Be Laertii Biogenis fontibusscripsit

FdderiouB Niehsohe.

I.De Diode Magnete.

IJaertills Diogenes ut singularum solet philosophiaedisoiplinarum dooreta eis lihri sui partibus explicare, ubi deearum auctorihus disserit, praecepta Stoicorum Zenonis vitae hisverbis usus subiecit VII. 38 K01Vn JE nlif!i mi,·.ro)' toot' a.rot­KtOJI Oorl-ui.rov loo;e ,lOt ev Tell Z~t'roJlO~ flnEi:v {Mt' 0'111 '1:0

... I ! Q,.... ,,(; f " '" } , ....tOl/rov y.rw't17J1 rEVHlvut 7:11~ atl!li(JEro~. 6(Jit "UiV OvV UtJ'tov

Y.(H' 'tli n(10rerpall'IEva ßiß]Jet naUa, EV or~ e'Ad]''lUEV cJ~OMEi~ Tfnv CI1:roixWl1• Tri cl'/; odrttu'w lWtVroC; eCIrt Ta(k AE­AEX:tro c' erll' KErpa'Aulrov cfh;nEp xut' Eni TtOV 11'Hrov n01EivElrJ:tl1.fl EV• Cui proposito satisfacere ita instituit, ut primumda diversis apud Stoioos' totius philosophiae partitionibus ex­poneret; quam tris in partes dividendam osse omnes oonsentiunt.Vehementer vero inter nohiles atque ignobiles Stoioos de iustoordine dimicatum est, quo hae partes inter se deinoeps seque­rentur: quorum nominasse satis est Zenonem ipsum, Chrysip'pum, Panaetium, Posidonium eiusque discipulum Phaniam, Eudro'mum, Archedemum, Diogenem Babyionium, Eudemum, DiogenemPtolemaeum, Zenonem Tarsensem~ denique Apollodorum Ephe­lum 1), cuina partitio a Laertio servata est.

His praemissis totam Zenonia Stoicorumque de dialecticissententiam inlustrat neque earn summatim expoauiase contentullost YII. 48 sV OI~V 'foi~ AorlYooi\: n~v.d n aihoi\: cl'oxEiv l<E-

1) Omnes eodieea verba Llno}.).fHJu)f!o, Q"Erpl).).O, exhibent: nisiquod F (La.ul'ent. plut, Lxvnn 13 SMeu!. XII membr.) [CfIAO" N(cod. Burbon. Graee. n. 253 sa.eoul. XII membran.) lCf'lAO' (11 ex t

corr.) praebent. Sine dubio euro Burbonico ecribendum eet 0 erpllAo.i. e. lentiginosus.

De Laertii Diogenis fontibus. 633

tpalauilJwI;. Kai tva Kai Kara ~d(Jo~ Et'nOlp.EV, xai rabE llnspaVTwv IJl~ T~V ElO'arrortl(~)' 'u;,'PEt TEX"11V Kai aVTu lni AE~Ero!:7:/:;1]0'1 .dIOKA~~ 0 Mtlrvll~ 1v TrI lnlopO/-I?) oz;W1J q>tAO(U!l:provJ...irrofJ o{).ro~. &.(Jlluy.Et .or~ urrotKOr~ KrA. Quid apertius quamLaertium, si Dioeli l( aircl QIJ se debere oonfiteatur, iam aliaex eodem fonte anteil. hausisse? Jd vero quaeri potest, quantumvaleat illud l€ a i a tl x cl: in quo si qllis eandem vim inesse oen­set quam in lWd' xrlcJE vooibus, non me assentientem habebit.Immo illud r. ai a 11 't a oum verbis sequentibus ln t' I, I: ~ I' co <;artissime oohaeret atque in hune modum est interpretandum:".Vt etiam partieularia referamus, Diocles Maglles in philoso­phorum percursione etiam haec, quoad ad artem (i. e. compen­dium) isagogicam quadrant, eaque ihm ad verbum his ver­bis usus pouit«. Significat igitur Laertius se iam antell. Dioclemad verbum deseripsisse. Quae si recte sunt explicata, primumerrt~re Laertii editores apparet, 51ui post rExvllv voeem inter­pungunt, non interpungunt post ftrtOtllffJ: unde effieitur ut Kat'

raoli flnsQ w1xwv Eit; X~IJ dl1arroyty.~I' XlitPE! XSxvl'jfJ verba abillo Et'nOtp;flJ pendere videantur. Quod eum facerellt editorcssimul existimaverunt Laertium unllm omnino ßmmtiatum de Diooledescripsisse. Cuius opinionis etiam signa luculenta in eontextumilltulerunt. Scd prorsue eOlltrarium cOllligelldum est ex nostra.illius loei interpretationc, utpote quo ipse Laertius indieet, quae­cumque de Stoieorum logicis speeiatim a:lferrentur, de Diode adverbum esse desumpta.

At Laertium tam impudenter deseripsisse putas? Quidniputem? Nonne idcm eum trcs summae amplitndinis epistolas,quibus Epieurus doctrillam tamquam compendio eomplexusintegras in librulll suum recepit, tum IOllgiorem de Pythagore­Orum symbolis ex Alexandri Polyhistoris oomment,ariis deserip­Bit disquisitioncm? Haec eadem est impl1dentia: si eui Laertiusimpudenter egisse videtnr, eum quae apud alias bene explieatavidcret, ipsis alienis verbis mallet adscribere, quam suis expo­nere minus dilueide.

Laertius igitur iam antea de codem Dioele alia ad ver­bum desoripsit: quid verisimilius quam haao, qUae Stoieorumlogica num ,.tlipor; allteoedunt i. e. logica nsrpul.curoowt; et Stoi­caß philosophiae partitionos. Quac opinio eo stabilitur, quod adeasdem auctoritat.es, ad quas Diocles in Aortxolr; nGlul ~t8QO;

ctiam scriptor ilHus de partitiouibus oommentationis provocat,ad Ohrysippum, Apollodorum, PosidoniuUl, Archedemum, Dio­genem Babylollium, qui aerete Posidolli discipulos ibidem exci­tatos non superant Antipatrum, Bocthium, Phauiam. Vix enimmirum illud intellegi potest, unde factum sit, ut ex multitudineilla Stoieorum, qui deinoeps floruerunt primo p. Ohr. saeenlo,

634 ' De Laertii Diogeni" fontibus.

in IPS1B his Stoicorum decretis nullus mentione dignus habere­t,ur: nisi nobis ooneeditur auetorem, quem Laertiull seoutuB est,ante mam seriem, sed post Posidonii disoipulos vixisse. Riotamquam digito monstratur Diooles.

Bed aeoedit etiam aliud. In nonnullis enim figuris walee­ticis ipsum Dioelis nomen usurpatum est veluti ~ii Lhol!i.~\;.Vnde Laertius taHa desumere potuit nisi de ipso Dioe1e? 1amvideamus, quae Bint eonseetaria. Vthnur autem demonstrandigenere, quod ad tales de fontibus aHeuius scriptoris quaestio­nes neoessano requiritur. A Dioele perspeximua et totius phi­losophiae partitiones et logica Stoieorum praeoepta Laertiunlhausisse. 1am veri est dissimillimum, apud Dioelem omissas fuisseStoicorum de moribus deque natura sententias: quin per se in­tellegitur has quoque Stoicae doctrinae partes unacum ceterisdeeretis ab mo esse tractatas. Cum autem apud Laertium deipsis liia ethieis et physicis disputetur sententiis: unde, quaeso,hae sumptae sunt nisi de eodom Dioele? Quidenim? An Laer­tium eundem fontem, quem modo exhauserat, sine ulla eaussadeseruiase putemus? Parum sane est veri simile Laertium oe­teras Stoieae doctrinae partes ab aHo seriptore, ab aHo tertiampetiisse, eum ei lieeret eundem, qui duas illas partes praebuit,in tertia quoque sequi. Denique illud quo modo explieetnr sairevelim, quod Laertius ne uno quidem loeo alios praeter Dioalemfontes indieaf: quibus si usus fuisset, Laertius non is est, qnieos commemorare omisisset: quippe qui nulla re magis gaudeat,quam coaoervata multituwne testimomorum profundaedoetrinae adfectata.

Quae eum ita sint, ego nisi quis haee argumenta meacerta al'gumentatione infirmabit et di1uet, in haa persto senten­tia totam de Stoieorum doatrina commentationem deDi 0 ale Cl uxiss e. Aceedit autem argumentum quoddam, quohaec sententia aonfirmetur. Stoieorum physieis i. e. postremaeparti his verbis finis imponitur VII. 160 T!tvra P.EV y.at' .arptmLxit ro ÖrtOV ~flr:jl J:1TOXQr;U7:0crot; [XW) GOXE! (J1:0X(t~Ofu;­

jlrH\; (JV!lfltiff.!t'W; .ov uIJrrccp.!laroc;. Hoc loeo quid esteertius quam nosmet Laertium ad verbum desaribentem tamquam1m' at~rorpoo€!qJ deprehendere? Nonne totius libri (J 1Ip.p.Ei1:(Jlrt,vehementer ast 1aesa, boa nimio Stoieae philosophiae ambitu,quam editio Cobetiana XXVI paginis compleetitur, eum Plato­nis et Aeademiaa dearetis VIIII, Aristotelis Ir, Pythagorae V,Pyrrhonig VII eomp1eantur. Vnde haee verba somnolente a Laer­tio e Dioelis libro translata esse comprobatur.

»Quae euro sal'ipsisset, reHeto Dioele alium petiit librum,ut Aristoms vitam sententiasque eognoseeret, quas promo oa­pite enarrare voluit«. Haee sane apeciose exaogitata. AHoubi

De Laertii Diogellis IOlltibus. 635

enim Laertium in tranl!(cribendo constitisse res ipsa suadet; nbivero eum eonstitisae pntemus msi eo loeo, ubi tamqnam eardovertitur novumque eapnt et simnl novumineipit argumentum?Haae igitur si quis sumit, aut eoneedenda sunt aut ut ex falsisprofeeta principiis improbanda.

