be.WELCOME-Catalogue-Catalogus-Catalog

WELCOMELA BELGIQUE & L’ IMMIGRATION BELGIË & IMMIGRATIE BELGIUM & IMMIGRATION

EXPO 22.05.10 > 31.08.2010

ATOMIUM • Square de l’Atomium - Atomiumsquare • 1020 Bruxelles - Brussel • www.atomium.be

BE WELCOME

1 > 4

- Histoire / Geschiedenis / History- Portraits / Portretten / Portraits- Au cinéma / In de bioscoop / At the movies- Film / Film / Film

5 >

- Voix / Stemmen / Voices

6 > 11

- Mappemonde / Wereldkaart / World map- Au bout du fil / Aan de lijn / On line- Parapluie / Paraplu / Umbrella- Objets inusités / Ongewone objecten / Unusual objects- Vos papiers ! / Uw papieren! / Papers !- Paysages urbains / In de stad / In the city

12 > 14

- Personnages / Personages / Characters- Art / Kunst / Artwork- Opinion / Mening / Opinion

15 > 17

- Lustre / Luster / Chandelier- Jukebox / Jukebox / Jukebox- Art / Kunst / Artwork

ThèMEs / ThEMa’s / ThEMEs

be.WELCOME

Level 1

Level 2

Level 3

Level 415 > 17

12 > 14

6 > 11

5

1 > 4

Après Bipolar et AFRICA Fast Forward, l’Ato-mium se réjouit de plonger à nouveau ses visiteurs au cœur de notre société. Avec be.Welcome, exposition réalisée en collabo-ration avec le Musée de l’Europe, nous nous penchons sur les parcours et expériences migratoires en Belgique. Avec cette exploration de la réalité migra-toire, be.Welcome participe et alimente la réflexion sur cette question. Présentée dans le plus belge des bâtiments de Bruxelles, cette initiative illustre à travers une démar-che citoyenne, pédagogique et ludique, un thème sociétal d’envergure. Faire évoluer les regards et les mentalités, contextuali-ser le sujet et par la même le dédramatiser sont les motivations de notre propos.

Proposée dans le cadre de la présidence belge de l’Union européenne en 2010, cette initiative offre un regard novateur sur le phé-nomène migratoire. Avec une grande sensi-bilité, mais sans faux-semblant, le parcours envisagé telle une “quête du papier” sera l’occasion d’offrir aux visiteurs une appro-che interactive de ce fait de société. Béné-ficiant de l’expertise du Musée de l’Europe, be.Welcome privilégie les témoignages et donne à voir non seulement le point de vue du migrant mais également la perception de la société d’accueil.

Et à terme, pourquoi ne pas imaginer que be.Welcome constitue le socle d’un centre des migrations. Lieu d’exposition autant que centre de recherche et d’étude du phé-nomène migratoire, cet espace devrait per-mettre l’appropriation collective d’une his-toire qui parle de et à chacun de nous.

henri simons, Directeur de l’ atomium, arnaud Bozzini,en charge des expositions

Na Bipolar en AFRICA Fast Forward, opent het Atomium opnieuw een tentoonstelling met een maatschappelijk thema voor haar bezoekers. be.Welcome, een realisatie in samenwerking met het Museum van Europa buigt zich over het migratieparcours in Bel-gië. Met deze ontdekkingstocht, doorheen de realiteit van migratie, zal be.Welcome de gedachtegang over het migratiefenomeen verdiepen. Dit initiatief, voorgesteld in het meest Belgische gebouw van Brussel, zal op een leerrijke en ludieke wijze een be-langrijk sociaal thema tonen met als doel de kijk en de mentaliteit te veranderen, het onderwerp in een context te plaatsen en het te relativeren.

Dit initiatief, voorgesteld in het kader van het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie, biedt een nieuwe kijk op het migratiefenomeen. Met de nodige sensi-biliteit maar zonder huichelarij zal dit tra-ject, uitgestippeld als een “zoektocht naar

papieren”, de bezoekers een interactieve benadering aanbieden over dit maatschap-pelijk feit. be.Welcome zal de getuigenissen op de voorgrond stellen en zowel het stand-punt van de migrant als de perceptie van het gastenland belichten.

En waarom zou be.Welcome op termijn niet kunnen dienen als vertrekpunt van een mi-gratiecentrum? Een tentoonstellingsruimte alsook een centrum voor studie en onder-zoek over het migratiefenomeen. Deze plaats zou iedereen de kans kunnen geven zich een eigen verhaal toe te kennen, voor en van iedereen.

henri simons, Directeur van het atomium, arnaud Bozzini,verantwoordelijke tentoonstellingen

After Bipolar and AFRICA Fast Forward, the Atomium will offer the visitors a new social exhibition. be.Welcome, a realiza-tion in collaboration with the Museum of Europe, will show the migration track in Belgium. With this journey throughout the reality of migration, be.Welcome will en-courage reflection on this issue. This exhi-bition, presented in the most Belgian build-ing of Brussels, will illustrate a legitimate social theme in an educational and playful manner. Our intention is to respond to the questions posed by the phenomenon of mi-gration in addition to encouraging reflection and developing perspectives and mentali-ties on the issue.

