asf-xvr-ergasias

8/20/2019 asf-xvr-ergasias

1/307

, 2009

()


2/307

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Νοέμβριος 2009


3/307

Copyright © Συγγραφέας - Εκδότης Το παρόν βιβλίο πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για διδακτικούς σκοπούς


4/307

5

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

ΕΝΟΤΗΤΑ Α: ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Α1: Εισαγωγή στην ασφάλεια της εργασίας 9

Α2: Κανονιστικό πλαίσιο - Ρυθµίσεις του νόµου «πλαίσιο» για

την Υγιεινή και Ασφάλεια των εργαζοµένων 20

Α3: Εκτί µηση επαγγελµατικού κινδύνου 36

Α4: Πηγές πληροφόρησης σε θέµατα Υ& Α της εργασίας 40

ΕΝΟΤΗΤΑ Β: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ∆ΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Β1: Σχεδιασµός χώρων εργασίας

Β1.1. Κτιριολογικές απαιτήσεις 43Β1.2. Θέσεις εργασίας 53

Β2: Φυσικοί Παράµετροι στους χώρους εργασίας

Β2.1. Αερισµός - Κλιµατισµός χώρων εργασίας 64

Β2.2. Θερµικό Περιβάλλον και εργασία 79

Β2.3. Φωτισµός χώρων εργασίας 90

Β2.4. Θόρυβος 98

Β2.5. ∆ονήσεις 104

Β2.6. Ακτινοβολίες 108

Β3: Επικίνδυνες ουσίες στο χώρο εργασίας

Β3.1. Αµίαντος 118

Β3.2. Χηµικές ουσίες 121

Β3.3. Καρκινογόνοι παράγοντες 131

Β4: Κίνδυνοι από το ηλεκτρικό ρεύµα 140

Β5: Πυροπροστασία 147

Β6: Ενδοεπιχειρησιακές µεταφορές και κυκλοφορία 159

Β7-Β8: Μηχανήµατα-Γενικές αρχές ασφάλειας-Συντήρηση και επισκευές 172

Β9: Μέσα Ατοµικής Προστασίας (ΜΑΠ) 181

Β10: Σηµατοδότηση χώρων εργασίας 191

ΕΝΟΤΗΤΑ Γ: ∆ΙΑΦΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ

Γ1: Μηχανές κατεργασίας µετάλλων 199


5/307

6

Γ2: Ξυλουργικά Μηχανήµατα 203

Γ3: Ανυψωτικά µηχανήµατα και µηχανήµατα οικοδοµών και εργοταξίων 207

Γ4: Περονοφόρα οχήµατα 216

Γ5: Εργαλεία χειρός - Φορητά εργαλεία ισχύος 221

Γ6: Εργασίες κοπής και συγκόλλησης µετάλλων 226

Γ7: Εργασίες και οθόνες οπτικής απεικόνισης 243

Γ8: Κατασκευές

Γ8.1. Ικριώµατα 251

Γ8.2. Υποχρεώσεις παραγόντων τεχνικών έργων 258

Γ8.3. Εκσκαφές - Κατεδαφίσεις 267

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

Παράρτηµα Α

Βασικά Νοµοθετήµατα για την Υγεία και Ασφάλεια της Εργασίας 270

Παράρτηµα Β

Φράσεις Ειδικών Κινδύνων (R) και Οδηγίες Ασφαλούς Χρήσεως (S) 301

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 308


6/307

7

ΠΡΟΛΟΓΟΣ «Η τύχη συνίσταται συνήθως, στην άγνοια της συχνότητας και της βαρύτη-

τας των πολύπλοκων και δύσκολα εκτιμουμένων αιτιών ορισμένων γεγονό-των».

Pierre Simon Laplace (1749-1827)

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας ( Δ.Ο.Ε.), κάθε χρόνο παγκοσμίως χάνουν τη ζωή τους περίπου 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι, από εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες, αριθμός που αντιστοιχεί σε έναν νεκρό ανά 20 δευτερόλεπτα.

Στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι περίπου κάθε 15 λεπτά της ώρας συμβαίνει και ένα εργατικό ατύχημα, ενώ κάθε τρεις ηµέρες ένα θανατηφόρο.

Οι αριθμοί αυτοί κάνουν ξεκάθαρο πλέον, ότι δεν μπορούμε να εθελοτυφλούμε στην ύπαρξη πηγών επαγγελματικού κινδύνου στους χώρους εργασίας, βασιζόμενοι στον παράγοντα της τύχης, που θα μας γλιτώσει προσωρινά και μόνο, από κάποιο εργατικό ατύχημα.

Πρέπει να αντιληφθούμε ότι, κανένα ατύχημα δεν γίνεται στην τύχη.Η άγνοια, είναι αυτή που με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσει στην πρόκληση

εργατικού ατυχήματος. Η γνώση οδηγεί στην πρόληψη, η οποία με τη σειρά της, έχει ως συνέπεια τη μείωση των εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών. Όσο μεγαλύτερη είναι η γνώση των πηγών του επαγγελματικού κινδύνου, τόσο πε-ρισσότερο στενεύουν τα περιθώρια, ώστε το εργατικό ατύχημα να θεωρείται ως «τυ-χαίο».

Η κυβερνητική πολιτική του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, δίνει έμφαση στο σχε-διασμό και στην υλοποίηση ενός συνολικού έργου, το οποίο θα προσδώσει ουσιαστι-κές και τεκμηριωμένες λύσεις, με απώτερο σκοπό την ελαχιστοποίηση των ατυχημά-

των και τη βελτίωση των όρων και συνθηκών εργασίας.Προτεραιότητα της πολιτικής του Υπουργείου είναι ο άνθρωπος, το στέλεχος που υπηρετεί , ο νέος που στρατεύεται και το πολιτικό προσωπικό του.

Στο πλαίσιο αυτό, στην αρμόδια Γενική Διεύθυνση Οικονομικού Σχεδιασμού και Υποστήριξης και στην υπαγόμενη σε αυτήν Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού και Περιβάλλοντος, λειτουργεί το Γραφείο Υγιεινής και Ασφάλειας, το οποίο σε συνεργα-σία με τα Γενικά Επιτελεία, προωθεί ένα ολοκληρωμένο Σύστημα Υγιεινής και Ασφά-λειας, βασισμένο σε διεθνή αναγνωρισμένα πρότυπα διαχείρισης (OHSAS 18001-ΕΛΟΤ 1801), που εφαρμόζονται ήδη στο σύνολο των Μονάδων και Υπηρεσιών.

Απαίτηση του παραπάνω συστήματος, είναι η υποχρεωτική διδασκαλία θεματο-λογίας σχετικής με την Υγιεινή και Ασφάλεια στους χώρους εργασίας, ως βαθμολο-γούμενο μάθημα, στις στρατιωτικές παραγωγικές σχολές. Για την κάλυψη των ανα-γκών της διδασκαλίας του συγκεκριμένου μαθήματος συντάχθηκε το παρόν βιβλίο, το οποίο αναφέρεται αναλυτικά και καλύπτει πλήρως το αναγραφόμενο θεματολόγιο του Παραρτήματος « Α» του ΣΥΑ-01/4.4.2/ Δ-01.

Το παρόν βιβλίο πρέπει να αποτελέσει, ένα μέσο για την διάνοιξη ενός διαύλου διάχυσης και ροής γνώσεων, καθώς και για την δημιουργία προβληματισμού και ανα-ζήτησης περαιτέρω πληροφοριών και γνώσεων, για την διασφάλιση ενός υγιούς ερ-γασιακού περιβάλλοντος.

Πρέπει να αντιληφθούμε όλοι μας, ότι η προαγωγή της Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας και η βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος, αποτελούν προϋποθέ-

σεις εξανθρωπισμού της εργασίας.


7/307

8

Πρέπει να γίνει κοινή συνείδηση όλων, ότι οι καλές συνθήκες υγιεινής και ασφά-λειας, δεν ανήκουν στη σφαίρα της πολυτέλειας, αλλά της ανάγκης για παραγωγική και κατά το δυνατόν ευχάριστη εργασία, συμβάλλοντας στη δημιουργία και συντήρη-ση ομαλών εργασιακών σχέσεων, γεγονός που αποβαίνει προς το συμφέρον όλων.

