การวเคราะห ความเชอเชงมายาคตเกยวกบชาง ทปรากฏในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร

Analysis of Elephants-related Myths in Folk Tales of Surin-based Kui People

ปทมาวด วงษเกด

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนเทศศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชานเทศศาสตร คณะนเทศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย พ.ศ. 2555

DPU

การวเคราะห ความเชอเชงมายาคตเกยวกบชาง ทปรากฏในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร

ปทมาวด วงษเกด

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนเทศศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชานเทศศาสตร คณะนเทศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย พ.ศ. 2555

DPU

Analysis of Elephants-related Myths in Folk Tales of Surin-based Kui People

Patamawadee Wongkird

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements

for the Degree of Master of communication Arts Department of mass communication

Faculty of communication, Dhurakij Pundit University 2012

DPU

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปดวยดผวจยขอขอบคณ ผศ.ดร.ฐตนน บญภาพ คอม

มอน เปนอยางสงทไดเมตตาดแลและเอาใจใสในการใหคาแนะนาดวยดเสมอมาจนวทยานพนธ

ฉบบนเสรจสมบรณและโดยเฉพาะอยางยงผวจยตองขอกราบขอบพระคณ รศ.ดร.กลทพย ศาสตระ

รจ ประธานกรรมการ ผศ.ดร.อศวน เนตรโพธแกว ดร.พฒนพงส จาตเกต ดร.โสภทร นาสวสด

กรรมการทกรณาชแนะและใหคาแนะนาทางวชาการเพอใหวทยานพนธฉบบนเสรจสมบรณ

ผวจยรสกซาบซงและขอขอบพระคณผใหสมภาษณทกทานรวมไปถงคนในชมชนบาน

ตากลางทกทาน ทใหการตอนรบหาขาวหาน าและใหขอมลอนเปนประโยชนอยางดยงแกผวจย

ไดแกกลมหมอชาง มครมาก สขศร ครบาหมว ศาลางาม ครบาบญมา แสนด ครอน แสนด ทให

ความรเกยวกบนทานพนบานไทยกยและประสบการณการคลองชาง

ขอขอบพระคณกลมนกวชาการไดแก นางผกากรอง บญเตม นางสาวจรรยา มากพงศ

นายทองเหลอง บญพรอม พระอาจารยหาญ ปญญาธโร ทใหความรเกยวกบนทานพนบานของ

จงหวดสรนทร ไดเสนอแนะขอมลอนเปนประโยชนแกงานวจยชนน

ผทอยเบองหลงในการทาวจยครงน ขอขอบพระคณครอบครว วงษเกด มคณพอปาน

ศกด และคณแมปราณ ทชวยหาขอมล ชวยใหกาลงใจและสนบสนนการทาวจยมาโดยตลอด

ขอบคณคณยาทองโปรย ทคอยถามทกวนวาใกลจบหรอยง ทาใหผวจยมความกระตอรอรนในการ

ทาวจยมากขน ขอบคณนองปอนองชายทนารกทคอยขบรถพาไปเกบขอมล ขอบคณน าสมทคอย

เตอนสตใหตงใจทางานเสมอมา ขอบคณพก งและพหนงทคอยดแลและชวยเหลอมาโดยตลอด

ขอบคณตาล กก พเคก ทใหกาลงใจในยามทอแท และเพอน ๆ ทกคนซงเปรยบเสมอนกลยาณมตรท

คอยใหกาลงใจจนสามารถผานพนอปสรรคทกประการมาได

อนง หากวทยานพนธฉบบนมคณคาและประโยชนตอการศกษาคนควาของผทสนใจ

ผวจยขอมอบเปนเครองบชาพระบพการ คร อาจารย ทไดอบรมสงสอนใหการศกษาแกผวจยดวยด

มาตลอด ผวจยขอมอบความดนใหกบผมพระคณทกทาน

ปทมาวด วงษเกด

DPU

ซ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย............................................................................................................. .. ฆ

บทคดยอภาษาองกฤษ.......................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ............................................................................................................... ช

สารบญตาราง....................................................................................................................... ฎ

สารบญภาพ.......................................................................................................................... ฐ

บทท

1. บทนา...................................................................................................................... 1

1.1 ทมาและความสาคญของปญหา...................................................................... 1

1.2 ปญหานาวจย.................................................................................................. 6

1.3 วตถประสงคของการวจย............................................................................... 7

1.4 ขอบเขตการวจย............................................................................................. 7

1.5 นยามศพท...................................................................................................... 7

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ............................................................................ 10

2. แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ............................................................. 11

2.1 แนวคดเกยวกบวฒนธรรม............................................................................ 11

2.2 ทฤษฎมายาคต............................................................................................... 17

2.3 แนวคดสญวทยา............................................................................................ 22

2.4 แนวคดการเลาเรอง........................................................................................ 26

2.5 เอกสารทเกยวของกบนทานพนบาน.............................................................. 30

2.6 งานวจยทเกยวของ......................................................................................... 42

2.7 กรอบแนวคดการวจย..................................................................................... 45

DPU

ฌ

สารบญ(ตอ)

หนา

3. ระเบยบวธวจย........................................................................................................ 46

3.1 กรอบระเบยบวธวจย....................................................................................... 46

3.2 กลมตวอยางงานวจย....................................................................................... 47

3.3 วธการเกบรวบรวมขอมล................................................................................ 51

3.4 ขนตอนการเกบขอมล……………………………………………………… 51

3.5 ระยะเวลาในการเกบขอมล………………………………………………….. 53

3.6 การวเคราะหขอมล.......................................................................................... 53

3.7 เครองมอทใชในการเกบขอมล......................................................................... 54

3.8 การนาเสนอขอมล............................................................................................ 54

4. ผลของการวจย........................................................................................................ 56

4.1 คานยมและความเชอเชงมายาคต เกยวกบชางทสอสารผานนทานพนบาน

ไทยกย จงหวดสรนทร……………………………………………………….... 56

4.2 ความเชอของเยาวชน เกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร………………………………………………………………... 128

5. สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ.......................................................... 152

5.1 สรปผลการวจย.................................................................................................. 153

5.2 อภปรายผล......................................................................................................... 172

5.3 ขอเสนอแนะจากการวจย.................................................................................... 188

5.4 ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป................................................................. 188

5.5 ขอจากดในการวจย............................................................................................. 188

บรรณานกรม............................................................................................................................. 189

DPU

ญ

สารบญ(ตอ)

หนา

ภาคผนวก................................................................................................................................ 194

ภาคผนวก ก. แนวคาถามในการสมภาษณ………………………………................. 195

ภาคผนวก ข. นทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร 11 เรอง…………..................... 197

ภาคผนวก ค. ขอมลเกยวกบผใหสมภาษณเชงลก...................................................... 211

ภาคผนวก ง. ขอมลเกยวกบผใหสมภาษณกลม................................................ …… 222

ประวตผเขยน.......................................................................................................................... 225

DPU

ฎ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1.1 ขอมลชางเลยงจงหวดสรนทร.................................................................................... 2

3.1 แสดงกรอบระเบยบวธวจย ...................................................................................... 46

4.1 แสดงแนวคดดานสญวทยาของนทานเรอง คลองชาง (กอบอะจง)........................... 88

4.2 แสดงแนวคดดานสญญวทยาของนทานเรองตานานพระมอเฒา

(กานายหวาวอเดมมออาจง).......................................................................... 92

4.3 แสดงแนวคดดานสญวทยาของนทานเรองคลองชางหรอสยบชาง

(กอบอาจง)................................................................................................... 95

4.4 แสดงแนวคดดานสญวทยาของนทานเรองกาเนดชางในแดนสวรรค

(อมาเลอดอาจงนองกาแตะซาหวน)............................................................. 98

4.5 แสดงแนวคดดานสญวทยาของนทานเรองสงครามยกษกบเทวดา

(สงกรามหยกนองเทวเดย)........................................................................... 102

4.6 แสดงแนวคดดานสญวทยาของนทานเรองกาเนดชางในเมองมนษย

(อมาเลอดอาจงนองกาแตะกย)..................................................................... 105

4.7 แสดงแนวคดดานสญวทยาของนทานเรองลกชางปา (กอนเจยงโคด)....................... 108

4.8 แสดงแนวคดดานสญวทยาของนทานเรองลกชาง (กอนอาจง).................................. 111

4.9 แสดงแนวคดดานสญวทยาของนทานเรองชางบน (อาจงปาลร)................................ 114

4.10 แสดงแนวคดดานสญวทยาของนทานเรองลกพญาชางเผอก.................................... 117

4.11 แสดงแนวคดดานสญวทยาของนทานเรองคนปากมาก

(กยกาเนาะหวาวปน)..................................................................................... 120

4.12 สรปแนวคดมายาคต ของนทานทง 11 เรอง……………………………....... …….. 122

4.13 สรปความคดเหนของเยาวชนทมตอมายาคต............................................................ 148

DPU

ฏ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา

5.1 สรปแนวคดมายาคต ของนทานทง 11 เรอง...................................................... 160

5.2 สรปความคดเหนความเชอทมตอมายาคต…………………………………….. 168

5.3 สรปความเชอ ของนทานทง 11 เรอง ………………………………………… 172

DPU

ฐ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

2.1 แผนภม แสดงการทางานของมายาคต…………………………………………... 21

2.2 แสดงการเปลยนผานรปแบบการศกษาการเลาเรองจาก

สายวรรณกรรมมาสกาสอสารมวลชน…………………………………… 26

4.1 ภาพเชอกปะกาและศาลปะกา................................................................................. 62

4.2 ภาพชางหลงพธตดงาชาง....................................................................................... 63

4.3 จดประสงคของการถายทอดนทานพนบาน.......................................................... 66

4.4 แสดงกระบวนการทางานของมายาคต................................................................... 87

4.5 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

ของนทานเรอง คลองชาง (กอบอะจง)........................................................ 89

4.6 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

ของนทานเรองตานานพระมอเฒา (กานายหวาวอเดมมออาจง)................. 93

4.7 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

ของนทานเรองคลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง).................................... 96

4.8 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรมของ

นทานเรองกาเนดชางในแดนสวรรค (อมาเลอดอาจงนองกาแตะซาหวน).... 99

4.9 ภาพสสานชาง........................................................................................................... 100

4.10 ภาพรปปนชางเอราวณทอยในชวงกาลงปน............................................................ 100

4.11 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

ของนทานเรองสงครามยกษกบเทวดา (สงกรามหยกนองเทวเดย)…………………. 103

4.12 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

ของนทานเรองกาเนดชางในเมองมนษย (อมาเลอดอาจงนองกาแตะกย)…………. 106

DPU

ฑ

สารบญภาพ(ตอ)

ภาพท หนา

4.13 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

ของนทานเรอง.ลกชางปา (กอนเจยงโคด)................................................... 108

4.14 ภาพการฝกชางจนเชอง.......................................................................................... 110

4.15 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

ของนทานเรองลกชาง (กอนอาจง)............................................................. 111

4.16 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

นทานเรองชางบน (อาจงปาลร ).................................................................. 114

4.17 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

ของนทานเรองลกพญาชางเผอก.................................................................. 117

4.18 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

ของนทานเรอง.คนปากมาก (กยกาเนาะหวาวปน)....................................... 120

5.2 โมเดลผลการวจย............................................................................................................. 179

DPU

ฆ

หวขอวทยานพนธ การวเคราะห ความเชอเชงมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบาน

ไทยกย จงหวดสรนทร

ชอผเขยน ปทมาวด วงษเกด

อาจารยทปรกษา ผศ.ดร.ฐตนน บญภาพ คอมมอน สาขาวชา นเทศศาสตร (สอสารมวลชน)

ปการศกษา 2554

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาคานยมและความเชอเชงมายาคต เกยวกบชางท

สอสารผานนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร โดยศกษาสญญะและมายาคตทปรากฏในนทาน

พนบานไทยกย จงหวดสรนทร และเพอวเคราะหความเชอของเยาวชนในหมบานตากลาง ตาบล

กระโพ อาเภอทาตม จงหวดสรนทร เกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร

วธการศกษาเปนการวจยเชงคณภาพ ใชวธการเกบขอมลโดยวเคราะหเนอหานทาน

พนบาน ไทยกย จงหวดสรนทร ทง 11 เรอง และรวบรวมจากเอกสารทเกยวของ การสมภาษณเชง

ลกสองกลม คอ กลมหมอชาง กลมนกวชาการ รวมไปถงศกษาการตความของเยาวชนโดยวธการ

สมภาษณกลม

ผลการวจยพบวา คานยมและความเชอเชงมายาคต เกยวกบชางทสอสารผานนทาน

พนบานไทยกย จงหวดสรนทร คอ การหามตดผมเมอมคนในครอบครวออกไปคลองชาง การเซน

ไหวศาลปะกา การเคารพนบถอหมอชาง ความรกความผกพนระหวางคนกบชาง ความกตญญ

ความสามคค การกาเนดชางทเปนแนวความเชอทางพระพทธศาสนา เทวดาทคอยปกปกรกษาชาง

รวมไปถงการใชคาถาอาคม โดยความเชอเหลานถกถายทอดมาจากบรรพบรษซงมวธการสอสาร

สามรปแบบ คอ 1.) การสอสารระหวางบคคลโดยใชวธเลาปากตอปาก 2.) การสอสารผานภาพ

3.) สอสารผานศลปะการแสดง และการสอสารความเชอทเกดขนสวนหนงมาจากสภาพแวดลอมใน

ชมชน ซงมความสมพนธกบพฤตกรรมของคนในชมชนอยางใกลชด ปรากฏออกมาในรปของ

พฤตกรรมในชวตประจาวน มกฎระเบยบ ขนบธรรมเนยม พธกรรม เปนตน

DPU

ง

ความเชอของเยาวชนในหมบานตากลาง ตาบลกระโพ อาเภอทาตม จงหวดสรนทร เกยวกบชางท

ปรากฏในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทรพบวา เยาวชนใหการยอมรบนบถอ หรอยดมนใน

สงทมองเหนและไมเหน เชนการนบถอศาลปะกา นบถอผบรรพบรษ เคารพนบถอหมอชาง เปนตน

ซงการยอมรบนบถอนอาจมหลกฐานอยางเพยงพอทจะพสจนได หรออาจจะไมมหลกฐานทจะ

นามาใชพสจนใหเหนจรงเกยวกบสงนนกได เพราะความเชอเกดจากความกลวและความไมร ซง

การตดสนใจในความเชอนน อาจไมมเหตผลเลย และความเชอของเยาวชนสวนหนงเกดจากความ

เชอเชงประจกษ คอเหนบรรพบรษยงปฏบตในพธกรรมนน ๆ อย

อยางไรกตามหนาทสาคญของนทานพนบาน สามารถเชอมโยงเนอเรองระหวางคนกบ

ชาง ธรรมชาต หรอความสมพนธของคนในชมชนกนเอง และระหวางคนกบสงศกดสทธเหนอ

ธรรมชาตได โดยมบทบาทในการสบทอดวฒนธรรม บทบาทในการสรางความเปนน าหนงใจ

เดยวกนของชมชน บทบาทดานการเปนสอกลางของครอบครว บทบาทของ “อานาจเหนอ

ธรรมชาต” ทเกยวกบชาง บทบาทในการสรางใหเหนถงความผกพนระหวางคนกบชางทมมาแต

อดต บทบาททสามารถเชอมโยงพระพทธศาสนา บทบาทดานการใหความบนเทง ทกบทบาทลวน

เปนหนาทสาคญของนทานพนบานทสรางพนฐานของความเชอ ทาใหคนในชมชนอยดวยกนอยาง

ปกตสข และนทานทาใหทราบวาในอดตคนในชมชนไมมกฎหมายเหมอนปจจบน จงไดใชความ

เชอและคานยมเปนตวควบคมความประพฤตของคนในชมชน และกใชมาจนตราบทกวนน

จงสรปไดวา ความเชอเชงมายาคตเกยวกบชาง ทปรากฏในนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร มการถายทอดความเชอสเยาวชนโดยสอสารผานวธการเลา และความเชอทเกดขนม

การปรบเปลยนความเชอทมอยเดมใหเขากบยคสมยปจจบนโดยยงมพนฐานความเชอเชนเดมอย

เปนบทพสจนไดวาความเชอทปรากฏในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร ยงไมไดเลอน

หายไปไหนแตยงคงอยกบทกคนในชมชนหมบานตากลาง ตาบลกระโพ อาเภอทาตม จงหวด

สรนทร

DPU

จ

Thesis Title Analysis of Elephants-related Myths in Folk Tales

of Surin-based Kui People

Author Patamawadee Wongkird

Thesis Advisor Asst. Prof. Dr. Thitinan Boonpap Common

Department Communication Arts (mass communication)

Academic Year 2011

ABSTRACT

The purpose of this research is to study the beliefs, values, and myths. Elephants

communicate with the Kui Thai folk Tales. Surin province. The signs of the myths and folk Tales

of Thailand's. Surin province. And to analyze the beliefs of young people in the Ta Klang villages

in the Krapho district Thatum Surin. About the elephant in Thai folk Tales Kui. Surin province.

This research covers qualitative methodology, collecting data by analyse tale substance

Thai Kui Of Surin Province 11 stories and collecting data from related documents, in-depth

interviews on 2 sample groups, Kui Mahouts and their academician cluding study interpretion of

the youth by the way Focus Group Interview

The results showed that Values and beliefs, myths. Elephants communicate with the

Kui Thai folk Tales. Surin is to not cut your hair when a family member to hold elephants. respect

to As regards type of spirit house called San-Pa-Kam. The venerable Kui Mahouts. The love

relationship between man and elephant, the elephant was gratitude for the unity of the faith in

Buddhism. Angels who protect elephants. Including the use of black magic. By these beliefs are

transmitted from parents to communicate with three types: 1.) Communication between

individuals by using his mouth 2.) To communicate through images, 3.) Through the performing

arts. And communications that were part of the environment. Community, which is related to the

DPU

ฉ

behavior of people in the community closer. Appear in the form of behavior in daily life, customs,

rituals, rules, regulations, etc.

Beliefs of young people in the villages in the Krapho district Thatum Surin. About the

elephant in Thai folk Tales Kui. Surin finds. Young people to respect. Or hold on to things to see

and be seen. As regards type of spirit house called San-Pa-Kam. Animist ancestors. Kui Mahouts

is revered as the recognition may be sufficient evidence to prove it. Or maybe there is no evidence

to prove the truth about what it was. This belief was based on fear and ignorance. The decision of

faith. It may be unreasonable. And beliefs of young people from that part of the empirical The

father is a ritual that is performed.

However, the role of folklore. Can only link between natural or human-elephant

relations of the community themselves. Between the sacred and the supernatural. The role of

cultural transmission. Role in the creation of community solidarity. The role of the intermediary

role of the family of the "supernatural" about elephants. Role in creating a real bond between

people and elephants have past. Roles can be linked to religion. The role of entertainer. All roles

are important functions of the folk tales that form the basis of faith. People living together in

peace. The story shows that the community does not like the current law. The beliefs and values

to control the behavior of people in the community. And as long as it is today.

Therefore, it can be The myth is based on elephants. in the Thai folk Tales. Surin

province. to convey to young people by communicating through storytelling. And that the

modification of the existing to the present era is the same basic beliefs. As proof that the belief in

the folk Tales of Thailand's. Surin province. also did not disappear, but remained with the people

Ta Klang village in Krapho District, Thatum Surin province.

DPU

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

นทานพนบาน เปนเรองเลามขปาฐะทถอเปนการสอสารทมตดตวมนษยมาชานาน ซง

ค าวา นทาน ตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 (2546:588) ไดใหความหมายไววา

“เปนเรองทเลากนมา เชน นทานชาดก นทานอสป”

นกคตชนวทยาไดใหความหมายของนทานเฉพาะลงไปวา หมายถง เรองเลาทเลาสบ

ตอกนมาเปนมรดกทางวฒนธรรม ใชวาจาเปนสอในการถายทอด หรอถายทอดดวยวธมขปาฐะกได

แตบางสวนกไดรบการบนทกไวบางแลว (กงแกว อตถากร อางถงใน วเชยร เกษประทม 2550:1)

นทานพนบานจดเปนภมปญญาทองถนดานหนง ทเปนมรดกทางวฒนธรรมอนล าคา

ทสด ควรคาแกการอนรกษไว นทานสามารถสรางความสนกสนานเพลดเพลน ชวยกลอมเกลา

จตใจใหมความสข สงเสรมจนตนาการ ไดแนวคด คตความเชอ คตเตอนใจ ตลอดทงไดรบความร

ดานส านวนของภาษา ธรรมชาตสงแวดลอม วฒนธรรมประเพณและคานยมในสงคม นทานจงม

ประโยชนในการน าไปปรบใชกบการด าเนนชวตไดด และการเลานทานนนมมาแตดกด าบรรพ ซง

การเลานทานท าใหรไดวามนษยเราทวไปตองการเครองบนเทงใจยามวางงานประการหนง และอก

ประการหนงเปนผลสบเนองมาแตศาสนา เปนเรองทมอทธพลเหนอจตใจมนษย และเปนตนเหตให

นทานเกดขนมากกมาย (วเชยร เกษประทม,2550:1-13)

นทานพนบานทผวจยสนใจกคอ นทานเกยวกบชางของชาวไทยกย จงหวดสรนทร ซง

ชาวไทยกยเปนชาวพนเมองของ จงหวดสรนทร มความผกพนกบชางมาตงแตอดต โดยจากค าขวญ

ทวา“สรนทรถนชางใหญ ผาไหมงาม ประค าสวย ร ารวยปราสาท ผกกาดหวาน ขาวสารหอมงาม

พรอมวฒนธรรม” จากค าขวญของจงหวดสรนทร “ชาง” ถอวาเปนสวนหนงทสรางความโดดเดน

ใหแก

DPU

2

ชาวจงหวดสรนทร ชางมประวตความเปนมาพรอมๆ กบบรรพบรษผเขามากอตง จงหวดสรนทร

ซงเมอประมาณป พ.ศ. 2302 ปรากฏหลกฐานวา “เชยงปม” ซงเปนหวหนาบานเมองท (อ าเภอเมอง

สรนทร)ในขณะนนไดชวยจบชางเผอกสงกรงศรอยธยาไดส าเรจ จงไดเลอนบรรดาศกด เปนหลวง

สรนทรภกด (เชยงปม)ปกครองบานเมองท และเมอป 2306 หลวงสรนทรภกด (เชยงปม) ไดยาย

จากบานเมองทมาบานคประทายเปนเมองประทายสมนตหรอไผทสมนต (เปนจงหวดสรนทรใน

ปจจบน) เพราะมชยภมทเหมาะสม และไดท าความดความชอบ จงไดเลอนบรรดาศกดเปนพระยาส

รนทรภกดศรณรงคจางวาง (เชยงปม) เปนเจาเมองขนตรงตอเมองพมาย ตอมาป พ.ศ.2329

พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ไดทรงโปรดพระกรณาโปรดเกลาฯใหเปลยนชอ

เมองไผทสมนต เปนเมองสรนทร ตามสรอยบรรดาศกดของเจาเมองสรนทร (บญขาน โทขนธ

2553:80-107) ชาวไทยกยถอไดวาเปนชนพนเมองดงเดมทมความดงามกลาหาญ เปนเกยรตประวต

คบานคเมองสรนทรตงแตอดตมาจนถงปจจบน โดยเฉพาะเมอพดถงชางกเปนทรกนวาตองไปดท

หมบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร

ตารางท1.1 ขอมลชางเลยง จงหวดสรนทร

ล าดบท

พนท / อ าเภอ

จ านวนชางทงหมด อยในพนท

ไป กทม.

หากนทอน

ไมระบ รวม

(เชอก) คดเปน (เชอก) (เชอก) (เชอก) (เชอก) (เชอก)

1 อ.เมองสรนทร 97 19.76% - - - 97 97

2 อ.จอมพระ 2 0.41% - - 2 - 2

3 อ.ทาตม 263 53.56% 87 35 141 - 263

4 อ.ชมพลบร 76 15.48% - - - 76 76

5 อ.สงขะ 23 4.68% - - 22 1 23

6 อ.เขวาสนรนทร 27 5.50% - - 21 6 27

7 อ.พนมดงรก 3 0.61% - - 3 - 3

รวม 491 100 % 87 35 189 180 491

17.72% 7.13% 38.49% 36.66% 100 %

ทมา : ทท าการปกครองจงหวดสรนทร

DPU

3

จากตารางขางตน ผวจยไดเลอกอ าเภอทาตมในการศกษาครงน เนองจากจ านวนชาง ของอ าเภอทาตมมจ านวนมากและยงอาศยอยในพนทมากกวาอ าเภออน ๆ ดงนนชาวบานทเลยงชาง ด ารงชวตอยกบชางยอมอยในอ าเภอทาตมเปนสวนใหญ และหมบานทผวจยไดเลอกศกษาคอ หมบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม เพราะวาหมบานตากลางเปนหมบานเดยวทชาวบานยงมอาชพคลองชางปามาฝกเปนชางงาน และชาวบานตากลางดงเดมเปนชาวกย (ขอมลชางเลยง จงหวดสรนทร,2554,4กรกฎาคม) ซงมความสอดคลองในงานวจยครงนทตองการศกษา นทานเกยวกบชางของชาวไทยกย จงหวดสรนทร

หมบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร เปนชมชนชาวกยทมขด ความสามารถพงตวเองในทางเศรษฐกจ คอ มความสามารถในการพงตนเองทางเศรษฐกจทไดจากปา และท าการผลตเพออยเพอกนในครวเรอน ยงมความสามารถในการพฒนา เทคโนโลยทางการผลตเพอการด ารงชวตประจ าวน มการจดระเบยบทางการปกครองในชมชนอยางมศกดศร ผมอาวโสทสดเปนผมบทบาทตอการตดสนผดถกในชมชน ซงชาวกย เรยกวา “โขด” ชาวกยนยมเลยงชาง ซงสบทอดมาจากบรรพบรษ ชาวกยจะออกไปจบชางในปาดวยการคลองชาง เรยกวา “โพนชาง” เปนการจบชางโดยหมอชาง ใชบวงมาศทเรยกวา “เชอกปะก า" ท าจากหนงควายถอเปนของศกดสทธเปนทสงสถตของดวงวญญาณบรรพบรษ ครบาอาจารยคลองเทา ชางแลวผกกบตนไม และน ามาฝกใชงานในการคลองชางกระท าปละครง ราวเดอน 11-12 ชางทตายลงจะมการฝงอยางดและจะขดกระดกขนมา ท าบญอทศสวนกศลไปใหและในชาวกยจบชาง(กยต าเหรย) มระบบระเบยบพธกรรมกอนออกไปจบชางอยางเครงครดโดยมการตกลงมอบหมายอ านาจใหแตละคนกระท าเหนอกลมหรอคณะดงน ครบาใหญ เปนหมอชางใหญ หรอประก าหลวง หรอ หมอเฒา เปนผออกจบชางแตละครง เปนประธานในพธเซนผประก า และประกอบพธกรรมทงหลายทงปวง ในขณะเดนปากจะเปนผชขาด และตดสนใจ ขณะกระท าการจบชางปามคาถาอาคมสง สามารถปองกนภยทงจากภตผ และสตวปาดวยเวทมนต ในการออกจบชางปาแตละครง ครบาใหญจะตองแสดงความรความสามารถอยางเตมท นอกจากนนชาวกยยงนบถอวญญาณไดแกภตผปศาจ เจาทเจาทาง เจาปาเจาเขา ผปอบ และเรองขวญ ในหมบานจะมแมเฒาท าหนาทดแลความเจบไขชาวกยเชอวาการเจบปวยเกดจากการกระท าของผจงมการออนวอนใหผพอใจ โดยมการร าแกลมอ หรอผมอ ผทจะร าผมอตองผานพธไหวคร ครอบครชาวกยยงมพธไหวพระแข สนนษฐานกนวาเปนพธทไดจากเขมร พธนเปนพธเสยงทายเพอดปรมาณน าฝนทจะตกในเดอนตางๆ ทเปนฤดท านาในป (ขอมลเกยวกบชางสรนทร,2554,4กรกฎาคม)ซงจะสงเกตไดวา ชาวกยอาศยอยในพนฐานแหงความเชอในสงเหนอธรรมชาตซงไมสามารถสรปไดในเชงวทยาศาสตรได เปนความเชอทก าหนดวถมนษย ความเชอเปนมลเหตทส าคญตอการแสดงออกของคนในสงคม เมอคนในสงคมมความเชอเรองใดยอม

DPU

4

ประพฤตปฎบตหรอแสดงออกทางประเพณ พธกรรมหรอดวยสงอน ๆ ใหสอดคลองกบความเชอนน ๆ ความเชอเกดจากการแสวงหาค าตอบในสงทตนไมร โดยการเดาหรอเปรยบเทยบกบสงทตนเคยรหรอเดาตามทเคยมผเลามากอน บางครงความเชอดเหมอนไรเหตผล บางครงกดเปนเหตผลนาเชอถอและบางครงในความไรเหตผลนนมนษยกยงไมสามารถหาค าตอบทดกวาจงยงตองเชอตอไป (เรณ อรรฐาเมศร, 2528:158)

ดงนนแลวผวจยจงเลงเหนวา หากมาวเคราะหความเชอเชงมายาคต เกยวกบชางท

ปรากฏในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร ทมอยในนทานพนบานของชาวไทยกย นาจะ

ปรากฏคานยมความเชอทแฝงอยในตวนทานพนบาน และสามารถน ามาศกษาผลของการถายทอด

วฒนธรรมสเยาวชนในหมบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร วาเยาวชนเหลาน

ยงมความเชอหรอไมมความเชออยางไร เพราะอะไร ดวยอทธพลของวฒนธรรมจากตะวนตก ม

ชาวตางชาตเขามา จงเกดอทธพลตอคนรนใหม ซงวฒนธรรมทเปนนามธรรม อยางเชนนทาน ถา

หากไมมการจดบนทกหรอไมมการสบทอด กจะสญหายไปกบคนรนเกา และนทานพนบานจงหวด

สรนทร มความหลากหลายของภาษา ทคนทวไปไมสามารถเขาใจไดงายๆ ไมวาจะเปนส าเนยง

เนอหา และภาษา ทสอสารออกมา และนทานพนบานไทยกยนนจะมลกษณะพเศษคอมความเชอ

เรองราวเกยวกบชางสวนใหญ ทส าคญยงมนทานทท าใหคนในชมชนเกดความรกในเชอสายหรอ

ภาษาของตนเองรวมไปถงวถชวตคนกบชาง อยางเชนนทานเรอง คลองชาง ชางปา เปนตน

ผวจยตองการศกษานทานเกยวกบชางของชาวกย ในจงหวดสรนทร ในแงมมของ

มายาคต ซงมายาคต หมายถงการสอความหมายดวยคตความเชอทางวฒนธรรม ซงถกกลบเกลอน

ใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาตหรออาจกลาวไดวา เปนกระบวนการของการลวงใหหลงอยาง

หนง แตกมไดหมายความวามายาคตเปนการโกหกหลอกลวงแบบปนน าเปนตว มายาคตนนมได

ปดอ าพรางสงใดทงสน ทกอยางปรากฏอยตอหนาตอตาเราอยางเปดเผย แตเราตางหากทคนเคยกบ

มนเสยจนไมสงเกตวาเปนสงประกอบสรางทางวฒนธรรม หลงคดไปวาคานยมทยดถออยนนเปน

ธรรมชาต หรอเปนไปตามสามญส านก (วรรณพมล องคสรสรรพ,2544 อางถงใน ทยากร แซแต

,2551:38) ซงบางครงเรามองวานทานทเราฟงมาตงแตเดกคอเรองจรง เพราะนทานบางเรองมกจะม

สถานทนนจรงหรอดวยเราคนเคยกบวฒนธรรมกบสงทเราพบเหนบอยๆ ผวจยจงมองวานทาน

เปนมายาคตหนงทท าใหชาวไทยกยในชมชนบานชาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร

สามารถด ารงชวตในชมชนอยางมความสข และรสกปลอดภยจากอนตรายไมวาจากผ จากไสย

DPU

5

ศาสตร เปนตน นคอขอเหตผลเบองตนทท าใหผวจยตองการจะศกษาเจาะลกเขาไปยงมายาคต จาก

ชมชนแหงน

ในสงคมปจจบน เรายงสามารถพบเหนมายาคตไดทวไปเพยงแตวามายาคต มการแปลง

ตนเอง วาทะของมายาคตนนไมจ าเปนวาจะตองเกาะองอยกบภาษาเหมอนกบค าพดทวไป มายาคต

สามารถแฝงอยในวตถและปรากฏการณมากมาย เงอนไขทจะท าใหสงหนงสงใดกลายเปนมายาคต

คอการทสงคมหรอวฒนธรรมนนเขาไปยงเกยวแทรกแซง โดยหยบยนความหมายคณคาตางๆ

นานา (ทงในดานดและดานราย) ใหแกสงตางๆ เหลานน Barthes ใชมายาคตเปนกรอบทเชอวาทก

สงสามารถกลายเปนมายาคตไดทงสน เพราะความสามารถในการสรางความหมายของมนษย มายา

คตเปนผลผลตจากสงคมและวฒนธรรมของคนกลมหนง ชนชนหนงหรอหลายกลมหลายชนชน

มายาคตสมพนธกบการเมอง เศรษฐกจและสงคมอยางแนนแฟน ในฐานะเปนบรบททาง

ประวตศาสตรทก าหนดการด ารงอยของมน มายาคตมทมาทไปทามกลางความเปลยนแปลง ไมม

มายาคตใดผดขนมาไดเองจากธรรมชาต และความเชอเกยวกบชางทปรากฎในนทานพนบานไทย

กย จงหวดสรนทร จะยงมความเชอหรอไมอยางไร ตองขนอยกบการปฏสมพนธทเกดขนเมอ

สญญะกระทบกบความรสกหรออารมณของผใชสารและคานยมในวฒนธรรมของเขา ความหมาย

แฝงทปรากฏในนทานพนบานไทยกย จ.สรนทร จงเปนความหมายทางออมทเกดจากขอตกลงของ

กลมหรอเกดจากประสบการณเฉพาะบคคลเปนความหมายทถกประกอบสรางอยางเปนอตวสย

(Subjective) ไมวาจะเปนในระดบบคคลหรอในระดบสงคมและความหมายแฝงจะเปลยนแปลงไป

ตามวฒนธรรมในการรบสาร

การเลาเรอง เปนการบรรยายเหตการณทเกดขนจรงหรอเหตการณทสรางขนเองซง

บคคลหนงน าไปถายทอดยงอกบคคลหนงโดยอาศยภาษาพด ภาษาเขยน หรอแมแตภาษาสญลกษณ

ในการเลาเหตการณเรองดงกลาว ดงนนเมอสอใดมบทบาทในการรายงานเหตการณกสามารถ

น าเอาวธการของการเลาเรองมาใชเพอถายทอดเหตการณไดทงสน ซงรปแบบการเลาเรองสามารถ

กระท าไดหลายลกษณะ เชน การเลาเรองในนวนยาย เรองสน ประวตศาสตร ละคร อตชวประวต

และการรายงานขาว(อดสา วงศลกษณพนธ,2542:22 อางถงใน วรยา วฑรยสฤษฏศลป,2548:15)

ส าหรบในโลกของสอมวลชนแลว (กาญจนา แกวเทพ,2543:324) กาญจนา แกวเทพ

กลาววาวธการเลาเรองทใชอยในสอสมยใหม เชนสอมวลชนนนมรากฐานความเปนมาจาก “วธการ

DPU

6

เลานทานแบบโบราณ” ซงมองคประกอบหลก ๆ คอ ตวละครเอก ตวละครรอง มล าดบขนตอน ม

ผราย พระเอก มตอนเรมตน กลาง ๆ เรองและตอนจบ มจดหกเหพลกผนและมโครงเรองทผชม

คนเคย

นทานเปนเรองเลาอยางหนงทสบทอดมาจากบรรพบรษ เพราะการบอกเลาหรอการ

สอนอยางตรงไปตรงมาบางคนไมเขาใจหรอเขาใจแตไมยอมรบ นทานงาย ๆ บางเรองกลบชวยให

ฉกใจคดไดสตไดแนวทางทดสามารถน าไปใชประโยชนแกตนเองกมมาก (อารย ทองแกว,2549:

100-101)

นทานเกยวกบชางจงท าใหเราเหนภาพสะทอนวถชวตชาวไทยกยในหมบานตากลาง

ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร ทอยกนอยางเรยบงายหาความสนกสนานดวยการเลา

นทานใหลกหลานฟง เปนการอบรมสงสอนใหเดกคอยๆ ซมซบความด รเรองบาปบญคณโทษ การ

อาศยอยในชมชนอยางสงบสข ซงนทานเกยวกบชางยอมมคตหรอความเชอแฝงไว เปนเลหกลของ

บรรพบรษทสรางไวอยางแนบเนยน

ดวยเหตผลนผวจยจงเหนความส าคญ และมความสนใจทจะเขาไปศกษา การวเคราะห

ความเชอเชงมายาคตเกยวกบชาง ทปรากฏในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร เนองจาก

ตองการทราบถง ความเชอคานยมทปรากฏอยในนทานพนบานไทยกย ทงความเชอในดานเนอหา

ภาษา ภาพสะทอนทางสงคมและวฒนธรรมในนทานพนบานจงหวดสรนทร สรางความสมพนธ

ระหวางคตความเชอและวถชวตของคนชนบทในนทานไดอยางไร รถงความหมายแฝงทปรากฏอย

ในนทานพนบาน จงหวดสรนทร รวมไปถงความเชอของเยาวชนในหมบานตากลาง ต าบลกระโพ

อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร มความเชออยางไรเกยวกบชางในนทานพนบานไทยกย

1.2 ปญหาน าวจย

1. มายาคตเกยวกบชางในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร สอสารคานยมและ

ความเชออยางไร

2. เยาวชนในหมบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร มความเชอ

เกยวกบชางในนทานพนบานไทยกยอยางไร

DPU

7

1.3 วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาคานยมและความเชอเชงมายาคต เกยวกบชางทสอสารผานนทานพนบาน

ไทยกย จงหวดสรนทร

2. วเคราะหความเชอของเยาวชนในหมบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวด

สรนทร เกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร

1.4 ขอบเขตการวจย

ศกษาเรอง การวเคราะห ความเชอเชงมายาคตเกยวกบชาง ทปรากฏในนทานพนบาน

ไทยกย จงหวดสรนทร เปนการศกษาจากเอกสาร และงานวจยทเกยวของ โดยอาศย แนวคดเกยวกบ

วฒนธรรม ทฤษฎมายาคต แนวคดสญวทยา แนวคดการเลาเรอง เอกสารทเกยวกบนทาน มาเปน

กรอบในการศกษา ซงนทานพนบานไทยกย ของจงหวดสรนทร ไดรบการรวบรวมโดย ผศ.อารย

ทองแกว ซงท างานรวมกบมหาวทยาลยราชภฎสรนทร นทานพนบานไทยกยไดมการรวบรวมไว

ทงหมด 54 เรอง โดยในจ านวน 54 เรอง เปนเรองเกยวกบชางทงหมด 11 เรอง ไดแกดในภาคผนวก

ข. ซงผวจยจะใชในการศกษาวจยครงน

1.5 นยามศพท

ความเชอ หมายถง การยอมรบนบถอ หรอยดมนในสงใดสงหนง ทงทมตวตนหรอไมก

ตาม ตวละครอาจเปนคนหรอสตวกได มการสรางความคด โดยแสดงถงความสมพนธของ

องคประกอบยอยตางๆ ทงทางดานความคดเรององครวม ความคดเรองการเปลยนรป ความคดเรอง

กฎเกณฑ โดยงานวจยเลมนจะศกษาคานยมและความเชอเกยวกบชางของชาวกยจงหวดสรนทร

ผานนทานพนบาน

คานยม หมายถง วธจดรปพฤตกรรมของมนษยทฝงแนนอยในตวคน และเปนสงทเรา

ยดถอปฏบตตอ ๆ กนมา

มายาคต หมายถง การสอความหมายดวยคตความเชอทางวฒนธรรม ทปรากฏอยใน

นทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร ซงถกกลบเกลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต หรอ

DPU

8

ตามสามญส านกซงแฝงอยในวตถและปรากฏการณทเกดขนในชมชนหมบานตากลาง ต าบลกระโพ

อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร

นทานพนบานเกยวกบชาง หมายถง นทานของชาวไทยกย จงหวดสรนทร ทเกยวกบ

ชาง โดยเปนเรองเลาสบตอกนมา จากปากตอปาก ซงมการบนทกไวเปนลายลกษณอกษร รวบรวม

โดย ผศ.อารย ทองแกว รวมกบมหาวทยาลยราชภฎสรนทร จ านวนท งหมด 11 เรอง ซง

มหาวทยาลยราชภฎสรนทรไดด าเนนการถายทอดและรวบรวมนทานตอจากศนยศลปวฒนธรรม

สหวทยาลยอสานใต-สรนทร

การเลาเรอง หมายถง แสดงวธคดของผเลาทเกดจากเหตการณจรงหรอเหตการณทสราง

ขนเองซงบคคลหนงน าไปถายทอดยงอกบคคลหนงโดยอาศยภาษาพด ภาษาเขยน หรอแมแตภาษา

สญลกษณในการเลาเหตการณเรองดงกลาว ซงรปแบบการเลาเรอง สามารถกระท าไดหลายลกษณะ

เชน การเลานทาน นวนยาย เรองสน เปนตน

องคประกอบทส าคญของการเลาเรองมดงน

โครงเรอง (Plot) แนวคดของเรอง (Theme) ตวเอก (Hero/Heroine) หรอผเลา ผราย

(Villains) หรอผอน ชวงเวลา (Time) ,สถานท (Place) เครองแตงกาย (Costume)วธการเดนทางหรอ

