Upload
adrian-magina
View
231
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
1/81
,},
l'f
i*;h
r."I\OGRESS
,
Variarum
in
Dacir
Gentium
r
8c
Religionun
cum Principibus
ejusdem
.:
LAUREATO
HOT{ORI
P
er
illafi
riam,
Rev
erendorum,
Nobilium
,
Excellentiqm,
ac
Dofhifi-
,nortttt
DD.
r4/. LL,6
Philotip;h;2
NEO-MAcrSTRoRuN4
Ctm
in Almal,esio-Princip.Acad,
S.
l.
Gl
ruiliopolitenr
5u
prcml
friit.-,rffii;U
"i,
Glruiliopolitrnr_
5u
pftml
ta
0
i
*"
llt7
US
condecoiarentut
..t
PER
R.
P.
ANDREAM'ILLIA
I,$
rtA.
LL.
&
Philofoph'ie
Iio&,kg6ri"=
cjuldmque
profelGr:cm
Ordinariuri
.
nec
non Incl.
Faculretir
philofooh.
p.
t.
Seniorem.
I
tlb
Orttorir'Frcrlc.
Ctt*d,iopol.
obl*tt.
.inno
MDCCXXX,
mcnji
iigdlo,
Dic
cr.ruDiol_m;iffiT".ffi
i,
-'
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
2/81
45ti?2
I
ll
"r1
i:
I
i
I
I
Perillu{tres,
Reverendi,
Nobi;
lcs,
Excellentes,
ac
Do&iflimi
D' D'
NEO.
DOCTORES.
Dfumat
irer*r*,
6
qai
fettittit
n*pn
simth
Poprliquc
Acadcmici
Pltrfi'
bu
i&ixti prinnn
Phil1fphit
Lilarcftt
er*rlnbamsr,
cmcasl
hodic
frtli|
Eqi'
iotiaVcftre
triunphis
applendim*t.
/c'
tat
id
iwptret
confvetudo
,4ra
f*prcmos
Vobis
laonoret,
nobil
ohfeq*inn
lccernit,
t
dnu
in
ldbor*m
mcrccdeo
dcfiint
lau'
rcd,t,
not
pariter
al ofici*n
.irbct
tcccdc-
rc
octtigtlc
t,
Arciyitc
t
di
r
haJinr
t,
qnor,
in
ptricn
calar*a'm
nibrficn*t
:
.t'ft
q
u
o
d
cfi
i
a
Vobis
dc
h
i t
c
tat
tt tt
t
c
o rr.i*
n
gc
r c.
att.-
Pltcuit
dswun lorgl
non
rcccikre
,
rc
ir
hinorir Veftri
gr
enht
io
ni erg*
nc
t-
tua
th
ca
ipfircgionerin que
lutru
ntctc.
b
*is,
trt
i
tr
c,
Ortum
igi
t
nr
&
ProgtcG
fum
earinrfr
inDtcie
ficnsirm
ea
Re
ligit-
n**Yobis
i*{cripfnu,
rV
indigrrn
rnti
{tpic*ilVeftrl, ctiltc
rcr*#
ctrfr pri*
cipit, qrn
indtct
trt
oct
lit
ipJh
intrctni.
ri,
t*t
ftni
6
mdit
i
o nc nc
oipit
it
:
nc.
t.,u
tl z
tictit
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
3/81
fi:loftn,
qa)a
ncccfirins
clfe
phitos-
ihi.s,
lepfit
r,rttrrrrepor/nqi
;iccf
nct
r0-
rid
complcEti
;
rcq;
inim.
fapicttit
not
c,,
imple,acrit
t
ttli
prattitor-rm
cognitioncn
prelitns
non
clt.
Hoc
*t
lebcrc
coipen/i,r.'
r
i
o
_dlfc
7
u
e
r c
n
i
n i,i
do
n
c
t
??t
fn
p p
r
r
i
t
)
v
i
n
r
t
irfirunentum,
Vrinus
ittrd'quidi,
qn)n
luod
mcritir
r
tc
nirmpbo
Veftro
,irrs-
niet;
opportr4nttrn
tctncnrcim
mizort
eti-
y
"-d
mdgnorum
_orndmcntum,
)t
in
pi_
Eurit rmbra,
conflntiaxt.
pl*rimt
in'eo,
pcregri
n
ar fi_gc
nti
rm,
rc
re
Ii
gion
fi
occ
alioi
ae,
in
/iloYeltro,
pAttctt
ilitn
geth
ofrri-
yu;
qxb tutb
maglt
ocltlot
animdsq;yei
[lrosalliciant.
Principu
dcmfi,
q,xii*
ab
lfurpato
hoc:tonine
perebtc
Dicia,
per-
$rinxinrr;Vcftrurn
crit
corfr
gtfa-
iisp;.
oerer
rt
q*d
)
oirr*rit
regrh
dilcclfillc
iin.
pcrerititrVobis
qlocl)
toto
homint
iittrdt
tliluatb
t
gup
ocrb
cx-illiu prtf.ipto rctli
fafi.
enttrq;
coufitatd oiihritir,-
in
fai
yos
pcrtrd-
bdn, imitdtionV, etq;
itc
quiYcfttp,.tdttt
mc-
nnr
i&
dignd
lcgitit,
iligna
ctii
faturt
recorda-
gione
ger,fiit"
rldm;ttetit
oetl tcnro
boc
afr{tht
drgamcntan,
cni
fi
bcneoolcntiam
tdjcc*iqit
eonlrtAt
nojri
mercedcm
conJiqrcmar.
Horcorl
VIrTto
rwdittifl:
gbct.Cleufiog.
I
BtsBtsBBtsBBts
Ao
LncroREM,
D
Erum
nondum
fatis
orbi
cogni.
I\
tarum
naffario
innata
qua;am
virtute
cupidos
ad
G anirnos
rrahirr
etquc
invitar.
Supcrvacaneum
pfo-
inde,
Ortum
&Progtcllirm
variarum
in
Dacia
gcndum,
ac
Rctigionum
cnm
Principibus
ejusdem
fiiorunlcor
tis
confignarurlls,
exiftirnavi
Lcdto,
fum
bcnevolenriam
qurfitis
laborc
improbo
radonum
momcntic
conr
ciliare.
Miff.
igitur
omni
atfentatio-
nc,
iis
ctiam
neglcCtis
r Qre
E
f*.
culorum anreadtorurn
rcnebris,
qui.
bus
Dacia
qulm
maxime
invclvCba.
tur
;
iir
lucern Scriptore$
accurari(I-
mi
produx6re
:
ad ca
mc
confqro*,
dc
qurbus
plurrmi
pcnirus
facuerun
r,
" ht
f
lil
Pauci
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
4/81
'?ruci
admodum
,
iique
&rr{im
du*
trxat
,
mcmincf[rrt
Sericm
verb
tcrnporis
ftcurus
primim
Judao.
rum
in
Dacia
natalei
,
dcindi.lEgy-
ptiorum
,
ac
Valachoruna
a.lvcntirn
Gomnocmorabo
,
pdft
ad.
Religionis
orthodore
antiquirarern,
&
laria.
rum
fc&arurn,
qne
hodic
in
Dacia
rcperiuntur
,
origincm
drgrciiar
:
Principcs
dernunn,
Qui
r.roio
ilDa-
cia
ultirnis
poriebaniur
feculis,
tam
fnc
adulationc
,
qnim
finc
odio
pcrftringam.
Unde
non
mediocrc
l.t
ioli
rcliqra
lun:cn
afiiJgebit"
TuA
Lcctor bencvolc
intcrc{t
r
ocil*
lo
minirnd
vitiaro
foliola
hrc
lufua-
re
i
nrct
in{tirurarn
proiiqui
naffatroncnl
I
P/R.f
A4
#(,)#
ss,.#e.fi
.*,##.#,#.#*#,#.#,#,s#,
?&eeeaa&e&eaa
,wg'wsrywffwwwtrwwtrsTw
P/RS
PRIh4/t.
Orrus,
&
Progre{Ius
variarurn
in
Dacir
Gentium
r
ac
Religionurn.
$.
r.
De
l*dmrsm
in franfilaaniam
adq/eil*,
Nnd
I
reparsrr
rnorelium
falut*
fupra
fcpturgcfimum
fecund6,
ab
Imperrroribua
ulte
Chrifti
necir
.nom.ine
gloriofifiirnir
Tito,
&
Ve_
fpafiano
,
inrrninenie
llierofolymi,
.r.iaio,
Judaorum
profugorurtr
eolonie
poft
lonqas
tandcm
rrnbageCin
Daciam
Medi'tcrraneam,
qur
Tranfyltrnia
e{l
,
appulcrunt.
Oacirn
co
tempore
univerfam
gubernrbat
Dcccbr_
l_rrs
Rex
,_
pralio
contra
ilomanor,
I
quibur
demum
devidtur
fuit,
inclytus.
Is
ut in'tcm-
pore
Romrnis
rcfftcndo
eftrit
r
ern,
in
.
i: ll*
nationcs
ultrd
admirtebar,
ear
prr_
[r-tjil. I _l"p,n'ircatutr
op.rrm
ilr,lilar.
bant
fuam-,
Has
inter
priini
or"iofrn'i"e-
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
5/81
r)
t
I
I
,
I
I
I
l.
I
,
#(1)_S
r.logf
,
quib."r,tpffi
z-nntalprna
in.Trrnli.lvan
iam
ingreflum
ci_
?rtltrs-
errgcnda
poteltatem
con-ceflit
,
eo
rumprimis
nomine-,-
ut
negotiationi
,
aut
euro
c.r
aquis
Tranf.r,lvsnie-aurum
fcrcnti-
:_u,:-.9:110*1to.
operam
darcnt.
Urbcm
pro.
T3,::.,cjr_1
imrrcnfis
Thalmum
dix6.re
,
qur
Octnde
Armenorum.
Grecorum,
Thra,
rtim
,
Mceforum,
ac
Triballor.um
accc.llu
in
f,orentillimum
eyafir
Emp611u;
,
criebrrl
rimo
Rz,bre
Tarrit
propug'na.ulo
I
T.mpla.
riis
exr'"i&o
rnunitum'ai
rlcloratur.
-Mut.
tiplicabrntur
firbinde
Judrei
non
in
Tranfyl-
rania
modd,
verim
e:iam
in
Ungaria
aJJJ,
.ut
vari.is
Rqlum
Apo0olicorum"codrcendi
Iuerint
ftatutis
,
cluorutD
i
numero
tria
com-
rnemoilflc
futfciat.
primum
D.
Repis
La_
dislai
L.
r. Dccr,
c.
