K kalik 1 /kalĭ’/ da. skin.

kl{K kb◊ kalik kabaw. da trâu.

kl{K kalik 2 vỏ. bark.

kl{K f~N kalik phun. vỏ cây.

kl{K kalik 3 r ễ cây. tree root.

kl{m/ kalimâng /kalimư ng/ én. swallow.

a % pbH kl{m/ aia pabah kalimâng. tổ én, tổ yến.

kl{U Kaling . Ấn Độ, India. < Sanskrit: Kaliṅga

kl~ % kalu1 tr ọc. to shave.

a_k<K kl~ % akaok kalu. đầu tr ọc.

kl~ % kalu2 tiêu. pepper.

a=\mK kl~ % amraik kalu. ớ t tiêu.

kl~K kaluk /kalǔk/ chỗ tr ũng đườ ng. pothole.

kl~ / kalung /kalǔng/ súc. to rinse.

kl~ / pbH kalung pabah. súc miệng.

k' kam1 /k ăm/ căm. spoke. < French: came

k' _b< H r{=dH kam baoh radaih. căm bánh xe.

k' kam2 sấ p. lying prone.

Q{H k' ndih kam. nằm sấ p.

k' kam3 bừa. rake.

kb◊ kt~ / k' kabaw katung kam. trâu kéo bừa.

k' kam4 thuần. tamed, domesticated.

kb◊ k' l~ H kabaw kam luh. trâu thuần.

k' kam5 tr ấu. rice husk.

kM% kama /kama/ dính đôi. to stick together.

anK kM% anâk kama. tr ẻ sinh đôi dính nhau.

k=m kamai /kamay/ vảy. scab.

k=m ktL kamai katal. vảy ghẻ.

kM/ kamang /kamang/ bánh chưng rang. roasted sticky rice.

105




106

kMR kamar /kamar/ đứa bé, hài nhi. baby, newly-born infant. < Sanskrit: kumara

< Arabic: kamar

k%m=l k āmâlai /kamưlay/ quỉ. devil.

k%mt◊ k āmâtaw /kamưtaw/ bị sổ mũi. to have a running nose.

k%mt] kamâtei /kamưtěy/ tr ụ buồm. ship mast.

km] kamei /kaměy/ gái, đàn bà. girl, female, woman.

km] _\bK dr% kamei brok dara. thiếu nữ.

km] dr% kamei dara. thanh nữ.

km] mt; H kamei mâtâh. phụ nữ.

km] th% kamei taha. đàn bà lớ n tuổi.

km] b{=n kamei binai. đàn bà, con gái.

km} kami. tôi. I, we, you.

< Malay: kami

kM* H ka-mlah1 /kamlăh/ cãi. to argue.

kM* H g@P ka-mlah gep. cãi nhau.

kM* H ka-mlah2 từ chối. to deny.

v~ % kM* H lC v~ % oH h~ % mK _j @N o%,, Nyu ka-mlah lac nyu oh hu mâk jién o. Nó chối nó không

lấy tiền.

k_m< *◊ ka-mlaow /kamlo/ = mâlaow. câm. silent, dumb. < Vietnamese:

câm

km* {N ka-mlin /kamlĭn/ khu vực Cam Ranh. Cam Ranh district.

Thành Phố Cam Ranh.

k=\mU ka-mraing /kamreng/ await, binah, ca-ndaih, kapu, pabah, klaih. r ẻo, miếng. piece.

s% k=\mU ahR sa kamraing ahar. một r ẻo/ miếng bánh.

k\m◊ ka-mraw /kamlǒw/ rên r ỉ. gr oan.

k\m^ ka-mre /kamr ơ / xướ ng, hát. to sing.

k=\m& ka-mruai /kamrôy/ tụng. to chant.

km& @N kamuen /kamôn/ cháu. nephew,niece.

kN kan1 /kan/ tức. to frustrate, to sulk, to get angry.

106




107

kN kan2 = ikan. cá. fish.

kq% kana1 /kana/ adat . tục. custom.

kq% rk~N kana rakun (= adat ). tục lệ.

kq% kana2 thói. practice.

kq% JK kana jhak. thói xấu.

Q{H hr] h~ % kq% ndih harei hu kana. có thói quen ngủ ngày.

kn% kanâ /kanư/ cầu xin. imploration.

knk] kanâkei /kanưk ěy/ cố vấn. counselor.

kqL kanal 1 /kanăl/ (cf. năl) nhớ . to remember.

x=I _d<K kqL ad] hl],, Saai daok kanal adei halei? Anh còn nhớ em không?

kqL kanal 2 cái trang. land rake.

kb◊ kt~U kqL d} hm~ %,, Kabaw katung kanal di hamu. Trâu kéo cái trang ở ruộng.

kn# kanem /kanăm/ mâlam, mâklem. tối (tr ờ i). evening.

kqP kanap /kană p/ chả. grilled chopped meat.

knr~P kanârup /kanưrup/ đồng trinh. virgin.

kQ% ka-nda /kada/ nể, ngại ngùng. shy of, not good as.

dh*K kQ% d} v~ %,, Dahlak ka-nda di nyu. Tôi ngại nó lắm.

kQH ka-ndah1 /kadăh/ bện. to entwine, to braid.

kQH ka-ndah2 khó khăn. difficult.

kQL ka-ndal /kadăl/ đậy. with hood, covered.

k_Q< H ka-ndaoh /kadǒh/ vỏ (khô). shell.

k_Q< H _b< H mn~K ka-ndaoh baoh mânuk. vỏ tr ứng gà.

k_Q< H hb] ka-ndaoh habei. vỏ mì.

k_QÙ ka-ndaom /kadom/ bụm (tay). handful.

s% k_QÙ \bH sa ka-ndaom brah. một bụm gạo.

k_Q" ka-ndaong 1 (daok ka-ndaong ) /kadong/ dư, sót. surplus, survive.

mn~K m=t ab{H _d<K k_Q< / d& % \d],, Mânuk mâtai abih daok ka-ndaong dua drei.

Gà chết hết còn sót hai con.

107








110

_Q' kf& @L ndom kaphuel. nói vô lễ.

kp`H kapiah /kapyăh/ mão lễ của Po Acar. a cap or hat that Po Acar uses in Bani religious

ceremony.

kp{K kapik 1 /kapĭ’/ k ẹt, k ẹ p. to sandwich.

kp{K tz{N d} _b< H b{O$ kapik tangin di baoh bi-mbeng. k ẹt tay vào cửa.

kp{K t=k kapik takai. bị k ẹ p chân.

kp{K kapik 2 vòi. to demand, to extort.

anK kp{K ahR d} a=mK,, Anâk kapik ahar di amaik. Con vòi bánh mẹ.

kp{K kapik 3 ép buộc. forcingly.

kp{K v~ % ZP \g~K,, Kapik nyu ngap gruk. Ép buộc nó làm việc.

kp* H kaplah /kaplăh/ k ẽ. crevice.

kp~ % kapu1 /kapu/ nụ. bud.

kp~ % b{z~ % kapu bingu. nụ hoa.

_k* < kp~ % klao kapu. cườ i nụ.

kp~ % kapu2 await, binah, ca-ndaih, ka-mraing, pabah, klaih. miếng. piece.

kp&K kapuak /kapwă’/ nắm. to handle.

kp& {X kapuis /kapuyh/ beo. panther.

kp~L kapul /kapǔl/ dốt đặc. ignorant, uncouth.

kR kar /kar/ kiến trúc. architecture.

rkR ra-kar. kiến trúc sư.

rkR _p< H ra-kar paok. điêu khắc gia.

kr% kara /kara/ rùa. tortoise.

krH karah /kar ăh/ nhẫn. ring.

krH mt% karah mâta. nhẫn có đính hột.

krH _bU karah bong. nhẫn thườ ng.

kr/ karang 1 /karang/ = haraik ramak. đá san hô. madrepore, coral.

ts{K kqK h~ % r{_l% kr/,, Tasik Kanak hu rilo karang. Biển Cà Ná có nhiều san hô.

kr/ karang 2 giảm. to lessen.

kr/ b{z~K yw% karang binguk yawa. giảm thọ.

110




111

kr/ karang 3 gaol gaol, ha-njak nyum, hareh, klaoh adat, klua, lo (rilo, ralo) , mâkhek, ndei,

ringâk ringei, tapa prân. thưa, quá. over, too much/ many.

mV[ kr/ mânyim karang. dệt thưa.

kr/ karang 4 tên làng Chăm. name of a Cham village.

pl] kr/ palei Karang. làng V ĩ nh Hanh.

(Thôn V ĩ nh Hanh, Xã Phú Lạc)

k_r< H karaoh /kar ǒh/ = karaok,raoh. to whittle.

k_r< H rb~ / karaoh rabung. gọt măng.

kr@ H kareh1 /kar ơ h/ gươ ng. mirror.

kr@ H kareh2 lễ thành đinh Bàni. coming-of-age ritual for Bini women.

ZP kr@ H k% _d' km] dr%,, Ngap kareh ka dom kamei dara. Làm lễ thành đinh cho thanh nữ.

kr] karei1 /kar ěy/ khác. another, other.

kr] pl] karei palei. khác làng.

kr] karei2 lạ. strange.

kr@K karek 1 /kar ơ ’/ đóng. to close.

kr@K b{O$ karek bi-mbeng. đóng cửa.

kr@K karek 2 nhốt. to lock, to confine.

kr@K pb& ] dl' wL,, Karek pabuei dalam wal. Nhốt heo trong chuồng.

kr# karem1 /kar ăm/ caih, pacaih, kakem. ấ p. to brood.

mn~K kr#,, Mânuk karem. Gà ấ p tr ứng.

kr# karem2 chìm. to sink. _QU ndong

g{=l kr# tm% ts{K,, Gilai karem tamâ tasik. Tàu chìm xuống biển.

kr{H karih1 /kar ĭh/ nhăn. crumpled, wrinkled.

a◊ kr{H aw karih. áo nhăn.

kr{H karih2 sờ n. torn.

g{r~ H a◊ kr{H,, Giruh aw karih. Nhíp lại áo sờ n.

k_r% karo /karo/ vững, mạnh. steady, strong.

x=I kjP k_r% hl] ? Saai kajap karo halei? Anh có khoẻ không?

Q& % f& @L, dh*K kjP k_r%. Ndua phuel, dahlak kajap karo. Cảm ơ n, tôi khỏe.

111






113

kt} kt$ kati kateng /kati katăng/ hăng hái. ardent.

kt{P Katip (Ong Katip) /katip/ ông Katip. Khatib, Bini (and Sunni) religious profession's

title.

kt&K katuak /katwă’/ mụt cóc. wart.

h~ @ kau /k ǒw/ tao. I, my, me.

h; % hâ

Ô~ % nyu

kuK ka-uk /kaǔ’/ lo âu. to worry.

k_w' kawom /kawôm/ nhóm, khóm, vùng. group, clump, area. mZ_w'

mângawom

ky% kaya1 /kaya/ món. item, food.

ky% b{z} kaya bingi. mỹ vị, món ăn ngon.

ky% O$ kaya mbeng. món ăn.

ky% pQ# a % ymN kaya pa-ndem aia yamân. mứt.

ky% k* # kaya klem. món mặn. *

ky% y@ &R kaya yuer. món chay. *

ky% kaya2 đồ vật. thing.

ky% az& ] kaya anguei. đồ mặc.

ky% b{\n{K kaya bi-nrik. đồ quý.

ky% jlN kaya jalan. hành lý.

ky% al{N kaya alin. đồ tặng, giải thưở ng.

ky% pl% kaya pala. nông sản.

ky mH kaya mâh. thi hài. *

ky@ ~ kayau /kayǒw/ gỗ, cây. wood, tree, timber. f~N phun

ky# kayem /kayăm/ tang. mourning.

ky& % kayua1 /kaywa/ do, bở i. because.

ky& % E]? kayua thei? do ai?

ky& % \d] kayua drei. bở i mình.

ky& % kayua2 lánh. to avoid.

ky& % _n< atH kayua nao atah. lánh đi xa.

113






115

AN OL j{H khan mbal jih. chăn có rèn hoa văn.

AN mr/ khan mârang. chăn đàn ông.

AN p& H khan puah. khăn bịt đầu thầy Basaih.

AN \O' khan mbram. khăn bịt đầu đàn bà Bà Ni và Po Acar.

AN h* ~ H khan hluh. khăn choàng đầu của đàn bà Bà Chăm (Cam Ahiér).

AN mE' khan mâthem. khăn phủ dài.

AN w% Khan Wa Nai Khan Wa

_A<K khaok /khǒ’/ mõ. wooden bell.

_A<L khaol /khǒl/ chúng. we, our (plural marker for personal pronoun).

_A<L dh*K khaol dahlak. chúng tôi.

_A<L it% khaol ita. chúng ta.

_A<L \d] khaol drei. chúng mình.

_A<L v~ % khaol nyu. chúng nó.

_A" khaong /khong/ tạnh. to stop (of raining).

_A" hjN khaong hajan. hết mưa.

AR khar /khar/ pha lê. glass.

A$ kheng 1 /khăng/ cứng. solid.

A$ a_k<K kheng akaok. cứng đầu.

A$ kheng 2 mạnh. strong.

kb◊ kt~ / A$,, Kabaw katung kheng. Trâu kéo mạnh.

A@P d} g@P khep di gep /khǒw’ ṭi gǒw’/ phải lòng. to fall in love.

d& % ur/ n} A@P d} g@P,, Dua urang ni khep di gep. Hai ngườ i này phải lòng nhau.

A`K khiak /khyă’/ khê, cháy. to overcook.

l{s] A`K lisei khiak. cơ m khê.

A{K khik 1 /khĭ’/ giữ. to keep.

A{K rm{K khik ramik. gìn giữ.

115




116

A{K khik 2 bảo vệ. to protect.

A{K pg% khik paga = khik caga. bảo vệ, bảo tồn.

A{K in% khik inâ /khĭ inư/ chửi mẹ. to swear mother.

A[ khim /khĭm/ mỉm mủm. to smile.

A[ _k* < khim klao. mỉm cườ i.

A{N khin /khĭn/ dám. to dare.

A{N ZP khin ngap. dám làm.

o% A{N o khin! không nên!

A{U khing 1 /khĭng/ muốn. to want.

A{U khing 2 dám, quyết. to dare, to decide.

A{U ZP khing ngap. quyết làm, dám làm.

A{U khing 3 k ết hôn. to get married.

A{U km] khing kamei. lấy vợ .

_AU khong /không/ tr ục. axis.

=A& khuai /khôy/ quỳ. to kneel. < Vietnamese: quỳ

=A& da% khuai da-a. quỳ tâu.

=A& l{MH khuai limah. quỳ dâng.

tuK _k* " =A& c=O _k* " pE~ @ _F@,, Ta-uk klaong khuai ca-mbuai klaong pathau Po.

Gối con quỳ miệng con trình tâu ngài.

A' ~ khum /khǔm/ khom. to bow. < Vietnamese: khom

A' ~ ki{U khum ka-ing. khom lưng.

k`H kiah1 /kyăh/ gạt. to reap.

k`H p=d d} pbH jK,, Kiah padai di pabah jak. Gạt lúa trên miệng giạ.

k`H kiah2 cọ. to rub.

_n< k`H b{r% g@P,, Nao kiah bira gep. Đi cọ vai nhau.

k`H kiah3 nạo. to scrape.

k`H xrd/ O$ kiah saradang mbeng. nạo đườ ng ăn.

k`K kiak /kyă’/ = akiak. gạch, ngói. brick, tile. 塼

116




117

k`K tK kiak tak. ngói lợ p.

k`K dK kiak dak. gạch xây.塼

a % k`K Aia kiak. Bầu gạch. 塼

塼

_k @L kiél /kiê l/ gặm. to gnaw.

_k $ kiéng /kiêng/ góc. corner.

_k @P kiép /kiê w’/ ếch. frog.

_k @R kiér 1 /kiê r/ ổ khóa, khóa. lock.

_b< H _k @R baoh kiér. ổ khóa.

anK _k @R anâk kiér. chìa khoá. key.

_k @R kiér 2 dày, khít. thick, tight.

tg] _k @R tagei kiér. r ăng dày.

kE} _k @R kathi kiér. lượ c dày.

k{K kik /k ĭ’/ ghế. chair.

k{L kil (mbau kil ) /k ĭl/ hôi nách. underarm odor.

k* H klah1 /klăh/ sảy đi, thoát đi. to escape.

mn~K k* H _n< pj^,, Mânuk klah nao paje. Gà thoát đi r ồi.

k* H klah2 sớ t, sang. to dish out, to share.

k* H l{s] k% g@P,, Klah lisei ka gep. Sớ t cơ m cho nhau.

k* H klah3 (klah di ...). k ẻo. otherwise.

k* H d} v~ % _Q',, Klah di nyu ndom. K ẻo nó nói.

k* H klah4 phân r ẽ, phân chia. to divide up.

k* H nH hd ;P ps/ d} g@P,, Klah nâh hadiâp pasang di gep. Phân r ẽ hai vợ chồng.

=k* klai /klay/ dươ ng vật. penis.

=k* l& @N klai luen /klay lô n/ hải sâm. sea cucumber, holothurian.

=k* H klaih /klěh/ await, binah, ca-ndaih, ka-mraing, kapu, pabah. miếng, mảnh. piece.

s% =k* H ikN sa klaih ikan. một miếng cá.

117




118

=k*K klaik 1 /klě’/ tr ả nhỏ, nồi nhỏ. small pot.

mnK d} =k*K,, Mânâk di klaik. Nấu cơ m bằng nồi nhỏ.

=k*K klaik 2 ăn cắt. to steal.

=k*K O$ klaik mbeng. ăn cắ p.

=k*K klaik 3 theo. to follow.

=k*K l{k] klaik likei theo trai.

=k*T klait /klet/ tr ẹt. ground, shallow.

_O<K =k*T mbaok klait. mặt tr ẹt.

k*K klak 1 cũ. old.

a◊ k*K aw klak. áo cũ.

pl] pO*P k*K Palei Pamblap Klak. Làng An Nhơ n.

Làng An Nhơ n, Xã Xuân Hải

* Làng

Phướ c Nhơ n

k*K klak 2 bỏ. thrown away, discarded, abandoned.

k*K a=mK am% klak amaik amâ. bỏ cha mẹ.

k*K d} mt; H klak di mâtâh. bỏ nửa chừng.

k*N klan /klăn/ tr ăn. python. < Vietnamese: tr ăn

k* @N E~ % klan thu /klăn thu/ tr ấn thủ tr ấn Thuận Thành. king of Nâgar Cam, Cham king.

*18021832

Po Ceng

Tổng Nhung Chấn Po Saong Nyung

Ceng chánh tr ấn

Po Klan Thu

tr ấn thủ

Po Phaok The

Phó Thừa

1835 1945

118




119

Huyện Hòa Đa Thổ Thổ tri huyện

patao

praong

_k* < klao /klaw/ cườ i. to laugh.

_k* < kp~ % klao kapu. cườ i nụ.

A[ _k* < khim klao. mỉm cườ i.

pE& @R _k* < pathuer klao. buồn cườ i.

_k* < b{l] klao bilei. cườ i chê.

_k* < H klaoh1 /klǒh/ đứt to. to break.

_k* < H tl] klaoh talei. đứt dây .

_k* < H klaoh2 dứt. to cease.

_k* < H klaoh3 mãn. to finish, to complete (one’s term).

_k* < H pg& @N klaoh paguen. mãn hẹn.

_k* < H klaoh4 tr ọn. completely.

_k* < H h=t klaoh hatai = that klaoh. trung thành.

_k* <K klaok /klǒ’/ bạc màu. to turn gray.

O~K _k* <K mbuk klaok. tóc bạc.

_k* <N klaon /klǒn/ theo. to follow.

_k* " klaong 1 /klǒng/ bề tôi. servant.

_k* " oH A{U _Q',, Klaong oh khing ndom. Bề tôi không dám nói.

_k* " klaong 2 hộ p đựng cốt. urn.

_k* " b~ H tl/ klaong buh talang. hộ p đựng hài cốt.

k* ~ ~ @ klau /klǒw/ ba. three. 3 < Malay: tiga

k* ~ ~ @ p) H klau pluh. ba chục.

k* ~ ~ @ _b< H klau baoh. ba cái.

k* ~ ~ @ O$ klau mbeng. ba lần.

k* @K klek /klơ ’/ quay đầu, chạy ngượ c. in reverse.

tF%Y k* @K tapay klek. thỏ chạy ngượ c.

_Q' k* @K ndom klek. nói ngượ c, tráo tr ở .

k* # klem1 /klăm/ = mâlam. đêm. night.

119






121

101 106 sa pluh

101 sa r ātuh, sa rituh102 sa rabau, sa ribau103 sa tamân

104 sa chai105 sa kot 106

101 109 sa pluh101 sa r ātuh, sa

rituh102 sa rabau, sa ribau103 sa kot 106秭 sa tik

109tamân, vạnchai, ức

tamân vạn, muôn

\k% kra /kra/ khỉ. monkey.

\kH krah /kr ăh/ lanh lẹ. alert, vivacious.

\kH dH krah dah. thông minh.

\kH pkR krah pakar. nhà thiên văn.

=\kK kraik /kr ě’/ kuh, likhun, pakul. cây lim thần. ironwood tree.

kraik, kuh,

likhun, pakul tứ thiết: Đinh, lim, sến, táu

f~N =\kK jl@ H pj^,, Phun kraik jaleh paje. Cây kraih ngã r ồi.

=\kH kraih /kr ěh/ tiếng động nhỏ. small noise, whispering.

hjN =\kH _\k< H hajan kraih kraoh. mưa nhỏ (xào xạc).

\kK krak 1 /kr ă’/ rình. to watch.

\kK a_t" krak ataong. phục kích.

\kK krak 2 cơ m cháy. burnt rice on the bottom of earthen pot (rice cooker).

l{s] \kK lisei krak. cơ m cháy.

\kN kran1 /kran/ = hakran. căng cho thẳng. to stretch.

\kN kl{K kb◊ k% tpK,, Kran kalik kabaw ka tapak. Căng da trâu cho thẳng.

\kN kran2 nhuận. intercalary.

121




122

b{lN \kN bilan kran. tháng nhuận.

\kN kran3 quào. to scrape.

\k/ krang /krang/ sò. arca .

\k/ drH krang darah. sò huyết.

_\k" kraong 1 /krong/ sông. river.

_\k" Kraong 2 xứ Long Hươ ng (Liên Hươ ng).

Pa-nrang Kraong Parik Pajai

Thị tr ấn Liên Hươ ngYuen

Laow Kraong Kraong Inâ Sông

Lòng Sông Long Hươ ng Kraong

Liên Hươ ng

\kP krap, pakrap. im. silent.

g{Q$ \kP gi-ndeng krap. im lặng.

p\kP xP pakrap sap. im tiếng.

\k;C krâc /kr ưy’/ danaw, danao. đầm. lagoon.

\k; H krâh1 /kr ưh/ giữa. middle, center.

_d<K d} \k; H daok di krâh. ngồi ở giữa.

\k; H krâh2 nửa. half.

\k; H ml' krâh mâlam. nửa đêm.

\k; H pQ`K krâh pa-ndiak. tr ưa.

az{N \k; H angin krâh. gió nồm.

\k; H krâh3 (daok krâh). đang. still.

_d<K \k; H Q{H daok krâh ndih. đang nằm.

\k' ; krâm /kr ưm/ tre. bamboo.

\k;N krân1 /kr ưn/ xem, nhận dạng. to look.

\k;N _O<K krân mbaok. xem mặt.

\k;N F%tqT krân pātanat. xem cho k ỹ.

\k;N krân2 quen. familiar.

ur/ \k;N urang krân. ngườ i quen.

\k@ H kreh /kr ơ h/ gươ ng. mirror.

122




123

k&K mK kruak mâk /krwă’ mư’/ kinh phong. epilepsy seizures, convulsions.

\k& @C kruec /krô y’/ họ chanh. sour orange.

\k& @C a`K mE# kruec aik mâthem. chanh chua.

\k& @C b@N kruec ben. cam.

\k& @C =g* kruec glai. cam sành.

\k& @C b~ / kruec bung. bưở i. Chinese: yòu zi

\k~K kruk /kru’/ vó đánh chim. bird trap.

\k~ / krung 1 /kr ǔng/ dấu. mark.

\k~ / \k;C krung krâc. dấu tích.

ZP \k~ / ngap krung. làm dấu.

=cK \k~ / caik krung. để dấu (k ỷ niệm).

\k~ / krung 2 nguyên. former, root.

m/ \k~ / mâng krung. gốc tích.

tK \k~ / tak krung. như xưa.

k& % kua /kwa/ chải. to brush.

k& % a_k<K kua akaok. chải đầu.

k& H kuah /kwăh/ cạo. to sharpen.

=k& kuai /kôy/ k ỳ nhông. small reptile.

k& @K kuek /kwơ ’/ kuek. biệt thự, dinh thự. villa, mansion.

k& @R kuer 1 /kôr/ vượ n. gibbon.

k& @R kuer 2 ôm. to hug.

k& @R tz{N kuer tangin. khoanh tay.

k& @R g@P kuer gep. ôm nhau.

k~ H kuh ( phun kuh) /k ǔh/ kraik, likhun, pakul. gỗ lim. ironwood.

k& {T kuit /kwĭt/ cong. bent.

kbw t_k^ k& {T kabaw také kuit. sừng trâu cong.

k~l{_dU kulidong /kuliṭông/ đại dươ ng. ocean.

k~R Kur /k ǔr/ ngườ i Khmer. the Khmer. Kur

Kuru 7

123




124

Īśānapura Campā pura

Aśvattāman

Pāṇḍuraṅga

Pāṇḍu

< Sanskrit: Kuru

k~rMT kuramat /kuramăt/ Long vươ ng. dragon king.

k~T kut /k ǔt/ ngh ĩ a địa gia tộc Bàchăm. Bacham’s kut ancestral gravesite.

124






126

=lY laiy /le/ chân. leg. t=k takai

plK =lY palak laiy. bàn chân.

lK lak /lă’/ k ể lại. to tell.

lK x% lak sa1 /lăk-sa/ = sa chai. lạc xoa. lakh, one hundred thousand.

105 100,000 < Sanskrit: lak ṣá

lK x% lak sa2 nhiều vô số. countless.

l'b@R lambar ( Palei Lambar ) /lăm p ăr/ tên làng Chăm. name of Cham village.

Làng Lâm Giang

l'b{L lam-bil /lăm p il/ bội bạc, phản bội. to be thankless, to be unfaithful.

km] s ' =EK l' b{L ps/,, Kamei siam thaik lam-bil pasang (Pp). Ngườ i đàn bà nhan sắc

hay bội bạt chồng.

l' l{R lamlir /lăm lir/ tr ần. ceiling.

l'm=l lammâlai /lăm-mư-lay/ = lam lai. dữ ngườ i, lì lợ m. violent, dogged.

h; % qN s% ur/ l' =l,, Hâ nan sa urang lam lai! Mày là một k ẻ dữ ngườ i, lì lợ m!

l' mz% lam mângâ1 /lăm-mư-ngư/ = lâm lingâ. cửa biển. seaport.

l' mz% Lam Mângâ2 tên bãi biển Xóm Cửa. name of beach in Xóm Cửa.

Xóm Cửa, Xã Phướ c Hải1975

p_l< bxH palao basah

=g

_B/ gai bhong ,

l' mz] lam mângei /lăm-mư-gěy/ sọ dừa. coconut shell.

sa taok

lN kQH lan ka-ndah /lăn-ka-dăh/ chữ bùa tréo, hình bùa. amulet.

