TS. Nguyễn Hùng Long

PCT Cục An toàn thực phẩm

BẢO ĐẢM AN TOÀN THỰC PHẨM ĐỐI VỚI

CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT VÀ PHÂN PHỐI

BÁN LẺ THỰC PHẨM

I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN

II. NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ VÀ CHÍNH SÁCH

TRONG BẢO ĐẢM ATTP

III. CÁC QUY ĐỊNH VÀ CHẾ TÀI KIỂM SOÁT ATTP

IV. TRUYỀN THÔNG NÂNG CAO NHẬN THỨC,

TRÁCH NHIỆM CHUYỂN ĐỔI HÀNH VI BẢO ĐẢM

ATTP TRONG SX, KD BÁN LẺ

1. Các khái niệm liên quan tại Việt Nam

(Luật An toàn thực phẩm)

Thực phẩm: Là sản phẩm mà con người ăn, uống ở

dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến, bảo

quản. TP không bao gồm mỹ phẩm, thuốc lá và các chất

sử dụng như dược phẩm.

Phân loại TP hiên nay đê quản ly gồm: TP tươi sống, TP

bao gói sẵn, TP tăng cường vi chất dinh dưỡng, TP chức

năng, TP biến đổi gen, TP đã qua chiếu xạ, dịch vụ ăn

uống và thức ăn đường phố.

Sản xuất TP là viêc thực hiên một, một số hoặc tất cả

các hoạt động trồng trọt, chăn nuôi, thu hái, đánh bắt,

khai thác, sơ chế, chế biến, bao gói, bảo quản để tạo ra

TP. Sản xuất TP gồm:

+ Cơ sở sản xuất ban đầu nhỏ lẻ: là cơ sở trồng trọt,

chăn nuôi, thu hái, đánh bắt, khai thác các nguyên liêu

thực phẩm ở qui mô hộ gia đình, hộ cá thể.

Kinh doanh TP là viêc thực hiên một, một số hoặc tất cả

các hoạt động giới thiêu, dịch vụ bảo quản, dịch vụ vận

chuyển hoặc buôn bán TP.

+ Cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ: là

cơ sở sản xuất, kinh doanh ở qui mô hộ gia đình, hộ cá

thể có hoặc không có giấy đăn ký kinh doanh thực phẩm.

Điều kiện bảo quản đặc biệt: là viêc sử dụng các trang

thiết bị để điều chỉnh. duy trì các yêu cầu về nhiêt độ,

khoảng nhiêt độ, độ ẩm và các yếu tố khác trong bảo

quản thực phẩm của nhà sản xuất nhằm bảo đảm chất

lượng, an toàn thực phẩm.

An toàn thực phẩm là viêc bảo đảm để thực phẩm

không gây hại đến sức khỏe, tính mạng con người.

Điều kiện bảo đảm ATTP là những quy chuẩn kỹ thuật

và những quy định khác đối với TP, cơ sở sản xuất, kinh

doanh thực phẩm và hoạt động sản xuất, kinh doanh

thực phẩm do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền

ban hành nhằm mục đích bảo đảm thực phẩm an toàn

đối với sức khoẻ, tính mạng con người.

2. Thực trạng, nguyên nhân mất ATTP trong sản xuất,

phân phối lẻ

Nguy cơ ô nhiễm đối với thực phẩm:

+ Vi sinh vật: vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm…

+ Hóa chất độc hại: hóa chất BVTV, chất tăng

trưởng, chất bảo quản, kim loại nặng, hóa chất độc

hại trong nước, đất, phân bón…

Nguy cơ gây ô nhiễm thực phẩm đối với TP vẫn diễn

biến phức tạp, khó kiểm soát một cách bền vững, triêt

để ở các công đoạn của chuôi cung cấp

Nguyên nhân?

Nguyên nhân:

Tình trạng ô nhiễm môi trường (nguồn đất, nước canh

tác); viêc quy hoạch khu vực canh tác an toàn còn hạn

chế; trang bị, dụng cụ sơ chế, bảo quản, kinh doanh sản

phẩm còn thiếu, không bảo đảm các quy định

Nguồn cây giống, phân bón, hóa chất bảo vê thực vật…

được cung cấp chủ yếu là các cơ sở nhỏ lẻ, không rõ

nguồn gốc, nhập lậu, kém chất lượng… khó được kiểm

soát an toàn TP thường xuyên và triêt để.

