112
Ataatalugi ik

Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Ataatalugi ik

Page 2: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna
Page 3: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

A T A A TAL U G I I K

Akiilaaqlugu aitchuutigiraDa

March 1975 Barrow lfiupiaq

Qifiiqtua1iaDi Apaur1uum

PiliaDatA1askam lfiupiaDi~a Uqa~niDatta SavaaDat

IlalJalfiupianik KaDiqsifiia~vi~,

A1askam I~isa~via, Fairbanks, A1askami

Page 4: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Illustrated by George Smart

GRAUDCHILD WITH GRANDFATHER

Told by Vincent NageakStory Donated by Vincent Nageak

Transcribed by Kathy Itta Demientieff

Edited by Edna Ahgeak r1acLean

A Production ofthe Alaska Native Language Center

a Division of theCenter for Northern Educational Research

University of AlaskaFairbanks, Alaska

Use of this material is restricted.All rights, including the right toreproduce all or part of the contentsin any form, are reserved by theAlaska Native Language Center.

~his work was done with the supportof the National Endowment for theHurranLties.

First printing 1000 copies

Page 5: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

DEDICATED TO

Dr. Michael E. Krauss

Director of the Alaska Native Lan~Aage Center

University of Alaska

Fairbanks~ Alaska

Page 6: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna
Page 7: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

.~

- .-::.:.=-

.--- .-- -~.=.::::::::=--==-

--.-.-

(

___ ~c-----=---=--==

Page 8: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna
Page 9: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

ATAATALUGIIK

UnipkaagumaatchiqsuaQaa marra unipkaaguk-

luDa uqallakkama tape qaiDagaluaqtuat marra

pisaqsallaitkatkaa uvva aullagniiniagugna-gitka. UnipkaaqqaagniaqtuQa i+isimagaluak-

kaDinnik unnii.(Correctigisimmigai taimma

ilisimakkatiiD ilisimagumisigik.). .YnipkaaqqaagniaqtuQa unipkaaksriusiamniknuliagiignik. QuliaqtuallaqqaagluDauvaDa

pi+aQa. Unipkaagaaqtuani Anagi i+auniq-suaq. UnipkaagaagaluaqamiD uqallaktuq

1

(Uqallaktutkii unipkaagaatuat

imma inugiaktuat.)

ataatalugiigfiigguuq tusaaligatanaaDitchut

unipkaami. Aanalugiigguuq tavraukuak

unipkaani ittuk iniqlugu. Aasiuvva tain-

nagmata nipaitkaluaqama, aanalugiigfiigguuq

Page 10: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

uvva tusaagumiD unipkaagayagalualgitchut.

Uqallagmata ataatalugiignigliqaa, ataata-

lugiignik tusaagumiD unipkaamik unipkaag-

niagalualgitchut naalaktuagnaqtuamik.

Unipkaagniaqpagu inuum ataatalugiik? Tain-

nagmata uqallaktuDa, "Ataatalugiignikkiuv-

vauvaDa unipkaaqaqtul)a sammaaglaan." AlJiq-

hutik tavra saatkaanlJa.

Uvva ataatalugiignik unipkaaguklul)a uqal-

laktualJaa. Aullagniiniagiga uvva uuktuaq-

tiqqaaqlugu. Unipkaat t.ai.manrjaqarja

quliaqtuaginigai~~iimma uvvakiimma qitun-

gatik alJayuqaaptakiimma algaqsrugaluaqamisi-

gut nakuuruaglu pimaqluktuaglu pimaqlulJit-

chuaglu i~isimatquvlugit quliaqtuagutisug-

nagagnigaatigut pimaqluktualivlugi i~alJit.

pi~~autaqtuat nangaaqsiv~ugit, aasii uvva

tainnali imma itchugnagniqsut.

Page 11: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Aasiuvva nuliagiik inui+aami nuliagiig+iu-

kuak inugnik ilaqaDitchuk. Tavra unipkaaq-

tuam tainna uqallausiginagik. Inuilaami

nuliagiik ukuak qitun~ainniqsuk. Qitun-

6ailaak utuqqaunitkaluaqtuk tainnali tuvaa-

qatiqiigniqsuk, aglaan una aDutaat aDunial-

laruq. Tagiurn sinaani inniqsuk. Tavra

inuuniagniqsugli qitungai~aaqhutik.

Taiga qitungiDainniqsuk. I+itchuginiqsugli.

Tavra, inuuniaqhutik tainna inuuniagnigich

i+ananni a0naat sinaiyaugaqsiruq. Tavra

siDaiyauvluni inuuniaqhutik ikiggaqpaqaqtuk.

Tavra nunanrnurnaDuniaqami tuttunik agraq-

huni. Tavrasuli tuttunniagaluaqami tagiumu-

suli aDuniagaqsi+ginmikami tamarra natchiich

agraqlugit tavra aDuniaqtuaguuniqsugli

tainna, avanmum. Tagiuvlu nigrutiDiftik

nunavlu nigrutiDinik.

Page 12: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Nuliagiik ukuak. Kisaimrnaa taimrna aniyu-

mi~aqsikami siDaiyaaDa anivuq. Tavra

miqliqtuurali+gataqtuk. Nukatpiagrugmik

miqliqtuuri+gataqtuk.

Miqliqtuuraq tavra anikami agliruq. Nukat-

piagruk una. Tavra tainna pi++asimrnan,

[qilamik pi++asililgitchuq.] pi++asiuraqtuq.

Nukaaluqagnaqsikami, nukaaluqalgitchuq.

Tavra ignilgitchuq aasiasi aDunmik. Tavra

ignikamik taamna animman, naatchiqhutiknaarimman,

(Naatchiguuniqsutkiimrna

taipkua uvlumignik.)

naarimrnan uvlumignik naatchimrnan, uvluDa-

kiuvva sisamat imrna uvlut naanmagit,

naatchinivlugit uqausigiragigaat.ADun tavra aggisimrnagu iglumignun aapaDa

isumaaluaqsiruq. Tavra tuvaaqanni uqal-

lautigaa -- apuyyauraqlugiyguukii makua

Page 13: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

5

rnarra taipkua tupigauraqlugi~~u upingaarniigniraqtut. Tavra taarnani tupigaurarniaIJutaata payuktaqlugu ignirnrnanagnaqunaparnattagnigaa.

Ignikarniuna agnaq ilirninik savagagniqsuqtairnani. Inna inuit piyualaitkaat tavrailirninik. Tarnarra ikayugnagurninagrnanaIJutirnignunkuyapikkiqhutik taipkua igni-ragniqsut qUliaqtuagmatigik.

Tavraasii isurnaalugiaqsinigaak. AIJutaatauqallautigaa agnaqtik -- tavragguuq ukuak

rniqliqsigaluaqtuk surnik ikayuutiksraura-IJinnik isurnaaluIJitchuk. Aanugluuraqaguu-niqsutkiirnrna taipkua, tusaaraqtugut.AanugluuraksraIJanigguuq una tavra ukuakrniqliqtutik piIJitkaik, uumaa! Taimauqagavikhutik aIJutaat kipigniutchaktuq.

Page 14: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Tavrakii sukasaqtuquna, sukasaguuniqsukkii-

tavra. Tavra tamatkua, taapkua piDasut

igfiianikkai. Tavra taamna piDayuak nukaa-

luqaqumifiaqsikami nukaaluqalgitchuqaasia-

sii, sisamaDDuqlugit. Sisamat ukua aDutit.

Kipigniutchakhuni tittaalim papigua paniq-

titkaqsigaa. Paniqtitkaa, tavra paniqtin-

namiuD uyamitqutchiutigaa taavrumuDa aDa-

yuklium tuglianun. ADayukliq piDitqaaqlugu.

aDayukliq sui~aagaa.

Tavra, nukaaluqagumifiaqsi+gififiamitaamna

aanguuralik tittaalim pianik, nukaaluqal-

gitchuq. PiDasuDDuqtut, aDugaiyaaq aasiuna!

Tavra pittuqusiDi~gitkaa, aanugurriDifgitkaa.

Tavrauna apaDat aDuniagaqsiruq, naurifiia-

gaqsiruq igfiigutiimifiik,piDasuDDugmata.

6

Page 15: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

------------~- -

ADuniaqtuq, ikiggat immigai tuttunik,

tamarra natchignik. UnuDaqami tavra nat-

chigmik aggiri~ginmiraqtuq, aDusuqtuq!

ADusuqtugguuquna, aDusuqtualiragigaat.

Nigrutai~~iuDitchuq. Tavra nigrutinik

ayuqsraaDitchuq, sumun aDuniaqsaqami

tagiumullu nunanmullu.

ADunmikaasi.

Tavraasiasii tainna pittuqiDi~gitkaak.

Aanguaqaqsaqtuq una atausiq! Taapkua

suitchut. Tavra aapaDat aipqaulligaqtuq

qitungaminun, araa, aliitkutinikhutik.

AgnaqtiD uuma tavra maanna sumun sumuktin-

nianqipikkaa, qaunaksriligman miqliq-tunik.

7

Inuuniaqtut, kiisaimmaagguugukua nukatpiat

Page 16: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

aniiqsualiqput. Taamna nukaqliq aniiq-

suagutiragaliqpaat. Tavraukua tainna

inuuniaqtut, nauD inugnik nalurut. Tav-

raukua kisimiD, tagiuvsinaani. Tainna

inuuniaqhutiD, tavragguuq aapiyaData aul-

latiragigai. Aqpamik tainna, ikpigni

tamaami suragaqhutik uvlupak, uvluq

naigiragigaat. Tavra nukaaluktik taamna

pi~guittuqtuaq nagriaqiragigaat. Tainna

unitkaluagvigmi, maliqquutimmiraqtuq.

Tainna inuuniaqtut, aDuniaguraqulugit

aapanata tiliulainmigai: Tavraurna qitun-'

gani aikarni aliitkutigiragigai: Suga-

luagrnikamigguuq tavra qitiqatigiaqsi~gin-

rniragigai. Niqai~~iuDitchurguukkii!

ADutisuDainnat ukua, maanakiimma pi!-

qusikpata isumaalugukhuni.

8

Page 17: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

'-

9

Page 18: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

I+aanigguuq ukiaksraaqtuami aapaDat, qitik-

hutiD aaparik tautulgitkaat, taunuDaqtuaq.

