18
علی خمرم غ1 دری اکبر حی2 ابی ارزی الگوی رشد هوشمند شهری دررهای شه جدید ایران با ت أ کید بر شهر جدیدده ازستفا ا با صدرا مدلSLEUTH اریخ دریافت: ت51 / 20 / 5313 یخ پذیرش: تار00 / 20 / 5313 چکیده در سال های اخیر گسترش بی رویهمراه ت هری بهع نواحی شه و سری جمعیت در بیش از حد و تمرکز راکموده محد هاین ک شهری ایرانبعاد مختلف با مخاطره وی را در ا حیات سالم شهر ، تداوم چالش های جدی مو ا جه نموده است. با بهری کارگیدی در فضاویکرین ر چن ها ی شهری، با گذشت زمانرها شه دیگر توان ارائه خدماتزم بهدان شهرون خود را در چارچ وبوده محدی فضای ویای جغرافی خود نداِی توسعه فضای شته و با تأکید بر مطلوبِفاهیم مِ رشدِ هوشمندی را شهر بهوان عن چاره ای بر ایان بخشیدن به پای بی برنامگیکی شهرزی توسعه فی ها مد نظرار قر داده اند. از این رو، ِیلاضر، تحلدف مقاله ح هِ الگویِ رشدِ هوشمند شهری است باه از مدل فادSLEUTH شهر در جدید صدرا بهوان عنونه مورد مطالعه نم پژوهش حاضر می در باشدیق ب . روش تحق ه شده، گرفته کارفی توصی- نی بر مطالعاتلی، مبت تحلی کتابخانه ایسنادی و ، ایل تحل هایلی است. در مد ادامه روند این، داده هایخی تاری به دستمک تصاویر به ک آمدههوار ما ه ای که در دوره هایا گرفته جدید صدرنی از شهر مختلف زما شده5 - ستادیار ا گروهفیا جغرا و برنامهزی ری شهری. [email protected] E-mail: 0 - فیا و برنامهوی دکتری جغرا دانشجزی شهری ریوسی مشهدنشگاه فرد دا. [email protected] E-mail: می واحد اهره آزاد اسنشگا دا فصلنامه علمی ی- یای جغرافی فضای پژوهشی سال شانز، شماره دهم ی35 بهار9513 ، صفحات072 - 035 Downloaded from geographical-space.iau-ahar.ac.ir at 14:22 IRDT on Friday June 5th 2020

Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

1غالمعلی خمر

2اکبر حیدری

صدرا با استفاده از جدید شهر بر کیدأت با ایران جدید شهرهای در شهری هوشمند رشد الگوی ارزیابی

SLEUTH مدل

00/20/5313 تاریخ پذیرش: 51/20/5313 تاریخ دریافت:

چکیده

راکم و تمرکز بیش از حد جمعیت در و سریع نواحی شهری به همراه ت رویه بیاخیر گسترش های سالدر

جه اجدی مو های چالش، تداوم حیات سالم شهری را در ابعاد مختلف با مخاطره و ایران شهری کالن های محدوده

الزم خدمات ارائه تواندیگر شهرها با گذشت زمان ی شهری، هاچنین رویکردی در فضا کارگیری بهبا نموده است.

مطلوب با تأکید بر شته و توسعه فضاییِندا خود جغرافیایی و فضایی محدوده وبچارچ در را خود شهروندان به

مد نظر هاتوسعه فیزیکی شهر برنامگی بیپایان بخشیدن به ایبر ای چاره عنوان بهشهری را هوشمندِ رشدِ مفاهیمِ

در شهر SLEUTHفاده از مدل با استشهری هوشمندِ رشدِ الگویِ هدف مقاله حاضر، تحلیلِ، رو ایناز .اند دادهقرار

کار گرفته شده، ه. روش تحقیق بباشددر پژوهش حاضر می نمونه مورد مطالعه عنوان بهجدید صدرا

های داده ،این روندادامه مدلی است. در های تحلیل، اسنادی و ای کتابخانهتحلیلی، مبتنی بر مطالعات -توصیفی

شدهمختلف زمانی از شهر جدید صدرا گرفته های دورهکه در ای هماهوارآمده به کمک تصاویر دستبهتاریخی

:[email protected] E-mail .شهری ریزی برنامه و جغرافیا گروه استادیار - 5

:[email protected] E-mail .دانشگاه فردوسی مشهد ریزی شهریدانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه - 0

دانشگاه آزاد اسالمی واحد اهر

پژوهشی فضای جغرافیایی -ی علمی فصلنامه35 ی دهم، شمارهشانزسال

035-072 ، صفحات9513 بهار

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 2: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

9513، بهار 35ی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره-ی علمی فصلنامه 032

شناساییِ ند رشد تاریخی محدوده مورد مطالعه، مرحله دوم: یبودند، طی سه مرحله )مرحله اول: تحلیل فرآ

توجه به پراکنش مطلوب و نامطلوب فضایی( مورد توسعه آتی شهر جدید صدرا و مرحله سوم: های محدودیت

از شیب بر توسعه شهر جدید صدرا، تأثیرات و ای حاشیه های زمین ارزش که داد نشان گرفت. نتایج تحلیل قرار

مبنای بر پایان . درآید می حساب بهدر شهر جدید صدرا شهری هوشمندِ رشدِ چگونگی در مهم عوامل جمله

های سال طی صدرا جدید رشه رشد فضایی الگوی شهری، پراکنش این بر مؤثر عوامل تحلیل از حاصل الگوریتم

.گردید ارائه 5۱32 تا 5۱52

.SLEUTHشهرهای جدید، رشد هوشمند، الگوی فضایی شهر، مدل توسعه شهری، ها:کلید واژه

مقدمه

سیستم یساز مدلبا ؛سازمان دهنده هستندپیچیده، پویا، باز و خود های یستمسشهرها با توجه به این نکته که

درک بهتری از نمود تا به کمک آن سازی یهشبالگوهای فضایی و روندهای رشد شهری را نتوا یمپیچیده شهری

: 5310؛ مجیدی مسکین و همکاران، ۱0: 53۱۱)رضازاده و میر احمدی، دست آورد کلیت هویت و مفهوم شهر به

زمان، یکی از موارد در یک محیط شهری و نحوه تغییرات آن در گذر ها یکاربراطالع از نسبت دیگر، از طرفی (. 0

درگذر ها یکاربربا اطالع از نسبت تغییرات آن،در آید کهمی حساب به شهری های یزیر برنامهو یساز مدلدر مهم

