Ap4tg Final

8/15/2019 Ap4tg Final

1/216

4

Araling PanlipunanPatnubay ng Guro

Ang aklat sa pagtuturong ito ay magkatuwang na inihandaat sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadongpaaralan, kolehiyo, at/o unibersidad. Hinihikayat namin ang

mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-emailng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon [email protected].

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Kagawaran ng Edukasyon

Republika ng Pilipinas


2/216

ii

Araling Panlipunan – Ikaapat na BaitangPatnubay ng GuroUnang Edisyon 2015ISBN: ___________

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas PambansaBilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang akda ng Pamahalaanng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan kungsaan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang samga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda /materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ngprodukto o brand names , tatak o trademarks , palabas sa telebisyon, pelikula atbp.) na ginamitsa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay sa isang kasunduanng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society (FILCOLS), Inc. na angFILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ng pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram

at ginamit dito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng tagapaglathala (publisher ) at mga may-akdaang karapatang-aring iyon.

Inilathala ng Kagawaran ng EdukasyonKalihim: Br. Armin A. Luistro, FSCPangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhD

Mga Bumuo ng Patnubay ng Guro

Konsultant: Florisa B. SimeonTagasuri at Tagaedit: Aurea Jean A. Abad

Manunulat: Ma. Corazon V. Adriano, Marian A. Caampued,Charity A. Capunitan, Belen P. Dado, Walter F. Galarosa,Ruth A. Gozun, Rodante S. Magsino, Maria Lucia L.Manalo, Noel P. Miranda, Jose B. Nabaza, Evelyn P. Naval,at Emily R. Quintos

Tagaguhit: Peter D. Peraren

Tagapagtala at Tagaanyo: Florian F. Cauntay

Punong Tagapangasiwa: Anna Lourdes Abad-Falcon

Inilimbag sa Pilipinas ng ____________Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)Office Address: 5th Floor, Mabini Bldg., DepEd Complex, Meralco Avenue,

Pasig City, Philippines 1600Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072E-mail Address: [email protected]


3/216

iii

Paunang Salita

Ang Patnubay ng Guro 4 ay inihanda upang maging gabay ng guro sa

pagtuturo ng Araling Panlipunan sa ikaapat na baitang. Tulad ng aklat para samga mag-aaral, nahahati ang Patnubay sa apat na yunit. Nakapaloob sa bawat

aralin ng yunit ang layunin, paksang aralin, pamamaraan ng pagtuturo, at

pagtataya. Bawat yunit ay nagtatapos sa lagumang pagsusulit.

Ang nilalaman ng patnubay ay naaayon sa pangangailangan na nakasaad sa

kompetensi. Mahalagang ihanda ng guro nang mas maaga ang mga kagamitang

kailangan sa pagtuturo na nakasaad sa bawat aralin.

Datapwat masasabing buo ang pagtalakay sa mga aralin, ang mga guro ay

may layang magdagdag o magbago ng mga kagamitan, halimbawa, o paraan ng

talakayan, ayon sa pangangailangan ng aralin.

Inaasahang ang Patnubay na ito ay makatutulong sa pagiging lalong

malikhain ng mga guro, at magsilbing gabay nila sa lubusang pagkatuto ng mga

mag-aaral.

Ang mga May-akda


4/216

iv


5/216

v

Mga Nilalaman

YUNIT I ANG AKING BANSA ................................. 1

ARALIN 1 Ang Pilipinas ay Isang Bansa ...................................... 1

2 Ang Kinalalagyan ng Pilipinas .................................... 4

3 Ang Teritoryo ng Pilipinas ........................................... 9

4 Ang Pilipinas ay Bansang Tropikal ............................. 12

5 Mga Salik na may Kinalaman sa Klima ng Bansa ..... 16

6 Ang Kinalaman ng Klima sa mga Uri

ng Pananim at Hayop sa Pilipinas .............................. 18

7 Ang Pilipinas bilang Isang Bansang Insular .............. 22

8 Mga Pangunahing Anyong Lupa

at Anyong Tubig sa Bansa .......................................... 24

9 Mga Pangunahing Likas na Yaman ng Bansa ........... 28

10 Magagandang Tanawin at Pook-Pasyalan

bilang Yamang Likas ng Bansa ................................... 31

11 Ang Topograpiya ng Iba’t Ibang Rehiyon

ng Bansa ........................................................................ 35

12 Ang Populasyon ng Bawat Rehiyon ............................. 38

13 Ang Pilipinas bilang Bahagi

ng Pacific Ring of Fire .................................................. 41

14 Kahalagahan ng Katangiang Pisikal

sa Pag-unlad ng Bansa ................................................. 45

Lagumang Pagsusulit ............................................................................. 48


6/216

vi

YUNIT II LIPUNAN, KULTURA, AT EKONOMIYA

NG AKING BANSA ..................................... 51

ARALIN 1 Pag-uugnay ng Kapaligiran at Uri ng Hanapbuhay .. 52

2 Mga Produkto at Kalakal sa Iba’t Ibang Lokasyonng Bansa ....................................................................... 54

3 Mga Pakinabang na Pang-ekonomiko

ng mga Likas na Yaman ............................................. 56

4 Mga Isyung Pangkapaligiran ng Bansa ...................... 58

5 Matalino at Di-Matalinong Paraan

ng Pangangasiwa ng mga Likas na Yaman ................ 61

6 Kaugnayan ng Matalinong Pangangasiwa

ng mga Likas na Yaman sa Pag-unlad ng Bansa ....... 64

7 Pananagutan sa Pangangasiwa

at Pangangalaga ng Pinagkukunang-Yaman

ng Bansa ........................................................................ 65