Undertaken within the framework of the Belgian presidency of the European Union in 2010, this project offers a new perspec-tive on the phenomenon of migration. The programme which is envisaged as a “search for paper” will be the chance to offer visi-tors an interactive approach to this social phenomenon. be.Welcome will give priority to individual stories of migration and will show not only the point of view of the mi-grants but also the perception of the host country.

And why not imagine that this exhibition would become the basis of a centre of mi-gration, in the long-term. Being both an exhibition site and a centre of research and study on the phenomenon of migration, this space will allow the collective appropriation of a history which speaks to each one of us.

henri simons Director of the atomium, arnaud Bozzini,in charge of exhibitions

JOURNAL_ATOMIUM_VS03.indd 1 17/05/10 15:11:04

savez - vous que...D’où viennent-ils? Une immigration essentiellement européenne. Malgré les perceptions que l’on a du phénomène migratoire, les flux d’immigration montrent une européanisation de plus en plus importante des entrées d’étrangers. L’adhésion de nouveaux pays à l’Union européenne explique évidemment ce phénomène. En 2007, l’immigration non-communautaire ne représentait que 38% des entrées. Les trois principales nationalités qui alimentent ces flux extracommunautaires sont les Marocains, les Turcs et les Américains avec respectivement 8,4%, 3,4% et 2,6% des entrées. Ces dernières années on constate également une diversification de plus en plus forte des immigrations en provenance des pays non-communautaires.

/ éLEna- Russie

Elle a quitté Moscou pour l’amour d’un Flamand. Ils vivent à Tamise, près d’Anvers. C’est un couple belge ordinaire. Avec une moitié russe qui a parfois quelques soucis avec l’administration.

/ BéMa- Côte d’Yvoire

Il a quitté son pays en guerre. Un homme, dit-il, va toujours là où il se sent bien. Aujourd’hui en Belgique, demain ailleurs, peut-être. Il pense qu’on ne choisit ni sa famille, ni le lieu de sa mort.

/ sErgiO- Italie

A 14 ans, il est de-scendu dans la mine. Il cultive aujourd’hui le souvenir de tous ceux qui se sont battus dans les entrailles de la terre, pour en extraire les richesses. Pour d’autres.

TéMOins

L’arrivée de populations étrangères dans un pays n’est ni une chance qu’il faudrait courtiser sans discernement ni une ca-tastrophe source de tous les maux. Aussi vieille que l’humanité, l’immigration ne s’est jamais produite sans heurts. Partir est dif-ficile; accueillir aussi.Il n’y a pas UNE immigra-tion; il y en a autant que d’immigrés.

Certaines sont heureuses, d’autres sont des échecs personnels ou collectifs. Certaines sont admises, d’autres cristallisent les tensions. be.WELCOME pré-sente donc l’immigration à travers des histoires per-sonnelles, sans prétendre à l’exhaustivité. Mais en espérant qu’une meilleure perception du phénomène migratoire naîtra de cette pluralité de points de vue.

BE.WELCOMEL’immigration en Belgique

TéMOignagEs

De son sac, elle sort un objet usé par le temps : deux boules de bois reliées entre elles par une tresse de tissus dé-lavés. Elles s’entrechoquent entre ses doigts et font retentir un des sons fa-miliers de sa lointaine enfance, sur la terre d’Afrique. Un code. Deux coups : la voie est libre, les parents sont ailleurs ; trois : danger. Elle sourit et s’excuse, la boule mobile a dérapé : « J’ai un peu perdu la main ». Excisée à sept ans, ma-riée à douze à un homme beaucoup plus âgé, on ne lui a pas permis de se consa-crer tout le temps qu’il aurait fallu aux jeux de son âge. Alors elle s’est révol-tée. Et quand l’occasion s’est présentée, comme un miracle, elle a sauté dans un avion et est devenue Belge. Elle milite maintenant à Bruxelles contre les ma-riages forcés et les mutilations sexuel-les qu’on inflige aux filles, là où c’était chez elle, il y a si longtemps.

Les chiffres donnent la mesure du phé-nomène universel que sont les migra-tions. Tant d’individus sont entrés ici, tant ont quitté tel pays pour tel autre. Les rapports les interprètent, les tra-duisent en concepts.

Mais les chiffres les plus précis, les rapports les plus exhaustifs restent im-puissants à rendre compte de l’infinie diversité des destinées de ces sœurs et de ces frères humains qui, un jour,

ont quitté famille et amis pour oser une autre vie. Ailleurs. Parmi nous.

Une vingtaine d’entre eux, au hasard des rencontres, nous ont raconté leur histoire. On en a tiré des phrases, de courts extraits choisis pour la fenêtre qu’ils ouvrent sur d’autres destinées, si différentes des nôtres et pourtant si semblables, quand on les ramène à ce qu’elles ont toutes en commun : la quête obstinée d’une vie meilleure. Et digne, surtout.

