56
RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar Produs hosi HDI no TAF, 2018 1 AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA POLITIKA GESTAUN MERENDA ESCOLAR IHA MUNICIPIU ERMERA RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar HAMETIN DEMOKRASIA NO IGUALIDADE ( HDI ) AUDITORIA SOCIAL BA SEITOR EDUKASAUN MUNICIPIU ERMERA 20

AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

  • Upload
    others

  • View
    15

  • Download
    2

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

1

AUDITORIA SOCIAL

BA

IMPLEMENTASAUN PROGRAMA POLITIKA GESTAUN

MERENDA ESCOLAR IHA MUNICIPIU ERMERA

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

HAMETIN DEMOKRASIA NO IGUALIDADE ( HDI )

AUDITORIA SOCIAL BA SEITOR EDUKASAUN

MUNICIPIU ERMERA

20

Page 2: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

2

Publika husi : ONG Hametin Demokrasia no Igualidade

Responsavel Geral : HDI, TAF no FONGTIL

Konsultan no Analizador HDI : Leopoldino V. Martins

Editor : Thes Asia Foundation-TAF

Dirasaun : Bairo II Lahane Gleno Municipiu Ermera Timor Leste

Telf & E-mail : +67077389150 – [email protected]

Fotografer : HDI

Publikasaun 2018 husi The Asia Foundation

Copyright@HDI 2018

Versaun Tetum HDI maka Responsabiliza ba konteudu sira husi Publikasaun ida ne’e

Page 3: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

3

LIAN MAKLOKE

HDI hanesan ONG Lokal ida-ne’ebe Independente eh Imparsialidade ho nia

Objetivu fundamental mak atu halo Advokasia ba Guvernasaun, iha kna’ar atu

prevene Mal-Administrasaun, Proteje no Promove Direitus humanus no Liberdade

fundamental sidadaun ida-idak nian iha teritorio Nasional tomak. HDI servisu ho

komitmento no espirito ne’ebe bo’ot hodi kontribui ba apoiu Guvernu liu-husi

Monitorizasaun iha Seitor Edukasaun ba Programa Implementasaun Merenda Escolar

tuir politika ne’ebe Guvernu lansa bazeia-ba Konstituisaun Repúblika ne’ebe

haktenik Kona-ba “ Direitu ba Edukasaun Primaria ’’ no inisiativa zero fome hodi

halakon eh hatun númeru malnutrisaun no hamalaha iha Timor-Leste halao duni tuir

programa no regulamentu ne’ebe estabelese ona tuir konstituisaun haruka. Politika

Guvernu ( Ministeriu Edukasaun ) atu fornese ai-han ba programa Merenda Escolar

ba anu letivu ida-idak ho total benefisariu ka estudante husi Escola Públiku, Katolika

no Komunidade sira iha teritoriu laran ho ni-nia impaktu pozetivu ba alunu sira

ne’ebe frekuenta aulas iha ensinu bazicu.

Objetivu Merenda Escolar ne’e atu hadia’ak Nutrisaun labarik sira ho idade

Escola no hatun Númeru Alunus ne’ebe abandonu Escola, Motiva labarik sira tuir

prosesu Aprendizajen no aumenta sira-nia interese atu aprende no partisipativa iha

aulas hodi aumenta sira-nia matenek no bele hasa’e kualidade iha rezultadu izame

trimester kada escola ida-idak tuir kalendariu Edukasaun nian. Ministeriu Edukasaun

dezenvolve ona manual Merenda Escolar núdar Matadalan ba Impelementasaun iha

Escola sira maibe presija halo revizaun tinan-tinan no atualiza fila fali tuir

nessesidade númeru alunus atu nune’e bele benefisia eh koresponde ba parte hotu iha

futuru. HDI eperansa katak ho Relatoriu Monitorizasaun ne’e bele ajuda eh fo

solusaun iha parte balun husi programa Merenda Escolar atau Dirasaun Nasional

Ministeriu Edukasaun ne’ebe responsabiliza diretamente ba programa ne’e bele kria

Page 4: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

4

prosedimentu legais hanesan Matadalan atu fortifika servisu no kontrolu ba

Implementasaun Merenda Escolar iha Municipiu Ermera.

Gleno………/………….2018

Hakerek husi :

Leopoldino V. Martins

Konsultan HDI

Page 5: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

5

AGRADESEMENTU

Ho Rezultadu Relatoriu ida ne’e Ekipa HDI hakarak hasa’e ba :

1. Aman Maromak núdar Aman ba ema hotu.

2. The Asia Foundation ( TAF ) iha Timor-Leste ne’ebe apoiu tekniku no suporta

Treinamento eh Formasaun ba ekipa Enumerador no Analizador HDI I

akompanha nafatin elaborasaun dadus sai relatoriu ida ne’ebe kualidade,

Sistematiku, Faktual hodi kontribui dadus no informasaun ba Boa Guvernasaun

ida ne’e.

3. Agradese wain ba UNIAUN EUROPEA ne’ebe finansia aktividade Auditoria

Social ida ne’e to’o nia finalidade ho Sucesu

4. Agradese ba FONGTIL no Rede Nasional Auditoria Social ( RENAS ) ne’ebe fo

konfiansa no apoiu ba ONG Hametin Demokrasia no Igualidade halao Programa

Auditoria Social iha parte Implementasaun Programa ba Gestaun Politika

Merenda Escolar iha Municipiu Ermera.

5. Ikus Liu Agradese ba Konsultan i Analizador HDI nian ne’ebe fo kontribuisaun

no lakon tempo hodi elabora dadus sira to’o nia finalidade ho sucesu.

Page 6: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

6

LISTA KONTEUDU

PÁJINA TÓPIKU .................................................................................................... 1

PUBLIKASAUN ....................................................................................................... 2

LIAN MAKLOKE ................................................................................................... 4

AGRADESEMENTU ............................................................................................... 5

INDICE ..................................................................................................................... 6

CAPITULU I: INTRODUSAUN ............................................................................ 7

1.1 Fokus Konsentrasun no Diskusaun ...................................................... 10

1.2 Objetivu Auditoria Social .................................................................... 10

1.3 kriteria Halo Selesaun ba Escola .......................................................... 11