Taunna natchigmik unialginniqsuq. Unial-

ginnigman sivuani airut. Uqagalualgin-

namiD imrna, qitikamiD, "Tavraliuvagut aI)u-

ni~gnigmiD nalurugut. Aapaptaavruma tavraurriqsuutiniuragutaunnii pi+aitkaatigut.

Avvaamna niqsaqsugminiqsuq. ADusugminiq-

suq. Uvvaamna aapapta uqautiniura+ain-

Kiisiammaagguuq taimma nukaqliraq una,

nukaqliat. QitungitqiDitchuk. Tavra

pilgusirut, sisamat. Sihama~hinanik

miqliqsiruq, aDutisunainnanik. Suni inug-

nik qulialainmiut! ADayuqaaDik sumi inug-

nik quliaqtualainmiuk, iliDiktauq quliaq-

tuagniuralainmiuk, nalummiuk inuqnik.Tainna igliqhutik, kuki+ukhutik, qitikhutik,

tamaani avatimi. ADunilainmiut.

10

Page 19: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

"Aa!" aapiyaqtil) tainna annavik!ugu,

aDDavik~ugu, piyumitchaktut.

migaatigut tavra. Tuttutchuqhuni~u."

Taimma aimman uqaaqsirut tauna aniiqhutik,

"U'Naliuvagut ilaanni aDunia~upta."

"Uvlaakuliatauvagut aapapta tumi!)i tuv-

ra~lugit aapaptinnin i+itchu~~luta aDunia-~upta!" Taimma sivunniqsut, sirgasuaqtut,

quviasuktut.

"Tamarragguukii pifiiuraqlugich." Aquvit-

tuq aapa!)at.

Quviasukhutik, aapariD aimman, ni~isuiqa-

mi!), aaparik uqallautigaat, al)ayuklium

uqallautigaa, "Aapaal), uvva qanuqhutin

niqsa~allaavich?"

Page 20: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

tuqutkisigaat. Allua taamna agliliglugu•

"Uvvauvagut tumitin tuvraglugit, natchig-

vit tuvraglugu, natchigmigli uuktuaguk-

luta aDusaqsagukhuta uqaqtuaguut."

AapaData quviatchautivlugit aDigai. Aqup-

taaqtiqami uqallaktuq, sammagguuq inna

natchiit alluqaqtut. Tavragguuq allut

tainna paqitparruD tasammaasii argUDisa-

Danifi utaqqigisigaa nalliata. Tasam-

maasii imaavalliqpan pisaqsagnia~aitchuq.

Aniqsaagaluaqanigguuq imaavalliguuruq.

Uqautiaqsigai ignini. Naalagnigaat.

Igninikiuvva iluqatiD uvva naalakkaat.

"Tasammaasii aniqsaagataqpan, 'whoo!'

Aniqsaagataqpan, nauliglugu!! Taamna

natchiq tavra naulikkumiugguuq tasamma

ipiagisigaa. Tasammaasii aniqsaaguligumitavruuna aniniagaqsigisiruq. Sammagguuq

12

Page 21: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

J)

1 ")

Page 22: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Taimma, sirgasuaqsirut. Sirgasukhutik

itiqtut uvlaami. Tanugaami aullaqtut

nukagiich. Tavragguuq ukua aapiyamignik

sivulliqaqtut ifiiqiugu. Tugligiiksitaag-

niktik taamna qanuqililaifimigaat, kuki-

+ukamiD. Ikigiiksitaaqhutik pi+ai~aat,

aapiyaqtik tavra tainna maliqquklugu.

Nukaqliq tavra aqulliuruq ifiiqlugu, unik-

tagaluaqami uniktalliaDDammiuq. AapamiD

tumiDi tuvraqiugich, uqallautikkaDigguuqaapaDatta uvlaami, "Tatkagma unaaqpauragalu

uniutagalu tavra naamaruk."

tamarrumuDa tuum unaaqpauramignik." Tav~

ratualugguuq i+isaksraDat. Sammagguq

aapiyaqtiD nikpaakkiqpan, qikaagutik taap-

kua taavuDa kuki+ugaagutiD uDasiksigaluag-

nagu natchiqsitkisigaat.

14

Page 23: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

----~---

lugich, natchigvia tikitkaat. Tikinnarnir-

Aullaqtut. AaparniD turniDi tuvraqlugich.

Uvlupak igliqhutik aaparnik turniDi tuvraq-

rUD naipiqtuaqsigaat. Tavragguuq tavraDDa

natchigniqsuq, tainna aaparniD uqaluatun.

Allurnituvalligniqsuq. Allusaagaqsi~iqtut.

TaunuDa sarvaqtaagurallakhutik ayuuqpasa-

galuagatikkaluaq uDasiksiurallakluguaglaan

aapamiD natchigvia piv~utiD i~aDat allu-

siliqtuq. Allu paqinnarnirruD qiniaq-•

sigaat. QinigaluaqarnirruD aapiyaqtik

nikparriqsitkaat. Nikparriqsuq, nikpar-

rigrnan aapiyaqtik qikaagaqsigaat. Pui-

~iaksraagiiraagaqsigaa. Tainna piv+utik

irnanigguuq taikka aapiyaDat qiniqtilluni

nauliksaqtuq! Tainnalu, taikka piagaq-

si~iqtuq, upaktugaat. Aapamik tavra uqa-luagun piarnrniaqsigaat!TaamnalluaDa ag-

~i+aaqamirrUD pipiagaat. Piarnrnipkaqhunig-

Page 24: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

---.;..~

;~~~ - -~--- --- - '---~.~- '..~

16

Page 25: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

guuq anisuliaqsimman aniaqsi+igrnan,

allurnini tavra nuigaqsi+igrnan niaqua,

tuqutigaat! P~uvluguasii, natchigataqtiq-

tut! Araa, natchirrik pataligiaqsigaat.

Niptai+isigai, taktuguutigai. Aasi tumi-

qaqhutiD, tavra niPtai+isimmatiD uniqqiu-

tivlugu uniaksriuqlugu aisaqsauraaqsirut,anuqqautiaqsirnmatiD. Aisaqhutik ig+iq-

tuaqpaSaDitchut, uinigrnanna, uisanignigai,

uinnigai! Uisaurut! ADuniangaat ukuauisausugaut:

Alakkaa! Uinnigai tavra. Tavra uisi-

laamignik i+itchugirut. Aitchautinigma-

tigi, maDagruaqtun manna, qanugutik tulak-kumifiainmiut. Tavra agniguutimrnatiD,

niptai+aguutimmatiD, taunuDa utiqtaaq-

hutiD apusiniqturuamun apuyyaqtut. Apun-mik iglulirut, naamasivlutiD. Apunmik

17

Page 26: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

�~~~--..... --. . ..:.=--

/

~ ~-~-=----=-

18

Page 27: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

19

iglulivlutik naamasivlutik inillaktut.. .Ikpaksrapak agnifi~uaqsirut tavrani~ Tav-

ragguuq itiqamiD auvsaaqtiqivlutik tainnaaapiyamignik tainna sivulliqaghutik, an-

nu~aatiD ai+aqitchai+igififiaqlugich.

Auksaaqtiqiraqtut uvlupak, kaivalukhutiD,

iniriD taamna apuyya~viksiD kaivaluklugu.

SiquminniDa, siquminniq tamanna pitchai-

+igififiaqlugu.Tavra ni~isuliqamiD nat-

chiunmignifi nayuqtauraqlugu ni~i~~agaqtut.

Tavraukua ukiupak uisaurut, sumugniaqatiD·

Ukiupak. Tavraukua inaat kiisaimmaa

mikliaqsivuq. Qai++im. Mikliruq. Tav-

ragguuq uunaqsaaqtiqilgififiamik apuyyauraq-tiD tainna kaivaluklugu aqpamik, qig~

~aiyaqhutiD'

Tavragguuq siqummata, uvlaakun iti~ata,

Page 28: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

runi.

tamarra tumi~it aqparviDit i+a~~aqtulla-gagigaat uukkaaqhuni. surnik allamiksikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuqinaat, apuyya~at. Inaat taamna. Kiisaim-magguuquna taamna apuyyaqagvia siku mik-liaqsivuq. Auksaaqtiqiraqtut. Kiisaim-magguuq taimma mikligruififiagmagu, apuyya-migni tavrani ani++aiqput. Imma taaq.Sumun avu~a qifiigviksraitchuq. Agniq.MaDagruaqtun. UVlulai+aaq. Avyuq kiimma,uifigurni+uani. Uifigurnkiisamma i+ua unnamaDagniragigaat, uvlulaififiiragigaat uisau-

Tavra qanuqsausiitkaluaqamiD, siqusaaq-si+gififiamiD,unnualgifimagu, tatqagmaunnuaqpalli+gifimagu, taaqsiififialgifirnagu,qaulauragaluaqarni, avu~a qifiignaqsiga-luaqani, taaqsiififialgifimagu,siqusaaqsi-kamiD qanuq isurnaaluliqhutiD natchiutaiq-

20

Page 29: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

21

hutiD imrna nUDumrniv~uni natchiutaat,ni~ivlugu tainna. Ukiupak kiitavra

niqigigaat tainna uqsruanunaglaan.

NaniqsuDitchutkiimma. Suniagutikkii

naniqsu~niaDitchut.

Tavra siqusalginnamiD aDayukliquna

isumaaluliqsuq. Nukatchiaminik isumaa-

luutinikhuni. Isumaalukkaluaqami, taam-

nagguuq tuglini aanguaqaqtuaq i~isimagaa,

aasii taapkuak nukatchiagni aqulliik nalu-

gaik. Aanguagitchut iluqatiD. Tuglini

taamna uqallautigaa siqusaqamiD, uvva-

lugguuqunauna uvva sumik uumifja aangur-

riDaDDugniqpauD aapaDan? Aapiyani

uqallautigaa, "Aapaalukiaq unaunauvva

sumik qaitchiDugniqpauD imrna sumunatuquvlugu?"

"Yaa," yaaqtiqtugguuq. Uvvaliqaagguuq

Page 30: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Siqurut, piyaaqutaiqsut. Piyaaqutaiqsiq-

paalluktut, aanguagitchutkii taapkua, sumik

piksraitchut. Sinikhuni, araa, aDayukliq

una qanuqimna ilainnaqunnii nigiugaqsiruq.