8 Mga Mungkahing Paraan ng Wastong Pangangasiwa

ng Likas na Yaman ng Bansa ..................................... 70

9 Pagtangkilik sa Sariling Produkto

para sa Pag-unlad at Pagsulong ng Bansa.................. 74

10 Hamon at Oportunidad sa mga Gawaing

Pangkabuhayan ng Bansa ........................................... 78

11 Likas Kayang Pag-unlad .............................................. 81

12 Kulturang Pilipino ........................................................ 85

13 Mga Pamanang Pook .................................................... 88

14 Pagsulong at Pag-unlad ng Kultura ............................ 89

15 Ang Kultura at Pagbubuo ng Pagkakakilanlang

Pilipino .......................................................................... 92

16 Ugnayan ng Heograpiya, Kultura

at Kabuhayan sa Pagkakakilanlang Pilipino ............ 95

17 Pambansang Awit at Watawatbilang mga Sagisag ng Bansa ..................................... 97

18 Pagpapahalaga at Pagmamalaki

sa Kulturang Pilipino ................................................... 100

Lagumang Pagsusulit……………………………………… ....................... 102


7/216

vii

YUNIT III ANG PAMAMAHALA

SA AKING BANSA ..................................... 109

ARALIN 1 Kahulugan at Kahalagahan ng Pambansang

Pamahalaan .................................................................. 109 2 Kapangyarihan ng Tatlong Sangay ng Pamahalaan .. 111

3 Mga Antas ng Pamahalaan .......................................... 113

4 Ang mga Namumuno sa Bansa.................................... 115

5 Paraan ng Pagpili at Kapangyarihan

ng mga Namumuno ng Bansa ...................................... 118

6 Paghihiwalay ng Kapangyarihan

at Check and Balance sa mga Sangay

ng Pamahalaan ............................................................. 121

7 Epekto ng Mabuting Pamumuno

sa Pagtugon sa mga Pangangailangan ng Bansa ....... 123

8 Kahulugan ng mga Simbolo at Sagisag

ng Kapangyarihan ng Pamahalaan ............................. 125

9 Mga Programang Pangkalusugan ............................... 127

10 Mga Pamamaraan ng Pagpapaunlad

ng Edukasyon sa Bansa ............................................... 129

11 Mga Programang Pangkapayapaan ............................ 131

12 Paraan ng Pagtataguyod sa Ekonomiya ng Bansa ..... 132

13 Mga Programang Pang-impraestruktura

ng Pamahalaan ............................................................. 135

14 Tungkulin ng Pamahalaan sa Karapatan

ng Bawat Mamamayan ................................................ 137

15 Iba pang Gawain ng Pamahalaan

para sa Kabutihan ng Lahat ........................................ 139

16 Pagtutulungan ng Pamahalaang Lokal

at Iba pang Tagapaglingkod ng Pamayanan .............. 141

Lagumang Pagsusulit……………………………………… ....................... 143


8/216

viii

YUNIT IV AKO SA PAG-UNLAD

NG AKING BANSA .................................... 147

ARALIN 1 Ang Pagkamamamayang Pilipino ............................... 147

2 Mga Karapatan ng Mamamayang Pilipino ................. 151 3 Mga Tungkulin ng Mamamayang Pilipino ................. 155

4 Mga Tungkuling Kaakibat ng mga Karapatan

ng Mamamayang Pilipino ............................................ 160

5 Kahulugan at Kahalagahan

ng Gawaing Pansibiko .................................................. 164

6 Mga Gawain at Epekto ng Gawaing Pansibiko .......... 165

7 Pagpapahalaga ng Mamamayan

sa Pagtataguyod ng Pambansang Kaunlaran ............. 167

8 Pagpapaunlad ng Sarili, Pagpapaunlad ng Bayan ..... 171

9 Mga Katangian ng Produktibong Mamamayan ......... 174

10 Pagpapahalaga sa mga Kontribusyon

ng mga Pilipino sa Daigdig .......................................... 176

11 Pakikilahok sa mga Programa at Proyekto

na Nagtataguyod ng mga Karapatan .......................... 178

Lagumang Pagsusulit ............................................................................. 182

Talahuluganan ....................................................................................... 187


9/216

ix

K to 12 Gabay Pangkurikulum

ARALING PANLIPUNAN

Baitang 4

Marso 25, 2014


10/216

x


11/216

xi

MGA KAKAYAHAN

1. Pagsisiyasat

2. Pagsusuri at Interpretasyon ng Datos

3. Pagsusuri at Interpretasyon ng Impormasyon

4. Pagsasaliksik

5. Komunikasyon

6. Pagtupad sa Pamantayang Pang-etika

PANGUNAHING PAMANTAYAN NG YUGTO (4–6)

Naipamamalas ang mga kakayahan bilang batang produktibo, mapanagutan

at makabansang mamamayang Pilipino gamit ang kasanayan sa pagsasaliksik,

pagsisiyasat, mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, pagkamalikhain,

pakikipagkapwa, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman atpakikipagtalastasan at pag-unawa sa mga batayang konsepto ng heograpiya,

kasaysayan, ekonomiya, pamamahala, sibika at kultura tungo sa pagpapanday

ng maunlad na kinabukasan para sa bansa.

PAMANTAYAN SA PAGKATUTO

Naipagmamalaki ang pagka-Pilipino at ang bansang Pilipinas nang may

pagpapahalaga sapagkakaiba-iba ng mga kulturang Pilipino batay sa paggamit ng

mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok

sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.

SAKLAW

ANG BANSANG PILIPINAS

Pagpapahalaga sa pambansang pagkakakilanlan at ang mga kontribusyon ng

bawat rehiyon sa paghubog ng kulturang Pilipino at pambansang pag-unladgamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan,

pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang

Pilipinas.