Lui, dans la mansarde qu’il occupe seul à Hoboken, et où il abrite parfois un compatriote afghan rencontré dans un parc, il fait la plonge dans un resto exotique pour payer ses études. Il parle déjà fort bien le néerlandais. « D’où je viens, on parle huit langues. En appren-dre une de plus ne me fait pas peur ». On peut supposer qu’il n’a pas un sou de trop, que même il en a beaucoup trop peu. Mais sur la table basse, près de son lit, il a placé pour nous des jus de fruits, des chips, des gâteaux. Les lois de l’hospitalité sont restées accrochées à la semelle de ses souliers troués quand il a passé la frontière. Et d’ailleurs, c’est bien chez lui qu’il nous accueille, dans ce pays lointain, humide et froid qui est désormais le sien aussi bien que le nô-tre. Be welcome…


savez - vous que... Et les naturalisations?Entre 1985 et 2007, près de 710.000 étrangers sont devenus Belges. Une évolution qui varie au gré des changements de législation.

La parole à un artiste

Mon corps n’est pas le même que le vôtre (Roland Barthes)

“A stranger’s exile: spelling one’s name.”Jalal Toufic, Distracted

“La bonne manière de me nommer en tant qu’homme n’est pas la manière dont je pronon-ce mon nom, (…) mais la manière dont celle que j’aime prononce mon nom, même si sa langue maternelle n’appartient pas à la même famille linguistique que la mienne (en prononçant par exemple le “h” de “Ahmad” comme un “h”), c’est-à-dire même si celle que j’aime semble ne jamais prononcer mon nom “correctement”. Toutes celles que j’aime prononcent mon nom bien mieux que moi, de la manière précise dont il se doit d’être prononcé.”Jalal Toufic, ‘Arriving Too Late for Resurrection’

Langue rime avec politique. Roland Barthes nous met en garde contre le discours du pouvoir ‘phallocrate’ qui réduit les minorités au silence. L’expression d’un immigré trahira toujours une mélodie et une mentalité qui ne sont pas parfaitement synchrones à l’identité de celui qui l’écoute. Assez étonnamment, ces réminiscences de l’allochtone dérangent les autochtones. L’étranger s’étonne de ce que son étrangeté ne soit pas considérée comme une richesse pour l’esprit et la langue du pays. Lorsqu’un étranger s’inquiète, ouvre le débat ou se risque à la critique, on l’accuse de mépris; on n’autorise d’autre attitude aux étrangers que celle de ‘supplicateur’. Se nourrissant toujours plus de

leur défiance, les autochtones s’interrogent : suis-je encore bien chez moi ? Suis-je bien celui que je suis ? Tiennent-ils l’avenir dans leurs mains ? ( Julia Kristeva)

“Vivre la haine” – l’étranger formule souvent

ainsi son existence. “Sentir constamment la haine des autres, n’avoir d’autre milieu que cet-te haine-là.” ( Julia Kristeva) Cette haine que l’étranger porte en lui est dirigée contre tous, contre personne, contre lui-même. Personne dans ce pays ne peut défendre ou venger un étranger. L’étranger ne compte pas; il est déjà suffisant qu’on le tolère. ‘Et si ça ne te plaît pas, tu n’as qu’à rester chez toi !’. Qui prête l’oreille à l’étranger, l’étranger qui tout au plus n’est que supporté ? Aux yeux de l’étranger, ces autoch-tones sont des assassins. Ces autochtones avec qui il lui est impossible de parler, et avec qui, surtout, il lui est impossible de parler de ses proches – ses proches d’avant, ses proches d’ailleurs – que les autres sont incapables de nommer et qui se retrouvent ensevelis dans un autre langage. “Ne pas être d’accord. Constam-ment, sur rien, avec personne. (…) Ne plus sa-voir ce qu’on pense au juste, sinon que “ce n’est pas ça”.”( Julia Kristeva)

La fracture est la destinée, la fatalité de l’étran-ger qui a pour toujours laissé quelque chose derrière lui – ce quelque chose qui continue à le hanter et à définir son identité. L’exil transforme la langue d’avant, le corps d’avant en cadavre. Migration et diaspora : se souvenir, disparaître, oublier, perdre, déménager, trahir, laisser son identité, sa langue, sa famille, sa culture et son histoire sombrer dans l’oubli – laisser s’étein-dre la tradition. “C’est un véritable prodige :

l’instant, aussi vite arrivé qu’évanoui, aussitôt échappé du néant que rattrapé par lui, revient cependant comme un fantôme pour troubler la paix de l’instant ultérieur. L’une après l’autre, les feuilles se détachent du registre du temps, tombent en virevoltant, puis reviennent soudain se poser sur les genoux de l’homme.” (Friedrich Nietzsche)

Mekhitar Garabedian

Le Centre pour l’égalité des chances et la lutte contre le racisme organise ce mardi 1er juin à l’Atomium, dans le cadre de l’exposition « Be.Welcome », une journée d’étude intitu-lée « Belgique – RD Congo 50 années de migration ». C’est l’occasion, pour le Centre, de promouvoir une journée d’information et de réflexion autour d’une migration vers la Belgique très spécifique et im-portante, pour des raisons à la fois historiques, politiques et sociologiques.A cette occasion, le Centre et le Gédap (UCL) présenteront une étude démographique sur la migration congolaise vers la Belgique « Etude de la mi-gration congolaise et de son

impact sur la présence congo-laise en Belgique : Analyse des principales données démogra-phiques ». Lors de cette jour-née interviendront également une série d’experts sur les dif-férentes facettes de la migra-tion congolaise (histoire, socio-logie, démographie…). La parole sera aussi offerte à une série de promoteurs de projets de terrain sur les diffé-rents impacts de la migration congolaise, en Belgique com-me à l’étranger.

