Benzelius, Erik, d.y.Isander, Jacob

Notitiae litterariae sectionis primae parsprior, exhibens res Iudaeorum. Quamcum consensu amplissimæ facultatisphilosophicæ publico examini subjiciuntpraeses Ericus Benzelius ... & respondensJaco

Upsaliae typis Wernerianis.1716

Uppsala Universitetsbibliotek: Sv. Diss. Ups. 4:o Præs. E. Benzelius, fil.

EOD – Miljoner böcker bara en knapptryckning bort.I mer än 10 europeiska länder!

EOD bokens fördelar! Â Få samma utseende och känsla som med originalet!

 Använd ditt standardprogram för att läsa boken på skärmen, zooma och navigera genom bo-

ken.

 Skriv ut enstaka sidor eller hela boken.

 Sök: Använd fulltextsökning för enskilda fraser.

 Klipp & klistra: Kopiera bilder och delar av texten till andra applikationer (t.ex. ordbehand-

lingsprogram).

Villkor för användningGenom att använda EOD-tjänsten accepterar du de villkor som ställs av biblioteket som äger den

aktuella boken.

 Villkoren på svenska: http://books2ebooks.eu/odm/html/uub/sv/agb.html

Fler e-böckerRedan nu erbjuder 30 bibliotek från 12 europeiska länder denna service.

Mer information finns tillgängliga via http://books2ebooks.eulla boken.

 http://search.books2ebooks.eu/

Tack för att du väljer EOD!

Europeiska bibliotek har miljontals böcker från 1400-

till 1900-talet i sina samlingar. Alla dessa böcker går

nu att få som e-böcker – de är bara ett musklick bort.

Sök i katalogen från något av biblioteken i eBooks

on Demand- nätverket (EOD) och beställ boken som

e-bok – tillgängligt från hela världen, 24 timmar per

dag och 7 dagar i veckan. Boken digitaliseras och

blir tillgänglig för dig som e-bok.

books2ebooks.eu Uppsala universitetsbibliotek

Iii./<?.-

B. V

ΝΟΤΙΤΪΑΕ LITTERARIAESECTIONIS PRIMAE PARS PRIOR,

cxhibens

RES IUDAEORUM.

QUAM

Qum confenfu yfmphsfirn<z Facultatis Philofo^hica

publico cxamini

fubijciunt

P R AE S Ε S

ERICUS BENZELIÜS

Acad. Upial. Bibliothecarius,&

Respondens

JACOBUS ISANDERRoslaous.

ad diem 21 xnenfis Junii anni cboccxvi.

UPSALIAE

Typis Wernerianis.

<m-lp

SECTIOΝIS PRIMAE

Caput Primum.

§ i.

Revem Confpe&umHiftoricELitte-rarias editurus, ως ανοΐός τε ω , illius

coniilium fequar, qui fuas cauflås

patronum , poft copiofam prasfa-tionem ad Aatum primorum pa¬

rentum cEviqueantediluviani con-

ditionem provocantem tacite horcabatur, u\t fai¬rem a fecundo orbis parente Noacho ordiretur,

quo fesquimillenario,& quod excurrit,brevior fie-ret oratio ejus ad clepfydram dicenda. Vere e-

nim, präster ea, quas dréiante SPIRITU SANCTO

primis feptem capitibus Genefeos nobis pateia&afunt, omne tempus illud cum M.TER. VARRONE

apud CENSORINUM de Die Natali cap.xxi. άδηλονdicendum.

§ II. Et fi vel maxime ufum litterarum ante

Noachicum hunc κατακλυσμό v viguifle dixerimus,mo-numenta tarnen iis tum confignata periere_j.Etenim ii quis ADAMO τω πξωτοπλάςω tributosli-bros * genuinos eife cenfuerit, nas is nimium cre-

dulus. De columnis, lapidea & lateritia, quibus

Sethipofteri fideralem fcientiam & coeleilium re-

rum notitiam infcripferint, inventafuaabiRteritu

qua per aquarum inundationem, quå per feralesA flammas

* vide GTLBERTI GENEBRARDI Chronographtdm Lib.j, BAR-TOLOCCIUM BibltotkecA M/tgna Tomt $ ρ PETRUM LAM-BECIUM Prodrome Hill·, Litter, hb, ι, ο

Ζ NOTITIAE LITTERARIAE

flammas vindicaturi, quarumque columnarumalteram id eft lapideam, fua «täte y.ctrx γήν jyjy

TLiöiccL·, in terra Siricla, ut verrit vetus interpres E-PIPHANIUS SCHOLASTICUS, fupérfuitfe teftaturFL. IOS EPH US Antiquitätum Judaicarum Ib. i c. ni.

dudum auctoris fidem follicitarunt viri eruditi

GERARDUS IOAN. VOSSIUS de Arte Grammattca

cap. 9. LAMBECIUS lib.ciL aliique. Quod ad Fra-

gmenta Librorum HENOCHI, quorum verfioGr«ca apudveteres quosdam fcriptores &nomi-

natim GEORGIUM SYNCELLUM in Chronographieilla manifeile ύπο&λιμάΐχ, neque obftat quod adi-vino fcriptore Apofto/o Juda Epiflole v. 14, ις,

hisparia quasdam citeaitur; nam illic prophetafjedicitur Henochus, vide beatum Parentem meum

Breyiario Hifl. Ecclef. Epocba i. §. 11. & ur verbis u-

tar Hermanni Witsii , Commentario inEpift Juda

jv. 503. Verofimile eft> ex nota conjeßa eo temporetradittone habuiße ludam , quam veram ej]e Spiritu

magiftro cogmvit, dignamque judicavit, quam jua hac

epijlola confecraret aternitati.