12/216

x i i

K t o 1 2 B A S I C E D U C A T I O N

C U R R I C U L U M

B A I T A N G 4

P A M A N T A Y A N

S A P A G K A T U T O :

N a i p a g m a m a l a k i a n g p a g k a - P i l i p i n o a

t a n g b a n s a n g P i l i p i n a s n a m a y p a g p a p a h a l a g a s a p a g k a k a i b a - i b a n g m g a

k u l t u r a n g P i l i p i n o b a t a y s a

p a g g a m i t n g m g a k a s a n a y a n s a h e o

g r a p i y a , p a g - u n a w a s a k u l t u r a a t k a b u h a y a n , p a k i k i l a h o k s a p a m a m a h a l a a

t p a g p a p a h a l a g a s a m g a

m i t h i i n n g b a n s a n g P i l i p i n a s .

N I L A L A M A N

( C o n t e n t )

P A M A N T A Y A N G

P A N G N I L A L A M A N

( C o n t e n t S t a n d a r d )

P A M

A N T A Y A N

S A P

A G G A N A P

( P e r f o r m

a n c e S t a n d a r d )

P A M A N T A Y A N

S A P A G K A T U T O

( L e a r n i n g C

o m p e t e n c i e s )

C O D E

L E A R N I N G

M A T E R I A L S

U N A N G M A R K A H A N

- A n g A k i n

g B a n s a

A .

P a g k i l a l a s a B a n s a

A n g m a g - a a r a l a y …

n a i p a m a m a l a s a n g p a g -

u n a w a s a k o n s e p t o n g

b a n s a .


n a i p a p a l i w a n a g n a a n g

P i l i p i n a s a

y i s a n g b a n s a

1 .

N a t a t a l a k a y a n g k o n s e p t o n g

b a n s a

1 . 1

N a k a p a g b i b i g a y n g h a l i m b a w a

n g b a n s a

1 . 2

N a i i s a - i s a

a n g m g a k a t a n g i a n

n g b a n s a

A P 4 A A B - I a - 1

2 .

N a k a p a g b u b u o

n g k a h u l u g a n n g

b a n s a

A P 4 A A B - I b - 2

3 .

N a i p a p a l i w a n a

g n a a n g P i l i p i n a s a y

i s a n g b a n s a

A P 4 A A B - I b - 3

B .

A n g K i n a l a l a g y a n n g

A k i n g B a n s a

B a t a y a n g h e o g r a p i y a

1 .

d i r e k s y o n

2 .

r e l a t i b o n g l o k a s y o n

3 .

d i s t a n s y a

U r i n

g m a p a

1 .

m a p a n g P i l i p i n a s s a

m u n d o

2 .

m a p a n g m g a l a l a w i g a n

a t r e h i y o n

3 .

m a p a n g p o p u l a s y o n

N a i p a m a m a l a s a n g p a n g -

u n a w a s a

p a g k a k a k i l a n l a n n g b a n s a

a y o n s a m g a k a t a n g i a n g

h e o g r a p i k a l g a m i t a n g

m a p a .

N a i p a m a m

a l a s a n g

k a s a n a y a n s a p a g g a m i t

n g m a p a

s a p a g t u k o y n g

i b a ’ t i b a n g l a l a w i g a n a t

r e h i y o n n

g b a n s a

4 .

N a t u t u k o y a n g

r e l a t i b o n g l o k a s y o n

( r e l a t i v e l o c a t i o n ) n g P i l i p i n a s

b a t a y s a m g a n a k a p a l i g i d d i t o

g a m i t a n g p a n

g u n a h i n a t

p a n g a l a w a n g d i r e k s y o n

A P 4 A A B - I c - 4

M I S O S A L e s s o n # 1

( G r a d e I V )

5 .

N a t u t u k o y s a m a p a a n g

k i n a l a l a g y a n n g b a n s a s a r e h i y o n g

A s y a a t m u n d o

A P 4 A A B - I c - 5

6 .

N a k a p a g s a s a g

a w a n g

i n t e r p r e t a s y o n

t u n g k o l s a

k i n a l a l a g y a n n g b a n s a g a m i t a n g

m g a b a t a y a n g

h e o g r a p i y a t u l a d n g

i s k a l a ,

d i s t a n s y a a t d i r e k s y o n

A P 4 A A B - I d - 6


( G r a d e I V )

7 .

N a t a t a l u n t o n a

n g m g a h a n g g a n a n

a t l a w a k n g t e r i t o r y o n g P i l i p i n a s

g a m i t a n g m a p

a

A P 4 A A B - I d - 7

8 .

N a i u u g n a y a n g

k l i m a a t p a n a h o n

s a l o k a s y o n n g

b a n s a s a m u n d o .

8 . 1

N a k i k i l a l a

n a a n g P i l i p i n a s a y

i s a n g b a

n s a n g t r o p i k a l

A P 4 A A B - I e - f - 8


( G R A D E I V )


13/216

K t o 1 2 B A S I C E D U C A T I O N

C U R R I C U L U M

N I L A L A M A N

( C o n t e n t )




P A M

A N T A Y A N

S A P

A G G A N A P

( P e r f o r m


P A M A N T A Y A N


( L e a r n i n g C


C O D E

L E A R N I N G

M A T E R I A L S

8 . 2

N a t u t u k o y

a n g i b a p a n g s a l i k

( t e m p e r a

t u r a ,

d a m i n g u l a n )

n a m a y k

i n a l a m a n s a k l i m a

n g b a n s a

8 . 3

N a i l a l a r a w a n a n g k l i m a s a i b a ’ t

i b a n g b a

h a g i n g b a n s a s a

t u l o n g n g m a p a n g p a n g k l i m a

8 . 4

N a i p a p a l i w

a n a g n a a n g k l i m a

a y m a y k

i n a l a m a n s a u r i

n g m g a p

a n a n i m a

t h a y o p s a

P i l i p i n a s

9 .

N a i p a l i l i w a n a g

a n g k a t a n g i a n n g

P i l i p i n a s b i l a n g

b a n s a n g m a r i t i m e

o i n s u l a r

A P 4 A A B - I g -

9

M I S O S A L e s s o n

# 1 3 ( G r a d e V I )

C .

