BATA MULA SA

1

ILAYÔ ANG MGA BATA MULA SA MGA gang

Ano ang dapat mala-man ng mga magulang

Steering Kids Away From Gangs - What parents need to know [Filipino]

16

• Crisis Line 604-872-3311

• Youth Crisis Line 1-800-448-4663

• The Youth Line (impormasyon, referral at suporta) 604-572-4060

Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa mga gang

Maraming mga mapagkukunan ng impormasyon tungkol sa mga gang sa internet. Ito ang listahan ng mga website at mga artikulo (article) tungkol sa mga youth gang at mga tip at mga istratehiya para sa mga magulang:

• National Crime Prevention Centre

Youth Gang Prevention

http://www.safecanada.ca/gangs_e.asp

• Boys and Girls Clubs of Greater Vancouver


http://www.bgc-gv.bc.ca/tips.asp

• The Community Solution to Gang Violence

Prevention and Families

http://www.csgv.ca/content.php?ID=94

• Centre for Addiction and Mental Health

“What Parents Need to Know About Teens- Facts, Myths and Strategies”

http://www.camh.net/Care_Treatment/Resources_clients_families_friends/parents_need_know_teens/index.html

VancouVer School Board’S YeS and ePSY ProjectS.

© 2009

1522

MGA PAGPAPASALAMATAng Steering Kids Away From Gangs (Ilayô ang mga Bata Mula sa mga Gang) ay batay sa resource booklet ng Edmonton Police Service na pinamagatang “Who Are Your Kids Hanging With?” at iniakma ito upang matugunan ang mga pangangailangan ng mga magulang at mga caregiver na nakatira sa Lower Mainland.

Si Joy Jose, ang Multicultural Liaison Worker na nagtratrabaho kasama ni Angelica Marie Jose, ay isa sa mga nag-facilitate sa focus groups kasama ng mga magulang mula sa komunidad ng mga Pilipino sa Vancouver. Ginawa ang libretang ito batay sa input ng mga magulang na lumahok sa pagtatalakay sa paksang ito. Ang mga miyembro rin ng Vancouver Police Department at BC Integrated Gang Task Force ay nagbigay din ng input sa paksang ito.

Ang mga miyembro rin ng Vancouver Police Department at BC Integrated Gang Task Force ay nagbigay ng input at ilan sa mga nilalaman.

Ang proyekto na ito ay pinondohan ng Ministry of Public Safety and Solicitor General, Victim Services & Crime Prevention Division sa pamamagitan ng Civil Crime Forfeiture and Remediation at Crime Prevention Funding Program.

15

SAAN MAKAKAKUHA NG TULONG KUNG SINUSUSPETSAHAN MO NA KASALI SA GANG O SASALI SA GANG

• Kausapin ang iyong anak at alamin kung gaano kagrabe ang sitwasyon (maging magalang sa pagsabi ng iyong mga inaalala at hayaang malaman ng bata/teenager kung ano ang gagawin ninyong dalawa upang matugunan ang isyu).

• Kausapin ang mga administrador ng eskwelahan, mga konseho, Multicultural Liaison Workers (MLW), Settlement Workers in Schools (SWIS), School Liaison Offi cer, o Youth & Family Workers (YFW).

• Kausapin ang mga organisasyon sa lokal na komunidad, tulad ng Mosaic: (Tel) 604-254-9626, Immigrant Services Society (ISS): (Tel) 604-684-7489, o isang Neighbourhood House.

• Kontakin ang Vancouver Police Department: (Tel) 604-717-3321.

• Maghanap ng support group; sumali sa parenting workshops at maghanap ng karagdagang impormasyon, tulad ng Boys and Girls Club-Parents Together.

• Telepono ng Youth Against Violence: (Tel) 604-775-4264 o kaya 1-800-680-4264

• Crime Stoppers: (Tel) 1-800-222-8477

14 33

CONTENTS 2 Mga pagpapasalamat

4 Pasimula

5 Mga youth gang sa greater Vancouver area

6 Ano ang gang?

7 Bakit sumasali ang mga kabataan sa mga gang?

8 Kilos ng gang

9 Ang sinusuot ng gang

10 Risk factors

11 Karagdagang risk factors

13 Paano makakatulong ang mga magulang at mga pamilya sa mga bata na iwasan ang mga gang

15 Saan makakakuha ng tulong kung sinususpetsahan mo na kasali sa gang o sasali sa gang

“

14

• Simulang turuan ang inyong anak/teenager, habang bata, tungkol sa mga panganib na maidudulot pag nasangkot sa gang. Ipaliwanag sa kabataan ang mga maaring mangyari pag masangkot sa gang, tulad ng mga panganib sa personal na kaligtasan o pati na kamatayan at ang posibilidad na magkaroon ng criminal record at mabilanggo.