1.4 Naran Escola Ne’ebe sai Targeitu ........................................................ 11

1.5 Estandarizasaun Targeitu Escola.......................................................... 12

CAPITULU II: METODOLOJIA AUDITORIA SOCIAL ................................. 13

2.1 Escola sira ............................................................................................ 13

2.2.1 Respondente Sira .................................................................................. 13

2.3.2 Prosesu Kolesaun Dadus ...................................................................... 14

2.4.3 Metodu Kolesaun Dadus ...................................................................... 14

2.5.4 Intervista no FGD ................................................................................. 15

2.6.5 Kontrolu Kualidade .............................................................................. 15

2.7.6 Periodu ba Auditoria Social ................................................................. 16

2.8.7 Planu Implementasaun ......................................................................... 16

CAPITULU III: REZULTADU AUDITORIA SOCIAL ..................................... 17

3.1 Persentajen Grafika Respondente ba Alunus Sira ......................... 18

3.2.1 Subsidiu orsamentu husi Guvernu ba Merenda Escolar ...................... 18

3.3.2 Responsavel ba Merenda Escolar......................................................... 19

3.4.3 Total Estudante kada Escola ................................................................ 19

3.5.4 Orsamentu Merenda Escolar ba Alunus sira ........................................ 20

3.6.5 Merenda Escolar kada loron................................................................. 20

3.7.6 Merenda tuir oras ................................................................................. 21

3.8.7 Kompra tuir Menu Merenda Escolar.................................................... 21

3.9.8 Kontrolu Orsamentu Merenda Escolar................................................. 22

3.10 Orsamentu Merenda Kada tinan........................................................... 22

3.11 Prepara Merenda ba Alunus sira .......................................................... 23

Page 7: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

7

3.2 Persentajen Grafika Respondente ba Mestri Sira .......................... 25

3.1.1 Subsidiu Merenda Escolar ................................................................... 25

3.2.2 Total Orsamentu ne’ebe Guvernu Apoiu ba Merenda Escolar ............ 25

3.3.3 Guvernu Aprova Orsamentu ba Merenda Escolar ............................... 26

3.4.4 Kolokasaun Orsamentu husi Edukasaun .............................................. 26

3.5.5 Subsidiu husi Guvernu ba Merenda Escolar ........................................ 27

3.6.6 Responsavel ba Merenda Escolar......................................................... 27

3.7.7 Total Estudante kada Escola ................................................................ 28

3.8.8 Montante Orsamentu kada Alunus ....................................................... 28

3.9.9 Merenda Kada Loron ........................................................................... 29

3.10 Estudante sira Merenda tuir oras .......................................................... 29

3.11 Kompra tuir Menu Edukasaun ............................................................. 30

3.12 Kontrolu ba Merenda Escolar .............................................................. 30

3.13 Merenda Escolar kada loron................................................................. 31

3.14 Responsavel Merenda ba Alunus sira ................................................. 31

3.15 Financiamentu ba Kujineira sira .......................................................... 32

3.3 Persentajen Grafika Respondente Inan-Aman Sira Nian .............. 33

3.1.1 Subsidiu husi Guvernu ba Merenda Escolar ........................................ 33

3.2.2 Responsavel Orsamentu ba Merenda Escolar ...................................... 33

3.3.3 Total Estudante kada Escola ................................................................ 34

3.4.4 Orsamentu kada Alunus ....................................................................... 34

3.5.5 Estudante sira Asesu ba Merenda Escolar ........................................... 35

3.6.6 Estudante sira Merenda tuir oras .......................................................... 35

3.7.7 Kompra tuir Menu Merenda Escolar.................................................... 36

3.8.8 Kontrolu ba Merenda Escolar .............................................................. 36

3.9.9 Orsamentu Merenda Escolar kada tinan .............................................. 37

3.10 Preparasaun Merenda Escolar ba Alunus sira ...................................... 37

3.11 Responsavel ba Merenda Escolar......................................................... 38

CAPITULU IV: KONKLUZAUN NO REKOMENDASAUN ............................ 42

REFERENSIA ..................................................................................... 45

ANEXU SIRA ..................................................................................... 46

Page 8: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

8

CAPITULU I

INTRODUSAUN

Programa Merenda Escolar Núdar Programa ida-ne’ebe Guvernu kria hodi

Prepara Ai-Han ba Estudante nivel Baziku iha tempu Escola tuir Menu ne’ebe

Planeadu ona husi Edukasaun. Politika Guvernu nian hodi hamosu Programa

Merenda Escolar bazeia ba Survey husi Organizasaun Internsional, Nasional No

Lokal Hatudu katak Alunus Sira Konsentra barak mak hela do’ok husi Escola, Valor

Izame laiha Mudansa. Implementasaun Programa Merenda Escolar Nasional Iha

Kada Municipiu Hotu Iha Teritoriu Timor-Leste Desde Tinan 2012. Programa Ida-

Ne’e Kontinua Implementa Hosi Programa Ai-Han Mundial ( WFP ) Husi Tinan

2005 To’o 2012.

Programa Merenda Escolar nu’udar Programa ida-ne’ebe ho eskala

Relativamente tuir Padraun Timor-Leste nian, ho total Orsamentu Annual

Maizumenus USD.$ 13 Milliaun iha tinan 2015 no tinan 2016. Programa Merenda

Escokar nia Objetivu Principal mak atu Asesu ba Edukasaun liu husi Insentiva

Prezensa Iha Escola no Hamenus Proporsaun ba Abandonu Escolar I hadiak no

hasa’e Rezultadu Nutritive ba Estudante sira, Fornese Enerjia ba Estudante sira hodi

Konsentra ih Iha Vontade ka Badinas ba Sira-nia Estudu Iha Escola, Inklui

Dezenvolve Partisipasaun Ekonomia Local Sira, no Envolve mo’os Komunidade,

Konselhos Dos Pais Sirahodi Jere Hamutuk Programa Edukasional Iha Escola Local

Sira.

Enjeralmente Escola Ida-idak Hetan ni-nia Alokasaun Orsamentu rasik ne’ebe

Igual ka Hanesan ho Montante USD $. 0,25 kada Estudante no kada loron Escolar

Efetivu. Escola Ida-idak Sai Responsavel Hodi Engaja Grupu Fornesedor lokal ( GFL

) Ka Assosiasaun Grupo Apoiu Merenda Escolar ( AGAME ) ida no Aloka

Orsamentu Ba Grupu ne’e hodi Sosa Ai-Han no Modo tahan-Sira tuir Menu Merenda

Escolar nian ( MME ).

Page 9: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

9

Desentralizasaun ba Responsabilidade, no Liu-Liu Delegasaun Kontrolu ba

Orsamentu Estadu nian, hasa’e Importánsia husi Boa-Governasaun no Aumenta

Poténsial ba Violasaun sira hasoru Boa-Governasaun. Tanba PME Ne’e Nia

Intensaun Maka Atu Realiza Estadu nia Obrigasaun sira hodi Respeita, Proteje no

Realiza Labarik sira nia Direitu Umanus, Maka Administrasaun no Implementasaun

PME Mós iha Implikasaun Sira Direitus Umanus Nian. Tanba Ne’e, Maka HDI

Deside hodi Monitoriza PME ne’e nia Administrasaun no Gestaun Implementasaun

Tuir ninia Mandatu Jurídiku Hodi Monitoriza Padraun sira Governasaun no Direitus

Umanus nian Iha Timor – Leste. Relatório ida ne’e Aprezenta Rezultadu husi

Monitorizasaun Escola Sanolu-Resin Lima Iha Municipiu Ermera.

PME buka atu Realiza Governu nia Obrigasaun ho Progresivu hodi hala’o

Buat balun Relasiona ho Direitu Ekonómiku, Sosiál no Kulturál iha Area Nutrisaun,

Edukasaun no Saúde. nia Objetivu Prinsipál maka atu hasa’e Asesibilidade

Ekonómika ba Edukasaun Eskola Bázika hodi nune’e hasa’e Inskrisaun no Prezensa

no Hamenus Proporsaun Relasiona ho Abandonu Eskolár, nune’e nia

Implementasaun Efetiva maka kestaun tantu Boa – Governasaun mós Direitus

Umanus.

PME ne’e Estrutura Jerensiamentu ida ne’ebe Desentralizadu, no Multi Nivel.

Programa ne’e ikus Liu hetan Jere husi Diresaun Nasionál ba Asaun Sosiál Eskolar

( DNASE) . Maske nune’e Programa ne’e nia Implementasaun hetan Jere iha Nível

Local, hodi Kobre mos Kustu ba Despeza Jerál sira seluk hanesan Ekipamentu te’in,

Material sira atu hamos ou Fase no ba sira Remunerasaun rasik. Ministériu

Edukasaun mos Fornese fós ne’ebe hetan husi Ministériu komérsiu Indústria no

Ambiente (MKIA) ne’ebe jere Kona-ba Programa Importasaun no Distribuisaun Fós

ba Eskola sira ne’ebe halao PME. HDI Identifika katak Estrutura Jerensiamentu

Multi-Nivel ida ne’e Impoin Dezafio barak hasoru Programa ne’e nia Administrasaun

ho Potensial atu hamosu Violasaun sira hasoru Boa–Governasaun iha Nivel Bara–

barak. Ein-Partikular, PME Desentraliza Kontrolu ba Orsamentu Governu nian ba Iha

Page 10: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

10

Nivel kraik, no Dependente ba Prosesu Aprovizionamentu sira ho Eskala ki’ik,

ne’ebe iha Posibilidade atu hamosu Abuzu, karik laiha sistema Kontrolu Efikás Sira

ne’ebe Disponível.

HDI Deside ona atu Monitoriza PME nia Administrasaun ho Objetivu atu

Fornese Deskoberta sira ne’ebe Relevante no Rekomenda ba Governo Hodi hasa’e no

hadi’ak Programa ne’e ho nune’e, Aumenta Realizasaun ba Labarik Timoroan sira-

nia Direitus Umanus ne’ebe Relevante.

Page 11: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

11

1.1 Fokus Konsentrasun no Diskusaun ba Implementasaun Programa Gestaun

Merenda Escolar iha Municipiu Ermera

Programa Auditoria Social nia fokus diskusaun foka liu ba Implementasaun

Programa Gestaun Merenda Escolar iha Postu Administrativu Lima Municipiu

Ermera ne’ebe Involve partisipasaun husi Mestri/a, Alunus, Konselhos dos Pais,

Inan-Aman no Fornesedor sira iha kada Escola Central ka Filial. Fokus husi

Auditoria ida ne’e principal liu ba;

a. Subsidiu eh Orsamentu ne’ebe mai husi Ministeriu da Edukasaun

b. Utilizasaun ba Orsamentu Merenda Escolar no Konsessoins

c. Involvimento iha Parte Merenda Escolar Nian

d. Efetividade ba Implementasaun Merenda Escolar

1.2 Objetivu Auditoria Social ba Implementasaun Gestaun Merenda Escolar

Objetivo Principal ne’ebe preve iha Auditoria Social mak hanesan tuir mai

ne’e;

a. Hakbi’it Partisipasaun Ativo Sidadaun nian iha Prosesu Dezenvolvimento

Nasional

b. Ajuda eh Apoiu Guvernu hodi Identifika Obstaklus no Dezafiu ne’ebe

Edukasaun enfrenta atu Guvernu bele halo Avaliasaun ba servisu

Edukasaun ne’ebe Guvernu rasik oferese ba povu.

c. Dadus Auditoria Social fo garantia ba Guvernu atu Implementa Politika

ida-ne’ebe diak ba Dezenvolve Kualidade Edukasaun

d. Aprezenta Rezultadu Auditoria Social ba Guvernu hodi hamosu Planu

ne’ebe Adekuadu no justu hodi responde ba prekupasaun povu nian iha

seitor Edukasaun

e. Estabelesemento sistema kontrolu no Monitorizasaun Regulamentu ba

Programa tomak iha Seitor Edukasaun nian

Page 12: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

12

1.3 kriteria Halo Selesaun ba Escola iha Municipiu Ermera

Kriteria halo selesaun ba Escola sira iha Municipiu Ermera hodi implemnta

Auditoria ba Programa Politika Gestaun Merenda Escolar uza sistema Simple

Random ou Aleatório Simples ba Escola Ensino Central no Ensino Basico Filial

ne’ebe sai targeitu ba pilotu Programa Politika Gestaun Merenda Escolar nian.