Journée d’étude, le 1er juin 2010, pour plus d’information : www.atomium.be/bewelcome

L’Analphabète, récit autobiographi-que d’Agota Kristof, auteure suisse d’origine hongroise est le point de départ de l’aventure. Sifiane El Asad, le metteur en scè-ne d’origine palestinienne, touché par ce court texte et conscient de l’outil pédagogique formidable que peut représenter une adaptation au théâtre, a réuni autour de lui une équipe motivée pour lui permettre d’en réaliser la transposition sur scène. A ses côtés, pour l’interpré-tation, Manuella Ammoun, Maryse Dinsart, Laurence Voreux, Johan-ne Samek et Marielle Vancamp, Valérie Leclercq et Isabelle Jam-sin occupées à la scénographie et aux costumes, Géraldine Colin et Corinne Ricuort en charge de la coordination et la promotion de ce projet produit par Alan Bourgeois.

Dans « Je lis », Agota Kristof tour à tour drôle, émouvante, désarman-te redonne vie aux personnages tout droit sortis de sa mémoire et s’y raconte : sa jeunesse en Hon-grie, l’exil, l’intégration difficile en Suisse, son obstination à appren-dre le français, langue du pays d’accueil, jusqu’à devenir l’une des écrivaines les plus primées de sa génération.

représentations à l’atomium les 22, 23 & 24 mai 2010 à 20 heures.

http://www.jelis.behttp://agotakristof.blogspot

/ MariE - franCE- Haïti

Marie-France est venue, il y a 25 ans, de Haïti. Elle en a la nostalgie, parfois, mais elle pense que sa place se trouve là où sont ses enfants et ses amis. Et puis, on trouve facilement des mangues, à Bruxelles aujourd’hui.

/ éMir- Bosnie - herzergovine

L’enfance d’Emir s’est enfuie quand les bombes ont commencé à pleuvoir sur Sarajevo, que papa a dû partir à la guerre. Avec sa maman, il est arrivé à Bruxelles, son nounours dans les bras.

/ khaDiDiaTOu- Sénégal

On lui a volé son en-fance en la mariant à 12 ans, en Afrique. Elle s’est révoltée. A Bruxelles, elle lutte depuis de nombreuses années contre les mutilations génitales féminines et contre les mariages forcés.

( conférence ) : Belgique – rD Congo, 50 années de migration

( théâtre ) : L’analphabète

( au - dessus ) Nezaket Ekici – Veil fight, Vidéo, 2004

( à gauche ) Aimé Ntakiyica – Wir, Photo, 2003


Weet u dat...Waar komen ze vandaan? Een in hoofdzaak Europese immigratie. Ondanks het beeld dat men doorgaans heeft van het fenomeen van de migratie, wijzen de immigratiestromen op een steeds grotere europeaniser-ing van de instroom. De toetreding van nieuwe landen tot de Europese Unie is uiteraard een verklaring voor dit fenomeen. In 2007 was de niet-com-munautaire immigratie maar goed voor 38% van het immigratietotaal. De drie belangrijkste nationaliteiten die deze extracommunautaire stromen kenmerken, zijn de Marokkanen, de Turken en de Amerikanen met respectievelijk 8,4%, 3,4% en 2,6% van de instroom. De jongste jaren stellen we eveneens een steeds grotere diversificatie vast van de immigratie afkomstig van landen buiten de Unie.

/ BasiLE- Italïe

Hij kwam in 1949 naar België om zijn vader te vervoegen, die hier mijnwerker was. Hij heeft hardnekkig de sociale ladder beklom-men. Vandaag is hij Belg. Maar waag het niet om in zijn bijzijn kwaad te spreken over Italië …

/ EugéniE- Congo (DRC)

Eugénie staat stevig in haar schoenen. Ze was bedrijfsleider toen ze de jungle introk op zoek naar het lichaam van haar man, die gestorven was in de strijd. Daarna is ze moeten vluchten. Ze werkt momenteel in een keuken in Antwerpen.

/ Maria- Ecuador

Maria is uit Ecuador weggevlucht voor haar gewelddadige echtgenoot en is hier bij haar broer komen aankloppen. Ze heeft twee dochtertjes, die allebei Belg zijn. Maria betaalt intussen wel be-lastingen maar wacht nog steeds op haar papieren …

gETuigEn

De komst van vreemde bevolkingsgroepen naar een land is geen zegen die onvoorwaardelijk moet wor-den gekoesterd, maar ook geen catastrofe of de bron van alle kwaad. Migratie is zo oud als de mensheid zelf en is nooit zonder strubbe-lingen verlopen. Vertrekken is moeilijk, gastheer spelen ook.Er is geen ÉÉN migra-tie; er zijn zoveel migraties als er migranten zijn. Sommige zijn een succes,

andere zijn een persoonlijke of een collectieve misluk-king. Sommige worden geduld, andere werken spanningen in de hand.be.WELCOME schetst een portret van de immigra-tie aan de hand van per-soonlijke verhalen, zonder daarbij volledig te willen zijn. Maar wel in de hoop dat uit die verscheidenheid van standpunten een betere kijk op het verschijnsel van de migratie ontstaat.