Όλοι είμαστε συνυπεύθυνοι για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία. Η γνώση θα μας οδηγήσει στην απόκτηση εργασιακής κουλτούρας η οποία με την σει-ρά της θα μας οδηγήσει σε ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από εργασιακούς κινδύ-νους.

Λγός (ΤΧ) Ιωάννα Χασιώτη Τεχνικός Ασφαλείας

Πιστοποιημένη από το ΕΛ.ΙΝ.Υ. Α.Ε[email protected]


8/307

9

Α1: ΕΙΣΑΓΓΗ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας ( Δ.Ο.Ε.), κάθε χρόνο παγκοσμίως, χάνουν τη ζωή τους περίπου 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι, από εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες, αριθμός που αντιστοιχεί σε έναν νεκρό ανά 20 δευτερόλεπτα. Αριθμός, ο οποίος δείχνει αύξηση του ποσοστού κατά 10% τα τελευταία χρόνια. Ταυτόχρονα, περίπου 270 εκατομμύρια εργαζόμενοι πα-γκοσμίως, έχουν υποστεί μη θανατηφόρο εργατικό ατύχημα, ενώ αντίστοιχα 160 εκα-τομμύρια υποφέρουν από επαγγελματικές ασθένειες.

ΕΛΛΑΔΑ Αν και στην Ελλάδα το σύστημα καταγραφής δεν είναι ιδιαίτερα αξιόπιστο και

σύγχρονο, υπολογίζεται ότι, περίπου κάθε 15 λεπτά της ώρας συμβαίνει και ένα ερ-

γατικό ατύχημα, ενώ κάθε τρεις ημέρες ένα θανατηφόρο.ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ

Το συνολικό κόστος των ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, υπο-λογίζεται ότι ανέρχεται ετησίως (σύμφωνα με την Δ.Ο.Ε.) περίπου στο 4% του ακα-θάριστου παγκόσμιου προϊόντος.

ΕΛΛΑΔΑ

Το οικονομικό κόστος για την Εθνική Οικονομία, υπολογίζεται σε 1.175.000 ευ-

ρώ, ενώ το κόστος για τις επαγγελματικές ασθένειες δεν μπορεί να υπολογισθεί , δε-δομένου ότι η χώρα μας δεν έχει σύστημα καταγραφής ασθενειών. Είναι όμως διε-θνώς αναγνωρισμένο ότι, το κόστος τους είναι περίπου πενταπλάσιο του κόστους των ατυχημάτων. Τέλος, υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα, κάθε χρόνο 11.000 εργαζό-μενοι οδηγούνται σε πρόωρη σύνταξη για λόγους υγείας, με τον χαρακτηρισμό «κοι-νή νόσος». Αυτά τα στατιστικά στοιχεία, μας οδηγούν στην ανάγκη υιοθέτησης πρα-κτικών, με μοναδικό στόχο την μείωση του ποσοστού των εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών.

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ

Πολλά από τα ατυχήματα, μπορούν να προληφθούν με την σε βάθος εκτίμηση των κινδύνων, καθώς και την εφαρμογή και την τήρηση ασφαλών μεθόδων εργασίας.Τα οφέλη της πρόληψης, είναι κατά πρώτο λόγο ανθρωπιστικά και κοινωνικά. Τα μέ-τρα πρόληψης, δεν λαμβάνονται για την επίτευξη οικονομικών στόχων, αλλά θεω-ρούνται προαπαιτούμενα για κάθε υγιή επιχείρηση.

Η προστασία της υγείας και της σωματικής ακεραιότητας των εργαζομένων, εί -ναι πρωτίστως ζήτημα πολιτισμού και υγιούς ανάπτυξης της κοινωνίας. Σκοπός της ανάλυσης των ωφελημάτων των μέτρων πρόληψης που γίνεται παρακάτω, είναι να κατανοήσουμε την επίδραση και τις επιπτώσεις αυτών των μέτρων, όχι μόνο στον εργαζόμενο, αλλά στην επιχείρηση, στο κράτος και στην κοινωνία γενικότερα. Επί -σης, σκοπός της ανάλυσης του κόστους και των ωφελημάτων είναι, μία επισκόπηση των οικονομικών παραμέτρων που εμπλέκονται και επηρεάζουν σημαντικά τη λήψη


9/307

10

αποφάσεων για τα μέτρα και όχι η αξιολόγηση της σκοπιμότητάς τους, η οποία είναι δεδομένη.

Οικονομική ανάλυση του προβλήματος Το κόστος ενός εργατικού ατυχήματος, περιλαμβάνει το άμεσο και το έμμεσο

κόστος:

Άμεσο κόστος Το άμεσο κόστος ενός ατυχήματος περιλαμβάνει:• Έξοδα και δαπάνες Α’ Βοηθειών.

Αφορά στο κόστος των υλικών, του προσωπικού που θα παράσχει τις Α’ Βοήθειες και το κόστος της μεταφοράς του εργαζόμενου. Επειδή αυτά δεν κα-ταβάλλονται τη στιγμή του ατυχήματος, πρέπει να υπολογιστεί το κόστος του προ-σωπικού που ασχολείται με τις Α’ Βοήθειες (ιατροί , νοσηλευτές, μεταφορείς), αλλά και των υποδομών (οχήματα, εξοπλισμός, αναλώσιμα).

• Νοσοκομειακή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.Περιλαμβάνεται το κόστος του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, των

φαρμάκων, του εξοπλισμού και λοιπών υλικών (αναλώσιμα, νάρθηκες κ.α.), της πα-ραμονής σε νοσηλευτικό ίδρυμα κλπ. Το κόστος αυτό, δεν μπορεί σε καμία περίπτω-ση να υπολογιστεί και μπορεί να φτάσει σε πολύ υψηλά ποσά.

• Επιδοτήσεις και αποζημιώσεις.• Συντάξεις.

Αφορά περιπτώσεις, όπου ο εργαζόμενος δεν μπορεί να επανέλθει στην εργασία μετά το ατύχημα.

• Χρόνο αδυναμίας για εργασία. Αφορά περιπτώσεις, όπου ο εργαζόμενος επανέρχεται μετά από το

ατύχημα και σχετικά σύντομα στην εργασία και περιλαμβάνει τόσο το κόστος αμοι-βών του εργαζόμενου, όσο και το κόστος από την απουσία του, καθώς δεν αντικαθί -

σταται (τουλάχιστον μόνιμα).• Κόστος αποκατάστασης - επανένταξης.

Περιλαμβάνει τα έξοδα για δαπάνες, όπως φυσιοθεραπείες, παραμο-νή σε ίδρυμα αποκατάστασης, ψυχολογική υποστήριξη ή/και εξοπλισμό, και αφορά στην αποκατάσταση του εργαζόμενου (είτε πρόκειται να επανέλθει είτε όχι) και στην επανένταξή του (αν επανέλθει).

• Άλλα άμεσα κόστη, ανάλογα με την περίσταση.

Έμμεσο κόστος Πέραν του άμεσου και ορατού κόστους, στα εργατικά ατυχήματα και στις

επαγγελματικές ασθένειες, υπεισέρχεται και το έμμεσο κόστος που συνήθως αφορά:

• Χαμένες εργατοώρες άλλων εργαζόμενων ή/και οικείων που θα πε-ριθάλψουν τον παθόντα, τόσο κατά την ημέρα του ατυχήματος όσο και αργότερα.• Χρόνο απασχόλησης για τη διερεύνηση των αιτίων, που θα γίνει από

τον Τεχνικό Ασφάλειας και το Ιατρό Εργασίας ή/και την Επιθεώρηση Εργασίας (περι-λαμβάνεται επίσης και η στάση των εργασιών κατά τη διάρκεια της αυτοψίας, η οποία μπορεί να διαρκέσει και ημέρες).

• Κόστος αντικατάστασης του θύματος από άλλο εργαζόμενο, το οποίο περιλαμβάνει τόσο το κόστος πρόσληψης, εκπαίδευσης, ενημέρωσης και κατάρτισης,όσο και τη μειωμένη αποδοτικότητα, μέχρι να αποκτήσει τις δυνατότητες του αντικα-θιστάμενου.

• Κακό ψυχολογικό κλίμα στον εργασιακό χώρο, με πτώση του ηθικού

και ιδιαίτερη προσοχή των εργαζομένων, που μειώνουν την αποδοτικότητα.


