Bible Module - Tagalog

8/16/2019 Bible Module - Tagalog

1/134

Colegio de San SebastianRecolletos de Manila

Claro M. Recto Ave., Metro Manila, Philippines Telephone Nos.; 734-8931 to 39 e!site" http"##sscr$nl.e%&.ph

Unang Aralin: Paano ba ang isang Katoliko magbasa ng Biblia*?

(*Biblia ang tawag natin sa Salita ng Diyos, kung minsan, tinatawag din itona Banal na Kasulatan o kaya’y ScripturaLayunin ng Aralin:

!" Matutu#an kung paanong magbasa ng Biblia sa kaparaanang ginagawang simba#ang Katoliko"

$" Maintindi#an ang konsepto o ang turo tungkol sa %kasaysayan ng atingkaligtasan (or %sal&ation #istory' at %pakikipag tipan (or %co&enant'pati na ang ka#alaga#an nito sa pagbabasa ng Biblia"

" Matutu#an ang mga susi (key points sa kwento ng paglik#a(creation story na matatagpuan sa )enesis"

Balangkas ng Aralin (Lesson Outline)

+" animula at abot-tanaw (o&er&iew ng lesson

." agbasa ng Biblia co&er-to-co&er

B" /ips kung pano tayo matututo

++" 0mpisa#an sa Biblia aano magbasa ng Biblia ang isang Katoliko1

." Di&ine a#ayag aano nakikipag-usap ang Diyos sa tao1

B" ag +nterpret sa Biblia .ng #akbang (o rules

C" .ng Scripture ay pang-Diyos +nspirasyon

D" .ng Scripture ay pang-tao .ng Biblia bilang isang Religious2iterature at 3istory

+++" Kasaysayan ng Kaligtasan (Sal&ation 3istory .ng kwento ng Biblia

." Kasaysayan ng kaligtasan (Sal&ation 3istory at mga tipan okasunduan (Co&enants

B" .ng 2uma at Bagong /ipang ( /#e 4ld and 5ew /estaments

+6" 0mpisa sa Simula ambungad sa )enesis

http://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Learninghttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Goinghttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Divinehttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Humanhttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Humanhttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Historyhttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Testamentshttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Goinghttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Divinehttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Humanhttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Humanhttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Historyhttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Testamentshttp://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_how_a_catholic_starts_to_read_the_bible#Learning


2/134


Claro M. Recto Ave., Metro Manila, Philippines Telephone Nos.; 734-8931 to 39 e!site" http"##sscr$nl.e%&.ph." .ng istorya ng aglik#a

B" .ng Salita at ang Sabbat#

6" ag-aaralang Katanungan

6+" analangin at agmumuni-muni

I. Panimula at abot-tanaw ng lesson

Pagbasa ng Biblia mula o!er-to-o!er Sa pag-aaral na ito, magbabasa tayo ng Biblia co&er to co&er" Muk#a bangimposible para sa isang bagu#an1

3uwag kang mag-alala7 3indi ganun kalalim ang gagawin natin 8 meronkang isang buong bu#ay mo para basa#in ang Biblia" .ng ituturo lang sainyo ay mga ma#a#alang dapat malaman para maumpisa#an mo angpagbabasa nito at sana ma-inspire kang magbasa araw-araw, #abang bu#ay"

agkatapos mo sa pag-aaral na ito, masusundan mo ang tema o %plot' ngBiblia" /andaan mo ang mga tau#an sa mga kwento at alamin mo angistorya nila"

Malalaman mo na sa Biblia, may iisa lang palang namamayagpag na kwento"+sang plot, ika nga" Maaaring ngayon mo lang ito nalaman" 8 na may isangkwento lang sa loob ng Biblia" /otoo ito" 3indi lang ito koleksyon ngmagkaka#iwalay na kwento" 2a#at ng #iwa-#iwalay na kwento na ito, kapagpinagsamasama mong la#at at pinagsunud-sunod tulad ng pag-aaral naginawa ng ating mga early c#urc# 9at#ers (santos padres sa tulong atpamamatnubay ng :spirito Santo, maiintindi#an mong ito ay binubuo lang

talaga ng isang aklat na may isang kwento" Malalaman natin kung ano angkwentong ito at kung paano mo ito susundan sa mga #iwa-#iwalay nakwentong nakapaloob dito"

B" Bago natin gawin iyan, umpisa#an muna natin sa abot tanaw (o&er&iewang mga dapat na alam natin sa Katolikong pagbabasa ng Biblia"


3/134



!" Basa#in ang bawat lesson pati na ang mga talata (passages sa Bibliaat iba pang mga resources na sasabi#in ng iyong guro" Makakatulong

kung ikaw ay magsusulat ng mga bagay na ayaw mong malimutan"Mag#anda ka ng ballpen at papel na iyong susulatan" iliting sagutinng wasto ang mga tanong na matatagpuan sa katapusan ng bawatlesson"

$" Sa pagitan ng bawat lessons, pag-aralan mo ang iyong mga naisulat atnaintindi#an" Basa#in ng pangalawang beses ang lesson sa Biblia naitinuro ng iyong guro" Mas magandang #abang nag-aaral ka, meronkang katabing ma#alagang aklat ng simba#an ang Katesismo para sa+glesia Katolika or CCC sa +ngles 8 Catec#ism o9 t#e Cat#olic C#urc#"

" Siguradu#in mong umpisa#an ang iyong pag-aaral sa pamamagitan ngpagdarasal"

;" Magandang pag-aralan ito tuwing may small group miting ang iyongsama#an"

II. Um"isa#an sa Biblia: Paano magbasa ng Biblia ang isangKatoliko?

A. Banal na Pag#a#ayag: Paano nakiki"ag-usa" ang $iyos sa atin?

.ng pagiging Kristiyano ay pagkakaroon ng reli#iyon ng S.2+/. at #indi ng

.K2./" (a religion o9 t#e sa pamamagitan ni =esus' o kaya’y %sa pangalan ni =esus' > Sapagkat ang la#at-la#at ay nagmula sa Kanya"

+pina#ayag ng Diyos ang la#at ng gusto 5iyang sabi#in para makilalanatin Siya" )usto 5iyang magpakilala sa atin" Kung sino Siya at kung ano

ang Kanyang naisin para sa atin" Siya ay nagpa#ayag ng Kanyang sarilisa paraan

o %&ri"tura (or Biblia)

o 'raisyon (tula ng %anta *isa at mga %akramento)


4/134



o *agisterium (mga turo ng simba#ang Katoliko tulad ng mga dogmaat Kredo

.ng banal na :spiritu Santo ay aktibong nagtatraba#o sa kaparaanang ito"Binibigyan 5ya ng inspirasyon ang Scriptura, binubu#ay 5ya ang mgatradisyon ng Katolikong Simba#an, at ginagarantiya#an 5iyang tama angturo ng Simba#an (or magisterium" (Catec#ism, nos" ?!-?$"

B. Ang + "araan ng "ag-inter"ret o "ag"a"aliwanag ng BibliaDa#il nagpapakilala ang Diyos sa atin sa pamamagitan ng kaparaananbinanggit- (Biblia, tradisyon at magisterium dapat isipin natin na mayronding ma#a#alagang bagay na dapat nating malaman sa tuwing tayo’ymagbabasa at mag iinterpret ng Biblia

Ang nilalaman at "agkakaisa ng %&ri"tura : Ka#it maraming aklat angbumubuo sa Biblia, #indi natin dapat basa#in ito na parang #iwa-#iwalay nakwento at walang relasyon sa isa’t-isa" agbinasa mo ang isang aklat saBiblia, isa-isip mo ang pagkakadugtong ng kwentong ito sa iba pang mgakwento" /andaan, ibinunyag ni =esus na may iisang plano ang Diyos para sasangkatau#an" 3abang dumarami at lumalalim ang ating mga binabasangmga istorya sa Biblia, lilinaw ang planong ito ng Diyos para sa mga tao" Sabini St" .ugustine @.ng Bagong /ipan (5ew /estament ay nakatago saMatandang /ipan (4ld /estament, at ang Matandang /ipan ay ibinunyag saBagong /ipan"@ +big sabi#in, pinakita sa atin ni =esus kung paanong la#at ng

sinabi at nangyari sa Matandang /ipan ay tumutukoy sa Kanya sa Kanyangmga sinabi at ginawa sa

bagong tipan" Kaya nga ba, kung ano ang sinabi at ginawa ni =esus aynagbibigay linaw sa mga pangako at pangyayaring naganap sa Matandang /ipan" 3alimbawa

Sa Matthew 17:2 “ samantalang sila’y naroon, nakita nilangnagbagong anyo si Jesus: nagliwanag na parang araw angkanyang mukha at pumuting parang busilak Kanyang damit!ito ang kwento tungkol sa "rans#guration$

wede mong balikan ang istorya sa 4ld /estament na may pare#ong tema"

%&odo '(:2) “*t nangyari, nang bumaba si Moises sa bundok ngSinai, na dala ang tapyas na bato ng patotoo sa kamay niya,noong bumaba sa bundok ay hindi nalalaman ni Moises na angbalat ng kaniyang mukha ay nagliliwanag dahil sa pakikipagusap niya sa +ios

http://www.kofc.org/publications/cis/catechism/getsection.cfm?partnum=1&SecNum=1&ChapNum=2&articlenum=2&ParSecNum=0&subSecNum=2&headernum=2&ParNum=81&ParType=ahttp://www.kofc.org/publications/cis/catechism/getsection.cfm?partnum=1&SecNum=1&ChapNum=2&articlenum=2&ParSecNum=0&subSecNum=2&headernum=2&ParNum=81&ParType=a


5/134



*t nang makita ni *aron at ng lahat ng mga anak ni -srael siMoises, narito, ang balat ng kaniyang mukha ay nagliliwanag.

at sila/y natakot na lumapit sa kaniya

.ng malalim na ibig ipaka#ulugan sa mga pagbasang ito ay ito si Moisesang %biblical type' (or 9ores#adowing o9 =esus" 3abang si Moises angtagapagbigay ng batas sa pagtanggap niya ng !A utos mula sa Diyos saMatandang /ipan, si =esus naman sa Bagong /ipan ang nagbigay ngkautusan" umuti ang muk#a ni Moises, ganun din naman si =esus saKanyang agbabagong-anyo !"rans#guration$" Maraming ganitong#alimbawa" Si =esus ay tinatawag na anak ni Da&id sa Matt#ew !" Si Da&iday isang 3aring 3udyo" Si =esus ay isa ring 3aring 3udyo" Si Da&id tulad ni =esus ay isang pastol (! Sam ! at A taong gulang ng maging 3ari ng mga

3udyo" Si Da&id rin ay galing sa Bet#le#em (! Sam !" +to ay nagbibigayanino kay =esus na Siya rin namang pastol nating la#at (=n !A, A taonggulang ng magsimulang mangaral si =esus (2k at ipinanganak din Siya saBet#le#em (Mt $"

Sa Matandang /ipan ()en , ang istorya ni =ose na #inubaran ng kanyangmga kapatid at ipinagbili sa mga pagano ay kakikitaan sa bu#ay ni =esus (Mt$ pinagbili rin Siya at #inubaran (Mt " Si =esus tulad ng kwento kay =oseay nagpatawad rin sa mga nagpa#irap sa kanya"Sa madaling salita, ang mga tao at mga pangyayari sa Matandang /ipan aytumutukoy sa mga nangyari kay =esus" .ng tawag dito ay typology"

agkakapare#o ng tipo ng kwento"Ang bu#ay na 'raisyong Katoliko : Kapag binasa natin ang Salita ngDiyos, dapat iintindi#in ito kasabayan ng turo ng tradisyon ng atingsimba#an" +big sabi#in, titingnan natin kung paanong ang Salita ayiniinterpret ng ating Simba#ang Katoliko, lalo na sa ating mga dasal sa banalna Misa at mga pista ng simba#an"

Paka#ulugan ng ating Pananam"alataya (Analogy o, ait#): .ng Siyarin namang :spiritu Santo na nagbigay inspirasyon sa Salita ng Diyos ay Siyaring nag-iingat sa mga turo ng ating Simba#an" +big sabi#in, kung babasa#innatin at ipapaliwanag ng mabuti ang Salita ng Diyos, kung paano ninanais ng

