BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

  • Upload
    tcalvo

  • View
    226

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    1/158

    Jean BoL

    L

    Jean Bottro

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    2/158

    Jean Bo

    L

    PLIEGOS DE ORIENTEtextos

    1. MITOS, LEYENDAS Y RITUALES DE LOS SEMITASOCCIDENTALES

    Edicinj traduccin de Gregorio del Olmo Lete. C!DIGOS LEGALES DE TRADICI!N BABIL!NICA

    Edicinj traduccin de Joaqun Sanmartn". MORADAS DE LOS CORA#ONES

    Abu-l-Hasan al-Nr de !agdad "raduccin del #rabe$ introduccin % notas de Luce L&e'-!aralt$. CIENCIA DE LA COMPASI!N, ESCRITOS SOBRE EL ISLAM, EL LENGUAJE M%STICO Y LA &E

    ABRA'(MICALouis (assignon Edicin % traduccin de Jes)s (oreno San'

    *+ LA LEY M(S ANTIGUA. TE)TOS LEGALES SUMERIOS

    Edicinj traduccin de (anuel (olina*. LA CIENCIA DEL!,AH(N+ ONCE UPANISADANTIGUAS

    "raduccin del s#nscrito$ introduccinj notas de Ana Agud % .rancisco ,ubio+onora-as

    1. INTRODUCCI!N A LA EGIPTOLOG%A. ESTADO, M/TODOS, TAREASEri/ Hornung $

    "raduccin de .rancesc !allesteros !albastre. LA RELIGI!N M(S ANTIGUA0 MESOPOTAMIAJean !ottero "raduccin de (ara "abu%o % Agustn L&e'

    ". EBLA, UNA CIUDAD OLIDADA. AR2UEOLOG%A E 'ISTORIAGio0anni 1ettinato "raduccin de (anuel (olina

    La re3445n +6s ant47a0 Meso8ota+4aJean Bottro Tra97::45n 9e Mara Ta;74e433e re344on en Mso8ota+e E94tor4a3 Trotta. S.A.. OOI Saasta, "". $ Ma9r49 te3-ono0 F1 F"F$-ax0 F1 F"F111eH+a430 trotta4n-ornet.es tt80KK.trotta.es /94t4ons Ga334+ar9. 1FF Mara Ta;7a en Es8a@a 8ro4;49a en Lat4noa+r4:a

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    3/158

    Jean Bo

    L

    NDICE

    %NDICE.............................................................................................................................................................................."PRE&ACIO A LA EDICI!N ESPAOLA Jess Gar:a Re:4o....................................................................................."LA RELIGI!N M(S ANTIGUA0 MESOPOTAMIA......................................................................................................

    NORMAS DE TRANSCRIPCIONES Y TRADUCCIONES...........................................................................................Trans:r48:4ones..........................................................................................................................................................Tra97::4ones..............................................................................................................................................................

    LA RELIGI!N Y LAS RELIGIONES.............................................................................................................................

    MESOPOTAMIA Y SU 'ISTORIA..............................................................................................................................1LA PRE'ISTORIA.....................................................................................................................................................1LA 'ISTORIA............................................................................................................................................................1DIAGRAMA 'IST!RICO0........................................................................................................................................1F

    LAS &UENTES Y LO 2UE DE ELLAS SE PUEDE ESPERAR..................................................................................1EL SENTIMIENTO RELIGIOSO...................................................................................................................................

    TESTIMONIOS...........................................................................................................................................................LA ENERACI!N....................................................................................................................................................."1'ENOTE%SMO..........................................................................................................................................................."$

    LAS REPRESENTACIONES RELIGIOSAS................................................................................................................."*LOS DIOSES..............................................................................................................................................................."*LA MITOLOG%A DE LO DIINO.............................................................................................................................$*LA MITOLOG%A DEL MUNDO................................................................................................................................

    LA MITOLOG%A DEL 'OMBRE..............................................................................................................................1EL COMPORTAMIENTO RELIGIOSO........................................................................................................................

    EL CULTO TEOC/NTRICO....................................................................................................................................."Los te+83os.................................................................................................................................................................."

    EL CULTO SACRAMENTALQ.................................................................................................................................11IRRADIACI!N Y SUPERIENCIAS......................................................................................................................1$"

    IRRADIACI!N.........................................................................................................................................................1$"SUPERIENCIAS.................................................................................................................................................1$

    BIBLIOGRA&%A...........................................................................................................................................................1*CONTRAPORTADA....................................................................................................................................................1

    PREFACIO A LA EDICIN ESPAOLA Jess Garca Recio

    La religin m#s antigua2 (eso&otamia sa345 8or >e= 8r4+era a 3a :a33e 9e 3a 4+8renta Presses

    "

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    4/158

    Jean Bo

    LUn4>ers4ta4res 9e &ran:e en 1F, :o+o ran es7e+a 8re34+4nar 9e 7n ?o>en, 9eseoso 9e es;o=ar9e3ante 9e s e3 ar+a=5n 9e 3a tra94:45n re344osa a 3a 7e 4;a a :onsarar s7s ta3entos. Y reres5,

    8or se7n9a >e=, 9e 3os ta33eres 9e Ga334+ar9 a +anos 9e3 ran 8;34:o en 1FF, :o+o sntes4s,re-ren9a9a esta >e= 8or 3os a@os < 3a 943ata9a ex8er4en:4a 9e 3e:t7ra < exes4s 9e 3a 34terat7rare344osa +eso8ot6+4:a, 9e 7n +aestro -4e3 < :on-or+e a3 tra=a9o 9e s7s 3:49as 8r4+eras

    4nt74:4ones. E3 34;ro a a:o+8a@a9o a3 a7tor en e3 ret4ro so34tar4o 9e s7 est794o 9es9e antes 9e 3os "$ a@os a3os $ :7+8349os. Es 9e:4r, 7e en +anos < 7nte 3os o?os 9e s7s 3e:tores re8osa +e94o s43o 9e 3atarea 4nte3e:t7a3 9e Jean Bottro. Es:r4to 4n4:4a3+ente so;re 8e949o 9e 3as 8reo:78a:4ones 9e s7a7tor, 7e 3e re:3a+a;an a:3ara:45n a 3os 4nterroantes 7e 3e >enan 9e 3os textos re344osos 7ees:79r4@a;a, 8as5 a ser ;4en :o+n, en e3 +o+ento 7e 3or5 ex8oner :3ara < 94st4nta+ente s7>4s45n 9e 3a re3445n +eso8ot6+4:a, < 3os e94tores se 4nteresaron 8or s7 +an7s:r4to. 'onest49a9, :3ar49a9 < +4ra9a a3ta son tres rasos es:o49os 7e, ?7nto a otros +7:os, ;4en

    87e9en :ara:ter4=ar 3a text7ra 9e3 es:r4to. E3 a7tor o-re:e onesta+ente 3o 7e 3 r7+458re>4a+ente, a:4en9o 9e-6:43 :o+8rens45n e3 res73ta9o :ostoso 9e +7:os 9as 9e 4n9aa:45n en3a 4stor4a re+ota 9e 3a 83an4:4e +eso8ot6+4:a. La :3ar49a9 es 7na :onstante, :a8t73o a :a8t73o0 4r

    a 3o esen:4a3, s4n 8er9erse en 3os 9eta33es, o a:er tan ;7en 7so 9e e33os, 7e 9e?an9o a 7n 3a9o e3enre9o 9e 3o +4ns:73o, :on97=:an a 3o -7n9a+enta3. La +4ra9a a3ta 8res49e e3 34;ro < s7

    8ro85s4to0 rea:er, 84e=a a 84e=a, :on 3os restos 7e nos an 33ea9o 9e a7e33a >enera;3e:4>434=a:45n, e3 extraor94nar4o e94-4:4o 9e s7 re3445n, 8ara a8re:4ar < :onte+83ar to9a s7 estr7:t7ra,9e 3os :4+4entos a 3a :s849e. En e3 r4or 4st5r4:o < e3 a-e:to 9e3 :ora=5n t4ene e:a9os s7s :4+4entos La religin m#santigua+++ Lo 8r4+ero, e3 r4or 4st5r4:o en ;7s:a 9e 3o a:onte:49o en Meso8ota+4a, es 4nse8ara;3e9e3 es8r4t7 9e3 a7tor, na9a a+4o 9e 3as -antasas. Y 3o se7n9o, e3 a-e:to 9e3 :ora=5n, 3e sa3e 9es7 nat7ra3. Des9e 3a on97ra 9e s7 ex8er4en:4a 9e D4os a 8o949o s4+8at4=ar :on 3a ex8er4en:4are344osa 9e3 8asa9o < a9entrarse 8or s7s >er4:7etos. No es :osa 9e 7n 9a. 'a esta9o 8en94ente 9e3sent4+4ento re344oso 9e a7e33as entes 3a +a49a. De a33 s7 9e;4349a9Q 8or estao;ra. De 3a 8r4+era a 3t4+a 864na 3ate e3 9e:4949o 8ro85s4to 9e 4r a3 en:7entro 9e 3os o+;resr4;ere@os 9e3 E7-rates < 9e3 T4r4s, :on97:49o 8or 3os textos 7e nos an 33ea9o en eren:4a. E33osest6n 9etr6s 9e3 a+as4?o 9e es:r4tos :7ne4-or+es 7e tra97:en en 9os 3en7as, e3 s7+er4o < e3a:a94o, s7 a8ert7ra a 3a Trans:en9en:4a, < a3 -4na3 9e 3a 4nente < es:on949a 3a;or -43o354:a 9etra97:4r3os < se3e::4onar3os 8ara e3 +an7a3. Las ta;3433as, s7s a8ora-as, es 9e:4r, 3a trans8os4:45n9e 3os s4nos :7ne4-or+es re7n949os en ar:433a a 3a t4nta 9e s7 94;7?o en 8a8e3, 3a trans:r48:45n en:ara:teres 3at4nos 9e 3os >a3ores 9e 3os s4nos, 8or 3o enera3 s436;4:os, < s7 tra97::45n a 7na3en7a >4>a son 8or:4ones 9e 7+an49a9 entre 3as +anosQ 9e3 a7tor, < a e33a re+4ten. Es 7na:onstante 9e 3a 3e:t7ra e3 8aso 9e3 eneross4+o n+ero 9e textos 7e sa384:an e3 34;ro a 3os

    o+;res, 9e 3as ora:4ones, 4+nos o r4t7a3es a3 sent4+4ento 7e 9e?an entre>er. Jean Bottro 74erea:ernos a8re:4ar e3 -en5+eno re344oso 9es9e e3 6n73o 4n94>497a3Q, 8art4en9o 9e3 o+;re en e37e re8osa e3 sent4+4entoQ, e3 8resent4+4entoQ 9e 7n or9en 9e :osas 7e 3e so;re8asaa;so37ta+ente. E3 or9en 8e9a54:o :on97:e 3a ex8os4:45n, 7e :o+4en=a 8or a;or9ar 3a :7est45n 8r4+era,

    8re>4a a :7a374er an634s4s 9e 7na tra94:45n re344osa, 7e es 3a 9e tratar 9e3 e:o re344oso en:7anto ta3. L7eo >en9r6 3a 9es:r48:45n 9e 7na +an4-esta:45n 8art4:73ar 9e3 +4s+o enMeso8ota+4a, 9e34+4ta9a 8or 3os 8ar6+etros 9e s7 eora-a < te+8ora349a9, as :o+o 8or 3osa>atares 9e s7 4stor4a, < s7 re97::45n a 3os e3e+entos esen:4a3es 7e a;r6n 9e ser ?7sta+ente

    8on9era9os. Dos 33a+ar6n 8o9erosa+ente 3a aten:45n 9e3 3e:tor0 e3 antro8o+or-4s+o, es 9e:4r, 3are8resenta:45n 9e3 Trans:en9ente sen +o9e3os 7+anos, < 7n a:en9ra9o 8o34tes+o en tens45n

    a:4a e3 enotes+o. Las >as 9e a::eso a3 e:o re344oso en Meso8ota+4a son 3as tres 8resentes en e3 es7e+a 9e3

    $

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    5/158

    Jean Bo

    La@o 1F, e 47a3+ente >6349as 8ara 3a art4:73a:45n 9e :7a374er otra tra94:45n re344osa0 e3sent4+4ento, 3a re8resenta:45n < e3 :o+8orta+4ento re344osos. S7 ?7st4-4:a:45n es 8a3+ar4a. Sa3ta a3a >4sta 7e, s4 3a rea349a9 -7n9ante 9e 3a re3445n es e3 A;so37to, s7 ex4sten:4a 8ro>o:ar6sent4+4entos, 4ns84rar6 re8resenta:4ones a3 +o9o ra:4ona3 7+ano, < 8on9r6 en +o>4+4ento9eter+4na9os :o+8orta+4entos res8e:to a s7 :entra349a9 8ara e3 o+;re.

    Las 34+4ta:4ones 9e3 34;ro no 8o9an es:a8ar a3 saa= a>4so 9e s7 a7tor. Entre a7e3 8asa9ore+oto < n7estro 8resente +e94an +43en4os, 3os en-o7es a 3a rea349a9, 3os s4ste+as 9e

    8ensa+4ento < 3a :73t7ra son 94st4ntos. Los s7?etos 9e a7e33a ex8er4en:4a re344osa 7e se trata 9ere:onstr74r est6n en 7na or433a < nosotros en 3a 9e en-rente. Les 8o9e+os >er, 8ero 9e 3e?os. Por:ons474ente, a;r6 7e ar+arse 9e :a7te3as, s4 se 74ere 4r 8or e3 :a+4no 9e 3a -ran:a >er9a9 a3en:7entro 9e s7 ex8er4en:4a 9e3 A;so37to, :ons:4entes :o+o 3o es e3 a7tor 9e 3o 7e no se sa;e,

    8or e3 s43en:4o 9e 3as -7entes, < 9e 3a 4nter8reta:45n s7;?et4>a 9e 3os 9atos 94s8on4;3es. E3 a7tor, < esto 3e 4+8orta so;re+anera a3 3e:tor 9e s7 o;ra, se a9entr5 en e3 >enera;3e oar9e 3a re3445n +eso8ot6+4:a :on97:49o 8or e3 >4>o 9eseo 9e >er 3o 7e se es:on9a 9etr6s 9e 3aB4;34aQ < antes 9e 3a B4;34aQ, 8ara, 9e ese +o9o, :o+8ren9er3a +e?orQ. S4 en e3 3e:tor est7>4eraarra4a9o o arra4ara, a7n7e na9a +6s -7ese, 7e Una 84=:a 9e 3a +4s+a 4n74et79, 7star6 9e3

    34;ro :o+o 9e a3o 8ro84o, a:or9e :on s7s 8reo:78a:4ones, < a33ar6 res87estas, :o+8art49as o no,a a37nos o a +7:os 9e 3os 4nterroantes 9e s7 ex8er4en:4a re344osa -7n9a9a en 3a B4;34a. S4 no -7era as, :on>4ene sa;er 7e e3 34;ro est6 4ns84ra9o, en ran +e949a, 8or otro 34;ro 7een:ant5 a3 a7tor e3 9a 7e 3o 3e4sto 9es9e 3os 4n94>497os 7e 3o>4>en, < ten4en9o +7< en :7enta 3as estr7:t7ras ;6s4:as 7e 3o art4:73an, 3e 94o 3as 8a7tas a3 a7tor

    8ara 33e>ar 3o :o+n 9e3 e:o re344oso a3 est794o 9e 7na tra94:45n 8art4:73ar. La re3445n enMeso8ota+4a 3e 4nteresa, 8or :ons474ente, a3 4stor4a9or 9e 3as re344ones, a3 8ro-esor 7e ex834:aa37na 9e e33as o a3 4n74eto 8or e3 e:o :4erto 9e 3a a8ert7ra 9e3 o+;re a 3a Trans:en9en:4a. Es >er9a9 7e a7e33os ante8asa9os 8or 3os 7e se 4nteresa este 34;ro :erraron s7s o?os a:e+7:os s43os, < 7e :on e33os 7e95 enterra9a s7 ex8er4en:4a 9e D4os. Pero 3o +4s+o 7ea:onte:e en 3os 8ro:esos 9e 3a nat7ra3e=a, 7e 3o 7e se s7+ere ;a?o e3 s7e3o rena:e :on >4or o, as 3o se+;ra9o a or433as 9e3 E7-rates < 9e3 T4r4s, 3a ex8er4en:4a re344osa 9etantas enera:4ones, se 4=o ra= 9e 3a tra94:45n re344osa ?79eoH:r4st4ana, 8or 3a 7e s47e :orr4enH9o a3o 9e s7 sa>4a. 4;rar 9e a8re:4oQ < s4+8ataQ 8or tan re+otos 8ar4entes r7ea e3 a7tor a3os 7e :o+8artan 7nas oras o 9as 9e s7s a@os 9e est794o, 3e