Sirgasuaqsiruq. Itigasuaqtigaqtuq itchua-

guragaluagaqtuq, taaqtuq. Tainna siniq-

qaalgi~~unikiimma, sini+~aqqaalgi~~uni-

kiimma, siniksraigutirukkiimma. Alia-

sUDitkaluagmiraqtullikiimma.

S~naavriqqaalgi~~uni itchuaguragat~lginman

irragmini samma, anugainnigman surramikun-

nii. Itchuaguragman qanuq imfia sila araa,

nakuuniqsuq: MaDaqtuq aglaan.

Anugaignigman siquuralgitchuq,

una aanguluqaqtuaq. Uvvamigguuquna suksraq

paniqtasugruk papiguq uyamitquataummivauD?

Aggaqamiugguuq taimma paaguramiD tatga~uDa

si~ataanun naluktigaa!

22

Page 31: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

ahugaignigaaqlugi nukatchiani. Kisimig-

guuq uuma itchuaqtuaqsigaa., ta.innagguuq

sini~iktuuraqhuni itiqtilginnami itchua-

guum. Itigiaqtilgitchuq aapiyaDat. Tav-rakii, itchuaguum pi~ginnigmani itchuagura-

gataqtuq. UvluDainniqsuqsuli. Samnag-

guuq paamiD sivugaani manna qatiguraguk-

tuaq irragmini tautuktuuraaqtuq samna.

Tamarragguuq samna qatigmatun taagmi.

Irragmini tautuktuq. Qanuq kilikkaluag-

nagi nallaqtuq. Nukaaluuni nalaugal-

laksraagivluni itchuagialgitchuq. Ta-

marragguuq maanna tauttugignaqsiuragniq-

suq. Qatigniqsuq manna paaData sivuga-

Dani taroarra. Suna samma sarona. Taav-ruma inaat inimiktitun qatiqtuaq tainna

irragminigguuq tavra tautuktuuraagasuga-

luni irragni tilaktugaluagmiragigik.TavraDDa iniDanin, apuyyaqagvianifi paaData

23

Page 32: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

sivuqarjani.n ,

(Immakii paaIJa qalliIJanigaa,uupkaaqtuam. )

Tautuktuuraaqtuq, qatiqtaamik. Taimmag-

guuq nallaqami tatqammagguuq uvluq nalu-naiqsagataaqsifiiqsuq, arra, niptan~qsugguuq

sila. Suitchuq, nuviyauraitchuq. Uvlua-

yaaqsagatagaluagnigaagguuq tatqamma. Suna-kiagguuq samma samna irragmifii tautugagi-

vauI) qatiqtaag samma paamik sivugaani

tavrani. Taamna aangualik uqallautigaa,

sammagguuq piIJi~aq pigaa. Tautuktuuraaq-sififiagguuqsamma pigaa.

"Kiami anisaqta." Aniaqsirut. Tavrakii,

Aangualigum pimmigaa aapiyani, "Kiami-

liami samma tautuguIJ." Taimma akaIJitchuq.

Itchuaqqaaqhuni aquvinnasuaqtiqtuq. Tat-

qaggagguukii qatiqtuaq itkaluagniqsuq.

Page 33: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

anirut. Anikami!], araa, si~a nakuuruq!

Si~a nakuusi~ginniqsuq! Nakuusi~ginnigrnan

tavra, tamarra naipiqtuaqsigaat. Tavra

tavra!]!]aapuyyaqagvianin puktaamin,

puktaagugniqsurg~uq ukua! Puktaagguuquna

mikliniqami inaat. Puktaaq tavra sikutualuk.

Tavra!]!]aaullaqhuni tatpamma tatpamu!]an-

mun uvlum qausagatagviata isuatua+inaa-

!]agun tatpamma inniqsuq tamarra. Sivuni-

qaqhuni, ami~~uniaglaan. Innuk sanigaq-

ligiikkuminaisinnaqhutik.Taimma. Tavrani piyumisuviaqsirut ukua.

Suitchut, niqaitchut, suinmiut. uniu-

taqtugaluaqamikkiimma uniutaqti!] unnii

imma pigaat, nalugaat. Tavra. Uvluayaaq

qinignaqsiinnagman uvluuraagatagman

tatpamu!]a isuinniqsuq tamanna. Uqaaq-sirut, "Uvvauva<Jut apqusigugnagaatigut.

Apqutiksraptinnik uvvauvagut tamattumi!]a

Page 34: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

211

Page 35: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

i~isisugna~aatigut."

AapiyaIjata pigai,"'l'avragguukkii uurnag-guukiuvva aanugluuraDanik. AanugluuraData

sanuna apqusi~ai!" Uqaataviaqsirut. Apqu-

si~aiguukkiisarnrna uuma aanugluuraData

tarnarragguuq apqusigugna~ni~ai.

)'7

Tainna~atavikhutiD aapiyaDatta uqallautigai,"Maptutilaaqsaglaguatai?" Tairnrnagguuq

a~i~aat. Unaaqpaurarnifiik rnaptutilaagrnagu,

araa, maptuniqsuq! Taimma taunuDa saavin-

nami anayasaaDitchuq. Maptuniqsuq. Utiq-

huni i~amifiun sivunniugaqsirut.

"Tavra. Apqusianignigaatigut," aapiyaData

uqautiaqsigai, "Apqusianignigaatigut marra

tamarrumiDa. Tavraptauq tavrarni tuqugisim-

miugut. Qanu~uta pifiiaDitchugut. Tavra

tamanna isukli~~akput tatpamuDa. Isuklit-

Page 36: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

----_.

\

.,! II

Page 37: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

kaluagupta utigisimmiugut."

AapiyaqtiD ukaDDaaDitkaat, maliaqsigaat,

aDiqtut. Tamattumuunna aullagumaatchiq-

sut. Tavra, saavinnamiD aDayukliq sivul-

liguutivluni, aasii tuglia tugliliutivluni.

Aasiisuli tugligiisitaaqhutik tainna nukaq-

liq aqulliguutivlugu. Aullaqsagataaqsirut

taapkua nukagiit, aapiyagmignik sivulliliq-

hutik. Tavrakii, unaaqpauramignik maptu-

tilaalaagaluaqamirruD, aullaqisagataaqsirut.

Aullaqtut, aullaqikamiD, taimma aullaqi-

kamiD, aDayuklium sivulliuvlugit. Map-

tutilaaqlugu. Nukaqligmignik aqulliliq~

hutik. aullaqtuallaksraagirut. AUllaq-

tuallaksraagivlutik kiDiaqamiD, kiDiag-

mata, suagguuqamna kiDuanni imaguanigniq-

huni apqutaat. Tiki++aiganiktignigai.

Page 38: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

10

Page 39: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Utiguminaiganiktignigait apuyyaDannun.

Taikkagguuq apuyyauraqtik qinigaluagaat,

imaguanigniqsuq apqutaat tamanna. Uupkaa-

garraqsianigniqsuq. Tamannaaglaan sivuni-

Dat tamarra uupkaafjailluni.

Tavra, tainna pisagutianigniqamiD isagutirut.

Uvlupak, uvlaapak isagutirut. Tavragguuq

ayuuqtigaluagagigaat uupkaaqtuaq, sukat-kaqsi~ginmiuqsuli. Tavra, nukatchiani

uqallautigai, ~Tavra pi~guisuagupta aDugi-

sifiigaatigut marruma uupkaaqtuam. Marra

tainna itkaqsigaluaqtuq." Tavrakii, unip-

tai~iurallagniaquaqsigai nukaaluuni. Tavra

igliqhutifj aqpamik pigaluaqamiD niglaqsigaq-

tut.

Taimma qitiqquyasiaqsimmiuglu pamna tamat-

tuma sivungani tautuaqsirut. Tautuktut,

Page 40: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

tatpamma nui++agruaqqaaqhutik tammaqtigaq-

t~y. ifiuuraqtitaqtuk pamrna. Suitchuq,

sikuqsruifimiuq. Uvvaimna sikuqsruifimiuq

tamarratualuk tamanna. Inirik taimma

tautugnaiqamirruD sikuqsruigrniuq. Tamar-

ratualuk tamanna kisimi. Tainna aqpal-

lutik sUkasiififi~gmipkaqluguptauq. Ig-

liqhutik, qallimmatigik suagguuq pikkuak

nanuqpaak, tamanna avatqutaqlugu avanmun

kiggisiragaqtuak! Tatpikka, tautuktut!

NanuutilaaDaDnik i+itchugivlugik. Sukan-

niqsugguuq, avanmun kiggisiragaqtuk pui-ragagmivlutiglu. IsagunDavlutik tainna

aqpallutik tiki+gifiaaqsigai sukai+igaluaq-

tut marragguuptauq uupkaaqtuam, auktuam

kiDumigni aDusiififiagmigaii ADusiififiag-

migaiptauqsuli auktuam, apqutaata. Tav-rakii tikitkaluagait, arra, kiggisiragaq-tut avanmun.

Page 41: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

31

Page 42: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Tavra qanugurninaififiiqamiDuDasiuraDDaanaugniuat taavamna apqunrniU, aDayukliquukkaluaguaqsiruq. Tavra aDigaat. Tavrakiipiyurnifiaqtilaarnisunanrnuksagmagnik, nutik-tiqarni aqpaliqsuqtuq taaVUDa! KiDugaqti-gaak. Tavra pinasuaqtigaluagrniuq, sukasil-~ukhutiD rnaanna. Tugliasuli tainnatun,nutiktiqami taikuDasuli. Nukatchaatik ki-silJIJuqtigaik. Nukaqlium tuglia, qallimmip-kaqhutik, qalliaqsirnrnipkaqhutik, nutiktil-gitchuq! PiDisigrualgitkaa. PiDisigrual-gifimagu, nukaaluktilJ piyumifiaqtilaaDatullipitquaqsigaat! Sukasisugauk, taapkuak ag-laan sukasivlutik taapkua piragagniDagnifi.Augniua taamna qallirnrnigaa. AvaDDaqsaaqtu-gigaksrimmigaa. "Ki: Qanugviiganiktutin!"Nukaaluni uqallautigaa, "Kiq! Aunu~viiga-ni.ktut.Ln, pisaqsallagniagifi, anrnuksapqaqpag-nik!" Tavrakii, kiggisilJiaqsagluqqaaqtuk,

14

Page 43: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna
Page 44: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

aVluqsaa~ukkaluaqtuq, akkuagaak! Taim-

ma, avanmun nuqirrutigiliqlugu, pammaulli-gaak. Tammaqtigmiv+utiglu. Tavra nukaaluiq-

siqsut. Piuasut ukua. Alakkaa!"Tavraliqaa nuuutkaqsigaatigut tamarra

tainnatchich," aapiyauata uqallautigai.