Ý thức người sản xuất, kinh doanh TP tuy đã được cải

thiên nhưng thực hành, trách nhiêm bảo đảm an toàn

TP còn rất hạn chế

Nguyên nhân (tiếp):

Người tiêu dùng vẫn còn thói quen khá phổ biến là “dễ

dãi” để lựa chọn, sử dụng TP. Trong thực tế, người tiêu

dùng “sẵn sàng” lựa chọn, sử dụng TP ở cả những nơi

môi trường kinh doanh bị ô nhiễm, “cảm quan” sản

phẩm đã thấy không bảo đảm an toàn mà không cần

phải xét nghiêm để xác định.

Hiêu quả, hiêu lực quản lý an toàn TP trong kinh doanh

TP ở cấp huyên, cấp phường, xã còn chưa cao, chưa

thường xuyên; công tác phối hợp liên ngành còn chưa

chặt chẽ; viêc đầu tư trang bị, kinh phí bảo đảm cho

hoạt động thiếu và không thường xuyên.

1. Nguyên tắc bảo đảm ATTP <Luật An toàn thực phẩm>

Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh TP phải chịu trách

nhiệm về an toàn đối với TP do mình sản xuất, kinh doanh.

Quản lý ATTP phải trên cơ sở kỹ thuật tương ứng, quy định do

cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ban hành và tiêu

chuẩn do tổ chức, cá nhân sản xuất công bố áp dụng.

Quản lý ATTP phải đảm bảo phân công, phân cấp rõ ràng và

phối hợp liên ngành.

Quản lý ATTP phải được thực hiện trong suốt quá trình sản

xuất, kinh doanh TP trên cơ sở phân tích nguy cơ đối với ATTP

Quản lý ATTP phải đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

2. Chính sách của Nhà nước về ATTP

Xây dựng chiến lược, quy hoạch tổng thể về bảo đảm ATTP,

quy hoạch vùng sản xuất thực phẩm an toàn theo chuôi cung

cấp thực phẩm

Đầu tư nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghê phục vụ

viêc phân tích nguy cơ đối với ATTP; xây dựng mới, nâng

cấp, nâng cao năng lực các phòng thí nghiêm phân tích; xây

dựng các vùng sản xuất nguyên liêu thực phẩm an toàn, chợ

đầu mối nông sản thực phẩm, cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm

quy mô công nghiêp.

Khuyến khích các cơ sở SX, KD thực phẩm đổi mới công

nghê, mở rộng quy mô sản xuất; sản xuất thực phẩm chất

lượng cao, bổ sung vi chất dinh dưỡng; xây dựng thương

hiêu và phát triển hê thống cung cấp thực phẩm an toàn.

2. Chính sách của Nhà nước về ATTP (tiếp)

Thiết lập khuôn khổ pháp lý và tổ chức thực hiên lộ trình bắt

buộc áp dụng hê thống GMP, GAP, GHP, HACCP và các hê

thống quản lý ATTP tiên tiến khác.

Mở rộng hợp tác quốc tế, đẩy mạnh ký kết điều ước, thoả

thuận quốc tế về công nhận, thừa nhận lẫn nhau trong lĩnh

vực thực phẩm.

Khen thưởng kịp thời tô chức, ca nhân SX, KD TP an toàn.

Khuyến khích, tạo điều kiên cho hội, hiêp hội, tổ chức, cá

nhân trong nước, nước ngoài đầu tư, tham gia vào xây dựng

tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, kiểm nghiêm ATTP.

Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức người dân về tiêu

dùng TP an toàn, ý thức trách nhiêm và đạo đức kinh doanh.

1. Quy định bảo đảm ATTP trong SX, KD TP

Sản phẩm TP phải bảo đảm an toàn: Điều 10 – Điều 18 Luật

an toàn thực phẩm. Quy định về đóng gói, ghi nhãn, bảo

quản sản phẩm; công bố chất lượng ATTP, đáp ứng các quy

chuẩn kỹ thuật

Cơ sở SX, KD phải đủ điều kiên ATTP: được cấp Giấy chứng

nhận cơ sở đủ điều kiên ATTP trừ một số trường hợp theo

qui định tại điều 12, khoản 1, NĐ số 38. Yêu cầu cụ thể tại

Thông tư số 15, 16 của BYT.