Diyos na atin itong maintindi#an, - siguradu#in natin na tama ang atingpaliwanag at turo, at #indi sumasalungat sa ating pananampalatayangKatoliko na ating ating matatagpuan sa dasal na- %Sumasampalataya ako'( Apostle’s Creed)" +sipin mo na lang #alimbawa, paanong ang isangdokumento ay kakalabanin ang a#ensya na nagpalabas ng dokumentong ito1aanong ang Biblia na nagmula sa ating Simba#an ay magtuturo ng salungatat kakalabanin ang simba#an na gumawa sa kanya1 3alimbawa, #indimaaaring ipaliwanag nino man na sa Biblia ay #indi binigyang #alaga si


6/134



Maria" +binigay sa atin ang ma#al na bir#eng Maria na ma#al ng atingsimba#an" .ng Biblia ay gawa ng simba#an, #indi sasalungatin ng simba#an

ang kanyang turo sa mababasang turo sa Biblia tungkok sa ma#al na Bir#en"C#urc# &s" Biblia1 5auna ang Simba#an kaysa sa Biblia, Simba#an angnag-anak sa Biblia"

Ang %alita ng $iyos ay banal o makalangit (%&ri"ture is $i!ine):Ins"iration


7/134



ito dapat ikumpara sa mga pagtuturong galing sa Science, #alimbawa, sagotsa kung paano nag-umpisa ang mundo o ang tao"

3indi rin naman ibig sabi#ing mali ang turo sa Biblia da#il #indi itotumutugma sa ibang turo ng pag-aaral ng Science" .ng Biblia, sa kanyangkabuoan ay tama at wala itong pagkakamali #indi lang sa turo tungkol sapananampalataya at moralidad (faith and morals in English kundi pati narin sa mga kasaysayang nangyari at mga tau#an nito" 3indi tayo ililigaw ngBiblia" Subalit dapat, maging responsable ang bawat isa na nagbibigaypaliwanag sa banal na kasulatang ito" 2aging alala#anin na ang kasaysayan(history) na isinasaad sa Biblia at la#at ng mga pangyayari sa Biblia aygaling sa reli#iyoso at banal na pananaw (perspective) kaya nga ang Bibliasa tuwina ay gumagamit ng mga mataling#agang salita (o symbolic

language).

$. Ang %alita ng $iyos ay bu#ay : Ang Biblia bilang eli#iyosongLiteratura at Kasaysayan

Sa kapaki-pakinabang na paraan ng pagsasalita, ang may akda ng Banal naKasulatan ay @tao-at-Diyos', nanganga#ulugan lamang na dapat basa#inang Biblia nang kaiba sa paraan kung paano ka magbasa ng iba pang mgaaklat"

Kapag babasa#in natin ang Biblia, dapat nating tandaan na ito ay Salita ng

Diyos sa wika ng tao" Ma#alagang maunawaan natin na may %pangtaongsangkap' (para sa tao ang Banal na Kasulatan" Malalaman din natin na angsangkap pangtao ay #indi maaaring i#iwalay sa banal na sangkap nito kungsaan ang Diyos ay nakapaloob o kasama sa kwento" +to ang kaiba#an ngpagbabasa ng Biblia kumpara sa ibang mga aklat"

Ma#alagang dapat tandaan kapag nagbabasa ng Biblia

o Literatura: .ng Biblia ay gumagamit ng pampanitikan na mgaporma, istraktura, kaparaanan, pigura !#gures$, atbp" Kailangang#anapin natin ang #atid na pahiwatig pampanitikan upang malaman

natin ang ka#ulugan nito"o /a"akatana na .ng Biblia ay ancient (luma o sinauna" 3indi ito

naisulat katulad ng mga modernong panitikan" .ng ka#ulugan nito aynakapaloob sa kung paano naintindi#an ng mga naunang tao noon angkasaysayan ng mundo at kanilang isinulat ito" .t ka#it na interesadosila na maisulat ang kasaysayan, #indi ma#alaga sa kanila ang purongkasaysayan lamang" Sapagkat ang nasusulat sa Biblia ay #igit pa sa


8/134



kasaysayan tungkol sa pulitiko, ekonomiya at digmaan 8 .ng Biblia aymay mas malalim na kabulu#an"

o eli#iyoso Sa pana#on ngayon, ang tingin ng tao sa reli#iyon aypagiging madasalin at banal" 3indi ganito ang paka#ulugan ng mgatao noong unang pana#on" .ng salitang @reli#iyon@ ay mula sa 2atin,@religare,@ - @Bigkisin o itali ng sama-sama@" ara sa mga tao noongunang pana#on, la#at ng bagay - kultura, kasaysayan, ekonomiya,diplomasya - ay nabibigkis o itinatali ng sama-sama sa pamamagitanng reli#iyon" .ng Biblia ay nagbibigay sa atin ng kasaysayan, ngunit itoay reli#iyosong kasaysayan" +to ay kasaysayang nagmumula sapananaw ng Diyos"

III. Kasaysayan ng Kaligtasan: Ang kwentong isinasaa sa Biblia

A. Kasaysayan ng Kaligtasan at *ga ti"an (%al!ation 0istory ano!enants)

Matapos nating malaman kung paano ang pagkaunawa ng Simba#angKatoliko sa Biblia, bumaling naman tayo sa nilalaman nito"

0nang dapat malaman ay ito na ang Biblia ay nagsasaad ng kasaysayan saperpspektibo ng Diyos" inapakita nito na sa buong pana#on, ang Diyos aynagtatraba#o upang i#atid sa atin ang kaligtasan" Kaya nga sinasabi na angBiblia ay nagbibigay sa atin ng Kasaysayan ng Kaligtasan (%sal&ation#istory@"

.ng kasaysayang ito ng kaligtasan ay nakadepende sa mga %co&enants' naginawa ng Diyos sa tao na tuwinang mababasa sa kabuuan ng Biblia" .ngka#ulugan ng co&enant sa ilipino ay marami testamento1 kasunuan1ti"an. .ng matatandang santos padres ng simba#an particular na si St"+renaeus ay kinikilala ang pangangailangan na pag-aralan ang kasaysayanng kaligtasan sa kondisyon ng mga %co&enants' o %kasunduan'"akiki"agti"an @Sa pagintindi>" Binubuo ito ng pagpapakita kung bakitmaraming nangyaring co&enants sa pagitan ng tao at Diyos at sa pagtuturo ano ang mga katangian ng mga co&enants na ito" .no ang co&enant10mpisa#an natin kung ano 3+5D+ ito"

. co&enant ay #indi isang Kontrata"

.ng mga kontrata ay kasulatan ng pagpapalitan ng $ nag-uusap kung saannangako sila sa isa’t-isa na maaaring tumutungkol sa gamit, serbisyo okalakalan" Karaniwan ang kanilang kontrata ay nababalutan ng kanilangpaglagda, katibayan ng pagkakasundo sa napag-usapang kondisyon ngkontrata"


9/134



Kapag ang $ nag-uusap ay nagkasundo magkakaroon ng co&enant o tipan saisa’t-isa, sila ay nanunumpa, kaya may salitang %magkatipan'" .ng

pakikipagtipan o panunumpa sa isa’t-isa ay mas malalim ang ka#ulugankaysa pangako" (4at#s are more t#an promises" Sa #alip na manunumpasila sa kanilang mga pangalan, ang panunumpang gagawin nila ay patuon sangalan ng mas mataas na nilalang, ito ay ang panunumpa sa Diyos"

Sa mga nangyayari sa loob ng korte, o sa mga napapanood natin satelebisyon, %+kaw ba ay nanunumpa sa ngalan ng Diyos na ikaw aymagsasabi ng pawang katoto#anan lamang1 +yan ang 9ormula ngpanunumpa" (/ulungan nawa ako ng maykapal" ina#i#iwatig nito na kapagikaw ay nagsinungaling, ikaw ay parurusa#an ng Diyos"

.ng co&enants ay #indi lang binubuo ng palitan ng kabu#ayan kundi ito aypalitan ng pagkatao ng bawat isa" 3indi mo lang ibibigay sa isang tao angiyong gamit o serbisyo kapag kayo ay may co&enant sa isa’t-isa" Bukod sala#at, mayroong kayong usapan ng inyong buong pagkatao" .ng kasal ayisang magandang #alimbawa" +to ay co&enant sapagkat sa palitan ngpangakong magmama#alan, ang babae ay iniaalay ang kanyang buongpagkatao sa lalake at ganoon din naman ang lalaki sa kanyang pangako sababae"

Sa ikalawang lesson, nang sinabi ng Diyos sa bayang +srael %.t kayoFymagiging aking bayan, at akoFy magiging inyong Dios', ito ay isang

#alimbawa ng co&enant" Sa ganitong pangyayari, ang +srael ay nangangakosa Diyos 8 na sila’y mamumu#ay batay sa batas ng anginoon bilangkanyang mga tao at anak" Sa kabila naman, ang Diyos ay nangangako ngpagiging Diyos para sa +srael" 5a Siya’y magiging kanilang banal namagulang" May mga biyaya sa pagsunod sa co&enant at kaparusa#an sapaglabag nito"

5oong unang pana#on, ang mga pamilya ay nabubuo sa co&enants" ati nanga ang naunang mga “treaty” sa pagitan ng mga bansa ay muk#angkasunduan ng Magulang sa .nak" .ng mga tagalabas ay inaampon ng triboda#il sa sinumpaang co&enant" Kaya, sa pag-aaral ng Biblia, kailangang

makita natin kung paanong ang salitang co&enant ay likas na pagsunod sasinaunang ideya ng pagbuo ng pamilya"

.ng kabuuan ng Biblia ay pwede natin i#ilera sa serye ng pagbubuo ngpamilya" +yan ang %punto' ng buong kwento sa Biblia 8 Kung paanong angDiyos, sa pamamagitan ng kanyang mga co&enants, ay ipina#ayag angkanyang sarili, palawak ng palawak sa kanyang mga nilik#a at pag-imbita5ya sa bawat isa na makipagrelasyon sa kanya tulad ng isang pamilya"


10/134



Binigyan ito ni San ablo ng paka#ulugan %4 #indi baga ninyo nalalaman naang nakikisama sa babaeng mababa ang lipad o patutot (prostitute, ay

kaisang katawan niya1 sapagkaFt sinasabi niya, .ng dalawa ay magigingisang laman" 5guniFt ang nakikisama sa anginoon, ay kaisa ng espiritu 5iya"Magsitakas kayo sa pakikiapid" 2a#at ng kasalanang gawin ng tao aynangasa labas ng katawan nguniFt ang gumagawa ng pakikiapid aynagkakasala laban sa kaniyang sariling katawan', sabi ng anginoon ($ Cor! -!?"