A n g K a t a n g i a n g P i s i k a l n g

A k i n g B a n s a

U r i n

g M a p a

1 .

M a p a n g p i s i k a l

2 .

M a p a n g p a n g k l i m a

3 .

M a p a n g t o p o g r a p i y a

3 . 1

l o k a s y o n

3 . 2

k l i m a / p a n a h o n

3 . 3 a n y o n g t u b i g /

a n y o n g l u p a

1 0 .

N a i l a l a r a w a n a

n g b a n s a a y o n s a

m g a k a t a n g i a n

g p i s i k a l a t

p a g k a k a k i l a n l a

n g h e o g r a p i k a l n i t o

1 0 . 1

N a p a g h a

h a m b i n g a n g i b a ’ t

i b a n g p a

n g u n a h i n g a n y o n g

l u p a a t a

n y o n g t u b i g n g

b a n s a

1 0 . 2

N a t u t u k o

y a n g m g a

p a n g u n a

h i n g l i k a s n a y a m a n

n g b a n s a

1 0 . 3

N a i i s a - i s a a n g m g a

m a g a g a n

d a n g t a n a w i n a t

l u g a r p a s y a l a n b i l a n g

y a m a n g

l i k a s n g b a n s a

1 0 . 4

N a i h a h a m b i n g a n g

t o p o g r a p

i y a n g i b a ’ t i b a n g

r e h i y o n n g b a n s a g a m i t a n g

m a p a n g

t o p o g r a p r a p i y a

1 0 . 5

N a i h a h a m b i n g a n g i b a ’ t

i b a n g r e h i y o n n g b a n s a a y o n

s a p o p u l a s y o n g a m i t a n g

m a p a n g

p o p u l a s y o n

A P 4 A A B - I g

-

h - 1 0

M I S O S A L e s s o n s

1 5 - 2 2 ( G r a d e V I )

x i i i


14/216

K t o 1 2 B

A S I C E D U C A T I O N C U R R I C U L U M

N I L A L A M A N

( C o n t e n t )




P A M A N T A Y A N

S A P A G G A N A P

( P e r f o r m a n c e S t a n d a r d )

P A M A N T A Y A N S A P A G K A T U T O

( L e a r n i n g C o m p e t e n c i e s )

C O D E

L E A R N I N G

M A T E R I A L S

1 1 .

N a i l a l a r a w a n a n g k a l a g a y a n n g

P i l i p i n a s n a n a s

a “ P a c i f i c R i n g o f

F i r e ” a t a n g i m p l i k a s y o n n i t o .

A P 4 A A B - I i - 1 1

1 2 .

N a k a g a g a w a n g m g a m u n g k a h i

u p a n g m a b a w a

s a n a n g m a s a m a n g

e p e k t o d u l o t n g

k a l a m i d a d

1 2 . 1

N a t u t u k o

y a n g m g a l u g a r s a

P i l i p i n a s n a s e n s i t i b o s a

p a n g a n i b

g a m i t a n g h a z a r d

m a p

1 2 . 2

N a k a g a g a w a n g n a n g

m a a g a p a t w a s t o n g

p a g t u g o n

s a m g a p a n g a n i b

A P 4 A A B - I i - j -

1 2

1 3 .

N a k a p a g b i b i g a y n g k o n l u s y o n

t u n g k o l s a k a h a l a g a h a n n g m g a

k a t a n g i a n g p i s i k a l s a p a g - u n l a d n g

b a n s a

A P 4 A A B - I j - 1 3

I K A L A W A N G M A R K A H A N - L i p u n a n ,

K u l t u r a a t E k o n o m i y a n g A k i n g B a n s a

A .

G a w a i n g P a n g k a b u h a y a n

n g B a n s a

1 .

L i k a s y a m a n

2 .

K a h a l a g a h a n a t

p a n g a n g a l a g a

3 .

K a b u h a y a n a t

p i n a g k u k u n a n g y a m a n

U r i n

g M a p a

1 . m a p a n g p i s i k a l

2 . m a p a n g p a n g k l i m a

3 . m a p a n g m g a p r o d u k t o

A

n g m a g - a a r a l a y …

n

a s u s u r i a

n g m g a i b a ’ t

i b a n g m g a g a w a i n g

p

a n g k a b u h a y a n b a t a y s a

h

e o g r a p i y a a t m g a

o

p o r t u n i d a d a t h a m o n g

k

a a k i b a t n i t o t u n g o s a

l i k a s k a y a n g p a g - u n l a d .


n a k a p a g p a p a k i t a n g

p a g p a p a h a l a g a s a i b a ’ t

i b a n g h a n a p b u h a y a t

g a w a i n g p

a n g k a b u h a y a n

n a n a k a t u t u l o n g s a

p a g k a k a k i

l a n l a n g P i l i p i n o

a t l i k a s k a

y a n g p a g - u n l a d

n g b a n s a .

1 .

N a i l a l a r a w a n a n

g m g a g a w a i n g

p a n g k a b u h a y a n

s a i b a ’ t i b a n g

l o k a s y o n n g b a n

s a

1 . 1

N a i u u g n a y a n g k a p a l i g i r a n s a u r i

n g h a n a p b u h a y

1 . 2

N a i h a h a m b i n

g a n g m g a

p r o d u k t o a t k

a l a k a l n a

m a t a t a g p u a n

s a i b a ’ t i b a n g

l o k a s y o n n g b a n s a ( H a l :

p a n g i n g i s d a ,

p a g h a h a b i ,

p a g d a d a i n g ,

p a g s a s a k a , a t b p . )

1 . 3

N a b i b i g y a n g -

k a t w i r a n a n g p a n g -

a a n g k o p n a g

i n a w a n g m g a t a o

s a k a p a l i g i r a n u p a n g m a t u g u n a n

a n g k a n i l a n g

p a n g a n g a i l a n g a n

A P 4 L K E - I I a - 1

2 .