Sampel ne’ebe foti hamutuk Escola Sanolu-resin hitu ne’ebe kompostu husi Postu

Administrativu Lima mak hanesan mense iha tabela karaik ne’e:

No Postu Administrativu Ensino Basicu Total Escola

EBC EBF

1 Atsabe 1 2 3

2 Ermera 1 2 3

3 Hatolia 2 1 3

4 Letefoho 2 1 3

5 Railako 2 1 3

Grand Total: 8 9 17

Figura 1. Tabela Escola EBC no EBF iha Municipiu Ermera ( Doc Hdi 2018 )

1.4 Naran Escola Ne’ebe sai Targeitu Tuir Postu Administrativu

No Postu Administrativu Naran Escola EBC no EBF

1 Atsabe EBC Baboe Leten

2 Atsabe EBF Darlau Limeia Leten

3 Atsabe EBF Atara

Figura 2. Tabela Escola EBC no EBF iha Postu Aministrativu Atsabe ( Doc Hdi 2018 )

No Postu Administrativu Naran Escola EBC no EBF

1 Ermera Escola EBF Estado

2 Ermera EBF Lequeci

3 Ermera EBC 10 de Abril 1999 Gleno

Figura 3. Tabela Escola EBC no EBF iha Postu Aministrativu Ermera ( Doc Hdi 2018 )

Page 13: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

13

No Postu Administrativu Naran Escola EBC no EBF

1 Hatolia EFB Samara 2 Hatolia EBF Samara

3 Hatolia EBC Tata

Figura 4 Tabela Escola EBC no EBF iha Postu Aministrativu Hatolia ( Doc Hdi 2018 )

No Postu Administrativu Naran Escola EBC no EBF

1 Letefoho EBC Tata Mailau Catrai Leten

2 Letefoho EBC 30 DEagustis 99 Letefoho-

Vila

3 Letefoho EBF Lebululi

Figura 5 Tabela Escola EBC no EBF iha Postu Aministrativu Letefoho ( Doc Hdi 2018 )

No Postu Administrativu Naran Escola EBC no EBF

1 Railako E.B.C Tokoluli

2 Railako EBC Railaco Leten

3 Railako EBF 244 Matata

Figura 5 Tabela Escola EBC no EBF iha Postu Aministrativu Railako ( Doc Hdi 2018 )

1.5 Estandarizasaun Targeitu Escola ba Programa Politika Gestaun Merenda

Escolar.

Tuir Politika VI Guvernu Konstitusional Atu Hari’i Eh Fo Edukasaun No

Formasaun Ho Kualidade, Presiza Tebe-Tebes Hadia Oportunidade Moris Ba Ita-Nia

Povo Atu Permite Labarik Bele Konkretiza Sira-Nia Potensial, Vital Mós Ba

Dezenvolvimento Sosial No Ba Kresimentu Ekonomiku Timor-Leste Nian Tanba

Ne’e Programa Merenda Escolar Hanesan Sasukat Ida Hodi Motiva, Enkoraja Eh

Hakbi’it Espiritu Labaraik Sira Nian Hodi Partisipativa Iha Prosesu Edukasaun Nian

Hodi Kontribui Ba Reduz Partisipasaun Labarik Sira Ne’ebe Hetan Abandonadu Husi

Familia.

Page 14: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

14

CAPITULU II

METODOLOJIA AUDITORIA SOCIAL

2.1 Escola sira

Tarjeitu ba Projeitu Pilotu Auditoria Sosial ne’e maka Projeitu Merenda

Escolar no Prestasaun servisu atendementu merenda ba Labarik sira ho dignu eh

imparsial no Responsabilidade iha seitor Edukasaun, iha amostrasaun ka sample rua

ba seitor ida ne’e. Total Numeru Escola hili ho metodu Simple Random Sample (

SRS ) husi total Escola sira husi Postu Administrativu Lima iha Municipiu Ermera.

Bazeia ba SRS, Total Escola ne’ebe hili nu’udar amostra mak Escola Sanolu-resin

lima ( 15 ).

2.2.1 Respondente Sira

Enumerator sira sei halo Intervista ba Respondente hamutuk sanolu-resin lima

( 15 ),kompostu husi Forum Diskusaun Grupu ( FDG ) ba Estudante Nain 10,

Interviwner Inan Aman nai-rua ( 2 ), Intervista Mestri Nain-rua ( 2 ), Konselho dos

Pais Nain-ida( 1 ) no Fornesedor Nain-ida ( 1) . Respondente hirak ne’e sei intervista

kada ema no ba Estudante sira sei halao Diskusaun Foku.

Naran no Respondente sira hanesan descreve iha tabela karaik ne’e:

No Respondente Tarjeitu Kada Escola

1 Mestri/a Ema 2

2 Alunos Ema 10

3 Inan- Aman Ema 2

4 Konselhos dos Pais Ema 1

5 Fornesedor Ema 1

Total Respondente : Ema 16

Figura 6 Tabela Respondente Escola EBC/EBF iha Municipiu Ermera( Doc Hdi 2018 )

Page 15: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

15

Husi Total Escola ne’ebe mak tama ba Amostra, Total Respondente tuir Postu

Administrativu idak-idak nian hanesan Mense iha Tebela karaik ne’e:

Figura 7. Tabela Elaborasaun dadus Escola EBC/EBF Municipiu Ermera( Doc Hdi 2018 )

2.3.2 Prosesu Kolesaun Dadus

Kuesinariu no Perguntas ba Respondente.

Ekipa rua husi TAF no HDI Servisu hamutuk hodi dezena kuesinariu sira ba kada

Respondente. Kuesinariu no Pergunta sira ne’e sei hatama ba tablet hodi uza ba

kolesaun dadus iha tereinu no mo’os oinsa halo intervista ba Respondente sira iha

kada Escola.

2.4.3 Metodu Kolesaun Dadus

Antes atu halo kolesaun dadus iha tereinu, Funsinariu HDI hetan treinamentu

kona-ba prosesu kolesaun dadus husi Ofisial Survey Fundasaun Azia ka The Asia

Foundation-TAF nian. Treinamentu ne’e fo hodi kapasita ba Funsinario HDI nian

hodi utilija Teknolojia Tablet ba halo kolesaun dadus no mo’os oinsa mak halo

Intervista ba Respondente sira iha Tereinu hodi apoiu no halais eh hakman

Enumerator sira-nia servisu iha prosesu kolesaun dadus iha kada Escola.

No Postu

Administrativu

Total Mestri/a Alunos Konselhos

dos Pais

Inan-

Aman

Fornesedor Total

Respondente

1 Atsabe 3 Escola 6 30 3 6 3 48

2 Ermera 3 Escola 6 30 3 6 3 48

3 Hatolia 3 Escola 6 30 3 6 3 48

4 Letefoho 3 Escola 6 30 3 6 3 48

5 Railako 3 Escola 6 30 3 6 3 48

Grand Total : 30 150 15 30 15 240

Page 16: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

16

2.5.4 Intervista no FGD

Funsinariu ka Enumerador HDI sei halo intervista diretamente ba

Respondente sira hanesan Mestri/a, Conselhos dos Pais, Alunus, Inan-Aman no

Fornesedor sira. Iha faze ida ne’e pergunta nakloke ne’ebe sei husu face to face ka

oin ba oin ba Respondente sira ne’ebe haktenik iha leten I ba Alunus sira sei halo

pergunta liu husi Focus Discution Group ka Grupo Diskusaun Fokus-FDG ne’ebe sei

halao iha kada Escola tuir dezenu pergunta ne’ebe planeadu ona husi ekipa HDI no

TAF. Total Estudante ne’ebe involve iha Diskusaun Grupu ne’e hamutuk Estudante

Sanou ( 10 ) I hetan akompanhamento husi Mestri/a sira.

2.6.5 Kontrolu Kualidade

Atu Garantia no Asegura Kualidade Intervista ba Respondente sira iha tereinu

Presija tebes formasaun ba Enumerador sira oinsa atu utiliza Matrial no Ekipamento

Modernu sira hanesan Tablet ne’ebe nakonu ho ni-nia programa haktuduk GPS,

Mapamentu, Pontu Kordinat inklui Baliza entre Sucu hodi labele hamosu konfujaun

ba Enumerador sira iha tereinu. Dadus ne’ebe formadu ona iha Tablet kada

Enumerador sei lao ba halo intervista kada Escola tuir tarjeitu ne’ebe iha I dadus

ne’ebe foti iha tereinu sei hetan akompnhamento husi ekipa sourvey TAF nian liu-

husi Mapamento Aplikasaun Global Positioning System ka GPS hodi labele hamosu

manipulasaun dadus iha tereinu. Wainhira intervista ona ba Respondente signifika

dadus ne’ebe foti otomatikamente rai ka tama kedas iha sistema teknolojia Tablet I

envia emediatamente ba Ekipa sourvy Nasional TAF nian hodi halo Elavorasaun ba

dadus. Karik dadus ne’ebe tama ona ba iha ekipa Nasional sourvey TAF nian mak

ladauk klaru sei halo konfirmasaun ba dadus refere hodi hadia diak liu-tan tuir format

ne’ebe termina ona.

Page 17: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

17

2.7.6 Periodu ba Auditoria Social Programa Implementasaun Gestaun Merenda

Escolar

Auditoria Social ba Seitor Edukasaun iha Municipiu Ermera durasaun fulan

lima Maiu 2018 to’o Setembru 2018. Fulan Abril to’o Setembru 2018 Ekipa Survey

Partisipa iha Treinamento Auditoria Social, Realiza Encontru Preliminaria ba postu

Administrativo lima iha Municipiu Ermera, Halo kolesaun dadus liu husi Intervista

direita ba Escola sira. Hahu loron Ruanolu-resin sia Fulan Juli 2018 to’o fulan Julli

2018 Ekipa HDI hamutuk ho The Asia Foundation-TAF halo Analiza dadus, Clearing

Data ka Hamo’os dadus, Cross Tab Dadus, Hakerek Relatorio Final no Publikasaun

ou fo fila rezultadu ba komunidade no Stakehoders sira kada Escola iha Municipiu

Ermera.

