21
ATMOSFER GENEL SİRKÜLASYONU Faruk Levent POLAT, 2011

Atmosferi̇n genel si̇rkülasyonu

Embed Size (px)

Citation preview

ATMOSFER GENEL SİRKÜLASYONU

Faruk Levent POLAT, 2011

Atmosfer Atmosfer veya Gazyuvarı, yerkürenin etrafını saran

ve çoğunlukla gaz ve buharlardan oluşan bir örtüdür.

Atmosferin Sirkülasyonu Troposfer, yani Dünya'yı saran 8-10 km kalınlığındaki

atmosfer katında cereyan eden hava dolaşımına Atmosferin Sirkülasyonu denir.

Atmosfer genel sirkülasyonu çeşitli şartların etkisiyle büyük değişikliğe

uğrar.

Batılı RüzgarlarBatı rüzgarları, 30° kuzey ve

30° güney paralellerine dinamik yüksek basınç alanlarından 60° kuzey ve 60° güney paralellerine dinamik alçak

basınç alanlarına doğru esen rüzgârlardır. Bunlar dünyanın kendi ekseni etrafında dönmesinden dolayı kuzey ve güney yarım küre`de

genellikle batıdan eserler. Başlangıçta sıcak ve kurudurlar. Ancak, denizler üzerinden geçerkennem kazanırlar. Orta

kuşaktaki karaların batı kıyılara bol yağış bırakırlar. 60° enlemleri civarında kutup rüzgarları ile karşılaşarak

cephe yağışlarına yol açarlar.

Hadley Hücresi (Hadley Cell)

ekvatordaki ısınmaya bağlı olarak ısınan havanın tropopoza kadar yükselmesi ve kutuplara

doğru hareket ederken soğuyarak çökmesiyle oluşan direkt bir hücredir.

Ticaret Rüzgarları (The TradeWinds)

Bu rüzgarlar yüzeyde, yüksek basınç kuşaklarından, Ekvator çevresindeki alçak basınç kusşaklarına doğru eserler. Dünyanın ekseni etrafındaki dönüş hareketini havanın hareketini batıya doru saptırır. Böylece kuzet

yarımkürede kuzeydoğudan gelen bu rüzgarlar Kuzeydoğu Ticaret Rüzgarları (Northeast Trades) olarak isimlendirilirler. Güney yarımkürede ticaret

rüzgarları Güneybatıdan gelirler ve bunlar ‘’Güneydoğu Ticaret Rüzgarları’’ (Southeast trades)

denir.

Bu Ticaret rüzgarlarının yönleri doğu okyanus alanları üzerinde bariz şekilde belli olur. Ticaret rüzgarları

genellikle kararlı bir rüzgar gurubudur. Günlerce hatta haftalarca yön ve hızlarında yanlızca çok küçük

değişiklikler olur- büyük değişiklikler olmadan eserler. Mamafih bunlar zaman zaman zayıflar ve yön

değiştirebilirler vebazı bölgeler bu genel ana kurala uymayabilirler. Buna misal olarak Güney pasifikteki adalar gösterilebiir. Ticaret rüzgarları Ocak ve Şubat

aylarında buralarda görülmezler.

Ticaret rüzgarlarının en iyi oluşumları Güney Atlantik ve Güney Hint Okyanusunda olur. Genellikle kış

mevsimlerinde yazlara nazaran daha kuvvetli olarak eserler.

Temmuz ve Ağustos aylarında ekvatoral alçak basınç kuşağı daha kuzeye tırmanır. ‘’SE Ticaret Rüzgarları’’

ekvataru keserek eserler. Bunlar dünyanın dönüş hareketinin, yönlerinde satırma yaptığı güney ve

güneybatı rüzgarlarıdır. Afrika ve Orta Amerika ‘’SW. Monsoon’‘larının bir bölümü bu yönleri saptırılmış ‘’SE

Ticaret Rüzgarları’‘dır.

ATMOSFER GENEL SİRKÜLASYONUNDA MEYDANA

GELEN DEĞİŞİKLİKLER

At enlemlerindeki yüksek basınç dağılımı kuşaklar boyunca tam yeknesak bir yapıda değildir ve kapladığı

alanı değiştirme eğilimdedir. Bu yerleşik yüksek basınçlar (Semipermanent highs) büyük bir dirençle

aynı alanda sabit olarak kalırlar.

Yarı yerleşik alçak basıçlar (semiparmanent lows) çeşitli bölgelerde teşekkül edebilirler. Kuzey yarımkürede en

başta İzlanda’nın batısı ve kış mevsimi boyunca Aleutians bölgesi (Bring Denizinin Güneyi) akla gelir. Ayrıca güney yarım kürede antartika ‘’ROSS SEA’’ ve

‘’WEDDEL SEA’’ alanları en belli başlı yarı sabit alçak basınç bölgeleridir.

Bu sahalardaki alçak basınç, buraya kadar gelebilen göçe alçak basınç merkezleri etkisiyle devamlı takviye

edilerek sürekliliğini korur. Ayrıca topokrafik yapı da bu sürekliliğe yardımcı olur. Bu husus Antartika

örneğinde bilhassa önem taşır.

Atmosferin genel sirkülasyonunun mevsimlere göre dikey görünümü

Denizcilik ile ilgili güncel haberler, bilgiler, ders notları ve çok daha fazlası için:

www.itudfkariyerkulubu.com