§. III. Viri clariffimi, qui de Philofophia, Schö¬

lls, Scriptis & Bibliotheck antediltivianis opufcula fua

intcripfere, vel h«cmodo mernorata examinarunt,

variorum errores partim notando, partim fuam

conciliandi rationem monftrando, vel fplendidumhunc titulum aliud agentes adoptarunti^. In hisIOACH. IOAN. Μ ÅDERNS Preef^ad Commcntattonesvirr. iUuflrium de Bibliotheck & Archivk, Helmitadii

1666. Nicol.Bergius * in Dijjert, Acad. de Exifien-tia

* Generalis per Livoniam Superintcnd, & Acadcmia: Pcrnovieifis Pro-

CancelLiius, moxtuus 1706·

SECT. 1. CA?. T.;

tiaPhilofophia antediluviaiu^ Gieffa 1684. Au&orA-

nonyrn us de SchöltsAntediluvianis, Obfervatione χ ι χ.

Tom,i. Obfervat. Sele$:arum,Hal]a? 1700. Adeonihil ultra, quo Hiftoria vel Civilis vel Litteraria

antediluviana illuflretur, inde tibi pollieearis. DeBeroso, genuinum intelligo non Annianum, vi-debimus in fequentibus, εάν o Θεός ύελρ, cum adImperium Chald^orum ventum erit.

§. IV. Neque poilhac fupplementa qucedamnotitia? hiftorica? antediluviana fperare fas eil,quum commune & univerfale fuiiTe diluvium_,

Noachrcum in confefToefTe debeat. id teilantibus

spertis verbisMofaicis, & fanéliffimi SALVATO-RlSnoflri Matfhxicap. xxi v. ^9. ε ως rj?hv 0 κατα¬

κλυσμός Pjgsv απαντας, quo ad veniret ddüvium &omnes auferret. Qua? ut nobis fufficiunt facri codi-

cis au&oritatem venerantibus, ita contra detre-

dlantes eandem commode adfertur nubesrwy εζαteftium de univerfalitate diluvii Noachici, quam

diligenter collegere HUGO GROTIUS ad lib. 1. de

Ver. Ret. Chrifiiarix , &. ad Matthai loc. cit. & A-

THANASIUS KIRCHERUS de Area NoeJ. 11. Par¬te i.cap.wi, His merito adjeceris teilimonia fo-lertium natura? indagatorum petita a proceris &robuiiiffimis arboribus inclutis profundiffimismontibus, utpote vallis Ioachimica? in Bohemia,ultra centum quinquaginta orgias, ut & offibusinufitatae magnitudinis , acignotorum plane huicorbi animalium, in fpeeubus Hartziacis: adha?c

pifeium non. (imulachris modo Ted & fquamis, ad-de conchis marinis, nunc non nifi inremotiffimis

A 2 litto-

4 ΝO TITIJE LITTERARIA-Ε

littoribus India? reperiendis, in cacuminibus al-tiiTimorum montium. qua? omnia niii oceani ex-

undantis excurfione illic neuciquam transferri

potuere. Ettale quidunquam contigijje n'tfi in cata-

clysmo Noachico, ut omni caret teflimonio, ita& ßmi-litudine veri ut probe ait Hsrmannus Conrin-gius de Antiquijfimo Statu HelmftadU p. 20. quem

conferutSc IOANNIS CATONII eruditam differ-

tationem de mutata Telluris Poßdiluviane facie S tock -

holmia? 1700. IOHAN. WOODWARDUM Anglumeruditiffimum j»GeographiePhyjiceParte in. Seä.ii. ac IOH. IAC. SCHEUCHZERUM σιφοίτην in-

duftrium inHerbarioDiluvtano & tll fccr^efcljrcibung

betSRafutgefc&tc&ten DeéSc&tnetierlanbg. Anxie ité

expe£amus clariffimi & experientiilimi viri D.MAGNI BROMELII noftratis Lithologiam Svecamm,

qua praeter alia hiftoriam naturalem mire illu-ftrantia, dabit delineatas defcriptasque ψηφίδαςre ύ) χδΡχας ο σα όμοιότξοπα πξος αιγιαλός έιώύα-σιν άποξράτΊίσΒαι, σημεία της παλαιας ύαλατΊώσεως,conchas marinosque calculos, & id genus alia, que inlittora ejici Jolent a fluäihus , indicia veteris inunda-tionis, ut ex Theophrafto ait Philo Libro Quodmundus fitincorruptibilisp. 660. B. hascque omnia ex

profundis & duriilimis rupibus GothIandiae5 Sca¬nia:· & Gothiae Occidentalis abfciiTa.

§. V.. Atquiut obiter illud adjiciam,univerfalihac inundatione in imascavernas continentis ter¬

ra? perlatam e-fle arbitror balaenä, cujus oiTa ante hos

quindecim circiter annos hiante terra reperta

luntin occidentali Gothia, paroecia 3Βάη#(1 altero

lapide ab urbe Skara, & huc poftea perlata, ubinunc

SECT. 1. CA?. 1.;

huncadfervantur inter rariora Valetudinarii Aca-

demici, OfTaGigantea fuiiTe credebantur, quo ad

jufta? feriei reftitueret 8c ex collatione cum ifha-nium balamarum aliarum oflea compage certioranosdoceret celeberr. &experientiflimusProfeiTorLAURENTIUS ROBERGIUS.

Caput Secundum.

Fi. i.Aciunt immortalia & maxime illuftrla

genti Ebreae a Deo Op. max. prasilita be-neficia, & ideo quod fan&iflimus totiusorbisRedemtor ex hac gente homo nafci

voluerit, ut illius omniö primo mentionemfaciamus. Initium imperiireéte referendum puta¬

mus ad tempora vindicata? per Möten libertatis.