2.8.7 Planu Implementasaun Programa Gestaun Merenda Escolar

Planu Auditoria Social ba Programa Implentasaun Politika Gestaun Merenda

Escolar Hanesan Descreve iha Tabela Karaik:

No

Planu Actividade

Maiu 2018 Juni 2018 Juli 2018 Agustus 2018 Setembro

2018

I II II I I II II I I II II I I II II I I II II I

I V V I V I V I V

1 Treinamento

Numerador

x

2 Enkontru

Preliminario

x

3 Kolesaun Dadus

iha Terenu

X x X x

4 Analiza Dadus x

5 Clearing Data ka

Hamo'os Dadus

X

6 Cros Tabs Data x

7 Hakerek Relatorio

Final

x X x X x x x X

8 Validasaun

Relatorio Final

x x

Figura 8. Tabela Planu Implementasaun Aktividade HDI ( Doc Hdi 2018 )

Page 18: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

18

CAPITULU III

REZULTADU AUDITORIA SOCIAL

Auditoria ne’e halao husi Ekipa HDI ba Escola Sanolu-Resin Lima ne’ebe sai

hanesan pilotu eh Tarjeiu ka Sampel ba Implementasaun Programa Gestaun Merenda

Escolar iha parte Edukasaun ne’ebe hola parte husi Postu Administrattivu Lima iha

Municipiu Ermera. Durante Survey ba Escola Sanolu-Resin Lima (15), Ekipa Survey

HDI hetan dadus liu husi Intervista ba Mestri/a, Konselhos dos Pais, Inan-Aman,

Alunus no Fornesedor sira ne’ebe mak sai hanesan benifisariu ka involvimentu iha

sistema Merenda Escolar nian. Kada Escola iha Kuisinariu 5 no total husi kuisinariu

kada Escola 15 hamutuk 75 kuisinariu. Perguntas iha kuisinariu ba Mestri/a sira

hamutuk 30, Alunus 150, Konselhos dos pais 15, Fornesedor 15 no Inan-Aman 30

perguntas.

Dadus ne’ebe Ekipa Enumerador Survey HDI hetan sai hanesan dadus

kolektivo no Akumulativu tan-ba informsaun sira diferente mai husi Mestri/a,

Alunus, Konselhos dos Pais, Fornesedor no Inan-Aman ne’ebe responde ka hatan tuir

situasaun no kondisaun real ne’ebe sira enfrenta iha kada Escola.

Rezultadu Auditoria Social ba Implementasaun Gestaun Merenda Escolar tuir

dadus ne’ebe hetan mai husi respondente sira no parte Analizador halo sumariu ka

rezumu katak Alokasaun Orsamento ba Merenda Escolar iha Municipiu Ermera

Maioria Escola Bazika sira hetan hotu kada fulan ne’en tuir planu ne’ebe terminadu

ona husi Ministeriu da Edukasaun. Apoiu eh Subsidiu ne’ebe hetan husi Ministeriu

Edukasaun hanesan, Fos, Orsamento Merenda Eskolar no Konsenssoin ba Didaktiku

nian. Utilizasaun Orsamentu refere aloka ba sosa sasan sira ne’ebe tuir planu ka menu

ne’ebe estabelese ona iha Eskola sira mak hanesan, Mostarda-Mutin, Mostarda-

Metan, Kangkung, Koll, Cenora, Fehuk-Ropa, Ayam-Potong, Tahu,Tempe, Tomate,

Dosi, Cha, Masin-Midar, Masin-Moruk,Naan-Karau, Naan-Fahi, Manu-Tolun,Ai-

Page 19: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

19

Sunu, Makaraun, Susu-Ben, Paun, Koto Nurak, Sosis no Ikan. Involve deretamente

husi Professor/a, Assosiasaun Grupo Merenda Escolar, Fornesedor inkuli Inan sira.

Efetividades ba servisu konjunto ne’ebe halao iha Escola sira mesmo dala-

barak hetan obstaklu ka dezafiu maibe nafatin iha vontade ne’ebe bo’ot lori Esudante

sira ba hetan Ai-han Merenda Eskolar tuir planu adekuadu ne’ebe konsagra ona iha

Menu Escola nian.

Direitor ho Gat mak responsabiliza ka foti Orsamento Merenda Escolar nian

tuir totalidade Numeru Estudante kada Escola nian hanesan descreve iha tabela karaik

ne’e:

No Naran EBC/EBF Total

Estudante

Feto Mane Sucu Postu

Administrativu

Municipiu

1 EBC Tokoluli 528 65 463 Tokoluli Railako Ermera

2 EBC Baboe-Leten 24 12 12 Baboe-Leten Atsabe Ermera

3 EBC Tata-Mailau

Catrai-Leten

176 88 88 Catrai-Leten Letefoho Ermera

4 EBF Darlau Limea

Leten

280 160 120 Limea Atsabe Ermera

5 EBF Atara 261 88 173 Atara Atsabe Ermera

6 EBC 30 de Agustus

99 Letefoho-Vila

88 88 88 Hau-pu Letefoho Ermera

7 EBF Lebululi 88 88 88 Ducurai Letefoho Ermera

8 EFB Samara 88 88 88 Samara Hatolia Ermera

9 EBF Samara 88 88 88 Samara Hatolia Ermera

10 EBC Tata 88 88 88 Ai-Lelo Hatolia Ermera

11 Escola EBF Estado 88 88 88 Estado Ermera Ermera

12 EBF Liquici 208 107 101 Poetete Ermera Ermera

13 EBC Railaco Leten 88 88 88 Railaco-

Leten

Railaco Ermera

14 EBF 244 Matata 88 88 88 Matata Railaco Ermera

15 EBC 10 de Abril

1999 Gleno

88 88 88 Talimoro Ermera Ermera

Figura 9. Tabela Estudante kada Escola ( Doc Hdi 2018 )

Esplikasaun:

88 : Katak La Hatene Numeru Estudante.

Page 20: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

20

Alokasaun orsamentu Merenda Escolar Bazeia ba Totalidade Numeru

Estudante iha tabela leten I tuir lei ne’ebe preve iha Planu Merenda Escolar kada

pesoa ka Estudante ida hetan $.0,25 Centavos ba loron ida no lao tuir oras ne’ebe

determina ona I Alunus sira han kada loron tuir Menu Merenda Eskolar ne’ebe

Ministeriu Edukasaun planeadu ona hodi Garantia Sustentavilidade Nutriente diak ba

Labarik sira-nia Saude. Orsamento ne’ebe divide ona ba iha Grupo ka Assosiasaun

Merenda Escolar eh Fornesedor sira hetan kontrolu masimu husi Direitor da Escola,

GAT, Profesor/a, Conselhos dos Pais, Koordenador no Chefe Kojinheira sira.

Implementasaun programa Merenda Escolar kada tinan dala ida no orsamento ne’ebe

oferese husi Edukasaun kada fulan 6 foti dala rua tuir planu Ministeriu nian.

Kojineira sira mak Responvel Merenda Escolar ba Alunus sira iha kada Escola.

PERSENTAJEN BA PURSENTU KALARIFIKA NO ESKALRESE

IHA GRAFIKA NE’EBE DESCREVE IHA PAJINA KARAIK TUIR

KUISIONARIU NE’EBE KOMPROVATIVU EH HUSU ABERTA KA FACE

TO FACE BA ALUNUS, MESTRI NO INAN-AMAN SIRA.

Page 21: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

21

3.1 Persentajen Grafika Respondente Alunus nian kona-ba Subsidiu

Orsamentu husi Guvernu ba Programa Merenda Escolar iha Municipiu

Ermera.

3.2.1 Iha ka Lae Subsidiu Orsamentu husi Guvernu ba Merenda Escolar

Husi persentajen Grafika iha leten hatudu katak seim pursentu 100 % iha

Escola refere hetan apoiu orsamentu husi Guverno ba Implementasaun Programa

Politika Merenda Escolar tuir planu ne’ebe estabelese ona iha Ministeriu Edukasaun I

Pursentu Mamuk 0 % hatudu katak Estudante sira partisipa tebes iha Merenda

Escolar no pursentu mamuk 0% signifika katak Estudante sira la hatene kona-ba

prosesu Implementasaun Programa Merenda Escolar.

100

0 0 0

20

40

60

80

100

120

Sim Lae La Hatene

1. Iha ka laeSubsidiu ouorsamento husiGuverno baMerenda Eskolar ihaEskola ne'e?

Page 22: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

22

3.3.2 Orsamentu ba Merenda Escolar Se-Mak ba Responsavel.

Husi grafika ida ne’e respondente pursentu 66.66% hateten katak GAT mak

iha responsabilidade foti osan Merenda Escolar nian no pursentu 33.33% haktuir

katak Direitor mak responsavel I pursentu 6.66% hatene Mestri sira mak Gere

orsamentu Merenda Escolar ikus liu pursentu 6.66% hatene katak Fornesedor sira

mak organiza.

3.4.3 Iha Escola ne’e Numero Estudant ho Total Hira

Total Estudante iha Escola tarjeitu sanolu-resin lima hamutuk 7946.66 pesoa.

Hsusi total ne’ebe mak iha Mane 223.33, I Feto 5713.33 pesoa ne’ebe asesu ba

Programa Implementasaun Politika Merenda Escolar ( PIPME ) iha Municipiu

Ermera.