10/307

11

• Καταστροφές ή φθορές σε υλικά, εξοπλισμό και εγκαταστάσεις, που ανάλογα με το ατύχημα μπορεί ναι είναι και πολύ μεγάλες.

• Μείωση της ποιότητας του προϊόντος, την περίοδο του ατυχήματος.Τόσο οι πιθανές φθορές σε εξοπλισμό, όσο και το ψυχολογικό σοκ των εργαζομένων και η γενικότερη αναστάτωση και αποσυντονισμός της παραγωγικής διαδικασίας,

μειώνουν την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα στην εργασία, ενώ αυξάνεται και η πιθανότητα λάθους.• Κακή εικόνα της επιχείρησης, με απρόβλεπτα αποτελέσματα, τόσο

στη δημόσια εικόνα και στις πωλήσεις της, όσο και στις συνεργασίες και υποθέσεις της με άλλους ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς.

• Ποινές με πρόστιμα ή κλείσιμο των εργασιών (που εμπεριέχει το κό-στος από τη διακοπή της παραγωγής, κόστος από ασυνέπεια σε συμφωνίες και κό-στη για την επανέναρξη των εργασιών).

• Άλλα έμμεσα κόστη ανάλογα με την περίσταση.Είναι λοιπόν κατανοητό ότι, οι οικονομικές διαστάσεις του προβλήμα-

τος της ασφάλειας της εργασίας είναι τεράστιες, καθώς και οι επιπτώσεις του στους

εμπλεκόμενους φορείς, με κυριότερες τις παρακάτω: Επιπτώσεις στον εργαζόμενο

- Μείωση της σωματικής του υγείας,- Χρόνο αδυναμίας για εργασία και - Ψυχολογικά προβλήματα του θύματος μετά την επάνοδο

του στην εργασία, γεγονός που μειώνει την αποδοτικότητά του στην εργασία, αλλά έχει και επιπλοκές στη συμπεριφορά του, που μπορούν να δημιουργήσουν προβλή-ματα σε όλη την παραγωγική διαδικασία.

Επιπτώσεις στην επιχείρηση Μία ιδιαίτερα σημαντική παράμετρος του κόστους των εργατι-

κών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών, είναι το εσωτερικό κόστος, το οποίο είναι το κόστος που επωμίζεται η επιχείρηση. Αυτό αφορά, κάποια από τα άμεσα κόστη (ανάλογα με την περίσταση), καθώς και το έμμεσο κόστος που προέρχεται από τις χαμένες εργατοώρες εργαζομένων που θα περιθάλψουν άμεσα τον παθόντα,το χρόνο απασχόλησης για τη διερεύνηση των αιτίων (το μέρος που αφορά στο προ-σωπικό της επιχείρησης και στη στάση της παραγωγής), την αντικατάσταση, το κακό ψυχολογικό κλίμα στον εργασιακό χώρο, τα ψυχολογικά προβλήματα μετά την επα-ναφορά του θύματος στον εργασιακό χώρο, τις φθορές και καταστροφές στον εξο-πλισμό και εγκαταστάσεις, τη μείωση της ποιότητας του προϊόντος, την κακή εικόνα της επιχείρησης, τις ποινές και λοιπά έμμεσα κόστη, ανάλογα με την περίσταση. Στο κόστος αυτό, συμπεριλαμβάνονται και κάποιες δαπάνες, που καλύπτονται από ανε-ξάρτητη ιδιωτική ασφάλιση που διενεργεί η επιχείρηση, καθώς επιβαρύνουν αυτήν (μέσω των ασφαλίστρων) ή άλλη ιδιωτική επιχείρηση (ασφαλιστική).

Επιπτώσεις στο κράτος Εξωτερικό κόστος, το οποίο επωμίζεται η Πολιτεία, είτε μέσω

του Συστήματος Υγείας, είτε μέσω των ασφαλιστικών ταμείων, είτε μέσω διοικητικών οργάνων (Σ.ΕΠ.Ε, Δικαστικές Αρχές κλπ.). Αφορά στο κύριο μέρος ή στο σύνολο (ανάλογα με την περίσταση) του άμεσου κόστους των εργατικών ατυχημάτων,αλλά και μέρος του έμμεσου κόστους που αναφέρεται σε έξοδα των διοικητικών οργάνων.

Επιπτώσεις στην κοινωνία Τα εργατικά ατυχήματα και η εκδήλωση επαγγελματικών ασθε-

νειών, διαταράσσουν συνολικά το εργασιακό περιβάλλον και κατ’ επέκταση την κοι-


11/307

12

νωνία και όχι μόνο την παραγωγή. Είναι λοιπόν αναγκαίο, να υιοθετηθεί μία σφαιρική και πολυδιάστατη προσέγγιση των θεμάτων υγείας και ασφάλειας στην εργασία, στα πλαίσια μιας ολοκληρωμένης κοινωνικής πολιτικής. Η βελτίωση του εργασιακού πε-ριβάλλοντος, αποτελεί βασική παράμετρο της βελτίωσης του κλίματος των εργασια-κών σχέσεων και της επίτευξης εργασιακής ειρήνης. Η εργασιακή ειρήνη, η ασφάλεια

και η υγεία στην εργασία, αποτελούν στοιχεία της προστιθέμενης αξίας μιας κοινωνί -ας.Με βάση τα όσα προαναφέρθηκαν, γίνεται φανερό ότι, η πρό-

ληψη των ατυχημάτων είναι επιτακτική ανάγκη και απαιτεί την επιτυχή αντιμετώπιση ή εξουδετέρωση των αιτίων που τα προκαλούν. Μπορούμε να διακρίνουμε την τεχνι-κή πρόληψη και την ιατρική πρόληψη των ατυχημάτων ή μία άλλη διάκριση που πε-ριλαμβάνει την ατομική ή συλλογική πρόληψη:

Τεχνική πρόληψη Η τεχνική πρόληψη περιλαμβάνει:• Τη μείωση του κινδύνου στο επίπεδο της μηχανής,

με κατάλληλο σχεδιασμό της κατασκευής και εγκατάστασης των μηχανών, με την πε-ριοδική συντήρησή τους, με την τοποθέτηση συστημάτων ασφαλείας και (όπου είναι δυνατόν) με την αυτοματοποίηση της διαδικασίας παραγωγής.

• Τη σηματοδότηση των χώρων εργασίας, ώστε να εί -ναι εμφανές σε όλες τις περιπτώσεις το είδος του κινδύνου.

• Τη χρήση υλικών που εμπεριέχουν μικρότερο κίνδυ-νο.

• Την εξασφάλιση μέσων πυρανίχνευσης και πυρό-σβεσης.

• Τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, τόσο από πλευράς διαδικασιών παραγωγής όσο και των σχέσεων των εργαζομένων μεταξύ

τους και με τον εργοδότη. • Τη συνεχή εκπαίδευση και ενημέρωση των εργαζο-μένων, για το είδος των κινδύνων και τους τρόπους προστασίας από αυτούς.

• Την Εκπαίδευση εργαζομένων (που εμπεριέχεται στην τεχνική πρόληψη και αποτελεί από μόνο της ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στον το-μέα της πρόληψης των ατυχημάτων). Μπορεί να περιλαμβάνει τα εξής:

- Σεμινάρια πρόληψης ατυχημάτων, μέσω προ-βολής ταινιών, video, slides, διαλέξεις, επιδείξεις ή ασκήσεις.

- Σεμινάρια νεοπροσληφθέντων, όπου και θα ε-νημερώνονται για τους κινδύνους που εμπεριέχει η εργασία που θα αναλάβουν, τρό-πους προφύλαξης για την αποφυγή ατυχημάτων, εκπαίδευση στη χρήση μέσων ατο-

μικής προστασίας και στην οργάνωση της εργασίας.Άλλος τρόπος εκπαίδευσης εργαζομένων είναι, με ολιγόλεπτες συγκεντρώσεις στους τόπους εργασίας κάθε ημέρα, πριν από την έναρξη εργασίας ή πριν από την ανάθεση μιας δουλειάς.

Μία επιπλέον σύγχρονη μορφή εκπαίδευσης, είναι η χρήση των εξομοιωτών μηχανημάτων.