استفاده که نمودتوان استنباط چنین میو اقدامات مقتضی را انجام داد. نمود بینی یشپتغییرات آتی را توان یمزمان

تغییرات محیطی و بینی یشپچند زمانه و تکنولوژی سنجش از دور بهترین وسیله برای یا ماهوارهاز تصاویر

با در آن و ترین سرعت و دقت را داراست ه بیشک باشد یمدر شهرهای جدید یژهو بهاستخراج کاربری اراضی

اراضی های یکاربرتخراج نسبت به اس توان یم ،ترین زمان و هزینهچندزمانه سنجش از دور با کم یها دادهاستفاده از

نسبت تغییرات را ارزیابی و ،زمانی مختلف یها دورهو سپس با مقایسه آن در شهری و فضای پیرامون آن اقدام نمود

(.0۷: 53۱0، یررحیمیمو زاده یضیف) نمود و هوشمند سازی یهشبآتی رشد شهر را یها سالبرای

طوالنی دارد، اما شروع اجرای گسترده ای سابقهزه شهری در جهان تا های سکونتگاه عنوان بهاحداث شهرهای جدید

ایجادپس از جنگ جهانی دوم و از کشور انگلستان دانست. ویژه بهسیاست شهرهای جدید را باید از قرن بیستم و

را 3«ردااوه نظریه» تربیش که بود هایی یستیرفرم افکار و صنعتی انقالب پیامدهای جمله از اروپا در جدید شهرهای

3- Howard, E

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 3: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

033 .... صدرا با استفاده از جدید شهر بر تأکید با ایران جدید شهرهای در شهری هوشمند رشد الگوی ارزیابی

انقالبی های یدها ها یسترفرم نظر در. بودند داده قرار مدنظر «1آرمانی شهری» نقاط و «۱شهرها باغ» ایجاد مورد در

محل با مجاورت ضمن که آورد وجودبه را جدید نقاطی به باستانی شهرهای جمعیت مازاد انتقال برای مناسبی بستر

در آن زمان، (.0 :53۱0 عبدی،) بود یشانها خانواده و صنعتی کارگران شبانه یزندگ برای جایگاهی عنوان به افراد کار

انتقال جمعیت و صنایع در شهرها منجر به کمبود مسکن و نیاز به جابجایی جمعیت و صنعتی، تمرکزِ روز انقالبِبُ

همچنین، (. 1۷ :53۱5شهری جدید شد )شکویی، های هگاسکونتصنایع از شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک و

ی بزرگ شهرها شده بود کهجمعیت در شهرهای بزرگ سبب و سریع، تراکم و تمرکز بیش از حدِ رویه بیگسترش

سالم شهری نباشند و در واقع، امکان ارائه خدمات الزم برای ساکنان خود را نداشته قادر به تداوم حیاتِ دیگر

،ها آن رویه بیتوزیع رشد متعادل اقتصادی، اجتماعی و کنترل باشند. با توجه به این مسئله در شهرهای بزرگ برای

زرگ پیشنهاد ایجاد شهرهای جدید پیرامون شهرهای بزرگ در جهت کاهش جمعیت در فاصله مناسب از شهرهای ب

ت، حجم اجرای سیاست احداث شهرهای جدید به لحاظ گستردگی اقداما(. 55: 53۱۱، گردید )بزی و افراسیابی

(. 1 :53۱۷)زبردست، رود میشمار در عرصه تجربیات جهانی به فردی منحصربهتجربه گاه؛ داد سکونتعملیات و تع

به دست داده و ندرت به امروزیبکر برای انسان های سرزمینفرصت جهت آبادی گزیدن در » «۷شولتز»بنا به گفته

(. از اهداف اصلی پیشگامان احداث 5۱ :53۱5 )شولتز،« شمار آوردچنین رویدادی را باید از وقایع صرفاً تاریخی به

بوده است شهرها کالن نواحی پیرامونیو ایجاد مشاغل در در شهر بزرگ شهرهای جدید کاهش تمرکز جمعیت

(.503 :53۱5)شکوه،

مسئول مستقیم عنوان بهجمعیت، وزارت راه و شهرسازی شده ریزی برنامهاسکان منظور بهدر کشور ما

و احداث شهرهای جدید در دست احداث داشته و یابی مکانسکونتی، اقداماتی را در جهت های گذاری سیاست

وسعتی با صدرا جدید شهر کارشناسی های بررسی از در این راستا، پس(. 0۱ :53۱۱و همکاران، زاده ابراهیمدارد )

شهر اجرایی عملیات. گردید اثاحد گویم و گاهباج دشت بین اراضی در شیراز غربیشمال در هکتار 02۱۱ حدود

شرکت) است پذیرفته صورت بعد به 5301 سال از شهر این در سکونت آغازشد. شروع 5302 سال از صدرا جدید

سکونت شهر این درنفر 11۱1 حدود جمعیتی حاضر حال در(. 5۱ :0220 نیمروزی، ؛5301 جدید، شهرهای عمران

جدیدِ شهرِ تاریخیِ یتوسعه ، مسئله اصلی تحقیق حاضر، تحلیلِرو این از(. 5۱3 :53۱۱ ایران، آمار مرکز) دارند

فضایی در محدوده مورد مطالعه -رشد آتی کالبدی الگوهایِ و تبیینِتوسعه فضایی هایِ محدودیتتوجه به صدرا با

4- Garden Cities

5- Utopia

6 - Schultz, T

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 4: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

9513، بهار 35ی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره-ی علمی فصلنامه 032

و مدلی ای شبکهِ که با استفاده از مطالعات است 5۱32تا 5۱52با تأکید بر الگوی رشد هوشمند شهری در افق زمانی

و ارائه گزینه مطلوب برای توسعه هوشمند گردید. ها یافتهسعی در تحلیل

پژوهشمبانی نظری و پیشینه

ثانویه پیرامون اندازهای چشمدر سراسر جهان، رشد شهری در هر دو بُعد جمعیت و توسعه فضایی منجر به ایجاد

قرار تأثیرتحت را ها اکوسیستمطبیعی، ساختار و عملکرد انسانی پوشش های سکونتگاهاست. شده بزرگشهرهای

برابر رسیده است و این ضرورت ۷سال گذشته، جمعیت جهان به حدود 022در طول که نحوی به ،داده است

در ارتباط با ویژه بهشهرهای قبلی مشکالتِ شهرهایی که فاقدِ چارچوبجدید را در شهریِ نقاطِ گیریِ شکل

رشد یک «هیلگارد»منظر از (. 50: 0222، 0)استالکِر نموده است ناپذیر اجتنابرا هوشمند باشند خدمات و رشد

