Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
BREEAMen VERLICHTING
Ing. Jan Van Riel
WIKIPEDIA: Definitie
BREEAM Building Research Establishment Environmental Assessment Method, first published by the
Building Research Establishment (BRE) in 1990,[1] is the world’s longest established and most widely
used method of assessing, rating, and certifying the sustainability of buildings. More than 250,000
buildings have been BREEAM certified and over a million are registered for certification – many in the
UK and others in more than 50 countries around the world.
Beoordelen, een cijfer geven, certificeren van de duurzaamheid van gebouwen
Kantoormarkt, retailmarkt, scholen, ziekenhuizen, industrie, woonfuncties�
WAT IS BREEAM?
BREEAM UK: 115.000 gebouwen gecertifieerd, 700.000 gebouwen aanvraag van dossier (2014)
BREEAM International: auditors
BREEAM NL: Assessors, experts.
Expert ondersteunt, maakt dossier aan, assessor beoordeelt (onafhankelijk en formeel)
BREEAM BE: een aantal assessors. (= taxator, hij die taxeert)
BEN, Passief bouwen, CO2 Neutraal, Duurzaam bouwen
Deze presentatie BRON: BREEAM-NL Beoordelingsrichtlijn Sep 2014 versie 1.01
WAT IS BREEAM?
Economische bouwen
- bouwen, onderhouden en terug afbreken
Sociaal verantwoord bouwen
-inplanting in de omgeving,
- toegankelijkheid via wegen, openbaar vervoer.
Omgevingsfactoren
- impact op de ecologie, biotoop,
- gevel uit tropisch hardhout uit Brazilië versus inlandse hout?
BREEAM 3 BASISASPECTEN:
Projectfasen:
1: Ontwerpen: tijdelijk certificaat ?ambities
2: Opleveren: realisaties
Gebouwen:
Nieuwbouw
Grote renovaties
Management Afval
Gezondheid en welzijn Vervuiling
Energie Milieu en ecologie
Water Transport
Materialen Innovatie
BREEAM 10 CATEGORIEËN
Management
Gezondheid en welzijn
Energie
Water
Materialen
Afval
Vervuiling
Milieu en ecologie
Transport
Innovatie
BREEAM 10 CATEGORIEËN
- Categorieën met credits
- “Bovenwettelijk”: strenger dan de wet
- Ondergrens voor alle categorieën en credits
- Scopes: (Credits per land verschillend - wettelijk)
- Men kiest categorieën en bepaalt een totaal score
� keuzevrijheid
- Men behaalt punten op deze totaalscore
- Beoordelingsrichtlijn
BREEAM NL Credits
- gebruikershandleiding
Management
Gezondheid en welzijn
Energie
Water
Materialen
Afval
Vervuiling
Milieu en ecologie
Transport
Innovatie
BREEAM 10 CATEGORIEËN
Verschillende functies in een gebouw:
Industrie: werkplaats, magazijn, …
Score:
Drempelwaarde
Wettelijk minimum standaard
Innovatiecredit 3%
Outstanding*:
voorbeeldfunctie,
uitgewerkte casestudy,
publicatie op website
Management
Gezondheid en welzijn
Energie
Water
Materialen
Afval
Vervuiling
Milieu en ecologie
Transport
Innovatie ?3%
BREEAM 10 CATEGORIEËN
Weging
Management: 16 punten
Commissioning, monitoring (gebruikshandleiding gebouw)
Gezondheid en welzijn: 17 punten
Verlichting, ventilatie, koeling & verwarming
Energie: 32 punten
CO²;HVAC; verlichting
Water: 12 punten
Treatment, verbruik
Materialen: 17 punten
Onderhoud, isolatie, duurzaamheid van
BREEAM 10 CATEGORIEËN MAX PUNTEN (NIET ALTIJD BRUIKBAAR)
Afval: 8 punten
bouwwerfplan, recycleerbaarheid,
compostinstallatie
Vervuiling: 12 punten
licht-, lucht-, watervervuiling
Milieu en ecologie: 13 punten
Impact op terrein, biodiversiteit…
Transport: 20 punten
Parkeerplaatsen, openbaar vervoer impact op
omgeving mobiliteitsplan…
Innovatie: 3%
Hernieuwbare technologieën
verbeteringsprocessen
Management :16 punten
Commissioning, monitoring (gebruikshandleiding gebouw)
Gezondheid en welzijn:17 punten
Verlichting, ventilatie, koeling & verwarming