8ed mittamus haee in tempus, non ut divagemur, sed utarrna acqu!rl1mus, quibus illae dnO(J/IH dissecentur. Quid eratmmssae, cur Laertius historiam suam philosophorum :in decemlihros divideret? Vnde illa librorum decas orta est? Num fortehaec partitio tanto opere sesecommendat, ut nibil cogitari pos­sit simplicins, eommodius, elegl1ntius?

. Laertius eorum sententiam secutus est, qui philosophiarngraeeam a duabus tamquam radieibus profeetam in Ionioam etItalieam dividerent. Huius sententiae et artifioiosae neque sibioonstantis quis auctor fuerit, hoc 10eo non quaeritur. Ionieaephilosophiae Laertius sex tribuit libros, Italicae tres: quibusunum librum praefixit praefationem et sapientum vitas eontinen­tem. Vnus quisque libel' a vita eius eonditoris disciplinae in­eipit, qua in enarranda totus versatur: quarn legern eerte inlibro H. V. VI. VII. VIII. IX. X observamus. lure nostro iamexpeetamus aaqua eeterorum librol'um forma induoti tertium li­brum Aeademiam eiusque duoern et principem Platonem am­plel..l1rum esse. Quae opinio nos prOrsus fallit. Platonem emmtamquam a schola et sobole separatum et remotum uon sillemiratione videmus. An si Laertius Platonem eiusque scholamuno libro tractasset, huno librum ambitu ceteros l1iruis supera~

turum fuisse putemus? At quicl dioamus de septimo libro, ubiStoici domieilia Bua tallta exstruxerunt amplitudine, ut iam pri­mum huius libri Cliput plus spati sibi vindicaret quam totusliber tertius. Laertius igitur aut summam suam Platonis aesti­mationem inde voluit perspici, quod ei tamqua11l deo ct nmniniseparatum destinavit saeellum, aut ei displieuit opus in novempartes disseetum fabricasse, ut simplioi adhibito artifieio sanctumet venerabilem iustll.uraret cleoadis numerUm: veluti haud paueaeinveniuntur mulieres, quae novem val undeeim patinarum eteuitellorum possessionem aegre forant neque quidquam vehemen­tins optent nisi ut iustns sanotusque compleatur numerus.

Laertium autem re vera tali qnam modo sigmfieavimuscaussa ad miram librorum distributionem motum esse, alteradiseimus computatione. In centum enim eapita ille totum librumdivisit: qui numerus efficitur, si ad nonaginta novem vitas ad­dimus prooemium. Neque est diffieile cognitu Laertium ipsumhune in modum eomputari voluisse: qui prooemio in prime li­'bro, non antea locum eonsignavit. At qua via, inquies, si ope­rae non pepereisti capita post nos iternm computandi, qua via

636 Da Lael'tii Diogenis fontibus.

tibi evenerunt centum capita? Nimirum nihil ad hanc rem haa,quas manu terimus, Lael'tii valent quae capitum 01'­

dinem nescio a quo excogitatum secuntur longe a libris mauu­scriptis abhorrentem. Sed siugulari fati favore accidit, ut uu­per index capitulll, qU8111 duo Borvaverullt codices Lauren­tianus et Marcianus in lucem protraberetur (conf. ValentinusRose in Herm. voL L 370), qui uno tenore illa 110naginta uo­vem capita exhibet ne illic quidem deficiens, ubi liber septiInuslllaxima foedatus est lacuna. Cuius indicis vestigia presse quodscio Laurel1tianus ille et Burbonicus, duces faoosque futuri Laertiieditoris, Quis vel'O eo prodeat coniectandi libidinis,ut hunc inter decem libros et centum capita consensum non exconsilio scriptoris, sed solo casu ortum esse atque adeo hocillud nomen in indice excidisse suspicetur?

Nosmet igitur capitum ordine confisi, quem index ille etcodices Buppeditallt, eo reverMmur, unde consulte paullulum de­fleximus. Si Laertium eo loco veri est· simillimum Dioclemtransscribere desiisse, ubi et Stoicorum dem'eta et oaput Zeno­nium ad finem perdueta esseut novumque inoiperet et caput etargumel1tulll: iam id solum quaeritur, oum hio quem eireum­acripsimul> loeus idem sit, ubi nostrae Laertii editioues Zenoniscaput finiul1t. Quod praefraete nego. Illie VlI. 160 neque Ze­nonis eaput revem finitur neque tota Stoieolum philosophia, iamest explicata, Tres enim Stoici, quorum vitas sententiasqueediti Laertii contextus capite septimi libri H, 111, IV enarrant,Aristo, Herillus, Dionysius a iusta rectaque Stoicorum via de­sciveruut, ita ut intel' Stoieos ut ETEl!{I(lo~Ot male audirent. Inhac autem ipsa plaeitorulll diserepantia caussa posita est, em'iuxta meram Stoicorulll doctril1am eorum referantur seutentiaaadiectis nounullis de vita viotuque aorum notulis. Quod aper­tiasime ipse Laertius his iudicat verbis : (~ OE nVE~ 6~ aih:wv[(J'CWIXW1J] OllJl'EX:T'l(lUV, lkm nME. 'Ap/(J'l:wv li Xr:at; /i (J)a­Ät(vB-a; lnT/.aAO!l,WlIot; ~EI(Jll1J 7:8i.ot; li(p1]OEIi Elvat TO dou.t­f{jo(JWt; EXm!7:U ~i'ill n(Jo~ Ta ,tIETa~ll (t(JE7:~~ ~at' ~(.tY.lUt; /-(I'JOBl1v'ttvoi')v 6V t(l~TOi:t; 11.U(Jal,f,ar~V ano'Adnol'fa ~r;.. <IRqlXAot;08 & ](aflX1/J&Vw<; TSI.O<; EInE r~v 6nlr.ml/-l'lv lJnE(J eur{ ~ijvdEt nuvea dlJ(.!.f{!E(lWr:a 1t(lOt; TO "la' En((Jr~/-I'l<; ~ijv >cal' /-l~1:fi Jrvo/r,t clwfJt'fJi''l/-lhov "''CI•• .dtal.:.l~olO<; OE 6 Mfi'CaB-E,J.fl'at;1:Sl.o<; EitlE 1:~1' ~OOV~V Kr/.. Kai al~ral ,tEl1 01. ih EVEXB-tivTE<;.OtEdE~Ura (H 1:QV Z~vwl'a lO HhiTlI<;' nEq; ob Lsx­T EOV.

His igitur postremis verbis Stoicae doctrinae imago pror-sus confecta et conformata ost. Cui opiuioui . nvenit,quod de Laertii libris manuseriptis Inecum lib ime eommu-nicavit C. Waehamuthius: quos ille testatur eaput Zenonis no-

De Laert.ii Diogenis fontibns. 637

mine insoriptum usque ad verba, quae modo ultimo 1000 de­soripsimus, continuare, ita ut Oleanthis vita vitam Zenonis ex­eipiat, Aristoni autem Herillo, Dionysio loeus in Zenonis capitesit adsignat.us. Haud quidem seio, cui novus eapitum ordo,quem reoentiores adhuc secuti sunt editores, debeatur: mudexistimo genuinum esse et ab ipso Laertio profeotum eUm' quemexhibeaut oodices, index Laurentianus tueatur. (Z~lIWl' lOsrlv­91]';). Bio enim, ouius fidem ex nostris oomputis com­pro b a v im u s, omittit Aristonis, HerUH, Dionysii nomina.

Verum enim vero postquam Stoieorum doctrinam totamstatuimus esse DiocHs, etiam mam Zenonii capitis extremampartem neeessario eonligitur e mocle esse transscriptam. Quodinde haud mediooriter stabilitur, quod iu hall ipsa. parte DiocHain huuc modum fit mentio llftf}a{Ju.AJJV os IloAEfW)Vl CAp€'­urwl'), rprjfJt dtoy.J..~c; 6 lYlclrl'11C:, fw:s9HO Zqvwvo<; flf}­f!waTlrr IWf!y.if llE(!t:nEuovroc;' IHlÄwr..a os ll{!Oad).E (JHVUU1)

iJOrfwn ffll TOP (Jorpol' rld'o~a(Jrol' Ii il'f/. t. Non solum igiturAristonis HerilH Dionysii sententiae, sed etiam vitae e DiooHslibro in Laertium fluxerunt. Qua in re ne calidius progredia­mur oaveamus. lure enim oogitari potest, inquies, Laertium ll.dhano extremam ZeDonii oapitis partem extruendam et exornan­dll.m et Dioclem et alios auctores promiscue adhibuisse: velutieum oonstat hoo loeo, ubi de Aristone agit, epigramma e pam­metro sua depromptum interposuisse. Quod si semel factumesse oertum est, quo iure negabis tale aliquid non esse iterumvel saepius fact,um? Vt igitur minimum SUlllalllUS: Laertiusquidquid cum Aristonis Herilli Dionysii sententiis arte cohaeret,Diollli uni scriptori debet. Ex eis, quae adhuo probata et con­cessa sunt, non ausim disceptare, utrulll librormll et homony­morum indices de eodem Diollie an de aliis fontihus sumpti sint.Eo autem certius hane amplectimur sententiam, Laertium abuno sllriptore mam latissimam oommentationem, quae a para­grapho XXXVIII usque ad CLVII extenditur, acoepisse, paudsexceptis parvisque loois: si quidem exoipiendi sunt. Hoo saneLaertius apertis verbis non fatetur: qui astutia, qua solent essetales alienae sapientiae spoliatores, ad Dioclis auotoritatem se­mel vel bis provooat, ut leetorem in errOl'em inliciat, se hocDioole ut uno foute ex multis usum esse. Nulla euim l'e furse magis tueri studet quam adfeotata probitatis specie. lamvero nosmet semel moniti non 6i sumus, qui Laertii oaptiunculisdecipiamur et ei tantum tribuamus fidei, ut eum credamull hissolis Iods Dioclis dOlltrinam, in usum saum oonvertisse, ubi eiusnomen usurparet. Immo quid est llertius quam emu Dioclis no­men consuIto saepius retilluisse quam appellasse, praesertim cumel!: ipsis 10llis, ubi Diocle se esse usum fatetUl', sat appareat,