با توجه (.۱۱۱: 51۱3، ۱)هیلگارد و همکاران گیرد یم برکه خود مراحل متفاوتی را در مداوم و پیوسته است یندفرآ

:کند یمبه این نکته رشد هوشمند از اصولی به شرح ذیل پیروی

و باید در اختیار مردم خیزد برمیدانش قدرت است. دانش از فرآیندها و نتایج تحقیقات ندسازی شهروندان:توانم

(. پس انحصار اطالعات در بحث رشد هوشمند شهری بایستی 0 :53۱1محلی قرار گیرد )هدایتی و همکاران،

گونگی پیشبرد رشد هوشمند شهری شهروندان نیز در این روند و چ ،است پذیر امکانشکسته شود و تا آنجا که

.شود میدخیل باشند که از این مبحث تحت عنوان توانمندسازی جوامع محلی در مقوله رشد هوشمند شهری یاد

در رشدِ مؤثر های مؤلفهدر توجه به مسائل مرتبط با توسعه هوشمند شهری: به این معنا که تمام عوامل و نگری کلی

و آینده در نظر گرفته شود و تنها به یک در گذشتهمون چگونگی این الگوی رشد شهری برای بحث پیرا هوشمندِ

و دیگر ها کاربریارتباطی، های شبکهجمعیت توجه نگردد بلکه مواردی همچون نقش بُعد خاص آن نظیر تغییراتِ

لحاظ گردد. تأثیرندشهری دارای مؤثرموارد نیز که در رشد

که پس از اتمام در این مفهوم بایستی به این نکته توجه داشت: هوشمند آتی شهر بهترین گزینه برای توسعهیافتن

مؤثربهترین جهت و گزینه برای توسعه آتی شهر با در نظر گرفتن رویکرد توجه به حداقل فضای حیاتی و ها بررسی

ندان ارائه گردد.شهرو های فعالیتدر

7 - Stalker

8- Hillgard et al

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 5: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

037 .... صدرا با استفاده از جدید شهر بر تأکید با ایران جدید شهرهای در شهری هوشمند رشد الگوی ارزیابی

در رشد هوشمند شهری مؤثراصول -1جدول

ثیرأدرصد ت ثیرأت اصل

درصد 02 بسیار باال سازی متراکم

درصد 52 باال ها کاربریترکیب

درصد 50 بسیار باال درآمد خانوارها

درصد 52 باال نوع وسیله نقلیه ارتباطی

درصد ۷ متوسط نوع توسعه )افقی/عمودی(

درصد ۷ متوسط انتخاب مکان سکونت

درصد ۱ طمتوس توجه به الگوی تاریخی رشد هوشمند

درصد 53 بسیار باال قابلیت توسعه

درصد 51 بسیار باال عمومی های هزینهکاهش

درصد 522 - مجموع درصدها

در آثار رنگ کمبسیار صورت بهشهری به نحو هوشمند های هستهبرای اولین بار در سطح دنیا توجه به تمرکز در

از نظریات اندیشمندان قبل از خود بر روی رشد شهر در یالگوپذیرکه با شود میدیده 52«اولمن»و «1هریس»

که شهرهای جدید در دهد یمنشان مطالعات (.5۱1-5۱0: 5303)فرید، کردند می تأکیدچارچوبی از پیش تبیین شده

مؤثرسئول شهر کالندر ایجاد تعادل جمعیتی در منطقه اند توانسته مادر شهراطراف سئول با جذب سریز جمعیت

و شهری دروندر پاردایم شهرسازی جدید برای تکمیل برنامه توسعه 50«کتز» (.0۱: 5110، 55)شین ندباش

ناپذیر تفکیکو جزء ها برنامهشهرهای جدید اقماری را یکی از این تأسیسشهر، مجدد به منطقه کالن بخشی حیات

شهری در هزاره جدید، شهرهای جدید را در راهبردهای توسعه «5۱کولوین»و «53هال» (.50: 511۷داند )کّتز، میآن

هر چند توجه به مراحل (.510: 511۱)وارد و هال، اسب در زیر سطح منطقه مطرح کردندمن حل راهیک عنوان به

رشد شهری با این آگاهی که در آن زمان این رشد هوشمندانه به معنای امروزی مطرح نبود و تنها با هدف اینکه

به مرحله تا سرانجام کنند میخرین حد از درجه کمال شهری خود مراحل متفاوتی را طی شهرها برای رسیدن به آ

(.5۷2-512: 530۷)شکویی، عنوان گردید «51ممفورد»زوال برسند از سوی

9- Chauncey, H

10- Ullman, E

11- Shin, D

12- Ketz, P

13- Hall, P

14- Colwyn, K

15- Mumford, L

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 6: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

9513، بهار 35ی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره-ی علمی فصلنامه 032

، قهرائی با بررسی شهر 5305با بررسی شهر کرمان در سال آبادی زنگیمحققان ایرانی همچون در این میان،

انجام باره اینمتعددی را در های پژوهش 53۱۱و احمدی با بررسی شهر همدان در سال 5302 سالدر آباد نجف

صورت گرفته از سوی محققان ایرانی به نحو کامالً جامعی موضوع رشد هوشمند شهری را با های بررسیاما ؛اند داده

به دیگر ابعاد عضاً جنبه توصیفی آن راو ب اند ندادهقرار مدنظردر نظر گرفتن راهبردهایی برای اصالح و هدایت آن

با طرح 5102در دهه «5۷کالتورپ»اروپائیانی همچون ویژه بهپژوهشگران خارجی . از سوی دیگر، اند دادهارجحیت

استفاده از اتومبیل اولین گام جای به سواری دوچرخهو روی پیادهعمومی، ونقل حملبر پایه « 50شهرها -روستا»ن عنوا

«5۱اندرژه»ی توسعه هوشمند شهری با توجه به تجمیع تمرکزها مطرح نمود، سپس معمار دیگری به نام را در راستا

های بخشکارایی ءایده تغییر قوانین طراحی شهری را برای ارتقای سطح زیبایی و کارایی شهر مطرح نمود که ارتقا

(، 0220) «02تورنر»(. 53: 022۷، 51زِلیاِ)وِل آید می حساب بهشهر هوشمندِرشد ِ اهدافِ جمله ازمختلف شهر

05رشد شهری و توسعه متراکم در مقیاس شهر"با عنوان رشد هوشمند شهری طی مقاله خود ای کلی پیرامون نظریه"

های بنیانشهری عوامل و دلیل را برای توجه به رشد هوشمند ترین مهمدر مجله اقتصاد شهری ارائه داد و در آن

