Híng dÉn ®äc phim CT sä n·o

BSCKII

Ph¹m ThiÖn §iÒu

I. Mét sè ®iÓm cÇn chó ý khi ®äc phim

1. Ký hiÖu trªn phim

Name (Tªn ) AH (phÝa tr íc -

®Çu)

ID (Sè phim )

Time (Thêi gian kh¶o s¸t)

ImNo hay (Sè thø tù h×nh, l¸t c¾t)

PL (Chôp kh«ng dïng thuèc c¶n quang)

CE Hay + C, CM (Chôp cã dïng thuèc c¶n quang)

L (Bªn tr¸i), R (bªn ph¶i)

ST (§é dµy l¸t c¾t)

PF (PhÝa sau ch©n)

2. Gi¶i phÉu sä n·o

H×nh 19 : Gi¶i phÉu sä n·o

3. C¸c bíc lu ý khi ®äc phim

§äc phim CT cã thÓ ph©n tÝch phim theo c¸c cÊu tróc gi¶i

phÉu vµ tæn th¬ng theo thø tù tõ ngoµi vµo trong hoÆc tõ

trong ra ngoµi.

- Tæn th¬ng phÇn mÒm vµ x¬ng sä

- Khoang ngoµi cøng (M¸u tô ngoµi mµng cøng)

- Khoang díi cøng (M¸u tô díi mµng cøng)

- Khoang díi nhÖn (XuÊt huyÕt khoang díi nhÖn)

- Nhu m« n·o (DËp n·o, xuÊt huyÕt n·o ).

- N·o thÊt (ChÌn Ðp, xuÊt huyÕt, n·o óng thuû).

- Khi ®äc phim cÇn lu ý: T×m c¸c bÊt thêng néi sä

+ H×nh d¸ng, ®Ëm ®é b¸n cÇu ®¹i n·o 2 bªn cã c©n xøng

hay kh«ng? Cã m¸u tô, dËp n·o hay kh«ng?

+ CÊu tróc ®êng gi÷a cã bÞ ®Èy lÖch hay kh«ng? CÇn lu ý:

NÕu tæn th¬ng nhiÒu n¬i ë c¶ hai bªn b¸n cÇu ®êng gi÷a

Ýt bÞ ®Èy lÖch.

+ BÓ n·o, r·nh n·o: BÓ trªn yªn, bÓ n·o quanh cñ n·o sinh t cã

bÞ biÕn d¹ng xo¸ hay kh«ng? Khe r·nh n·o?

+ N·o thÊt: Cã bÞ chÌn Ðp hay kh«ng? Cã bÞ gi·n n·o thÊt hay

kh«ng?

+ §¸nh gi¸ tæn th¬ng x¬ng, xoang, phÇn mÒm.

+ M« t¶ tæn th¬ng: M« t¶ vÞ trÝ, kÝch thíc, ®Ëm ®é, liªn

quan cÊu tróc xung quanh, hiÖu øng cho¸n chç ( tho¸t vÞ ).

+ CÇn kÕt hîp l©m sµng khi ph©n tÝch phim.

II. Tæn th¬ng x¬ng hép sä

C¸c tæn th¬ng x¬ng sä do chÊn th¬ng bao gåm: Vì sä

d¹ng ®êng nøt sä, lón x¬ng sä, vì x¬ng sä lµm nhiÒu m¶nh,

vì x¬ng sä phøc t¹p, gi·n khíp sä.

1. Nøt sä: §êng nøt thêng ë vßm sä còng cã khi ë nÒn sä,

biÓu hiÖn trªn phim díi d¹ng ®êng s¸ng, bê nÐt, mÊt liªn tôc

x¬ng b¶n sä ngoµi vµ trong, ®êng nøt thêng réng ë gi÷a vµ

hÑp ë hai ®Çu. CÇn chÈn ®o¸n ph©n biÖt víi ®êng m¹ch

m¸u, ®êng s¸ng Ýt h¬n vµ nh½n h¬n. ChÈn ®o¸n ph©n

biÖt víi ®êng khíp x¬ng sä thêng cã h×nh r¨ng ca vµ n»m ë

vÞ trÝ gi¶i phÉu ®êng khíp sä.

H×nh 20 : Vì x¬ng sä vïng tr¸n

2. Lón sä: X¬ng sä bÞ vì vµ ®Èy lón s©u vµo trong so víi

bÒ mÆt x¬ng xung quanh. B¶n sä trong thêng bÞ nhiÒu

h¬n b¶n sä ngoµi.

3. Vì nhiÒu m¶nh: Lµ lo¹i vì h×nh sao víi nhiÒu m¶nh

H×nh 21 : Vì lón sä vïng ®Ønh ph¶i H×nh 22 : Vì sä

nhiÒu m¶nh vïng tr¸n

4. Vì phøc t¹p:

Bao gåm vì vßm sä liªn quan ®Õn nÒn sä vµ c¸c xoang

ë hµm mÆt.

5. C¸c tæn th¬ng x¬ng ë nÒn sä

Bao gåm tÇng sä tríc, tÇng sä gi÷a, vµ tÇng sau ( hè sau ).

Thêng gÆp: Vì x¬ng tr¸n h×nh

Vì x¬ng bím - Vì x¬ng ®¸

H×nh 23 : Vì x¬ng tr¸n

III. M¸u tô ngoµi mµng cøng ( NMC )

Tô m¸u NMC lµ tô m¸u ë khoang gi÷a b¶n sä trong vµ

mµng cøng.