26.
dr
Ju;"i,
;;ft;
il;
,,
Iaborantibur
ita' decerncniis
:
.,
Si in
clie.
,,
Dominico
,
rut
aliis
majoribus
f.fiivi,ati-
,,
bur
Judrum
laborrntem
invencris
.
ic
,,
fcandalizetur
Chriftia:ritas
,
cum
q,iilun
,,
in{trumentie
laboravr
rit
,
illa amittai.
Al-
lcruf
Andree
tJ.
Judeil
Ungaria
,
Zabolcn,
Legdcz,
&
confnibus
exccprii,
feverC
int:r-
dicentis
:
Novilfimum
denique
Ludovici
I.
,,
IIt
braor,
fi
dcficerent
i
fuis'erroribus, pro
o,
Un
garis.
curn
u
fu
pri
v
ileg
iorri,
g n
of..n,i
os,
r,
ltn
DiaUtu
cr Ungaria
otnncs
pcllendos fia.
ep
toD
-
#(r)#
,,
tuentis.
Superfunt
verd
etiamnum
i,,feti.
ces
:gl.uf
pofteri
fparfim
in
Tranfylvania
,
ot
nihil
dicam
dc
[lngaria,itrerrerd
fuo
per-
tinacillimi,
Alba
prir{
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
6/81
{-
f
#(+)#
rc patrocinio
fruuntur.
Lingri
haud mul.
rim
ab /Sgyptia.
difpari
utortur
:.
Hinc
fre-
quens
inter
eor
Ph*raoqis
memoria
r
diale*
&um
tarnen
locis,
in
quibus
degunt
e
Gos-
fr'rmmt.
$.
ill
Ortw
,
i9
lPropagatis
Valacboram
in
Trinfilaexit.
ffavum
Im.perii Romani renente Augufto
v
Cefare
aliquam
Iflri
Repionem
FoiI
-
&il}
nomancs
I
iisquc
Cajum
pompc'niurn
flaccurn Ducis
nornine prefuiG
cinit
icl
Grrcinum,
erul
Poeta
Sulmonenfil
Lib.
4..
&
Pont.
Eleg.
9.
Pr
efait,
h i
s
Gt
d
c
ine,
lo
ei
t wo
db
Tl
d
e
s
u
r
i
b
il
te
Rip,t
firtx
Uhi
fab
Dace
tata
faii:"
Hic
tcnzit
MXfu
gentes
in
ptct
fideli,
Hic
arcu.
f.fot
terruit
cnfc
Getit
Opinio
multorum,
c{t
d
Pornponio
hoc
llacco Valachcrum
nodnen
derivi.turn
efG
,
Domitiano deinrlc ac
Trajano
Dacis bellurn
iinfcrcete
majores
eorum
cololias,
ex ttali*
ia
lar oras
deeeni(fc, ac
eriam
fed'em in
Ddr
fixiTe. qucrufi
po.fteros
fcfc
hodiedurn
Y&chi,
d,'duCta
C,
E.omenis
nom,enclarione
l*zrz,
{ive
ilomun,
f,aceniur.
Valachos
Itelorum
gentilcs
cllc
illucl
qrucque
r* vo:
#(c)#
to
f'.:erit
arpumenro,ludTGtrilffi
l. l,::lf :: t rl,,,l:'l
;a;;,'."
i.
q uiiil.
_
I
I
{
.l
talo
dlfi
ne
foiic
t.
r'd
ac-fu
s'
qiii,j--'
br,r,
h
SJ"uf:
,,,Uagaris
Oli
aici.tur
parv-o
irlmodurn
1?,
W;,ludd
rtal
urn
a.n
s.iEi',-a]il,
ii,,to,
.riilu
mt,rs.
poltremuih-
illud
Valachis
intti-
:i,T,
q.:?f
i:l[.mptexi
n-,,
nuiilno,u-,
qul
r
telte
terum
FOJonicarum
fcriptore
Ale.xandro
Guagniiro
r-U
-oiir'n"..",
*
ol
o
cfi
ur-_i
ro
c;
ui
fi
lio,
n
ulnJ'ivr
o;;;;;,
.r_
situta
per
chirft um
ral;;i;;;
En
r]"ci
rr_
fiiana
Sa.cn
Grrcorum
,i;,;
iuf*iJ;ni
,
I
ua
proinrle
ritiis
illius
irropag.tri.,
rniotd".
Vie
,
&
Trrnfalpinc
llp"i"l
ri..i
,.it-qgi
oliito1
nuncupdrinl"
;
ii,if"i*1rri
fr*if;.-
lern
Romananr
habure
,
"guam
aa.d
-ioais
eoJruperunt
,
ut Latini
etiarn
fermonis
gne_
lrs
pcregrina
effc
videatur"
Crn,
ipi.-r:uai,
edmodum,
&
Schifmari
-ac
fupeini,io*iUu,
ficulis
fuperioribus
invn_lute
S'pirir"rn'j"o-
d,tq*
,i
foio
patrc
proo.C.r*".riiiji,
,
nrr"
taria
orthodoxorum
.l11lcra
.-";;;;;6rq".
r.itus clamnabat,
exec,
l,
9l:,o
accipe,
d;iti'flq:i;,ftiilltll
:norr1:orum
tacrl
,
ut-
fi
Romani
rit0r
Sr_
ecrctorurn
luernpiam.
ad
Irpide6 Valachorumarem
rem Divinam
I
funditis
rliruerit
:::::
con-tigi{Gt
''
ilhn
i;;;il;;ill
jiir,i,
JJ'l;J[iil,'illHltlj
L
a
-
irac.
I
i
I
l
r4
-l
r$
il
)
i,
E-
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
7/81
#(e1ry
y----
G*"-;t.
c.tn'r
.iffiiffiiiliffi
fe&os
morbo
falutari
rurfri
initiabant
iavacro,
tenueutes
honore
privabant
fepultur.t.
Ex
qribus
demum
,
citcrisquc
inn"umeris
crro-
tibur,
ac
fuperftitionum
,'qurc
confult6
prc_
tereo,
tenebris,
DEO
mifercnte
emergerer.
operlclue
Peuli
Baranyi
S.
J.
Sacerdoris
Eyan_
gelicc
veritatis
lucem
ccepit
intueri.
Hic
Tteophilo
Valachorum
id'tcmporis
Cnti-:
fiiti
author
fuir
r
696,
ut
ejnrefo
curn,
fuis:
Schifmate
,
Romane
Ecclefir
reconciliare-
tur.
Coadta
igiiur
Synodo
menfc
Februario
l.npi
r
697.
rcm
aded
fcliciter
gclfit?hco-
philus,
ut
ejupdem
Anni
menfe'Martio
Re-
ljgionis
Catholica
profclfio
omnidrn
con-
fen .u
recipcretur
,
q-uam
ad
verbum
hic
fub-
trcro.
-,,
Nor
Theophil;s
DEI
gratiil
EcclefiaVa;
,,
lachicr
in
Tianiylvania
i
p"rtiUf,.qu"
U"-
rr
$?rrr
erdem
annexis
Epifcopus
,
&
uni,
,,
vei'fus ejusdem
Eccle{ia
Cierus,"-r*o-
,,
rir
comnrendainus
tenore
prafentium
,
5
Quibus.expedit
imiverfis
,
qudd
c&m ela-.
,,
pfrr-Februario
Albae-Julie
fcneralem
Sy-
,,
nodum
crlebraremus
.
un",iirni
conleniu
,,
c-oneluiimus,i
nos rcdire in
grrrnium
fan_
l
qf
Metris
Ecc'leiix
Romano-Catholicrc
,
,,
ciC6mque
reunire
,
ea
omnia adnrictentes,
*
Drofitcntsi,
ac
crcdcnter,
{u4
i.ila
adnit-
titt
'#(z
)
#-..-
,"tit,
profitctut
)
".
o.a;t-
tq;-fi;;
,,
illa
quatuor
pun&a
,
in
quibur
ha&cnur
,,
di{Gnfimus,
Profitemur
:
.,
t.
Agnofcimus
Romanum
Pontificem
",
totiur
iccicfip
Chrifti
pct
orbcrn
diffufa
..
caput e{fe
vihbile'
''
,,'r.
Profitemur
prater
ccelum,
(etle-m
Bea'
n,
torurr,
,
ac
infernum
r
carcergrrr
damna'
,,
torum,
tertium
dari
locum,
in
guo
anime
,,
norrdurn
expiatr.
dctincncur
,
-ac
puri6'
or
ctrD
ttlt"
,,
3.
Panem
Azyrnutn
fuffici'entem
(nate-
,,
ti"-
Ccena
Dominiea,
ac
Sacrificii
Mi[l?e'
",
fcu
fiturgia
non
dubitamus.'
...1.
Spiritum
Saudturn
tertiarn
in
Trini-
o,
tate
pdrfonam i Patrc
&
r'ilio
proc.edere
",
crcdiinus
,
ac reliqua
omnir
admittimus
'
,,
prof;temur,
ac
crcdimus
'
quae
lancta
ma-
,,
i"r
Ecclcfia
Romano-Cacholica
admiilrt
'
,,
Frofitetur
,
ac credif"
-'
.ri*-im
Fidei
profeffione
tria
viciiFm
i
Sacratiliima
Cafarei,
Rcgi6que
Maieftate
po-
,,ftulAroor.
,,
t.
Llt
Sacerctrotes ,
&
ritfir
,,
Cre.i
Monachos
eorttndcm
privilegiorum'
,,
*
jotium
participes
laceret
,
quibus
iam
-.
o"od.ttt non
fol:irm
Sacerdotes'Romano'
,,
Satholici
,
fe
d
etiam
Ariani
,
Lutherani,
,,
Catoin;nni"
z.
Ut
in quolibet
pago,
in
,,n"",Pltochus
e
it,
domrim
habcai
Ecclcfia
'
"Pe"
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
8/81
-_.
#l_ J#'
,,
Prto.hiakilFfi-.tfir,ffiffirH
,,
do
cogatur
p'ar_och.us
habitari,---r.
rir'rj;
,,
rgu:lta
dgpcndcntia
,
&
difpofiiio-pa,ro.
rl
ch{ym
[r
pcncs
Epiftoguni
,
&
null6
lr.-9doi
pencs
fccularcr
,
ir
haCtenus.
ei-
Dusdemum
hunc
in
modum
fubfcripferunti
J,
Nos
inguam
prcnomineti
tirioptritus
,'lprrlcop-us
,
ac
Clerus
uniyerfsr
hrcc'd
Sua
,,
Saerarilliona
Caf*rea
Rcg$6que
lvtairRrt,
tru_
,,
snillimC
hic
p
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
9/81
-
#(ro)*
gratie
pont
atdl-cmci
;;ffi
rninr)s.