698 De Laertii Di ogenis fon tibull.

quantltm rerum melllorabilium copialll Dioclis liber suppedita­verit. Ex eo enim de Xenophontis filiis, de Aristippi facetiis,de cynicis Diogenis vestimentis deque eius exilio, de Omteteopes auas in mare coniciente, de eiusdem poena, cum mordaciOl'fuedt, de Menippo eiusque domino, de Chrysippi praeceptismiroque scribendi fervore, de Pyrrhonis pat1'e, de AlltistheniscYllicorumque decretis, de Epicnri selltentiis Epicureorumquemodico victu na1'1'at Laertius. Quid mirulll quod lubentissimelibro usus est, in quo philosophorum parentes, praecepto1'es,casus, victus, facetiae, placita, omnia omnino inerant quaecull­que ad philosophorulll historiam pernoscelldam necessario 1'e­quirnlltur.

lam novam neque minorem proponimus quaestionem: qnishic fuit Diocles, cnius liber 1,aertio nOll ex aUornmmemod a notus es t, sed ip s e ad ma nus fu it? Quandofloruit? Cui addictus erat philosophiae disciplinae?

Nihil nobis respondent Ionsins, 1. Vossins, C. Muellerus.Hoo unum soimull eum Magnesiae esse ortulIl: utra in urbe 01'­

tus sit, disceptari non potest, quamquam Heckerus Batavusconfidentel' Magnesiam ad Sipylum sitam intellegit. Neque cer­tius est, quod idem homo doctus suspicatu1'e schola Pergamenaeum esse profectum. Toto vero caelo e1'rll.vit cum ilIe tum Pan­zerbieterus in lahn. Ann. SuppI. V. (1837) p.219. quod eumo. 200 a. Oh. n. flormsse dicit. Ex eis enim quae disputavimusapertum est eum post Posidonii discipulos sed non longo inter­vallo i. e. in priore primi p. ChI'. saeculi parte floruisse. Atunde ille Heckeri er1'or? Excitantur apud 1,aertium SotionisL/HJy.i,13/0t liAErXOI: hune Sotionelll sumpsit Heekerus, non de­monstravit non fuisse diversum ab illo OIIXOOXWV soriptore Ale­xandrino: sumpsit idem hos LiLoxi,dov<; $},irxoll<; refereud06esse ad Dioclem Magnetem. Quae res paucis transigi potest.lIle enim SOtioll, qui dwxÄdov<; 8AirxOlH; soripsit, ex eorumerat numero, qui maledictis eos il1sectantur, a quibus de bono­rum finibus aliisque philosophorum opiniouibus dissentiunt. Inlihro ita ut dixilllus· inscdpto id egit, ut Epicuri vitam Illores­que invidia obrueret. Quo libro cum DiocHs cuiusdam sententiasimpugnaverit, hio Diocles inter Epicuri amioos habendus est.Atqui idem statuo de Dioole ßloov qJlAoa&rpow scriptore: quiEpiouri eiusque soholae temperantiam victusque simplicitatemluculentis laudftt verbis. Ergo eundem esse Dioclem in apertoest, qui philosophorum vitas soripserit et qui Sotionis odiuminimioitiasque lacessiverit. Vnde efficitur ut DiocHs memoria. re­conoinna.ta Sotionis aetatem assequi possimus. Contra Heckerusde uno solo illo SoHone Alexandrino duu)'oxwv scriptore cogi­ta.ndum esse sumpsit atque inde Diodis aeta.tem certis terminis

Da Laartii Dioganis fontibus. 639

circumscribere conatus est. Iam etiam hoc apparet, cur DioclemPergamenae addictum scholae nnxerit.

At Laertii verba,' a quibus haec argumentatio profecta est,intentis animi nervis examinemus. X. 3 du!1:tIWr; 0'6 0 l1Tootl!Or;_t' _)1 \ ')\ (''E' ) ; .')\OVC1pS1Joor; li1..oo1J n:{lor; aV1:O'IJ 1ltXOI'(lov 1ltl!{lota.a aliTOJ'

Jtaß8ß'Arpw1 BrltlJ'rOAd<; p8{looV 1lliJrc1KOjlJ:(/" aaEAyEir; cdr; 'E7lt­ltou(lotJ ;lat Ta XqVCWl1l0V a1JarpsqQIUiVa S1lUJ1:QAW, <Jr;'E1luwvpoV l1l1vrd~ar;. clHa xaL' Ot irlJ(Ji Ilol1IiLJw1JL01J TO'P

l1Toot;lOV xat NLXOA(.tOr; x(d ~oodoo)1 sv TOrr; JaJOlixa H;)'IJ lrrH­f{lapopE'lJoo1J dwxi..doov 6A8Y1..oo11, tJ. Sl1n 1lli{ll' rolr; xa' KaidW'lJvl1wr; 0 "A},LXCt(l)lfllJl1liVr; 2).

Quem haec acrius perserutantem fugiet hac in Epieuricalumniatorum serie te mp 0 rum 0 r d i n emesse servatmll? Dio­timus, .sive Theotimull1 eum Atllenaeo dicere mavis, Sullae erataequa.lis: Posidonii discipuli in altera primi a. Obr. n. saeculiparte fiorebant. Nicolaus Peripateticus ex O. Muelleri computisa, 64 a. Ohr. n. natus est, anno autem 55 Dionysius Halicar­nassensis. Quem a. 20 p. Ohr. superstitem fuisse constat: siquidem iure eum Suidas aequalem vocat Apionis, qui TiberioOlaudioque OaesltTibus fioruit. Oertissimum igitm' naneti sumustestimonium, quo adiuti Sotionam Augusti aetati val primis Ti­beri annis adsignaremus.

At e.iusdem aetatis Sotion aliunde nobis est notissimus.Quid? quod Senec!!. emus »iuventae tempus in Tiberi Oaesal'jgprincipatum incidel'at« (conf. ep. 108, 22), haac in epist. 49,2exhibet »apud Sotionem philosophum puer sedi«.Idam qnem Eusebius ad Olymp. 198 philosophum Alexan­drinum praeceptorem Senecae vocat. Sotionis vero ipsius prae­ceptor fnisse videtur Potamo Lesbius, de cuius aetate conf.Blassius in eloqu. gr. histor. p. 165. Plut. Alex. 61. Scripsit,ut discipulus Seneca, da ira, cuius Ubri fragmenta Ioannes 8to­bensis servavit in floril. XIV 10. XX 58. LXXXIV 6-8. 17.18. OVIII 59. CXln 15. Oonf. cod. Cabirensis saec. X, de quovide Tischendorfium in Aneed. SMr. et Prof. p. 217 nov. ed.De titulo EX H';;V ~oou'mvoc; 'fW'IJ Glw(ld(J'1v TLlJl!i nowj.cw'P Xut'l!i!1j~'WII xai i,I{J-1JWI' n:u{Ju{Jo'f,o'Aoy()vj.tbVooV ex falsa coniecturainscripto nune consule Valentinum Rose in aneoo.. gr. et gr. 1.p. 7 ss.

2) Tal. N H (cod. Borban. cad. Laurant. plut. LXVIIII 35 aaao.XV membr.) QCMEIW H, ä N H F (Mct LaUT. plut LXVIIII 13 aaee.

Ot.XII membr.) Tol. F N, T't/. N. Sm'ibendum est ä lern 7T/i(1! T ~. Ehe a­u0" quod homines dacH qui morum et institutorum Epicurearum probeBunt gnari, lubenter mihi (lQncedent. eatel'Um dum haec scribo, nonsaUs mini eonstat, num primus hano emendandi viam ingl'csaus sim,

640 De Lltertii Diogenis fontibus.

Neque alius est Sotio, quem Rieronymus in oatalogo 8an­cto1'um 8toicum vocat. Verendum autem est ne Hieronymus hacin 1'e ab Eusebio destitutus mera coniectura eum Stoicum fin­xerit, Senecae inductus stoica philosophia. Mihi enim accuratiuseos Senecae epistolarum 10c08 pensitanti, ubi Sotionis nomenusnrpatur, contigit ut hanc de Stoioo Sotiol1e opinionem quamlongissime 1'eicerem. Pythagoram enim Sextiosque imitatus eoprodiit, ut ab esu animalium abstineret ac discipulos non sinesuccessu ad eandem abstinentiam inoita1'et. Neque I1bha1'ruit abearum sententia, qui animas per diversa corpora mig1'antes fin­gebaut. Pro certo igitur adfirmo eum esse Qu. Sexti discipli­nam secutum, quae Augusti temporibus Romae floruit. oouf.O. Iahnius in soo. lips. aot. 1850 a. p. 227 S8. Quibus autemlegibus eius sectatores inprimis se adstrinxerint, ex his Q. Sext,iverbis quae Seneca tradit, intellegitur: »hac itnr ad astra, hacsecundum frugalitatem, hac secundum temperantiam, hac secun­dum fortitudinem«. Apparet sane quaedam cum Stoicorum da­cretis cognatio: qua re Seneca Qu. Sextium magnum vocatStoicum ",li ce t ne g et«. Stoicum igitur se esse negavit, ne­gaverunt discipuli. Vnde apertum est, quo iure Hieronymi deSotione Stoico testimonium impugnaverim.