"Tavrakii, sununaglaaqta. Piyuminaqti-

laaqta." Tavra aapiyauata aullatisaaqsi+-

gitkai. Auktuaq sukasimmiv+uni. Nunaqsruit-

chuq, sikuqsruitchuq, tamarratuaq apqutaat.

Sanigaqligiignaifimiuq. Asitqunniagnaisifi-

naqhuni. Sagunuaugallaaksraagiv+utik

suasigguuq papkuak ifiuuraattaqtuak. Tat-

pamma. Inuuraaqtitaanilgififiiqsuk. Tatpik-

kaasii, sukasimmipkaqlugu auktuaq kiUumig-

ni. Tavrakii, qanuquumaauitchut, tamarraunaaqagaluagmiv+utiglu qanuqsausiksrai~iuq.

Tainna igliqhutik, suagguuq pikkuak agluq-

paak. Agluqpaagnik piragigait. Agluqpaak.

Page 45: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

"37

Page 46: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

(Ag1uqpaagnik uvva makimaqama1i,- '- ... :: ''''c-,

~-·J;ttakirnaqaptakiiimma<'lfiugiakhuta·.1~ • - :, .> '.~)

uqa11autigaat~~ut, ag1ugguuk, as1uk..... -- .~"!' ---

-r, .',<,

A<'p!igum .~gluk, ag1i<;{.<I!lk.Tavra,. . - -:,}- ...-

.....avanmun' kiggisiragag~£;ak -t~in-natc~lgfiik taigaich •. Agiuq~~~~

. - .'.- --'-Ag1ugnikkli marra tai~uugaicnag~iq-

. I I'

qut tamatkua. - \TaV'ra.) , ..Tainna tikitkait. Sukasimrniv1urii auKtuaq.

• ... c-

Tavra tikififiamisigi qanuquwnaa!Jitchuq,a!Jayukliq. Piyumin~qti1aamisu!J nutiktig-

,Annaktitaurau!J!Ju1gitchuq.rua1gitchuq! I1-

1iqsaaqtuqamigik kiiqsruaqsigik i1a!Jarni~ningigi1ugu pisal1agniaqitchiiqluqik, tairnmatainnagmata tug1iata aVluqti1gitkaa! pt!J~-sigru~lgitkaik. Sukasi+git~hugauk. Avluq-tuqsaaqsi+9itchuq pi!Jayua~. Pisaqsagnaiq-ti1lugu kii+iqlugu tasarnma. Tavragguuq

""'-.> - '- ,.

ki!Jugaq~itigruaqqayaga1uaqtuq, kii+gitkaak. _ ::;.

Page 47: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna
Page 48: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Taimma nukaaluiqsiqsuk. Tavra, nukaaluiq-

siqsiqarnik qinnakpai++uni a~ayuklium unaaq-

paurani naluksautigaa! Nukaaluugni piq-

pagikkagni tamrnaikarnigik. Unaaqpauraiqsuq.

Auktuaq sUkasimmiv+uni. MalgUDDuqtuk.

Isagutiruq, isagutiruk. Isagutigaluaqtuk.

Auktuaqtauq sUkanmiuq. Tavragguuq pisu-

kataagaallakhutik sivisu~paDinmiruarni

niglaqsiagaaqtuqataaqsiruk. Tavraimna uVluq

qitiqqaaniktuq. Nukaaluiqsianiktuk. Pil-

gataangiqsuq aDayukliq tuglini kisiDDugman.

Tainna, aqparrutilgi~~ugu. Aqpallutik tainna.

Imanigguuq pamna qignaaqtuaq tautuaqsivaak

pamna. Tatpagga, ataniqsuq. Isuqallakhuni

avatigmikkun ittuaq tautukkaak. Tautukarnitku

tavra qagaiqsuk, aglaan tamarra auktuaq

sUkasiruq. Tavrakii, aqpanniqtik iluaqsiv-

+ugu aqpatkaqsiruk. Aqpallutik tainna.

Page 49: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna
Page 50: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

42

Page 51: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

43

Page 52: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

tuuragniallamnuk imaallakkumnuk sUDitchuq,

nukatchiagiDammiuguk," tavra uqaluqaqtuk,

"Sivunmuktuuragniallamnuk tavra inullak-

kurnnuk sUDitchuq." SuginDigigaak, nalup-

qisungiqsuk. "Tuquniagmifiiqsuguktauq tavra."

Tainna igliqhutik. Tapqamun tamarra tula-

Dagaluagniqsuq, tautugnaqsimman. Aqpattuk

tavraukuak. NutqaDasalguiliruk. ADusuk-.tuq auktuaq, aDusuktuq. Tikitchukkik,

qituglisuktuq, suruq marra patchisiksraq-turuq tamanna apqutaak. Patchisiksraq-

tusiruq. Tavra, tavra aqpamik. Tapqamun

tikifiDatilaamignik i~itchugikamik pi~ga-taangiqsuk. AugutiaqsigikkiataD. Tavra,

tavra, siggaqivlutik, tapqamun. Tutchimi-

naqtigruagniqsuk! Tapqamun tulaktuk.

silgifiagmanna.Qiviagmatku apqutaak, naugguugimna. Imaq-

Page 53: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

45

Page 54: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Tavra, aanguluata annautigaik. Annautigai.TaaIDna aangurrulik.

Tavra, annakamik tapqami tamaani, uififiia-I)itkikkii. Tapqaq manna, up Lnqaa qn i.qa Imria,Immaimfia ukiagmi, ukiumi, uisausugauk,uisausugaut. Upingaagnigaa.

Tavra, tamaani pigaluaqamik, niglagatag-matik, maggaliqigaluaqamik, taikkagguuqualifiaagroikkun isuqagniqsuq ikpik. Im-magguuq ukua ikpium isuaniitkaluaqtutkivaI)I)amifi.Imma inirik tautuktuuraaga-luagaak. KivaI)I)aminguuqaglaan ikpiumisuaniittut. UaI)I)amiI)i~aaq.

Tavra, aapiyaq uqallaktuq taaqsiuravig-tuagaqsimmata, "UvluqauraI)I)aanuvaguktammaaniktuguk, uanmun tamanna tuvrag-lakpuk, isuklitkuptigu mayugisimmigikpuk.

Page 55: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

47

f

Nunakkuagisirnmiuguk." Aapiyani tairnmaaDDaqtuallaksififiagaa. Tavra, aullaqtukuanmun, nigiDifimiuk. Kaak qarnma, aqiaguaksuitchuq, niqaitchuq. Tainna igliqhutik.Isuklififiamitku taamna ikpik, tavragguuqapqutaififiiqsuq. Apqutaififiiqsuqtamannaikpik. Isuqagniqsuq tavru~a maggaq tamanna.Mayuqamik, mayuqhutik uanmun aullaqiruk.Kayumikhutik tainna. Tatpauna kilivaq-patiguuraq. Tainna igliqhutik pi+gataaDi+-+utik putukkisagnaqsiDaifiDaan pifiiaqsaq-hutik, ayuugniaqtuuraqsaqhutik.

Tavra igliqhutik tainna - yaa! Igluuraqigfiagguuq naniq tautuaqsigaak. Ya. Igluu-ragguuq igfia. Uvlum tUIJaani tautukkaak."Igl~ikka!" uqaataviaqsiruk. Qanuqimfiaiqsitchaksagumaligaluaqamik, "Surugugluu-vaguk"atisiruguk, ullaqlakpuk."

Page 56: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

"Aa," aapiyani aIJigaa, "Aa." Ullakkaak.

Ullakkaak igluuraq. Igluuraq una, igalaa-ligaaq, pimmaa ikkalukkut. Aglaan una

avatimifii suififiiqsuq. Tavrauna igluuraq.

UmialgullaIJififiiqsuqunaiglu. Taimma tikit-

kaqsiligaak. Tikisigmatku, tavruIJa tiki-

sigmagnik tainna ittuaqsallaktillugik suag-guuquna aniaqsi+iqhuni jfiuk sarona. Yaa,

ani+gataqtiqtuquna niviaqsiaq. Niviaqsiaq

una. Ani+igaluaqami niviaqsiaq, isiqtiq-

tuq. Isiqtigaluaqami akuni in~isiqtuq.

"Isigitchigguuq." Yaa, tukkugiaqsisugaugu-

kuak. Nukatpiagummisugauk. "Isigitchig-

guuq," niviaqsiam isiqugik. Niviaqsiaquna.Nutagauraq.

Isiqtuk. Isigmagnik, isiqamik, tautuk-

kaak. Suagguuquna ataataruuraq. Ig+i-

4R

Page 57: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

-- ------- - -----

--- - .-.--~-

4'

Page 58: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

situuragniqhuni. Tatpika iglisiqaurag-niqsuq, sinigviqauragniqsuq. Ataataruu-raquna. Ataatalugiignun ukuak ififiitchuk.Agnaq tavra tutaalugifiigaa, niviaqsiaq,niviaqsigauraq. Ataatalugiigfiun ukuakififiitchuk.

(Tavra, ataatalugiigfiik unipkaanik

tusaasuktuaq taavrurniDa unipkaaguti-giga Anagi. Yaikav (Jacob) Anagi.Tairnfia. Iqilasuurn uifiitqiutaa,ADasaurn aapaksraDa.)

Tavra, ataatalugiigfiun ififiitchuk. "Iiii,"isigrnagnik, tavra pitqusigigaak taarnnauqaluk, "Iiiii, ififiukirnani isiqpaatiguk.IglaaligniqpugUk irnani. Iiii, iglaaliiiaa-Ditchuquk, iqlaaliqqarnrninaanitchuquk, tavra

iglaali+gitchuguk. Qa~aliukuak tairnrnaifiuusagniqpak."