• Pag-usapan ang mga marahas na mensahe sa telebisyon at mga pelikula.

• Alamin ang mga kagustuhan ng inyong anak/mga teenager.

• Bigyan-diin ang kooperasyon, sariling pananagutan, at pabayaang gumawa ng mga desisyon na nakabubuti sa kanila.

MAAARING PAGSAMANTALAHAN KA NG MGA MAS MATAGAL NA MIYEMBRO NG GANG SA PAMAMAGITAN NG PAGPAPAGAWA SA IYO NG LAHAT NG MGA MAPANGANIB NA BAGAY.

KINOKOMPIRMA NG PANANALIKSIK NA ANG MGA BATA AY MAS NAIIMPLUWENSIYAHAN NG KANILANG MGA MAGULANG KAYSA NG KANILANG MGA KAIBIGAN.14






KINOKOMPIRMA NG PANANALIKSIK NA ANG MGA BATA AY MAS NAIIMPLUWENSIYAHAN NG KANILANG MGA MAGULANG KAYSA NG KANILANG MGA KAIBIGAN.

134

“

4

PASIMULAAng Engaging Parents for Safer Youth ay isang proyekto na sinimulan ng Vancouver Board Of Education upang magbigay ng impormasyon para sa mga magulang tungkol sa mga youth gang, kung paano maaaring masangkot ang mga bata at mga kabataan sa karahasan, at kung ano ang magagawa ng mga magulang upang suportahan ang kanilang mga anak/mga teenager upang hindi sila masangkot.

Ang libretang ito ay ginawa sa tulong ng 13 magulang mula sa Pilipinong komunidad sa Vancouver na nagsamasama upang magsalita tungkol sa paksâng ito at makapagmungkahi kung anong informasyon ang maaaring magamit na makakatulong sa mga magulang upang malaman kung ano ang mga youth gang at kung paano panatilihing ligtas ang kanilang mga anak/teenager.

Ang mga gang at mga karahasan ng gang ay inaalala nating lahat, at ang bawat isa sa atin ay may tungkulin na pagtugonin ang isyung ito.

GINAGAWA NG MEDIA NA KAAKITAKIT ANG PAMUMUHAY NG MGA GANG UPANG MAKAPAGBENTA NG KANILANG PRODUKTO.

KAUSAPIN ANG INYONG ANAK TUNGKOL SA PAGPURI NG MEDIA SA BUHAY NG MGA GANGS. 13

PAANO MAKAKATULONG ANG MGA MAGULANG AT MGA PAMILYA SA MGA BATA NA IWASAN ANG MGA GANG• Maging demokratiko sa pagpalaki sa anak – ito’y isang paraan na nagpapahintulot sa mga anak at mga teenager na magkaroon ng sariling desisyon na may patnubay ng magulang. Iwasan ang pagiging sobrang istrikto, o sobrang maluwag.

• Timbangin ang pagmamahal at disiplina.

• Kausapin ang mga anak, mamahagi ng karanasan sa buhay, at Bigyan ng suporta ang mga anak.

• Kailangang tingnan sa tuwi-tuwina ng mga magulang kung ano ang ginagawa at kung ano ang nangyayari sa kanilang anak. Kausapin ang inyong teenager nang walang nakakarinig upang hindi siya mapahiya.

• Sumali sa mga grupo na nagbibigay ng suporta sa magulang upang malaman ang mga maiging ginagawa ng ibang mga magulang at upang malaman na hindi ka nag-iisa sa iyong mga problema sa iyong anak/teenager. (Mga Magulang na Magkakasama).

• Maglaan ng panahon para magsama-sama ang pamilya.

• Turuan ang mga bata na maging street smart; patnubayan sila at maghandang bumitaw sa kanila.

• Bigyan ang iyong anak/teenager ng mahalagang impormasyon tungkol sa mga gang at kung angkop, magkuwento nang pangyayari tungkol sa mga gang.

12 5

“

12

Risk Factors sa Indibidwal

• Pangangailangang makisali

• Kaunting kompiyansa sa sarili

• Kahirapang makapag-integrate sa lipunan sa Canada

• Problema sa wika

• Culture shock at displacement

• Mga isyu sa reunifi cation (pakiramdam ng bata/teenager na hindi nila kilala ang nag-iisponsor na magulang, kaya mahirap ang bonding at pagdidisiplina)

• Kagustuhang magkaroon ng kalinga ng pamilya

• Problema sa disiplina

• Mababang pangarap sa edukasyon at trabaho

• Pag-abuso ng alak o droga

• Fetal Alcohol Spectrum Disorder (FASD)

MAS MADALING IWASAN ANG PAGSALI SA ISANG GANG KAYSA SA UMALIS DITO.