ยานพาหนะทใช (Locomotion) และอาวธ (Weapon) หรอเครองมอทพระเอกและนางเอกใชจดการ

ผราย (ผอน) ในสถานการณตาง

ความหมายแฝงหรอความหมายโดยนย (Connotative Meaning) หมายถง สงทเปน

ความหมายทางออมทเขาใจกนเฉพาะกลมหรอเกดจากประสบการณเฉพาะบคคล

วฒนธรรม หมายถง วฒนธรรมทปรากฏในนทานพนบานไทยกยจงหวดสรนทร ซง

แบงออกไดดงน

1. ผลรวมของหลายสงหลายอยาง เชน ความร ความเชอ การนบถอศาสนา การด าเนน

ชวต รวมทงสงของเครองใช

2. สงทมนษยสรางขน เพอใชเปนสงทชวยในการด าเนนชวต ทกสงทกอยางทมนษย

สรางขน

3. วถชวตหรอการด าเนนชวตของมนษย

DPU

9

4. เปนมรดกทางสงคม เปนผลของการถายทอดการเรยนร เครองมอ ซงในกระบวนการ

ดงกลาวตองอาศยการสอสารโดยใชสญลกษณ เชน การถายทอดวฒนธรรมจากรนกอนๆ ด าเนน

สบเนองกนมาจนถงปจจบนไมขาดหายไป

5. ผลจากการชวยกนสรางสรรคของมนษย และไดมการปรบปรงดดแปลง สงใดทไมด

หรอลาสมยกไมใชอกตอไป เชน นทานพนบานทเคยเลาปากตอปาก กน ามารวบรวมบนทกไวเปน

ลายลกษณอกษร และมลกเลน คอภาพประกอบทท าใหนาสนใจและนาอานมากขน

6. เปนของสวนรวม ไมใชของใครคนใดคนหนง

ชาวกย หมายถง กลมชนพนเมองสรนทรทพดภาษาสวย หรอ ภาษากย ทอาศยใน

หมบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร เปนชาวไทยทองถนกลมเดยวทมอาชพ

ในการจบชาง เลยงชาง ฝกชางมาแตอดต

หมอชาง หมายถง ชาวกยทอาศยอยในพนทหมบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม

จงหวดสรนทร เปนบคคลซงเปนเจาของภมปญญาและน าภมปญญามาใชประโยชนในการ

ด ารงชวตจนประสบความส าเรจจากการสงสมประสบการณและสามารถถายทอดองคความร

เชอมโยงคณคาภมปญญาของอดตกบปจจบนไดอยางเหมาะสม สอดคลองกบการด ารงชพใน

ปจจบน และเปนทเคารพนบถอจากคนในชมชนและไดรบการยกยองใหเปนปราชญประจ าจงหวด

สรนทร อาศยอยในชมชนมานานกวา 60 ปขนไป

นกวชาการ หมายถง บคคลทสอนระดบมธยมศกษาและอดมศกษาดานนทานพนบาน

หรอสงคมศาสตร เปนเวลาอยางนอย 2ป และมผลงานทางวชาการเกยวกบนทานพนบาน จงหวด

สรนทร

เยาวชน หมายถง บคคลทอยในชวงอายระหวาง 14-18 ป อาศยในหมบานตากลาง

ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร มความเกยวของกบหมอชาง ครอบครวมอาชพเลยงชาง

และฝกชาง

DPU

10

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เขาใจบทบาทของนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร ตออ านาจทเหนอ

ธรรมชาตเกยวกบชาง

2. เขาใจความหมายทางวฒนธรรม ของชาวกยทแฝงอยในนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร

3. เพอสรางคณคาของนทานพนบานเกยวกบการสอสาร ในการสงเสรมสรางใหเกด

การพฒนาทางดานจรยธรรมของเยาวชน

4. เขาใจถงการสอสารความเชอของนทานพนบานกบเยาวชน หมบานตากลาง ต าบล

กระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร

5. ท าใหทราบถงระบบสญลกษณทปรากฏอยในนทานพนบานไทยกย จงหวด

สรนทร เพอความเขาใจถงความหมายและระบบความคดของบรรพบรษทยงยดมนในเรองของ

ความเชอ

DPU

บทท 2

แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

การศกษาเรอง การวเคราะหความเชอเชงมายาคต เกยวกบชางทปรากฏในนทาน

พนบานไทยกย จงหวดสรนทร ผศกษาไดน าทฤษฎ และงานวจยทเกยวของเขามาเพอเปนแนวทาง

ในการศกษา ซงมดงตอไปน

2.1 แนวคดเกยวกบวฒนธรรม

2.2 ทฤษฎมายาคต 2.3 แนวคดสญวทยา 2.4 แนวคดการเลาเรอง 2.5 เอกสารทเกยวของกบนทานพนบาน

ความหมายและลกษณะของนทานพนบาน

การแบงประเภทของนทานพนบาน

คณคาของนทานพนบาน

2.6 งานวจยทเกยวของ

2.7 กรอบแนวคดการวจย

2.1 แนวคดเกยวกบวฒนธรรม

วฒนธรรม มาจากค าศพทภาษาองกฤษค าวา Culture โดยค าวา “วฒนธรรม” เปน

ค าศพทค าใหมซงเพงถกก าหนดในสงคมไทยเมอไมนานมาน กอนหนาทจะมการใชค าวา

วฒนธรรมนน สงคมไทยใชค าวา จารต ธรรมเนยม ประเพณ อนหมายถงการประพฤตตามแบบ

แผนบรรพบรษทปฎบตสบเนองกนมา ตอมาเหลาเชอพระวงศและชนชนปกครองตาง ๆ ทไดไป

ศกษาเลาเรยนยงประเทศในแถบยโรปไดน าเอาค าวา Culture มาใชในค าศพทภาษาไทยวา

“วฒนธรรม” โดยกรมหมนนราธปประพนธ ผก าหนดค าศพท “วฒนธรรม” ค านไดใหความหมาย

DPU

12

ของค าวา วฒนธรรม ไววา “วฒน” คอความเจรญงอกงาม ผนวกกบ “ธรรม” อนหมายถง การ

กระท า ดงนน ตามความหมายน ค าวาวฒนธรรม จงหมายถงสงทดและเจรญรงเรองเทานน

วฒนธรรม คอ สงทมนษยเปลยนแปลงปรบปรงหรอสรางขน เพอความเจรญงอกงาม

ในวถชวตแหงสวนรวม วฒนธรรมคอวถชวตของมนษยในสวนรวมทถายทอดกนได เรยนได เอา

อยางกนได (พระนาอนมานราชธน,ม.ป.:2 อางถงใน ทยากร แซแต , 2551:60)

ในความเปนจรงแลว วฒนธรรม ไมไดหมายถงสงทดและเจรญงอกงามเสมอไป

วฒนธรรมรปแบบหนงทไดรบการยอมรบวาดในสงคมหนงจะมความหมายเปลยนไปเมอ

วฒนธรรมนนถกเคลอนยาย มาอยในสงคมใหม ซงบรบททางสงคมและคานยมทแตกตางกน

ออกไป

วฒนธรรมเปลยนความหมายไดเมอบรบททางสงคมเปลยนไป ดงนน ความหมายของ

ค าวา วฒนธรรม จงมความลกซงและซบซอนเกดกวาความหมายทวไปทเราเขาใจกน

เรมอน วลเลยมส ไดใหความหมายของค าวาวฒนธรรมไว 3 ขอดงน (เรมอน วล

เลยมส อางถงใน ฐตนน บญภาพ คอมมอน 2553:1-2)

1.General Process of intellectual, spiritual and aesthetic development ซงหมายถง

กระบวนการทางความคดแหงปญญา จตวญญาณ และสนทรยศาสตร ทไดรบการพฒนาแลว ในทน

หมายถง วฒนธรรมอนเปนความคดในเชงนามธรรม ความรทสบทอดกนมาเปนภมปญญาทาง

ความคด ปรชญาและศลปะ อาท ความรดานต ารายาโบราณ การอยไฟ ความรดานการทอผาลายตาง

ๆ และศลปะการค านวณฤกษยามทางต าราโหราศาสตรเปนตน

2. A particular way of life ซงหมายถงวถชวต ความเปนอยและการด ารงชวตของชน

กลมหนง อาท การสญจรทางน า ประเพณการเกยวขาว การเคารพผใหญ หรอวฒนธรรมการกนขาว

ในแบบตาง ๆ (การกนขาวดวยมอ การใชชอนสอม ตะเกยบ การใชชอนและมด เปนตน)

3.The works and practice of intellectual and aesthetic activity ซงหมายถง ผลงาน

ชนงาน การปฏบต และการแสดงออกอนเปนผลผลตทางปญญาและทางศลปะ เชน การแสดงฟอน

ร า ผาทอลายโบราณ ยาสมนไพรไทยโบราณ เปนตน

DPU

13

จากความหมายดงกลาวขางตน เราจะพบวา วฒนธรรมไมไดหมายถงวตถอนเปน

รปธรรมทจบตองไดเทานน แตวฒนธรรมยงหมายถงความรและความคดในเชงนามธรรม ทส าคญ

ยงหมายถงวถการด ารงชวต (Way of life) อกดวย

ลกษณะของวฒนธรรม

ทกสงคมทกประเทศในโลกน สงหนงทตองมคอวฒนธรรม วฒนธรรมของแตละแหง

ยอมไมเหมอนกน แตกตางกนไปตามการนบถอศาสนา ลทธตาง ๆ ความเชอทมมาแตโบราณ

ลกษณะวฒนธรรม แบงออกได ดงน

1.วฒนธรรมคอผลรวมของหลายสงหลายอยาง เชน ความร ความเชอ การนบถอศาสนา

การด าเนนชวต รวมทงสงของเครองใช

2.วฒนธรรมคอสงทมนษยสรางขน เพอใชเปนสงทชวยในการด าเนนชวต ทกสงทก

อยางทมนษยสรางขนมาเปนวฒนธรรมทงสน

3.วฒนธรรมเปนวถชวตหรอการด าเนนชวตของมนษย

4.วฒนธรรมมลกษณะเปนมรดกทางสงคม วฒนธรรมเปนผลของการถายทอดการ

เรยนร เครองมอ ซงในกระบวนการดงกลาวตองอาศยการสอสารโดยใชสญลกษณ เชน การ

ถายทอดวฒนธรรมจากรนกอน ๆ ด าเนนสบตอเนองกนมาจนถงปจจบนโดยไมขาดหายไป

5.วฒนธรรมเปนผลมาจากการชวยกนสรางสรรคของมนษย และไดมการปรบปรง

ดดแปลง สงใดทไมดหรอลาสมยกไมใชอกตอไป สงใดดกคงใชอยตอไป เชน การท านา สมยกอน

ตองอาศยควาย แตปจจบนมเทคโนโลยเขามาใหม การใชควายท างานจงคอย ๆ เลกไป

6. วฒนธรรมเปนของสวนรวม ไมใชของใครคนใดคนหนงหรอไมใชของทใครคน

หนงจะบอกใหมหรอยกเลกไป คนในสวนรวมเทานนทจะก าหนดกฎเกณฑวามหรอไมม โดยม

ขอสนบสนนในสงทท าลงไปนนถกตอง ดงาม เกดประโยชน เปนตน

ประเภทของวฒนธรรม

วฒนธรรมแบงออกเปนประเภทใหญ ๆ ได 2 ประเภท คอ

1.วฒนธรรมทเปนวตถ (Material culture) หรอรปธรรม ซงไดแก สงกอสราง ทอย

อาศย เครองใชตาง ๆ เครองอปโภคบรโภค อาหารการกน ยานพาหนะ เครองแตงกาย ฯลฯ

DPU

14

2.วฒนธรรมทไมใชวตถ (Non Material culture) หรอนามธรรม ไดแก ความคด ความ

เชอ ลทธประเพณ คานยม ฯลฯ ทมผลตอการด ารงชวตของมนษย

ความส าคญของวฒนธรรม

วฒนธรรมเปนเครองวดและเครองก าหนดความเจรญหรอความเสอมของสงคม

ขณะเดยวกนวฒนธรรมยงก าหนดชวตความเปนอยของประชาชนในสงคม ดงนน วฒนธรรมจงม

อทธพลตอความเปนอยของประชาชนและตอความเจรญกาวหนาของประเทศชาต หากสงคมใดม

วฒนธรรมทดงามทเหมาะสมแลว สงคมนนยอมเจรญกาวหนาไดอยางรวดเรว ตรงกนขามหาก

สงคมใดมวฒนธรรมทลาหลง มแบบพฤตกรรมทไมด มคานยมทไมเหมาะสม สงคมนนกยากจะ

เจรญกาวหนา และในทสดกอาจสญสนความเปนชาตได เพราะถกรกรานทางวฒนธรรม

ความส าคญของวฒนธรรม มดงน

1.วฒนธรรมชวยแกปญหาและสนองความตองการตาง ๆ ของมนษย มนษยพนจาก

อนตราย สามารถเอาชนะธรรมชาตได เพราะมนษยสรางวฒนธรรมขนมาชวย

2. วฒนธรรมชวยเหนยวรงสมาชกในสงคมใหมความเปนอนหนงอนเดยวกน และ

สงคมทมวฒนธรรมเดยวกนยอมจะมความรสกผกพนเปนพวกเดยวกน

3. เปนเครองแสดงเอกลกษณของชาต ชาตทมวฒนธรรมสง ยอมไดรบการยกยอง และ

เปนหลกประกนความมนคงของชาต

4. เปนเครองก าหนดพฤตกรรมของคนในสงคม ชวยใหผคนอยรวมกนอยางสนตสข

วฒนธรรมทางบรรทดฐานจะชวยจดระเบยบความสมพนธของผคนในสงคม

5. ชวยใหประเทศชาตมความเจรญรงเรองถาวร โดยเฉพาะอยางยง ถาชาตน นม

วฒนธรรมทด มคตในการด าเนนชวตทเหมาะสม ยดมนในหลกเหตผลในการด ารงชวต ขยน

ประหยด อดทน มระเบยบวนยทด ฯลฯ สงคมนนจะเจรญรงเรอง (ณรงค เสงประชา, 2539 : 19-20

อางถงใน ทยากร แซแต , 2551:62)

วฒนธรรมของจงหวดสรนทร

จงหวดสรนทร เปนดนแดนทส าคญในอดต มสงทเปนพยานยนยนหลายอยางวาเมอง

สรนทรเคยเปนแหลงอารยธรรมและวฒนธรรมทเจรญรงเรอง เปลยนแปลงไปตามกลมชนทเขา

ครอบครอง วฒนธรรมทปรากฏในปจจบนจงเปนเครองบงชหรอแสดงถงเอกลกษณเฉพาะตว ท

DPU

15

บรรพบรษชาวสรนทรไดสบทอดความเจรญและววฒนาการมายาวนานนบพนป (เฉลมพระเกยรต

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว,2543:246)

คนทวไปกลาววา ชาวสรนทรมความแตกตางจากชาวอสานทวไป คอ ชาวอสานพดลาว

(ภาษาถน) กนขาวเหนยว แตชาวสรนทรพดเขมร กนขาวเจา นคอเอกลกษณทโดดเดนของสรนทร

สรนทรวนนยงมบรรยากาศของแควนเจนละอนแสดงถงลกษณะพเศษของวฒนธรรม

ขอมและเขมรทปรากฏอยางเดนชดวามความแตกตางจากวฒนธรรมอสาน วถชวตของชาวจงหวด

สรนทรถกหลอหลอมดวยจารตประเพณ ขนบธรรมเนยมทมความคลายคลงกบชาวเขมรในกมพชา

แตกยงมขอแตกตางกนอยบาง เชน ชาวสรนทรเรยกตนเองวา ขแมรเลอ (Khmer lrr) แปลวา เขมร

สง เรยกชาวกมพชาวา ขแมรกรอม (Khmer Kroom) แปลวา เขมรต า ภาษาเขมรทคนสรนทรใชพด

กนทไมเหมอนกบภาษาเขมรในกมพชา วถชวตและนสยใจคอของชาวสรนทรกไมเหมอนชาว

กมพชา มลเหตส าคญของเรองอาจจะเปนเพราะวาบรรพบรษของชาวสรนทรนนเปนชาตพนธใหม

ทเกดจากการผสมผสานระหวางชาวกยกบชาวเขมรสงยนยนในเรองนกคอ ขอความจากหนงสอท

ฝรงนกชาตวงศวทยาแตงขนหลายเลม ไดกลาววา มกลมชนพวกหนงเรยกวา กย มเลอดผสม

ระหวางพวกเวดดด (Weddid Proto Australian) กบพวกเมลาเนเชยน (Melanesian) มรปรางลกษณะ

คลายเขมร พดภาษาผสมทเกดจากตระกลภาษามอญกบตระกลภาษาเขมร เดมทตงถนฐานอยใน

บรเวณตอนเหนอของเมองเสยมราฐ ก าปงธม กอนทชาวไทยและชาวเขมรจะเขามาอยในบรเวณนน

เสยอก ชาวไทยเรยกพวกนวา สวย (เปนพวกสงสวยใหไทย) แตฝรงเศสเรยกตามภาษาเขมรวา กวย

ภายหลงเมอไดแตงงานกบชาวเขมรและลาวทตามเขามาอยดวย มลกหลานออกมา ไทยจงเรยกกยท

ผสมกบเขมรวา สวยเขมร เรยกกยทผสมกบลาววา สวยลาว สาเหตส าคญทท าใหวฒนธรรมของชาว

สรนทรโนมเอยงไปทางเขมรนน กลาวกนวา เมอครงอพยพจากเมองอตตะปอเมองแสนปางหรอ

เสยมปง แควนจ าปาศกดฝงซายของแมน าโขง มาตงเมองทบรเวณทต งของจงหวดสรนทรใน

ระยะแรก ๆ นน มแตพวกกยทงเมองและมพวกเขมรอพยพมาแทรกอยบางประปราย ตอมาเมอพวก

กยเขาเปนขาขอบขณฑสมาไทยในสมยกรงธนบร และไดรวมปราบปรามเขมร กมพชาทกอการ

จลาจลไดชยชนะกลบมา พวกเขมรกอพยพมาอยในเมองนมากขน ชาวกยนนเปนพวกทรกสงบและ

มความสามารถในการปรบตวไดรวดเรว เมออพยพมาอยในถนเขมรจงพยายามสรางสมพนธไมตร

ดวยการปฎบตตามขนบธรรมเนยมประเพณทดงามของชาวเขมร พดภาษาเขมร และใหลกหลาน

DPU

16

แตงงานกนดงเชนท เจาเมองประทายสมนต (เจาเมองคนแรกของชาวจงหวดสรนทร) ไดจดพธ

แตงงานหลานชายกบบตรเจาเมองบนทายเพชร ซงท าใหมชาวเขมรอพยพตามเขามาอยดวยเปน

จ านวนมากขน วฒนธรรมความเปนอยของชาวกยจงผนแปรไปทางเขมร พวกกยกถกกลนเปนคน

เขมรไปคอนเมองสรนทร แตกเปนเขมรสงเปนวฒนธรรมของขอมโบราณทไมเหมอนเขมรต าใน

กมพชา

หากวเคราะหการแพรขยายทางดานวฒนธรรม จะพบวา วฒนธรรมเขมรไดขยายเขาส

ดนแดนทตงเมองสรนทร ตงแตบรเวณทวเขาพนมดองแหรกหรอพนมดงรก ในสมยพทธศตวรรษท

16-18 ตอมาจนถงสมยกรงธนบร ทมการท าสงครามแผขยายพระราชอาณาเขตหวเมองของเขมร

หลายเมอง ไดแก เสยมราฐ ก าปงสวาย บนทายเพชร บนทายมาศ และรงต าแรง (ถ าชาง) ตกเปน

เมองขนของราชอาณาจกรสยาม ชาวเขมรไดอพยพมาตงภมล าเนาในเมองสรนทร มการแตงงานกน

ระหวางชาวเขมรกบชาวกย ซงเปนชนกลมเดม วฒนธรรมของชาวเขมรนนแขงกวาวฒนธรรมของ

กย ท าใหวฒนธรรมของเขมรเขามาแทนทวฒนธรรมเดมและมการผสมผสานกนทางดาน

วฒนธรรม ชาวเมองสรนทรจงพดภาษาเขมรมากกวาภาษากยและมวถชวตแบบเขมรมากกวากย

สวนวฒนธรรมลาวไดแผขยายเขาสเมองสรนทร เมอพทธศตวรรษท 22 โดยชาวลาวกลมหนง

อพยพเขามาอยทเมองนครเตา (อ าเภอรตนบร) แลวแพรขยายไปยงบานหนองสนม (อ าเภอสนม)

ไปเรอยจนถงบกเบกทท ากนไปอยรวมกบชาวเขมร ชาวกย จงกลายเปนวฒนธรรมทผสมผสานกน

ระหวางชาวกย ชาวเขมร และชาวลาว โดยมวฒนธรรมเขมรเปนหลก ซงชาวสรนทรในปจจบน

ยงคงรกษาแบบอยางขนบธรรมเนยมประเพณเกาแกดกด าบรรพทเปนเอกลกษณเฉพาะตวไวได

หลายอยาง (เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว,2543:246-248)

ซงจากแนวคดเกยวกบวฒนธรรม นทานถอวาเปนวฒนธรรมทไมใชวตถ (Non

Material culture) หรอนามธรรม ไดแก ความคด ความเชอ ลทธประเพณ คานยม ฯลฯ ทมผลตอการ

ด ารงชวตของมนษย ผวจยจงน าแนวคดนมาใชในการวเคราะห คานยมและความเชอของชาวไทย

กย ในบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร โดยความเชอสามารถสรางขนมาบน

พนฐานของวฒนธรรม

DPU

17

2.2 ทฤษฎมายาคต (Myth)

การสอความหมายดวยคตความเชอทางวฒนธรรมซงถกกลบเกลอนใหเปนทรบร

เสมอนวาเปนธรรมชาต หรออาจกลาวไดถงทสดไดวา เปนกระบวนการของการลวงใหหลงอยาง

หนง แตทงนกมไดหมายความวา มายาคตเปนการโกหกหลอกลวงแบบปนน าเปนตวหรอการ

โฆษณาชวนเชอทบดเบอนขอเทจจรง มายาคตนนมไดปดบงอ าพรางสงใดทงสน ทกอยางปรากฎ

ตอหนาตอตาเราอยางเปดเผย แตเราตางหากทคนเคยกบมนเสยจนไมทนสงเกตวามนเปนสง

ประกอบสรางทางวฒนธรรม เรานนเองท “หลง” คดไปวาคานยมทเรายดถออยนนเปนธรรมชาต

หรอเปนไปตามสามญส านก เปนแนวคดทมตนตอมาจากงานศกษาดานมานษยวทยาทพบวา ใน

กลมชนพนเมองดงเดมจะมการสรางปรมปราคตแบบตางๆขนมา มายาคตในเรองตนก าเนดของ

มนษย ประวตของการเกดภเขา ฯลฯ แสดงใหเหนถงหนาทของมายาคตวา ภายใตสงคมทมความ

ขดแยงกน มายาคตนนจะชวยกลบเกลอนความขดแยงเอาไว แมจะมวทยาศาสตรแต ในสงคม

ปจจบนยงมมายาคตสมยใหมทถกสรางผลตขนมาอยางมากมายในระดบของความหมายระดบสอง

เชนเดม

R. Barthes (1967) เปนนกปรชญาปญญาชนคนส าคญชาวฝรงเศสสมยหลงสงครามโลก

ครงทสองทน าเอาหลกสญญวทยาของ Saussure มาใชในการวเคราะหตวอยางตวบทประเภทตางๆ

ในฝรงเศส โดยใชลกษณะการตความสญญะทเกยวของกบเปาหมายทางการเมองแยกระดบของ

ความหมายออกเปน 2 ระดบ ระดบแรก เรยกตอมาวา “ความหมายโดยอรรถ” ” (denotative

meaning) ระดบทสอง เรยกวา “ความหมายโดยนย” (connotative meaning) ซงความหมายระดบน

คอ“มายาคตหรอปรมปราคต” (myth) ไดถกสรางขน ความผกพนระหวางมายาคตกบบรบททาง

การเมอง เศรษฐกจ และสงคม มายาคตไมไดก าเนดจากอากาศธาต แตเปนผลผลตทางสงคมและ

วฒนธรรมของคนกลมหนง หรอหลายชนชน มายาคตสมพนธกบการเมอง เศรษฐกจและสงคม

อยางแนนแฟนในฐานะเปนบรบททางประวตศาสาตรทก าหนดการด ารงอยของมน ดงทบารตส

แถลงวา สงทบนดาลใหความเปนจรงเปลยนสภาพเปนวาทะกคอ ประวตศาสตรของมนษย

ประวตศาสตรเทานนทบงการการอบตขนและดบสญของภาษาแหงมายาคตไมวาจะเกาหรอใหม

มายาคตมทมาทไปในกระแสความเปลยนแปลงของมนษยเสมอมนเปนวาทะทประวตศาสตร

คดเลอกไว และไมมมายาคตใดผดขนมาไดเอง

DPU

18

Barthes (1967)ไดกลาวไววา “ทนททมสงคมเกดขน การใชวตถสงของตางๆในสงคม

ตวมนเองกถกท ากลายสภาพเปนสญญะไป” (as soon as there is a society,every usage is converted

into a sign of itself.”Barthes,1967;41) แตคนโดยทวไปมกมองขามความหมายในระดบทสอง(The

second-level signification) กลาวคอ มองขามหรอไมเหนความหมายในระดบทวตถตางๆมฐานะ

เปนสญญะ หรอถกท าใหกลายเปนสญญะ มบทบาท/หนาทในเชงสญญะ (Sign function) ไป

มองเหนแตฐานะการเปนวตถ สงของเพอการใชสอยแคบๆ ของสงเหลานเทานน (a non-signifying

object) Barthes เรยกกระบวนการในการเปลยนแปลง ลดทอน ปกปดอ าพราง บดเบอนฐานะการ

เปนสญญะของสรรพสงในสงคมใหกลายนเปนเรองของ “ธรรมชาต” เปนสงปกตธรรมดา หรอเปน

สงทมบทบาท/หนาทในเชงประโยชนใชสอยแคบๆในสงคมวา “กระบวนการสรางมายาคต”

(Mythology) แ ล ะ เ ร ย ก ส ง ท เ ป นผลลพ ธ / ผลผ ล ตของก ระบวนก า ร น ว า “มา ย าค ต ”

(Myth/Alibi/Doxa) หรอความคด/ความเชอทคนสวนใหญในสงคมยอมรบโดยไมตงค าถาม และ

เปนความคด/ความเชอ ทสอดรบกบระบบอ านาจทด ารงอยในสงคมในขณะนน

จากบทความหลายชนเกยวกบ “Myth today” โดย Barthes ไดบอกวา “เรองราวของ

มายาคต ในสงคมททนสมยซงเตมไปดวยความรทางวทยาศาสตร กยงมมายาคตอยมากมาย

ความหมายของค าวามายาคตนน มไดหมายความวา ความหมายดงกลาวจะตองเปนเรองไมจรงแต

ทวาค าวา “Myth today” นเกดขนเนองจากการท าหนาททยงคงเหมอนกบมายาคตในอดต คอการให

ค าอธบายตางๆ เกยวกบโลกแกเรา

Barthes (1973)ไดอธบายวา หลงจากทความหมายแฝงตวแรกถกสรางขนมา ความหมาย

นนกจะกลายเปนรปสญญะแลวสรางความหมายแฝงตวทสองตอไปเรอยๆ เปนสายโซแหง

ความหมาย (Chain of meaning) ดงเชน ความหมายในชนแรกนน อาจเปนการตความเนองมาจาก

ประสบการณของแตละบคคล (Subjective experience) แตส าหรบความหมายแฝงระดบทสองหรอ

ทเรยกวา มายาคต นนเปนการตความหมายทถกใสความหมายในระดบสงคม

Barthes มองวาลกษณะการท างานของมายาคตไมตางจากเรองของสญญะในระบบ

ภาษาจะตางกเพยงวา สญญะในระบบภาษา ถกแปร/เปลยนรปสญญะในระบบมายาคต คอท าหนาท

สราง/สอความหมายไดเลย ไมตองการผสมระหวางรปสญญะกบความหมายเหมอนอยางในระบบ

DPU

19

ของภาษา ในระบบของมายาคต สงตางๆ ในสงคมจะถกลดทอนลงมาเปนวตถดบทระบบมายาคต

ใชในการสอความหมาย

ความหมายและนยามของแนวคดมายาคต (Myth)

ค าวา “Myth” นน (John Fiske,1990) มความหมายเดมวา เปนเรองเลาซงสงคม

วฒนธรรมใชในการอธบายหรอใชในการท าความเขาใจความเปนจรงหรอธรรมชาตในแงมมตางๆ

มายาคตในสงคมโบราณมกเปนเรองราวทเกยวกบเทพเจา ท าใหคนมกเขาใจวา มายาคตเปนเรอง

โบราณ ในสงคมสมยใหมไมมมายาคตแลว ซงในเรองน Barthes ไดน าเสนอวา มายาคตกคอ วธคด

ของสงคมหรอวฒนธรรมเกยวกบบางสงบางอยางเปนวธการประมวลความคด (Conceptualization)

หรอท าความเขาใจกบสงนนในสงคมสมยใหมจงยงมมายาคตอยมากมาย เชน มายาคตเรองเพศ

อ านาจ ชนชน

มายาคตเปนระบบ ระเบยบ และรปแบบวธการสรางความหมายแบบหนง (“a mode of

signification, a form) ทขนกบเงอนไขทางประวตศาสตรเฉพาะชดหนง มขดจ ากดของการใช และม

กระบวนการท าใหเกดการยอมรบของสงคมในวงกวาง

หรออาจนยาม มายาคต (วรรณพมล องคสรสรรพ,2544อางถงในทยากร แซแต,2551:38)

ไดวา หมายถงการสอความหมายดวยคตความเชอทางวฒนธรรม ซงถกกลบเกลอนใหเปนทรบร

เสมอนวาเปนธรรมชาตหรออาจกลาวไดวา เปนกระบวนการของการลวงใหหลงอยางหนง แตก

มไดหมายความวามายาคตเปนการโกหกหลอกลวงแบบปนน าเปนตว หรอการโฆษณาชวนเชอท

บดเบอนขอเทจจรง มายาคตนนมไดปดอ าพรางสงใดทงสน ทกอยางปรากฏอยตอหนาตอตาเรา

อยางเปดเผย แตเราตางหากทคนเคยกบมนเสยจนไมสงเกตวาเปนสงประกอบสรางทางวฒนธรรม

หลงคดไปวาคานยมทยดถออยนนเปนธรรมชาต หรอเปนไปตามสามญส านก

ในทกสวนเสยวของสงคมปจจบน เรายงสามารถพบเหนมายาคตไดทวไปเพยงแตวา

มายาคต มการแปลงตนเอง วาทะของมายาคตนนไมจ าเปนวาจะตองเกาะองอยกบภาษาเหมอนกบ

ค าพดทวไป มายาคตสามารถแฝงอยในวตถและปรากฏการณมากมาย เงอนไขทจ าท าใหสงหนงสง

ใดกลายเปนมายาคต คอการทสงคมหรอวฒนธรรมนนเขาไปยงเกยวแทรกแซง โดยหยบยน

ความหมายคณคาตางๆ นานา (ทงในดานดและดานราย) ใหแกสงตางๆ เหลานน Barthes เชอวาทก

สงสามารถกลายเปนมายาคตไดทงสน เพราะความสามารถในการสรางความหมายของมนษยมายา

DPU

20

คตเปนผลผลตจากสงคมและวฒนธรรมของคนกลมหนง ชนชนหนงหรอหลายกลมหลายชนชน

มายาคตสมพนธกบการเมอง เศรษฐกจและสงคมอยางแนนแฟน ในฐานะเปนบรบททาง

ประวตศาสตรทก าหนดการด ารงอยของมน มายาคตมทมาทไปทามกลางความเปลยนแปลง ไมม

มายาคตใดผดขนมาไดเองจากธรรมชาต

คนเราทกคนคนเคยอยกบมายาคต เพราะมายาคตมากมายปรากฏใหเราเหนตอหนา เชน

มายาคตเกยวกบเพศหญงวา เปนเพศทออนแอ หรอเปนเพศทเขาใจยาก มายาคตเกยวกบเพศชายวา

ลกผชายตองรองไหไมเปน เปนตน แตดวยความทเราคนเคย จนไมไดสงเกตวา จรง ๆ แลว มายาคต

นนเปนสงประกอบสรางทางวฒนธรรม คนสวนมากกลบคดไปวาสงเหลานเปนธรรมชาตปราศจาก

การสรางหรอการปรงแตงใด ๆ ประกอบดวยหลกของเหตและผล หรอเปนไปตามสามญส านก

และดวยความรสกทวาเปนธรรมชาตนเอง จงท าใหคนเราสามารถรบเอามายาคตตาง ๆ ไดโดยงาย

และถายทอดตอ ๆ กนไป โดยมไดรสกถงความเปนมายาคตของสงเหลานน ดงเชนในสงคมไทย

ปจจบน มายาคตอยางหนงทปรากฎใหเหนอยางชดเจนโดยเฉพาะในสอโฆษณา คอมายาคตเกยวกบ

ความขาว ผลตภณฑประทนโฉมจ านวนไมนอยในทองตลาด ไดแสดงใหเหนวาความขาวไมใช

เพยงความขาว หรอมความหมายเพยงแคความสวยเทานน แตกลบบรรจไปดวยความหมาย ตาง ๆ

มากมาย เชน ความขาวคอความส าเรจ ทงหนาทการงาน ความงาม ความรก สถานะในสงคม การ

เปนทยอมรบ ฯลฯ ในทสดแลวคอการแสดงใหเหนถงมายาคตในเรองเชอชาตทวา ผวขาวคอกลม

คนทฉลาดทสด มความเจรญ มความเปนอารยะ มากกวาคนผวเหลองและคนผวด า

อยางไรกดถงแมวามายาคตจะเปนผลผลตของประวตศาสตร แตวธการวเคราะห

โดยทวไปกไมสามารถแสดงใหเหนการท างานของมายาคตไดอยางชดเจน เนองมาจากมายาคตม

ตรรกะภายใน (Internal logic) ซงไดแกตรรกะการสอความหมาย ดงนนจงตองอาศยศาสตรท

เชยวชาญดานแนวการสอความหมายมากทสดนนกคอ สญวทยา แนวทางท Barthes ใชวเคราะห

มายาคตนอยในแนวทางของสญวทยาเชงโครงสราง (Structural semiology) โดยไดเสนอวาหนวย

สอความหมายแตละหนวยมไดมตวตนอยไดโดยล าพงโดด ๆ แตอาศยความสมพนธโยงใยระหวาง

กนซงประกอบเปนโครงสรางขององครวม จงท าใหแตละหนวยมคาสอความหมายขนมาได ดงนน

กระบวนการสอความหมายจงองอยกบเครอขายความสมพนธกนเองของหนวยทงหมด มายาคต

เปนการสอความหมายทางวฒนธรรมนนกคอ คนในสงคมไดสวมใสความหมายทางวฒนธรรมทบ

DPU

21

ลงไปบนวตถบนความหมายเบองตนตาง ๆ หรออาจกลาวไดวา มายาคตเปนกระบวนการสอ

ความหมายทอาศย “การเขาไปยดครอง” (Appropriation) ในเบองตนนนแมวาวตถตาง ๆ จะมความ

แตกตางหลากหลายเพยงใดกตาม แตเมอถกจบยดโดยมายาคตแลว กจะถกทอนใหเหลอเปนเพยง

รปสญญะเพอสอถงสงอนเสมอ

ระดบของมายาคต

ระดบการรบรทว

รปสญญะ ความหมายทางวฒนธรรม

วตถ ความหมาย

เบองตน

ภาพท 2.1 แผนภม แสดงการท างานของมายาคต

มายาคตคาบเกยวกบความหมายเบองตนเชงผสสะหรอประโยชนใชสอย สวนในอก

ดานหนงนน มายาคตสอความหมายทางสงคมและวฒนธรรมของกลมคนและชนชน ซงเกยวพน

กบอดมการณในความหมายวงกวาง และใชความหมายเบองตนกลบเกลอนความหมายทางสงคม

และวฒนธรรมใหแลดเหมอนเปนธรรมชาต มายาคตแปรรปประวตศาสตรใหกลายเปนธรรมชาต

เราจงเขาใจไดวาผเสพ มายาคต จงแลเหนเจตนาและความหมายของมายาคต ทเจาะจงสอมาสเขา

โดยไมรสกวาเปนการมงมอมเมาเอาประโยชน ตนตออนเปนทมาของมายาคตนนแจมแจงชดเจน

แตเพราะมายาคตถกจบตรงไวในความเปนธรรมชาต ผเสพจงไมรบรวามนเปนเรองเจตนา แตคด

ไปเองวาเปนเรองของเหตและผล

คณสมบตมายาคต

1.มายาคตมลกษณะทเคลอนไหวเปลยนแปลงเปนพลวต (Dynamism) ความหมายใน

ระดบมายาคต จะเปลยนแปลงอยตลอดเวลาเพอตอบรบความตองการของคนบางกลมหรอความ

ตองการทางวฒนธรรม เชน เมอกลาวถงค าวาโบราณ เดมทเปนยคทเนนการพฒนามาก ๆ อาจม

DPU

22

ความรสกในเชงลบ ความเกา คร าครา ไมมคณคา แตเมอเวลาผานไปสงคมเลยแสวงหาจดยนใหม

ยอนกลบไปหาสงเดม ๆ ค าวา โบราณ กมความหมายเปลยนไป เปนไปในเชงบวกมากขน จน

กลายเปนของทมคา เชนสนคาทมการเตมค าวา “โบราณ” เขาไป จะท าใหดเปนสนคาทมการตก

ทอดมความเปนมา มคา ควรแกการซอหา ซงอาจมความหมายรวมถงเหมาะกบวถชวต สภาพความ

เปนอยของผคนในปจจบนมากทสด

2. ทใดทมมายาคต ทนนยอมม Counter-myth ปรากฏอยในวฒนธรรมยอย ๆ เสมอ

Counter-myth ยกตวอยางเชน ในชวงทมการน าเสนอเกยวกบปรากฏการณบงไฟพญานาค บน

พนฐานของสงคมไทย ทมความเชอเกยวกบพญานาคมาเปนเวลานานกมการน าเสนอ ชดความคด

อกชดหนงออกตามสอตาง ๆ มาประกอบ

แนวคดเรองมายาคตขางตนน เปนแนวคดหลกทผวจยน ามาเปนแนวทางการศกษา ซง

ผวจยจะน ามาก าหนดทศทางในการศกษาวเคราะหตามปญหาวจย โดยน ามาเปนแนวทางในการ

วเคราะหเนอหาในนทานพนบานไทยกยทเกยวกบชาง ของจงหวดสรนทรทง 11 เรอง ในการท า

ความเขาใจในเรองทจะศกษาคอความเชอคานยมเชงมายาคตเกยวกบชางทปรากฎในนทานพนบาน

ไทยกย จงหวดสรนทร เชนการใหความหมายทางมายาคตทเรมจากวตถ ความหมายเบองตน

รปสญญะ และความหมายทางวฒนธรรม ท าใหเราไดเหนระดบและการท างานของมายาคต

2.3 แนวคดสญวทยา

สญวทยา เปนศาสตรทศกษาเกยวกบระบบของสญลกษณ ทปรากฏอยในความคดของมนษย อนถอเปนทกสงทกอยางทอยรอบตวของเรา สญลกษณอาจจะไดแก ภาษา รหส สญญาณ เครองหมาย ฯลฯ หรอหมายถงสงทถกสรางขนมาเพอใหมความหมายแทนของจรง ตวจรง ในตวบทและในบรบทหนงๆ

ค าวาสญวทยาหรอสญศาสตร (Semiology และ Semiotics) ทงสองค านมรากศพทมาจาก

ภาษากรกค าเดยวกนคอ Semeion ทแปลวา Sign หรอสญญะ ซงสญวทยาหรอสญศาสตร เปน

การศกษาเกยวกบเครองหมายและสญลกษณ ทงสองค านตางมเอกลกษณและถกรวมอยในระบบ

ของเครองหมาย ซงรวมถงการศกษาวาความหมายของมนถกสรางและถกเขาใจอยางไร บางครง

นกสญวทยาท าการตรวจสอบวา สงมชวตสรางความหมายและปรบใชอยางเหมาะสมอยางไรใน

DPU

23

โลก ทฤษฎสญศาสตรในระดบทวไปจะกลาวถงเครองหมาย ทศกษาในแงของการสอสารของ

สารสนเทศในสงมชวต (สญวทยา,2554,4มถนายน)

Semiotics เปนค าทนกปรชญาชาวอเมรกน Charles Sanders Peirce (ค.ศ.1839–1914) เปนผ รเ รมใชและท าใหเปนทรจกอยางแพรหลาย สวนค าวา Semiology เปนค าทต งขนโดยนกภาษาศาสตร Ferdinand de Saussure (ค.ศ. 1857-1913) นอกจากนยงมนกวชาการอกหลายคนน าเอาแนวคดเรองสญวทยาไปพฒนาตอ ซงจะกลาวถงอกคนไดแก Roland Barthes (ค.ศ. 1915-1980) ในการศกษาหาความรเกยวกบสญศาสตรและสญวทยานนมเนอหาและวตถประสงคของการศกษาทสอดคลองและคลายคลงกน นนคอการศกษาวธการสอความหมาย ขนตอนและหลกการในการสอความหมายตลอดจนเรองการท าความเขาใจในความหมายของสญลกษณทปรากฏอยในวฒนธรรมหนงๆ

รปสญญะและความหมายสญญะ

การศกษาเกยวกบสญศาสตรจะเปนการหาความสมพนธระหวางรปสญญะและความหมายสญญะ เพอดวาความหมายถกสรางและถกถายทอดอยางไร ซง Saussure อธบายวาในทกๆ สญญะตองมสวนประกอบทง 2 อยางไดแก