,
qudm_
luculenturn'i.o,
,rrii_.oi-
lfi
,;
il
fl"
"#
iT"i""
l
l
To,,tTiXli.
t;5;'fj
,,
Rornano-Catholicc
ii..arrr'r-;;.;X;';;
,,
liqio.ni
Ecclefia
Romano_Catholicr
adyer_.
,,
fanti
adherere.
athanifi-uGpil""fr"i,
ar_
,rchlDiaconi,
ac
uleruE
univerfus
alba;Ju-
,,
li*
,r
699.
-die
3o.
s.f
trm
(Luo
rerd
hac
omnia-teftata
magls
facercf
.rtthanafius
,
viennem
.";;ii,;rf;o'r
rou"
ovunr
irnperrarur-n:
dipl;nl;,
-qu6,
quia
tln
i
o_
{onc
t,'
rilec
I
a
rare
t
u r.,
R
e cl
u
ce
m
t
I
I u
ftri
fil
f1f*
;i,1
#.,?,1?i
if
?:,1::'
f
ijlll#:;
l
/p
rhoniacorum
corn
lrri
n'
airrrlrr"
jourrn
i
nd
uxi
t,
-Va.l
a
ch
or{rm
gue
Epifcopu
rn
Ctfaris
nomine
dixit,
ac
proriulg";i;.-t-""
"'
Juvar
hic
C
plurimis
p.";;
Valachorum
_'?p'ir.
atigiffc.
l"
s"r,'ct"ir*'
.iiiill"a,
memoria
,
temrorquc,
-9Do.,l
..i"i-f,u.
"l_
t irre
re
fol
cn
t,
obfeivanrll
.
-.",i"1'
"iJr'r,i*
em
rudes
piaculum
f,o-i.iaii,r-L.i",
"ff"
tucunr,
vcreres
fequurrtnr
irrior."Gi,uo,
in
anno-
majora
hibcnt
i.li,"ii",
#i.u^
nte
pafcha
hebdomadar,ioi
f.ltr*
r'
.r,r"
Qhri{ti
Nataliria
al
complefren;.
;;
;#li,l?;,"
H1,3:Jf:::T
ijfa
Divorum
pqri,
&
nauii-ilir"nl.i
A
i Cr-
r
I
#(rr)#
;Eiffiffit-"d
xlx.
cal'
sePtemb'
;r;;,
&
quidiuid
la&eum:l'
oo.1
otJ
il;;;'.*^idi";;;
etiam
feri6
-quarti
'
&
i;il-;
*.
in
memoriam
salvatotir'ls
Cruce
mortern
oPPetenti$,
itli
,.
qudd
hu-
;aJ
gtn*it
ned'einPtorem
tlie
lI:::ti:
nuncupata
Ratum,
ejusdmquernortem
ln
itiJ*"io.
concilio
clecretam
e{fc
credant'
'iiliii*
;-
a,{uerfo
san&i
vigiliam
r
ptl:
li*"t
Ao"ftolorum
Princigcs
,
&
Dominr
Pracurfoiem
excipias
)
d
Rftbenlcorum
faftrlrum
ritu
,
jcjunid
venerantur
'
uruclt
iil;i;;;";
'
d.ip"* ,
ac
sanctorum ima-
;i;;-;;n"l
ptor.quuntur
reYercntia
:
Pa-
i;;;,
;;l-
io'naor'
dcteto.
lugent.
t:Pi ,t'
E vulso
complures
tanta
laborant
rnlcltler
;
;;fili"l'-
b'-inicam
.ignorent'
ad
6urninot
&
Sacerdotes
mints
bccupatos
iil;lil;
i,l-
p.t,;n.it-ti6tittnt.''
sacErdo-
;;;i;b;t
tahtirm
feftis &
dominicis
ritu
orco rem
Divinam
faciunt,
nullor
ferC
'
il
;;j,i";;
-qnotat-
excipias,-
a$
nopulum
i;;;;;;i;
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
10/81
: : r::-S' :l:.#
cnim
vix
riiud
prater
cerimonirs
qu"add
n6runt,
qu*m'-lpge,y.g
;' fi
it
ro
ca
teroi
gen
ti
r
tru;us
ritu:
,
ac
ciiiifyctudinet
r
TUe
aded
in
T-ranfylvania au&a
numcro,
piopagat6que
eft,
ut
Anno
t6g6.
dum
furrdininia
*r.r-
cum
lcligione
Catholica
communionis
iacc_
rc_t
Theophilnr
pretcr
bis
mille
Sacerdotee
odt
uagin
te
plebe
i
orum
millia
Brulllcrilcrtura
*#Hfl.
n
: il'3.
i:lfi
ir*J;
ff:i:":
iiiT:
-
nes
Nemcg dc
Pata,k,
rit{is
anii
tatini
Sr_
gellos-
facris
,
profanisque
lirc;jr-
;;;rime
rnltru0tus._
Qgo
in
munerc
durn
ftiinuC,
qu*
fubjeCtos
populos
conrrr
malevcrlorurn
conatus
propugnando,
qud priftinis
ab
erro-
ribus
ad
Ecclelie
auth6rititem
revocrndo
dcludat,
non
find
porre&i
vsneni
fufpi.iono
mcritur
Anno_
1727.
Ingemuerutit
;d
pa_
tris
in
cegerri
mi
obi
rurn
fiIii,.
gu
i
bus
corcli
era
t,
popurartum
ialus,
frec
ante
luClurn
ablter_,
#re
,
guiqr
Prafuiem
in
llluftriJiiolo
,
ac
Eeverendillimo
D.
L.
B,
Joanne
Klain
Se-
minarii
S.
Adalberti
Tyrnavicnfir
Alumno
redivivum
rcciperent
Anno
17zg.
quem,
nondum.
fuo
funqcntern
m.unere
,
cliu eft,
qndd
anhelent.
Clerus
interer popnhisguc
edvcrfus
variorurn
iniurias
femei
tireri
ne_
Itius;
ita
volente
Cafarea
,
Resiique
Ma_
icftate
Acaderaiei
Socictatis
J*U'Collegii
lau-
*(rt)#
Claudiopolitani
Re&oris
ope,
confiliit'&
diredticnc
tltitur.
s.
Iv"
An
t
i
q
ai
rus
fite igionis
Cat
h
oftc
n
in
Trnnfllaania.
CCvthiam
D.
anrlrc*
Apoftoli
ptedi'crtio-
D
iot
fuiffe
excultam
comrnunis
eit'opt'
nio.
&
D.
tradit
Hieronymus'
llnde
verr'
tati'eonfentanettm
vicletur
nonnullos
ex
co'
iorn-p"n.tis,
qui
turn
Cbii{lo
ecce{ferant'
il;iJi;i;1;';;
Catholicam
intulifG'
Er
ir
*riimt"
l?
e
tiam
Dacia
Ri
pc
nlis
t
racti
tioni'
bus
*ccepimus
Gendum
Do&ortm
l'eulum
io
vrto"Li.m
'
qusm
Transalpinam
dicimus'
ocnetrife;
cuius
veritatis
complura.
Anno
#;:
fr;lreiint
indicia'
Adh'rc
enim
fe-
i#ii
;;';on
--m.dio'rem
chriftianc
.
do-
ili;;
-.ottop,"t.*
devoluti
-
ruperieban-
;;.;til;-lt
Divi
Pauli
Apoftoli
Difcigu'
iot.
otpott
ab
Apoftolorum
temPoribur
p-er
.#r"i-^
v"l.ihotom
Progenito-rum.,
fc-
riem
propagatos
'
nuncupabint'
Saccllum
etirrn'in'pieo
wemoieft
cum
P-orta.r
tene'
ntiil..lr,iala
,
Altari
'
vafr'
luftralibus
ur'
;;?il;;;iro
aitincia
ex
cadcm
Petra
eL
il;.-;d;-.. 1u*t.
hoc
rrrc
molis
arbor
*i*iitot,
fub'qua
Ds&orern
gentiunr
ver-
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
11/81
t
q
"
J
".
',
i
"i"
;
",'"t
"f,:,3".i:i,';,T,
j*
tl
holicarn
in
Dar:ia
i,
w;.oraus^TiTd'qurr,A
t chrifti
Narivitatc
r"*io-iinL,#,Ji,l
am
cfte
Martino
Szenr.
I
ya"lio"rrli'n"i..
"..
l,
l:
t$::
n'll3,l;l,;f
;i'
-:fl
i*j:g,l*
I
,
doxam
converrir.
rr"J,
i..rii.*i#tlr,
.r_
f;t#[*{al.g$,]iffi
gar^orum
_R,egir.
animus
f,rmam
i.aiion,
,
It*tr
$y.l'trliril-jiHli
il{|;11i*il"_'
:#fi
1
i:::ntl,
r,l#.g
i
o
Nicolao
cc,lil
rct
p,*:
.y*
:ffi
;
ffi
li,l
*"
I
L
l,i'i,illltj
ll.::1 I T
^a
po
{toric.o
r
u.n-
Jot
li
c i
ioa
i
*,i
r r-
ulrebar
r
trG.
quod
inutilibus
t ri[i.-
iiiru_
rurn
n
egligen
ri'd
e
ven
i
r;
?;fi
,'iul.rri.lrr.,
ffi
[
;
*H"fi
i;:T
X
H
";;,
R.li,Toli
X
*:
alibus
Barsnius
ah
ffiili'#i:iii;fir1f;
iJ,i;
*,'dJ#
i fl
f,es,
S(rs)#
.+.-
f"r,
G.tfScythas,
Dac6sque-,
n91[s.
v:nr-
rum
fup.riticiouum
tenebrii,
fccrir
Chtiftia'
nis
reddiderit.
Hunc
in
Dacia
rnortem
oP'
oetii(G
Romani
Martyrum
Fafti teftantur;
L n*.
enim
rlie
7. Januarii
teferunt
,,
In
I
ba.ie
S.
Niceta
Epifcopi,
qui
fcras
&
bar-
iib"t"s
gentes
Evrigelii
pradicrtione
mitet
i,
reddidii,
ec
manffrtas.
Vcro
etiam
fimilc
vid"tut
Sen&orum
Epifcoporum
alterutrum
Epircouatts
Asenfis
&
tvtllkovienfis
funda-
m' r,
t"^
iec
i
(G
iquort
Di
lTertation
i
Paralipo'
menicn
rerum
inemorabilium
Ungarir in-
..feruit
Mar,inus
Szent-Ivanyi
S.