126






128

1695 Po Saktirai Da Patih

Tr ấn Thuận Thành

lP lap /lap/ r ẻ. cheap.

b* ] lP blei lap. mua r ẻ.

pb* ] lP pablei lap. bán r ẻ.

lP BP lap bhap /lap-p hă p/ duyên dáng. charming.

l~ @ lau /lǒw/ tru. to howl. *

as~ @ l~ @ asau lau. chó tru.

l@ H leh1 /lơ h/ để xuống. to get down.

l@ H W~ H leh njuh. xuống củi.

l@ H leh2 cở i. to set off, to undress.

l@ H AN a◊ leh khan aw. cở i quần áo.

l@ H leh3 giảm. to lessen.

l@ H r&K leh ruak . giảm bệnh.

l@ H leh4 dứt. to stop, to cease.

l@ H pn& @C leh panuec. dứt lờ i.

l@ H leh5 (= leh luai). thôi. to stop.

l@ H =l& =mK leh luai maik. thôi đi!

l{a% li-a /lia/ (cf. laa) là a. species of bamboo.

l{a@ H li-aeh /li-ơ h/ nhiều. several.

l % lia /lya/ oằn. to bow.

l % DN lia dhan. oằn nhánh cây.

l % f~N l % DN lia phun lia dhan. Cây trái tr ĩ u cành.

l`H liah (= lah) /lyăh/ liếm, nếm. to lick, to taste.

l{b% liba /lip a/ gỏi. fish and vegetable salad with peanut sauce.

l{b% ikN liba ikan. gỏi cá.

l{aN li-an /liăn/ (cf. laăn) lạnh, nguội. cold.

r&K l{aN _d' ruak li-an dom. bệnh sốt rét.

l{a/ li-ang 1 /liăng/ tạnh. to stop.

128




129

l{a/ jN li-ang jan. tạnh mưa.

l{a/ li-ang 2 phấn hoa. pollen.

l{a/ b{z~ % li-ang bingu. phấn hoa.

l{_a<◊ li-aow1 /lio/ đọt. spine.

l{_a<◊ li-aow2 đỉnh. top, summit.

l{_a<◊ c@K li-aow cek. đỉnh núi.

l{_a<◊ li-aow3 cù r ủ. to sit grasping one’s knees.

l{a& % li-aua /liw a/ cày. to plough.

l{=a& li-auai /liôy/ nghé. buffalo calf.

l{=bH libaih /lip eh/ dư. surplus.

l{b/ libang 1 /lip ang/ lỗ. hole.

l{b/ libang 2 cầu. bridge.

l{b@R liber /lipăr/ (= laber ). nhớ t. slimy.

l{b@R ikN liber ikan. nhớ t cá.

l{B& @N libhuen /lip hôn/ (= labhuen). êm. gentle (of riding vehicle).

a=sH Q& @C l{B& @N asaih nduec libhuen. ngựa chạy êm.

l{b{K libik /lip ĭ’/ nơ i. place.

l{b~ H libuh /lip uh/ (= labuh). té, ngã. to fall.

l{b~K libuk /lip ǔ’/ bụi, chòm, đám. bush.

l{b~K hl% libuk hala. bụi tr ầu.

l{b~K ky~ @ libuk kayau. đám cây.

l{=d lidai /liṭay/ bể hơ i (rèn). bellows.

d& ] l{=d duei lidai. kéo bể.

_g* < H l{=d glaoh lidai. kéo bể.

l{d' lidam1 /liṭam/ thoai thoải. declining (of slope).

pb~ / s/ l{d' pabung sang lidam. mái nhà thoai thoải.

l{d' lidam2 lờ đờ , chậm. gentle (of flow).

a % Q& @C l{d' aia nduec lidam. nướ c chảy lờ đờ .

l{d} l{d % lidi lidia /liṭi-liṭya/ chậm chạ p. slowly.

ZP \g~K l{d} l{d % ngap gruk lidi lidia. làm việc chậm chạ p.

129




130

_l @K liék /lyơ ’/ liếc. to glance. < Vietnamese: liếc

_l @K mt% liék mâta. liếc mắt.

_l $ liéng 1/lyăng/ tr ổ, chạm khắc. to carve.

_l $ b{t~ @ k~T liéng bitau kut. khắc hoa văn đá kut.

_l $ liéng 2 hưở ng. to enjoy.

da% _F@ _l $ ky%,, Da-a po liéng kaya. Mờ i ngài hưở ng lễ vật.

l{gH ligah /liḳăh/ mỏi. to get tired.

l{gH l{g& ] ligah liguei. mỏi mệt.

l{=gH ligaih /liḳ eh/ thuận. convinient, comfortable.

l{=gH =nK ligaih naik. vừa ý.

l{=gH =r ligaih rai. hợ p thờ i.

l{_g<K Ligaok /liḳǒ/ tên làng Cham. name of Cham village.

pl] l{_g<K Palei Ligaok. Làng Trì Đức.

Thôn Bình Đức, Xã Phan Hiệ p

Làng Bàu Trúc Làng V ĩ nh Thuận gaok

l{=g& liguai /liḳ ôy/ = ligah. mệt. to be tired.

l{=h lihai /likay/ phai. fade.

l{h' liham /lihăm/ xanh rì. lush.

l{_h $ lihiéng /lihiêng/ mật trái me. tamarind honey.

Q{K a % l{_h $ ndik aia lihiéng. lên men.

l{h{K lihik /lihĭ’/ mất. to lose.

l{h{N lihin /lihĭn/ không tốt lành. not good.

l{=h& lihuai /lihôy/ mồi. bait.

l{=h& wH i{kN lihuai wah ikan. mồi cá.

l{i} li-i /lii/ thúng. basket. 1520 kg

l{i} lo% li-i la-o /lii laô/ = la-i la-o. ốm yếu. feeble.

l{j/ lijang /lic ang/ = lajang, jang, jâng. cũng. also.

l{j/ y~ @ qN r] lijang yau nan rei. cũng như thế ấy.

130






132

l{A~N _OU likhun mbong. phèn đỏ.

l{MH limah /limăh/ dâng. to dedicate.

l{MH \dP k% _F@ limah drap ka Po. dâng của cho Ngài.

l{=m limai /limay/ = lamai. cá đuối. ray.鳐

l{=m t`N limai tian /limay tyan/ da bụng. skin.

l{MN liman /limăn/ mềm yếu. soft part, weakness.

l{MNl{m~C liman-limuc /limăn limuy’/ yếu đuối. weak.

l{_m<◊ limaow /limo/ bò. cow, bull.

l{m% limâ /limư/ năm. five. 5 < Malay: lima

l{mK limâk 1 /limư ’/ béo. fat.

o/ qN b`K l{mK. Ong nan biak limâk. Ông đó thật mậ p.

l{mK limâk 2 mỡ . fat.

r{_l<◊ l{mK rilaow limâk. thịt mỡ .

l{mN limân /limưn/ voi. elephant.

l{O/ li-mbang /libang/ phát đạt. to flourish.

l{O@K li-mbek /libơ ’/ đặc. dense, deep, strong.

ab~ % ymN l{O@K abu yamân li-mbek. chè đặc.

l{O~ / li-mbung /libǔng/ xanh tươ i, nõn nà. good (of crop, growth etc.).

l{N mk* # lin mâklem /lin-mưklăm/ u ám. overcast, dark.

l{N tp{N lin tapin /lin tapin/ huyền bí. mysterious.

l{nH linâh /linưh/ bến. ferry port, bus station.

l{n/ l inâng /linưng/ r ộng. large.

l{ZL lingal /lingăl/ = lingan. cày. plough.

l{_z< H lingaoh /lingoh/ điếc. deaf.

l{_z> lingaom /lingom/ nhừ, ngấu. to stew, to simmer.

l{z~ @ lingau /lingǒw/ = hingau. thơ m. sweet-smelling.

l{z% lingâ /lingư/ mè. sesame.

l{zK lingâk /lingư ’/ ngất. to swoon, to faint.

l{zN lingân /lingưn/ ngỗng. goose.

l{z{K lingik /lingĭ’/ tr ờ i. sky.

_F@ l{z{K Po Lingik. thần tr ờ i. god of sky.

132




133

l{z{◊ lingiw /lingiw/ ngoài. outside.

l{z& ] linguei /linguy/ vắng. absent.

l{n{U lining 1 /linĭng/ giun. worm.

l{n{U lining 2 lươ n. eel.

l{W~T li-njut /li ȷ ut/ êm dịu. smooth.

l{V% li-nya /liña/ gióng. balance.

l{V% _s< / =g a_n" li-nya saong gai anaong. gánh và gióng.

l{=vY li-nyaiy /liñe/ ngoảnh. to turn around.

l{=vY gH l{k~K li-nyaiy gah likuk. ngoảnh phía sau.

g* $ aqK l{=vY l{k~K l{j/ o% h~ %,, Gleng anak li-nyaiy likuk lijang o hu (Ga). Ngó tr ướ c

ngoảnh sau chẳng thấy gì.

l{VN li-nyan /liñan/ thang. ladder, stairs.

l{p% lipa /lipa/ đói. hungry.

l{pN lipan /lipan/ con rít. centipede.

l{pN a◊ lipan aw /lipan aw/ đườ ng khâu vá. stitch of clothes.

l{p] lipei /lipěy/ mộng, chiêm bao. dream.

l{=f& liphuai /liphuôy/ uể oải. slack.

l{p{H lipih /lipĭh/ mỏng, r ải rác. thin, spread.

l{tH litah /lităh/ đỉa. leech. _p* ' plom

l{E~N lithun /lithǔn/ hành. onion.

l{E~ / lithung /lithǔng/ cối. mortar.

l{u% li-u /liu/ cây dừa. coconut tree.

l{u◊ li-uw /liǒw/ hàng. line.

l{wH liwah /liwăh/ khoảng không. space.

l{=wY liwaiy /liwe/ hồ. to paste.

ZP l{=wY ngap liwaiy. làm hồ.

l{w/ liwang /liwang/ péda. ốm. sickly, skinny.

l{w{K liwik /liwĭ’/ lâu. a long time.

l{w{K hr] liwik harei. lâu ngày.

l{w{K ml' liwik mâlam. khuya.

l{y% liya /liya/ gừng. ginger.

133




134

l{y@ ~ liyau /liyǒw/ héo. withered.

l& % lua /lwa/ lén. stealthy.

l& % d} a=mK am% _n< _t> km],, Lua di amaik amâ nao taom kamei. Lén cha mẹ đi gặ p ngườ i

yêu.

l& H luah /lwăh/ cao xa. far-reaching.

=l& luai /lôy/ thôi, bỏ. to stop, to leave.

=l& h&K luai huak. thôi ăn cơ m.

=l& =mK luai maik. thôi đi.

=l& g@P luai gep. bỏ nhau.

=l& d~ H luai duh /lôy ṭǔh/ miễn dịch. immune.

l&K luak 1 /lwă’/ chui. to creep.

l&K tm% luak tamâ. chui vào.

l&K luak 2 đút lót. to bribe.

l&K _j @N p=d k% ur/. Luak jién padai ka urang. Đút lót tiền bạc.

O$ l&K mbeng luak. ăn hối lộ.

l&K pj&K luak pajuak /lwă’ pac wă’/ tìm kiếm. to search.

l& ^ lue /lwơ / ghẹo, chọc. to tease.

l& ^ g@P lue gep /lwơ gǒw’/ chọc nhau.

l& ^ km] lue kamei. chọc gái.

l& ^ aZR lue angar. chọc ghẹo.

l& $ lueng /lwăng/ cao cẳng, thẳng tấ p. very straight.

ur/ l& $ urang lueng. ngườ i cao cẳng.

ky~ @ tpK l& $,, Kayau tapak lueng. Cây thẳng tấ p.

l& {C luic /luy’/ cuối, hết, mãn, tắt. ending, declining. (taluic)

l& {C jlN luic jalan. cuối đườ ng.

l& {C pn& @C luic panuec. hết lờ i.

l& {C =r p_t< luic rai patao. mãn đờ i vua, thoại vị.

l& {C yw% luic yawa. tắt hơ i.

l~K luk 1 /lǔk/ = aluk. bôi, thoa. to rub.

l~K \j~ % luk jru. bôi thuốc.

l~K mvK luk mânyâk. thoa dầu.

134




135

l~K luk 2 lõm. uneven, bumpy.

jlN l~K jalan luk. đườ ng lõm.

l~N tp~N lun tapun /lun tapun/ đần độn. idiot, dull.

135




136

M

M%l%y% ~ māl ā yu /malayu/ = māl ā ju. Mã Lai. the Malays.

Ml{=g maligai /ma-li-ḳ ay/ = melgai, mâdhir. lâu đài. castle.

Ml{k' malikam1 /ma-li-k ăm/ loại đá quí. jewel.

b{t~ @ ml{k' bitau malikam. đá quí.

Ml{k' malikam2 loại hoa văn (dệt hai mặt). Malikam patterns.

tl] ki{U Ml{k' talei ka-ing malikam. dây lưng có dệt hoa văn hai mặt.

=m , =M mai1 /may/ = merai. đến. to arrive.

=m ZP p_t<,, Mai ngap patao (Ppt). Đến làm vua.

=m =mK! Mai maik! Đến đi!

=m m/ hl]? Mai mâng halei? Từ đâu đến?

=m h_t<? Mai hatao? đến làm gì?

=m tL ngR c',, Mai tal nâgar Cam (Ppt). Đến tớ i nướ c Chăm.

=m mai2 về. to come back.

_n< h_t< =m? Nao hatao mai? Đi đâu về ?

=mK , =M%K maik 1 /me’/ = amaik. mẹ. mother.

=mK , =MK maik 2 /mě’/ đi. (indicating imperative).

O$ =mK mbeng maik. ăn đi!

_n< =mK nao maik. đi đi!

=mY maiy /me/ ngồi đè he. to sit.

_d<K _j< H =mY daok jaoh maiy. ngồi xế p chân.

m' , m; ' mâm = imâm. Ông Mưm (đạo Bàni). imām.

MmH mamâh /mamư h/ nhai. to chew.

_m<K maok 1 /mǒ’/ mọt. woodborer, termite. < Vietnamese: mọt

_m<K O$ ky~ @ maok mbeng kayau. mọt ăn gỗ.

_m<K maok 2 ăn. to eat (greedily).

O$ _m<K mbeng maok. tham ăn.

_m" maong /mǒng/ nhìn, xem. to look, to see.

_m<◊ maow1 /mo/ gàu (múc nướ c). bucket.

136




137

_m<◊ maow2 cây chàm đen. dark natural indigo (Indigo Naturalis).

MT mat 1 /mat/ mát. cool.

MT mat 2 = hadah. sáng kiến. innovation.

ma % mâ-aia1 /mư-ýa/ ướ t. to wet.

ma % k=vT mâ-aia ka-nyait. ướ t át.

ma % mâ-aia2 nhão. wet, flabby, fatty.

l{s] ma % lisei mâ-aia. cơ m nhão.

ma % mâ-aia3 làm giả đò. sham. Japanese: nureginu

ZP ma % ngap mâ-aia. làm giả đò (bệnh).

m_a> mâ-aom1 /mưom/ đội. to wear.

m_a> Q& @N mâ-aom nduen. đội nón.

m_a> mâ-aom2 bao phủ. to wrap.

m=b mâbai /mư p ay/ thù. to curse, to resent.

m=b jnK mâbai janâk. căm hờ n.

m_b< H mâbaoh /mư p

oh/ đẻ. to born, to throw.

mbR mâbar /mư p ăr/ nhờ n. greasy, oily.

mb* H mâblah1 /mư p lăh/ tranh. to compete.

mb* H jn/ mâblah janâng. tranh chức.

mb* H mâblah2 dành. to plunder.

mb* H ngR mâblah nâgar. dành lấy xứ sở .

mb~K mâbuk /mư p ǔ’/ say. drunk.

mb~K alK mâbuk alak. say r ượ u.

mb~K mbR mâbuk mâbar. bối r ối.

m=c mâcai1 /mưcay/ nhiều. many, much.

m=c _j @N mâcai jién. nhiều tiền.

m=c mn& {X mâcai mânuis. nhiều ngườ i.

m=c mâcai2 dồi dào. rich.

mSK mâchak /mưchăk/ oai. majestic.

mS~T mâchut /mưchǔt/ tựa tựa. similar.

137




138

mS~T g@P mâchut gep. tựa tựa, giống nhau.

mc&K mâcuak /mưcwă’/ bao phủ. full, covered.

md% mâda1 giàu. rich.

md% _\p" mâda praong. giàu to.

md% mâda2 non. immature. < Malay: muda

_b< H md% baoh mâda. trái non.

md% b{lN mâda bilan. non tháng.

md% mâda3 kém. unskilled, not intellectual, senseless.

md% h=t mâda hatai. kém thông minh.

mdN mâdan ( phun mâdan) /mưṭan/ cây táo. apple-tree.

m_d> mâdaom1 /mưṭom/ um tùm. to bear a good harvest.

f~N m_d> phun mâdaom. cây um tùm.

m_d> mâdaom2 thấ p. low. Japanese:

s/ m_d> sang mâdaom. nhà mái thấ p.

md% ...

md%

mâda ... mâda /mưṭa ... mưṭa/ càng ... càng. the more ..., the more.

md% t~K md% pQ{K,, Mâda tuk mâda pa-ndik (Pp). Càng lúc càng đau.

md@ H mâdeh /mưṭơ h/ thức. to wake up. Malay: bangun

_d<K md@ H daok mâdeh. còn thức.

F%md@ H pāmâdeh. đánh thức.

md@ H t_gK mâdeh tagok . thức dậy.

m\d@C mâdrec /mưṭr ơ y’/ nghiêng xế. to decline (of the sun).

a % hr] m\d@C aia harei mâdrec. mặt tr ờ i nghiêng xế. 23

md& @N mâduen1 /mưṭô n/ thầy vổ tr ống Mâduen. Mâduen drum playing teacher, religious

profession.

md& @N ZP r{j%,, Mâduen ngap rija. Thầy Mâduen làm lễ rija.

138




139

md& @N mâduen2 bọ. insect.

md& @N j~K mâduen juk. bọ r ầy.

mDK mâdhak /mưṭhăk/ chống đối. to oppose.

mD@R mâdher /mưṭhăr/ mồ côi. orphan.

mD{R mâdhir /mưṭĭr/ cung đình. palace.

mD{R p_t< b % mâdhir patao bia. lâu đài vua chúa.

mD{R r{y% mâdhir riya. lâu đài trang lệ.

m=gT mâgait /mưḳět/ con (gái). (chit of a) girl. *

m=gT qN! Mâgait nan! Con đó!

m=gT hl] bN hl]? M âgait halei ban halei? Con nào, thằng nào?

mg] mâgei1 /mưḳěy/ rung. to shake.

mg] f~N mâgei phun. rung cây.

mg] mâgei2 lung lay. to get loose.

tg] mg] tagei mâgei. r ăng lung lay.

mg] mâgei3 nháy. to wink.

mg] mt% mâgei mâta. nháy mắt.

mg] mâgei4 có gợ n. wavy. rayak

a % mg] aia mâgei. nướ c có gợ n.

mg{K mâgik ( sang mâgik ) /thang mưḳĭ’/ thánh đườ ng Bàni. Sang magik. mosque.

m\g% ~ mâgru /mưḳ ru/ học hỏi. to learn. bac

mâgru nao amal

nao amal

m\g% ~ aAR mâgru akhar. học chữ.

m\g% ~ adT mâgru adat. học luân lý.

m\g% ~ xn~ @ mâgru sanau. học bùa phép.

m\g% ~ dqK mâgru danak. học nghề.

mH mâh /mư h/ vàng. gold.

=G& mH ghuai mâh. khối vàng.

139








142

mk* # mâklem /mưklăm/ = mâlam. tối. night.

mk* # x~P mâklem sup. tối tăm.

mk* # n} mâklem ni. khi hôm.

mk* # k_d@ H mâklem kadéh. tối hôm kia.

m\k; % mâkrâ1 /mưkr ư/ thích. to wish. t\k~ % takrâ

= to hope

m\k; % d} v~ % mâkrâ di nyu. thích nó.

m\k; % d} ky% qN mâkrâ di kaya nan. thích vật đó.

m\k; % mâkrâ2 đẹ p. nice.

m\k; % d} mt% mâkrâ di mâta. đẹ p mắt.

s ' m\k; % siam mâkrâ. tốt đẹ p.

mk& @C mâkuec /mưkrô y’/ tấm. rice fragments.

mlH mâlah /mưlăh/ chối cãi. to argue, to altercate.

mlH cH mâlah cah. cãi cọ.

mlH g@P mâlah gep. cãi nhau.

mlK mâlak /mưlă’/ bẩn, nhớ p. dirty, slimy.

ml$ mâleng 1 /mưlăng/ = siam. xinh đẹ p. beautiful.

_O<K mt% =xH ml$ mbaok mâta saih mâleng. mặt mày xinh đẹ p.

r~P pBP =xH ml$ rup pabhap saih mâleng. thân hình đẹ p.

ml$ mâleng 2 sáng sủa. unequivocal, clear.

aAR tp~K =xH ml$ akhar tapuk saih mâleng. chữ ngh ĩ a giỏi giang.

m_l<◊ mâlaow /mưlo/ câm. dumb.

mluN mâla-un /mưla-ǔn/ quỉ dữ. devil.

ml@ ~ mâlau /mưlǒw/ mắc cỡ . ashamed.

ml@ ~ ml{T mâlau mâlit. mắc cỡ , e lệ.

ml$ b{m} mâleng bimi /mưlăng p imi/ đẹ p. beautiful.

l{b{K ml$ b{m} libik mâleng bimi. cảnh đẹ p.

m_l $ mâliéng /mưliêng/ tôn thờ . to worship.

m_l $ kn% % mâliéng kanâ. thờ phượ ng.

ml} Mâli ( Palei Mâli) /mưli/ tên làng Chăm. name of Cham village.

Thôn Phò Trì, Xã Hàm Thắng

142




143

Palei Mi

La Gi

Thị xã La Gi Huyện Hàm Tân

ml{=g mâligai /mưliḳěy/ ngai. throne. Ml{=g maligai

ml{=g p_t< mâligai patao. ngai vua.

ml{H mâlih /mưlĭh/ bông lài. jasmine.

ml~N mâlun /mưlǔn/ tr ần truồng. naked, nude.

m_m<N mâmaon /mưmn/ cằn nhằn. to grumble.

v~ % m_m<N k% dh*K nyu mâmaon ka dahlak. nó cằn nhằn tôi.

mm{H mâmih /mưmĭh/ phik. hơ i đắng. bitter.

mnH mânâh /mưnưh/ sáng tác. to compose.

mnK mânâk 1 /mưnư ’/ sinh, đẻ. to give birth.

hr] mnK harei mânâk. sinh nhật.

mnK anK l{k] mânâk anâk likei. đẻ con trai.

mnK mânâk 2 búp bê. poupée, doll.

anK mnK anâk mânâk. con búp bê.

mnK mânâk 3 muôn vật. all things.

_F@ l{z{K p_j $ r[ mnK,, Po lingik pajiéng rim mânâk. Ông tr ờ i sinh ra muôn vật.

mqL mânal /mưnăl/ phạm vi. range, scope.

w/ mqL wang mânal. vòng quanh, chu vi.

mn/ mânâng /mưnưng/ k ĩ thuật, phươ ng pháp. technology, method.

mn/ \kH mânâng krah. k ĩ thuật.

mn/ ry&K mânâng rayuak. phươ ng pháp.

mn/ … mn/ mânâng … mânâng . một phần … một phần. May some (do) ..., may others (do) ....

mn/ _n< mn/ _d<K,, Mânâng nao mânâng daok. Một phần đi một phần ở lại.

143








146

mrT m=t mârat mâtai. quyết tử.

mrT t& ] mârat tuei /mưrat tuy/ nguyện theo.

mrT s% jlN,, Mârat sa jalan. Quyết một đườ ng.

mrT _k* < H _s" g@P mârat klaoh saong gep. thề quyết vớ i nhau.

mr@ ~ mârau1 /mưr ǒw/ ghen. to feel jealousy.

mr@ ~ Mârau2 ( Palei Mârau). làng Bà Râu.

Thôn Bà Râu

birau

Thôn Gò Đen

birau Palei Pa-mblap Birau

mrw% mârawa /mưrawa/ k ỳ đà. varan, iguana.

mr}, hr} mâri, hari /mưri, hari/ hát. to sing.

mr`K mâriak /mưryă’/ tranh. painting.

mr~ %P mârup1 /mưrup/ (= r ū p). thân thể, mình. body.

mr~ %P mâr ū p2 (nao mârup). đi mất luôn. to leave, to depart, to move away.

ms{N mâsin /mưthĭn/ mắm. salted fish.

a % ms{N aia mâsin. nướ c mắm.

a % ms{N zC aia mâsin ngâc. mắm nem.

ms{N hd/ mâsin hadang . mắm tôm.

ms~ H mâsuh1 /mưthǔh/ = mâja. chồn. musk cat, civet.

anK ms~ H anâk mâsuh. con chồn.

ms~ H mâsuh2 chiến đấu. to fight.

ms~ H mtK mâsuh mâtak. chiến đấu.

mt% mâta1 /mưta/ mắt. eye.

mt% mâta2 thứ loại. kind.

mt% mâta3 món. dish.

dh*K ZP k* ~ @ mt% ky% O$,, Dahlak ngap klau mâta kaya mbeng. Tôi nấu ba món ăn.

mt% mâta4 mặt. side, to face.

s/ n} h~ % d& % mt%,, Sang ni hu dua mâta. Nhà này có hai mặt.

146




147

mtH mâtah /mưtăh/ sống. raw, rare.

b< H mtH baoh mâtah. trái sống.

W# mtH njem mâtah. rau sống.

l{s] mtH lisei mâtah. cơ m sống.

mt; H mâtâh /mưtư h/ nửa. half.

mt; H jlN mâtâh jalan. nửa đườ ng.

m=t mâtai /mưtay/ chết. to die.

mtK mâtak /mưtă’/ họa may. on the chance, fortunately.

v~ % _n< tm% =b _g<R mtK d& H h~ % \g~K ZP,, Nyu nao tamâ Baigaor mâtak duah hu gruk ngap.

Nó đi vào Sài Gòn may ra tìm đượ c việc làm.

mt@ ~ mâtau /mưtǒw/ r ể, dâu. son-in-law, daughter-in-law.

mt@ ~ l{k] mâtau likei. chàng r ể.

mt@ ~ km] mâtau kamei. nàng dâu.

mt@ ~ y& % mâtau yua. r ể họ, dâu họ.

mt] mâtei /mưtěy/ ngọc. pearl.

mt] mr`H mâtei mâriah. ngọc bích.

mt] b{t~ @ mâtei bitau. ngọc thạch.

ME' mâtham /mưthăm/ đắ p. to cover.

ME' _c @◊ mâtham ciéw. đắ p chiếu.

mE# mâthem /mưthăm/ chua. sour.

ky% E# kaya mâthem. đồ chua.

m_E< mâthao /mưthaw/ gây cãi. to debate.

m_E< g@P mâthao gep. gây lộn.

mE{K mâthik /mưthĭ’/ sơ n. to paint.

mE{K bR mâthik bar. sơ n màu.

mE{K a % mr`K mâthik aia mâriak. sơ n nướ c son.

m=\EY mâthraiy /mưthre/ vay. to borrow. *

mt} mâti1 /mưti/ k ệ. to leave. to let someone alone.

mt} v~ % mâti nyu. k ệ nó.

147




148

mt} mâti2 mơ tưở ng. to dream.

m\t' mâtram /mưtram/ đá. to kick.

mn~K m\t' g@P mânuk mâtram gep. gà đá nhau.

mt&◊ mâtuaw /mưtwaw/ thuận, đượ c. to obtain, to get.

mt& ] mâtuei /mưtuy/ mồ côi. orphan.

muH mâ-uh /mâuh/ hẩm hơ i. musty.

l{s] muH lisei mâ-uh. cơ m hẩm hơ i.

mwR mâwar /mưwar/ thay thế. to replace.

mwR g@P A{K s/ mâwar gep khik sang. thay phiên nhau giữ nhà.

_tK mwR tok mâwar. thay phiên.

myH mâyah /mưyăh/ nếu. if.

myH y~ @ qN mâyah yau nan. nếu như vậy.

myH v~ % t\k; % mâyah nyu takrâ. nếu nó thích.

myH lC mâyah lac. nếu mà.

m=y mâyai /mưyay/ nói chuyện. to talk, to speak.

m=yH mâyaih /mưyěh/ khoe. to boast, to show off.

m=yH \d] mâyaih drei. khoe mình.

m_y> mâyaom /mưyom/ khen. to congratulate, to praise.

my◊ mâyaw /mưyaw/ mèo. cat. *

tapay

m_yK mâyok /mưyô ’/ cho có bạn. together (as a friend).