Non iam mirum videtur, quod Sotion qua erat abstinentiain Epicuri commoda placidaque doctriua vehementer offendebat.Quod vero eam hac ratione reda1'guere conabatur, ut eius aucto­rem calumniis insectaretnr, commune hoc habet vitium cnm om­nibus omnium teulporum philosophis.

Huius igitur SOtiOllis, cuius memoriam recuperavimus, ini­micitias expertns est Diocles Magues. Qui an merus fuerit Epi­eurens, haud scio: id est certissimum eum Epicuri et diseipu­lorum vitam victumque laudavisse. Neque aeri Sotionis impetudepulsus est. Oum enim vitas philosophorum conscriberet, 00­

caBione data Epicu1'i oalumniatol'es ipsumque Sotionem acerbis­sime pel'strinxit. At unde, inquies, haeo sumpsisti? E LaertioscHieet. Ordinem enim Epieuri calumniatol'um ipsarum calum­niarum exdpit summarium. Vnde, quaeso, Laertius et calum­niatorum seriem et calumnias earumque confutationes desumerepotuit nisi de Diode, qui adversariis suis respondel'e debuit 1'13­sponditque, ut ex his verbis eonligendnm est, qUae in ipsa haodecimi libri parte extant X, 11. dIOd~r; 08 b 'Ii rf!/i;n 3)rifr; ~ntof!OI-111r; ffJ'1ffllJ Evu:i,sarara y-at AtrrJrara c)'w.trrol-tElJON;( "E ') 1" - '> _t' , -TOVr; -,iltY-01J(JEtOvr; n ~O'I'An rom', ffJ'1(JIIJ, Ot1'tuIOV 1j(lY-Ql'l'.

fO, fO os nälJ fid'roQ 11lJ c:"h'oi'r; illnoi', rrIJ' 1:f 'Bnliwllf!oV ,.,t~d~toii,} EIl; ro lWIVIW avrlfl'{}Ea8"at n'r; ovrriar;, Kc:dJdnE(l

S) Sie eoud. excepto If, qui Iv Tm T(JlrW prllebet,

De Laertii Diogenis fontibus. 641

II vftarU(;la11 lCOWU T(( lptAff)l1 'AErOlIHX' r11l/(Jiot~VH1J" ra(! til"cuiO TOWVT01', d (I' an,'rrwn', olM~ qn'Awv". Neque oblitteratasunt hnius quam signifieavi originis il1dieia. Nota est Pytha­gorae sentelltia lW/I'rh u; q'l"Awv. quam Dioc1es arrepta quodam­modo oeeasione respuit, quippe qui Sextianos summum Pytlm­goram tamquam duoem deumque venerari seiret. lnde iam nonmirtun videtur, quod Laertius titulum LhoXA8,'Wl' eA~rXW1' plo­niorem o:dlibet, quam alibi assolet. Jd quoque apertum est, ourEpicuri ealumniatores tanta acerbitat,e insani vocentur »llf/ni,J(t­(H ()' Oli'Ol". Denique elara diffunditm lux in Iooum, quem recteintel'l1l'etari llemo adlmo potuerit ~r.E iJWQOXll Cl1nlxol~Q01'),

lW1H01! llxac!ol' eXAm01J!Jrol1 «ov tÜ.. AOJI/, 8i; {lEt' iJ'lltlt81'ollaff" X1U"

l'1]Qlft!tOv; (I.(lX(;<;; unoA71(Jlmet 1J.H'rv ES i'J.H1jC; Trol' r'·(JJQt'/lfbll.Vehementer omues in his verbis offenderunt. Quid enim? 80ho­lamne Epicuri integra sucoessionum serie usque 3d Laertii tem­pora propü,gatam esse putemua? Oum omnes alias sectas iamAugusti aetate aut antea periisse constet? Atque quid est eaus­sae, CU1' nihiI omnino de mira hac El1icureorum dinturnitatetraditum habeamus? lam quaestionis solutio est in promptu:dummodo non Laertii aetatem, sedDioolis intellega­mus. Quem Laertius tanta fide, quanta stupiditate desoripsit.DiocHa igitur temporibus Epiouri schols. superstes erat: eumvero lucuIento Senecae testimonio oonstet Ql1. Sexti scholamintel' ipsa initia iam perinde eIueet, qua mordacitateDiocIes iHa verba soripserit. Sotionell1 ellim Sextiauull1 tecte ludit.

Oeterum haec DiocIis argumentatio prorsus esset inepta,si Sotion e Stoioorull1 fuisset numero: id quod Hieronymus no­bis obtrl.ldit. StoicorUln enim soboles suh primis Caesaribus va­lidissime viguit, ita ut ipsis,dominantibus hand panas pararetmolest,ias.

Iam ecce, quae ex aocuratiore DiocIis cognitione sint cou­seotaria. Oum demonstraverimus eum Stoicol'uIl1 decreta, quibusnon erat addictus, tanta copia, qmmta dootrilla exposuisse:nOllne est veri simiIlimum eUlIl in Epicuri sententiis inlust.randiaetiam plus studi diIigentiaeque collocasse? quolliam eius animusin I~pict1ri hortlliis maIuit quam in frigida Stoa.lam vero apud Laertimn extat cOlumentariolus de Epicuri pla­citis ct ampIitudine et doctriua eximius. lude repeteudum est,quod fere onmes homines docti IJaertiull1 pro docto habebantEpicureo.. Nobis vero non iall1 Iicet hunc errorem propagare:'luippe qui certissima ratiocinatione ducti plel1all1 Imins Iibridoctrinmn Diodi auctori villdicenms, qui promisit sevitae ex ipsius {J0rwult ,wi PI/WUTt essestraturUlu. Laertius alltem iterum somnolel1ta describendi oon­snetudine 00 pro(Uit, ut etiam haec Dioclis verba, quihus certam

9Jluf· f· IflI)Hot 91. l\'~ XXIII. 41

642 Da Laertii Diogenis fontibus.

quandam 1'ersonam ad1'ellat, in librum Sl1um transferre nondubitaret. X. 28. 'EnL1:o(-tllV dE al!rrov (avry(JCt(-L(-Ht.rwv) E.io'o;uf EKffsuihu nH(!lluoWJ;t T(!Efe; 6nuno/,ae; l,ulroiJ na(}a:Jl:­f1.E110r;, 8v ale; nau(f.1! r~v ~'alI1:0V q)ll,ouor:pl'av snn:s-fßTfr:<U.itJjuo/-wt I)'E xat 'tl~r; K1J(J/ar; au'cov od~ac; lW.t' Et 'ft 8Oo~Ev

6r.·J.Or~c; d~lw(; anEqJfftixffal. r:J (; r·E u E na 1/ r ce X 0 ff E V r. 1.(.1: (j;­

(-L a ff Ii r l' 7: (; V av Q(J a x d /-t E x (f I'v EL V Ei d Is val. VtinamLaertii iudieium tandem aliquando sentia111us. Immo 111anum im­1'udentis imprudentisque deprehendimus fuds, qui quidquid bUlle10eum, quem modo desCl'ipsi exeipit, summa socordia expilavit,i. e. totam E1'ieuri doetrinam a Diocle ex1'ositam.

Purissimus igitur ditissimusque Laertii fOl1s deteetus est:cui quantum debeat, adhue magis divinare quam dilloscere lieet.Vltimo loeo nos quaestio manet eaque milloris momenti, quaein Dioclis libri inseriptione indagallda versatur. Excitantur ßnimet Dioclis fJlot rptA.{)(J()If'WV et 671' tiJ(Jo/-t1] rpt},oadrpwll. Quibustitulis si diversos libros indicari cum Ritschelio in comm. deGnomo!. Vindobon. 1" X (Opuseulorum t.. I p. 577) Heckeroquesumimus, id saltem pro eerto habnerim lrrwJ(Jo(-II)V rpll,O(f(iqJLOVesse summariu111 am1'lioris vitaru111 volumiuis: num »in 1'rae­lectiollum USUln« coufectul11 i<1 IIeckero explorandul11 relin­qUllnus. Huie vel'o sententiae duo maxime adversantur argll­menta: 1'rimum quod illa Stoicorulll Epicureorumque placitorllmex1'ositio ex 81UV'(jO!I!T desmupta hereule non redolet summarium.Dein llonne est parum verisimile et vitarum librnlll8imul et summarium ex co factum fuisse? Re-stat igitur, ut de uno eodcmque libro eogitemus, a Laertiomodo ampliore titulo, modo brevius excitato. Neque id abhor­ret a citandi ratione, quam Laertius eiusque aequales usur1'a­verunt. Veillti Athenaeus eunclem Nieiae Nieaeensis lihmm modod'HH}oxa~ fjJtt.ouorp(()V, modo 7:~11 1IEf!i u;;p 1f'II,o(Jdrpwp tITUII;Ii'ft11

vocat. Quid qllod ipse Laertii titulus diversissima ratione exhi­betur ut a Suida s. v. ur(JuAOrt'a - Aafl!r.t'oll dtOyb'ol'C;111'(/; ßlcov qJti,o(J()(/,wv, ab Eustathio ad H. !t 1" 854 0 Aaf:(J­T'I7r; sV roLr; rrov (JorpwrroJ' ßlOU;, a Ste1'hano s. v. 'E"E1:ot' ­Ilc; dtOrivl'j~ sv dfl'd(II[1 qn},oUO(I'0I' turo!!t'ar;, a Photio inbibI. eod. 161 rpti.()If(I'I'Q)I) ßlop. Sed nemo rei usitatissimaeexempla 1'ostulabit. Conf. Valeutinus Rose in Ar. pseud. 1'. 194.

lI.De Favorino Arelatellsi.