50

Page 59: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

�--..",,-

Page 60: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Tavra, aDayukliq qinigaagaqsirugli ta-mauDa. ADayuqaksrauraq saallugu piruaq.Aasii aki++i+iutivlugu taamna nukaaluni.Tunutillugu taavrumuDa aDayuqaksrauramun.Tatpikkagguuq tautukkaa uluqpak. Tatpikaakkisivalliani inniqsuq taavruma aDayu-qaksrauram. Ulu pigna atugaluamiiDin-niqsuq pikka. ADiniqsuq aglaan tautuk-kaa. Tavra tautukamiuD niviDaruaq pignaulu, qiniqtuaguraagaqsigaa. Qiniqtuaq-saqtillugu ataataruuraq uqallaktuq,

Tavra, ataatalugiik ukauk, iglaaliqqam-mi~ainniv+utik uqaaqsisugauq ataataruu-raq, tatpikka sinigviuramini. Sumig-guuqukua uvani igltw i+uani suksramiktautugnainniqsuq, aglaanguuq tavra salu-magaluagniqsuquna una iglu, manna natqa.Tainna tamaani qinigayukhuni aDayuklig+i.

52

Page 61: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

-- ----------~~----------

"Iiii, iglaavuk sapkua, tutaaluulJ, kaagug-naqtuk sapkuak samma."

Kaaktugguukkiuvva, alJayuk!iq uqallaktuq.Sumin pimmagaagnik apiqsruqtalJinmigaik.Tavra iglaalignivluniaglaan upittuq.

Arauna tutaalua agnaq taamna agnagig-niqsuq. Nutagauniqsuq. "Ikka, tutaaluulJ,niginiuragumaukukuak niqiksraqsrukkik.Nigi+ik ukuak,iglaatchiat makua nigiraqtut,nigi+ik." Niqiksraqsruqummagik taammaulJigauramin taavalJlJa,nannim ulJataanifitaagalJlJaui+gasuk taamna niviaqsiaq tutaa-

lua ataataruuram pakauraviaqsiruq. Suaq-guuquna pugguttamik, tainna puggutauraq,alJi++alJi+aq,imaqaaqsi+iqhuni. SaalJagnuni+i+igai, unisigmiv+ugi+u taikka, tavrag-guuq tamaanitchianilu ualifiaalJaniataatami

Page 62: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

rUDaasii tUDiutiminun taimma tavru~aq-

tUDiutiqagniqsuq taamna niviaqsiaq. Tav-

tiqhuni. Tavra niqiksrinmatik qiniqtua-

gaqsi~i~aik a~ayuklium. Taavruma nukaq-

~iurn qiviaqqaaqtikkanii qiviaqtiqalua-

qamigit aapiyani qiviaqtiqaa. Qiviaqtiq-

mani ilimatchaktiqtuq aDayukliq taamna.

Qiviaqtigmani qiniaqsiligait iyimiksig-

mani niqinun, niqiksrautimignun, qiviagai.

Suagguugmakua inuich avatiDich! Isi-

gai~~u makua argai~+u inuurn avatiDi. Ni-

qiksraDik ukuak. Alakkaa! Kaagmisu-

gauguk, tavra isumaliqtuq. ADayukliqtigusiqqaagataqtiqtuq. Tigusikami taimmatatpigna qiniqlugu ataataruuraq. Avik-

si+gataqtiqami niqimik kiisiDDuaqhuni

manurninun kiamitigaa. Tamuaqsiruq.

Tairnmali nukaaluni ilimiklugu, "Tainnali.". .Manurninuntauq nigiaqsiruq. Nigigaluaqatik

54

Page 63: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

5

tamu~uuaqhutik isagutiruk. Kiisaimmaa ukua

~uDulgataqtiqpaik.

,

NUDulgataqtiqrnatkik, nUDulgataqtiqamitkik

aDayukliq uqallaktuq, "NuDutigivuk ukuak."

Tavra. "PaniiD," ataataruuraq uqallalgit-

chuq, "Ki, paniiD, puggutauak kanna pii~u~."

(Uvvagguuq una, uvvaliqauna, aua-

yukliq taamna qaauiifiigigauvva.

Utiqtuallagniagiga. Taimani unu-

Daqsaaqsimmata, saavitchaaqsimmata,

aapaDan niaquusigaa suuauranik igfii

aDayukliq, niaquunmifiik atipkagaa.

Uvva taavrumiDa qaauiifiiqsuDa. Aasii

tavra kavyanniugluqtuqunnii sumiatuquuitkai. Nukaaluanik piriksra-

qagniv~ugu. Uvva taavrumiDa, itqa~it-

Page 64: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

kaluagnigiga taaITffiaaullagnii+-

0atagman. Aullaqsagmataptauq

kisianik, niaquusisaDagguuq nia-

quunminik. Tavra kisianik imma

suna pikpan atuguminaqpagit ilaa-

ni atuquvluqich. TaavrumiDauvva

qaaDiigaluagniqsuDa.)

Tavraasii, nigiDaigQagnik, ataataruuraq

uqallaktuq tatpigna ig+aigii+igmiittuaq,

"PaniiIJ, iglaavuk uvvaukuak uifiagaqpallig-.

niqsuk. Uvva uinagaqtuatun qinnaqagniq-

suk. Siquniuraguptauvva siquniagupta.

Samma nalliqsik aDayukliuva? Tasamma

aDayukliuruam nallivsik paniga taikka

siniqatigisigaa, tavra nuliagisigaa."

Tavra niDausaqtuq una, "Paniga taikkatuvaaqasiutigisigaa nallivsik tasaroma

aDayukliunigumi, aDayukliuruam." Tavrakii,

56

Page 65: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

5

tuvaaqasigumaagaqsiruq aDayukliq, niviaq-

siamun taavrumuDa.

Tavra. Itchuqtaagaqsiruk nukagiik.

Immagguuq akkumi tatkiani aniiqamik tikit-

qaaqamik tautukkaDiik attaurat. Attaura-

Dik. Tainna naavsigaluagvigiruurauDit-

kaluagniqsut, aglaanguuq suaqluiyagviuniq-

sut. Attautchimi ittut. Tavra naaptag-

viuvlugu quliagaa ataataruuram. Tatqag-

magguuq maqquviksraDa ittuq naaptagvigmi.

Tavrakii, aniruk. MaliDitkaik animmagnik.

Tavra attaurat avallugik sanigaqligiik-

sillakhutik quigaqsiruk. Qui++agmik

taimma tavsiiqhutik taapkua niqitik ka-

tal1aavlugit saugaik. Saullaagaik tav-

rUDa taapkunuDa naaptagvigruuranun saul-

lakkaik niqigikkatiik katallaavlugich

tavsiiqhutik.

Page 66: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Tavra. Sivunniuqtuk. Isiqtuk. Isigmag-

nik tavra taamna niviaqsiaq tuttaaganig-

niqsuq. NUliaksrautaa aDayuklium. Nulia-

qugaakii taavruma ataataruuram. Isigmag-

Tavra nukatchia uqallautigaa, "Siqulig-

niguvin aksipqauragupkin pikiaqsagnia-

gisirutin piyuminaqtilaaqtun annaksallag-

niagisirutin. Nakutchagaluagniagigaliuv_

va pisaugaluagluDaunnii ilivin annaksal-

lagniagisirutin." Nukaaluni uqautiaqsigaa,

"UvvauvaIJa piksriutisugnagaaDa ataataruu-

ram panigminun. Tuvaaqatigitqug?uyva

panni. Aaqatikin, piyuminaigtugik tiguli-

guminagutin sumik unitchiyuminaigutin

akitchigutin siqugisirutin. UvaDaptauqli-

tavra annugaatka atautchimuglugit inillag-

niagitka. Suna pisagluqqaaqtuq akunilit-

chiaginiaDitchutin, anisaqtiqsagniagisirutin."

SR

Page 67: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

tiqtuq. Sinaaqsruksaaniktiqtuq. Tavrakii\ 5 '

''-:ru','' n~: ,.'" ~ ... r, rr ,~,"", '/', "'U5\'nik, "Taikka," -uqallautigaa ataataruuram,"Taikk~: 'pan1~k-.~AiJayukl"iur~affitasamma irE''''- ... y rl. t ~j . ~:-~~ .... 1..:1""'1 -~ . f- - ..... -""''f#''*'aDayukliunigbmi~ nal1iqsik tasamma a~ayUk~

liuh~igtrtni,<na~laqasi'gl{uD,'nulia"gli'uI).' I~ti1\·-• r- ~S.-rrnia"glsirutik-.' Tuva'aqatigiiksillutik.' J:>_

Aasii sivungiukka~ukkut~ - <r ~,. 5Sumik tupinIJa\:~i-g~'tik sifiiktu~g·i·tchik.")l\taataruuram uqt~-

" ,. 1" ~mr'8tigaa. -Tavrakii:' Niv~aqsiaq una annugai-yagnigmanli annugaiyaqtuq.

Tavra. Qamitqaaqlugu naniq, supiqqaaql~9 2

naniq, taavruma arjayukILum, t.utt.aaqt.uqv , £i'

Tuttaaqami tavra tuvaaqatigiik ukuak, tuva~-, ~oJ.

qasiqsuq una.aIJayukliq. Nakuaqqutiaq-siruk, agnaglu. Agnaq uumatavra siflnig-

, _ F ",::7

niagaqsigaa. Tavra nallaaniktuqhutik, nal-. !. :..'!

laqamik tasamma nukaalua sinaaqsruksaanik-,. "t', ~ 2

IliI)ik siquDitkaqsiruk. Agnamuttaugliuv-

Page 68: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

vauna tuttaaqpaallukhuni aDayukliq. Annugai-

yaqhuni tuttaaqhuni tavra siniksramik

ayuaqsimmiuq •. Tavra, tainna sinikkaluaqa-

mik unnuapak. Sinikhutik. Siniktillugik

ilatik inaanik simmausiisagatagaluagagigaa

aDayukliurn, inaDiqsinniaDitchuq, pitchai-

~iaqsisugauq. Inini kisian, signagiaqsigaa!

SumigmarrurniDa timiminik signakkutaitka-

luaqtuq, tavra inini kisian uuma piaqsigaa.

Tavra arauraqluqu pisagaluagagigaa, naami.

Tavra payariDitkaqsigauma inaanik unnuapak.

Tavra inaa kisiDDuqamiuD.

Tavra. Niaquutiqaqtuagguuq aDayuqaksrau-

ram tautukkaakii taamna aDayukliq. Tau-

tUDagaa. Kiisaimmaa taimma agnaq taamna

niviaqsiaq uqallautivaa, "Dvva inin tauq-

sig~aguuna marra ukuniDa niaqugutimnik."

Aa, suagguuq una aDiqhuni. ADiqtigugauq.