KADALASAN PINUPUNTIRYA NG MGA GANG ANG MGA KABATAAN NA MADALING MANIWALA AT ANG NAGKUKULANG SA MGA POSITIBONG KONEKSYON SA MGA NAKATATANDA.

5

MGA YOUTH GANG SA GREATER VANCOUVER AREAMaraming tao ang madalas nagugulat kapag nalaman nila na may mga gang sa BC. Ito’y maaaring dahil ang Greater Vancouver area ay isang pangunahing gateway na may malaking port, isang international airport, malapit sa Estados Unidos at malalaking rail / highway infrastructure na sumusuporta sa malaking drug traffi cking. Ang problemang ito ay hindi lamang nangyayari sa lugar na ito ng ating probinsiya, bagkus ang mga gang at/o ang kanilang mga kapwa gang ay magpupunta sa anumang lugar na makapagbibigay ng pagkakataong kumita sa pamamagitan ng pagbenta ng mga droga o sa pamamagitan ng ibang mga gawaing labag sa batas.

Ayon sa pananaliksik1:

• Sa Canada, 26 sa bawat 100,000 kabataan ay kasangkot sa aktibidad ng gang.

• Ang pangkalahatang edad kung kailan nagsisimula ang kabataan na makihalo sa mga gang ay 13 taong gulang.

• Halos lahat ng mga miyembro ng gang ay mga lalaki.

• 12% ng populasyon ng gang sa BC ay babae.

• Ang mga miyembro ng gang ay mula sa anumang lahi, kultura, o socio-economic na grupo.1 Totten, Mark. “Promising Practices for Addressing Youth Involvement in Gangs”, Report prepared for the Ministry of Public Safety & Solicitor General of British Columbia in support of the Preventing Youth Gang Violence in BC: A Comprehensive and Coordinated Provincial Action Plan, 2008.

116

“

6

ANO ANG GANG?Sa ilalim ng Seksyon 467.1 ng Canadian Criminal Code, ang isang Kriminal na Organisasyon (o gang) ay inilalarawan bilang:

• Isang organisadong grupo ng tatlo o higit pang mga tao;

• Na ang pangunahing layunin o aktibidad ay ang magsuporta o gumawa ng isa o higit pang mga malubhang pagkakasala;

• At kapag ginawa nila ito, ito’y mauuwi sa tuwiran o hindi tuwirang pakinabang ng isang grupo o miyembro ng isang grupo.

Upang matiyak kung ang isang tao ay lumalahok o aktibong kasali sa anumang aktibidad ng isang kriminal na organisasyon, maaaring tingnan ng mga Korte ang sumusunod:

• Kung gumagamit sila ng pangalan, salita, simbolo o anumang bagay na pagkakakilanlan sa Kriminal na Organisasyon na iyon;

• Kung madalas silang nakikihalubilo sa sinumang ibang mga tao na kalahok ng Kriminal na Organisasyon na iyon;

• Kung tumatanggap sila ng anumang benepisyo mula sa Kriminal na Organisasyon;

• Kung paulit-ulit silang gumagawa ng mga bagay alinsunod sa utos ng isang taong kasapi sa Kriminal na Organisasyon na iyon.

HINIHILING NG MGA GANG NA IPAGPAKASAKIT ANG IYONG KINABUKASAN AT KALAYAAN PARA SA KANILA.

KILALANIN ANG MGA KAIBIGAN NG IYONG ANAK/TEENAGER AT ALAMIN KUNG SAAN NILA GINUGUGOL ANG KANILANG PANAHON. 11

KARAGDAGANG RISK FACTORSRisk Factors sa Pamilya

• Stressful sa bahay

• Hindi mabisâ ang pagpapalaki ng magulang

• Paghinto ng paguusap ng mga magulang at mga teenager

• Paghihiwalay ng pamilya

• Mga isyu ng reunifi cation (karaniwang iniisponsor ng isang magulang ang isang pamilya at inaabot na 4-12 taon upang magkasama-sama muli ang pamilya, depende sa sitwasyon ng nag-iisponsor na magulang. Napakatagal ito upang málayó sa mga anak, at ito’y nakakaapekto sa mga relasyon sa bahay).