Quadraginta anoru in deferto itinera excepit occu¬

patio terrasCanaan perjofuam expulfis Phoenicibus.Atqui memorabilis inprimis eft infcriptio charaffteribusPhoeniciis, quamfua ^etate fuperfuifTe adurbem Tingim Mauritaniie teftatur PROCOPIUS

CAiSAREENSIS Bello Vandalico lib.u.cap.x. quaque

primi ex Phoenicia advenas fe ex patria terra e-

je&os per Jofuam teftantun,,. Senfum illius ficGraece expreftit Iaudatus Scripfor. ημείς εσμεν ol

φυγόντες άπο προςώπχ Ίησχ τ9 λΥ)ς% νιου Navrj- nos

ϊιJumus, qui effugimus pradonem Jojuam Naveflium.*Quae poftmodum fata expertifintEbrasifub Judi-cibus j Regibus ante & poft divifionem irr.perii

A 3 in*Nonignoro cl ANTON!UM Van DALE in epiilola ad Almelovc-

num furpeftam habere immo fiöam & compofitam hane narratie·»cm Piocopii ·, Ted lationcs ejus nondiim me permoYcrun*,

é NOTITIJE LITTERÄRTJE

in Iudaicum & Israéliticum : quomodo huius ci-ves in AiTyriam & Mediam, illius in Babyloniamfint abdudti : quomodo indulgentia Cyri hi po-

ilremi redierint : quopa&o ab Alexandro Mace-

done iuperati, hinc Selevcidis paruerint : qua ra-tione ab HafmonaHs libertatis publica* vindicibusfint re&i, & reliqua, fufe explicant Hiftorici infranobis memorandi.

§, II. Finemimperii confiitui debere exiftimoin iis temporibus, quibus Herodes Magnus, Ro¬manorum (aquibusper Cn» Pompejum pridemin provinciam reda&a erat Iuda?a vide VELLEI.PATERCULUM lik ιι. cap. xxxv11. Luc. Flo-rum lib. 111 .cap. v.) opera illud occupavit. Necenim audiendi funt Rabbini ΒΕΝΙΑΜΙΝ TULE-

DENSIS inJtinerario, MANASSES BEN ISRAEL in

jpe Israelis aliique, qui vane gloriantur regnurruadhuc amplifiimum civibus iuis fupereiTe tarn

propter Sabbathiumfiumen, quam in meridionaliAmerica, quos dudum reiutarunt THEOPHILUSSPIZELIUS Elevatione Relatiom Montefwian# *,LUCAS HOLSTENIUS itemque Anonymus in E-

piftolisad BartholdumNihufium, adealeem libriii. Symmi&orum Leonis Allatii p. 439. HER¬MANΝz/S WITSlz/S Dißertatione de X Tribubus>

poft ejus iFgyptiaca, p. 372. Cumulus tandemaccelfit malorum occupatis a Tito Vespafiano

Hierofolymis. quo bello, non toto feptennio oc-ciii funt 1339690, ut exlofepho colligit IzzSTzzSLIPSIzzS de Conßantia lib. 11 .cap. 21. Qua? autem

reliqua*

Antonii Montefini uomen erat Apoftatae, e*' eujus relatione li;ec

fcripöt Maares JBen Israel. ·

SSCT. I. CAP. II. '.

;

reliquse erant vires fra&.e& imminuta? per Ha-drianum anno imperii ejus oélavo decimo ad op-

pidum hac clade celebre Bither,non proculHiero-

folymis. Ex quo tempore το παν 'έθνος κ) της περίτgl Ιεροσόλυμα γης πάμπαν επιβαίνει» έίργε\αϊ νομχ

3όγμά]ι β; δίατάζεσιν AfyixvS, ώς αν μη¥ εξ άπόπτχ *

θεωξοΊεν το πα?,ρ2ον έδαφος, έίζελενσαμένχ' univerfa

gens etiam in regionem circum Hierojolyma federn in-

jerre prohibetur , vetante Hadriano lege & confiitu-tione, nevel e longinquo patrtum folum intueatur. ut

ex Ariftone Pella?o Eusebius Hiß. Eccleß lib.iv.c. 6.ConceiTum interim quotannis ad certos limites

proxime urbem accedere.lugendi cauiTa. Atque

liujus conftitutionis vis adhuc obtinuiü feculo

quinto, ut ex ejusdem Eusebii Commentario in

Pfalmosp, 267 patet, ubi conferas Prolegomena_»eruditiflimi editoris BERNARDI MONTFAnGONI*

ut & qua? diligenter fuo more congeilit HENRI¬

CHS VALESU/S admernoracumHift.Eccleiiaflicae

locum ex TERThlLIANO, HIERONYMO, GRE-

GORIO NAZIANZFNO, cui adde fishasc IOANNIS

CHRYSOSTOMI HomiliaL contra Judsos Tomovi.

p. 3 18. Savill. ytj το όη θαυμαςόν ^ πχξάόόο'ίρν, η μεν

οίαζμένη πχσα άνεϊται τοϊς Iαϊαίοις, ενΒα ύα έζεςι θύειν

μόνη <Ε η ίερχσαλήμ αβατος γέγονεν, ένθα μόνον θνειν

έζην. Qupdqve mirum prorjus &fingulare> univerfusterrarum Orbis luddets patet, ubi facrificare vetitum,

Jola Hierojolyma inacceßa eis fiwt, ubi uniee offerre fa-

crificia permißum.