J. ,,Tran-
.,
fylvrnienfcm
Dicecefim
antiguiflimis
tem-
..
potibus.
&
longd
a4tc
temPora
S'
Stepha-
.i
i'ti
neeis
di&am
Aginfem
&
Milkovienfern'
-i.
it.ni Nicetam
fuiffc
Dacorum
Epifcopurn
circr
A.
C.
lS6.
ex
Annalibus
Romane
Ec'
clclia
afGrens. Catalogum
ibidcm tcxuit
Epifcoporum
Trrnfylvanienfiurn
ab.
Anno
tzdz.
ad Annum
ufquc
t69z-
uncle.non
obftrare'cum
Mclchiore
Inchoft'cr
Annalium
tlngiricorum
fcriptore
coniicias
a&r
Dacica
Ecilefie
ad
Divi-
Rcgis Stephani
tempora
pluca
admodum
fuilG
monumentis
confi-
qnatat
aut temporum
iniuri*
interiitG. An-
;iqurtam fuiG
-Dicecefirn
,
&
Dacos
ad
Ido'
loium
cultum
reverfoc
vel
inde
manife''
,{tum
6mi vidcturi
qudd eam D"Stephenus'
Prl-
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
12/81
#
(
,1)
#
primus
ung';G-il"FFl;ffi
cuttu,
chrifto
ceperit
init.urrii-,-ii.'
"rrim
-elcior
Inchoffer^
Soc
JESO.d
ai.-
root.
n,
S.
Stcphanus
R.ex
franfyh,anirr'-Ch.ifto
lpe-prit
r.poptlique
omnir
eundem
Dacir
,,
traotum
incolentes.,
metu
,
ln
fpontc,
re.
,,ligioni
.manus
d.d;;;l;'pii*iiui'
.ur,
,,
maximl
pii
Rcsis
Stephani'i,iit-d*i"nr*
,,
Chrifti
in
va{to,'&
op.ilroio
iria.r"
pri".
',cipatu,
& Anti'fti,."i,
qui-n.ligi""i
f"r_
',
mande,
ordinandeQ
ue'prlefllr,
ioniiru"r,
Et
ecri
ftatim
i .oor.ao'.u;;;U;;j;;r*.
ljo,.
cr"
eorum
D"*
;;uiia",.ai,i,n_"
lg,1t.,
il
q.u1
bcllum
Irri",ii
flr*.
o".
cem
Relipioni
Cathslice"addi&ittimum
Zol.
tan
didtum
,
proavu.m
ruom
pi*fiiir,
g-
Tl,:|.1::
in
Reipubric*
tutelr'm
ipii.Jp.ro
rsnarlrato
Tranlylvanjr confuluit.'
_
rncerea
dum
Ail:u_Julia
impenfis
D. R_e.
gis
Stephani
^ifani,
tonoribus
{uonaril'an.
tonini
Pii,
&
Julic.Matris fud
l*i,
*
lu_
nonis
nomiue
eb
Ulpio
Mutirno
bu.i
r,r.
gionis
xiii,
eredti
rudeiibus
,tfirr;;;;.
-irio-
fylvania
tota
dirioni
ruuerat
aicn#rif.lii
f1lpo.nicpfil :
totll
verd
rpifcop.ffdor.-
cenlr
rn
Arch.i-Epifcopatum
ivc&b
itr
rcra
partrn
placuir
,
ur
Alba_Julienfis
fcptcm
complexe
comiratus
: Albcnfcm
,
Hrinye-
orcntcru
,
Colqficnfcrn,
Dobocenfcnr,
gslt6_
S.6l-
#(rz)
$z6lnokienfem,
Touclenl'em,
&
Kfrkfrll6ien.
fcm,
Colocenli fubefGt,Milkovien[s
verd
Si.
culiara
;
&
feptem
Saxonurn
Civitatce Ci.
binium,
Claudiopolirn
(
cui
fobinde Szlfz-
y[nfinum
fubititutum
cft
)
Bi{triczium
,
Co.
rond,
Mcdgycfi
num,
Scgesvarinu m,
&
Szttfz-
febelinum
continens
Archi-Epifcopurn
Strii
gonienfem Metropoliten
a.gnofceret.
Qgr
de
re
hrc
Georqiuo
Haner
fcriptor
Lothc-
,rnus
ex
rnanufcriptis
vetuftifimis fuc
de
Tnnfylvanica
Ecclc{ia
hiftorie
inferuic.
,,
Eoclefirpo{t
Alhenfem
prima
erat, gul
rlrrl
perfe&ionem veniebat
,
MilkovienGr
,
rr
cui
ctiarn
Epifcop_at{is otficium
conererlcbr-
n,tur
,
rclique his duabus
fubjiciebantur
:
llurde
etiam
faCtum, ut
totaTranfylvanir
,rrhtiguitus
duos
Epifcopos habercr
,
Alben-
,rfem,
&
Milkovienfcm,
quorurn
ille
Ar-
,;chi,Epifcopum
Coloccnfem
,
hic Srrigo.
;,gonienfern
agnofccbat
Metropolitanum.
Qa
verd
ratione
po{t
Albenfem
Epifcoga-
tum
primam ad
perfc&ioncm
venife Mil-
kovienfcm
Ecclcfiam
afferat,
non
video,
ut-
lotc
guam
mulrd
anre
Divi
Regis
Secphani
temporr cxtitille
Bullp
Summorum
Ponrifi-
oum
Bonifacii
IX.
&
Pii
II.
probant
;
nili
tcrnporum
iniquitrte
colhpfam
,
forence
inm
Epifcoprru
Albcnfi
reftrunriln
inrcl.
tigar.
Rur
e
g 6;fl
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
13/81
_
Rurfus
Annd
r;42.
cversd
funditus,
dele-
tique
per
Tartaros
Milkovif,,
Epifcopatul
vetuftilfirnus
antiquatue
edcd
e{t
,'
ur
iedes
ctiam
9iu-s
q
rnemorir
hominum
exciderir,
cui
proinde
iure
illud
Poeta
occini
quelr:
Nanc
Jigct
cJl
,
zbi
Ti.dn
fuit
i
Jure
t'.men
Epifcopalia
Pontificis
ac
Regie
iu{fu
rd
facrr.
tiorcm
Cibinienfium
Sacerdotum
Senlturn
funr
lranrlata. Numerabag
id
temporir
fi_
crum
illud
Canonicorum
collegium
Secer.
dotes
omnino
vicenos,_f.
qu"ruor,
i-tuo.
rum
numeto
munere Vicario
unur
Arclii.
Epifcopi
Strigonienfis
fungebtur.
./Edenr
perquam
rragnificam
Exaltetc
dicatam
Gru.
ci,
arir
numero
Sacerdotum
equalibuc
infi-
gnem
,
&
amplilfimis
dotatani
po{Gllioni.
bus
annexarn
habuic.
Totidem
Epifcoprtus
Albenfis
in
facratiore lenatu
viris
ni-".
ravit,
Balilicimque
I).
Michaeli
Archangelo
frcram
i- D: prirnfim
Stephrno
fundatani',
i
Jornne drinde
HunnradC
rcfterrratarn
r
lrl-
plLque dote
inftru&em
pofiidcbet.
'Stetit
gemine
huic bafr
innixa
Religio
Cetholice,
&
fine ullius harefeos labe
integre
,
illibe-
tigve
per
quin
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
14/81
if
---
#_(
zo)
#
Mi
i.-,{
o
yi
en
r-i
"l*"
uF
-
i:j_rj* F"T
fi'be.l?
;ttdi*'
j"m
dognrate
imbutor,
Frinceps
corum
in
nu-
rnero
Ulphilas
,
natione
Geta
,
literarum
Gothicarum
auchor
fuit , is
ipfe, qui
Con-
cilio
Nicrno
Anti/lcs
interfuerar,
liic
i
Ca.
tholicir
defcifcens
facris,
Arii
arnplexus r:r-
torcs divinqrurn
fcriptorum mbnumentr
Gothico
dondvit
fermone,
effecitquc
vel,l,
lincera
Rcligione alicnus, Theodoreto,
&
Srrfomcno
tefie,.
ut
rudec
admodum
Gothi,
GetrQue
facris in
literis
cvolvendis
fturli-
um omne
collocarent
i
9uO
vclut
hamd
capti,
Arianorum
fimul
Epifcoporum
fcr.
ftonibus
edduCti
Arii
fcnlim
eriorer
imbi-
berunt,
nep
fuis dcfinitos limitibus
inGen.
tiles,
Daciatprafertim
Medirerancc
incola:
popagirunr
:
qud
demum
iir
a,uthoribu:
plend
velut
alve6
pravum
Arii
dogma
ir.
,rupit,
ncc
anrC dcfiit
habere
fcCtatorcr,
gurim
primus Ungarorurn Rex
D.
Stephanur,
Gyula
Duce
debcllato
,
rcbrisque-
fcditiofis
ptce
compolitis
Tranfylranirm
Chrifto,
ac
Ungarie
adjccitlft
Anno
circitcr
tocr.
s.
vI.
Origo,
6
propagatio
Lat{terttfinrtln
in
Tranfihtaria.
Indicatam
I
fupcrftirioqum
tenebris Di-.
vi Rcgir
Srcphani
virtucc
Tranfyiva-
E,
niaq
frnden
teo'uou,
ii.
pi;i;-:"
+""fii.T,li;
u
a
m
co
n-
lc, e
n ce
h
o
d'i c
i
",
ii
n
iit_
.al'Jn
;
"
".
f;*ii-fr1*frd*:#Fitr
Jregoilo
Sorger
ouem
anno
hcc
Romani
l::::::l
rranais,
h,gr,q;;;;;i.ii;';".
S("'J{*
'tu
n
ta
r e
A
n
ti
{li
tc
m'
";:-Jl,ti
;
;
;T;;:;;:
p".,
ff'i'
ffi'"lTff
,H'*1::'
*;n;;;fi
'
ririi'
S.
v.
Frimw
Ariinora,n
in
hranfil_
taniatn
adsentsr.
NOo
multis
anre
Atrilr
in Pannoniam ad-
- '
ycnium
annis
Gothorurn
,
&
Geta.
ll-
ftur;mi
neligionc
Catholica
irntoJ
oo-
rrerfl
t[cQlebant;^
guorum
pars
Hunnorum
Exoll
Imprrium
I'edcm
in
Mefia
&
Thracie
3D
llilano
Orienrir
Impcratore
Valentc
cl
lete
Impctrdrunt,
ut
Romanum
propugna.
tent
Irnpeiium,
eiusque
fines
.Uliun,lroium
:ncurlron.bus
turarenrur.