Uit haar zak diept ze een versleten voor-werp op: twee houten balletjes, verbon-den door een verschoten stoffen koord. Ze stoten tussen haar vingers tegen el-kaar en maken daarbij een geluid dat ze nog uit haar kindertijd in Afrika kent. Een code. Twee slagen: de weg is vrij, de ouders zijn weg. Drie: gevaar. Ze lacht en verontschuldigt zich. Een van de bal-letjes is uit haar handen geglipt: “Ik ben het wat verleerd”. Besneden op haar ze-vende, op haar twaalfde uitgehuwelijkt aan een veel oudere man … Veel tijd om te spelen heeft ze niet gekregen. Dus kwam ze in opstand. En toen ze de kans kreeg, als een mirakel, sprong ze op een vliegtuig en werd ze Belg. Ze voert nu actie in Brussel tegen gedwongen huwelijken en seksuele verminking bij meisjes. Net zoals haar dat jaren gele-den werd aangedaan …

De cijfers verraden de omvang van het universele migratiefenomeen. Zoveel mensen die hier zijn binnengekomen, zoveel die hun land voor een ander in-ruilden. De analyses interpreteren ze, vertalen ze in concepten.

Maar zelfs de meest nauwkeurige cij-fers, de meest gedetailleerde analyses slagen er niet in om de oneindige diver-siteit van de lotsbestemmingen van deze zussen en broers te berekenen, mensen die hun familie en vrienden op een dag

achterlieten om zich aan een ander le-ven te wagen. Elders. Onder ons.

Een twintigtal van hen vertelde ons zijn verhaal. We haalden er stukjes, korte fragmenten uit die symbool staan voor het venster dat ze openden op andere lotsbestemmingen, zo verschillend van de onze en toch zo vergelijkbaar. Want uiteindelijk zijn ze terug te brengen tot één gemeenschappelijk streven: de on-vermoeibare zoektocht naar een beter leven. Een menswaardig bestaan.

Helemaal alleen betrekt hij een zolder-kamertje in Hoboken. Soms biedt hij onderdak aan een Afghaanse landge-noot die hij in een park ontmoet. Om zijn studies te kunnen betalen, wast hij af in een exotisch restaurant. Hij spreekt al een mooi mondje Nederlands. “Waar ik vandaan kom, spreken ze acht talen. Het schrikt me dus niet af om er nog eentje bij te leren.” Je zou denken dat hij geen cent te veel heeft, dat hij zelfs moeite heeft om de eindjes aan elkaar te kno-pen. Maar op het lage tafeltje dicht bij zijn bed zet hij voor ons vruchtensap, chips en taartjes neer. De wetten van de gastvrijheid zijn blijven kleven aan de zool van zijn versleten schoenen toen hij de grens overstak. Hij ontvangt ons trouwens in zijn eigen stekje, in dit verre, natte en koude land dat nu net zo goed het zijne als het onze is. Be welcome …

BE.WELCOMEImmigratie in België

gETuigEnissEn


Weet u dat... En de naturalisaties?Tussen 1985 en 2007 zijn bijna 710.000 vreemdelingen Belg geworden. Een evolutie die de veranderingen in de wetgeving mee volgt.

Een kunstenaar aan het woord

Mijn lichaam is niet hetzelfde als het uwe(Roland Barthes)


“The correct way to call me as a living person is not the way I pronounce my name, (…) but the way my lover pronounces my name, and this even if her native language belongs to a diffe-rent linguistic family (pronouncing for example the “h” in “Ahmad” as an “h”), i.e. even if my lover seemingly can never pronounce my name “right.” All my lovers pronounce my name bet-ter than I do, the right way(s).”Jalal Toufic, ‘Ar-riving Too Late for Resurrection’

Taal is politiek. Roland Barthes waarschuwde voor het ‘fallocratisch’ machtsdiscours dat minderheden monddood maakt. De vertaling van een immigrant zal altijd een melodie en een mentaliteit verraden die niet helemaal aansluit bij de identiteit van degene die hem aanhoort. Vreemd genoeg hinderen deze sporen van het allochtone de autochtonen. De vreemdeling is verbaasd dat zijn vreemdheid niet als een ver-rijking voor de geest en de taal van het land wordt aanzien. Wanneer de vreemdeling zich zorgen maakt, een discussie opent of kritiek levert, wordt hij van minachting beschuldigd; men staat vreemdelingen geen ander vertoog toe dan dat van ‘smekeling’. (Met een steeds

diepere achterdocht vervuld denken de autoch-tonen: Ben ik wel echt

thuis? Ben ik mezelf? Hebben zij de toekomst in handen?)( Julia Kristeva)