Energie:32 punten
CO²;HVAC; verlichting
Water: 12punten
Treatment, verbruik
Materialen:17 punten
Onderhoud, isolatie, duurzaamheid van
BREEAM 10 CATEGORIEËNMAX PUNTEN
Afval:8 punten
bouwwerfplan, recycleerbaarheid,
compostinstallatie
Vervuiling:12 punten
licht-, lucht-, watervervuiling
Milieu en ecologie:13 punten
Impact op terrein, biodiversiteit…
Transport:20 punten
Parkeerplaatsen, openbaar vervoer impact op
omgeving mobiliteitsplan…
Innovatie: 3%
Hernieuwbare technologieën
verbeteringsprocessen
Management :16 punten
Commissioning, monitoring (gebruikshandleiding gebouw)
Gezondheid en welzijn:17 punten
Verlichting, ventilatie, koeling & verwarming
Energie:32 punten
CO²;HVAC; verlichting
Water: 12punten
Treatment, verbruik
Materialen:17 punten
Onderhoud, isolatie, duurzaamheid van
BREEAM 10 CATEGORIEËNMAX PUNTEN
Afval:8 punten
bouwwerfplan, recycleerbaarheid,
compostinstallatie
Vervuiling:12 punten
licht-, lucht-, watervervuiling
Milieu en ecologie:13 punten
Impact op terrein, biodiversiteit…
Transport:20 punten
Parkeerplaatsen, openbaar vervoer impact op
omgeving mobiliteitsplan…
Innovatie: 3%
Hernieuwbare technologieën
verbeteringsprocessen
Management
Commissioning, monitoring (gebruikshandleiding
gebouw)
Gezondheid en welzijn
Verlichting, ventilatie, koeling & verwarming
Energie
CO²; HVAC; verlichting
Water
Treatment, verbruik
Materialen
Onderhoud, isolatie, duurzaamheid van
BREEAM VERLICHTING BESLUIT
Afvalbouwwerfplan, recycleerbaarheid,
compostinstallatie
Vervuilinglicht-, lucht-, watervervuiling
Milieu en ecologieImpact op terrein, biodiversiteit…
TransportParkeerplaatsen, openbaar vervoer impact op
omgeving mobiliteitsplan…
InnovatieHernieuwbare technologieën
verbeteringsprocessen
Management
Commissioning, monitoring (gebruikshandleiding
gebouw)
Gezondheid en welzijn
Verlichting, ventilatie, koeling & verwarming
Energie
CO²;HVAC; verlichting
Water
Treatment, verbruik
Materialen
Onderhoud, isolatie, duurzaamheid van
BREEAM 10 CRITERIA VERLICHTING
Afvalbouwwerfplan, recycleerbaarheid,
compostinstallatie
Vervuilinglicht-, lucht-, watervervuiling
Milieu en ecologieImpact op terrein, biodiversiteit…
TransportParkeerplaatsen,openbaar vervoer impact op
omgeving mobiliteitsplan…
InnovatieHernieuwbare technologieën
verbeteringsprocessen
Optimale werking tov de vooropgestelde eisen.(wetten en normen, regelsystemen)
Commissioning van het gebouw: Prestatieborging.
Onderhoudsrichtlijnen
Post in de meetstaat: Wie wordt er betaald om de lichtregelsystemen
- af te stellen
- te monitoren (energieboekhouding eerste gebruiksjaar)
- te rapporteren
- bij te regelen
Gebruikershandleiding voor lichtregelsystemen.
Vaak te weinig aanduiding van verantwoordelijkheid.
Niemand neemt verantwoordelijkheid omdat niemand ze moet nemen
BREEAM MANAGEMENT VERLICHTING
Wet:
Codex: Welzijn op het werk. www.werk.België.
De codex over het welzijn op het werk vervangt het algemeen reglement voor de arbeidsbescherming. Deze codex is echter veel meer dan een
verderzetting van het ARAB, aangezien er een nieuwe notie wordt ingevoerd: welzijn op het werk. Dit is een nieuwe, bredere benadering dan de
traditionele noties over de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van werknemers.
(ARAB)
Norm: NBN EN12464
Meestal functionele verlichting.
“500 lux omdat de norm dat vraagt”
Daglichttoetreding.
GEZONDHEID EN WELZIJN
WET: Preventie - Codex over het welzijn op het werk
Aspect Verlichting
• Titel III – Arbeidsplaatsen Hoofdstuk I – Basiseisen
Afdeling III – Verlichting (Afdelingen I tot VII: KB van 10 oktober 2012)
– Art. 33.