=m Q{H m_yK mai ndih mâyok. đến ngủ chung cho có bạn.

my~ @ mâyau /mưyǒw/ song song. parallel.

jlN my~ / jalan mâyau. đườ ng song song.

Fmy~ / pāmâyau. so sánh.

my~T mâyut 1 /mưyǔt/ ayut. tình bạn hữu. friendship.

my~T mâyut 2 tình ái. love, affection.

my~T my~ / mâyut mâyau. tình ái.

=O mbai /bay/ hiến, dâng. to dedicate.

=OK mbaik 1 /bě’/ mặc. to wear.

148




149

=OK AN c~K a◊ mbaik khan cuk aw. mặc quần áo.

=OK mbaik 2 loại từ. classifier; lượ ng từ. measure word.

s% =OK g$ sa mbaik geng. một cây/cái cột.

s% =OK W~ H sa mbaik njuh. một cây củi.

s% =OK _D" sa mbaik dhaong. một con dao.

OK mbak 1 /bă’/ lây. to infect.

OK ktL mbak katal. lây ghẻ.

OK mbak 2 mặn. salty.

O$ OK mbeng mbak. ăn mặn.

ON mban /ban/ bàn. table, desk.

ON c`K pk◊ mban ciak pakaw. bàn sắc thuốc.

_O<K mbaok /bǒ’/ mặt. face.

t=p _O<K tapai mbaok. r ửa mặt.

h~ % _O<K hu mbaok. có mặt.

kQP _O<K ka-ndap mbaok. quen mặt.

_O<K =S& mbaok chuai /bǒ’ chôy/ mũi đất. promontory, cape.

OR mbar /băr/ chăn. blankets.

OR j{H mbar-jih. ví k ết (chăn của đàn ông).

OR mr/ mbar-mârang. ren k ết (chăn của đàn ông).

O~ / mbau /bǒw/ hôi. bad-smelling, stinky.

O◊ mbaw /baw/ bào. to plane, to shave. < Vietnamese: bào

O◊ ky~ / k% W& @ H mbaw kayau ka njueh. bào cây cho láng.

O@K mbek /bơ ’/ uốn. to bend.

O@K O~K mbek mbuk. uốn tóc.

O$ mbeng 1 /băng/ ăn. to eat. huak

O$ mv~ ' mbeng mâ-nyum. ăn uống.

Q' O$ mv~ ' ndam mbeng mâ-nyum. đám cướ i.

O$ mbeng 2 cháy. fire.

ap& ] O$ =g * apuei mbeng glai. lửa cháy r ừng.

O$ mbeng 3 lần. time.

h&K k* ~ / O$ s% hr] huak klau mbeng sa harei. ăn ba lần một ngày.

149






151

a % j~ % _\O" _\O" pj^,, Aia ju mbraong mbraong paje. Nướ c quá sôi r ồi.

_\O<◊ mbraow1 /bro/ nhiều. too many, too much.

_\O<◊ mbraow2 khá. good.

\O@C mbrec /br ơ y’/ r ậm. thick, bushy.

=g* \O@C glai mbrec. r ừng r ậm.

\k; ' \O@C krâm mbrec. tre r ậm.

\O# mbrem1 /br ăm/ mũi tên. arrow.

\O# B`N mbrem bhian mũi. tên thườ ng.

\O# ak# mbrem akem mũi. tên tẩm thuốc độc.

\O# mbrem2 tên. bow and arrow.

pnH \O# panâh mbrem. bắn tên.

a_k<K \O# akaok mbrem. mũi tên.

O& H mbuah /bwăh/ trách. to reproach (with).

=O& mbuai /bôy/ đỡ đẻ. to deliver.

m~K =O& muk mbuai /mǔ’ bôy/ bà mụ.

O& @N mbuen1 /bôn/ = kanu, ram, ta-mbok. gò, đồi. hill, mound, island.

s/ _d<K d} O& @N sang daok di mbuen. nhà ở trên đồi.

O& @N pl~ / mbuen palau. hòn đảo.

O& @N mbuen2 tậ p, quyển. set, volume.

s% O& @N ar{y%,, Sa mbuen ariya. Một tậ p/quyển ariya.

O& @N mbuen3 dễ. easy (to do).

O& @N ar{y% qN O& @N s} p& @C,, Mbuen ariya nan mbuen si puec. Tậ p ariya đó dễ đọc.

O& @N mbuen4 khấn. to pray, to profess.

O& @N y/ mbuen yang. khấn thần.

O~K mbuk /bǔ’/ tóc. hair.

O~L mbul /bul/ lùm. grove.

O~L ky~ / mbul kayau. lùm cây.

O~L hr@K mbul harek. lùm cỏ.

151




152

O~T mbut /bǔt/ cây viết, bút. pen. < Vietnamese: bút

O~T a % c=wT mbut aia cawait. bút mực.

O~T b{l~ / mbut bilau. bút lông.

O~T t\mK mbut ta-mrak. bút chì.

O~T mC mbut mac. bút máy.

m] me /měy/ em. my dear (address term used by men to refer to women).

_m $ miéng mép, má. cheek.

m{K mik /mĭ ’/ cô, cậu. uncle.

m{K =n mik nai. cô.

m{N min /mĭn/ mà. but, only.

h~ % m{N hu min. có mà.

m{N myH min mâyah. nhưng, nếu.

_mhMT Mohamat ( Nâbi Mohamat ) /mohamăt/ đấng tiên tri Muhammad. the prophet

Muhammed.

_mU mong /mǒng/ chi họ, giòng. descent.

_mU p_t< b{M◊ mH mong patao bimaw mâh. giòng quý phái.

_mU b=xH mong basaih. giòng ông basaih.

_mU b& @L l{a& % mong buel li-aua. giòng nông dân.

_mU hl~N ur/ mong halun urang. giòng phục dịch ngườ i ta.

\mK mrak /mr ăk/ sơ n. paint.

a % \mK aia mrak. nướ c sơ n.

_\m<◊ mr aow /mro/ sò. arca.

m% ~ mu1 /mu/ = gahur, ghur, padang. cát lồi. sand dune.

m% ~ krN mu karan. cát lồi tr ắng.

m% ~ mu2 = maok . con mối. termite.

m% ~ kt& @C mu katuec. con mối đất.

m~ H muh /mǔh/ nanh. fang.

m~ H l{mN muh limân. ngà voi.

m~K muk /mu’/ bà. grandmother.

m~K r{j% muk rija. bà giữ aciét atau của dòng họ.

152




153

m~K t~ H alK muk tuh alak. bà dâng r ượ u.

m~K pj~ / muk pajau. bà bóng.

m~K =O& muk mbuai. bà mụ.

m~K k] muk kei /mu’ k ěy/ ông bà tổ tiên. ancestor.

m~K _E# Muk Them /mǔ’ thăm/ tên công nữ Chăm. name of Cham princess.

Muk Them Nguyễn Thị Thềm1975

1976

Nhà Lưu niệm Di sản Hoàng tộc Chăm

Muk Dao

Nguyễn Thị Đào

m~L mul /mǔl/ dấu. to mark, to sign.

b~ H m~L buh mul. làm dấu đếm (bằng hạt lúa).

m~L tL mul tal /mǔl tal/ nguyên thủy. primitive.

m~lkT mulakat /mǔlak ăt/ loài quỉ ám. demoniac.

m~ ' mum /mǔm/ bú. to suck.

m~N mun /mǔn/ mụn. spot, pimple.

153




154

N

qC Nac ( Palei Nac) /nay’/ tên làng Kinh. name of Kinh village.

Ninh Chữ, Thôn Bình Sơ n,

Thị tr ấn Khánh Hả (Saigon Ninh Chữ Hotel)

=n nai /nay/ cô, dì. aunt.Cei

=n b{l% Nai Bila. nàng Ngà.

=n AN w% Nai Khan Wa. Thị Cân Oa công chua. Princess Nai Khan Wa.

18341835

=nl{t} nailiti /nayliti/ tây nam. southwest.

=nU naing /něng/ cộc, ngắn. brief, short.

q' nam /năm/ sáu. six. 6 < Malay: enam

Vietnamese: Năm

q' p) H nam pluh. sáu mươ i.

q' r%t~ H nam r ātuh. sáu tr ăm.

q' r{b~ / nam ribau. sáu ngàn.

q' mt% nam mâta. lục lăng, sáu góc.

qN , nN nan /năn/ đó. that, there, those.

pK qN pak nan. nơ i đó.

ur/ qN urang nan. ngườ i đó.

ZP h=gT qN? Ngap hagait nan? làm gì đó?

y~ / qN yau nan. như vậy.

h_d' qN? H adom nan? Bao nhiêu?.

_n< nao /naw/ đi. to go, to walk.

_n<K naok (anâk naok ) /no’/ nòng nọc. tadpole.

154




155

q%f& @L nā phuel 1 /naphô l/= nư phuel. ngh ĩ a vụ. responsibility, duty, obligation.

q%f& @L nā phuel 2 mắc nợ . debt.

qT ts{H nat tasih /nat tathĭh/ tốt đẹ p. beautiful, fine.

nb} Nâbi /nư p i/ đấng (tiên tri). prophet.

ngR nâgar /nưgăr/ xứ. territory, kingdom.

ngR c' Nâgar Cam. Nướ c Chiêm Thành, Tr ấn Thuận Thành. Kingdom of Cham.

16921692

ngR n{N E& @N Nâgar Nin Thuen. Tỉnh Ninh Thuận.

_F/ in% ngR Po Inâ Nâgar. tên nữ thần.

nH nâh /nư h/ tách, phân. to separate, to divide.

nH _j $ d& % nâh jiéng dua /nư h c yơ ng ṭwa/ phân làm hai.

nkx&N nâkasuan /nâkasô n/ haban, kasuer, keng. đồng thau. brass.

n' nâm1 /nưm/ dấu. (of) mark, (of) sign.

n' aZN nâm angan. danh nhân.

n' mK nâm mâk. di tích.

n' nâm2 mực. ink.

n' a % nâm aia. mực nướ c.

n/ nâng /nư ng/ gút. knot.

nrH nârah1 /nưr ăh/ trái đất, hành tinh. the Earth, planet.

\g' nrH n} gram nârah ni. trái đất này.

=O tb~ H d} \g@P nrH,, Mbai tabuh di grep nârah. Cầu khẩn khắ p hành tinh.

nrH nârah2 thế giớ i, cõi. the world.

nrH it% tk{K s ' r{_l% hb$,, Nârah ita takik siam rilo habeng. Thế giớ i ta sống lành ít dữ

nhiều.

nrH nârah3 triều đại. reign.

l& {C nrH,, Luic nârah. K ết thúc triều đại.

nrH nârah4 (nârah kaong ) nhóm, cánh. general.

s~j/ nrH _k" p_t<,, Sujang nârah kaong patao. Nhóm/cánh võ tướ ng hầu vua.

nf& @L nư phuel nā phuel

155




156

nsK nâsak /nưthă’/ tuổi. age, year of age. E~N thun

s% p) H d& % nsK anK,, Sa pluh dua anâk nâsak. mườ i hai con vật, thậ p nhị địa chi.

qN anK nsK t{k~ H,, Nan anâk nâsak tikuh (Skr).

Q% nda1 /da/ có lẽ. probably.

h~ % o% Q%,, Hu o nda. Có lẽ không.

h~ % m{N Q%,, Hu min nda. Có lẽ có.

Q% nda2 e r ằng, ngh ĩ r ằng. to be afraid of, to think.

hr] n} dh*K Q% k% hjN,, Harei ni dahlak nda ka hajan. Hôm nay tôi ngh ĩ r ằng mưa.

=QH ndaih /deh/ nổ. to explode.

ap& ] =QH apuei ndaih. lửa nổ.

QK ndak /dă’/ cong. bent, bow, curved.

=g _n" QK,, Gai naong ndak. Cây đòn gánh cong.

QL ndal /dăl/ kê. to chock, to prop.

QL a_k<K d} ptL ndal akaok di patal. kê đầu trên gối.

QL t=k d_r" ndal takai daraong. kê chân tủ.

Q' ndam /dam/ đám, lễ. ritual, ceremony. < Vietnamese: đám

Q' m=t ndam mâtai. đám chết (lễ tang).

Q' l{AH, O$ mv~ ' ndam likhah, mbeng mâ-nyum. đám cướ i, lễ cướ i.

Q' t_gK b=xH ndam tagok basaih. lễ tôn chức thầy basaih.

Q' kr@ H , Q' ktT ndam kareh, ndam katat . lễ cắt tóc, cắt da qui đầu.

Q' kb◊ mi{H ndam kabaw mâ-ih. lễ tế trâu thiêu.

Q# ndem /dăm/ đậu. to perch, to alight.

_Q< H ndaoh /dǒh/ xa, cách. distance.

_d<K _Q< H d} g@P,, Daok ndaoh di gep. Ngồi xa nhau.

_Q<K ndaok. mục. decayed.

ky~ / _Q<K kayau ndaok. gỗ mục.

_Q> ndaom /dom/ thuộc lòng. to know by heart. *ndom dom

hadom

156




157

_Q<◊ ndaow1 /do/ trái, hạt. kernel, grain.

_Q<◊ tz@Y ndaow tangey. trái bắ p.

_Q<◊ ndaow2 đao. sword. < Vietnamese: đao

QP ndap1 /daw’/ bằng, phẳng. even, flat.

tnH QP tanâh ndap. đất bằng.

ppN QP papan ndap. bằng phẳng.

QP ndap2 rõ. clear.

_Q' QP ndom ndap. nói rõ.

QP ndap3 sát. close.

Q{H QP ndih ndap. nằm sát đất.

QP ndap4 quen. to be able (in the future), to get used to.

p\E# k% QP pathrem ka ndap. tậ p cho quen.

Q◊ ndaw /daw/ = ndaow. gươ m. sword. < Vietnamese: đao

Q^ nde1 /dơ / bằng. equal.

Q^ g@P nde gep. bằng nhau.

Q^ nde2 cỡ . size.

Q^ hl]? nde halei? cỡ nào?

Q] ndei /děy/ quá, lắm. very, a lot, too.

r{_l% Q] rilo ndei. nhiều lắm.

JK Q] jhak ndei. xấu lắm.

md% Q] mâda ndei. giàu lắm.

Q`^ ndie /dyơ / nghiêng. to incline, to tilt.

a % hr] Q`^ aia harei ndie. mặt tr ờ i nghiêng.

f~N ky~ / Q`^ phun kayau ndie. cây nghiêng.

_Q @P ndiép /diêw’/ nế p. sticky rice. < Vietnamese: nế p

Q{H ndih /dĭh/ nằm, ngủ. to sleep, to go to bed.

Q{K ndik 1 /dĭ’/ lên. to go up.

Q{K t_gK r{=dH ndik tagok ridaih. lên xe.

Q{K ndik 2 leo. to climb.

Q{K f~N ndik phun. leo cây.

Q{K ndik 3 (ndik tul ). nám. burnt.

157




158

_O<K Q{K t~L mbaok ndik tul. mặt bị nám.

Q{U nding /ding/ ống. pipe, duct.

Q{T ndit /dĭt/ áy náy. uneasy, anxious.

anK _n< l{w{K hr] a=mK am% Q{T d} t`N,, Anâk nao liwik harei amaik amâ ndit di tian.

Con đi lâu ngày cha mẹ áy náy.

_QK ndok /dô ’/ đòi. to require.

_Q' ndom /dom/ nói. to talk, to say.

_Q' p& @C ndom puec. nói chuyện.

_Q' p\k; % _k* < ndom pakrâ klao. nói đùa.

_Q' _l<R k_t<R ndom laor kataor. nói láo.

_QN ndon /dô n/ = duen. nón. hat. < Vietnamese: nón

m_a> _QN mâ-aom ndon. đội nón.

_QU ndong /dông/ nổi. to float.

Q& % ndua /dwa/ đội. to carry by head.

Q& @C nduec /dô y’/ chạy, chảy. to run.

r{=dH Q& @C ridaih nduec. xe chạy.

a % Q& @C aia nduec. nướ c chảy.

Q& @N nduen1 /dô n/ quả. box.

Q& @N hl% nduen hala. quả đựng tr ầu.

Q& @N nduen2 ndon

Q~K nduk /du’/ con vít. screw.

Q~K mH nduk mâh. đồi mồi.

Q~ / ndung 1 /dǔng/ gói. to pack.

Q~ / s% n~ / ahR ndung sa nung ahar. gói một gói bánh.

Q~ / ndung 2 bọc. to bundle.

Q~ / ndung 3 cưu mang. to maintain..

n$ q / neng nang . lúc lắc. to swing.

jlN JK r{=dH Q& @C n$ q/. Jalan jhak ridaih nduec neng nang. Đườ ng xấu xe chạy lúc lắc.

ZH ngah1 /ngăh/ chêm. to wedge, to shim.

158




159

b~ H r{_l<◊ ZH ZH tm% j',, Buh rilaow ngah ngah tamâ jam. Chêm thịt thêm vào d ĩ a.

ZH ngah2 cục than. charcoal.

ZH ap& ] ngah apuei. cục than lửa.

=zU ngaing /ngěng/ ngất xỉu, không động đậy. to pass out, to faint.

v~ % l{b~ H Q{K =zU,, Nyu libuh ndik ngaing. Nó té ngất xỉu.

=zT ngait /ngět/ ngoảnh. to turn round.

=z◊ ngaiw /ngew/ = mâtai. chết. to die.

ZN ngan1 /ngăn/ món. dish, course.

ZN ngan2 hay, hoặc là. or, whether.

_z<K ngaok /ngǒ’/ = angoak . trên. upper, above.

_z<◊ ngaow ( phun ngaow) /ngo/ = hingaow, hangow. thông (cây). pine (tree).

ZP ngap /ngă’/ làm. to do, to make. *

ZP \g~K ngap gruk. làm việc.

ZP s/ ngap sang. làm nhà.

ZP hbR? ngap habar? làm sao?

ZP y/ ngap yang. làm lễ.

ZR ngar (tho ngar ) /thô ngar/ sổ. register, book.

zK ngâk. dấu âm chữ Chăm. cosonant modifiers in Cham script.

_p< H zK hd`{P paoh ngâk hadiip. ký hiệu nguyên âm chữ Chăm đặt trên chữ.

ng

*◌ / paoh ngâk hadiip◌ / paoh thek ◌ @ paoh ngâk

ng w u

paoh ngâk hadiip paoh thek ng

paoh ngâk hadiip

_p< H zK m=t paoh ngâk mâtai. ký hiệu nguyên âm chữ Chăm đặt sau chữ.

ng

◌·

z& @C nguec (ricaow nguec) /ngôy’/ gội r ửa. to wash. < Vietnamese: gội

n} ni /ni/ này, đây. this, here.

ur/ n} urang ni. ngườ i này.

159




160

n} dl{kL ni dalikal ... đây là truyện cổ …

y~ / n} yau ni. như vậy.

hr] n} harei ni. hôm nay.

urK n} urak ni /ur ă’ ni/ bây giờ . *

pK n} pak ni. ở đây.

n{K nik /nĭ’/ = anik . thuổng. spade, shovel hoe.

n{T nit /nĭt/ = anit. thươ ng, yêu. to love.

n@XtB% nestabha /nơ stap ha/ = mâtai. chết. to die.

WH njah / ȷ ăh/ bã. waste, residue.

WH tb~ / njah tabau. bã mía.

WH hl% njah hala. bã tr ầu.

WK njak 1 / ȷ ă’/ ráo. to dry.

O* / WK mblang njak. sân ráo.

WK njak 2 nghẽn. to obstructed.

WK drH njak darah. nghẽn máu.

WK njak 3 tê. numb, whacked, to paralysis.

WK t=k njak takai. tê chân.

W# njem / ȷ ăm/= njam. rau. vegetables.

W# f{K njem phik. rau đắng.

W# p& @N njem puen. rau muống.

_W< H njaoh / ȷ ǒh/ nhỏ. to drop (eyedrops).

_W< H \j% ~ d} mt% njaoh jru di mâta. nhỏ thuốc trong mắt.

_W<◊ njaow ( phun njaow) / ȷ o/ = ha-njaow. cây dâu. mulberry.

W@P njep1 / ȷ ǒw’/ trúng, đúng, phải. exact, right.

W@P njep2 đúng, phải. exactly, right.

_Q' W@P ndom njep. nói đúng.

W@P pj^ njep paje. phải r ồi!

oH W@P c' \d] o%. oh njep Cam drei o. Không phải Chăm bên ta.

W@P njep3 trúng. to hit, to catch.

160




161

pnH W@P panâh njep. bắn trúng.

W@P njep4 tại sao. why.

W@P h=gT? Njep hagait? Tại sao?

WR njar / ȷ ăr/ nhỉ, ứa. to overflow, to run.

a % WR aia njar. nướ c nhỉ.

WR a % mt% njar aia mâta. ứa nướ c mắt.

W;C njâc / ȷ ưy’/ rong rêu. sea-weed.

_W' njom / ȷ ôm/ thấm. to absorb.

a % h@P _W' aia hep njom /ýa hǒw’ ȷ ôm/ thấm mồ hôi.

dn{U hl~K _W' a % daning haluk njom aia. tườ ng thấm nướ c.

\W@ H njreh / ȷ r ơ h/ ẩm. wet, damp.

p=d \W@ H padai njreh. lúa ẩm.

\W# njrem1 / ȷ r ăm/ khăn đội, khăn tăm. towel, bath towel.

AN \W# khan njrem. khăn đội đầu của phụ nữ Chăm và thầy Po Acar (Bini).

\W# njrem2 dầm. to soak.

\W& H njruah (anâk njruah) / ȷ rwăh/ mang, đỏ (con). deer.

\W~ / njrung / ȷ r ǔng/ vùng lầy. the quagmire.

W& @L njuel 1 / ȷ ô l/ = ha-njuel. nhẹ. light, soft.

tp~K n} W& @L tapuk ni njuel. sách này nhẹ.

W& @L njuel 2 thoát. to escape, to slip out.

_n< W& @L \d] nao njuel drei. đi tiểu.

W& @L d} r% ~P njuel di rup. nhẹ ngườ i.

W~ H njuh / ȷ ǔh/ củi. firewood.

W~K njuk 1 / ȷ u’/ hút. to suck, to inhale.

W~K pk◊ njuk pakaw. hút thuốc.

O$ r{_l<◊ W~K drH,, Mbeng rilaow njuk darah. Ăn thịt hút máu (chỉ sự cho vay nặng lãi).

W~K njuk 2 nhúng. to soak, to dip.

W~K a◊ tm% a %,, Njuk aw tamâ aia. Nhúng áo vào nướ c.

W~K tp] r{c',, Njuk tapei ricam. Nhúng bánh tráng.

161




162

W~ / njau / ȷ ǒw/ cây da đá. hardwood tree.

_nK nok 1 /nô’/ = nuk. phần. share.

_nK dh*K nok dahlak. phần tôi.

_nK E] E] _tK nok thei thei tok. phần ai nấy hưở ng.

_nK pbK nok pabak. phần phụ.

_nK nok 2 điều, phần việc. to allot, to assign.

_nK kD% n} dh*K ZP,, Nok kadha ni dahlak ngap. Phần việc này tôi làm.

_nrg% noraga1 /nôraḳ a/ = naraka. địa ngục. hell. < Sanskrit: naraka

_nrg% noraga2 đồng hồ. (wrist) watch.

_n%rp%, _nrpT nōrapa /nôrapa/ = norapat, patao. vua. king.

\n& @C nruec /nrôy’/ lối. way. < Vietnamese: lối

\n~ / nrau (aia nrau) /nr ǒw/ phở . noodle soup.

n& @C nuec1 /nô y’/ khoảng. about.

n& @C jlN nuec jalan. khoảng đườ ng.

n& @C nuec2 chừng. in the middle, unfinished.

k*K d} \k; H n& @C klak di krâh nuec. bỏ nửa chừng.

n~ H Nuh1 ( Nâbi Nuh) /nǔh/ Noe. Noah.

n~ H nuh2 đuốc. torch.

n~ H nuh3 cùm. shackled.

VC nyac /ñay’/ nhái. frog. < Vietnamese: nhái

vH nyah /ñăh/ lắc. to shake.

vH a_k<K nyah akaok. lắc đầu.

=vK nyaik /ñě’/ nghiêng. to tilt.

a % hr] =vK aia harei nyaik. mặt tr ờ i nghiêng bóng.

vm~L nyamul /ñamǔl/ thuộc về phù thủy. magic, belonging to witch.

pn& @C Vm~L panuec nyamul. câu thần chú.

VN nyan1 /ñăn/ cẩn. to inlay.

VN xrl/ nyan saralang. cẩn xà cừ.

VN nyan2 gán. to assign.

162




163

_v< H nyaoh /ñǒh/ đéo, giao cấu. sexual behavior.

_v> nyaom1 /ñom/ nhuộm. to dye. < Vietnamese: nhuộm

_v> a◊ nyaom aw. nhuộm áo.

_v> nyaom2 họ p nhóm. meeting. < Vietnamese: nhóm

_n< _v> nao nyaom. đi họ p.

vK nyâk 1 /ñư ’/ nhé! okay.

vK nyâk 2 thun. T-shirt. T

v;T_b· Nyâtbong /ñư t p ông/ Nhật Bản, Nhựt Bổn. Japan, Japanese.

v& @L nyuel /ñô l/ treo. to hang.

v~ H nyuh /ñǔh/ hỉ. to blow.

v~ H a % id~U nyuh aia idung. hỉ mũi.

v~ %K nyūk /ñu’/ xâu chuỗi. stringing.

c~K v~ %K =kK cuk nyuk kaik. đeo xâu chuỗi.

v~K nyuk /ñǔk/ lặn. to dive.

v~K a % nyuk aia. lặn nướ c.

v~ ' nyum /ñǔm/ cây xâu. string tree.

v~ ' \E{U ikN a' nyum thring ikan am. cây xâu cá để nướ ng.

163




164

O

o% o1 /ô/ không. no, not.

o% _n<. O nao. Không đi.

oH h~ % o%. Oh hu o. Không có.

oH O$ o%. Oh mbeng o. Không ăn đâu.

o% o2 ạ. yep, yes.

oH oh /ôh/ không. no.

oK ok /ô ’/= tanaow. đực. male. binai

kb◊ oK kabaw ok. trâu đực.

mn~K oK mânuk ok. gà tr ống.

o/ ong 1 /ông/ ông. grandfather.

o/ ong 2 danh hiệu của chức sắc tôn giáo. title of a religious profession.

m~K Muk

o/ ki{U Ong Ka-ing. Ông Ka-ing .

o/ =\OK Ong Mbraik. Ông Brek. 8

Po Debata Thuer

oT m_nT ot mânot /ô t mưnô t/ hớ n hở . merry.

164








167

F%cH yw% pācah yawa. khai tiếng (tr ướ c lễ).

F%=cH pācaih /pacěh/ ấ p tr ứng nhân tạo. artificial incubation.

F%=cK pācaik /pacě’/ đặt tr ướ c. to book.

F%clH pācalah /pacalăh/ phân r ẽ, phân chia. to separate, to divide.

F%ct$ pācateng 1 /pacatăng/ căng. to stretch.

F%ct$ tl] pācateng talei. căng dây.

F%ct$ pācateng 2 cứng. to harden.

j&K hl~K \t~N k% F%ct$,, Juak haluk trun ka pācateng. Đạ p đất xuống cho cứng.

F%c$ pāceng /pacăng/ che, chắn. to cover, to block. < Vietnamese: chắn

jlN qN h~ % b{t~ / F%c$ pj^,, Jalan nan hu bitau pāceng paje. Đườ ng đó có đá chắn ngang

r ồi.

F%=S pāchai /pachay/ biệt phái. to dispatch, to second.

F%=ST pāchait /pachět/ cho nhảy qua. to jump over.

F%S/ d& H pāchang duah /pachang ṭwah/ kiểm soát. to control.

F%S/ pl{H pāchang pal ĭ h. kiểm duyệt. to censor, to review.

F%S@ H pācheh /pachơ h/ khuyến khích. to encourage.

F%_\c<K pācraok /pacr ǒ’/ ban cho. to give.

F%c& / pācuang /pacwăng/ đặt tréo. to put something in crossing position.

F%c& {T pācuit /pacwĭt/ làm cho nhọn. to sharpen.

F%c~K pācuk /pacu’/ đeo, bận cho. to wear.