Ιατρική πρόληψη Η ιατρική πρόληψη, περιλαμβάνει την εκτίμηση της ικανό-

τητας του εργαζόμενου από άποψη υγείας, σε μία θέση εργασίας. Ειδικότερη μέρι-μνα, πρέπει να λαμβάνεται για τις θέσεις και τα άτομα υψηλού κινδύνου (νέοι, ηλικιω-

μένοι, έγκυες, εργαζόμενοι που επιστρέφουν από ασθένεια ή ατύχημα). Ο Ιατρός Ερ-γασίας, αρμόδιος για την εφαρμογή της ιατρικής πρόληψης, μετέχει και στην τεχνική


12/307

13

πρόληψη, στα πλαίσια της συνεργασίας του με τον Τεχνικό Ασφάλειας, γνωμοδοτώ-ντας για τις απαραίτητες βελτιώσεις των συνθηκών εργασίας, συμβάλλοντας στην αι-τιολογική ανάλυση των ατυχημάτων και συμμετέχοντας την ενημέρωση των εργαζο-μένων.

Ατομική και Συλλογική πρόληψη Η ατομική πρόληψη αφορά στη χρήση των μέσων ατομι-

κής προστασίας, ενώ η συλλογική πρόληψη, περιλαμβάνει μέτρα προστασίας που αφορούν όλους τους εργαζόμενους (όπως προφυλακτήρες, κάγκελα, πατάρια, διά-δρομοι κλπ).

ΟΡΙΣΜΟΙ Σύμφωνα με το Π. Δ. 17/96:

• Εργαζόμενος, είναι κάθε πρόσωπο που απασχολείται από έναν εργοδότη με οποιαδήποτε σχέση εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των ασκούμενων και των μαθητευόμενων, εκτός από το οικιακό υπηρετικό προσωπικό. Εργοδότης είναι, κάθε

φυσικό ή νομικό πρόσωπο, το οποίο συνδέεται με σχέση εργασίας με τον εργαζόμε-νο και έχει την ευθύνη για την επιχείρηση ή/και την εγκατάσταση.

• Επιχείρηση, είναι κάθε επιχείρηση, εκμετάλλευση, εγκατάσταση και ερ-γασία του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, ανεξαρτήτως του κλάδου οικονομικής δραστηριότητας στον οποίο κατατάσσεται.

• Τόπος εργασίας, είναι κάθε χώρος όπου βρίσκονται ή μεταβαίνουν οι ερ-γαζόμενοι, εξ αιτίας της εργασίας τους και που είναι κάτω από τον έλεγχο του εργο-δότη.

• Πρόληψη, είναι το σύνολο των διατάξεων ή μέτρων που λαμβάνονται ή προβλέπονται καθ’ όλα τα στάδια της δραστηριότητας της επιχείρησης, με στόχο την αποφυγή ή τη μείωση των επαγγελματικών κινδύνων.

• Σαν πηγή επαγγελματικού κινδύνου, θεωρούμε την ιδιότητα ή την ικα-νότητα που υπάρχει ή μπορεί να δημιουργηθεί σε κάποιο στοιχείο, η οποία (ιδιότητα ή ικανότητα) πιθανόν να προκαλέσει κάποια βλάβη.

• Εργατικό ατύχημα, είναι κάθε βίαιο, ξαφνικό και απρόβλεπτο γεγονός,που συμβαίνει στον εργαζόμενο κατά τη διάρκεια της εργασίας του ή έχει σχέση με την εργασία του, με συνέπεια τον τραυματισμό του σώματος, τη βλάβη της υγείας του ή την απώλεια της ζωής του.

• ς Επαγγελματική Ασθένεια, θεωρείται οποιαδήποτε βλάβη προκαλείται

στην υγεία του εργαζόμενου, λόγω της εργασίας που εκτελεί .• Ο Τεχνικός Ασφάλειας, παρέχει στον εργοδότη υποδείξεις και συμβου-

λές, γραπτά ή προφορικά, σε θέματα σχετικά με την υγιεινή και ασφάλεια της εργασί -ας και την πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων.

• Ο Ιατρός Εργασίας, παρέχει υποδείξεις και συμβουλές στον εργοδότη,στους εργαζομένους και στους εκπροσώπους τους, γραπτά ή προφορικά, σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται, για τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζο-μένων.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΝ ΕΡΓΑΤΙΚΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΝ

Τα όρια ανικανότητας του τραυματισθέντος για εργασία, πάνω από τα οποία ο τραυματισμός θεωρείται ως ατύχημα, είναι τρεις μέρες ανικανότητα για εργασία.


13/307

14

Για τη διάκριση μεταξύ εργατικού ατυχήματος και επαγγελματικής ασθένειας, θα πρέπει πάλι να γνωματεύσει ο Ιατρός Εργασίας. Στις περιπτώσεις αυτές, εάν ένα πρόβλημα υγείας είναι εργατικό ατύχημα ή επαγγελματική ασθένεια, εξαρτάται από το αίτιο που το προκάλεσε, το οποίο γενικά στις περιπτώσεις ατυχημάτων είναι βίαιο,απότομο και στιγμιαίο, ενώ στις επαγγελματικές ασθένειες δεν είναι. Με βάση τα πα-

ραπάνω, απώλεια ακοής εργαζόμενου π.χ. από μία έκρηξη, θεωρείται εργατικό ατύ-χημα, ενώ απώλεια ακοής από μακροχρόνια έκθεση σε υπερβολικό θόρυβο, θεωρεί -ται επαγγελματική ασθένεια. Μετά από αποφάσεις δικαστηρίων, θεωρούνται εργατικά ατυχήματα και τα τροχαία που συμβαίνουν την ώρα της μετάβασης και αποχώρησης από την εργασία με οποιοδήποτε μέσο και αν χρησιμοποιεί ο εργαζόμενος.

Το παρ’ ολίγον εργατικό ατύχημα, είναι το γεγονός εκείνο, που μολονότι δεν προκάλεσε κανένα τραυματισμό ή ζημιά την ώρα που προκλήθηκε, δημιούργησε ω-στόσο όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για ένα εργατικό ατύχημα. Είναι εξίσου σημα-ντικό με το εργατικό ατύχημα, γιατί βοηθά στον εντοπισμό προβλημάτων.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΜΑΤΙΚΗΣ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΤΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΝ Τεχνολογικοί

• Ο εξοπλισμός εργασίας Πολλά από τα εργατικά ατυχήματα, οφείλονται στον εξοπλισμό εργα-

σίας, δηλαδή τις μηχανές, συσκευές, εργαλεία ή εγκαταστάσεις που χρησιμοποιού-νται κατά την εργασία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα συμβολής του εξοπλισμού ερ-γασίας στα αίτια των εργατικών ατυχημάτων, είναι τα παρακάτω:

- Να λειτουργεί , χωρίς να έχει συστήματα προστασίας ή αυτά που έχει να είναι ακατάλληλα. Να είναι ακατάλληλα σχεδιασμένος ή ακατάλληλα ε-γκατεστημένος, κακοσυντηρημένος ή ελαττωματικός, ο εξοπλισμός εργασίας που λει-τουργεί .

- Να λειτουργεί , ενώ έχουν εξουδετερωθεί ή δεν λειτουργούν σω-στά τα συστήματα ασφαλείας που υπήρχαν από την κατασκευή του.

- Να γίνεται χρήση και αποθήκευση επικίνδυνων υλικών με τρό-πο ανασφαλή. Να μεταφέρονται και να μετακινούνται υλικά και αντικείμενα επιπόλαι-α. Τα εργαλεία χειρός να είναι κακοδιατηρημένα, ανασφαλή και ελαττωματικά.

Ο εξοπλισμός εργασίας, ανάλογα με το αν πληρεί ή όχι τις προδιαγραφές και τους κανόνες ασφάλειας, μπορεί να αποτελέσει πηγή κινδύνου για τους εργαζό-μενους. Για παράδειγμα, η χρήση του εξοπλισμού αυτού, από άτομα που δεν έχουν τις κατάλληλες γνώσεις ή η χρησιμοποίηση εξοπλισμού χωρίς συντήρηση, μπορεί να αποτελέσουν αιτίες εργατικών ατυχημάτων.

• Τα υλικά στην εργασία Τα υλικά αυτά (π.χ. χημικές ουσίες), σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί

να αποτελούν πηγές κινδύνου, λόγω των ιδιοτήτων που έχουν, του τρόπου που χρη-σιμοποιούνται κλπ.