• Nagkabaliktad ang mga tungkulin o nagbago ang mga tungkulin – kailangan ng mga teenager na magtrabaho upang dagdagan ang kita ng pamilya


• Kawalan ng suporta ng pamilya

• Abuso/pabayâ

• Hindi nakikialam ang mga magulang

• Kasaysayan ng Pagsangkot ng Pamilya sa Gang

710

“

10

RISK FACTORSAng “Risk Factor” ay isang bagay na makadaragdag sa posibilidad na matupad ang isang partikular na pangyayari. Ang risk factors ay maaaring mga indibidwal na katangian o maaaring mga pangyayari o mga karanasan sa buhay na may kinalaman sa pagdagdag ng mga kaugaliang nagdudulot ng problema, tulad ng paggamit ng droga o mga aktibidad ng gang.

Iminumungkahi ng mga pangmatagalang pag-aaral ng mga kabataan sa mga lungsod sa Canada at Amerika na ang pinakamahalagang risk factors para sa paglahok sa gang ay2:

1. mga negatibong impluwensiya sa buhay ng kabataan

2. walang pakialam sa komunidad

3. sobrang umaasa sa mga kaibigang anti-social

4. kulang sa superbisyo ng mga magulang

5. abuso ng droga at alak

6. mahinang kakayahan sa edukasyon o trabaho

7. pangangailangang makilala at makaramdam na kasali siya

2 National Crime Prevention Centre. “Youth Gang Involvement: What Are the Risk Factors?” Public Safety Canada, 2007.

KUNG IKAW AY NASA ISANG GANG, MAS MALAKI ANG PANGANIB NA IKAW AY MASAKTAN, MAPATAY OR MAKULONG.

HIKAYATIN ANG IYONG ANAK/TEENAGER NA LUMAHOK SA MGA POSITIBONG AKTIBIDAD NA MAY NAMAMAHALANG NAKATATANDA PAGKATAPOS NG ESKWELA.

10













7

BAKIT SUMASALI ANG MGA KABATAAN SA MGA GANG?Maaaring naghahanap sila ng:

• Proteksyon laban sa karahasan o laban sa ibang mga gang

• Paraan upang matugunan ang pangangailangan ng atensyon, lakas, at kontrol

• Pakikipagkaibigan

• Paraan upang maging popular (nais nilang magmukhang cool at nais nilang magmayabang sa iba)

• Paraan upang maramdaman na sila’y kasali sa isang grupo

• Mga materyal na bagay (pera, mga kotse, kasuotan, alahas, mga droga, atbp.)

• Mapanganib na gawain

Maaaring iniiwasan nila o tumutugon sila sa mga sumusunod na karanasan:

• Rasismo at diskriminasyon

• Kawalan ng malapit na pag-aruga ng pamilya dahil dala-dalawa ang mga trabaho ng mga magulang



• Walang makukuhanan ng tulong (emosyonal at pangkaisipan)

• Sulsol ng mga barkada

98

“

8

• Napupuwersa o tinatakot upang sumali

• Pagtutunggali ng dalawang kultura sa isa’t-isa, at hindi nalalaman ang dapat gawin

• Mababâ ang kinikita ng pamilya (hindi natutupad ng pamilya ang mga gustong bilhin ng kabataan)

KILOS NG GANG Maaaring makita sa kilos nang mga kabataang nasasangkot o kasangkot na sa gang ang mga sumsunod:

• Hindi maipaliwanag kung saan nanggaling ang pera o mga bagay na mayroon sila na hindi kayang bilihin nila o ng kanilang mga pamilya kayang bilhin

• Ginagabi nang walang dahilan

• Mas mapagtagô

• Walang galang sa mga magulang

• Humahamon sa mga awtoridad tulad ng pulis o mga taong nasa hustong gulang na nasa posisyon ng awtoridad

• May armas

• Pinsala sa katawan na hindi aksidente, tulad ng pag-gulpi o mga pinsala sa mga kamay at mga knuckle (bukó ng daliri) dahil lumalaban

MAARING INIISIP MO NA MABIBIGYAN KA NG PROTEKSYON NG MGA GANG NGUNIT ANG KATOTOHANAN HINDI MO SILA MAASAHAN AT HINDI SILA ANG MGA TUNAY MONG KAIBIGAN.

BANTAYAN ANG MARAMING MGA PALATANDAAN NG PAKIKIPAGLAHOK SA GANG.