Au1u s Ge lli u s in libri su! 1'raefatione de ratione di8­serit, quae inter Noctes Atticas et aliorum miscellaneae doctri­nae commentarios intoreedat: ql1ibus tal1tum in inscrip.

De Laertii Diogenis fontibus, 643

tionis laude sese cedere cOllfitetur, quantum in cura et elegantiascriptionis. Neque se abstinuit, quin talitun titulorum elegantiasplena nlann fnnderet, Plininm imitatus natnrali historiae prae­fautem. Quamquam hac in re suum probat indicium, quod adeos fere solos !ibros provocat, qui ei in Noctihus couscriheudiset exoruaudis praesto fnerunt. Cour. L. ]\'IercklilluS in F'leekeiseniAnn. SuppL III p. 671. His vere quo liberins maiorem titulinrbanitatem concedit, eo aeriorem litem panno post intendit hisverbis usus »Illi omnes et eorum maxime Graoei multa ot varialoctitantos, in quas res cunque ineiderant all'a ut dieitur lineasine eura diseriminis selam eopiam seetati convertehallt (corr.CUm Casaubouo »eonverrebant«), quibus in legendis aute animussouio ac taedio languebit, qualll unUlll alterumque r-epperorit,quod sit aut voluptati legel'e aut cultui legisse aut usui mcmi­nisse. Ego vero cum illud Ephesii viri SUlIlme nobilis verbumcordi haberem, quod profeeto ita est 1wi>lJfHtiJl/1 JlOOP Oll iit­lYauxEt« e. q. s.

Eosdem etiam altero loeo perstringit, qui neque usui necvoluptati legentimll eonsulueriut in libris huiusce geueris, quodGraeei V1l0fIJll1fWrIX()!J vocant atque ei librorum generi oppo­nuut, qui unum cert.umque consilium (i. e. ih'a uXOIulv) secun­tur, UI!JlfUrftara scilicet. In quarto enim deeimo libro iterumquaestio propollitur, »eui modi sint, quae speeiem doetrinarmllhabeant, sed neque delectent neque utilia sint«. ",Homo aitGelIius, nobis familiaris, in litteranUll oultu non ignobilis mag­namque aetatis partem in libris versatull adiutum, inquit, Orna­tumque volo ire noetes tuas: et simul dat mihi libl'Um grandivolumine doetrinM ollllligenus praeseatelltem ut ipse dicebat,quem sibi elaboratum esse ait ex multis et variis et remotislectionibus, ut ex eo sumerem, quantum liberet rerum memol'iadignarum. Aecipio eupiclus et libens tamquam si Copiae eOl'llumnactns essem et recondo me penitns ut sine arbitris "'~t"'UJ~.

Omissis in tempus miraeulis qllae Gellius in hoc voillmineinvenit, statilll flnem lmius seetionis adscribam. »Quem (librum)cmu statim properans radderem, :1I'au( aOtl, inqllam, doctissimevirorum 'f(t(l'rljr; T~C; llo11'fwfJlttr; et Ubrum hune opulentissimumrecipe nil prosus ad llostras pallpertinas litteras eOllgruentem.Nam meae noctes, quas il1struetum ornatumque isti, de unomaxime illo versu Homeri quaerunt, quem Soerates prae om­nibus senlper rebus sibi esse cordi dieebat:

Ö'lH '/:01, 81' pfr,l!IOHJt xeualll '/:' arattOv n 'l:S'lI'xtW«.Namo adlme Ubri, qui verbis deseriptis indicatur auctoris~

quc nomen emere conatus est: quamquam non desunt lmmlentaindicia, quibus compositis suspitio in una certaque fixa haereatpersona. Erat igitur e doctorulll Gelli familiarium numero: ita

644 De Lae1'tii Diogeuis fontibus.

ut ab illo honorificis verbis »doctissime virorum« adpelh.retnr.Graeea usus lingua, ut ex eomparet, librum grandisvolumiuis eonfeeerat, ex multis variis et l'emotis elaboratmllleetionibus, quem ipse seriptor adfirmatdoctrinae. Neque tamell latil1ae orat expers si quidemGellius 1'e vora laUne eum eo colloeutus est, tantmll l!.d-mixtis flosculis de Graecis lit,teris decerptis. Cum vero illumlibrum proxime ad eorum eolleetaneorum aceedere COIl-

stet, quae Gellius Noctihus suis ut neque iucundasneque utilia adumbravit: nonne iure nostro hunc Iibrum puta­bimus ei ante oculos obversatum esse, eum titulos talimn vo­luminum congereret in praefatione. Quam post libros viginticonfectos sese conseripsisse cOl1fitetur. Qua consideratiolleeo adducimur, ut libri, euius auetorem indagamus, nomen eopraefationis loeo, quem il1dicavimus, extare suspieemllr.

Haee et talia indieia, si in uno eiusdem aetatis scriptol'e,qua Gellius Horuit, deprehenduntu1', eum non solum in suspitio­nem sed apertissime ut verum illius libri patrem aueto­remque eonvincunt. Atqui talern seriptorem teuemus: quippequi Suida aliisque testibus 1l{}Al)fla:J~i; y.lua 'llaIJltv 1llttOcla1'summam litterarum et latinarum et graeearum sibi comparave­rit laudem et artis amieitiae similiumque studiorum vinculiscum Gellio eoniunetus sit: qui librulll eonscripserit omnigenadoetrina refertissimum emnque grandis voluminis: euius nomenin illa titulorum serie uon omissum est. Haec omnia insigniterquadrant ad Favorinum Arelatensem eiusque librum qui1lavifiQ'a1ll1 llJifi(!la inscribitur.

Postquam indiciorulll monstravimus congruentiam, resquidem eonfecta est. Alia tamen ratione eiusclem conieeturaenecessitatem lieet assequi; andiamus enim, quae Gellius ex illolibro sibi enotaverit. »At quae, inquit, ibi erant proIuppiter mera miracula I Quo nomine fuerit, 11rimus gram-maticus adpellatus est: et quot fuerint Pythagorae nobiles, quotHippoeratae: et cuius modi fuisse Homerus dicat in Vlixis domoI..ulif}/]l'; et quam ob caussam Telemachus cnbans iunet,im sibicubantem Pisistratum non manu attigerit, sed peclis ictu exei­tal'it i et Euryclia Telemachulll quo genere claustri iucluserit;et qua proptel' idem poeta rosam non uorit, olemn ex 1'OS[I, norit.Atque illud ctiam scriptum fuit, qu[l,c nomina fuerint so­ciorum Vlixis, qui a Scylla rapti laceratique sunt; utrum B/'Tl1 limo ftuÄriuO'n Vlixes erraverit y.aT' 'AIj/IJTU I.!X 01' an Elf Tril!§w y.((Ta Kf}rJ:t11TU; item ct iatie scriphlln fnit, qui sint apudHomcrum isopsephi: et quorum ibi Ilominum nUf}uuuxlC; repe­riatur: et quis adeo versus sit, qui per singula vocabula singu­lis syllabis illerescat: ac deinde qua ratiolle dixel'it singulas

De Laertii Dio fOlltibus. 645

pecudes in singulos ann08 terna parere; et €IX quinqlle operi­mentis, quibus Ac1Jillis clipeus munitus €Ist, quod factum ex.auro est, summum sit an medium; et pl'aeterea quibus urbibusregiollibusque vocabula iam lDutata sint, quod Boeotia ante ad­pellata fuerit AOllia, quod Aegyptus Aeria dicta €Ist (co1'1'. sit),quod Attiee 'Aif7:l], quod Corinthus Ephyre, quod Macedouia<H,w.::Jic(, quoll Thessalia Atl(rll't'rt, quoll Tyrus Sana, quodTlll'aeia aute Sithonin dietast (co H. dicta sit), quod PaestonIIovElo'al!lLoll «.

His Gellii excerptis eompollamus dispel'sas -m»}'rod'an~t;

tU7:0plal,; partes, flliaS alicunde 110vimus. Primum Favorinmucoustat in hoc libl'o f.1~(JljIUtTlA- cousignasse, quorum plura apudLael'tium Bunt residua veluti VlII. 12. 47. 83. IX. 29. V. 9.m. 24. H. 1. 11. 20. couf. Steph. Byz. s. v. At:HolJ!. Ex. hacigitul' libri parte desumpta €Ist primi gl'ammatici mentio, cniusnomen prodit Clem. Alex. Strom.!. p. 133 Sylbmg. Eidem li­bro etiam houlO11ymOl'Um indices insertos fuisse, proximo capitedocebimus: quem ad loeum referendi sunt Pythagorae Hippo­crataeque llobiles a Gellio memorati. Neque ab Homeriearumquaestionum llugis argut.iisque abhorruit Favorinus: si quidemserio cum Gellio disquisivisse dicitur (v. Noet. AU. III. 16),cur Hornerus Neptunu1l1 virgilli lluper a se e01l1lJressae haee di­cente1l1 faeeret: Odyss. XI. 248 ss. IIuius ~11T1)l-W'fQI,; prorsussunt similia, quae Gellius ex omnigena historia exeerpsit, ma­xime in rebus inallibus putidisque versantia, ncque ab his qnae­stionibus diversa, quibus Tiberhts Caesar in gramrnaticorumcolloquiis laetatus est. Ceterum CUlll de toto ~1'Jr;1'JluJ.rO:J1I '01(11­Il' X(01/ genera t.urn de Gelliallis exemplis quidqnid effici potest,effectum est a Lehrsio in Aristarchi stud. homel'. 1). 210 ss.prior. ed. Vltirno loco Gellius nonnul1a ex ea libri parte ex­Gerpsit, ubi de regionum urbiumque l10rninibus eOl'muque 1l1U­

tationibus disseruit Favorinus: quern talern tractasse materiemin omnigella historia luculentis evincere lieet testimoniis velutiSteph. Byz. ll. v. ~q)(f.y.'T:1U!I'a - 8X((A~ho ,wt' ::Efl'rA-rt'a 16\: {JJrt­fJW(!i'vor;. ll. v. '.Q;{f(H!lir; f} nomWlt; 0' 'IlE6!lixwv TI]V r~}'. {JJa­ßWf!tl'or; El' Tfttr; nftvrooanai'r; taro(!t'u/i; nl1(JoaaY0!JEvoV(1( d<Er~v lf'sw fhlAarml' eu'C ILE/! 0" noHOL' ,{cO)1 ßaf!ßu!Jwv '.Ql(E­(t1J(J1', Ot 08 r:~1! 'Aat'av Olll,OVll'ECr; MEYUA11j! :T&1..arrav, 01 d"