رشد هوشمند را در زمینه توسعه هوشمند و ( 0252) 00باستینهمچنین، (.05-۱۱: 0220رنِر، )تو برشمرداقتصادی

. نتایج تحقیق وی کید بر شهر بوستون مورد مطالعه قرار دادأآمریکا با ت متحده ایاالتمتناسب با نیاز شهروندان در

های متخصص از مردم و نیاز گروه ی عامه فرهنگ فضای شهری با توجه به سطحِندِ هوشم بندیِنشان داد که سطح

،(0252) 03یارنال (.1: 0252)باستین، آیدمی حساب بهتوسعه هوشمند شهرها ارتقاء منظور بهراهکارهای قابل ارائه

های اراضی در قالب رویکردهای بسیار جدید مطرح مسئله رشد هوشمند را در رابطه با توسعه هوشمند کاربری

و باعث شد تا مفهوم در حوزه مسائل شهری قرار گرفت نظر صاحبد توجه اقتصاددانان نمود، امری که بسیار مور

در ادامه با توجه به مباحث باال، (.31: 0252نال، )یار رشد هوشمند در فضای شهر از منظری اقتصادی بررسی گردد

ارائه شد:ذیل صورت به حاضر پژوهش سؤاالت

16- Calthrope, P

17- Rural- Urban Regions (or: regional city for the end of sprawl)

18- Andrej, T

19- Wellesley

20- Turner, J

21- Urban Growth & condense development in the urban scale

22- Bastian, I

23- Yarnall, B

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 7: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

031 .... صدرا با استفاده از جدید شهر بر تأکید با ایران جدید شهرهای در شهری هوشمند رشد الگوی ارزیابی

الگوهای الزم برای رشد هوشمند شهری در چه سطحی از برخورداری شهر جدید صدرا به لحاظ دارا بودن (5)

مورد بررسی در این پژوهش بر روند توسعه شهری در این منطقه به چه نحوی بوده های مولفهقرار دارد و تأثیر

است؟

توان میگذاشت یا کار گرفته شود یا باید آن را کنار ه برای توسعه آتی شهر ب تواند میآیا راهبردهای اتخاذ شده (0)

؟کار گرفتهب داشت و مدنظررا برای توسعه آتی شهر ها آنبا ترکیب آن با راهبردهای جدید

یرامون رشد هوشمند شهری در دنیاتحقیقات صورت گرفته پ ترین عمده -2 جدول

سال نگارش معیار مورد بررسی عنوان

0252 عمومی های هزینهو کاهش ماندگاری 0۱، بنتتشهری روهای پیادهتوسعه هوشمند بررسی

0252 کیفیت زندگی 01موری و نظری در رشد هوشمند شهری های مدلکاربرد

0252 کیفیت و چگونگی توسعه 0۷کُوچبررسی نظریه رشد هوشمند در چارچوب نظریه پراکنش شهری

0221 هوشمندتجارت و رشد شهری 00تجارت هوشمند شهری بر رشد هوشمند شهری، باسکیوتس تأثیربررسی

کالبدی توسعه آتی شهر سقز با استفاده از الگوی رشد هوشمند -تحلیل فضایی

، حیدریشهری و مدل آنتروپی شانون 5315 بررسی رشد هوشمند سقز

زادگان عباسبررسی رشد هوشمندانه در ساماندهی رشد پراکنده شهرها، تجاری در های بافترشد هوشمندانه

سنندج53۱۱

53۱1 رشد و تغییرات جمعیت شهری هبرد رشد هوشمند شهری، قربانیبررسی را

53۱۱ توسعه تاریخی شهر سنندج بررسی تنگناهای توسعه هوشمند شهری، محمدی

ها روشمواد و

اسنادی و ای،کتابخانه تحلیلی، مبتنی بر مطالعات-توصیفی حاضر پژوهشِ کار گرفته شده درهروش تحقیق ب

چندزمانه ایماهواره تصاویر) دور از سنجش هایداده از گیریبهره با ادامه دراست. یدانی و مُدلی های مپیمایش

Landsat هایسنجده TM، ETM+ و OLI ارزیابی و تعیین به( 0252 و 0220 ،5111 ،51۱1 هایسال به مربوط

مختلف هایسال برای ایهرماهوا اویردر این راستا، ابتدا تص. شد صدرا پرداخته کالبدی شهر جدید-فضایی تغییرات

به رادیومتریک و هندسی هایتصحیح، بازسازی برای سپس و شد اخذ آمریکا شناسیزمین سازمان سایت از

24- Bentt

25- Vemory

26- Koch

27- Busquetez

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 8: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

9513، بهار 35ی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره-ی علمی فصلنامه 022

مورد منطقه از 0 ،۱ ،0 باندهای با کاذب تصاویر Composite ماژول از استفاده با سپس شد. منتقل IDRISI افزارنرم

توسعه آتی شهر صدرا استفاده در مقاله حاضر برای سنجش چگونگی له متغیرهای مورد از جم .شد ایجاد مطالعه

نواحی در شهر قرارگیری و تأسیسات جمعیت، ازدیاد اراضی، کاربری ،ونقل حمل سیستم شیب، نظیر متغیرهایی

,MSS, TM اشکال یهکل در لندست ماهواره توسط شده مخابره تصاویر ها بود که از دامنه و ها کوه پای مانند خاصی

ETM و IRS شد استفاده 5312 تا 5302 های سال فواصل در صدرا جدید شهر رشد روند بینی پیش و بازسازی برای

ارائه همسایگی واحدهای برای را رشد الگوریتم ترین نزدیک ،دور از سنجش های قابلیت از استفاده با ها داده این که

شیب سنجش برای ترتیب این به و گردید تعریف ها داده تمامی برای صد در صد میزان به ارزشی سپس نمودند.

در نهایت الگوی توسعه مطلوب با استفاده از سنجش میزان شد. بینی پیش خاصی الگوریتم نیز دامنه به مربوط

ین در انجام اضرایبِ مناسب و نامناسب برای توسعه کالبدی شهر در دو رویکرد تاریخی و ویژه ارائه گردید.