Tnns
lftrum
igi.
1.1: _.,,rT
libcris,
&
uxoribur
prolcCti,
Af,*:
vlYo
Dupc
,
Epirbopor
ne&i
funt
Arii
dogmr
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
15/81
#
rr
.a..
.---- --_-
niarn primt
omniuo
nova
Luther'i
do&ri.
na fub
Vajvode
Catholicis
;mbuio
'facrii
Joanne
cle
Zapolye,
Stephrni
Ungrrie
pro.
Regis,
&
Advigrc filio
i
guantufrvis
conar
ti6us
obfiltente
-,
tenebris'iterum
invoivir.
Lci frriem
plucls comgle&ar. Anno
rgrf.
Martinus
Lurherus
genti
Srxo
,
t
Monacho
9'i.
n.
Auguftini
fahus'novi
oi.uns;iii'apo.
ftolus
,
pi:ftquam
adversis
facrarii
Romini
Pontificis
auchoriterem
,
Virginis
DBlpare,
ac
Divoium
cultum',
cetetique
praiipur
Carlr.o-lice
Religicnis
capita
non
tari
,"r'bO,
&
difcepcationibus
pdfm
habitis,
quim
li-
bellrs
in
lucem
editis
novas
'opinio.
nes
fparlifl?t
audaciis
;
qudcl
nori
de.
cfG,nt
,
qui
prater
aviia
reli-gienis
ftudium
avidi
eas
arriperent
erquc
(
ilt
novitate
fr.
cilC
curioli capiuntur anirni
)
acertimi
eti-
arn
propugnarenr.
Lapsb
bienni&
negoriato-
rura
ultrd cirr6que
corireantiurn
ltulii6
cjur
ibelli
Cibiniuni,
Saxo-Tranfylvanorum
Merropol.im
penerrirunt.
Eos
cuiiofiirs
ca-
teris
volvere
,
ftudiofi&s
le&irare
Methiar
Colomanus
C
Venerabili
Canonicorum
Col-
leg,o
tu61;.ur
Sacroru-rn
Mini{ter
,
adc6rluc
Romane
Eccle&ac
reformande
nccellitatcnq
in
animum
immittere
o
ut nondum
elapsl
bienni6
novarum opinionum
philtr6
irnbu.rus
d
verirete
dcficcrcs
,
6bgus
irvrtrrn
rgte-
gllt
t*-
o
tro
oPeram
Anno
lt2t' 8'
Aug'
t-i;.
oUitns
Luiherani
in
Tranfylv-ania-
pro'
i",-,t'*l{:i{#:'#:::{::ili aT:'':il"i
i.t trtpotit
qcftarum
fcriprori
Luthcnno
)
ili."otii*i.
Colomano-viti
fun&o
fuc'
""riii-iit,uias
Ramafchiue
,
gui
non-minirr
i:'J?ffir
:'T,,*";lf;
I'ti#;.
"lii:
fr
ii':
ioicicbatur.
curatoiti
exemplis
obfequeben-
titt
"iu.s
:
Viri
religiofa
prof'elfi
in{tituta
'
ec
Virsincs
Dco
dicate
five
neceliitate
com'
rrfir"."
fve
novi
evangelii
ad
carnis
volup-
i"t".
'n.."mmoilati
fvavitate
illcdtp
ceno'
ilit-"on.iom
remittebaut ,
vcrbi
Divini
li*dicatores
in
errorum
sragiftror
transfor'
i""U"",ot
,
advena'
Cathol'cis
alibi
facris
i"i*"ti
Luiherum
fccuti
ad
civilif
recipie'
t"nto,
munia
,
excurrebant
ad vicinos
cir-
"t
*
poeolos
avites
rcligionis
hoftcs,
rudm'
"".
i,fJ"i.ulam
C
Ro"meni
Pontificis
,
ab
6ril5a.-"**
sacerdotum
obedicntir
ed
f.iiu*-
opinionum
commenta
traducebant,
tvtagiftratui
demum
ipfe.
publica
hetefcot
ii"?.itationis
,
tradeniaquc
Luthcri
doCtri'
ne
poteftatem
fecit.
-
a'uxit
nutantis
in
Dacia
rei
Catholic
ct'
Iamiietem
lu&uofus
Georgii
Satthmari
Stri'
gonientis
1
&
Gcorgiilfrangcpani
Coloccnfi'r
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
16/81
i
tuifltnt.
ira
"rrJ'p.i.r'
"irnu,.]TIij"&?:
ate
Antiftirer
.
h;i
Paulum-iJr*r*urr,
,
lleLadielaum
Szalkenu*
rrrAr
iii
r"i*ffo-
rcr,
qui
c' .nminarionibuscrebri;
;;;;;;;-
mrtis
fedtitorer
percellere,
Ot-no,
qu"-
dam
detellatione
fi,"1r-
U*i*i.o.
.;"-
6tos
jugulare.
nitcba.rtur
:
fu'is
ii.--
""r"
n_
cet
cultores
iatcrcelTerint
votis,
qrribus
ar-
dentiflimc
Ludoyicum
rr.
u";;i"'."n1g".
,,
erotabant
Anno
r"gz3.
,,
u_t
Luchcrano,
,
,, &-
eonrm
fautorcs,
,
i.
'iaaioii'ioiru_
,,:dherenres,
velur
nlrcii.oi
i"nert*"
r.-
,,
cratillimr
Virpinis.
MARrE'
i""i.}pirir,
,,
& ablrtione
J-n,um
bonorum
fucrunt
,
Maje{tas
l.gil_,
veluti
C.rtroii.ur--frrin.
,r
cepr
,
punirc
disnctur.
Anno
verd
,,li,
pu.b-li
ca
R
eg
n i
Comi
ti a
i
n
carn
pi
s
i.
t
o
ri.n
ii
U
u,
cdi&o
corfruni
Lutherenos
oroes
i
R.qno,
qud,
tum
pcrtincbat
rr"nfylu.ii.
,'ritir_
L:1."-1rtecrevcrinr;
n?
ramin
frlutrrir
pio.
tum
conhlia
proficerent,
funeftr
cum
Tur.
cis
brlli
dillidia
effrcerunr.
Jam
cnim
inda
:l_-:qre,:rto,
Belgrrdg
A;;',1r,.'p.,
3,_t-.jli-=Yalachirrn
lstd.
fe
fc
diffundebant
o
I
rantyyanirm
depopulablntur.
,
Et
,gi.arnvis
'oinnir
rurnote,
,
timo-
rlguc
bclli
plen+
clftnt;
t.m"o
luriooi-
#(q)*
Archi-Epifcopi
obitus
r
-
uorum
fupreil
aurnorrratc
noyatorum
fludia
cohibcii
oo-
#(eq)W
-r--r-..j-#--
ros
r.r
it
ex
literis
ld Lldislaum
Szalka-
nur.n
i
Collegio
Canonicoruni'
ry
Vipario
aritri-rpifcoiaU
Petro
Tbonhaufero
datir
inrellcxii
in'edibue
Joannie
Csuka{ii
viri
ordinis senatorii apertum
effc.
lpdum
litc-
rariurn,
cantari
linilv5.
yernaculi $ymbolum
Nicpnurn,
ade6q;
Miffrrn
fieri
Germanicam
:
in
iira"i"
edibus'degerc
Seorgium
quenrhm
Monachum
ab
ambrolto
$lefita
Concionatore
quondam
Cibinienfi
ex
Srxonia
millurn
;
gul
i;r
vicis
finitirnil
ab
obedientia
,
prtcep.
tisque
Ecclelia
populum avocct
'
dj&itdt-
qud
Evangelium
annis
plus
quadringentir
firitl'e
abfconditum :
Cibiniqnfern
item
ur'
bem
ingredi
plures
dogmata
Luthcri
profi.
tencer
;
rurfus.
Monachum
rlium apud
Ec'
clefiam
D.
Elifabethe
e{fe,'
Joannem
Sur.
daftrum,
qlri fermonibus fuis
ordinctn
Ec.
clefia{ticum'infe&atur
:
nullar
denique
de-
cimar
Parocbis
dari,
i
Marco
Pcntllingcro
Judi_ce
Regio Tcrnplum
guoddrm
violari,
i
Qge{iorc
Rcgio,
caterirq;
rem
familitrelu
Clericorunr
diripi
:
tributr
imponi,
minir,
rc
probrir
omnct
vexari;
tt
inqurm
hrc,
alilquc
intcllexit
;
Saxoaum
Judici
Rcgio
cum
pcenl
privationir
Megiltrrtfis
dcman.
drvit,
literir
Bude
datil
pridic
eefti
B,
Mz.
ric
Magdalenr,
ut
eiusmodi
bomincs
com.
prehendar,
tc
qucmque
pro
grrvintc
culirt
ctfti8ct.
B
f
Nor
lu
i
-z--)
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
17/81
*('6)#
Non
minori ardore
Ladislaus
Ezalkrnuii
Archi-Epifcopusr
ur
invalefcene
luthermuml'
dogma
inTranfylvania
fifteret,
Decanis
furi
iurirdi&ionit
Cibinienfi,
&
Coronenli
ly.f
Aug. literas
.{edir
,
9r:ibus
iliftri&C
pr499pii,
ur
eos,
qui
libros
Lulheri
liCiiraverinr,'irire-
lint,
vcndiderint
,
ejusqr.re
dogmatr
amnle.
ri
fuerint, ac'i
Marre
ecclefii
fefe fcgrJga.
yerinr,
anathematc
defigant,
continuisDo-
minicir,
feftisquc
diebus.
Decanus
tamctr
Cibinicnfis,
&
Parochus
I
pana
prornulga.
tionc
ob imminens
vita
periculum
abftinere
debuerunt. Aut ccrti
(
irt
tempuq
do(uir)
Curio
Cibinienfir
,
Mathias
h.-ru.hiur
in malum
cdnfenferrt.
Tum
fupprcfsd
man-
datd
Cibinienfes licentie
frena. lgxrntcs
Lu-
theri afltclas peregrd
atlventantes
hofpiri6
recipere,
comi,ledti
,
fuftentare
:
quin
imd
Malsus
Prntflingerus
fprecd
Rcgi6-, ac
Ar-
chi-Epiicopali
decr:et6
Georgium
Sletitam
vlta
Rcliqiofe
de{brtorem
domi
fue
alere.
[Iec
dum
rnemoro,
alterum
ruina
ca-
put
occurrit,
cx quo
non
mediocrenn
res.