<'EHrJl'1ir; '.Ar;}.all nXrJlJ ,uf},ar0!;" (quocum cognatam conferas quae­stionem, utrum Vlixes EV 'tfi 8UW .::Ja/.UlTan erraverit Kar' 'A(Jt'-IJUA-{!XOV an SII ;t~w IWU~ ]((Jdt17m i. e. in Ocea11o. Vid.Lehrsil1rn egregie hae re p. 254 ss. disputantem). DeniqueH,gedum l/OhOfjJrovu enl:Tro/lf.V 'l:OV 1fc,wroc; exemplum tel'tiumproferentes eins generis, qno solo de Ilostra coniectura apertis­sime diseeptetur: quale habeas Stephani BYZ31ltii testimoniumcum Gellii exoerlltis conlatum:

646 De Laertii Diogenis fontibus.

quod Corinthrs Ephyro

Gellius:quod Attice ' A~1:~ (ante dietasit).

Stephanus:s. V. >AY.T~. Of!.W(; '1 'AT'm,~8y.a},Ei'xo ami >Ay..at'ov nvo(;'d'lJ~(J cf~~v al~xox:rWv W(; tDa-ßw(/lvo(; (in omnigena historiascilicet couf. s. v. A/haQtamt

tDaßwQtvo<; 13V n anotia­narr;. s. v. XÜttJov/a - tDa­ßWf/llIOr;; EV -.rtfr;; 7l«vroQanatr;;s. v. '.Qxwvli{; - (})(tßwf!tvol,;Eil -.atl,; naViOO(ma'ir;; tanJ(,l/(Ur;;.s. v. >AAf~avli(lHa cum notaMarresi, in dissertatione eete­rum vix laudabili).

Ad Favorini omnigenam historiam e Stephani Epitomemulto pIunt redire eonstat, qnRm eius nomine iusignita sunt.Iam e l'atioeinatione nostrR nobis lieet has notas ei vindieareRuetori, quas apud Favorinum extitisse a Gel1io edocti sumus.

Gell i u s: Stephan u s:quod Boeotia aute appellata s. v. ßOlwda - ExaA13t.o

fuerit Aonia - 08 >Amn'a.quod Aegyptus Ael'ia s. v. AtrvTC1;O!;

xat 'AEf!la.s. v. IÜJ(ltlliJor;; ~ am:11

6xaAEtTo 'Eqrv(!1'/ c,hu) 'Eq;I)f!1](;Wr.A.

quod Maeedonia <T-fwdJ/a - s. v. <Ht-tafHa 7CO}.tr;; xal xw-V/oP, ~ l1Vl' IJ1laxfoflll/'~.

quod Thessalia Atp.ol'/a - s. v. A'i,aov/a .~ 013n:aAt'ad7CQ At'f.10VO:;. AtftwP 0'8 vior;;

XAw(lov .of; IÜfAaarOV na­t:~1J 08 013(J,JlXAOV xd.

Favorinus, uude haee diversa nomina exorta sint, ex~ollit.

Conf. Phot. bibI. eod. 161; (in Favorini Iibris) »oulq;opoL WiO­

(!lUL xat''f,(Qv x«1:(~ 1:U d"O~t'~iU ftliaHov aiuo},Orl(H".Nemo quidem, qui hane argumentorum eolleetorum vim

aeriter perpellderit, nobiseum faeere dubitabit: attamell si quisinteriorolll Gollii traxerit familiaritatem, non faeile sane sibi per­suaderi patietur, Gellium tale aliquid de Favoriuo optimo prae­eeptore seripsisse, quale nosmet e nostl'a eonieetura ei imputa­mus. Quid, inquiet, Gelliumne putabimus doctrinae Fa­vorino exprobrasse, cuius ampIam paratamque eopiam tam ore­bro est expertus. At exprobravit utique, respondemus, idquequidem iam in prooemio. Quis enim est nisi Favorinus, qui inolegantium titulorum indico hUlle in modum eonunemoretur »est

De Laertii Diogenis fOlltihus. 647

qui nCd"woanijr; toro(!lut; (sc. titulum) fecerit«. Repi'ehensiovero, in quam oumes illi titulorum auctores iucurrunt et maxi­me Graeci, nonne etiam in Favorinum Bodem iure quo in cete­ros eadit? Itaque si Gallium semel agnovimus libero iudieio demagistro Hsum esse, quid impedit, quominus idem etiam iterumfeeisse sumamus? Hae igitu1' in 1'e non ost haerolldum: immoquanta lenitate et l1l'banitate vituperationi Gellius illmiscueritlaudem, sane est guod observemus. Nequo hoc solo casu facbunest, ut Favodni nomen in utroque loeo omitteretur: id quodmodeste Gellii animo probe convenit. Denique ipsum hoc dicipotest non tam Favorinum quam genus littel'!1l'um, cui se ad­dixit, reprehendi idque a Gellio hac illius capitis inscriptionesignificari, »cui modi sint, qua e speciem doctrinarum haheantsed neque delectent neque utilia sint«.

Oum igitur Gellius omnigenam historiam Favorino statimproperans reddiderit, efficitur nulla alia ex ea excerpta in No­ctibus nobis occurrere, nisi quae eapite quod tractavimus com­prehenderit. Si tamen nonnunqllam ad Favorini verba provoeaw

tur, haee aut ex sermone sumpta l'lUnt aut ex alio eius lihro:veluti X. XII. 9-10 »Nam et pleriqu6 nobilium Graecorum etF'avorinus philosophus memoriarlllll veterum exequentissimus afw

firmatissime seripserunt simulacrum columbae e ligno ab Arw

chyta ratione quadam disciplinaque meehaniea factum volasse,ita erat seHieet libramentis suspensum et aura. spiritus inclusaatque oceulta eoncitum«. Lieet hercle super re tam abhorrenti afide ipsius Favorini verba ponere ,,'A(!xJJ1;al) Ta(!(,el't:i~!ot; tUaHa xat' 1t11xaVtlCOt; cOv lm;ot'r;aE nE(!lal'E(Jflv ~VA/V'1V nero/tf.w

vllv Ujv] ondm; Ka8loEteV OllKEft al'lam:ro«.HM ipsa lande, qua Favorinus memoriarUlD veternm exw

equentissimus dieitur euius egregria vel divina Illemoria etiamXIII. 24. 5 eommemoratur - nonne apertisaime libri, undesequentia sumpta sunt, indicatur dnOltVl1ltOl'EtJ,Uara titulus?Neque seio cui libro illud Arehytae tribuam nisi ei, quem dixi.Quod si cOllceditur, hac in re ponimus huius quem descripsimusIoei vim pretiumque, quoel ei distilletam talhun (lm1Ill'lllwl'H­!tarwl' i1naginem debenms, qualia Favorinus eongessit. Tenen­dum enim est ipso titulo non posse diiudicari de illius lihriforma, eum duo diversa dno!tl'llIt01'Et'/Hlrwll genera distinguelldasint, unum ad Xenophontis l'ationem eompositum, alterum, cuimlexemplum Valerii Maximi extant mcmorabilia. Erravit autemE. Koepkius, qui primum genus a Favorillo esse expressum con­tendit. Quae opinio loeo redarguitur, quem nosmet Favorinidnollvl1pOi'6V/twJt vindicavimus, non confirmatur testimoniis, adquae ipse provoeavit. Veluti La. LU. 25 [sv Os t(r n(lWT'l' 'HOVdTlQ{-il'rjIWl'lll'wJ.nQV (])"fJroQlvov rpf(lllWt 8n] Mtfi(lloUT17r; 0

648 De Laertii Diogenis fontib us,

av/.A,i"fnuwv 'ji XtH' TOV

tl'i ChpO((Ob taoo-

IlS(}(J1'jt; a'Vo(!tuv'lU l1Ad'twJHJ~ ft'JJi9öfO El~ t~1J aXa01}~tt'(tV >(atinir~(t'l/JE' Mdt(J~(ll1-rlJt; 0 'PolJ'ofUrov HI:f(lIl1t; MOtla(tu; flxd~'rJ.

llvl::tE7:0 H'Aunovot; 11'/1 ;ÜAU//I/WV ano/lJrtE. veL VI. 68. [Xttpäv0' ath·ov (1((1&7:111;0t; B1Jßa/ov) (IJa(101(}i:vO!; BlI oWili(lf[1 twVdnofivllfiOlllSVfHli0111 rpiQEI' !fnwi ral,1] Hflf!f1.1W.I,cov 1llS{!t' 7:0U

iOV rl)f~vu(Jlfaf!Xov '/:wv laX/01v ttViOV ~nl'EiO, dravlJ,wwv/'1:o<;J~ ,$rp1J Tl rilf! (1)X; ,((tl' mvm ua ean xrt.:MnEf! Kat' 7:aro'Pu-ru;

Remotis, quae uncis indusiums, nonne iustam I)l'ioris ge­neris formam instaul'avimus prorsus ad illius loci .1C­

cedentem, quem e Gellii libro attulimus, Huc optime quaelraul;,quae ex Sereni a1!0l-lVIlWHlliljfwfflv Ioaulles Stobensisveluti IH. 1). 104. l\fein. 0rttJjv Ei<; rOll OV/?C.tlfOV oQWIJl:a )tui8fl1lmO'P7:fl EI<; rov fJ UfJl.t.:t(!OV ~ :tf(J&1!fUVtt. 0(jflrm 01~ua 01:"

Q.. "" 'JJ Ü , , \). ",",' l\:l: ') ....,

Kata nu"Hli frp1J, 0<; oa nfJ.!Ja noau' a')l/100111 ia EV o11 (Im' fl)eUKOnfl. cmu. IH. 117'A(!Y.fUllJov BX 7:(QV .::s1S(!~VO 11 dno-f.UJ1UiO}i!S P/i J.i01 V, sequentia quoque lemmata'A(!kn:011I Of,01S0K(lif:ot) ICl:tflVElltl·ov IÜEL7:0fiUXOI) ,AV/fiiWVO<; depromptaesse videntur.