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    6/158

    Jean Bo

    L

    La re3445n +6s ant47a 9e 3a 7e tene+os 7n :ono:4+4ento rea3 < s7-4:4ente+ente ex83:4to,ra:4as a 3a :ant49a9 9e +on7+entos ex7+a9os, 4n:37so en r74nas 37ares, 4+6enes < o;?etos9e :73to, < so;re to9o 8or 7na 9o:7+enta:45n 8ro944osa 9e >ar4os :4entos 9e +43es 9e9o:7+entos 4n9enas, 4nte344;3es < a +en79o 9eta33a9os, es e3 s4ste+a re344oso 9e 3a ant47a

    Meso8ota+4a, entre e3 :7arto +43en4o < 3os :o+4en=os 9e n7estra era. Otro 8r4>43e4o ex:e8:4ona3,7e s53o e3 ant47o E48to 3e 8o9ra 94s87tar, es 7e nos es 8os4;3e se74r s7 9esarro33o a 3o 3aro9e tres +43en4os, asta s7 +7erte. Esta 9o;3e :4r:7nstan:4a -a>ora;3e, 7e, 8or e3 +o+ento, en >ano se ;7s:ara en otras 8artes,9e;era :4erta+ente 4ntro97:4rnos, +e94ante 3a >4s4ta a tan +on7+enta3 e94-4:4o, en e3 +ar:o 9e 3a>49a :ot494ana, 3a re-3ex45n < e3 :ora=5n 9e a7e33os ant47os +eso8ota+4os 9esa8are:49os, en 3os7e -4na3+ente se a re:ono:49o, o< 9a, a 3os +6s ant47os 9e n7estros 8ar4entes 94s:ern4;3es a;3es en n7estro 8asa9o +6s 3e?ano, 3os 8r4+eros :onstr7:tores 9e 3a :4>434=a:45n 7eto9a>a nos sost4ene < 7e e+os 94-7n949o a+834a+ente 8or e3 +7n9o. Pero, a9e+6s 9e eso,9e;era ta+;4n 8ro:7rar a n7estra re-3ex45n 37:es 4nes8era9as, s7s:e8t4;3es 9e 437+4nar:o+8arat4>a+ente +7:os 9e 3os 8ro;3e+as 7e nos 83antean s4e+8re 3a ex4sten:4a, 3a e>o37:45n ers4ta4res 9e &ran:e, :on e3 tt73o 9e La religin bab%lonienne$ 9esa8are:49o 9e3 +er:a9oa:e a37nos a@os. No era 74=6 s78er-37o 87;34:ar3o 9e n7e>o0 9es9e a:e +e94o s43o a :orr49oa;7n9ante a7a ;a?o 3os 87entes 9e 3a as4r4o3oa +7:os 3oros anter4ores an s49o +e?or

    8er:4;49os < 94er49os se an e:o n7+erosos 9es:7;r4+4entos +7:as 4n:ert497+;res e=0 as, 3a :7est45n 9e3 se+4t4s+o 8ro-7n9o 9e 3a re3445n 9e Meso8ota+4a, 7e en

    otro t4e+8o +e 8are:45 ;astante 8erentor4a < 94na 9e 9e+ostra:45nQ, ent7a3+ente ao e94tor a a9+4t49o 7stosa+ente 7e 4ntro97?era en e3 texto tra97::4ones +6s enerosas0es8e:4a3+ente en 3os 6+;4tos 9e3 4+a4nar4o < 9e 3os sent4+4entos, o;34ator4a+ente :oextens4>osen e3 :a+8o 9e :7a374er re3445n, na9a +e?or 7e e3 :onta:to :on 3os 9o:7+entos or44na3es 8ara

    8enetrar 3as :osas < :o+73ar :on e33as, +7:o +e?or 7e 34+4tarse 7 3as ex834:a:4ones, +6s9eta33a9as, +6s er794tas, 8ero 94er49as 8or nosotros$ < a;stra:tas. Por 3t4+o, 8ara se@a3ar +e?or7e se trata, 9es873s 9e to9o, 9e 7n tra;a?o reno>a9o, en :on:or9an:4a :on(3so&otamie 8. 1", n.

    1, e 8re-er49o s7st4t74r e3 tt73o !ab%lone 8or e3 9e (3so&otamie$ :o+o 8ara 4ns4st4r 9e este+o9o en e3 87nto +6s or44na3 < re3e>ante, 7e ense749a 8on9re+os 9e re34e>e, 9e ese s4ste+are344oso0 s7 ant4e9a9 ex:e8:4ona3 < s7 +7< 3ara >49a, 8ara3e3a a 3a 9e 7n 8as >enera;3e. Es8ero 7e no se +e re8ro:e s4, 8ara a:er3e ?7st4:4a ex834:6n9o3o 9e 3a +e?or +anera

    8os4;3e, e ren7n:4a9o a to9a er794:45n en e3 94s:7rso, :o+en=an9o 8or 7na :rono3oa 87nt433osa< :o+834:a9a, 9es+ora34=a9ora 8ara 3os no 8ro-es4ona3es, 7e extraer6n 7na +6s :3ara >4s45n 9e 3o7e en 3 se ex8one en ra=5n 4n>ersa a 3a :o+83e?49a9 9e ta3es 9atos. S4 e re+4t49o a7 < a336 9e-or+a +6s ;4en 94s:reta a o;ras t:n4:as es +6s, a8arte 9e 8ara -a:434tar e3 :ontro3 8or +e94o 9e3as :4tas, 8ara ?7st4-4:ar+e :o+o es 9e;49o a 3os o?os 9e +4s :o3eas 7e 8ara re+4t4r a e33as a 3os

    VEste 34;ro no a;ra >4sto 3a 37= s4n e3 est+73o, 3a a

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    7/158

    Jean Bo

    L3e:tores no es8e:4a34stas, 7e no ne:es4tan 8ara na9a esos 9ensos >o3+enes, 43e4;3es 8ara74enes no -or+en 8arte 9e 3a so:4e9a9 se:reta 9e 3os as4r453oos. Co+o re-3e?o 9e 3o 7e esto< 83antean9o, +4 83an 9e;era ser 354:o < 3+849o. De;o, en

    8r4+er 37ar, 9e-4n4r < ex834:ar e3 o;?eto 8ro84o 9e 3a 4n>est4a:45n a7 e+8ren949a0 la religin$:7a o;?eto 9e 7n conocimiento 4n94re:to s7-4:4ente+ente se7ro, 9e;era 9ar a37na49ea :rt4:a 9e 3as 5uentes 9e 7e 94s8one+os 88. $" ss., es8e:4a3+ente 3as 9o:7+enta3es,:o+87estas < es:r4tas 8or s7s a9e8tos < en 3as 7e nos a 7e9a9o a3o 9e s7 ex8er4en:4are344osa. So3a+ente enton:es, en ex8os4:4ones +6s 9eta33a9as, ser6 +6s -6:43 < +6s -r7:t-ero4ntro97:4rnos, 8or 3os +on7+enta3es 85rt4:os 9e3 Sentimiento religioso 88. 1 ss., 3as

    ,e&resentaciones religiosas 88. * ss. < e3 6om&ortamiento religioso 88. 1$1 ss., en e34n+enso%8o3>or4ento sant7ar4o 9eLa religin m#s antigua+ Y to9a>a a;r6 7e 8re7ntar, antes9e 9es8e94rse 9e e33a, en 7 +e949a 879o 4n-374r en s7 entorno < s4 a3o 9e e33o sobre0i0i 88.

    "" ss.1.

    NORMAS DE TRANSCRIPCIONES Y TRADUCCIONES

    "ranscri&ciones

    Los antro85n4+os < 3os to85n4+os se 9an enera3+ente en s7 trans:r48:45n :orr4ente 'a++7ra;4,Ass7r;an48a3, Nn4>e sa3>o en 3os :asos en 7e, 8or 7na 7 otra ra=5n, res73ta;a 8re-er4;3e 4ns4st4ren s7 :o+8os4:45n Ws7Hs7Hna+4r AtraHasXs. La +4s+a o;ser>a:45n es >6349a 8ara 3os no+;res 94>4nos, 7e a8are:en s4e+8re en :7rs4>a7(ardu/8 9tu$ Nin-4ursag:+ Los no+;res :o+7nes 9e3 s7+er4o son trans:r4tos en re9on9a, 3os 9e3 a:a94o, en :7rs4>a s7se8ara:45n s436;4:a se +ar:a +e94ante 74ones :ortos 9a+Har tam-/a-ru:+ Para 7na < otra 3en7a, 3a +ao:a3es 7t434=a9as en 3as

    trans:r48:4ones :onser>an s7 >a3or :orr4ente, 8ero0 :orres8on9e +6s o +enos a 3a ? es8a@o3a s e74>a3e a 3a : -ran:esa s, t < 9an 3os +at4:es 33a+a9os en-6t4:osQ, 9es:ono:49os en n7estro s4ste+a -ont4:o. E3 a:ento :4r:7n-3e?o so;re 7na >o:a3, en 3as trans:r48:4ones 9e3 a:a94o, 4n94:a 7e 3a >o:a3en :7est45n es 3ara0 AtraHasXs. Los s4nos 94a:rt4:os0 a:entos o ex8onentes n7+r4:os 7e a-e:tan a :4ertas s3a;as s6, s6,7$, 7n7x no t4enen n4n7na 4n:49en:4a -ont4:a < re+4ten so3a+ente a s4nos :7ne4-or+es KK

    8a3a;ras s7+er4as 94-erentes >ase(3so&otamie$8. 11, n. 1. Una 3etra +4ns:73a re9on9a, 9e :7er8o 8e7e@o, 34era+ente e3e>a9a, 8re:e94en9o a 7n

    no+;re, 4n94:a e3 7so, 8art4:73ar 9e 3a es:r4t7ra :7ne4-or+e, 9e 7n 9eter+4nat4>oQ o

    1En esta o;ra, sa3>o 4n94:a:45n :ontrar4a, to9as 3as -e:as son antes 9e n7estra eraQ.

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    8/158

    Jean Bo

    L:3as4-4:a9orQ >ase 8. * 7e an7n:4a 3a :ateora se+6nt4:a a 3a 7e 8ertene:e e3 no+H

    ;re 7e 3e s47e. As, 3a 9 en 9Samas s4r>e 8ara 4n94:ar 7e Sa+as es e3 no+;re 9e 7na94>4n49a9 9es 3a a;re>4at7ra 9e3 s7+er4o 94n4r0 94osQ.

    "raducciones

    Las :4-ras en e3 +aren 4=74er9o o 4n:3749as en 3os textos tra97:49os :orres8on9en a 3an7+era:45n 9e 3neas o >ersos en 3a o;ra or44na3. Las :4-ras ro+anas en :7er8o ran9e:orres8on9en a 3a tablilla :7an9o 3os or44na3es :7ne4-or+es :onstan 9e +6s 9e 7na en :7er8o+6s 8e7e@o, a 3a :o37+na :7an9o 3a ta;3433a t4ene >ar4as 3os n+eros 9e lneas o 9e 0ersos$se8ara9os 9e 3o 7e 8re:e9e 8or 9os 87ntos, >an s4e+8re en :7rs4>a R. 9es4na e3 re0erso 9e 3ata;3433a. As, Gilgames IKI,R.0SH 9e;e enten9erse :o+o0 >ersos a 1 9e 3a :o37+na I 9e3re>erso 9e 3a ta;3433a I 9e31oema de Gilgames+

    LA RELIGIN Y LAS RELIGIONES

    Na94e 87e9e e+;ar:arse en 7n est794o onra9o 9e 3a e:ono+a 9e Meso8ota+4a, Gre:4a, C4na, o:7a374er otro 37ar, s4n 7na 49ea :3ara, 9es9e e3 8r4n:484o, 9e 3o 7e 4+834:a 3a e:ono+a :o+o ta3.La +4s+a -r4>o349a9 < e3 +4s+o r4eso 4+834:ara e3 7erer a9entrarse 9e -or+a +n4+a+enteser4a en 7na re3445n, sea :7a3 -7ere, s4n 8art4r 9e 7na re-3ex45n so;re 3os e3e+entos :onst4t7t4>os7e en e33a se >an a en:ontrar en otras 8a3a;ras, 9e 7na >4s45n s7-4:4ente+ente :ontrasta9a 9e3-en5+eno re344oso en s +4s+o. E>49ente+ente, no se trata 9e 83antear a7 7na 94s:7s45n 9e -435so-os o 8s4:53oos0 Za33e>a9o a37na >e= a a3o[ Y, so;re to9o, no es en ese 83ano etreo en e3 7e a nosotros, s4+83es4stor4a9ores < :7r4osos 9e 3o ant47o, nos :on>4ene :onte+83ar 3as :osas. Antes 9e aoarnos en

    7n o:ano 9e 9eta33es, s4n -on9o < s4n or433as, a -4n 9e or9enar3os en 3a +e949a 9e 3o 8os4;3e 8ara9e97:4r 9e e33os < 8o9er as :o+8ren9er < 9es:r4;4r 3a re3445n 9e 3os ant47os +eso8ota+4os, ser6,87es, :on>en4ente 9eter+4nar 8r4+ero 3a estr7:t7ra :o+n :on 3as otras re344ones, a -4n 9ere:ono:er a, 9e -or+a or9ena9a 7n or9en nat7ra3+ente lgico$ % no cronolgico$ en esta eta8a9e n7estro 8ro4sta 9e :7a374era 7e trata 9e a:erse 7na 49ea 9e :7a374ers4ste+a re344oso, < 9e 3a re3445n :o+o ta3, es s7 :ar6:ter so:4a3. Ata@e en 8r4+er 37ar a 3os -4e3esen s7 >49a en :o+n, 4+8on4n9o3es 7n :4erto n+ero 9e sent4+4entos, :on:e8:4ones < 8r6:t4:as a3os 7e na9a 3es a;ra 33e>a9o s4 no est7>4eran ?7ntos. Ca;ra atenerse, 87es, a ese 83ano :o3e:t4>o

    a 3a ora 9e est794ar 7na re3445n. Por 3o 9e+6s, es 3o 7e se a:e 9e +anera :as4 o;34a9a 9es9e 3aa8ar4:45n 9e 3os so:453oos, 7e an 9es:7;4erto 94:o 83ano < an a8ren949o a ex83otar s7 >a3or.

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    9/158

    Jean Bo

    LZ274n no estar6 9e a:7er9o en 7e esa 8reo:78a:45n sea t43 e 4n:37so 4n94s8ensa;3e[ Pero atenerse 9e entra9a a eso es o3>49ar 7e 3os n4:os e3e+entos reales < &rimarios 9e:7a374er so:4e9a9, 3as n4:as -7entes >er9a9eras < 3os n4:os s7?etos >er9a9eros 9e 3as nor+asso:4a3es, re344osas o 9e otro t48o, 3os n4:os 7e 8oseen 8or tanto 3a ex834:a:45n ra94:a3 < 87e9en+ostrar en >4>o s7 -7n:4ona+4ento a7tnt4:o < tota3, son 3os indi0iduos 7e 3a :o+8onen < s4n 3os

    :7a3es esa so:4e9a9 no ex4st4ra. Los ant47os es:o36st4:os, +7:o +6s sensatos 9e 3o 7e se s7e3e8ensar :7an9o no se 3es :ono:e, Zesta;an en 7n error :7an9o a-4r+a;an, en s7 ?era, 7e 7nare7n45n 9e o+;res, a;stra::45n e:a 9e 3os 4n94>497os re7n49os, es 7na >4s45n 9e3 es8r4t7Q0multitu-do sine multis non est$ nisi in ratione; En 8r4+er 37ar, to9a re3445n es rea3, :onstata;3e 497os 7e 3a 8ra:t4:an, 7e son 3os n4:os 7e, en e3 4nter4or 9e s7a3+a < 9e s7 :ora=5n, 7ar9an s7 se:retos, 4n:37so a7n :7an9o no 3o sos8e:en... Y es ese+e:an4s+o, :ons:4ente o 4n:ons:4ente, e3 7e 4n4:4a3+ente 9e;e+os 8re:4sar, 8ara :o+8ren9er s7

    8a8e3 en 7n s4ste+a 9a9o. As :ons49era9a, :7a374er re3445n, 94a+os 3a re3445n en s, sera 4n:o+8rens4;3e s4n 7no;?eto es8e:-4:o < 8r4+ero 7e o;4erna 7na a:t4t79 +enta3 +6s o +enos es8ont6nea, :o+n ato9os s7s a9e8tos, 4n:37so re84to a7n7e :a9a 7no 9e e33os 87e9a no tener +6s 7e rara >e=, o

    n7n:a, 7na :on:4en:4a 83ena o >aa 9e e33o. Es, 8or 3o 9e+6s, 3o +4s+o 7e o:7rre :on +7:asotras 94s8os4:4ones 9e n7estra nat7ra3e=a, 7e 4nter>4enen 9e +anera 47a3+ente 9e:4s4>a en 3a>49a 9e to9os.