N a i p a l i l i w a n a g a n g i b a ’ t i b a n g

p a k i n a b a n g p a n g e k o n o m i k o n g

m g a l i k a s y a m a

n n g b a n s a

A P 4 L K E - I I b - 2

x i v


15/216


16/216

K t o

1 2 B

A S I C E D U C A T I O N

C U R R I C U L U M

N I L A L A M A N

( C o n t e n t )




P A M

A N T A Y A N

S A P

A G G A N A P

( P e r f o r m


P A M A N T A Y A N


( L e a r n i n g C


C O D E

L E A R N I N G

M A T E R I A L S

1 .

r e l i h i y o n

2 .

p a n a h a n a n

3 .

K a t u t u b o n g P a m a y a n a n

( i n d i g e n o u s p e o p l e s /

I n d i g e n o u s C u l t u r a l

C o m m u n i t y )

4 .

p a n g k a t e t n o -

l i n g g w i s t i k o

5 .

K a u g a l i a n , t r a d i s y o n ,

p a n i n i w a l a

6 .

P a m a n a n g P o o k

u

n a w a s a p a g k a k i l a n l a n g

P

i l i p i n o b a t a y s a

p

a g p a p a h a l a g a s a

p

a g k a k a i b a - i b a n g m g a

p

a m a y a n a n g p a n g -

k

u l t u r a l .

p a g k a k a k i l a n l a n g k u l t u r a l

n g P i l i p i n o

b a t a y s a p a g -

u n a w a , p a g p a p a h a l a g a a t

p a g s u s u l o

n g n g p a n g k a t

k u l t u r a l , p

a n g k a t e t n o -

l i n g g w i s t i k o a t i b a p a n g

p a n g k a t p

a n l i p u n a n n a

b u n g a n g

m i g r a s y o n a t

“ i n t e r - m a r r i a g e ” .

7 . 1 N a t u t u k o y

a n g i l a n g

h a l i m b a w a

n g k u l t u r a n g

P i l i p i n o s a i b a ’ t i b a n g r e h i y o n

n g P i l i p i n a s ( t r a d i s y o n ,

r e l i h i y o n , k

a u g a l i a n ,

p a n i n i w a l a , k a g a m i t a n , a t b p . )

7 . 2 N a t a t a l a k a y a n g k o n t r i b u s y o n

n g m g a i b a

’ t i b a n g

p a n g k a t

( p a n g k a t e

t n i k o , p a n g k a t e t n o -

l i n g u i s t i k o a t i b a p a n g p a n g k a t

p a n l i p u n a n

n a b u n g a n g

m i g r a s y o n

a t “ i n t e r - m a r r i a g e ” )

s a k u l t u r a n

g P i l i p i n o

7 . 3 N a t u t u k o y

a n g m g a p a m a n a n g

p o o k b i l a n g b a h a g i n g

p a g k a k a k i l a n l a n g k u l t u r a n g

P i l i p i n o

7 . 4 N a k a g a g a w

a n g m u n g k a h i s a

p a g s u s u l o n

g a t p a g p a p a u n l a d

k u l t u r a n g P

i l i p i n o

8 .

N a s u s u r i a n g p

a p e l n a

g i n a g a m p a n a n

n g k u l t u r a s a

p a g b u o n g p a g

k a k a k i l a n l a n g

P i l i p i n o

A P 4 L K E -

I I g -

8

9 .

N a i p a p a k i t a a n

g k a u g n a y a n n g

h e o g r a p i y a , k u

l t u r a a t

p a n g k a b u h a y a n g g a w a i n s a

p a g b u o n g p a g

k a k i l a n l a n g

P i l i p i n o

A P 4 L K E -

I I g -

9

1 0 . N a t a t a l a k a y a n

g k a h u l u g a n n g

p a m b a n s a n g a

w i t a t w a t a w a t

b i l a n g m g a s a g

i s a g n g b a n s a

A P 4 L K E -

I I h

-

1 0

1 1 . N a k a b u b u o n g

p l a n o n a

m a g p a p a k i l a l a

a t m a g p a p a k i t a n g

p a g m a m a l a k i s

a k u l t u r a n g m g a

r e h i y o n s a m a l i k h a i n g p a r a a n .

A P 4 L K E -

I I i - 1

1

x v i


17/216

K t o 1 2 B


N I L A L A M A N

( C o n t e n t )




P A M A N T A Y A N

S A P A G G A N A P


P A M A N T A Y A N



C O D E

L E A R N I N G

M A T E R I A L S

1 2 .

N a k a s u s u l a t n g

s a n a y s a y n a

t u m a t a l a k a y s a

p a g p a p a h a l a g a a t

p a g m a m a l a k i n

g k u l t u r a n g P i l i p i n o

A P 4 L K E - I I j - 1

2

I K A T L O N G M A R K A H A N – A

n g P a

m a m a h a l a S a A k i n g B a n s a

A .

A n g P a m b a n s a n g

P a m a h a l a a n

1 .

B a l a n g k a s

2 .

M g a K a p a n g y a r i h a n n g

m g a S a n g a y

3 .

S a g i s a g n g b a n s a

A

n g m a g - a a r a l a y …

n

a i p a m a m a l a s a n g p a n g -

u

n a w a s a b a h a g i n g

g

i n a g a m p a n a n n g

p

a m a h a l a a n s a l i p u n a n ,

m

g a p i n u n o a t i b a p a n g

n

a g l i l i n g k o d s a

p

a g k a k a i s a ,

k a a y u s a n a t

k a u n l a r a n n g b a n s a


n a k a p a g p a p a k i t a n g

a k t i b o n g p

a k i k i l a h o k a t

p a k i k i i s a s

a m g a p r o y e k t o

a t g a w a i n

n g p a m a h a l a a n

a t m g a p i n

u n o n i t o t u n g o

s a k a b u t i h

a n n g l a h a t

( c o m m o n

g o o d )

1 .