Οργανωτικοί

• Η δομή και η οργάνωση της επιχείρησης Σημαντικό στοιχείο για την ασφάλεια της εργασίας, αποτελεί ο τρό-

πος με τον οποίο έχει οργανωθεί και λειτουργεί μία επιχείρηση π.χ. εάν υπάρχουν υπηρεσίες Τεχνικού Ασφάλειας και Ιατρού Εργασίας, εάν αντιμετωπίζονται οι παρά-

γοντες που μπορεί να συμβάλλουν στο stress, στην εργασία, εάν εφαρμόζονται συ-στήματα εργασιών κατά ομάδες, εάν έχει εξασφαλισθεί η δυνατότητα εναλλαγής των


14/307

15

εργαζομένων στις διάφορες εργασίες, ώστε να μην είναι μονότονη η εργασία, εάν ε-φαρμόζεται σωστά το σύστημα της βάρδιας, όπου αυτό υπάρχει κλπ.

• Οι μέθοδοι και οι πρακτικές της εργασίας που ακολουθούνται Κάθε εργασία ή επαγγελματική δραστηριότητα, ενέχει κάποιους κιν-

δύνους. Για το λόγο αυτό, ο προγραμματισμός και η οργάνωση των μεθόδων που θα ακολουθήσουμε σε μία επικίνδυνη εργασία, είναι πολύ σημαντικά για την ασφάλεια των εργαζομένων. Για παράδειγμα, σε εργασίες που προκαλούν σκόνη, εάν αφή-σουμε τη σκόνη να διαχέεται σε όλο το χώρο, επιβαρύνει πολλούς εργαζόμενους.Εάν επιλέξουμε μία μέθοδο κατακράτησης της σκόνης, τότε έχουμε περιορίσει στο ελάχιστο δυνατό την επιβάρυνση του περιβάλλοντος εργασίας, από αυτή την πηγή κινδύνου.

Χωροταξικοί

• Οι χώροι και το περιβάλλον εργασίας Υπάρχουν προδιαγραφές και ελάχιστες απαιτήσεις που πρέπει να

πληρούν οι χώροι εργασίας, για να μπορεί κάποιος να εργαστεί με ασφάλεια. Ο χώ-ρος και το περιβάλλον εργασίας, παίζουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία ασφαλών και υγιεινών συνθηκών, π.χ. όταν εργάζεται κάποιος σε ασφαλές δάπεδο εργασίας,χωρίς εμπόδια και λιπαρές ουσίες, δεν κινδυνεύει να πάθει εργατικό ατύχημα από πτώση.

Περιβαλλοντολογικοί Οι φυσικοί , χημικοί και βιολογικοί παράγοντες Οι παράγοντες αυτοί (π.χ. ο θόρυβος), όταν υπάρχουν στο χώρο εργασίας

και δεν αντιμετωπίζονται, μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στην υγεία των εργαζομένων, αλλά και να προκαλέσουν ατυχήματα.

Ανθρώπινοι

• Ο ανθρώπινος παράγοντας Παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας και την αλλαγή του τρόπου εργα-

σίας, από χειρονακτική που ήταν στην αρχή, σε εργασία που κυρίως εκτελείται με μηχανικά μέσα, ο άνθρωπος εξακολουθεί να παραμένει ο κυρίαρχος παράγοντας στην εργασία. Πολλές φορές, ο άνθρωπος κάνει κάποιες ενέργειες που δεν θα έπρε-πε να κάνει, σε άλλες δε περιπτώσεις παραμελεί να κάνει κάποιες ενέργειες που θα έπρεπε να κάνει. Με τον τρόπο αυτό, συμβάλλει στο να συμβεί ή να μη συμβεί ένα εργατικό ατύχημα. Σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του αν-θρώπου στην εργασία, είναι οι γνώσεις των αντικειμένων εργασίας, η εμπειρία, η ε-νημέρωση, η κατάρτιση, η ηλικία, η φυσική και ψυχολογική κατάσταση στην οποία

βρίσκεται και η εξοικείωση με τον κίνδυνο. Σημαντικό ρόλο παίζουν ακόμη, σε επίπε-δο της εκπαίδευσης, τα κοινωνιολογικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Από τις έ-ρευνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκύπτει ότι, οι ομάδες των εργαζομένων που πλήττονται περισσότερο από τα εργατικά ατυχήματα είναι οι αλλοδαποί , οι νέοι και οι νεοπροσληφθέντες, οι εργαζόμενοι άνω των 45 και οι προσωρινά απασχολούμενοι.

Οι αλλοδαποί στις κατασκευές, παρουσιάζουν κατ’ αναλογία 1,5 φο-ρές περισσότερα ατυχήματα, από τους άλλους εργαζόμενους που εργάζονται στη χώρα τους. Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι, ότι απασχολούνται συνήθως στις δύ-σκολες και επικίνδυνες εργασίες, έχουν διαφορετική νοοτροπία, δεν γνωρίζουν τη γλώσσα, έχουν προβλήματα επικοινωνίας, φοβούνται μήπως χάσουν την εργασία τους, η οποία σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι και παράνομη.

Οι νέοι και οι νεοπροσληφθέντες, πολλές φορές αγνοούν τον κίνδυνο και τον σωστό τρόπο εργασίας. Ακόμη, από τη φύση τους είναι πιο ριψοκίνδυνοι, σε


15/307

16

ορισμένες δε περιπτώσεις φοβούνται για τη συνέχιση της εργασίας τους, ιδιαίτερα εάν προέρχονται από μακροχρόνια ανεργία ή εάν εργάζονται για πρώτη φορά.

Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται πολλά χρόνια σε μία εργασία ή είναι σε μεγάλη ηλικία, πολλές φορές έχουν εξοικειωθεί με τον κίνδυνο. Ο κυριότερος λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι, έχουν μάθει να κάνουν μία εργασία, με έναν τρό-

πο πιθανόν εσφαλμένο, αλλά επειδή δεν έχουν πάθει κάποιο ατύχημα, συνήθως τον θεωρούν σωστό και δύσκολα αλλάζουν. Επίσης, οι εργαζόμενοι σε μεγάλη ηλικία,δύσκολα προσαρμόζονται σε νέα δεδομένα και παρουσιάζουν πιο συχνά παθολογικά προβλήματα (π.χ. ζάλη).

Για τους προσωρινά εργαζόμενους, ισχύουν οι ίδιοι οι λόγοι που α-ναφέρονται στους νεοπροσληφθέντες, μπορεί όμως να προστεθεί και το ότι, συνή-θως απασχολούνται σε διαφορετικές κάθε φορά εργασίες.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, υπεισέρχεται και ο παράγοντας ψυχολογία, καθώς η ύπαρξη προσωπικών προβλημάτων ή αντιπαθειών στον εργα-σιακό χώρο, με συναδέλφους, προϊσταμένους και υφισταμένους, μπορεί να αποτελέ-σει αιτία ατυχήματος. Ταυτόχρονα, η ενδεχόμενη πλήξη από την επαναλαμβανόμενη

εργασία, η κατανάλωση οινοπνεύματος και φαρμακευτικών ουσιών, αλλά και κάποια συγκεκριμένα στοιχεία της προσωπικότητας του εργαζόμενου, οδηγούν πολλές φο-ρές σε υπέρ ή υποεκτιμήσεις καταστάσεων, με αποτέλεσμα το εργατικό ατύχημα.