F%dQ@P pāda-ndep /paṭa dǒw’/ làm cho kín (bí mật). to seal, to cover.

F%_d" pādaong /paṭǒng/ cầu cứu. to ask for help.

F%_d" d} m{K w%,, P ādaong di mik wa. Cầu cứu bà con.

F%_d<K pādaok /paṭǒ’/ đặt, để. to place, to put.

F%_d<K ad] \t~N pādaok adei trun. đặt em ngồi xuống.

F%_d<K v~ % d} d_n<K n} pādaok nyu di danaok ni. đặt nó chỗ này.

F%_d<K _k<K pādaok kaok. bắt đầu.

F%dR padar /paṭăr/ nhắc. to remind.

167






169

F%gT pā gat /paḳăt/ lừa bị p. to swindle.

F%g# pā gem1 /paḳăm/ dán. to paste.

F%g# b{aR d} dn{U hl~K,, P ā gem bi-ar di daning haluk. Dán giấy vào tườ ng.

F%g# pagem2 dính. sticky.

t=k dh*K F%g# g) H,, Takai dahlak pā gem gluh. Chân tôi dính bùn.

F%g@P pā gep1 /paḳă p/ so sánh. to compare.

F%g@P y& @N _s" c'. P ā gep Yuen saong Cam. So sánh ngườ i Kinh vớ i ngườ i Chăm.

F%gP pā gep2 điều chỉnh. adjust.

F%g@P =g pt~T w@K,, P ā gep gai patut wek. Điều chỉnh cây cho ngắn lại.

F%g@P pā gep3 đo. measure.

F%g@P v~ % a @K _Q^ hl],, P ā gep nyu aiek nde halei. Đo nó xem cỡ nào.

F%g@P pā gep4 = s{dH sidah. ví dụ. (for) exapmle.

F%g@P p\k% ; pā gep pakrâ /paḳă p pakr ư/ sắ p đặt. to organize.

F%G/ pā ghang /paḳ hang/ hơ . to dry.

F%g* / pā glang /paḳ lang/ tròng vào. to put on.

F%g{lC pā gilac /paḳ ilay’/ làm ngượ c lại. to do opposite thing.

F%g* @ H pagleh /paḳ lơ h/ hạ xuống. to lower.

pg* @ H a_k<K v~ % \t~N,, Pagleh akaok nyu trun. Kéo đầu nó xuống.

F%p\g&K pā gruak /paḳ rwă’/ để sấ p, úp. to turn over.

F%h% pāha1 /paha/ mở r ộng. to extend.

F%h% pāha2 thả lỏng. to relax.

F%hc{H pāhacih /pahacĭh/ làm cho trong sạch. to make someone clean.

F%hdR pāhadar /pahaṭăr/ nhắc lại, nhớ lại. to repeat, to recall.

F%hd{P pāhadip /pahaṭĭw’/ sống lại. to revive.

F%hm{T pāhamit 1 /pahamĭt/ đưa tin. to inform.

169




170

F%hm{T pāhamit 2 thổ lộ. to confess.

F%h=wT pāhawait /pahawět/ bị đứt khúc. being interrupted.

F%h@ H pāheh /pahơ h/ phổ biến. to popularize, to disseminate.

F%h&K pāhuak /pahwă’/ cho ăn. to feed.

F%h& ^ pahue /pahwơ / dọa. to threat.

F%h& ^ hh& ] pāhue pahuei /pahwơ pahwěy/ dọa dẫm. threat, intimidation.

F%h& @C pāhuec /pahooy’/nhát cho sợ . to fear.

F%jl@ H pā jaleh1 /pac alơ h/ làm cho ngã. to make someone/ something down.

F%jl@ H pā jaleh2 hạ bệ. to fall down (building).

F%j@L pā jel /pac ơ l/ chặn lại. to stop.

F%j $ pā jeng /pac ăng/ nươ ng tựa. to depend on.

F%J%K pā jhāk /pac h’/ nói xấu. to blame, to speak poorly (of someone/ something).

F%J~L F%w@ H pā jhul pāweh /pac hǔl pawơ h/ thúc đẩy. to urge.

pj`K pajiak

F%_j $ pā jiéng 1 /pac yơ ng/ sinh. to bear.

a=mK am% p_j $ dh*K tb`K,, Amaik amâ pajiéng dahlak tabiak. Cha mẹ sinh tôi ra.

F%_j $ pā jiéng 2 chở . to board.

r{=dH p_j $ mn& {X =m,, Ridaih pajiéng mânuis mai. Xe chở ngườ i đến.

F%_jU pā jong /pac yông/ an ủi. to comfort.

F% \j% ~ pā jru /pac ru/ bôi thuốc. to apply medicine.

r% F% \j% ~ ra pā jru. thầy thuốc.

F% \j~ H pā jruh /pac r ǔh/ giảm. to reduce.

F%j~ ' pā jum /pac ǔm/ giúp, góp. to help, to collect.

F%j~ ' ZP pā jum ngap /pac ǔm ngă’/ hợ p tác.

F%K pāk /pa’/ bốn. four. 4 < Malay: empat

F%K p) H pāk pluh. bốn mươ i.

F%K r%t~ H pāk r ātuh. bốn tr ăm.

y% F%K ya pāk. thứ tư.

170




171

F%kcH pākacah /pakacăh/ thi đua. to emulate.

F%=kK pakaik /pak ě’/ khép kín. to lock up, to imprison.

p=kK pakaik

F%k' pākam /pak ăm/ nằm úp. to lie down.

F%k@P pakep /pāk ǒw’/ cấm. forbidden.

F%A@L pākhel /pakhăl/ im, êm, tậ p trung (về giác ngủ, ngồi trên ghế). to concentrate.

F%A@L Q{H! P ākhel ndih! Im ngủ.

_d<K F%A@L daok pākhel. ngồi im (không cử động).

F%A} F%AR pākhi pākhar /pakhi pakhăr/ kiêu k ỳ. arrogant, haughty.

F%A{K pākhik /pakhĭ’/ tr ấn giữ. to defend.

F%A{U pākhing /pakhĭng/ gả. to get married.

F%A{P pākhip /pakhĭ p/ bịt kín. to cover.

F%k* H pāklah1 /paklăh/ thoát. to escape from.

F%k* H =\EY pāklah thraiy. thoát nợ .

F%k* H pāklah2 chuộc. to redeem.

F%_k* < H pāklaoh /paklǒh/ hủy bỏ, ly dị. to cancel, to divorce.

F%_k* < H pn& @C pāklaoh panuec /paklǒh panô y’/ ký k ết, giao k ết, hôn ướ c. to sign a contract, to

get engaged

F%k)P paklup /paklǔ p/ khóa lại. to lock.

F% \kP pākrap /pakrap/ làm im, an bài. to make silent.

F%=k&L pākuail /pakwěl/ vặn tréo. to twist.

F%lb~ H pālabuh /palap

ǔh/ = pālibuh. vật ngã. to wrestle someone down.

F%=lK pālaik 1 /palě’/ đâm thọc. to pierce.

F%=lK pālaik 2 thả xuống. to drop down.

F%=lK pālaik 3 phá. to destroy.

F%=lK anK pālaik anâk. phá thai.

F%=lK pālaik 4 khoá. to lock.

F%lp] pālapei /palapěy/ báo mộng. (foresight) dream.

F%_l $ pāliéng /paliê ng/ dâng tế lễ. to sacrifice.

171




172

F%_l $ y/ paliéng yang. dâng tế lễ cho thần.

F%l{g@ H pāligeh /paliḳơ h/ kích thích. to excite.

F%l{z{◊ pālingiw /palingiw/ thiến. to castrate.

mn~K F%l{z{◊ mânuk pālingiw. gà thiến.

F%l&K pāluak 1 /palwă’/ đút tay vào, đút lót, hối lộ. to bribe, bribery.

F%l&K _j @N pāluak jién. đưa tiền hối lộ.

F%l&K pāluak 2 chuyển. to transfer.

F%l&K pn& @C pāluak panuec. chuyển lờ i.

F%l& {C pāluic (ngap paluic) /paluy’/ làm cho bỏ ghét. to be hated.

F%_m" pāmaong /pamǒng/ xem bói. to do fortune-telling.

F%OC pā-mbac /pabay’/ mở r ộng. to expand.

F%O%K pā-mbāk /paba’/ làm cho mặn. to salt.

F%O@R pā-mber /pabăr/ quấn. to wind.

F%O$ pā-mbeng 1 /pabăng/ cho ăn. to feed.

F%O$ l{k] pā-mbeng likei. cho trai ăn.

F%O$ pā-mbeng 2 cho cháy. burn.

F%O$ ap& ] pā-mbeng apuei. nhen lửa, cho cháy.

F%=O*U pā-mblaing /pablěng/ làm cho nghiêng. to tilt.

F%_O* " pā-mblaong /pablǒng/ gây ra. to cause.

F%_O* " kl{N pā-mblaong kalin. nổi loạn.

F%_O* ' pā-mblom /pablôm/ nũng nịu. to coddle.

F%O(K pā-mbluak /pablwă’/ thêm, khuyếch đại, xuyên tạc. to exaggerate, to overstate.

_Q' F%O(K ndom pā-mbluak. nói thêm, vu cáo.

F%O% ~K pā-mbūk /pabǔ’/ vun đống, chất đống. pile.

F%m_a> pāmâ-aom1 /pamưom/ cho đắ p. to bank.

F%m_a> pāmâ-aom2 cho đội. to carry on one’s head.

F%md@ H pāmâdeh /pamưṭơ h/ đánh thức. to wake someone up.

F%mg] pāmâgei /pamưḳěy/ nhắc nhở . to remind.

F%mi{N pāmâ-in /pamưin/ giải trí. to entertain.

F%m\j' pāmâjram /pamưc r ăm/ trùng hợ p. coincidence.

172




173

F%mk] pāmâkei /pamưk ěy/ cho có vị. to taste, to relish.

F%ml~K pāmâluk /pamưlǔ’/ làm lộn xộn. to mess, to confuse.

F%mn] pāmânei /pamưněy/ cho tắm. to bathe someone.

F%m=t pāmâtai /pamưtai/ giết. to kill.

F%my~ / pāmâyau /pamưyǒw/ phân bì, ghen. to feel jealousy.

F%m_yK pāmâyok /pamưyô’/ cho có bạn. to be together, to make a friendship.

F%nH pānâh1 /panư h/ sáng tác. to compose.

F%nH ar{y% pānâh ariy. sáng tác ariya.

F%nH pānâh2 diễn tả. to mimic, to transcribe.

F%nH t& ] pānâh tuei. phóng tác theo.

F%=QH pā-ndaih /pāděh/ ran, rang (làm cho nổ). to fry.

F%=QH xr% pā-ndaih sara. rang muối.

F%Q/ pā-ndang /padăng/ ngửa. to turn upward.

F%Q/ tz{N pā-ndang tangin. ngửa bàn tay.

F%Q/ td% pā-ndang tada. ngã ngửa.

Q{H F%Q/ ndih pa-ndang pā-ndang. nằm ngửa.

F%QP pā-ndap1 /padaw’/ làm cho thuận. to reconcile.

F%QP pā-ndap2 tr ị an. security.

F%Q{H pā-ndih /padĭh/ cho nằm. to lie.

F%Q{H F%_d<K pā-ndih pādaok. đặt để.

F%Q{K pā-ndik 1 pQ{K pa-ndik

F%Q{K pā-ndik 2 /padĭ’/ cầm, cho lên, lên cung, đàn. to hold, to bend, to play.

F%Q{K \E~K pā-ndik thruk. lên dây cung.

F%Q{K tl] kv} pā-ndik talei ka-nyi. lên dây đàn ka-nyi.

F%Q{K a % tm% hm% tn~ %,, P ā-ndik aia tamâ hamu tanu. Đưa/cài nướ c lên ruộng gò.

F%Q& % pā-ndua /padwa/ nói thêm, khuyếch đại. to exaggerate.

F%Q& @C pā-nduec /padô y’/ truyền đi. to transmit.

173






175

F%rd/ pāradang /paraṭăng/ đứng chắn ngang. to stand astride.

F%rjK parajak /pārac ă’/ học giả. scholar. p@Rm\g% ~ permâgru

F%r_l< pāralao1 /paralaw/ thả. to release.

F%r_l< kb◊ pāralao kabaw. thả trâu.

F%r_l< c`[ pāralao ciim. thả chim.

F%r_l< pāralao2 tiễn. to see off, parting gift.

F%r_l< =t& _n< pāralao tuai nao. tiễn khách đi.

F%rm~K pāramuk /paramu’/ ghét. to hate.

F%rq' pāranam /paranăm/ dễ thươ ng. lovely.

F%rQ@T pāra-ndet /paradợ t/ cẩu thả. careless.

F%r% Q@P pāra-ndep /paradă p/ làm cho quen. to get used to work, to become accustomed to

work.

F%_r< H pāraoh /par ǒh/ alaik, jrih, klup, trun. xổ ra. to drop out.

F%_r" pāraon g /parong/ phá. to break.

F%_r" p=rH pāraong paraih. phá hoại.

F%_r<T pāraot /parot/ chán nản. to get sick, to get tired of.

F%rT pārat (ra pārat ) /par ăt/ ngoại tộc. maternal relatives, maternal clan.

*

ur/ F%rT urang pārat (ra pārat ). ngườ i ngoại tộc (chỉ ngườ i chồng trong gia đình Chăm).

F%rE' p~rn% pāratham puranâ. tận lực. to try one’s best.

ZP F%rE' p~rn%,, Nga p pāratham puranâ. Làm việc tận lực.

F%r{cN P ārican ( Po P ārican) /parican/ tên một vua vị Chàm. name of Cham king.

11 13731397

F%r{_c<◊ pāricaow /parico/ làm phép tẩy thể. to magic.

F%r& H pāruah /parwăh/ tuyển chọn. to select.

F%s ' F%JK pā siam pā jhak /pathyam-pac ha’/ làm lành, hoà giải. to cease fire, to bring peace.

*

F%s~m% ~ , p%s~m% pā sumu / pathumu/ cho k ị p. timely.

F%t_W< H pāta-njaoh /pata ȷ oh/ nhiễu, giọt. to drop.

175




176

F%tm% pātamâ /patamư/ lắ p ráp. to build, to join.

F%tpK pātapak /patapă’/ làm thẳng, điều chỉnh. to adjust.

F%tEK pātathak 1 /patathă’/ làm cho chín. to mature, to age.

ZP F%tEK r{_l<◊ ngap pātathak rilaow. làm cho thịt chín.

F%tEK pātathak 2 k ỹ. in detail, clearly.

_Q' F%tEK pn@ &C ndom pātathak panuec. nói cho k ỹ.

F%t_EK pātathrok /patathrôk/ làm cho xố p. to soften.

F%t_EK tnH pātathrok tanâh. làm xố p đất.

F%E% pn& @C pātha panuec /patha-panô y’/ bàn định, hội ý. to counsel together.

F%E~ / pāthau /pathǒw/ cho biết, thông báo. to inform, to announce.

F%E@K pāthek /pathơ ’/ thả trôi. to float.

F%E{R pāthir /pathĭr/ làm kín. to seal.

F% \E# pāthrem /pathr ăm/ = pathram. tậ p. to excercise. *

F%_\EH pāthroh /pathrô h/ làm mọc lên. to grow up. *

F%t % pātia /patya/ rèn. to forge.

rg] F%t % ragei pātia. thợ rèn

F%t`P pātiap /patyaw’/ đuổi. to cast out.

aML F%t`P amal pātiap. săn đuổi.

F% \t~N pātrun /patr ǔn/ cho xuống, hạ xuống. to let down.

F% \t~N _g<N pātrun gaon. hạ lệnh.

F% \t~N ky~ / pātrun kayau. hạ cây.

F%t& H pātuah /patwăh/ may mắn. luckily.

_n< F%t& H nao pātuah. đi may mắn.

F%t& ] patuei1 /patuy/ chiều. to droop.

F%t& ] patuei2. theo, đồng ý. to accept.

F%=wY pāwaiy /pawe/ làm cong. to bend.

F%=wY c=O& pāwaiy ca-mbuai. méo miệng.

F%w%K pāwāk /pawa’/ mở r ộng. to expand.

F%w%K ap~ H pāwāk apuh. mở r ộng r ẫy.

176




177

F%w@K pāwek /pawơ ’/ đình lại. to cancel.

F%_y@R pā yér /payơ r/ đưa. to send, to give.

_F/ , _F@ po1 /po/ danh hiệu vị thần. title of god/ goddess. * Paoh thek ◌ @

paoh ngâk ◌ /

_F/ p_t< t=b Po Patao Tabai. tên vị vua Chăm đến từ Mecca. name of Cham king who

came from Mecca.

ragei pātia

_F/ y/ i}N Po Yang In. tên vị thần Chăm.

cek Kalaong Hươ ng Ấn = Yang In < Sanskrit:

Indra

_F/ po2 dạ, vâng. Yes, sir.

_F/ po3 danh hiệu của các vị thần, nhân vật nam nữ và chức sắc nam quan tr ọng. title of

important gods, goddesses, kings, religious profession, and people.

_F/ po4 một bộ phận bí danh của thành viên ngườ i Chăm theo tổ chức FULRO đặt theo năm,

tháng nhậ p ngũ. part of codename of Cham members joined FULRO (Front Unifie pour la

Lutte des Races Opprimées (United Front for the Liberation of Oppressed Races), a

revolutionary organization established by the Provisional Government of Champa at

Vietnam’s Central Highlands in 1964) assigned according to the year and month of

enlistment.

1964

177






179

1627 1651 1627 1672

Palei

Kalaong

Chúa Sãi姱 Công nữ

Ngọc Khoa

Yuen

25 Po Nrop 28 Po Saot

_F/ _f<K E^ Po Phaok The. tên vua Chăm. 40

Nguyễn Văn Thừa Phó Thừa

39 Po Klan Thu

Đại Nam Thực Lục Đệ Nhị

K ỷ 1827 1832 1832

Vua Minh Mạng1834Lê Văn Khôi K ade

Lê Văn Duyệt

Huế Sông Hươ ng

Thành Lồi

_F/ hl~ / a % Po Halau Aia. thần giữ nguồn nướ c.

_F%K pōk 1 /pô’/ kính. to respect.

_F%K j% pōk ja. kính tr ọng.

_F%K py& % pōk payua. kính gửi.

_F%K pōk 2 tôn. to elevate someone to a higher position.

_F%K p_t< pōk patao. tôn vua.

_F%K pōk 3 khở i. to begin.

_F%K _k* <N pōk klaon. khở i hành.

_F%K pōk 4 vẽ, khắc. to paint, to carve.

_F%K b{z~ % pōk bingu. vẽ, khắc hoa văn.

_F%rm} pōrami /pô rami/ r ằm. full-moon night. < Vietnaese: r ằm

F~t{=r Putirai ( Po Puttirai) /putiray/ tên vua Chăm. name of Cham King.

179




180

31 17311732

180






182

p_b< H _O<K pabaoh mbaok /pap oh bo’/ làm mặt, phụng phịu. to do makeup.

p_b<◊ pabaow1 ( phun pabaow) /pap o/ cây lau. reed.

p_b<◊ pabaow2 cừu. sheep.

p_b@N pabén /pap ên/ nền. foundation.

p_b@N s/ pabén sang. nền nhà.

pBN Pabhan ( Palei Pabhan) /pap han/ tên làng Chăm, làng Vụ Bổn. name of Cham village.

Thôn Vụ

Bổn, Xã Phướ c Ninh

pb&K pabuak /pap wă’/ tơ . silk.

pb& ] pabuei /pap uy/ heo. pig. * pabuei glai

pabuei

pb& ] =g* pabuei glai. heo r ừng.

pb~K pabuk (ciim pabuk ) /pap ǔ’/ chim bìm bị p. coucal bird.

pb~ / pabung 1 /pap ǔng/ nóc. roof.

pb~ / s/ pabung sang. nóc nhà.

pb~ / pabung 2 đỉnh. top.

pb~ / c@K pabung cek. đỉnh núi.

pc% paca /paca/ vải sổ. litchi.荔

pc' Pacam ( Palei Pacam) /pacăm/ teeb làng Chăm, làng Tánh Linh. name of Cham village.

Khu phố Pa-Chăm, Thị tr ấn Lạc Tánh

p_c< H pacaoh /pacǒh/ so sánh. to compare.

p_c< H prK pacaoh parak. đấu giá.

pcP pacap /pacaw’/ giam. to keep (in prison).

pc@K pacek /pacơ ’/ u lên. swelling.

pc@N pacen /pacăn/ phán. to judge.

pc@N in% pacen inâ. suy đoán, suy luận.

pc@R pacer 1 /pacăr/ đan. to knit, to weavear.

pc@R pacer 2 = kahria. k ế toán. to calculate, to account.

p_S' pachom /pachom/ hy vọng. to hope.

pS~T pachut /pachǔt/= pacuh. xúi giục. to incite.

182




183

pS~T _a" g@P,, Pachut ataong gep. Xúi giục đánh nhau.

pc~ H pacuh pachut

p=d padai /paṭay/ lúa. rice.

p=d hl[ padai halim. lúa mùa, lúa cà đung.

p=d k~_\p<K padai ku-praok . lúa cu tró.

p=d _BU padai bhong. lúa ngự.

p=d a % pa& {C padai aia pa-auic. lúa thườ ng.

p=d a % pr`K padai aia pariak. lúa pariak.

pdK padak 1 /paṭă’/ sắ p. bundle.

pdK rl/ padak ralang. sắ p tranh.

pdK padak 2 gươ m. sword.

pdK lK k~rb% padak lak kuraba. gươ m phép.

pd/ padang /paṭăng/ = gahur, ghur, mu. cát lồi. sand dune.

p_d" padaong 1 (ciim padaong ) /paṭǒng/ chim thướ c. magpie, Pica pica.

c`[ p_d" Q& @C d} =g*,, Ciim padaong nduec di glai. Chim thướ c chạy trong r ừng.

p_d" padaong 2 cân. balance.

p_d" padaong 3 F%_d" pādaong

pd] padei /paṭěy/ nghỉ. to relax.

pd] =g* H padei glaih. nghỉ ngơ i.

pd] bC padei bac. nghỉ học.

pd# padem1 /paṭăm/ tắt, tắc. to turn off, to extinguish.

pd# ap& ] padem apuei. tắt lửa.

pd# mvK padem mânyâk. tắt đèn.

pd# padem2 xóa bỏ. to remove.

p d# aAR padem akhar. xóa chữ.

pD} padhi /paṭhi/ lễ giỗ trong tuần sau khi chết. ritual week after death.

pD{H padhih /paṭhĭh/ thể dục, thể thao. physical exercise, sport.

\E# pD{H thram padhih. tậ p thể dục, thể thao.

O* / p\E' pD{H mblang pathram padhih. sân tậ p thể dục, thể thao (sân vận động).

183




184

pD~K padhuk /paṭhǔ’/ lư. incense burner.

p_d@N padién /paṭiên/ xỏ mũi. to pierce in nose.

pd{U pading /paṭĭng/ quẹt lử. lighter, match.

p\d% Padra ( Palei Padra) /paṭra/ tên làng Chăm, làng Như Ngọc. name of Cham village.

Thôn Như Ngọc và Thôn Như Bình, Xã Phướ c Thái

p\dK padrak /paṭr ă’/ thúc dục. to urge.

p\d/ Padrang ( Palei Padrang ) tên làng K ơ ho và Churu, làng Dran. name of Kaho’s and

Cru’s village.

Thị tr ấn D’ran, Huyện Đơ n Dươ ng, Tỉnh Lâm Đồng

p=\d& padruai /paṭrôy/ buồn. sad.

p\d~T padrut /paṭr ǔt/ cảm động. to feel touched/ moved.

p\d~T p=\d& padrut padruai /paṭr ǔt paṭrôy/ bùi ngùi, buồn bả. sad, melancholy.

pd~T pd& ] padut-paduei /paṭut paṭuy/ tỉ te, thủ thỉ. to speak gently, to speak with confided

mind.

pg% paga /paḳ a/ rào, hàng rào. fence.

pgH pagah1 /paḳ ah/ dọn. to clear.

pgH jlN _n<,, Pagah jalan nao. Dọn đườ ng đi.

pgH pagah2 phát. to clear.

pgH k% h& @U jlN,, Pagah ka hueng jalan. Phát cho tr ống đườ ng.

pgK pgN pagak pagan /paḳă’ paḳăn/ cản tr ở , ngượ c ngạo. swaggering, insolent.

_Q' p& @C pgK pgN,, Ndom puec pagak pagan. Nói ngang tàng, cản tr ở .

p_g^ pagé /paḳ ê/ sáng. morning. < Malay: pagi

p_g^ _O^ pagé mbé. sáng sớ m.

p_g^ n} pagé ni. sáng nay.

pg~ H p_g^ paguh pagé. sáng mai.

k_d@ H p_g^ kadéh pagé. sáng mốt.

184




185

p=\b& p_g^ pabruai pagé. sáng hôm qua.

pg@N pagen /paḳăn/ = pagan. chắn ngang. to barrier.

ul% Q{H pgN jlN,, Ula ndih pagan jalan. R ắn nằm chắn ngang đườ ng.

p_g*U paglong /paḳ lông/ nôn. throw up.

pg~ H paguh /paḳǔh/ mai. tomorrow.

pg~ H p_g^ paguh pagé. sáng mai.

pg~ H \k; H pQ`K paguh krâh pa-ndiak. tr ưa mai.

pg~ H _b @R hr] paguh biér harei. chiều mai.

ml' pg~ H mâlam paguh. tối mai.

pg& @N paguen /paḳ ô n/ hứa, hẹn. to promise.

pg& @N _g<K paguen gaok. hẹn gặ p.

pH pah1 /păh/ = apah. mướ n. to hire.

pH pah2 = hapah. vỗ. to clap.

pH tz{N pah tangin. vỗ tay.

pH pah3 = hapah. vả. to slap.

pH d} _O<K pah di mbaok. vả vào mặt.

pH pah4 chụ p. to catch.

pH _k @P pah kiép /păh kiêw’/ chụ p ếch.

p%hm% ~ pāhamu /pahamu/ theo dõi. to follow.

ph;N pahân /pahưn/ nhử. feed.

=p pai /pay/ Tây (hướ ng). west.

=p cMK pai camak. chính Tây.

=pK paik 1 /pě’/ hái. to pick.

=pK _b< H \k& @C paik baoh kruec. hái trái cam.

=pK paik 2 bóp. to squeeze.

=pK tE~ / paik tathau. bóp vú.

=pT pait 1 /pět/ = mâtai. chết. to die.

o/ QN =pT pj^,, Ong nan pait paje. Ông đó chết r ồi.

=pT pait 2 xẹ p, bẹ p. to flatten.

_b< H r{=dH =pT,, Baoh ridaih pait. Bánh xe xẹ p.

185




186

p=j Pajai1 tên làng Chăm. name of Cham village.

pl] p=j Palei Pajai. Làng Ma Lâm.

Khu phố 3, Thị tr ấn Ma Lâm

tamia adaoh < Sanskrit: vijaya

p=j Pajai2 tên tháp Chăm. name of Cham tower.

Bimong Po Sah Inâ Phườ ng Phố Hài, Thành

Phố Phan Thiết

p=j Pajai3 xứ Pajai (Phố Hài).

Pa-nrang Kraong Parik Pajai

Thành Phố Phan Thiết

Yuen Laow *

nâgar Pajai

Vijaya Vijaya

Vijaya

p=jH pajaih /pac ěh/ giống. breed.

p j ` K p_j $ pajiak pajiéng /pac yă’-pacyơ ng/ phù hộ. to support.

p_j< H p=AN pajaoh pakhain /pac oh pakhen/ chất vấn. to question.

pj~ / , pj~◊ pajau /pac ǒw/ = bajau, bijau. bà bóng. medium, media, witch doctor.

r%

F% \j~ % (p\j~ %) ra pā jru,

pj^ paje1 /pac ơ / (cf. c ơ ) chưa? have already (done) or not?

ZP \g~K _b* < H pj^? Ngap gruk blaoh paje? Làm việc xong chưa?

pj^ paje2 r ồi. already.