60

Page 69: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

"Aa," aDaDaatavikhutik, aDDa~atavikhuni,

inaDiqsittuq. NiaqugutiDi iluagmifiiq-

hutiDlu iluaqsruqlugit panianun taavru-

mUDa ui~gasugmun niaqugutaiqsuq aDayukliq,

tavra nuupqaqamik, nuupqaqami tinulaaka-

taaqsigaa patiktisimaDiagfiialaaqsiruq

katchimin', agnamun taavrumuDa kisianik

patiktisimaniaqhuni aDayukliq. Kii-

saimrnaagguuquna taamna niviaqsiaq uifia-

~aliaqsivuq: Tavra sififiigfiiagaqsigaa.

Kisaimrnaagguuquna siquvuq~ Taamna niviaq-

siaq. NuliaDa. Nuliagaakiuvva. Iluaq-sruqlugu niaqugutaagun savakkaluagaa aki-

siDinik simmausiira91ugu, sifiiktuq. Tav-

rauna tupaliqsrullaiqtuq, kiisaimmauna qam-

Dui~iqpuq. Tavra qamDui~igman, itiqtin-gisanikataqamiuD, taavruma aDayuklium

itiqtinDisanigataqamiuD ui~gasuunni taam-

na, sifiaaqsruaqsirugli. Sammayamna

Page 70: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

nukaalua sinaaqsruqtuaq. Sinaaqsruktil-

lugu, sinaaqsruktuaq suksraagiurallaktil-

lugu, qagmagguukkii uvluq piyaqsayyaqsiaq-

simmiuglu, pania una tavra paniapayuk

piyukkaa, tamarra niaqugutiDinDullu

aagluqtitaaqamiuD, nivgallaqtinnamiuD

aDayuklium taavruma taamna piyukkaa nia-

qugutilik, a~ayuqaksrauram tutaalua, agnaq.

Tainna siniktillugik, imanigguuq pamna

ataataruuraq, pamna siniktuatun ingiqpuq.

Aatai! Ataataruu~aq itiqpalliqsuq. Sinaaq-srugniDak suaDasi~aaqtuq. Taamna pania

qamDutittuq. ADalatkaluagaa, ulukkaluagaa

pamna siniktuagungig.man, taaq imma sukpal-

laiqsuq, susallaiqsuq. Tavra taapkua

annugaani taavruma aDayuklium sumik pifiai-

lutaigai, qipitatkii samma, siquaqsikamiqipitani.

62

Page 71: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Tavra piyukkaluaqamiuD, imani pamna ipik-

saivaluktaaqsivuq. Ipiksairuq. Ipik-

saiv+uni, uluuraqpani pamma ipiksauraaq-

palligaa. Ipiksauraaqlugu, tatpama ipik-

saqpalligaa, uluuraqpani imanigguuq tat-

pamma ipiksaaqsirnmagu tavrani, ipiksaun-

mifiik piragauraaqpalligmagu pamma sukpa-

luktaqsai+igaluaqtuq, tusagnaqtuq, ataa-

taruuraq, uluqpaliqivalliqsuq pamma.

Nukatchiani saqiraagataqtigmani aapiyagro.i

sifiiDinfiiqsuq. Itqumavaluktagniqsuq.

Imma, iluqatik i+itchugigaak.Tavra, tigulgatagai nimigutaatigun an-

nugaani. Atqaqsagataaqsiruq, iluaqsruaq-

tuq, nivgallaguni. ADayukliq maniruq,

taamna pania nivgalammiruaq, aDalallugu,

aDalallugu, niaqqiqsraqlugu. Tainna piv-

+ugu, aDalallugu, kiisaimmaagguuq taimaatqagataqpuq. Atqagataqami taamma, suag-

Page 72: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

guuq samna tavru~a sinigvigmik, akisi-

~ikta sanigaanun nutqagataqpalliqhuni

samna. Ataataruuraq nutqagatauraqtuq

taagmi. Nutqagatauraqami, saptaaqsiruq.

Saptaaqsiruqsamnaa! Suagguuq sapkua argait

qau~anun patiktilgataqhutik. Tainna aksip-

qayuaguraaqhuni. Suagguuq samna uqallaga-

tagmiv:+-uni,"Paniga tavra." Isivrukpak-

huni, "Paniga tavra." Taammagguuq taamna

panini niaqugutiligaaq pikamiu~, "Uvvaa~ayukliq.f Argaqnigguuq ilaanun patigata-

gagigaik. Uvva panigaagaa. Nalupqisun-

giqsiqtuq. Uliptaaqiruq tavra, isumamini

a~ayuklium utigasugalugu kinnaksaqtualigaa

a~ayuklium. Uuliksiruq unnii. Imanigguuq

taamma paniga tavraaqqaalgilluni a~ayukliq

taamma uvva a~ayukliigatalgitmani, nipai-

saallakkaluaqami,tavra~Datchiaq misamatit-

puq! !

.64

Page 73: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

65

Page 74: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

laqtiqtuk. Taammagguuq nipaa, "Yai-ai!

Misamatitchagluqqaaqtugguuq aUlayyakhuni~u

aDayukliq pikiaqsaqtiqtuaq nukatchia aDU-~isigaa! Pikiaqtiqtuq, taapkua annugaani

tigumiaqtiqlugich, pikiaqtiqtuqI Pikiaq-

tiqtuk! Taamma, paniiqsitigaak. Aq-

paqsruqtuaqsiruk taikuDasugruuraq, nauD

annugaaq aDayuklium. Nukatchiagguuq taim-

ma inuuganiktignigman qalliliqsinnaqlugu•nutqaqtiqami,annugaaqtuqtuaqsiruq. An-

nugaaqtuqsagniaqtillugu suagguuqamna,

"Yai-ai! Panigatai. Yai-ai! Panigatai."

Siaqqaalaaqsiruq taamma igluurami. "Yai-

ail Panigatai," taamma.Annugaaqtuqtuanikami, taavruma aDayuklium,

utaqqimmipkaqluni nukaalugminun, siaq-

qaulaniDa pi~~autangiaqsimman amna, aul-

Panigatai. Yai-ai! Panigatai. Paniiq-siqsigugauDa." Taamma. Sunauvva taamma

Page 75: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

- --:--:.--::-".---

• _-~_.7

~~---~~~~"~ -._. ., ..:..--===--..... -~ ......- .--

-<.>.o. __ p __ .~. __ ~ --:=:-:;J

_c~~7~~~~~c~~~ --~---=-

-.... ..====::-;;"-~--=--..,...= ......

--:..._ ..... :::::: ....-- -____.:c-

__-= -- -"c=-

~~--~ - ~.~-"~-_ ..-

r:": - --

=--~=---~~~~~d!:::;j:j;i~-~-.:/-7~

_J

67

Page 76: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Tavraukauk, aullaqtuk. Taima tusagnaigman,

sumik uliDisanikamik, pisukataqtuaqsaga-

taaqsiruk uanmun. Kaaqamma, nigiDainmiuk.

Tainna, igliqhutik, tainna uvluq qitiq-

qugniDa aksraksaaDasiaqsimmiugluigliq-

hutik taimma uunnaguutiragaliqlugik,

uinagayaaDaligaqhutik tainna, sanipaktu-

gayaagaliqhutik, siniDailak, tainna pisuka-.tagnialgiffutik, uingaq atuqlugu, nalla-

gugminatiglu uvluqaDDaan.

panni niaquignigaa, aDayukliq pisaqsag-

niaqlugu. Niaqugunminik annautiqaqtuq

aY)ayukliq.

Tavra, susausiiqsuk. Aanguagigmiuk,

aanguaDa taimna tammaDammiuq taavruma

nukaqlium. Aasiasii ilaaptaugli niaqu-

gutiDi aapami tammaqtinmigai.

68

Page 77: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

"Aa," aapiyania!)ilgitkaa. Ullaaqsigaak,

ullakkaak. Ullaklugu, paaguraquna. Paa

una a!)iqpalla!)inniqsuq. Aatai! Paa,

mikiniqsuq! Qanugutik ivigisivak? Paak-kaluaq una, uvvauna igaliqagminiqsuq, iglu-

sugrukkaluaq uvva. Alakkaa! Tavrani

itchaqtillugik, ya! Alaqsumi nipu!)aaq-

tignigaak una aaquaksrauraq anianiktig-

niqsuaq! Aaquaksraluuraq. Ya! "Ki! Qai~-

Igliqhutik taimma, putukkitqayalginnami

a!)ayukliq, sinikhuni pisukatallagmi, tu-

paktiqhuni, qiniqtuaqsiruq tamau!)anmun.

Aa! Suagguuq pigna ~galaaq. Manigauraq

pigna igalaaqagniqsuq. Tai nukatchiam

piiigaa (uvvali itquamavaluktaDinminiqsuaq),

un!)asianiktignikkaqtiik, "Ya~ Pikka iga-

·laaq: Ullaglakpuk pigna: Pianiktuguk uvaguk."

Page 78: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

---- -- -~ ~ -

"Ii," alJIJagaaalJayuklium.

igruagnigsutik tavra. Ii-ii! Quviqtit-

qayagniqsulJa tavra qai~igruagniqsutik.

lfiuuligrualgififiigsutik."

"Uifiagagnigsutik uvva, sifiiktuallagiagit-

chik qarouIJauvaIJa igluuramnun," aaquak-

sraurag aasiuna. "Ki, kilJuppiglusik isi-

gitchik." Ya! Sivunmun isigulJitkaqsigik;

kiDunmun. Isigatik isigqaaglugitguug uvva

isiglik, "KilJuppig~utik isigitchik,"

tainnagami. Isigatik utinmun, kilJuppiag-

tugutik qamuIJa isigitchik, paakun tavruu-

na." Taimma alJayukliq sivulliulgitchuq.

KiIJuppiagtuqhuni isiqtuq. KiIJuppiaqtug-

hutik isiqtut, qiIJuppiaqhutik. Tainna

isiqtut. Yai! Isiqsagniaghutiglu, araa,

tivragikkalukkut imfia iglu! Aarigaraa!

70

Page 79: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

-- --

-

~~:-;;~~=~--~~~~~~~

71

Page 80: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Niqiksraqsrugik. Araa, suagguuq makua

pukuat! Tamarra, niqit! Qanusiusukami,

masuusukami, sunaliqaa niqi.Aarigaa!