A4 § HL

*

Italege. utraque Valefiana haud re&e')^ $ ασα iä&»

v. aacn erudiuilimi Valeili culpa«

g ÉÖTIT1AE UTTERARIAn

§. III. De Judads ZEgyptiis, alius nobisdicen-di locus erit, ceteridiu inträ Afiaeiimitesfefecon-

tinuere & celebris eile ccepitillorum diftin&io inOrientales & Occidentalesy i. e. Palatinos. Euro-

pam fuccefTu temporis ingrefli, ex Hifpania inceteras fefe diffudere terras, ubi utut graviten_»fubinde mul&ati fuperfunt interim, nec tot aliis

gentibus florentiffimis dudum pereuntibus

pereunt.

Quid mereare Titus docuit: docuere rapinis

Tomptiant acies: quibus exflirpata per omnes

Terrarum pelagique plagas tua membra feruntur,

Exjdiis vagns huc illucfluitantibus errat

Judaus , poflquam patria de fede revulfus

Supplicium pro cacle luit, Chrifltque negati

Sangvine refperftts commijja piacula foto it,,·■

utelegantiffime canit AtfR. PRz/DENTE/S Apotbeofiv. 517-feqq-

§. IV. Qua? pofthac futura fiteorum conditio,foli DEO cognitum, nobisinfenfum locorum S.

Sacra?,quibus eadem pra?dicitur nunc inquirere«»non fas atque integrum, atque fupra illam fapere

velie, hominis eft temerarii, ή ydt% των μελλόν]ων

χατάληψις ανοίκειος άνθξώπω, verum enimfuturarum

cognitio homini propria non eß ut ait Philo, Libro

Quis verum divinarum hares p. 517. Jam aliquotanni elapii funt ex quo VPHISTONtfS, Mathe-matum tum ProfeiTor Cantabrigienfis de impe-rii Iudaici, velannoproxime elapfo, vel hoc ipfocurrente, a?ra?communis 1716, futura reftitutio-

ne pra?dixit. Male vero confulunt fama? fuse eavatici-

SE CT. L CJP. IL?

xratTc inan tes, quibus ipficum rubore fupervivant.De cetero vide PAULUM TARCZALI Hungarum,de VocationeGentium & Converfione ludtforum, Oxomi1672. HERMANNUM WITS1UM^Decem Tnbubus.Anonymi (is vero eft PETRUS ALLIXU/S vir claris-

iimus) Prtfatwnem ad Pjalmos Davidicos Anglice,Londim 1.701. CAROLI LESLEI v. cl. Truth ofChri-flianity p. 124. Vetuftiiiimorum ecclefi« Patrumnon una hac de re (ententia fuit, & fällor an ex

SIBYLLINIS carminibus, quibus tantum tribue-

bant, Critieeatque de Librisgenuinis velfuppo-fititiis Judicium terendi ftudio nondum apud eosexcukjs, prasfidiutn opinionis fu^e quaefivere_>.ludseis vero exfulibus feliciorem ftatum non uno

locoaugurantur memorata carmina_*. Ceterum

S. LOHAN. CHRYSOSTOMtfS Homiiia II. contra

Iudceos Tomo vi. Savill,p. 32c.. vaiide negat un-

quam eis.reftitutum iri Imperium. Ej γά*,ζϊt, ^μέλλουν άπο'λχμβάνΕίν την Εαυτών πάλιν, κ) έπϊ την

π^οτεραν -Επανιέναι πολιτειάν, $ τον ναόν ορα,ν άνιςάμΕ-νον, οιτερχδεποτε Ίςαι, éS ΰτως κτλ. Si enim ur«

hem futim recuperaturi fimt■<& prißmum imperium re-

cepturi, Juumque tempkm vifuri reftitutum, qitednun*quam erit, nec jic qmdem & reliqua Moχ ρ 321.tysps ex τΐΕξίασίας Xj τύτο χπο$έΐ£ωμΕν πάλιν , ο τι ζτε

άνας-ήσΕται λοιπόν c ναός, Εις την ποοτίξαν Επχν-

rfiyci πολιτΕίαν. age ex abundanti illud iterum demon-

flremuS) nec templum amplius reftituendum , nec illos

priftimim imperium recuperaturos, vide cetera.

$· V. Quxri iolec, qualis fuerit forma regi minisJub Mofe, Jojua & Juclicibus f Μmarchica ne an Ari-

Bßocrat ica ?

JO NOTITIAE LITTERARTAE

ßocratica ? Ariftocraticam fuiiFe magno confenfucenfuere virido&i CAROLAS SIGONR/S, ANGE¬LDS CANINI//S aliique -f prorfus Monarchicamvero ab Abrahamo usque ad difperiionern genfis

JurisconfuItusBatavusHADRIANtfS HOUTUYN deMmarchia Ebraorum , Lugdttni Batavorum 168 5.

quem refutavit PHILIP. IAC. RHEMItf > , praefideviro reverendo & cl. ADAMO RECHENBERGIO.Dixeris cum τω πάνυ HERMANNO CONRINGIOde Republica Ebr^orum $.41. nullam ex formis„rerum publicarum, quas Ariftotelesnobisd'efcri·*,pfit, reipublicae EbrcEorum illi, qua? ante Reges„fuit, fatis convenire. omnes videiicetilLe forma?„tales funt ut το χύριον iive Tumma poteftas rerumj,agendarum fuerit penes homines. atinEbreo-„rum republica το xugiov-Wlo tempore manfitpenesipfum Deum , & quidem unum illum. Nequcim-probat vocem huic forma? convenientemy exco-gitatam ä FL. IOSEPHO > ύεοκ^ατιάν Divinum Regi¬meny ab eoque, utut Tibi non iatisconfbnte, ufur-patam contra Apionem Libro 1 r. Atque huc per*tinere mihi videtur illud SYRACIDiS cap. xvn,com. 17. Έν μεξίσμω των εύνων της γης τάσης εκάςωMm κατεςησεν ήγΰμενον, κ) μεξις xugia Ισραήλ, εςιν.