    Se enten9er6 +e?or s4, a +o9o 9e 437+4na:45n 4n94re:ta, nos -4?a+os en otra 9e n7estras4n:34na:4ones 8art4:73ares, 8or e?e+83o e3 a+or. Innato e 4rra:4ona3, nos 4+873sa 9e +anera4rres4st4;3e a:4a otroQ 7e est6 a n7estro a3:an:e < en e3 7e 8resent4+os os:7ra+ente 7nenr47e:4+4ento 4n94s8ensa;3e 9e n7estra >49a, 7n :o+83e+ento ne:esar4o 9e n7estra 8ersona, 7enos es 8re:4so ;7s:ar < 8oseer a to9a :osta. I7a3+ente, 3o 7e 3e4t4+a < ?7st4-4:a 3a re3445n no seen:7entra a n7estro n4>e3, en 7n 83ano 94a+os or4=onta3Q, s4no en otro >ert4:a3Q, 8or 9e:4r3oas, < 8or en:4+a 9e nosotros. Es 3a atra::45n 4rre-3ex4>a e nt4+a, tanto +6s -7erte :7anto 7e es4nst4nt4>a e 4+8re:4sa, 7e nos or4enta a:4a a3o no a::es4;3e < 7e nos s78era 8or :o+83eto0 3a>aa 8er:e8:45n, e3 os:7ro 8resent4+4ento 9e 7e ex4ste, :o+o a3o +7:o +6s a3to < +7:o +6sran9e 7e nosotros, 7n or9en 9e :osas 4n9e-4n49o, a;so37ta+ente s78er4or a nosotros < a to9o 3o7e :ono:e+os en este +7n9o, 8ero a3 7e, 9e a37na +anera, esta+os 4+873s4>a+ente 4n:34na9osa so+eternos, a:4a e3 7e nos sent4+os o;34a9os a >o3>ernos s4 7ere+os rea34=arnos a nosotros+4s+os. Este or9en 9e :osasQ a3 7e 9es4no as 8or7e se nos +7estra 4n4:4a3+ente :o+oonto354:a+ente 4n9eter+4na9o0 n4 8ersona34=a9o, n4 4+8ersona3 es 3o 7e, a -a3ta 9e a3o +e?or,se 33a+a 3o So;renatural$8ero ta+;4n lo Sagrado$ lo Numinoso$ lo o o neat4>o, :entr8eto o :entr-7o. P7es, ante 3a49ea 9e 3o So;renat7ra3, 8o9e+os sent4rnos 8enetra9os 9e res8eto, 4n:37so 9e es8anto, ante 3o 7enos s78era 9e -or+a tan tota3, < :749a. Este 9o;3e +o>4+4ento :ontra94:tor4o :7;re e3 :a+8o 9e 3o 7e 33a+a+os e3 sentimientoreligioso$ 7e t4@e, 4+8rena < 9e-4ne 7na re3445n 9a9a, sea :o+o re3445n 9e te+orQ, sea :o+ore3445n +st4:aQ. De +anera es8ont6nea, nos sent4+os 4+873sa9os a es:3are:er, a 9e-4n4r, e3 So;renat7ra3 a:4ae3 7e nos arrastra 9e entra9a, en 3a no:e, e3 4+873so -7n9a+enta3 9e n7estro :ora=5n, are&resent#rnoslo :on +ae 7e e3 9e3 :3aros:7ro en e3 7e, en 8r4n:484o, a;a+os

    8resent49o tan s53o s7 ex4sten:4a, 87es est6 en n7estra nat7ra3e=a tratar 9e sa;er s4e+8re +6sQ

    Ar4st5te3es. Para atenernos a 3a +4s+a :o+8ara:45n antes 8ro87esta, Zno es 3a 8r4+era8reo:78a:45n 9e3 a+or esta :7r4os49a9, esa ;s7e9a ar94ente 9e 3a 4+aen < 3os se:retos 9e s7

    F

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    10/158

    Jean Bo

    Lo;?eto[ La re3445n s47e 3a +4s+a ten9en:4a. Sen s7 -antasa < s7 es:a3a 9e >a3ores, sen s7s

    8re-eren:4as < re873s4ones, en -7n:45n 9e s7 4+a4nar4o < s7s -antas+as, :a9a :73t7ra en 3a 7ena:e < se enra4=a 7na re3445n 9a9a a trata9o 9e 4+a4narse 3o D4>4no, 3o Sara9o, 7e es s7 a3+a,

    ;4en :o+o 7na, o +6s 9e 7na, rea349a9 +ater4a3, ;4en :o+o 7n or9en 9e :osasQ, o 7na -7er=aQ4+8re:4sa 8ero 9e e-e:tos :onstata;3es, ;4en :o+o 7na o >ar4as 8ersona349a9es :7eren:4a. Con e3 re-7er=o 9e3a -antasa, n4:o re:7rso 8os4;3e en este :aso, :o+8onen to9o 7n sistema mitolgico$ +6s o+enos 8o3:ro+o < :7an9o so;re este -on9o 4+a4nat4>o tr47n-a 7na :4erta 354:a, se 87e9e a;3ar4n:37so, en 9e-4n4t4>a, 9e teologa+ Por otra 8arte, < ta+;4n :o+o e3 a+or, 7e no 9e?a 9e 4+873sar a 3os ena+ora9os a a:era3oQ en -a>or 9e3 o;?eto 9e s7 a-e:to, a :on-or+arse 3o +6s 8os4;3e a s7s 9eseos, s7s ne:es49a9es,

    s7 s787esta >o37nta9, as4+4s+o 7n es8r4t7 re344oso se s4ente arrastra9o a to+ar 3o D4>4no :o+o7no 9e s7s o;?et4>os, s4 no :o+o e3 :entro +4s+o 9e s7 >49a, 9est4natar4o 9e s7s ;4enes < se@or 9es7 es8r4t7. /ste es e3 6+;4to 9e3 com&ortamiento religioso 3o 7e se 9eno+4na :orr4ente+ente elculto:$ :7aran tanto en -7n:45n 9e3 nexo sent4+enta3 7e nos >4n:73a:on 3o So;renat7ra3, :o+o 9e 3a 4+aen 7e nos e+os e:o 9e e33o. Esos res73ta9os 9e to9a 3a a:t4>49a9 8ro84a+ente re344osa 9e re&resentacin de lo 4no < 9e 3o 7e :on e33o se re3a:4ona, :o+o 3as re3as 7e a s7 res8e:to nos 4+8one+os, son,ex:37s4>a e ntera+ente, 8ro97:tos 9e n7estro so3o 4nen4o < 9e n7estra a:t4>49a9 :rea9ora 4sto n4 n7n:a 8o9r6>er, entre>er, or o to:ar, 9e n4n7na -or+a, ese O;?eto 9e n7estra re344os49a9, 4+8er:e8t4;3e 4ra+os 3a e>49en:4a, 9e:reer en e33osQ, +6s o +enos -4r+e o 4n9o3ente+ente, < :on-or+arnos, :on -er>or o t4;4e=a, a s7s

    8re:e8tos < r7t4nas. 27e9a 7na :oor9ena9a +7< 94st4nta 7e se 9e;e tener en :7enta 8ara :3as4-4:ar, :ara:ter4=ar 49a en :o+n, 7n t48o 9e oran4=a:45n so:4a3, 7na 8reo:78a:45n 8or tener en:7enta a 3os otros, 7n :on?7nto 9e 7stos < a>ers4ones, 9e 8re-eren:4as < te+ores..., 4+834:a-or=osa+ente 7na a:t4t79 9eter+4na9a :on res8e:to a 3o D4>4no 7na 94+ens45n re344osa, 7nare3445n, na:49a < 9esarro33a9a :on e33a 9es9e 3a no:e 9e 3os t4e+8os < a tra>s 9e eta8as4nsos8e:a9as. Eso es 3o 7e 33a+a+os 7na re3445n 8re4st5r4:aQ, o tra94:4ona3Q, o, s4 se 74ere,

    8o873arQ, 8r4+4t4>aQ. Co+o to9a :73t7ra, esas re344ones se trans+4ten 9e 8a9res a 4?os, en 7na 4nter+4na;3e

    1

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    11/158

    Jean Bo

    Lse:7en:4a 9e enera:4ones, s4n 7e 7na a7tor49a9 8art4:73ar >e3e 8or e33a, s4n +6s :oa::4ones 7e3as ne:esar4as 8ara re73ar, 8or e?e+83o, 3as :ost7+;res a34+entar4as o 3as 3een49a a3 +7n9o, < s4n 7e n7n:a se 83antee

    a8artarse 9e e33a, o a3terar na9a, en :7anto a 3a +anera 9e >4>4r. Pero en esas re344ones tra94:4ona3esQ s7:e9e, en 7n +o+ento 4st5r4:oQ, es 9e:4r,3o:a34=a;3e 8or nosotros en e3 es8a:4o < en e3 t4e+8o, 7e 7n 8ersona?e no +enos 49ent4-4:a9o ena a ro+8er s7 :7rso nor+a3, :rean9o 8or s +4s+o < 94-7n94en9osu8ro84a re3445n0

    su a:t4t79 sent4+enta3 :on res8e:to a 3o Sara9o,su :on:e8:45n 8ersona3 9e esto 3t4+o < 9e 3os9e;eres 7e 4+8one. Es 3o 7e 33a+a+os 3as religiones 4istricas se 94:e ta+;4n re0eladas:$ quere:3a+an 9e 3os 4n94>497os, a3 +enos asta 7e se an 4+83anta9o < an s49o 94er49as 8or 3a:73t7ra :o+n, 7na :on>ers45nQ, es 9e:4r, 7n a;an9ono >o37ntar4o 9e3 s4ste+a tra94:4ona3 8ara4n:or8orarse a3 n7e>o. P7es to9a re3445n 4st5r4:aQ no es, en 9e-4n4t4>a, na9a +6s 7e 7nare-or+a +6s o +enos ra94:a3 9e3 s4ste+a 8re4st5r4:oQ en e3 7e na:45 < >4>45 s7 -7n9a9orQ. Esas re344ones no son n7+erosas, 8ero, s4n a;3ar 9e -en5+enos 3o:a34=a9os :o+o e3

    +or+on4s+o, 3an=a9o en 3os Esta9os Un49os a:e 9os s43os 8or 7n ta3 Jose8 S+4t, a37nas,es8ont6nea+ente o 8or 3a -7er=a, t7>4eron e3 atra:t4>o o e3 x4to s7-4:4ente 8ara :on74star e3+7n9o0 e3 ?79as+o :rea9o 8or Mo4ss a:4a e3 1 e3 :r4st4an4s+o 8or Jes7:r4sto, a:o+4en=os 9e n7estra era, e3 Is3a+ se4s s43os 9es87s, 8or Mao+a, en 3a 8arte 9e3 +7n9o +6s

    8r5x4+a a nosotros < +6s 3e?os, a:4a Or4ente, e3 ;794s+o 8or S499arta Ga7ta+a, a:4a e3 .To9as -7eron ante to9o +e94ta9as < e3a;ora9as, a3 +enos en s7 esen:4a < estr7:t7ra, 8or esosran9es 4n>entoresQ re344osos, 7e an s49o 8enetra9os 8or e33as, < 7e -7eron 3o ;astantear94entes 8ara :on>ert4rQ a 7nos 94s:873osQ < 37eo a to9o 7n 34na?e 9e :reo s4ste+a. Por s7 +4s+a :onst4t7:45n, 3as re344ones 4st5r4:asQ no 87e9enen e-e:to s7;s4st4r +6s 7e ra:4as a 7n >n:73o estr4:to < 8er8et7o :on ta3es 94s8os4:4oneses:r4tas, s7r49as 9e3 8ro84o 8ensa+4ento 9e s7 -7n9a9orQ. Y esas 94s8os4:4ones 4+8onens4e+8re a s7s -4e3es 7na :on-or+49a9 tota3 9e 8ensa+4ento ortodo=ia: < 9e :on97:ta 7orto&ra=is::on 3a 9o:tr4na < 3a >o37nta9 or44na3es as -4?a9as. Para ase7rar esta :oes45n +ono3t4:a, :a9a7na 9e e33as se a 9ota9o, a s7 +anera, 9e 7n :7er8o :onst4t749o en:ara9o 9e a:er 8resente94:a :oes45n < o;34ar a res8etar3a < :a9a 7na t4en9e a 3a 4nto3eran:4a -rente a 3o 7e no es e33a+4s+a... Para >o3>er a3 te+a 8ro84o 9e este 34;ro 4rt79 9e 3o 7e se a:a;a 9e 3eer, 8resentar 9e+anera 8re34+4nar 7n 8r4+er es7e+a 9e :on?7nto, 7na es8e:4e 9e 9e-4n4:45n a ran9es rasos 9e3a religin meso&ot#mica$ 7e a;r6 7e :o+83etar, 9eta33ar < 8re:4sar a :ont4n7a:45n, 94a+os

    7e s7 religiosidad esta;a :onst4t749a, ante to9o, 8or 7n sent4+4ento :entr-7oQ 9e te+or,res8eto < ser>434s+o :on res8e:to a 3o D4>4no 7e esto 3t4+o era re8resenta9o sen 7n +o9e3o7+ano 7antro&omor5ismo:$ % esta;a re8art49o en to9a 7na so:4e9a9 9e seres so;renat7ra3es, 9e94osesQ 7&olitesmo:$ :7o37:4ona;a :on4n9o3en:4a, a +er:e9 9e 3a :73t7ra 9e 3a 7e no era s4no 7n re-3e?o, sen e3 t4e+8o < 3osa:onte:4+4entos.

    11

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    12/158

    Jean Bo

    L

    MESOPOTAMIA Y SU HISTORIA

    S4 7na re3445n 8re4st5r4:aQ :o+o 3a 9e Meso8ota+4a no es, en s7+a, s4no 3a extens45n a 3oso;renat7ra3 9e 3a :73t7ra 3o:a3, Z74n 8o9r6 :o+8ren9er3a s4n s7+er4r3a en e3 9e>en4r < 3a4stor4a 9e esa :73t7ra < 9e3 +7n9o en 7e -3ore:45[

    LA 1,EH>S"O,>A

    'a;3an9o 9es9e e3 87nto 9e >4sta 9e3 e53oo, Meso8ota+4a, :7er9a9era+ente 7n 8as ant47o. No e+8e=5 a sa34r a3so3 asta ]8o:os +43en4os 9es87s 9e3 -4na3 9e 3as 3t4+as 3a:4a:4ones e7ro8eas, a:ea8rox4+a9a+ente 7nos 9o:e +43 a@os. A3 re97:4rse 9r6st4:a+ente en to9as 8artes e3 n4>e3 9e 3a7+e9a9 9e3 a4re < 3as 8re:484ta:4ones, se 8ro97:e en e3 Or4ente Pr5x4+o e3 8rores4>o9es:7;r4+4ento entre 3a -or+49a;3e ;arrera 9e3 C67:aso a3 Norte, 3a ex83ana9a 9e 3a +eseta4ran4a a3 Este, e3 o3-o Prs4:o a3 S7r, < 3os a;73ta+4entos 9e3 4n-ran7ea;3e 9es4erto s4r4oH6ra;e a3Oeste 9e 7n a+834o 9e85s4to 9e 34+o 7e a;a -or+a9o asta enton:es e3 enor+e 3e:o 9e 7nn4:o ro, 8oster4or+ente re97:49o a s7s 9os res497os 4st5r4:os, +7:o +enos :a79a3osos, e3

    T4r4s < e3 E7-rates. Los 8r4+eros o:78antes 9e3 es8a:4o as 8rores4>a+ente sa349o a 3a 37=, en e3 sexto +43en4o, a3o +6s tar9ar, >enan 8ro;a;3e+ente, :o+o >e:4nos, 9e 3as t4erras a3tas 9e 3os a3re9e9ores, a3

    Noroeste, a3 Norte < a3 Este, < s4n 979a 8ertene:an a etn4as < :73t7ras 94-erentes. Na9a :ono:e+os9e e33os, sa3>o 4ns4n4-4:antes >est44os ex7+a9os, a7 < a336, 8or 3os ar7e53oos. En :7anto as7 re3445n < a 3o 7e sta aar4a9os < >o37+4nosos, no nos 8er+4ten, nat7ra3+ente, entrar en e33os4 no es :on e3 a7x434o 9e 3a 4+a4na:45n < 3a :on?et7ra. A3 o:78ar 3as 8ar:e3as 94se+4na9as 9e 7nat4erra to9a>a n7e>a, s7s 8r4+eros o:78antes 4+8ortaron -or=osa+ente no s53o s7s erra+4entas 49a, to9a>a r794+entar4a, s4no ta+;4n s7s 83antas < s7s an4+a3es 9o+st4:os. Cone3 t4e+8o, se 4nt74>4en9o, 8roresan9o 3enta+ente,exten94n9ose o 9esa8are:4en9o. Po9ra ase7rarse 7e 9e?aron no 8o:o 9e e33os +4s+os en 3aMeso8ota+4a -7t7ra, 8ero no sa;e+os :3ara+ente n4 74nes eran, n4 7 9e?aron... Des87s 9e 7n estan:a+4ento se:73ar, 3as :osas 9e;4eron 9e a4tarse sens4;3e+ente a 8art4r 9e3:7arto +43en4o, s4 no a37nos s43os antes a -a3ta 9e 8re:4s4ones 4na::es4;3es, a8enas se 87e9ea;3ar, es8e:4a3+ente a7, +6s 7e 9entro 9e 7na :4erta >a7e9a9 :rono354:a. Dosa:onte:4+4entos, 7e se nos es:a8an 8ero :74+4ento 3a 4stor4a 8ro84a+ente 94:a 9e3 8as. Por 7na 8arte, e3 9es:7;r4+4ento 9e 3a 4rr4a:45n art4-4:4a3. En esta t4erra r4:a, :74nos < a 3a ran ar4:73t7ra :erea34sta, 8ero 9on9e 3as