1. รปสญญะ (Signifier) คอสงทเราสามารถรบรผานประสาทสมผส เชนการมองเหนตวอกษร รปภาพ หรอการไดยนค าพดทเปลงออกมาเปนเสยง (acoustic-image)

2. ความหมายสญญะ (Signified) หมายถงความหมาย ค านยามหรอความคดรวบยอด (concept) ทเกดขนในใจหรอในความคดของผรบสาร

ความสมพนธระหวางสญญะแตละตวนนเกดขนโดยตรรกะวาดวยความแตกตาง (the logic of difference) หมายถง ความหมายของสญญะแตละตวมาจากการเปรยบเทยบวาตวมนแตกตางจากสญญะตวอนๆ ในระบบเดยวกน ซงหากไมมความแตกตางแลว ความหมายกเกดขนไมได ท งนความตางทท าใหคาความหมายเดนชดทสดคอความตางแบบคตรงขาม (binary opposition) เชน ขาว-ด า ด-เลว รอน-เยน หรออธบายอกอยางคอ ความหมายของสญญะหนงเกดจากความไมม หรอไมเปนของสญญะอน (สรณ วงศเบยสจจ, 2544)

ประเภทของสญญะ ขณะทความสมพนธระหวางสญญะแตละตวนนเกดขนโดยการพจารณาทตรรกะของ

ความแตกตางนนกไดมการเสนอการจดประเภทของสญญะ โดย Peirce ไดก าหนดเอาไวเปน 3 ประเภท ซงแบงตามความสมพนธระหวางรปสญญะและความหมายสญญะดงน

DPU

24

1. รปเหมอน (icon) เปนความสมพนธระหวางรปสญญะกบความหมายสญญะเปนเรองของความเหมอนหรอคลายคลงกบสงทมนบงถง เชนภาพถาย ภาพเหมอน ภาพยนตรและแผนภาพ เปนตน

2. ดรรชน (index) เปนความสมพนธระหวางรปสญญะกบความหมายสญญะเปนผลลพธ หรอเปนการบงชถงบางสงบางอยาง เชนรปกราฟทแสดงผลลพธของสงใดสงหนง รอยเทาของสตวทประทบลงบนพนดน หรอดรรชนทอยทายเลมของหนงสอทบอกใหเราทราบถงขอความทเราตองการจะคนหา คณสมบตอกประการทนาสงเกตของสญญะประเภทดรรชนกคอ เมอเราเหนรปสญญะประเภทดรรชน ความหมายสญญะทเรานกถงไมใชสงทเรามองเหนในขณะนน เชนตวอยางทไดกลาวมาแลวนนคอรอยเทาสตวทเมอเราพบ เราไมไดนกถงรอยเทาในขณะนน แตเรานกไปถงตวสตวทเปนเจาของรอยเทานน

3. สญลกษณ (symbol) เปนความสมพนธระหวางรปสญญะกบความหมายสญญะทแสดงถงบางสงบางอยางแตมนไมไดมความคลายคลงกบสงทมนบงชเลย ซงการใชงานเปนไปในลกษณะของการถกก าหนดขนเองซงไดรบการยอมรบจนเปนแบบแผน (Convention) และตองมการเรยนรเครองหมายเพอท าความเขาใจ หรอเปนการแสดงถงการเปนตวแทน (representation) ซงสงคมยอมรบความสมพนธน ตวอยางเชนเครองหมายทางคณตศาสตร หรอการสวมแหวนนวนางขางซายแสดงถงการแตงงาน เปนตน

แตอยางไรกด การจ าแนกประเภทของสญญะท งสามแบบกไมสามารถท าไดอยางชดเจน เชนในกรณรปสญญะของค าวา “Xerox” ในภาษาองกฤษซงความหมายสญญะของมนกคอยหอของเครองถายเอกสาร แตรปสญญะดงกลาวไดกลายเปนความหมายสญญะของ “การถายเอกสาร” ในสงคมไทยเปนตน (ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, 2545)

ความหมายตรงและความหมายแฝง

ในการท างานของขนตอนการแสดงความหมายของสญญะนนจะมความสมพนธระหวางรปสญญะและความหมายสญญะตลอดเวลา ซง Barthes ไดใหแนวคดในการวเคราะหความหมาย 2 ชนดคอ

1. ความหมายตรง (Denotation) เปนระดบของความหมายทเกยวของกบความจรงระดบธรรมชาต เปนความหมายทผใชสามารถเขาใจไดตรงตามตวอกษรจดอยในลกษณะของการอธบายหรอพรรณนา (Descriptive level) และเปนความหมายทเปนทรบรและเขาใจไดส าหรบผรบสารสวนใหญ ยกตวอยางเชนเมอเรากลาวถงชาง กจะนกถงลกษณะของสตวทมรปรางใหญ มงาและงวง เปนตน การอธบายความหมายของค าศพทในพจนานกรมกเปนความหมายโดยตรง

DPU

25

2. ความหมายแฝง (Connotation) เปนการตความหมายของสญญะโดยเปนระดบทพวงเอาปจจยทางวฒนธรรมเขามาเกยวของดวย ซงเปนการอธบายถงปฏสมพนธทเกดขนกบอารมณความรสกของผใชและคณคาทางวฒนธรรมของเขา ความหมายแฝงหรอความหมายในระดบทสองนสรางขนบนพนฐานของความหมายตรงของสญญะตวเดยวกน ซงกระบวนการเกดขนของความหมายแฝงนเกดขนเมอสญญะในความหมายระดบแรกถกน าไปใชเปนรปสญญะโดยมการผกโยงรวมเขากบความหมายใหม จงเกดเปนความหมายแฝง ซงกระบวนการนเองท Barthes ใชอธบายการเกด Myth (มายาคต) ซง Barthes ไดอธบายเกยวกบกระบวนการดงกลาวไวดงน “มายาคตเปนระบบสอความหมายซงมลกษณะพเศษตรงทมนกอตวขนบนกระแสการสอความหมายทมอยกอนแลว จงถอไดวา มายาคตเปนระบบสญญะในระดบทสอง สงทเปนหนวยสญญะ (ผลลพธจากการประกบของรปสญญะกบความหมาย) ในระบบแรก กลายมาเปนเพยงรปสญญะในระบบทสอง ขอย าในทนวา วสดส าหรบสรางวาทะแหงมายาคต (เชน ภาษา ภาพถาย ภาพวาด โปสเตอร พธกรรม วตถ ฯลฯ) ไมวาในเบองตนนนจะมความแตกตางหลากหลายเพยงใดกตาม แตครนเมอถกจบยดโดยมายาคตแลว กจะถกทอนใหเหลอเปนเพยงรปสญญะเพอสอถงสงอนเสมอ” (วรรณพมล องคสรสรรพ,2544 อางถงใน ทยากร แซแต,2551:40) ซงการแสดงกระบวนการท างานของมายาคตจะแสดงในรป 2.1 อยางไรกด การสอความหมายในระดบของความหมายแฝงนมแนวโนมในการสอความหมายทแตกตางกนซงขนอยกบระดบของการสอความหมาย โดยแบงออกเปน 2 ระดบไดแก

- ระดบของปจเจก (individual connotations) ในการท าความเขาใจในสงใดสงหนงของบคคลนนเปนการเรยนรวธการมองโลกและการทบคคลมปฏสมพนธกบโลก ซงการเรยนรเหลานเองทจะท าใหบคคลมความเขาใจและใหนยามตอสงตางๆ ซงอาจเหมอนหรอแตกตางกนกได ซงเรยกวาประสบการณ ยกตวอยางเดกหญงทไดก ลนดอกกหลาบเปนครงแรกพรอมกบมประสบการณทนากลว ในเวลาตอมาหากเธอไดมองเหนหรอไดกลนดอกกหลาบ กอาจเปนการเตอนความจ าใหเกดความรสกหวาดกลวขนมาอก ซงการมองเหนหรอไดกลนดอกกหลาบนเปนการน าพาการสอความหมายสวนตวส าหรบเดกผหญงคนดงกลาว ดงนนการมอบดอกกหลาบจงอาจเปนการสรางความกลวมากกวาทจะเกดความรสกซาบซงในความรก สงทควรระมดระวงในการวเคราะหในเชงสญศาสตร (semiotic analysis) ส าหรบการสอความหมายระดบนคอ เนองจากเปนการสอความหมายแบบสวนตว จงอาจไมไดสอความหมายแตกตางไปตามความหมายปกตดงทคนอนๆ มสวนรวมในความหมายนน

- ระดบของวฒนธรรม (cultural connotations) การสอความหมายในระดบนแสดงถงการทวตถในวฒนธรรมไดพวงเอาความสมพนธและการสอความหมายเขามาในตวมนและมสวน

DPU

26

รวมในการใหความหมายกบผคนในวฒนธรรม ยกตวอยางเชนการมอบดอกกหลาบ ทคนใหการยอมรบในเชงวฒนธรรมเขาใจรวมกนวาเปนการแสดงถงความรก

แนวคดสญญวทยาขางตนน เปนแนวคดหนงทผวจยน ามาเปนแนวทางการศกษา ซงผวจยจะน ามาวเคราะหตามปญหาวจย โดยวเคราะหเนอหาในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทรทง 11 เรองและศกษาจากปราชญชาวบานจากนกวชาการรวมไปถงเยาวชนทไดรบการถายทอดนทาน เพอศกษาสงทแฝงอยในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร สรางความเขาใจในวฒนธรรมชมชนหมบานชาง ชาวกย จงหวดสรนทรทมการสรางความหมายขนมาใหปรากฏอยในรปแบบนทาน และมการสรางสญญะขนมาอยางไรภายในกลม แนวคดนจงสามารถเปนแนวทางในการวเคราะหตอเนองจากมายาคต เพราะทฤษฎมายาคตและสญญะวทยามความคาบเกยวกน

2.4 แนวคดการเลาเรอง (Narration)

การศกษาการเลาเรองในแงมมของส านกวฒนธรรมศกษา (Cultural Studies) ทางดาน

การสอสารมวลชนในปจจบนไดเปลยนผานจากการวเคราะหในรปแบบเดมมาสการวเคราะหหา

ความสมพนธระหวางการเลาเรองกบปรากฏการณทางสงคมและวฒนธรรมทเกยวของกบรปแบบ

การด าเนนชวต (Lifestyle) ของคนแตละกลมวาเปนอยางไร ส าหรบในสวนของรายละเอยดของ

แนวคดน น การวเคราะหการเลาเรอง (Narration) เปนวธวเคราะหความหมายแบบหนงซง

เอกลกษณของการวเคราะหการเลาเรองกคอ การวเคราะหกระบวนการสรางความหมาย จาก

องคประกอบตาง ๆ ทอยรวมกน (Concerted meaning) เพราะการเลาเรองเปนการเลาทมาจาก

องคประกอบตาง ๆ มากมาย ทแตละองคประกอบตางกมความหมายในตวเอง และตางกตองท างาน

ประสานกน ท งนเพอน าไปสการอธบายชดความหมายในแบบใดแบบหนงและเพอเปนการ

พจารณาดความหมายทได วาแสดงถงวธคดแบบใดของผเลา ดงแสดงในภาพท 2.2

Fiction Non-Fiction

Reflection Construction

Appreciation Understanding

ภาพท 2.2แสดงการเปลยนผานรปแบบการศกษาการเลาเรอง

จากสายวรรณกรรมมาสการสอสารมวลชน

DPU

27

ดงนนการวเคราะหเรองเลาในยคปจจบนจงมงศกษาการประกอบสราง (Construction)

ความหมายหรอความเปนจรงในสงคมเพอท าความเขาใจ (Understanding) ในปรากฏการณตาง ๆ ท

มไดจ ากดวงแตเฉพาะการศกษาการเลาเรองแตง (Fiction) เทานน หากยงหมายรวมถงการวเคราะห

จากสารคดหรอเรองจรง (Non-Fiction) เชน นทานพนบานจงหวดสรนทรทผวจยตองการจะศกษา

เกยวกบกระบวนการสรางความเชอเชงมายาคต วาถกประกอบสรางขนมาไดอยางไร และท าไมถง

ท าใหเกดความเชอ

เนองจากสงทผวจยตองการศกษาคอ การวเคราะหความเชอเชงมายาคตทปรากฎใน

นทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร ซงมความหมายแฝงซอนอยในนทานพนบาน ดงนนการท า

ความเขาใจการเลาเรองอาจมองคประกอบตาง ๆ ทเปนลกษณะเฉพาะรวมกนของนทานพนบาน

เพราะเมอมผเลานทานพนบานออกมา ยงเลาถงสงตาง ๆ มากเทาใดกจะยงท าใหรถงความเชอทมมา

นาน และวธการประกอบสรางความหมายเชนนจะท าใหเราสามารถเขาใจวธเลาหรอการถายทอด

นทานของผเลา

เบอรเกอร (Berger, 1997 , 7-10) กลาววาผเลาเรอง (Narrator) กคอใครกไดสกคนทเลา

เรองตาง ๆ เลาถงสงตาง ๆ เลาถงผอนแตบางครงกสมมตบทบาทตวละคนหรอสงตาง ๆ ทถกเลาถง

นนไปดวย เชนเดยวกบลกษณะตวละครทบนทกในหนงสอ ผเลานนมกจะมสวนเกยวของดวย

เสมอ แตกไมใชเรองเลาทกเรองทผเลาจะเขาไปมสวนเกยวของหรอน าตวเองเขาไปมสวนรวมกบ

เหตการณ ถงกระนนเรองเลากนบวามความส าคญและเปนสวนหนงในชวตเรา เบอรเกอร

ยกตวอยางวา พอ แมรองเพลงกลอมเราตงแตเดก เมอโตขนเรากรจกเพลงอน ๆ เราเรมอาจเทพ

นยายและในทสดการกเรยนรทจะอานเรองราวตาง ๆมากมายดวยตวเราเอง เรองราวเหลานจงม

บทบาทส าคญในชวตเรา หรอทบรโน (Bruno Bettelheim อางถงใน Berger, 1997,7-10) ไดกลาวไว

วาการอานเทพนยายของเดก ๆ ชวยท าใหพวกเขามพฒนาการและจดการกบความคดและจตใจของ

ตนเองได รวมทงนกปราชญหลาย ๆ คนทย าวาการทเราไดเรยนรเรองราวทงในโลกนและตวเราเอง

นบเปนสงส าคญทท าใหเรองเลามความหมาย กลาวไววาเรองเลากคอเครองมอทเราใชเรยนรโลก

กวางและเปนวธทเราจะบอกผอนถงสงทเราเรยนรไดดวยการเลาเรองนนเอง

การเลาเรอง หมายถง การบรรยายเหตการณทเกดขนจรงหรอเหตการณทสรางขนเองซง

บคคลหนงน าไปถายทอดยงอกบคคลหนงโดยอาศยภาษาพด ภาษาเขยน หรอแมแตภาษาสญลกษณ

DPU

28

ในการเลาเหตการณเรองดงกลาว ดงนนเมอสอใดมบทบาทในการรายงานเหตการณกสามารถ

น าเอาวธการของการเลาเรองมาใชเพอถายทอดเหตการณไดทงสน ซงรปแบบการเลาเรองสามารถ

กระท าไดหลายลกษณะ เชน การเลาเรองในนวนยาย เรองสน ประวตศาสตร ละคร อตชวประวต

และการรายงานขาว (อดสา วงศลกษณพนธ, 2542:22 อางถงใน วรยา วฑรยสฤษฏศลป, 2548:15)

ส าหรบในโลกของสอมวลชนแลว กาญจนา แกวเทพ (2541:324) กลาววาวธการเลา

เรองทใชอยในสอสมยใหม เชนสอมวลชนนนมรากฐานความเปนมาจาก “วธการเลานทานแบบ

โบราณ” ซงมองคประกอบหลก ๆ คอ ตวละครเอก ตวละครรอง มล าดบขนตอน มผราย พระเอก ม

ตอนเรมตน กลาง ๆ เรองและตอนจบ มจดหกเหพลกผนและมโครงเรองทผชมคนเคย

การศกษาเรองเลาจาก นวนยาย ละครและภาพยนตรนนมองคประกอบดงน

2.4.1 Conventions และ Inventions

จอนห คาเวลต (John Cawelti, 1971 อางถงใน Berger, 1997:126-127) กลาวไวใน

หนงสอชอ The Six-Gun Mystique วาผลผลตทางวฒนธรรมทงหลาย (เชน นวนยาย หรองานเขยน)

จะประกอบไปดวยองคประกอบ 2 สง คอ Conventions และ Inventions

Conventions หรอสงทเปนโครงสรางตามขนบธรรมเนยมเดม คอองคประกอบทจะท า

ใหเราทราบเบองตนวาผผลตผลงานเปนใครและกลมเปาหมายของพวกเขาคอใคร โดยมกปรากฏ

ใหเหนในรปแบบของโครงเรองทเปนทนยม, ตวละครทมแบบฉบบตายตวและแนวความคดทว ๆ

ไป

ทงน คาเวลตไดเสนอรปแบบทว ๆ ไปของ Conventions ทพบจนเปนองคประกอบท

ส าคญของการเลาเรอง ดงน

ก.โครงเรอง (Plot) เปนวธการด าเนนเรองราวของเรองเลาแตละประเภท เชนในหนง

คาวบอย พระเอกมกจะตองมภารกจในการรอฟนกฎระเบยบของกฎหมายใหยอยกลบมาดวยการ

ปราบปรามเหลาอธรรม และวธการจดการกบเรองราวกตองดวลกนดวยปน

ข. แนวคดของเรอง (Theme) ไดแกประเดนทเปนปมส าคญทเรองเลาประเภทนน ๆ

ตองการจะน าเสนอ ตวอยางเชน ภาพยนตรชดเปาบนจน มแกนเรองส าคญคอ การสรางความ

ยตธรรมดวยกระบวนการทางกฎหมาย

DPU

29

ค. ตวเอก (Hero/Heroine) หรอผเลา การเลาเรองในแตละประเภทกจะตองมลกษณะ

ตามแบบฉบบเปนสตร เชน พระเอกในหนงคาวบอยจะตองยงปนแมน มจตใจรกความยตธรรมไม

เคยยงคนขางหลงเดดขาด สวนนางเอก กเชนในยคสมยหนงนางเอกละครโทรทศนไทยจะตองเปน

หญงสาวสวย มจตใจเมตตา กรณา อภยใหแกศตร ไมเสยตวใหแกใคร เปนตน

ง. ผราย (Villains) หรอผอนทแตกตางจากพระเอกและนางเอก ลกษณะของผรายนนก

ตองมแบบฉบบเดยวกน เชน ในภาพยนตรสมยกอนแมแตรปรางหนาตา อากปกรยาของผรายกยงม

ลกษณะสะดดตาเหนไดอยางชดเจน คณสมบตของผรายกคอลกษณะทตรงขามกบพระเอก/นางเอก

นนเอง

จ. ชวงเวลา (Time) เปนการวเคราะหชวงเวลาทเหตการณในเรองนนไดเกดขน เชน

ภาพยนตรตะวนตกคาวบอย (Western) จะเปนชวงเวลาสน ๆ ทชาวยโรปอพยพเขามาตงหลกฐาน

ในทวปอเมรกา ละครยอนยคของไทยมกจะหยบยกชวงรชกาลท 5-6 ซงเปนชวงเวลาทมการ

เปลยนแปลงอยางมากในสงคมไทยอนเนองมาจากอทธพลตะวนตก

ฉ. สถานท (Place) คอสถานททเหตการณไดเกดขน เชนองคประกอบของสถานทใน

หนงคาวบอยไดแก ทงหญากวาง ภเขา บารเหลา เหมองทอง ฯลฯ ส าหรบละครโทรทศน สถานทท

ขาดไมไดคอ ในบาน (หองอาหาร โตะกนขาว หองนอน) เปนตน

ช. เครองแตงกาย (Costume) การแตงกายของตวละครเปนภาษาอวจนะ (Non-verbal) ท

จะบงบอกหรออธบายความหมายของเรองราว เชน นางเอกละครโทรทศนจะตองไมแตงตวโป

เพราะเปนเครองแตงกายของตวอจฉา ผประกาศขาวจะตองแตงกายอยางเปนทางการมใชแตงกาย

ล าลองเพราะประเภทของรายการ (Genres) ของขาวตองการความนาเชอถออยางเปนทางการ

ซ. วธการเดนทางหรอยานพาหนะทใช (Locomotion) ในภาพยนตร ละคร ขาว สารคด

หรอผลงานสอประเภทใดกตาม มกจะขาดพาหนะทใชขบเคลอนไมได เชน หนงคาวบอยจะด าเนน

ตอไปไมไดถาไมมมา

ฌ. อาวธ (Weapon) หรอเครองมอทพระเอกและนางเอกใชจดการผราย (ผอน) ใน

สถานการณตาง ๆ โดยอาวธ ทใชในผลงานสอแตละประเภทรายการ (Genres) มบทบาท

เชนเดยวกนกบเครองแตงกายและยานพาหนะ กลาวคอเปนสวนประกอบของตวละครและของเรอง

DPU

30

ทจะตองมแบบฉบบเฉพาะ เชน ปนเปนอาวธทส าคญของหนงคาวบอยและหนงสายลบแตมกจะไม

ปรากฎโฉมในละครรกโรแมนตก

ในขณะท Inventions หรอสงแปลกใหมทคดสรางสรรคตางไปจากขนบแบบเดมจะเปน

ลกษณะเฉพาะเจาะจงมากขน เชน จนตนาการของนกเขยนหรอผสรางภาพยนตรทแสดงออกมา

ผานบคลกลกษณะใหม ๆ ของตวละคร ส าหรบงานวจยชนนการเลาเรองทเปนนทานพนบาน

จงหวดสรนทร จะเหนถงวธการเลาหรอการถายทอดของผเลาวาเปนอยางไร และตวนทานเองม

ความเชออะไรทแฝงอยในนทาน

เกณฑวเคราะหการเลาเรองทไดกลาวไปแลวนน ผวจยจะน ามาวเคราะหการวเคราะห

ความเชอเชงมายาคตทปรากฏในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร เชน การเลานทานพนบาน

ของผเฒาผแก โดยใชเกณฑการเลาเรอง Conventions และ Inventions ทผวจยจะใชในการวเคราะห

การเลานทาน ซงเปนองคประกอบทท างานอยางสมพนธกนจงสามารถสอสารความหมายเรองใด

เรองหนง เพอการอานความหมายและท าความเขาใจชดความหมายทแฝงอยเบองหลงของเรองนนๆ

ทส าคญท าใหเราไดรวาสงไหนในการเลาเรองทเปนองคประกอบส าคญทสด และมวธการเลานทาน

พนบานเกยวกบชาง ใหเกดความเชอ ไดอยางไร

2.5 เอกสารทเกยวของกบนทานพนบาน

ความหมายของค าวา “นทาน”

“นทาน” ตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 (2542:588) ไดให

ความหมายไววา “นทาน น. เรองทเลากนมา เชน นทานชาดก นทานอสป”

นอกจากนยงมทานผรอธบายความหมายไวคลายๆกน เชน

กงแกว อตถากร (2519:12) อธบายวา นทาน หมายถง เรองเลาสบตอกนมาเปนมรดก

ทางวฒนธรรม สวนใหญถายทอดดวยวธมขปาฐะ แตกมอยสวนมากทบนทกเปนลายลกษณอกษร

ไว และนอกจากนยงอธบายวานทานเปนเรองเลาทวไป มไดจงใจแสดงประวตความเปนมา จดใหญ

เลาเพอความสนกสนาน บางครงกจะแทรกคตเพอสอนใจไปดวย นทานมใชเรองเฉพาะเดก นทาน

ส าหรบผใหญกมจ านวนมากและเหมาะส าหรบผใหญเทานน

DPU

31

กหลาบ มลลกะมาส (2518:99-100) กลาวถง “นทาน” ไวในหนงสอคตชาวบานวา นทานเปนวรรณกรรมมขปาฐะทเลาสบตอกนมาหลายชวอายคน เพอความสนกสนานเบกบานใจ ผอนคลายความตงเครยด เพอเสรมศรทธาในศาสนา เทพเจา สงศกดสทธ เปนคตเตอนใจ ชวยอบรมบมนสย ชวยใหเขาใจสงแวดลอมและปรากฏการณธรรมชาต เนอเรองของนทานเปนเรองนานาชนด อาจเปนเรองเกยวกบการผจญภย ความรก ความโกรธ เกลยด รษยา อาฆาต ตลกขบขน หรอเรองแปลกประหลาดผดปกตธรรมดา ตวละครในเรองกมลกษณะตางๆกน อาจเปนคน สตว เจาหญง เจาชาย อมนษย แมมด นางฟา แตใหมความรสกนกคด พฤตกรรมตางๆเหมอนคนทวไปหรออาจจะเหมอนทเราอยากจะเปน เมอนทานตกไปอยในทองถนใดกมกมการปรบเนอเรองใหเขากบสงแวดลอมของถนนน นทานในแตละทองถนจงมเนอเรองสวนใหญคลายคลงกน คอ สภาพความเปนมนษย อารมณ ความรสกรก เกลยด ความโง ฉลาด ขบขน อาฆาตแคน หรอทกข สข สวนรายละเอยดจะแตกตางไปบางตามสภาพแวดลอมและ อทธพลของวฒนธรรมความเชอของ แตละ ทองถน

สมามาลย พงษไพบลย (2542:7) กลาววา นทานเปนค าศพทภาษาบาล หมายถง ค าเลาเรอง ไมวาเปนเรองประเภทใด แตอยทลกษณะการเลาทเปนกนเอง แมจะเปนขอเขยนกมลกษณะคลายกบการเลาทเปนวาจา โดยใชภาษาพดหรอภาษาปากในการเลา

กลาวโดยสรป นทาน คอ เรองเลาทมนษยผกเรองขนดวยภมปญญา โดยสวนใหญจะถายทอดดวยวธมขปาฐะหรอเลาปากตอปาก นทานเมอตกไปอยในทองถนใดกมกมการปรบเนอเรองใหเขากบสงแวดลอมของถนนน เนอเรองมหลากหลายและใชเลาเพอจดประสงคตางๆกนตามโอกาสและสภาพแวดลอมของแตละทองถน ลกษณะของนทานพนบาน

กหลาบ มลลกะมาส (2518) ไดอธบายวา นทานพนบานมลกษณะทส าคญ3ประการดงน

1. เปนเรองเลาดวยถอยค าธรรมดา เปนภาษารอยแกวไมใชรอยกรอง

2. เลากนดวยปากสบกนมาเปนเวลาชานาน แตตอมาในระยะหลงเมอการเขยนเจรญขน

กอาจเขยนขนตามเคาเดมทเคยเลาดวยปากเปลา

3. ไมปรากฏวาผเลาดงเดมนนเปนใคร อางแตวาเปนของเกา ฟงมาจากผเลา ซงเปน

บคคลส าคญยงในอดตกาลอกตอหนง

เจอ สตะเวทน(2527:46) ไดพดถงลกษณะของนทานพนบานไวคลาย ๆ กน คอ

1. ตองเปนเรองเกา

2. ตองเลาดวยภาษารอยแกว

DPU

32

3. ตองเลาดวยปากมากอน

4. ตองแสดงความคดความเชอของชาวบาน

5. เรองจรงทมคตกนบอนโลมเปนนทาน เชน มะกะโท เปนตน

กงแกว อตถากร (2519:12) ไดอธบายถงลกษณะของนทานพนบานไวอยางส น ๆ วา

“นทานพนบานเปนเรองเลากนมาเปนมรดกทางวฒนธรรม สวนใหญถายทอดดวยวธมขปาฐะ แตก

มจ านวนมากทไดรบการบนทกไวแลว

สรปไดวา ลกษณะของนทานพนบานเปนเรองเกาทเลาสบตอกนมาดวยปากตอปากเปน

เวลาชานาน โดยใชค าธรรมดาเปนรอยแกว และไมทราบวาใครเปนผเลา

การแบงประเภทของนทานพนบาน

โดยปกตผเลานทานเองมกจะไมสนใจเลยวา นทานพนบานทเขาเลานนเปนนทาน

ประเภทใดการจ าแนกนทานพนบานออกมาเปนประเภทตาง ๆ นน เปนการจ าแนกของนกคตชน

วทยา เพอประโยชนในการศกษา ซงในการแบงนนอาจจะเหมาะเฉพาะนทานในบางถนบางชาต

เทานน ไมสามารถครอบคลมนทานในทองถนอน ๆ ได การแบงนทานพนบานนนมนกคตชนวทยา

แบงไวหลายคนดงน

กหลาบ มลลกะมาส แบงประเภทนทนพนบานออกเปน 4 แบบดงน

1. แบงนทานตามเขตพนท (Area) เปนการแบงโดยอาศยเขตแดนทางภมศาสตร เชน

เขตอนเดย เขตประเทศทนบถอศาสนาอสลาม เขตชาวยวในเอเชยไมเนอร เขตประเทศสลาวก เขต

รฐตาง ๆ ในแถบตะวนออกของทะเลบอลตก เขตแหลมสแกนดเนเวย เขตของชนชาตทพด

ภาษาเยอรมน เขตประเทศฝรงเศส เขตประเทศสเปนและโปรตเกส เขตประเทศอตาล เขตประเทศ

องกฤษ เขตสกอตแลนด และไอซแลนด เปนตน

จะเหนไดวาการแบงแบบนเปนการแบงในสมยครสตศตวรรษท 19 การแบงนทานไม

ครอบคลมอาณาเขต อน ๆ ในโลก เชน ในทวปอเมรกาและแอฟรกา แมแตในทวปเอเชยเองกกลาว

ไวไมละเอยด

2. แบงตามรปแบบของนทาน (Form) แบงไดเปน 5 ประเภทดงน

2.1 นทานปรมปรา (Fairry tale) มลกษณะเปนเรองคอนขางยาวมสารตถะ (เนอหา

หลกใจความส าคญหรอความคดส าคญของเรอง) หลายสารตถะ ประกอบอยในนทานนน เปนเรอง

DPU

33

สมมตวาเกดขนในทใดทหนง แคสถานทเลอนลอย ก าหนดชดลงไปไมไดวาทไหน ตวบคคลไมใช

มนษยธรรมดาทมความจรงตามสภาพปกตของมนษย เนอเรองประกอบดวยอทธฤทธปาฎหารย

ตลอดจนอ านาจอนพนวสยมนษย ตวเอกของเรองเปนผมคณสมบตพเศษ เชน เปนผมอ านาจ มบญ

หรอมฤทธเดช สามารถเอาชนะศตรหรออปสรรคใด ๆ ทงหมดในบนปลาย

2.2 นทานทองถน (Legend) นทานชนดนมขนาดสนกวานทานปรมปรา มกเปน

เรองเหตการณเดยวและเกยวกบความเชอ ขนบธรรมเนยมประเพณ โชคลางหรอคตนยมอยางใด

อยางหนงอนเปนพนฐานของคนในแตละทองถน แมวาจะเปนเรองแปลกพสดาร หรอพนวสยความ

เปนจรงไปบางกตามแตกยงเชอกนวาเรองเหลานเกดขนจรง มเคาความจรง มตวละครจรง ๆ ม

สถานทเกดจรงทก าหนดแนนอน นทานทองถนอาจจ าแนกออกไดดงน

2.2.1 นทานอธบาย (Explanatory tale) เชน อธบายปรากฎการณตาง ๆ

ของธรรมชาต อธบายสาเหตของความเชอ โดยเฉพาะอยางยงทเ กยวกบสถานท ตลอดจน

โบราณสถานทส าคญ

2.2.2 นทานเกยวกบความเชอตาง ๆ เชน โชคลาง เรองผตลอดจนเรอง

เกยวกบไสยศาสตร

2.2.3 นทานเกยวกบสมบตทฝงไวและลายแทง น าใหไปหาสมบตนน ๆ

2.2.4 นทานวรบรษ คดเรองทกลาวถงคณธรรม ความฉลาดความสามารถ

และความกลาหาญของบคคล มกมก าหนดสถานททแนนอนวาเปนทใดและมก าหนดเวลาของเรอง

ทแนชด

2.2.5 นทานคตสอนใจ เปนเรองสน ๆ ไมสมจรง มเจตนาและสอนความ

ประพฤตอยางใดอยางหนง

2.2.6 นทานเกยวกบนกบวชตาง ๆ เปนเรองเกยวกบอภนหารของผบวชท

เจรญภาวนาจนมฌานแกกลา มฤทธพเศษ

2.3 นทานเทพนยาย (Myth) หมายถงนทานทมเทวดา นางฟา เปนตวละครในเรอง

นน เชน พระอนทร หรอเปนแตเพยงกงเทวดา เชน เจาปา เจาเขา เจาแมตาง ๆ และมกมสวน

สมพนธกบความเชอทางศาสนาและพธกรรมทางศาสนา

DPU

34

2.4 นทานเรองสตว (Animal tale) มตวละครในเรองเปนสตวทงทเปนสตวปา สตว

บาน และบางเรองกมคนเกยวของอยดวย ไมใชมแตสตวลวน ๆ แตทงคนและสตวนนจะพดโตตอบ

กนเสมอนหนงวาเปนมนษย แบงยอยออกเปน 2 ประเภท คอ

2.4.1 นทานประเภทสอนคตธรรม (Fable) ตางกบนทานคตสอนใจตรง

ทวานทานประเภทนตวเอกของเรองจะตองเปนสตวเสมอ

2.4.2 นทานประเภทเลาซ าหรอเลาไมรจบ (Cumulative tale) นทานชนดน

มเรองและวธการเลาเปนแบบเฉพาะ มการเลาซ าวนคอไมมจบ

2.5 นทานตลกขบขน (Jest) มกเปนเรองสน ๆ จดส าคญของเรองอยทมเรองราวท

ไมนาจะเปนไปไดตาง ๆ อาจเปนเรองเกยวกบความโง กลโกง การแกเผด การแสดงปฎภาณไหว

พรบ การพนนขนตอ การเดนทางและการผจญภยทกอเรองผดปรกต ในแงขบขนตาง ๆ

การแบงนทานตามรปแบบนมผนยมน ามาใชแบงนทานของไทยกนมากเนองจาก

ครอบคลมนทานไทยไดเกอบทงหมด

3. แบงตามชนดของนทาน (Type Index) เปนการแบงตามท แอนตอารน (Antti Arne)

ชาวฟนแลนดไดแบงไวเมอ ค.ศ. 1910 (พ.ศ.2453) และสตด ทอมปสน (Stith Thompson) ได

ปรบปรงใหดขนใน ค.ศ. 1928 (พ.ศ. 2471) ตอมาภายหลงไดเรยกวธการแบบนวารปแบบนทาน

ชาวบานของอารนทอมปสน เปนการแบงแยกนทานใหละเอยดมากขน โดยแบงออกเปน 3 หมวด

ใหญ ๆ คอ

3.1 นทานเกยวกบสตว แยกออกไดเปนสตวปา สตวบาน เชน

1-99 เกยวกบสตวปก 100-149 เกยวกบสตวปาและสตวบาน

150-199 เกยวกบสตวปา 200-219 เกยวกบสตวเลยง

ฯลฯ

3.2 นทานชาวบานทวไป แยกออกอกไดหลายแบบ เชน

300-399 ก. นทานเกยวกบเวทมนตรคาถา

500-559 เกยวกบผชวยทมอ านาจพเศษ

500-649 เกยวกบอาวธพเศษหรอของพเศษ

750-849 ข. นทานทางศาสนา

DPU

35

850-999 ค. นทานโรแมนตก

ฯลฯ

3.3 นทานตลกขบขน แยกละเอยดออกไปไดหลายชนด เชน

1,200-1,349 ก. นทานเกยวกบคนโง

1,350-1,434 ข. นทานเกยวกบสามภรรยา

1,875-1,999 ค. นทานโกหก

ฯลฯ

4. แบงนทานตามสารตถะ (Motif-Index) เปนการแบงเพอจดหมวดหม จดระเบยบของ

นทานใหชดเจน เพอสะดวกแกการสอบสวนคนควา และเปรยบเทยบนทาน(ค าวาสารตถะ หมายถง

แกนแทหรอจดส าคญของนทานเรองนน) สารตถะประกอบดวยลกษณะส าคญ 3 ประการคอ

4.1 ตวส าคญ ในเรองนทานจะตองแปลกพสดารกวาตวอน ในเรองอาจเปน เทวดา

สตวประหลาด หรอคนทมความแปลกพเศษออกไปอยางใดอยางหนง ฯลฯ

4.2 มขอส าคญ หรอสงส าคญอยางใดอยางหนง ทจะเปนตนเหตใหเรองนทานนน

เกดขนและด าเนนไป อาจเปนสงของ เวทมนตรคาถา ความเชอถอ หรอขนบธรรมเนยม ฯลฯ

4.3 สารตถะหนงมเหตการณเดยว ถานทานเรองหนง ๆ ประกอบดวยเหตการณ

หลาย ๆ เหตการณ เทากบวาในนทานเรองนนมหลายสารตถะ

การแบงเปนสารตถะจะเพงเลงเฉพาะจดของเรองหรอธาตแทของเรองในนทาน เพอจะ

ไดน ามาศกษาไดงาย โดยไมตองไปสนใจชนดหรอรปแบบของนทานวาเปนอะไร

การแบงประเภทนทานทเปนปจจบนทสดนน (ประคอง นมมานเหมนทร,2543:133-

196) ไดแบงประเภทนทานพนบานไทย ออกตามลกษณะเนอหาและรปแบบ โดยแบงออกเปน 11

ประเภท ดงน

1.เทวปกรณ หรอเทพปกรณม (Myth) เปนเรองอธบายถงก าเนดของจกรวาล โครงสราง

และระบบของจกรวาล มนษย สตว ปรากฎการณธรรมชาต เชน ลม ฝน กลางวนกลางคน ฯลฯ

ตลอดจนพธกรรมการประพฤตปฎบตตาง ๆ

DPU

36

ส าหรบนทานพนบานของไทยทกลาวถงโลก จกรวาล เทวดา ก าเนดมนษยและสตว

ตลอดจนบทบาทหนาทของเทวดาและของผครองแผนดน มอยบาง เชน เรองเมขลารามสร เรอง

จนทคราส และสรยคราส เรองพญาคางคาก (พญาแถน) เปนตน

2. นทานศาสนา (religious tale) มจดมงหมายในการสงสอนศลธรรมแกประชาชน แนะ

แนวทางประพฤตปฎบต สรางคานยมและบรรทดฐานทางออมใหแกสงคม ถาเปนนทานไทย จะ

เปนเรองเกยวกบนรกสวรรค หรอเรองราวของบคคลทศกดสทธในศาสนา โครงเรองจะยดหลก

พทธศาสนาเปนส าคญ เชน ท าดไดด ท าชวไดชว

นทานศาสนาของไทย จะมทมาจากพทธประวต อรรถกถาชาดก ปญญาสชาดก โดยม

ตวละครเปนพระพทธเจา พระโพธสตว บคคลส าคญในศาสนาพทธ เชน องคลมาล นางวสาขา

3. นทานคต (Fable) คต หมายถงแนวทางหรอแบบอยาง นทานคตเปนเรองขนาดไมยาว

นก การด าเนนเรองไมซบซอน ตวละครอาจเปนคนหรอสตวกได เรองหนง ๆ อาจมตวละคร

ประมาณ 2-4 ตว แนวคดทปรากฏในนทานคอคณคาของจรยธรรมและผลแหงการประกอบกรรมด

และกรรมชว กรรมดทน าผลดมาใหมกไดแก ความกตญญรคณ ความเมตตากรณา ความเคารพเชอ

ฟง ความซอสตว ฯลฯ สวนกรรมชวทน าผลชวมาให กคอการกระท าทตรงกนขาม ไดแก ความไม

กตญญรคณ ความใจราย โหดเหยม ความดอรน ความทจรตคดโกง ความทรยศ ฯลฯ

นาสงเกตวาการเลานทานคตนนผเลามกชใหเหนผลดและผลรายของกรรมในตอนทาย

เรองเสมอ

4. นทานมหศจรรย (Fairy tale) ตามรปศพทท าใหเขาใจวา เปนนทานเกยวกบเทวดา

นางฟา ตามทจรงแลวอาจไมมเทวดา นางฟากได แตจะเปนเรองราวของความมหศจรรยเหนอ

ธรรมชาตซงมลกษณะทส าคญ 4 ประการ คอ

4.1 เปนเรองคอนขางยาว มหลายอนภาคหรอหลายตอน

4.2 ด าเนนเรองอยในโลกแหงจนตนาการ ไมบงสถานทหรอเวลาแนนอน

4.3 ตวละครเอกของเรองตองผจญภยหรอประสบชะตากรรม ไดรบความ

ชวยเหลออาจแตงงานแลวเปลยนฐานะดขน

4.4 เกยวของกบอมนษย อทธฤทธหรอสงมหศจรรยเหลอวสยมนษย

DPU

37

นทานมหศจรรยของไทย อาจจดเขาเปนนทานประเภทอนได เชน นทานศาสนา หรอ

นทานคต และบางครงระบสถานท วาเกดทไหนกม สวนผชวยพระเอกนางเอกนนสวนมากเปนพระ

อนทร พระฤาษ ส าหรบความมหศจรรยทพบในนทานของไทยนน ไดแก การเหาะเหนเดนอากาศ

การแปลงกาย การสาป การชบชวต ของวเศษ การเนรมต เปนตน

ตวอยางนทานมหศจรรยของไทย ไดแก เรองปลาบทอง สงขทอง พระสธน ลกษณวงศ

จนทะโครบ นางสบสอง โสนนอยเรอนงาม นางผมหอม การะเกด หงสเหน จ าปาสตน ฯลฯ

5. นทานชวต (Novella) มลกษณะคลายคลงกบนทานมหศจรรยตรงทมขนาดคอนขาง

ยาวมหลายอนภาค หรอหลายตอน ทตางกนกคอ นทานชวตด าเนนเรองอยในโลกแหงความจรง ม

การบงสถานทและตวละครชดเจน อาจมเรองอทธปาฎหารยหรอความมหศจรรย แตมลกษณะท

ผอานผฟงเชอวาเปนสงทเปนไปไดมากกวา

นทานชวตของไทย จะเปนเรองเลามลกษณะเปนเรองทเกดขนจรงนอกเหนอจากจะ

บอกชอและฐานะต าแหนงของตวละครอยางชดเจนแลว ยงระบสถานทเกดเหตดวย สถานทจะเปน

สถานทในถนตาง ๆ ในประเทศไทย ตวละครสวนใหญเปนคน อาจมตวละครทเปนสตวและ

อมนษย เชน ผ สางเทวดาบาง

เรองทอาจถอวาเปนนทานชวตของไทย ไดแก เรองพระลอ ไกรทอง ขนชางขนแผน

เปนตน

6. นทานประจ าถน (Saga) นทานทมขนาดของเรองไมแนนอน บางเรองกสนบางเรองก

ยาวบางเรองอาจมอนภาคทส าคญเพยงอนภาคเดยว มกเปนเรองแปลกพสดาร ซงเชอวาเคยเกดขน

แลวจรง ณ สถานทแหงใดแหงหนง ตวละครและสถานทบงไวชดเจน อาจเปนเรองของบคคลใน

ประวตศาสตรหรอคนส าคญของเมอง ตวละครอาจเปนมนษย เทวดา สตวผสางนางไม

นทานประจ าถนของไทย เปนเรองทเลาสบกนมา มเนอเรองเชอวาเคยเกดขนจรงมก

อธบายความเปนมาของสงทอยในทองถน คอสงทอยโดยธรรมชาต เชน ทะเล ภเขา แมน า เกาะ

ฯลฯ และสงทมนษยสรางขนเนองในศาสนา เชน เจดย โบสถ วหาร ฯลฯ

นทานทองถนของไทย อาจแบงแยกออกเปน 5 ประเภทดงน

1. นทานเกยวกบความเชอทางศาสนา เชน นทานอธบายทมาของแมน าปง

2. นทานเกยวกบบคคลในประวตศาสตร เชน ทาวแสนปม

DPU

38

3. นทานเกยวกบสมบตหรอสงลกลบ เชน เรองทรพยสมบตทปาล าเกยว

4. นทานชวตทเกดขนในทองถน เชน เรองตามองลาย

5. นทานจากวรรณกรรมทรจกกนด เชน เรองพระลอ

7. นทานอธบาย (Explanatory tale) เปนเรองทอธบายถงก าเนดหรอความเปนมาของ

สงทเกดขนในธรรมชาต อาจอธบายถงการก าเนดสตวบางชนด สาเหตทสตวบางชนดมรปราง

ลกษณะตาง ๆ ก าเนดพช ดวงดาว มนษยชาตหรอสถาบน เรองประเภทนมกจะสนและเลาอยาง

ตรงไปตรงมา เพอจะตอบค าถามวาท าไมสงนนจงเปนอยางนน

นทานอธบายเหตของไทยมเลากนทกถน สวนมากเปนนทานขนาดสน แบงตามเรองท

อธบายได 4 ลกษณะคอ

1. อธบายทมาของชอ รปลกษณะและสวนประกอบของคน สตวและพช เชน เรองเหต

ทควายไมมฟนบน เหตทงเหลอมไมมพษ เหตทกามสด า เหตทเสอตวลาย เหตทนกตะกรมหวลาน

และลงตดดาน ฯลฯ

2. อธบายเกยวกบปรากฏการณธรรมชาต เชน เรองดาวลกไก เรองจนทคราส ฯลฯ

3. อธบายเกยวกบพธกรรม ขนบประเพณ เชน เหตทคนภาคเหนอใชผกสมปอยในพธ

ด าหว ฯลฯ

8. นทานเรองสตว (Animal tale) เปนเรองทสตวเปนตวเอก นทานเรองสตวโดยทวไป

มกแสดงใหเหนความฉลาดของสตวชนดหนง และความโงเขลาของสตวอกชนดหนง สตวทเปนตว

เอกทมลกษณะเปนตวโกง เทยวกลนแกลงเอาเปรยบคนอนหรอสตวอน ซงบางทกไดรบความ

เดอดรอนตอบแทนบางเหมอนกน ความนาสนใจของเรองอยทความขบขนจากการหลอกลวง หรอ

การตกอยในสถานการณล าบากทไมนาเปนไปไดของสตว อนเนองจากความโงเขลา

นทานเรองสตวของไทย มกเปนนทานขนาดสน บางเรองมลกษณะเปนนทานอธบาย

หรอนทานคตดวย อาจแบงเนอหาออกเปน 3 ประเภทดงน

1. นทานทแสดงนสยสนดานแทจรงของสตว มงแสดงใหเหนวาแมสตวจะเปลยน

รปรางลกษณะ แตสตวกมกไมทงสนดานเดมของมน

2. นทานกบสตวโง สตวฉลาด และสตวเจาเลห

3. นทานเกยวกบสตวทด เชน เปนสตวกตญญ เปนสตวทมใจโอบออมอาร เปนตน

DPU

39

9. นทานเรองผ มผเปนตวเอกของเรอง แทบทกสงคมมเรองเลาเกยวกบผตาง ๆ มาก ผ

บางเรองไมปรากฏชดวามาจากไหน เกดขนไดอยางไร แตมผบางประเภทเปนวญญาณของคนทตาย

ไปแลวกลบมาหลอกหลอนผมชวตอย ดวยรปรางและวธการตาง ๆ

เรองเลาเกยวกบผสะทอนใหเหนความเชอในเรองวญญาณและเรองภตผของคนไทย ผ

ในเรองทเลามทงผทด ซงใหความชวยเหลอ หรอคมครอง หรอบอกลาภให และผรายทคอยหลอก

หลอนรงควานคน ผในนทานไทยอาจแบงไดเปน 6 ประเภท คอ ผคนตาย ผบานผเรอน (ผป ยาตา

ยาย) ผประจ าตนไม (นางไม รกขเทวดา) ผปา (ผกองกอย) ผทสงอยในรางคน (ผปอป ผกะ ผโพลง)