9

ANG SINUSUOT NG GANG Paminsan-minsan, makikilala ang mga miyembro ng gang sa kanilang pananamit, sa kanilang mga tattoo, o sa paggamit nila ng mga senyas. Dapat hanapin ng mga magulang ang ibat ibang senyas na magpapakitang maaaring kasali sila sa gang. Ang pagkakaroon lamang ng maraming senyas na ito ay hindi nangangahulugang kasangkot sa mga gang ang kabataan.

Ang ilan sa mga maaaring magpahayag ay:

• Ang pagsuot ng naiibang mga istilo ng pananamit, tulad ng mga baggy o lawlaw na pantalon at mga baseball cap na nasa gilid (Maaaring gumamit ang mga gang ng isang takdang istilo ng pananamit, pero ang istilong iyon ay maaaring maging popular at gayahin ng mga kabataang hindi kasangkot sa gang). Hindi lahat ng mga miyembro ng gang ay makikilala sa kanilang pananamit at kilos at hindi laging makikilala sa kanilang kasuotan).

• Pagpapakita ng sobrang nagugustuhan ang isa o dalawang mga partikular na kulay ng mga kasuotan o isang partikular na logo.

• Ang pagkakaroon ng mga ispesipikong drawing o mga simbolo ng gang sa mga libro para sa eskwelahan, mga kasuotan, mga dingding o mga tattoo.

• Ang pagkakaroon ng peklat/mga marka ng sunog sa mga kamay/katawan. Maghanap ng tatlong marka ng sunog sa pagitan ng mga daliri.

98

“

8

• Napupuwersa o tinatakot upang sumali

• Pagtutunggali ng dalawang kultura sa isa’t-isa, at hindi nalalaman ang dapat gawin

• Mababâ ang kinikita ng pamilya (hindi natutupad ng pamilya ang mga gustong bilhin ng kabataan)

KILOS NG GANG Maaaring makita sa kilos nang mga kabataang nasasangkot o kasangkot na sa gang ang mga sumsunod:

• Hindi maipaliwanag kung saan nanggaling ang pera o mga bagay na mayroon sila na hindi kayang bilihin nila o ng kanilang mga pamilya kayang bilhin

• Ginagabi nang walang dahilan

• Mas mapagtagô

• Walang galang sa mga magulang

• Humahamon sa mga awtoridad tulad ng pulis o mga taong nasa hustong gulang na nasa posisyon ng awtoridad

• May armas

• Pinsala sa katawan na hindi aksidente, tulad ng pag-gulpi o mga pinsala sa mga kamay at mga knuckle (bukó ng daliri) dahil lumalaban

MAARING INIISIP MO NA MABIBIGYAN KA NG PROTEKSYON NG MGA GANG NGUNIT ANG KATOTOHANAN HINDI MO SILA MAASAHAN AT HINDI SILA ANG MGA TUNAY MONG KAIBIGAN.

BANTAYAN ANG MARAMING MGA PALATANDAAN NG PAKIKIPAGLAHOK SA GANG.

9

ANG SINUSUOT NG GANG Paminsan-minsan, makikilala ang mga miyembro ng gang sa kanilang pananamit, sa kanilang mga tattoo, o sa paggamit nila ng mga senyas. Dapat hanapin ng mga magulang ang ibat ibang senyas na magpapakitang maaaring kasali sila sa gang. Ang pagkakaroon lamang ng maraming senyas na ito ay hindi nangangahulugang kasangkot sa mga gang ang kabataan.

Ang ilan sa mga maaaring magpahayag ay:

• Ang pagsuot ng naiibang mga istilo ng pananamit, tulad ng mga baggy o lawlaw na pantalon at mga baseball cap na nasa gilid (Maaaring gumamit ang mga gang ng isang takdang istilo ng pananamit, pero ang istilong iyon ay maaaring maging popular at gayahin ng mga kabataang hindi kasangkot sa gang). Hindi lahat ng mga miyembro ng gang ay makikilala sa kanilang pananamit at kilos at hindi laging makikilala sa kanilang kasuotan).

• Pagpapakita ng sobrang nagugustuhan ang isa o dalawang mga partikular na kulay ng mga kasuotan o isang partikular na logo.

• Ang pagkakaroon ng mga ispesipikong drawing o mga simbolo ng gang sa mga libro para sa eskwelahan, mga kasuotan, mga dingding o mga tattoo.

• Ang pagkakaroon ng peklat/mga marka ng sunog sa mga kamay/katawan. Maghanap ng tatlong marka ng sunog sa pagitan ng mga daliri.