    8re:484ta:4ones eran es:asas, < so;re to9o 4n>erna3es, :on 3a e>49ente < 8er8et7a 8resen:4a 9e 9os

    ros 3atera3es, 9e a-37entes es:asos < 8o;res 8ara ase7rar e3 r4eo 4n94s8ensa;3e, se 8ens5 en 3a8os4;4349a9 9e exten9er e3 terr4tor4o 4rr4a9o, e 4n:re+entar as s7 8ro97:t4>49a9, ex:a>an9o

    1

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    13/158

    Jean Bo

    L:ana3es a 8art4r 9e 3os :7rsos 9e a7a. Ta3 e+8resa 9e;a +o>434=ar -or=osa+ente a 7n 8ersona3 +7:o +e?or a34+enta9o 7e 3osen9e;3es e748os 37are@os, < a:a 4n94s8ensa;3e 7na 83an4-4:a:45n 4orosa < enr4:a, a8rox4+an9o, a3 +enos :on >4stas a3 tra;a?o, a 87e;3os astaenton:es a7t6r74:os. P7es sa 8are:e a;er s49o 3a o:as45n, 8ara 3as a3o+era:4ones to9a>a

    +o9estas < a4s3a9as, 9e :on-e9erarse en 7n49a9es 8o3t4:as +6s a+834as, :a9a 7na ;a?o e3 +an9ato9e 7n ?e-e n4:o. Sen s7 o:78a:45n, s4e+8re 8ar:4a3 < 94s8ersa, s4n 979a, e3 8as se -7ea9a8tan9o 8o:o a 8o:o a este r4+en, -or+an9o 3o 7e 33a+a+os ciudades-estado o estadosurbanos:$ re7n4ones 9e a39eas, aso:4a9as a 8art4r 9e enton:es, ;a?o 3as 5r9enes 9e 7na :on:enHtra:45n +6s nota;3e, se9e 9e 3a a7tor49a9. Es a 9on9e e+8ren9e s7 >7e3o tanto 3a 4n9e-e:t4;3etra94:45n +on6r74:a 9e3 8as :o+o 3a e94-4:a:45n 9e 3as :479a9es < 3a 9esarro33a9a :73t7ra 7r;ana. E3 otro a:onte:4+4ento :a84ta3 7e t7>o 37ar, s78one+os, a:4a 3a +4s+a 8o:a, es 3a 33ea9a9e 3os s7+er4os. No esta+os en :on94:4ones, < a8enas a< 8os4;4349a9es 9e 7e 33e7e+os aestar3o en e3 -7t7ro, 9e 49ent4-4:ar :on +6s 8re:4s45n, re3a:4on6n9o3a :on 7na ra+a tn4:a, :73t7ra3o 34nst4:a :7a374era, a esta 8o;3a:45n 9e orenes os:7ros. A37nos >en en e33os a 3os9es:en94entes 9e 7no 9e 3os r78os 7e, 9es9e a:a +6s o +enos t4e+8o, a;an o:78a9o e3 8as.

    La 485tes4s 8are:e s4n e+;aro en-rentarse so;re to9o a 3a -a+osa tra94:45n 3een9ar4a o +t4:a9e 3os S4ete Sa;4osQ, sen 3a :7a3 la ]8o;3a:45n +er494ona3, to9a>a tos:a < sa3>a?e, a;a s49o4n4:4a9a en to9o 3o 7e :onst4t749a :4>434=a9aQ 8or seres extra@os < >en49os 9e3 +arQBottroH\ra+er, 1FF, 1F s.0. Nos 8ers7a94ra+os 9e ;7en ra9o87es 3os +4tos >e4:73an a+en79o ant47os re:7er9os, a8enas 94s-ra=a9os 9e 7e se trat5 9e 7na -or+a 9e 4n+4ra:45n,a8arente+ente 8a:-4:a [, 7e a;ra 4ntro97:49o 7na 8o;3a:45n :73t7ra3+ente s78er4or, e3e>an9oas enor+e+ente e3 n4>e3 9e >49a. ZLos 4+a4nare+os, 87es, 33ean9o 8or +ar o 8ro:e9entes 9e 3are45n +art4+a, 74=6s s474en9o 3a r4;era 4ran4a 9e3 o3-o Prs4:o[ Se a;ran 4nsta3a9o enton:esen 3a =ona r4;ere@a 9e 3a Ba?a Meso8ota+4a, 7e se 33a+ar6, +6s tar9e, e3 8as 9e S+erQ, 3o 7e

    ?7st4-4:a s7 no+;re. Pero Z9e 95n9e >enan[ S53o D4os 3o sa;e. A 3a otra +4ta9 9e3 8as, +6s a3 Norte, asta 3a 9;43 ;arrera 9e3 Je;e3 'a+rn, 3os +4s+os9o:7+entos ant47os 3e 9an e3 no+;re 9e 8as 9e Aa9Q. Se enten9a 8or a:a94osQ a 3os+4e+;ros 9e 7na 8o;3a:45n se+t4:a, s4n 979a 3a +6s ant47a 9e este tron:o :ono:49o 8or a;ero:78a9o e3 8as. S7 3en7a esta;a e+8arenta9a :on 3os oros 494o+as 9e 3a +4s+a ra+a,

    8oster4or+ente 9esarro33a9os. Los se+4tas re8resentan 7na :73t7ra >enera;3e, 34a9a a 7na -a+434a 34nst4:a :7a3os 9e t4e+8o < en e3 :7rso 9e 3os 9os+43en4os anter4ores a n7estra era, 9e 7n tron:o :o+n. Sea :7a3 -7ere 3a 4stor4a +6s ant47a 9eesas entes, 4era 9e n7estro a3:an:e, 8ero 7e 8are:e a;er 4ra9o a3re9e9or 9e Ara;4a antes 9e s7

    9esert4=a:45n, to9o nos 33e>a a 8ensar 7e, a 8art4r 9e3 :7arto +43en4o :o+o +7< tar9e, 7na nota;3e:on:entra:45n 9e 8o;3a:45n se re7na en e3 terr4tor4o o< s4r4o, en 3as -ran?as se8tentr4ona3es 9e3ran 9es4erto s4r4oH6ra;e, o +6s ;4en 9e ana9eros :on ana9o +enor, 7e >4>an :o+ose+4n5+a9as en -7n:45n 9e 3os 8astos. M6s tar9e, en 83ena 8o:a 4st5r4:a, 9es9e -4na3es 9e3ter:er +43en4o, 8o9e+os 4+a4nar a 8e7e@os r78os, tenta9os 8or 3a ex4sten:4a +enos tos:a en:49os < a;sor;49os, antes o 9es87s, 8or esta o873enta :4>434=a:45n. Da 3a 4+8res45n 9e 7e ste aen:45n, a:a94osQ, 3os 9e3 8as 9e Aa9Q. ZC76n9o 33earon a33[ I+8os4;3e sa;er3o, tanto+6s :7anto 7e 8ro;a;3e+ente 3o 4:4eron 8or o3ea9as s7:es4>as, a 4nter>a3os +6s o +enos 3aros.

    Na9a a3 +enos se o8one a 7e se a

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    14/158

    Jean Bo

    LF1.

    Sea :o+o -7ere :on esta ant47a < e+;ro33a9a 4stor4a 9e 3a 7e :onstata+os n4:a+ente 3osres73ta9os +an4-4estos, 8ero :7434=a:45n 7e a 8art4r9e enton:es no 4;a a 9e?ar 9e :re:er 8ara 4+8onerse a 3o 3aro 9e tres +43en4os. R4:a a 3a >e= 8or 3os ex:e9entes 9e s7 ar4:73t7ra < ana9era, 8ero ta+;4n 8or s7 4nen4o,+7< 8ronto se >o3>45, 8or e3 :o+er:4o < s7 8ro3ona:45n ar+a9a 3a ra''ia o 3a 7erra, a:4a3os 94>ersos 8ases 9e s7 entorno, 8ara traer 9e e33os 3os +ater4a3es 4n94s8ensa;3es 7e ne:es4ta;a+a9era, 84e9ra, +4nera3es... s 9e 3os s43os, 3os tesoros 9e s7 re-3ex45n < s7 ex8er4en:4a0 s7s a33a=os, s7s t:n4:as,3os 8ro97:tos 9e s7 4+a4nar4o, s7s re8resenta:4ones 88. "" ss.... En n7estra 4noran:4a 9e3 8arentes:o < 3a +enta349a9Q 7e es :o+83eta en 3o 7e ata@e a3os s7+er4os < :as4 :o+83eta res8e:to a 3os +6s ant47os se+4tas, s4 no es 8or test4+on4os +6star9os < 8ro:e9entes 9e otros 37ares, < :on 3a >4s45n 8os4;3e+ente >4:4a9a 8or a37na 4n-37en:4a+eso8ot6+4:a s4e+8re 8os4;3e nos en:ontra+os :on 7na 4n:a8a:49a9 :as4 tota3 8ara a4s3ar, a3+enos 9e -or+a 94st4nt4>a, 3o 7e >4ene 9e 7nos < 9e otros en esta :4>434=a:45n 9ensa < :o+83e?a.274=6s 8o9ra+os aora entre>er a37no 9e s7s rasos +enos 8ro;3e+6t4:os. 27e 3os a:a94os aert49o a s7 8arte 9e se+4tas no es so3a+ente 8ro;a;3e, a &riori$ s4no:ontro3a;3e, en +6s 9e 7na o:as45n, 8or e3 >o:a;73ar4o s7+er4o, en e3 7e -47ran tr+4nosto+a9os ^3a 8a3a;ra < 3o 7e sta 9es4na_ 9e3 se+t4:o. Se a9>ert4r6 +e?or, +6s a9e3ante, 3a:a349a9 e 4+8ortan:4a 9e s7 a8orta:45n en e3 83ano re344oso. Lo 7e sa3ta a 3os o?os, en :a+;4o, es3a 8ree+4nen:4a :73t7ra3 4n94s:7t4;3e 9e 3os s7+er4os0 en e3 >o:a;73ar4o a:694:o, s4n 979a, 8erota+;4n en to9os 3os re:7er9os 7e e+os :onser>a9o 9e esos t4e+8os ar:a4:os, < en 8art4:73ar en

    +7:os as8e:tos 9e 3a re3445n. C4erta+ente, e3(ito de los Siete Sabios no se e74>o:a a3 ex834:arasta 7 87nto 3os 33ea9os 9e3 +arQ, -rente a 3os tos:os a:a94os to9a>a +6s o +enos n5+a9as< ;4en e>o:a9os 8or e3En/idu 9e3 Poema de Gilgames?$s784eron e97:ar3os, ense@6n9o3es to9o 3o7e :onst4t749a :4>434=a9aQ BottroH\ra+er, 1FF, 1FF. Y e3 e:o es 7e ante e3 8r4+erter:4o 9e 3a 4stor4a +eso8ot6+4:a, 9es9e MIS9o:7+entos +6s ant47os, no se 87e9e s4no 7e9ar4+8res4ona9o 8or 3a 8ree+4nen:4a 9e 3os s7+er4os 88. * ss., et:.. No o;stante, < a 8esar 9e 3a

    ;r7+a 7e >e3a 3as :osas a se+e?ante 94stan:4a, :ree+os 8o9er a-4r+ar 7e, 9es9e -4na3es 9e3:7arto +43en4o, a 3o +6s tar9ar, 3os 9os r78os :73t7ra3es est6n o e 4n:73to J. Bottro,L@&o&3e de Gilgames+

    Le grand 4omme qui ne 0oulait &as mourir$ Par4s, 1FF, 88. *F s..Tra9. :ast.0 J. S43>a Cast433o, 6ilgames4 o la angustia &or la muerte$ E3 Co3e4o 9e Mx4:o.Mx4:o. 1FF.

    1$

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    15/158

    Jean Bo

    Lso3a+ente 9e ci0ili'acin meso&ot#mica Bottro, 1F, F s..

    LA H>S"O,>A

    S7 o38e 9e en4o, a8enas 7nos s43os 9es87s 9e s7 esta;3e:4+4ento, es e3 8r4+er 9es:7;r4+4ento9e 3a escritura2 4n>en:45n 8ro944osa, 7e 8o:o a 8o:o 9e;a 7n4>ersa34=arse, re>o37:4onar n7estra4nte34en:4a < :ent7834:ar n7estras 8os4;4349a9es 4nte3e:t7a3es. Na:45 s4n r749o a:4a e3 ",

    84ensan o< 3os ar7e53oos, :o+o s4+83e 8ro:e94+4ento +ne+ot:n4:o, a7x434ar 9e 7na:onta;4349a9 o:ar ta+;4n 3os nombres 9e 3as:osas, 3o 7e 3os :one:ta;a 4n+e94ata+ente :on 3a 3en7a a;3a9a. En +enos 9e +e94o +43en4o,s4e+8re extra@a+ente :o+834:a9a, s4n 979a, a9a a 8ro-es4ona3es, 3aes:r4t7ra :7ne4-or+eQ as 3a 9eno+4na+os a :a7sa 9e s7s :ara:teres, 7e 8are:en :on-47rar 7nse+;ra9o 9e :7@asQ < 9e :3a>osQ 4+8resos so;re 83a7etas 9e ar:433a, se :on>4erte, +e94ante

    8roresos a:7+73a9os, en 7n 4nstr7+ento 8er-e::4ona9o < -3ex4;3e, a9e:7a9o 8ara re4strar 9e-or+a se7ra, trans+4t4r < 94-7n94r to9os 3os 8ro97:tos 9e3 8ensa+4ento, e3 sent4+4ento < 3a

    8a3a;ra, en to9os 3os 83anos 4+a4na;3es. Esos es:r4tos to+an 9e entra9a, a n7estros o?os, e3 8eso9e test4+on4os re-erentes a s7s a7tores < a s7 t4e+8o0 documentos 7e nos 4ntro97:en 8or -4n en 3a

    era 9e 3aHistoria+ Dare+os :7enta +6s a9e3ante 88. $" ss., a3 +enos en +ater4a 9e re3445n, 9es7 4rree+83a=a;3e >a3or :o+o -7entes 8ara n7estro :ono:4+4ento 9e esos t4e+8os 8asa9os < 9es9ea:e tanto t4e+8o +6s a336 9e to9a +e+or4a...

    A7n :7an9o 3os +6s ant47os 9e esos es:r4tos, re9a:ta9os 8or +e94o 9e3 s4ste+a r6-4:onat4>o, to9a>a 87ra +ne+ote:n4a, nos son :as4 4+8enetra;3es en :on94:4ones nor+a3es < no nosense@an ran :osa, tene+os a37nas ra=ones 8ara 4+87tar este 9es:7;r4+4ento en4a3 e 4na794to a3:ont4nente :73t7ra3 s7+er4o 9e 3a 8o;3a:45n +eso8ot6+4:a, e3 +6s a:t4>o, e3 +6s :reat4>o, e3 +6s-e:7n9o 97rante +7:o t4e+8o < 9e +anera :as4 ex:37s4>a, ese 9es:7;r4+4ento 9e;a ser>4r 8ara

    83as+ar 3a 3en7a, 3a 7e enton:es era e3 n4:o 494o+a o-4:4a3.Esta s4t7a:45n se +ant7>o 97rante no +6s 9e 7n +43en4o. Des87s, 3as :osas :a+;4aron. &rente

    a 3os a:a94os, :onstante+ente re-or=a9os 8or 3a 33ea9a 9e n7e>os :onneres 88. F s., < 8ortanto tn4:a+ente +6s n7+erosos < +6s -7ertes, 3os s7+er4os, 7e 9es9e s7 entra9a en e3 8as

    8are:en no a;er re:4;49o ?a+6s 8o;3a:4ones e+8arenta9as 7e 7;4eran 9e?a9o tras 9e s, no sesa;e 95n9e, a37na ota 9e sanre -res:a, esta;an a;o:a9os a 9esa8are:er, 4nexora;3e+ente-ao:4ta9os 8or 3a a;7n9ante 8o;3a:45n 9e or4en se+t4:o. Lo 7e nos 8er+4te :onstatar n7estro 4n-or+e 4n-3a9o :on 3os s43os es 7e 9es9e -4na3es 9e3ter:er +43en4o, s4 ;4en 3a 3en7a es:r4ta se7a s4en9o nor+a3+ente e3 s7+er4o, e3 a:a94o -7es7st4t7a+ente, asta o:78ar e3 37ar 9e n4:o 494o+a o-4:4a3. Y s4n e+;aro,37+4noso test4+on4o 9e 3a +ar:a 4n9e3e;3e 7e 9es9e 3os orenes a;an 4+8reso 3os s7+er4os 8orto9as 8artes en 3a :4>434=a:45n 9e3 8as, 3os 3etra9os, 3os es:r4;as, 8er+ane:4eron -4e3es asta e3-4na3, no +7:o antes 9e n7estra era, a 3a 7t434=a:45n a3 +enos 8ara3e3a 9e 3a 3en7a +6s ant47a,

    +7erta en e3 7so :orr4ente, 8ero 4nstr7+ento sara9o 9e 3a :73t7ra, :o+o entre nosotros e3 3atnasta e3 Rena:4+4ento.