“Het beleven van haat” – zo brengt de vreem-deling vaak zijn bestaan onder woorden. “Con-stant de haat van de anderen voelen, geen an-dere leefklimaat dan die haat.” ( Julia Kristeva) Deze haat die de vreemdeling meedraagt is tegen iedereen, tegen niemand, tegen zichzelf. Niemand in dit land kan de vreemdeling verde-digen of wreken. De vreemdeling telt niet mee; het is al genoeg dat hij wordt geduld; ‘en als het je hier niet bevalt, dan blijf je maar thuis!’ Wie luistert er naar de vreemdeling, die hoogstens getolereerd wordt. De vreemdeling ervaart hen als moordenaars, deze autochtonen, met wie hij niet kan praten, en vooral nooit kan praten over zijn naasten – naasten van vroeger, van el-ders – die de anderen niet kunnen benoemen en die begraven zijn in een andere taal. “Het er niet mee eens zijn; nooit, nergens mee, met niemand. (…) Niet meer weten wat men precies denkt, behalve dat dat het niet is.” ( Julia Kris-teva)

De breuk is het (nood)lot van de vreemdeling; hij heeft definitief iets achter zich gelaten, maar dit blijft hem bespoken, en het blijft zijn identiteit mee bepalen. Ballingschap maakt een kadaver van het oude lichaam, van de oude taal. Migratie en diaspora: het herinneren, verdwijnen, verge-ten, verliezen, verhuizen, verraden, de verdam-ping, verbrokkeling van identiteit, taal, familie, cultuur, geschiedenis – het uitdoven van tradi-

tie. “Het is een wonder: het moment, vliegens-vlug aanwezig, vliegensvlug voorbij, er vóór een niets, erna een niets. Dit moment komt toch nog als spook terug en verstoort de rust van een la-ter moment. Voortdurend laat er een blad los uit de rol van tijd, valt eruit, fladdert weg – en fladdert plotseling weer terug, in de schoot van de mens.” (Friedrich Nietzsche)

Mekhitar Garabedian

Op dinsdag 1 juni a.s. organi-seert het Centrum voor gelijk-heid van kansen en voor racis-mebestrijding, in het kader van de tentoonstelling “Be.Welco-me”, een studiedag “België – DR Congo 50 jaar migratie” die zal doorgaan in het Atomium. Op deze informatie- en reflec-tiedag wil het Centrum een zeer specifieke en belangrijke mi-gratie naar België in de kijker zetten, omwille van zowel his-torische, politieke als sociologi-sche redenen.

Het Centrum zal samen met de Gédap (UCL) een demografi-sche studie rond de Congolese migratie naar België voorstel-len: “Studie van de Congolese

migratie en haar impact op de Congolese aanwezigheid in Bel-gië: analyse van de belangrijk-ste demografische gegevens”. Ook zullen een aantal deskun-digen hun licht werpen op de verschillende facetten van de Congolese migratie (geschiede-nis, sociologie, demografie…).

Projectontwikkelaars op het terrein zullen de verschillende invloeden van de Congolese mi-gratie, zowel in België als in het buitenland, toelichten.

studiedag, 1 juni 2010, voor meer informatie:www.atomium.be/bewelcom

“De Analfabeet”, een auto-biogra-fisch verhaal van Agota Kristof, een Zwitsers schrijfster van Hon-gaarse oorsprong, is het vertrek-punt van dit avontuur. Sifiane El Assad, regisseur van Palestijnse oorsprong, was getroffen door deze korte tekst en was overtuigd van de grote pedagogische waarde die de aanpassing van vermeld werk voor theater insluit. Der-halve heeft hij een gemotiveerde ploeg opgericht die deze aanpas-sing mogelijk zou maken. Met hem werken samen voor de interpre-tatie Manuella Ammoun, Maryse Dinsart, Laurence Voreux, Johanne Samek en Marielle Vancamp. Va-lerie Leclercq en Isabelle Jamsin zorgden voor het dekorontwerp en de costumen. Géraldine Colin en Corinne Ricuort zijn belast met de coördinatie en de promotie van het

projet, waarvan Alain Bourgeois de producent is.

Afwisselend grappig, ontroerend, ontwapenend, geeft Agota Kristof, in “Ik Lees”, leven aan personen die rechtstreeks uit haar herinnering opwellen. Zij vertelt er over haar jeugd in Hongarije, haar moeilijke integratie in Zwitserland, haar ge-drevenheid om Frans te leren, de taal van haar ontvangstland, hoe zij een van de meest gelauwerde schrijvers van haar generatie ge-worden is..

Voorstellingen in het Atomium op 22, 23 en 24 mei om 20:00.


/ fLOrinELLa- Rusland

Ze vertrok op de oevers van de Zwarte Zee om uit-eindelijk aan te meren op de Schelde. Florinela is een Roemeense die naar Antwerpen is gekomen om er te studeren. Ze spreekt Nederlands als de volleerde Vlaamse die ze intussen geworden is.

/ JEan-LéOn- Congo (DRC)

Jean-Léon heeft overal rondom zich mensen zien lijden. Hij droomt van een betere toekomst voor zijn land in Afrika. Maar hij behoudt zijn gevoel voor humor en spot, wanneer hij over zijn volk en hun ‘Belgische neven’ praat.