33.33

6.66

66.66

6.66

0

20

40

60

80

1.      Orsamento

Ba Merenda

Eskolar Se Mak

Ba Foti ?

2233.33

5713.33

3. Iha Eskola Ne’e Numeru Estudante Ho

Total Hira ?

Mane

Feto

Page 23: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

23

3.5.4 Orsamentu Merenda Escolar ba Alunus sira ho Montante Hira

Estudante pursentu 93.33% fo esplikasaun katak loron ida sira Merenda kada

pesoa 0,25cen no pursentu 6.66% hatene kada loron sira Merenda 0,50cen I pursentu

Mamuk 0% la fo intervensaun ba iha prosesu ida ne’e no pursentu 20% La hatene

sistema Implementasaun ba Politika Gestaun Merenda Escolar iha Escola refere.

3.6.5 Iha Escola ne’e kada Loron Merenda dala Hira

Pursentu 100% ida haktuir katak kada loron Estudante sira Merenda dala ida

tuir Programa no Menu ne’ebe Estabelese ona iha Escola I lao tuir koridor Ministeriu

Edukasaun. Laiha Estudante ida mak fo intervensaun kona-ba Merenda dala-rua no

La-Merenda signifika katak Estudante sira seim pursentu asesu ba programa Merenda

Escolar iha Municipiu Ermera.

93.33

6.66 0

20

0

20

40

60

80

100

0.25 0.50 0.75 Lahatene

1.      OsamentoMerenda Eskolarkada Alunus homontante hira?

100

0 0 0

20

40

60

80

100

120

1. Iha Eskola Ne’e Loron Ida Merenda Dala Hira?

Page 24: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

24

3.7.6 Iha Escola ne’e Mernda tuir Oras ka Lae

Implementasaun Progrma Politika Merenda Escolar dadus hatudu katak

pursenu 100% mak asesu ba Merenda Escolar kada loron no laiha Implementasaun

Merenda Escolar ne’ebe ses husi planu ne’ebe orienta ona husi Ministeriu Edukasaun

tamba realidade hatudu 0% pursentu laiha Intervensaun.

3.8.7 Iha Escola ne’e kompra tuir Menu Edukasaun ka Lae

Sim iha pursentu 80% mak hateten katak durante prosesu implementasaun

Merenda Escolar sira Han tuir Menu ne’ebe estabelese ona iha kada Escola tuir planu

ne’ebe organijadu ona no pursentu 26.66 haktuir katak implementasaun ladun lao tuir

Menu ne’ebe iha.

100

0

6. Iha Eskola Ne’e Merenda Tuir Oras

Ne’ebe Determina Ona Husi Edukasaun

Ka Lae?

Sim

Lae

80

26.66

1. Iha Eskola Ne’e Kompra Tuir

Menu Edukasaun Ka Lae?

Sim

Lae

Page 25: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

25

3.9.8 Iha Escola ne’e Se-mak kontrola Orsamentu Merenda Escolar

Husi pursentu 53% hatene Direitor da Escola mak halo kontrolu ba

Implementasaun Merenda Escolar. Pursentu 26.66% haktuir katak Mestri sira mo’os

halo kontrolu ba Merenda Escolar I pursentu 20% klarifika Coordenador halo mo’os

kontrolu no tuir pursentu 13.33%. no 13.33% ba Fornesedor no Konselho dos Pais

sira halao kontrolu mo’os kontrolu signifika katak iha Prosesu Implementasaun

Programa Politika Merenda Escolar iha Escoala refere hetan kontrolu masimu husi

parte ha’at ne’ebe mensiona iha Grafika leten.

3.10 Tinan ida Orsamentu Merenda dala-hira

Tuir dadus hateten katak pursentu 86.66% Implementasaun Programa

Merenda Escolar Dala-ida kada loron. Pursentu 6.66 klarifika dala-ruma Merenda

dala-rua I 0% laiha Escola ida mak la hetan orsamentu maibe hotu-hotu hetan

orsamentu Merenda Escolar kada tinan dala ida.

53.33

20 13.33 13.33

26.66

0102030405060

1. Iha Eskola Ne’e Se Mak Kontrola Osamento Merenda Nian?

86.66

6.66 0

0

20

40

60

80

100

Dala-ida Dala-rua Nuncahetan

Merenda

1.      Tinan Ida

Osamento

Merenda Dala

Hira?

Page 26: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

26

3.11 Se-Mak Prepara Merenda Ba Alunus Sira

Husi dadus Escola Sia-nolu resin lima hatudu katak pursentu 93.33%

Fornesedor sira mak prepara no servidor ba Programa Merenda Escolar iha Municipiu

Ermera. Pursentu 6.66 involve eh partisipa mo’os iha aktividade Merenda Escolar

hodi kontribui ba apoiu no aslera programa Merenda Escolar.

6.66

93.33

10. Se-Mak Prepara Merenda Ba

Alunus Sira?

Mestri sira

Fornesedor

Page 27: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

27

3.1 Persentajen Grafika Respondente Mestri nian kona-ba Subsidiu Orsamentu

husi Guvernu ba Programa Merenda Escolar iha Municipiu Ermera.

3.1.1 Politika Guvernu Fo Subsidiu Merenda Escolar iha Teritoria Tiles.

Dadus hatudu katak pursentu 86.66% hatene katak kada tianan Guvernu fo

apoiu Merenda Escolar ba Teritoria tomak iha Timor-Leste. Prusentu 80% la hatene

kona-ba subsidiu ne’ebe Guvernu apoiu ba Merenda Escolar no pursentu 6.66% fo

interbensaun katak Guvernu la fo subsidiu ba Merenda Escolar.

3.2.2 Total Orsamentu ne’ebe Guvernu Aprova ba Merenda Escolar

Grafika leten hatudu pursentu 73.33% hatene Guvernu aprova orsamentu ba

Merenda Escolar I pursentu 6.66% la-dun hatene no pursentu 93.33% lahatene liu

kona-ba Aprovasaun Orsamentu ba Merenda Escolar.

86.66

6.66

80

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Sim Lae La hatene

Tuir politikaGuvernu fosubsidiu MerendaEscolar ihateritoria TimorLeste ka lae?

73.33

6.66

93.33

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Sim Lae La hatene

Tuir ita nia hatenetotal orsamentuhira mak Guvernoaprova baMerenda Escolariha Tiles?

Page 28: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

28

3.3.3 Guvernu Aprova Orsamentu ba Merenda Escolar

Tuir aprezentasaun grafika iha leten hatudu katak pursentu 80% hatene

kona-ba aprovasaun orsamentu ba Merenda Escolar. Pursentu Mamuk 0% la fo

interbensaun no pursentu 93.33% La hatene kona-ba Aprovasaun Orsamentu ba

Merenda Escolar.

3.4.4 Kada Tinan Departementu Edukasaun Municipiu Koloka Orsamentu hira

Pursentu 80% ne’ebe iha Grafika leten hatudu katak kada tinan Guvernu

koloka Orsamentu ba Merenda Escolar I Pursentu 6.66% La-dun hatene kona-ba

Orsamentu Merenda nian no Pursentu 66.66% La hatene kona-ba Kolokasaun

Orsamentu ba Merenda Escolar.

80

0

93.33

0

20

40

60

80

100

Sim Lae La hatene

Tuir ita bo'ot nia

hatene kada postu

Guvernu aprova

orsamentu hira ba

Merenda Escolar ?

80

6.66

66.66

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Sim Lae La hatene

Tuir ita bo'ot hatenekada tinan EdukasaunMunicipiu Ermerakoloka orsamentuhira?

Page 29: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

29

3.5.5 Iha ka Lae Subsidiu husi Guvernu ba Escola

Seim Pursentu 100% iha Grafika leten hatudu katak Guvernu sempre fo

Subsidiu ba Escola sira I Pursentu Mamuk 0% Lae la hatene kona-ba Subsidiu no

Pursentu Mamuk Lahatene liu Subsidiu husi Guvernu ba Escola refere.

3.6.6 Se-mak ba foti Orsamentu Merenda Escolar

Husi Aprezentasaun dadus iha Grafika leten katak Pursentu 73.33% hatene

GAT mak responsavel kona-ba orsamentu Merenda Escolar. Pursentu 13.33% haktuir

katak Deirtor mak ba foti orsan I Pursentu Mamuk 0% hatudu katak Mestri sira laos

responsavel ba orsamentu Merenda Escolar no Pursentu 20% haklaken no hateene

katak Fornesedor sira mak responsavel ba foti Orsamentu Merenda Escolar nian.

100

0 0 0

20

40

60

80

100

120

Sim Lae La hatene

Iha ka lae subsidiuhusi Guvernu baEscola ida ne'e?

13.33

73.33

0

20

01020304050607080

Orsamentu baMerenda Escolar se-mak ba foti?

Page 30: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

30

3.7.7 Total Estudante iha Escola

Enjeralmente Grafika leten hatudu katak iha Escola tarjeitu sira ho Total

Estudante hamutuk 82520 pesoa. Mane 39720 pesoa no Feto 49253.33 pesoa.

Signifika total Estudante iha leten asesu hotu ba Merenda Escolar iha kada Escola.

3.7.8 Montante Orsamentu kada Alunus

Dadus iha leten hatudu katak maioria pursentu 86.66% hateten I hatene

Orsamentu Merenda Escolar kada pesoa ka Alunus ho Montante 0,25cn. Pursentu

Mamuk 0% laiha Intervensaun I Pursentu 6.66% hatene orsamentu kada alunus

0.75cn no pursentu 6.66% la-hatene kona-ba Montante Orsamentu ba Alunus kada

loron

82520

39720

49253.33

Iha Escola ne'e Total Estudante hira?