ZP _b* < H pj^ ngap blaoh paje. làm xong r ồi.

pj`K pajiak /pac yă’/ hối thúc. to hurry. F%J~L F%w@ H pā jhul

pāweh

pj{P pajip /pac ip/ rõ rang. clearly.

pj~P pajup /pac ǔ p/ giúp. to help. < Vietamese: giúp

186




187

pK pak 1 /pă’/ ở , tại. in, at.

s/ x=I _d<K pK hl],, Sang sa-ai daok pak halei? Nhà anh ở đâu?

pK n},, Pak ni. Ở tại đây.

pK pak 2 đến, tớ i. (go) to.

dh*K _n< pK pr{K,, Dahlak nao pak parik. Tôi đi đến Phan Rí.

Huyện Bắc Bình, Tỉnh Bình Thuận

pK pak 3 đan. to knit.

pK \dH \k; ',, Pak drah krâm. Đan liế p tre.

pK pak 4 tùy. to depend on.

pK h,, Pak hâ. Tùy mày.

pK hl] pak halei /pă’ halěy/ ở đâu? where?

pK kd% pak kada (ciim pak kada) /pă’ kaṭa/ chim đa đa. partridge.

pK md% pak mâda /pă’ mưṭa/ không hề. never.

pK rt} pak rati /pă’ rati/ r ối ren. to get confused.

pkH pakah /pak ăh/ che chở khỏi. to shelter.

lk~ / _F/ pkH ky& %,, Likau Po pakah kayua. Xin thần che chở .

p=k in% pakai inâ /pakay inư/ chửi, ngục đãi. to scold, to abuse.

p=kK pakaik /pake’/ k ẹt đá. to obstruct with rock jam. F%=kK pākaik

p=kY pakaiy /pake/ = kacak. cắc kè. gecko.

pkK pakak 1 /pak ă’/ chặn. to block.

pkK r{=dH pakak ridaih. chặn xe.

pkK pakak 2 định phạm vị. to set one’s ground/ territory.

pkK tnH pd$ s/. Pakak tanâh padeng sang. Khai mở đất làm nhà.

pkH py& % pakah payua /pak ă’ paywa/ che chở . to cover up.

pkL pakal /pak ăl/ điềm xấu. portent.

pkT pakat paket

pk◊ pakaw /pakaw/ thuốc lá. cigarette, tobacco.

187






189

pl] p_l< Palei Palao. Làng Hiếu Thiện.

Thôn Hiếu Thiện, Xã Phướ c Ninh

p_l<K palaok /palo’/ = hayap. tượ ng. statue.

fK p_l<K phak palaok. đục tượ ng.

pl] palei /palěy/ (cf. plěy, mlěy) xóm, làng. hamlet, village.

pl] pl% palei pala. làng quê.

pl`K paliak /palyă’/ tạm tạm, ít ít. just little.

O$ pl`K mbeng paliak. ăn lấy vị, lấy thảo.

pl{H palih /palĭh/ lựa. to select.

pl{H kbL palih kabal /palĭh kap ăl/ kiện tướ ng, địch thủ giỏi. good player, rival.

pl{◊ paliw /paliw/ đèo hai bên. to carry holding both side of the object.

pO*P Pa-mblap ( Palei Pa-mblap) /pablap/ tên làng Chăm. name of Cham village.

pl] pO*P Palei Pa-mblap. Làng An Nhơ n, Làng Phướ c Nhơ n.

Thôn An Nhơ n và Thôn Phướ c Nhơ n 1, 2, 3, Xã Xuân Hải jru/ pā jru

ra pā jru

Po Gahlau 1960

OTCA JICA

Ribong

Nyât-Bong

p\m^ pamre /pamr ơ / ngâm, xướ ng. to sing, to chant, to recite.

pqH panah /panăh/ = mânah. trái thơ m. pine-apple, pinapple.

< nanas

pqL panal /panal/ tạm. tentative.

pqL y~ / panal yau /panăl yau/ nài ách (cày). name of a part of plough, plow.

pqN panan ( phun panan) /panan/ cây dứa dại. pandanus, screw pine.

189




190

< Malay: pandan

pqT panat ( phun panat ) /panăt/ cây mít. jackfruit.

p_n<K , p_q<K panaok /panǒ’/ bọn. group.

p_n<K v~ % panaok nyu. bọn nó.

pqT panat 1 ( phun panat ) /panăt/ cây mít. jackfruit tree.

pqT Panat 2 ( Palei Panat ). làng Hậu Quách.

Ấ p Hậu Quách, Xã Phan Hiệ p

pnH panâh1 F%nH pānâh

pnH panâh2 /panư h/ bắn. to shoot.

apN hqK pnH c`[ apan hanak panâh ciim. cầm ná bắn chim.

pQ@L pa-ndel /padăl/ = pa-ndal , pa-ndal. sai biểu. to send, to dispatch.

pQ# pa-ndem1 /padăm/ = pa-ndam. xế p. to arrange.

pQ' pa-ndam2 để. to put.

pQ' pa-ndam3 = pa-ndap. ướ p muối. to salt down.

pQP pa-ndap1 F%QP pā-ndap

pQP pa-ndap2 /padap/ ướ p muối. pickling in salt.

pQP pa-ndap3 cực khổ. poverty, difficulty.

pQ◊ pa-ndaw1 /padaw/ hâm nóng. to reheat.

pQ◊ pa-ndaw2 ấm ấm. warm.

pQ◊ pa-ndaw3 đố. puzzle.

pQ`K pa-ndiak 1 /padyă’/ nóng. hot. < Malay: panas

pQ`K r{_l% pa-ndiak rilo. nóng quá!

a % pQ`K aia pa-ndiak. nướ c nóng.

pQ`K a_k<K pa-ndiak akaok. ấm đầu (sắ p bị cảm).

pQ`K pa-ndiak 2 nấu, hâm. to grill, to cook, to reheat.

pQ`K a % pa-ndiak aia. nấu nướ c.

pQ`K r{_l<◊ pa-ndiak rilaow. hâm thịt.

pQ`^ pa-ndie1 /padyơ / = pa-ndih. ngả lưng. to lie down, to rest.

190






192

p_\n/ jb& @L pa-nraong jabuel /panr ǒng c ap ôl/ quân đội. army.

pn& @C panuec /panô y’/ lờ i. word.

pn& @C y◊ panuec yaw. tục ngữ.

pn& @C hn`[ panuec haniim. phúc âm.

pn& @C hr~ / panuec harung. yếu lượ c, tóm tắt.

pn& @C pQ{T panuec pa-ndit. ca dao.

pn& @C p\k; % _k* < panuec pakrâ klao. lờ i nói đùa.

_p< H paoh1 /pǒh/ đánh. to beat.

_p< H a_t" paoh ataong. đánh đậ p.

_p< H _c@U paoh céng. đánh chiêng.

_p< H r% ~P paoh rup. tạc tượ ng.

jlN _p< H cn~C jalan paoh canuc. ngã đườ ng giao nhau.

_p< H b* H paoh blah /pǒh p lăh/ ăn cướ p. robbery, thief.

_p< H c=t& paoh catuai /pǒh catôy/ sấm ký. book of prophecies.

_p< H paoh2 ký hiệu nguyên âm và phụ âm chữ Chăm. vowel and consonant sign in Cham

script.

_p< H E@K paoh thek ◌ @. etakai kuk au

◌ ~ @

_p< H zK hd`{P paoh ngâk hadiip◌ /. ng paoh ngâk

hadiip takai kuk au◌ ~ /

* paoh ngâk hadiip◌ / paoh thek ◌ @ paoh ngâk ng

w u paoh

ngâk hadiip paoh thek ng paoh

ngâk hadiipngâk mâtai◌Œ paoh ngâk

hadiip paoh ngâk hadiip

paoh thek takai kuk au◌ ~ /

_p<K paok 1 /pǒ’/ = peh. mở . to open.

_p<K paok 2 gỡ . to remove.

_p<K k`K t_gK d} O/ *,, Paok kiak tagok di mblang. Gỡ gạch ra khỏi sân.

192




193

_p<K paok 3 lột. to peel.

_p<K paok 4 gói. package.

_p<K pk◊ paok pakaw. gói thuốc.

ppH papah1 F%pH pā pah

ppH papah2 /papăh/ giặt. to wash.

ppH a◊ papah aw. giặt áo.

pp^K papē k /papơ ’/ che bằng tay. to cover with hand.

pf~R paphur /paphǔr/ phi. to gallop.

a=sH pf~R asaih paphur (= asaih khaok ). ngựa phi.

pf~R aEK paphur athak /paphǔr athă’/ phà khói. steamboat.

=pK paik 1 /pě’/ hái. to pick.

=pK _b< H pnH,, Paik baoh panah. Hái trái thơ m.

=pK paik 2 bóp. to squeeze.

=pK tE~ / paik tathau. bóp vú.

p_p* ' Paplom ( Palei Paplom) /paplôm/ tên làng Chăm. name of Cham village.

pl] p_p* ' Palei Paplom.

Thôn Tuy Tịnh Chăm, Xã Phong Phú craoh sahala Plom

suối V ĩ nh Hảo

p=r/ , p=rU paraing /pareng/ đan thưa. to knit loosely.

pr' param /par ăm/ tiêu diệt. to annihilate, to wipe out.

pr' b{kL param bikal ( param pikal ). tiêu diệt điểm xấu.

pr' h*K h* {U param hlak-hling. sát trùng.

pr' p=jH param pajaih. diệt chủng.

prN paran. dòng giống. human race.

prN a_d< H paran adaoh /par ǎn aṭǒh/ dân ca. folk song. *

pr/ parang /parang/ phơ i. to dry.

p@R m\g% ~ per mâgru /păr-mưḳ ru/ nhà văn. writer. F%rjK pārajak

pr$ pareng /par ăng/ Pháp. France, French.

a % pr$ Aia Pareng. nướ c Pháp.

_F/ pr$ Po Pareng. Etienne Aymonier.

193






195

pt$ b~ H tF%Y pateng buh tapay. lướ i bắt thỏ.

p_t< patao /pataw/ = putao, pitao. vua. king.

p_t< b % patao bia. vua chúa.

ZP p_t< ngap patao. làm vua.

_g<N p_t< gaon patao. lệnh vua.

\d/ ; a=r p_t< drâng arai patao ( jiéng rai patao). nối ngôi vua.

_F%K p_t< pōk patao. tôn làm vua.

p_t<K pataok 1 /patô ’/ chống. to prop.

=g p_t<K gai pataok . cây chống.

p_t<K pataok 2 /patô’/ vụng về. clumsy.

rg] p_t<K ragei pataok. thợ vụng.

p_t<K g{l% pataok gila. khờ dại.

p_t> pataom /patom/ dồn lại, hợ p lại. to combine.

p_t> g@P pataom gep. họ p nhau.

p_t<◊ pataow1 /pato/ chỉ. to show.

p_t<◊ jlN pataow jalan. chỉ đườ ng, chỉ đạo.

p_t<◊ pataow2 dạy. to teach.

p_t<◊ aAR pataow akhar. dạy chữ.

p_t<◊ p=k pataow pakai. dạy bảo, giáo dục.

ptR patar 1 /patăr/ xác ngườ i chết. corpse.

ptR patar 2 gối. pillow.

pt] patei /patěy/ = pitei. chuối. banana tree. < Malay: pisang

pt] mH patei mâh. chuối bà hươ ng.

pt] lK patei lak. chuối lửa.

pt] tB% patei tabha. chuối thơ m.

pt] tB% mvK patei tabha mâ-nyâk. chuối lùn.

pt] msR patei mâsar. chuối hột.

pEH pathah1 /pathăh/ ướ t. to wet.

hjN pEH a◊ hajan pathah aw. mưa ướ t áo.

pEH pathah2 chữa bệnh bằng phép. to cure by magic.

195




196

_n< k% \g~ % pEH l{k%,, Nao ka gru pathah lika. Đi đến thầy chữa tr ị vết thươ ng bằng phép.

p_E< H pathaoh1 /pathǒh/ làm cho tr ống. to empty.

p_E< H pathaoh2 sang. to travel.

pER pathar /pathăr/ diêm. match.

pER pER pathar-pathar /pathăr- pathăr / bất cứ. any.

pER pbH pathar pabah /pathăr pap ah/ ăn tráng miệng. to have dessert.

p\E# pathrem, pathram F% \E# pāthrem

p_E% p=E patho pathai /pathô-pathay/ sửa soạn. to prepare.

pE& @L _k* < pathuel klao /pathô l-klaw/ nự cườ i. to smile.

pt{H patih1 /patĭh/ giúp đỡ . to help.

pt{H patih2 = pitih, putih. tr ắng, bạc. white.

l{s] pt{H lisei patih. cơ m tr ắng.

O~K pt{H mbuk patih. tóc bạc.

pt{H patih3 bắ p chân. calf (of leg).

_b< H pt{H baoh patih. bắ p chân.

pt{K patik 1 /patĭ’/ bình đất. earthenware pot.,

pt{K a % =cY patik aia caiy. bình trà.

pt{K patik 2 phiếu. votes.

b~ H pt{K buh patik. bỏ phiếu.

pt{K bC patik bac. học bạ.

pt{L patil ( pata patil ) /patĭl/ chén bằng kim loại. metal bowl.

p\t% patra /patra/ hoàng tử. prince. < Sanskrit: putra

p=\t patrai /patray/ thái. to slice.

p=\t r{_l<◊ patrai rilaow. thái thịt.

p_\t<◊ patraow /patro/ thò. to stick out (hand, neck).

p_\t<◊ tz{N patraow tangin. thò tay.

p\t} patri /patri/ công chúa. princess. < Sanskrit: putri

p\t{P patrip /patr ĭ p/ lễ giỗ đầy tháng, đầy năm. monthlong mourning, the first anniversary

of somebody’s death.

pt~ H patuh /patǔh/ nổ. to explode.

196




197

p◊ paw /paw/ hư, hỏng. to fail, to break, to be destroyed.

pwH pawah1 /pawăh/ chép lại. to copy, to transcribe.

pwH aAR pawah akhar. chép chữ.

pwH pawah2 chuyển. to convey, to transmit.

pwH pn& @C pawah panuec. chuyển lờ i nói.

pwH pawah3 thay. to replace.

pwH a % d} k_l<K pawah aia di kalaok. thay nướ c trong chai.

py% paya1 /paya/ đặt. to put.

py% aZN paya angan. đặt tên.

py% cn/ paya canâng. đặt địa vị.

py% paya2 ( phun paya). cây khổ qua. bitter gourd.

pyK payak /payă’/ đãi. to invite.

pyK t& ] payak tuei. đãi khách.

pyK pQ# payak pa-ndem. đãi tiệc.

ZP pyK ngap payak. lễ tạ ông bà.

py@ H payeh /payơ h/ phô bày. to show.

py@U payeng /payơ ng/ quay. to return.

p_y@T payét /payêt/ coi chừng. to take care.

p_y% payo /payô/ = ra-mbi. ngườ i tình, ngườ i yêu. lover, mistress.

py& % payua /paywa/ gửi. to send.

py& % hrK payua harak. gửi thư.

py& % _j @N payua jién. gửi tiền.

py& % anK tm% s/ bC,, Payua anâk tamâ sang bac. Gửi con vào tr ườ ng học.

_p^d% péda /pêṭa/ liwang. ốm yếu. ill.

p@ H peh /pơ h/ mở . to open.

p] pei /pěy/ = tapei. bánh. cake.

p] cd/ pei cadang. bánh xôi ngọt.

p] r{c' pei ricam. bánh tráng.

p] dl{K pei dalik. bánh ít.

p] c~K pei cuk. bún.

197




198

p@P pep /pǒw’/ gặ p. to meet.

p@P b@P pep bep. bất ngờ , tình cờ . sudden, unexpected.

p@T pet /pơ t/ = pat. đoạn, câu. paragraph, sentence.

p& @C s% p@T ar{y% puec sa pet ariya.

p$ peng 1 /păng/ nghe. to listen.

p$ ur/ _Q',, Peng urang ndom. Nghe ngườ i ta nói.

p$ peng 2 vâng lờ i. to obey.

anK p$ a=mK am%,, Anâk peng amaik amâ. Con vâng lờ i cha mẹ.

p$ peng 3 đóng. to hit.

p$ jm/ peng jamâng. đóng cọc.

_p @ H piéh1 /pyơ h/ (cf. piêh) cất. to store.

b% _j @N _n< _p @ H,, Ba jién nao piéh. Đem tiền đi cất.

_p @ H piéh2 để. for.

O~T _p @ H wK aAR mbut piéh wak akhar. bút để viết chữ.

_p @ H piéh3 cho. to.

_n< bC _p @ H k% E~ / aAR nao bac piéh ka thau akhar. đi học cho biết chữ.

_p @ H piéh4 dành. to save.

_p @ H l{s] k% am% piéh lisei ka amâ. để dành cơ m cho cha.

_p $ piéng /pyơ ng/ gạo rang. fried rice, grilled rice.

p{K pik /pĭ’/ nhắm. to close (eyes).

p{K mt% pik mâta. nhắm mắt.

p* H plah1 /plăh/ nhét vào. to thrust in.

p* H plah2 đóng. to wear.

p* H k_d<P plah kadaop. đóng khố.

=p* H plaih /plěh/ tránh, né. to avoid

=p* H d} r{=dH plaih di ridaih. tránh xe.

=p* H s% gH \d] plaih sa gah drei. né sang một bên.

=p* H d} jnK _tK s '. Plaih di janâk tok siam (Pp). Tránh điều xấu hưở ng sự lành.

198




199

p*N plan /plăn/ thay thế. to replace.

p*N BP plan-bhap /plăn-p hap/ dân biểu. representative.

p*N l% plan-la /plăn-la/ đại diện. representative.

p* / plang /plang/ lóa. bright, to dazzle.

p* / mt% plang mâta. lóa mắt.

_p* " plaong /plǒng/ nhảy. to jump.

p* $ pleng /plăng/ sả. lemongrass.

p@ *Ukd@U pleng kadeng. ngạc nhiên. to be surprised.

_p* ' plom1 /plôm/ cây trôm. Indian almond (Sterculia foetida).

_p* ' plom2 con vắt. leech (haemadipsa).

_p* ' plom3 = Paplom. tên suối. name of spring.

_\c< H xhl% _p* ' craoh sahala plom. suối V ĩ nh Hảo.

Thôn Tuy Tịnh Chăm, Xã Phú Lạc

=p( pluai (baoh pluai) /plôy/ bí r ợ . pumpkin.

p) H pluh /plǔh/ mườ i, chục. ten.

p)K pluk /plǔk/ thuyền độc mộc. dugout canoe.

p)T plut /plǔt/ ngắn. short.

\pH prah /plăh/ bươ i. to dig up.

mn~K \pH hl~K mânuk prah haluk. gà bươ i đất.

=\p prai /pre/ r ải. to lay, to spread.

=\p p=d k% mn~K O. Prai padai ka mânuk mbeng. R ải lúa cho gà ăn.

=\pK praik (ndaom praik ) /pr ě’/ đặt điều. to make up story.

=\pT t{K prait tik /pr ět-tĭ’/ vũ tr ụ. universe.

\p' d{T Pram Dit , \p' lK Pram Lak /pr ăm ṭĭt, plăm lăk/ tên nhân vật trong văn chươ ng Chăm.

name of the two main characters in the Cham version of the Ramayanna ( Akayet Pram Dit

Pram Lak ).

_\p<K praok 1 /pro’/ sóc. squirrel.

199




200

_\p<K praok 2 tr ẻ con. child.

_\p<K p\t% praok patra /pro’ patra/ tổ tiên. ancestor.

_\p" praong 1 /pr ǒng/ lớ n. big.

FK _\p" pak praong /pă’ pr ǒng/ chữ pak lớ n. p F

sK _\p" sak praong /thă’ pr ǒng/ chữ sak lớ n. s s

_\p" praong 2 vua đượ c nhận tướ c chúa, chúa. governer.

patao xK sak

praong 32

17351832

18

bản tr ấn vươ ng

\pP drP prap tarap /pr ă p-ṭar ă p/ tràn lan. to spread.

pn& @C _Q' hm{T \pP drP panuec ndom hamit prap darap. lờ i nói nghe tràn lan.

\p;K prâk /pr ư k/ dao dệt. shuttle.

\p;N prân /pr ư n/ sức. health.

\p;N yw% prân yawa. sức lực.

\p; / prâng /pr ư ng/ phên. bamboo wattle.

\p@K prek /pr ơ ’/ bày nhày. stringy.

r{_l◊ \p@K rilaow prek. thịt bày nhày.

_\p@◊ préw /prêw/ la. to shout.

\p{K tz} prik tangi /pr ĭ’-tangi/ màng nh ĩ . eardrum.

=\p& pruai /prôy/ r ải rác. scattered.

\p& @C pruec /prô y’/ ruột. intestine.

\p& @C l{=bH pruec libaih. ruột thừa.

\p~ H pruh /pr ǔh/ trào, phun. to spray.

\p~ H a % pruh aia. phun nướ c.

a % mt% \p~ H \p~ H aia mâta pruh pruh. r ưng r ưng nướ c mắt.

p& @C puec1 /pô y’/ nói. to say.

p& @C =EK puec thaik. nói chuyện trai gái.

p& @C puec2 r ầy la. to scold.

200








203

f~N phun2 bài. words.

f~N kD% phun kadha. bài.

203




204

R

r% ra /ra/ ngườ i. person. ra

ra

r% a=nH ra anaih. đứa tr ẻ. children.

r% c{H ra cih /ra cĭh/ họa s ĩ . artist.

r% =g ra gei ragei

r% kd^ ra kade. hoạn quan.

r% d{y$ ra diyeng. ngườ i hầu.

r% g{n~P ra ginup. ngườ i quý phái.

r =g* Ra Glai /ra ḳ lay/ = Raglai. ngườ i Raglai. the Raglai.

gahlau

r% pb&K ra pabuak. thợ tiện.

r% F% \j~ % ra pā jru. thầy thuốc.

rbP rabap /rap ă p/ đàn cò. a stringed instrument.

rc} raci /raci/ loài hoa đẹ p. beautiful flower.

rD} rD& @L radhi radhuel /raṭhi-raṭhǔl/ êm dịu. calmly.

r{=dH Q& @C rD} rD& @N. Ridaih nduec radhi radhuel. Xe chạy êm dịu.

rg] ragei /raḳěy/ thợ . craftsman, artisan.

rg] f~N ragei phun. thợ chính.

rg] j~U ragei hajung. thợ phụ.

rg] F%t % ragei pātia. thợ rèn.

rg] ky~ / ragei kayau. thợ mộc.

rg] mH pr`K ragei mâh pariak. thợ bạc.

rg*C raglac /raḳ lay’/ phạm nhân. criminal.

rg* $ ragleng 1 /raḳ lăng/ mục tử, mục sư. pastor.

204




205

rg* $ ragleng 2 = ra-huer. ngườ i bói. fortune teller.

rH rah1 /r ăh/ dạo. to take a walk.

_n< rH nao rah. đi dạo.

rH bH rah bah. đi dạo.

rH rah2 khắ p. everywhere.

_n< rH jlN. Nao rah jalan. Đi khắ p nẻo.

rH =m rah mai /r ăh-may/ lâu nay. for a long time.

rH rH rah rah /r ăh-r ăh/ vân vân. and so on, et cetera.

rH =r rah rai /r ăh-ray/ xưa nay. long since.

r=h rahai /rahay/ phai nhạt. to fade.

=r rai1 /ray/ hạt lúa r ụng. rice grains fallen on the field after harvest.

=r rai2 = arai, urai. đờ i vua. reign of king.

dK =r Dak rai = Rai patao Cam. Biên niên sử Hoàng gia Chăm.

=rH raih /r ěh/ mổ. to operate.

=rH t~ / raih tung. mổ bụng.

=rY _r<◊ raiy raow1 hỏi. to engage.

_n< =rY _r<◊ p& @C l{k] k% anK km],, Nao raiy raow puec likei ka anâk kamei. Đi thăm dò

hỏi chồng cho con gái.

=rY _r<◊ raiy raow2 lò mò. to grope, research.

=rY _r<◊ tm% s/. Raiy raow tamâ sang. Lò mò vào nhà.

r{_m" =rY _r<◊ =m mK p=bY,, Rimaong raiy raow mai mâk pabaiy. Cọ p lò mò đến bắt dê.

rjkR rajakar. công chức. civil service.

rjEP rajathep. k ẻ hèn hạ. vile person.

rj@P rajep /rac ap/ tháng 7 Hồi giáo. the seventh month on the Muhammadan calender.

rK rak 1 /ra’/ nở . to bloom.

b{Z~ % rK bingu rak. hoa nở .

rK rak 2 nảy. to come out (of bud).

rK mt% rak mâta. nảy mầm.

205




206

rK rak 3 quỷ thần. rakshasa. < Sanskrit: R āk ṣasa

rK b{N E& @R Rak Bin Thuel. quỷ thần Bin Thuen.

rK rak 4 /r ă’/ = arak, urak. giờ . time.

rK n} rak ni. bây giờ . now.

rk{K rakik /rak ĭ’/ bè, mãng. raft, floating.

wH rk{K wah rakik. chèo bè.

rA$ rakheng /rakhăng/ lực s ĩ . athlete.

rl/ ralang /ralang/ cỏ tranh. invasive grass, name of grass.

s/ tK gK rl/ sang tak gak ralang. nhà lợ p cỏ tranh.

pK rl/ pak ralang. k ết tranh.

y&K rl/ yuak ralang. cắt tranh.

r_l< ralao /ralaw/ muộn, tr ễ. to be late.

r_l< t~K ralao tuk. tr ễ giờ .

r_l< g& @N ralao guen. tr ễ hạn.

r_l< H ralaoh /ralǒh/ bảng. blackboard.

r_l< H wK aAR ralaoh wak akhar. bảng viết.

rl$ raleng /ralăng/ lúa lép. poor rice.

rl{N ralin /ralĭn/ sáp. wax.蠟

rl{N jl{_k<◊ ralin jalikaow. sáp ong.蠟

r' ram1 /r ăm/ r ừng. wood, forest.

r' ram2 bụi r ậm. clump, bush.

r' \k; ' ram krâm. bụi tre.

r' ram3 = mbuen, kanu. gò. mound, knoll.

r' ram4 tên làng Chăm. name of Cham village.

pl] r' Palei Ram. làng Văn Lâm.

Thông 1 Văn Lâm ~ Thôn 4 Văn Lâm, Xã Phướ c

Nam Palei Ram Palei Binguk

rmwN ramâwan /ramưwan/ tháng 9 Hồi giáo. the ninth month on the Muhammadan calender.

206




207

sang Mâgik

rO} ra-mbi1 /rabi/ gian nan. miserably hard.

rO} ra-mbi2 = payo. ngườ i tình, ngườ i yêu. lover.

rnK ranâk 1 /ranư’/ ham, mê, mê ăn. greedy, eager.

rnK O$ ranâk mbeng. ham ăn uống.

rnK ranâk 2 mê. to adore.

rn' ranam /ranăm/ thươ ng. to love.

rQP ra-ndap1 /radă p/ quen (ngườ i). to meet, to get acquainted.

ur/ rQP urang ra-ndap. ngườ i quen.

rQP ra-ndap2 quen (làm). to get used, to become skilled.

rQP ZP \g~K ra-ndap ngap gruk. quen làm việc.

r_Q^ Ra-ndé /ra-dê/ = Ra Ndaiy. ngườ i Êđe. the Êđê (Rađê).

rq$ raneng (aia raneng ) /ranăng/ canh raneng . a kind of soup of the Cham.

a % rq$ mn~K aia raneng mânuk. canh gà.

r=Z rangai /rangay/ giảm bớ t. to reduce.

r=Z d} r&K rangai di ruak. bệnh đượ c giảm bớ t.

r=Z d} alK rangai di alak. phai r ượ u.

rVH ra-nyah /rañăh/ vẫy. to wave.

as~ / rVH ik~ %. Asau ra-nyah iku. Chó vẫy đuôi.

_r< rao /raw/ r ửa. to wash.

_r< ikN rao ikan. r ửa cá.

_r< tZ{N rao tangin. r ửa tay.

_r< H raoh1 /r ǒh/ = karaok, karaoh. gọt. to sharpen.

_r< H O~T hd$ raoh mbut hadeng. gọt bút chì.

_r< H kl{K ky~ / raoh kalik kayau. gọt vỏ cây.