Sa kabuuan ng kasaysayan ng Kaligtasang nasasaad sa Biblia, kumikilos angDiyos sa pamamagitan ng mga co&enants para mapalawak ang pamilya ngDiyos" +numpisa#an ng Diyos sa $ tao, sina .dan and :ba, at nagpatuloy 8sa pamamagitan nila 5oa#, .bra#am, Moises, Da&id 8 na nagtatapos sa

ating co&enant kay =esus, kung saan ang Diyos ay nagpadala ng Kanyang:spiritung Banal %5a tayoFy itinalaga niya nang una pa sa pagkukupkop natulad sa mga anak sa pamamagitan ni =esucristo sa ganang kaniya, ayon saminagaling ng kaniyang kalooban (:p#esians !E' %SapagkaFt #indi ninyomuling tinanggap ang espiritu ng pagkaalipin sa ikatatakot datapuwaFttinanggap ninyo ang espiritu ng pagkukupkop, na da#il ditoFy sumisigawtayo, .bba, .ma' (Romans ?!E %0pang matubos niya ang nangasa ilalimng kautusan, upang matanggap natin ang pagkukupkop sa mga anak'()alatians ;E

B. Ang *atana at Bagong 'i"an (Ol an /ew 'estaments)

Kinukwento ng Biblia ang kasaysayan ng ating kaligtasan (sal&ation #istory"+to ay ang kwento ng napakadakilang ginawa ng anginoon mula pa sasimula ng paglik#a" 5ang ang la#at tayo’y kanyang tawagin bilang kanyangmaging anak, para bumuo ng isang pamilya, ang pamilya ng Diyos" .tginawa 5ya ito sa pamamagitan ng pakikipag co&enant 5ya sa iba’t-ibangpanguna#ing mga tao sa Biblia na nagtapos kay Kristo %5arito, ang mgaaraw ay dumarating, sabi ng anginoon, na akoFy makikipagtipan ngpanibago sa samba#ayan ng +srael, at sa sangba#ayan ni =uda' (=er !!at natupad nga ng sabi#in ni =esus %tanggapin ninyong la#at ito at kainin, itoang kalis ng aking dugo, ng bago at walang #anggang tipan na sa inyo at sa

la#at ay ibububo sa ikapagpapatawad ng sanglibutan, gawin ninyo ito sapag-alala sa akin'"

.ng mga panguna#ing co&enants ang siyang magsisilbing gabay (outline sapagbabasa ng Biblia" Kung alam natin ang mga co&enants na ito atiintindi#in ito, magkakaroon tayo ng tamang pag-unawa sa %plot' ng Biblia".t pagkatapos ng Beginner’s Class na ito, malalaman mo ang mga co&enantsat maiintindi#an mo ng mas mabuti ang Biblia"

http://www.usccb.org/nab/bible/2corinthians/2corinthians6.htm#V16http://www.usccb.org/nab/bible/2corinthians/2corinthians6.htm#V16http://www.usccb.org/nab/bible/2corinthians/2corinthians6.htm#V16http://www.usccb.org/nab/bible/2corinthians/2corinthians6.htm#V16


11/134



May isa pang dapat malaman bago natin umpisa#an buklatin ang unangpa#ina ng Biblia at ito ay ang sagot sa tanong na %bakit kailangang ma#ati

ang Biblia sa $1 Maraming Kristiyano ang binabalewala ang Matandang /ipan (4ld /estamtent da#il ito ay mga pangyayaring naganap bago padumating si =esus" Subalit mauunawaan lang natin na ang kasaysayan ngKaligtasan Gna nag-umpisa sa paglik#a ng mundo #anggang sa ilang seryeng mga co&enants na nangyari sa loob ng mga aklat na ito,H kungpa#a#alaga#an mo ang mga istoryang nasasaad sa 4ld /estament" Kaya#indi dapat balewalain ang mga kwento sa 4ld /estament"

.ng pagkaka#ati sa $ ng Biblia bilang 4ld I 5ew /estaments ay #igit pa saisang literary na istilo a kaya’y tanda sa kasaysayan (#istorical marker"

.lala#anin ang ibig ipaka#ulugan sa salitang %testament@" +to ay isang salitana ang ibig din sabi#in ay %co&enant'" .ng pangyayaring naganap sa 4ld /estament ay patungkol la#at sa pag#a#anda ng daan at pag-aanunsiyokung ano ang mangyayari sa 5ew /estament" Si =esus at ang kanyang krusang nagsisilbing bisagra sa gitna ng pagka#ati ng Biblia" 2a#at ng co&enantsna ginawa ng Diyos sa 4ld /estament ay nagkaroon ng kaganapan,mauunawaan ang kabuuan ng la#at ng kada#ilanan at ito ay walang ibakung #indi si =esus sa kanyang bagong kasunduan @new Co&enant"@

I2. *agmula sa simula: An Introu&tion to 3enesis

A. Ang kwento ng Paglik#a

3anda na tayo ngayong magbasa ng Biblia7 0mpisa#an natin sa unangaklat ng )enesis, C#apter !"

.ng pinakamabisang panimula ay ang pagbasa ng )enesis C#apter !,ngayon na" agkatapos, madali ng basa#in ang mga sumusunod

Kadalasan, ang tao ay binabasa ang istorya ng paglik#a sa kaparaanangparang nagdedebate ang reli#iyon at science" Kung magkaganoon,itinuturing mo sa sitwasyon ngayon ang mga teJtong nababasa mo kayamaaaring mabulag ka at #indi mo makikita ang ibig ipaka#ulugan ng mgaliterary clues na siya dapat maging paliwanag sa reli#iyosong mensa#e noonpa sa matandang +srael" 3indi mo rin malalaman ang reli#iyosong da#ilankung ano ang gusto ng Diyos para sa mga tao ngayong $!st century"


12/134



)enesis !! ay nagsasaad na nang pasimula ay nilik#a ng Dios ang langit at

ang lupa" .t ang lupa ay walang anyo at walang laman at ang kadiliman aysumasa ibabaw ng kalaliman at ang :spiritu ng Dios ay sumasa ibabaw ngtubig" +pinakikita ng kwento kung paanong inayos ito ng Diyos" 0na, sapagbibigay ng porma sa mundo at pagkatapos ay ang paglalagay ngilalaman sa mundo"

Sa unang araw (!-, nilik#a ng Diyos ang %porma' o %realm' ng mundo 8araw at gabi, ulap at dagat, ang la#at ng #alaman"

Sa ika apat #anggang anim (;- na araw, nilagyan naman ng Diyos ng mgabagay-bagay ang mga lugar na ito" Sila ay bilang mga mamumuno at

mamama#ala sa 8 araw, buwan at mga bituin (&erses !;-! ang mga ibonay nilik#a para lamnan ang dagat, ang mga ibon sa kalawakan (sky at angtao at #ayop para sa lupa kung saan ang tao ang siyang mamumuno"

May perpektong pagkakaayos sa la#at ng ito" 0na, ginawa ng Diyos angstraktura ng mundo, pagkatapos ay nilagyan 5iya ito ng mga living things"ara Syang gumagawa ng isang ba#ay na matapos magawa ay nilagyannaman ng mga taong titira dito sa loob ng ba#ay" ati ang bawat numero ngaraw ng paggawa ay tumutugma"

Sa ! araw, ginawa ng Diyos ang araw at gabi" Sa ika-; na araw, ginawa 5ya

ang mangunguna dito sa umaga at gabi araw, buwan at bituin"

Sa ika-$ araw, ginawa ng Diyos ang kalawakan at ang dagat" Sa ika-E araw,ginawa 5ya ang mangunguna dito mga isda at ibon"

Sa ika-, ginawa ng Diyos ang lupa at &egetationL#alamanan" Sa ika- naaraw, ginawa 5ya ang mga #ayop at ang unang mga tao na binigyan 5ya ngkarapatang mangibabaw sa la#at ng Kanyang mga nilik#a"

Matapos ang ika- na araw ng paglik#a ng Diyos ng maraming mga bagay,nakita 5iya ang kaganda#an ng kanyang mga ginawa at sinabi 5yang %ito’y

napakaganda' .ng salitang %napaka' ay nag-aadya ng katapusan ng siglong Kanyang paglik#a, sapagkat natapos ng malik#a ang lugar (realms atang mamumuno dito (rulers"

B. Ang %alita at ang %abbat#

Ma#alagang dapat tandaan na #abang binabasa natin ang mga panguna#ingpangungusap sa Biblia, ating isipin ang sagot sa tanong na %paano lumik#a


13/134



ang anginoon ng mga bagay-bagay1' Sa pamamagitan lamang ng Salita,%magkaroon ng liwanag', ay nangyayari ito" .lam natin na sa pagbabasa ng

4ld /estament ng may liwanag galing sa 5ew /estament, ang Salitangginamit ng Diyos sa paglik#a ay Si =esus" ( =o#n !!- Colossians !!-!"

5ararapat na ito’y #uwag kalimutan 8 #indi lang sa pagbabasa ng Biblia kung#indi sa tuwing tayo ay magsisimba" .ng Salita ng Diyos aymakapangyari#an at ginagawa ng Salita ang kanyang sinasabi" 5angsambiting ng Diyos %magkaroon ng liwanag', sa salitang ito nabuo angliwanag" )inagawa ng Diyos ang sinasabi ng Salita"

Sa ganitong kapangyari#an ng Salitang bu#ay na nanggagaling sa Diyos, itorin naman ay kumikilos sa mga sakramento sa ating simba#an" Kapag sinabi

ng pari sa kanyang Misa %+to ang ang .king katawan', ang alak at tinapay saaltar ay totoo rin namang nagiging katawan at dugo ni =esus" Kapag sinabing pari sa Kumpisalan %pinapatawad ko ang iyong kasalanan' o kaya’y%binibinyagan kita>' - ang mga Salitang ito ay nangyayari sa Salitangnamumutawi sa kanilang mga labi"

.ng kapangyari#ang lumik#a na nagmumula sa Salita ng Diyos ay isa sapinakama#alagang turo na dapat nating malaman sa pagbasa ng mga talatasa aklat ng )enesis" +to ay nagbibigay na sa atin, pa#apyaw nga lamang, ngisang ma#alagang doktrina nang ating simba#an 8 ang banal na Santatlo(#oly trinity"

Mapapansin na ang banal na Santatlo ay kumikilos sa istorya na paglik#a 8naroon ang Diyos, naroon ang Salita at naroon ang :spiritu" Basa#in ito sa)enesis !$" Sa translation ng 5ew .merican Biblia, ang :spiritu ay tinawagna %malakas na #angin'" Subalit sa Re&ised Standard 6ersion naman ngBiblia, tinawag itong %:spiritu ng Diyos' sunod sa 6ulgate, ang opisyal na2atin edition (@spiritus Dei' at ng Septuagint, ang matandang )reektranslation ng 4ld /estament (@pneuma /#eos@"

ansinin din ito, na ang Diyos ay nakikipag-usap sa kanyang sarili sa tema ngmaraming kausap %2umik#a tayo ng tao kawangis natin' ()enesis !$-$"

Bakit #indi ganito ang naisulat1 %2ilik#a ako ng tao na kamuk#a ko'"

3indi natin alam" .ng mga santo at mga iskolar natin sa ma#abang taon ayna-pule dito" Kailangang banggitin natin ito at ngayon pa lang ay dapatmalaman na ito, sapagkat nagbibigay ito sa atin ng %#int' sa mgapagbubunyag na sasabi#in ni =esus sa 5ew /estament 8 na ang Diyos ay may ersona .ma, .nak at :spiritu Santo (Matt#ew $?!"

http://www.nccbuscc.org/nab/bible/john/john1.htmhttp://www.nccbuscc.org/nab/bible/colossians/colossians1.htmhttp://bibledatabase.net/html/septuagint/01_001.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis1.htm#v26http://www.usccb.org/nab/bible/matthew/matthew28.htm#v19http://www.nccbuscc.org/nab/bible/john/john1.htmhttp://www.nccbuscc.org/nab/bible/colossians/colossians1.htmhttp://bibledatabase.net/html/septuagint/01_001.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis1.htm#v26http://www.usccb.org/nab/bible/matthew/matthew28.htm#v19


14/134



Sa ika- araw, nagpa#inga ang Diyos at binasbasan ang kanyang nilik#a"5gayon papasok na tayo sa ika-$ c#apter ng )enesis ()enesis $$-" 3indi

da#il sa ang Diyos ay napagod kaya Siya ay nagpa#inga" /ingnan natin itosa pananaw ng cosmic na pagpapa#inga (cosmic rest I blessing atpagbabasbas ng unang siglo (cycle sa kanyang mga co&enants na makikitanating mangyayari sa kabuuan ng Biblia"

Sa paggawa at pagtakda ng Sabbat#, ang Diyos ay gumawa ng co&enant(kasunduanLkontrataLagreementLtestament sa kanyang mga nilik#a lalonglalo na ang co&enant sa sangkatau#an na nilik#a 5yang kamuk#a 5ya, saima#en ng Diyos" +yan ang ibig ipaka#ulugan ni =esus ng kanyang banggitingito %.ng Sabbat# ay nilik#a para sa tao, #indi ang tao para sa Sabbat#'(Mark $$-$?"