    1

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    16/158

    Jean Bo

    L A 8art4r 9e -4na3es 9e3 ter:er +43en4o, a 3o +6s tar9ar, no a< 434=a:45n +4xta0 4to9e:4s4>o en 3a 3ara 4stor4a :73t7ra3 9e3 8as.

    N7estro est794o nos re>e3a otra 4nno>a:45n :ons49era;3e, en este :aso 8o3t4:a, 8ara e3 +4s+o8ero9o :3a>e, < 7e s4n 979a 8re:484t5 3os :a+;4os. 'a:4a e3 ", Sar5n I, e3 enr4:o e=e+8arenta9a :on e3 a:a94o < 94-eren:4a9a 9e e33a :on e3 t4e+8o. La 33a+a+os :ananeaQ, < es e33a3a 7e +6s tar9e 9ar6 8or 7n 3a9o e3 7art4:o ar4oss43os. Pero 8ronto se 9e?aron tentar < s7;434=a:45n 7e en:ontraron a s7 a3re9e9or,

    en 83en4t79 9e -7er=a < +7:o +6s ;r433ante < :ons7+a9a 7e 3a 7e a;an en:ontra9o s7s8re9e:esores a:a94os. Le a8ortaron 7n 4+873so n7e>o < 7na sanre -res:a, :o+o 7na +a97ra:45n,

    1*

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    17/158

    Jean Bo

    L:o+o 7n n7e>o :o+4en=o0 se 8er:4;e 9e 4n+e94ato :on 3a s4+83e 3e:t7ra 9e a37nas 9e 3as o;ras+aestras 9e 3a 34terat7ra < e3 8ensa+4ento, :o+87estas enton:es re73ar+ente en 3en7a a:a94a". &7eron 74=6, en 8arte, 3as a4ta:4ones < 3os 9es5r9enes s7s:4ta9os en e3 8as 8or a37nose84so94os 9e 3a 33ea9a 9e 3os a+orr4tas, no +enos 7e 3as ost4349a9es 9e 3os >e:4nos 9e3 S79este,3os e3a+4tas, 3o 7e 33e>5 no s53o a 3a r74na 9e3 re4no 9e Ur, s4no ta+;4n, 97rante 7no o 9os s43os,

    a 7na es8e:4e 9e retorno a 3a ato+4=a:45n 9e 3as ant47as :479a9esHesta9o. S4n e+;aro, a:4a e3 1, e3 4nte34ente, 6;43 < >4oroso so;erano 9e Ba;43on4a 7na 9e esas:479a9esHesta9o asta enton:es :as4 4nora9a < s4n 3or4a, 'a++7ra;4, 9e or4en a+orr4ta,e+8ren945 :on x4to 3a reoran4=a:45n 9e3 8as :o+o re4no, ta+;4n 3 +o>49o 8or esa nosta34a

    8o3t4:a 9e :on:entra:45n < ran9e=a 7e a;a 4no:73a9o e3 >4e?o Sar5n 9e Aa9. As 87es,87so to9a s7 enera en rear78ar < :oa73ar en torno a s7 :479a9 to9os 3os terr4tor4os 7e:o+8onan e3 8as0 no s53o 3a Ba?a Meso8ota+4a, e3 8as 9e S+erQ < e3 8as 9e Aa9Q,es:enar4o 9e3 na:4+4ento < 3os 8roresos se:73ares 9e 3a :4>434=a:45n 3o:a3, s4no ta+;4n a37nas9e s7s 8ro3ona:4ones +6s a8arta9as 9e3 :entro, :o+en=an9o 8or 3a 8arte norte, +6s a336 9e3 Je;e3'a+r4n0 As4ra, 47a3+ente se+4t4=a9a 9es9e a:a t4e+8o, 8ero s4n 979a a8arta9a 9e3 :onta:to:4>434=a9or 9e 3os s7+er4os, < 7e, en 3a 5r;4ta :73t7ra3 9e 3a Meso8ota+4a +er494ona3, :o+en=a;a

    a :o;rar 4+8ortan:4a. A 8art4r 9e enton:es, e3 :on?7nto 8o3t4:o 9e3 re4no :onst4t749o 8or'a++7ra;4 no :aer6 49o0 -7eran :7a3es -7esen 3as >4:4s4t79es, 3a :479a9 9eBa;43on4a < s7s a3re9e9ores, es 9e:4r,!abilonia$ se74r6 s4en9o e3 n:3eo, e3 :entro :73t7ra3 9e3

    8as, e 4n:37so, a s7s o?os, 9e3 +7n9o. Y s4n e+;aro, +enos 9e 7n s43o 9es87s 9e s7 -7n9a:45n esta ran94osa e 4n+orta3Q:onstr7::45n 8o3t4:a, +4na9a 8or 3as 94sens4ones 4nternas < 3os ata7es ene+4os, :a4eron +7:o t4e+8o

    ;a?o s7 -r73a, s4n 7e se8a+os ;4en, a8arte 9e este 9o+4n4o, 7 8a8e3 8o3t4:o 8re:4so 8794eron9ese+8e@ar a33. To9o s4n e+;aro 4n97:e a 8ensar 7e en a;so37to 8ara34=aron, n4 s474era94s+4n749a9 e:on5+4:a, s4n -renar +4 +o94-4:ar en na9a e3 8roreso, 3a :reat4>49a934terar4a o 3as ex8res4ones 9e 3a 4nte34en:4a < 3a re-3ex45n, :ontent6n9ose, 8are:e ser, :on 9e?ar a3

    8as en 7na es8e:4e 9e 3etaro 8o3t4:o < +434tar, 74=6s -a>ora;3e, 9es87s 9e to9o, 8ara 3a8ro-7n94=a:45n < 3a +a97ra:45n. D7rante ese s7e@o se:73ar, 4nterr7+849o 8or a37nos ;re>es < e-+eros so;resa3tos a, 9os o tres e3e+entos n7e>os, 7e9eter+4nar6n s7 e>o37:45n -7t7ra, s7ren en e3 8as. Por 7n 3a9o, As4r4a, a3 Norte, ante e3 e+;ota+4ento < 3a 4n:a8a:49a9 9e Ba;43on4a, 3e>ant5 3a:a;e=a, re:78er5 s7 ant47a 4n9e8en9en:4a < se :onst4t7a3 a3re9e9or 9e Ass7r, s7

    8r4+era :a84ta3 ree+83a=a9a 8or \a37KN4+r79 8o:o antes 9e3 , < 9es87s 8or Nn4>e, a 8art4r+6s o +enos 9e3 . A 8art4r 9e enton:es, Meso8ota+4a estar6 8o3t4:a+ente 94>4949a0 Ba;43on4a

    a3 S7r < As4na a3 Norte < 3os 9os re4nos +anten9r6n asta e3 -4na3 re3a:4ones a+;47as, :7an9o no9e:4949a+ente ost43es. Pero s4 ;4en :on -re:7en:4a As4ra ser6 3a +6s -7erte, esta >enta?a, 4n:37sonotor4a, no e+8a@ar6 n7n:a 3a 3or4a < e3 8rest44o s4e+8re 4n94s:7t4;3es 9e Ba;43on4a, :onHs49era9a, a3 +enos 8or 3os ;a;43on4os, :o+o 7na es8e:4e 9e :479a9 sara9a < so;renat7ra3, en 7n

    83ano 9e a37na +anera :5s+4:o0 3a +etr58o34s 9e to9o e3 8as. Por otra 8arte, +43 a@os 9es87s 3os a+on4tas 88. "$ s., otros se+4tas, 9es:en949os a s7 >e=9e3 Noroeste, en 7na 3ara se:7en:4a, -7eron :o+o s7s 8re9e:esores a 4ntro97:4rse en e3 8as. S73en7a, e3 ara+eo, era ta+;4n 8e:734ar < 9e re:4ente -or+a:45n en 3a ran -a+434a se+t4:a. Y sees 47a3+ente e3 no+;re enr4:o 7e 3es 9a+os, a7n :7an9o s7 :on?7nto, exten949o en e3 t4e+8o,4n:37a 94>ersas 9eno+4na:4ones es8e:-4:as < tr4;a3es, < en 8art4:73ar 3a +a3 :ono:49a 9e 3os

    " En 8art4:73ar, e3 1oema de Atra4ass$ o 9e El mu% sabio 7:+ Boottro, Lorsque les dieu= 5ai=aient >@llomme+(%t4ologie m3so&otamienne$ Pars, 1FF, 88. s.

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    18/158

    Jean Bo

    Lcaldeos 8. $. Traan :on e33os 7n tesoro0 e3 al5abeto$ 4n>enta9oQ, en S4r4aHPa3est4na s4n 979a,a3re9e9or 9e 1, < 7e s4+834-4:a;a extraor94nar4a+ente 3a es:r4t7ra, 8ero 7e s4e+8re 9es9eH@aron 3os 3etra9os +eso8ota+4os, a7n :7an9o 33eara a 4+8onerse en e3 -7t7ro. Los 6ra+eos, 8or3o 9e+6s, n4 3o 4+87s4eron n4 s474era 3o 8ro87s4eron 3e?os 9e 9e?arse se97:4r < a;sor;er-6:43+ente, :o+o s7s 8re9e:esores a+on4tas 88. "$ s., 8or 3a ;r433ante :4>434=a:45n 3o:a3, no se

    9e?aron :aer en e33a 9es9e e3 8r4+er +o+ento, 8re-4r4en9o s7s tr4;7s 87es 97rante +7:o t4e+8o:onser>aron ese r4+en 9e >49a a:a+8ar en 3a este8a, 4n:37so a 3a 87erta 9e 3as :479a9es. A>e:es, s4n 94s4+73ar s7s 4nten:4ones +a3>o3as o :on74sta9oras :on res8e:to a 3os :479a9anos, 3osata:a;an < sa7ea;an, 8ro>o:an9o, es8e:4a3+ente en Ba;43on4a As4ra 8are:e a;er 8er+ane:49o+6s a3 a;r4o 9e e33os, ran9es < 97ra9eros 9es5r9enes o :arn4:eras, 8ert7r;a9ores 9e 3a >49a < 3a

    8ros8er49a9. En rea349a9, ter+4naron 8or 4nterarse :on 3os 4n9enas, 8ero :on +a4>4r. Los 8r4+eros s43os 9e 94:o +43en4o est6n o:78a9os 8or 3a 3or4a < 3a o+n48oten:4a 9e3 re4noas4r4o, rat4-4:a9o :on a37nos +onar:as enr4:os, osa9os < -a>ore:49os 8or 3a s7erte0 3os

    sar5n49asQ, entre e3 < e3 *F. 'a:en te+;3ar a to9os 3os 87e;3os, 9e Ir6n a3 As4a Menor,asta e3 re4no 9e Israe3 ;4en 3o sa;e+os 8or 3a B4;34a < asta E48to, 8or s7s 4+83a:a;3es:a+8a@as an7a3es 9e :on74sta, 8433a?e < sa7eo. Pero 3os esta9os +6s eternosQ no son +enos-r643es0 >e4nte a@os 9es87s 9e s7 -a+oso +onar:a Ass7r;an48a3 **H*, to9o se 9err7+;a enAs4ra, en e3 8r4+er :o7e 9e Ba;43on4a, 7e, 9es9e s7 34;era:45n 9e3 9o+4n4o :ass4ta a:4a e311, no a;a 9e?a9o, :on a37nos 4nter>a3os, 9e re:78erar 3enta+ente 3as -7er=as, ra:4as, en

    8arte, a 3a 4ntera:45n 9e e3e+entos 6ra+eos < :a39eos. Nn4>e :ae 94nasta :a39eaQ :o+o se 3a 9eno+4na no 97r5 7n s43o en Ba;43on4a. La9esa8ar4:45n 9e 3a 8re8on9eran:4a ;a;435n4:a era 4ne>4ta;3e ante e3 n7e>o 8o9er 7e se a3=a;a a3Este, en Ir6n, :on 3a 94nasta 8ersa 9e 3os a7e+n49as. S7 8r4+er so;erano, C4ro e3 Gran9e H", se a97e@5 s4n 94-4:73ta9 9e Meso8ota+4a, 4n:or8or6n9o3a 8ronto, a tt73o 9e 8ro>4n:4a saHtra8aQ, 3a +6s r4:a < 3or4osa 9e s7 4n+enso 4+8er4o. No entra;a en 3as :ost7+;res, < to9a>a+enos en e3 4nters 9e 3os 8ersas, 9e+o3er 8ara re4nar0 as 7e 4:4eron to9o 3o 8os4;3e 8ara 7e 3a>49a < 3a 8ros8er49a9 e:on5+4:a se +ant7>4eran en a7e33a ant47a :o+ar:a < en a7e33a>enera;3e :73t7ra, :7as. Pero Meso8ota+4ano era

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    19/158

    Jean Bo

    Lara+eo en e3 7so :orr4ente < e3 r4eo, 3en7a e+4nente 9e :73t7ra, se s78er8one, a3 +enos en 3a:3ase :73t4>a9a, a3 ara+eo 8o873ar 88. "F s.. E3 ant47o a:a94o, < s7 4nse8ara;3e s7+er4o, s53oson :o+8ren949os < es:r4tos e= +6s se:retos < a4s3a9os,9e an:4anos er794tos, 3os n4:os en a8re:4ar < 8reser>ar s7 +an-4:a eren:4a tres >e:es +43enar4a9e re-3ex45n, :rea:45n, or9ena:45n < :o+8rens45n. Los a:onte:4+4entos 8o3t4:os a8enas 9e;4eron

    9e a-e:tar a estos e3e+entos a4s3a9os, n4 s474era, s4n 979a, e3 4n:en94o < 3a 9estr7::45n 9eBa;43on4a 8or 3os 8artos, >4:tor4osos < :on74sta9ores, 7e +ar:a, en e3 1, 3a 9estr7::45n9e-4n4t4>a 9e esta :a84ta3 4n:o+8ara;3e0 a 8art4r 9e enton:es, no ser6 e= +6s 3e?ano < ;orroso, s7+49o, en 8o:os s43os, en 7no3>49o 9os >e:es +43enar4o. E3 9o:7+ento :7ne4-or+e +6s re:4ente, e3 3t4+o es3a;5n 9e esta 3ara :a9ena, est6 9ata9o ene3 a@o $ 9e n7estra era, < es 7n er+t4:o < a7stero a3+ana7e 9e astrono+a. Con 3a +7erte 9es7 re9a:tor, to9a a7e33a :4>434=a:45n >enera;3e < +an-4:a :err5 3os o?os :on 3, so;re>4>4en9o74=6s en a37na +e949a Z97rante :76nto t4e+8o[ 8or 3as tra97::4ones a3 ara+eo es 8os4;3e9e a37nas ran9es o;ras 9e s7 34terat7ra, o 8or 3a trans:r48:45n, en :ara:teres r4eos, 9e a37nosreta=os 9e s7 sa;er...

    S4n e+;aro, :o+o >ere+os +6s a9e3ante 88. "" ss., 74=6, 4n:37so en e3 83ano re344oso,a3o 9e e33o so;re>4>45...

    AG,A(A H>S"B,>6O2

    N.B. Sa3>o 4n94:a:45n en sent49o :ontrar4o, to9os 3os 9atos :rono354:os :4-ra9os a7 < en este34;ro 9e;en nat7ra3+ente 3eerse :on 7n s4no +enosQ, 8or :orres8on9er a 3a 8o:a anter4or a

    n7estra era , 3as -e:as 9e;en, enten9erse :on7nos +6renes 9e >ar4a:45n a+834os, tanto +6s :7anto +6s ant47as sean.

    PRE'ISTORIA

    A &artir del E3 terr4tor4o e+ere 8o:o a 8o:o, 9e Norte a S7r, < to+a s7 :on-47ra:45nC> milenio 9e ran >a33e entre e3 T4r4s < e3 E7-rates. Se 87e;3a 9e etn4as 9es:ono:49as,

    8ro:e9entes 9e 3os 33anos 9e3 Norte < 9e3 Este s4n 979a ta+;4n 9e se+4tas >en49os 9e 3as -ran?as se8tentr4ona3es 9e3 ran 9es4erto s4r4oH6ra;e.

    En el >Cmilenio Tras 3a 33ea9a 9e 3os s7+er4os 9es9e e3 S79este, 8ro;a;3e+ente, se esta;3e:e7lo m#s tarde: el8ro:eso os+5t4:o 9e :o+8enetra:45n < 9e 4nter:a+;4o +7t7os 7e :o+8one la :4>434=a:45n +eso8ot6+4:a, 7e 8as5 r6849a+ente a3 r4+en 7r;ano, 8or re7n45n 9e 8o;3a9os 8r4+4t4>os en 8r4n:484o +6s o +enos a7t5no+os, en torno

    a a3o+era:4ones +6s 4+8ortantes.