_r< H raoh2 xói. to break up.

a % _r< H h/ _\k",, Aia raoh hang kraong . Nướ c xói bờ sông.

_r<K raok 1 /r ǒ’/ = araok. cóc. toad.

_r<K raok 2 ống. pipe, duct.

207




208

_r<K \k; ' raok krâm. ống tre.

_r<K raok 3 đón. to pick up.

_r<K =t& raok tuai. đón khách.

_r<K raok 4 = ruak. đi ỉa. go to excrete (stool, feces).

_r" raong 1 /rong/ nuôi. to raise.

_r" anK raong anâk. nuôi con.

_r" raong 2 nát. to crush, to be crushed.

_r<◊ raow1 /ro/ luống. line.

_r<◊ raow2 chuồng. hen-house.

_r<◊ mn~K raow mânuk. chuồng gà.

rx% rasa /rasa/ vô số. countless.

rs} rasi /rathi/ số mệnh. fate.

rs} atH rasi atah. số sống lâu.

rs} pjN rasi pajan. số mệnh.

r%t~ H r ātuh /ratǔh/= rituh. tr ăm. hundred.

s%r%t~ H sa r ātuh. một tr ăm.

s% r%t~ H r{b~ / sa r ātuh ribau. một tr ăm ngàn.

r@ H reh /r ơ h/ thuở . time, period.

r] rei /r ěy/ vậy. thus, so.

myH y~ / qN l{j/ h~ % r],, Mâyah yau nan lijang hu rei. Nếu như vậy cũng đượ c.

dh*K l{j/ h~ % r],, Dahlak lijang hu rei. Tôi cũng có như vậy.

r@P rep1 /r ǒw’/ khở i. to start (working).

r@P ZP rep ngap /r ǒw’ ngă’/ khở i công.

r@P rep2 lậ p. to set up.

r@P s=n rep sanai. lậ p bàn tổ.

r$ reng /r ăng/ r ền. evenly soft.

r$ mv} reng mâ-nyi. tiếng r ền.

r`K riak 1 /ryă’/ hầm. to stew.

r`K r{_l<◊ riak rilaow. hầm thịt.

208




209

r`K riak 2 nấu. to cook.

r`K rl{U riak ralin. nấu sáp.

r{=bT ribait /rap et/ = rabait. nằm liệt. to drop off to sleep.

r&K r{=bT ruak ribait. bệnh nằm liệt.

r{b/ ribang /rip ang/ = libang . cầu. bridge.

r{_b" ribaong /rip ong/ mươ ng. ditch.

r{b~ / ribau /rip au/ = rabau. ngàn. thousand. < Malay: seribu

r{b~K ribuk /rip u’/ bão. storm.

r{b~K t_E<◊ ribuk tathaow. mưa bão.

r{b~ / ribung /rip ǔng/ măng. bamboo shoot.

r{b~ H ribuh /rip ǔh/ ngã. to fall.

r{b~ H \t~N ribuh trun. ngã xuống.

r{b~ H r&K ribuh ruak. phát bệnh.

r{B% ribha /rip ha/ = rabha. chia. to divide.

nH r{B% nâh ribha. phân chia.

r{B% g@P ribha gep. chia nhau.

r{c' ricam /ricam/ giòn. short, brittle.

tp] r{c' tapei ricam = pei ricam, pei racam. Bánh tr ắng.

r{_c<◊ ricaow /rico/ tẩy thể. purify ritual.

ZP r{_c<◊ k% ur/ r&K hk{K,, Ngap ricaow ka urang ruak hakik. Làm lễ tẩy thể cho ngườ i

bệnh.

r{d% rida /riṭa/ = rada. gác tre. bamboo shelf.

r{d% _c @◊ rida ciéw. giàn chiếu.

r{d% g{U rida ging. giàn bế p.

r{=dH ridaih /riṭeh/ = ridéh, radaih. xe. car.

r{=dH j&K ridaih juak. xe đạ p.

r{=dH a=sH ridaih asaih. xe ngựa.

r{=dH k) / _b< H ridaih klau baoh. xe ba bánh.

r{=dH ap& ] ridaih apuei. xe lửa.

r{=dH o% _t% ridaih o to. xe ô tô. < French: auto

209




210

r{dK ridak /riṭă’/ thứ tự. sequence, order.

r{_d@ H ridéh /riṭêh/ = ridaih, radaih. xe. car.

r{g@ H rigeh /riḳơ h/ ham muốn, thèm muốn. to covet.

r{g@ H d} _j @N rigeh di jién. ham tiền.

r{g@ H t\E;K rigeh tathrâk. dục vọng.

r{g@ H d} mt% rigeh di mâta. ganh tỵ.

r{g# rigem /riḳăm/ điệu nhạc. melody.

r{g# g{n$ rigem gineng. điệu tr ống.

r{g# xr=q rigem saranai. điệu kèn.

mK r{g# mâk rigem. lấy điệu.

=lK r{g# laik rigem. đúng điệu.

h* % r{g# hla rigem. hoà điệu.

r{g} r{gN rigi rigan /riḳ i riḳăn/ ngỗ nghịch. naughty.

r{j% rija, raja /ric a/ lễ múa. dancing ritual.

r{j% dy@P rija dayep. lễ múa ban đêm.

r{j% hr] rija harei. lễ múa ban ngày.

r{j% ngR rija nâgar. lễ múa tống ôn.

r{j% _\p" rija praong. lễ múa lớ n.

r{j' rijam /ric am/ giàn. frame.

r{j&K rijuak /ric wă’/ bẫy. snare.

pQ{K r{j&K pa-ndik rijuak. gài bẫy.

r{K rik 1 /r ĭ’/ cá khô. dried fish.

r{K E~ % rik thu. cá khô.

r{K rik 2 thu góp. to collect.

r{K _j @N rik jién. thu góp tiền.

r{K rik 3 nhỏ. small.

wK aAR r{K r{K,, Wak akhar rik rik. Viết chữ nhỏ.

r{kK rikak 1 /rik ă’/ đầy. full.

r{kK t~ / rikak tung. đầy bụng.

r{kK jlN rikak jalan. đầy đườ ng.

r{kK rikak 2 nghẹt. to be choked up.

210




211

r{kK id~ / rikak idung. nghẹt mũi.

r{kK s/ mi{K rikak sang mâ-ik. nghẹt bóng đái.

r{_l% rilo /rilô/ = lo. nhiều. much, many.

r{_l% anK rilo anâk. nhiều sai con.

r{_l% \d] rilo drei. nhiều ngườ i.

r{_l% O$ rilo mbeng. nhiều lần.

r{_l% _Q' rilo ndom. nói nhiều.

b`K r{_l% biak rilo. nhiều lắm.

r{_l<◊ rilaow /rilo/ thịt. meat.

r{_l<◊ mtH rilaow mâtah. thịt sống.

r{_l<◊ ET rilaow that. thịt tươ i.

r{_l<◊ _B" rilaow bhaong. thịt ươ n.

r{_l<◊ a' rilaow am. thịt nướ ng.

r{_l<◊ t~K rilaow tuk. thịt luộc.

r{_lU rilong 1 /rilông/ bìa r ừng, thảo nguyên. grassland.

r{_lU rilong 2 bình nguyên. tableland.

r[ rim /r ĭm/ mỗi. each, every.

r[ hr] rim harei. hàng ngày, thông thườ ng. yP hr] yap

harei /yaw’ har ěy/

r[ mt% ahR rim mâta ahar. mỗi thứ bánh.

O$ r[ mt% mbeng rim mâta. ăn mỗi thứ.

r{_m" rimaong /rimong/ cọ p. tiger.

r{m{K rimik /rimĭ’/ dọn. to clear, to clean.

r{m} r{m{K rimi rimik. dọn dẹ p.

r{OH ri-mbah /ribăh/ = ra-mbah, harwar, kasaot. cực. unfortunate.

r{OH r{O;P ri-mbah ri-mbâp. cực khổ.

r{=nH rinaih /riněh/ = ranaih. tr ẻ. young, of child.

r{=QH ri-ndaih1 /rideh/ = ra-ndaih, cuah. sạn. grit.

r{=QH ri-ndaih2 sỏi. gravel.

r{U ring /r ĭng/ sàng. to sieve.

r{U \bH ring brah. sàng gạo.

211




212

rr{_n" rinaong /rinǒng/ = ranaong . sàn. floor.

r{zK r{Z] ringâk ringei /ringư ’ ringěi/ quá sức. extremely.

ZP r{zK r{Z] ngap ringâk ringei. làm quá sức.

O$ r{zK r{Z] mbeng ringâk ringei. ăn quá sức, ăn no chán luôn.

r{z' ringâm /ringưm/ = ringam, ringem. béo, ngon. fatty, delicious.

r{p~K r{p◊ ripuk ripaw /ripuu’-ripaw/ lộn xộn. confusion.

r{p◊ ripaw /ripaw/ gội. to wash.

r{p◊ a_k<K ripaw akaok. gội đầu.

r{p@K ripek /ripơ ’/ mò. groping, at random, at a guess.

r{p@K d& H ripek duah. mò tìm.

r{s~K , r{x~K risuk /rithu’/ xươ ng sườ n. rib.

r{s~U risung /rithǔng/ cối. mortar (for grinding).

r{s~U j&K risung juak. cối giã (bằng chân).

r{s~U _E<K risung thaok. cối giã (bằng tay).

r{t% rita /rita/ cẩm bào. brocade robe.

a◊ r{t% aw rita. áo cẩm bào.

r{t$ riteng /rităng/ tấm liế p tre. bamboo screen.

r{t} r{=tH riti ritaih /riti-ritěh/ yểu điệu. graceful.

km] r{t} r{=tH,, Kamei riti ritaih. Đàn bà yểu điệu.

r{s% risa /ritha/ nai. deer.

r{t%K rit āk /rită’/ = rat āk, at āk . đậu. bean.

r{t%K =aH tk~ H rit āk aih tikuh. đậu xanh. *

r{t%K _j" rit āk jaong. đậu huyết.

r{t%K j~K rit āk juk. đậu đen.

r{_t" ritaong (ikan ritaong ) /ritong/ cá lòng tong. small fish bones.

r{t~ H rituh r ātuh

r{=w riwai /riway/ quơ . to collect.

r{=w d& H riwai duah. quơ tìm.

r{=w dl' a % riwai dalam aia. quơ trong nướ c.

r{wK riwak /riwă’/ ôm (đồ vật). to hold in one’s arms.

r{wK W~ H riwak njuh. ôm củi.

212




213

r{wK _pU riwak pong. ôm r ơ m.

r{w/ riwang 1 /riwang/ = sang. căn. house.

r{w/ riwang 2 = aduk, duk. phòng. room.

r{w@K riwek /riwơ ’/ r ờ , mò. to touch.

r{w@K _O<K riwek mbaok. r ờ mặt.

r{w$ riweng /riwăng/ thăm. to visit.

_n< r{w$ nao riweng. thăm viếng.

r{y% riya /riya/ lớ n. big, large, great. < Malay: raya

_\k" r{y% kraong riya = kraong inâ, aia inâ. sông lớ n (sông cái).

jlN r{y% jalan riya. đườ ng lớ n.

b{nK r{y% binâk riya. đậ p lớ n.

r{yK riyak /riyă’/ sóng. wave.

_F/ r{yK Po Riyak. cá voi, ông nghinh.

r{y' riyam /riyăm/ xẩm. dark, darken, (to become) twilight.

r{yR riyar /riyar/ buồm tàu. sail.

r{y&K riyuak /riywă’/ lướ i. net.

kt~U r{y&K katung riyuak. kéo lướ i.

_rK rok /rô’/ khai hoang. to reclaim (the land).

_rK hm~ % rok hamu. khai hoang ruộng.

_rN ron /rô n/ ồn. noisy.

_rN \E{U ron thring. ồn ào.

ZP _rN ngap ron. làm ồn.

r& H ruah /rwăh/ lựa chọn. to select, to choose.

r& H xl{H ruah salih. chọn lọc.

r& H _F%K ruah pōk. tuyển cử.

=r& ruai1 /rôy/ ruồi. fly, housefly.

=r& ruai2 bò. to creep.

r{=nH =r& rinaih ruai (ranaih ruai). tr ẻ nít bò.

r&K ruak 1 /rwă’/ đau. to feel pain.

r&K mt% ruak mâta. bệnh đau mắt.

r&K ruak 2 = hakik. bệnh. sickness, illness.

213




214

r&K _\c< H =aH ruak craoh aih. dịch tả.

r&K l{aN _d> ruak li-an daom. bệnh sốt rét.

r&K O$ _b< H ruak mbeng baoh. bệnh sở i.

r&K _k* @U ruak kléng. bệnh bại.

r& @ H rueh /rô h/ soạn. to compose, to write.

r& H d& @ H rueh duah /rô h ṭwăh/ = roh duah, rueh duah. sưu tầm, nghiên cứu.

r~ H ruh1 /r ǔh/ giũ. to shake.

r~ H a◊ ruh aw. giũ áo.

r~ H O~K ruh mbuk. giũ tóc.

r~ H ruh2 = katal. ghẻ lở . scabies.

r% ~P r ū p /rup/ drei. thân, mình. body. < Sanskrit: r ū pa

r% ~P pBP r ū p pabhap. thân thể.

r% ~P a◊ r ū p aw. thân áo.

s% r% ~P sa r ū p. một thân.

214




215

S

s

Sak Praong

s% sa /tha/ một. one. 1 < Malay: satu

s% p) H sa pluh. mườ i. 10 < Malay: sepluh

s% r%t~ H sa r ātuh. một tr ăm. 100 < Malay: seratus

s% r{b~ / sa ribau. một ngàn. 1000 < Malay: seribu

s% p) H d& % anK nsK sa pluh dua anâk nâsak /tha plǔh ṭwa anư ’ nưthă’/ mườ i hai con vật (thậ p

nhị địa chi). twelve branches, 12-year cycle.

2014 4 29

4 1 anâk

nâsak asaih

sK sak 1 /thă’/ hồn. soul.

sK sak 2 khói. fume, smoke.

sK sak 3 xK sak

s%l{p@N sālipen /thalipăn/ chín. nine. 9 < Malay: sembilan

sl{pN p) H sālipen pluh. chín mườ i.

sl{pN r%t~ H sālipen r ātuh. chín tr ăm.

sl{pN r{b~ / sālipen ribau. chín ngàn.

sH sah /thăh/ = asah, thah. mài. to sharpen.

s%l%wT salawat /thalawat/ tuyên bố khai mạc lễ. opening speech.

s' \g@ H sam greh /tham ḳ r ơ h/ nguyệt thực. eclipse of the moon.

s' \kN sam kr an /tham kr ăn/ nhật thực. eclipse of the sun.

s' _m $ sam miéng /tham myăng/ cây mắt mèo. cowage plant.

sncR sanâcar /thanưcăn/ thứ bảy. Saturday. < Sanskrit: Śanaiścara

s/ sang /thang/ nhà. house.

s/ bC sang bac. nhà tr ườ ng.

s/ mg{K sang mâgik /thang mưḳĭ’/ thánh đườ ng Bàni.

s/ \j~ % sang jru. nhà thuốc.

s/ r&K hk{K sang ruak hakik. nhà thươ ng.

s/ b{q% t$ sang bina teng . nhà xưở ng.

215




216

s/ =xH _d<K sang saih daok . kí túc xá.

_s< H saoh _E< H thaoh

_s" saong 1 /thǒng/ và. and.

b% tp~K, k{tP _s" O~T,, Ba tapuk, kitap saong mbut. Đem sách, vở và bút.

_s" saong 2 vớ i. with.

_n< _s" E]? Nao saong thei? Đi vớ i ai?

_n< _s" g@P. Nao saong gep. Đi cùng nhau.

s} si /thi/ sắ p/sẽ. will, shall.

dh*K s} _n<. Dahlak si nao. Tôi sắ p đi, tôi sẽ đi.

s} hjN. Si hajan. Sắ p mưa.

s % sia E % thia

s ' siam1 /thyam/ tốt. good. *

s ' t`N siam tian. tốt bụng.

s ' siam2 đẹ p nice, beautiful.

s ' l{k] siam likei. đẹ p trai.

s ' b{=q siam binai. đẹ p gái.

s$ seng x$ seng

s{bR sibar /thip ăr/ = habar. thế nào? how?

s{bR _Q' s{bR? Ong ndom sibar? Ông nói thế nào?

s{bR ZP s{bR? Ong ngap sibar? Ông làm thế nào?

s{dH sidah1 /thiṭah/ ngh ĩ a là, tượ ng tr ưng. to mean (in this case), to symbolize.

v~ % _Q' y~ / QN s{dH v~ % p\k; % pj%,, Nyu ndom yau nan sidah nyu pakrâ paje. Nó nói vậy

ngh ĩ a là nó thích r ồi.

kj/ Q' m=t c' QN s{dH _tK k% r% ~P a=mK mt`N,, Kajang ndam mâtai Cam nan sidah tok

ka r ū p amaik matian. Nhà lễ tang Bàchăm tượ ng tr ưng cho thân thể bà mẹ mang thai.

s{dH sidah2 ví dụ. for example.

s{R sir /thĭr/ = pāthir . kín. to seal, to make secret.

216




217

ZP s{R ngap sir. làm cho kín.

_s' som /thô m/ ngày thứ hai. Monday. < Sanskrit: Soma

s~_IN , s~a& @N su-auen /thuô n/ nhớ . to miss.

s~_IN s/. Su-auen sang. Nhớ nhà.

s~_IN B~ ' _B<K,, Su-auen bhum bhaok. Nhớ quê hươ ng.

s~b@N subén /thup ên/ múa. to dance.

a\mK s~b@N amrak subén. con công múa.

s& @R suer /thôr/ thiên đàng. paradise. *

< Sanskrit: svarga

s/ s& @R sang suer. nhà mồ.

s& @R D@R suer dher. thiên giớ i.

s& @R l{g% suer liga. thiên đàng.

s~M% suma /thuma/ cha mẹ chồng, cha mẹ vợ . parents-in-law.

s~MC sumac /thumay’/ xướ ng (tiễn ngườ i chết). to sing (to see off dead person in funeral).

s~O{T su-mbit /thubĭt/ nháy. to wink.

s~O{T mt% su-mbit mâta. nháy mắt.

s~O& @N su-mbuen /thubôn/ thủ quỹ. treasurer.

s~m~ % sumu /thumu/ k ị p. in time.

ZP p% s~m~ %. Ngap pa sumu. Làm cho k ị p.

s~m~T \dK sumut drak /thumǔt-ṭr ă’/ đại dươ ng. ocean. < Sanskrit: samudra

s~n{T sunit /thunĭt/ hiệu nghiệm. efficacious, miraculous.

\j~ % s~n{T jru sunit. thuốc hiệu nghiệm.

sn~ / s~n{T sanau sunit. bùa chú linh nghiệm.

s~n{T g{ \n@ H sunit gi-nreh. tài phép.

s~_f @P suphiép /thuphiêp/ khuyết điểm. weak point.

h~ % r{_l% s~_f @P,, Hu rilo suphiép. Có nhiều khuyết điểm.

s~_f @P _j @N p=d,, Suphiép jién padai. Thiếu tiền lúa (thiếu tiền bạc).

217




218

s~rK surak xrK sarak

s~x◊ susaw x% ~x◊ sū saw

s~uK su-uk 1 /thuư’/ bú. to suck.

s~uK su-uk 2 lo ngại. to worry.

s~uK su-uk 3 vâng, dạ. yes.

218




219

S x

Sa asit

x=I sa-ai /saay/ anh, chị. elder brother, elder sister.

nan

ad] x=I adei sa-ai. anh, chị em.

=xH ml$ saih mâleng /sěh mưlăng/ hiển vinh. honour.

=xH tm% saih tamâ1 /sěh tamư/ rút bớ t. to cut down.

=xH tm% saih tamâ2 đưa vào. to insert.

xK sak /să’/ bổng chốc. moment.

xK v~ % _OH,, Sak nyu mboh. Bỗng chốc thấy.

xK bN sak ban /să’ p an/ tháng tám Hồi giáo. the eighth month on the Muhammadan

calender.

xK cb% sak caba /săk-cap a/ độc đượ c. toxic drug.

xK mj;Y sak mâjây. hung dữ. ferocious.

xK f& @L sak phuel /să’ phôl/ tháng hai Hồi giáo. the second month on the Muhammadan

calender.

xK xK sak sak /să’ să’/ thỉnh thoảng. sometimes.

xK xK m/ v~ % =m,, Sak sak mâng nyu mai. Thỉnh thoảng mớ i thấy nó đến.

xK _OH xK l{h{K,, Sak mboh sak lihik (Pp). Chợ t thấy chợ t mất.

xK x} sak si /săk-si/ tra khảo. to torture.

xk% saka /saka/ miễn là. provided that.

ZP h=gT l{j/ h~ % xk% dh*K h~ % kjP k_r%,, Ngap hagait lijang hu, saka dahlak hu kajap

karo. Làm gì cũng đượ c miễn là tôi đượ c khoẻ mạnh.

xK t=j sak tajai /săk tac ay/ tài ba. talented.

xklT sakalat /sakalat/ nỉ. woolen (cloth).

xk=r sakarai1 /sakaray/ triết lý. philosophy.

x%k=r sākarai2 lịch sử. history.Sakarai CamLượ c sử

Dân tộc Chàm

x%kw} sākawi /sakawi/ lịch Chăm. Cham calendar.

219




220

24

x%kw} a_h@R sākawi ahiér. âm lịch Chăm (lịch âm dươ ng Chăm).

x%kw} awL sākawi awal. lịch hồi giáo Chăm.

ikes sarak

xky% , x%ky% sakaya /sakaya/ bánh sakaya. sakaya cake.

xlK salak 1 /sală’/ sướ t. to break.

xlK tk~ / tZ{N,, Salak takau tangin. Sướ t móng tay.

xlK salak 2 phật lòng. to get angry.

xlK t`N salak tian. phật lòng.

xlK l^ salak le /sală’-le/ lơ đảng. inattentive.

xl' salam /salam/ chào. Hallo! Good-bye! (greeting expression).

x_l< salao /salǒw/ = salaw. mâm. tray.

x_l< t=k salao takai. mâm có chân.

x_l< bL salao bal. mâm thườ ng.

x%ltN sālatan /salatan/ Đông Nam (nồm). southeast.

aZ{N xltN angin salatan. gió nồm (Đông Nam). < Malay: selatan

xlwT salawat s%l%wT salawat

xl{H salih1 /salĭh/ = kalih. đổi, thay thế. to change, to replace.

mK ky% n} xl{H ky% qN,, Mâk kaya ni salih kaya nan. Lấy cái này đổi cái nọ.

mK x&N xl{H x&N,, Mâk suan salih suan. Lấy hồn thế hồn.

ZP xl{H r{j% ngR,, Ngap salih rija nâgar. Làm hình nhân thế mạng.

220




221

xl{H salih2 tiết kiệm. to save, to be mean.

xl} xl{H sali salih (kali kalih). thật tiết kiệm.

ur/ qN xl{H r{_l,, Urang nan salih rilo. Ngườ i đó tiết kiệm lắm.

xl{H cd& % salih cadua /salĭh caṭwa/ giao dịch. commercial transaction.

xl& H saluah /salwăh/ sơ sơ . a little bit.

xnH sanâh /sanưh/ kham, nổi. to perform, to endure.

\g~K qN dh*K ZP oH xnH \t,, Gruk nan dahlak ngap oh sanâh tra. Việc ấy tôi làm không

nổi nữa.

x=q sanai /sanay/ = thanay. bàn tổ. altar.

xqK sanak /sană’/ dữ. fierce.

xn/ sanâng 1 /sanư ng/ suy ngh ĩ . mind, to think.

xn/ sanâng 2 ( Palei Sanâng ). tên làng Chăm. name of Cham village.

Pl] xn/ Palei Sanâng.

Thôn Từ Tâm, Xã Phướ c Hải

xn~ / sanau /sanaw/= sanuw, sanao. bùa phép. amulet.

O& H xn~ / mbuah sanau. đọc lờ i thần chú.

xn~ / b{\n{K sanau bi-nrik. phép thần thông.

x=n& sanuai /sanôy/ muỗng. spoon.

xP sap1 /să p/ tiếng. sound.

xP c' sap Cam. tiếng Chăm.

xP y& @N sap Yuen. tiếng Việt.

xP i{Ul{T sap Inglit. tiếng Anh.

xP sap2 r ủa, chửi. to scold.

xP a=mK xP am% sap amaik sap amâ chửi cha mẹ.

xP pl@P sap palep /să p pală p/ to tiếng. loudly.

x%F_j $ sā pajiéng ( Po S ā pjiéng ) /sapac yơ ng/ đấng tạo hóa. the Creator.

x%p=l sā palai ( Po S ā palai) /sapalay/ đấng hủy diệt. the Destroyer.

221




222

xr% sara1 /sara/ muối. salt.

xr% Sara2. tên chợ . name of market.

drT xr% Darat Sara. Chợ Sara.

Thôn 2, Xã Hàm Đức

x%rd/ sāradang /saraṭang/ đườ ng. sugar. *

x%rd/ c& H sāradang cuah. đườ ng cát.

x%rd/ b{t~ / sar ādang bitau. đườ ng phèn.sucrose

x%rd/ tp] saradang tapei. đườ ng tán.

xrK sarak 1 /sar ă’/ = hrK harak , s~rK surak. thư, đơ n. letter, document, verse, chapter.

< Arabic: surah

xrK sarak 2 vẽ. to draw.

_b< H xrK baoh sarak. bùa vẽ.

xrK sarak 3 viết. to write.

xrK sarak 4 kí. to sign.

xrK aZN sarak angan. kí tên.

xrK pg& @N sarak paguen. kí k ết.

xrK sarak 5 phê. a type of manuscript written in Chinese.

xrK \b] sarak brei. phê chuẩn.

xrl/ Saralang ( Palei Saralang ) /saralang/ làng Bố Lang.

T’RinThôn Bố Lang, Thị tr ấn

Phướ c Bình

xr=q saranai /saranay/ tên kèn. name of reed instrument.

xr} sari1 /sari/ dâm dục. sensualness.

xr} \d] sari drei. dươ ng vật.

xr} sari2 tội, lỗi. sin, crime.

a=nH xr} anaih sari. chịu lỗi.

tpH xr} tapah sari. từ bỏ.

222




223

xr}

rK sari rak /sari r ă’/ phạm thượ ng, Lesè-Majesté; crime of violating majesty.

=xH saih /sěh/ = séh. học sinh. student.

xwH sawah /sawăh/ chim bồ cắt. hornbill.

xw@L sawel /sawăl/ tháng 10 Hồi giáo. the tenth month on the Muhammadan calender.

xw} xwR sawi sawar /sawi sawăr/ bận bịu. (to be) busy.

x$ seng 1 /săng/ là. to be (is, am, are, ...).

qN x$ b`K j^,, Nan seng biak je. Đúng thật như vậy.

x$ seng 2 dây vải. rope.

tl] x$ talei seng. dây cột liệm ngườ i chết.

x$ seng 3 ốc tù và. snail, helix.

b=xH ay~K x$ dl' Q' m=t,, Basaih ayuk seng dalam ndam mâtai. Thầy basaih thổi tù và

trong đám tang.

=x`P siaip /siew’/ khăn. towel.

=x`P a&K tZ{N siaip auak tangin. khăn lau tay.

_x # siém1 /siê m/ khăn. towel.

_x # siém2 nướ c Xiêm. Thailand.

\x@ H sreh /sr ơ h/ = threh, creng, yue drei. hóa phép. to metamorphose.

\x@ H _j $ l{mN _k<K,, Sreh jiéng limân kaok (Dwm). Biến thành voi tr ắng.

* sreh creng

\x} b{n;Y sri binây ( Bal Sri Binây) /sri p inưy/ thủ đô cũ Chăm. an old Cham capital.

x& % sua /swa/ lụt. flood.

x&N suan /swan/ hồn. soul. s~a& @N su-auen

x&N EP suan thap. linh hồn.

x~K suk 1 (harei suk ) /sǔk/ thứ sáu. Friday. < Sanskrit: Śukra

x~K suk 2 sai. wrong.

x~ %l{k% S ūlika. tên một vua Chăm king. name of Champa. 4

11141151

223




224

xnK sunâk /sunư ’/ ký hiệu bắt đầu. starting mark (grammatical sign).