پژوهش ضمن توجه به مطالعات صورت گرفته پیرامون رشد هوشمند شهری در سطح ایران و جهان به تعریف هر

مورد ها داده، یساز مرتبگرفته شده در چارچوب مبانی نظری پرداخته شد. در نهایت پس از کارهیک از مفاهیم ب

قرار گرفت. وتحلیل یهتجز

(Fig 2( )2222-2212( و )Fig1( )1999-1991های )تصاویر ماهواره لندست، سال :1شکل

2212، 29یو اس جی اس منبع:

معرفی محدوده مورد مطالعه

شهرهای کننده تأییدشهری و تولید مسکن ریزی برنامهدر امر شهرسازی، درازمدتبدون تردید هر برنامه پایدار و

شد. شهر صدرا در یابی مکانایتخت فرهنگی ایران جدید است. با چنین رویکردی شهر جدید صدرا در مجاورت پ

متر از شیراز 322، موسوم به دشت آهوچر که بیش از وهوا آبخوش ای نقطهشیراز در غربی شمالکیلومتری 51

28- USGS

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 9: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

029 .... صدرا با استفاده از جدید شهر بر تأکید با ایران جدید شهرهای در شهری هوشمند رشد الگوی ارزیابی

هدف رسمی اعالم شده برای احداث (. 5 :53۱۱عمران شهر جدید صدرا، شرکت است )است، واقع شده تر مرتفع

)شرکت عمران شهرهای « شهرها کالنتوسعه منفصل »ید در چند کلمه خالصه شده است: جد های شهرکشهرها و

شهر بدون پذیری جمعیت(. در همین راستا در برنامه توسعه و عمران مادر شهر شیراز ظرفیت 1 :5305جدید،

م شده است. نفر اعال 322/۱۱3/5نفر و با احتساب این اراضی 122/3۱1/5از اراضی پست و کشاورزی گیری بهره

شهر پذیری جمعیتتوسعه منفصل توصیه شده است. همچنین ظرفیت های حوزهافزوده در های جمعیتاسکان

است. با در نظر گرفتن 5311، 53۱1، 5301 های سالبرای 501۷222 و 5۷11۷22، 511۱022به ترتیب: شیراز

و سطوح شهری، سطح مورد نیاز توسعه جمعیت مازاد ظرفیت نقاط شهری و ناحیه شهری شیراز، تناسب سرانه

( آمده است.3)مازاد بر سطح توسعه شهرهای ناحیه شهری( در جدول )

و جمعیت مازاد شهری شیرازسطح مورد نیاز توسعه شهری بینی پیش -3جدول

یه شهری شیرازجمعیت مازاد بر ظرفیت نقاط شهری ناح سطح مورد نیاز توسعه مازاد بر سطح شهرهای ناحیه )هکتار( سال

5301 - -

53۱1 1/013۱ 0۱1۱22

5311 5۱1۷3 50۱3222

(53: 53۱۱منبع: بزی و افراسیابی )

اولین هدف خاص شهر جدید صدرا همانا 5312شده برای شهر شیراز تا سال بینی پیشبا توجه به جمعیت مازاد

نفر را 11۱0د صدرا جمعیتی در حدود اسکان سریز جمعیتی ناحیه شهری شیراز است. در حال حاضر شهر جدی

انجام شده و افق های بینی پیشبا پذیری جمعیتکه از لحاظ (5۱ :53۱۷لنامه آماری کل کشور، جذب کرده است )سا

اس یک الگوی توسعه اولیه شهر جدید صدرا بر اس(. 50: 53۱۱)بزی و افراسیابی، فاصله بسیار زیادی دارد 5312

سیستم خطی از تنگه جالب به سمت شرق بوده که به لحاظ وجود پارک ملی بمو و اراضی اوقافی، جهت توسعه

متمایل گردیده است. مبنای تقسیمات مداری -خطیشهر به سمت غرب تغییر یافته و نهایتاً الگوی توسعه به سیستم

؛هزار نفر است 01 -32ی با جمعیتی در حدود هزار نفر و نواح ۱-۷داخلی در قالب محالت با جمعیتی حدود

و یک هسته مرکزی در شد میمحله را شامل ۱ -۷بنابراین شهر جدید صدرا به هشت ناحیه تقسیم و هر ناحیه

شهر نیز بندی شبکهبر این مبنا .کند میمین أقالب محور مجهز شهری که خدمات عمده شهری در طول شهر را ت

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 10: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

9513، بهار 35ی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره-ی علمی فصلنامه 020

ژه در حاشیه شهر منظور شده است با تراکم وی های حوزهدر قالب شهرها باغن، مجموعه طراحی شده است. همچنی

(.53: 5300شهر صدرا، -فرداشهر )

نمایی از شهر جدید صدرا :2شکل

بحثها و یافته

یریگ شکلفضایی در یکردهایروتوجه به : شهر جدید صدرا یریگ شکلجایگاه عملکرد فضایی انسان در الف(

در سال « یترا»به بعد مورد توجه پژوهشگران قرار گرفت. 5122انسانی از دهه نخست سال یها گاه کونتس

تر بر اساس کید کرد که ما در مورد محیط، بیشأ، به این نکته مهم ت«01دانان آمریکاانجمن جغرافی»یس ئ، ر51۱1

نماینده عنوان به «تروبریج» (.50: 5153، 32)رایت مان ینیعتا در ارتباط با اطالعات کنیم یمباورها و عقایدمان عمل

نه تنها باید به مطالعات اعتقاد دارد که جغرافیدان، به هنگام تحلیل فضای جغرافیایی، یرفتار مکتب جغرافیای

: 51۱1، 35)تروبریج نیز آشنا گرددجغرافیایی و محیطی توجه کند بلکه الزم است که با تفکرات محیطی همه مردم

. باشد یممیزانِ عوامل عینی اثرگذار به مطالعات جغرافیایی، عوامل ذهنی حاصل از تجربیات زندگی انسانی در (.5

صورت بهنیز از مکاتب فضایی و رفتاری چه آگاهانه و چه گاهی یک واحد سکونت عنوان بهشهر جدید صدرا

ها مکتب در چارچوب اینان شهر جدید صدرا رفتار ساکن یرپذیریتأثپذیرفته است. در بررسی میزان یرتأثناآگاهانه

در ایجاد تصویر شهر در ذهن قدر همانآنان، های یتفعال. شهروندان شهر جدید صدرا و اثرگذارندعوامل مختلفی

حس تعلق ، بخشی یترضا، ها یکاربرموثرند که عوامل ثابت کالبد شهر صدرا اثر گذارند. پس عواملی همچون

. کنند یمی، آسایش و امنیت تنها در صورت وجود عنصر برتر فضایی یعنی انسان مفهوم پیدا مکانی، انتظارات انسان

29- American Geography Association

30- Wright, K

31- Throb ridge

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 11: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

025 .... صدرا با استفاده از جدید شهر بر تأکید با ایران جدید شهرهای در شهری هوشمند رشد الگوی ارزیابی