ผเบดเตลด หรอผเรรอน (ผกระสอ ผกระหาง ผโขมด ผเปรต)

10. มขตลก (Jest) มกจะมขนาดสน โครงเรองไมซบซอน มเพยงอนภาคเดยว ตวละคร

อาจเปนมนษยหรอสตวกได จดส าคญของเรองอยทความไมนาเปนไปไดตาง ๆ

การแบงประเภทมขตลกของไทยตามลกษณะของเรอง อาจเปนได 2 ประเภทยอย ๆ คอ

10.1 เรองทมลกษณะหยาบโลน ไดแก เรองเกยวกบพรหมจรรยกบราคะวตถาร ผ

ทตกเปนเปาหมายของการลอเลยนในเรองน สวนใหญคอผประพฤตพรหมจรรย ไดแก พระและช

รวมทงผทเคยบวชเรยนนานแลว แลวสก และบรรดาเครอญาตซงสงคมไมยอมรบ ไดแก ลกเขยกบ

แมยาย พเขยกบนองเมย และแมผวกบลกสะใภ เปนตน

10.2 เรองทไมหยาบโลน ไดแก เรองทมแนวคดเกยวกบความฉลาด ความโง ความ

เกยจคราน เรองเกยวกบตางชาต ตางถนบางเรอง รวมทงเรองโมดวย

แนวคดส าคญทปรากฏบอยในมขตลกของไทยม 7 ประการ คอ ความฉลาด ความโง

ความเกยจคราน เรองเพศ คนพการ ผมฐานะสงในสงคม และคนตางถนหรอตางชาต

อยางไรกตาม โครงสรางของมขตลกตองตงอยบนความกลบตาลปตรของชะตาชวต

ความผดกลายเปนทางน าลาภ ความอปรกตและผดประเพณท าใหเกดความหรรษา ทงนเพราะผฟง

ไมถอสา

11. นทานเขาแบบ (Formular tale) หมายถงนทานทมแบบสรางพเศษ นทานประเภทน

โครงเรองมความส าคญเปนรองของแบบสราง การเลากเลาเพอสนกสนานของผเลาและผฟงโดยแท

DPU

40

11.1 นทานไมรจบ (Endless tale) นทานประเภทนไมมอะไรมาก มกเกยวกบการ

นบผเลาสามารถทจะเลาไปไดนานเทาทผฟงตองการ โดยเรองไมมวนจบ ปรกตผฟงมกจะร าคาญ

จนตองบอกใหหยดเลา

นทานไมรจบของไทยมกเรมเรองดวยการปพนใหนาสนใจ จนผฟงตามฟงอยางตง

อกตงใจแลว พอถงตอนหนงกหยดเลา ผฟงคาดวานาจะมอะไรนาสนใจตอไป กจะคะย นคะยอให

เลา ผเลากจะเลาออกมาทละประโยค โดยเปลยนจ านวนตวเลขเทานน จงสามารถท าใหเลาเรองไป

ไดโดยไมรจบอยางไรกตาม นทานประเภทนนบวามประโยชนในดานการสอนการนบจ านวน

ใหแกเดก ๆ

11.2 นทานลกโซ มกเปนเรองเกยวกบเหตการณหนงทเกดขนซ าหลาย ๆ ครง หรอ

เกยวกบสงหลาย ๆ สง มการแจกแจงเรยงล าดบจ านวนเลขหรอวนเดอนป

นทานลกโซของไทยทรจกกนดกคอ เรองยายกบตาปลกถวปลกงาใหหลายเฝา

นทานลกโซของไทยนาจะมประโยชนในการฝกความจ า โดยการเลาใหฟงหลายครงหลายหน

อยางไรกดในการเลอกรปแบบของนทานน น ตองอาศยการพจารณาทศนคตท

สอดแทรกอยดวย เพราะนทานเรองหนงอาจจดอยไดหลายรปแบบ แลวแตจดมงหมายในการศกษา

นอกจากนนทานซงมโครงเรองเดยวกน อาจอยในรปแบบทตางกนได ผศกษานทานไมควรไปตด

อยกบรปแบบของนทาน แตควรจะไดศกษาในรปแบบอน ๆ เชน อาจศกษาวานทานเรองนน

สะทอนวฒนธรรมความเปนอยของเจาของอยางไร สะทอนจตใจของบคคลในฐานะทเปนเอกต

บคคลอยางไรสะทอนประวตศาสตรสะทอนสภาพภมศาสตรอยางไร

คณคาของนทานพนบาน

นทานพนบานมคณคาหลายประการดงน

1. นทานใหความสนกสนานเพลดเพลน เปนการผอนคลายความเครยดและชวยใหเวลา

ผานไปอยางไมนาเบอหนาย การเลานทานของไทย อาจจะเลาสกนฟงในครอบครว เชน ป ยาตายาย

หรอพอแม เลาใหลกหลานฟงยามวางหรอกอนนอน หรอเลาขณะทผคนไดมารวมกลมกนประกอบ

กจกรรมอยางใดอยางหนงเปนเวลานาน ๆ เชน ขณะท างานรวมกน อาจเปนการเกยวขาว ด านา จด

ดอกไม ฯลฯ บางครงกเลากน ขณะหยดพกกนขาว หรอหยดพกผอนหลงจากทประกอบภารกจ

รวมกนในสงคม

DPU

41

การเลานทานในโอกาสตาง ๆ ทกลาวมาน ท าใหเกดความเพลดเพลนเปนการผอนคลาย

ความเครยดในขณะท างานหรอหลงจากทไดท างานหนกมาระยะหนง ท าใหเวลาแหงภาวะทจ าเจ

หรออดอดใจ การเลานทานมขตลกในขณะท างาน หรอในวงสนทนาเปนการชวยเพมบรรยากาศให

มรสชาต และสนกสนานครกครนยงขน

2. นทานชวยกระชบความสมพนธในครอบครว เดกบางคนอาจมองผใหญวาเปนบคคล

ทชบนชอบดดา นาเบอหนายหรอนาเกรงขาม แตถาผใหญมเวลาเลานทานใหเดกฟงบาง นทานท

สนก ๆ กจะชวยใหเดกอยากอยใกลชด ลดความเกรงกลวหรอเบอหนายผใหญลง ผใหญและเดกก

จะมความใกลชดสนทสนมกนเปนอยางด แมในกลมผใหญทกระท ากจกรรมรวมกน การไดฟง

นทานนอกจากจะชวยใหการท างานเปนไปอยางสนกสนานไมเบอหนายแลวการฟงนทานดวยกน

หวเราะสนกสนานรวมกนกมสวนชวยใหเกดความสนทสนมกน การจดกจกรรมส าหรบกลม

สมพนธในปจจบน ในบางครงจะมการแทรกการเลานทานเขาไปดวย

3. นทานใหการศกษาและเสรมสรางจนตนาการ โดยเหตทนทานมตวละคร ซงมชวต

จตใจแบบมนษยเรา เดกทไดฟงนทานจงเทากบไดมโอกาสเรยนรลกษณะมนษย การไดเรยนร

เกยวกบอปสรรคตาง ๆ ตลอดจนการเอาชนะอปสรรคของตวละคร จะชวยใหไดเรยนรเรองของ

ชวตมากขน สามารถจะอดทนและพยายามหาทางเอาชนะ เมอตองเผชญอปสรรคในชวตจรง

นอกจากนนทานทมเรองของนางฟา แมมด อทธฤทธปาฏหารย สงมหศจรรยตาง ๆ ยงม

คณคาในการเสรมสรางจนตนาการของเดก กลาวไดวานทานชวยใหเขาไดรจกโลก รจกชวตอยางท

เปนจรง แลวยงชวยใหเขารจกใชจตนาการ ซงเปนสงส าคญส าหรบความคดสรางสรรค

4. นทานใหขอคดและคตเตอนใจ นทานไมไดใหแตความสนกสนานเพลดเพลนแกผฟง

เทานน มนทานเปนจ านวนมากโดยเฉพาะนทานคต จะใหขอคดในแงใดแงหนง เปนการชวย

ปลกฝงคณธรรมตาง ๆ ทสงคมพงประสงคแกผฟง เชน ซอสตย ใหเชอฟงผใหญ ใหพดจาไพเราะ

ออนหวานใหขยนขนแขง ใหมความเออเฟอเผอแผ เปนตน การสอนนทานนน ผเลาจะแฝงขอคดไว

ในเรองจงท าใหคลายกบวาผฟงไมไดถกสอนโดยตรง นทานไมใชใหขอคดแตเฉพาะเดกเทานน

นทานหลายเรองใหขอคดแกผใหญในดานความประพฤตดประพฤตชอบ อยในระเบยบอนดงาม

ของสงคม นทานไดชใหเหนลกษณะของบคคลทพงประสงคและไมพงประสงคของสงคม นทาน

จงเปรยบเสมอนเครองมอปลกฝงคณธรรมทเปนบรรทดฐานของสงคม

DPU

42

5. นทานชวยสะทอนใหเหนสภาพของสงคมในอดตในหลาย ๆ ดาน เชน ลกษณะของ

สงคมวถชวตของประชาชนในสงคม ตลอดจนประเพณ คานยมและความเชอ เปนตน สงตาง ๆ

เหลานจะปรากฏอยในนทานเสมอ ถาผฟงหรอผอานนทานไดรจกสงเกต วเคราะหนทานตาง ๆ

เหลานนกจะท าใหเกดความเขาใจสภาพวถชวตของประชาชนในทองถนตาง ๆ อยางแทจรง นทาน

เปรยบเสมอนกระจกเงาบานใหญทชวยสองใหเหนตนเองวาเปนอยางไร นทานจงเปนสงทมคณคา

อยางหนง

2.6 งานวจยทเกยวของ

ทยากร แซแต (2551) ไดท าการศกษาเรอง มายาคตทางวฒนธรรมทปรากฏในละคร

เกาหลและการสรางประโยชนทางธรกจ พบวา ละครเกาหลมการปรากฏมายาคตทางดาน

วฒนธรรมในรปแบบของสญวทยา ไดแก ภาพ แสง ส เสยง สญลกษณ และภาษา ซงแสดงออกถง

การบงชทางวฒนธรรมทงทเปนวตถ (Culture) และไมใชวตถ (Non Culture)ซงมการใหความหมาย

ตามวฒนธรรมของชาวเกาหลทงนยตรงและนยแฝง โดยละครเกาหลทง 3 เรองปรากฏรปแบบ

สญญะดานแสง ภาพ และสญลกษณเดนชดมากทสด

มายาคตทางวฒนธรรมทปรากฏในละครเกาหลเพอสรางประโยชนทางธรกจนน พบวา

ละครเกาหล มการน าเสนอเรองราวหรอเนอหาของละครทสามารถสรางประโยชนทางธรกจไดแก

ธรกจเกยวกบอาหาร ธรกจเกยวกบการทองเทยว ธรกจเกยวกบความบนเทง ธรกจเกยวกบสนคา

อปโภคบรโภค ธรกจเกยวกบการรกษาโรค ดงนน มายาคตทางวฒนธรรมทปรากฏในละครเกาหล

และสรางประโยชนทางธรกจน แสดงวาวฒนธรรมทเปนทนเดมของชาวเกาหลนน น ามาสราง

วฒนธรรมตรายหอ (Branding Culture) ดวยการสรางเปนละครโทรทศนทใชสอดแทรกมายาคต

ทางวฒนธรรม

งานวจยของทยากร แซแต สามารถใชเปนพนฐานในการท าความเขาใจมายาคตไดด

ยงขน และยงสามารถน ามาเปนแนวทางในการวเคราะหโดยใชแนวคดมายาคตทางวฒนธรรมไดด

อกเชนกน

พระพเชษฐ ธรปญโญ ชยมล (2549) ไดศกษาเรองคตความเชอลานนาเรองผป ยาทตรง

กบจรยธรรมทางพระพทธศาสนา พบวา การนบถอผป ยานนเปนการสบทอดการนบถอมาเปนรน ๆ

DPU

43

ดวยการสบทอดทางสายมารดาโดยแตเดมมการสบท าไดเฉพาะผหญงเทานน ปจจบนไดมการสบ

ทอดฝายผชายดวย โดยมกระบวนการคดเลอกเกาผดวยการอญเชญมาเขาทรงถาเขาทรงคนใดกจะ

เอาคนนนเปนผสบทอดเกาผตอไป ซงความเชอ เปนสงทมนษยยอมรบนบถอ มนใจ เชอ และกลว

ตออ านาจอนซอนเรน ลกลบ ของสงเหลานน ทงทเปนรปธรรม และนามธรรม ถงแมวาสงเหลานน

เปนเรองทพสจนไมไดกตาม และความเชอเรองผป ยาจดเปนความเชอประเภทวญญาณนยม

จรยธรรมในระบบความเชอเรองผป ยาจดเปนจรยธรรมระดบประเพณ ทงนเพราะ

ประเพณธรรมเนยมและพฤตกรรมของกลมมอทธพลตอส านกดานจรยธรรมของสมาชกแตละคน

ธรรมเนยมหรอพฤตกรรมดงกลาวชวยหลอหลอมใหสมาชกโดยไมรตว และเพอหลกตอการ

ประณามหรอการถกลงโทษจากกลม ประเพณจงเปนแกนกลางของจรยธรรม คนในกลมยอมรบท

จะปฎบตตอประเพณและวฒนธรรมเหลานน ดงนนประเพณและวฒนธรรมจงเปนมาตรฐานของ

ศลธรรมหรอจรยธรรมของคนตงแตอดตจนถงปจจบน

ปจจบนถงแมมบางสวนไดปรบเปลยนตวเขากบการเปลยนแปลงทางสงคมไปกตาม แต

เจตคตของผป ยายงคงเดมไมเปลยนไปตามกาลเวลา จรยธรรมทางพระพทธศาสนาทแฝงเรนอยใน

คตความเชอกยงรอใหมนษยไดพสจนจดยนของบรรพบรษทมตอจรยธรรม ขนบธรรมเนยมและ

ประเพณอนควรคาแกการสบทอดใหด ารงอยตอไปอยางนาภาคภมใจ

งานวจยของ พระพเชษฐ ธรปญโญ ชยมล ไดท าใหเหนถง คตความเชอไมวาจะเปนภาค

ใดกตาม จะยงคงมการสบทอดอย ถงแมจะมการปรบเปลยนบางสวนใหเขากบทางสงคม แตความ

เชอไมอาจเปลยนแปลงไปตามกาลเวลาได อ านาจของความเชอจงยงคงอย ซงสอดคลองกบงานวจย

เกยวกบความเชอเชงมายาคตเกยวกบชางในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร ทเกดจากความ

เชอ ถายทอดสรนตอรน

ราตร ชยมล (2542) ไดท าการศกษาเรอง วเคราะหนทานพนบานของชาวไทยเขมรบาน

พลวง ต าบลบานพลวง อ าเภอปราสาท จงหวดสรนทร พบวา ภาพสะทอนทางสงคมจากนทานไทย

เขมร มดงน สภาพครอบครวสวนมากมลกษณะเปนครอบครวเดยว สภาพสงคมมการจดระบบ

ชมชนโดยแบงการปกครองเปนหมบาน ต าบล และเมอง มผใหญบานและก านนเปนผดแล ม

พระมหากษตรยเปนประมข คนในสงคมมความสมพนธและพงพาชวยเหลอกน สถานทส าคญใน

ชมชนมวดเปนแหลงรวมของประชาชน การประกอบอาชพ มการเลยงสตว และเศรษฐกจภายใน

DPU

44

ชมชนเปนเศรษฐกจแบบพ งพาธรรมชาต น าสวนทเหลอจากบรโภคไปคาขาย สภาพคานยม

ชาวบานนยมท าบญ และจดงานประเพณ ประพฤตตนตามธรรมเนยม รจกชวยเหลอกน นยมยกยอง

ผฉลาด และนบถอผ

ภาพสะทอนทางวฒนธรรมจากนทานไทยเขมรบานพลวง มดงน ชาวบานจะอยอาศย

แบบรวมกลม หาอาหารจากปา น า ภเขา นา และไร รกษาโรคโดยใชสมนไพรและเวทยมนตคาถา

นยมประพฤตปฏบตตามจารตประเพณของชมชน ไมกระท าผดศลธรรมมการจดงานสงกรานตตาม

ประเพณ ศลปะการแสดงและการละเลน แสดงกนตรมและเจรยงเพอความบนเทงการละเลน

พนบานไดแก ชนไก

งานวจยของราตร ชยมล ท าใหมองเหนถงภาพสะทอนของสงคมจากนทาน ซงใชชวต

กบธรรมชาตต งแตอดตจนถงปจจบน ซงงานวจยชนนสามารถน ามาเปนองคประกอบหนงใน

การศกษานทาน จ.สรนทร

อารย ทองแกว (2547) ภาพสะทอนของนทานพนบานชาวไทยเขมร บานสะเดา ต าบล

นาบว อ าเภอเมอง จงหวดสรนทร พบวา สภาพครอบครวในวถชวตแบบชาวบาน ทพงพาตนเองอย

กบสงแวดลอมตามธรรมชาต แสวงหาปจจยสจากปา น า ภเขา ไร นา พบเหนสงดงาม ความเลวราย

ปญหาชวต การมความรก ความสามคค การชวยเหลอเอออาทรกน ความกตญญรคณ ความซอสตย

ความสนกสนาน การยกยองคนฉลาด การแกปญหา การนบถอผและสงศกดสทธฯลฯ ทกอยาง

เปนไปตามธรรมชาตของมนษยแตละยคสมย การยดมนตามแนวทางของพระพทธศาสนาทใช

อบรมสงสอนกลอมเกลาใหคนรจกบาปบญคณโทษในสงคมไทยทกชนชน มการประพฤตปฎบต

ตนตรมจารตประเพณของชมชน มการเลานทานหรอยกเรองราวเปนตวเอยางเพอใหขอคด ขอพง

ปฎบตใหชวตมความสขสงบดวยความขยนหมนเพยร เปนพนฐานของครอบครวทเขมแขง อบอน

ซงกจะมผลตอความมนคงของประเทศ

งานวจยของอารย ทองแกว สะทอนใหเหนภาพของครอบครวแบบชาวบาน ทได

วเคราะหจากตวนทานพนบาน ซงสามารถใชงานวจยชนนในการศกษาความเชอคานยมของชาว

จงหวดสรนทร

DPU

45

2.7 กรอบแนวคดการวจย

ความหมายในนทานพนบาน

ดบทบาท หนาทของการกระท านน

ระบบ ระเบยบ กฎเกณฑจารตปฏบตในสงคม

มายาคต

- สญญะ (Sign)

- ตวหมาย(Signifier)

- ตวหมายถง (Signified

- การตความหมายโดยนย (Connotation)

- ความหมายทางวฒนธรรม

นทานพนบานไทยกย จงหวด

สรนทร 11 เรอง

ความเชอเชงมายาคต

ทยงคงอย

ผานกระบวนการเลาเรอง

-โครงเรอง

-แนวคดของเรอง

-ตวเอก

-ผราย

-ชวงเวลา

-สถานท

-เครองแตงกาย

-วธการเดนทาง

-อาวธ

DPU

บทท 3

ระเบยบวธวจย

ในการศกษาวจยเรอง “การวเคราะหความเชอเชงมายาคตเกยวกบชาง ทปรากฏใน

นทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร” ใชวธการวจยคณภาพ (Qualitative Research) โดยวเคราะห

เนอหา (Content Analysis) การส ารวจเอกสาร (Documentary Research) และการสมภาษณเชงลก

(In Depth Interview) ซงมวตถประสงคเพอศกษาคานยมความเชอเชงมายาคตเกยวกบชางในนทาน

พนบานไทยกย ทมความหมายแฝงอยในนทานพนบานใน จงหวดสรนทร ทงหมด 11 เรอง และ

ศกษาการตความของผรบสารโดยวธการสมภาษณกลม (Focus Group Interview)

น าเสนอแบบพรรณนาวเคราะห (Analytical Description) โดยมการก าหนดกรอบ

แนวคดการวจย เพอเปนแนวทางในการท างานวจยครงน

3.1 กรอบระเบยบวธวจย

ตารางท 3.1 แสดงกรอบระเบยบวธวจย

ปญหาน าการวจย แนวคดและทฤษฎ ระเบยบวธวจย

กลมเปาหมาย วธการวจย

1. มายาคตเกยวกบชางในนทาน

พนบานไทยกย จงหวดสรนทร

สอสารคานยมและความเชอ

อะไรบาง

-แน ว ค ด เ ก ย ว ก บ

วฒนธรรม

-ทฤษฎมายาคต

-แนวคดสญวทยา

-แนวคดการเลาเรอง

-หมอชาง

-นกวชาการ

สมภาษณเจาะลก

ศกษาจากเอกสาร

ว เ ค ร า ะ ห จ า ก

เนอหา

DPU

47

ตารางท 3.1 แสดงกรอบระเบยบวธวจย (ตอ)

ปญหาน าการวจย แนวคดและทฤษฎ ระเบยบวธวจย

กลมเปาหมาย วธการวจย

2. เยาวชนในหมบานชาง ต าบลกระ

โพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร ม

ความเชอเกยวกบชางในนทานเรอง

ใดและไมมความเชอในนทานเรอง

ใด เพราะเหตใด

-ทฤษฎมายาคต

-แนวคดสญวทยา

-เยาวชน อาย

ระหวาง 14-18ป

อาศยอยในหมบาน

ตากลาง ต.กระโพ

อ.ทาตม จ.สรนทร

สมภาษณกลม

3.2 กลมตวอยางของงานวจย

ในการศกษาครงน ผวจยเลอกกลมตวอยางขนาดเลกขนมาเปนตวแทนของหมอชางโดย

ใชการสมตวอยางโดยไมอาศยความนาจะเปน (Nonprobability Sampling) ซงเลอกการสมตวอยาง

แบบลกโซ (Chain) ผวจยไดก าหนดคณลกษณะของตวอยางเปนอนดบแรก แลวท าการสมภาษณ

และขอรองใหกลมเปาหมายชวยแนะน ารายชออน ๆ ทมคณลกษณะคลายผใหสมภาษณ จ านวนอก

3 ทาน รวมเปน 4 ทาน ซงหมอชางปจจบนทอยในหมบานตากลาง ต าบลกระโพ มจ านวนทงสน 20

คนจากจ านวน 44 คนของท งอ าเภอทาตม (ขอมลชมชนชาวกย,2554,4กรกฎาคม) และผทม

ประสบการณคลองชางปาจรง ๆ ตอนนมเพยง 4 คนเทานน เนองจากเสยชวตไปบางแลว นอกนน

เปนผทเลยงชาง ฝกชาง เนองดวยปจจบนไมมการออกไปคลองชางปา

ในกลมตวอยางท 2 คอนกวชาการ ผวจยอาศยการสมตวอยางแบบลกโซเชนกน ผวจย

ไดก าหนดคณลกษณะของตวอยางเปนอนดบแรก แลวท าการสมภาษณและขอรองใหกลมเปาหมาย

ชวยแนะน ารายชออน ๆ ทมคณลกษณะคลายผใหสมภาษณ จ านวนอก 3 ทาน รวมเปน 4 ทาน

กลมตวอยางท 3 กลมเยาวชน ใชวธเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive sampling)

โดยพจารณาจากการตดสนใจของผวจยเอง ลกษณะของกลมทเลอกเปนไปตามวตถประสงคของ

การวจย ซงชวงอายของเยาวชนคอ 14-18 ป ผวจยจงไดไปพบกบอาจารยทสอนระดบมธยม ใน

DPU

48

ชมชนบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร นนคอ โรงเรยนชางบญวทยา ในการ

ชวยคดเลอกเยาวชนทคณสมบตอยางทผวจยตองการ

ศกษาจากประชากร3กลม กลมท 1 หมอชางทมเชอสายกย ซงอาศยอยในพนทหมบานตากลาง ต าบลกระโพ

อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร มานานกวา 60 ปขนไป จ านวน 4 คน กลมท 2 นกวชาการ ทสอนระดบมธยมศกษาและอดมศกษาดานนทานพนบานหรอ

สงคมศาสตร เปนเวลาอยางนอย 2ป จ านวน 4 คน และมผลงานทางวชาการเกยวกบนทานพนบาน จงหวดสรนทร

กลมท 3 คอกลมเยาวชน ชวงอายระหวาง 14-18ป อาศยอยในชมชนหมบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร จ านวน 12 คน เลอกเฉพาะครอบครวทเลยงชางและฝกชางอยในชมชน และคดวามความเกยวของกบหมอชางเทานน

ทอยในชวงอายระหวาง 14-18 ป อาศยอยในชมชนบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร ครอบครวมอาชพเลยงชางและฝกชาง คดวามความเกยวของกบหมอชางจ านวน 12 คน

ในการศกษาครงน ผวจยอาศยการสมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling)

และการสมตวอยางแบบลกโซ (Chain) เพอใหไดขอมลเฉพาะเจาะจงเชงลกทผวจยตองการจะเกบ

ขอมล โดยกลมตวอยางทศกษาวจยประกอบไปดวยบคคลเหลาน

กลมท 1 กลมหมอชางชาวกย

คอ ชาวกยทอาศยอยในพนทหมบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร

เปนทเคารพนบถอจากคนในชมชนและไดรบการยกยองใหเปนปราชญประจ าจงหวดสรนทร อาศย

อยในชมชนมานานกวา 60 ปขนไป มดงน

1.ครมาก สขศร อาย 91 ป ต าแหนงครบาใหญ (หมอชาง) เกดเมอป พ.ศ.2463 อย

บานเลขท 11 หม 11 ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร เมอตอนอาย 25 ป ไดน ากอง

คาราวานชางไปจบชางปาตามแนวเขาพนมดงรกทางดานประเทศกมพชาปละ 2-3 ครง ครงละ 2-3

เดอน เคยออกไปจบชางปามากกวา 40 ครง และสามารถจบชางปาไดทงหมด 20 ตว ซงครมากเปน

DPU

49

ชนเชอสายชาวกย ทถอเปนผมความสามารถเรองการคลองชางและเปนทเคารพนบถอของคนใน

ชมชน

2. ครบาหมว ศาลางาม อาย 84 ป หมอชาง เกดเมอป พ.ศ.2471 อยบานเลขท 12

หม 9 ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร มประสบการณ และมความร ความสามารถใน

วชาคชศาสตรทก ๆ ดาน ทงทาง ดานการจบคลองชาง ซงจากการไดออกไปจบคลองชางปามากกวา 40 ครง จบชางปาได 16 ตว การฝกสอนชาง การดคชลกษณของชาง และการประกอบพธกรรมตาง ๆทเกยวกบชาง ดวยความเปนชนเชอสายชาวกวย ทมความผกพนกบการคลองชาง และเลยงชางอยในสายเลอดมาหลายชวอายคน และเปนอาชพหลกเพยงอยางเดยวของชาว

กวย ดวยวถชวตทมความผกพนกบชางตงแตเกดจนตายทงของคน และของชาง จงกลายเปนการสบทอดภมปญญาในการเลยงชางเอาไว นบไดวาความผกพนทเกยวกบชางยอมหนไมพนนทาน

ความเชอทสบทอดมาจากบรรพบรษ

3. ครบาบญมา แสนด อาย 84 ป หมอชาง เกดเมอป พ.ศ.2471 เปนผทมความ

เชยวชาญในคชศาสตรทกดาน ทงในดานการคลองชาง การฝก สอนชาง เปนผน าประกอบ

พธกรรมตาง ๆ เกยวกบชาง เชน เซนผปะก า การปะชหมอชาง การปะซะหมอชาง การท าเชอกปะก า และการท าอปกรณเกยวกบการคลองชาง ทส าคญครบญมา ยงสามารถถายทอดนทาน

เกยวกบชางใหกบลกหลานอกดวย เพราะเปนความเชอทลกหลานชาวกวยใหความนบถอ

4. ครอน แสนด อาย 65 ป หมอชาง เปนผทมความเชยวชาญในคชศาสตรทกดาน ทง

ในดานการคลองชาง การฝก สอนชาง มเชอสายกย อาศยอยในหมบานชาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร ตงแตเกด มความผกพนกบชาง เพราะชางเปนอาชพเดยวของนายอน

กลมท 2 นกวชาการ

นกวชาการ ทสอนระดบมธยมศกษาและอดมศกษาดานนทานพนบานหรอสงคมศาสตร เปนเวลาอยางนอย 2 ป และมผลงานทางวชาการเกยวกบนทานพนบาน จงหวดสรนทร จ านวน 4 คน 1. นางผกากรอง บญเตม ต าแหนงอาจารย 3 ระดบ 9 โรงเรยนสรพนทพทยา

อ.ล าดวน จ.สรนทร เปนนกวชาการทมประสบการณในเรองของนทานพนบาน จ.สรนทร โดยได

ท าการสมภาษณผเฒาผแกทถายทอดนทานออกมา แลวท าการรวบรวมอกครงหนง สอนในรายวชา

DPU

50

ภาษาไทย และเปนผน าเอา นทานพนบาน จ.สรนทร มาใชในการประกอบการเรยนการสอนบรรจ

อยในหลกสตรการเรยนการสอน ทโรงเรยนสรพนทพทยา เปนอาจารยสอนระดบมธยมศกษาเปน

เวลา 34 ป

2. นางสาวจรรยา มากพงศ ต าแหนงครช านาญการ โรงเรยนชางบญวทยา ต าบลกระ

โพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร เปนอาจารยเอกสงคมศกษา มประสบการณดานการสอสารผาน

นทานพนบาน โดยใชนทานพนบานเปนตวกลางในการสอนในรายวชาสงคมศาสตร เพอไมให

นทานสญหายไป เปนอาจารยทสอนระดบมธยมศกษา เปนเวลา 15 ป

3. นายทองเหลอง บญพรอม มอาชพเปนคร ต าแหนง อาจารย 3 ระดบ 8 ทโรงเรยน

ดมวทยาคาร เมอป พ.ศ. 2541 นายทองเหลองไดรวบรวมนทานพนบานหลายเรอง เชนงเหลอมคาย

พษ, ลกพญาชางเผอก เปนตน เปนครสอนระดบมธยมศกษาเปนเวลา 24 ป

4. พระอาจารยหาญ ปญญาธโร ต าแหนงเจาอาวาสวดปาอาเจยง(ชาง) บานตากลาง

อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร และเปนครสอนธรรมะใหกบเยาวชนในหมบานตากลาง พระอาจารย

ยงเปนผรวบรวมนทานพนบานไทยกยจงหวดสรนทรมอบใหกบผศ.อารย ทองแกว มหาวทยาลย

ราชภฎสรนทรในการจดพมพเผยแพร โดยรวมรวบนทานพนบานไทยกยเปนเวลา 5 ป มอายการ

สอนหนงสอเปนเวลา 25 ป

กลมท 3 เยาวชน

เยาวชน ชวงอายระหวาง 14-18ป อาศยอยในชมชนหมบานชาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร จ านวน 12 คน เลอกเฉพาะครอบครวทเลยงชางและฝกชางอยในชมชน และคดวามความเกยวของกบหมอชางเทานน

1. นางสาวสรยพร อนทรส าราญ อาย 16 ป

2. นางสาวอนนตญา เครอจนทร อาย 17 ป

3. เดกหญงสธดา อนทรส าราญ อาย 14 ป

4. เดกหญงจฑามาศ จงใจงาม อาย 14 ป

5. เดกหญงมณฑตา จงใจงาม อาย 14 ป

6. เดกหญงวรดา ศาลางาม อาย 15 ป

7. นายวรพงศ แสนด อาย 15 ป

DPU

51

8. เดกชายภาณวฒน รงเรอง อาย 14 ป

9. เดกชายธนกานต แสนด อาย 14 ป

10. เดกหญงทสรกา ยบรมย อาย 15 ป

11. เดกชายวเชษฐ อนทรส าราญ อาย 14 ป

3.3 วธการเกบรวบรวมขอมล

งานวจยนเกบรวบรวมขอมลจากเนอหาในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทรและกลมตวอยางทมความเกยวของกบชางเกยวของกบนทานพนบานไทยกย ไดมาจากแหลงขอมล 3 ประเภท

3.3.1. ขอมลทางดานเอกสาร ประกอบดวย ผวจยไดคนควาขอมลจากเอกสารตางๆ ทงหนงสอ ต ารา แผนพบ เอกสารจากสอตางๆ เชนอนเตอรเนต โดยหาขอมล อยางเชน คนขอมลประวตความเปนมาของจงหวดสรนทร และนทานพนบานเกยวกบชางของชาวไทยกย จงหวดสรนทร จ านวน 11 เรอง โดยผศ.อารย ทองแกว รวมกบมหาวทยาลยราชภฎสรนทรไดรวบรวมไวทศนยศลปวฒนธรรม ในมหาวทยาลยราชภฎสรนทร รวมไปถงงานวจยทเกยวของ น าขอมลทไดมาวเคราะห

3.3.2 ขอมลจากการสมภาษณเจาะลก (Depth Interview) ทง 3 กลมตวอยาง เพอเกบรวบรวมขอมลเชงพฤตกรรมการสรางปฏสมพนธ การพดคย ท าการบนทกภาคสนามจากนนผวจยจะน าขอมลจากการสมภาษณมาตความ วเคราะห และสรางขอสรป 3.4 ขนตอนการเกบขอมล

3.4.1 ขอมลประเภทบคคลทไดจากการสมภาษณแบบเจาะลก

ผวจยจะใชวธการสมภาษณบคคลแบบเจาะลก (Indepth Interview) โดยจะท าการเลอก

กลมตวอยางแบบเจาะจง หรอการสมภาษณผใหขอมลส าคญ เนองจากผสมภาษณเหลานเปนผท

สามารถใหขอมลทด ลกซง กวางขวาง บคคลเหลานอาศยอยในหมบานตากลาง ต าบลกระโพ

อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร อาศยอยในชมชนมานานกวา 60 ปขนไป ซงมความผกพนกบจงหวด

และนทานอยางลกซงและสมภาษณนกวชาการผทไดรวบรวมนทานพนบานจงหวดสรนทรเอาไว

ผวจยจะท าการพดคยซกถามเพอใหไดขอมลทลกละเอยดถกตองและครอบคลมเนอหาทผวจย

ตองการตามวตถประสงค ซงผวจยใชเครองบนทกเสยง ในระหวางการสมภาษณไวเปนหลกฐาน

DPU

52

โดยบคคลทเปนผใหขอมลหลก (Key Informant) ผวจยท าการสมภาษณเปนรายบคคล

ไดแก

หมอชาง

- ครมาก สขศร - ครบาหมว ศาลางาม

- ครบาบญมา แสนด

- ครอน แสนด

นกวชาการ

- นางผกากรอง บญเตม

- นางสาวจรรยา มากพงศ

- นายทองเหลอง บญพรอม

- พระอาจารยหาญ ปญญาธโร

การสมภาษณนเปนการสมภาษณแบบเปดกวางไมจ ากดค าตอบ เพอใหผถกสมภาษณม

อสระทจะอธบายแนวความคดของตนไปเรอยๆ ในขนแรกผวจยตองท าการสรางความคนเคยกบผ

ถกสมภาษณเสยกอน สรางสมพนธภาพทด เปนมตร แลวจงหาโอกาสสมภาษณแบบไมเปนทางการ

ทงนผลของการสมภาษณขนอยกบสถานการณและเหตการณทเปนตวน าพาใหเปนการพดแบบ

เปดเผย โดยทผวจยจะขออนญาตผถกสมภาษณเพอท าการบนทกเสยง จดบนทก เพอน าขอมลทได

ไปวเคราะหเนอหาสาระและประเดนของการสมภาษณ โดยการถอดเทปของแตละค าพด

3.4.2 ขอมลทไดจากการสมภาษณกลม

สมภาษณกลม(Focus Group Interview)คนทเปนเยาวชนอายระหวาง 14-18 ป จ านวน

ทงสน 12 คน ซงตองเขามามสวนรวมในการฟงนทานพนบานเกยวกบชางของชาวไทยกย จงหวด

สรนทร โดยเลอกผทอาศยอยในชมชน การตความหมายของนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร

ไดในทศทางใด ซงถอวาเยาวชนเรมหางเหนจากนทานพนบาน เมอฟงแลวเกดความเชอในนทาน

หรอไม และไปในทศทางใด โดยผวจยจะท าการเลอกนทานใหทกคนไดอานทงหมด 11 เรอง จะ

เปนเรองทเกยวกบชางทงหมด แลวท าการสมภาษณกลม ประเดนค าถามทงหมด จะใชระยะเวลาใน

การสมภาษณ 1 - 2 ชวโมง

DPU

53

ขอมลทไดจากการสมภาษณกลมจะเปนขอมลทลมลก ดวยแงมมตางๆ ของความคด

และประสบการณของคนในกลม ขณะทผวจยด าเนนการสมภาษณตองพยายามใหค าถามทปอน

หรอซกไซนน สะทอนความคดเหนแบบคนภายนอกนอยทสด และถาผวจยทสมภาษณเหนวา

ขอมลทไดยงไมสมบรณกสามารถจะสมภาษณกลมซ าไดอกในโอกาสตอไป

เทคนคในการสมภาษณกลม ชวยประหยดเวลากวาการสมภาษณรายบคคล นอกจากน

กลมยงมโอกาสไดพดคยสนทนาซกถาม ถกประเดนตางๆ ไดชดเจนยงขน ไดเรยนรแงมมของคน

ภายในดวยกนเกดสภาวะการรวมรสก รบรประเดนตางๆ ซงสภาพการณนจะไมเกดในการ

สมภาษณเปนรายบคคล

น าขอมลทไดจากการสมภาษณกลมมาวเคราะหและสรปผล

3.5 ระยะเวลาในการเกบขอมล

ผวจยด าเนนการเกบขอมล โดยแบงออกเปน 3 ระยะดงน

ระยะท 1 กอนเกบขอมล ผวจยท าการศกษาพนทของชมชน รวบรวมขอมลประวตและ

วฒนธรรมของชมชนเบองตน ภายในเวลาประมาณ 2 เดอน (มนาคม-เมษายน 2554)

ระยะท 2 ระหวางเกบขอมล ท าการนดหมายและสมภาษณ พดคย กบกลมตวอยาง เขา

รวมกจกรรมกบคนในชมชนเพอสรางความคนเคย ภายในเวลาประมาณ 3 เดอน (พฤษภาคม-

สงหาคม 2554)

ระยะท 3 ระหวางเกบขอมล ด าเนนการวเคราะหขอมล สรางบทสรปตามกรอบแนวคด

และตรวจสอบความนาเชอถอของขอมล ภายในเวลาประมาณ 9 เดอน (กนยายน2554-พฤษภาคม

2555)

3.6 การวเคราะหขอมล

ขอมลทคนควาและรวบรวมจากเอกสารตางๆ ตลอดจนขอมลทไดจากการสมภาษณ

แบบเจาะลก ผวจยจะน าขอมลทไดมาวนจฉย ตความ จดล าดบความส าคญ และประมวลเขา

ดวยกน เพอหาความสมพนธของเหตการณทเกดขนโดยน าเอาแนวความคดและทฤษฎทเกยวของ

มาใชในการศกษาวจย เพอเปนเกณฑในการวเคราะหขอมล

DPU

54

3.7 เครองมอทใชในการเกบขอมล

ผวจยไดก าหนดกรอบประเดนค าถามเพอใชในการสมภาษณ โดยผสมภาษณมประเดน

ค าถามเฉพาะทตองการค าตอบไวจ านวนหนง นอกจากนนคอการเปดโอกาสใหผสมภาษณมอสระ

ในการใหขอมลเพมเตม ไดอยางเตมท ซงเครองมอทใชในการรวบรวมขอมล ไดแก

1. เทปบนทกเสยง ในการสมภาษณบคคลทตองการขอมล

2. สมดบนทก เพอจดบนทกเหตการณของบคคลทเราตองการขอมล

3. ค าถามในการสมภาษณ

4. เทปบนทกเสยง

5. เครองมอในการลงบนทกขอมล

3.8 การน าเสนอขอมล

ผลการวจยครงนไดมการเรยบเรยงขอมลทงหมด และน าเสนอในลกษณะของการ

วเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive Research) โดยศกษาความเชอเชงมายาคตทปรากฏในนทาน

พนบานไทยกย จงหวดสรนทร ซงผลการวเคราะหจ าน ามาจากการวเคราะหเนอหาจากนทาน

พนบานจงหวดสรนทร และผลจากการสมภาษณกลมตวอยาง และผมสวนเกยวของกบนทาน

พนบาน เชนผรวบรวมผถายทอด เปนตน

DPU

บทท 4

ผลของการวจย

“สรนทรถนชางใหญ ผาไหมงามประคาสวย รารวยปราสาทผกกาดหวาน ขาวสารหอม

งามพรอมวฒนธรรม”

จากคาขวญของจงหวดสรนทร “ชาง” ถอวาเปนสวนหนงทสรางความโดดเดนใหแก

ชาวจงหวดสรนทร ชางมประวตความเปนมาพรอมๆ กบบรรพบรษผเขามากอตง จงหวดสรนทร

ซงเมอประมาณป พ.ศ. 2302 ปรากฏหลกฐานวา “เชยงปม” ซงเปนหวหนาบานเมองท (อาเภอเมอง

สรนทร)ในขณะนนไดชวยจบชางเผอกสงกรงศรอยธยาไดสาเรจ จงไดเลอนบรรดาศกด เปนหลวง

สรนทรภกด (เชยงปม)ปกครองบานเมองท และเมอป 2306 หลวงสรนทรภกด (เชยงปม) ไดยาย

จากบานเมองทมาบานคประทายเปนเมองประทายสมนตหรอไผทสมนต (เปนจงหวดสรนทรใน

ปจจบน) เพราะมชยภมทเหมาะสม และไดทาความดความชอบ จงไดเลอนบรรดาศกดเปนพระยาส

รนทรภกดศรณรงคจางวาง (เชยงปม) เปนเจาเมองขนตรงตอเมองพมาย ตอมาป พ.ศ.2329

พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ไดทรงโปรดพระกรณาโปรดเกลาฯใหเปลยนชอ

เมองไผทสมนต เปนเมองสรนทร ตามสรอยบรรดาศกดของเจาเมองสรนทร (บญขาน โทขนธ

2553, 80:107)

จงหวดสรนทรมแหลงอารยธรรมมาจากขอม บรรพบรษสบเชอสายมาจากเขมรเชอสาย

ลาวและเชอสายสวยซงมความสามารถในการจบชางปา สรนทรเปนจงหวดทคนทวไปทงชาวไทย

และชาวตางประเทศรจกกนดวา สรนทรเปนถนเมองชางซงมชอเสยงความยงใหญ ความแสนรของ

ชาง ชางสามารถสรางชอเสยงใหแกจงหวดและดงดดนกทองเทยวใหแกจงหวดไดเปนอยางด ชาว

สรนทรจงถอวาชางเปนมรดกทางวฒนธรรมทสบทอดกนมาแตโบราณ ดงคาขวญของจงหวดทวา

“สรนทรถนชางใหญ”

ในบทนจะเปนการแสดงผลการวจยทผศกษาไดไปทาการเกบขอมล มาจากแหลงขอมล

ตาง ๆ ซงจะนามาใชในการวเคราะหผล เพอตอบปญหานาการวจยทง 2 ขอคอ 1.) มายาคตเกยวกบ

DPU

56

ชางในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร สอสารคานยมและความเชออะไรบาง และ 2.) เยาวชน

ในหมบานตากลาง ตาบลกระโพ อาเภอทาตม จงหวดสรนทร มความเชออยางไรเกยวกบชางใน

นทานพนบานไทยกย และผวจยจะทาการวเคราะหในบทท 5 ตอไป

จากการเกบรวบรวมขอมลโดยวธการ 1.) วเคราะหและพรรณนามายาคตเกยวกบชาง ในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทรในประเดนเรองการสอสารคานยมและความเชอเกยวกบชาง 2.) วเคราะหความเชอเกยวกบชางในนทานพนบานไทยกย ของเยาวชนในหมบานตากลาง ตาบลกระโพ อาเภอทาตม จงหวดสรนทร

ผวจ ยไดทาการศกษาเกบขอมลโดย การศกษาจากขอมลเอกสารทเกยวของ การ

สมภาษณเชงลกจากกลมตวอยางทง 3 กลม คอกลมหมอชางชาวกย กลมนกวชาการ และกลม

เยาวชน ขอมลทไดจากการทาวจยไดนามาตอบปญหาวจยในสวนตาง ๆ โดยแบงการนาเสนอ

ออกเปน หวขอคอ

ปญหานาวจยขอ 1 คานยมและความเชอเชงมายาคต เกยวกบชางทสอสารผานนทาน

พนบานไทยกย จงหวดสรนทร

ปญหานาวจยขอ 2 ความเชอของเยาวชน เกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร ดงรายละเอยดตอไปน

ตอนท 4.1 คานยมและความเชอเชงมายาคต เกยวกบชางทสอสารผานนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร

ขอมลเหลานนามาจากเอกสารการวจย ไดแก

4.1.1 นทานพนบานไทยกย (อารย ทองแกว, 2550)

4.1.2 ประวตศาสตรทองถนตามรอยอารยธรรมไผทสมนต (บญขาน โทขนธ,2553)

4.1.3 นทานพนบานจงหวดสรนทร(ผกากรอง บญเตม,2550)

4.1.4 วฒนธรรมทองถนสรนทร (อารย ทองแกว,2549)

จานวนทงหมด 4 เลม และทาการสมภาษณ หมอชางชาวกย จานวน 4 คนและ

นกวชาการ จานวน 4 คน รวมทงหมด 8 คนโดยสมภาษณเปนรายบคคล ดงน

DPU

57

หมอชาง

4.1.5 ครบาหมว ศาลางาม หมอชาง

4.1.6 ครบาบญมา แสน หมอชาง

4.1.7 ครมา ทรพยมาก หมอชาง

4.1.8 ครอน แสนด หมอชาง

นกวชาการ

4.1.9 นางผกากรอง บญเตม นกวชาการ

4.1.10 นายทองเหลอง บญพรอม นกวชาการ

4.1.11 พระอาจารยหาญ ปญญาธโร นกวชาการ

4.1.12 นางสาวจรรยา มากพงศ นกวชาการ

รวมทงหมด 8 คน ผลการวจยจะนาเสนอโดยแบงเปน 5 หวขอ ดงน 4.1.13 ประวตของชาวกยจงหวดสรนทร

4.1.14 การเลานทานพนบานไทยกย

4.1.15 คานยมและความเชอ เกยวกบชางทสอสารผานนทานพนบานไทยกย จงหวด

สรนทร ในมมมองของหมอชางชาวกย

4.1.16 คานยมและความเชอเกยวกบชางทสอสารผานนทานพนบานไทยกย จงหวด

สรนทรในมมมองของนกวชาการ

4.1.17 คานยมและความเชอเชงมายาคตเกยวกบชาง โดยวเคราะหจากนทานพนบาน

ไทยกย จ.สรนทร

4.1.13 ประวตของชาวกยจงหวดสรนทร

ชาวไทยกยมการเรยกชอออกเสยงตางกนวา กย (Kui) กวย (Kuoy) และสวย (Suay) ชาว

ไทยกยบานตากลาง อาเภอทาตม จงหวดสรนทร เรยกตวเองวา “กย” แตคนไทยทวไปเรยกวา

“สวย”

DPU

58

จากคาบอกเลาสบตอกนมาของชาวบานตากลางเชอวาชาวกยมถนฐานเดมอยทางตอน

เหนอของประเทศอนเดย ตอมาไดอพยพมาตงหลกแหลงอยทางตอนใตของประเทศลาว หรอ

บรเวณตอนเหนอของเมองกาปงธม ประเทศกมพชา เรยกวาเมองอตตะปอแสนแป จาปาศกดและ

สาละวน ชาวกยตงตนเปนรฐอสระในชวงพทธศตวรรษท 20 เคยสงทตมาคาขายกบอยธยาและเคย

ชวยเขมรปราบขบถ เมอเขมรมอานาจทางทหารเขมแขงไดปราบชาวกยและผนวกเขาเปนสวนหนง

ของเขมร ชาวกยมนสยชอบการเคลอนยายแสวงหาดนแดนทอดมสมบรณดวยปาและแหลงน าเพอ

เอออานวยตออาชพหลกคอการเลยงชางและการทานาทาไร แตอาจดวยเหตผลทางการเมองทเคยทา

สงครามกนครงแลวครงเลา หาความสงบสขไดยาก ชาวกยกลมหนงจงพากนอพยพโดยใชชางเปน

พาหนะหาถนทอยใหม ขามลาน าโขงเขาสภาคอสานทางดานแกงสะพอ อาเภอโขงเจยม จงหวด

อบลราชธาน หลงจากนนลกหลานชาวกยกแยกยายกนไปตงบานเรอนทอน สวนหนงตงถนฐานท

จงหวดศรษะเกษ บางพวกกเลยมาทจงหวดสรนทร ปจจบนชาวกยกระจายอยบรเวณภาคอสาน

ตอนลาง ทงทจงหวดอบลราชธาน ศรษะเกษ สรนทร บรรมย และนครราชสมา

ชาวกยอพยพเขาประเทศไทยครงใหญในปลายสมยกรงศรอยธยา (พ.ศ.2245-2326) ม

หวหนากลมของตวเอง ชาวไทยกยในจงหวดสรนทรตงบานเรอนปะปนอยกบชาวไทยเขมรและ

ไทยลาว มประเพณวฒนธรรมบางสวนผสมกลมกลนกน อยรวมกนไดอยางมความสขมาจนถง

ปจจบน (อารย ทองแกว. 2549:75 )

หมบานตากลาง เปนชอหมบานเลก ๆ ในจงหวดสรนทรมพนทราว 1 ตารางกโลเมตร

อยในเขตการปกครองของ ตาบลกระโพ อาเภอทาตม ตากลางตงอยบนเนนทมลกษณะลาดเอยงลง

ไปทางทศเหนอไปจนจรดบรเวณทลา นาชไหลมาบรรจบกบแมนามลทเรยกวา “วงทะล”

อาณาเขตหมบานตากลางมพนทตดตอกบหมบานใกลเคยงหลายหมบานซงถอเปนบาน

พ บานนอง โดยมบานหนองบว บานตาทตย และบานภดนอยทางทศตะวนตก มบานหนองคณ

บานศาลาอยทางทศตะวนออก บานจนดา และบานกระโพ อยทางทศใต สวนดานทศเหนอจะเปน

พนททานาของหมบานไปจนจรดปาทาม สวนฝงตรงกนขามแมน ามลเปนบานยางบอพรมย บาน

ผกบง ตาบลนาหนองไผ อาเภอชมพลบร และฝงตรงขามลาช คอ บานตราด ตาบลทามวง อาเภอ

สตกจงหวดบรรมย

DPU

59

ภมอากาศบานตากลางและหมบานใกลเคยงมสภาพภมอากาศเปนแบบรอนชนเพราะ

ไดรบ อทธพลจากลมมรสมทพดประจาเปนฤดกาล 2 ชนด ลมทพดจากทศตะวนออกเสยงเหนอใน

ฤดหนาวเรยกวา ลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ จะพดเอาความหนาวเยนมาจากประเทศจน และ

มรสมตะวนเฉยงใตจะพดพาเอาฝนและความชมชนจากมหาสมทรอนเดย เขามาสพนทอณหภม

เฉลยตลอดปของตากลางประมาณ 27 องศาเซลเซยส และจะมอากาศรอนทสดในเดอนเมษายน

ประมาณ 40 องศาเซลเซยส ตาสดประมาณ 6 องศาเซลเซยสในเดอนมกราคม

การคมนาคม เนองจากหมบานตากลางตงอยในพนทกงกลางสามอาเภอของสองจงหวด

คอ อาเภอทาตม และชมพลบร ในเขตจงหวดสรนทร กบอาเภอสตก เขตจงหวดบรรมย และเปน

หมบานทมชอเสยงทางดานการทองเทยว ทาใหตากลางมเสนทางเขาออกหลายทศทาง นอกจากน

บานตากลางยงมถนนเชอมตอไปยงหมบานในพนทใกลเคยง

รปรางหนาตาของชาวบานตากลางปจจบนคลายกบชาวไทยทางภาคอสานทวไป แตกม

เคาโครงเชอสายจากบรรพบรษในสมยกอนประวตศาสตรทนกมนษย วทยาศกษาไวปรากฏอยบาง

โดยนกมนษยวทยาเชอวาเปนมนษยตระกลออสโตรลอยดซงมรปรางเตย จมกแบน ผวดา ผมหยก

รมฝปากหนา ซงอาศยอยตามเกาะแกงทางภาคใตของทวปเอเชยคอบรรพบรษสายหลกชาวกวย

แหงบานตากลางในปจจบน แตเนองจากเงอนไขทางสภาพภมศาสตร การเศรษฐกจและการ

สงครามตลอดจนภยทางธรรมชาตทาใหเกดการอพยพและถายเททาง พนธกรรมระหวางมนษย

กอนประวตศาสตรทอาศยอยบรเวณตอนบนของทวป ซงมผวขาว ผมเหยยดตรงกบกลมทอยทางใต

ซงเปนบรรพบรษของชาวกวย ดงนน หากดกนผวเผนและไมไดยนการใชภาษากวย กยากท

แยกแยะวาชาวตากลางคนไหนเปนคนไทยเชอสายกวย

ตากลางเปนหมบานหลายภาษาคอมทงภาษาทสอสารระหวางคนและภาษาท เกยวกบ

ชาง ดงนน สมาชกของบานตากลางจงถอเปนผรทางภาษาทหาตวจบยาก ทงนเนองจากพนท

ใกลเคยงมชาวไทยเชอสายเขมรและลาวปนอยมาก ทาใหชาวบานตากลางสามารถพดไดหลายภาษา

คอภาษากวย ภาษา เขมร ภาษาลาวและภาษาไทยกลาง ซงเปนภาษาราชการ แตสาหรบภาษากวยนน

ถอเปนภาษาหลกของบานตากลางทใชในการสอสารในชวตประจาวน ภาษากวยนนมเฉพาะภาษา

พดไมมภาษาเขยนซงนกภาษาศาสตรไดจดภาษากวยไว ในตระกลออสโตรเอเชยตกและอยใน

ตระกลยอยกลมมอญเขมร

DPU

60

ลกษณะชมชน เนองจากตากลางเปนชมชนทมราษฎรมอาชพเลยงสตวโดยเฉพาะชางม

มาก ตากลางจงคอนขางโดดเดยวตวเองหางไกลจากชมชนเมองเพอสะดวกตอการ เลยงชาง แต

ปจจบนตากลางไดรบความสนใจและไดงบพฒนามากกวาหมบานในละแวกใกลเคยงเนองจากชาง

ของหมบานตากลางไดชวยสรางชอเสยงใหกบจงหวดสรนทรและประเทศไทยในเรองการ

ทองเทยว จนเปนทรจกของคนทวไป

ตากลางแมจะเปนหมบานทมโครงสรางมาจากสงคมคนเลยงชาง ผสบทอดวชา

คชศาสตร ซงเปนศาสตรลกลบแตในสวนของความสมพนธระหวางสมาชกในหมบาน ยงคงม

ลกษณะของสงคมชวยเหลอ ทสมาชกจะเกอกลกนเชนสงคมไทยทวไปโดยสมาชกในครวเรอนจะ

ประกอบดวย คนหลายวย ผมอาวโสกวาจะเปนผชนาผทออนกวา โดยตางถอยทถอยอาศยกนซง

ลกษณะสงคมแบบนทาใหชาวบานตากลางทเปน กลมเครอญาตมกจะปลกบานอยในละแวก

เดยวกนและทนาสนใจคอคนในหม บานตากลางจะมนามสกลซ า ๆ กนโดยมนามสกล “ศาลางาม”

และ นามสกล “จงใจงาม” เปนสกลใหญของหมบาน

การปกครองของหมบานปจจบนมตวแทนทไดรบตาแหนงผใหญบาน มหนาทบาบด

ทกขบารงสขลกบาน และคอยประสานความรวมมอระหวางราชการกบชมชนในฐานะสมาชก

องคการบรหาร สวนตาบลกระโพ แตนอกจากผใหญบานแลวชาวตากลางทเลยงชางยงคงใหความ

เคารพและเชอ ฟงกรรมหลวงหรอครบาใหญ ซงเปนหมอชางอาวโส โดยเฉพาะเรองทเกยวกบชาง

เชนเดยวกบในสมยโบราณ ทงนเพราะกรรมหลวงนนตองเปนทมความรเรองการจบชางปาเปน

อยาง ด

บานตากลางเปนหมบานทมวฒนธรรมการแตงกายทสวยงาม โดยผชายชาวกวยนยมนง

โสรง สวนผหญงนยมนงผาซน และทสาคญโสรงกบผาซนของชาวตากลางนจะทอขนจากไหมท

เลยงกนใน ครวเรอน อยางไรกตามวฒนธรรมการแตงกายจากภายนอกกไดแทรกเขามาในหมบาน

ตากลาง เชนกน ซงทาใหในทกวนนชาวตากลางโดยเฉพาะคนหนมสาวรนใหมมการแตงกายตาม

สมยนยมคลาย ๆ กบการแตงกายของชาวไทยทวไป ดงนนการแตงกายทเปนแบบดงเดมจงพบเหน

ไดในกลมคนสงอายหรอชวง ทหมบานมงานบญ งานประเพณหรองานพธทสาคญ ๆ (เรองเลาจาก

ชมชน,2555,31พฤษภาคม)

DPU

61

วฒนธรรมทเปนเอกลกษณโดดเดนของชาวไทยกยคอการปลกสรางบานอาศยทมใตถน

สง เพอใชวางหทอผา วางกระดงเลยงไหม วสดเครองใชทจกสานดวยหวายและไมไผ สวน

ดานหนาบานจะยกหลงคาสงสาหรบเลยงชาง ใกลตวบานจะสรางยงขาว หนาบานมการตงศาล

ปะกาซงสรางดวยเสาสตน มงดวยหลงคาสงกะสเพอเซนไหวผบรรพบรษกอนประกอบกจการ

สาคญ เชนกอนการออกไปคลองชาง เมอมแขกมาเยอน เมอมทารกคลอด เมอแมชางตกลกและทก

ครงทตองออกตากบานไปไกล ๆ

นอกจากนชาวกยยงนบถอวญญาณภตผปศาจ เจาท เจาทาง เจาปา เจาเขา เทวดาอารกษ

กอนออกคลองชางหรอทาการงานใด ๆ จะเซนไหว บอกกลาว ขอขมา และขอบคณสงศกดสทธ

ทงหลายอยางสมาเสมอ และดวยความกตญญรคณ ชาวกยเชอวาถาทาผดผหรอผดขนบธรรมเนยม

ประเพณจะทาใหเจบไขไดปวย และไดรบภยพบตนานา มการราผมอหรอทาพธแกลมอ เหมอนการ

ทรงเจาเขาผในการรกษาโรคและทานายโชคชะตา ผทจะราผมอตองผานพธการครอบครหรอไหว

ครอยางถกตองกอน และยงมการทาพธไหวพระแขเพอเสยงทายปรมาณน าฝนกอนฤดทานา

สนนษฐานวาเปนพธทไดจากเขมร

ชาวกยนยมเลยงชางโดยการออกไปคลองชางปาซงชาวกยเรยกวา “โพนชาง” แลวนามา

ฝกใหเชอง เพอใชเปนพาหนะและชางเปนมรดกตกทอดแกลกหลาน การโพนชางของชาวไทยกย

ใชบวงบาศทเรยกวา “เชอกปะกา” ทาจากหนงควายเชอกปะกาเปนสงศกดสทธทเชอวามดวง

วญญาณของบรรพบรษสงสถตอย (หมว ศาลางาม,สมภาษณ 27 กนยายน 2554)

ซงมการเลามาเปนนทานในเรองตานานพระมอเฒา โดยบรรพบรษทสงอยกคอภรรยา

ของพระมอเฒาทไดเสยชวตลง เพราะทาผดกฎออกไปคลองชางปากบพระมอเฒา เหลอเพยงแขน

นาง บางคนกเรยกเชอกปะกาวาแขนนาง บางคนกเรยกบวงบาศ ทง 2 คาทเรยกกคอเชอกปะกา

เชนกน เชอกทใชในการคลองชาง เปนเชอกททาจากหนงควาย เพราะมความเชอวาชางกลวควาย

และหนงควายมความเหนยวกวาหนงชนดอน

DPU

62

ภาพท 4.1 ศาลปะกาและเชอกปะกา

ทกขนตอนทเกยวของกบเชอกปะกาตองใหความเคารพนบถออยางจรงจงถกตอง หาม

ลบหลดหมนเดดขาด การเกบเชอกปะกาจงตองแยกมาเกบไวทศาลปะกาหนาบาน กอนคนเขาออก

บานตองยกมอไหวบอกกลาวทกครง สวนชางชาวกยยกยองเหมอนลกหลานของตนเอง เมอชางลม

(ตาย) ตองมพธสวดศพตามหลกพทธศาสนา จากนนจงนาไปฝงสก 2-3 ป จะขดกระดกชางขนมา

ทาพธทาบญบงสกลอทศสวนกศลไปให (พระอาจารยหาญ ปญญาธโร, สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

พธกรรมเกยวกบชางของชาวไทยกยจงหวดสรนทร (อารย ทองแกว, 2549:11-12)

ชาวไทยกยมชวตผกพนกบชางมาตงแตโบราณ มพธกรรมตาง ๆ เปนขนตอนดงน

1. พธเซนไหวผปะกา คอ เซนไหววญญาณบรรพบรษทศาลปะกา

2. พธปะสะ คอ พธสารภาพผดเมอไปถงปากอนโพนชาง

3. พธเปดปาหรอเบกไพร คอ การขออนญาตเจาปาเจาเขากอนจบชาง

4. พธกองกาพวด หรอ พธกอกองไฟศกดสทธ คอการกอกองไฟ 3 กองขางทพกในปา

จดไวหนาทพก 1 กอง ดานขาว 1 กอง และดานซาย 1 กอง เพอขอความคมครองปองกนภยกองไฟ

ทง 3 กองตองจดใหลกโซนอยตลอดเวลาอยางตอเนองจนกวาการคลองชางจะสนสดลง

5. พธสะปะชางปา คอการปดเปารงควาน ไลผปาออกจากตวชางทจบมาได

6. พธรบขวญชางแกว คอ พธรบขวญลกชางแรกเกด

DPU

63

7. พธแยกลกชาง คอ การทาพธแยกลกชางทมอาย 3-4 ป ออกจากแมชาง

8. พธประช คอ พธแกเคลดชางหรอลกชางทมลกษณะอปมงคล หรอทาพธปะซเพอ

แตงตงหมอชางคนใหม เมอควาญชางไดทาพธประชแลวจะเรยกวา “หมอชาง”

9. พธตดงาชาง คอ ชางพลายหนมทมงายาวเกนไปตองทาพธตดงาอยางถกตอง เพอ

ความปลอดภยในการดารงชวตของชางเองและอาจเพอความปลอดภยของผอยใกลเคยง

10. พธบงสกล คอพธกรรมสวดศพชางลม (ตาย) กอนฝงและตอนขดกระดกขนมาอก

ครงพธกรรมทกลาวมายงมการสบทอดอยบาง แตบางพธกไมมการสบทอด เพราะปจจบนไมมการ

คลองชางปาแลว

พธกรรมทปรากฏในนทานพนบานไทยกย ทง 11 เรอง

1. พธเซนไหวผปะกา คอ เซนไหววญญาณบรรพบรษทศาลปะกา

2. พธปะสะ คอ พธสารภาพผดเมอไปถงปากอนโพนชาง

3. พธเปดปาหรอเบกไพร คอ การขออนญาตเจาปาเจาเขากอนจบชาง

4. พธบงสกล คอพธกรรมสวดศพชางลม (ตาย) กอนฝงและตอนขดกระดกขนมาอก

ครงหนง

ภาพท 4.2 ภาพชางหลงพธตดงาชาง

DPU

64

4.1.14 การเลานทานพนบานไทยกย

การศกษานทานพนบานไทยกยเกยวกบชาง ถอวาเปนวรรณกรรมทสะทอนภาพของ

วฒนธรรมประเพณของกลมชน ในแงศลปะความงาม ความบนเทง สงคม เศรษฐกจและการเมอง

เปนเอกลกษณของความเปนกลมชาตพนธชวยสรางความรก ความสามคค และความภาคภมใจใน

ทองถน ดงน น ในทกยคทกสมยของประเทศไทยมการสงเสรมฟนฟวรรณกรรมไทยมาอยาง

ตอเนอง เชนในสมยกรงธนบร เปนยคทประเทศไทยเสยกรงศรอยธยาแกพมาในป พ.ศ. 2310

วรรณกรรมไทยถกทาลายไปจานวนมาก เมอสมเดจพระเจาตากสนมหาราชทรงกอบกเอกราชและ

สรางบานเมองเปนปกแผนแลว ทรงฟนฟศาสนาและวรรณคดอยางจรงจง ปจจยททรงฟนฟ

วรรณกรรมสมยกรงธนบร คอ

1. การเหนความสาคญของวรรณกรรมทกประเภท

2. วรรณกรรมเปนสมบตลาคาของชาต

3. วรรณกรรมเปนสอนาความคด ความรก ความสามคค ความภมใจในทองถน

4. มคตธรรมนาชวต และปลกเราใหเกดความเสยสละเพอทองถน

5. เพอฟนฟขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมทองถน

นทานพนบานมการเลาสบทอดมาแตโบราณ ทกชมชนควรมการสบคนเกบรวบรวมไว

เปนลายลกษณอกษรใหเยาวชนไดเหนคณคาในภมปญญาบรรพบรษ

คณคาของนทานพนบานมความสาคญดงน

1. เปนการสะทอนความคด จนตนาการ ของชาวบานตามสภาพวถชวตของชมชน

2. เปนการถายทอดความคดบรสทธของคนในชมชนแตละทองถนทงการคด การเขยน

การถกทอและการประดษฐ

3. นทานทาใหเหนคณคาชวต ทงทางการเมอง สงคมและเศรษฐกจ

4. นทานสะทอนภมปญญาของผคดสรางสรรค และผสบทอดนามาใชใหเหมาะสมใน

วถชวตตามยคสมย (อารย ทองแกว, 2549:7 )

ปจจยทง 5 ทเปนการฟนฟวรรณกรรมนนทาใหเรายงไดเหนนทานพนบานของชาวกย

ทเปนวรรณกรรมอนลาคาของชาวจงหวดสรนทร ไมใชวรรณกรรมลาคาของชมชนกยเทานน

DPU

65

นทานพนบานไทยกย เปนสงทเปนโครงสรางตามขนบธรรมเนยมเดม Conventions ทา

ใหรไดวานทานถกสรางมากจากวฒนธรรมหรอขนบธรรมเนยมประเพณ โดยผแตงกคอบรรพบรษ

ทอยในชมชนนนเอง แลวถกการเลาตอ ๆ กนมา จงทาใหนทานถกเลามาถงปจจบน ซงวเคราะหได

จาก กรอบแนวคดการเลาเรอง

องคประกอบทสาคญของการเลาเรอง (John Cawelti,1971 อางถงใน Berger,1997:126-

127) ดงน

ก.โครงเรอง (Plot) ในนทานทง 11 เรอง ของชาวไทยกยทนามาศกษา ลวนมชางเขามา

เกยวของในเรอง เชน ชางเปนพาหนะของคน เปนพาหนะของเทวดา เปนผถกลา เปนตน

ข. แนวคดของเรอง (Theme) สรางความเชอ สรางจตสานกใหคนรนใหมยงรกชางและ

ดแลชาง ทาใหเหนถงความผกพนระหวางคนกบชางในชมชน

ค. ตวเอก (Hero/Heroine) กคอชางททงเปนพาหนะ เปนผถกลา

ง. ผราย (Villains) กคอคนทไปลาชาง คนทฆาชาง

จ. ชวงเวลา (Time) เปนชวงเวลาทผานมานาน เปนนทานทเลาตอจากบรรพบรษ

ฉ. สถานท (Place) เปนสถานททเกดขนในชมชนบานตากลาง และปาทออกไปจบชาง

นนกคอปาแถบเขมร

ช. เครองแตงกาย (Costume) การแตงกายของของหมอชางเปนภาษาอวจนะ (Non-

verbal) ทจะบงบอกหรออธบายความหมายของเรองราวของผไปจบชางได โดยหมอชางนงผาไหม

เปนผานง 1 ผน และมผาสไบหนงผน มเครองรางของขลงเปนเครองประดบ

ซ. วธการเดนทางหรอยานพาหนะทใช (Locomotion) นทานทกเรองทใชในการ

วเคราะหลวนแตใชชางเปนพาหนะทงสน

ฌ. อาวธ (Weapon) อาวธทใชในนทานจะเปนเชอกปะกา ทใชในการคลองชาง

คาถาอาคมในการจบชาง รวมไปถงการเซนไหวผปะกาใหชวยคมครองผออกไปคลองชางปา

ในขณะท สงประดษฐ (Inventions) หรอสงแปลกใหมทคดสรางสรรคตางไปจาก

ขนบธรรมเนยมแบบเดมจะเปนลกษณะเฉพาะเจาะจงมากขน เชน ความหมายแฝงในนทานพนบาน

ไทยกยจงหวดสรนทร นนกคอ ทาใหเหนภาพความผกพนระหวางคนกบชางทมมาตงแตอดต รถงท

DPU

66

ไปทมาของชาง สมผสถงความเชอทแทรกอยในนทาน ไมวาจะเปนความเชอเกยวกบการเซนไหวผ

ปะกา ความเชอเกยวกบขอหามตางๆ ความเชอทบอกวาหากไมปฏบตตามจะสงผลถงชวต

ปจจบนชาวไทยกยอาศยอยในจงหวดสรนทรประมาณรอยละ 10 ของจานวนประชากร

ทงหมด กระจายอยตามอาเภอตาง ๆ กลมชาวไทยกยม 2 กลม กลมชาวไทยกยเลยงชางหรอ “กยอา

จง” และกลมชาวไทยกยททาไร ทานา กลมชาวไทยกยเลยงชางมมากทสดทบานตากลาง ตาบลกระ

โพ อาเภอทาตม จงหวดสรนทร ชาวไทยกยมภาษาพดเปนของตนเองแตไมมภาษาเขยน

ภาพท 4.3 จดประสงคของการถายทอดนทานพนบาน

จดประสงคของ

การเลานทาน

5.ตองการสราง

ความเชอใหเกดขน

3.สรางความรก

ความสามคคให

เกดขนในชมชน

2.สรางความ

สนกสนานของคน

ในชมชน

1.ความผกพน

ระหวางคนกบชาง

4.การแสดงถง

อานาจของผเลา

นทาน

DPU

67

หมอชาง (ผเลานทาน) สอสารนทานออกมาสเยาวชนดวย วธเลาปากตอปาก โดยการ

สอสารนนผเลาตองการ 1. สรางใหเหนถงความผกพนระหวางคนกบชาง ซงตงแตอดตคนกบชาง

ตองพงพาอาศยกนตลอดเวลาเปรยบเสมอนคนในครอบครว 2. สรางใหเหนถงความสนกสนานของ

คนในชมชนเมอมการประกอบพธกรรมขนจะมการเลานทานทตลกขบขนหรอแมกระทงนทานท

ใหแงคดตาง ๆ 3. สรางใหเหนถงความรกความสามคคของคนในชมชน โดยการรวมตวจดกจกรรม

ในชมชนแตละครงนนจะมการเปาสแนงแกลเพอเรยกทกคนมาอยพรอมเพรยงกน และความเชอท

เกดจากนทานกนามาสการตระหนกของคนในชมชนในเรองความสามคค เนองจากปจจบนไมม

การออกไปคลองชางจรง ๆ แลว ความสามคคกจะลดลงไป 4. แสดงถงอานาจของตวผเลา เมอม

นทานตองมผเลาซงผเลานทานไมวาจะเปนใครยอมแสดงใหเหนถงความมอานาจของผเลา

โดยเฉพาะหมอชางทถอวาเปนผอาวโส มประสบการณคลองชางมายาวนาน รวมไปถงเปนบคคลท

คนในชมชนใหการยอมรบเปนปราชญชาวบาน การเลานทานของหมอชางจงสรางความเชอให

เกดขนในชมชนไดอยางแนบเนยบ 5. สรางความเชอคอจดมงหมายของการเลานทานโดยสรางให

เกดความเกรงกลวตอสงทมองไมเหน เกดความศรทธา เกดขอปฎบตตาง ๆ ททกคนจะตองเคารพ

นบถอและปฎบต เพราะมเหตการณไมดปรากฏในนทาน โดยหมอชางระบวาบคคลเหลานนม

ตวตนจรง และเปนเหตการณจรง เปนตน

ดวยยคสมยทเปลยนไปทาใหคนในยคใหมไมคอยเชอในเรองราวตาง ๆ เหลาน การเลา

นทานพนบานเกยวกบชางของชาวไทยกย จะเหนไดวาปจจบนไมมการออกไปจบชาง ทาใหการเลา

นทาน เปนเพยงสวนหนงทจะทาใหเยาวชนซมซบการคลองชางและพธกรรมตาง ๆ ไวได

“เดกบางคนหวสมยใหมไมคอยใหความสนใจเกยวกบเรองการคลองชางเทาไหรตอให

มนทานมาสรางความสนกสนาน และสรางความจดจาไดงายแคไหน กยากทจะทาใหเดกเหลาน

สนใจแมกระทง ลกหลานควาญชางเองไดฟงนทานมาตงแตเดก ยงไมสนใจทจะเรยนรเลย แตนนก

ไมใชความผดของเดกเพราะปจจบนมประกาศออกมาไมใหจบชางปา เราถงจบไมได เดกเหลานเลย

ไมเคยเหนของจรง ไดแคฟงและมการซอมใหเหนเทานน” (หมว ศาลางาม,สมภาษณ 27 กนยายน

2554)

เมอนทานมเรองราวเรนลบ ในสงทมองไมเหนอยางเชน คาถาอาคม ผปะกา (ผบรรพ

บรษ) ถกยดครองโดย “มายาคต” ทาใหแนวคดของโรลองดบารตสซงเปนแนวคดในแบบ

DPU

68

โครงสรางนยมไดรบการตอกย าวา ทกสงทกอยางในชวตประจาวนทเกดขน ไมวาจะเปนการเซน

ไหวผปะกา การเปาสแนงแกล ไดถกยดครองโดยกลมคนและอดมการณหนง ๆ ซงใชเปนฐานทมน

ในการแพรกระจายคต ความคด คานยม ความเชอ เพอสรางใหเกดสงทตองการนนกคอ การ

ตองการสรางใหคนในชมชนคดด ปฎบตด ประพฤตด เปนการแสดงอานาจของผเลาทเปนบรรพ

บรษของคนในชมชาวกย ซงในยคของโรลองด บารตส เขาหมายถงชนชนกลางฝรงเศสซงอาพราง

การแสดงอานาจทางความคดผานมายาคต แตสาหรบนทานพนบานนนกาลงกลาวถงความเชอท

เปนมายาคต เสนอผานนทานพนบานนนเอง

นทานในหมบานตากลางทเกยวกบชางเรมหายสาบสญไปกบคนเฒาคนแกในหมบาน

ปจจบนผทถายทอดนทานพนบานมเพยงไมกคน สวนมากเปนหมอชางและพระครวดปาอาเจยง

เทานน ตอนนนทานทยงคงอยกจะเปนนทานทสอดแทรกความเชอและพธกรรมตาง ๆ ไว เทานน

สวนนทานอน ๆ ไมคอยเอามาพดถง ใหไดยนกนแลว นทานทยงพดถงในหมบานตากลาง คอ

นทาน คลองชาง (กบอะจง) คลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง) ตานานพระมอเฒา (กานายกวาวอ