• Οι επικίνδυνες ενέργειες των εργαζομένων και τρίτων Οι διάφορες επικίνδυνες ενέργειες, στις οποίες προβαίνουν (σε ορι-

σμένες περιπτώσεις) οι εργαζόμενοι, αποτελούν πηγές κινδύνου. Σαν παραδείγματα τέτοιων ενεργειών, μπορούμε να αναφέρουμε, την μη τήρηση από τους εργαζόμε-νους των κανόνων ασφάλειας, στον καθαρισμό μιας μηχανής ή στη χρήση κάποιων ουσιών ή τη μη χρησιμοποίηση του εξοπλισμού ατομικής προστασίας κλπ. Στην κα-τηγορία αυτή, ανήκουν και οι διάφοροι αστεϊσμοί που πολλές φορές κάνουν μεταξύ

τους οι άνθρωποι. Όταν αυτοί γίνονται στο χώρο εργασίας, είναι πάρα πολύ επικίν-δυνοι. Το κλείσιμο των ματιών ενός εργαζόμενου από άλλον, όταν κάνει μία λεπτή ή επικίνδυνη εργασία, μπορεί να αποτελέσει αιτία σοβαρού ατυχήματος. Το ίδιο μπορεί να συμβεί , εάν κάποιος εργαζόμενος σπρώξει (για αστείο) ένα συνάδελφο, την ώρα που κατεβαίνουν μία σκάλα στο χώρο εργασίας.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΕΤΡΝ ΜΕΙΣΗΣ ΕΞΑΛΕΙΨΗΣ ΤΝ ΚΙΝΔΥΝΝ

Για να αντιμετωπίσουμε τον επαγγελματικό κίνδυνο, πριν προκαλέσει βλάβη στην υγεία ή τη σωματική ακεραιότητα του εργαζόμενου, ακολουθούμε κάποιες με-θόδους. Η επιλογή των μεθόδων αυτών, πρέπει να διέπεται από αρχές, που καθορί -ζονται κυρίως με βάση το μέγεθος των κινδύνων, το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα και γενικότερα τις προτεραιότητες που έχουμε θέσει σαν άνθρωποι, σαν επιχείρηση ή σαν κοινωνία. Οι περισσότερες επιχειρήσεις, ευαισθητοποιούνται στα θέματα της Υ-γιεινής και της Ασφάλειας της Εργασίας, συνήθως, μετά από κάποιο εργατικό ατύχη-μα. Τις δε επενδύσεις για τη βελτίωση του περιβάλλοντος εργασίας, τις αντιμετωπί -ζουν πολλές φορές, σαν μη παραγωγικές. Αυτή η αντίληψη, είναι λανθασμένη, γιατί πέρα από την άποψη που διαμορφώνει για την ζωή, έχει αποδειχθεί ότι, η δημιουρ-γία ενός καλού περιβάλλοντος εργασίας, έχει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα,θετικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις, όσον αφορά στην παραγωγικότητα και στην ποιότητα της παρεχόμενης εργασίας. Πολλές φορές, οι εργαζόμενοι αναγκάζονται από άγνοια των κινδύνων ή υπό την απειλή της ανεργίας, να εργάζονται κάτω από ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες. Όμως, η ποιότητα του περιβάλλοντος εργασίας και οι προτεραιότητες που θέτουμε στο δίλημμα «εργασία σε επικίνδυνο περιβάλλον ή βελ-τίωσή του με οποιοδήποτε οικονομικό κόστος», αποτελεί δείκτη πολιτισμού.


16/307

17

Οι βασικές αρχές για την εξάλειψη ή μείωση των επαγγελματικών κινδύ-νων είναι:

• Η αναγνώριση του κινδύνου και η εκτίμηση του μεγέθους του Για να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο, είναι σημαντικό να μπορέσουμε να

τον διακρίνουμε. Έχουμε τις παρακάτω κατηγορίες κινδύνων:

- Φανεροί κίνδυνοι. Είναι οι κίνδυνοι, που γίνονται εύκολα αντιληπτοί από ένα έμπειρο άτομο.

- Κρυφοί κίνδυνοι. Είναι οι κίνδυνοι, που ενεδρεύουν πίσω από κλει-σμένα ντουλάπια, μέσα σε μηχανήματα, κάτω από το δάπεδο και δεν γίνονται εύκολα αντιληπτοί , ακόμα και από κάποιον έμπειρο. Τέτοιοι κίνδυνοι, είναι η ελλιπής εσωτε-ρική μόνωση ηλεκτρικών εργαλείων χειρός, κοπτικά εργαλεία ή κινούμενα μέρη εύκο-λα προσπελάσιμα στον εργαζόμενο, πατάρια χωρίς επαρκή στήριξη κ.α.

- Πιθανοί κίνδυνοι. Είναι οι ακόμα πιο δύσκολα αντιληπτοί κίνδυνοι,αφού εμφανίζονται μόνο υπό προϋποθέσεις, όπως για παράδειγμα, επικίνδυνα υπο-λείμματα φορτίου, που υπάρχουν στα αμπάρια ενός πλοίου που έρχεται για επισκευή

κ.α.- Συνδυασμός κινδύνων. Η συνδυασμένη παρουσία όλων των παρα-

πάνω κινδύνων, αποτελεί την πιο επικίνδυνη κατάσταση.

• Η αποφυγή του κινδύνου Η αποφυγή δηλαδή μιας εργασίας, η οποία είναι εκ φύσεως επικίνδυνη.

Αυτό, δύσκολα επιτυγχάνεται στην καθημερινή δραστηριότητα. Υπάρχουν εργασίες που είναι επικίνδυνες και πρέπει να γίνουν. Για παράδειγμα, ο αμίαντος αποτελεί ένα από τα πιο επικίνδυνα υλικά και σε πολλές περιπτώσεις έχει απαγορευτεί η χρήση του, όμως επειδή είναι αναγκαίο να χρησιμοποιηθεί σε κάποιες εργασίες, ακόμα και σήμερα γίνεται εξόρυξή του.

• Η αντιμετώπιση του κινδύνου στην πηγή του Είναι σημαντικό, τα μέτρα που παίρνονται για να αντιμετωπισθεί ο επαγ-

γελματικός κίνδυνος, να παίρνονται στην πηγή του. Για παράδειγμα, σε μία παραγω-γική διαδικασία γίνεται έκλυση επικίνδυνων ατμών. Πρώτη μας επιλογή είναι η απο-φυγή του κινδύνου. στόσο, εάν αυτό όπως προαναφέρθηκε δεν είναι εφικτό, τότε πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο με την κατασκευή ενός τοπικού συστήματος απαγωγής των ατμών. Εάν και αυτό δεν είναι εφικτό, τότε σαν τελικές επιλογές, έ-χουμε τον περιορισμό του κινδύνου στη διαδρομή του και τη χρήση μέσων ατομικής προστασίας.

• Η αντικατάσταση του επικίνδυνου με ακίνδυνο ή λιγότερο επικίνδυνο

Σε κάποιες περιπτώσεις, είναι σκόπιμο να εξετάσουμε τη δυνατότητα αντι-κατάστασης του επικίνδυνου από κάτι λιγότερο επικίνδυνο ή ακόμα και ακίνδυνο.Π.χ. σε μία εργασία, μία χημική ουσία, αποδεδειγμένα προκαλεί βλάβη στους εργα-ζόμενους. Εξετάζουμε τότε τη δυνατότητα να αντικαταστήσουμε αυτή την ουσία με κάποια άλλη αβλαβή ή λιγότερο επικίνδυνη, χωρίς βέβαια να παρεμποδίζεται η πα-ραγωγική διαδικασία.

• Η ένταξη της ασφάλειας της εργασίας στην συνολική πολιτική της επιχείρησης

Ακολουθώντας τη γενική αρχή ότι, η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θε-ραπεία, η επιχείρηση πρέπει να εντάξει την ασφάλεια στη γενικότερη πολιτική της.Είναι προτιμότερο να υπάρξει κάποιο κόστος ένταξης και λήψης μέτρων, παρά η επι-χείρηση να αναγκαστεί εκ των υστέρων, να εναρμονίσει την όλη της παραγωγική δια-δικασία και οργάνωση, λαμβάνοντας υπόψη τον παράγοντα ασφάλεια.


17/307

18

• Η εφαρμογή κατά προτεραιότητα μέτρων ομαδικής προστασίας αντί των μέσων ατομικής προστασίας

Έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι, τα τεχνικά μέτρα είναι πιο αποτελεσματι-κά από τα διοικητικά ή οργανωτικά. Τα μέτρα που στηρίζονται στον ανθρώπινο πα-ράγοντα, πολλές φορές δεν είναι αποτελεσματικά, επειδή ο εργαζόμενος δεν τα ε-

φαρμόζει. Είναι προτιμότερο δηλαδή, να εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο μπο-ρούμε να περιορίσουμε τον θόρυβο που παράγει μια μηχανή, παρά να προμηθεύ-σουμε στους εργαζόμενους ωτοασπίδες.

• Ο εξοπλισμός ατομικής προστασίας ή Μέσα Ατομικής Προστασίας (Μ.Α.Π.)