In diviftone gentium univerβ orbis, cmquegenti ducemprafecit, fedportio domini ljrael efl. Alludit ad illaMOSIS (iv ώάή rijt μείζονι ut Philo aitde Plantatio-ne Noe p. 222.6) Deuter, xxxu. 8. οτε #ιεμέρισεν ονφιςος εΰνη --ώς Μσπεψν νιχς Αδάμ, εςησεν οριχ-Μνων κατά αριθμόν άίγελων Θε2» ^ έγενήθη μεξϊς. χυ~

fik λαός αύτδ Ίαχω^ CAPUT

SECT. I. CAP. III. it

Caput Tertiuiii.

§. i.

Hlftoricos populi Ebraici recenfurus, noaomnes memorabo fed praecipuos' 8c

prasfertim quod ad recentiores, quorum

innumera eft multitudo, dum haud mi¬

nus acIUNII JUVENALIS a?tate (Satyra,

VII.) tenet infatiabile multosScrihendi cacoethes djr agro in cordeJenefcit.

Ante omnes itaque hiftoriam gentis hujus fcire

cupienti legendi funt LIBRI SACRI utriusq; Te-ilamenti; a?que enim|ad Civilem retuleris, quaemonet beatce memoria Parens meus in Prolego*menis ad Hifl.Ecclef. V.Teft. §.9. inprimisidfollici-te agendum ut diligentiilime facrarum fcriptu-"rarum le&io & .meditatio commendata fit iis,<f

qui inHiftoria Ecclefiaftica proficere volunt, ii-tCne quarum notitia, vixacne vix qudemin hujus*cgeneris ftudio quisquam proficerepoteft."

LIBRI MACCABAICI, de quibus vide multa^e-rudicionis 8c diligentia? virumlOAN. ALB. FABRI-CIUM in Biblioth. Gr&ca Lib% 111. cap. xx i x.

II. PHILONEM Iuda?um Hiftoricis libenter

annumeropropter Librumin Flaccum 8c legatlonem

ad Cajum Caligulam, fed vita? Abrahami, Joföphi, 8cMofis, utut, propter inventionis gratiam alias-que dotesjucundiilima?, ab hiftoriae tamen fide^

nonnunquam aberrant. Quod ad editiones ejus,ίΐ

quater 8c tamen non nifi femelGraece editum

dixerOj arbitraberis; fed veriffimum-..

B 2 Nam

NOTITIJÉ 11TTE1URTJE

Nam Turnebianarn principem Lutetia? Parriio-

rum anno 1552» folio, & pauca , qua? invenere-»FEDERICAS MOi<ELLaS atque DAVID HQE-

SCHELIAS,cetera? omnes expreilerunt, ne voeula

quidem emenda ta, ne dicam immutata , quippe

poftrema Francofurtana tot ferme errores habec

quot verfus. Novaautem editio dicenda non eftyii accurate loqui velimuSy nid ubi vel ope codd.

MSS., vel collatione fcriptorum qui vetuRioresxctrrct πόδας fequuti funt, vel ingenio viri dodi.,

prior εχΡοσις mutata;

§ III. FLAVIAS IOSEPHAS, cujus exftant deBello ludaico Libri üix. Antiquitatum ludakarumLibri xx. quibus eomple&itur res geftas popula-rium fuorum ab orbe condito ad annum Chrifti

9 de Antiqmtategentis ludaic#Libri 11 contra de-tre&atores & pra?cipue Apionem Grammaticurm,Editionum praeftanriffima eil Gra?co Latina nu-

pera Oxonienfis3quam procuravit IOANNES HaD-

SONAS Grascanica? eruditionis decus. Veriione_,

vernacula Antiquitatum patriam noftram beaviti^illuftriftrmaComitiiiaMARIA GYLLENSTIERNÄ,*

Genuino Iofepho accedat, non quod nobis tanto

iit ufui, fed quia toties åluda?is editus, & pro

prseilantiftlmo hiftoricorum gentis fua? åplurimis

agnitus IOSEPHAS BEN GORXON, quem poft SE¬

BASTIAN AM MaNSTERaM Ebraice & La tine e-

didit 1Θ. FRID. BREITHAAPTIaS Jurisconfultus

Gothanu-s, Gothas 1707. VixiiTe hunc pfeudo Γο-

fephum. *Sequitiir vcriiohem GaJlkam ARSOLDI ANDILLII. Pars prinia k-'

pjtein libros prinios compl edens prodiit Stockholmiae 1713 4U0

ST. er. T CAK rit t|

féphum f^culo ix ev" j it Chronologus furtimusFETR/7S ALLTXiz/ de Natali Chrifti p- 142. IoJe-pbtts* a it Got ton vixit poft aimum 800 & ante

annum %7"$, quo laudatur a R.Saadia in Libro Eimmoib

cap. vi ii. Ex Iofpkogenumo fua habetpleraque tamexade ut nihil nijt paucula in iofephi narratione mutethb. v. [eu capite 00 & 61. Ide luddens Latinam Iofephiverfonem pajjim cum dlius aberratiombus exjcribit.