5agkakaroon ng kabulu#an kapag inisip natin ito 3indi lumik#a ang Diyosng walang da#ilan 8 3indi 5ya tayo ginawa para ma#iwalay sa kanya" 3indi5ya tayo ginawa na walang relasyon sa kanya" 5ilik#a 5ya ang mundo atang pamilya ng sangkatau#an da#il sa pagmama#al 5ya sa tao" .ngSabbat# ang sign ng co&enant ng kanyang pagmama#al sa tao"

+pinaliwanag ito ng Diyos ng binigay 5ya kay Moises ang mga batas ngSabbat# para sa mga +sraelita" Sabi 5ya %ang Sabbat# ay isang @aperpetual co&enant@ (:Jodo !!-!" Kaya nga ba sa CCC GCatec#ism o9t#e Cat#olic C#urc#H tinawag nito na ang kasaysayan ng paglik#a ay %unang

#akbang' sa paggawa ng Diyos ng co&enant sa tao at ito rin ang @unangpangkalawakang pagpapatunay ng makapangyari#ang pagmama#al ngDiyos sa atin'" (CCC no" $??"

S#eba ang salitang 3ebreo para sa panunumpa" .ng salita rin naman ito aynanganga#ulugan ng numero " Sa 3ebreo kapag ang isang tao ay nangakoo nanumpa, ikaw ay %nam-pito'" Kaya kapag sinabi mong pito-pito tayo, ibigsabi#in ay manumpa tayo sa isa’t-isa" (basa#in ito sa pinanumpaan (oat# ni.bra#am na matatagpuan sa )enesis $!$-$"

Kaya nga ang talagang ginawa ng Diyos sa ika- araw ng kanyang paglik#a

ay #indi ang magpa#inga kundi- ang bigkisin sa Kanya ang la#at ng kanyangnilik#a para sa isang walang katapusang relasyon sa co&enant" .t makikitanatin na magpapatuloy #anggang sa kabuuan ng Biblia ang pattern na ito ngcon&enat ng Diyos sa tao"

Sa pagbabasa ng kwento ng paglik#a ayon sa nilalaman at pagkakaisa ngmaraming #iwa#iwalay na kwento sa Biblia, nakakakita tayo ng kakaibangmga importanteng mensa#e dito"

http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis2.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/mark/mark2.htm#v27http://www.usccb.org/nab/bible/exodus/exodus31.htm#v16http://www.kofc.org/publications/cis/catechism/getsection.cfm?partnum=1&SecNum=2&ChapNum=1&articlenum=1&ParSecNum=4&subSecNum=1&headernum=0&ParNum=288&ParType=ahttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis21.htm#v27http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis2.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/mark/mark2.htm#v27http://www.usccb.org/nab/bible/exodus/exodus31.htm#v16http://www.kofc.org/publications/cis/catechism/getsection.cfm?partnum=1&SecNum=2&ChapNum=1&articlenum=1&ParSecNum=4&subSecNum=1&headernum=0&ParNum=288&ParType=ahttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis21.htm#v27


15/134



0nti-unting lumilinaw sa atin ang ginawa ng Diyos na paglik#a sa mundokatulad ng paglik#a sa templo" .ng templo ay isang lugar na banal kung

saan maninira#an ang Diyos para madalaw ng tao" Katulad ng /emplo napinagawa 5ya sa =erusalem, ito ay isang banal na lugar kung saan ang mgatao, lalaki at babae ay sasamba sa Kanya at mag-aalay ng mga pinatabangtupa at iba pang sakripisyo"

Mababasa natin ito sa aklat ni =ob, C#apter ? kung saan ang mundo ayini#alintulad sa paggawa ng templo"

Kung ikukumpara nga natin ang kwento sa paglik#a, doon sa paggawa ngmga 3udyo ng tabernakulo at templo, malalaman natin na ang $ banal nalugar na ito ay nagawa pare#o ng detalye ng pagkagawa sa mundo"

3alimbawa, ng ginawa ni Moises ang tabernakulo, kinausap siya ng Diyos ngsampung beses (@Sinabi ng Diyos kay Moises@" 3indi ito nagkataon lang, otyamba na ang Diyos ay nagsalita rin ng sampung beses sa )enesis !(%magkaroon ng >'" Marami pang pagkakapare#o

.t nakita ng Dios ang la#at ng kaniyang nilik#a, at, narito, ay napakabuti" .tnagka#apon at nagkaumaga ang ikaanim na araw ()en !!" 5a kasingtulad ng nangyari sa istorya ni Moises 8 %.t nakita ni Moises ang la#at nggawain, at, narito, kanilang nagawa na kung paanong iniutos ng anginoonay gayon nila ginawa at pinagbabasbasan ni Moises (:Jodo ;"

agkumpara#in din ang

)enesis $! - “*t nayari ang langit at ang lupa, at ang lahatna natatanaw sa mga iyon at ang

:Jodo $ - “ayon natapos ang buong gawa satabernakulo ng kapisanan: at ginawa ng mga anak ni -sraelayon sa buong iniutos ng 3anginoon kay Moises: gayonginawa nila

agkumpara#in din ang

)enesis $$ - “*t nang ikapitong araw ay nayari ng +ios angkaniyang gawang ginawa. at nagpahinga ng ikapitong arawsa madlang gawa niyang ginawa at

:Jodo ;A - %.t kaniyang inilagay ang looban sa palibot ngtabernakulo at ng dambana, at iniayos ang tabing ng


16/134



pintuang daan ng looban" )ayon tinapos ni Moises ang)awain'"

)anun di naman, binasbasan ng Diyos ang Sabbat# pagkatapos nito katuladng ginawa ni Moises na pagbabasbas sa tabernakulo, pagkatapos nito"

)enesis $ 8 “*t binasbasan ng +ios ang ikapitong araw atkaniyang ipinangilin, sapagka/t siyang ipinagpahinga ng +iossa madlang gawang kaniyang nilikha at ginawa

:Jodo ; 8 “*t nakita ni Moises ang lahat ng gawain, at,narito, kanilang nagawa na kung paanong iniutos ng

3anginoon ay gayon nila ginawa: at pinagbabasbasan niMoises

:Jodo ;A 8 “*t kukuha ka ng langis na pangpahid, at papahiran mo ang tabernakulo, at lahat na nandoon, at iyong pakakabanalin, at lahat ng kasangkapan niyaon: at magigingbanal

Sa katapusan, pare#ong pag-iistorya ay nagwawakas sa pagdedeklara naang Sabbat# ay banal"

)enesis $$-; - *t nang ikapitong araw ay nayari ng +ios angkaniyang gawang ginawa. at nagpahinga ng ikapitong arawsa madlang gawa niyang ginawa *t binasbasan ng +ios angikapitong araw at kaniyang ipinangilin, sapagka/t siyangipinagpahinga ng +ios sa madlang gawang kaniyang nilikhaat ginawa -to ang pinangyarihan ng langit at ng lupa, nanglikhain noong araw, na gawin ng 3anginoong +ios ang lupa/tlangit

:Jodo !!$-! - *t ang 3anginoo/y nagsalita kay Moises, nasinasabi “Salitain mo rin sa mga anak ni -srael, na iyong

sabihin, Katotohanang ipangingilin ninyo ang aking mgasabbath. sapagka/t isang tanda sa akin at sa inyo sa buong panahon ng inyong mga lahi, upang inyong makilala na akoang 3anginoon na nagpapabanal sa inyo -nyong ipangingilinang sabbath nga. sapagka/t yao/y pangilin sa inyo: bawa/tlumapastangan ay walang pagsalang papatayin: sapagka/tsinomang gumawa ng anomang gawa sa araw na yaon, ayihihiwalay ang taong yaon sa kaniyang bayan *nim na araw


17/134



na gagawin ang gawain. datapuwa/t ang ikapitong araw aysabbath na takdang kapahingahan, pangilin sa 3anginoon:

sinomang gumawa ng anomang gawa sa araw ng sabbath,ay walang pagsalang papatayin Kaya/t ang mga anak ni-srael ay mangingilin ng sabbath, na tutuparin ang sabbathsa buong panahon ng kanilang mga lahi, na pinakapalagingtipan -to/y isang tanda sa akin at sa mga anak ni -sraelmagpakailan man: sapagka/t sa anim na araw ay ginawa ng3anginoon ang langit at lupa, at sa ikapitong araw, aynagpahinga at naginhawahan

Makakakita rin naman kayo ng pare#ong pattern sa aklat ng ! 3ari -? na

nagsasaad kung paanong ang templo ay naitayo" Si 3aring Salomon aykinonsegrada (consecrate ang templo sa ika- buwan ng ika- araw ng araw na Nesta sa pamamagitan ng pag-aalay ng petisyon" Muli,mapapansin natin ang pa#apyaw na alusyon sa kasaysayan ng paglik#a ngmundo sa loob ng araw sa )enesis"

5apupuno ng :spiritu Santo ang kapaligiran sa mga talatang ito ngpagkakapare#o sa pana#on ng paglik#a ng mundo at sa pana#on ni Moises

! 3ari ?!A 8 “*t nangyari, nang ang mga saserdote aymagsilabas sa dakong banal, na napuno ng ulap ang bahay

ng 3anginoon

:Jodo ;AE 4 “*t si Moises ay hindi makapasok satabernakulo ng kapisanan, sapagka/t lumagay sa ibabawniyaon ang ulap, at pinuspos ng 3anginoon ng kaluwalhatianang tabernakulo

Doon sa /emplo, ito ang %sanktwaryo', ang lugar ng pinakabanal sa mgabanal na totoo namang tira#an ng Diyos (t#e #oliest o9 places"

Katulad din ng istorya ng paglik#a ng mundo, ang babae at lalaki ayipinwesto ng Diyos sa 3ardin ay isinaad na #alos kamuk#a ng kungpaano matatagpuan ang kalagitnaan ng presinto sa loob ng templo"

Makakapasok sa 3ardin magmula sa Silangan, ganoon di namanmakakapasok sa /emplo mula sa Silangan" .ng ang#el na c#erubim ayitinayo ng Diyos sa entrada ng 3ardin katulad ng pwesto ngpagkakatayo ng ang#el sa sanktwaryo ng templo ni 3aring Solomon"


18/134



()enesis $ :Jodo $E!?-$$, $-! ! 3ari $-$"

.ng Diyos ay naglakad sa 3ardin ()enesis ? katulad din ng kanyangpamama#ay sa /emplo (2e&iticus $!!-$, Deuteronomio !;$ $Samuel -"

Sa susunod nating lesson, makikita natin ang mas malalim na turotungkol sa paglalang ng tao sina :ba at .dan at ang kanilangpagka#ulog sa kasalanan"

2. Pag-aaralang Katanungan

!" .nu-ano ang kaparaanan kung paanong ang Diyos ay nagpapakilala

ng Kanyang sarili sa atin1 +paliwanag ito"

$" .no ang kaiba#an ng co&enant sa kontrata1 +paliwanag"

" .no ang ginagawa ng co&enant sa tao at bakit ito ma#alagangmaintindi#an sa pag-aaral ng Biblia1

;" May mga $ pa#apyaw na pagtuturo sa )enesis ! tungkol sa /rinidad oBanal na Santatlo" .nu-ano ito1

E" aanong ang nilik#a ng Diyos ay pwedeng i#alintulad sa pagbuo ng

/emplo1

" .no ang ibig ipaka#ulugan sa araw ng Sabbat#1

Para sa "analangin at re"leksyon:Makapangyari#an at walang #anggang Diyos

5a nilik#ang maganda at may kaayusan ang la#at ng bagay

/ulungan mong madama namin

Kung papaanong #igit na maganda ang

+yong bagong mga nilalang

na sa takdang pana#on

+yong #inango ang iyong bayan

http://www.usccb.org/nab/bible/deuteronomy/deuteronomy14.htm#v23http://www.usccb.org/nab/bible/2samuel/2samuel7.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/2samuel/2samuel7.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/deuteronomy/deuteronomy14.htm#v23http://www.usccb.org/nab/bible/2samuel/2samuel7.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/2samuel/2samuel7.htm


19/134



Sa pamamagitan ni =esus, nabubu#ay at nag#a#ari magpakailanman".men"


20/134



IKALA4A/3 AALI/ A/3 PA3LIK0A1 PA3KAKA%ALA /3 'AO: A/3

PA/3AKO

Layunin ng Lesson:

!" Maintindi#an ng mabuti ang )enesis c#apters !-"

$" Mapag-aralan ang original na intention ng Diyos sa paglalang ngtao, lalaki at babae"

" Maintindi#an ang kasalanan ni :ba at .dan at maunawaan angpangako ng Diyos ng isang bagong .dan at bagong :ba"

Balangkas ng Aralin (Lesson Outline)

+" agbalik-aral at .bot tanaw

++" 2alaki at Babae ang ori#inal nilang larawan o wangis

." anganay ng Diyos

B" .ma ng bayan ng kaparian

+++" agkaka#ulog sa Kasalanan

." Mga /ayutay (Oigures at Bugtong (Riddles

B" .ng a#as na nakita ni .dan

C" 5amatay sa takot1

D" 5aiwang #awak ang prutas

+6" agsubok ng nasawing pag-ibig

." Sakripisyo at Kasakiman

B" Kamatayan sa +eath "hreat

6" .ng bagong .dan at bagong :ba

6+" Balik-aral

http://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_creation_fall_and_promise#III.A.http://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_creation_fall_and_promise#VI.http://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_creation_fall_and_promise#III.A.http://www.salvationhistory.com/studies/lesson/genesis_creation_fall_and_promise#VI.