Όταν ο επαγγελματικός κίνδυνος δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με άλλο τρόπο ή πρόκειται να γίνει κάποια εξαιρετικά επείγουσα εργασία ή εργασία αποκατά-στασης κάποιων μόνιμων μέτρων, τότε, για την προφύλαξη του εργαζόμενου χρησι-μοποιούμε τα Μέσα Ατομικής Προστασίας.

• Η ενημέρωση και η κατάρτιση των εργαζομένων

Είναι σημαντικό για τον κάθε εργαζόμενο, να γνωρίζει τις πηγές των επαγ-γελματικών κινδύνων που υπάρχουν στους χώρους εργασίας και τους τρόπους αντι-μετώπισής τους. Ένας πρόσθετος λόγος που πρέπει να ενημερώνονται συνεχώς και να εκπαιδεύονται οι εργαζόμενοι, είναι για να ανταποκριθούν στις ραγδαίες τεχνολο-γικές εξελίξεις, στην κυκλοφορία νέου εξοπλισμού εργασίας, καινούριων υλικών κλπ.

• Ο έλεγχος και η εξασφάλιση της εφαρμογής των μέτρων Ο εργοδότης, σύμφωνα με τη νομοθεσία της χώρας μας, είναι υπεύθυνος

για τη λήψη των μέτρων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση του επαγγελματικού κινδύνου και για την επίβλεψη της τήρησης αυτών των μέτρων. Είναι σημαντικό, όταν δίνονται κάποιες οδηγίες για την εκτέλεση μιας εργασίας, να δίνονται συγχρόνως και οδηγίες για τον τρόπο που θα γίνει η εργασία αυτή με ασφάλεια. Πέρα από τις γρα-πτές οδηγίες, που συνήθως υπάρχουν σε μία επιχείρηση, για τα θέματα της ασφά-λειας της εργασίας, πρέπει να γίνεται επίβλεψη και έλεγχός της, ώστε να τηρούνται τα προβλεπόμενα μέτρα και να ακολουθούν οι εργαζόμενοι τις οδηγίες ασφαλούς εργα-σίας.

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Η πρώτη ουσιαστική νομοθετική ρύθμιση, για την υγιεινή και ασφάλεια των ερ-

γαζομένων στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε με νόμο το 1911 και μέχρι το 1985 ακο-λουθούν πλήθος νόμων, εκτελεστικών διαταγμάτων και ειδικών κανονισμών. Αλλά η βαθιά τομή για τον εξανθρωπισμό της εργασίας, πραγματοποιήθηκε το 1985, με το

Νόμο 1568/1985 «Υγιεινή και Ασφάλεια στην Εργασία».Με το Νόμο αυτό, για πρώτη φορά έχουμε:- Τον Άνθρωπο, ως κεντρικό σημείο στο σχεδιασμό του εργασιακού περι-

βάλλοντος.- Κατάργηση, του σχεδιασμού προσαρμογής του ανθρώπου στο εργασιακό

περιβάλλον.- Εισαγωγή θεσμών: Τεχνικός Ασφάλειας, Ιατρός Εργασίας, Επιτροπή Υ-

γιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας.

Τα παραπάνω, μέχρι το 2003, ίσχυαν για όλους τους εργαζόμενους, πλην ένστολων.

- Με το Π. Δ. 289/86, γίνεται Επέκταση των Διατάξεων στο Πολιτικό Προσω-πικό των ΕΔ.


18/307

19

- Το 2003, με το Ν.3144/2003, έχουμε την Επέκταση των Ισχυουσών Διατά-ξεων και στο Ένστολο Προσωπικό.

- Σήμερα, το Εθνικό μας Δίκαιο, περιλαμβάνει περισσότερα από 130 νομο-θετήματα για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων.

- Εκτός από την εθνική νομοθεσία, υπάρχει και η ευρωπαϊκή, όπως επίσης

και πλήθος διατάξεων και καλών πρακτικών, που αφορούν στην υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία.

ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ Α-ΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Εργοδότες - Eκπρόσωποι εργοδοτών. Εργαζόμενοι - Εκπρόσωποι εργαζομένων. Πολιτεία:

- Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας.- Ασφαλιστικά Ταμεία.

Άλλοι φορείς - Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ).


19/307

20

Α2: ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΝ

ΥΠΟΧΡΕΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΝ

ΟΡΙΣΜΟΙ

Σύμφωνα με το Π. Δ. 17/96:• Εργαζόμενος, είναι κάθε πρόσωπο που απασχολείται από έναν εργοδότη

με οποιαδήποτε σχέση εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των ασκούμενων και των μαθητευόμενων, εκτός από το οικιακό υπηρετικό προσωπικό. Εργοδότης είναι κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο το οποίο συνδέεται με σχέση εργασίας με τον εργαζόμενο και έχει την ευθύνη για την επιχείρηση ή/και την εγκατάσταση.

• Επιχείρηση, είναι κάθε επιχείρηση, εκμετάλλευση, εγκατάσταση και ερ-γασία του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, ανεξαρτήτως του κλάδου οικονομικής δραστηριότητας στον οποίο κατατάσσεται.

• Τόπος εργασίας, είναι κάθε χώρος όπου βρίσκονται ή μεταβαίνουν οι ερ-γαζόμενοι εξ αιτίας της εργασίας τους και που είναι κάτω από τον έλεγχο του εργοδό-τη.

ΓΕΝΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

Στο Ν.1568/85 και τις παραγράφους 1, 2, 3 του Άρθρου 7, του Π. Δ. 17/96, δια-τυπώνεται ρητά η αρχή ευθύνης του εργοδότη, σύμφωνα με την οποία:

«Ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων στην επιχείρησή του και δεν απαλλάσσεται από αυτή την ευθύνη του, ούτε όταν οι εργαζόμενοι δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους ούτε όταν αναθέτει καθήκοντα προ-στασίας και πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου στον Τεχνικό Ασφάλειας ή/και στον Ιατρό Εργασίας ή/και σε αρμόδιες Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρό-ληψης».

• ΓΕΝΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΣΕΙΣ - Ο εργοδότης υποχρεούται, να εξασφαλίζει την ασφάλεια και την υγεία

των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας και να λαμβάνει μέτρα που να εξασφαλίζουν την υγεία και ασφάλεια των τρίτων. Αν ο εργοδότης προσφεύγει σε άτομα εκτός της επιχείρησης ή σε Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞΥΠΠ), για την ανάθεση των καθηκόντων ΤΑ ή/και ΙΕ, αυτό δεν τον απαλλάσσει από τις υποχρεώσεις του στον τομέα αυτό. Οι υποχρεώσεις του Τεχνικού Ασφάλειας,του Ιατρού Εργασίας και των εκπροσώπων των εργαζομένων, δεν θίγουν την αρχή

της ευθύνης του εργοδότη. Ο εργοδότης, επίσης οφείλει να θέτει στη διάθεση των εκπροσώπων των εργαζομένων, επαρκή απαλλαγή από την εργασία, χωρίς απώλεια αποδοχών, καθώς και τα αναγκαία μέσα, προκειμένου να μπορούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις κείμενες διατάξεις.

- Ο εργοδότης υποχρεούται, να: Επιβλέπει την ορθή εφαρμογή των μέτρων υγιεινής και ασφά-

λειας της εργασίας. Γνωστοποιεί στους εργαζόμενους, τον επαγγελματικό κίνδυνο

από την εργασία τους. Καταρτίζει πρόγραμμα προληπτικής δράσης και βελτίωσης των

συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση.


20/307


21/307

22

νων. Είναι ο Ν.1568/85, «Υγιεινή και Ασφάλεια των Εργαζομένων» και εισάγει τους παρακάτω τρεις νέους θεσμούς:

• Τεχνικού Ασφάλειας (Τ. Α.),• Ιατρού Εργασίας (Ι.Ε.) και της • Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (Ε.Υ. Α.Ε.)

Σύμφωνα με το Π. Δ. 17/96, υποχρέωση για απασχόληση Τεχνικού Ασφάλειας έχουν, όλες οι επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, ανεξαρτήτως οικονομικής δραστηριότητας, που απασχολούν έστω και έναν εργαζόμενο.