Total

Mane

Feto

86.66

0 6.66 6.66

0

20

40

60

80

100

0.25 0.50 0.75 Lahatene

Orsamentu kadaAlunus hoMontante hira?

Page 31: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

31

3.7.9 Merenda Kada Loron

Maioria hatene pursentu 86.66% kada loron Merenda Dala-ida I Pursentu

6.66% hateten kada loron Merenda dala-rua no pursentu 6.66% La hatene kada loron

Merenda dala-hira.

3.10 Estudante sira Merenda tuir oras ne’ebe Edukasaun termina ka lae

Estudante sira Merenda sempre tuir oras ne’ebe Edukasaun termina ona basa

husi dadus ne’ebe hatudu iha Grafika leten Maioria Pursentu 80% mak fo

intervensaun no asesu ba Merenda Escolar tuir Politika Implementasaun Gestaun

Merenda Escolar nian iha kada Escola. Pursentu 20% La-hatene kona-ba Politika

Gestaun Merenda Escolar ne’ebe Implementa iha kada Escola.

86.66

6.66

6.66

Iha Escola ne'e kada loron Merenda dala

hira?

Dala-ida

Dala-rua

La hatene

80

20

Iha Escola ne'e Merenda tuir oras ne'ebe

Edukasaun termina ona ka lae?

Sim

Lae

Page 32: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

32

3.11 Iha Escola ne’e Kompra tuir Menu Edukasaun ka Lae

Implementasaun Politika Gestaun Merenda Escolar iha Municipiu Ermera

kada Escola sempre lao tuir koridor ne’ebe termina ona husi Edukasaun hanesan

Grafika iha leten klarifika katak pursentu 93.33% Kompra tuir Menu ne’ebe Planeadu

ona no Pursentu 6.66% hateten komprador sira dala-barak la hola tuir Menu ne’ebe

mak prepara ona husi Edukasaun.

3.12 Iha Escola ne’e se-mak kontrola ba Merenda Escolar

Dadus iha Grafika leten indika katak Mairoia halo hotu kontrolu ba Merenda

Escolar hanesan Pursentu 80% ba Direitor,Pursentu 60% Coodenador, Pursentu

53.33% Conselhos dos Pais no Fornesedor 6.66% siginifka iha implementasaun

Merenda Escolar servisu konjuntu hodi halo kontrolasaun.

93.33

6.66

Iha Escola ne'e kompra tuir Menu

Edukasaun ka Lae?

Sim

Lae

80

0

60 53.33

6.66

0

20

40

60

80

100

Iha escola ne'e se-mak kontrola baMerenda Escolar?

Page 33: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

33

3.13 Kada Tinan Merenda Escolar dala-hira

Pursentu 53.33% hateten katak kada tinan Merenda dala ida deit I Pursentu

46.66% salienta kada tinan Merenda dala-rua no ikus liu pursentu Mamuk 0% Nunca

hetan Merenda.

3.14 Se-mak Prepara Merenda ba Alunus Sira.

Rezultadu ne’ebe foka sai iha Grafika leten hatudu seim pursentu 100%

Kojineira sira mak haknar-an no iha dever responsabilidade Prepara Merenda Escolar

hodi oferese ba Alunus sira tuir Menu ne’ebe iha no ikus liu Pursentu Mamuk 0% ba

Mestri sira signifika Profesor sira nia Obrigasaun mak hanorin deit no halo kontrolu.

53.33 46.66

0 0

10

20

30

40

50

60

Dala-ida Dala-rua Nuncahetan

Merenda

Tinan ida MerendaEscolar dala-hira?

0

20

40

60

80

100

Mestri SiraKojineira

0

100 Se-mak preparaMerenda baAlunus sira?

Page 34: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

34

3.15 Se-mak Selu Kujinheira Sira ba Merenda Escolar

Maioria Pursentu 86.66% haktuir katak Escola mak selu kujineira sira ne’ebe

prepara ai-han ba Esudante ka Alunus sira no Pursentu 13.33% La-hatene kona-ba

Financiamentu ba Kujineira sira iha Escola refere.

0

50

100

Escolamak selu

La hatene

86.66

13.33

Se-mak selu Kujineira ba Merenda

Escolar?

Se-mak selukujineira baMerenda Escolar?

Page 35: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

35

3.3 Persentajen Grafika Respondente Inan-Aman nian kona-ba Subsidiu

Orsamentu husi Guvernu ba Programa Merenda Escolar iha Municipiu

Ermera.

3.1.1 Iha ka lae Subsidiu husi Guvernu ba Merenda Escolar iha Escola ida ne’e.

Husi Grafika iha leten hatudu katak seim pursentu 100% Guvernu apoiu

Merenda Escolar ba Escola sira iha Municipiu Ermera no Pursentu Mamukk 0%

signifika katak Maioria hatene kona-ba Subsidiu ne’ebe Guvernu oferese liu husi

Miniseriu Edukasaun ba Escola sira hodi fo Nutriente ba labarik sira nia Saude.

3.2.2 Responsavel Orsamentu Merenda Escolar

Dadus hateten katak Pursentu 60% GAT mak responsavel ba foti orsamentu

Merenda Escolar nian. Pursentu 26.66% haktuir orsamentu ne’e parte kojineira sira

mak foti I pursentu 13.33% hatene Direitor mak responsavel no Pursentu Mamuk 0%

laiha intervensaun kona-ba Orsamentu Merenda Escolar.

100

0

Iha ka lae Subsidiu husi Guvenu Merenda

Escolar ba Escola ida ne'e?

Sim

Lae

13.33

0

60

26.66

0

10

20

30

40

50

60

70

Direitor Mestrisira

GAT Kojineira

Osamentu baMerenda Escolarse-mak ba foti?

Page 36: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

36

3.3.3 Total Estudante kada Escola

Grafika iha leten hatudu katak total Estudante iha kada Escola tarjeitu

hamutuk 1393780 pesoa i husi totalidade ne’e hafahe ba parte rua mak hanesan Mane

52246.7 Pesoa no Feto 57646.7 Pesoa.

3.4.4 Orsamentu kada Alunus

Dadus hatudu pursentu 86.66% hatene katak kada pesoa ka Estudante kada

loron merenda 0.225cn. Pursentu 6.66% hatene kada estudante hetan 0.50cn I

pursentu 6.66% salienta estudante sira kada loron hetan 0.75cn no pursentu mamuk

0% la hatene kona-ba orsamentu refere.

1393780

52246.7 57646.7

Iha Escola ne'e total Estudante hira?

Total

Mane

Feto

0

20

40

60

80

100

0.25 0.5 0.75 Lahatene

86.66

6.66 6.66 0

Orsamentu kadaAlunus ho Montantehira?

Page 37: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

37

3.5.5 Estudante sira asesu ba Merenda Escolar kada loron

Tuir Grafika ne’ebe mense iha leten hatudu katak pursentu 86.66% hateten

kada loron sira merenda dala-ida. Pursentu 13.33% haktuir kada loron estudante sira

merenda dala-rua no ikus liu Pursentu Mamuk 0% signifika katak komprende no

hatene kona-ba implementasaun programa merenda escolar nian.

3.6.6 Estudante sira Merenda Tuir Oras ne’ebe Termina ona husi Edukasaun

Husi Grafika iha leten haktuir katak pursentu 86.66% hateten Estudante sira

Merenda tuir oras ne’ebe termina ona husi Edukasaun no Pursentu 13.33% fo

intervensaun katak Estudante sira Merenda la tuir sistema ne’ebe planeadu ona husi

Ministeriu Edukasaun kona-ba Horariu Merenda nian.

0

20

40

60

80

100

Dala-ida Dala-rua LaMerenda

86.66

13.33

0

Iha Escola ne'e loronida merenda dalahira?

86.66

13.33

Iha escola ne'e merenda tuir oras ne'ebe

Edukasaun termina ona ka lae?

Sim

Lae

Page 38: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

38

3.7.7 Kompra Tuir Menu Merenda Escolar

Dadus hateten katak pursentu 80% komprador sira kompra tuir Menu ne’ebe

Ministeriu Edukasaun fo sai ona ba Escola sira iha teritoriu Timor-Leste no Pursentu

20% fo Intervensaun katak hahan no modo tahan sira ne’ebe sosa la tuir menu ne’ebe

estabelese ona iha programa Merenda Escolar.

3.8.8 Kontrolu Orsamentu Merenda Escolar iha Escola

Grafika ne’ebe mense iha leten hatudu katak Pursentu 40% GAT mak halo

kontrolu Masimu ba Merenda Escolar. Pursentu 26.66% esklarese katak Direitor

mo’os halao kontrolu ba Implemenasaun Merenda Escolar no Pursentu 26.66%

hateten Mestri sira mak halo kontrolu no Pursentu 6.66% haktuir katak Kujineira sira

husi pursentu sira iha leten hatudu katak kontrolasaun lao ho diak iha kada Escola

tamba parte hotu-hotu halo kontrolu.

80

20

Iha Escola ne'e kompra tuir Menu Merenda

ka Lae?

Sim

Lae

05

10152025303540

26.66 26.66

40

6.66

Iha ne'e se-makkontrolu orsamentuMerenda Escolarnian?