N a t a t a l a k a y a n

g k a h u l u g a n a t

k a h a l a g a h a n n

g p a m b a n s a n g

p a m a h a l a a n

A P 4 P A B - I I I a

-

1

M I S O S A L e s s o n # 2 6

( G R A D E V I )

2 .

N a s u s u r i a

n g b a l a n g k a s o

i s t r u k t u r a n g p

a m a h a l a a n n g

P i l i p i n a s

2 . 1

N a t a t a l a k a y a n g

k a p a n g

y a r i h a n n g t a t l o n g

s a n g a y


( e h e k u t i b o ,

l e h i s l a t u r a a t

h u d i k a t u r a )

2 . 2

N a t a t a l a k a y a n g a n t a s n g

p a m a h a l a a n ( p a m b a n s a a t

l o k a l )

2 . 3

N a t u t u k o y a n g m g a

n a m u m

u n o n g b a n s a

2 . 4

N a t a t a l a k a y a n g p a r a a n n g

p a g p i l i a

t a n g k a a k i b a t n a

k a p a n g

y a r i h a n n g m g a

n a m u m

u n o n g b a n s a

A P 4 P A B - I I I a

-

b - 2

M I S O S A L e s s o n # 2 8

( G r a d e V I )

3 .

N a s u s u r i a

n g m g a u g n a y a n g

k a p a n g y a r i h a n

n g t a t l o n g s a n g a y


3 . 1

N a i p a l i l i w a n a g a n g

“ s e p a r a

t i o n o f p o w e r s ” n g

t a t l o n g

s a n g a y n g

p a m a h a l a a n

3 . 2

N a i p a l i l i w a n a g a n g “ c h e c k

a n d b a l a n c e ” n g

k a p a n g

y a r i h a n s a b a w a t

i s a n g s a n g a

A P 4 P A B - I I I c

-

3

x v i i


18/216

K t o 1 2 B

A S I C E D U C A T I O N

C U R R I C U L U M

N I L A L A M A N

( C o n t e n t )




P A M

A N T A Y A N

S A P

A G G A N A P


P A M A N T A Y A N


( L e a r n i n g C


C O D E

L E A R N I N G

M A T E R I A L S

B .

A n g P a m a h a l a a n a t

S e r b i s y o n g P a n l i p u n a n

N a i p a p a l i w

a n a g a n g

t u n g k u l i n


n a i t a g u y o

d a n g

k a r a p a t a n

n g m g a

m a m a m a y

a n

4 .

N a t a t a l a k a y a n g e p e k t o n g

m a b u t i n g p a m

u m u n o s a p a g t u g o n

n g p a n g a n g a i l a n g a n n g b a n s a

A P 4 P L R - I I I d

-

4

5 .

N a t a t a l a k a y a n g k a h u l u g a n n g

i l a n g s i m b o l o a t s a g i s a g n g

k a p a n g y a r i h a n


( e i . e x e c u t i v e ,

l e g i s l a t i v e ,

j u d i c i a r y )

A P 4 P A B - I I I d

-

5

6 .

N a s u s u r i a

n g m g a p a g l i l i n g k o d n g

p a m a h a l a a n u

p a n g m a t u g u n a n

a n g p a n g a n g a

i l a n g a n n g b a w a t

m a m a m a y a n

6 . 1

N a i i s a i s a

a n g m g a

p r o g r a m a n g p a n g k a l u s u g a n

6 . 2

N a s a s a b i a n g m g a

p a m a m a r a a n s a

p a g p a p a u n l a d n g e d u k a s y o n

s a b a n s a

6 . 3

N a k a k a p a g b i g a y h a l i m b a w a

n g m g a p

r o g r a m a

p a n g k a p a y a p a a n

6 . 4

N a s a s a b i a n g m g a p a r a a n n g

p a g t a t a g

u y o d n g e k o n o m i y a

n g b a n s a

6 . 5

N a k a k a p a g b i g a y h a l i m b a w a

n g m g a p

r o g r a m a n g p a n g -

i n p r a s t r a

k t u r a

a t b p n g

p a m a h a l a a n

A P 4 P A B - I I I f -

g - 6

M I S O S A L e s s o n

# 2 9 ( G r a d e V I )

7 .

N a s u s u r i a

n g

t u n g k u l i n n g

p a m a h a l a a n n a i t a g u y o d a n g

k a r a p a t a n n g

b a w a t

m a m a m a y a n

A P 4 P A B - I I I h

-

7

x v i i i


19/216

K t o 1 2 B


N I L A L A M A N

( C o n t e n t )




P A M

A N T A Y A N

S A P A G G A N A P


P A M A N T A Y A N



C O D E

L E A R N I N G

M A T E R I A L S

8 .

N a s u s u r i a

n g

m g a p r o y e k t o a t

i b a p a n g g a w

a i n n g p a m a h a l a a n

s a k a b u t i h a n

n g l a h a t o

n a k a r a r a m i

A P 4 P A B - I I I i -

8

9 .

N a s u s u r i a n g

i b a ’ t i b a n g

p a r a a n

n g p a g t u t u l u n g a n n g

p a m a h a l a a n g

p a m b a y a n ,

p a m a h a l a a n g

p a n l a l a w i g a n a t

i b a p a n g t a g a p a g l i n g k o d n g

p a m a y a n a n

A P 4 P A B - I I I j -

9

I K A A P A T N A M A R K A H A N - K a b a

h a g i A k o s a P a g - u n l a d n g A k i n g B

a n s a

M g a K a r a p a t a n a t T u n g k u l i n n g

M a m a m a y a n g P i l i p i n o

1 .

K a g a l i n g a n g p a n s i b i k o

2 .

K a r a p a t a n g P a n l i p u n a n

3 .

K a r a p a t a n g P a n t a o

4 .