IalU eo disputationis ventlllU est, llbi de discrimine, quodinter utrumque Favorini librum intercedat, est dicendmll. AtquiprilUum constat et dnofiv1Jl-lOl)f:ll,.w.Ta et llWI1:0{j'f1.nr,1J towf!lttv,si summam spectas, uni eidemque litterarum generi adscribendaesse, 1~no/(1JlJf.wnl{(i'i scilicet. Veteres enim etiam conlectanea otexcerpta, quae ex lectionc sua aliql1is collegcrat ut peculia.dascdpta eaquo excerptoris nomine insiguita id (luoda consuetudille nostra prorslls abhorret. Gellius autem, qui dehoc litterarmu genere in praefatiolle pro exemplo etiamlibros memoria]es l\iasuri Sabini et }i'avoriui nIJ:111:00'a'lHlll il11.o­{J/(1.1J habet: unde efficitur, inter lmius ]<'avorini arr0f.ivlJl-tOVf:IJ­/trJ;W, quorum forma prorsus eaelem ost cum Sabilli libris me­morialibus, et inter n(tv1:oo'~mr,v t07:0€!t'al' uullum gra.viusscendum esse formae discrimon. Quoel vero ad ambitumque libri attinet, res longe aliter se habet. CUlU enim numerusilnOpv1JfWV6VfUJ.1:01V librorum, ad quos Laertius sacpe provocat,numquam supra quintum escenelat, ape1'to Photii testimonio ecloctisumus omnigenam historiam ex XXIV libris esse compositam.Ex hoc autem numero tot nahte sunt turbae, utPhotii locul1l accuratius tractaneli l1ecessitas imposita sit. Post­quam igitur Photius ea, quae Sopater duobus priOl'ibus lihrisEX}.r},'~;:;'! amplexlls brevite1' enarravit, tertii libri imaginemita aelllmbrat:

Phot. bibI. coel. 161. 0 06 if!/ra,; lrlro,;EX T~t; {j)a(Jwt!c'volJ nUJ'ToJ'anij<; 111"1<; l/xxai xa8"f~~t; n}.~v TQV 'i 'rOll 00. 6v

Da Ll1edii Diogcnis fontibus. 64H

1;Jt'(U XU.l HOl' X«l"U nl OV(I/(ltf.U uhWAOyt'(t! ;W.l' TOt­

aiJm l!lff!ll. Adnotat C. Muellerus III p. 577. »Historia oIDni­gena ordiua digesta emt alphabetieo, ut colligitnr e Photii eo­diee 161 - - qllae e !ibro octavo affel'ulltur, de Platone ~t

de Pythagora sunt: adeo ut in hoc !ibro ad litteram Il auctordevenisse videatnl'''.

Lubentissime Soplltro largimul' !ibel'tatem, quidquid lubetcxcerpelldi: at si emu Muellol'o ~ conf. L. Vl'lichsius in Mus.RhclI. uov. XVI. p.254, IIockerus in ep. PhiloL V. p.432inserta hune loeum ita into1'p1'etm'i:::, ut Sopatel' FaV01'ini lexi­con ac1 littera1'nm ordil1cm c1igestulll tOhllD per omnea litteras

excepta null. littera T, aut Sopatrum insallientem autde lad sententia falsum Quic1 enim? Sue-

cellsuitne Sop11.ter huie litterae T? sane ric1icula. PraesertimeUIn nihil impediat, quominus verba Photii in aliam par-tem Aeeedit, quod Muelleri fragmenta,quae tulerunt, aeerrime repugnant. Narnmtur enim IIL57 de Platone et Pythagora nonnulh1, quae Laertius e seeundonaVl:Ocl'(l1fii~ i01:o(ll'a.:; lillro c1esumpsit. Exspectanus autelll, sicum lVIuellero facimus, haec fnisse aut s. v. rHd;r:WI' aut s. v.11 tl3urcl(Jac; inserta. Qnic1 yero? Secundo igitur libro li'avorinns­ue iam ltd TL littel'l1m pononit, quam etiam in octavo IibroOUm tractasse alia docent fragmel1ta? Qualem hominem nobisinformemns Favorinum, qui libro prima littems A usque ad 0,libris sequentibus n, IU, IV, V, VI, VII, VIII unam solam eOlU­plexus sit TL litteram. Hace, qumn inepta essent, etiam Muelle­rus perspexit: quare 811 oE"nffFI' voeabula mutavit in tlJ O/,lJrln.

Vt mittamus lVIucllerum, de his dicendmn est, qui id qni­dcm rectissime statuerunt librum Favo1'ini non fuisse AE~(X:01!,

sed e XXIV lib1'is coml)ositum, secuudum classieam illml1 lliadisOdysseaeque normam, qnam Grammatici in Orphei tE(!oi'i,; Äfi"Ol':;,in Panyasic1is 'l-([!Ct.dElflOI in libros disponel1dis seenti sunt.Conf. Theoph1'asti ,'tI!OEu; xJ' et 1'li/-'WI' ;tuTti m:oIXE/(}/J xd'. Eaautem in l'e non minus quam lVIllellerus erravcnmt, quod Sopa­tl'llm flnxerunt hOB OlllneB lib1'08 cOlllpilantelll praeter eUIll, qnilittera T iusignHus est.

Iam alialll indiGlwi viam, qlut res faeile expedirotur. Con­sidercs ellim, quem locum in ordine litterarnm N et T sibi vin-dicent: N seilieet prima est littera terti11.e l' sisemts litteras in ul1am seriem coniunxerimus. Verl1l1 T/("Xe t TO'': iiJ a lll'f;v pal'ticnla pendent. 111.111 si haee eOllcessisti,hane aceipe totins loei intel'pretatiolltlll1 »libel' tel,tins excerptaeontiuet e Favorini histOl'ia olIlnigena collecta eaque ex XIlImolihro ct sequentihus libris desmupta, exceptis libris XlX usquead XXIV«. Sopatro igitur cOllieio 7lwlroiJu.71111J iOT!J!J1I1J' in

650 De La,ertii Diogellis fontibus.

quattuo1' T.f (IX 11 dissectum }J1'aesto fuisse: quibus cIUa 1'ationesinguli libri dispel'titi fuerint, eX hac tabu1& elucehit:

UiJXIl/; 1. 1:13VX0<; 11. 1:13VX0C; m.lib. 1. 2. 3. 4.5.6. 7.8.9.10.11. 12. 13.14.15.16.17.18.

a. ~ ~.

nvxo<;; IV.19.20.21. 22.23. 24.T. m.

Tel'tium vero UVXIU; Sopater solum compilaverat i. e. sextalltum libros.

180m est intellectum ampliore ambitu omnigenam historiamab l/;nol,O'l1!WVI3II,laeH 1)1'orsus fuisse diversam. Neque deerantaliae gl'aviol'es discrepantiae. Non enim possum concedere :n:av­.Do·un~l' leiTOpt'ul', quam vidimus non fnisse ad litterarum 01'­dinem digestam, omni omuino cal'uisse ol'diue. Hac ipsa re,quod Favorinus sola1l1 copia1l1 sectatus, ut cum Gellio Ioquar,alba 1inoo in quas res cunque incidit converl'ebat, ordo quidamnecessal'io cvenit. Quisqnis enim lib1'um aliqllem diligenter com­pilavit, rel'um aequalitatem postell. etiam in con1ectaneis suis in­veniet: si quidem in hoc 1ib1'o ipso illa rcrum aequalitas inerat.Hoc videtul' Favorino contigisse. VeInti qllae 131~{J llfwm ex om­nigena histo1'ia excitantur, haec fere semper ex uno outavosumpta sunt 1ib1'o. Vnde cave ne conligas secunduill argumentarerum hunc librl1ln fnisse dispositum. Immo hoc est veri simil­limu1l1 onmia lil}f!llfLUW Favorhmm sumpsisse ex 1ibro 7T13f!l

lil)Q"tj~td'HJJJ" qualem seripserunt Ephorus eiusque advel'sarinsHerac1ides, Strato, Aristodeums, Philostephauus alii. Quill adeostatui potest, cui Favoriuus illventa omnia debuerit: si quidemtotmn locum de Protagorae inveutis VIII. 50-54 constat ex01l1nigena historia esse sumptum. Vbi TÜno Phliasius et Arte-

_' midorus dialecticns Ghrysippi aequalis excitantul': cont'. VIII. 47. Eratosthenis testimonium. COllsectarium est, eum, cui Favorinus

inventa debet, post Timonem, Eratosthenem, Artemidoru1l1 Ho­nÜsse. Sed haud 1l1ulto l)ost: id guod ex his verbis ellci potestVIII. 54. IW.t· (n(loJTr~r6()it<;) TO lllJl' 87T/n:OJ.CXLQV "6IJOC; r:rol'cI!HH:ty'O)l' Recentissimus vero ErisHcol'llm videturesse PhiloJ r"aJi!IWJr; La. VIIII. 67., Cal'l1eadis magi-ster Hieron. adv. 10vi11. cf. Ion8ius p. 120. Quibus aetatis ter­mi11is adprime convenit Phi los teph a 11 u s Callimachi disci­puIus, qui suh regno Phi10patoris (222-206) vel etiam postell.librulll 1uJpl H",(!llfuitoJJJ scripsit cf. C. Muellerus IU. 28. Phi­lostephano 01l111ia inventa, quae Favorini nomine feruntur,vindicanda sunt. Vnde hanstulU est, quidquid de gram­luatico, de Pythagora primo pngile VIII. 47. eodem, qui primusathletas carnibus nutriisse dicitm Vlll. 12. de Platone argU1l1C11-

De L aertii I) iogenis 1'0 n ti bns. 651

tatione per interrogationem introducente IlL 24. deque aliis in­ventörihus apud Laertiulll narratur.