• De werkgever zorgt ervoor dat er op de arbeidsplaats voldoende daglicht binnenkomt en
dat indien dit niet mogelijk is, er een adequate kunstverlichting aanwezig is.
• De kunstmatige verlichting omvat een algemene verlichtingsinstallatie die, in voorkomend
geval, aangevuld wordt met een plaatselijke verlichtingsinstallatie.
• De kunstmatige verlichting op de arbeidsplaatsen en wegen is van die aard dat het risico
op ongevallen wordt voorkomen en deze verlichting mag zelf geen ongevallenrisico voor de
werknemers opleveren.
– Art. 34.
• Arbeidsplaatsen waar werknemers bij het uitvallen van de kunstverlichting aan bijzondere
risico’s zijn blootgesteld, zijn uitgerust met een voldoende sterke noodverlichting.
KB van 10 oktober 2012: vaststelling basiseisen waaraan
arbeidsplaatsen moeten beantwoorden
• Integreert de bepalingen van de richtlijn 89/654/EEG van 30 november 1989 betreffende
minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor arbeidsplaatsen alsook de bepalingen
van het Algemeen Reglement voor de arbeidsbescherming (ARAB) die betrekking hebben op
arbeidsplaatsen zoals zindelijkheid, verlichting, ventilatie, verwarming en sociale voorzieningen.
• Daarnaast voegt het KB deze bepalingen toe in de Codex over het Welzijn op het Werk, waar ze Titel
III (arbeidsplaatsen), Hoofdstuk I (Basiseisen) vormen
• zes aspecten van de arbeidsplaatsen: uitrusting, verlichting, luchtverversing, temperatuur, sociale
voorzieningen en werkzitplaatsen en rustzitplaatsen. Voor elk van deze aspecten legt het KB de
algemene doelen vast die de werkgever moet trachten te bereiken. De manier waarop deze doelen behaald worden, mag de werkgever vrij kiezen.
Deel 1: Binnenverlichting Werkplekken
Deel 2: Buitenverlichting Werkplekken
Back to basics
NBN EN 12464 GEZONDHEID EN WELZIJN
1) Visueel comfort
Zich goed voelen, hoog
productieniveau
2) Visuele prestatie
niet eenmaal of eventjes maar
gedurende ganse werktijd en
onder alle omstandigheden
3) Veiligheid
geen ongevallen
NBN EN 12464 CRITERIA VOOR LICHTONTWERP
1) Luminantieverdeling
2) Verlichtingssterkte
3) Verblinding
4) Lichtrichting
5) Kleurweergave en kleur
6) Flikkering
7) Variabiliteit
8) Energie-efficiëntie
1) Luminantieverdeling
2) Verlichtingssterkte
3) Verblinding
4) Lichtrichting
5) Kleurweergave en kleur
6) Flikkering
7) Variabiliteit
8) Energie-efficiëntie
NBN EN 12464-1 CRITERIA VOOR LICHTONTWERP
Wetten
Normen
Daglicht: Daglichtfactor DF: 2% op 80% van de oppervlakken
Kunstlicht moet comfort garanderen
Vrij uitzicht; Lichthinder, verblinding
Lichtregeling: eenvoudige bediening.
GEZONDHEID EN WELZIJN
� NBN EN12464-1,2
Energie efficiënte verlichting
Hoogfrequente verlichting (?) LED niet dimmen? (PWM)?
Energiezuinige buitenverlichting
- bewegingsmelders, timers, lichtsensoren
ENERGIE
ENERGIE: VERLICHTINGSSTERKTE NBN EN 12464•
De onderhouden verlichtingssterkte.
Er is nood aan een brede discussie over maintenance factor in lichtberekeningen
MF: 0,67 voor zeer zuivere ruimten.
Praktijk: 0,75?0,85
ENERGIE ~ EFFICIËNTE VERLICHTING
ENERGIE
ENERGIE
CASE STUDY
Industriehal
El-line
T5
E-line
LED factor
HIE
400W
Mirona LED
24000lm factor
Oppervlakte (m²) 945 945 945 945
Verlichtingssterkte
Egem (lux) 323 326 342 315
Emin (lux) 154 158 178 133
Gelijkmatigheid Emin/Egem 0,48 0,48 0,52 0,45
Aantal armaturen st. 48 48 15 15
Verbruik/armatuur (W) 106 68 460 230
Totaal verbruik (W) 5088 3264 1,56 6900 3450 2,00
Specifiek vermogen (W/m².100lux) 1,67 1,06 1,57 2,13 1,16 1,84
• ENEC-Certificaat
• Sinds 1996 certificaat elektrische veiligheid.