Nigiaqsiruk, isigagruaguDitchut, argau-

~itchut, ifiuum argagiDitkail Niqaik

imma ataatalugiik argaglualignik, ui+-

gasuum taamavruma. TaavrumuDa tavra

Nauriaqsugniraaql Tivragigfiiqsuq una

iglu. Uvvauna aaquaksraluuraq kisimgiul-

gififiiqsuq.

"Ki. Kaaktutik, i+isimagiptik, kaak-

tutik." I+isimanigik uuma! "Kaaktu-

tik uvva, kaagniqsutik~" Irnmakii qifi-

fiaDaDfiifituunniiqanuq,uvva i+isimaD-

Duagugnagik. "Kaagniqsutik tavra. Qifi-

navsigfii uvva kaagniqsutik. Ki. Nigi-

fiiuragumautik, niqiksraqsrugniagiptik."

72

Page 81: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

�.--,~ -- -,

-"-",._~

-.....-..=-;:...--=::---..::..-:::.. - -:---:--

~==-~=~.'"\""

71

Page 82: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

isigniqsuk niqautigiksuamun. Nigiaqsiga-luaqtuk, niqinmakua qanuqilisu:lJitkaqsisu-gaut! Tamarra nigigaluagai nU:lJusu:lJitchutlKiisaimmaagguuq ukuak aqiattuqpuk. Tavra,nigigaluagmagnik nigi:lJaiqsinmigik.

Tavra, nigi:lJaigmagnik, taavruma aanaruuram,nigi:lJaigatagmagnik, tU:lJuittaagiksiv1ugiksiniktuaqtitchaqsagumaaqsigaik. Tukkugik-suk ukuakl Piyaaqunmik sumik itqaa:lJitchuq.

Tavra, aanaruuram uqallautisagataaqsigiknallaqsagataaqsirnmagnik. IIUvva quliaq-tuagutiniagiptik,1I uqallautilgataqlugik,lIuqautisallagnigiptik. Uvva iliptik in-nuk nukaaluuqaqtuatiik. Nukaaluutik taim-ma piyaaquti:lJma,akiqagulgillutik, tainnainuulusi iluqasi aitqugaluagivsi, inuulusiiluqasi piyuminagaluagmiruasii, akiqagu-piagatalgitchuk taapkuak uva:lJapiyaaqutika.

74

Page 83: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

UvaDauvva annaktitkiptik, annaktitkivsi.

Qanugurnifiaigaluagaasi, tavra, qanugurnifiai-

galuaqtutik, qanuguminaigaluaqtusi. Nag-

ligivlusi tavra uvaDa annaktitkiptik.

Tavra taapkua, taikkuak ataataruuragiik,

ataataruuragiik taikkuak taikka ifiuqagnai-

lake Inugnik niqillak, qaDapak! Ifiug-

n~k ~ainna piyaqquqtitchiugaqtuak. Tavratakanani tasamani inivsinni tuquguptik

tulautillakkayalgitkaatik, aasi taima niqik-

sraqtaagilutik. Iluqasikiimma pina-

yalgitkaasi, inuulugik taapkua nukatchaa-

tiglu iluqaisa pinayalgitkai!" Tavragguuq

qanuglugik akiitiyuminai~~ugik, qanuqakiqagukhutik taapkuak, ilaa taavruma

aanaruuram piyaaqutiDik, "piyaaqutika

taimma uvaDa ikayuqtikali, akiqagupia-

gatalgi++utik tavra nukaaluiqsitkiptitkin.

Nukaaluutik taimma akigigaik taipkuak.

Page 84: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Nukagiik aDDaqtuk, aapiyaData aDDagaa,

tavra ilitchugiruq. Nukaalutik unnii,

Aasii iliptignun pigiliutipkaqhutik. Ilip-

tik taima piksratik taipkua tautukkatiik

nanuqpaaglu agluqpaaglu. Tavra iliptik

pisik, atakkiataD uvva swmik pisautik-

sraiqsutik." I~isimanigik uuma. "Sumik

annaksautiksraiqsutik, tavra iliptik pisik,

piksratik taimma itqagiyuminauragniag-

niguptitkik. Piigugmiguptitkik taima

pigiyuminainmigitik." Tavrauma aana-

ruuram, aaquluuram uqautigik.

"Ki, tavra annaktutik, iliptik annaktuatik

uvaDa annaktitkiptik. Allam annaktingit-

kaatik tavra uvaDa annaktitkiptik taav-

rumaDDa. Aasii samma itigmiguPtik uqauti-

niagmigiptik."

76

Page 85: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

tulakkumifiagniqarnik akiunigmagnik sugin-

gigmigai. Tavra quyaDitkaluagmiuq.

Tavra, tainnaanigniqamik, siquruk. Sinik-

tuk. Uvlaarni itiqami aanaruuraDakta

nigiqqaaglugik sinivsaaquaqsilgitkaik,

aninia+aif~ugguuq aglaan. Aniyumalutik

ukuak piDinmiruak, tukkugikamik. Itqut-

chi+gitchuk, nigi+gitchuk, pukuat allau-

sukamik. Niqi. Kayumisuuragniallagmik,

niqimik nakuuqsrauragniallagmik, aqiagu-

Dik silivittaqtuk.

77

Tavra. Nigiruk, nigigaluaqarnik, siquvsaa-

qummatik, taimma aanaruuraqtik sutilaaDa

nalugaak, imma kuki+ugniagniruq. Siqul-

ginfiamik, sini+ginniqsuk. Sinikhutik,

itiqtilgitkik. Nullautchigiiqsaagutigguuq

ukuak pi+ik. Itiqtinmatik akaDi+gitchuk,

qaummaagik! Tavragguuq una siksrignik

Page 86: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

atigiqa~niqsuq. Siksrigaa~niqsuq.

Tavra. AllausukamiD pukuat, qanusiusu-

kamik, niqit ilaDanifi. Nigigait. Tavra,

nigianigatagmagnik, uqallautigik, "Tavra

uvlaakun itiguptik, maaniinniaDitchutik

maaniiqpakkuminainmiutik uvva, aullaqtuk-

srauniagT'l'iutiv..tavral1YJa."Tairnma. "Uvvaag-

laan uqautiniagiptik niisimaugagutik ittuk-srauniaqtutik. Tavra taimani aullagata-

gavsi, aDuniaqsagataqavsi piyumikkiutiani-

Dalgi++usi pigaasi taavruma ataataruuram.

Tavrali tainna piyaqquqtitchiugaqhuni

aDuniaqtuaguvluni. Aasiuvvali uvaDa suu-

Ditkalua~tuaDaa, suitkaluaqtuaDaa, tavra

aglaalli taapkuak uvaDa atangivluDa, ifiu-

givluDa, nanuqpaaglu agluqpaaglu, annak-

kumifiagaluaqtuasii iluqasi, akiqagupia-

gatalgitchuk! Akiunnatik piyumifiai++utik.

Page 87: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Suuramik unnii tavra taamna iniri apuy-yaqagviksi nUDUtchagatagaluakka~aat taap-k~a taavruma ataataruura~, ataatalugiiktaapkuak tutaalugiik nu~utitchagatagalual-gisa~ak inirik. Taapkuak piyaaqutigmauva~a nu~un~iaqsita~ak kavYagiliglutikuva~a, kavyatchakluDa, nagligiv~usi, ki-siptik unnii aDayuqaavsigfiun utillanasuga-lutik pigaluaqtuaDaa, sugisivisigik tairn-rna aDayuqaatik, aDugisivitkiik naaggaqaakiDugagisivitkiik? Ammuuktuaqtutik, aglaanuvva iluanmun aullaqiDagaluaqtutik, tiki-tiktuagik. Tavraasii, samma, uvlaakun aul-laguptik, ayuugniaDitchutik uvarnnifi. Tas-aroma kasugnialgifirnigiktiksuli ataataruuraq.Tainnasuli igluuraqaqtuq, aglaan i~aitchuq,kisirni ittuq. Kisirngiugaluaqtuq sapignaq-tuq aglaan, sapignaqtuq piyaaqutaukkaq-huni. Na~agukk sigaluaqtutik naDagurnifiaifi-rnigiksiksuli. Aasiami uuktugnaqtuq. Tavra

Page 88: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Tavra. sLqukam Lr;Lt.Lqaaqa Lk , "Ki. Uvluq-titkaqsirutik. Itignaqsigaatik. Aul-la~naqsigaatik, maaniitpaitkaqsirutik."Tavra, itqutchiqsitkik. Taqurrifigifimigik,itqutchiqsuk ila!)anin. Pukuanik.

itiguptik tasamma ullagnia~iktik, tikifi-fiLaqi.kt i.k; Narjaqumi.fiai,tkiktik aglaan,utigumifiaitchutikkii. Tavra, ataataruu-ramuttauq taamavrurnuDa utigumifiaifimiutik."

~avra. Uqautisuigiptik, aglaan tavra,"uqautiaqsigik, "Iqsifiaqtuavsum, taamav-rumakii ataataruuram piyaaqunmifiik piyuaq-saqpatik taapkuak nanuqpaak sivulliulugikitqaqqaaqsagalua~isigitik, nallivsik it-qa~umifia~umi taigalua~isigik i+aififiaqunnii, 'Nau!)miipkuak nanuqpaak?' Tavrauqaluksraqtik, 'Nau!)miipkuak nanuqpaak?'

80

Page 89: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Taamna itqaqsallagniagisigigrik~'· Aasii

suli taamna pillugmikpan, piiejrnikpan,

allamik pisalginmikpatiksuli, iqsitchal-

ginmiguptik qanuqsausiigaqsi+ginmiguptik,

itqagisi+ginmigitik taapkuak agluqpaak.

Tainnasuli, 'Nau~ipkuak agluqpaak?' Taap-

kuaksuli, tainna ququulagisigaluagisi+-

gitchutik tairnu~agruinnaq. Akiqaani~aruk,

tusaa~i+gatagasigaatik. Ki," uqautiani-

kamigik kiigik, "Ki, annisitchik. Aasii

anianikkuptik taiku~aqtaallagutik kiDiagu-

rnautik."

Aniruk, qavsuagrugnik avluqtuallakhutik,

kiDiaqtuk. Ki~iaejrnagnik,yai. Suagguuq

ukua sisiqutat. Siksrigrnun tavra in-

ninniqsuk!

Aullaqtuk. Aullaqarnik tavra igluurarnik

Page 90: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

'/ -Y!

.},-----...

r--." '7r.2

,I

!