Atque etiam ex ratione, qua Gelliana inter sesequantur, oonligendum ast, homonymorum indices, l:Iolllerica1;l1i1J,w:ra, nominum mutationes non 1'nisse inter se mixta etconfusa, sed aequam sernper materiem uno 10co collocatalll fuisse.Quae ibi da Pythagoris Hippocratisque nohilibus dicta sunt, exhomonymorum surnmario deprompta sunt: oomlllunemomnes illae Homerione quaestiones sibi vindioant, item nominaregionlun urbiumque lllutata. Evicisse llobis videmur Fa­vorinum ax quattuor ut minimum sumamus, historiamonmigenam conflasse, quorum nomina fucrunt: Philostephnuus7Uiflt' tiVfllUtrlrow. I1 tifJt' DPOWtJpWlf. 'OII1jQIY.U ~11T1Iwra. TfW­1flaq;ofJfttiVa. Bed etiam facta dictaque nobilium virorum nondefuisse a Iul. Val. da rebus Alex. 1. c. 13 discimus.

Iarn vero idem, quod modo ae omnigena historia statuimus,estna fortasse etiam de d1l0fLV1/fWVEt!fU.HH dicendmll? Nillilenim faoilius est cognitu, quam nullum in eis ordinem observa­turn esse. Liber scilicet primus de Pittaco, de Xenophalle, deErnpedocle, de Bocrate, da Platone, de Demetrio Phalereo tra­clit, alter autem da Aristotela et Cratete, tel'tius de Platone etPythagora: ita ut nullus temporum ordo in hac philosophorumserie oompareat. Ne hoc quidem factum est, ut uno 1000 omniaad unam personmn pertinentia comprehendereuturj immo dePlatone et in primo et in tertio et in quinto libro disseritur.Neque hoc videtur speotasse Favorinus, ut materiam suam se­cundum argumenta disponeret: si quidem eum constat de LamiaDemetrii amica in primo libro narrasse, de Cleane eiusdem viripuero delicato in altero.

Restat igitm', ut idem emn fecisse SUlllamus in Memorabi­libuB oomponendis, quod in feeit historia: excerpta eoordine facta, quo totum Uhrum ocuUs animoque perreptabat,integra in conlectanea sua traustulit. Quos vero lihrosusurpaverit, incertum est: nisi unUlU exce11eris. E quinto enimrhwlO'l/ItDlf ElJlulrcolf Lltertins refert Halcyonem dialogum,Platonis nomine fertur, esse revera Leontis cuiusdam:autem rem Athenlteus p. 506 c narrat, qui ad Niciam Nicaeeusemprovocat t,estem. Nonne valde veri simile est, ex Nicia etiamFavorinum hausisse: id quod optime cOllfirmatur conlato Lael'tiolII, 48. dUJ,f'&rOI's 1:0{1f .'V (f'afft' 7l:()(OTfl1' 1(JlIt/Jru ZJ11J(.()lJ(, n;,)'EAH1Tqv. >.A~l(JUJ7:tA1jS S' sv ll(non:1 llEl!t' nllll)1;(Oli ' A'AE'f",tt{"IE-l'OV ;Sil'(J~a l] T11wV eJr; (JJatJco(J!,l(U; 81' rln()tI1'Il'lO'lJfl~'W-/'J/V. et Athen. p. 505 b 0 'n) EiJo!) U;;)' "IJrrov a Tlff(}<;,.A'.{~(f.ftEl}Or; ro,; N1Xäx!) Q Nty,eui,s tln:O(JEl' xul ;S(Ou'Wl'. >Aflt­aro.iAl1r; cf' b Hf Ttf(tl TtOll"j'U;;lI G{Jrror; rftarpet' Ot~xGi"ill rnitlli

652 De I"aertii Diogenis fontibus.

6,11Pb:(!OIlf; lOl"1; XU},OllJdlIQVr; ~(I)rpf!Ol!Oi; J11,1.0Ur; Jlil rj!co/U1lEil/ru },dyo 111; xl,i ,WWi(JI',(.i; li rour; 'A).. E~(tfl8110V 7:0;; T1lt'OlJt<n'l; nqodi(!Ollr; 'j'(}wphrlu; TI))I) ;;'W Y. ()(J,Tt lI.W1J dUtJ.. orwv. Enfont.em Favorini iterum deteximus Niciam Nicaeensem. Vndeexoritur suspitio, eius d'w,dolJtlr; quidquid ad historiam philo­sophorum pel'tiuet in Favorini tlnoJtl'1'J!1.01'E1I}JJ/"(JI, deberi.

Vtrmuque igitur Favorini librum demoustravi eandem ferehabuisse originem: e fontibus autem forma eonsilioque int.er sedivel'sis diversam utl'umque praebuisse imaginem. In illo maiorrerull1 aequalitas, sill1ilibus semper rebus in unum 10CUIl1 oon­gestis ve1uti inventis et eognomimun indicibus. In hoc summaargumenti val'ietas Du110 omnino ordine temperata hisque solisadstricta 1egibus, quibus talia rl1lO/lVllftOllE/"W.Ut solent adstringi.Quidquid enim in hoc 1ibro extabat, eodem iure etiam in om­nigena historia extare pot e l' a t: non vom contrarium st.atuidebet. Velut omlle indieum geuus ab dno"lvlJltOl'W/lU:J:OOV con­silio dissidet, non ab omnigena historia. Quas diserepantias utfacile dispioias, componas, quaeso, animo Aeliaui nOLxl'A1'Jl' tal:o­pL'f/-V ad anO!1.V11JlOl'fll/ul.oolJ forma,l11 expressam et Plinii natu­ralem historiam simili ratione eouflatam ac Favorini nuvr:. trrr.

V13rum enim vero, quo maxime hae de Favorino disputa­tiones valeant, nondllm opus est explicemus. Hoc quidem perse est perspicuum, si distinetis co1oriblls ntrinsque libri imagi­nem depinximus, iam posse disceptari, quid lIuie aut illi tri­buendnm sit, quid non liceat. Ipsum antem Favorinnm LaertioatJ:. manns fnisse apertis verbis indicatur VIII. 53. 6rw <l'8'!'>(!OJ' sV l:oi:(; lhl0/0'lj/lUtJl (/)aßWIS!r'I'Ol', Cn xui ßovv;;[h"'8 TO(I; ihw!!ofl; (] 'B/cnid'oxI. ~I; Ey. IISl.tl:O'; y.ui lV,rplrwvKUt J<l'fAIP(J!' ;f1XE l~J~Ä/,IX!!(~r/iJ'll!. Vt COllcedamus uosmet nondiiudicare posse, uter liber titulo 'l~nOI!lJlllllCT(j)lf signifioetur,quoniam et omnigena hist.oria et rlnOftlf!1flfJVEllfWra 1~1l0f.llJ'lf.l(/,,­..;tOll E/dar; repl'aesenta,nt, nihil morol': iUud teneo LaertiulUutrumque librum munibus trivisse. Quod constal'et, si forte eotestimonio destituti esselUUS: si quidem in longa iUa scriptorumserie, qui exeitati apud Laertium extant, ultimum 10cum sibivilldicavit Favoriuus l1eque haue ob caUSSlil11 ex aliorum 8c1'ip­tis in Laertii librum i1'repsisse potest. Qua cOl1sideratione magisproficimus quam ipsa illa fOl'llm1a srw d' l:iJ~I{)J/ ev in quaexplieanda summa cautione nos uti iubet Ritsehelius de 01'0 etOrione p. 32 ss. disputalls. Mirum vero in modum ea abususesse videtur Valentinus Rose p. 40 hisce verbis : »quae testa­menta profert Diogeues non tamen ille llnde et haec et indiceslibrorum hallserit significans, nisi quod in universum se alicubisoiL in seriptore aliqno mouet (~/tEj;(; l,)'fnIX I)/lEl' V.11, 69. WQOl' V.51. eplif!ovral V.61. eadern fonnula usus fOl1-

De Laertii Diogenis fontibus. 653

tem adilit VIII. 53 arm J" Sl(JOl l SI' TOt\; (JJafJro ((t1.'Q j! iumeritocastigatus a Brandisio Arist. 1. p. 81; epistolas quoque p!lilo­sophorum sille fonte solet inferre velut nbi rursus illud c{'f!0lJ

L 112. 63. cf. tamell 7. 6« - p. 44. »[ex hoc dno­/-Olll/-Wjl'I'wInoj, libro] petivit [Laertius) - testamenta -"'. Haecrecte se habere concedo, si demollstrari possit ex uno omuinolibro omllia hausisse Laertium, ullius scilicet Favorini. Omnisvero huius couclusiouis vis ct fnndamelltum destruituI', si forteLaertius duobus vel pluribul! usus est fontibus.

(ContiuUl\bitur.)