شهری مورد ساز یهشب یها مدلکه در توسعه هوشمند شهری در چارچوب است انسانی از جمله مواردی یها ارزش

به همراه حس مردمان و ساختار فرهنگی در صدرا مذهبارزشی -ییفضا، از جمله این عناصر گیرد یمقرار غفلت

نگاهی به رشد شهر مورد غفلت قرار گرفته است. شهر جدید صدرا و معماری شهرسازیاست که در تعلق مکانی

.کند یمتبیین یخوب بها را شهر جدید صدر زده شتابش نامنظم و گستر 5312تا 5302ل جدید صدرا از سا

ر جدید صدراسرانه اختصاص یافته به کاربری اراضی در شه -4جدول

۱: 53۱۱شهر سالم، -فردامنبع: تهیه شده توسط محققان با الهام از: شهر

آغاز از صدرا توسعه شهر چگونگیبه بررسی SELUTHمدل ،که ذکر شد گونه همان: SELUTHمدل ب(

، جمعیت ازدیاد اراضی، کاربری ونقل،حمل سیستم شیب، یرنظ یرهاییمتغبه تا دوره حاضر با توجه یریگ شکل

منزله به همچنین SELUTH مدل .پردازد می ها دامنه و ها کوه پای مانند خاصی نواحی در شهر قرارگیری و سیساتأت

30) نظیر شهری های مدل دیگر برای دهنده پوشش مدلیUMG( و )33

DLM )مدل درآید. می حساب به SELUTH

مناطق گیری شکل خودی، به خود رشد: از عبارتند که گردد می تعیین تأثیرگذار عملکرد چهار به توجه با شهری رشد

مدل رشد شهری - 30

مدل کاربری اراضی شهری - 33

درصد سطح نوع کاربری

۱/۱0 ۱52۱0۱ مسکونی

۷ 55۱30۱ آموزش

5/۱ 0121۷ آموزش عالی

3/5 01222 بهداشتی و درمانی

3/0 ۱02۱۷ فرهنگی و مذهبی

۱/۱ 15۱00 ورزشی

۱/0 5۱5210 فضای سبز

1/5 0۱1۷1 تجاری -توریستی

2.1 5۷331 انتظامی -اداری

0/5 0۱222 سیسات و تجهیزاتأت

2.0 5۱222 ها کارگاه

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 12: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

9513، بهار 35ی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره-ی علمی فصلنامه 022

ارتباطات تسریع تسهیالت توزیع ،ونقل حمل خطوط توزیع شهری، جدید های هسته صورت به شهر در جدیدی

(. 52: 0220، 31و کانادایو 02-05: 0221، 3۱)رفیعی و همکاران (ها پل نظیر)

و ساخت و شهری مسکونی مجتمع گونه هیچ قبالً که گیرد می صورت نواحی در تربیش هرش خودی به خود رشد

و تنیده خود دور به را نواحی شهری مهم مرکز کی مثابه به زمان با گذشت و است نگرفته صورت آن در سازی

مرزهای از خارج به را شهر توسعه و افزاید می شهر قواره بی رشد شتاب بر و انداخته فعلیت از را شهر اصلی هسته

شکل .گردد می تسهیالتی و ارتباطی مهم خطوط راستای در شهر توسعه تشویق به منجر و رساند می آن شده تعیین

مدل سازی پیاده ،کند می بررسی را SELUTH مدل پارامتر پنج و شهری تأثیرگذار عملکردهای بین ارتباط( ۱)

SELUTH های داده گردآوری: گیرد می صورت زیر شکل به مرحله پنج در شهری توسعه بینی پیش با رابطه در

نتایج ارائه و رشد الگوی بینی پیش ،بندی درجه مدل، به کردن وارد برای ها داده سازی آماده مدل، در موردنیاز

برای IRS و MSS, TM, ETM اشکال کلیه در لندست ماهواره توسط شده مخابره تصاویر زا (522: 0223، 3۷)یانگ

با ها داده این که شد استفاده 5312 تا 5302 های سال فواصل در صدرا جدید شهر رشد روند بینی پیش و ازسازیب

این نمودند، انتخاب همسایگی واحدهای برای را رشد الگوریتم ترین نزدیک دور از سنجش های قابلیت از استفاده

شهر تحرکات از بهتر مدلی ارائه غیرشهری و شهری ینواح های الیه دوگانه ترکیب قابلیت از استفاده با ها نقشه

میزان به ارزشی سپس .گردید ارائه رشد الگوی بینی پیش این( ۱) شکل در که است هدنمو پذیر امکان را صدرا جدید

میزان تغییر با شیب به مربوط های الیه گذاری ارزش میزان این که گردید تعریف ها داده تمامی برای صد در صد

نیز دامنه به مربوط شیب سنجش برای ترتیب این به و کرد می پیدا تغییر متر 522 تا متر 0۱ از پذیری تفکیک

جدید شهر در شهری سبز فضاهای نظیر تسهیالتی توسعه که دهد می نشان نتیجه شد. بینی پیش خاصی الگوریتم

(.00: 0221)رفیعی و همکاران، باشد میتسهیالت شهری در ارتباط با شیب بقیه به نسبت سبقت دارای صدرا

پارامتری های ارزش از ای مجموعه به یابی دست بندی درجه مرحله از هدف: SELUTH مدل در بندی درجه (پ

آنچه نظیر راه این در که نمود بینی پیش آینده و گذشته های دوره قالب در را شهر رشد روند که نحوی به است

هر به (.003: 0221، 30ز)گانتز و جئوتِ است شده ارائه شهری رشد بندی درجه ایبر شیوه چندین گردید ذکر تر پیش

قرار مدنظر مدت طوالنی زمانی دوره کی طی در نظر مورد اهداف به یابی دست برای را استانداردی مدل ما حال

34- Rafiee & et al

35- Canada U

36- Yang

37- Gantz & Geot

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 13: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

023 .... صدرا با استفاده از جدید شهر بر تأکید با ایران جدید شهرهای در شهری هوشمند رشد الگوی ارزیابی

صدرا جدید شهر در را شهری رشد الگوی و ها داده آن از استفاده با بتوان ممکن شکل ترین ساده به که ایم داده

01 در آن افزایشی ارزش مقادیر که شد می شامل را پارامتری( 522 تا 2) رده کی بندی درجه این که نمود بندی درجه

قرار استفاده مورد درجه ۱/5 پذیری تفکیک باارزش تصاویری آن کاهشی های داده برای و شد گذاری ارزش رده