21/134



I. Pagbabalik aral at abot tanaw

+pagpapatuloy natin kung ano ang #uli nating napag-usapan tungkol sanakaraang lesson" 5atapos ng Diyos ang paglik#a ng mundo"

5agsimula Siya sa


22/134



Kaya tingnan natin ang :bang#elyo ni 2ukas" Doon mababasa angpaliwanag na si .dan, ay anak ng Diyos (2K ?" Mababasa rin natin sa)enesis ang pangungusap na ang anak ni .dan na si Set#, ay kawangis niya()en E" Sa lengwa#e ng Biblia, kapag sinabing ang isang tao aypinanganak na kanyang %kawangis', ang ibig sabi#in nito ay anak siya" Kayanga ng ang Diyos ay nilalang ang tao na kawangis 5ya, ibig sabi#in,kamuk#a natin ang Diyos, na ang ibig ipaka#ulugan ay tayo ay mga anak ngDiyos"

Sa umpisa pa lang, ipinapa#iwatig na sa atin ang intension ng Diyos na ang

kanyang mga nilik#ang tao ay kanyang maging mga anak" (Di&ineoPspring"

B. Ama ng Bayan ng Ka"arian (Priestly Peo"le)

Si .dan ay nilik#a bilang panganay ng Diyos" Siya rin ay tinalaga bilangisang pari"

Sa #uling lesson natin, napag-aralan kung paanong ang 3ardin ng :den atang templo ay tumatayo bilang sanktuaryo (o /emplo kung saan ang Diyosay naninira#an"

3indi maaaring magkaroon ng templo na walang pari na mangangalaga ditoat mag-aalay ng mga sakripisyo sa Diyos" .t iyan nga ang traba#ong iniatasng Diyos kay .dan" .ng mangalaga sa 3ardin" Kailangan magkaroon ka ngkaunting kaalaman sa 3ebrew para mas maintindi#an mo ito"

+nilagay ng Diyos si .dan sa 3ardin ng :den upang ito’y pagyamanin at

alagaan ()en $!E" +sang importanteng salita ang nawala #abang ito aynaisalin sa salitang ilipino" Sa ori#inal na teksto kung saan ito’y nasusulatsa 3ebreo, ang salitang ginamit ay Qabodah at shamar " .ng mga salitang itoay ginagamit paka#ulugan sa gawain ng mga pari" Sa katunayan, ang $salitang ito ay ating mapapansing palaging ginagamit ng magkasama sa.klat ng Mga Bilang (Book o9 5umbers sa 2umang /ipan" .ng $ salitang itoay isinalin sa ilipino bilang %serbisyo' at %nangangalaga' (%ser&ice' at


23/134



%c#arge' 8 mga gawain ng mga 2e&ito, ang mga paring napili ng +srael"(basa#in ito sa Bilang -? ?$ !?E-

.ng mga 2e&ito (2e&ites ang may traba#ong magprotekta sa sanktwaryo ataltar sa templo" .ng 3ardin ng :den ay ini#alintulad sa templo kung saan si.dan naman ang naatasang mangalaga nito" Sa traba#ong ito ni .dan, namangalaga ng 3ardin, at pagyamanin ito 8 maiintindi#an nating lalo angka#alaga#an ng traba#ong ito ni .dan sa #ardin kapag dumating tayo sakwento ng kanyang pagsuway sa Diyos" Bagay na naging san#i ngpagkawala niya ng grasya at pagka#iwalay niya sa Diyos"

Sa ngayon, isa lang muna ang ating pagtuunan ng pansin ang pagigingunang anak na pari ng Diyos" Sa +ngles, Nrst-born priest" /andaan natin nasiya ay inutusan ng ganito %magpakarami kayo at punuin ng inyong mgaanak ang buong daigdig' ()en" !$?" Si .dan ang unang anak na lalaki ngDiyos at ama ng sangkatau#an" Da#il pari din siya, sumusunod lamang naang kanyang mga magiging anak ay dapat lang na pari rin"

Kung ganoon, ang unang gustong ipaka#ulugan sa kwento sa )enesis

tungkol sa paglik#a ay ang ori#inal na intensiyon ng Diyos na angsangkatau#an ay maging pamilya ng Diyos at bayan ng kaparian"

Kung uuna#an natin ang pag-aaral, parang mag-eec#o sa atin ang palagiangbinabanggit sa 2uma at Bagong tipan na ang +srael ay tatawaging unanganak at pari ng sangkatau#an"

Sa pagdating ni =esus, siya ay tatawaging .nak ng Diyos, ang Bagong .dan,

unang anak ng sangkatau#an at inakapunong ari (3ig# riest" Malalamannatin ito ng mas detalye sa mga susunod pang lessons" ero importantengmatandaan at malaman natin na ang la#at ng ito ay nagsimula kay .dan,ang unang ama ng sangkatau#an"

III. Pagkakasala

A. *ga 'ayutay at Bugtong (igures an iles)


24/134



/ayo ngayon ay nabubu#ay sa $!st century" aano natin babasa#in ang)enesis 1 +to ang kwento ng pagkawala ng grasya ni .dan at :ba

samantalang tayo ngayon ay nasa moderno at sopistikadong taon ng atingbu#ay1 Mapapaniwala mo ba ang mga mambabasa sa mga kwentongpabula (9ables ng nagsasalitang a#as sa 3ardin1 Mag-asawang sobrangtanga na nalinlang ng isang tusong a#as, mga punong kakaiba ang pangalankung saan ang bunga nito’y ipinagbabawal kainin1

*ng Katesismo ng Simbahang Katoliko !"he 5ate6hism o the 5atholi65hur6h$ ay nagbibigay ng magandang aral sa atin tungkol dito:

.ng kwento tungkol sa pagkakasala na mababasa sa )enesis ay gumamitng mga mataling#agang salita, subalit makabulu#ang pangyayari" +sang

kwentong naganap sa umpisa ng kasaysayan ng tao" .ng a#ayag oRe&elation ay nagbibigay sa atin ng kasiguru#an sa ating pananampalatayana ang buong sangkatau#an ay namarka#an ng tinatawag nating ori#inal nakasalanan na malaya at kusang ginawa ng ating mga unang magulang"(CCC A"

.no ang mensa#e ng ating Katesismo sa kwentong ito1 0na, ang kwento ng)enesis ay nasulat gamit ang mga mataling#agang salita (Ngurati&elanguage" Kumbaga, ang kwento sa )enesis ay para bang mas malapit samga tula kaysa sa stilo (style ng pagbabalita na mababasa natin sa mgapa#ayagan" .ng mga kwentong ito ay tila ba isang %painting' at #indi gaya

ng isang %documented Nlm' o pelikula"

)anoon pa man, ang istorya ay nagpapatunay ng aktwal na pangyayari nanaganap sa umpisa ng kasaysayan ng tao" Subalit #igit pa riyan, angpagkakamaling ginawa ni :ba at .dan sapagkat sa kanilang kasalanangnagawa, ang buong kasaysaysan ng sangkatau#an ay naba#iran ng tatak nanaiwan sa tao #abambu#ay"

3indi natin dapat basa#in ang )enesis na parang nagbabasa tayo ngdyaryo" 3indi rin dapat basa#in ito na parang nagbabasa tayo ng mito(myt# or kwentong engkantada (9airytale o di kaya’y pabula (9able 8 na

parang nais ipaka#ulugan na #indi kailanman ito nangyari"

Sinasabi sa atin ng mga iskolars na mas maiintindi#ang mabuti ang )enesisbilang #alimbawa ng mga literaturang gawa (literary works ng mgamatatandang mga kasulatan (ancient works na kung tawagin ay %mas#al'(sa 3ebreo o %bugtong'"


25/134



.t kapag binasa natin ng masusi ang )enesis , mapag-aalaman nating angkwento sa maraming paka#ulugan, mga salitang punung-puno ng iba’t-ibang

mensa#e tungkol sa bu#ay, kamatayan, talino at mga puno (trees"

B. Ang A#as na nakita ni Aan

Ba#agyang bumalik tayo muli at pag-aralan ang mga tau#an sa atingkwento 0na, ang a#as" Sanay na sanay tayong marinig ang mga kwento saBiblia kung saan ang a#as ay palaging isinasaad bilang #ayop na mapayat,maaligasgas na medyo madulas, ma#aba at gumagapang" Maaari na natingbagu#in ngayon ang itsura ng a#as na palagi nating naririnig sa mga kwentomatapos nating pag-aralan ang lesson na ito"

.ng a#as ay katumbas ng %na#as#' sa salitang 3ebreo" .ng na#as# ay maypaka#ulugang #igit pa sa nakamamatay (deadly na #ayop"

Sa kabuuan ng 2umang /ipan, ang na#as# ay ginamit patungkol sa isangmakapangyari#an, mala#igante at masamang nilalang" .ng tawag ni +saiassa na#as# ay isang dragon sa dagat, may malakas na kapangyari#an,malakas na 2e&iat#an (+saias $!" )inamit din ni =ob ang salitang nahashupang ipaka#ulugan sa isang teribleng monster ng dagat (=ob $!"