VÞ trÝ thêng gÆp lµ vïng th¸i d¬ng ®Ønh 67%.

H×nh ¶nh: Lµ khèi t¨ng tû träng t¬ng ®èi ®ång nhÊt

h×nh thÊu kÝnh hai mÆt låi hoÆc mét mÆt låi mét mÆt

ph¼ng. Khèi m¸u tô kh«ng vît qu¸ c¸c khíp sä. Còng cã khi

khèi m¸u tô kh«ng ®ång nhÊt vÒ tû träng, cã nh÷ng vïng tû

träng thÊp h¬n do m¸u ®ang ch¶y cha ®«ng cßn gäi lµ dÊu

hiÖu dßng xo¸y (Swirl Sign ).

Khi tiªm thuèc c¶n quang khèi m¸u tô cã thÓ t¨ng quang

vµo giai ®o¹n cÊp do tho¸t m¹ch chÊt c¶n quang

H×nh 24: Tô m¸u ngoµi mµng cøng vïng tr¸n 2 bªn

IV.Tô m¸u díi mµng cøng

Lµ tô m¸u ë khoang gi÷a mµng cøng vµ mµng nhÖn.

1. Tô m¸u díi mµng cøng cÊp tÝnh (díi 3 ngµy )

Lµ h×nh ¶nh t¨ng tû träng ®Ëm ®é cao cã h×nh liÒm hay

h×nh tr¨ng khuyÕt bê ngoµi ®Òu liªn tôc, bê trong kh«ng

®Òu. §Ëm ®é trong khèi m¸u tô cã thÓ ®ång nhÊt hoÆc

kh«ng ®ång nhÊt. Khèi m¸u tô cã thÓ vît qua c¸c khíp sä nh-

ng kh«ng vît qua nÕp gÊp cña mµng cøng (liÒm n·o, lÒu

n·o ).

2. Tô m¸u díi mµng cøng b¸n cÊp (3 ngµy ®Õn 21 ngµy )

H×nh ¶nh gièng tô m¸u DMC cÊp tÝnh. §Ëm ®é tuú thuéc

vµo thêi gian xuÊt huyÕt, cã thÓ ®ång ®Ëm ®é hay gi¶m

®Ëm ®é so víi nhu m« n·o. Trong trêng hîp ®ång ®Ëm ®é

víi nhu m« n·o thêng khã ph¸t hiÖn cÇn dùa vµo hiÖu øng

cho¸n chç, ranh giíi chÊt tr¾ng, x¸m bÞ ®Èy xa b¶n sä, c¸c

m¹ch m¸u bÞ ®Èy xa (h×nh ¶nh vá n·o dµy).

H×nh 25, 26: Tô m¸u díi mµng cøng cÊp tÝnh vµ b¸n cÊp

3. Tô m¸u DMC m¹n tÝnh ( trªn 3 tuÇn )

H×nh ¶nh gièng tô m¸u DMC cÊp tÝnh nhng ®Ëm ®é khèi

m¸u tô gi¶m so víi nhu m« n·o. Cã sù tæ chøc ho¸ h×nh

thµnh mµng m« sîi bao quanh khèi m¸u tô sau khi tiªm thuèc

c¶n quang cã t¨ng quang vá bäc nµy.

H×nh 27: Tô m¸u díi mµng H×nh 28: Tô m¸u díi mµng cøng m¹n tÝnh sau cøng m¹n tÝnh t iªm thuèc c¶n quang cã t¨ng quang ë vá bao

V. XuÊt huyÕt khoang díi nhÖn ( XHKDN )

Lµ xuÊt huyÕt ë khoang gi÷a mµng nhÖn vµ mµng mÒm.

VÞ trÝ thêng khu tró quanh vïng dËp n·o, vïng vì x¬ng sä

hoÆc c¸c khe n·o hoÆc lan to¶ theo khoang díi nhÖn. Cã

h×nh ¶nh t¨ng ®Ëm ®é khoang díi nhÖn, bÓ n·o, cã khi rÊt

Ýt chØ ë vµi r·nh n·o cÇn chÈn ®o¸n ph©n biÖt víi vì ph×nh

m¹ch, dÞ d¹ng m¹ch m¸u n·o, viªm mµng n·o.

H×nh 29: XuÊt huyÕt khoang díi nhÖn

VI. DËp n·o

Lµ tæn th¬ng nhu m« n·o thêng ë bÒ mÆt liªn quan víi

chÊt x¸m vá n·o nhng mµng mÒm ( Pia ) cßn nguyªn vÑn.

VÞ trÝ thêng gÆp ë thïy th¸i d¬ng, thïy tr¸n.

VÒ h×nh ¶nh: ë giai ®o¹n ®Çu thÊy cã vïng gi¶m ®Ëm

®é, bê kh«ng râ, cã thÓ kÌm theo c¸c nèt nhá t¨ng ®Ëm ®é

do ch¶y m¸u, sau 24 – 48 giê c¸c tæn th¬ng míi thÓ hiÖn râ.

Tæn th¬ng cò lín h¬n, râ h¬n giai ®o¹n m·n cã h×nh ¶nh

nhòn n·o .

H×nh 30: DËp n·o th¸i d¬ng – tr¸n H×nh 31: DËp

n·o tr¸n 2 bªn

VII. Phï n·o

H×nh ¶nh ®iÓn h×nh lµ gi¶m ®Ëm ®é lan to¶ mÊt ranh

giíi chÊt tr¾ng, chÊt x¸m, xo¸ c¸c r·nh n·o, bÓ n·o, n·o thÊt.

H×nh 32: Phï n·o