ها آن صحت بندی درجه مرحله در کارگیری به برای آمده دستبه های داده صحت میزان ارزیابی برای .گرفت

و ابعاد ها داده این بین شکاف کاهش ای افزایش هرگونه و شود می کنترل آماری های فرمول وسیله به مداوم صورت به

شهری شدر بینی پیش برای نیاز مورد مراحل از بعضی(. 03: 0221، 3۱)رفیعی و همکاران گردد می لحاظ آن در شمار

.است شده ارائه( 1) جدول در صدرا

بندی رده سنجش برای شده حاصل های داده بهترین -1 جدول

نتیجه نهایی صریب نامناسب بودن شاخص سب بودن شاخصاضریب من شاخص

0/2 31/2 30/2 تولید

۱۱/2 ۷1/2 01/2 مقایسه

3۱/2 ۱0/2 31/2 جمعیت

0۱/2 3۱/2 0۱/5 سرعت

31/2 ۱0/2 10/2 تراکم

۱3/2 1۱/2 ۱۱/2 شیب متوسط

x-r2 31/2 ۱۱/2 ۱3/2

Y-r2 01/2 01/2 3۱/2

3 5 5 توزیع

1۱ 3۱ 01 پخش

.(0221همکاران )رفیعی و منبع:

الگوی بینی پیش برای میانگین های ارزش ها داده بندی رده آمیز موفقیت انجام از بعد: SELUTH بینی پیش مدل (ت

شده تفکیک کامالً های داده از استفاده با بینی پیش این گرفت. قرار استفاده مورد آینده در یشهر هوشمند رشد

(.3)شکل است شده داده نشان زیر شکل قالب در نهایی نتایج که گرفت صورت

38- Rafiee & et al

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 14: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

9513، بهار 35ی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره-ی علمی فصلنامه 022

)اسمیت و 42(SUG) شهری ویژه رشد -39 2(HU) شهر تاریخی رشد -1عامل: از دو استفاده با صدرا جدید شهر رشد بینی پیش: 3شکل

1432و 1412(؛ الگوی ارائه شده برای 2229جانسون،

گیری نتیجه

دیگر با آن ترکیب و ایماهواره تصاویر از آمده دستبه اراضی کاربری هاینقشه از استفاده با مقاله این در

ساز سال اخیر مدل شبیه 51در طول . شد پرداخته توسعه آتی شهر جدید صدرا سازیشبیه به بینیپیش هایروش

SLEUTH و مراکز طبیعی در سطح شهرها ویژه بهای برای سنجش ضریب تغییرات کاربری اراضی به نحو گسترده

و مستعد هایِ زمین آمدنِ در اشغال به منجرِ جهانی سطح در شهری توسعهرو، کار رفته است. از اینبهپیرامون آن

داشتن بدون شهری توسعه این موارد از بسیاری در است. شده شهرنشینان و شهر سوی از آتی توسعه برای خالی

تنها قالبی در و مجرد صورت به در توسعه پیکره فیزیکی شهر تواند می که است اقدامی چنین عواقب از درست درکی

ر چارچوب و عملکرد فضایی و رفتاری انسان د ها زیرساختتسهیالت، سایر همزمان توسعه به توجه بدون فیزیکی

39 - Historical Urban Growth

40- Specified Urban Growth

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 15: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

027 .... صدرا با استفاده از جدید شهر بر تأکید با ایران جدید شهرهای در شهری هوشمند رشد الگوی ارزیابی

نیز تر پیش که گونه آن نیز پژوهش این مطالعه مورد منطقه در باشد. گرفته فرهنگی آن صورت های ارزشاعتقادات و

نسبی انتقال از پس که بوده کنترل تحت و شده حساب کامالً نحوی به ابتدا رشد روند گرفت، قرار بحث مورد

در موجود های زمین برنامه به اشغال بدون شروع روندی چنین امهاد زعم به ها سازمان و مردم تسهیالت، از ای پاره

خیل نیازهای به بودن پاسخگو در جدید توانایی شهر عدم و زمانی اندک گذشت از پس که اند نموده منطقه این

یرتأث تحت را شهر هوشمند رشد که اند نموده نواحی دیگر به آوردن روی و گیری وام به شروع آورنده، هجوم عظیم

محسوسی کامالً نحو به صدرا جدید شهر در که امری کشانده است. روند این از انحراف به را آن و داده است قرار

تناسب به وسازها ساخت توسعه عدم و شهر جدید صدرا بودن توان چنین بیان نمود که نوپا است. می مشاهده قابل

دیگر سوی از جدید، شهر این چارچوب در مهر مساکن دایجا اخیر های سال در و سو یک از آن به شده وارد مردم

منجر شده است. صدرا شهر رشد خوردن هم بر به جامعه محرومان نیاز مورد مسکن واگذاری جهت

1332-1412رشد تاریخی و ویژه شهر جدید صدرا از :4شکل

مدل های محدودیت

اساس هر توسعه شهری که کید دارد، در حالی أد شهری تتر بر ابعاد فیزیکی و کالبدی رشبیش SLEUTHمدل (5

آنان جستجو نمود که در راستای چنین منش اجتماعی، تفکر آگاهانه مردم و رفتارهای فضایی درخواسترا باید

.گیرد میمعقول ارزیابی شکل

این و در چارچوب باشد می UGMو UNIX ،DLM های سیستممبتنی بر SLEUTH اساس عملکرد مدل (0

اجتماعی های پدیده. در حالی که نمایش پخش شود میمطرح ها پدیدهمراکز رشد، پخش و انتشار فضایی ها سیستم

نماینده مکتب پوزیتویست به آن اعتقاد دارد، عنوان به، همچنان که پتر هاگت ساز شبیهدر چارچوب رویکردهای

کمبودهای خاص خود را نیز دارد.