+

klau kéng ,,,

x~P sup /sǔ p/ tối. dark.

ml' n} x~P l{Z{K,, Mâlam ni sup lingik. Đêm nay tối tr ờ i.

x% ~x◊ sū saw /susaw/ nói thì thầm. to speak pleasantly.

224






226

anK tB% anâk tabha. con thứ hai.

tB% BK tabha bhak /tap ha p hă’/ vạn vật. living beings.

tb`K tabiak /tap yă’/ ra. to go out.

tb`K _n< tabiak nao. đi ra.

tb`K adT tabiak adat. ra điều lệ.

tb`K bR tabiak bar. phai màu.

tb{K tabik /tap ĭ’/ bị. bag.

tb* H tablah1 /tap lah/ nẻ. to crack.

b{t~ / tb* H bitau tablah. đá nẻ.

tb* H tablah2 mâu thuẫn. contradiction.

pn& @C tb* H panuec tablah. lờ i mâu thuẫn.

t=b*T tablait /tap lět/ tr ặc. to uncouple.

tb* @K tablek /tap lơ ’/ lật. to overturn.

r{=dH tb* @K ridaih tablek. xe lật.

tb* @K pQ/ tablek pa-ndang /tap lơ ’ padăng/ tráo tr ở . to change.

ur/ tb* @K pQ/ urang tablek pa-ndang. ngườ i tráo tr ở .

tb) / tablung tap

lǔng/ phềnh, phình. belly.

tb) / r{E~K tablung rithuk. phình bụng gan (tức giận).

t\b@ # tabrem /tap r ăm/ tà, giậ p. to decline.

O~T t\b' a_k<K mbut tabram akaok. bút bị tà.

tb~ H tabuh /tap ǔh/ chuộc. to ransom.

tb~ / tabung /tap ǔng/ hồn ma. spirit of ghost.

tb~ / ap& ] tabung apuei. ma tr ơ i.

tb~R tabur 1 /tap

ǔr/ sắ p xế p. to prepare, to arrange.

tb~R a◊ tabur aw. sắ p xế p áo.

tb~R tabur 2 thu nhận. to receive.

tb~R tp~K aAR =m w@K,, Tabur tapuk akhar mai wek. Thu lại cuốn sách.

tb~R tabur 3 suy ngẫm, nhận định. to contemplate.

tb~R ar{y% tabur ariya. suy ngẫm thơ .

tb~R xn/ t* ] Q@Y,, Tabur sanâng tuei ndey. Suy ngẫm theo đờ i.

226




227

t=cK tacaik /tacě’/ chắt. great-grandchild.

h~ % t_c<◊ t=cK pj^,, Hu tacaow tacaik paje. Có cháu chắt r ồi.

t_c< H tacaoh1 /tacǒh/ bằm. to chop.

t_c< H r{_l<◊ tacaoh rilaow. bằm thịt.

t_c< H tacaoh2 chém. to cut.

t_c< H mn& {X m/ Q◊,, Tacaoh mânuis mâng ndaw. Chém ngườ i bằng gươ m.

t_c<◊ tacaow1 /taco/ cháu. grand-son.

t_c<◊ tacaow2 cháu. nephew, niece.

tc] tacei1 /tacěy/ ngón tr ỏ. index finger.

tc] i{◊ tacei iw. ngón tr ỏ trái.

tc] tacei2 chỉ. to point by finger.

tc] tz{N tacei tangin. chỉ tay.

t_S<K tachaok /tacho’/ hóc. corner.

t_S<R tachaor /tachǒr/ sải tay. arm length.

tS@P tachep1 /tachǒw’/ nhục. disgrace, dishonour.

tS@P tachep2 dơ . dirty.

t_cK tacok /tachô’/ lủi nhủi. to sneak about.

t_cK tm% t_cK tb`K. Tacok tamâ tacok tabiak (Pp). Ăn r ồi lủi ra lủi vô (ăn không ngồi

r ồi).

td% tada /taṭa/ ngực. bust.

tdK tadak 1 /taṭă’/ cuống. stem end.

tdK _b< H \k& @C tadak baoh kruec /taṭă’ p

oh krô y’/ cuống trái cam.

tdK tadak 2 búng. to flip.

tdK tZ{N tadak tangin. búng tay.

tdK tadak 3 bắn. to shoot.

tdK mh* ] tadak mâhlei. bắn bông.

tdL tadal /taṭal/ căng. to stretch.

tdL l{K tadal kalik. căng da.

tdR tadar 1 /taṭăr/ nghẹt. stuffy.

227




228

tdR id~ / tadar idung. nghẹt mũi.

tdR tadar 2 bít. to cover.

tdR g{_l" tadar gilaong. bịt lỗ.

tD~ / tadhau /taṭhǒw/ chúc. to wish, to celebrate.

tD~ / ay~ H tadhau ayuh. chúc thọ.

tD~ / a& @N tadhau auen /taṭhǒw ô n/ chúc mừng.

pn& @C tD~ / panuec tadhau. lờ i chúc.

t=D` tadhiai /taṭhyay/ mườ ng tượ ng. to remember vaguely.

td{K tadik /taṭĭ’/ quạt. fan.

_b< H td{K baoh tadi. cái quạt.

tm % td{K tamia tadik. múa quạt.

td{N tadin /taṭĭn/ hỏa. fire.

t~K td{N tuk tadin. giờ hỏa.

t_\dK tadrok /taṭrô’/ hớ . to blunder.

td~ % tadu /taṭu/ nhẹ. gently.

a_t" td~ % td~ % =mK,, Ataong tadu tadu maik. Đánh nhè nhẹ thôi.

b% r{=dH td~ % td~ % =mK,, Ba ridaih tadu tadu maik. Lái xe chậm chậm thôi.

td~K taduk /taṭu’/ đít. bottom.

mn& {X _\p" td~K mânuis praong taduk. ngườ i đít to.

tgh% tagaha /taḳ ha/ mèo r ừng.wildcat, bobcat.

tgl◊ , tgl~ / tagalaw ( phun tagalaw) /taḳ alaw/ cây bằng lăng. crape myrtle.

tg@R tager /taḳăr/ ngượ c. upside down.

tg@R a % tagaer aia. ngượ c dòng.

mnK tg@R mânâk tager. đẻ ngượ c.

t%gn~ ' t ā ganum1 /taḳ anǔm/ = taginum. mây. cloud.

=aH t%gn~ ' _OU aih t ā ganum mbong. mây tr ắng.

t%gn~ ' t ā ganum2 quần tụ. to collect, to assemble.

t%gn~ ' g@P t ā ganum gep /taḳ anǔm k ǒw’/ quần tụ, đoàn k ết.

228






230

=tb} taibi. tua vải đầu khăn (của po acar). .

=tH taih /těh/ gõ. to knock.

=tH a_k<K taih akaok. gõ đầu.

=tK taik 1 /tě’/ chốt. bolt.

=tK b{O taik bi-mbeng. chốt cữa.

t=JY tajhaiy /tac he/ dài. long.

a◊ t=JY aw tajhaiy. áo dài.

t_jT tajot /tac ôt/ náo động. to raise flurry.

t_\j<◊ tajraow /tac ro/ tr ụt. to slip.

tj~ H tajuh /tac ǔh/ = tijuh. bảy. seven. 7 < Malay: tujuh

tj~ H p) H tajuh pluh. bảy mươ i.

tj~ H r%t~ H tajuh r ātuh. bảy tr ăm.

tj~ H r{b~ / tajuh ribau. bảy ngàn.

tK tak 1 /tă’/ chém. to cut, to chop.

tK kb◊ tak kabaw. chém trâu.

tK ky~ / tak kayau. chém cây.

tK tak 2 lợ p. to cover, to roof.

tK s/ tak sang. lợ p nhà.

tk% taka1 /taka/ dấm. vinegar.

a % tk% aia taka. nướ c dấm.

tk% taka2 tuyển. to select.

tk% ur/ G@ H taka urang gheh. tuyển ngườ i khéo.

tk% taka3 đặt, phân. to put.

tk% \g~K taka gruk. phân công việc.

tk% taka4 nhờ . to ask, to beg.

h~ % s} tk% hu si taka. đượ c nhờ .

t=k takai1 /takay/ chân. foot.

t=k c@K takai cek. chân núi.

t=k ts{K takai tasik. bờ biển.

t=k t\nH takai ta-nrah. mái hiên.

230




231

t=k takai2 ký hiệu nguyên âm trong chữ Chăm. vowel sign in Cham script.

tkK takak /tak ă’/ vườ n rau. vegetable garden.

t%kl% t ākala /takala/ chớ p. lightning.

tkN takan. nhai, nhơ i. to chew, to masticate.

l{_m<◊ tkN hr@K limaow takan harek. bò nhai cỏ.

tkp) / takaplung /takaplǔng/ tung lên. to scatter.

D~R tkp) / dhur takaplung. bụi tung lên.

tk\pH takaprah /takapr ăh/ văng. to cast.

tkt&K takatuak /takatwă’/ giựt mình. startled.

t_k^ také1 /takê/ sừng. horn.

t_k^ také2 khở i hành. to start off.

tk@N taken /tak ăn/ khứa. to cut little by little.

t_A<K takhaok /takhǒ’/ giầy. shoe.

tA] takhei /takhěy/ nút, nắ p. cork.

tA] _k @P takhei kiép. nắ p hang ếch.

tk} taki /taki/ cạnh. edge.

tk} w~◊ taki waw /taki wǒw/ = taki wau. hách, oai vệ. imperious.

tk{K takik /tak ĭ’/ ít. little, few.

t_k* <N ta-klaon /taklǒn/ theo. to follow.

t_k* " ta-klaong /taklǒng/ giội. to pour.

t\k; % takrâ /takr ư/ thích. to like.

t\k; % _n< mi{N takrâ nao mâ-in. thích đi chơ i.

t\k; % O$ r<_l<◊ takrâ mbeng rilaow. thích ăn thịt.

t=\k◊ takraiw /takrew/ co quắ p. to curl up.

tk~ H takuh /tak ǔh/ = tikuh. chuột. mouse.

tL tal 1 t@L tel

tL tal 2 /tal/ vạc. to carve.

tL kl{K ky~ / tal ka-lik kayau. vạc vỏ cây.

tlbT talabat /talap ăt/ lạy. to pray.

231




232

tlb~ H talabuh /talap uh/ sảy thai. to miscarry.

tlH talah /talăh/ lạc. to stray.

t=l talai /talay/ mâm đựng đồ cúng. tray for food.

t=lH talaih1 /talěh/ mở . to open, to untie.

t=lH tl] talaih talei. mở dây.

t=lH talaih2 mãn, k ết thúc, bế mạc. to close, to end.

t=lH ky# talaih kayem. mãn tang.

t=lH rmwN talaih ramâwan. k ết thúc lễ ramâwan.

t=lH hr] S{N =b` talaih harei chin biai. bế mạc hội thảo.

tlH talah /talăh/ nứt. cracked.

s/ tlH dn{U hl~K,, Sang talah daning haluk. Nhà nứt vách.

tl%K tal āk /tala’/ ngướ c nhìn. to take a look, to look up.

tlK talak /tală’/ ban cho. to give.

lk~ / _F/ tlK f& @R,, Likau P o talak phuer. Xin ngài ban phúc.

tl/ talang /talang/ xươ ng. bone.

tl/ mn& {X talang mânuis. xươ ng ngườ i.

tl] talei /talěy/ dây. rope.

tl] hd$ talei hadeng. dây mực.

tl] kV} talei ka-nyi. dây đàn.

tl] ki{U talei ka-ing. dây lưng.

tl] _Q @N =E& talei ndien thoai. dây điện thoại.

tl@K talek /talơ ’/ xô. to push.

tl@K v~ % tm% a %. Talek nyu tamâ aia. Xô nó vào nướ c.

tl@P talep1 /talǒw’/ xế p. to fold.

tl@P a◊ talep aw. xế p áo.

tl@P talep2 chúi. to bend one’s head forward.

tl@P a_k<K talep akaok. quay đầu về.

tl} tali /tali/ đá bàn. huge rock.

tl& {C taluic /talǔy’/ = luic. cuối. end.

tl& {C jlN taluic jalan. cuối đườ ng.

232




233

anK tl& {C anâk taluic. con út. * kacua

tabha

tl~T talut /talǔt/ lùn. runt, short.

t' tam t# tem

tm% tamâ1 /tamư/ vào. to come in.

tm% s/ tamâ sang. vào nhà.

tm% tamâ2 lặn. to set (of the sun).

hr] tm% c@K harei tamâ cek. mặt tr ờ i lặn.

tm% =\gU tamâ graing /tamư ḳ reng/ tai nạn. accident.

m=t d} tm% =\gU mâtai di tamâ graing. chết vì tai nạn.

t=MH tamaih /taměh/ gang. cột hàng nhì. second pillar.

tmN tamân /tamưn/ vạn. ten thousand.

t_m<◊ tamaow /tamo/ nguyên. intact.

ahR _d<K t_m<◊. Ahar daok tamaow. Bánh còn nguyên.

km] _d<K t_m<◊ kamei daok tamaow. gái đồng trinh. *

tmE~K tamâthuk /tamưthǔ’/ tư lự. pensive.

tOK ta-mbak /taba’/ lan, lan truyền. to spread.

ap& ] O$ tOK apuei mbeng ta-mbak. lửa cháy lan.

_Q' tOK bN =g* ndom ta-mbak ban glai. nói lan man.

tM/ ta-mbang /tabang/ thịnh vượ ng. to prosper.

tM/ _O<K ta-mbang mbaok . phát đạt.

t_O # ta-mbiém /tabiêm/ múm. to suck nipple.

t_OK ta-mbok /tabô’/= mbuen, kanu, ram. gò. hill, mound, knoll.

t_OK rl/ Ta-mbok Ralang ( Palei Ta-mbok Ralang ). Làng Gò Đền.

Thôn Gò Đền, Xã Tân Hải

Thôn Thái An, Xã V ĩ nh Hải

t_OK r=QH Ta-mbok Ra-ndaih ( Palei Ta-mbok Ra-ndaih). Làng Gò Sạn.

233




234

Thôn Gò Sạn, Xã Bắc Phong

tO&K ta-mbuak /tabwă’/ nối. to connect, to contact.

tO&K tl] ta-mbuak talei. nối dây.

tO& {C ta-mbuic /tabǔy’/ nhúm. to pinch.

s% tO& {C sa ta-mbuic. một nhúm.

s% tO& {C p=d sa ta-mbuic padai. một nhúm lúa.

s% tO& {C hr@K sa ta-mbuic harek. một nhúm cỏ.

tm % , tM % tamia /tamya/ múa. to dance.

tm % b{_y@N tamia biyén. múa công.

tm % kMN t amia kaman. múa tr ĩ .

tm % p\t% tamia patra. múa hoàng tử.

tm % td{K tamia tadik. múa quạt.

tm % h& % =gY tamia hua gaiy. múa chèo thuyền.

tm~ H tamuh1 /tamǔh/ = muh. mọc. to grow.

tm~ H tg] tamuh tagei. mọc r ăng.

tm~ H pn& @C tamuh panuec. sinh chuyện.

tm~ H tamuh2 nghiệm ra, ngh ĩ ra. to find out.

tm~ H d} t`N tamuh di tian. nghiệm ra.

tm~N tamun (baoh tamun) /tamǔn/ dưa leo. cucumber.

b{z~ % tm~N bingu tamun. hoa văn dưa leo (hình thoi). rhombus pattern.

tq% rk~N tana rakun /tana rak ǔn/ tậ p quán. customs.

tnH tanâh /tanư h/ đất. land.

tnH r{y% tanâh riya. đất đai.

tnK tanâk /tanư ’/ nấu cơ m. to cook rice.

tqK tanak /tană’/ bó. bundle.

tn/ tanâng /tanư ng/ giườ ng. bed.

tq/ tanang /tanăng/ máng xối. gutter.

t_q<K tanaok (tanaok mâta) /tanǒ’ mưta/ ngáp. to yawn.

234




235

t_n<◊ tanaow /tano/ = ok. đực. male, cock, buck, bull.

tnp* @ H tanâpleh /tanư plơ / quấy r ối. to disturb.

tqT tanat 1 /tanăt/ cẩn thận, chăm chú. carefully.

ZP \g~K tqT ngap gruk tanat. làm việc cho cẩn thận.

tqT tanat 2 vững. steady.

_d<K p% tqT daok ka tanat. ngồi cho vững.

tn~ / tanau /tanǒw/ ngón tay đeo nhẫn. ring finger.

tZN tangan /tangăn/ chết giấc. unconscious.

tZ@Y tangey /tangơ y/ bắ p. corn.

tZ@Y =\b tangey brai. bo-bo. Raglai: katơ r

tZ} tangi /tangi/ tai. ear.

tz{N tangin /tangĭn/ = tangan. tay. hand.

plK tz{N palak tangin. bàn tay.

p_r" tz{N paraong tangin. lớ n tay (r ộng lượ ng).

100cm160cm

k~ / tz{N kung tangin /k ǔng tangĭn/ điểm chỉ. finger joint print.

ca-mbo nam tả

nữ hữu *

lăn tay

tZ& ] tanguei /tanguy/ xỉu, ngất đi. to faint.

tZ~L tangul /tangǔl/ nặng tai. deafness.

t_q @N tanién /taniên/ chèo, dầm. to paddle, to soak.

t=WT ta-njait /ta ȷ ět/ nhão. flabby.

l{s] t=WT lisei ta-njait. cơ m nhão.

tWK ta-njak /ta ȷ a’/ cầm tay. to take hand.

t_W< H ta-njaoh1 /ta ȷ ǒh/ nhỏ. to drop.

t_W< H a % mt% ta-njaoh aia mâta. nhỏ nướ c mắt.

t_W< H ta-njaoh2 giọt. drop of water.

s% t_W< H a % sa ta-njaoh aia. một giọt nướ c.

235




236

t_W< H ta-njaoh3 r ơ i. rainfall.

hjN t_W< H hajan ta-njaoh. mưa r ơ i.

t\n% ta-nra /tanra/ làm tr ừ. to magic.

t\n% kbL ta-nra kabal /tanra kap al/ làm phép ếm.

t\nH ta-nrah /tanr ăh/ dột. to leak.

t\nK ta-nrak /tanr ă’/ chói. to dazzle, dazzling.

t\nK mt% ta-nrak mâta. chói mắt.

a % hr] t\nK aia harei ta-nrak. mặt tr ờ i chói.

t\nN ta-nran1 /tanr ăn/ đất bằng. field.

t\nN Ta-nran2 tên làng Chăm. name of Cham village.

pl]

hm~ % t\nN Palei Hamu Ta-nran. Làng Hữu Đức.

Thôn Hữu ĐứcThôn Hữu

Tân, Xã Phướ c Hữu

t_\n<◊ ta-nraow /tanro/ suốt chỉ dệt. bobbin.

tn& @N tanuen /tanô n/ dây lạt. wire.

ikK s/ m/ rK tn& @N ikak sang mâng rak tanuen. cột nhà bằng dây lạt.

tn~ ' tanum /tanǔm/ mộ. tomb, grave.

tn~ / tanung ( phun tanung ) /tanǔng/ cây vừng. sesame tree.

tn~T tanut /tanǔt/ chấm. dot.

t~T tn~T tut tanut. dấu chấm.

s% p* ~ H tn~T sa pluh tanut. 10 điểm.

tV} ta-nyi /tañi/ = tangi. hỏi. to ask, to question.

t\VK ta-nyrak /tañr ă’/ khăn. towel.

t_\V<◊ ta-nyraow /tañro/ lệ, k ỵ. to taboo.

hm~ % t_\V<◊ hamu ta-nyraow.

t_\V<◊ l{Z{K ta-nyraow lingik. cầu vòng.

t\v◊ ta-nyraw /tañraw/ thân thiết. kind.

t\V`K ta-n yriak /tañryă’/ múi, phần. knot (of fruit).

s% t\V`K pnT sa ta-nyriak panat. một múi mít.

236




237

t\V& H ta-nyruah /tañrwăh/ tốt lành. good.

c/ t~K s ' hr] t\V& H,, Cang tuk siam harei ta-nyruah. Chờ ngày lành tháng tốt.

t\V&K ta-nyruak /tañrwă’/ nút, nắ p. cork, cover.

t\V&K l{Z{K ta-nyruak lingik /tañrwă’ lingi’/ bầu tr ờ i. firmament.

_t< H taoh1 /tǒh/ bớ i. to dish up.

_t< H l{s] taoh lisei. bớ i cơ m.

_t< H taoh2 tháo. to open.

_t< H _b< H r{=dH taoh baoh ridaih. tháo bánh xe.

_t< H taoh3 cách chức. to dismiss.

_t< H jn/ taoh janâng. cách chức.

_t< H taoh. tịch thu. to seize.

_tH mK tok mâk. tịch thu.

_t<K taok /tǒ’/ đít. bottom.

g{_l" _t<K gilaong taok. lỗ đít.

_t<K _k @P taok kiép /tǒ’ kiêw’/ đít ếch (xươ ng cụt).

_t> d@R taom der /tom ṭăr/ xung quanh. surroundings.

_t> E~N taom thun. giáp năm. the last days of the year.

_t<Y tao y1 /toy/ dịch hạch. Bubonic plague, pest.

1894 Alexandre Yersin

Yersinia Pestis

_t<Y taoy2 tỏi. garlic. < Vietnamese: tỏi

tP tap1 /tă p/ dán. to paste.

tP tap2 cậ p. to land.

tP g{=l tm% t_p @N,, Gilai tap tamâ tapién. Thuyền cậ p bến.

tp% tapa1 /tapa/ sải tay. arm length.

600 mm (60 cm) tapa

k) / tp% klau tapa. ba sãi tay.

237




238

tp% tapa2 qua. to pass.

tp% _\k" tapa kraong. qua sông.

tp% r_l< tapa ralao. qua mặt.

tp% \p;N tapa prân /tapa pr ư n/ quá sức. *

tpH tapah /tapăh/ tu hành. to lead a religious life.

tpH xr} tapah sari1 /tapăh sari/ thề từ biệt. to pledge.

tpH xr} tapah sari2 chừa, từ bỏ. to leave oneself alone.

t=p tapai1 /tapay/ alak. r ượ u. alcohol.

t=p asR tapai asar. r ượ u nế p.

a % t=p aia tapai. r ượ u cần.

t=p tapai2 r ửa. to wash.

t=p _O<K tapai mbaok. r ửa mặt.

t=p _O<K _g<K mt%,, Tapai mbaok gaok mâta (Pp). R ửa mặt đụng mắt.

tpK tapak /tapă’/ thẳng. straight.

tpK jlN tapak jalan. thẳng đườ ng.

jlN tpK jalan tapak . đườ ng đi thẳng.

_Q' tpK ndom tapak. nói thẳng.

_m< / tpK maong tapak. nhìn thẳng.

tpL _O<K tapal mbaok /tapal bo’/ lì lợ m. dogged, stubborn.

t=F , tF%Y tapai /tapay/ thỏ. rabbit.

tp@ H tapeh /tapơ h/ phủi. to flick dust off, to dust.

tp@ H D& @R tapeh dhuer /tapơ h ṭhǔr/ phủi bụi.

tp] tapei1 /tapěy/ = pei. bánh. cake, bread.

tp] tapei2 sảy. to dry.

tp] \bH tapei brah. sảy gạo.

tp$ tapeng /tapăng/ gốc cây. root of tree.

tf % taphia /taphya/ gần. near.

=jK tf % jaik taphi. gần gũi.

238




239

t_p @N tapién1 ven. shore, side.

t_p @N _\k" tapién kraong. ven sông.

t_p @N tapién2 bến. ferry port.

t_p @N a % tapién aia. bến nướ c.

tp{N tapin /tapin/ tối tăm. dark.

tp) / taplung /taplǔng/ nổi lên. to stand out.

t_pU tapong 1 /tapông/ chống. to prop.

t_pU tapong 2 bụm tay. to scoop up with one’s hands.

t_pU k/ tapong kang. chống cầm.

s% t_pU \bH sa tapong brah. một bụm gạo, một nắm gạo.

tp& @R tapuer /tapô r/ bầy. herd.

tp& @R kb◊ tapuer kabaw. bầy trâu.

tp& @R =k*K O$ tapuer klaik mbeng. bọn ăn cắ p.

tp~K tapuk /tapǔ’/ quyển. book.

tp~K aAR tapuk akhar. quyển sách.

tp~U tapung /tapǔng/ bột. powder.

tp~U kr/ tapung karang. phấn.

tr% tara /tara/ vũ tr ụ. universe.

trC tarac /taray’/ nứt. to crack.

cwN trC cawan tarac. ly nứt.

trj~ % taraju /tarac u/ kích thướ c để đo vũ tr ụ. dimension used to measure the universe.

trf% tarapha /tarapha/ quần. pants.

try& @K tarayuek /tarayơ ’/ dai. hard, tough.

r{_l<◊ try& @K rilaow tarayuek. thịt dai.

tr} tari (ciim tari) /tari/ chim nắc nướ c. name of bird.

tr} t_r $ tari tariéng /tari-tariêng/ siêng năng. diligent, hard-working.

tr{s{K tarisik /tarithĭ’/ màng phổi. pleura (pleural cavity).

tr{y& $ tariyueng (bar tariyueng ) /tari-ywăng/ màu nâu. brown, brownish.

t=r& taruai1 /tarôy/ quay. to turn, to revole.

t=r& taruai2 đuôi, chuôi. tail.

239




240

aG% t=r& agha taruai. r ễ đuôi chuột.

t=r& taruai3 phép. magic power.

t=r& kb◊ taruai kabaw. phép tr ừ bệnh dòi trâu.

tx@P tasep /tasǒw’/ nhơ nhớ p. dirty, messy.

mrT tx@P mârat tasep. dơ bẩn.

ts{K tasik /tathĭ’/ biển. sea.

ts{T c=O& tasit cambuai /tathĭ-cabôy/ xúi giục. to incite.

t_t< H tataoh /tatǒh/ đậ p. dust.

t=E tathai /tathay/ đất thừa. fallow land.

t=EY tathaiy /tathe/ mưa dầm. lasting rain.

tEK tathak 1 /tathă’/ chín. cooked, well done.

r{_l◊ tEK rilaow tathak. thịt chín.

tEK tathak 2 r ửa. to wash.

tEK pZ{N tathak pangin. r ửa chén.

tEN tathan /tathan/ chỗ ở . residence.

pQ& @N tEN pa-nduen tathan /padô n-tathan/ dờ i chỗ ở .

_d<K s% tEN daok sa tathan. cùng một chỗ.

t_E<◊ tathaow /tatho/ giông tố. rainstorm.

tER tathar ( phun tathar ) /tathar/ cây k ế. thistle.

tE◊ , tE~ / tathaw1 /tathaw/ vú. nipple. < Malay: Susu

tE◊ tathaw2 phần xố p. spongy.

tE} tathi1 /tathi/ lượ c. comb.

tE} k& % a_k<K tathi kua akaok. lượ t chải đầu.

tE} tathi2 nải. bunch.

tE} tEK tathi tathak /tathi-tathă’/ chu đáo. thoughtful.

t_E $ tathiéng /tathiêng/ dây cung. bowstring.

tE{T tathit /tathĭt/ đặt. to put.

tE{T n; ' mK tathit nâm mâk. đặt dấu vết.

t\E;K tathrâk /tathr ư k/ ham. greedy, desired.

t\E;K l{g@ H tathrâk ligeh. ham mê.

t\E;K d} km] tathrâk di kamei. mê gái.

240




241

t\E' tathram /tathr ăm/ ớ n. to fear, to worry.

t\E' d} r% ~P tathram di r ū p. cảm thấy sắ p bệnh.

tE&T tathuat /tathwat/ giác quan. sence.

tE~N tathun /tathǔn/ lồng vào, chồng lên. to put layered.

tE~N k) / b* H aw,, Tathun klau blah aw. Lồng ba cái áo vào nhau.

tE~N tp~K _Z<K g@P,, Tathun tapuk ngaok gep. Chồng sách lên nhau.

tt} tt$ tati tateng /tati-tatăng/ cứng cáp. strong.

tt{U l/k% tating langka /tati-tatăng/ động tr ờ i. earthquake.

tt& % tatua /tatwa/ cầu. bridge.

tt& @L tatuel /tatô l/ không sinh sản. sterile.

tt@ &N tatuen /tatô n/ náo động. to get into a flurry.

tu%K ta-ūk /tau’/ đầu gối. knee.

t◊ taw (ikan taw) /taw/ cá hố. hairtail fish (Trichiurus lepturus).

twK tawak /tawă’/ mắc. to contract.

twK =\EY tawak thraiy. mắc nợ .

twR tawar /tawar/ nếm. to season.

tw◊ tawaw (ciim tawaw) /tawaw/ chim tu hú. hawk.

tyH tayah /tayăh/ hư. broken, disabled.

r{=dH tyH ridaih tayah. xe hư.