Αντίστοιχα, υποχρέωση για απασχόληση Ιατρού Εργασίας, έχουν όλες οι επι-χειρήσεις που απασχολούν πάνω από 50 εργαζόμενους ή όσες απασχολούν έστω και έναν εργαζόμενο, εφόσον οι εργασίες τους είναι σχετικές με μόλυβδο (Π.Δ. 94/87), αμίαντο (Π.Δ. 70α/88), καρκινογόνες ουσίες (Π.Δ. 399/94) ή βιολο-γικούς παράγοντες (Π.Δ. 186/95).

Ο εργοδότης, έχει υποχρέωση, πριν από την επιλογή του Τεχνικού Ασφάλειας ή του Ιατρού Εργασίας, να γνωστοποιεί στην τοπική Επιθεώρηση Εργασίας, τα τυπι-κά και ουσιαστικά προσόντα τους, καθώς και την τυχόν απασχόλησή τους σε άλλη επιχείρηση, τα στοιχεία για το είδος και την οργάνωση της επιχείρησης, τον α-ριθμό των εργαζομένων και λοιπές συναφείς πληροφορίες. Η σύμβαση πρόσληψης του Τεχνικού Ασφάλειας και του Ιατρού Εργασίας, γίνεται εγγράφως και αντίγραφό της κοινοποιείται από τον εργοδότη στην τοπική Επιθεώρηση Εργασίας.

Ο εργοδότης, για την αποτελεσματικότερη άσκηση των καθηκόντων του Τεχνι-κού Ασφάλειας και του Ιατρού Εργασίας, θέτει στη διάθεσή τους το αναγκαίο βοηθη-τικό προσωπικό, χώρους, εγκαταστάσεις, συσκευές και γενικά τα απαραίτητα μέσα και βαρύνεται με όλες τις σχετικές δαπάνες. Ο εργοδότης, έχει υποχρέωση να διευ-κολύνει τον Τεχνικό Ασφάλειας και το Ιατρό Εργασίας, για την παρακολούθηση μα-

θημάτων εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, όπως προβλέπονται στο Άρθρο 13.Προσόντα του Τεχνικού Ασφαλείας Σύμφωνα με τα εδάφια α, β, γ και δ του Άρθρου 5 του Ν.1568/85, τα καθήκοντα

του Τεχνικού Ασφάλειας, μπορούν να ασκούν κάτοχοι:

Πτυχίου Πανεπιστημίου, Πολυτεχνείου ή Πολυτεχνικής Σχολής Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος του εσωτερικού ή ισότιμων σχολών του εξωτερικού και ά-δειας άσκησης επαγγέλματος, με τουλάχιστον 2ετή προϋπηρεσία, η οποία υπολογί -ζεται από κτήσης πτυχίου.

Πτυχίου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος ή ισότιμων σχολών του εξωτερικού ή πτυχίου των πρώην σχολών υπομηχανικών και των ΚΑΤ.Ε.Ε, με του-

λάχιστον πενταετή προϋπηρεσία, η οποία υπολογίζεται από κτήσης πτυχίου. Απολυτηρίου Τεχνικού Λυκείου ή Μέσης Τεχνικής Σχολής ή άλλης ανα-

γνωρισμένης Τεχνικής Επαγγελματικής Σχολής του εσωτερικού ή ισότιμων σχολών του εξωτερικού ή άδειας άσκησης επαγγέλματος εμπειροτέχνη, με τουλάχιστον οκτα-ετή προϋπηρεσία.

Τίτλου ή πιστοποιητικού της αλλοδαπής, από το οποίο προκύπτει ότι είναι Τεχνικός Ασφάλειας.

Για τους Τεχνικούς Ασφάλειας που έχουν παρακολουθήσει προγράμματα επι-μόρφωσης, σε θέματα ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων, διάρκειας τουλάχι-στον 100 ή 75 ωρών, που εκτελούνται από τα αρμόδια Υπουργεία, εκπαιδευτικούς ή άλλους δημόσιους οργανισμούς ή από εξειδικευμένα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρ-τισης (Κ.Ε.Κ.) πιστοποιημένα στην υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας, η προϋπηρε-


22/307

23

σία που προβλέπεται (στην παράγραφο 2 του Άρθρου 5, του Ν.1568/85), μειώνεται για τους πτυχιούχους ΑΕΙ κατά ένα έτος, ενώ για τους υπολοίπους κατά τρία έτη.

Οι ειδικότητες του Τ. Α. ανάλογα με τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας της επιχείρησης, καθορίζονται με το Άρθρου 5 του Π. Δ. 294/88. Πιο συγκεκριμένα, στις επιχειρήσεις που βάσει του Άρθρου 2, του Π. Δ. 294/88, υπάγονται στην:

Κατηγορία Α'• Παραγωγή πλαστικών υλών, οργανικών χρωστικών ουσιών, πεπιε-

σμένων αερίων, γεωργικών φαρμάκων, εκρηκτικών, βιομηχανίες παραγώγων πετρε-λαίου και άνθρακα, εμφιάλωση υγραερίων.

• Κατασκευή ειδών αμιαντοτσιμέντου και ειδών από αμίαντο, βασικές μεταλλουργικές βιομηχανίες, κατασκευή μηχανημάτων, βαφεία, τυποβαφία, κατα-σκευή συσσωρευτών μολύβδου, εργασίες με ραδιενεργά υλικά και ιοντίζουσες ακτι-νοβολίες κλπ.

Πίνακας 1

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α' ( ΥΨΗΛΗΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ)

ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

Τ.Α.ΕΠΙΠΕΔΟ ΓΝΩΣΕΩΝ ΤΕΧΝΙ-

ΚΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

>50 Ο 1ος ΑΕΙ Ο 2 ος ΑΕΙ ή ΤΕΙ

Ο 3ος και πάνω ΑΕΙ ή ΤΕΙ ή/και απόφοιτος ΜΕ 650 1ος ΑΕΙ 2 ος ΑΕΙ ή ΤΕΙ

3ος και πάνω ΑΕΙ ή ΤΕΙ ή/και απόφοιτος ΜΕ 50 - 650 ΑΕΙ ή ΤΕΙ


23/307

24

Από 20 έως 50 ΑΕΙ ή ΤΕΙ και μία από τις ειδικότητες Τ. Α., που προβλέ-πονται για τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, στην οποία ανήκει η επιχείρησή του.

Από 6 έως 20

ΑΕΙ ή ΤΕΙ και μία από τις ειδικότητες Τ. Α., που σύμφωνα

με το Άρθρο 5 του Π. Δ. 294/88 και να προβλέπεται για τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας στην οποία ανή-κει η επιχείρησή του και κατάλληλη επιμόρφωση διάρ-κειας τουλάχιστον 35 ωρών.

Από 3 έως 6

Πτυχίο τεχνικής ειδικότητας TEE ή ΙΕΚ ή άλλης αναγνω-ρισμένης ΤΕΣ, με αντικείμενο σπουδών που σχετίζεται με τη δραστηριότητα της επιχείρησής του και κατάλληλη επιμόρφωση διάρκειας τουλάχιστον 35 ωρών.

Έως 3

Άδεια άσκησης τεχνικού επαγγέλματος εμπειροτέχνη το αντικείμενο της οποίας σχετίζεται με τη δραστηριότητα της επιχείρησής του ή αποδεδειγμένα ασκεί επί δεκαετία και πλέον την οικονομική δραστηριότητα, για την οποία θα αναλάβει τις υποχρεώσεις του Τ. Α. και κατάλληλη επιμόρφωση διάρκειας τουλάχιστον 35 ωρών.

Όταν ο εργοδότης επιχείρησης Κατηγορίας Β', δεν είναι πτυχιούχος ΑΕΙ ή ΤΕΙ με μία από τις ειδικότητες Τ. Α., που προβλέπονται για τον κλάδο οικονομικής δρα-στηριότητας που ανήκει η επιχείρησή του, σύμφωνα με το Άρθρο 5 του Π. Δ. 294/88,έχει την υποχρέωση να αναθέτει τη σύνταξη της γραπτής εκτίμησης κινδύνου, που προβλέπεται στην § 1 του Άρθρου 4 του Π. Δ. 17/96, σε πρόσωπα που έχουν τα πα-ραπάνω προσόντα.

Κατηγορία Γ'Εμπόριο, εστιατόρια, ξενοδοχεία, επικοινωνίες, διο�

Documents

asf-xvr-ergasias