§. iV. Non tulere a?tatem EffPOLEMz/S, ALE¬

XANDER Potyhiftor, ARTABANffS, HECATJEUS,JUSTUS TI8ERIENSIS aliique rerum ludaicarumfcriptores citati LOSEPHO, & EzzSEBIO in Prapat*ratione Evangehea, & for fan levis eorum jaitura 7

mira enim domefticis illorum hiftorteis fibi reli¬

kas fingendi audacia. Atqui afFentior viro cl. IO-ANfNI MASSONO, cujus eruditioni & humanitatimulturn tribuo, in Hißoria Eritrea ReipubliceeLitte-raritf T 1. Artic.z. & EVBOLEMffM & ALEXAN-

DRVM hunc Polyhiftora I-udaeos fuifTej<5i nugaces,Quod ad gentiles fcriptores oppido pauca, eaquecerta & conftantia refcivere de ludads

, οίπάλαεαφεςασινχ μόνον Ρωμαίων, αλλά κ) πάντοιν ανθρώπων,βίον αμι/ίΐον εύρόνίες, qui jamduäum J'eparati (unt nonmodo a Romanis fed&> ab univerfogenerehumano, vit£rationeabaliis difereta uji utalt EVPHRATESphilo·fophus å Vefpafiano imperatore confultus apud*PHILOSTR ATVΜ Vita Apollonii Tyanei libro v. c. 35.

pr^ftantiiTima? editionis Olearianae.

φ. V. Lingvå vernacula hiftöriam gentis fuae

profequutuseft Rabbi JOSE BEN C HILPETHA, in;

oViy ΊίΡί Orditiefeculorum Majori, idqueab o-B i- rigine

Η

WHWB

14 ΝΟΤΙΤΙΛΕ LITTERARTAE

rigine mundi ad tempora Hadriani Imperatoris,

quibus vixiiTe creditur, * certe lllic deiinit. Ma-jus vocatur hoc Cfironicon comparatione τδ *hd

Cjl;iy Ord'mk Seculorum Minork , au&ore άνο-

νύμω icripti anno 1055 å templi lecundi excidio.Utrumque poft SEBASTIANEUM MtfNSTERtfM &G: GENEBRARDwM cum interpretatione fua La-tina & copiofiflimis in Chronicon Majus annota-tionibus edidit vir cl. IOANNES MEIERE/S Prof»

Hardevicenfis Amftelodami 1699 4:to **"

§. VI. R. ABRAHAMI ZACe/THI Hifpani, (flo-ruit feculo O. R. xvi. ineunte) ροπή LiberProfapiarum, quo in ftabilienda certitudine tradi-tionis oralis inde å Mofaicis temporibus ad fua

usque pr^cipue occupatus, gentis fua? hiftoriam

pariter tradit. ConRantinopoli primum excufus,quam tarnen editionem nondum vidimus , hinc

Craco-

* vide MEIERUM in annotationibus />,242, Permovit niliilo ieciusteftimonium R,Geda)ix tn SchalfHa^abbala fol 3Q. col. 2, eximium

chronologum PETRUM ALLIXIUM tn Dtjfertat. de LXX, hebdoma-dibus jfr. jut roccntius eile S-eder Olam Rabba Juuicaiet. Demquetaitj»ee non tmmerttopatebtt hutc Itbro SederOlamRabba. notittatis no-

tam innrereβattendas adea qua habetauthor Itbrt SrhalfchelethHa «

^abala fel'.^c). col. 2 übt dtfltnfte doiet tUms Seder Olam authorent

futjje eodem tempot c, quo R^Chafda, & licet nomen ceiatierit, ta-

menfcrtptofuo temptu adfcrtp/tjje}falte et annum lCf£, ά templt fe¬cundt exctdto. Certe imitationc Chriftianorum Epitomen hanc

chronologiae Biblicx a magtßris adoruatam videre mibi videor,

Quodfi fingulos eaxtate vixiiTe dixenmus quäfcripta illorum de*iinunt,oppido multosex xquahbus noftris vetulhllimos habebimus.

** Nihil niiititulumlibrjcumChronicohoc commune habet Seder O-

lam> Sitte Ordo Seculorum. Htflortcatnar ratio dofhmA, anno

/»12 0 aufbore Anonymo, ied Uta cl HERMANNOHARDTIO au-div die memini, FR, MERCUR O HELMONTiO, ubi veterum Chi-

Jiaitarum errores magno coi^atu dcfenduntur»

SECT. /. CAP: III, if

Cracovi# anno 1581. & hane multo audio-

^ rem efle confirmat BARTOLOCClzzS in BibliothecaRabb.Tomo i.p 54., qui ZACVTHO multa debet &debere fe agnofcit. Nondum, quod fcio, Latine

prodierunt hz Profapi<s. Paratam habuic ver-fionem nobilifhmus vir GVSTAVUS PERINGER

LILLIEBLAD o μακαρίτης, fedfolemni operuiTL^,

qu^ a noftratibus elaborantur, fato, defedubi-I bliopolarum nonprodiit.

^ §. VIL R. GEDALIiE Italr pfopfl rbékt CatenaCabbaL· prodiit Venetiis i5$7.Cracovia? 1596. cu¬

jus Parte prima idem ferme agit a c memoratus

ABRAHAM ZACVTHzzS, cui aetate pofterior erat.

Quamquam, a it BARTOLOCClz/S lib.cit.

„hie audor muita fabuiofa 8c inverifimiliaexaliis

„audoribus (Ine ullo rerum & temporum exa-

„mine exfcrrpferit3potiihmu quando adfe fami-„Iia? gloriam promovendam conducere fibi vide-„batur: nihilominus quoad Chronologiam, norr

jjinutilis ed liber r imo fåne dignus-, ut fermone_*

„Latino illius copia fieret viris eruditis, 8c rerurrr

„Iudaicarum curiofis : eoque ipfemet faepifiime4„Scrip.tores 8c Scripta Rabbinoruiri defcribendo irr,,hac noftraBibliotheca Rabbinicafum ufus. Quiar

„quamvis ipfe Gedalia audorfuam hatte Gab bal a?