เดมมออาจง) สงครามยกษกบเทวดา (สงกรามหยกนองเทวเดย) ทยงพดถงอยเพราะนทานเหลานเรา

ยงเหนการปฎบตตามประเพณอยนนเอง

“นทานทเกดขนน นมนษยสรางขนมาเพอใหเปนทรบรรวมกนใชในการสอสาร

ความคด ความรสก ใหเกดความเขาใจซงกนและกน จะเหนไดวานทานสามารถสอดแทรกเรองราว

เกยวกบชางทเปนพธกรรม เชน การเซนไหวผปะกากอนออกไปคลองชาง เพราะผปะกาจะชวย

คมครองในการออกไปคลองชางชวยในเรองการงานการคาขายถาลกหลานไมสบายกจะดขน”(บญ

มา แสนด,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

วฒนธรรมคอการสอสารทมการสงตอโดยการใชภาษาทาทางทสามารถถายทอด

วฒนธรรมและพนฐานทางวฒนธรรมได ซงนทานเกยวกบชางของชาวไทยกย ไดแสดงออก

ทางดานกระทาเชน วธปฎบต หลกการดาเนนชวต และการประกอบพธกรรมของหมอชางชาวกยม

แบบแผนและวธปฏบตทเครงครด ซงหมอชางไดรบการสบทอดมาจากบรรพบรษจนกลายเปน

วฒนธรรม และประเพณของคนในทองถน และนทานสวนมากเลามาจากเหตการณจรง

หมอชางชาวกยเปนผเลานทานเรองใดเรองหนงออกมา เลาถงผอนแตบางครงกสมมต

วานนคอตวเอง เพราะตวเองกเคยทาเหมอนในสงทเลาออกมาก ซงผเลามกจะเขาไปมสวนเกยวของ

DPU

69

หรอนาตวเองเขาไปมสวนรวมกบเหตการณ เชน หมอชางไดเลาเรองการออกไปคลองชาง กจะม

การเลาทประหนงวาตนกออกไปคลองชางแบบนเชนกน จงเลามาดวยความสนกสนานและ

นาเชอถอทสด เปนเหมอนประสบการณตรงทหมอชางไดรบมาจากบรรพบรษ

4.1.15 คานยมและความเชอ เกยวกบชางทสอสารผานนทานพนบานไทยกย จงหวด

สรนทร ในมมมองของหมอชางชาวกย

นทานทาใหทราบทมาของประเพณ พธกรรมตาง ๆ ของชมชนบานตากลาง ทมอาชพ

เลยงชาง มความสมพนธกบชางทเปนเหมอนครอบครวเดยวกน นทานสามารถสรางคานยมและ

ความเชอของชมชนออกมาได โดยการเลานทานตอ ๆ กนมาจากบรรพบรษ ทาใหเกดการซมซบ

และรบรสงเหลานวาเปนธรรมชาต

“Myth” นน (John Fiske,1990) เปนเรองเลาซงสงคม/วฒนธรรมใชในการอธบายหรอ

ใชในการทาความเขาใจความเปนจรงหรอธรรมชาตในแงมมตางๆมายาคตในสงคมโบราณมกเปน

เรองราวทเกยวกบเทพเจา ซงนทานพนบานทง 11 เรองทผวจยไดศกษา ไดสรางวฒนธรรมขนมา

ผานกระบวนการตาง ๆ ไมวาจะเปน ความร ความเชอ การนบถอศาสนา การดาเนนชวต รวมทง

สงของเครองใช

นทานกคอวฒนธรรมหนงทคนในชมชนชาวกยไดสรางขนมา เพอสอสารหลกในการ

ดาเนนชวตและยดเหนยวจตใจ โดยใชนทานเปนการสอนลกหลานและสรางตวอยางทดและไมด

เพอเปนอทาหรณในการดาเนนชวตใหอยในกรอบของศลธรรม

ความเชอของหมอชางชาวกย มการจดตาแหนงหมอชางมาแตสมยโบราณ แบงออกตามระดบความสามารถจากสง

ลงไปตา โดยมตาแหนงกาลวงพดจาวเถอน เปนตาแหนงสงสดในกองคาราวานเดยวกน กลาวคอ ชนท 1 กาลวงพด ชนท 2 สะดา ชนท 3 สะเดยง ชนท 4 จา ขบวนหนงจะมกาลวงพดเพยงคนเดยว สวนสะดา สะเดยง หรอ หมอจา จะมกคนกไดตามความจาเปนและตามจานวนชางทนาไป

หมอชางชนตาสด คอ จา แทจรงแลวเปนหมอใหมไมมสทธพเศษอะไร แตพเศษกวา

มะ(ผดแลชาง)ตรงทมสทธขนคอชางได มหนาทไมตางจาก มะ เพราะจะตองคอยดแลชางตอและ

ทางานอน ๆ ทไมขดตอกฎของผปะกา ซงการไดมาซงตาแหนงนไมไดวดจากความสามารถ แตมา

DPU

70

จากการใหโอกาสของครบาใหญ หรอไดตาแหนงเพอเปนตวเพมผลประโยชนในการไปจบชางใน

ครงนน

แตในอดตหมอชางคนแรก คาพระมอเฒา ปจจบนไมมตาแหนงนแลว เนองจากพระมอ

เฒาทาผดกฎระเบยบของหมอชาง ทาผดผปะกา จงกลายเปนนทานทมอทาหรณสอนคนรนหลงให

เคารพตอกฎของหมอชาง เคารพตอผปะกา

“พระมอเฒา เอาลกเอาเมยไปดวย ซงเปนขอหามทไมควรทา มนจะทาใหทาอะไรไม

สาเรจ เอาลกไปจบชาง เมยไวทพก พอกลบมาเสยถงลกถงเมย ไปจบชางกพอคลองพอจบพอคลอง

พอจบอยนนแหละ พอไมจบลกชายกกระโดดขนหลงชางปาหายจอยไป พอกลบมาทพกเสอกกน

เมย นแหละพระมอเฒาทาทไมสาเรจ เหมอนพระมอเฒาแกตองการลองของ ลกพระมอเฒาชออา

กอง ลกกหายไปกระโดนขนชางปากหายไปเทาทกวน เมยถกเสอกนเหลอแคแขน เหลอนวนาง 3

นว เลยใหพระมอเฒาผดอยางนนอยางน เรยกวาแขนนาง ทพอผกหนงปะกาหนงปะกากบาดนวนาง

ไมใชวาตารเองคนเฒาคนแกพดตอกนมาเรอยๆ เดยวนไมมใครสนใจเรองพระมอเฒาหรอก เพราะ

ไมไดมการจบชางจรง ทนกทาอยางนนไมสาเรจอยางนไมสาเรจ เลยมอบใหพระคร พระครคอคนท

รหนงสอ พระมอเฒามแตปญญา” (หมว ศาลางาม,สมภาษณ 27 กนยายน 2554)

ตาหมอเฒา หรอเทยบไดกบตาแหนงปฏยายของพระนครศรอยธยา เปนผมอาคมแกกลา ชานาญทางพธกรรม หาฤกษหายาม เชอกนวาเปนผออกกฎ,ขอปฏบตใหผเดนปาและทางบานตองถอปฏบต เรยกไดวาเปนศาสดาของตานานคชศาสตรกได หมอเฒาทเปนตานานมขปาฐะใน จ.สรนทรนน คอ อาคง (ยงหาขอยตไมไดวาหมอเฒาเปนตาแหนงของบดาอาคง หรอวาของอาคง) โดยมเรองเลาอยวา ตากกเปนหมอชางทยงใหญมาก ไดรบการยกยองใหเปนตาหมอเฒา มลกชายคนหนงชอคง ซงเปนผชวยจบชางปากบพอมาหลายครง ครงลาสดตาหมอเฒาไดนาครอบครวออกจบชางดวย(ผดขอหามรายแรงครง ท 1) จากนนขณะกาลงกบเทวดาตาหมอเฒาไดพยายามจะคลองเอาลกชางปาตดแม(เปน ความผดรายแรงครงท 2) อาคงซงเปนทายชางไดพยายามคดคานบดา เมอเหนวาไมเปนผลจงกระโดดขนหลงชางปาตวนนหายไป ฝายบดารองเรยกเทาไหรกหาลกชายไมพบ เมอตาหมอเฒากลบมายงทพกกตองพบกบความเจบปวดครงทสองอกเมอพบ วา ภรรยา

ไดถกเสอจบกนเปนอาหาร เหลอเเตนวมอกาบวงบาศไว 3 นวเอาไวดตางหนา ตาหมอเฒากกเสยใจมาก วงเสยสตหายเขาไปในปาอกคน

ตานานพระมอเฒาเปนเรองเลา จงอาจมคลาดเคลอนไปบาง แตตามความเชอและคตโบราณแลว ตาแหนงพระมอเฒาเทยบไดกบตาแหนงปฏยาย ซงสามารถทาการใดใดกได เปนผอย

DPU

71

เหนอกฎท งปวง ดงน นเภทภยตางทพระมอเฒาไดรบอาจแปลความหมายไดวาไมใชภย พบต แตถงเวลาททานเหลานนจะกลบไปสภพชาตปกต อาคงกลบไปเปนเจาปา สวนตาหมอเฒากลบไปเปนเทพารกษทสงสถตอยในปา เปนตน (เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว,2543: 237-238)

ซงจากนทานเรองนกกลายเปนขอปฎบตของหมอชางทกคน ตองเคารพกฎระเบยบ

อยางเครงครด นามาสวฒนธรรมทเปนวถชวตหรอการดาเนนชวตของหมอชางนนเอง สงเหลานทา

ใหหมอชางทกรนดาเนนรอยตามและเคารพในกฎระเบยบ ประพฤตตนอยในศลธรรม ประพฤตด

คดด ทาด เหตการณตาง ๆ จงถกถายทอดผานการเลาเปนนทาน

“ปจจบนตองหมอชางทกคนตองปฎบตตามประเพณอยางเครงครด ไมเอาลกเอาเมยไป

คลองชางดวย และทาใหรทมาของบวงบาศกวามาจากเมยของพระมอเฒา ความเชอเหลานยงถก

ถายทอดผานนทาน เพราะหมอชางทกคนทเคยออกไปจบชางปาจรง ๆ มความเชอในเรองนมาโดย

ตลอด เนองจากวา เปนการเลาตอ ๆ กนมาจากบรรพบรษ เมอเลามาลกหลานทกคนกตองเชอ แต

หากดลกหลานปจจบนนอาจไมเชอ เพราะเดก ๆ มการศกษาทสงขนมความคด การอานทด ไม

เหมอนสมยกอนทป ยาตายายเลาอะไรใหฟงกตองเชอไปหมด และเดกปจจบนไมเคยไดมโอกาส

ออกไปคลองชางปาจรง ๆ” (บญมา แสนด,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

“เชอในนทานพระมอเฒา เพราะวาหนงปะกา ททาบวงบาศก (แขนนาง) กมาจากพระ

มอเฒานนแหละ ทเสอกนแลวเหลอแตมอขางเดยว เสอกนหมด แขนนางหนะ เพราะการพาลกพา

เมยไปกคอการทาผดกฎแลว” (บญมาก แสนด,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

จากการสมภาษณหมอชางทง 4 คน พบวา หมอชางมความเชอในนทานเรองตานาน

พระมอเฒา ซงบางคนเชอเพราะมความเคารพผบรรพบรษ หากบรรพบรษสงสอนอยางไรกตอง

ปฎบตหากไมปฏบตกจะนามาสความตายหรอคาขายไมด เจบไขไดปวย บางคนกเชอเพราะวา

สญลกษณของแขนนางกลายเปนบวงบาศก (เชอกปะกา) ในปจจบน ซงทกคนทเปนหมอชางยงตอง

ใหความเคารพนบถออย โดยมการปฎบตมาตงแตสมยบรรพบรษ

การคลองชางความเชอเรองการไมตดผม

วฒนธรรมเปนของสวนรวม ไมใชของใครคนใดคนหนงหรอไมใชของทใครคนหนง

จะบอกใหมหรอยกเลกไป คนในสวนรวมเทาน นทจะกาหนดกฎเกณฑวามหรอไมม โดยม

ขอสนบสนนในสงททาลงไปนนถกตอง ดงาม เกดประโยชน เปนตน ซงนทานพนบานไทยกย

DPU

72

สามารถสอสารความเชอ และไมมใครทจะยกเลกความเชอนนได หรอยกเลกประเพณทควรปฏบต

นนได อยางเชนการหามไมใหตดผมเมอยคสมยเปลยนไปกยงมการปฏบตอยโดยปรบใหเขากบยค

สมยปจจบน จากหามตดผมเมอสามออกไปคลองชางปา กเปลยนมาเปนหามตดผมเมอลกหลาน

ออกไปทางานตางถน เพอคมครองใหลกหลานแคลวคลาดปลอดภยจากอนตรายทงปวง

“เรองคลองชางนน ทใหภรรยาปฎบตอยางเครงครดไมตดผม จนกวาสามทออกไป

คลองชางจะกลบมา ซงหามหมดเลย หามตดผม แตงหนา ทาเลบ มองกระจก บนได หนาตาง ลงมา

จากบาน จนกวาสามจะกลบมา ถาไปเปนปกรอเปนป ถาปฏบตอยางนไมไดกไมตองไปคลองชาง

แลว เพราะจะทาใหเสยเวลาไมไดผลประโยชนอะไร เราตองพรอมกนเหมอนคสรางคสม ถาไม

พรอมกนตกลงกนไมได เหมอนแตงงานไมไดอยดวยกนไมได ถาสามไปจบชางภรรยากตองปฏบต

ดวย ไมงนกจะไมไดชาง” (หมว ศาลางาม,สมภาษณ 27 กนยายน 2554)

“ปจจบนยงปฏบตอยางเครงครด ถงแมไมมการออกไปคลองชางปาแลว โดยหาก

ลกหลานออกไปทางานทตางจงหวด พอแมทอยทางบานกจะตองไมตดผมจนกวาลกหลานจะ

กลบมา เพอปกปองรกษาลกหลานตวเองใหปลอดภยในทองถน” (มา ทรพยมาก,สมภาษณ 28

ตลาคม 2554)

การคลองชาง ตองมขอปฎบตและขอหามตาง ๆ เพอนามาสตวอยางทดใหหมอชางรน

หลงไดปฎบตตาม และเชอในเหตการณทเกดขน ซงขอหามเหลานผทปฎบตและเคารพในกฎเกณฑ

ไมใชหมอชางคนเดยว ทกคนในครอบครวกตองปฎบตเชนกน เพอความปลอดภยของทกคน

“เวลาผ ชายออกไปคลองชางแลวไมใหผ หญงตดผมน น เปนเพราะอะไรกไม ร

เหมอนกน แตเราปฏบตตามป ยาตายายมาตงแตเดก บอกอะไรกทาอยางนนมาตลอดไมเคยถาม คน

เฒาคนแกกเลาวา เวลากวาดบานกใหกวาดขนบนไมใหกวาดลงลาง หามนงตรงบนได กไมรวา

ทาไมถงหาม แตกตองทาตาม ถาตดผมกยงผดเลย เหมอนทเคยเจอ คนทไปคลองชางทปา เอา

ดอกไมมาใสทห เลยโดนเสอตะคบแตไมตาย เคาหามไมใหใสของสวยงาม มนผดผถอวาไมเคารพ

ผปาและสงศกดสทธรวมทงไมเคารพผปะกา มนกคลาย ๆ การหามไมใหตดผม มนผดกฎระเบยบ

ผดปากกเอาปาก ผดมอกเอามอ ผดหกเอาห ทกคนกชวยกนตะโกนไล” (บญมาก แสนด, สมภาษณ

28 ตลาคม 2554)

DPU

73

“รวมถงหามไมใหแขกพกบาน หามไมใหโยนของลงจากบาน หามตลกตหลาน ถาแขก

มาเราลงไปพดคยกนได แตไมใชคดนอกใจสามหรอคดไมซอตอสามทกาลงออกไปคลองชางปา

ไมอยางนนสามกจะตองตาย หากเราทาผดแลวยอมรบผดตองรบมาทาพธปะสะออกเหมอนการ

สะเดาะเคราะหนนแหละ เพอจะไดดขน และเวลาฝงโนนจบชางไดมนจะหลด อาจเปนพระทางน

ใชทรพตกขาวคนๆแลวตกลงไมไดตองตกขนบนเหมอนทรณมนจะดด ทาใหคนทออกไปคลอง

ชางจบชางคลองไดแตมนจะหลดออกไป เหมอนเราทาอะไรอยทางน ทางโนนกจะรบไป เชนแฟน

ทางนโยนของออกจากบาน ทางโนนกจะตกชาง ถาทางนตลกตหลานทางโนนกจะรบไป ตกชาง

บาง โดนเสอทารายบาง ผหญงตองปฏบตใหได” (มา ทรพยมาก,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

“กเหนคนแกทากนมานานแลวนะเรองการไมใหตดผมเมอสามออกไปคลองชาง เราถก

สอนใหเชอมาอยางนตงแตแรก เลยไมรเหตผลวาทาไมถงตองปฎบตตาม ทรแน ๆ คอเหตการณน

มนเคยเกดขนจรงมาแลวในหมบานเรา” (อน แสนด,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

การจบชางแตละครงจะจบแตจาเปนเทานนไมโลภโมโทสน เมอเรยบรอยเเลวจงหา

ฤกษออกคาย เซนสรวง ขอบคณเจาปาเจาเขา ทาพธอาลาปา ทาความสะอาดทพก ขดกลบสง

ปฏกลเพอไมใหเปนอนตรายตอสตวอน ผกลามชางเกเร และการคลองชางในตอนกลางคนนน

อาจจบไดชางมตาหนหรอชางตดแม ถามตาหนพอรกษาไดกจะลามไวทาการรกษาตอไป แตถา

ไดลกชางเลก1.5 เมตรถอวาเลกเกนไปจะตองสงชางนอยคนคนออมอกเเม เพราะเอาไปเลยงโอกาส

ตายมมากเชลย แลวจงจดกระบวนกลบบาน (เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว,2543:

240-243) “บางตวมนเลกเกนกลวมนเดนไมถงบาน จะไปคลองเอาท าไม จบอยในปามนจะเดนไดก

เดอนกวน” (หมว ศาลางาม,สมภาษณ 27 กนยายน 2554)

ความเชอเรองความผกพนระหวางคนกบชาง

นทานพนบานทง 11 เรองเปนนทานทสอสารใหเหนความผกพนระหวางคนกบชาง ทม

มาตงแตอดตถงปจจบน มการเคารพนบถอสงตาง ๆ ไมวาจะเปน นบถอผ วญญาณ(บรรพบรษ) สง

ศกดสทธ คาถาอาคม และมความเชอในเรองปรากฎการณตาง ๆ ทางธรรมชาต เชน ความเชอเรอง

สขภาพ เรองภตผปศาจ และวญญาณ สงเหลานไดถกถายทอดผานบรรพบรษจากความเชอ

กลายเปนวฒนธรรมทมลกษณะเปนมรดกทางสงคม เปนผลของการถายทอดการเรยนรของบรรพ

บรษ ซงในกระบวนการดงกลาวตองอาศยการสอสารโดยใชสญลกษณ เชน แขนนาง (บวงบาศ)

DPU

74

ศาลปะกา ชาง ซงการถายทอดวฒนธรรมจากรนหนงสอกรนหนง ผานการสบทอดความเชอตาง ๆ

จะ มทงวธทปฏบตใหเหน และสอสารผานนทาน อดตใชการปฏบตใหเหนเปนสงทนาเชอถอกวา

แตดวยยคสมยทเปลยนไป ปจจบนไมมการออกไปคลองชางปาแลวทาใหการสอสารกลายมาเปน

การเลาตอ ๆ กน จนนามาสนทานของชมชน

วฒนธรรมเปนผลมาจากการชวยกนสรางสรรคของมนษย และไดมการปรบปรง

ดดแปลง ซงไมใชเพยงแคขาวของเครองใชเทานน แตรวมถงการดดแปลงเนอหาในนทานพนบาน

ดวย เพราะนทานพนบานในอดตอาจไมไดเพมรายละเอยดอะไรมากมาย แตคนรนใหมเมอฟงตอ ๆ

กนมาเรอย ๆ กมการดดแปลงเนอหาใหเขากบยคสมย ฟงงายขน และสนกสนานมากขน

ความผกพนระหวางคนกบชางนน คนทเลยงชางมองวาชางเปนสวนหนงของครอบครว

เปนเหมอนญาตพนองทตองดแลซงกนและกน ซงปจจบนชาวกยเลยงชางฝกชางใหเปนนกแสดงท

แสนรเพอชวยกนทามาหากนเลยงปากทองของคนในครอบครว เมอชางลมไปทกคนในครอบครวก

จะทาพธบงสกล คอพธกรรมสวดศพชางลม (ตาย) กอนฝงและตอนขดกระดกขนมาอกครงหนง จง

มสสานชางใหเหนมากมายในปจจบนอยทวดปาอาเจยง

“หมอชางมองชางวาเปนสวนหนงของครอบครว เพราะมความใกลชดสนทสนมกบ

ชาง เปนทงเพอนเลน เพอนคทกขคยาก เพอนกนเพอนนอน เกดเปนความผกพนระหวางชาวกยและ

ชาง ชางเปนเหมอนพนองเปนลกหลาน” (มา ทรพยมาก,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

ในอดตการเลยงชางนน เลยงเพอขาย โดยการจบชางมาแลวทาการฝกใหเชองกอน แต

ไมไดขายทกตวทม เพราะตองมชางตอ คอชางทจะเปนพาหนะไปจบชางเชอกตอไป แตปจจบนไม

มการเลยงไวเพอขายเหมอนในอดตแลว เพราะมการสงหามจบชางปา หมอชางทกคนเลยหนมาฝก

ชางเพอการแสดง หารายได และกไมตองเสยชางทตนเองรกและผกพนใหผอน

“เมอไปคลองชางปาไดตองนามาฝกใหเชองกอนแลวจงนาออกขาย ชางจงเปนสตวททา

รายไดใหแกครอบครวเปนกอบเปนกา สวนตามบานจะมการเลยงชางแทบทกครวเรอนแตเดมเลยง

ไวเปนชางตอและเปนพาหนะ เพราะการออกไปคลองชางปาตองมชางตอทไดรบการฝกฝนมาเปน

อยางดไวชวย ดงนนลกหลานชาวกยจงมวถชวตผกพนกบชางมาตงแตเกด โดยการชวยพอแมเลยงด

ชางเมอเจรญเตบโตเปนหนม จงมโอกาสรวมเดนทางไปคลองชางกบพอและชายหนมในหมบาน

แตสมยนไมมแลวเพราะเคาหามจบชางปา” (มา ทรพยมาก,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

DPU

75

ความเชอเรองศาลปะก า (ผบรรพบรษ)

ปจจบนลกหลานชาวกยยงมความเชอในเรองของการเซนไหวผปะกา เพราะแตละบาน

ทมชางยงคงมศาลปะกาไวเคารพบชาอย เพอปกปกรกษาคนในครอบครวใหอยแคลวคลาด

ปลอดภยจากอนตราย และยงชวยในเรอง คาขายด สรางบญบารม มมตรสหาย พวกพองและ

เหลาบรวารทดสบไป

“กอนออกไปคลองชางมการทาพธเซนบวงสรวงผปะกา และหามหมอชางและมะทก

คนตดตอลกเมยไปในการคลองชาง เพราะไมอยางนนถอวาเปนการทาผดผ จะมผลอยางเชนใน

นทานตานานพระมอเฒา เมอถงเวลาคลองชางหมอชางและมะทกคนจะตองปฏบตตามคาสงของ

หมอชางใหญอยางเครงครดเพอการคลองชางปาไดทก ๆ คน และเพอความปลอดภยของหมอชาง

และมะชาง” (หมว ศาลางาม,สมภาษณ 27 กนยายน 2554)

“ป ยาตาทวด จะพาเซนไหวแบบนเสมอ พอใหญแมใหญมศาลปะกาตรงไหนเราตอง

ออกไปเซนไหว กอนจะออกไปคลองชางเราตองแจงเคา แลวกเสยงทาย วาจะออกไปไดดหรอไมด

ถาเราไมมญาตเยอะกเซนไหวทบานเรากพอ มนเปนอยางนนมาโดยตลอด ปจจบนถงไมมการ

ออกไปคลองชางแลวการเซนไหวกยงม ถามงานทากขอใหชวยเรามเงนมทองรารวย เพราะมนเปน

ความเชอจากบรรพบรษทถายทอดมาอยางนน” (มา ทรพยมาก,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

“ผปะกายงถกถายทอดจากรนหนงไปสอกรนหนงอย นทานมสวนชวยไดมากหรอนอย

กไมรนะ มนขนอยกบเดกรนใหมวาจะสนใจฟงกนหรอปาว ซงทกวนกยงถกถายทอดเหมอนเกา

ถายทอดจากอย ป ยา ตาทวด พวกเรายงมความเชอเหลานอย และความเชอเหลานยงทาในชวงวน

พระอยเสมอ ๆ ถาหากปลอยปละละเลยผปะกากจะทาเอา ทาใหเราปวย และเมอไปดหมอดกจะรวา

ผปะกาทา เชอกนยงนน เมอลกหลานไมสบาย ถาไดเซนไหวผปะกาแลวกทาใหอาการดขน ทงเรอง

การคาขาย การงาน กจะด” (บญมาก แสนด,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

การคลองชางจงเปนวฒนธรรมและเปนประเพณทสบทอดกนมาแตโบราณถกบนทกไว

เปนนทานเพอไมใหสญหายไป และลกหลานไดยดถอปฏบตเปนวชาชพประจาตระกลสบมา

“การเรมเปนหมอชางเพราะมโอกาสตดตามหมอเฒาออกไปคลองชางในปา หมอเฒา

คงเหนวาตามความอดทน ขยน ตงใจจบชาง หมอเฒากเลอนตาแหนงใหจากมะชาง หมอจา สะเดยง

สะดา จนไดเปนครบาใหญหรอทชาวบานเรยกวาหมอชางนนแหละ เวลาจะเลอนขนตองเปนหมอ

DPU

76

เฒาเทานนทมอานาจ ในการแตงตงและจะตองทาพธในปา เพราะเปนพธศกดสทธ ผทเปนหมอชาง

จะตองปฏบตตวอยางเครงครดกคลาย ๆ พระถอศล เพราะถาถอไมครบผปะกาจะลงโทษเอาเหนผล

ทนตาเลยแหละ มครงหนงมคนทาผดปะกาขณะคลองชางในปาแลวไมไดบอกหมอเฒาวาผดกรรม

อะไร เวลาอยในปาตอนออกคลองชาง ตกชาง ตายบาง เปนไขปาตายบาง ใครไมเชอกชางตาคน

หนงละทเชอ แตถาเราปฏบตดกจะไดสงด ๆ เชน จบชางไดมาก ปลอดภย ไมเจบไขในปา เปนตน

วถชวตกอยเหมอนคนธรรมดา ๆ แตจะเครงครดในการปฏบตตวตามพธกรรมโบราณทยดถอและ

ปฏบตสบตอกนมา” (หมว ศาลางาม,สมภาษณ 27 กนยายน 2554)

ตามปกตชาวกวยเลยงชางจะทา พธไหวศาลปะกาประจาตระกลทกป กอนออกคลอง

ชาง บรรดาหมอและควาญชาง จะนาอปกรณเครองจบชาง พรอมเสบยงทงหมดออกจากบานไปยง

จดนดพบโดยพรอมเพรยงกน ทกคนตองอยกรรมเปนเวลา 3 วน 3 คน ไมกลบเขาบานอก ซงจะม

การเซนไหวผปะกาและตองปฏบตตามขอหามอยางเครงครด ทบทวนขอปฏบตไมใหตกหลนดวย

ภาษาผ (ภาษาผปะกา เปนภาษาทหมอและควาญชางพดกนขณะอยปา) ตรวจสอบตาแหนงของแต

ละคนใหถกตอง เวลาทกคนจะกราบไหวระลกถงสงศกดสทธและนอนหนหวไปทางครบาหรอ

ปะกาหลวง ถาหมอชางคนใดหมดความอดทน หรอไมแนใจวาตนจะแคลวคลาดขณะอยปาจะถอน

ตวกได สถานททชาวกยสรนทรใชประกอบพธสาคญน คอ บรเวณศนยการศกษานอกโรงเรยน

ปจจบน

เวลาเซนไหว บรรดาหมอและควาญชางจะนาหนงปะกามาวางกองรวมกนเปน 3 กอง

คอ หนงปะกาของครบาอยตรงกลาง เรยกวา ปะกาหลวง กองปะกาสดาอยทางขวา ของหมอเสดยง

อยทางซาย แลวจดวางเครองเซนประกอบ ครบาหรอปะกาหลวงกจะเรมพธเซนไหว และมการ

อธษฐานเสยงทายโดยใชคางไก เมอเดนทางถงชายปากจะมพธ “เบกไพร” เปนพธเปดปา หมอ

เฒาบางทานเลาวา หากเซนไมดพลไมถก ปาจะไมเปด ลกษณะปาปด คอ อากาศมดครม ฝนตก

หนก ไมมแสงอาทตย ไมเหนสตวปา ไมพบรอยเทาสตว จาทศทางไมได พธนเปนการขอ

อนญาตเจาปาเจาเขาและขอชางตวงาม ๆ (เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว,2543:190-

194)

DPU

77

นทานสามารถสอสารความเชอใหเกดขนไดในชมชน เนองจากบรรพบรษมความ

นาเชอถอ และนทานกมทมาทไปทนาเชอ ซงความเชอนนสวนหนงเกดจากเหนขอผดพลาดของผท

ไมรกษากฎระเบยบของความเปนหมอชาง กลายมาเปนอทาหรณสอนคนรนหลง โดยสอดแทรก

ผานนทานพนบานไทยกย

ความเชอเรองคาถาอาคม

การออกไปคลองชางปานน ในอดตลวนมคาถาอาคมเขามาเกยวของ เพอสรางความ

มนใจใหหมอชางทกคนในการจบชาง แตเมอคาถาอาคมสามารถยอนกลบมาทาลายผ ถอ

คาถาอาคมเอง จงทาใหคาถาการคลองชางไมไดรบความนยม และไมมการถายทอดมาสรนหลงมาก

นก

“การคลองชางมความเชอเรองการผดผ หากคนทออกไปคลองชางทาผดผกจะทาใหเกด

อนตรายกบตวเอง และคาถาการจบชางกมมาแตโบราณ มนดๆหนอยๆ ไมใชวามเผยแผใหคน

ทวไปรจก มแตจาเพาะสวนตวของแตละคนโดยมเทคนคและปญญาอยในตวของเขาเอง การจบชาง

อยางปลอดภย ตองปฏบตตามประเพณทคนเฒาคนแกไดแนะนาสงสอน เปนครบาอาจารยสอนมา

อกท ไมใชวาเรารเองคดเองทาเอง เชนการเคารพเซนไหวผปะกา” (หมว ศาลางา,สมภาษณ 27

กนยายน 2554)

“นทานเรองการคลองชางหรอสยบชางนน คนทไปคลองชางมาไดตองเคารพกฎ กตกา

จารตประเพณอยางเครงครด หามทาผดผปะกา ไมงนกจะมอนเปนไป ทกคนทออกไปคลองชางจะ

รด จงเคารพในสงศกดสทธมาก” (อน แสนด,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

“คาถาอาคมในการจบชางบางคนมคาถาเกง ๆ กมจบชางปาไมใหขาด แตวาเวลาจบ

ชางได เวลาฝกมนฝกไมไดเลยงมนไมเกด มาถงบานถาขายไมทนกตายทงหมด เพราะคาถามนแรง

ไปตอนไหนกไดตอนนน แตฝกมนไมได ไปจบไมได ตาเลยไมใชคาถา จบไดกไดไมไดกไมได

ใครเรยนคาถาวชาคลองชาง เคากบอกแลววาวชานเวลาคลองชางมนจบไดอยแตวาเอาไปเลยงไมได

เวลาไปฝกหดมนไมได มนจะตาย ใครเรยนมนชางกตองตายทงหมด” (มา ทรพยมาก,สมภาษณ 28

ตลาคม 2554)

DPU

78

“นทานเรองการสยบชาง มนมคาถาอาคมเหมอนในนทานบอกนนแหละ สามารถใช

ในการจบชางไดจรง แตการจบชางนอกจากจะมคาถาในการคลองชางแลวกตองขนอยกบฝมอของ

ผนนดวย ถามนไมมคาถา หากใครกลาจบชางกไดชาง มความเชยวชาญ ไมกลวไมอะไร เดยวมนก

จบไดเอง” (บญมา แสนด,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

จากการสมภาษณกลมหมอชาง พบวา นทานเปนสวนหนงของวฒนธรรมทองถนบาน

ตา กลางหรอหมบานชาง คนในชมชนสวนใหญแลวลวนมวถชวตทพกผนกบชาง และสบทอด

คานยม ทศนคต ความเชอดานพธกรรมตามแบบชาวกย ความคด ความรเกยวกบการเลยงชาง

ตลอดจนแบบแผน ระเบยบกฎเกณฑความหมายและคณคาทคนในกลมหมอชางชาวกยรวมกน

ยอมรบ และรกษาเพอการอยรวมกนเปนกลมทมลกษณะเฉพาะแยกไดจากกลมอน ซงวฒนธรรม

และการดารงชวตของชาวกยในหมบานตากลางไดรวมกนสบทอดมากจากสงทบรรพบรษได

สรางสรรค และสงสมมาเพอใหลกหลานชาวกยไดดารงรกษาวฒนธรรมและประเพณนใหดารงอย

4.1.16 คานยมและความเชอเกยวกบชางทสอสารผานนทานพนบานไทยกย จงหวด

สรนทรในมมมองของนกวชาการ

นทาน เปนสวนหนงของวฒนธรรม เพราะเปนผลรวมทางดานความเชอ ความร การนบ

ถอศาสนา การดาเนนชวต รวมทงสงของเครองใช เปนสงทมนษยสรางขน สามารถสอสารเกยวกบ

วถชวตและการดาเนนชวตของคนในวฒนธรรมนน ๆ นทานจงมการรกษาไวโดยการถายทอดจาก

รนหนงสอกรนหนง

นทานเปนทรพยทางปญญาของบรรพบรษ หากไมไดเกบรกษาไว เมอคนเลาตายไป

นทานกจะตายไปพรอมกบคนเลา รปแบบการสอสารในมตความเชอและคานยมจะถกเกบเปน

นทานไว โดยการสอสารผานหนงสอ และการแสดง เชนการแสดงแสงสเสยง

“นทานสามารถสอสารความเชอออกมา เพราะนทานบรรพบรษแตงขนมาเพอเกบ

ประวตศาสตรไว นอกจากจะเกบประวตศาสตรแลวยงเกบเรองการรกษาคาสตย จรยธรรม สอนให

คนพดคาไหนเปนคานน ใหรกษาสตยเอาไว และปฏบตตามขนบธรรมเนยม จารตประเพณ อยาง

เครงครด อยางเชนนทานเรองคลองชาง หากเราไมปฏบตอยางเครงครดกจะทาใหเกดอนตรายตอผ

ทออกไปคลองชาง เปนตน นทานสวนมากเขยนมาจากเรองจรง แตคนแตงขนมากตองเพมเตม

DPU

79

เนอหา เพอสรางความสนกสนาน นาจดจา เลาออกมากจะไมนาเบอ” (ทองเหลอง บญพรอม,

สมภาษณ 25 ตลาคม 2554)

โครงเรองในนทานพนบานของไทยกย ไดสะทอนการดารงชวต เกยวของกบศาสนา

คตความเชอ อนเปนเครองชใหเหนจนตนาการ ความเปนอย วถชวตของหมอชางในหมบานตา

กลาง นทานจงเปนการชวยปลกฝงคณธรรมตาง ๆ ทงความกตญญ ความรก ความสามคค การยดถอ

ในกฎระเบยบของบรรพบรษ เปนตน การเลานทาน ผเลาจะแฝงคตความเชอไวในเรอง จงคลายกบ

วาผฟงไมไดถกสอนโดยตรง และนทานไมใชไวเลาหรอสอนเดกเทานน แตนทานยงใหขอคดแก

ผใหญในดานความประพฤตดประพฤตชอบ อยในระเบยบอนดงาม

“ในหมบานตากลางชางมฐานะเปนมรดกทางวฒนธรรม ทลกหลานชาวกยไดรบการ

สบทอดมาจากบรรพบรษจงจาเปนตองดแลเอาใจใสชางทไดรบมาเปนอยางด จะเหนไดวาชางเปน

สวนหนงของวฒนธรรมของชาวกย และชางถอเปนทรพยสนทบรรพบรษนามาแบงใหเปนมรดก

กบลกหลานเหมอนทรพยสนอน ๆ แตจะมอบใหเปนทรพยสนสวนรวมของตระกล โดย

ผลดเปลยนกนเลยงด และอาชพหลกของคนในหมบานตากลางคอ การทานา อาชพรองคอการเลยง

สตวในหมบานตากลางนยมเลยงชาง เนองจากชางเปนมรดกทรบมาจากบรรพบรษ ดงนนรายได

สวนใหญจะไดมาจากการทานา เมอวางเวนจากการทานา หมอชางจะมการรวบรวมคนจานวนหนง

แลวออกไปคลองชางทประเทศกมพชา ชางคลองมาไดจะถกขาย เปนตน” (ผกากรอง บญเตม,

สมภาษณ 25 ธนวาคม 2554)

“วฒนธรรมจงถอเปนมรดกทสงคมรบและรกษาไวใหเจรญงอกงามตอไป วฒนธรรม

และวถชวตของหมอชางชาวกย จงหวดสรนทร ทมวถชวตทแตกตางจากวฒนธรรมในสงคมอน ๆ

บานตากลางเปนทรจกของคนทว ๆ ไปวาเปนหมบานชาง “บานตากลางมประวตความผกพนกบ

ชางมาเปนเวลานาน และอาชพของหมอชางกมมาตงแตบรรพบรษ คนในหมบานตากลางสวนมาก

จะประกอบอาชพทานาเปนหลกและมอาชพเลยงชาง” (พระอาจารยหาญ ปญญาธโร,สมภาษณ 28

ตลาคม 2554)

นทานทาใหไดรวา เมอกอนในหมบานตากลางนเคยสรางความสนกสนาน ความ

บนเทงผานการเลานทาน ทงเพอสรางความบนเทง ตองการสงสอน สรางความเชอ ในสงตาง ๆ

DPU

80

ในอดตการดาเนนชวตของหมอชางชาวกยนน มวถชวตผกพนกบชาง เพราะชางเปน

สวนหนงของชาวกยในหมบานตากลางเปรยบเสมอนเปนสมาชกคนสาคญในครอบครวของชาวกย

เลยทเดยว ดงนนประเพณหรอพธกรรมทเกยวของกบชางทกอยางน ผทจะทาพธกรรมไดจะตอง

ไดรบการยอมรบจากคนในชมชน หมอชางเปนอาชพหนงทมความสาคญตอวถชวตของชาวกยและ

ลกหลานชาวกยมการสอสารความเชอซงยดถอการปฎบตตวอยางเครงครด โดยเฉพาะหมอชางรน

เกา ๆ เขาจะเครงครดมากตอการประกอบพธกรรมและสงทเขาเชอ ในปจจบนวถชวตของหมอชาง

กเหมอนคนธรรมดาทว ๆ ไปแตจะแตกตางจากคนธรรมดา เมอหมอชางถกเชญไปประกอบ

พธกรรม เชน การเซนไหวผปะกา พธเซนหนงปะกาและเสยงทายกระดกไก เปนตน

“ชางเปนอตลกษณหนงของจงหวดสรนทรคนหลายคนคดวามคาถาอาคมในการจบชาง

แตจรงๆแลวทจบไดงายๆ เพราะชางเปนชางทเลยงมาฉะนนเคาจะเชองแลว แลวมคาถาสมรสคาถา

สมกง(ชอเรยกคาถาการคลองชาง) เปาเขาไปแลวชางจะไมกระดกกระดก ชางจะไมเคลอนไหว

กอนจบชางตองคกเขาไหวเจานายกอน แลวกกราบชาง เพราะมองวาชางนนสาคญ บอกใหชางเดน

กเดน หมอบกหมอบ แตจรงๆแลวกเปนเพยงกศโลบายของคนจบชางเทาน นเอง ไอเรองใช

คาถาอาคมกบชาง คนเลยมองวาขลง คดวาเราสามารถทาขนไสยได เพราะนทานจะแถม แตงเพม

นทานจรงๆ เชนเรองเหนยงเดาะทม คอเหาะมานะ เจาชยวรชยดาดนมา คอแตงเพอความ

สนกสนานสรางความมหศจรรย และทกเรองทมผหญงไปกนเยยวชางแลวทอง คลอดออกมา ตางๆ

นาๆ งานพวกนทาใหเกดงานวรรณกรรม เปนกาพยเปนกลอน สอนผสอนคน อยางกาพยกลอนบาง

ทมคาทานายไวดวย” (ทองเหลอง บญพรอม,สมภาษณ 25 ตลาคม 2554)

นทานทบรรพบรษเลามานน ถกแตงเตมเสรมแตงขนมา ขนอยกบผเลาแตละคนวา

ตองการใหนทานออกมารปแบบใด ซงมเคาโครงเรองนทานเหมอนเดม เพยงแตเนอหาอาจมการ

เปลยนแปลงไปบางตามคนเลาแตละคน เพราะนทานเวลาเลาทง ๆ ทเปนเรองเดยวกน หากเปนคน

ละคนเลากจะออกมาไมเหมอนกน

การสอสารโดยการเลานทานของบรรพบรษนน สวนมากมกจะเลาจากประสบการณ

จรงเหตการณทเกดขนจรง หรอแตงนทานขนมาเพอสอดแทรกขอคดตาง ๆ ไวสอนลกหลาน

“หากถามถงความเชอจากนทานทบรรพบรษเลาตอ ๆ กนมา ตองยอนไปดวาเรอง หงอ

คง ตอโปยกาย เรองเฮงเจยเปนเรองจรงไหม จรงๆแลวมนคอเรองจรง อยางพระถงสนจง แยง

DPU

81

ราชวงศแยงสมบตกน คนทเขยนบนทกอจง บนทกของออตากวน พวกนเขยนมาจากเรองจรง

ทงนน แตคนแตงขนมากตองเพมเตมเนอหา เพอสรางความสนกสนาน นาจดจา เลาออกมาเปน

ประวตศาสตรเลยกจะนาเบอ ไมแตกตางจากนทานของจงหวดสรนทรหรอก” (ทองเหลอง บญ

พรอม,สมภาษณ 25 ตลาคม 2554)

“นทานนคลายกนได รายละเอยดแตกตางกน หรอชอเรองเหมอนกนแตเลาไม

เหมอนกน เลาแตกตางกนเลก ๆนอย ๆ สามารถเพมเตมได เพมเตมเกลดเลกเกลดนอย เพอหลอก

เดก ดงความสนใจจากเดก” (ผกากรอง บญเตม,สมภาษณ 25 ธนวาคม 2554)

การสอสารความเชอและคานยมผานนทาน สามารถปลกฝงคณธรรมใหกบเดกและ

เยาวชนไดเปนอยางด แตผสอสารกตองมวธการเลาทดเพอจะไดสอดแทรกคานยมและความเชอ

นทานยงสรางเสรมจนตนาการ ทาใหเยาวชนไดรจกโลก รจกชวตอยางทเปนจรง และยงชวยใหเขา

รจกใชจนตนาการ ซงเปนสงสาคญสาหรบความคดสรางสรรค ผใหญจงตองมวธการเลาหรอการ

สอนทด

“ตองการใหเดกจดจานทานของชมชนไวนนไมใชเพยงเลาปากตอปากเทานน ควรจะม

การบนทกทาเปนการตนสรางความสนกสนานสรางความจดจาใหแกเดก ๆ เปนการปลกฝงตงแต

วยเยาว เดกจะชอบ บางทเราไมเกงทจะเลานทานใหเดกฟงทงหมด เราจะเอาคนมภมคนเฒาคนแกท

เลาได พาเดกไปหาคนเกงๆเหลาน เชนเอาตาเทองมาเลานทานใหเดกๆฟงนะ แกเลาคนเดยวไมได

ตองมเพอน ลอกนไปกนมา สรางความสนกดวย มนเปนสไตลเรา บางครงเรากใหเดกเลานทานให

เราฟงแทน โดยการใหเดกไปถามพอแมป ยาตายาย แลวมาเลาสกนฟง” (ทองเหลอง บญพรอม,

สมภาษณ 25 ตลาคม 2554)