82

Page 91: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

tautuktuk, taikka, u~asi~inniqsuq. Na-

Daqsagaluagagigaak, sivungak avigaqtuq.Nuna avigaqtuq. Suitchuq, tautugnagvik-

sraitchuq tasamu~a. Tavra tu~aanun aul-

lagmagnik umigaqtuq. Tavra pisaagi~~auq-

hutik na~aqsagaluagaqtuk, nuna avigaqtuq.

Tairina avikhuni, patiktinman kiisaimmaa

taimma piDasuiqsuagaluaqarnik, na~aguminain-

mikamitku ullaktuagniagaksivaak.

81

Tavra tikitchuk. Tikinmagnik, ya! A~ayu-

qaksrauraquna. Ani~~aniqsuq. "Ki! Iglaat-

chiak sapkuak isiglik." Isiqtuk. Tairnma

tavru~a iniksritkik, paaguragmi iqi~anun.

Tuqlugauraqagniqsugguuq una imani. Tuq-

lugauraqagniqsuq, qanitchauraqagniqsuq.

"Ki! Aquvittitchik. Iglaatchiak sapkuakniginayaqtuk."

Page 92: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

--~-==- ~~......~--;::~ -=--.~~

---=....::- :_--'--~

-==~~-~-~~-----=

~~~~'-- .--=------=---.:-·~~~~_-~~3

84

Page 93: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Taimrna. Niqiksraqsrugik. Niqiksraqsrug-

rnatik suagguuq aasii makua ifiuich avati-

Dich. Tainnatun aasiasi aDayukliumguuq

qanuqimna kiifiaIJailui~iqsiqami, "In-

natchinik uvaguk nigilaitchuguk." Aqi-ligai taavuT')a.

Aqiligmagit ataataruuraq uqallaktiqtuq,

"Ya. Imani sapkuak iglaatchiak argua-

R5

nagisiniqpuk. Iglaatchiak ukuak qifiiq-

tuaqtinnayagikka," uqallaktuq. UIJanmi-

nun pakauraaqsiruq. Pakaluuraqhuni, taik-

ka puuqtauramik; iDalugmik puuligauramik

amusiruq. Aatai, suagguuq igfiaqi+au-

tikuluuraq argaT')ifinifiaDipqaqhuni. Amu-

karniuIJqanigrnifiinimaqtiaqsigaa. Imaq-

tiqlugu, araa, suagguuq igfia qilautaa

agliaqsivluni, qanigmifiin tainna imaq-.tiqlugu. Kisaimrnaagguuq uuma kasautiq-

Page 94: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

-- ----

//~

Page 95: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

sruq~aa. Kasakkami iniksi~aifiniqsiuqlugu

aglilaagaa. Aa, qi~autiqpagu9aa. Kasak~

tuallaqqaaqlugugguuq tavra imaqtigagigaa.

Kiihaimmagguuq uuma aglivaa. Aglianik-

kamiu~, "Iglaatchiak sapkuak qiniqtuaga-

yaqtuk!" Qingaqtuqtuq ataataruuraq tai-mUIJa, "Ki! Iglaatchiak ukuak qiniqtuaga-

yaqtuk!" Uqallaqqaaqhunigguuq qi~augaalu~-

rani kasaktugaa, imiksatitiqtugaa! Imik-.

satitiqtuqqaaqlugu kiiqtuq, "Ki! Iglaat-

chiak ukuak qiftiqtuaglik!" Tainnaittual-

laksaqtillugigguuq paa~at augniqsiaqsivuq.

Aa, augniqsivluni nuigaqsiruggukua

kigutiqpait avanmun kigisiragaqtuat!

IliI)ignun. Tu~i~ignun. Tavragguuq tat-

pauI)a qiqsinmiaqsagaluaqtuk, ataataruuram

qifaunminik tinuraluaqsisugaik! Taavruma

tu~aanun "Ki! Qiniqtuagitchik iqsiala-

~iagutik!"

87

Page 96: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

"Yai." Sarvaqtaaqtiqami ataataruuraq, "Yai!

Imani sapkuak iglaatchiak sapignagniq-puk," uqallaktiqtuq. Tainnaqtiqqaaq~uni

qi~autini kasaktulgitkaa, kasaktugaa.

"Ki!" Kiigutigillaan tairnuDa, "Ki! Iglaat-

Taa, tamarragguuq nuna qapquluullaan

isagutisugauk. Tainnagguuq pialaniaq-

hutik nukaqliq una iqsitchagniqsrauniqsuq

kiimma. Itqaniqlaqtuq. Tainna sumik

aapiyani naluksritkiDDapkaqlugu itqaniq-

lakkami uqallaktuq, "NauDipkuak nanuq-paak?" TaimuDaififiaqququqtu~. Tain-

nagluqqaaqtugguuq akungatigun tasamaDDa

nunagruififiagmifipuiruk nanuqpaak, kiggi-

siragaqhutik avanmun. Kiggiragaqhutik

taapkuak isiqsagataqtuak tikififiamikaqsau-

rautigivlugik tammaqtut! Taimma, tam-

maqtut.

Page 97: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna
Page 98: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Kiipqauragman naipiqtuaqsi~gitchugli

aDayukliq. Naipiqtuqsaqtillugu suag-

guuq manna natiDat asinniaqsi~illagruaq-

huni. Taikka, ataataruuraq tiki~laiganik-

tignigaak. Araa, suagguuq makua qupil-

gut! Araa, sayuagruaqtun! Tikitkaqsi-

gaik. Nunarni avikhuni. Qupilguq sayuag-

ruaqtun imma tipaa qupilguqsugniq. Tain-

naqsagluqqaaqtugguuq aDayuklium itqag-

nisaaDik, "NauDipkuak agluqpaak?" AI]a-

yuqaksrauravlu akungatigun misapqatil-

gitchuk. Misapqatinmagnik kiggisiragaq-

hutik aDayuqaksraurarn tUDaanun isagutiruk.

IsagunDavlutik aDayuqaksrauraq ullakkaak.

chiak ukuak qiniqtuagayaqtuk! Qiniqtuaq-

titchigik!" Kasaktulgitchuq kiigutigil-

laan. Qilautini kasaktuqqaaqlugu kii-

gutigillaan.

90

Page 99: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

91

Page 100: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

� -~-

"Yaa! SuniaDitkikkaukuak! PiniaDitkip-

Tamanna qupilguiqmiuq.

Kiggisiragaqhutik, kiggisiragaqhutik,

aDayuqaksrauraq tuniugaqsigaluaqtuq,

tik agiupkatkik ukuak.""ArguaDaanigniqsutin iglutuglugilipiifi.". .Kiggisiragaqhutik tikitkaak. Kiisaim-

maagguuq taimma tikirruififiagruifi-

nagaluagmagni qi}aunmifiik karakkaik.

Karagmatik qilautaa taamna aqsaurautigiv-

lugu siqummiyaaqtilgitkaa! Sukailivlutik

tikififiiuraagaqsigaak. Kisaimmaagguuq

una patiktitpuq. Patiktilluni, patik-

tilluni, tunigaluaqtuq. Taimma aDayu-

qaksrauraq aqsaurautivlugu tammaqtuk!

92

Page 101: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

93

- -----

-.

-------===========--------~-:======-- --- -

--~-~.-=- ------

Page 102: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

Tamrnagman, aniruk. Uanrnun isagutiruk,

aaqpamik. Piuraagvikaaqtik ilisaqqutigil-

laan. I+isagikamitku inigruuraqtik tikit-

kaluagaak, inigruuragua~igniqsuq, igluu-

~aigniqsuq, a~ayuqaatik kinugagaik. Ki~u-gautchiruk aDayuqaamignik.

94

Page 103: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna
Page 104: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

"Eh!" Ig+ualigguuq tairnma qanuqsausiit-

kaluaqami, "Eh! Su~u~luDalisuquvaDa aul-

lagla!Ja. Qavvi~uglu!JauvaDa pilaI)a." Taim-

magguuq tuuqsaqhuni~i aullaqhuni. Suag-

guuq una i~iminik qiniaqsikami qavvi~ug-

niqhunili. Taimmagguuq qavvig+u amaguglu

aulla!Jaruk.

"Eh," i+isagikamitku, qirruktuallakkalua-

qamik a!Jayukliq uqallaktuq, "Eh! Su~ug-

lUDattuquvaDa aullaglaDa. Eh! Ama~ugug-

lUI)auVaDa aulla~laDa." Taimmagguuq ta-mauI)a piDifiun killigruuranun tuuqsallakhuni

suagguuq manna ama~uq aullaqhuni.

Page 105: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

-----

97

Page 106: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

tavra unipkaagumaaqlu~a inuurua~auvvaunipkaaq taamna taavrumu~a tape-mun nain-

ftasugigaluakkagaa naamapayugmiuq. Uvvakii

unipkaagaaquvlu~a i~iqsrugnigmata uuktuaq-

sagniaqtu~alisamma. Uvvali unipkaagali

taamna uvva taavrurnu~a inugniagasugiga-

luakkaga naamallaktuq. Aasii samma

Tavra unipkaaga tavru~aaglaan isukli~-

~aktuq. Tavra sunauvva taapkuak nuliagiik

kiDullagniqsuk imma sumun tammagniqsuk.

Tavra tavru~aaglaan unipkaaq taamna isu-

qallaktuq. Taavrumu~a tape-mun tavra

iluapiallakpalliqsuq. Unipkaagali tavra

taamna sagluugutigiugallalgitkiga taipkuali

kiimma sagluugutigi~amammarruD. Tavra

pigiisilaa~alu nakuutilaaDalu inuuvli

tusaagumiuD tasamma tusaaniagaa, nakuurua-

mullu pigiitchuamullu igliqtuaq. Aasii

98

Page 107: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

piyuminaguma i+avsaagniagiga ayapqutaqaq-

tuksrauniagaluaqtuaq uvva tape-rni taavru-

rnani tape una naisiqhuni piuq.

Tarva.

QQ

Page 108: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

---- ----. -----

Page 109: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna
Page 110: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna

--- --=----=--

Page 111: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna
Page 112: Ataatalugiik : nagiam unipkaaqtanga Akiilaaqlugu ...library.alaska.gov/hist/hist_docs/docs/anlm/14999982.pdf · sikuifimiuq! Tavrauna siku kisi~Duqtuq inaat, apuyya~at. Inaat taamna