/ TOryaLai- Afghanistan

Hij vluchtte weg voor de Taliban die hem wilden rekruteren. Dat moest zijn vader met zijn leven beko-pen: hij werd vermoord. Toryalai woont nu in Hobo-ken, waar deze verschrik-kelijke geschiedenis hem voortdurend achtervolgt.

( studiedag ): BELgië – Dr COngO, 50 Jaar MigraTiE

( boven ) Nezaket Ekici – Veil fight, Video, 2004

( links ) Aimé Ntakiyica – Wir, Foto, 2003

(theater): De analfabeet


Did you know that...Where do they come from? Essentially an European immigration. Despite existing perceptions of the phenomenon of migration, European immigration is becoming more and more significant in entries of foreign-ers. The membership of new countries in the European Union obviously explains this phenomenon. In 2007, non-EU immigration represented only 38% of entries. The three principal nationalities feeding this non-EU flux are Moroccan, Turkish and American, with 8.4%, 3.4% and 2.6% of entries respectively. In recent years there has also been more and more diversification in immigrations from non-EU countries.

/ hakiMa- Algeria

Born in Algeria, Halima has become involved in the cause of women from immigrant back-grounds. She notes that people here have never really stopped to think about the problem she represents for society.

/ aLEx- Peru

An artist and a Peruvian, he settled in Antwerp with his Dutch partner because here there are no exams, language or otherwise, as there are in the Netherlands.

/ aBDEL- Marocco

He is Moroccan. His family is in Spain. He discovered Belgium via the police station at the Gare du Midi railway station. He is in training at Tubize in order to find his place in this society that he is just getting to know.

WiTnEss

The arrival of foreign populations in a country is neither an unmitigated opportunity to be courted without discernment nor a catastrophe that is the source of all evil. As old as humanity itself, immigra-tion has never taken place without some bumps along the way. Leaving is diffi-cult: welcoming people is as well. There is no ONE immigra-tion; there are as many

forms as there are immigrants. Some are happy, others meet with personal or collective fail-ure. Some are welcomed, others crystallise tensions.be.WELCOME thus presents immigration through personal stories, without claiming to be ex-haustive. It does so in the hope that a better grasp of the phenomenon of mi-gration will give rise to a plurality of points of view.

Out of her bag she pulls a well-worn item: two wooden balls tied together by a braid of faded cloth. They knock against each other in her hands and produce a sound that is familiar from her distant childhood, on the soil of Af-rica. A code. Two knocks: the coast is clear, parents are away; three: danger. She smiles and apologises – the mobile balls went out of control: “I lost my grip for a moment”. Excised at the age of six, married at twelve to a much older man, she was never allowed to spend the time she should have been able to play-ing children’s games. So she rebelled. And when the opportunity arose, as if by a miracle, she jumped on a plane and became Belgian. In Brussels she now campaigns against forced marriages and the genital mutilation inflicted on girls where she came from so long ago.

The figures indicate the scale of the universal phenomenon of migration. So many individuals have entered here, so many have left that country for another.

The reports interpret the statistics and translate them into concepts.

But even the most precise figures, the most exhaustive reports cannot account for the infinite diversity of the individ-ual destinies of all these brothers and

siters of ours who, one day, left their family and friends and dared to start a new life. Elsewhere. Among us.

Some twenty of them, chosen randomly through a series of encounters, have told us their story. We have picked out a few sentences, short excerpts that serve as a window on other destinies, so dif-ferent from ours and yet so similar, if we look at what they have in common: the unfailing quest for a better life. And above all, a life of dignity.

Take this fellow, living alone in an attic flat in Hoboken, where he sometimes puts up an Afghan compatriot he met in a park. He works as a dishwasher in an exotic restaurant in order to pay for his studies. He already speaks Dutch quite well. “Where I come from, we speak eight languages. Learning one more doesn’t scare me.” We can be sure he does not have a cent more, but prob-ably much less, than he needs. But on the low table, he has set out fruit juice, chips and cake for us. The laws of hospi-tality clung to the soles of his worn-out shoes when he crossed the border. And in any case, this is his home, where he is welcoming us, in this distant, humid and cold land which is now his country as much as ours. “Be welcome”…

BE.WELCOMEImmigration in Belgium

WiTnEss


Did you know that... And naturalisations?Between 1985 and 2007, almost 710,000 foreigners have become Belgians. A development that varies according to changes in legislation.

an artist speaksMy body is not the same as yours (Roland Barthes)


“The correct way to call me as a living person is not the way I pronounce my name, (…) but the way my lover pronounces my name, and this even if her native language belongs to a differ-ent linguistic family (pronouncing for example the “h” in “Ahmad” as an “h”), i.e. even if my lover seemingly can never pronounce my name “right.” All my lovers pronounce my name bet-ter than I do, the right way(s).” Jalal Toufic, ‘Ar-riving Too Late for Resurrection’