K a r a p a t a n g p a m b a n s a

A

n g m a g - a a r a l a y

n a i p a m a m a l a s

n g m a g -

a

a r a l a n g p a n g - u n a w a a t

p

a g p a p a h a l a g a s a

k

a n y a n g m g a k a r a p a t a n

a

t t u n g k u l i n b i l a n g

m

a m a m a y a n g P i l i p i n o

A n g m a g - a a r a l a y

n a k i k i l a h o

k s a m g a

g a w a i n g p

a n s i b i k o n a

n a g p a p a k i t a n g p a g g a n a p

s a k a n y a n

g t u n g k u l i n

b i l a n g m a m a m a y a n n g

b a n s a a t p

a g s a s a b u h a y

n g k a n y a n

g k a r a p a t a n .

1 .


g k o n s e p t o n g

p a g k a m a m a m a

y a n

1 . 1 .

N a t u t u k o

y a n g b a t a y a n n g

p a g k a m a m a m a y a n g P i l i p i n o

1 . 2 .

N a s a s a b i k

u n g s i n o a n g m g a

m a m a m a

y a n n g b a n s a

A P 4 K P B - I V a

-

b - 1

2 .


g k o n s e p t o n g

k a r a p a t a n a t t u

n g k u l i n

2 . 1

N a t a t a l a k

a y a n g m g a

k a r a p a t a n n g m a m a m a y a n g

P i l i p i n o

2 . 2

N a t a t a l a k

a y a n g t u n g k u l i n n g

m a m a m a

y a n g P i l i p i n o

A P 4 K P B - I V c -

2

3 .


g m g a t u n g k u l i n g

k a a k i b a t n g b a w a t k a r a p a t a n g

t i n a t a m a s a .

A P 4 K P B - I V c -

3

4 .


g k a h a l a g a h a n n g

m g a g a w a i n g p

a n s i b i k o n g b a w a t

i s a b i l a n g k a b a

h a g i n g b a n s a

4 . 1

N a i b i b i g a y a

n g k a h u l u g a n n g

k a g a l i n g a n g

p a n s i b i k o ( c i v i c

e f f i c a c y )

4 . 2

N a t a t a l a k a y

a n g m g a g a w a i n g

n a g p a p a k i t a

n g k a g a l i n g a n

p a n s i b i k o n g i s a n g k a b a h a g i n g

b a n s a ( h a l .

P a g t a n g k i l i k n g

A P 4 K P B - I V d

-

e - 4

M I S O S A L e s s o n s

4 4 - 4 8 ( G r a d e V I )

x i x


20/216

K t o 1 2 B


N I L A L A M A N

( C o n t e n t )




P A M

A N T A Y A N

S A P

A G G A N A P


P A M A N T A Y A N


( L e a r n i n g C


C O D E

L E A R N I N G

M A T E R I A L S

p r o d u k t o n g

P i l i p i n o , p a g s u n o d

s a m g a b a t a s n g b a n s a ,

t u m u l o n g s a p a g l i l i n i s n g

k a p a l i g i r a n )

.

4 . 3

N a h i h i n u h a

a n g e p e k t o n g

k a g a l i n g a n g

p a n s i b i k o s a p a g -

u n l a d n g b a

n s a .

5 .

N a b i b i g y a n g h a l a g a a n g b a h a g i n g

g i n a g a m p a n a n

n g m g a

m a m a m a y a n s a p a g t a t a g u y o d n g

k a u n l a r a n n g b

a n s a

5 . 1

N a i p a l i l i w a n a g k u n g p a a n o

i t i n a t a g u y o

d n g

m g a m a m a m a y a n a n g

k a u n l a r a n n g b a n s a

5 . 2

N a i p a l i l i w a n a g k u n g p a a n o

m a k a t u t u l o

n g s a p a g u n l a d a t

p a g s u l o n g

n g b a n s a a n g

p a g p a p a u n

l a d s a s a r i l i n g

k a k a y a h a n

a t k a s a n a y a n

5 . 3

N a i b i b i g a y

a n g k a h u l u g a n a t

k a t a n g i a n n g p a g i g i n g

p r o d u k t i b o n g m a m a m a y a n

A P 4 K P B - I V

f -

g - 5

6 .

N a p a h a h a l a g a h

a n a n g m g a

p a n g y a y a r i a

t k o n t r i b u s y o n n g m g a

P i l i p i n o

s a

i b a ’ t

- i b a n g p a n i g n g

d a i g d i g t u n g o s a k a u n l a r a n n g

b a n s a ( h a l . O F W )

A P 4 K P B - I V h - 6

7 .

N a i p a k i k i t a a n g p a k i k i l a h o k s a m g a

p r o g r a m a a t p r o y e k t o n g

p a m a h a l a a n n a n a g t a t a g u y o d n g

m g a k a r a p a t a n

n g m a m a m a y a n

A P 4 K P B - I V i -

7

8 .

N a k a p a g s u s u l a

t n g s a n a y s a y

t u n g k o l s a p a g k a - P i l i p i n o

a t s a

P i l i p i n a s b i l a n g

b a n s a

A P 4 K P B - I V j -

8

x x


21/216

1

Yunit I

Ang Aking Bansa

Pananaw

Sa simulang aralin ng yunit ay tatalakayin ang pagkilala sa bansa.

Nakapaloob dito ang pagtalakay sa konsepto ng bansa, pagbuo ng kahulugan

nito, at pagpapaliwanag na ang Pilipinas ay isang bansa. Kasunod nito ay ang

pagtatampok sa relatibong lokasyon ng Pilipinas batay sa mga nakapaligid dito

gamit ang mga pangunahin at pangalawang direksiyon. Tutukuyin din sa mapa

ang kinalalagyan ng Pilipinas sa rehiyong Asya at sa mundo. Sa bandang huli

ay ipaliliwanag ang katangian ng Pilipinas bilang isang bansang maritime o

insular, at tatalakayin ang katangiang pisikal ng bansa. Ilalarawan ang bansa

ayon sa mga katangiang pisikal at pagkakakilanlang heograpikal nito. Isusunod

ang paglalarawan sa kalagayan ng Pilipinas na nasa Pacific Ring of Fire at angmga implikasyon nito. Itatampok din ang mga mungkahi upang mabawasan

ang masamang epektong dulot ng kalamidad. Sa dakong huli ay ilalahad ang

konklusyon tungkol sa kahalagahan ng mga katangiang pisikal sa pag-unlad ng

bansa.