    ERA 'IST!RICA

    1F

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    20/158

    Jean Bo

    L

    Hacia D? Pr4+era 4n>en:45nQ 9e 3a es:r4t7ra. &oca 1rotodin#stica?F-?DD C479a9esHesta9o 4n9e8en94entes. Pr4+era 94nasta 9e Ur .

    as45n 9e 3os 27t < t4e+8os 9e anar7aQ.?-? Re4no 9e Ur0 tercera dinasta de 9r o 9r >>>:+ Pr4+eras 33ea9as 9e se+4tas a+on4tas.?-* Re4nos r4>a3es.sin$ de Larsa$ de Esnunna$ de (ari+++ Pr4+eros so;eranos 9e As4ra. &oca &aleoasiria

    1rimera dinasta de !abilonia &oca &aleo- babilnica 7!abilonia >:$ 9es9e 1F$.*-I 'ee+ona 9e Ba;43on4a. 'a++7ra;4 1FH1

    rene a3re9e9or 9e Ba;43on4a a3 8as entero en 7n re4no n4:o 7e +ant4enen s7s :4n:o s7:esores.I- In>as45n < 9o+4n4o 9e 3os :ass4tas, 7e s7+en a3 8as en 3a 4na::45n 8o3t4:a, 7e -a>ore:e 7n >4oroso 9esarro33o :73t7ra3. Des9e e3 1" a8rox4+a9a+ente &oca medioasiria As4r4a, en torno aAss7r :o+o :a84ta3, :ons47e s7 4n9e8en9en:4a < a-4r+a s7 4+8ortan:4a.- Pr4+eras 4n-43tra:4ones 9e se+4tas 6ra+eos

    'a:4a e3 11, reno>a:45n 9e Ba;43on4a0Segunda dinasta de >sin+L7eo, 37:as 8or 3a ee+ona entre As4ra< Ba;43on4a. In:37so :7an9o sta ser6 8o3t4H:a+ente 9o+4na9a 8or a733a, :onser>ar6s4e+8re s7 8re9o+4n4o :73t7ra3.

    1000-609 Pre8on9eran:4a 9e As4ra, en torno a Ass7r, 37eo &oca neoasiria\a37, < 9es87s Nn4>e.Los sargnidas

    Asara95n, Ass7r;an48a3.609.539 Ba;43on4a se er4e en 97e@a 9e As4ra, en e3 *F &oca neobabilnica

    < >7e3>e a to+ar 3as r4en9as 9e3 8as0en:e < s783anta a 3os 8ersas < &oca sel3ucida

    a:e 8asar to9o e3 Or4ente a 3a 5r;4ta :73t7ra3 e3enst4:a.S7s s7:esores, 3os se37:49as, :onser>an e3 8o9er so;re

    Meso8ota+4a.I30-... Meso8ota+4a 8asa, en e3 1F,a +anos 9e 3os 8artos, ;a?o &ocaars#cida 3a dinasta ars#cida+ E3 8as a 8er949o no so3a+ente to9a a7tono+a, s4no ta+;4n to9a s4n4-4:a:45n rea3 8o3t4:a < :73t7ra3. Co+4en=a otra era...

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    21/158

    Jean Bo

    LLAS FUENTES Y LO QUE DE ELLAS SE PUEDE ESPERAR

    A 3o 3aro 9e esta a>ent7ra tr4+43enar4a s7s a:tores, :o+o s7s :onte+8or6neos 9e otros 37ares,

    est6n to9a>a 3e?os 9e a;er 9esen:anta9o e3 +7n9oQ, o:es 9e 73trat7+;a. Gra;a9osa;4t7a3+ente, en Meso8ota+4a, en ta;3433as 9e ar:433a 8oster4or+ente se:a9a o :o:49a ^e38a8e3Q 9e3 8as_, a 3a >e= res4stente < 9es+en7=a;3e, se a extra9o 7na :ant49a9 sor8ren9ente9e e33os, a +en79o en 7n 3a+enta;3e esta9o, 9e 3as 8ro-7n949a9es 9e esa t4erra en 3a 7e 9or+an9es9e a:e tanto t4e+8o. Na94e 7e o a 3a 37= 87e9e ron9ar 3ares8eta;3e :4-ra 9e3 +e94o +4335n. En :as4 :7a374era 9e esos 9o:7+entos, a7n7e sea e3 +6s 8rosa4:o, se 87e9e en:ontrars4e+8re, 8or 3o +enos a37na re-eren:4a 4n94re:ta a3 +7n9o so;renat7ra3, s4 no a37na 4n-or+a:45nre-erente a 30 8or e?e+83o, e3 no+;re 9e3 9est4natar4o 94>4no 9e 7na en7+era:45n 9e >4t7a33as 3aa37s45n a a37na 8rerroat4>a 9e 7na 94>4n49a9, en +ater4a, 94a+os, 9e 8rote::45n 9e3 ana9o

    +enor o 9e ?7st4:4a e3 en>o a 7na -4esta +ens7a3 o ;4en, en 7n s4+83e no+;re 9e 8ersona 8. *1,3a ex8res45n 9e 7n sent4+4ento 7e 7na a3 8orta9or 9e ese no+;re :on s7 8atr5nQ 9e 3o a3to. Ene3 :aso 9e Meso8ota+4a, e3 4stor4a9or 9e 3a re3445n no 9e;era, 87es, 9es8re:4ar na9a 9e eseo:ano 9e es:r4t7ras, a7n :7an9o 3a ense@an=a 7e 87e9a sa:ar 9e e33as sea :on -re:7en:4a 9e 7na+an4t79 +e94o:re, tr4>4a3 < ersa3 4+H

    8rena:45n re344osa en a7e3 t4e+8o 9e 3a :73t7ra < 9e to9a 3a >49a, s53o 7n :4erto 8or:enta?e 9ee33as es 9e :ar6:ter -or+a3 < ex83:4ta+ente re344oso... De ta3es test4+on4os se :o+8one e3 est794o 7e a7 se e3a;ora0 84e=as s4n n+ero 9e +7ar4a9a 8resenta:45n, en s7+er4o o a:a94o, en 8rosa o en >erso, < en :as4 to9os 3os neros34terar4osQ enton:es :ono:49os < tra;a?a9os. S4n 8reten9er en:errar3os en 3a 7n4>o:49a9 87es 3as :osas, es8e:4a3+ente en este 9o+4n4o, no

    son s7s:e8t4;3es 9e 3+4tes 9e+as4a9o 8re:4sos, a37nos 9e esos 9o:7+entos 4n-or+an so;re

    1

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    22/158

    Jean Bo

    Lto9o 9e3sentimiento religioso2 3as 4nn7+era;3es ora:4ones, o-4:4a3es o 8r4>a9as, 3os 4+nos < 3os:antos, :ora3es o a 7na so3a >o=, 94r449os a 3os re8resentantes 9e3 or9en so;renat7ra3 9e 3as :osas0no s53o 3as 94>4n49a9es en s +4s+as, s4no ta+;4n s7s 4+6enes, 3os o;?etos 9e s7 :73to, s7sres49en:4as, :osas a 3as 7e ext4en9en en a37na +e949a s7 :ar6:ter s7;34+e 8. 1$. Otrosex834:an so;re to9o 3as re&resentaciones 7e se a:an 9e esos 8ersona?es sara9os, s7

    :o+8orta+4ento, s7s 8o9eres, s7 o-4:4o 9e :rea9ores, a9+4n4stra9ores < 8rote:tores 9e3 +7n9o os, < a +en79o +7< ex8res4>os, son 3os n7+erosos +4tos 7enos an 33ea9o, 9e34;era9a+ente re9a:ta9os :o+o ta3es, o, a >e:es, so3a+ente e>o:a9os. Una:ateora a8arte, ;astante 4nes8era9a, 8ero :o+83eta+ente :onnat7ra3 a3 en4o +eso8ot6+4:o, son3as 34stas < :at63oos 9e no+;res 94>4nos, a >e:es 4nter+4na;3es < :7er9a9eras e37:7;ra:4ones teo354:asQ 88. ss.. Otros es:r4tos, :a9a 7no a s7+anera, tratan 9e 83antear < reso3>er 3os 8ro;3e+as 8art4:73ares re-erentes a 3as re3a:4ones 9e 3os94oses :on 3os o+;res0 e3 9est4no 9e 3as :osas < 3os seres, o 3a 94-4:73ta9 ante e3 +a3 < 3a9es94:a... Por 3t4+o, en e3 n4>e3 9e 3a &r#ctica religiosa$ e3 -or+a34s+o < 3a +4n7:4os49a9 9ea7e33as entes, no +enos 7e s7 re:7rso 7n4>ersa3 a 3a 87esta 8or es:r4to, a ser>49o 8ara 7e33eara asta nosotros 7na a+834a 34terat7ra, no s53o 9e :onse?os < 94re:tr4:es 9e :on97:ta, s4no 9e

    r4t7a3es, :on 9o:7+entos en 3os 7e se en:7entran +et4:73osa+ente :ons4na9as < 9es3osa9as, ens7s +o+entos s7:es4>os, 3as +3t483es :ere+on4as < r7t4nas or9ena9as 8or 3a 34t7r4a. Se@a3e+os 7na >e= +6s 7e esto no es +6s 7e 7n es7e+a, < 3as :osas son +7:o +6s r4:as,s7t43es, >4>as e 4nes8era9as :a9a 7na 9e estas :ateoras 34terar4as 87e9e -6:43+ente a8ortartest4+on4os 4+8re>4stos, +7< 94-erentes 9e 3o 7e en 7n 8r4+er +o+ento es8erara+os en:ontrar07n :ere+on4a3 7e nos 9es>e3a 7na 8art4:73ar49a9 +4to354:a, 7n :anto a 3a 3or4a 9e 7n 94os, o 7n+4to, 7e nos re>e3an 7na 34t7r4a 7e 3e esta;a reser>a9a... Las 84e=as 9e esa enerosa 9o:7+enta:45n :orres8on9en a to9as 3as e9a9es 9e 3a 4stor4a 9e3

    8as < 9e s7 re3445n. A8arte 9e a37nos no+;res 8ro84os 9e 8ersonas, atest47a9os 9es9e 3os:o+4en=os 9e3 ter:er +43en4o, 3as +6s ant47as 9atan a8rox4+a9a+ente 9e3 a@o *0 -ra+entos9e :6nt4:os re344osos < ora:4ones, 9e +4tos, r4t7a3es o :onse?os 9e sa;497ra en 3en7a s7+er4a enera;3e, en e3 :7rso 9e s7 3ara 4stor4a, a7n7e s53o sea en e3 6+;4to 9e 3as

    8reo:78a:4ones re344osas < an s4n4-4:a +enos res8e:to 9e to9o 3o 7e a33 -7e e:o, re8ensa9oo dic4o$87esto 7e ?7nto a 3a tra94:45n es:r4ta se +antena 7na tra94:45n ora3, +7:o +6s r4:a a:45n 9e 3as ta;3433as es:r4tas0 Z:76ntas, a +er:e9 9e 3os s43os, en:erra9as en s7s

    se873:ros, no se a;r6n :on>ert49o en 8o3>o[

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    23/158

    Jean Bo

    Ls7;s7e3o 9e3 Or4ente Pr5x4+o est6 re83eto 9e r47e=as 4n4+a4na;3es, < e3 +enor o38e 9e 847eta

    87e9e 9ar 37ar a 9es:7;r4+4entos 4nes8era9os, 4n:37so, en o:as4ones, re>o37:4onar4os. N7estra9o:7+enta:45n se enr47e:e :onstante+ente, < a >e:es :on ar:4>os enteros0 74n:e +43 o94e:4s4s +43 ta;3433as ex7+a9as 9e 7n o38e en E;3a, a:e 8o:os a@os, < otro tanto en Mar4, a

    8art4r 9e 1F"", en a37nas :a+8a@as 9e ex:a>a:45n.

    N7estra 4n-or+a:45n es 8or tanto s4e+8re 4n:o+83eta < 8ar:4a3, 3o 7e nos s7strae :ant49a9 9e9atos e>ent7a3+ente :a84ta3es, 9e to9os 3os t4e+8os < to9os 3os 37ares < en 8art4:73ar 8ara to9o3o 7e se re-4ere a 3os orenesQ. La +aentor < 7t434=a9or 8r594o 9e 3a es:r4t7ra,ante:e9en a esta 3t4+a, 7e 8or 3o 9e+6s no s78r4+45 na9a 9e 3a ora349a9, s4e+8re +6s r4:a 7ea733a. Un +4to, 7n r4t7a3, t4enen tras 9e s < a s7 3a9o s43os 9e tra94:45n ora30 t6:4ta,4na8rens4;3e, < 9e 3a 7e ?a+6s sa;re+os na9a. En e3 :7rso 9e 3os s43os a 3os 7e, a >e:es, < :on

    8ars4+on4a, tene+os a::eso, 3as :osas, nat7ra3+ente, -7eron :a+;4an9o +6s o +enos 8ero nos-a3tan +7:os ?a3ones 9e esta e>o37:45n < n4 s474era tene+os s4e+8re +ater4a3 :on e3 7e4+a4nar o en e3 7e a8oe+os o;34a9os a 8er+ane:er :on 3os ;ra=os :a9os, 4+8otentes < 8er83e?os, ante 7n texto

    7e no 74ere a;3ar < +7:o +enos 9e:4r3o to9o. In:37so 3a :rono3oa 7e a 8res4949o este 9esarro33o 4n-4n4to < a7n7e e3 es7e+a enera3a

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    24/158

    Jean Bo

    Lconocimiento 4istrico :on conocimiento inmediato+No so3a+ente no tene+os -or+a 9e sa;er3oto9a, 9e3 8asa9o, s4no 7e 3o 7e 9e 3 a8ren9e+os, >4sta 3a 94stan:4a en e3, t4e+8o, 3a 4nte34en:4a< 3a :73t7ra, 3a 3en7a < e3 8ensa+4ento, so+os, :o+83eta+ente 4n:a8a:es 9e :a8tar3oQ :o+o74enes 3o >4>an :o+a 8resente0 4ne>4ta;3e+ente 3e 4n:or8ora+os 9e+as4a9o 9e 3o n7estro. Ex4stes4e+8re, -or=osa+ente, entre e33os < nosotros, 7n 9es-ase +6s o +enos extenso, 4n-ran7ea;3e er3es 9es9e 3e?os,:o+o, :on anteo?os en 3a 94stan:4a, :o+o s4 est7>4eran en 3a otra or433a 9e 7n, ran ro, 8ero :on 3a4+8os4;4349a9 9e a:er:ar3os a nosotros, to:ar3os, o3er3os. Eso es 3o 7e o3>49an :on -re:7en:4a 3osa7tores -435so-osQ, antro853oos, 8s4:53oos 9e s4ste+as +6s o +enos a3a+;4:a9os 9eex834:a:45n 9e 3as +enta349a9esQ, tanto 9e o< :o+o 9e ae:a;a estas :aren:4as < :a7te3as,e>49ente+ente -7n9a9as, 8ero 7e s53o 8o9ran o;sta:734=ar 7n 8ro4ento0 na94e, :on sent49o :o+n < >4en9o 3as :osas :o+o son 8o9raa+;4:4onar ?a+6s, :on a37na ser4e9a9, 7na 8retens45n se+e?ante. Por otra 8arte, < estr4:ta+entea;3an9o, 3o +4s+o 8o9ra 9e:4rse sa379a;3e+ente 9e :7a374er re3445n, ant47a < o3>49a9a, o:onte+8or6nea < >4>a, :o+en=an9o 8or 3a n7estra. A3 -4na3 9e este tra;a?o, s4 33ea asta a, e3 3e:tor 8o9r6 9e:494r s4 >er9a9era+ente tene+os7e ren7n:4ar 8or :o+83eto a a:ernos 7na 49ea 9e 4istoriadores$ % no de testigos$ 9e esta ant47are3445n. P7esto 7e, s4n a;3ar 9e 3as re97:49as 94+ens4ones 9e este 8e7e@o 34;ro, :7an9o 7n r7eso>o37+en a8enas ;astara 8ara 7na ex8os4:45n :on>en4ente+ente n7tr49a, 9e;e+os 9ar :7enta tanto9e 3a sor8ren9ente r47e=a 9e n7estras -7entes :o+o 9e 3as 4n:o+8ara;3es 3a7nas < os:7r49a9es,no sera ra=ona;3e es8erar otra :osa 7e 7na 8resenta:45n enera3 9e3 s4ste+a re344oso+eso8ot6+4:o < 7na 4n>est4a:45n, ante to9o, 9e3 es&ritu 7e 3a an4+a;a, re-3e?an9o so3a+entea37nos rasos < >4ra?es s4n4-4:at4>os 9e s7 3ara trao < te+erar4o0 Z3a re3445n o-4:4a3Q o3a re3445n 8r4>a9aQ[, Z3a 9e 3os 3etra9osQ 3os n4:os, 9es87s 9e to9o, 9e 3os 7e 9atest4+on4o 4n+e94ato to9o 3o 7e a s49o 87esto 8or es:r4to en e3 8as o 3a 9e3 87e;3oQ[ PeroZ7 87e;3o[, 87es 3os an5n4+os :a+8es4nos < 8astores 9e3 4nter4or 9e3 8as ta+;4n -or+a;an