MC tyH mac tayah. máy hư.

t@K tek /tơ ’/ xách. to carry.

t@K a % tek aia. xách nướ c.

t@L tel 1 /tăl/ lớ p học. class.

v~ % bC t@L k* ~ / nyu bac tel klau. nó học lớ p ba.

t@L tel 2 đến, tớ i. to arrive.

v~ % =m t@L. Nyu mai tel. Nó đến/tớ i.

t@L _a<K tel aok /tăl o’/ nôn. to vomit.

t# tem /tăm/ sâm. ginseng.

241




242

t# D% tem dha /tăm-ṭha/ lo âu. to worry.

t# l~ H tem luh /tăm-lǔh/ thuần thục. skilful.

t#m=k temmâkai /tăm-mưkay/ dưa hấu. watermelon.

t#ZR Temngar ( Palei Temngar ) /tăm-ngăr/ Làng Tầm Ngân.

Xã Tầm Ngân

EH thah /thăh/ = asah, sah. mài. to sharpen.

EH a\m% thah amra. mài r ựa.

EH b{lH thah bilah /thăh-p ilăh/ vừa phải. to fit (of size).

=E thai /thay/ dọn. to clear.

=E ahR thai ahar. dọn bánh.

=EK thaik 1 /thě’/ hình. painting, photograph.

c{H =EK cih thaik. vẽ hình.

h~ % =EK hu thaik. có thân hình đẹ p.

=EK thaik 2 né. to avoid, to avert.

=EK d} r{=dH thaik di ridaih. né xe.

EK w% Thak Wa ( Ja Thak Wa) /thă’-wa/ tên một nhà cách mạng Chăm. name of a Cham

revolutionary. 18321835

EL thal vén. to roll up.

EL tZ{N a◊ thal tangin aw. vén tay áo.

EN than1 E@N then

EN than2 /thăn/ ghi. to write.

_E< H thaoh1 /thǒh/ không. zero, empty(ness). 0

_E< H thaoh2. không. nothing but do, (can) but do.

_n< _E< H nao thaoh. đi không.

_d<K _E< H daok thaoh. ở không, ở giá.

_Q' _E< H ndom thaoh. vu khống.

_E< H E@R thaoh ther. hảo huyền.

_E<K thaok /tho’/ đụng, đâm, tung. to hit.

r{=dH _E<K g@P ridaih thaok gep. xe đâm nhau, xe tung nhau.

242




243

_E> thaom /thom/ vỏ. cover.

_E> _D" thaom dhaong. vỏ dao.

EP thap E@P thep

E@P thep /thă p/ bao phủ. to wrap.

E@P bK thep bak /thă p-p ă’/ sinh khí. vatality.

E@P mk* # thep mâklem /thă p-mưklăm/ u ám. overcast.

ET that 1 E@T thet

ET that 2 /that/ nguyện. faithful.

ET _k* < H that klaoh = klaoh hatai. trung thành.

ET t`K that tiak. chung thủy.

ET b{yK that biyak /that-p iyă’/ khoáng đại. tolerant.

E~ / thau /thǒw/ hiểu. to understand. < Malay:

tahu

E] thei /thěy/ ai? who?

E@K O@K thek mbek /thơ ’-bơ ’/ lang thang. to wander.

E# =\gU them graing /thăm-ḳ r ěng/ tai nạn. accident.

E# p~rN them puran /thăm-pur ăn/ sung sướ ng. happy.

E# p~rq% them purana /thăm-puranư/ thỏa mãn. to satisfy.

E# E^ them the /thăm-thơ / sắm sửa. to prepare.

E# E{T them thit /thăm-thĭt/ chúc lành. to bress.

E@N then /thăn/ số phận. fate.

E@N \d] then drei. phận mình.

E@N pjN then pajan. bổn phận.

E@N a& @N then auen /than-ôn/ = grum akaok thun. sấm đầu năm.

b % E@N cN Bia Then Can. vợ vua Po Romé.

b %

E@N c{H Bia Then Cih. vợ vua Po Romé.

E@T thet /thăt/ tươ i. fresh.

ikN E@T ikan thet. cá tươ i.

E % thia /thya/ xa. tool of weave. * < Vietnamese: xa

E % l{w] =\m thia liwei mrai. xa kéo chỉ.

E`K thiak /thyă’/ trích, chi. to extract, to spend.

243




244

E`K _j @N tb`K b* ] b{ aR,, Thiak jién tabiak blei bi-ar. Trích tiền ra mua giấy.

E`P thiap /thyaw’/ cánh. branch.

E{K thik /thi’/ cắt, xẻ. to cut.

E{K t=k& thik takuai. cắt cổ.

E{K r{_l<◊ thik rilaow. xẻ thịt.

E{U thing 1 /thĭng/ chó sói. wolf.

E{U thing 2 ư tử. lion. < Sanskrit: singḥ

E{U mZ% thing mânga. bệ sư tử (ngai vua).

E{T thit /thĭt/ hiệu nghiệm. effect.

\E; % thrâ /thr ư/ lưỡ i. tongue. *

\E; % l{ZL thrâ lingal. lưỡ i cày.

\EH thrah1 /thr ăh/ r ảy. to sprinkle. *

\EH a % thrah aia. r ảy nướ c.

\EH thrah2 vung. to brandish.

\EH thrah3 tên loại chữ Chăm. name of Cham script.

aAR \EH akhar thrah. chữ phổ thông.

=\EY thraiy1 /thre/ nợ . debt. * < Vietnamese: trái

=\EY thraiy2 tr ĩ u. laden, heavy.

=\EY thraiy3 tràn. to overflow.

_\E< H thraoh /thr ǒh/ giã. to grind.

_\E< H \bH thraoh brah. giã gạo.

_\E" thraong 1 /throng/ đượ c phù hộ, toàn hảo. God bless ..., be to blessed with.

lk~ / _F/ _\E" _d"! Likau po thraong daong! Xin Ngài phù hộ!

_\E" anK thraong anâk. con cái toàn hảo.

_\E" thraong 2/thr ǒng/ vớ t. to pull up.

_\E" t_gK thraong tagok. vớ t lên.

_\E" ur/ a % O) /,, Thraong urang aia mblung. Vớ t ngườ i chết đuối.

244




245

_\E<◊ thraow /thro/ bò. to crawl.

al% _\E<◊. Ala thraow. R ắn bò.

\E~ / thrau1 /thr ǒw/ tr ộn. to mix.

\E~ / l{b% thrau liba. tr ộn gỏi.

\E~ / thrau2 lộn. to be in disorder.

_Q' \E~ / d~ / ndom thrau dau. nói lộn xộn.

\E@ H threh /thr ơ h/ = \s@ H sreh. biến. to change into.

\E@ H _j $ kcK threh jiéng kacak. biến thành thằn lằn.

\E@K M@K threk mek /thr ơ k-mơ k/ ngơ ngác. helpless.

\E@P g@P threp gep /thr ă p-ḳă p/ sẵn sàng. ready. */thr ǒw-ḳǒw/

\E{K thrik /thr ĭ’/ kéo. to pull.

\E{U thring /thr ĭng/ ngáy. to snore.

_\EH throh /thrôh/ nở . to blow.

_\EH b{Z~ % throh bingu. nở bông.

=\E& thruai, =S& chuai1 /thrôy/ chậm. slowly. *

_n< =\E& nao thruai. đi chậm.

=\E& thruai, =S& chuai2 lâu. for a long time, for a while.

c/ =\E& cang thruai. chờ lâu.

\E~ H thruh1 /thr ǔh/ ổ. nest.

\E~ H c`[ thruh ciim. ổ chim.

\E~ H thruh2 tổ. team.

\E~ H thruh3 chiếc. a, single.

s% \E~ H r{=dH sa thruh ridaih. một chiếc xe.

\E~ H thruh4 bộ. a set of.

s% \E~ H g{n$ sa thruh gineng. một bộ tr ống.

\E~K thruk 1 /thr ǔ’/ ná. cross-bow.

\E~K thruk 2 đã thè. to satisfy one’s yearning.

mv~ ' \E~K mâ-nyum thruk. uống đã thèm.

245




246

O$ \E~K mbeng thruk . ăn đã thèm.

=E& thuai1 /thôy/ dò. to search.

=E& =O& thuai mbuai. tìm mối.

=E& thuai2 theo. to follow.

=E& jlN k*K thuai jalan klak. theo đườ ng cũ.

=E& thuai3 quanh. round.

_d<K =E& g{U daok thuai ging. ở quanh bế p.

E&K thuak 1 /thwă’/ cở i. to take off.

E&K a◊ thuak aw. cở i áo.

E&K thuak 2 rút. to pull out.

E&K _j @N thuak jién. rút tiền.

E&K yw% thuak yawa /thwă’-yawa/ thở hơ i. to breathe.

E& @N thuen1 /thô n/ nhanh. fast, quickly.

_n< E& @N E& @N nao thuen thuen. đi nhanh lên.

E& @N thuen2 tên làng Chăm. name of Cham village.

pl] E& @N Palei Thuen ( Palei Thon). Làng Hậu Sanh.

Thôn Hậu Sanh, Xã Phướ c Hữu

Bimong Po Romé

E~K s ' thuk siam /thǔk-thyam/ tốt lành. excellent. *

E~ ' thum /thǔm/ lều, chòi. tent.

E~N thun /thǔn/ năm. year. < Malay: tahun

E~N b{r~ / thun birau. năm mớ i.

tD~ / ay~ H E~N b{r~ /,, Tadhau ayuh thun birau! Chúc mừng năm mớ i!

E~R thur 1 /thǔr/ sợ . afraid.

E~R thur 2 nỡ . to come to mind.

t`N tian /tyan/ bụng. belly, heart, womb.

pQ{K t`N pa-ndik tian. đau bụng.

=cK d} t`N caik di tian. để trong lòng.

bK t`N bak tian. mang thai (có bụng).

t`P tiap /tyaw’/ đuổi. to oust, to sack, to uproute.

246




247

t{K tik /tĭ’/ tỷ. billion.

_tK tok 1 /tô’/ nhận. to receive.

_tK mH tok mâh. nhận vàng.

_tK tok 2 dựa. to lean on.

_tK QK tok ndak. dựa vào.

_tK tok 3 chịu. to sustain.

_tK h=t tok hatai. chịu lỗi.

tK tok 4 thừa. to obey.

_tK _g<N tok gaon. thừa lệnh.

_tU tong 1 /tông/ chòi. tent.

ZP _tU _d<K d} ap~ H,, Ngap tong daok di apuh. Làm chòi ở tại r ẫy.

_tU tong 2 kho. storehouse.

_tU p=d tong padai. kho chứa lúa.

\t% tra /tra/ nữa. no more, only.

s% ax{T \t% sa asit tra. một tí nữa.

s% b{_\nK \t% sa bi-nrok tra. một lát nữa.

d} h~ % \t% o% di hu tra o. không còn nữa.

\tC trac /tray’/ xịt. to spray.

\tC \j~ % trac jru. xịt thuốc.

\tH trah /tr ăh/ tạ lỗi. to apologize.

=\tK traik /tr ě’/ cắt. to cut.

=\tK W# traik njem. cắt rau.

=\tT trait /tr ět/ rót ra, nhỏ ra. to pour on.

=\tT alK \t~N k% _F/ tnH r{y%,, Trait alak trun ka Po Tanâh Riya. Rót r ượ u cho thổ thần.

as~ / =\tT a % mi{K d} hr@K,, Asau trait aia mâ-ik di harek. Chó đái vào cỏ.

\tK trak /tr ă’/ nặng. heavy.

a_n" \tK anaong trak. gánh nặng.

r&K \tK ruak trak. bệnh nặng.

247




248

ZP \g~K \tK ngap gruk trak . làm việc nặng.

_Q' \tK pn& @C ndom trak panuec. nói nặng lờ i.

\t' tram /tr ăm/ ngâm. to soak.

\t' \j~ % dl' alK,, Tram jru dalam alak. Ngâm thuốc trong r ượ u.

\t/ trang ( phun trang ) /tr ăng/ cây lau. reed.

_\t< H j_lK traoh jalok /tr ǒh c alô’/ thổ tả. cholera.

_\t" traong /tr ǒng/ cà. eggplant.

_\t" =QY traong ndaiy. cà chua.

\t] trei /tr ěy/ no. to be full.

\t] t`N trei tian. no bụng.

O$ \t] kr] kD% mbeng trei karei kadha (Pp). ăn no khác chuyện.

=\t& truai /trôy/ đèn chai. hanging oil lamp.

\t~ H truh1 /tr ǔh/ tướ i. to sprinkle.

\t~ H ap& ] truh apuei. tướ i lửa (dậ p lửa bằng nướ c).

\t~ H truh2 hiểu. to understand.

ur/ \t~ H g~ H urang truh guh. ngườ i hiểu r ộng.

\t~ H truh3 vắng. absent.

_n< \t~ H nao truh. đi vắng.

\t~ H truh4 hoàn thành. to complete.

ZP \g~K \t~ H g~ H ngap gruk truh guh. hoàn thành công việc.

\t& {C truic /tr ǔy’/ thắ p. to light, to burn.

\t& {C mv;K truic mânyâk. thắ p đèn.

\t& {C tp$ _d @U truic tapeng diéng. thắ p nến.蠟

\t~N trun /tr ǔn/ alaik, jrih, klup, paraoh. xuống. to go down.

\t~N d} l{VN trun di li-nyan. xuống thang.

\t~N p& @C trun puec. lên đồng.

t& % tua /twa/ hạn hán. drought.

t& H tuah /twăh/ có duyên. charming.

t& H ur/ tuah urang. ngườ i có duyên.

248




249

ur/ t& H urang tuah. ngườ i may mắn.

t& H dqK tuah danak /twăh ṭană’/ may mà. luckily.

=t& tuai /tôy/ khách. guest.

=t& \c{H tuai crih. khách lạ.

t&K tuak 1 /twă’/ khép. to push into, to close.

mK kb◊ t&K tm% r{=dH,, Mâk kabaw tuak tamâ ridaih. Bắt trâu khép vào xe.

t&K tuak 2 đóng. to stamp.

t&K _m<K tuak maok. đóng dấu.

t& ] tuei /tuy/ theo. to follow.

t& @K tuek /twơ ’/ ghi chép. to write.

t& @R tuer /tôr/ treo. to hang.

t~ H tuh1 /tǔh/ đổ. to pour.

t~ H a % tm% j@K,, Tuh aia tamâ jek. Đổ nướ c vào lu.

t~ H tuh2 rót. to pour.

t~ H a % =cY mv~ ',, Tuh aia caiy mânyum. Rót trà uống.

t~ H tuh3 tướ i. to sprinkle.

t~ H a % d} W#,, Tuh aia di njem. Tướ i rau.

t~K tuk 1 /tǔ’/ giờ . hour.

t~K s ' tuk siam. giờ tốt.

t~K tuk 2 luộc. to boil.

t~K r{_l<◊ tuk rilaow. luộc thịt.

t~K tuk 3 nắ p. lid, cover.

t~K _g<K tuk gaok. nắ p nồi.

tk~N Tukun ( Palei Tukun) /tuk ǔn/ Làng Suối Giếng.

Thôn Suối Giếng, Xã Công Hải

t~L tul /tǔl/ nệm. mattress.

t~ / tung /tǔng/ bụng. belly.

t~T tut /tǔt/ chấm. to sprinkle, (to) dot.

t~T a % ms{N h&K tut aia mâsin huak. chấm mắm ăn cơ m.

249




250

t~T mK tut mâk /tǔt mư ’/ ký hiệu nguyên âm và phụ âm trong chữ Chăm. vowel and

consonant sign in Cham script. am

◌ '

t~T tn~T tut tanut. dấu chấm.

250




251

U

u% u /u/ thiếu. to lack.

b{lN u% bilan u. tháng thiếu. 29

30

uG% ugha agha

uH uh1 /ǔh/ nướ ng. to bake.

uH hb] uh habei. nướ ng khoai.

uH uh2 hơ . to roast.

uK uk /ǔ’/ cuống họng. throat.

uK dm~K uk damuk /ǔk-ṭamǔk/ khao khát. to thirst for.

uA{N ukhin /ukhĭn/ kiêng k ỵ. forbidden matter, taboo.

ul% ula /ula/ r ắ. snake.

ul% a=nH ula anaih. r ắn.

ul% b{H ula bih. r ắn độc.

ul% in% g{=r ula inâ girai. r ắn hổ đất.

u' mr% ~P Um Mâr ū p a~ ' mr% ~P Aum Mâr ū p

uMT umat /umăt/ chúng sinh. living being.

uN un /ǔn/ = pabuei. heo. pig. *un

un} uni /uni/ = urak ni, rak ni. bây giờ . now.

un} un} uni uni /uni-uni/ này đây. here, this.

uNt% unta anta

u=r urai arai

urK urak arak

ur/ urang /urang/ ngườ i. human being, person.

ur/ c' urang Cam. ngườ i Chăm.

ur/ hl] =m urang halei mai. ngườ i nào đến.

d& % ur/ anK dua urang anâk. hai đứa con.

uT ut ( Bia Ut ) /ut/ vợ vua Po Romé. Po Rome’s Vietnamese wife.

姱 Công Nữ Ngọc Khoa

251




252

uT ut /ǔt/, uTtrK uttarak /ǔt-tar ă’/ hướ ng Bắc. north. < Sanskrit: uttara

utR utar /utar/ xấu. bad.

b{lN utR bilan utar. tháng k ỵ.

252






254

wL wal /wal/ chuồng. cage.

wN wan /wăn/ đoạn. section, passage.

w/ wang /wang/ chặn. to block.

w/ kb◊ wang kabaw. chặn trâu.

_w" waong /wong/ kiệu. gestatorial chair, procession.

_w" l{mN waong limân. kiệu voi.

wR war 1 /war/ bữa. day, portion of a day.

wR h&K war huak. bữa ăn.

wR war 2 ngày cúng tuần. one-week mourning.

ZP wR ngap war ( Bini). cúng tuần cho ngườ i chết (Bàni).

w@R wer /wăr/ quên. to forget.

o/ w@R pl] Ong wer palei (= Po wer palei). tên của một vị chúa Chăm trong truyền thuyết.

Cru 18341835

Cậu Bố

w@R \d] wer drei. hay quên.

w@R =g* wer glai. bối r ối.

w◊ waw1 /waw/ con sáo. blackbird.

w◊ waw2 một trong bát thiên can. one of ikes sarak (celestial stems).

w@K wek /wơ ’/ lại. again.

_n< w@K nao wek. đi lại.

=m w@K mai wek. tr ở lại.

ZP w@K ngap wek. làm lại.

w@N wen /wăn/ màu nâu nhạt (mốc). brown(ish).

as~ / w@N asau wen. chó mốc.

w{C wic /wěy’/ thêu. embroidery. *

w{C a◊ k% G@ H w@K,, Wic aw ka gheh wek. Thêu áo cho đẹ p hơ n.

w{L wil /wĭl/ tròn. round, circular.

_b< H r{=dH w{L baoh ridaih wil. bánh xe tròn.

254




255

w{T wit /wĭt/ chót vó. towering.

c@K _g" * w{T,, Cek glaong wit. Núi cao chót vót.

255




256

Y

y% ya /ya/ thứ. word for ordinal number.

y% s% ya sa. thứ nhất. y% d& % ya dua. thứ hai.

y% k* ~ / ya klau. thứ ba.

yH yah /yăh/ giở . to open.

yH F%=\b yah pābrai. phá hủy, phá vỡ .

yK yak /yă’/ giơ . to raise.

yK tZ{U yak tangin. giơ tay.

yK y/ yak yang /yă’ yang/ trình thần. to prostrate oneself before a deity, to give offerings to

a god.

yK y~ ' yak yum /yă’ yǔm/ sum vầy, đoàn tụ. to gather, reunion.

y' yam /yam/ bướ c. step.

ymN yamân /yamư n/ ngọt. sweet.

y/ yang 1 /yang/ dươ ng. yang.

y/ yang 2 thần. god, goddess.

y/ ad{t`K yang aditiak. thần dươ ng hệ. < Sanskrit: Ādityak

p\kN Yang Pakran /yang pakran/ tên tháp Chăm. name of Cham tower.

Tháp Hòa Lai Ba Tháp

y/ cR nK yang car nâk. thần mặt tr ăng.

y/ tnH yang tanâh. thần thổ địa.

y/ b{_mU yang bimong. thần tháp.

_y<K yaok /yo’/ trách. to reproach.

_y<K y@R yaok yer. trách móc.

_y> yaom1 /yom/ làm nũng. to wheedle.

ZP _y> ngap yaom. làm nũng.

_y> yaom2 chỉ. only.

_y> s% hr] yaom sa harei. chỉ một ngày.

_y> yaom3 độ chừng. about.

ZP _y> l{m% hr] _b* < H,, Ngap yaom limâ harei blaoh. Làm độ chừng năm ngày xong.

256




257

_y> y~ / yaom yau /yom yǒw/ như thế. like that.

_y" yaong /yong/ nhờ . to ask, to beg.

_n< _y" nao yaong. đi ăn nhờ .

_y" Q{H yaong ndih. ngủ nhờ .

yP yap1 /yaw’/ = kahria. đếm. to count.

yP _j @N yap jién. đếm tiền.

yP bK r%t~ H yap bak r ātuh. đếm đủ tr ăm.

oH yP oh yap. không đếm/k ể.

yP yap2 mỗi. each, every.

yP ur/ yap urang. mỗi ngườ i.

yP hr] yap harei. mỗi ngày. r[ hr] rim harei

yP hr] yP _n< yap harei yap nao. mỗi ngày mỗi đi.

yT \tK yat trak /yat tr ă’/ đi, tiến hành. to go, to carry out.

y~ / yau /yǒw/ chai. như. as, like.

y~ / n} yau ni. như vậy.

y~ / nN yau nan. như thế.

y~ / g@P yau gep /yǒw ḳǒw’/ như nhau.

y~ / hl] yau halei. như thế nào.

y◊ yaw /yaw/ xưa. ancientry, old times.

m/ y◊ t{K mâng yaw tik. từ xa xưa.

yw% yawa1 /yawa/ hơ i. vapour.

E&K yw% thuak yawa. thở hơ i.

=l& yw% luai yawa /lôy-yawa/ thở hơ i.

yw% yawa2 tiếng. sound.

yw% f◊ yawa phaw. tiếng súng.

yw% pt~ H yawa patuh. tiếng nổ.

y^ ye /yơ / chái, hiên nhà. eaves.

y@C yec /yơ y’/ hỡ i. dear. *

y@C _F/ ! Yec Po! Hỡ i Ngài!

y@C l{Z{K ! Yec lingik! Hỡ i tr ờ i!

257




258

_yK y/ Yok Yang ( Palei Yok Yang ) /yô’ yang/ Làng Thanh Hiếu.

Thôn Bình Hiếu, Xã Phan Hiệ p

_y' yom /yôm/ chồm. to prance.

a=sH _y' asaih yom. ngựa chồm.

_y' _n< _y' =m yom nao yom mai. chồm qua chồm lại.

y&K yuak /ywă’/ gặt. to harvest.

y&K p=d yuak padai. gặt lúa.

y& ^ \d] yue drei /ywơ ṭr ěy/ = creng, sreh, threh. hóa phép. to metamorphose.

rK qN y& ^ \d] _j $ kcK,, Rak nan yue drei jiéng kacak (Ppt). Quỷ thần đó hóa mình

thành thằn lằn.

y& @N Yuen1 /yô n/ vua và binh lính Đại Việt. Đại. Việt emperors and troops.

< Sanskrit: yavana

y& @N Yuen2 ngườ i Việt Nam, ngườ i Việt, ngườ i Kinh. Annamese.17

harak patao

Đại Nam Thực Lục

y& @N c' Yuen Cam /yô n cam/ ngườ i Kinh Cựu. the Kinh Cựu.

Cam Bini ngườ i Kinh

Cựu Yuen Cam 1945

y& @R yuer /yôr/ một khái niệm “tính đàn ông” trong nhị nguyên luận Chăm. a concept that

symbolizes the male in the Cham dualism.

ahiér klem < Vietnamese:

dươ ng

ZP ky% y& @R ngap kaya yuer. làm lễ cúng chay (ban ngày).

a◊ y& @R aw yuer. áo tr ắng.

258




259

ky% y& @R kaya yuer. đồ cúng lạt/chay.

y& @R y/ yuer yang /yôr-yang/ lễ yuer yang. the Yuer Yang ritual.

259




260

AYMONIER, Etienne 1889, Grammaire de la langue Chame , Excursions et

Reconnaissances, 14 (1889), pp.5-77.

AYMONIER, Etienne & CABATON, Antoine 1906, Dictionnaire Č am- Français, Paris:

Leroux.

Bộ Quốc gia Giáo dục 1962, Sram Akhar Cham, Tapuk I, Tapuk II , Sài Gòn: Bộ Quốc gia

Giáo dục.

Bùi Khánh Thế, Phú Tr ạm (Inrasara), Thành Phần 1995, T ừ Điể n Chăm-Việt , Hà Nội -

Thành Phố Hồ Chí Minh: Nhà Xuất bản Khoa học Xã hội.

Bùi Khánh Thế 1996, Ng ữ pháp tiế ng Chăm, Hà Nội & Thành Phố Hồ Chí Minh: Nhà Xuất

bản Khoa học Xã hội

Cenre Culturel Cam 1972, Ruah Dueh Sap Cam, Số đặc biệt, Nội san Nghiên cứu, Phanrang:

Cenre Culturel Cam.

Dohamide & Dorohiem 1965, Sakarai Cam / Lượ c sử Dân t ộc Chàm, Sài Gòn: Hiệ p hội

Chàm Hội giáo Việt Nam.

260




261

Ikan Di Ram 2012, Akhar Thrah tajuh harei (not published), Phanrang.

Inrasara 2003, T ự học tiế ng Chăm, Hà Nội: Nhà Xuất bản Văn hóa Dân tộc.

MOUSSAY, Gerald 1971, Dictionnaire C ăm-Vietnamien-Français (Inârang Cam-Yuen-

Parang), Phanrang: Centre Culturel Cam.

MOUSSAY, Gerald 2006, Grammaire de la langue Cam, Paris: Les Indes Savantes,

Missions Étrangères de Paris.

Po Dharma 2000, Empat leksikon bahasa Melayu - bahasa Cam, Kuala Lumpur:

Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan Malaysia, Ecole française d'Extrême-

Orient Centre à Kuala Lumpur.

Sử Văn Ngọc 2013, Sách t ự học chữ Chăm truyề n thố ng và đố i chiế u chữ Latin (not

published), Phanrang.

Thành Phần et al. 2010, Sap Cam / Ngôn ng ữ Chăm: Thự c tr ạng và Giải pháp, Hà Nội: Nhà

Xuất bản Phụ nữ.

Thuận Ngọc Liêm 1999, Tiế ng Chăm căn bản, Phanrang: Sở Giáo dục và Đào tạo Tỉnh Ninh

Thuận.

261





チャム語語彙集

平成 26 年度言語研修チャム語研修テキスト 2

平成27年3月26日発行

著者 Sakaya、新江利彦

© Truong Van Mon (Sakaya), Toshihiko SHINE

発行東京外国語大学アジア・アフリカ言語文化研究所〒183-8534 東京都府中市朝日町 3－11－1 TEL. 042－330－5600

印刷日本ルート印刷出版株式会社〒135-0007 東京都江東区新大橋1－5－4 TEL. 03－3631－3861

ISBN 978-4-86337-173-6

Cham-Vietnamese-English-Japanese Vocabulary

ILCAA Intensive Language Course 2014: Cham, Textbook 2


263



264



Documents

Cham Vietnamese English Japanese Vocabulary