„Catenam ex iibro Juekafm compiiaverat4 atta-

„men muita.in eafunt,qua; neque in Jfiickafin>„nequeinaliis librisde faciliinveniri poftunt.

§. VIII. K, DAVIDIS GANZ Bohemi -jfr ΠΕ2ΓGermen Davidis ordine chronoiogico tradit, (al¬tem trade re· voluit» hiftoriam tam facrarr, quam

exotl-

16 N0T1TTÅE LITTSRJRIAÉ

exoticam abexordio mundi ad fiiiemferrne feculi

XVI. namillius anno fecundo & nonagefimo eam

publicavit Prag«,forma quadrupla. Latine vertit,& u

raque lingvå edidit GlllL Hl NR. VORSTlz/S

Lugduni Batav. 1644. * Quantum VORSTIOfidendum ikmaJoinrelligas å cl, ML IERO ad SederOlasn : Vorfltana ver[tη Ζ π ach Dawdis mendis &Vitils iantoperejcatet ,ut ei nuL In fidew adhibere queas.Ideo vixaha ex eo Ubroaituli

quam qu£ a tärflio per-peram eran11rauslata, ne vin dotli^ quos eam verjio-nempajflm fequi video, in errorem amplius induceren-tur. Enormes enimjunt, atque inexeujabdes halluci-natiosies.

§. IX. R. AZARIAS de RtfBEIS Italus edidit Man-tu« 1574» fuum "HttD 'Lumen Oculorum, cujusfecunda

parte, quam vis fuppofititii, antiquifbmitarnen & ipfo redgmti orbis fecujo Iudjeis Alexan-drinis le<Eii ARISTE/E de lxx .virali verjione nar-

rationem ex Grascis Ebraice exhibet: Tertia, cuititulum fecit r~\yn verba intelligente, diiTer-tationibus

quatvor, multiplici apparatu eruditio-nis varia tradlat hiftorica & philologica, antiquita-tes illuftrantia Iudaicas. Pars 1. huc non pertinef,cum non

agat tiiö de terr« motu, qui contigitFerrar«

1571 d. iS Novembris.

X. Poftrenatas litteras, exChriftianis no-

ffratibus oppido multi Iuda?orum res geftas fcri-bere aggreili funt, & numerum excedutithiftoria?V. Teil, partim compendia, partim juftiora Volu¬

mina,*non

1)44^ut eft in s4ppendtce \\ ad Nicolai Antonii Bibliotheca^a

Hdpanåmpag. J14; iedlevicnlus error eil, quem alxuidc compeniatiuctfedibilisdiligentiaANTONI1 inhoc operc.

1f

Sc CT, l CΑΡ. IIT.17

mina, quin& fuiiores commentariiinLibros Hi-iloricos iacro.s,

πάντας <P ύχ av εγώ μΜσομαι, ονομγνω. *Breviter led erudite Politiamtam ecclefiafticarn

quam civilemludaicam defcribit BONAV. CORN".

BERTRAMUS de Republica Ebr<eorum, in quem ex-

tantnotce CONSTANTINI L* EMPEREUR, Lugd.Batav. 1641.

NotifTimus eft libellus de Republica Ebreeorum CA-ROLI SIGONII, qui quod jperare improbum erat,bene atqvefeliciter inJumma Ebraismi ignoratione res

lucUorum compofuit, ut ait lib. 11. ca ρ. i v

PETRUS CUNiEUS,cuiusmulta? & recondita? eru-

ditionis iibri ni» de Republica Ehraorum prodiere

Lugd.Batav. 1631.** Optandum interim ut fuas deMelchifedeco fufpiciones capite tertio Libri po-

itrermdrniiifiee utalia taceam, quae habet libro eo-dem

cap. 9.

HERMANNI CONRINGII, &HADRIANI HOlt-

TUYNI fuprameminimus.

JOH. STEPH. MENOCHII S. J. de Republica Ehra-mim libri vi 11, Pariiiis excufi funt 1648.

Noftra memoria copiofiffimeHiftoriam ludaicam

explicarunt viri clariiT. MELCHIOR LEYDEKKE-RUS ProfeiTorUitraje&inus in RepublicaEbraeorum,& IACOBI BASNAG1I in Hifloria &religione lucUo-rum, lingvå Gallica. Antiquitates ejus Iudaic<e^ 1 ingva

eadem Amftelodami1713, 8:vo CUNAiO iilu-

ftrando deilinatae erant.

C Caput*

Homcrus Odyfea a. 516. ** IOHANNIS NICOL ai & GOEREI

6ommcntarii in Cunaeum mole fua auftorem aequant immo fuperant, ilcuti

copioiisiftnae etiar* funt ejusdc» NICOLAI Annotation^» tn Stgontum,

*

lS N0TIT1ÅE LITTERARIAE

Caput Quartum.

§· ΐ·

OpulumEbrammpeculium Del, iapientiili-mum fuifle quamdiu pra^ceptis monitisqueDivinis morem gereret, fi quisnegaverit,

-BL is dudum ömnem exuit pudorem. Et fa

pientia? gloria ideo inclytumfore apud eX-

terosquosvispromittitatquerecipit fallere nefciusDeus Opt.M. per Mosen Devt. ιυ,ό. Viris dso·πνεύςοις apud Iudaeos fapientia? laudem denegare

impium foret. Novi beatos patres ecclefiafticos,

nonnunquam iilos vocare άγξζμμάτχς jCj Ιϊιώταςilliteratos 8c idiotas, Stol νςπζοεφψ.αμεν πξοφηται

sysvoyio sv έβιχιοις άγαάμμαίοι, λ} ποιμένες, η ί^ωται,

Prophet<ζ apud Ehrlos qvorum meminimus , fuere Hil¬teratt, paftores, &idiot<e, ait THEOPHILUS ΑΝΤΙΟ'C HEN US ad Autolycum Lib·. ι ι.ρ. 178- edit. Qxomen-ßs, fed hoc ipfo cummaxime eosdem viros fandlos

laudarunt, ut qui non ingenii viribus vel τηςφυχηςάΡχινοίχ deberent'mirabilern rerum prceteritarumfuturarumve peritiam, neque verborum pompaeandem commendarent, fed exceliiori ac Divino

impetuadli docerent. Ceterum dehisnunc non a-

gendi locus eil, videbimus paueisquae itudia hu¬mana coluerint, quo tempore* & quibuscum ea-dem habuerintcommunia.