    8arte 9e 3, a s7 +anera Z3a 9e 7 :479a9 o 7 8ro>4n:4a0 E;3a, Mar4, As4ra...[, Z3a 9e 3os3t4+os t4e+8os, 3a 9e 3a 8o:a se37:49a, 3a 9e 3a 8o:a a7e+n49a, :a39eaQ, neoHas4r4a, :ass4ta,

    8a3eoH;a;435n4:a, neos7+er4a, 8a3eoHa:a94a...[ Y sera tanto +6s te+erar4o :7anto 7e no ex4ste

    a, :o+o a37nos 8reten9en 4+8r79ente+ente 9ar a enten9er, re344ones 94st4ntas, s4no so3a+enteesta9os s7:es4>os 9e3 +4s+o s4ste+a re344oso, 47a3 7e a tra>s 9e n7estra 4n-an:4a,a9o3es:en:4a, +a97re= < >e?e=, se74+os s4en9o en >er9a9 3a +4s+a 8ersona, s4+83e+enteenr47e:49a o e+8o;re:49a... Por e?e+83o, s4 3as 8a3a;ras t4enen 7n sent49o, 7na re3445n s7+er4aQ no sera s474era

    8ensa;3e s4no en 7n a3ar9e 9e ret5r4:a o 9e 8res7n:45n. No s53o :7an9o, :o+o es +4 :aso, no se es>er9a9era+ente s7+er53oo, s4no en enera3. Co+83eta+ente a4s3a9os, en to9os 3os 83anos, < en

    8r4+er 37ar :73t7ra3 < 34nst4:o, a 94-eren:4a 9e 3os se+4tas 8. "1, no en:ontra+os a 3oss7+er4os +6s 7e en Meso8ota+4a, en 83eno :7arto +43en4o, s4n 979a, < eros+43+enteen estre:o :onta:to :on extran?eros 9es:ono:49os, < so;re to9o :on 3os a:a94os se+t4:os,

    8re8aran9o ?7ntos, 8or 7na es8e:4e 9e os+os4s re:8ro:a, esa e3e>a9a :4>434=a:45n ;r49a 7e

    9e;a ser 3or4a 9e to9os. Preten9er 49ent4-4:ar < ex8oner :on 7n +n4+o 9e r4or e3 s4ste+are344oso 8art4:73ar 9e 3os s7+er4os es 7n 8roo :o+o 7erer a:er

    $

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    25/158

    Jean Bo

    Lotro tanto :on 3os a:a94os 9e 3a 8o:a, 47a3+ente so+et49os a3 +4s+o 8ro:eso 9e a:73t7ra:45n, o 8r4n:48a3 3o 7e e= 7e a9a :4>434=a:45n 8ro84a < 7na re3445na:or9e :on e33a0 es esto, en s7s ran9es 8ar6+etros < en s7 estr7:t7ra, 3o 7e a< 7e 4ntentar

    en:ontrar < :o+8ren9er en 3a +e949a en 7e 8o9a+os, tra;a?an9o 4nte34ente+ente so;re 3o 7enos 7e9a 9e e33a, es 9e:4r, tratan9o 9e re97:4r en 3o 8os4;3e, 8or s4+8ata < 7na :4erta a-4n49a9, 3a4n-ran7ea;3e 94stan:4a 7e nos se8ara 9e esos ant47s4+os +4e+;ros, (ON>OS

    Pr4+ero en e3 or9en 354:o 9e3 an634s4s 9e 7na re3445n, e3 sent4+4ento re344oso 88. " ss. 3a4+8rena < or9ena, :on-4r4n9o3e s7 49ent49a9, se8ar6n9o3a 9e 3as otras < :ontr4;7er9a9era+ente 3o 7e es. Antes 9e entrar en este enor+e te+83o en 9es7so, 9e;e+os

    8ro:7rarnos s7 :3a>e, 4n94s8ensa;3e s4 no 7ere+os 8er9ernos en e3 3a;er4nto. Los ant47os +eso8ota+4os no ex834:4taron o 9e-4n4eron en n4n7na 8arte, a3 +enos en 3o 7e

    a 33ea9o asta nosotros, 3a re344os49a9 7e 3es era 8e:734ar. De;e+os 9e97:4r3a, to+6n9o3a a3369on9e a-3ora, < 8r4n:48a3+ente en 3os es:r4tos en 3os 7e s7s 9e>otos ex8resa;an 9e +anera +6s:3ara s7s e+o:4ones -rente a 3os o;?etos so;renat7ra3es 9e s7 a9es45n0 3as ora:4ones < 3os :antos,9e a3a;an=a o :e3e;ra:45n 88. 1* ss.. ere+os a :ont4n7a:45n a37nas +7estras se en:ontrar6nta+;4n otras, a7 < a336, es8e:4a3+ente en 3as 88. 1** ss., to+a9as 7n 8o:o a3 a=ar 9e3 >astoe7:o3o4o 3o:a3. To9a>a no 4n4:4a9o en +7:os 9e 3os 9atos :on:retos 9e esta re3445n ant47a < ex5t4:a, e33e:tor ar6 ;4en en no -4?arse 9e+as4a9o en 3os 9eta33es en 8art4:73ar no+;res < tt73os 94>4nos,

    8or e3 +o+ento en4+6t4:os a s7s o?os, :ontent6n9ose :on +antener 7na a:t4t79 9e :o+7n45n, 8or7na es8e:4e 9e s4+8ata s4e+8re 4n94s8ensa;3e en 3a 4stor4a 9e 3os o+;res :on 3os sent4+4entos7e ante to9o tra97:en estas 4+83ora:4ones < a3a;an=as. Una >e= +e?or 4n-or+a9o, s4 3as 74ere

    re3eer, en:ontrar6 en e33as 7n +a

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    26/158

    Jean Bo

    L8ot4:as. Aora ;4en, 3os +eso8ota+4os 9e anta@o, :on 8o:as ex:e8:4ones, no an 8asa9o n7n:a8or ser ran9es 3r4:os, +6s ;4en 836:49os 9e te+8era+ento e 4n:34na9os a3 -or+a34s+o, 7e seo;ser>a en 3as 8a3a;ras, -rases, 4+6enes < e8tetos re4tera9os. In:37so a tra>s 9e esos :34:s, 9eesa 8esa9e= < 94-4:73ta9 8ara e3e>arse 9e3 s7e3o, se re:ono:er6 s4n e+;aro -6:43+ente 3o 7e, en

    8resen:4a 9e 3os seres 9e 3o a3to, o;?eto 9e s7 re344os49a9, a:a >4;rar s7 a3+a.

    Al dios An7

    Tene+os a7, en 8r4+er 37ar, 7na 4n>o:a:45n 94r449a aAnu$ 94os so;erano, 8a9re < -7n9a9or 9e3a 94nasta 94>4na. Es ;434ne0 e3 texto s7+er4o a3terna :on s7 tra97::45n a:a94a. Se 9e;a 9ere:4tar en e3 :7rso 9e 7na :e3e;ra:45n en onor 9e ese a3ts4+o 8ersona?e. E3 8r4n:484o < e3 -4na3 sean 8er949o :orres8on9en a3 se7n9o +43en4o.

    1 ... ^T eres 74en 8osee 3as 4ns4n4as rea3es, Prn:48e 9e 3os 94oses_ T7 8a3a;ra s4enta a7tor49a9

    en e3 :onse?o 9e 3os 94oses s78re+os. O Se@or 9e 3a t4ara ;r433ante 7e 4rra94a 7n res83an9or +ara>433oso,

    T 7e :a;a3as 3os ran9es :4:3ones, :o+o 8rn:48e en 84e so;re e3 no;3e estra9o rea3.1 Los 94oses :e3estes es:7:an t7s 8a3a;ras so;eranas, < to9os 3os 94oses 4n-erna3es t4e+;3an :7an9o se a:er:an a t4. To9os 3os 94oses a t7 >o= se 4n:34nan

    :7a3 :a@as a=ota9as 8or 3a tor+enta.1 S4 t7 8a3a;ra to9o 3o arrastra, :o+o e3 >4ento, ta+;4n a:e 7e 8ros8eren 3os 8astos < 3as a7a9as. A t7 >o=, 4n:37so en-7re:49os, >7e3>en 3os 94oses a s7 +ora9a. 27e se a:er7en a T4 to9os 3os 94oses 9e3 C4e3o < 3a T4erra, :on s7s 8resentes < o-ren9as.

    R.3 27e to9os 3os ree8asa?e 9e 7n 4+no 34tr4:o 94r449o a3 so;erano 9e 3os 94oses < 3os o+;res.

    Las :4-ras 7e -47ran, ;4en en e3 +aren 9e 3os 8oe+as, ;4en 4nsertas en 3os 9o:7+entos en 8rosa, no t4enen otra7t4349a9 7e aent7a3+:nt: a3 3e:tor a 3o:a34=ar estos textos en s7s 94>ersas e94:4ones.

    *

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    27/158

    Jean Bo

    L

    1 EnlilK Le?os 33e>a s7 a7tor49a9, s7;34+e < santa es s7 8a3a;ra. ,

    I+8res:r48t4;3e es 3o 7e /3 9e:49e. &4?a 8ara s4e+8re e3 9est4no 9e 3os seres.

    S7s o?os es:r7tan 3a t4erra entera, < s7 res83an9or 8enetra asta 3o +6s on9o 9e3 8as. C7an9o e3 >enera;3eEnlil se 4nsta3a +a?est7oso so;re s7 Trono sara9o < s7;34+e,

    :7an9o e?er:e 9e ex:e3sa +anera s7s 8o9eres 9e Se@or < 9e Reo,se en:7entra 3a s474ente :e3e;ra:45n0

    3 ^Se@or_ ^S7;34+e en to9o e3 7n4>erso, So;erano 8or nat7ra3e=a_

    ^O >enera;3eEn/i$ na:49o 9e3 Toro `An:$ enen9ra9o 8or e3 Uro 7tem:$ 7er49o 9eEnlil$ e3 Gran Monte, a+a9o 9e3 santoAnK

    ^O Reo,< :7enera;3eEn/i$ so;erano 9e to9os 3os o+;res, eres T_... BottroH\ra+er, 1FF, 1*

    A Mar97

    En e3 :7rso 9e 7na :ere+on4a 8ro84:4ator4a se 4n>o:a;a as a (ardu/$ 8ro+o>49o 88. F ss. a-4na3es 9e3 se7n9o +43en4o :o+o s7:esor 9eEnlil$ a 3a :a;e=a 9e3 7n4>erso e3 texto, en a:a94o,es, to9o 3o +6s, 9e 3a se7n9a +4ta9 9e3 +4s+o +43en4o.

    * ... Se@or(ardu/$ 94os s78re+o,

    9e 4nte34en:4a 4ns78era;3e... C7an9o 8artes a 3a 7erra, 3os :4e3os >a:43an,

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    28/158

    Jean Bo

    L :7an9o a3=as 3a >o=, e3 Mar se 8ert7r;a. B3an9es t7 es8a9a, < 9an +e94a >7e3ta 3os 94oses01 n4 7no so3o res4ste a t7 o38e -7r4oso. Se@or terror-4:o, n4n7no te 47a3a en 3a asa+;3ea 9e 3os 94oses.

    En e3 ;r433ante C4e3o 8ro:e9es, en 83en4t79 9e 3or4a...1 Y t7s ar+as res83an9e:en en 3a te+8esta9. T7 33a+a an4743a 3as +6s es:ar8a9as +onta@as, < a:e 7e se a3:en -7r4osas 3as o3as 9e3 +ar.

    E;e34n, 1F", F$ \."1

    A S4n

    No se re>e3a;an otros sent4+4entos :7an9o se 94r4an a 94>4n49a9es 9e +enor a3t7ra era97ra 7e 3as 8re:e9entes. 'e a7 7n -ra+ento 9e 83ear4a a3 94os 8atr5n 9e 3a L7na, Sin

    7e 3os s7+er4os 33a+a;anNanna:+ E3 texto, ;434ne, 87e9e re+ontarse a3 se7n9o +43en4o01 Se@or, Pr4n:48e 9e 3os 94oses,

    e3 n4:o ran9e en 3a T4erra < e3 C4e3o... O >enera;3eNanna$ Prn:48e 9e 3os 94oses...1 Se@or 9e :orona res83an9e:4ente... Mara>433osa+ente e:o 8ara re4nar, Prn:48e 9e 3os 94oses. ^Jo>en Toro 9e :7ernos ;r433antes, 9e estat7ra a9+4ra;3e < ;ar;a 9e 3a=734ta, 33eno 9e >4or < 9e atra:t4>o_ O -r7to enen9ra9o 9e T4 +4s+o, 8ersona?e s7;34+e, < +an-4:o 9e :onte+83ar0 ?a+6s se t4ene ;astante 9e t7 ;e33e=a. Seno +aterna3 7e to9o as 87esto a3 9a, T 7e res49es en 3o a3to, +7< 8or en:4+a 9e 3os o+;res. O Pa9re ;en>o3o, 27e t4enes en t7s +anos 3a >49a 9e3 7n4>erso.F Se@or, t7 D4>4n49a9 res83an9e:e :on 3or4a +6s a3ta 7e e3 C4e3o, +6s 4n+ensa 7e e3 Mar. T as :rea9o 3a T4erra, < en e33a esta;3e:es 3os te+83os, as4n6n9o3es s7 no+;re. Pa9re < 8roen4tor 9e 3os 94oses < 3os o+;res,

    T 3es as 9est4na9o s7s res49en:4as, < as oran4=a9o s7 :73to." T 7e no+;ras a 3os re

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    29/158

    Jean Bo

    LA Sa+as

    E3 94os 8atr5n 9e3 so3, 8ero ta+;4n 9e 3a ?7st4:4a, Samas en s7+er4o 9tu:$ era, entre otros, o;?eto9e 7na es8e:4e 9e 4+no +7< 3aro 9os:4entas 3neas, +6s 34terar4o s4n 979a 7e 34tr4:o, ena:a94o, :ono:49o 8or +an7s:r4tos 9e 8r4n:484os 9e3 8r4+er +43en4o, 8ero 7e se 87e9e re+ontar

    >ar4os s43os +6s a336, < 7e es s4n 979a 7e o:7rra 7na >e= no 74ere 9e:4r 7e sea 3o a;4t7a3 7na o;ra +aestra 9e >4orosa 8oesa. 'e a7 a37nos extra:tos, to+a9os 9e 3a 8r4+era 8arte9e3 8oe+a0

    1 I37+4na9or 9e to9os 3os :4e3os o Samas$T 7e, arr4;a < a;a?o*, 94s48as 3as t4n4e;3as...

    T7 es83en9or en>7e3>e 3a t4erra :o+o 7na re90437+4nas 3as t4n4e;3as 9e 3as +onta@as +6s 3e?anas3os 94oses 4n-erna3es se a3eran a3 >erte,

    < to9os 3os 94oses :e3estes ex73tan ante T4.T7s ra7e3>en a:4a t7 +ara>433oso es83en9or.Co+o 4n+enso res83an9or, 437+4nas e3 +7n9o...

    1 C7an9o a8are:es, o Samas$ 3os 87e;3os se 8rosternanto9as 3as entes, en to9os 3os 37ares, se 4n:34nan ante T4.Res83an9e:es en 3as t4n4e;3as, < s7?etas 3as r4en9as 9e3 C4e3o.

    T7 3or4a a :7;4erto 3as +6s 3e?anas +onta@as, t7 res83an9or a 33ena9o 3a -a= 9e 3a t4erra.

    En:ara+a9o en 3as +onta@as, 4ns8e::4onas e3 +7n9o9es9e e3 C4e3o sost4enes s4n a4>os, s4n ex:e8:45n.A7 arr4;a < a336 a;a?o, T eres s7 n4:o 8astor.Atra>4esas 87nt7a3+ente 3os :4e3os,re:orres :a9a 9a 3a T4erra 4nter+4na;3e...

    " Cr7=as s4n :esar e3 +ar, an:o e 4n+enso,:7o :o+o T,

    *Se 4+a4na;a 7e Samas$ 7e se a:osta;a to9as 3as no:es a3 Oeste < se 3e>anta;a to9as 3as +a@anas a3 Este, >o3>aso;re s7s 8asos 97rante 3a no:e, 9es87s 9e a;er 8asa9o +4ster4osa+ente so;re 3a T4erra.

    F

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    30/158

    Jean Bo

    L. < entre to9os 3os 94oses 9e3 7n4>erso, n4n7no tan s7;34+e.

    C7an9o t7 te+4;3e es83en9or en>7e3>e e3 +7n9o,9e to9os 3os 87e;3os 9e 3en7as 94>ersas,

    8enetras 3os 8ro85s4tos < es:r7tas 3a :on97:tato9os se 8rosternan ante T4,

    < e3 :os+os entero as84ra a t7 37=...

    La+;ert, 1F*, 11 s.