Chriftiana
cladem
accepit.
Luthcri
verd fe-
dta
maxrmum
fumpfir
increrDentum.
Dum
nempe
Ludovicus
Il,
immenfis
Orientis
vi.
ribuC bellum lnftruit
;
An.iftite
,
maiorl-
quc parte
virorum fan&illim6
preditorum
ficqdotiO
ad
caftra cvoctti
nscclllriO
de-
'
-
8-(
#
---
dPerniciofiffi'
morum
rapinis
p"tt*
i"nfyivinia'
.
Fa'ali
il;;;il
'"i-
nnoi'a"tium
acclpta.cladc
fpes
oni
Dacir
.o-
rui"viio
&'Ladislao
szal-
ti,"J".l"u"gie.
Hic,
ut^pub.liciscomitio-
ffi
,i+j,j,^;
::*
:
lx
J;
f,:"
1"",T'
ffi'",#
:
cum
Patronls
caPrt(
*ttil
addicereniur
,
irnpetravcrst
I
ut
co[r'
rnuni
orclinorn
o*]niod
decretd
icvera
de
iir oo*iri"
haberetur
,
effe
cerat;.
vires
pene'
;ril;"';ta-.ot"otl'"t
auxilio'
Luthero
#l#^t"rl'"in-lri"rtatlicn{i
in
campr:
cha'
il#lil;i.ot"piit'--ui"*
Antifti'i
ade'
i,ifnt
"
o
..tb
immaturo
Ludovici
II' Regis
"i'1',1::
"ioi"
'aipoiin-i
ad
Mohacsitrm
interrtu
t;;;''.i;' iiiitv,
Proceru
m
nonnullorunr
H;'i"'o,
'
;;T
ti
'ariant
Hi{torici
)
plcro'
;il;;;'roinJgit
Rex
unsrrie
rcnunciat'rs
;;;;-;;;;;-i.
Iu'"
D'
Mertino
facra
Re-
oio
diadernare
t"aiti,ot
Petrutn
Fct6nyi
tsJ;"ffiH';;;rv1;;;;ia
dirir;
cuius
Ple'
tJ;;'ilrtntit
inaotgcnti6-
impunc
Luthe-
;iT#Jt;,o'et"r"u"tur
audacia
r
profana'
bentur
Divorum
"alt,
ottopabantur
Sacerdo-
tum
collegi" ,
ptt*ti*
,
g^ymnafta.lJofitL
non.. oer-
fumham
iniuriam
uipiebantut'
C.uia
irrc
quidcm
Joannes.
Rcx
'
vel
rcEKl'
il,;i;i;
I
rir"'it'ta
cibinienfcr
Budx
da'
fti-
1i.
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
18/81
I
f,
I
$
i
#('r)S
tic.Anno
r927.
die
Co-nvcrfionis.
S.
p.oli;
guibus,
ut novitiam
religionem
abjicerent,
mendavit
,
bonorum
omnium
pobti.rtio-
nem
iis
comminatur.
paulus
irJm
Verda.
nus
Mctropolita Strigonicnlis rnifl'o
inquili-
iore
Decrnum,
Curioner
,
ac
Religiofoi
Ci-
binienfis
ditionis
fevcrl
-monuir
r'ur-popo-
larcs
rd
?n-ri.qoLj.qn
reduceie;r.'
;;
L.'ju,
-
Lqtheri
fcintilla-
jam
incendium
cvaferar;
gulm
ut
eorum
ftudio
fopiretur
;
d.uorurn
guip-pc
Regum
Joannis
,_
& F*dinancli
con-
tentione
in
fuum
ufi
commodum
Cibinicn-
fes
Anno
tgzg.Magiftratu
civili
.
ac
cen_
rum-viris
Lutheri
dogmate
infe&is
menfe
Februario
collegium
Canonicoru*
,
Si.rr_
dotcs,
De6que
faoratoi
viror
,
&
mulierer
omnes
cum
literarum
cultoribus
capitali
edi,
99
*
urbe
emlgrare
julGrunt,
i:ireptis
"
ua
mt,orum
pieras
rrcrno-
Numini
cioni.
rat
,
bonis
o
-templ6 etiam
prepotiture
fan-
&a._Cruci
dica:6
vicenis
&
iuatuor
arir
confpicu6
Lutheri
evangelio
aafii&O.
IlJurt
t:rmen non
mcdiocrcm
icligioni
Cathoiica
comrnencirtionem
attulit,
q"udd
unus
dun-
trxat
in
mifcrabili
hac
direitionc
ex omni
Clero
repertus
fir_Martinus'F6lckerueSacr-
a.o ,
9-ur
n-:
beneficium
,
guod
in
Xenodol
chio pinguiur
ob;inucrar,
airirt"rcr,
ad Lu.
therum
trea[it"
varos
,
Saxones
pralcrtirn
anim,aclvertic
,
&
turpem
rded rb
Jvita
rcligionc defe&ionern
ol.rcle
Patrie
anno
eodem vindicavir.
Pe-
trus,
quem
alii
Pe
traibonern
appe
ll3Dt,
Mol-
rlavia
Veyvoda irruptione
in
Tranfylvani-
rm
fa&a
collatis
acl
Mrrimbutgu,m
fignis
o
ac
manibus
vidtor
pridid
ffti
bD,
apbfto-
lorum Simonis &
;udr
,
oppidc Psasrnp"ri-
enfi
ignem
{bbiecit
,
f,eguenti
v*d die,
ob-
feGi'
Coroni
-,
arce
potirus
c{t
,
cundtique
diripuit
:
inde
prrdis
inefcatus
Biftricium
ufque
procurrit
,
ac
dernum
repulfus
eft,
,
Saniore,
rcccnti
hec
firage
admoniti
r
conr
filia
capere potuera:nt
,
ni'fi
novus
error
lu.
#('E)#
- -b--\....rd
ry6d
Diyinainterea
Nen:efis feverd
inTranfyl-
cern
,
guA
verit;rtern intuerentur
,
eJcmil-
fet.
Ademit
verd
eam
&
Coronenfibus
,
qui Anno
r93o,
lCibiiienfium
exemplum
fecuti
Catholicos
Sacerdotes
in cxilium
ab,
legirunt,
Ordinis
Scraphici Sodalcs,
qui
Di.
yina
ad $S.
Pctri
&
Pauli Apolt.
procuiabant,
in Csikicnfern
Provinciolrm
abire
,
Praedio
catores
templum, ac
coenobium
cum
fcptem
pagisdcfcrcre
codgcnrnt"
Crevit
in
diei
me-
lum
Joannis.Honrlri
opcr{, qui
pofterqurm
ctor
feicntiis
variir
,
tum
Luthiri
dodtrinr
plenilfimus
Bafilci
Coronarn
,
unde
ortum
duxerat,
rediic
,
ut
opcra
fua
Geoqraphi.
cr,
liircll6sguc
do&rinam luthcri
coitiicn-
D -
B6
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
19/81
--
s-(31-8--
tes
procudercc
,
Typographiam
e_rexit.
Pri.
rnus
etiam
in
Patria
d
fuperiore
loco
evan'
selium
Lutheri
promulgiffc
fertur recla.
ir.nt.
matre
,
fiiirtmqud rliris
dcvovente.
Yuleetis
libellis
catech-eticis
'
&
Augu{lana
coni.tlion.
,
abrogrtd
item
priva'td Mi{f
fecrificid,
facram
icenam
fub
utraque fpe'
cie
adminiftravit
,ludrimque
literalium
ape-
ruit,
fruftrr
obnitente
Paulo
Bencknero Ar'
chi-Presb.ytcro
ab
urbe
relegato.
Anno
if+r.
Biflricienfes
quggue
cives
ad
Lutheri
dogma
transierunt,
d,l9"
M.at-rlrao
Teitlchero
l'
thcri
cujusilam Ordinis deferto'
rc.
Aliis
item
Saxonum
civicatibus
avitr
facra
profi
ten
tibus
ifrterrli6tum"'
Hac
erat,,rcgnante
Joanne
Zapolya,
Iu-
&uofa
Dacie
corlverfio
,
haec
fe&*
Luthe-
,.o*
orootga:io.
Nunc
ad ea
,
qua
eiul
mottein
ioni..utt
funt,
gradum facio'
Jo'
"nr..,
Rcx
ubi
Anuo
t
gto.
fato
fe proxi-
mum
fenfit,
Gco,Pium
Nlartinutium
ex
Or-
dine
D.
l'auli
p::imi
Eremit't
,
Epifcopum
Varadienfcm,
&
Petrum
Vichium,
feu
Pc-
trovichium
fibi
I'angvine
inn&um
tutorc$
filio
Jornni
Sigismundo,
&
Ifitbei'leX'cgine
eonftituit.
Ivfulicra
,
tutotrc
tanto
Prelulc
Martinulior
guclrl Atrno
l95o'
ob
na^Yatam
in
Dacia
opciam
Archi-Epit'copatr.r
Strigo-
uicnii
donaiic
Fe rdirrandus
I'
Julius
vcrd
ttl"
ollro
#(r')E
@T;,*jll"jlullll,lfl
.l
n
$
I
I
.i{
4l
,t
l:
.t
t,
'f.
l"
i"iU.tU","r
Dacia;
lt
brevi
per
c?eclem
rr
latus.
authore
pt""iaii
ca{l'aldo'
lo::T
t"
il;'
:ii;'l;c
trivichio'
quem
cl'um-
viveret'
rrnr.rlltm
femper
t*p-"'iJU"tot'
Martinufii
l,':'jil:;i;.'o'nnria
i
..n;q*.
etqu-e-
Arbr
l;|$[tffi",f
i['iy'['f*.,lf#
;;;;;;;axinrum
fe
dilcri'ren
aditurumj
;;il;H
iiui"iur"'it
Matth*um
calv-inum
li.;ibi;
aoaot aditui
varadine.nlrs
'
rtr
:;:"i;.;inuii"t
qrav itt
r
animarlverterst'
Jtrdd
mulicri
"nttuquttttiam
imaginem
de
J.nibus
preceo fondt'nii
totaghurn
impegif-
il:'il.i;-ttilit
ptnt
in
eo
qorvntu-
Pro
ii.irri"""
fancituir
eft :
Qgantum
entm
ffi;t;;;it"i
iutt'e'i
affcclis
adverfabatu-r'
;;
;
;;-iils
tt
t r
o
v
j
c t'
i rr
s
p
a t r
o
c
i
n
a ol:"":
ln
I
i:;;;;-;it;;a
vi
temPlis
ac
aris'
"n'Po
debat.