+to ang malinaw na paka#ulugan ng .klat ng a#ayag ng kanyang isaad %angisang pulang dragon na napakalaki' sa langit" .ng malaking dragon na ito,

na isang matandang a#as, na kung tawagin ay Dyablo at Satanas, angluminlang sa buong mundo (a#ayag !$-"

Sa tuwina, ipinapaka#ulugan ng ating Simba#an ang a#as sa )enesis bilang si Satanas at Dyablo sa anyong madulas na itsura o porma (CCC !-E" Bilang mambabasa, bagay na maaaring #indi alam ni .dan angpagtatagpo niya at ng a#as ay isang pakikipag-away ng kasamaan laban sakaluluwa ng sangkatau#an"

Makakatulong na makita rin natin ang a#as kung paano ito nakita ni .dan"Kapag nalaman natin na ang a#as ay #igit pa sa simpleng a#as na animo

pang#ardin lamang, mara#il, maiintindi#an natin kung bakit si .dan ayna#ulog, sumuway at #indi nakatupad sa kanyang tungkuling pangalagaan si:ba at magbantay ng buong #ardin"

. /amatay sa takot


26/134


27/134



salitang 3ebreo, sa tuwing babanggitin ng a#as ang salitang %ikaw' GyouH, itoay patungkol sa pang-marami#an (plural sa +ngles ng %ikaw', na wala sa

ating salita, G$nd

person plural ng ikawH" Kumbaga singular na %+' (ako aymay plural na %we' (tayo, singular na %ikaw' (you ay walang katumbas saatin ng plural na %you'" Sa salitang %ikaw' ang ibig ipaka#ulugan ng a#asay silang dalawa da#il $ silang palaging kausap ng a#as at #indi lang si :ba"

Kaya pala si .dan ay palaging nasa buong pangyayari ng kwento" :# bakit#indi siya nagsalita1 Bakit #indi niya sinagot ang #amon ng a#as1

+to na nga ang mensa#e sa sobrang takot niya, iniwan niya ang kanyangasawang nakabitin, #awak ang prutas" inabayaan niya ang babae sa gustoniya" Si .dan na dapat tumayo sa kanyang pagiging asawang lalaki na

mangangalaga sa babae, - sukdulang ialay ang kanyang bu#ay para sakanya" +yan ang ibig sabi#in ng asawa" (:p#esians E$E

I2. Pagsubok ng nasawing Pag-ibig

A. %akri"isyo at Kasakiman (%a&ri6&e an %el6s#ness)

.no ang nangyari sa 3ardin ng :den1 5asubok ang kalidad (uality ng pag-ibig ni .dan" 3indi lamang marupok ang pag-ibig na inialay niya kay :bakundi pati na rin ng klase ng pag-ibig na inalay niya sa Diyos"

+binigay ng Diyos kay .dan ang responsibilidad na bantayan, pagyamaninang #ardin bilang sanktwaryo, lugar o ba#ay ng Diyos at ng mga tao"

Sa nangyaring komprontasyon ng a#as at ni .dan sa )en , napatunayangbumagsak si .dan sa kanyang tungkulin" 3indi niya naprotekta#an onaalagaan ang 3ardin" 3indi rin niya naalagaan ang kanyang asawa pati naang kanya mismong sarili"

Bakit siya sinubok ng Diyos ng ganito1 Sapagkat ang kasunduan (co&enantlo&e o ang pakikipagtipan, ay nag-oobliga o nangangailangan ng pagsukong buong katau#an (total sel9-gi&ing" agbibigay ng buong katau#an" ara


28/134



matugunan ang obligasyon ng pakikipagrelasyon sa anginoon,kinakailangan ang pagsasakripisyo" 5aaalala mo ba ang nabanggit sa #uling

lesson1 .ng co&enant, ay pagbibigay ng sarili sa isa’t-isa sa mga salitangsumusunod “Sila’y magiging bayan ko, at *ko ang kanilang magiging+iyos (=er" A$$" ara bang “ako ay sa iyo, -kaw ay sa akin na sumpaanng mga mag-asawa sa kasal" %Sa #irap at gin#awa'"

Sa banal na kasulatan, ang bawat co&enant ay nag-oobliga sa tao ngpaggawa ng isang symboli6 na pag-aalay ng sarili sa Diyos" Sa makatuwid,isang pagsasakripisyo"


29/134



Makikita ang pagbagsak ng la#at ng sumunod na tao matapos kay .dan atito’y da#il na rin sa inumpisa#an ni .dan" Kung tutuusin, wala ka#it isa man

lang sa mga nilalang na tao ang nakapag-alay ng kanyang buong sarili saDiyos ng walang pag-iimbot" +to’y da#il sa ori#inal na kasalanan na itinatakni .dan sa sangkatau#an" .t da#il sa kasalanang ito ni .dan, nawala sa taoang kanyang karapatan 8 ang pamanang banal !di8ine inheritan6e$ at angkanyang pagiging miembro o kasapi ng pamilya ng Diyos"

B. Ang babala ng Kamatayan

Bago natin iwan si .dan at tumuon kay =esus, tingnan natin ang bugtong(riddle ng istorya" Sinabi ng Diyos kay :ba at .dan na #uwag kainin angbunga ng punongka#oy na nagbibigay ng kaalaman tungkol sa mabuti at

masama" Sabi ng Diyos, sa araw na kainin mo ang bunga nito, ikaw aymamamatay ()enesis $!"

Sa 3ebreo, may taguring %dobleng-kamatayan' (double deat#" Sa literal napaka#ulugan, ikaw ay mamamatay o mamamatay ang kamatayan sa iyo"Bakit inulit ang salitang kamatayan1 Meron pa bang mas #i#igit na patay sataong patay na1

Mapapansin na ang a#as ay ta#asang nilalabanan ang Diyos (walangpakundangan, diretsong sinasalungat ang Diyos" Sabi ng a#as kay :ba at.dan 3indi ka mamamatay7 ()enesis !;" Dugtong pa niya, %magiging

Diyos ka, malalaman mo ang mabuti at masama' ()enesis E"

.t totoo nga7 3indi sila namatay matapos kumain ng bungangipinagbabawal" 5amulat ang kanilang mga mata tulad ng sinabi ng a#as()enesis " Maging ang Diyos ay inamin ito %katulad na natin ang taosapagkat alam na niya ang mabuti at masama ()enesis $$"

/ama nga ba ang a#as1 5agsinungaling nga ba ang Diyos sa dalawa1arang ganoon ang kinalabasan ng kwento"

ero siempre, #indi ganoon ang ibig sabi#in nito"

/otoong namatay si .dan at si :ba sa oras na kanilang kinain ang bunga"5amatay sila sa espiritwal. .ng katoto#anan, ang a#as ang nagsinungalingkay .dan at :&a 3indi nga sila namatay ng pisikal na kamatayan" ero mas#igit na malaki pa ang nawala sa kanila" Mas malaking kamatayan angnangyari sa kanilang bu#ay natural (natural li9e nang kanilang kinain angbungang ipinagbabawal" 5awala ang kanilang supernatural li9e" .ng grasyang bu#ay ng kanilang kaluluwa ang namatay sa kanila"


30/134


31/134


32/134


33/134



-balik po ninyo kami sa -nyo, 3anginoon

-balik po


34/134



IKA'LO/3 AALI/: %ILA/3A/ /3 7$7/1 PAPU/'A/3 73IP'O

Layunin ng Aralin:

!" Basa#in ang )enesis #anggang EA ng may pang-unawa"$" Maintindi#an ang kasunduan ng Diyos kay 5oa# at .bra#am at para

makita ang kaganapan nito sa Kasunduan kay =esus sa Bagong /ipan"" Mai#anda ang panguna#ing tau#an sa kwento ni .bra#am 8

Melc#iedek, ang pagtuli, ang pag-alay kay +saac bilang isangsakripisyo at paano ito ipinapaliwanag ng ating /radisyon"

Balangkas ng Aralin:

+" Silangan ng :den, bago ang Ba#a." .ng masamang si CainB" .ng mabuting si Set#

C" .ng pagkaligtas sa /ubig

++" Matapos ang Ba#a." .ng kasalanan ni 3amB" .ng paggawa ng angalan

+++" .ting .mang si .bra#am." 3ebreo at Semites

B" ari ng ating Kataas-taasang DiyosC" Kasunduan sa 2amanD" Kasunduan kay +saac

+6" ana#on ng mga atriarc#." Mas batang si =acobB" =osep# at =uda#

6" Study UuestionsI. %ilangan ng 7en1 bago ang Ba#a

A. Ang masamang si ain

Sa nakaraang aralin, iniwan natin ang ating pag-aaral ng si .dan at :ba aynasa labas na ng paraiso, na-%eJile' da#il na rin sa kanilang kasalanangpagsuway" Mara#il din naman sa da#ilang #indi nila nakayanang sumunodsa kasunduan nila ng Diyos"

Sa mga susunod na c#apters (basa#in ang )enesis ;-E malalaman natin angnaging bunga ng kasalanang ori#inal nila .dan at :ba" Makikita natin nanag#alo ang bunga ng kabuti#an at kasamaan" .ng tensyon ng dalawang


35/134



pwersa ay nasabi na sa propesiya ng Diyos mula pa lang sa 3ardin (3en!E kung saan ang kabubuan ng mga kwento sa mga susunod pang !!

c#apters ay malala#ad"

Si Cain na unang anak ni :ba at .dan ay ang masamang bunga, angmabuting bunga naman ay ang kanyang kapatid na si .bel" inatay ni Cainsi .bel bagay na nagpaging unang tatawaging mamamatay tao sa mundo"Da#il sa pagsuway nila .dan at :ba sa Diyos .ma, binunga nito’y pagtalikodng tao sa plano ng Diyos na tayo’y maging kanyang pamilya o sambayanan"Sinisimbulo ito ng pabalang na sagot ni Cain sa Diyos minsang #ina#anap ngDiyos sa kanya ang kanyang kapatid %5asaan si .bel1' at sumagot si Cain%ako baFy tagapagbantay ng aking kapatid1'

B. Ang mabuting si %et#

5ag-anak din naman si :ba at .dan ng mabuting bunga 8 si Set#" Mga anakni Set# na ipinanganak din ng kanyang anak na si :noc#, ang unangnakagawa ng personal at reli#iyosong pakikipagkasunduan opakikipagrelasyon sa Diyos" 8 5oon ay pina-simulan ng mga tao angpagtawag sa pangalan ng anginoon"(see )enesis ;$" .ng salitang3ebrew para sa salitang %pangalan' ay shem" .lala#anin mo ito da#ilmamaya, importante ang ka#ulugan ng s#em (name sa pagpapalalim ngating pag-aaral"

.ng c#apters ; at E ay magbibigay sa atin ng pag#a#alintulad ng%masamang bunga' sa %mabuting bunga' ng mga anak ni .dan" Mababasanatin ang tungkol sa mga anak ni Cain sa )enesis ;!-$; at mga anaknaman ni Set# sa )enesis E!-$ " Sa unang bunga nanggaling ang #indimabubuting mga anak, at sa mga susunod na anak naman nag-umpisa angmabubuting %anak ng Diyos' ()enesis $"

Subalit ang kasalanan ay lub#ang nakaka#awa" .t ang mga la#i ni Set# ayna#umaling sa magagandang anak na babae ni Cain na kanilangpinangasawa" .ng masamang nangyari, ginaya nila ang #alimbawa ni2amec#, nag-asawa sila ng napaka rami, #anggang ilang babae ang naisin

nilang asawa#in ()en !-;"

.ng pagtatalik na ito ng mga anak ni Set# at Cain ay nagbunga ng lalo pangmasamang mga tao, mga sikat na tao na kung tawagin ay mayayabang na#igante> magagaling sa digmaan (basa#in sa Karunungan ni Solomon !;Baruc# $-$"

http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis4.htm#v26http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis4.htm#v17http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis5.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis6.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis4.htm#v26http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis4.htm#v17http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis5.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis6.htm


36/134



Kalaunan, ang Diyos ay natigib ng lungkot at "agsisisi kung paanong angmundo ay na “corrupt” da#il sa kasamaang namamayani sa bu#ay ng

bawat nilalang ()enesis E, , !$" +mportanteng paala-ala .ng Diyos baay nagsisisi1 .ng Diyos ay #indi ta#asang nagsisisi tulad ng ibigipaka#ulugan kapag ito ay ginamit sa tao" .ng kanyang isip ay #indi tuladng sa atin" “;is thoughts are not our thoughts. ;is ways are not our ways "8/agsisi ang $iyos at nalungkot9- ay #gure o spee6h para bigyang diinang kasamaang nangyari sa mundo" agpapatunay na #indi siya tulad ngtao sa ganitong takbo ng isip at kalungkutan at mababasa sa 5umbers $!at Malac#i "

. Ang Pagkaligtas sa 'ubig

Sa ba#a, la#at ng buong linya ng pamilya ni Cain ay nalunod" .ng linyanaman ng pamilya ni Set# ay nagpatuloy sa pamamagitan ni 5oa# nakinalugdan ng Diyos" (basa#in sa )enesis E$-$ -!A"

.ng kwento ng ba#a (C#apters 8 ay ang bagong kwento na paglik#a(creation story, panibagong paglalang sa mundo na maraming pa#apyaw nare9erence sa mga kwento sa )enesis !" Sa kabuuan ng aklat ng )enesis,binigyan ng Diyos ang tao ng pag-asa upang muling magsimula sa linya ngpamilya ni Set#"

Si 5oa# ngayon ang parang bagong .dan" Binigyan din si 5oa# ng

kapangyari#an" Basa#in ito at ipagkumpara ang )en" !$ at $-" Katuladng inutos ng Diyos kay .dan, ganun din naman ang sinabi niya kay 5oa# %.tsilaFy binasbasan ng Dios, at sa kanilaFy sinabi ng Dios, %Magkaroon kayo ngmaraming anak, at punuin ninyo ng inyong supling ang buong daigdig atnasa ilalim ng inyong kapangyari#an ang mga isda sa dagat at mga ibon sa#impapawid, at ang la#at ng #ayop na gumagalaw sa ibabaw ng lupa"(ikumpara ito sa )en !" .t tulad din ng kasunduan ng Diyos kay .dan,nakipagkasundo din siya kay 5oa# sampu ng mga sumunod pang nilalang salinya ni 5oa#" (ikumpara )en $!-$ at )en !"