    ANera3

    Un 94os :o+o e3 so;erano 9e 3os In-4ernos ta+;4n re:4;a o+ena?es 9e este t48o. 'e a7 7n-ra+ento 9e 7na es8e:4e 9e 4+no 9e a3a;an=a, en a:a94o, :ono:49o 8or +an7s:r4tos 9e

    8r4n:484os 9e3 8r4+er +43en4o, 8ero :7a34ente_ ^O es83n949o_ Proen4t7ra 9eEnlilK

    ^C7;4erto 9e res83an9or, o T, e3 +7< -7erte_ A3a;ar t7 94>4n49a9, 8orta9or 9e :7ernos a:era9os, >est49o 9e 37+4nos49a9, ^o 8r4+on4to 9e 3a 94osautusarK 443ante 9e3 In-4erno, 7e to9o so+etes a3 7e3to en 7n ;r433o 8e34roso, 9es9e e3 7e 37:e t7 8o9eroso es83en9or.1 Los 94oses 9e to9as 3as re4ones :orren a o:73tarse, +a3e:ores < +a3>a9os se es:on9en.

    Bo33enr:er, 1F$, s.

    A InannaKIstar

    Nat7ra3+ente, 3as 94osas no 7e9a;an a3 +aren 9e estas 3or4-4:a:4ones. 'e a7 :5+o se:e3e;ra;a a 3a +6s -a+osa 9e e33as, >star 7>nanna$ < a >e:es>rnini$ en s7+er4o, en 7na 3ara4n>o:a:45n 9e 3a 7e no :4to +6s 7e extra:tos, en a:a94o, < 7e 87e9e re+ontarse, a 3o +6star97r, a3 se7n9o ter:4o 9e3 se7n9o +43en4o0

    1 Yo te 4+83oro, ^Se@ora 9e Se@oras, D4osa 9e D4osas_>star$ So;erana 9e to9as 3as re4ones < Reente 9e 3os

    o+;res. No;3e>rnini$ 3a +6s ran9e 9e to9os 3os 94oses :e3estes,

    Re4na to9o8o9erosa, 9e no+;re s7;34+e

    Eres T 3a 36+8ara 9e3 C4e3o < 9e 3a T4erra,;e34:osa 4?a 9e Sin+

    "

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    31/158

    Jean Bo

    L A9orna9a :on 3a :orona rea3,

    renes en t7s +anos to9os 3os 8o9eresQ.^O Se@ora 9e re87ta9a -a+a,s78er4or a 3a 9e to9os 3os 94oses_...

    1 ZD5n9e no -47ra t7 no+;re[

    ZD5n9e no se en:7entra t7 :73to[ZD5n9e no se rea34=an t7s 9es4n4os[ZD5n9e no se er4en t7s :a8433as[

    ZD5n9e no eres ran9e[ZD5n9e no eres s7;34+e[^Anu$ Enlil % Ea te an exa3ta9o0'an rea3=a9o t7 so;erana entre 3os 94oses,te an s4t7a9o +7< a3to entre e33os, en e3 C4e3o,an e3e>a9o t7 trono.

    A 3a +en:45n 9e T7 no+;re, C4e3o < T4erra se estre+e:en,t4e+;3an to9os 3os 94oses 9e3 C4e3o < te+en 3os 9e3 In-4erno.

    Los o+;res 3or4-4:an ese no+;re te+4;3e,87es T eres ran9e, s78er4or a to9os...^O 3or4osa Leona :e3este_

    T 7e so+etes a 3os 94oses, 4n:37so :7an9o est6n :o3r4:os," +6s 8o9erosa 7e to9os 3os +onar:as, t4enes 3as r4en9as 9e to9os 3os re

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    32/158

    Jean Bo

    LPr4+ero, a 8esar 9e 3o :on>en:4ona3 9e3 est43o re86rese en 3a :ont4n7a9a re8et4:45n 9e 4+6enes,a37nas 9e 3as :7a3es, :o+o 3os e8tetos o+r4:os, son >er9a9eros :34:s e3 res83an9or37+4nosoQ, 3as 4ns4n4as 9e3 8o9er so;erano, e3 9o+4n4o 9e3 7n4>erso, e3 9o+4n4o 9e 3os otros94oses... < a 8esar 9e3 tono o-4:4a3, 7e 3o 8enetra 7n 8o:o to9o en to9as 8artes, a< a 7nae+o:45n re344osa a7tnt4:a. M6s 9e 7n 8asa?e 8o9ra -47rar entre esos 4+nos n7+4nososQ 7e

    R. Otto Otto, 1F$F, $ s. a;a 87esto 9e re34e>e0 3o So;renat7ra3 no es a7 o;?eto 9e 7na3or4-4:a:45n 9e 3a -ra ra=5n, s4no 7e se 8er:4;e en >er9a9 3a >enera:45n extre+a, 3a 9e>o:45n

    8ro-7n9a, 3a 4n94s:7t4;3e e+o:45n 7e s7s:4ta;a en e3 :ora=5n 9e a7e33os ant47os -4e3es. Este sent4+4ento re344oso, 4ntentan9o 8re:4sar3o 7n 8o:o +6s, era e>49ente+ente 9e t48o:entr-7oQ < te+erosoQ, no tena na9a 9e exa3ta9o o 94on4sa:oQ, < esta;a 94a+etra3+entea3e?a9o 9e n7estra re344os49a9. En otras 8a3a;ras, 3a D4>4n49a9, ;a?o s7s +3t483es 8resenta:4ones

    8ersona34=a9as, se ex8er4+enta;a ante to9o :o+o a3o ran94oso, 4na::es4;3e, 9o+4na9or, te+4;3e.Se s78ona 7e, ante e33a, 4n:37so 3os 94osesQ 9e;an 4n:34narse :7a3 :a@as a=ota9as 8or 3ator+entaQ 8. 01" s.. De entra9a, 3o 94>4no 8ro>o:a;a +4e9o < 8ara34=a;a. En e31oema de Gilgames Bottro, 1FF,1"0, e3 roe, en :a+4no a:4a e3 Bos7e 9e 3os Ce9ros, t4ene 7na 8esa9433a 7e 3e 9es84erta

    so;resa3ta9o, aterror4=a9o. Pre7nta enton:es a s7 :o+8a@ero, En497, 7e no se a;a 9or+49o0ZNo a 8asa9o 7n 94os :er:a 9e +[ ZPor 7, enton:es, so< 8resa 9e3 86n4:o[Q. La 8a3a;ra94osQ, 7e e3 roe +en:4ona, a7n :7an9o 87e9a e>o:ar a7, :o+o en otros 37ares, a 7n-antas+aQ 8. 1", re+4te 9e to9as -or+as, 8or s +4s+a, a a3o so;re7+ano < terror-4:o < 3aso3a 49ea 9e 3a 8rox4+49a9 9e 3o so;renat7ra3 tena 8or tanto :o+o e-e:to 8ara34=ar 9e te+or. La D4>4n49a9 no era n7n:a o;?eto 9e 7na ;s7e9a ans4osa < ent7s4asta0 ;7s:ar 7s3@: 7n94osQ, :o+o se 9e:a a >e:es, era a3o 7e esta;a +ot4>a9o 8or ne:es49a9 9e 8rote::45n < 9ea4no no atraa a 3a +anera 9e 7n ;4en 9esea;3e, 9e 7na 8resen:4a 7e se97?era e3:ora=5n, :o+o 7n a+or >er9a9ero. La re3445n +eso8ot6+4:a no tena a;so37ta+ente na9a 9e +st4:aQ. En e33a 3os 94oses eran:ons49era9os a7tor49a9esQ s78re+as a;r6 o:as45n 9e >o3>er so;re esta +et6-ora -7n9a+enta39e3 8o9er, 8. 11, 9e 3as 7e 3os 7+anos, s7?etos a s7 ser>4:4o, 7+439e+ente 9e8en9an eran8atronosQ 3e?anos < a3taneros, se@ores < so;eranos, 8ero 9e n4nn +o9o a+4os. 'a;a 7eso+eterse a e33os, se 3es te+a, < 3os o+;res se a;a?a;an < te+;3a;an ante e33os, 8ero no se 3esa+a;aQ. E3 >er;o a+arQ 7r#mu#g: no a8are:e +6s 7e 9e +anera ex:e8:4ona3 :on 7n no+;re9e 94>4n49a9 8or o;?eto no tena n7n:a e3 sent49o 9e 7n 4+873so 4+8et7oso < t4erno, +enosto9a>a 9e 7na ne:es49a9, 9e 7n 9eseo a8as4ona9o, s4no 7e 9es4na;a so3a+ente 3a 4n:34na:45n7e 8o9a ex8er4+entar 7n +o9esto < e+8e7e@e:49o s4er>o 8or 7n a+o < se@orQ 7b3lu:

    o+n48otente < s7;34+e. ^'onra9 a >7estro 94os_ ^Un4os a /3_Q 34tera3+ente0 ^A+a93e_Q. Eneste exor94o 9e 7n :anto re344oso E;e34n, 1F1F, n.b 1, II0$, e3 8r4+er 9st4:o s74ere e3>er9a9ero a3:an:e 9e3 se7n9o. Los 94oses esta;an 9e+as4a9o a3tos, eran 9e+as4a9o >ert44nosos,trans:en9entes, 8ara s7s:4tar se9, ar9or, e:4=o. S7s 8o9eres, :o+o s7 nat7ra3e=a, se en:ontra;an+7< -7era 9e n7estro a3:an:e, 9e+as4a9o a;r7+a9ores < -or+49a;3es :o+o 8ara 9esen:a9enar enn7estro :ora=5n otra :osa 7e 7na re>eren:4a te+erosa, 7n res8eto a9+4rat4>o < 7na 7+439ea9ora:45n. Ese sent4+4ento :entr-7oQ 7e 3os 94oses a:an na:er to+a to9a>a +6s re34e>e a 8o:o 7ese e>o7en a37nas 9e 3as re8resenta:4ones 7e 9e e33os se a:an < 3os atr4;7tos 7e se 3esre:ono:an. Por e?e+83o, 8ara 9es:r4;4r, s4 no 9e-4n4r, 3a 8art4:73ar49a9 9e s7 nat7ra3e=a, se a;a

    4+a4na9o 9es9e a:a t4e+8o 3a :3ase 9e 9es37+;ra+4ento < terror 7e 9e;a e+anar 9e e33os < 3aextraor94nar4a 9ens49a9 9e s7 ser, sen e3 +o9e3o 9e 7na 37+4nos49a9 8ro944osa, 7e res49a en

    "

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    33/158

    Jean Bo

    Le33os, o 7e 33e>a;an so;re s :o+o 7na >est4+enta 9e 37=, o 7e a;an :o3o:a9o so;re s7 :7er8oo so;re s7 :a;e=a, :o+o ?o433oso a3 t4e+8o 7e terr4;3e, :o+o to9o 3o 7ees -as:4nante Cass4n, 1F*. Se 33a+a;a melammu 9e3 :o+87esto s7+er4o + e, 8o9erQ, < 36+,4n:an9es:enteQ a esta -7ente 9e aso+;ro < 9e es8anto 7e 94st4n7a so;re to9o a 3os 94oses0

    a9+4ra;3es, en >4rt79 9e este es83en9or, 8ero ta+;4n :a8a:es 9e a749o enese 8as 9e 49eora+as 8ara 3o 7e nosotros 33a+a+os e3 serQ. Esta ex8res45n res83an9e:4ente 9es7 nat7ra3e=a 94>4na se 7t434=a;an :orr4ente+ente +e94a 9o:ena 9e :7as4 s4n5n4+os0 rasubbatu$namrirru$ sarru$ e 4n:37so&ulu4tu$ 34tera3+ente, te+orQ, es8antoQ, e>o:an9o to9os, a3 +4s+ot4e+8o, 3a +4s+a +e=:3a 9e res83an9or < es8anto 8o9a, 8or otra 8arte, ser :on:e949a 8or 3os94oses, +6s aten7a9a < :on :ar6:ter te+8ora3, a a37nas :r4at7ras0 8ersonas so;eranas 7 o;?etossara9os, 7e re-3e?a;an as a3 +enos 3as a8ar4en:4as 9e 3a 94>4n49a9Q. E3 melammu$ en s7+a, noera s4no 3a tra97::45n +4to354:a 9e3 sent4+4ento re344oso -7n9a+enta3, :o+87esto 9e9es37+;ra+4ento < terror, :on?7nta+ente s7s:4ta9os 8or 3os 94oses.

    Por eso no se 8r4>a;an es :3ara+ente 8er:e8t4;3e en 3os textos anter4or+ente :4ta9os 9ea834:ar3es :a34-4:at4>os to+a9os 9e to9o 3o 7e en este +7n9o 8are:a, a 3a >e=, -or+49a;3e,a9+4ra;3e < 8a>oroso, tanto 9e 3os -en5+enos 9e 3a nat7ra3e=a D437>4oQ, Te+8esta9Q,In7n9a:45nQ, Monta@aQ... :o+o 9e 3os an4+a3es +6s 4+8onentes < te+4;3es UroQ, Le5nQ,Dra5nQ..., no +enos 7e 9e 3os 8ro97:tos +6s a3ar+antes 9e 3a 4n97str4a 7+ana0 3as ar+asQes8e:4a3+ente, -6:43+ente 94>4n4=a9asQ 8. F. Este as8e:to 9e3 sent4+4ento re344oso se re-3e?a asta en 3as antro8on4+4as 8. $$. Se sa;e 7een Meso8ota+4a 3os no+;res 8ro84os 9e 3as 8ersonas se 8resenta;an :on -re:7en:4a :o+o -rases:ortas, en7n:4at4>as o 9e8re:at4>as, so;re e3 no+;re 9e 7na 94>4n49a9, 9e 3a 7e tra97:an 3a 49ea7e 9e e33a se a:an 3os 7s7ar4os 9e3 no+;re. Nos an 7e9a9o n7+erosos e?e+83os 9e e33o 9eto9as 3as 8o:as, 9es9e e3 :o+4en=o 9e3 ter:er +43en4o, en s7+er4o 8r4+ero < en a:a94o 37eo, < ae33os 9e;e+os re:7rr4r :onstante+ente :o+o -7ente 9e :ono:4+4ento 9e3 8ensa+4ento < 9e3sent4+4ento re344osos, tanto +6s r4:os < s7erentes :7anto 7e, a 94-eren:4a 9e +7:os es:r4tosQ,nos 8er+4ten a::e9er a 3a re344os49a9 9e todos$ 4n:37so 9e 3a 4n+ensa +7:e97+;re 9e 3os43etra9os. En:ontra+os a e3 res83an9or 37+4nosoQ, 3a +a?esta9Q, 3a a7tor49a9Q, 3a so;eranaQ 9e3os 94oses, a3 +4s+o t4e+8o 7e 3a re>eren:4a, e3 res8eto, e3 te+or, 3a a9ora:45n, s7s:4ta9os en 3oso+;res 8or a3o tan s7;34+e < tan -7erte0 Sn-nair2 SnHesHres83anH9e:4enteQ Stn-a&ir-ag#-su2SnH33e>aHs7H:orona 9e 37=Q Nab-nebi-ana-il2 Na;Hres83an9e:eHanteH3osH94osesQ >na-

    sam3-sarrat2 E33a IstarHesH3aHRe4naH9e3HC4e3oQ Enlil-nr-sam3-irsitim2 En343HesH3aH37=H9e3HC4e3oH4no. En e33os a8are:e :o+o 8osee9or 9e 7n a7tnt4:o8oten:4a3 9e ;ene>o3en:4a, :on9es:en9en:4a e 4n973en:4a a:4a 3os o+;res 8. 1F. P7es era4ne>4ta;3e 7e estos 3t4+os, en 8resen:4a 9e seres tan -or+49a;3es, 8ero 7e na9a -or=a;a as78oner 8art4:73ar+ente +a3>a9os < :r7e3es, aores, :o+o se es8era nat7ra3+ente ^asta 7e no se 9e+7estra 3o :ontrar4o_ 9e3os 8o9eres 9e este +7n9o. En 3os 4+nos < 83ear4as anter4or+ente :4ta9os se a;r6n a9>ert49oa37nos rasos 7e no +an4-esta;an so3a+ente 3a a7tor49a9, 3a e3e>a:45n, e3 8o9er 9e 3os 94oses,s4no 7e se 3es re:ono:a ;en>o3os < :ar4tat4>os0 Sin era 7n Pa9re ;en>o3oQ, < Samas :749a;a9e to9os 3os a;4tantes 9e 3a T4erraQ, < se 8o9a 4+83orar a>star$ Se@ora 9e Se@oras, D4osa 9eD4osasQ, < es8erar 9e e33a 7na res87esta -a>ora;3e a 3as en7-3ex4ones < 3as 83ear4asQ 88. $

    ss.. A 3os +4s+os sent4+4entos a:en e:o 9e +anera s4+43ar, 8ro-7sa+ente, 3os no+;res 8ro84os

    ""

  • 8/13/2019 BOTTERO JEAN - La Religion Mas Antigua Mesopotamia

    34/158

    Jean Bo

    L9e 8ersonas0 l-na&lisam2 D4osH+oH8onH3osHo?osHenH+Q ,3m3ni-(ardu/2 Mar97HtenH:o+8as45nH9eH+Q Stn-abi-ensi2 SnHesHe3H8a9reH9e3H9;43Q Sa+asHat4n0 Sa+asHesH8rote:torQSamas-e&iri2 Sa+asHseHo:78aH9eH+Q... Des9e esta 8ers8e:t4