• ENEC-plus-Certificaat:• Nieuw "Performance"-certificaat
• Certificeert betrouwbaarheid fabrikant gepubliceerde data over LED-Produkten
� Performance-Certificaat gebaseerd op de nieuwe IEC-Normen
� Whitepaper van de IEC-Normen Medio 2014
� Eerste certificaten eind 2014?
• wordt door Laboratoria gegeven (VDE, Laborelec, Kema)
• Voorwaarde: Producten moeten ENEC zijn
� Dubbele ENEC „stempel“
ENEC PLUS PERFORMANCE LED ARMATUUR
ENEC PLUS
Productinformatie
in Data- Technische Fiches,
Publicaties of www.(trilux.be)
Performance DATALED armatuur
Gemeten aansluitvermogen (W)
Gemeten lichtstroom (lm)
Gemeten levensduur Lx (h) mit Lichtstroomterugval en
Uitvalspercentage (By)
Lichtstroommaintenance factor code
Kleurcoördinaten bij t = 0 h en t = x h
Kleurtemperatuur (CCT in K)
Gemeten kleurweergave (CRI)
Omgevingstemperatuur tq van de armatuur
Gemeten Lichtperformance armatuur (lm/W)
Duurzame materialen
Geen giftige stoffen (TL ?Hg; LED:??)
Herbruikbare materialen
Volledige levenscyclus van de materialen.
Onderhoud
Uitwisselbaarheid van (defecte/verouderde) componenten.
Gebruiksgemak (Zagha)
MATERIALEN DUURZAAMHEID
Verpakking.
Wegwerpverpakking � Afvalstromen tijdens de werf.
Gebruikte materialen verpakking.
Minimaliseren van verpakkingsmaterialen
Niet inboeten aan de kwaliteit van verpakking
Afvalstroom defecte/ verouderde LED’s ?
AFVALSTROMEN
Lichtvervuiling.
Buitenverlichting.
(Wegen kunnen we niet zwart schilderen
Geen witte schapen onder de straatverlichting..)
VERVUILING
Impact verlichting op omgeving
Binnenverlichting: het gebouw inplanting
Buitenverlichting: kabeltracés, nachtverlichting invloed op fauna en flora
ECOLOGIE
Innovatie: men leert van elkaar. Nieuwe technologieën kunnen kruisbestuiving bevorderen.
Discussies over plafondsystemen en inbouwbaarheid van de armaturen
Minder trekken aan het dossier.
Ruimte voor upgrading.
The difference between invention and innovation is execution. (Steve Jobs)
INNOVATIE
Management
Commissioning, monitoring (gebruikshandleiding
gebouw)
Gezondheid en welzijn
Verlichting, ventilatie, koeling & verwarming
Energie
CO²; HVAC; verlichting
Water
Treatment, verbruik
Materialen
Onderhoud, isolatie, duurzaamheid van
BREEAM VERLICHTING BESLUIT
Afvalbouwwerfplan, recycleerbaarheid,
compostinstallatie
Vervuilinglicht-, lucht-, watervervuiling
Milieu en ecologieImpact op terrein, biodiversiteit…
TransportParkeerplaatsen, openbaar vervoer impact op
omgeving mobiliteitsplan…
InnovatieHernieuwbare technologieën
verbeteringsprocessen
Wisselwerking tussen: eigenaars, gebruikers, ontwerpers en operatoren van de voordelen van een “sustainability approach”.
Men leert van elkaar dat
“ het mogelijk is om duurzaam te bouwen”
“ dat er nog andere aspecten zijn: iedereen denkt slechts aan zijn discipline.” � Wisselwerking
Gebouwen in een breder duurzaam perspectief moet plaatsen.
Sleutelwoorden in proces: Innovatie, leren van elkaar:
Open innovatie: technologieën zijn voorhanden , wat doen we ermee? Wat willen we bereiken, welke technologieën hebben we
dan nodig?)
� Best practice technologie toepassen
� Basisaspecten en criteria
� Indien men aan deze criteria voldoet, “verdient” men punten.
� Bestaande (en toekomstige) verlichtingsnormen
WAT IS BREEAMA. VERLICHTINGABESLUIT
tijd voor www.breeam.be
Dank U vooruw aandacht!
Naam
(Voornaamste) BRON: www.breeam.nl