710

“

10













10













7

BAKIT SUMASALI ANG MGA KABATAAN SA MGA GANG?Maaaring naghahanap sila ng:

• Proteksyon laban sa karahasan o laban sa ibang mga gang

• Paraan upang matugunan ang pangangailangan ng atensyon, lakas, at kontrol

• Pakikipagkaibigan

• Paraan upang maging popular (nais nilang magmukhang cool at nais nilang magmayabang sa iba)

• Paraan upang maramdaman na sila’y kasali sa isang grupo

• Mga materyal na bagay (pera, mga kotse, kasuotan, alahas, mga droga, atbp.)

• Mapanganib na gawain

Maaaring iniiwasan nila o tumutugon sila sa mga sumusunod na karanasan:

• Rasismo at diskriminasyon

• Kawalan ng malapit na pag-aruga ng pamilya dahil dala-dalawa ang mga trabaho ng mga magulang



• Walang makukuhanan ng tulong (emosyonal at pangkaisipan)

• Sulsol ng mga barkada

116

“

6

ANO ANG GANG?Sa ilalim ng Seksyon 467.1 ng Canadian Criminal Code, ang isang Kriminal na Organisasyon (o gang) ay inilalarawan bilang:

• Isang organisadong grupo ng tatlo o higit pang mga tao;

• Na ang pangunahing layunin o aktibidad ay ang magsuporta o gumawa ng isa o higit pang mga malubhang pagkakasala;

• At kapag ginawa nila ito, ito’y mauuwi sa tuwiran o hindi tuwirang pakinabang ng isang grupo o miyembro ng isang grupo.

Upang matiyak kung ang isang tao ay lumalahok o aktibong kasali sa anumang aktibidad ng isang kriminal na organisasyon, maaaring tingnan ng mga Korte ang sumusunod:

• Kung gumagamit sila ng pangalan, salita, simbolo o anumang bagay na pagkakakilanlan sa Kriminal na Organisasyon na iyon;

• Kung madalas silang nakikihalubilo sa sinumang ibang mga tao na kalahok ng Kriminal na Organisasyon na iyon;

• Kung tumatanggap sila ng anumang benepisyo mula sa Kriminal na Organisasyon;

• Kung paulit-ulit silang gumagawa ng mga bagay alinsunod sa utos ng isang taong kasapi sa Kriminal na Organisasyon na iyon.

HINIHILING NG MGA GANG NA IPAGPAKASAKIT ANG IYONG KINABUKASAN AT KALAYAAN PARA SA KANILA.

KILALANIN ANG MGA KAIBIGAN NG IYONG ANAK/TEENAGER AT ALAMIN KUNG SAAN NILA GINUGUGOL ANG KANILANG PANAHON. 11

KARAGDAGANG RISK FACTORSRisk Factors sa Pamilya

• Stressful sa bahay

• Hindi mabisâ ang pagpapalaki ng magulang

• Paghinto ng paguusap ng mga magulang at mga teenager

• Paghihiwalay ng pamilya

• Mga isyu ng reunifi cation (karaniwang iniisponsor ng isang magulang ang isang pamilya at inaabot na 4-12 taon upang magkasama-sama muli ang pamilya, depende sa sitwasyon ng nag-iisponsor na magulang. Napakatagal ito upang málayó sa mga anak, at ito’y nakakaapekto sa mga relasyon sa bahay).


• Nagkabaliktad ang mga tungkulin o nagbago ang mga tungkulin – kailangan ng mga teenager na magtrabaho upang dagdagan ang kita ng pamilya



• Abuso/pabayâ

• Hindi nakikialam ang mga magulang

• Kasaysayan ng Pagsangkot ng Pamilya sa Gang

12 5

“

12

Risk Factors sa Indibidwal

• Pangangailangang makisali


• Kahirapang makapag-integrate sa lipunan sa Canada



• Mga isyu sa reunifi cation (pakiramdam ng bata/teenager na hindi nila kilala ang nag-iisponsor na magulang, kaya mahirap ang bonding at pagdidisiplina)

• Kagustuhang magkaroon ng kalinga ng pamilya

• Problema sa disiplina

• Mababang pangarap sa edukasyon at trabaho

• Pag-abuso ng alak o droga

• Fetal Alcohol Spectrum Disorder (FASD)

MAS MADALING IWASAN ANG PAGSALI SA ISANG GANG KAYSA SA UMALIS DITO.

KADALASAN PINUPUNTIRYA NG MGA GANG ANG MGA KABATAAN NA MADALING MANIWALA AT ANG NAGKUKULANG SA MGA POSITIBONG KONEKSYON SA MGA NAKATATANDA.