Xác nhận quảng cáo thực phẩm: xác nhận nội dung quảng

cáo ATTP tại cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo

quy định

Phân công quản lý an toàn TP trong sản xuất, kinh

doanh TP: Nghị định 38/2012/NĐ-CP; Thông tư liên tịch

số 13/2014/TTLT-BYT-BNNPTNT-BCT ngày 9/4/2014

+ Bộ Y tế

+ Bộ Nông nghiêp và Phát triển nông thôn

+ Bộ Công thương

+ UBND các cấp

Phân công đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh TP hôn

hợp quy định tại Thông tư liên tịch số 13/2014/TTLT-

BYT-BNNPTNT-BCT ngày 9/4/2014

2. Chế tài bảo đảm ATTP trong SX, KD TP

Xử lý vi phạm ATTP:

+ Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý vi phạm

hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiêm hình sự, nếu gây

thiêt hại thì phải bồi thường và khắc phục hậu quả theo

quy định của pháp luật.

+ Người lợi dụng chức vụ, quyền hạn vi phạm quy định thì

tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật

hoặc bị truy cứu trách nhiêm hình sự, nếu gây thiêt hại thì

phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

+ Mức phạt tiền đối với vi phạm hành chính theo quy định

của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính (Nghị định só

178/2013/NĐ-CP). Nếu gây hậu quả nghiêm trong sẽ bị

truy tố theo điều 244 của Bộ luật hình sự.

2. Chế tài bảo đảm ATTP trong SX, KD TP (tiếp)

Khó khăn:

+ Hạn chế lực lượng thanh tra liên ngành nên các hoạt

động thanh tra chưa được thường xuyên, liên tục;

+ Nhiều trường hợp khó định danh hành vi vi phạm quy

định ATTP ngay (cần xét nghiêm, kiểm nghiêm);

+ Đối tượng vi phạm là những người thu nhập thấp, khó

thực thi như đối tượng lao động có thời vụ, lao động phổ

thông không ổn định, nhất là phụ nữ, những người di cư từ

nông thôn ra đô thị, ít vốn.

+ Giá trị hàng hóa thực phẩm của các cơ sở sản xuất, kinh

doanh nhỏ, chủ cơ sở, người sản xuất, kinh doanh sẵn

sàng “bỏ của chạy lấy người”.

IV. TRUYỀN THÔNG NÂNG CAO NHẬN

THỨC, TRÁCH NHIỆM CHUYỂN ĐỔI HÀNH VI

BẢO ĐẢM ATTP TRONG SX, KD BÁN LẺ

Thách thức: sự “gian dối” trong SX, KD TP nói chung và

trong viêc trà trộn TP không đạt chất lượng bán cùng sản

phẩm “sạch” nói riêng vì mục đích “lợi nhuận”.

Nguyên nhân:

Trách nhiêm bảo đảm an toàn TP của các đối tượng tham

gia trong quá trình sản xuất, kinh doanh chưa cao

lực lượng quản lý còn thiếu, trang thiết bị kiểm tra, giám

sát, kinh phí hoạt động chưa đủ, độ bao phủ và hiêu quả

các biên pháp thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức

năng còn giới hạn

Khắc phục: tăng cường công tác thông tin, truyền

thông, giáo dục về ATTP

Công tác thông tin, truyền thông, giáo dục về ATTP

Yêu cầu: Chính xác, kịp thời, rõ ràng, đơn giản, thiết thực; Phù

hợp với truyền thống, văn hoá, bản sắc dân tộc, tôn giáo, đạo

đức xã hội, tín ngưỡng và phong tục tập quán; Phù hợp với từng

loại đối tượng.

Nội dung: Kiến thức, pháp luật về ATTP; Nguyên nhân, cách

nhận biết nguy cơ gây NĐTP, bênh truyền qua thực phẩm và các

biên pháp phòng, chống sự cố về ATTP; Thông tin về SX, KD TP

bảo đảm an toàn; xử lý đối với cơ sở vi phạm.

Đối tượng: Ưu tiên đến người tiêu dùng thực phẩm; Người quản

lý, điều hành các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm; người

trực tiếp SX, KD thực phẩm; Tổ chức, cá nhân SX, KD thực

phẩm tươi sống, thực phẩm nhỏ lẻ; người dân khu vực có điều

kiên kinh tế - xã hội đặc biêt khó khăn.