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 16: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

9513، بهار 35ی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره-ی علمی فصلنامه 022

منابع

تحلیل بر نقش شهر جدید پردیس در تمرکزدایی از مادر شهر »(، 53۱۱خلو، م؛ شهریاری، م )ع؛ قره ،زاده ابراهیم -

.53-0۱ صص، 53، شماره مجله جغرافیا و توسعه، «تهران

ی ها پژوهشمطالعات و ، «سنجش و ارزیابی موفقیت و کارایی شهرهای جدید»(، 53۱۱بزی، خ؛ افراسیابی، م ) -

.55-53، صص 52ماره ، شیا منطقهشهری و

نشریه ، «سازی رشد شهری مدل اتوماسیون سلولی روشی نوین در شبیه»(، 53۱۱رضازاده، ر؛ میراحمدی، م ) -

.31-۱0 ص، ص۷، شماره فناوری آموزش

، مجله جغرافیا و توسعه، «بررسی عملکرد شهر جدید هشتگرد در جذب سرریز جمعیت»(، 53۱۷زبردست، الف ) -

.5-1 ص، ص52شماره

نشریه داخلی و ، «یابی مکانی ها گزارششهر صدرا، -شهر فردا»(، 5305شرکت عمران شهر جدید صدرا ) -

.5-53صص ، 3، شماره تخصصی

.ص ۱، 52، شماره نشریه داخلی و تخصصی ،«شهر سالم -شهر فردا»، (53۱۱) صدرا جدید شهر عمران شرکت -

.ص 01، 0، شماره نشریه داخلی و تخصصی، «ید ایرانشهرهای جد» ،(5301) جدید شهرهای عمران شرکت -

فصلنامه ،«ی برای شهرهای جدید: تجربه شهرهای انگلستانا توسعهی برای ا توسعهیک مدل »(، 53۱5شکوه، م ) -

.55۱-503 ص، ص۱، شماره تحقیقات جغرافیایی

.نور یامپ ،، تهران«جغرافیای شهری»(، 530۷شکویی، ح ) -

، انتشارات سمت.تهران، «های نو در جغرافیای شهری یدگاهد»، (53۱5شکویی، ح ) -

.نشر آگهتهران، ، )ترجمه: ایمان احمدی(، «معماری تمثیلی یسو بهمفهوم سکونت: »(، 53۱5شولتز، ک ) -

دانشگاه دانشکده علوم انسانی، ارشد، یکارشناسنامه یانپا، «تحلیلی بر چرایی شهرهای جدید»(، 53۱0عبدی، م ) -

زاد اسالمی، تهران.آ

انتشارات دانشگاه تبریز.تبریز، ،«جغرافیا و شهرشناسی»(، 5303فرید، ی ) -

بندی آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از روش طبقه»(، 53۱0میررحیمی، س ) زاده، ب؛ حاجی فیضی -

برداری کشور. قشه، سازمان نهمایش ملی ژئوماتیک، «مطالعه موردی: شهرک اندیشه() گرا شئ

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 17: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

021 .... صدرا با استفاده از جدید شهر بر تأکید با ایران جدید شهرهای در شهری هوشمند رشد الگوی ارزیابی

های عصبی سازی دینامیکی رشد شهری با تلفیق شبکه مدل»(، 5310مجیدی مسکین، ح؛ خمر، غ؛ کیانی، ا ) -

نشریه انجمن علمی جغرافیای دانشگاه ، «مطالعه موردی: شهر ارومیه (CA) های خودکار و سلول (ANN) مصنوعی

.5-50، ص ۱، شماره زابل

، تهران، مرکز آمار ایران.«سالنامه آماری کشور»(، 53۱۷)مرکز آمار ایران -

تهران، مرکز آمار ایران. ،«سالنامه آماری کشور»(، 53۱۱)مرکز آمار ایران -

، انجمن علمی ماهنامه تخصصی شهر«. شهر و رشد هوشمند»(، 53۱1خواه، ع )هدایتی، م؛ رحیمی، چ؛ هویت -

.05-31 ، صص۱ ، شمارهجغرافیا، زاهدان

- Bastian, I., (2010), "Multi-agent simulations of residential dynamics in the city",

Computers, Environment and Urban Systems, 22 (1): 5-17.

- Canadau, J.T., (2002), "Temporal Calibration sensitivity of the SLEUTH urban growth

model. M.Sc., Theses", Santa Barbara Universitys.

- Gantz, F., Geotz, U., (2005), "Integrating constrained cellular automata models, GIS and

decision support tools for urban planning and policy making", Sustainable Cities & Society

Journal,18 (12): 223-239.

- Hillgard. P., Nancy, J., Timmermans, E., Spon, FN., (1983), "Decision Support Systems in

Urban Planning London", Urban Journal, 23 (4): 448-462.

- Howard, E., Hall, P., (1998), "Using cellular automata for integrated modeling of socio-

environmental systems", Environmental Monitoring and Assessment, 34 (12): 152-160.

- Nimrozi, N., (2007), "An investigation of cultural consequents of slumber in Mashhad

City", Urban Planning & Management Conference– Iran Mashhad.

- Rafiee, R., Mahiny, A., Khorasani, N., Darvishsefat, A., Danekar, A., (2009), Simulating

urban growth in Mashad City, Iran through the SLEUTH model (UGM). Cities, (10) 26: 20-

23.

- Ketz, P., (1996), "Newtown’s development policy and case studies of urbanism", New

York, Tuberculosis, 22 (7): 12-20.

- Shin, D., (1992), "Policy planning, urban and regional planning", Journal of Geography &

Regional Planning, 14 (34): 24-39.

- Smith, Q., Johnson, AG., (2008), "Our knowledge the first narrow-line width, continuously

tunable", Tharp- Acta Crystallographic, 10 (25): 54-68.

- Stalker, R., (2000), "Handbook of world. Oxford university press", Journal of Management

Letters, 14 (2): 12.

-Thomb ridge, J., (1945), "Modeling urban dynamics through GIS-based cellular automata",

Computers Environment and Urban Systems, 10 (6): 1-15.

- Wright, G., (1913), "Spatial growth in world", Dolca Eile press, Germany.

- Turner, J., (2007), "Urban evolution on the desktop: simulation with the use of extended

cellular automata", Environment and Planning A30, Cities, 5 (14): 21- 44.

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20

Page 18: Ë~axË Ze d§ZË {xË Zegeographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2359-fa.pdf · ¼yʸ »Ô£ É |Ìu ^¯Y YÃ{Z¨f YZ]Y | |Ë|m Æ ]|̯ PeZ]½Y ËY|Ë|mÉZÅ Æ { É Æ |À¼

9513، بهار 35ی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره-ی علمی فصلنامه 072

- United States Geological Sciences., (2012), "Sadra New Town Image", Edmond Press,

Texas, (USGS).

- Wellesley, S., (2006), "Urban growth and form: scaling, fractal geometry, and diffusion-

limited aggregation", Journal of Environment and Planning. 10 (4): 13-26.

- Yarnall, B., (2010), "Roles of local and newcomer entrepreneurs in rural development: A

comparative meta-analytic study", Regional Studies, 45 (6): 35-48.

Dow

nloa

ded

from

geo

grap

hica

l-spa

ce.ia

u-ah

ar.a

c.ir

at 1

4:22

IRD

T o

n F

riday

Jun

e 5t

h 20

20