“รปแบบการสอสารจะเลานา แลวทงไวใหเดกเคาเลาตอ จรง ๆ เราจะใหเขาเลาใหฟง

ซะมากกวา เคากจะไปถามจากป ยาตายายของเขา การเลาสวนใหญเราจะใชอปกรณรอบตว โดยการ

สมมตเอา เดกนกเรยนถอวาเปนอปกรณทดทสดของเรา และเดก ๆเวลาเลา เขากจะมอปกรณมาเอง

เดกบางคนกอายไมกลาเลากม และการเลานทานนนจะมการสอสารในรปแบบการฟง การพด การ

อาน และการเขยน มเปดเทปใหฟงบาง ครเลาบาง เพอนเลาบาง (การฟง การอาน การเขยน การเลา)

เปนทกษะของภาษาไทย การพดเลาเรอง เราไมไดเนนการเลาอยางเดยว (ผกากรอง บญเตม,

สมภาษณ 25 ธนวาคม 2554)

DPU

82

ทกคนตองไปหานทานมาอยางนอยคนละ 1 เรอง เขยนเปนภาษาไทยและภาษากวย

แลวใหเดกสรปวานทานเรองนสอนอะไร แลวกใหเดกมาเลาใหฟง เลาเปนภาษาไทยกอนแลวกเลา

เปนภาษากวย กจะยากหนอย เพราะคนโบราณเขาจะเลาเปนภาษากวยไปเลย โดยคดวาเดก 200 กวา

คน ถาไดคนละนทาน กจะไดนทานในชมชนถง 200 เรอง แตเดกขเกยจ ชบมอเปดเขยนนทานไม

ทน ยายไมอย หลวงตาไมอย กจะลอกนทานมา(จรรยา มากพงศ,สมภาษณ 20 มกราคม 2555)

ปจจบนเยาวชนในชมชนละเลยนทานพนบานไปมาก เนองจากมสงทสรางความ

สนกสนานอยางอน เชน โทรทศน มอถอ อนเตอรเนต เปนตน ทาใหเยาวชนรนใหมไมสนใจฟง

นทานเหมอนคนรนเกา และวถชวตกตางไปจากคนรนเกามาก คนรนเกาจะอยกนเปนครอบครว

ใหญทมป ยาตายายกนพรอมหนา เวลาไปทาไรทานาหรอเลยงชาง กจะเลานทานใหลกหลานฟง จง

ทาใหเยาวชนปจจบนขาดคณธรรมและจรยธรรม

ตอนนคดสโลแกนอยวา วนอาทตยเดนเขาวด จตแจมใส คอใหเดกเดนถอปนโตเขาวด

ไปฟงพระเลานทาน หรอถาไปเจอคนแกในวดกใหหานทานจากคนแก เดยวนเดกจะเหนหางจากวด

เดกกนขาวเสรจกจะไปเลนโทรศพท กนกอนกนหลงกไมสนใจ ขาดการครอบครวอบอน ไม

เหมอนสมยกอน ทตองกนขาวพรอมพอแมตายาย แลวมาเลานทานใหกนฟง มาเปรยบเทยบ ตอนน

เวลาไดเยยมบานเดก ๆ กจะแนะนาผปกครองวาใหเลานทานใหเดกฟงบาง พยายามใสความรสกลง

ไปเพอดงเดกไวไมใหนอกลนอกทาง(จรรยา มากพงศ,สมภาษณ 20 มกราคม 2555)

“ปจจบนพระอาจารยยงถายทอดนทานอย แตไมมใครคดจะสบตอ เมอกอนตอนม

ปรวารกมคนเคยเขามาฟงทกปแตเดยวนไมคอยมแลว พระอาจารยเลยเลอกทจะสอสารผานหนงสอ

โดยเขยนหนงสอขนมาเพอเผยแพร หลาย ๆ อยางมนกมทไปทมา เชนเรองหลวงตาเลยงไกชนกคอ

เลามาเพอความสนกสนาน แตพนฐานกเลาจากเรองทเกดขนในชมชน แตกเพมเสรมแตงใหมากขน

เพอความบนเทง” (พระอาจารยหาญ ปญญาธโร, สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

นทานสามารถสอสารเพอสรางความเชอใหเกดขนกบคนทฟงนทานหรอเคยอยใน

เหตการณนน ๆ หรอมภมหลงของนทาน และถงแมเยาวชนคนรนใหมไมไดอยในเหตการณแตเขา

เหลานมสวนรวมในพธกรรมตาง ๆ ทตองปฎบตกบพอแมหรอป ยาตายายของตนจงทาใหเกดความ

เชอสวนบคคลขน

DPU

83

“นทานเรองพระมอเฒา นนคอกฎระเบยบของชาง กฎระเบยบทตองปฎบตรวมกน คอ

ตองปฎบตเครง เราอยทางนกตองปฎบตเพอชวตของสาม ถาไมมสามกชวตของลกชาย ชวตของพอ

หลวงพอมองวาเปนเรองทดหมายถงคนทกคนจะมความสตยซอ ซอสตวตอกน ทงตอหนาและลบ

หลง เปนคนดในการปกครอง เปนคนดตามกฎระเบยบททกคนระลกได เหมอนเราเองเปนผหญง

เรากไมกลาทาผดเพราะนนคอชวตของพอ ชวตของพอเราทงชวต แมเราไมกลาทาผดเพราะวาเปน

ชวตสามเรา มนเปนเรองจรงถาพลาดกถงชวตจรง ๆ ไมใชเรองแตง เปนเรองจรงทเกดขนทนตา

การคลองชางกคอเรองจรง การหามเรองตดผม หามทกอยางไมใหนงขนบนได หามนงขวางบนได

หามเดนขามขอนไม คอไมใชแคเรองกฎระเบยบทตองปฎบตตามเทานน คอหากผดกฎระเบยบมน

กเปนๆจรงดวย” (พระอาจารยหาญ ปญญาธโร,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

กอนออกไปทามาหากนกจะเอาชางไปผก แลวกตองทาความเคารพศาลปะกา เวลา

ลกเตาไปทางานกตองพากนมาไหวศาลปะกา อยดวยกนตองชวยกน รกกน ทงคนและชาง มความ

ผกพนกน การเซนไหวสงศกดจงเปนสงสาคญ เคยเกดขนกบตวเองทไมไดเซนไหวศาลปะกากเกด

เรอง ทาใหทกอยางมนเปนสงเตอนสต กลายเปนเรองตองรกษา เหมอนเดยวนควาญชางทไปขาย

กลวยขายอะไร กถกชางทา เพราะไมรกษาชาง (จรรยา มากพงศ,สมภาษณ 20 มกราคม 2555)

นทานทอางองมาจากหลกพระพทธศาสนา ยอมเปนสงทเหนอธรรมชาต เยาวชนรน

ใหมจงมความเชอในนทานเหลานนอยมาก เปนเพราะวาไมคอยไดฟงประวตของชางเทาทควร ซง

ชางถอวาเปนสตวทอยคบานคเมองมานาน

“นทานกาเนดชางตาง ๆ เปนนทานทมาจากคมภร “มาตงคะลลา” (กาเนดชางครงแรก

ของโลก) หนงสอจากศาสนาพราหมณ โดยมนายพรานนะกาภะยา ซงเปนหมอชางคนแรกของโลก

มอายกวา 200 ปมาแลว อยางเชนนทานเรองกาเนดชางในแดนสวรรค กตองการบอกแสดงคตความ

เชอวา ผทเปนหมอชางตองเคารพนบถอชาง เพราะอวยวะของชางแตละสวนมเทพรกษา มคณคา

มากกบคนในยคปจจบน แมกระทงขนทหางชางยงสามารถขายไดเสนละ 60 บาท และเรองการ

กาเนดชางในเมองมนษย กเปนตามคตของศาสนาพราหมณ ตองการแสดงใหเหนทมาทไปของหมอ

ชางบางสงบางอยางมนกมตานาน” (พระอาจารยหาญ ปญญาธโร,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

“นทานสามารถสอสารเพอสะทอนคานยมตาง ๆ มากมาย ไมวาจะเปน คานยมเรอง

ความกตญญ คานยมเรองความไมโลภ คานยมเรองการพด (ปยวาจา) คานยมเรองความอดทนและ

DPU

84

ความอดกลน คานยมเรองการเชอฟงผใหญ บดา มารดา หรอผสงอาย อนดบแรกเลยคอความ

สามคค ความผกพน ความกตญญ ความพรอมเพรยงกน ความเชอถอกน มการใหเกยรตกน นอง

ตองเชอพ ลกตองเชอฟงพอแม” (จรรยา มากพงศ,สมภาษณ 20 มกราคม 2555)

คานยมทสอนเดกไดด คอคานยมของความกตญญ ใหทาความด ความสามคค พวก

คณธรรมตาง ๆ ธรรมชาตสงแวดลอมตาง ๆ กจะแฝงไวในนทาน เชนจะมอยในนทานอธบายเหต ก

จะอธบายถงธรรมชาต สภาพแวดลอม เปนทสงเกตวาคนโบราณเคาชางสงเกต ในการเอาธรรมชาต

และสงแวดลอมมาผกเปนเรอง ใหเกดนทาน นทานอธบายเหต เชนทาไมกาถงมขนสดา นทานพวก

ทชอบขนตนวาทาไม ๆ เชนการกาเนดยกษ พวกแบบการกาเนดตาง ๆ จะพยายามอธบายทมาทไป

นทานยงมความเชอทมาจากศาสนา

“คนแตงมกจะแตงใหเขาเรอง การรวบรวมนจะทาใหเปนวฒนธรรมมรดกตกทอดของ

จงหวดสรนทรตอไป แตแนนอนนทานทมการรวบรวมไวคอทรพยสนทางปญญา ทกคนตอง

มองเหนคณคาไมวนใดกวนหนง” (ผกากรอง บญเตม,สมภาษณ 25 ธนวาคม 2554)

“นทานสะทอนคานยมความผกพนระหวางพอกบลก อยางเรองลกชาง (กอนอาจง)

ความผกพนระหวางคนกบชาง ความเปนลกกตญญ เคารพนบถอชาง (รกษาในสงทควรรกษา) ผท

ขายอวยวะชางไมมทางรวยแนนอน หากไมเชอกลองสงเกตคนทขายอวยวะชางด เพราะวาชางม

เทพรกษา” (พระอาจารยหาญ ปญญาธโร, สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

จากการสมภาษณกลมนกวชาการ พบวา ชางเปนสญญะหนงทมความสาคญกบคนใน

ชมชน ชางสาหรบคนในชมชนไมใชเปนเพยงสตวทสรางรายไดใหกบครอบครว แตเปรยบเสมอน

พนองญาตมตร ทตองดแลเอาใจใสอยเสมอ มอบทงความรกความหวงใยในการเลยงด และนทานก

เปนสวนหนงในการรกษาวฒนธรรมตาง ๆ ของชมชนใหคงอยตอไป เพราะนทานเรมสญหายทาให

มผมความรอยางนกวชาการไดพยายามเกบรวมรวมสงมคาอยางนทานไวอยเพอเผยแพรตอไป

DPU

85

4.1.17 คานยมและความเชอเชงมายาคตเกยวกบชาง โดยวเคราะหจากนทานพนบาน

ไทยกย จ.สรนทร

ผวจยใชวธการวเคราะหคานยมและความเชอเกยวกบมายาคตในนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร โดยมนทาน 11 เรอง

1. เรองคลองชาง (กอบอะจง)

2. คลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง)

3. ตานานพระมอเฒา (กานายหวาวอเดมมออาจง)

4.กาเนดชางในแดนสวรรค (อมาเลอดอาจงนองกาแตะซาหวน)

5. สงครามยกษกบเทวดา (สงกรามหยกนองเทวเดย)

6. กาเนดชางในเมองมนษย (อมาเลอดอาจงนองกาแตะกย)

7. ลกชางปา (กอนเจยงโคด)

8. ลกชาง (กอนอาจง)

9. ชางบน (อาจงปาลร)

10. นทานเรองลกพญาชางเผอก

11. คนปากมาก (กยกาเนาะหวาวปน)

โดยสามารถแบงประเภทของนทานไดดงน เกณฑในการแบงประเภทนทานแบงตาม

รปแบบของนทาน (Form) แบงไดเปน 5 ประเภทดงน (กหลาบ มลลกะมาส 2518)

1. นทานปรมปรา (Fairry tale)

2. นทานทองถน (Legend)

3. นทานเทพนยาย (Myth)

4 นทานเรองสตว (Animal tale)

5. นทานตลกขบขน (Jest)

ซงนทานทใชในการวเคราะห มทงหมดอย 4 รปแบบ คอ นทานทองถน(Legend)

นทานเทพนยาย (Myth) นทานเรองสตว (Animal tale) และนทานตลกขบขน (Jest)

DPU

86

นทานทองถน

1.คลองชาง (กอบอะจง)

2.คลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง)

3.ตานานพระมอเฒา (กานายหวาวอเดมมออาจง)

นทานเทพนยาย

1.กาเนดชางในแดนสวรรค (อมาเลอดอาจงนองกาแตะซาหวน)

2.สงครามยกษกบเทวดา (สงกรามหยกนองเทวเดย)

3.กาเนดชางในเมองมนษย (อมาเลอดอาจงนองกาแตะกย)

นทานเรองสตว

1.ลกชางปา (กอนเจยงโคด)

2.ลกชาง (กอนอาจง)

3.ชางบน (อาจงปาลร)

4.นทานเรองลกพญาชางเผอก

นทานตลกขบขน

1.คนปากมาก (กยกาเนาะหวาวปน)

ซงรปแบบนทานทง 4 ประเภทสะทอนมายาคตเกยวกบความเชอ ขนบธรรมเนยม

ประเพณ อนเปนพนฐานของคนในชมชน แมวาจะเปนเรองแปลกพสดาร หรอพนวสยความเปน

จรงไปบางกตามแตกยงเชอกนวาเรองเหลานเกดขนจรง มเคาความจรง มตวละครจรง ๆ มสถานท

เกดจรงทกาหนดแนนอน แมกระทงเรองราวทมเทวดา นางฟา เปนตวละครในเรองนน เชน พระ

อนทร พระพรหม หรอเปนเพยงคนธรรมดาแตมฤทธเดช เชนพระฤาษ มกมสวนสมพนธกบความ

เชอทางศาสนาเขามาเกยวของ และนทานทง 11 เรองนนเปนการสรางมายาคตเพอทจะบงบอก

ความสาคญเกยวกบชางทมมาตงแตอดต ซงชางเปนสตวทถอวาตองใหความเคารพ เปนสนชนสง

คลายววทเปนพาหนะของพระศวะนนเอง

DPU

87

รปสญญะ

ความหมายทางวฒนธรรม

ระดบของมายาคต

วตถ

ความหมายเบองตน

ระดบการรบรทวไป

ภาพท 4.4 แสดงกระบวนการทางานของมายาคต

การวจยครงนได คนพบ “มายาคตเกยวกบชาง” ซงไดจากการตความหมายองครวมของ

นทานทง 11 เรอง เมอความหมายตาง ๆ ถกผลตออกมาผานองคประกอบของนทานแลวเลาซ าแลว

ซ าเลา ความหมายทเกดขนจากนทานทง 11 เรอง จงเปนความหมายในระดบวฒนธรรม หรอใน

ระดบของ “มายาคต” ทถกทาใหกลายเปนธรรมชาตจนมองไมเหนไดโดยงาย เพราะสงทเสนอผาน

นทานออกมาอยางแจมชดมากทสดกคอการสรางความเชอ “นคอสงทเราตองนาไปปฎบตตาม ตอง

เคารพ ตองเชอฟง” โดยมองจากความหมายเบองตน แตจรง ๆ แฝงมายาคตเอาไวแลวอยาง

แนบเนยน ดงจะไดอธบายตอไปดวยการวเคราะหมายาคตในแบบของสญวทยา

นทานทง 11 เรอง มรายละเอยดพรอมตวอยางประกอบ ดงตอไป

1. วเคราะหจากนทานนทานเรอง คลองชาง (กอบอะจง)

เนอเรองยอในนทาน

นางสรอยและนายมาเปนสามภรรยากน วนหนงนายมาตองออกไปคลองชางปากบกลม

คนในหมบานกย การเดนทางในปาลวนมแตสงทเปนอนตราย ทงเปนไขปา (มาเลเรย) ถกสตวมพษ

ทาราย ซงภรรยาทอยทบานเมอสามออกไปคลองชางปาจะตองชวยสามดวยการปฎบตตนอยใน

ขนบธรรมเนยมประเพณอยางเครงครดเชนกน โดยหามตดผมเดดขาด ตองหมนทาบญ ทาตวให

สะอาดสะอาน และหามมใจใหชายอนในระหวางน มฉะนนผเปนสามจะมอนเปนไป หรอคลอง

DPU

88

ชางปาไมสาเรจ แตดวยเวลาผานไปเปนปนางสรอยทนไมไหวกบผมทยาวเรมหงดหงด จงตดสนใจ

ตดผม เมอตดผมเสรจกโดนคนในหมบานตาหนดาทอ 1 สปดาหผานไปขบวนคาราวานทออกไป

คลองชางปาเดนทางกลบถงหมบานนางสรอยไดแตยนคอยสามของตนกลบมา จนกระทงนายสข

ลกนองของนายมาบอกวา นายมาถกงกดตายเมออาทตยกอนนเอง นองสรอยจงรสกเสยใจทตนไม

ปฏบตตามกฎของหมอชางทาใหสามของตนเสยชวต จงตดสนใจบวชชตลอดชวต

จากนทานเรองนแสดงแนวคดทางดานสญญวทยาและความหมายระดบมายาคตดงน

ตารางท 4.1 แสดงแนวคดดานสญวทยา

รปสญญะ (Sinifier) ความหมาย (Signified)

1. ชาง ความยงใหญ เปนสตวคบานคเมอง อยคชมชนชาวกยมาตงแตอดต แสดงถง

ความมอานาจของผทคลองชางได

2. ผม เปนธรรมเนยมทปฎบตสบทอดกนมา ในชวงเวลาทสามออกไปคลองชางปา

เพอสามจะไดกลบมาจากการคลองชางปา อยางปลอดภย

รปสญญะ (Sinifier) ความหมายตรง (Denotation) ความหมายแฝง (Connotation)

1. ชาง สตวทมรปรางใหญมงวงและงา เปนสญลกษณแสดงถงความมอานาจ

ของผทสามารถคลองชางได

2. ผม สวนหนงของรางกาย เปนธรรมเนยมทปฎบตสบทอดกนมา

ในชวงเวลาทสามออกไปคลองชางปา

เพอสามจะไดกลบมาจากการคลองชาง

ปาอยางปลอดภย

DPU

89

ความหมายระดบมายาคต

รปสญญะ

ชางและผม

ความหมายทางวฒนธรรม

เปนหลกปฏบตทภรรยาตองยดถอเมอสามออกไปคลองชางปาสบ

เนองมาจากบรรพบรษชาวกย นนคอการหามตดผม เพอชวยคมครอง

สามใหปลอดภยกลบมา

ระดบของมายาคต

วตถ

ชาง + ผม

ความหมายเบองตน

ผหญงหามตดผม

ระดบการรบรทวไป

ภาพท 4.5 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

จากนทานเรองนสรปไดวา ความหมายเบองตนเมอไดอานจากนทานกคอ “ผหญงหาม

ตดผม” สวนความหมายในระดบมายาคต “เปนหลกปฏบตทภรรยาตองยดถอเมอสามออกไปคลอง

ชางปาสบเนองมาจากบรรพบรษชาวกย นนคอการหามตดผม เพอชวยคมครองสามใหปลอดภย

กลบมา”

อยางไรกดการสอสารในระดบมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร จาเปนตองเขาใจบรบท (Context) ทรายลอมอย นนคอวฒนธรรมและประวตศาสตร

ของชาวกยจากอดตสปจจบน ดงจะเหนไดวา ชาวกยจะมการเคารพนบถอสงทมองไมเหนตงแต

อดตจนถงปจจบน และเพศชายผทมอานาจในการออกไปคลองชางปาเอง ยงตองยาเกรงตอสงท

มองไมเหนเหลาน ตองเคารพเซนไหวดวยใจทบรสทธอยเสมอ โดยมความเชอวาจะคมครองตนเอง

ใหแคลวคลาดปลอดภย แตทงนความปลอดภยของตนขณะออกไปคลองชางไมไดขนอยกบตวเอง

DPU

90

เพยงผเดยว แตตองขนอยกบการปฎบตของภรรยาทรออยทบานดวย หากภรรยาปฎบตผดธรรม

เนยมประเพณกสงผลใหสามมอนตรายไดเชนกน

เมอพจารณาจากเนอหาในนทานเรองนสามารถสอสารใหเหนถงวฒนธรรม ทเปนเชง

นามธรรม ซงสะทอนใหเหนภาพ การดารงชวตของชาวกยทอยกนเปนครอบครวใหญ อยกนอยาง

อบอน สรางการดารงชวตไดเหมาะสมกบสภาพแวดลอมตามธรรมชาตของปา ทาใหเหนถงความ

สามคค ความเอออาทรตอกน เพราะคนในชมชนสามารถรวมตวกนออกไปคลองชางปาครงละนาน

ๆ โดยการออกไปคลองชางปาแตละครงกจะออกไปนานเปนแรมป ซงถอวาเปนระยะเวลาท

ยาวนานมาก และการเดนทางจะมการรองราทาเพลงเปาแคน เปาป เปนการสรางขวญกาลงใจทด

ตอผทรวมเดนทางทกคน สรางความสามคค กลมเกลยว เปนนาหนงใจเดยวกน

ความเชอในเรองการตดผม จงถอวาเปนขนบธรรมเนยมอยางหนงทตองยดถอปฏบต

กนมาชานาน ปฏบตสบเนองตอมาจากบรรพบรษชาวกยนนเอง ซงตองปฏบตอยางเครงครด โดยผ

เปนภรรยา ตองหมนทาบญ ทาตวใหสะอาดสะอาน หามมใจใหชายอน ในระหวางนมฉะนนผเปน

สามจะมอนเปนไป หลกปฏบตเลานทาใหภรรยาไมกลานอกใจสาม

ซงผใหสมภาษณกเหนดวยกบการวเคราะหขางตนดงน โดยมองวา “เมอเราอยทางนก

ตองปฏบตเพอรกษาชวตของสาม หลวงพอมองวาเปนเรองทดหมายถงคนทกคนจะมความสตยซอ

ซอสตวตอกน ทงตอหนาและลบหลง เปนคนดในการปกครอง เปนคนดตามกฎระเบยบททกคน

ระลกได มนเปนเรองจรงถาพลาดกถงชวตจรง ๆ ไมใชเรองแตง เปนเรองจรงทเกดขนทนตา การ

หามเรองตดผม หามทกอยางไมใหนงขนบนได หามนงขวางบนได หามเดนขามขอนไม คอไมใช

แคเรองกฎระเบยบทตองปฏบตตามเทานน คอหากผดกฎระเบยบมนกจะเกดเหตรายขนจรงดวย”

(พระอาจารยหาญ ปญญาธโร,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554) ซงพระอาจารยหาญเปนผทอยใน

เหตการณเหลานจรง ๆ ไมไดฟงการเลาตอ ๆ มาอยางเดยว จงทาใหขอมลเหลานมความนาเชอถอ

อยางยง

การเลานทานพนบาน ถอเปนการสอสารทสามารถทาใหผฟงเกดความเชอขนได มการ

ถายทอดจากรนหนงสอกรนหนง เปนกศโลบายของบรรพบรษ เพราะคสามภรรยากเหมอนคสรางค

สม ถาไมพรอมกนตกลงกนไมได สามไปจบชางกจะไมประสบความสาเรจ เพราะมวแตวตกกงวล

กลวภรรยาจะนอกใจ ภรรยาจงตองปฏบตตามธรรมเนยมดวย ไมเชนนนสามกจะไมไดชางกลบมา

DPU

91

ถอวาไปเสยเทยว และเพอจะบอกวาผหญงทเฝาคอยสามโดยไมตดผม แสดงถงความอดทน ความ

รก ทภรรยามตอสาม วาถงจะนานแคไหนกจะรอ ตอใหผมจะยาวจนเลยหวเขาหรอลากดนจะ

ทรมานหรอราคาญเพยงใด กยงจะรอตอไป เพราะความอดทนแคนคงไมมากเทาผเปนสามทตอง

ออกไปตกระกาลาบากในปาลก ทมอนตราย ตาง ๆ นานา เมอสามกลบมาจากการคลองชาง กจะ

รสกมกาลงใจและหายเหนอยจากการไปคลองชางทเนนนานนบป เพราะสมผสไดวายงมคนทรกรอ

คอยอย

โดยสรปสาหรบการสอสารเพอสรางความหมายเชงมายาคตในประเดน การหามไมให

ตดผมเมอสามออกไปคลองชางปานน เมอทกคนในชมชนมความเชอในเรองนและยงปฏบตตอ ๆ

กนมา จงเกดการซมซบความเชอเหลานไปทละนดปฏบตจนเปนเรองทคนชนเหนและรบรจน

กลายเปนธรรมชาต

2. วเคราะหจากนทานต านานพระมอเฒา (กานายหวาวอเดมมออาจง)

เนอเรองยอในนทาน

พระหมอเฒาทเปนตานานมขปาฐะ โดยมเรองเลาอยวา พระมอเฒาเปนหมอชางท

ยงใหญมาก ไดรบการยกยองใหเปนผทมอานาจสงสดในบรรดาหมอชาง วนหนงพระมอเฒาทาผด

กฎของหมอชาง โดยนาลกชายและภรรยาออกไปคลองชางปาดวย ซงไมบอกใหใครรจงผดหาม

รายแรงครงท 1) จากนนขณะตาหมอเฒากกกาลงพยายามจะคลองเอาลกชางปาตดแม (เปน

ความผดรายแรงครงท 2) ลกพระมอเฒาซงอยทายชางไดพยายามคดคานบดาเมอเหนวาไมเปนผล

จงกระโดดขนหลงชางปาตวนนหายไป ฝายพระมอเฒากรองเรยกเทาไหรกหาลกชายไมพบ เมอ

พระมอเฒากลบมายงทพกกตองพบกบความเจบปวดครงทสองอกเมอ พบวาภรรยาไดถกเสอจบกน

เปนอาหาร เหลอเเตนวมอกาบวงบาศไว 3 นวเอาไวดตางหนา พระมอเฒาเสยใจมากจงวงเสยสต

หายเขาไปในปาอกคน

จากนทานเรองนแสดงแนวคดทางดานสญวทยาและความหมายระดบมายาคตดงน

DPU

92

ตารางท4.2 แสดงแนวคดดานสญวทยา

รปสญญะ (Signifier) ความหมาย (Signified)

1. พระมอเฒา ผมตาแหนงสงสดในบรรดาหมอชาง

2. แขนนาง เชอกหนงปะกา ทใชในการคลองชาง

รปสญญะ (Signifier) ความหมายตรง (Denotation) ความหมายแฝง (Connotation)

1. พระมอเฒา

ตาแหนงสงสดของการเปน

หมอชาง

แสดงถงความ เปนผ นา ท มอานาจ

ส ง ส ด เ ป น ท เ ค า ร พ ต อ ห ม อ ช า ง

ตาแหนงอน ๆ

2. แขนนาง

เชอกหนงปะกาทใชคลองชาง เปนสงเตอนใจและราลกถงพระมอ

เฒา วาไมควรทาผดกฎระเบยบหมอ

ชางเหมอนพระมอเฒา และพระมอ

เฒากเปนหมอชางทเกงกาจทสดใน

อดต

DPU

93

ความหมายระดบมายาคต

รปสญญะ

พระมอเฒาและแขนนาง

ความหมายทางวฒนธรรม

การคลองชางไมใหนาภรรยาหรอผหญงตดตามไปดวย มการ

บญญตวาเปนขอหามทตองถอปฏบตอยางเครงครดหลกจาก

เกดเรองรายกบพระมอเฒากบครอบครว รวมทงหามไมใหพอ

กบลกขชางเชอกเดยวกน และแขนนางปจจบนกลายมาเปนชอ

เรยกวาบวงบาศก (เชอกหนงปะกาทใชคลองชาง)

ระดบของมายาคต

ระดบการรบรทว

ภาพท 4.6 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

จากนทานเรองนสรปไดวา ความหมายเบองตนเมอไดอานจากนทานกคอ “แขนของ

ภรรยาของพระมอเฒาทออกไปคลองชางปาดวยกน” สวนความหมายในระดบมายาคต “การคลอง

ชางไมใหนาภรรยาหรอผหญงตดตามไปดวย มการบญญตวาเปนขอหามทตองถอปฏบตอยาง

เครงครดหลกจากเกดเรองรายกบพระมอเฒากบครอบครว รวมทงหามไมใหพอกบลกขชางเชอก

เดยวกน และแขนนางปจจบนกลายมาเปนชอเรยกวาบวงบาศก (เชอกหนงปะกาทใชคลองชาง)”

อยางไรกดการสอสารในระดบมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร จาเปนตองเขาใจวฒนธรรมและประเพณของชาวกยจากอดตสปจจบน ดงจะเหนได

วา ชาวกยจะมอาชพคลองชางปาและหามไมใหภรรยาและลกตดตามไปดวยเพอความสะดวกใน

การคลองชาง แตพระมอเฒากทาผดกฎภรรยาและลกของตนจงเสยชวตลงไป

วตถ

แขนนาง+พระมอเฒา

ความหมายเบองตน

เปนแขนภรรยาของพระมอเฒาทออกไป

คลองชางดวยกน

DPU

94

เมอพจารณาจากเนอหาในนทานเรองนสามารถสอสารใหเหนถงวฒนธรรม ทเปนเชง

นามธรรมสรปไดวาในการอยรวมกนเปนกลมชนหรอการทางานเปนกลมนน ทกคนจะตองเคารพ

กฎ ระเบยบ กตกาของหมคณะอยางเครงครด ทกคนจะตองสามคคกน มจตใจบรสทธคอย

ชวยเหลอซงกนและกน ถาใครมจตใจไมบรสทธ ไมเคารพกฎ ระเบยบ กตกาหรอเหนแกตว

เอาเปรยบผอนกจะไดรบผลรายตอบแทนทงกบตนเองและครอบครว

ความเชอวาการคลองชางไมใหนาภรรยาหรอผหญงตดตามไปดวยเลย มการบญญตวา

เปนขอหามทตองถอปฏบตอยางเครงครด รวมทงหามไมใหพอกบลกขชางเชอกเดยวกนเดดขาด

กอนออกไปคลองชางทกคนตองผานการทาพธปะซะปะซเพอแสดงความบรสทธใจกอนออก

เดนทาง เมอคลองชางเสรจแลวแมวาจะไดชางหรอไมไดชางมาดวยกตามตองมาทาพธใหมอกครง

เพอแสดงความบรสทธใจ

ตามประเพณทมพอเปนพระมอเฒา มตาแหนงสงสดในบรรดาหมอชาง และประเพณท

สบทอดกนมาไดกาหนดไววาผมตาแหนงสงสดในบรรดาหมอชาง ถามลกคนแรกเปนชาย ให

หมอชางทงหลายนาเอาเปลอกตนกระโดนมารองรบตวเดกใหนอนพรอมกบประกาศยกฐานะหรอ

ตาแหนงหมอชางคอ “ก ารวงปด” ใหโดยไมตองผานขนตอนใดๆ และแขนนางเปนสญลกษณท

สามารถสรางอทาหรณไมใหทกคนทาผด เมอเหนแขนนางทกคนกจะเคารพและราลกถงพระมอ

เฒา หากไมมตวอยางแบบพระมอเฒาคงมหมอชางทาผดเชนนอกหลายราย แตเมอมตวอยางใหเหน

ทกคนเลยไมกลาทจะทาผด

การเลานทานพนบาน ถอเปนการสอสารทสามารถทาใหผฟงเกดความเชอขนได มการ

ถายทอดจากรนหนงสอกรนหนง เปนกศโลบายของบรรพบรษเพอใหทกคนเกดความเชอ เมอเชอ

แลวกจะไมกลาทาผดกฎระเบยบทตงไว การทบรรพบรษตงกฎปฎบตเหลานเอาไว เพอใหทกคนอย

ในกรอบขอควรปฎบตเปนสงทจะชวยใหทกคนแคลวคลาดจากอนตราย

โดยสรปสาหรบการสรางความหมายมายาคตในประเดน การหามไมใหนาภรรยาและ

ลกออกไปคลองชางดวย เมอทกคนในชมชนมความเชอในเรองนและยงปฏบตตอ ๆ กนมา จงเกด

การซมซบความเชอเหลานไปทละนดปฏบตจนเปนเรองทคนชนเหนและรบรจนกลายเปน

ธรรมชาต

DPU

95

3. วเคราะหจากนทานนทานเรอง คลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง)

เนอเรองยอในนทาน

ชาวกยมชอเสยงเรองคาถาสยบชาง(จบชาง) เปนวชาทคนคลองชางนยมเรยนกน

สาหรบคนทเรยนวชามาและปฏบตตามประเพณอยางถกตองหรอใชคาถาอาคมทเรยนมาตามกฎ

เกณฑและจารตประเพณ จะสามารถสยบชางตามทตองการไดโดยปลอดภยทกครง ชาวกยคลอง

ชางจงเปนคนมวนย เคารพกฎเกณฑ กตกา จารตประเพณอยางเครงครด แตตาอนทรปฎบตไมได

ตามกฎเกณฑทตงไว โดยการคลองชางนนไดทาผดผประกา(ผบรรพบรษ) เมอไดชางมาชางกดอดง

ไมยอมฟงฝกยาก เปนชางปาทเกเร ตอมาตาอนทรกลมปวยหาสาเหตไมไดและตายลงในเวลา

ตอมาชาวบานกเลาลอกนวาตาอนทรทาผดผจงถกลงโทษจากผประกา ชาวกยคลองชางใหความ

เคารพนบถอผประกาเหนอสงอนใด จะทาการงานใดตองเซนไหวบอกกลาวอยางถกตองเพอขอ

ความคมครอง และเพอความเปนสรมงคลทกครง

จากนทานเรองนแสดงแนวคดทางดานสญญวทยาและความหมายระดบมายาคตดงน

ตารางท 4.3 แสดงแนวคดดานสญวทยา

รปสญญะ (Signifier) ความหมาย (Signified)

1. ชาง การเคารพผปะกา (ผบรรพบรษ)

2. คาถา คาถาอาคมเปนวชาหนงทใชในการจบชาง

รปสญญะ (Signifier) ความหมายตรง (Denotation) ความหมายแฝง (Connotation)

1. ชาง การใชเชอกปะกาในการคลอง

ชาง

เปนสญลกษณแสดงถงความมอานาจ

ของผทสามารถคลองชางได

2. คาถา เปนคาถาอาคมของชาวกยท

ทองกอนคลองชาง

เปนสญลกษณแสดงวาผททองคาถาได

น นเปนผ มวชาความรเหนอกวาผ อน

สามารถใชคาถาในการจบชาง

DPU

96

ความหมายระดบมายาคต

รปสญญะ

ชางและหมอชางทมคาถา

ความหมายทางวฒนธรรม

คาถาในการคลองชางนนผมคาถากบตวกตองปฏบตตาม

กฎระเบยบอยางเครงครด ไมทาผดผปะกา ไมอยางน น

คาถากจะเขาตวทาใหเกดอนตรายกบตวเองได

ระดบของมายาคต

วตถ

หมอชาง+ชาง

ความหมายเบองตน

คาถาทชวยในการคลองชาง

ระดบการรบรทว

ภาพท 4.7 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

จากนทานเรองนสรปไดวา การสอสารความหมายเบองตนเมอไดอานจากนทานกคอ

“คาถาทชวยในการคลองชาง” สวนความหมายในระดบมายาคต “คาถาในการคลองชางนนผมคาถา

กบตวกตองปฏบตตามกฎระเบยบอยางเครงครด ไมทาผดผปะกา ไมอยางนนคาถากจะเขาตวทาให

เกดอนตรายกบตวเองได”

การเขาถงการสอสารระดบมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร จาเปนตองเขาใจวฒนธรรมและประเพณของชาวกยจากอดตสปจจบน ดงจะเหนได

วา ชาวกยนบถอผปะกาและสงทมองไมเหนอยางคาถาอาคม

เมอพจารณาจากเนอหาในนทานเรองนสามารถสอสารใหเหนถงวฒนธรรม ทเปนเชง

นามธรรมสรปไดวาการคลองชางของบรรพบรษทมการสบทอดจากรนหนงสอกรนหนง ตองทา

การเซนไหวผปะกากอนออกไปคลองชางทกครง ซงความเชอในเรองการคลองชาง ถอเปนธรรม

เนยมทปฎบตกนมาตงแตบรรพบรษแลว ททกคนตองเคารพผปะกา ทาการเซนไหวกอนออกไป

คลองชางทกครง และคาถาในการคลองชางนนผมคาถากบตวกตองปฎบตตามกฎระเบยบอยาง

เครงครด ไมทาผดผปะกา ไมอยางนนคาถากจะเขาตวทาใหเกดอนตรายกบตวเองได การวเคราะห

DPU

97

เบองตนสอดคลองกบบทสมภาษณของหมอชาง ทวา “นทานเรองการสยบชาง มคาถาอาคมเหมอน

ในนทานบอกนนแหละ สามารถใชในการจบชางไดจรง แตการจบชางนอกจากจะมคาถาในการ

คลองชางแลวกตองขนอยกบฝมอของผนนดวย ถาไมมคาถา หากใครกลาจบชางกไดชาง มความ

เชยวชาญ ไมกลวไมอะไร เดยวมนกจบไดเอง” (บญมา แสนด,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

การเลานทานพนบาน ถอเปนการถายทอดทสามารถทาใหผฟงเกดความเชอขนได ม

การถายทอดจากรนหนงสอกรนหนงเลาซ าแลวซ าเลาเพอใหเกดความซมซบ เปนกศโลบายของ

บรรพบรษเพอใหทกคนเกดความเชอ เมอเชอแลวกจะไมกลาทาผดกฎระเบยบทตงไว การทบรรพ

บรษตงกฎปฏบตเหลานเอาไว เพอใหทกคนอยในกรอบศลธรรมอนดงาม ประพฤตด คดด ทาด

แลวความดกจะเปนเกราะปองกนตนเองใหแคลวคลาดจากอนตรายทงปวง เพราะศาลปะกาเปน

เพยงสงยดเหนยวจตใจของชาวกยเทานน คงไมมอทธฤทธใดในการชวยเหลอคนหรอทารายคนเปน

อนขาด มเพยงความดเทานนทจะชวยทกคนได

“นทานเรองการคลองชางหรอสยบชางนน คนทไปคลองชางมาไดตองเคารพกฎ กตกา

จารตประเพณอยางเครงครด หามทาผดผปะกา ไมงนกจะมอนเปนไป ทกคนทออกไปคลองชางจะ

รด จงเคารพในสงศกดสทธมาก” (อน แสนด,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

โดยสรปสาหรบการสอสารเพอสรางความหมายมายาคตในประเดน คาถาในการคลอง

ชางนนผมคาถากบตวกตองปฏบตตามกฎระเบยบอยางเครงครด ไมทาผดผปะกา ไมอยางนนคาถาก

จะเขาตวทาใหเกดอนตรายกบตวเองได เมอทกคนในชมชนมความเชอในเรองนและยงปฏบตตอ ๆ

กนมา จนเปนเรองทคนชนเหนและรบรจนกลายเปนธรรมชาต และปราศจากการตงคาถามหรอ

วพากษในทสด และในเรองคาถาอาคมในการจบชางอยในมอ ทกคนกจะตองเคารพกฎ ระเบยบ

ขอบงคบตาง ๆ อยางเครงครด เคารพผปะกา ไมทาผดผ และตองยอมรบวาการจบชางทไมใช

ความสามารถของตวเองแตใชคาถาอาคมในการจบชาง ชางทจบไดจะไมเชองสอนอยางไรกไมได

และสดทายคาถาอาจเขาตวและถงแกชวตของผทมคาถาอยในมอ

DPU

98

4. วเคราะหจากนทานนทานเรอง ก าเนดชางในแดนสวรรค (อมาเลอดอาจงนองกาแตะซาหวน)

เนอเรองยอในนทาน

ชางเอราวณถอวาเปนชางเผอกเชอกแรกของโลก ตามคตศาสนาพราหมณ ชาง

เอราวณเปนชางทมรปรางแปลก คอมเศยรสามเศยร แตละเศยรมเจดงา แตละงามเจดสระ

โบกขรณ แตละสระโบกขรณมเจดอบล (ดอกบวเจดกอ) แตละกอมเจดดอก แตละดอกมเจด

กลบ แตละกลบมเจดนางเทพธดานางเทพธดาหนงมเจดนางทวาร ทกเสนขนของนางบรวารกจะ

มวมาน มเทพอปสรอกมากมาย

เมอพระพรหมเนรมตชางเอราวณขนมาแลวกทรงรายคาถาสามเวทตอไปอกเจดจบ ก

บงเกดชางขนมาจบละเชอกรวมเจดเชอกเรยกวา “ชางโลกบาล” คอชางทมหนาทดแลรกษาทศ

ตางๆ ทงเจดทศ

เมอพระพรหมเนรมตชางขนเปนครงแรกนน ชางถอวาเปนสตวชนสง จะมอยเฉพาะ

บนสวรรคเทานน เชน ชางเอราวณ เปนพาหนะของพระอนทร สวนชางตระกลอนๆ กจะอยรบ

ใชเปนพาหนะเทวดา พระพรหม พระยมราช พระนาครนทร ฯลฯ เปนตน

จากนทานเรองนแสดงแนวคดทางดานสญญวทยาและความหมายระดบมายาคตดงน

ตารางท4.4 แสดงแนวคดดานสญวทยา

รปสญญะ (Signifier) ความหมาย (Signified)