5

MGA YOUTH GANG SA GREATER VANCOUVER AREAMaraming tao ang madalas nagugulat kapag nalaman nila na may mga gang sa BC. Ito’y maaaring dahil ang Greater Vancouver area ay isang pangunahing gateway na may malaking port, isang international airport, malapit sa Estados Unidos at malalaking rail / highway infrastructure na sumusuporta sa malaking drug traffi cking. Ang problemang ito ay hindi lamang nangyayari sa lugar na ito ng ating probinsiya, bagkus ang mga gang at/o ang kanilang mga kapwa gang ay magpupunta sa anumang lugar na makapagbibigay ng pagkakataong kumita sa pamamagitan ng pagbenta ng mga droga o sa pamamagitan ng ibang mga gawaing labag sa batas.

Ayon sa pananaliksik1:

• Sa Canada, 26 sa bawat 100,000 kabataan ay kasangkot sa aktibidad ng gang.

• Ang pangkalahatang edad kung kailan nagsisimula ang kabataan na makihalo sa mga gang ay 13 taong gulang.

• Halos lahat ng mga miyembro ng gang ay mga lalaki.

• 12% ng populasyon ng gang sa BC ay babae.

• Ang mga miyembro ng gang ay mula sa anumang lahi, kultura, o socio-economic na grupo.1 Totten, Mark. “Promising Practices for Addressing Youth Involvement in Gangs”, Report prepared for the Ministry of Public Safety & Solicitor General of British Columbia in support of the Preventing Youth Gang Violence in BC: A Comprehensive and Coordinated Provincial Action Plan, 2008.

134

“

4

PASIMULAAng Engaging Parents for Safer Youth ay isang proyekto na sinimulan ng Vancouver Board Of Education upang magbigay ng impormasyon para sa mga magulang tungkol sa mga youth gang, kung paano maaaring masangkot ang mga bata at mga kabataan sa karahasan, at kung ano ang magagawa ng mga magulang upang suportahan ang kanilang mga anak/mga teenager upang hindi sila masangkot.

Ang libretang ito ay ginawa sa tulong ng 13 magulang mula sa Pilipinong komunidad sa Vancouver na nagsamasama upang magsalita tungkol sa paksâng ito at makapagmungkahi kung anong informasyon ang maaaring magamit na makakatulong sa mga magulang upang malaman kung ano ang mga youth gang at kung paano panatilihing ligtas ang kanilang mga anak/teenager.

Ang mga gang at mga karahasan ng gang ay inaalala nating lahat, at ang bawat isa sa atin ay may tungkulin na pagtugonin ang isyung ito.

GINAGAWA NG MEDIA NA KAAKITAKIT ANG PAMUMUHAY NG MGA GANG UPANG MAKAPAGBENTA NG KANILANG PRODUKTO.

KAUSAPIN ANG INYONG ANAK TUNGKOL SA PAGPURI NG MEDIA SA BUHAY NG MGA GANGS. 13

PAANO MAKAKATULONG ANG MGA MAGULANG AT MGA PAMILYA SA MGA BATA NA IWASAN ANG MGA GANG• Maging demokratiko sa pagpalaki sa anak – ito’y isang paraan na nagpapahintulot sa mga anak at mga teenager na magkaroon ng sariling desisyon na may patnubay ng magulang. Iwasan ang pagiging sobrang istrikto, o sobrang maluwag.

• Timbangin ang pagmamahal at disiplina.

• Kausapin ang mga anak, mamahagi ng karanasan sa buhay, at Bigyan ng suporta ang mga anak.

• Kailangang tingnan sa tuwi-tuwina ng mga magulang kung ano ang ginagawa at kung ano ang nangyayari sa kanilang anak. Kausapin ang inyong teenager nang walang nakakarinig upang hindi siya mapahiya.

• Sumali sa mga grupo na nagbibigay ng suporta sa magulang upang malaman ang mga maiging ginagawa ng ibang mga magulang at upang malaman na hindi ka nag-iisa sa iyong mga problema sa iyong anak/teenager. (Mga Magulang na Magkakasama).

• Maglaan ng panahon para magsama-sama ang pamilya.

• Turuan ang mga bata na maging street smart; patnubayan sila at maghandang bumitaw sa kanila.

• Bigyan ang iyong anak/teenager ng mahalagang impormasyon tungkol sa mga gang at kung angkop, magkuwento nang pangyayari tungkol sa mga gang.