Page 39: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

39

3.9.9 Orsamentu Merenda Escolar kada tinan

Husi dadus ne’ebe mense iha laran ho pursentu 93.33% deklara katak

orsamentu ba Merenda Escolar kada tinan dala-ida. Pursentu 6.66% esklarese tan

orsamentu ba Merenda Escolar kada tinan akontese dala-rua no ikus liu Pursentu

mamuk 0% laiha komentariu kona-ba orsamentu refere tamba koneke ona nia prosesu

implementasaun.

3.10 Preparasaun Merenda Escolar ba Alunus sira

Dadus ne’ebe fo sai iha tabela laran parte karaik nian ho pursentu 93.33%

hateten katak Kojineira sira mak prepara ai-han Merenda nian ba Estudante sira no

Pursentu 6.66% haktuir Mestri sira mo’os konribui ba apoiu no servisu hamutuk ho

kojineira sira hodi bele responde lais liu ba Merenda Escolar iha kada Escola.

93.33

6.66 0

Tinan ida orsamentu merenda dala-hira?

Dala-ida

Dala-rua

Nunca liu

6.66

93.33

Se-mak prepara merenda ba Alunus sira?

Mestri sira

Kojineira

Page 40: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

40

3.11 Selu Kojineira sira ne’ebe Responsabiliza ba Merenda Escolar

Husi Pursentu 60% ne’ebe iha tabela laran nia sorin lo’os hatudu katak

Kojineira sira ne’ebe sai responsavel ba Merenda Escolar iha kada Escola Tarjeitu

Escola mak Selu tuir konkordansia ne’ebe iha no Pursentu 40% La hatene kona-ba

Kojineira sira nia bensimentu kada loron ou fulan husi Escola ne’ebe sira hola parte

ba.

60

40

Se-mak Selu Kojineira sira ba Merenda

Escolar?

Escola mak selu

La hatene

Page 41: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

41

CAPITULU IV

KONKLUZAUN NO REKOMENDASAUN

4.1 Konkluzaun

Bazeia ba rezultadu Intervista husi Prosesu Implementasaun Politika Gestaun

Merenda Escolar iha Municipiu Ermera ONG Hametin Demorasia no Igualidade (

HDI ) ne’ebe halao iha Escola Sanolu-resin lima iha Postu Admnistrativu lima HDI

konsege identifika Problema kona-ba Efisiensia Implementasaun Merenda Escolar

iha kada Escola la hetan kontrolu masimu husi Departementu Edukasaun Municipiu

Ermera no Planu ne’ebe Ministeriu Edukasaun estabelese ona katak Merendu tuir

Menu no Oras ne’ebe termina ona maibe dala-barak iha implementasaun la tuir

koridor eh Matadalan Edukasaun nian.

4. 2 Rekomendasaun

Tuir dadus konkreita ne’ebe Ekipa HDI hetan iha Escola sira hatudu katak

Ministeriu Edukasaun presija hadia no halo kontrolu masimu ba Escola sira hodi hare

diretamente prosesu implementasaun Merenda Escolar kada Escola iha Postu

Administrativu no Municipiu. Ho ida ne’e HDI hakarak atu husik hela

Rekomendasaun lubun ida ne’ebe importante hanesan descreve iha karaik ne’e;

a. Presija halo kontrolu masimu ba Gestor Merenda Escolar kada Escola iha

Municipiu Ermera hodi hare Gestaun Implementasaun Programa Merenda

Escolar

b. Fo formasaun ba Kojineira sira hodi tein tuir Menu ne’ebe esabelese ona

iha Edukasaun

c. Presija aumenta Menu ba Merenda Escolar hodi Garantia Nutrienta ba

Labarik sira-nia saude

d. Husu ba Ministeriu Edukasaun no Departementu Edukasaun Municipiu

Ermera atu halo vizita kada fulan ba Escola sira hodi hare direamente

Gestaun Implemntasaun Merenda Escolar.

Page 42: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

42

e. Presija define direitu ba Fornesedor sira ne’ebe prepara Merenda Escolar

ba Alunus sira.

f. Presija halo Sosializasaun ba Profesor/a sira hodi hasae sira-nia

Intelektualidade hodi moris tuir koridor Manorin- Nain nian

g. Presija fo Kapasitasaun kona-ba Budget Planing no Realatoriu ba Gestor

Merenda Escolar atu nune’e utilizasaun orsamentu lao tuir Menu ne’ebe

Edukasaun estabelese ona.

h. Edukasaun tenki halo Alokasaun Orsamentu ho fos dala-ida atu nune

Gestor sira iha kada escola bele ezekuta orsamentu Merenda nian tuir

planu ne’ebe prega ona iha Ministeriu Edukasaun.

i. Presija promove Ai-han Lokal ba Merenda Escolar hodi fo venefisia

Ekonomia Komunidade no garantia sustentavilidade Merenda Escolar

nian ba futuru.

j. Ministeriu Edukasaun presija Aumenta Menu Ai-han ne’ebe ho nia

Kontemplasaun Nutriente barak atu nune bele fo nutrisaun diak ba Labarik

sira-nia Saude

Page 43: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

43

Referensia

Arika V. Dita 2013. Kualidade Menu Ai-han Meudia ne’ebe Interligadu ho Nutrisaun

no Skalaun Estudante Bazica iha Cidade Bogor . Departementu

Nutrisaun Comunidadi Fakuldade Ekolojia Humanu. Institutu

Agrikultura Bogor.

HDI 2016. Relatoriu Monitorizasaun ba Seitor Edukasaun iha Municipiu Ermera.

Publika husi HDI no The Asia Foundation-TAF. Dili

Konstituisaun RDTL. 2002. Republica Democratica de Timor-Leste. Palaciu do

Guvernu-Dili

Nusution R. 2003. Tekniku Analiza Sampling. Fakuldade Saude

Komunitaria.Universidade Sumatra.

PDHJ 2016. Relatoriu Monitorizasaun kona-ba Implementasaun Programa Merenda

Escolar “ Jestaun Merenda Escolar’’ Publikasaun Dili.

Page 44: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

44

ANEXU

IMAJEN NO KUISSINARIU SIRA

Page 45: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

45

SOCIAL AUDIT QUESTIONNER FOR EDUCATION MONITORIN

Questioner for the Parents

INTRODUSAUN

Bazeia ba karta akordu Iha tinan 2015 Governo Timor leste iha dia 25 de

marco primeiro ministro Sr Rui Maria de Araujo assina akordu ho FONGTIL ,Renas

hodi fo biban ba ong sira hodi halao auditorial social ba serbisu governo nian nebe

durante ne’e hasoru dezavius oin –oin iha ministerio laran .

ONG Lokal HDI halo ona servisu hamutuk ho FONGTIL,Renas hodi halao

servisu Auditorial social ne’e hetan apoio husi FUNDUS UNIAUN EUROPEIA.liu

husi FONGTIL hodi fo biban ba ong lokal eziste iha munisipo sira hotu Iha Timor

Leste iha tinan 2018 .Liu Husi ONG HDI ermera, hodi halao servisu Auditorial

social iha sector edukasaun liu-liu kona ba kondisaun geral Eskola nian .tarjeito ba

intervista Mestre ,inan aman no Alunus .Antis Equipa HDI halao servisu lina

kordanasaun ho Edukasaun Distrito director EBC, kordenado EBF,chefe do Suku ,

chefe aldeia, siguranca ou polisia munisipo ermera .

Aprejenta Organizasaun nia no servisu atu halo intervista tenki hato nia

naran mai hosi ne’ebe Introdusaun ba aktividades auditorial soail ba iha sector

Edukasaun, Objectivo atu halo intrevista ne,e hodi hatene lalaok eskola nian ba iha

sectores edukasaun hodi hatene dejavius ,prekupasaun komunidade nian iha prosesu

dezenvolvimento iha sector edukacaun ida ne’e .Auditorial social sai hanesan

sasukat ida ba governo .atu nune governo bele Hadia sistema servisu balu la kondis

ho povo nia hakarak liu-liu iha parte edukasaun foca liu ba iha merenda iha eskola

sira nebe iha area remotas.

Naran Eskola :…………………………..

Munisipiu :…………………………..

Postu :…………………………..

Suku : ………………………….

Naran Respondente :…………………………..

Apoiu hosi Guvernu :…………………………..

Page 46: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

46

1. Iha Ka Lae Subsidiu Ou Apoio Husi Governu/Merenda Eskolar Ba Eskola

Ne’e?

a. Sim

b. Lae

La hatene / Rejeita

a. Se sim, ba saidadeit?

b. Oinsa utilizasaun subsidiu hirak ne’e?

c. Se-se mak involve?

d. Efektivu kalae?

Sim

Lae

La hatene / Rejeita

2. Orsamento Ba Merenda Eskolar Se Mak Ba Foti ?

a. Dir da eskola

b. Mestre sira

c. Chefe Gabinete da eskola

d. ka kojineira

3. Iha Eskola Ne’e Numero Estudante Ho Total Hira?

a. Total =

b. Feto =

c. Mane=

4. Orsamento Merenda Eskolar kada Alunus ho montante hira?

a. 0,25

b. 0;50

c. 0,75

d. Ou lahatene

Page 47: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

47

5. Iha Eskola Ne’e Loron Ida Merenda Dala Hira?

a. merenda dala ida deit

b. merenda dala rua

c. la merenda

6. Iha Eskola Ne’e Meranda Tuir Oras Ne’ebe Determina Ona Husi Edukasaun Ka

Lae?

a. Sim

b. lae

7. Iha Eskola Ne’e Kompra Tuir Menu Edukasaun Ka Lae?

a. Sim

b. lae

8. Iha Eskola Ne’e Se Mak Kontrola Osamento Merenda Nian?

a. Mestre

b. Direitor

c. Coordenador

d. Konselhos dos pais

e. Kojineira

9. Tinan Ida Osamento Merenda Dala Hira?

a. Dala 1

b. Dala 2

c. Nunca hetan merenda

10. Se-Mak Prepara Merenda Ba Alunus Sira?

a. Mestre sira

b. Kojineira

11. Se-Mak Selu Kojineira Ba Merenda Eskolar?

a. Eskola mak selu

c. Ou lahatene

Page 48: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

48

SOCIAL AUDIT QUESTIONNER FOR EDUCATION MONITORING

Questioner for the Teacher

Introdusaun

Bazeia ba karta akordu Iha tinan 2015 Governo Timor leste iha dia 25 de

marco primeiro ministro Sr Rui Maria de Araujo assina akordu ho FONGTIL ,Renas

hodi fo biban ba ong sira hodi halao auditorial social ba serbisu governo nian nebe

durante ne’e hasoru dezavius oin –oin iha ministerio laran .