Sa kasunduang ito ng Diyos kay 5oa#, ay naulit muli ang co&enant tulad

noong sa umpisa ng paglalang ng mundo" .ng ba#ag#ari (rainbow angparang Sabbat# na simbolo ng kanilang pagtitipan" +to ngayon angpangalawa sa malaking kasunduan o pakikipagtipan sa Diyos (maVorco&enant na bumubuo sa organiational principle ng Biblia"

5aaalala ba ninyo ang nabanggit sa 2esson !1 na ang Biblia ay nabuo sailang serye ng pakikipagkasunduan ng Diyos sa tao" .t bawattipanLkasunduan o co&enant ay nagpapakilala ng mabuti kung sino ang

http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis5.htm#v27http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis6.htm#v9http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis5.htm#v27http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis6.htm#v9


37/134


38/134



paka#ulugan na %makita ang ka#ubaran'" Basa#in ang RS6 2e&iticus $A!!?-!?"

ansinin na #indi isinumpa ni 5oa# si 3am" Si Canaan na naging bunga ngpagtatalik na ito ang kanyang isinumpa" Bakit ganoon1 Bakit si Canaan1+to ay isa na namang pa#apyaw na pagbubunyag kung anong crime angnagawa ni 3am" Malalaman natin sa ating pag-aaral na si Canaan ang .mang pinagmulang bansa kung saan ang kasumpa-sumpang bu#ay napakikipagtalik ng anak sa kanyang ina ang namamayani Gmaternal incestH(2e&iticus !?-!? :Jodus $$-$;"

Si Canaan ang masamang bunga na ipinanganak ni 5oa# sa kanyangpagkakasala" Kung si .dan ang ama ng mabuti at masamang bunga GCain at

.belH si 5oa# din naman ay nagkaroon din ng mabuting bunga sa kanyanganak na si S#em na nagpumilit takpan ang ka#ubaran ng kanyang ama ()en$"

3abang isinumpa ni 5oa# si Canaan, binigyan naman niya ng pagpapala oblessing si S#em ()en $, sabay ang panalangin na #indi siya matatalo ngkasamaan ni Canaan"

Magandang malaman na may isa pang episode ng kwento ng pagkalasing sa)enesis at ito ay related din sa incest 8 dito nag-umpisa ang “immoral namga bansa na umaapi sa bayan ng Diyos" +yan ay nag-umpisa sa kwento ng

mga anak na babae ni 2ot na nilasing siya at ang mga babaeng ito aynakipagtalik sa kanya" Sila ang pinag-umpisa#an ng mga “immoral nabansa na pinanggalingan ng tawag na Moabites at .mmonites ()en !A-?"

.t ang kwento sa )enesis ay nagpatuloy sa istorya ng pa-aaway ng $pwersa, mabuti at masamang anak ni 5oa#" .ng mga sumunod sa angkanni 3am ay naging siyang matinding kaaway ng bayan ng Diyos" 7gi"to ()en!A, anaan (!A, P#ilistia (!A!;, Assyria (!A!!, at ang Babilonya (!A!A"

B. Ang Paggawa ng Pangalan

)aling sa masamang linya ng angkan, ang mga bansang nais gumawa ng /ore ng Babel upang ang kanilang pangalan G3ebrewW ShemH ay magingsikat at tanyag ()en !!!-" Sa madaling salita, sila ay gumagawa ngkontra sa ka#arian %counter-kingdom' at nais pamuk#aan ang pangalan ngDiyos"

http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htm#v14http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htm#v11http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htm#v10http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htm#v14http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htm#v11http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htm#v10


39/134



Magandang malaman na sa )enesis, may makikita kang koneksyon sakatagang %s#em' at sa relasyon ng tao sa Diyos" .ng mga taong nagkasala

ng malaki sa )enesis, mula kay .dan at :ba na pinangakuan na magigingDiyos kung sila’y kumain ng pinagbabawal na prutas 8 ay tila ba gustonggumawa ng pangalan para sa kanilang sarili" )ustong maging %sikat',gustong makatanggap ng papuri, gustong magsarili at tumayo ng #iwalay saDiyos" agpapakita na #indi nila kailangan ang Diyos"

Balikan natin si Cain" 5oong naitayo niya ang isang lungsod (city, ano paang ginawa niya1 +pinangalan ito sa kanyang anak na si :noc# ()en ;!"+yan ang nais mangyari ng mga taong nagpupumilit itayo ang /ore ng Babel"5ais nilang luwal#atiin ang kanilang pangalan at mga gawa"

Sa mabubuting tao naman sa )enesis, #indi nila nais ipagbunyi ang kanilangpangalan" .ng Diyos ang nais nilang papuri#an7 3abang ipinagbubunyi niCain ang kanyang pangalan, ang mabait na si Set# naman ay nagpupuri saDiyos ()en ;$"

ansinin natin ang pagpapatuloy ng ganitong #alimbawa sa bu#ay ng isangganap na tao na ang pangalan ay .bra#am ()en !$? !; $! at +saac($$E" )anoon din sa bu#ay ni S#em na binasbasan ni 5oa# ($" +toang unang pagpapakilala sa Biblia na ang Diyos ay nakipanayam kasama ngtao o kaya’y ang tao ay ipinakilala sa kanyang pakikipagrelasyon sa Diyos%Siya ang anginoon ni S#em'"

5agpatuloy ang ganitong #alimbawa sa mga susunod pang c#apters ng)enesis" .ng Diyos ay nangako kay .bra#am na ang kanyang %pangalan' aymagiging tanyag" .ng pangalan ni .bra#am ay totoo ngang magigingtanyag sa kung kadikit o kaanib sa angalan ng Diyos tulad sa ganitongpamagat %.ng Diyos ni .bra#am' (t#e )od o9 .bra#am" Basa#in ang )en$$; $? Mateo $$$ )awa "

Sa kabuuan ng 2umang /ipan, malalaman natin ang kaganapan ng tao aynaroon sa mga taong nagpupuri sa anginoon at nag#a#anap ngpagbabasbas at tulong ng anginoon (Deuteronomio $?!A .wit !$;?

!$? Kawikaan !?!A =oel $$ Mikas ;E Xe9anias !$" Magpapatuloyito #anggang sa Bagong /ipan, kung saan %sino man ang tumawag sa 5galanng Diyos ay maliligtas' (Romans !A! )awa $$! ;!$"

III. Ang Ating Amang si Abra#am

A. 0ebreo at %emites

http://www.usccb.org/nab/bible/deuteronomy/deuteronomy28.htm#v10http://www.usccb.org/nab/bible/psalms/psalm124.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/psalms/psalm129.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/proverbs/proverb18.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/joel/joel2.htm#v23http://www.usccb.org/nab/bible/micah/micah4.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/zephaniah/zephaniah3.htm#v12http://www.usccb.org/nab/bible/romans/romans10.htm#v13http://www.usccb.org/nab/bible/acts/acts2.htm#v21http://www.usccb.org/nab/bible/acts/acts4.htm#v12http://www.usccb.org/nab/bible/deuteronomy/deuteronomy28.htm#v10http://www.usccb.org/nab/bible/psalms/psalm124.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/psalms/psalm129.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/proverbs/proverb18.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/joel/joel2.htm#v23http://www.usccb.org/nab/bible/micah/micah4.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/zephaniah/zephaniah3.htm#v12http://www.usccb.org/nab/bible/romans/romans10.htm#v13http://www.usccb.org/nab/bible/acts/acts2.htm#v21http://www.usccb.org/nab/bible/acts/acts4.htm#v12


40/134



)aling sa mabuting bunga ng tao, ang linya ng angkan ni S#em" Sa kanyananggaling ang unang mga dakilang ama ng malaking angkan (patriarc#s si

%.bra#am na isang 3ebreo' ()enesis !;!"

+to ang unang pangyayari na ang salitang 3ebrew ay lumitaw sa Biblia atikinabit sa pangalan ni :ber, isang pang anak na lalaki ni S#em ()enesis!A$!" +to ang da#ilan kung bakit ang #inirang na mga tao ay tinawag na3ebrews" .ng la#i o inapo ni .bra#am ay tinatawag di namang %S#emites'or %Semites' Dito naman natin naku#a ang ekspresyon ng galit sa mga3udyo 8 %anti-Semitic', na ang ibig sabi#in, pagkasuklam sa mga inapo o la#ing mga ganap (rig#teous na tao sa linya ng angkan ni S#em"

Sa kwentong ito ni .bra#am natatapos ang isang pa#ina ng kasaysayan ng

ating kaligtasan" .ng natitirang istorya sa )enesis na binubuo ng C#apters!$ #anggang EA ay tungkol naman sa istorya ng mga %patriarc#s' opatriarka, ang pinagmulan ng mga #inirang na tao (c#osen people" Sa)enesis !$-$E!?, mababasa natin ang tungkol kay .bra#am at ang kanyang$ anak na sila +s#mael at +saac" Sa )enesis $E!-;, ang istorya namanni +saac at ang kanyang $ anak na si :sau at =acob" .ng )enesis aynagtatapos sa istorya ni =acob at ang kanyang !$ anak, na pinagmulan ngtribo ng +srael, lalo na sa anak ni =acob na si =ose (=osep#"

Sa kada#ilanang mapadali ang paglala#ad, gagamitin natin ang pangalang.bra#am sa kabuuan ng pag-aaral ka#it alam nating .bram ang una niyang

pangalan at saka na lang napalitan ng .bra#am noong ito’y binago ng Diyos()enesis !E"

.ng Diyos ay gagawa ng kasunduan kay .bra#am at sa kasunduang ito angkasaysayan ng tao ay mabibigyan ng bagong pagpapakilala (re-orient,bagong posibilidad ng pakikipagrelasyon, bagong layunin"

.ng pakikipagkasunduan ng Diyos kay .bra#am ay may parte 5ag-uumpisa ito sa pangako na gawing isang dakilang bansa si .bra#am()enesis !$! na ang kanyang pangalan ay magiging tanyag at dakila(!$$ at siya ay magiging san#i ng pagpapala ng buong mundo (!$"

5ang lumaon, ang pangakong ito ay itinaas (upgrade ng anginoon atginawa itong di&ine co&enant" 3indi na lamang siya magkakaroon ng isangdakilang bansa, kundi isang bansang may teritoryo ()enesis !E-$! atpayapa sa panggugulo at pang-aapi ng mga banyaga (unang kasunduanGco&enantH 3indi lamang magiging tanyag ang ngalan niya, siya rin aymagiging ama ng la#at ng bansa (or %9at#er o9 all nations' subalit #igit sa

http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis14.htm#v13http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htm#v21http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htm#v21http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis17.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis12.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis12.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis12.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis14.htm#v13http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htm#v21http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis10.htm#v21http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis17.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis12.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis12.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis12.htm


41/134



la#at, pagkakalooban siya ng bansang panggagalingan ng mga #ari, bansangnauukol sa #ari ()enesis !!-$! Gikalawang kasunduan Gco&enantHH"

Sa ika- pangako ng Diyos kay .bra#am, na siya’y magiging ama ng la#i nakasing dami ng bituin sa langit at bu#angin sa baybayin ng dagat #igit padito ang kasunduang ibinigay ng Diyos na %sa la#at ng bansa sa buongmundo, ang bin#i mo G.bra#amH ay pagpapalain sapagkaFt sinunod mo angaking tinig" ()enesis $$!-!? Gikatlong kasunduan Gco&enantHH"

Sa tatlong pangako o pakikipagkasundong ito, itinuturo ng Diyos angka#i#itnan o ang kinabukasan ng kasaysayan ng ating pagliligtas"

Si .bra#am nga ay naging isang malaki at dakilang bansa sa aklat na :Jodo

nang sa co&enant na ginawa ni Moises at ng Diyos, ang mga inapo nga ni.bra#am ay nagkaroon ng kaganapang makapag-ari ng sarili nilang bansatulad ng ipinangako ng Diyos kay .bra#am ()enesis ;-;" Mapag-aaralannatin ito sa susunod na aralin, 2esson ; ang istorya ng :Jodo #anggangDeuteronomio"

5aganap nga ang ikalawang pangako ng Diyos nang ang kanyang angkan aypanggagalingan ng mga taong may ma#arlikang pinanggalingan at nasa#anay ng ka#arian at ito ay naganap sa pana#on ni 3aring Da&id, maydakilang pangalan ($ Samuel at ang walang katapusang trono (salm?-; !$!!-!$"

Sa katapusan, tumuturo kay =esus ang co&enant" .ng kanyang bagongco&enant na nagbibigay ng kaganapan sa pangako ng Diyos kay .bra#am naang mga anak, inapo, la#i niya ay panggagalingan ng pagpapala para sala#at ng bansa" Kaya nga ba’t sa unang linya pa lamang ng aklat ng Bagong /ipan mababasa na ang salitang %=esus C#rist> anak ni .bra#am' (Matt#ew!!"