Language is politics. Roland Barthes warned against the “phallocratic” discourse of power that makes minorities linguistically dead. The translation of an immigrant will always be-tray a melody and a mentality that does not fit in entirely with that of his listeners. Strangely enough, these traces of the foreigner disturbs the native population. The foreigner is surprised that his foreignness is not seen as an enrich-ment for the spirit and the language of his host country. When a foreigner worries about this, launches a discussion or expresses criticism, he is accused of being contemptuous; foreign-ers are allowed no other expression than that of a ‘supplicant’. (The native-born population thinks with ever deeper suspicion: Am I really at home? Am I myself? Are they the ones who control the future?) (Julia Kristeva)

“Experiencing hatred – that is how the foreigner often expresses his life.” “Constantly feeling the hatred of others, knowing no other environ-ment than that hatred. (Julia Kristeva) This ha-tred that the foreigner carries with him or her is directed at everyone, at no one, at oneself. The foreigner does not count: he or she is ex-pected only to be patient; “and if you don’t like it here, stay at home!” Does anyone listen to the foreigner, who at most is simply tolerated? The foreigner experiences the natives as murderous, since he cannot talk to them and, most impor-tantly, cannot talk to them about his loved ones – loved ones from another time, another place – whom the others cannot name and who are buried in another language. “To disagree. Con-stantly, about nothing, with no one…. Not seeing things the same way; never, nowhere, with no one… No longer knowing what one truly thinks, except that ‘this is not it’.” (Julia Kristeva)

Rupture is the (inevitable) fate of the foreigner; he has left something behind forever, yet it con-tinues to haunt him, and continues in part to shape his identity.

Exile makes a cadaver of the old body, the old language. Migration and diaspora: remember-ing, disappearing, forgetting, losing, moving, betraying, the crumbling or the evaporation of one’s identity, language, family, culture, history – the extinction of traditions. “It is a matter for wonder: a moment, now here and then gone, nothing before it came, again nothing after it has gone, nonetheless returns as a ghost and disturbs the peace of a later moment.

A leaf flutters from the scroll of time, floats away – and suddenly floats back again and falls into your lap.” (Friedrich Nietzsche)

Mekhitar Garabedian

On Tuesday, 1 June the Centre for Equal Opportunities and Op-position to Racism is organis-ing a study day on ”Belgium – Democratic Republic of Congo, 50 years of migration”, to be held at the Atomium. The event is being held on the occasion of the exhibition entitled “Be.Wel-come”.During this information and re-flection day, the Centre will, for a variety of historical, political and sociological reasons, focus on a very specific and important wave of migration to Belgium.

The Centre, in collaboration with Gédap (the applied demog-raphy study group at the UCL), proposes to undertake a de-mographic study of migration

from the Democratic Republic of Congo to Belgium: “A study of migration from Congo and its impact on the Congolese pres-ence in Belgium: an analysis of the principal demographic data”. A number of specialists will also seek to shed light on the various facets of migration from DR Congo (history, sociol-ogy, demography, etc.). Project developers in the field will explain the various types of influence which migration from DR Congo has had both in Bel-gium and abroad.

study day, 1 June 2010,for further information please see:www.atomium.be/bewelcome

“The Illiterate”, an auto-biographic narrative by Agota Kristof, a Swiss writer of Hungarian descent, is the starting point of this adventure. The producer Sifiane El Assad, with Pal-estinian roots, had been impressed by this short text and was convinced of the great pedagocical value of its adaptation for theatre. For that pur-pose he united a group of motivated individuals. For the interpretation he called on Manuella Ammoun, Maryse Dinsart, Laurence Voreux, Johanne Samek and Marielle Van-camp. The design for the scenog-raphy and costums was taken care of by Marielle Vancamp, Valerie Leclercq and Isabelle Jamsin. Gér-aldine Colin and Corinne Ricuort assumed the coordination and pro-motion of the project of which Alain Bourgeois was the producer.

Alternatively funny, touching and disarming, Agota Kristof, brings in “I read” to life persons popping up out of her memory. She tells about her youth in Hungary, her difficult integration in Switzerland, her motivation to learn French, the language of her host country and about how she managed to become one of the most renown writers of her generation.

Performances in the atomium on May 22, 23 and 24 at 20h00.


/OLinDa- Italy

Life has not always been a bed of roses for Olinda, who has experienced poverty, exile and the as-sembly line before losing her husband and then her daughter. She never finished primary school in Italy, but she has written a book. The book of her life.

/ sErgiO- Italy

At the age of 14 he went to work down in the mines. Today he cherishes the memory of all those who struggled in the bowels of the earth in order to extract its riches. For others.

/ TüLin- Belgium

She was born in Belgium in the Turkish community. Married at 16, she won her freedom and is bringing up her daughter. Who will decide for herself, one day, whether she wants to marry. Tülin has made a film in order to discover and tell her story.

(studaY): Belgium – Democratic republic of Congo, 50 years of migration

( above ) Nezaket Ekici – Veil fight, Video, 2004

( left ) Aimé Ntakiyica – Wir, photo, 2003

( theatre ): The illiterate


LA BELGIQUE & L’ IMMIGRATION BELGIË & IMMIGRATIE BELGIUM & IMMIGRATION

EXPO

AFFICHE-40x60-IMMIG-VS03.indd 1 5/05/10 0:15:48


Documents

be.WELCOME-Catalogue-Catalogus-Catalog