ONG Lokal HDI halo ona servisu hamutuk FONGTIL,Renas hodi halao servisu

Auditorial social ne’e hetan apoio husi FUNDUS UNIAUN EUROPEIA.liu husi

FONGTIL hodi fo biban ba ong lokal munisipo ermera, hodi halao servisu

Auditorial social iha sector edukasaun liu-liu kona ba kondisaun geral Eskola nian

.tarjeito ba intervista Mestre ,inan aman no Alunus .Antis Equipa HDI halao servisu

lina kordanasaun ho Edukasaun Distrito director EBC, kordenado EBF,chefe do

Suku , chefe aldeia, siguranca ou polisia munisipo ermera .

Aprejenta Organizasaun nia no servisu atu halo intervista tenki hato nia naran mai

hosi nebe

Introdusaun ba aktividades auditorial soail ba iha sector Edukasaun

Objectivo atu halo intrevista ne,e hodi hatene lalaok eskola nian ba iha sectores

edukasaun hodi hatene dejavius ,prekupasaun komunidade nian iha prosesu

dezenvolvimento iha sector edukacaun ida ne’e .Auditorial social sai hanesan

sasukat ida ba governo .atu nune governo bele Hadia sistema servisu balu la kondis

ho povo nia hakarak liu-liu iha parte edukasaun iha eskola sira nebe iha area

remotas .

Naran Eskola :…………………………..

Munisipio :…………………………..

Posto :……………………………

Suku : ……………………………

Naran Respondent :……………………………..

Apoiu hosi Guvernu

Page 49: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

49

12. Tuir politika Guverno eskola iha teritorio timor leste hetan subsidi husi governo,

iha tinan tinan aproba osamento ba iha sector edukasaun ho osamento boot liu-

liu ba iha merenda Eskolar tuir ita boot nia hatene total osamento hira mak

Ministerio relevante koloka osamento ba iha munisipio 13 Fokus liu iha

merenda eskolar ?

a. sim ho % hira

b. lae

c. ou lahatene

13. Tuir politika Guverno tinan tinan aprova orsamento ba iha sector edukasaun ho

osamento boot liu-liu ba iha merenda Eskolar Tuir ita boot nia hatene total

osamento hira mak Ministerio relevante koloka ba iha munisipio ermera pokus

liu iha merenda eskolar ?

a. sim ho % hira

d. lae

e. ou lahatene

14. Tuir ita boot nia hatene kada posto osamento hira mak ministerio edukasaun

Munisipio koloka ba iha posto.

a. sim ho % hira

b. lae

c. ou lahatene

15. Tuir ita boot nia hatene iha eskola ne’e kada tinan osamento hira mak

departamento edukasaun Munisipio koloka ba iha eskola ne’e .

d. sim ho % hira

e. lae

f. ou lahatene

16. Iha ka lae subsidiu hosi guvernu/Merenda Eskolar ba eskola ne’e?

a. Sim

b. Lae

C. La hatene / Rejeita

e. Se sim, ba saidadeit?

f. Oinsa utilizasaun subsidiu hirak ne’e?

g. Se-se mak involve?

h. Efektivu kalae?

Sim

Lae

La hatene / Rejeita

17. Osamento ba merenda eskolar se mak ba foti ?

Page 50: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

50

e. Dir da eskola

f. Mestre sira

g. Chefe Gabinete da eskola

h. ka kojineira

18. Iha eskola ne’e numero estudante ho total hira ?

d. Total =

e. Feto =

f. Mane=

19. Orsamento Merenda Eskolar kada Alunus ho montante hira?

e. 0,25

f. 0;50

g. 0,75

h. Ou lahatene

20. Iha eskola ne’e loron ida merenda dala hira ?

d. merenda dala ida deit

e. merenda dala rua

f. la merenda

21. Iha eskola ne’e meranda tuir oras nebe determina ona husi Edukasaun ka lae

c. Sim

d. lae

22. Iha eskola ne’e Kompra tuir menu Edukasaun ka lae?

c. Sim

d. lae

23. Iha eskola ne’e se mak kontrola osamento merenda nian

f. Mestre

g. Dir

h. Coordenador

i. Konselhos dos pais

j. Kojineira

24. Tinan ida orsamento merenda dala hira?

d. Dala 1

e. Dala 2

f. Nunca hetan merenda

25. Se-mak prepara merenda ba alunus sira?

d. Mestre sira

e. Kojineira

26. Se-mak selu kojineira ba merenda eskolar?

a. Eskola mak selu

b. Ou lahatene

Page 51: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

51

SOCIAL AUDIT QUESTIONNER FOR EDUCATION MONITORING

Questioner for Students

Introdusaun

Bazeia ba karta akordu Iha tinan 2015 Governo Timor leste iha dia 25 de

marco primeiro ministro Sr Rui Maria de Araujo assina akordu ho FONGTIL ,Renas

hodi fo biban ba ong sira hodi halao auditorial social ba serbisu governo nian nebe

durante ne’e hasoru dezavius oin –oin iha ministerio laran .

ONG Lokal HDI halo ona servisu hamutuk FONGTIL,Renas hodi halao

servisu Auditorial social ne’e hetan apoio husi FUNDUS UNIAUN EUROPEIA.liu

husi FONGTIL hodi fo biban ba ong lokal munisipo ermera, hodi halao servisu

Auditorial social iha sector edukasaun liu-liu kona ba kondisaun geral Eskola nian

.tarjeito ba intervista Mestre ,inan aman no Alunus .Antis Equipa HDI halao servisu

lina kordanasaun ho Edukasaun Distrito director EBC, kordenado EBF,chefe do

Suku , chefe aldeia, siguranca ou polisia munisipo ermera .

Aprejenta Organizasaun nia no servisu atu halo intervista tenki hato nia

naran mai hosi nebe no Introdusaun ba aktividades auditorial sosial ba iha sector

Edukasaun. Objectivo atu halo intrevista ne,e hodi hatene lalaok eskola nian ba iha

sectores edukasaun hodi hatene dejavius ,prekupasaun komunidade nian iha prosesu

dezenvolvimento iha sector edukacaun ida ne’e .Auditorial social sai hanesan

sasukat ida ba governo .atu nune governo bele Hadia sistema servisu balu la kondis

ho povo nia hakarak liu-liu iha parte edukasaun iha eskola sira nebe iha area

remotas .

Naran Eskola :…………………………...

Municipiu :…………………………...

Postu :…………………………...

Suku : …………………………..

Naran Respondente :…………………………...

Apoiu hosi Guvernu

Page 52: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

52

1. Iha ka lae subsidiu ou Osamento Apoio husi guvernu/Merenda Eskolar ba

eskola ne’e?

a. Sim

b. Lae

La hatene / Rejeita

a. Se sim, ba saida deit?

b. Oinsa utilizasaun subsidiu hirak ne’e?

c. Se-se mak involve?

a. Efektivu kalae?

Sim

Lae

La hatene / Rejeita

2. Osamento ba merenda eskolar se mak ba foti ?

a. Dir da eskola

b. Mestre sira

c. Chefe Gabinete da eskola

d. kojineira

3. iha eskola ne’e numero estudante ho total hira ?

a. Total =

b. Feto =

4. Orsamento Merenda Eskolar kada Alunus ho montante hira?

a. 0,25

b. 0;50

c. 0,75

d. Ou lahatene

Page 53: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

53

5. Iha eskola ne’e loron ida merenda dala hira ?

a. merenda dala ida deit

b. merenda dala rua

c. la merenda

6. iha eskola ne’e meranda tuir oras nebe determina ona husi Edukasaun ka lae?

a. Sim

b. lae

7. Iha eskola ne’e Kompra tuir menu Edukasaun ka lae?

a. Sim

b. lae

8. Iha eskola ne’e se mak kontrola osamento merenda nian?

a. Mestre

b. Dir

c. Coordenador

d. Konselhos dos pais

e. Kojineira

9. Tinan ida osamento merenda dala hira ?

a. Dala 1

b. Dala 2

c. Nunca hetan merenda

10. Se mak prepara merenda ba alunus sira?

a. Mestre sira

b. Kojineira

Page 54: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

54

Imajen Intervista

INTERVISTA MESTRI SIRA

Page 55: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

55

INTERVISTA DISKUSAUN GRUPU BA ALUNUS SIRA

Page 56: AUDITORIA SOCIAL BA IMPLEMENTASAUN PROGRAMA …

RELATORIU: Auditoriu Social ba Implementasaun Programa Politika Merenda Escolar

Produs hosi HDI no TAF, 2018

56

INTERVISTA INAN-AMAN SIRA