ARALIN 1 Ang Pilipinas ay Isang Bansa

Takdang Panahon: 1–3 araw

Layunin 1. Natatalakay ang konsepto ng bansa

2. Nakabubuo ng kahulugan ng bansa

3. Naipaliliwanag na ang Pilipinas ay isang bansa

Paksang AralinPaksa : Ang Pilipinas ay Isang Bansa

Kagamitan : mapa ng Asya at mundo, panulat

Sanggunian : Learner’s Material, p. 2–7

K to 12 – AP4AAB-Ia-1; AP4AAB-Ib-2; AP4AAB-Ib3

Pamamaraan A. Panimula

1. Ipalaro ang “Sakay, Lakbay, Salakay!” (likhang laro ni Ynnos Azaban)

a. Sabihin sa mga mag-aaral na kumuha ng ikaapat na bahagi ng

papel. Pasulatan ito ng pangalan ng bansa na alam nila maliban sa

Pilipinas. Tanggapin kung may magkapare-parehong bansa.

b. Sabihan silang bumuo ng malaking bilog na ang bawat isa ay

nakaharap sa loob nito. Ipalapag sa sahig sa tapat nila ang mga

papel na may nakasulat na pangalan ng bansa.


22/216

2

c. Pupuwesto ang guro sa loob ng bilog. Sabihan sila na kapag

sinabi ng guro na “Sakay!” kailangan nilang tumalikod at kapag

sinabing “Lakbay!” kailangang lumakad paikot sa kanan ang mga

mag-aaral (habang ginagawa ito ng mga mag-aaral, magbabawas

ng isang papel ang guro). Kapag sinabi ng guro ang “Salakay!”

kailangang huminto ang mga mag-aaral at tatapat sa mga papel namay nakasulat na bansa. Ang mag-aaral na walang matatapatang

papel ay hindi na kasali sa laro at uupo na.

d. Maaaring gawin ang laro sa loob ng 3–4 na minuto.

e. Bigyan ng mas mataas na puntos sa pakikilahok at palakpak ang

mga mag-aaral na matitira sa laro.

2. Itanong:

a. Ano-ano ang mayroon sa laro na inyong ginawa?

b. Kung wala ang mga bagay na bumubuo sa laro, magagawa kaya

ang laro?

c. Sa mga natanggal sa laro, ano ang naramdaman ninyo?

d. Sa mga nanatili sa laro, ano ang naramdaman ninyo?e. Bakit mahalagang makapuwesto ka sa tapat ng papel na may

nakasulat na bansa?

3. Isulat sa pisara ang sagot ng mga mag-aaral.

Mga maaaring sagot…

a. Tao o manlalaro, papel na may nakasulat na salitang bansa, sahig

kung saan nakapuwesto ang papel.

b. Maaaring hindi, dahil kailangan ng manlalaro at ng papel na

nakalagay sa sahig.

c. Nalungkot dahil hindi na ako kasali sa laro.

d. Masaya dahil may puwesto ako lagi. Masaya dahil may bansa akona napuwestuhan.

e. Kasi hindi ako natatanggal sa laro. Kasi may puwesto ako lagi.

4. Iugnay ang mga sagot sa aralin.

Tulad ng ating nilaro, may mahahalagang bagay na kailangan upang

matawag na bansa ang isang lugar. Iyan ang pag-aaralan natin ngayon.

B. Paglinang

1. Ilahad ang aralin sa pagpapasagot sa mga tanong sa Alamin Mo, LM,

pahina 2.

2. Pakinggan ang mga sagot ng mga mag-aaral. Tanggapin ang lahat ng

sagot nila.

3. Ipabasa ang tekstong nagpapaliwanag sa kahulugan at mga elementong

bumubuo sa isang bansa.

4. Ipasagot ang mga tanong tungkol sa binasang teksto sa LM, p. 4.

5. Ipagawa ang mga sumusunod:

Gawain A

• Ipaliwanag ang pamamaraan sa paggawa ng Gawain A sa LM,

pahina 5.

• Ipasulat ang kanilang mga sagot sa notbuk.


23/216

3

Gawain B

• Magpabuo ng pangkat na may tatlong kasapi lamang (triad).

• Ipaliwanag ang pamamaraan sa paggawa ng Gawain B sa LM, p. 5.

• Ipakopya sa papel ang saranggola at ipasulat ang sagot dito.

Gawain C

• Gamitin ang kaparehong pangkat sa Gawain B.

• Ipaliwanag ang pamamaraan sa paggawa ng Gawain C sa LM,

pahina 5.

• Ipabasa ang tula tungkol sa bansa.

• Ipagawa ang isinasaad ng panuto sa gawain.

• Sabihin sa mga kasapi ng pangkat na triad na ibahagi sa isa’t

isa ang ginawang pagbilog sa mga salitang nagpapatunay na ang

Pilipinas ay isang bansa.

• Pag-usapan kung ang kanilang sagot ay ayos na bago ipawasto sa

guro.

6. Bigyang-diin ang kaisipan sa Tandaan Mo sa LM, p. 6.

PagtatayaPasagutan ang bahaging Natutuhan Ko sa pahina 6 ng LM.

Takdang GawainMagdala ng mapa ng Asya at ng mundo na nagpapakita ng kinalalagyan ng

Pilipinas.

Susi sa Pagwawasto

Gawain A

2, 3, 4, 5

Gawain B

1–4.

Documents

Ap4tg Final