14 33

CONTENTS 2 Mga pagpapasalamat

4 Pasimula

5 Mga youth gang sa greater Vancouver area

6 Ano ang gang?

7 Bakit sumasali ang mga kabataan sa mga gang?

8 Kilos ng gang

9 Ang sinusuot ng gang

10 Risk factors

11 Karagdagang risk factors

13 Paano makakatulong ang mga magulang at mga pamilya sa mga bata na iwasan ang mga gang

15 Saan makakakuha ng tulong kung sinususpetsahan mo na kasali sa gang o sasali sa gang

“

14






KINOKOMPIRMA NG PANANALIKSIK NA ANG MGA BATA AY MAS NAIIMPLUWENSIYAHAN NG KANILANG MGA MAGULANG KAYSA NG KANILANG MGA KAIBIGAN.14






KINOKOMPIRMA NG PANANALIKSIK NA ANG MGA BATA AY MAS NAIIMPLUWENSIYAHAN NG KANILANG MGA MAGULANG KAYSA NG KANILANG MGA KAIBIGAN.

1522

MGA PAGPAPASALAMATAng Steering Kids Away From Gangs (Ilayô ang mga Bata Mula sa mga Gang) ay batay sa resource booklet ng Edmonton Police Service na pinamagatang “Who Are Your Kids Hanging With?” at iniakma ito upang matugunan ang mga pangangailangan ng mga magulang at mga caregiver na nakatira sa Lower Mainland.

Si Joy Jose, ang Multicultural Liaison Worker na nagtratrabaho kasama ni Angelica Marie Jose, ay isa sa mga nag-facilitate sa focus groups kasama ng mga magulang mula sa komunidad ng mga Pilipino sa Vancouver. Ginawa ang libretang ito batay sa input ng mga magulang na lumahok sa pagtatalakay sa paksang ito. Ang mga miyembro rin ng Vancouver Police Department at BC Integrated Gang Task Force ay nagbigay din ng input sa paksang ito.

Ang mga miyembro rin ng Vancouver Police Department at BC Integrated Gang Task Force ay nagbigay ng input at ilan sa mga nilalaman.

Ang proyekto na ito ay pinondohan ng Ministry of Public Safety and Solicitor General, Victim Services & Crime Prevention Division sa pamamagitan ng Civil Crime Forfeiture and Remediation at Crime Prevention Funding Program.

15

SAAN MAKAKAKUHA NG TULONG KUNG SINUSUSPETSAHAN MO NA KASALI SA GANG O SASALI SA GANG

• Kausapin ang iyong anak at alamin kung gaano kagrabe ang sitwasyon (maging magalang sa pagsabi ng iyong mga inaalala at hayaang malaman ng bata/teenager kung ano ang gagawin ninyong dalawa upang matugunan ang isyu).

• Kausapin ang mga administrador ng eskwelahan, mga konseho, Multicultural Liaison Workers (MLW), Settlement Workers in Schools (SWIS), School Liaison Offi cer, o Youth & Family Workers (YFW).

• Kausapin ang mga organisasyon sa lokal na komunidad, tulad ng Mosaic: (Tel) 604-254-9626, Immigrant Services Society (ISS): (Tel) 604-684-7489, o isang Neighbourhood House.

• Kontakin ang Vancouver Police Department: (Tel) 604-717-3321.

• Maghanap ng support group; sumali sa parenting workshops at maghanap ng karagdagang impormasyon, tulad ng Boys and Girls Club-Parents Together.

• Telepono ng Youth Against Violence: (Tel) 604-775-4264 o kaya 1-800-680-4264

• Crime Stoppers: (Tel) 1-800-222-8477

1

ILAYÔ ANG MGA BATA MULA SA MGA gang

Ano ang dapat mala-man ng mga magulang

Steering Kids Away From Gangs - What parents need to know [Filipino]

16

• Crisis Line 604-872-3311

• Youth Crisis Line 1-800-448-4663

• The Youth Line (impormasyon, referral at suporta) 604-572-4060

Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa mga gang

Maraming mga mapagkukunan ng impormasyon tungkol sa mga gang sa internet. Ito ang listahan ng mga website at mga artikulo (article) tungkol sa mga youth gang at mga tip at mga istratehiya para sa mga magulang:

• National Crime Prevention Centre


http://www.safecanada.ca/gangs_e.asp

• Boys and Girls Clubs of Greater Vancouver


http://www.bgc-gv.bc.ca/tips.asp

• The Community Solution to Gang Violence

Prevention and Families

http://www.csgv.ca/content.php?ID=94

• Centre for Addiction and Mental Health

“What Parents Need to Know About Teens- Facts, Myths and Strategies”

http://www.camh.net/Care_Treatment/Resources_clients_families_friends/parents_need_know_teens/index.html

VancouVer School Board’S YeS and ePSY ProjectS.

© 2009

Documents

BATA MULA SA