§. II. MOSEN å fapientibus^Egyptiorumdumin aula verfaretur regia maxime iublimes didicis-fe artes refert Philo Üb, 1. de vita: Mosisp.606.

SE CT. I. CAΡ. IV.rp

άόιΰμχς ή γεωμείξίαν ,τψ τε ^υθμιχψ ή ά^μονιχψ * ?£μΡ^ικήν θεωξίαν, ή μουσικψ Τψ σύμπασαν, διά τε χρή¬σεως οργάνων, ή λόγων των εν τάις τεχναις, ή διεζόδοιςτοπιχω\εροις, αιγυπ]1ων ol λόγιοι παρεδοσατ Κotl προ¬σέτι τψ διά συμβόλων ιλοσοφιάν, ψ εν τοϊς λεγομενοιςΙεξοΊς γράμμασιν επιδεικνύεσαι, ή δια τής των ζωων ά*πο^οχής, ά ή, Οεων τιμαϊς γεραίξ^στ τήν δε άλλψ εϊ-

r κύκλιον παιδειαν ελλψες εδιδασχον ,βϊ δε εκ των πλγ\σιο·

χώξων, τά τε άσσύρια γράμμά]α, ή τψ των ύξΟίνίωνχαλδαι'χψεπιςήμψ' τάυΊψ ήπαρ αίγνπΐίωνελάμβανε,μαΒημάΙικψ εντοΐςμάλιςα επιττ)δευόν]ων, Sigismun-dus Gelenius vertit : nitmeros &geometriam, imi-verfamque muficam rhythmicam, harmontcam, metri-cam, ßve contemplativam, [niepermifrumenta, voces-

que promentemJe modis variis, accepn ab JEgyptiis'dotforibus: & wfuper occultam philojophiam defcri-ptam litteris '{tit vocant) hieroglyphicis, boc efl notisanimalium, qu£ ipft venerantitr etiam pra mimimhus.Reliquas liberales artes Grxct docebant; ex propinqukaatem_ regionibus evocati, AlJyriiJuas Uteras, ChaUhlJjderalem fcientiam. haiic& ab sEgyptiis didicil ,ma~thematic# cumprimkdeditu ; ubi utut virido&i me-·

rito noftrum notanf ob ea qua? a Grecis didiciiFerefertMofen, de '/Egyptiis tarnen confirmat S. Ste-

phanus^?ön/wiui, 22.

C 2jj. 11 i,

* ita diftiirgvc. Geierrius freie rc£fc fcniumanftoris expreflir, alias in-felix interpres quotienis mathematica' quaedäm Philo profeit; Di-viilonis rkufices irr rhythmicam , hånrroiiicäm &c mctikam memine-re veteres Graeci pluiimi.· vide Ariftidem Quintilianum lib, I. ρMeibom. Afypii Iii^ogeninitio, Uttum* eadaw Ägyptiis cogtutafviericEonhabeo dicere^

2 o iVO TlTIAELITTERARIAE

§. III. DANIELEΜ cum triga fociorum Cura

Nabuchodonozoris lingvaSc artibusChaldaeorum

iollicite inftruåum fuiiTe ex facro ejus libro pro-

phetico difcimus, Atquifi Rabbinos quosdafequa-murnotat IESAIAS c. i i. 6, Iud^os in comune ideo

quod ftudia vicinorum orientalium deperirent;ita enim exponunt irac jpsw; CTOJ nVai & inTiatis (i.e. fcientiis, libris) ahenigenarum adquiefcunt,vide MAiMONiDis More Nevochim Parte i. cap. 7.

adde FRAN. VATABLI vel ii mavis ROBERTI STE-

PHANI fcholia.

§. IV. Temporibus ab interitu imperiipropio-ribus quam diligenrer cumGracis verfaüi fuerint,

eorumquelibrosverfaverint, omniteftimonioma-

jus confirmatexemplum Pauli apoftoli,qui inTar-fö Cilicise^bonarum arrium domicilio Athenis Sc

Alexandria nihiloinferiori, uti STRABO Geogra-

phus ait Libro xiv, Gracos ftudioiiilime lege-rat, Schincverfus illorum paifim citat: ARATI

Poét^Adlor. xvi 1,28. EPIMENIDIS adTitum 1,12.

MENANDRI i.ad Corinth.xv, 33. itemque incerti

jambum:

[MXgz ζύμη ολον το φύραμα ζνμοΤι. adCorinth. ν, 6. Sc ad Galat^s ν, 9. Flavius i-

tem Josephus philofophos , hiftoricos , poetas

Gracos diligenter legit. De Philone Sc ceterisAlexandrinis nunc nihil dicam. ipfa opera ejus

loquuntur Grace eloquentiffimum fuiile, immo

jufte fufpicor eum Ebraica jgnorailej.

Cap. Quin.

www.books2ebooks.eu

e-böcker från ditt bibliotek av

books2ebooks.eu

eBooks on Demand

digitaliserad av

Uppsala universitetsbibliotek