Et
Cibinii ;i;e;;
Joauncs.Surdafter
;:ffi
'.Lh
;J
I
u
tr'iri
I'acra
procurtqii
:
"
n-
ffi il;4t
Dccand,pofibt{1l-:'
Eccleirt
cre-
otum
ibat,
V*f
tnt'nlt
utta
sf"gtterus
ad in-
ft
Jni;dtaecos
rucli
menta
novclli
cul
tiis
D
sr
E;il;;';oi.
uutetu"t,
incitante
ad
hec
au'
ilff
t,;o"i.rtio'iiic
a
n
i
mo
audax'
i
n
genio
vcrfutus,
voluntate-p""'
*
in
ornnem'mobi;
lis
,
qui
i
cathotrJiililffi
ircrir
clim
ed
-
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
20/81
,-__
, ,Lt
rr=
)
#
,utherum
delecerat
,
dr-u--ffigrna
galim
profiuebatur
;
poft.aquim--nlUoru
lornem
ifza
Ep,ifcopu
m
irtf
.nfim,-
ni*-oum
toyertus
bnrefes
Rc^ligionis
propugnetorem
in
Unqariam redij;lt
"""i*.rgu"i;fi
;-;;;:i
ranfyl','ani
polGtfiones
Epifcopat0s
]
t
e.-
cleuaruin
.
patrimonia,
Itlbeile-rem
graranr
tacturi,
eripuiflbnr
:
ejedtis
palfim,
florimun-
oo
Kafmundo
tefte,
lcgitimis
facrornmrni-
niftris,
ac
yiris
DEO
dicrris
,
f.rotr"irs
.o_
rum
Regio
rrario
addi.xit
,
fuocumpri*is
io-
tcntus
peculio
,
gu-d
fortunrs
proirias-
alie.
ars
pcr
l-urirum
nefas
locupletaict"t
parri
pe-
troviclio
vicle batur.rrpti
mileris
forirnr,
aiG
fama
guogue
ac
.ii1U*"tio
ienom;ni{
Doraretur,
Crucem
igitur
virorurn'Numini
devotorri
frontibus
in"uri,
.r;;;;i'S."r-
tirn.
g
coronaris,
cultdgue
.,
o"rririioo"
pfnrlltmlr
facerdorio
initirtorurn
vcrtici-
bus
,.
{
9u.t
-prg
lorJ A
"q";'"u6i.nrrncperritct
,
auferi
iuflit
dupllci
infienis
la_
Eoclnto,
.bonoru_m
n
& farra.
egibui'
omni-
Drs
tt
talloaem
hodie
reddere
liberct.
non
dccfiLt
forcatJis
rernetjencli
A.ofi"s
,-ija
ni-
yiLum
.Rcligionir
Ca,tholice
propri.i.n
io_
turus
vrcera
non
rcddere
,
rlrt
irsdtm
bc-
rcficjis
ctiam
compenfa.re:
--
_
Verim
dcteftand-a
hac
petroviclii
tyran-
rir,
grthodbxorum
ferv.otioii-bur
ii*,r-
,#(r)#l
;;"*t
fuit
ad
Reliqionem
Catlrolicrm
ge'
ncrofiiis
prcpugnandam.
Q3a
in re
dum.
ce-
iriir
aoi;otiti'd
ft.to
Canonicorum
Alb-en'
hom
Col .gio
facerdos
defudat
'
inv-encfm'
I'u*
t.rtrl.nla
feiicitati
priftina
rei in
Dacia
iatholicre
rationem
Ferdinanclo
Regi
porre-
dturus
Vienriam
contendit,
Colos-Monofto-
rini
quielcens
ab
inlidiatoribur
htreticis
'
foiritri
pulvinis
intercpto
fuffocatur.
Fran'
c'ifruE
itt,lctec
glorioGilimo
nomcn,
folum
;;;;i"
vctus
Tranfylvania
Urbs Medgye{i-
num.
Yitr
inftituto
Saccrclos,
facra
Chri-
ftiana
Mufna
procurabat;
un9c
i-Luthera'
nis
e
xa&us
Viiaiii Epiftopi
Albenfis-
Eunc-
re
funqcbatur
,
nomErrque
Antiftitis
Tran-
fvlvanias
Martinuhi
ad tiaram
Strigonren-
fem
vocati
futlragi0
obtinuelat,
Dcmum
piis
conatibus
intcimortuur
Praful
intcgerri'
inus
Lilisionis
Catholicr
veritatern
occafu
lloriofo
p"o{tcris
teftatam
reliquit.
Sepultur
Colos-M6noftorini
in Tcmplo
Virg.
DEIpera
I
I
i
I
l
I
I
I
I
I
I
in
Cmlos
Aff'umptr
ante
ararn rnai-oietn'
Anno
tt51.
Di[rrus
enimvero
Chriftianur
oupil.
in
tanta
iirorum
etiarn
facrrtiorum
ior?,tpttl$
nullii
unquam
harefeos
labc
vL
tiatus',
odi6
verd
6dti
intot.mptus
ca
in
rcle
tunrulari
,
qur
profenatis
ceteris
per
Tranf/lvanirm
delubris
inta&a
fcmper'
in'
violrtigue
permanlit.
Q3ra
dc
rc
gloriantem
BOn
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
21/81
gg*
#(rr)#
Catera
nzprtrant
bF,D,(r-.
-
*"{ffi
$i;: ii;;+r:i::n:::{:
ffi
A ,\- .
S'vJI.
vru
ia '
6
Pryltngat ion
*
eTailarior*w
mod*t
-
(r
nn.-i^''-'xr
tgi
A
Rii
fe&am
-'.":,:
*
occafio.
/.r
rempo;il"1
r"""t*..Divj
Regis
srephani
i,ilrn
umi:,
ml
s,.:xi,. 'ji:i*
onenfis.
v"r;
i,i]
.o",-rf,,ii,i
iil-.'
:::i:
I
i';u'
"l.,l'dlii:
ha
el_c_
Serv";;.lj
fi i,r,rna.
;
S
er
veti
j
ni
t
iVti.
lmi;lin*rlt$tr;*,*p
I
t.
:.1
t
I
tr
I
Valentino
Gentile,
qudd
trium
in
Di,
vinitate
perfonrrum
locd
beos
totiilem
pro-
fteretur.-
Hic Bernr
llelveriorum
,tn.
ri6r.
,
capite
plc:us
pertinacia
pcenas
dedit. Da-
vidiltr
d'Georgio
Davide-,
Bafilea A. rsf
S.
t/t(rltr?t
a-\reorgto
uavlqe,
Daltle?e
A.
Ittg.
i
f,ammis
exuftol
Sociniani
d:nique
i
Leii,o,
|
&
Faufto Socinis
r
guorun
ilfe
Samosatc-
num ab
orco
revocairrm
Pelagio
fociavit
,
hic talii
dodtrinam
B'afilep
d
Slbaftiano
Ca-
ftiliorre
explicetem
ar-rdicns
in
eanclem
abiit
feCtam.
Sergetus
inter
varios
fufcitatp
bprefeot
rlqmnos fideliorcm
ceteris
na&us
cft
Geor-
gium
Blandr4tarn
,
Pedemonranum
,
qui
i
Ticinen{i
facre
inquiritionis
cuftodia Gine-
vam
primim,
indein Hclveriam,
Germa-
niam
,-Poloniam
;
demum
in
Tranfylva-
niam"elapfus
artis
mcdicre
brneficid
i
ac
Pc-
trovichii
op:
jn
aular.n
Joannis
Siqismundi
ctiamtum
adotrefcentis
penetravic
l[n.
rgqr.
Clim
primd
quidcm
irlepferar
ob
lfabelle
Reginc
mctum
,
atque
aded
rplius.soly-
manni Turcarum
lmperatoris
.
qui
id
tem-
porir
Joannem
Sigiimundum
'in
folium
Ttanfytvani*,
reponens
.
nov
is
teligiosib'.rr
I)acem
turbare
fo\iris
aditum
ptecludi
om-
nino
jufferat
:
iis verd
extin&il
liberC
;rdcri
peregrinum dogma
fparfit
i
ut
Proceres
,
ipsumguc
Sigilmundurq
non
modd
ad
pl
,
troci'
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
22/81
If
H
fi
il
lf
i
t
I
---
#-(
t{
)
#
trocini
um
a
perri
for-.;
pi*au*-IoffiE
yn
ed
do&iinam-f"ili"
"-pi.e."il_
io-
duxeric.
^Sic
Arii
reJivivus
error
in
Tren$.Ivaniaro
cft
invedtus
, cui
Eianclr*,"
i.A"lur'^r.rno_
Dem
,
Fruftum
Socinum
ga&tei
-;;;.;;;;
4jtoo
rs6c.
paulum
verri
;il;;;,_;
Gen_
.
tilem
,
Sylvanum
cum
non
peucis
d
Calvi;
ni
&6tr
ad
Arii
dogma
tr.,{o'&is
-i,i.ios
er_
torum
na&us
aflumpto
Onitariorum
nomi_
ff_'^J_"-qd.
Arii
mernorja
exotai?nr..,
;o,
^r1 3eyptrr1
,,
-ac
lcholrrum
aiba-juira
oounulr,
cui
ab
An.
r-96o.
pr*ficicbarur
pau-
lus
Julianur,
Confcripta
piotinus
advcrstr
fauCti
{limaln-
Triniratim
iolumina,-iorru.
prr
tacrr
codices
,
&
varias
in
linguas
non
lii'"iliil:
i
",l,'r',i,X
i:
g*fl
i
r,*f.:,,,fi
,
virus
facillimd
aL
io""u?;s
-""Lo'a.rrru*
ll:r.':,lf
"1"*.
p_':ry
o.ror-n
uirr"rl,
*," ry-
prr
edrtr.
, prefird
Joannis
Sigisrnuncli
no.
mlne
vulgrbanr.ur.
Nec
fpetr
fcfellcrunc
tovatorum
rnolitiones
; ui
enim
uihil
dc
fijThTiir,XtT#:?,",',f
gJqil*i'j]
du&is,
nihil
de
caterir
,:rnit",
lif?or-
"pi_
ione
imbutis
dicam
: aded
oo""
-fJ.
f.C*
,9.:lj:t_tm,
gcc.u
paye,.a;
;;
t
rd.,."i
ro
anrnsq
ebicrit,
gue
Seronicrrurn
urbi_
Bln
-
*(rz)#
_
um
numero,
furrogato
Sz6.fz-Vlrafino
,
de-
Ieta
fit.