B. Pari ng ating kataas-taasang $iyos

May eksena sa madramang bu#ay ni .bra#am na kailangan natin bigyan

ng tuon da#il ito ay tumuturo sa Bagong /ipan"

0na, si Melc#iedek, ang ma#iwagang #ari ng Salem na lumantad lamangmatapos matalo ni .bra#am ang mga mandirigmang #ari para pakawalanang kanyang pamangkin na si 2ot ()enesis !;"

ansinin na siya ay panaka-naka na lang na lumitaw na walangpinanggalingan"


42/134



pinagmulan, at lumabas na lang siya sa bayang nagngangalang Salem na#indi kailanman naipakilala sa Banal na Kasulatan" Sa mga susunod na

pangyayari sa Biblia, ang Salem ay ang ang maikling paka#ulugan sapangalang %=erusalem' (salm $"

Si Melc#iedek ay naglabas ng tinapay at alak at nagbulalas ng pagpapalakay .bra#am" .ng ating mga c#urc# Oat#ers (mga ama ng Simba#an aypinaka#ulugan ito bilang %9ores#adowing' o pag#a#anda sa mgamananampalataya para maunawaan natin ang :ukaristiya" Kaya nga ba saating 2itur#iya sa misa sa tradisyon ng 0nang analangin ng :ukaristiyadinarasal ang linyang ito @ang tinapay at alak na alay ng ating unang pari salinya ni Melc#iedek' (%t#e bread and wine oPered by your priestMelc#iedek (see 5ate6hism, no" !"

Sa Biblia, tinitingnan natin ang katau#an ni Melc#iedek bilang isa sa mgaanak ni Da&id na idineklara %Sumumpa ang anginoon, at #indi magsisisi,+kaw ay pari magpakailan man ayon sa pagkapari ni Melc#iedek (salm!!A;" Siya rin naman ay nasa Bagong /ipan, si Melc#iedek ay #ari ngSalem at pari ng kataas-taasang Diyos" Siya ay tumatayo sa katau#an ni =esus, bilang pari magpakailanman" (3ebrews "

. o!enant sa Laman5

.ng pagtutuli ay isang bakas o marka ng kasunduan ng Diyos at ng la#i ni

.bra#am na gawing marangal na dinastiya (dynasty ang angkan ni

.bra#am" %.ng palatandaang ito sa iyong katawan ang magiging katibayanng ating walang katapusang kasunduan" ()enesis !!-!;" Si =esus aynatuli upang ipakita na siya ay totoong tao at kasali sa kasunduang ito (see2uke $$!"

.ng pagtutuli ay isa rin namang pisikal na marka na tumutukoy sapagbibinyag" .ng pagbibinyag ay isang ispiritwal at sa6ramental na sign kung saan tayo ay nakapapasok sa bagong Kasunduang ito (5ew Co&enant,ang bantog na angkan ng Diyos (royal 9amily o9 )od"

)inawa na ng mga propeta ang %pagtutuli ng puso' bilang sign ngpagtatalaga ng buong sarili sa Diyos (Deuteronomio !A! =eremias ;;ikumpara ang Romans $$E-$ ! Corinto !?-!" Si propeta =eremias angnagsabing ang kasunduan sa Bagong /ipan ay di tulad ng sa 2umang /ipansapagkat ito ay masusulat sa puso ng mga tao na .ko ang kanilang magigingDiyos at sila ang aking magiging bayan ( =eremias !!-;" +to angnangyayari sa ating pagbibinyag, pagtutuli #indi ayon sa laman kundi ayonsa :spiritu (Colosa $!! at ito nga ang totoong pagtutuli (Oilipinos 8 /ayo

http://www.usccb.org/nab/bible/psalms/psalm76.htmhttp://www.kofc.org/publications/cis/catechism/getsection.cfm?partnum=2&SecNum=2&ChapNum=1&articlenum=3&ParSecNum=0&subSecNum=3&headernum=1&ParNum=1333&ParType=ahttp://www.kofc.org/publications/cis/catechism/getsection.cfm?partnum=2&SecNum=2&ChapNum=1&articlenum=3&ParSecNum=0&subSecNum=3&headernum=1&ParNum=1333&ParType=ahttp://www.usccb.org/nab/bible/psalms/psalm110.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/psalms/psalm110.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/hebrews/hebrews7.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis17.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/luke/luke2.htm#v21http://www.usccb.org/nab/bible/deuteronomy/deuteronomy10.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/jeremiah/jeremiah4.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/romans/romans2.htm#v25http://www.usccb.org/nab/bible/1corinthians/1corinthians7.htm#v18http://www.usccb.org/nab/bible/jeremiah/jeremiah31.htm#v31http://www.usccb.org/nab/bible/colossians/colossians2.htm#v11http://www.usccb.org/nab/bible/philippians/philippians3.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/psalms/psalm76.htmhttp://www.kofc.org/publications/cis/catechism/getsection.cfm?partnum=2&SecNum=2&ChapNum=1&articlenum=3&ParSecNum=0&subSecNum=3&headernum=1&ParNum=1333&ParType=ahttp://www.usccb.org/nab/bible/psalms/psalm110.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/psalms/psalm110.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/hebrews/hebrews7.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis17.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/luke/luke2.htm#v21http://www.usccb.org/nab/bible/deuteronomy/deuteronomy10.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/jeremiah/jeremiah4.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/romans/romans2.htm#v25http://www.usccb.org/nab/bible/1corinthians/1corinthians7.htm#v18http://www.usccb.org/nab/bible/jeremiah/jeremiah31.htm#v31http://www.usccb.org/nab/bible/colossians/colossians2.htm#v11http://www.usccb.org/nab/bible/philippians/philippians3.htm


43/134


44/134



.ng lugar ng Kalbaryo kung saan si =esus ay napako ay isa sa mga burol ngMoria#" .t #abang bitbit ni +saac ang mga panggatong na gagamitin sa

kanyang pagsasakripisyo, at pagtanggap sa kanyang patutungu#an namagtatapos sa ka#oy, ganoon din naman makikita si =esus, %ang anak ni.bra#am' (Matt#ew !! na bitbit din ang ka#oy, ang krus kung saan siyaipapako" 5akita ni San .gustin ang pag#a#alintulad na ito sa lalaking tupana sumabit sa mga sanga ng ka#oy sa pangyayari ng pagpuputong ngkoronang tinik kay =esus - %aglingon niyaFy may nakita siyang isanglalaking tupa na ang mga sungay ay sumabit sa mga sanga ng ka#oy" +to angkinu#a ni .bra#am at ini#andog sa #alip na ang kanyang anak' ()enesis$$!"

Ka#it sa mga salitang binanggit ni .bra#am sa )enesis $$E - “Kaya/t sinabi

ni *braham sa kanyang mga alipin, >?antayan ninyo rito ang asno at kamina lamang ng bata ang aakyat sa bundok Sasamba kami sa dako roon, atbabalikan namin kayo> ay nagpaparinig ng pangako ng %resurrection'pagkabu#ay na muli ni Kristo" )anito ang interpretasyon sa aklat ng 3ebreo“


45/134



3abang ang kambal sa sinapupunan ni Rebeka# ay nag-aaway, sinabi ngDiyos kay Rebeka# na ang mga batang ito’y magiging mga bansa, subalit

ang mas batang si =acob ang siyang mas makapangyayari kaysa sa kanyangmatandang kapatid na si :sau (see )enesis $E$"

+to ay isa na namang kakaibang istorya sa )enesis" Mapapansin na pinipiliat kinakasiya#an ng Diyos palagi ang mas batang anak na lalaki ka#it na ngaba ang kalakaran sa mundo ay ang pagbibigay ng mga pribile#iyo atpagtangi sa mga panganay o mas nakatatanda" .ng alay ni .bel ay #igit5iyang kinalugdan kaysa alay ni Cain" Mas pinaboran si +saac kaysa kay+s#mael" .t ang mas batang anak ni =acob na si =ose, na naging bayani samga #uling aklat ng )enesis samantalang ang panganay na anak ni =acob nasi Rebuen ay wala man lamang nagawa upang ipagtanggol si =ose sa

kaapi#ang ginawa sa kanya ng kanilang mga kapatid ( )enesis "

Bakit pinapayagan ito ng Diyos na mangyari1 ara bang ito’y sakada#ilanang ang una at panganay na anak na si .dan, sa kanyangpagsuway at pagtaksil sa Diyos ang nagpabago ng magandang sama#an atkasunduan ng tao at ng Diyos" )anun pa man, #indi nabigo ang Diyos" /ayoay Kanyang sinagip" Kung ang panganay at matandang anak ay pumalpaksa kasunduan sa Diyos, sa pag#irang niya sa mga mas bata, ma#ina atmakasalanan ay magpapatuloy ang kasaysayan ng pagliligtas" +to aypagpapatunay lamang na tulad ng sinabi ni San ablo %ang kaligtasan aynasa malayang grasya at pagmama#al ng Diyos"' Sa interpretasyong ito,

ipinakita ni San ablo kung paanong mas pinili ng Diyos si =acob kaysa :sau%ipinakilala ng Diyos na ang kanyang pagpili ay ayon sa sarili niyang layuninat #indi batay sa gawa ng tao" KayaFt bago pa ipanganak ang mga bata, atbago pa sila makagawa ng anumang mabuti o masama, sinabi na ng Diyoskay Rebecca, @Maglilingkod ang mas matanda sa bata niyang kapatid"@ .yonnga sa nasusulat, @Mina#al ko si =acob, at kinapootan ko si :sau"@ (Romans!!-!"

+to nga ang pangyayari sa kabuuan ng Biblia, lalo na sa istorya ni Da&id, angbunsong anak ni =esse, na siyang #inirang (anointed bilang maging isang#ari (! Samuel !!-!" .ng mga bata o ang ang mga bunso ang siyang

nagiging daan sa katuparan ng kaligtasan #anggang sa pagdating ni Kristo,ang iisang anak ng Diyos, ang una, panganay na anak sa bagong pamilya ngDiyos" Si =esus ang tumupad ng pangako sa +srael at ito ay makikita natin sasusunod na aralin %ang panganay na anak ng Diyos' sa gitna na ng mgabansa" (:Jodus ;$$"

3uwag kang magulu#an sa drama at panlilinlang kung paanong sa panlolokoay naku#a ni =acob ang pagbabasbas na dapat sana’y naibigay kay :sau"

http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis25.htm#v23http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis37.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/romans/romans9.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/romans/romans9.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/1samuel/1samuel16.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/exodus/exodus4.htm#v22http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis25.htm#v23http://www.usccb.org/nab/bible/genesis/genesis37.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/romans/romans9.htmhttp://www.usccb.org/nab/bible/romans/romans9.htmhttp://

Documents

Bible Module - Tagalog