Ipfe
quin
imd
Tranf.rlrani-
Pria-
.
lcps
,
&
ab
ejus
con{iliis
cooftirr:ii
(
ut
rc-
fert
locupletillimus
rerum
Ungaricarcm
fcri-
ptor
Iftva.nffius
)
Nieolaus Chagui':s
,
Sra-
$t-lnq
Nisovius
,
Joannes
Salaniur,
GaQar
Beketlius
,
pcnes
qtros
lumma
reruo
srat
,
Elandratae
dolis
circumveoti
Ariaae
fe.&-
non
tarn
fautorer
r
guim
complicer
funt
cffe&i.
Gravitlimis
intere.
Divinum
{umca
ab
iis
laceflcbatur
convitiis
,
nec
decr:at
,
gui
fcfe
fcrr6
&
igne
Trinum
i
fraufyratiie
DEum
exaCturos
ore
neferic
affirnnarenr.
Aufus
ctiam
Auno
rg7o.
Alba
Julir
furn-
ms
inter
fubs authoritatis
francifcus
DavL
dis
reos
criminis-pronunciare,
guorquot
bu-
rnani
generis
Rerlemptorcm
DEI
Fili-,::o
is.
vocarent, llon
fecusr'ac
qui
DEI Marrem,
aut
SS.
Pcrrum,
&
Paulum
obtc{larenrur,
Verim
triumphav.it
ds conviciatorc
DEI
Fi.
tius,
impudciria
condernnarus
DcvenG
is
srce
carccric
miferiis,
ac
fordibur
confe&ur
enimam
Arii labe
ineuinrtara
crhalavit
foanner
guoque
Sigism'unduc
peucis
menfi-
bus
I
Davidis
Unitariorum
(ii
vocant)Su-
perintendentis
obitu,
nentiquam
revocetir
fancitis,
quibus
immifla
in
tr:nfylsaniam
Luthcri,
Calvini,
Ariiquc
evrngilia
role-
rasdl
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
23/81
t'
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
24/81
a
--S(+o)#
l
audio
poli
r
r'r
ti
o
l"G-.irc]GT
o.ft
i
u,rn
po
refta
rrrn
"'"n.
r*t,
tll
i.'."ii",
sr-
ator'nefalij
aurhor
fccdcris
.*
-i-r,rljiC
,r.
iiie'_1ifi
I
i;
:
*
:'*,iff
i:
th:x
n.
;1
ir
r ilegi
in
carcerern
.:;
j"ei;-
g;",
^
.
gr"gre
:l:"_?
rf
p..
Joannes
Argcnrus
praficlii
pro_
v,nerp
Societatir
JESQ
iices
g..ensl-
evicit
ilfr
i'J
I ;T;';
iffi
,
ff
*:t
."*ir
"":*
llajc-rius
Collegii
Re&oi,
i"J".i
ir',"ou"_potuic.
utficariim
i
qu;g;;uiln*".t"ur-
.nus
a(ccpcrat,
guarDvis
prolC
cognitum
jn-
altcaret.
Variis
exinde
vicibur
Arii
fc&a
in
Dacia
ercepta,
&
fub
principibus
quidcm
i,,ftr;r-
:;:.lul,1u.T.
no-n
infclicitlimis,
pterumque
ri 1s
,rcundis.
Stetim.
ccrti
d
fu'UjeAa
flu-d:tpl,o
Ii.
Tranfylvanra
Anno
r6ol.
diffu-
grsarrbus
Claudiopoli
.rtrianis
rediii
fua Ca-
t.ioitce
Reljeioni
lib.crtas
,
re_llitutum
augu-
ftum
Divi
iltichacljs
r.*pluro,
-;;;;i"
,
p;ivat6gue
rcligionis
ufu
irianis
'lr,.rai-
crm.
Ab anno
verd
r
dog.
quo
ad
princi-
pcm
hetei.odoxurn
devoluta
'rn
,-
uniil._
f
rnper
f
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
25/81
r--
.----$(+z)#
-..-[
-=-#(n:%--*;
I
;iliur
"",iqr.Gg.frr,-q,"J
{ttttgtl"""""
t"
I
Ctt";ti
elGclas
vocitabrnt )
art'
4'
linpvam
converlas
Francifco
I. Regi
ci*[
;i;;iffi;;iun,
,
,,
De
articuliscontrover'
nii-nitlimo
infcribere
veritus
non
eft.
o"uniif
;'fi;;;ili"
pontintios'Sactamsntarior'
Ana'
I
dcre&is
molitionib's
c
fupremi
Magiftratiis,
I
i,baptift*
,
^it"i-i'itli;i;;;&
fimiierve'
I
rcl
turnclam
aviram
religionem,
nouas
w.
|
,,
rain
fenten.ii'"
nfttntl"nt ''
ac
te{timoniic
I
rd
abolendas
inrcntilfimi-manibus
tint.oruii
I
::;;;h;.ni"-una"
non
obfcurd
coniiciro
benef;ci6
clapfus
Engolifmum
fc recepit,
in.
I
Sa.rrmrntarior,,il'itCtim
circalnnum
tfrt'
I
de in
Germaniam
cxcurrit,
Quem
uui
rl'i.
I
qt1.ilffi;"iil:;iiil;;t';f
in TranfvL
I
fmus
de
controverfis
Religioni,
qu*ni;ii.
[
]i"i.it
p"t.tri(G'
Nova$rem
verd
'
cu'
bus
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
26/81
#(++)*
,:--..
-
f
t
utor
Petror'ichius
Tranf.yl
yrrr;am
fceiun-,
deret
,
Martinurn
Kslmancfehiu--
nni'uurn
?orum
ferninatorem
-induxit
,tnn'6
lrtz.
Controyrrfrm
iltico
de
falutari
fa"".r"
ao.
&rinam
vulgrre
,
vcterem
facro
fonte
ab.
:y1li.
tily*
abrogare
,
noya
rarione
bap.
tllmo
iniriarr:.
,Fertur
in
publica
urbis
vi4
hir.l
vcra
facri
lavacri
noima
jonet*ii.nls
vcrbis_aqui
lintri
infusi
inftntcs
?Lirin
,
.,
t{j_hlte:ttt
Cb:.i/}iana.
qur
de
re
videre
Ircet
Hrnerum
de
Tranfylv.
Eccl.
L.
+,
Ni-
rnirum
ut
rcligionis
refoimator
",
url
"o-
trct-
vcterem
, &
irrn
indc
ab
Authorir
:.tlftj,
Apoftoiorrimquc
temporibui
;;.;;"
tum
{acrorurn
morern
innosarc
oportebat"
Noa
minori
de
frero_,fanCto
Euchari'ni"
*y-
fierio
pal:im
novum
.togm"
f.-iii.Lr,li.r.
nrndam
a_ltcrius
fpeciei
-prohibitionem
,
pl_
nis
yerd
&
vini
convcrii'onem
omnino
non
rdm.itrcndam
pronuncians.
Et
hec quidem,
ho^rumque
fimilia
per
Kalrnrncf:hiuir
iadti
tuere
nove
doCtrine
femina
.
qua
tamer*,
ne
rrdices
egifl'e
,
nedurn
in
fenientem
ex.
creyiil-c
videre
potuit
An.
rrrg.
morte
sr-
hnetus.
Hanc,
ne ruborem
novatoribus
in-
.tucam
,
habeintquc
,
cur
finccro
fcriptori
luccnfetilr
,
Iilentid
potitr
involverilam
uxi..
Si
quern
trmcn
*almrncfehii
errores,
rnorti$tu rrrionclu
lcgendi
cupiclo inqetlit,
fcripto-
*(+r)#
fcriptorem
adear
Lutherrnum
Georgium
Hrnerum
Annel.
Eccl. Tranfylv.
L.
+."
.
Verie deindc
variorum
C
Calvini
a{leclls
{luciio
enatr
opinioues
r
gua
reqni
Primo-
ribus
i
religione
etiam
Cethollca
alienis
occafionern
prabure
,
ut
de
perturbetl
regni traoguillitate
pubiico.
in
confcfl'u
cum
joenne
Sigismundo
expoftulrrenr.
Audiit
Princeps
fuorum
quereles
Proccrum,
&
ne
deinceps
audirec,
An.
rt6+.
his
per
Blan-
tiratam
furi{
(.egregium
Jciiicet
Fecielcrn
n
qui
nuBer
inimicam
paci
do&rinrm
in
Tran-
$,lve-niarn invexereC
)
perfonrtum
Enye-
dicnfe
conciliurn
convenit
:
,,
JoaRnes
IL
Dci
gratii
ele&ur
Rer
iln-
r,garir
&c. in prefenti fynodo
Envedicnft
,,conftitutis
l'alutem
&
favorem.
DelcgrvL
,,
mur
ad
prefcntern
fynodum
cunn
pient
,,rnaadato,
&
ruthorilete
noftra huniprc-
,,
fentem noftrum
Excellentitlirnum
-Ge-
,,
orgium
Blendretam Do&orcru noltrurB
,,
phyficum
virum
grlvem'
cruditurn
&
in
1,6cris
literir
non medibcriter
yerfeturD,
u6
,,
colloquiir,
&
differentiir
vcftris
dc Cent
,rDomini,
conciliandir
interfit,
&
unircrlar
,,
rixat
vergentc.r
in
civilcs
turaultue
,
ac
diG
,rfcnGonet
in
ipfr
fynodo
pro
viribur fcda.
,,
te ,
&
compeitere
ftudeat, ttquc
hrc oc-
Dc.Eone
odie,
injurir, contenciob6lquc
in.
Ce
-
rrtG
l{
]ffi,t,'"
7/23/2019 Andreas Illia, Ortus et progressus variarum in Dacia Gentium
27/81
rr.t9r
eos
,
qui
vetetem
priorum
Patrtrm
ag'tflirtionem;
&
verum
iudicium
pro
ma.
;;:nifefto
verbo
DEI
fequentes
pr*fentiam
,,
Corpolis
Chrifti
affirmant, ac
inter
eos
0
,
ilui
diverfrrn
intelligentilm
e:
verbis
cc-
,,
nae
eruunt
,
fopiantur
'
&
fubfidant
'
ut
in
,,EcclefieDEi
foreat vctt
par,
&
concor-
,,
dir.
Statuimus
omnino
rnaqLs
&
re ftttu-
',
rum,
fr
fcriptd
utraque
Pars
fuam
affertio-
i,
nem
proponat
;
ita enim
arbitramur fore,
,rut
tum
jurgia.'
tum
conv.i:ia, quc
non-
e1
rrurreu:lrn
ex
ineandefcentibur
hominum
,,
affcdibur fubaafci
confveverunt
,
tol'lan