ชางเอราวณ ชางเอราวณเปนพาหนะเทพ พระอนทร ซงตองใหความเคารพ

สงสด

รปสญญะ (Signifier) ความหมายตรง (Denotation) ความหมายแฝง (Connotation)

ชางเอราวณ การกาเนดของชาง ชางเปนสตวชนสงทตองเคารพ

DPU

99

ความหมายระดบมายาคต

รปสญญะ

ชางเอราวณ

ความหมายทางวฒนธรรม

การกา เนดของชางทเลาออกมาในแนวความเชอทาง

พระพทธศาสนา เชอวาชางเคยเปนสตวชนสงมากอน ชาว

กยจงตองใหความเคารพชาง เพราะชางมเทพรกษา

ระดบของมายาคต

วตถ

ชาง

ความหมายเบองตน

ความเปนมาของชาง

ระดบการรบรทว

ภาพท 4.8 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

จากนทานเรองนสรปไดวา ความหมายเบองตนเมอไดอานจากนทานกคอ “ความเปนมา

ของชาง” สวนความหมายในระดบมายาคต “การกาเนดของชางทเลาออกมาในแนวความเชอทาง

พระพทธศาสนา เชอวาชางเคยเปนสตวชนสงมากอน ชาวกยถงใหความเคารพชาง”

อยางไรกตามการสอสารในระดบมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทย

กย จงหวดสรนทร จาเปนตองเขาใจวฒนธรรมและประวตศาสตรของชาวกยจากอดตสปจจบน ดง

จะเหนไดวา ชาวกยเชอในเรองการกาเนดชาง และชาวกยกยงใหความเคารพชางอกดวย โดยเมอ

ชางลมลมลงไปชาวกยกจะทาพธบงสกล คอพธกรรมสวดศพชางลม (ตาย) กอนฝงและตอนขด

กระดกขนมาอกครงหนง แสดงถงความรกและความเคารพ เมอครบกาหนดทชางลมกจะมการขด

กระดกมาทาพธอกครง ชางแตละเชอกเปนเหมอนคนในครอบครว การทชางลมยอมสรางความ

เสยใจใหผทเปนคนดแลชางอยางมาก และสญลกษณหนงทสามารถวดไดวาคนในชมชนชาวกยให

ความเคารพตอชางทเชอวาเคยเปนสตวชนสงมากอน คอการสรางชางรปปนชางเอราวณขนมาให

ทกคนเคารพและบชา คงไมแตกตางอะไรกบการเคารพชางเอราวณท จ.สมทรปราการ

DPU

100

ภาพท4.9 สสานชาง

ภาพท4.10 รปปนชางเอราวณทอยในชวงกาลงปน

DPU

101

เมอพจารณาจากเนอหาในนทานเรองนสามารถสอสารใหเหนถงวฒนธรรม ทเปนเชง

นามธรรมสรปไดวาชางเคยเปนสตวชนสงทมอยบนสวรรคเทานน เชนชางเอาราวณเปนพาหนะ

ของพระอนทร เปนตน ซงสะทอนใหเหนภาพ การกาเนดของชางทเลาออกมาในแนวของ

พระพทธศาสนา โดยเนอหาของเรองนมทงพระพรหม พระยมราช พระนาครนทร ชางเอราวณ พระ

อนทร

การเลานทานพนบาน ถอเปนการสอสารทสามารถทาใหผฟงเกดความเชอขนได มการ

ถายทอดจากรนหนงสอกรนหนงเลาซ าแลวซ าเลาเพอใหเกดความซมซบ เปนกศโลบายของบรรพ

บรษเพอใหทกคนเกดความเชอ เมอเชอในเรองนกจะเคารพยาเกรงชางผทเคยเปนสตวชนสงมาก

กอน โดยคนในชมชนจะเลยงดชางเปนอยางด

โดยสรปสาหรบการสรางความหมายมายาคตในประเดน การกาเนดของชางทเลา

ออกมาในรปแบบความเชอทางพระพทธศาสนา เชอวาชางเคยเปนสตวชนสงมากอน ชาวกยถงให

ความเคารพชาง เมอทกคนในชมชนมความเชอในเรองนและยงเคารพชาง กจะทาใหชางยงอยค

ชมชนตลอดไป

5. วเคราะหจากนทานนทานเรอง สงครามยกษกบเทวดา (สงกรามหยกนองเทวเดย)

เนอเรองยอ

ครงหนงยกษกบเทวดาอาศยอยบนเมองสวรรค แตความสมพนธระหวางยกษกบ

เทวดาขาดสะบนลงเพราะเทวดาเลนไมซอไปโกงยกษ โดยเทวดาไดหลอกใหยกษกนสราจนเมา

หมดสตจนไมรสกตว แลวเทวดากจบยกษทมลงมาจากเมองสวรรค เทวดาแยงเอาวมานของยกษ

ไปหมด ทาใหยกษแคนเทวดามาก สงครามระหวางยกษกบเทวดาจงเกดขนบนสวรรค เทวดาได

อาศยชางเอราวณขเหาะไปทาสงครามกบยกษ แตไปรบทไรชางเอราวณตกใจเสยงรองของยกษและ

กพาเทวดาเหาะหนยกษมาทกครงเปนเหตใหเทวดาเสยชอเสยงเพราะรบสยกษไมได เดอดรอนถง

พระพรหม พระพรหมจงสาปใหชางมเวลาตกมนไมรจกกลวอะไร เมอรบกบยกษจะไดไมกลว

ยกษอกตอไป ตงแตนนมาชางกเลยตกมนทกปจนถงปจจบน

เมอไดเวลาชางตกมนเทวดากรบขไปทาสงครามกบยกษอก คราวนชางกยงสรบกบ

ยกษอกไมไดเชนเคย เทวดาทงหลายกโมโหชางอก เพราะพวกเทวดาเหนวาเหงอกลนไคลอน

DPU

102

เหมนของชางตกมน ทาใหเทวดาทงหลายพากนเปนลมไปตามๆ กนจนสรบกบยกษไมได พระ

พรหมเชอเทวดาจงสาปชางวาตอไปใหเหงอชางออกภายในและถายเหงอออกทางหาง ทางแกม

ทางอวยวะเพศ พรอมกนนนพระพรหมกสาปใหอณฑะของชางเขาไปอยภายในทองจะไดไม

เกะกะ เพราะเวลาชางออกรบชางเคลอนไหวไมสะดวกเพราะอณฑะของชางหนกนนเอง ชางจงม

ลกษณะตามทกลาวมาจนถงปจจบน

จากนทานเรองนแสดงแนวคดทางดานสญญวทยาและความหมายระดบมายาคตดงน

ตารางท4.5 แสดงแนวคดดานสญวทยา

รปสญญะ (Signifier) ความหมาย (Signified)

1. ยกษกบเทวดา การรบกนระหวางยกษกบเทวดา

2. ชางเอราวณ เปนสตวชนสงเพราะเปนพาหนะของเทวดา

รปสญญะ (Signifier) ความหมายตรง (Denotation) ความหมายแฝง (Connotation)

1. ยกษกบเทวดา การทาสงคราม การแยงพนทบนสวรรคประกาศ

ความเปนผชนะ

2. ชางเอราวณ เปนพาหนะของเทวดา ผกเรองลกษณะของชางกบสงท

เหนอธรรมชาต

DPU

103

ความหมายระดบมายาคต

รปสญญะ

ชางเอราวณ ยกษ เทวดา

ความหมายทางวฒนธรรม

ผกเรองลกษณะของชางไวกบสงเหนอธรรมชาตใน

แนวความเชอทางพระพทธศาสนา

ระดบของมายาคต

วตถ

ชางเอราวณ ยกษ เทวดา

ความหมายเบองตน

การสรบทมชางเปนพาหนะ

ระดบการรบรทว

ภาพท 4.11 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

จากนทานเรองนสรปไดวา การสอสารความหมายเบองตนเมอไดอานจากนทานกคอ

“การสรบทมชางเปนพาหนะ” สวนความหมายในระดบมายาคต “ผกเรองลกษณะของชางไวกบสง

เหนอธรรมชาตในแนวความเชอทางพระพทธศาสนา”

จากเนอหาในนทานเรองนสามารถสอสารใหเหนถงวฒนธรรม ทเปนเชงนามธรรม

สรปไดวาการทาสงครามยกษกบเทวดา ทาใหเกดความเปนมาของชางตกมน การถกสาปของชาง

จากพระพรหมเกดเปนลกษณะของชางในปจจบน ไมวาจะเปนอณฑะอยในทองของชางจะไดไม

เกะกะเวลาสรบจงเกดลกษณะของชางเชนนจนถงปจจบน เหงอถกถายออกทางหาง แกม และ

อวยวะเพศ ไมใชทางผวหนงหรอตวเหมอนมนษยหรอสตวทวไป ซงนทานเรองนเปนสงทมนษย

สรางขน มการเลาทออกแนวเชงพระพทธศาสนา เปนผลรวมของวฒนธรรมทเกดมาจากความเชอ

และการนบถอศาสนา

DPU

104

อยางไรกตามการสอสารในระดบมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทย

กย จงหวดสรนทร จาเปนตองเขาใจวฒนธรรมและประวตศาสตรของชาวกยจากอดตสปจจบน ดง

จะเหนไดวา ชาวกยเชอในแนวทางพระพทธศาสนา เชอในเรองราวความเปนมาของชาง ซงนทาน

เรองนไดบอกลกษณะทางกายภาพของชางไวอยางชดเจน แตเลาเพอใหเกดความเชอจงเลาออกมา

ในแนวทางพระพทธศาสนา

การเลานทานพนบาน ถอเปนการสอสารทสามารถทาใหผฟงเกดความเชอขนได มการ

ถายทอดจากรนหนงสอกรนหนงเลาซ าแลวซ าเลาเพอใหเกดความซมซบ เปนกศโลบายของบรรพ

บรษเพอใหทกคนเกดความเชอ เชอในเรองการถกสาป เมอเชอในเรองนกจะเขาใจชางมากขน ใน

เรองของการตกมน และลกษณะกายภาพทชางตองเปนอย เพราะบางคนทไมสงเกตชางจรง ๆ กจะ

ไมรหรอกวา อณฑะชางนนอยตรงไหน

โดยสรปสาหรบการสรางความหมายมายาคตในประเดน การทาสงครามโดยเลาออกมา

ในแนวความเชอทางพระพทธศาสนา เชอวาชางถกสาปใหมลกษณะอยางเชนปจจบน บรรพบรษ

ตองการจะแฝงใหทกคนไดรถงความผกพนระหวางคนกบชาง ในลกษณะเอาใจใส ชาวกยจงม

ความเคารพชางเพราะชางสรางอาชพใหกบตน

6. วเคราะหจากนทานนทานเรอง ก าเนดชางในเมองมนษย (อมาเลอดอาจงนองกาแตะกย)

เนอเรองยอ

ครงหนงโขลงชางเหาะลงมาทองเทยวยงปาหมพานตฤาษตนหนงมนามวา “ฑฑตปา”

ตกใจตนจากบาเพญตบะ โมโหเพราะตนเองบาเพญเพยรกาลงจะสาเรจแลว จงสาปชางใหชาง

ทงหลายจงเหาะไมไดเพราะจะไดไมไปรบกวนผอน ใหอยแตในปานเทานน กลายเปนสตวของ

โลกมนษยและสบพนธตอมาจนถงปจจบน

สวนชางโลกบาลทหนรอดจากคาสาปของฤาษไปได ทลใหพระพรหมทราบ ขอให

พระพรหมรบหาทางชวยเหลอบรรดาชางทถกสาปเหลาน พระพรหมจงสาปใหนางรจราลงมาอยใน

โลกมนษยโดยใหมชอใหมวา “นางกณาวด” และไดเดนหลงเขาไปในเขตอาศรมของฤาษตนหนง

นามวา “มตงคะ” ซงขณะนนนงบาเพญตบะอยในปาเงยบสงด ครนฤาษมตงคะไดยนเสยงและ

เหนนางสาวกณาวดรองไหกเขาใจผดวาเปนนางยกษหรออาจเปนเทวดาแปลงกายเพอมาทาลายตบะ

DPU

105

ของตน จงสาปนางกณาวดใหเหนชางพง (ชางตวเมย) เมอบาเพญตบะเสรจจงไดทราบดวยญาณ

วาความจรงวาชางพงทตนสาปนนเปนนางกณาวดซงรองไหมาขอความชวยเหลอ ฤาษมตงคะจง

ไดแกคาสาปใหวานางจะกลบคนรางเปนคนอกครงถาไดดมนาอสจของฤาษ “สามคายนะ”

ฤาษสามคายนะเกดปวดปสสาวะทาใหนาอสจปนออกมาดวยนางชางพงกณาวดซงแอบ

อยใกลๆ กรบไปดมน าอสจของฤาษสามคายนะทนท จงไดพนคาสาปกลายรางเปนคนเหมอนเดม

แตตอมานางกตงครรภและพอครบกาหนดคลอด นางกสารอกลกออกมาเปนชาย ฤาษสามคายนะ

จงตองเลยงดเพราะถอวาเปนลกของตนเอง

ทางดานลกชายของนางกณาวด ฤาษตงชอวา “พานถาปยา” มหนาทดแลรกษาชางท

อยในปา เมอเตบโตเปนหนมไดศกษาและสงเกตวถชวตความเปนอยของชางปานานถง 12,000 ป

มความรเกยวกบชางทกอยาง ฤาษสามคายนะจงไดมอบหมายหนาทใหพานถาปยาเปนหมอชางคน

แรกของโลกอนเปนทมาของตนตระกลหมอชางทงหลาย

ปจจบนมตระกลหมอชางสบตอกนมาหลายชวอายคน แตมการเปลยนชอเรยกไป

เรอยๆ เชน พระมอเฒา พระครปะกา ครบาใหญหรอกาหลวงปด เปนตน มความเชอกนวาถา

ใครทบชาหรอนบถอ หรอสรางศาลปะกาไวเคารพบชา จะคาขายด มบญบารม

จากนทานเรองนแสดงแนวคดทางดานสญญวทยาและความหมายระดบมายาคตดงน

ตารางท4.6 แสดงแนวคดดานสญวทยา

รปสญญะ (Signifier) ความหมาย (Signified)

ชาง ทมาของหมอชาง

รปสญญะ (Signifier) ความหมายตรง (Denotation) ความหมายแฝง (Connotation)

ชาง การกาเนดของชาง รทมาทไปของชาง และการกาเนด

ของหมอชาง

DPU

106

ความหมายระดบมายาคต

รปสญญะ

ชาง

ความหมายทางวฒนธรรม

ผกเรองการกาเนดหมอชางกบสงเหนอธรรมชาต ในแนวพระพทธศาสนา

มความเชอวาพระพรหมสงหมอชางลงมาสโลกมนษยเพอดแลรกษาชาง

และมความเชอกนวาหากนบถอหรอสรางศาลปะกาไวเคารพบชา จะคาขาย

ด มบญบารม มมตรสหาย พวกพองและเหลาบรวารทด

ระดบของมายาคต

วตถ

ชาง

ความหมายเบองตน

การกาเนดของชาง

ระดบการรบรทว

ภาพท 4.12 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

จากนทานเรองนสรปไดวา ความหมายเบองตนเมอไดอานจากนทานกคอ “การกาเนด

ชาง” สวนความหมายในระดบมายาคต “เลาออกมาในแนวพระพทธศาสนา มความเชอวาชางถก

สาปจนตกคางในโลกมนษย ทาใหพระพรหมตองสงหมอชางลงมาสโลกมนษยเพอดแลรกษาชาง

เชน พระมอเฒา พระครปะกา ครบาใหญหรอกาหลวงปด และมความเชอกนวาหากนบถอหรอ

สรางศาลปะกาไวเคารพบชา จะคาขายด มบญบารม มมตรสหาย พวกพองและเหลาบรวารทด”

อยางไรกตามการสอสารในระดบมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทย

กย จงหวดสรนทร จาเปนตองเขาใจวฒนธรรมและประวตศาสตรของชาวกยจากอดตสปจจบน ดง

จะเหนไดวา ชาวกยเชอในเรองการกาเนดชาง และเคารพชาง เชอในเรองของคาสาป จงมการสง

หมอชางเพอมาดแลชาง และมความเชอกนวาหากนบถอหรอสรางศาลปะกาไวเคารพบชา จะเปน

เรองด

การเลานทานพนบาน ถอเปนการสอสารทสามารถทาใหผฟงเกดความเชอขนได มการ

ถายทอดจากรนหนงสอกรนหนงเลาซ าแลวซ าเลาเพอใหเกดความซมซบ “ผปะกายงถกถายทอด

จากรนหนงไปสอกรนหนงอย ถายทอดจากอย ป ยา ตาทวด พวกเรายงมความเชอเหลานอย และ

DPU

107

ความเชอเหลานยงทาในชวงวนพระอยเสมอ ๆ ถาหากปลอยปละละเลยผปะกากจะทาเอา ทาใหเรา

ปวย และเมอไปดหมอดกจะรวาผปะกาทา เชอกนยงนน เมอลกหลานไมสบาย ถาไดเซนไหวผ

ปะกาแลวกทาใหอาการดขน ทงเรองการคาขาย การงาน กจะด” (บญมาก แสนด,สมภาษณ 28

ตลาคม 2554)

เปนกศโลบายของบรรพบรษเพอใหทกคนเกดความเชอ เชอในเรองของการถกสาป

เชอในศาลปะกาทสามารถปกปองดแลคนในชมชนได เมอเชอในเรองนหมอชางทกคนกจะเลยงด

ชางเปนอยางด และเคารพนบถอศาลปะกาตอไปชวลกชวหลาน “หากปลอยปละละเลยศาลปะกา ผ

ปะกากจะทาเอา เปนปวยเปนอะไรยงไงแหละไปดหมอดอะไรกวาผปะกาทา เชอยงงนแหละ

ลกหลานไมสบาย ถาไดเซนไปแลวกจะด เคาเชอยงงน ทงเรองการคาขาย การงาน กจะด” (บญมา

แสนด,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

โดยสรปสาหรบการสรางความหมายมายาคตในประเดน การสาปแชงชางและการนบ

ถอศาลปะกา มการเลาออกมาในแนวทางพระพทธศาสนา ทกคนเคยฟงและมองจนเปนเรองทคน

ชนเหนและรบรจนกลายเปนธรรมชาต และปราศจากการตงคาถามหรอวพากษในทสด

นทานสามารถสอสารใหเหนถงวฒนธรรม ทเปนเชงนามธรรม ซงสะทอนใหเหนภาพ

การกาเนดของชางในเมองมนษยโดยมการเลานทานออกมาในแนวพระพทธศาสนา

7. วเคราะหจากนทานนทานเรอง ลกชางปา (กอนเจยงโคด)

เนอเรองยอ

ในหมบานแหงแลงมากจนชาวบานอดอยากไมมอะไรกน ทานากไมไดขาว ชาวบาน

พากนไปหาของกนในปา ผหญงคนหนงหวน ามากกเลยไปกนน าในแองซงเปนน าทชางปา

ปสสาวะไว หลายเดอนผานไปหญงคนนนกตงทอง ผคนกพากนสงสยวาเธอทองกบใครในเมอ

สามกตายไปหลายปแลว พอถงกาหนดนางกคลอดลกสาวออกมาและเลยงดจนเตบใหญ เดกๆ ใน

หมบานไมยอมเลนดวยและลอเลยนวาไมใชลกคนเปนลกชางปา เดกหญงไดแตรองไห ตอมาได

ขอรองพชายใหพาไปหาพอทเปนชางปา พชายตางพอทนการรบเราของนองสาวไมไดจงพาไป

เดกทงสองเดนทางเขาปา ชางปาถามวาจะไปไหน เดกตอบวามาหาพอทเปนชางปา ทานนน

DPU

108

แหละเปนพอเรา ชางปาไมเชอกบอกเดกทงสองใหไตงวงแลวขนนงบนหลงคนละครง ถาเปนลก

จรงตองขนนงบนหลงได ชางปาจงนาเดกผหญงเลยงดอยางดในปา

จากนทานเรองนแสดงแนวคดทางดานสญวทยาและความหมายระดบมายาคตดงน

ตารางท 4.7 แสดงแนวคดดานสญวทยา

รปสญญะ (Signifier) ความหมาย (Signified)

ลกชางปา ลกชางทเกดขนระหวางคนกบชาง

รปสญญะ (Signifier) ความหมายตรง (Denotation) ความหมายแฝง (Connotation)

ลกชางปา ลกชางปา แส ดงถ ง ส ภาพ ภ ม ศ าส ตรขอ ง

ชมชนทตงอยบนความแหงแลง

ความหมายระดบมายาคต

รปสญญะ

ลกชางปา

ความหมายทางวฒนธรรม

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอธรรมชาต แสดงถงความ

ผกพนระหวางคนกบชางทมมาตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

ระดบของมายาคต

วตถ

ลกชางปา

ความหมายเบองตน

ลกชางทเกดขนระหวางคนกบชาง

ระดบการรบรทวไป

ภาพท 4.13 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

DPU

109

ความหมายเบองตนเมอไดอานจากนทานกคอ “ลกชางปา” สวนความหมายในระดบ

มายาคต “ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอธรรมชาต แสดงถงความผกพนระหวาง

คนกบชางทมมาตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบธรรมชาต”

อยางไรกตามการสอสารในระดบมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทย

กย จงหวดสรนทร จาเปนตองเขาใจวฒนธรรมและประวตศาสตรของชาวกยจากอดตสปจจบน ดง

จะเหนไดวา ชาวกยมวฒนธรรมการเลยงชางทมมาแตโบราณ เปนวถชวตททาใหเหนถงความ

ผกพนระหวางคนกบชางทมมานาน คอยเกอหนนซงกนและกน เพราะชางเปนอาชพหนงทสราง

รายไดใหกบคนในครอบครวและเปนเสมอนคนในครอบครวเปนเหมอนญาตพนอง และทาใหไดร

วาอดต เมอถงฤดแลงคงยากทจะหาน ามาเพอปะทงชวต ปสสาวะชางอาจเปนทางเลอกหนงของคน

ทตองออกไปหาของปาเมอถงฤดแลง

ความเชอทจะเกดจากนทานเรองน ยากนกทจะเชอวาชางจะสามารถทองกบคน แตสงท

ทาใหเชอนนกคอความผกพนระหวางคนกบชางนนเอง รวมไปถงวถชวตของคนกบปาทตองพงพา

อาศยกนมาอยางยาวนาน

การเลานทานพนบาน ถอเปนการสอสารทสามารถทาใหผฟงเกดความเชอขนได มการ

ถายทอดจากรนหนงสอกรนหนงเลาซ าแลวซ าเลาเพอใหเกดความซมซบ สอใหเหนถงวฒนธรรมท

เปนเชงนามธรรม “เรองนเปนไปไดยาก ป ยาตาทวดคงตองการจะสอนเกยวกบการอยของคนกบ

ชางนนแหละ เพราะจะใหคนทองกบชางไดไง” (บญมา แสนด,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554) เปนกศ

โลบายของบรรพบรษเพอใหทกคนเกดความเชอ นามาสความรกความผกพนระหวางคนกบชาง ให

อยแบบเกอกลกน สรางความสนกสนานใหลกหลานเมอไดฟงกน เลยแตงเรองนขนมา

โดยสรปสาหรบการสรางความหมายมายาคตในประเดน ความผกพนระหวางคนกบ

ชาง สบเนองจากอดตมาจนถงปจจบน และคนสามารถสอสารกบชางไดเขาใจเหมอนใชภาษา

เดยวกนในการสอสาร ถงสามารถฝกชางใหเชองได

DPU

110

ภาพท 4.14 การฝกชางจนเชอง

8.วเคราะหจากนทานนทานเรอง ลกชาง (กอนอาจง)

เนอเรองยอ

วนหนงตาพายายไปขดมน เกดหวนามากจงเดนไปหาน าตามลาคลองเดนไปสกพกเหน

รอยเทาชาง ยายจงชสนตาใหเดนตามรอยเทาชางกพบรอยเทาชางทใหญมากซงมน าอยเตม ยายได

ดมน าจากรอยเทาชางรอยนนแลวตายายกพากนกลบบาน เมอกลบถงบานยายเกดตงทองทนทพอ

ถงกาหนดกคลอดออกมาเปนหญงชอนางหอม นางหอมไปถามแมวา “หนเปนลกชางใชไหมแม”

แมหลดปากพดวา “ใช” ฝายลกกบอกแมวา “ถาอยางนนหนกบเพอนจะตามหาพอเอง” เมอออก

เดนไปสกพกกพบชางตวใหญชางถามวา“เธอเปนลกใครมาเดนแถวนทาไม เดยวกจบกนหรอก”

ลกชางตอบวา “หนเปนลกของพอชาง” ชางเลยบอกวา “ถาเธอเปนลกฉนจรง เธอตองเดนบน

หลงฉนได” นางหอมกขนไปเดนได พญาชางกเลยเอาไปเลยงทปา ชางพดวา “ลกอยตรงนกอน

นะเดยวพอจะไปหาเงนหาทองมาให”

ลกชางหลงรกชายคนนกเลยอยดวยกนจนตงทอง ลกชางกลวพอจะรเรองกเลยหนตาม

สามไป พอกลบมากไมพบลก จงออกตามหาและสงเสยงเรยกหาลกอยนานจนคอแหงแทบขาด

ใจและลมลงทนท ลกชางเหนพอกไปตกน ามาใหพอดม แตยงไมทนไดดมน าพญาชางกเสยชวต

แลว แตกอนตายพอสงวา “ใหเอางามาทากระสวย เอางวงทาสากตาขาว เอาหวทาครก เอาหนา

แขมาทาหลกทอผา เอากระดกแขนมาทาฟม 25 เอากระดกขามาทาฟม 25 เอาหนงมาทาเสอ

DPU

111

เอาหางมาทาไมกวาดบาน เอาหนงทองมาทากลอง เอาซโครงเปนฝากนบาน เอาหมาทาใบพด

ขอใหลกมความสขมากๆ” สงเสรจพอกสนใจตาย

จากนทานเรองนแสดงแนวคดทางดานสญวทยาและความหมายระดบมายาคตดงน

ตารางท 4.8 แสดงแนวคดดานสญวทยา

รปสญญะ (Signifier) ความหมาย (Signified)

ลกชาง ลกคนทเกดขนกบชาง

รปสญญะ (Signifier) ความหมายตรง (Denotation) ความหมายแฝง (Connotation)

ลกชาง ลกของชาง แสดงถงสภาพภมศาสตรของ

ชมชนทตงอยบนความแหงแลง

ความหมายระดบมายาคต

รปสญญะ

ลกชาง

ความหมายทางวฒนธรรม

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอธรรมชาต เพอแสดง

ถงความผกพนระหวางคนกบชางทมมาตงแตอดต และวถชวตของชาว

กยกบธรรมชาต แสดงถงความรกระหวางพอกบลกทยงใหญ

ระดบของมายาคต

วตถ

ลกชาง

ความหมายเบองตน

ลกชางทเกดขนระหวางคนกบชาง

ระดบการรบรทว

ภาพท4.15 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

DPU

112

จากนทานเรองนสรปไดวา ความหมายเบองตนเมอไดอานจากนทานกคอ “ลกชาง”

สวนความหมายในระดบมายาคต “ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอธรรมชาต เพอ

แสดงถงความผกพนระหวางคนกบชางทมมาตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบธรรมชาต แสดง

ถงความรกระหวางพอกบลกทยงใหญ” โดยการมอบอวยวะของชางในการทาขาวของเครองใช นน

กคอเอางามาทากระสวย เอางวงมาทาสากตาขาว เอาหวทาครก เอาหนาแขงมาทาหลกทอผา เอา

กระดกแขนและขามาทาฟม เอาหนงมาทาเสอ เอาหางมาทาไมกวาด เอาหนงทองมาทากลอง เอา

ซโครงเปนฝากนบาน เอาหมาทาใบพด ใหกบลกสาวอนเปนทรก

อยางไรกตามการสอสารในระดบมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทย

กย จงหวดสรนทร จาเปนตองเขาใจวฒนธรรมและประวตศาสตรของชาวกยจากอดตสปจจบน ดง

จะเหนไดวา ชาวกยมวฒนธรรมการเลยงชางทมมาแตโบราณ เปนวถชวตททาใหเหนถงความ

ผกพนระหวางคนกบชางทมมานาน คอยเกอหนนซงกนและกนทงเวลาเปนเวลาตาย เชน การเอา

อวยวะมาทาขาวของเครองใช ซงในปจจบนทยงเหนอยคอเอาหนงมาทากลอง แตการทาขาวของ

เครองใชอน ๆ ไมมใหเหนแลวอาจเปนเพราะยคสมยทเปลยนไปเทคโนโลยเขามามากขน อปกรณ

ตาง ๆ ทใชในครวเรอนเลยหาซอไดงาย ไมตองทาขนมาเองเหมอนในอดต และการเลยงชางเปน

อาชพหนงทสรางรายไดใหกบคนในครอบครวและเปนเสมอนคนในครอบครวเปนเหมอนญาตพ

นอง จากเนอหาในนทานเรองนจะมความคลายคลงกนกบเรอง ลกชางปา โดยเนอหาหลกคอการดม

ปสสาวะชางแลวทองกบชางนนเอง แตประเดนอน ๆ กจะสอดแทรกตาง ๆ กนไป อาจเปนเพราะ

การเลาทเลา ๆ ตอ ๆ กนมา คนละคนเปนคนเลา เลยกลายเปนคนละเรองไปโดยสนเชง จากนทาน

ทาใหไดรวาอดต เมอถงฤดแลงเมอตองออกไปหาของปา ขดมน หาฟน คงเปนเรองยากทจะหาน า

ดม การดมปสสาวะชางจงคงเปนทางออกของชมชนชาวกย

ความเชอทจะเกดจากนทานเรองน ยากทจะเชอวาชางจะสามารถทองกบคน แตสงททา

ใหเชอนนกคอความผกพนระหวางคนกบชางนนเอง รวมไปถงวถชวตของคนกบปาทตองพงพา

อาศยกนมาอยางยาวนาน

การเลานทานพนบาน ถอเปนการสอสารทสามารถทาใหผฟงเกดความเชอขนได มการ

ถายทอดจากรนหนงสอกรนหนงเลาซ าแลวซ าเลาเพอใหเกดความซมซบ สอสารใหเหนถง

วฒนธรรมทเปนเชงนามธรรม เปนกศโลบายของบรรพบรษเพอใหทกคนเกดความเชอ นามาส

DPU

113

ความรกความผกพนระหวางคนกบชาง ใหอยแบบเกอกลกน สรางความสนกสนานและสามคคให

เกดขนในชมชน โดยปลกฝงใหลกหลานตงแตเดก “เรองแบบนเดก ๆ มกจะชอบนะ คงเปนเพราะ

เลาแลวเดก ๆ เชอ เลยยงมการเลาอย แตพอมนโตขนมากหาวาเปนนทานหลอกเดก” (บญมา แสนด

,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554.)

โดยสรปสาหรบการสรางความหมายมายาคตในประเดน ความผกพนระหวางคนกบ

ชางโดยมอวยวะชางมาทาขาวของเครองใช สบเนองจากอดตมาจนถงปจจบน และคนสามารถ

สอสารกบชางไดเขาใจเหมอนใชภาษาเดยวกนในการสอสาร ถงสามารถฝกชางใหเชองได ทกคน

เคยฟงและมองจนเปนเรองทคนชนเหนและรบรจนกลายเปนธรรมชาต

9. วเคราะหจากนทานนทานเรอง ชางบน (อาจงปาลร)

เนอเรองยอ

กาลครงหนงนานมาแลวมชาวนาคนหนงชอ สข มทอยแถบเชงเขา นายสขไดไป

ดแลนาของตนทเพาะปลกขาวและผกสวนครวเสมอ แตแลวกไดมชางมาเหยยบและทาความ

เสยหายแกนาขาวและพชผกทาใหนายสขโกรธมาก

ตอมาชางกไดมาทนาของนายสขอกครง แตครงนนายสขไดทากบดกและฆาชางจน

ตายนายสขไดทงศพชางไวในนา หลายวนเขาแมลงวนกพากนมาตอมและเขาไปในทองชางนาย

สขมาเจอแมลงวนเตมทองชาง จงคดแกลงแมลงวนโดยการเอาฟางมาอดทกนของชางไวแลวเอา

มอตบทองชางใหบนลอยขนไปบนฟา นายสขคะนองอยากใหชางบนลอยสงกวาเดมเขาจงเรมเอา

มอตบตทองชางแรงขนเรอยๆ จนทาใหแมลงวนในทองชางดนฟางทกนของชางซงนายสขอกกน

ชางไวหลดออก และชางกตกลงมาทบนายสขตาย

จากนทานเรองนแสดงแนวคดทางดานสญญวทยาและความหมายระดบมายาคตดงน

DPU

114

ตารางท 4.9 แสดงแนวคดดานสญวทยา

รปสญญะ (Signifier) ความหมาย (Signified)

ชาง การไมจดการกบศพชางใหถกตอง

รปสญญะ (Signifier) ความหมายตรง (Denotation) ความหมายแฝง (Connotation)

ชาง การไมจดการกบศพชางให

ถกตอง

การไมแสดงความเคารพตอชาง จง

ทาใหถกลงโทษดวยกฎแหงกรรม

ความหมายระดบมายาคต

รปสญญะ

ชาง

ความหมายทางวฒนธรรม

แทรกคตความเชอวาชางเปนสตวชนสงทตองเคารพ จงตองมพธทาศพ

ชาง นนกคอพธบงสกล(พธกรรมสวดศพชางลม)

ระดบของมายาคต

วตถ

ชาง

ความหมายเบองตน

การไมจดการกบศพชางใหถกตอง

ระดบการรบรทว

ภาพท4.16 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

DPU

115

จากนทานเรองนสรปไดวา ความหมายเบองตนเมอไดอานจากนทานกคอ “ชาง” สวน

ความหมายในระดบมายาคต “แทรกคตความเชอวาชางเปนสตวชนสงทตองเคารพ จงตองมพธทา

ศพชาง นนกคอพธบงสกล (พธกรรมสวดศพชางลม)”

อยางไรกตามการสอสารในระดบมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทย

กย จงหวดสรนทร จาเปนตองเขาใจวฒนธรรมและประวตศาสตรของชาวกยจากอดตสปจจบน ดง

จะเหนไดวา นทานทเลาจะเปนเรองตลกหรอไมตลกกตามจะมองคประกอบของชางเขามาเกยวของ

เพราะชาวกยมวฒนธรรมการเลยงชางนนเอง และเรองนยงตอกย าถงวถชวตระหวางคนกบชางทม

ความผกพนกนมาตงแตอดต ทาใหเหนถงการประกอบอาชพของคนในชมชน รวมไปถงใหแงคดด

ๆ เกยวกบชางทเปนสตวชนสง ซงทกคนในชมชนใหความเคารพ เมอชางตายไปกจะตองมพธท

เหมาะสมกบชาง ไมใชทากบชางเปนเรองเลน ๆ สรางความสนก และการทากรรมสงใดไวยอม

ไดรบผลกรรมตามนน

นทานสามารถสอสารใหเหนถงวฒนธรรม ทเปนเชงนามธรรม ซงสะทอนใหเหนภาพ

การอาศยของคนกบชางในชมชน ทาใหเหนถงการดารงชวตทงในการเพาะปลกขาว ผกสวนครว

อกดวย เปนวถชวตทเรยบงาย และการประกอบพธบงสกลเมอชางลม (ตาย) เพอแสดงความรกและ

ความเคารพ

ความเชอในเรองชางบน กคอทากรรมสงใดไวยอมไดรบผลกรรมเชนนน ซงนายสขฆา

ชางเพราะความโกรธสดทายชางกลอยมาทบตาสขตาย นทานเรองนนายสขมตวตนจรง ๆ และกตาย

เพราะชางจรง ๆ แตเนอหาและองคประกอบอน ๆ ในนทาน คงแตงมาเพอใหเปนเรองสนกสนาน

เพราะถามาเลาเรองความตายกอาจจะเครยด แตเมอเตมแตงใหเปนเรองสนก ตลกขบขน คนฟงกจะ

ตงใจฟง และกลายมาเปนแงคดด ๆ ในการใชชวตอกดวย “นายสขมตวตนจรง ๆ อยในหมบานชาง

นแหละ จรง ๆ ตายดวยสาเหตอะไรไมมใครร รแควาสภาพศพนนถกชางทบตายเทานน แตกมาเลา

ตอ ๆจนกลายเปนเรองตลก” (พระอาจารยหาญ ปญญาธโร,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

การเลานทานพนบาน ถอเปนการสอสารทสามารถทาใหผฟงเกดความเชอขนได มการ

ถายทอดจากรนหนงสอกรนหนงเลาซ าแลวซ าเลาเพอใหเกดความซมซบ สอสารใหเหนถง

วฒนธรรมทเปนเชงนามธรรม เปนกศโลบายของบรรพบรษเพอใหทกคนเกดความเชอ นามาส

ความผกพนระหวางคนกบชาง สอดแทรกความเชอในเรองกฎแหงกรรมใครทาสงใดยอมไดสงนน

DPU

116

ใหทกขแกทานทกขนนถงตว เมอมสงทเกดขนจรงในชมชนเชนน คนในชมชนกจะยกมาเปน

อทาหรณสอนคนรนตอ ๆ ไปใหเกรงกลวไมกลาทาความชวอกเลย แตตองมบรรทดฐานแหงความ

เชอในเรองนน ๆ กอน

โดยสรปสาหรบการสรางความหมายมายาคตในประเดน ใครทาสงใดยอมไดสงนน ให

ทกขแกทานทกขนนถงตว การเลานทานเรองนของบรรพบรษ ทมวธเลาซ า ๆ วนไปวนมา เรอย ๆ

พยายามบอกถงขอคดด ๆ คตความเชอเหลานกจะเกดขนกบเดกไดโดยงาย เมอฟงบอย ๆ เขา ทกคน

จะมองเปนเรองทคนชนเหนและรบรจนกลายเปนธรรมชาต

10. วเคราะหจากนทานนทานเรอง ลกพญาชางเผอก

เนอเรองยอ

มหมบานแหงหนงตงอยกลางปา เปนหมบานทแหงแลงกนดาร พวกผหญงมหนาทเขาปา เกบผก หกฟน ขดกลอย ขดมนมาเปนอาหารอยเสมอ กมผหญงคนหนงนสยไมด ชอบเอาเปรยบเพอน เวลาเขาปาไมเอาเสบยงไปดวย ถงเวลากไปขอคนอนเขากน เพอนกสงสารและใหกน กเลยทาใหไดใจ ตอมาพวกเพอนรกเลยดดนสยโดยไมใหกนดวย วนหนงนางหวจด ไปพบแองนาเลกๆแองหนง นาทขงในแองไมใชนาฝน แตเปนนาปสสาวะของพญาชางเผอก ดวยความหวทาใหเธอกวกนาดมจนอม

พอหลายเดอนตอมาเธอตงครรภขน ลกทคลอดออกมากมหนาตาคลายชาง เดกๆ ในหมบานตางกลอวาลกไมมพอ เดกชายคนนกเลยไปถามแม แมกเลยบอกวาเปนลกของพญาชางเผอก เดกชายฟงแลวกเกดความสนใจอยากไปพบพอ จงลาแมออกตดตามแมในปา เดกชายจงเดนทางตอไปอกหลายวน จนพบพญาชางเผอก พญาชางเผอกเหนกจะเขามาทาราย เดกกตะโกนวาอยาทารายเพราะเปนลกของพญาชางเผอก พญาชางเผอกกงง และไมเชอกพสจนวา ถาเปนลกจรงกจะตองขนหลงของพญาชางเผอกทางหางใหได แลวขนไปอยบนคอใหได ถงจะสะบดอยางไรกไมหลน ถาทาไดถงจะเชอ ถาทาไมไดแสดงวาไมใชลกกจะเหยยบใหตาย เดกกตกลงและไตขนไป ถงแมวาพญาชางเผอกจะสะบดเทาใดกไมตก พญาชางเผอกจงเชอ เดกกเลยชวนพญาชางเผอกใหไปอยในหมบานกบแมของเขา เมอพญาชางเผอกเขามาอยในหมบาน หมบานนนกเกดความอดมสมบรณ ฝนตกตองตามฤดกาล ขาวปลาอาหารมความอดมสมบรณ ชาวบานกเปนสข ใหความเคารพพญาชางเผอกทวกน

จากนทานเรองนแสดงแนวคดทางดานสญวทยาและความหมายระดบมายาคตดงน

DPU

117

ตารางท 4.10 แสดงแนวคดดานสญวทยา

รปสญญะ (Signifier) ความหมาย (Signified)

ชางเผอก ความผกพนระหวางชางกบชาวกย

รปสญญะ (Signifier) ความหมายตรง (Denotation) ความหมายแฝง (Connotation)

ชางเผอก ชางเผอก ความผกพนระหวางคนกบชางทม

มาตงแตอดต และวถชวตของชาว

กยกบธรรมชาต

ความหมายระดบมายาคต

รปสญญะ

ชางเผอก

ความหมายทางวฒนธรรม

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอธรรมชาต เพอ

แสดงถงความผกพนระหวางคนกบชางทมมาตงแตอดต และวถ

ชวตของชาวกยกบธรรมชาต

ระดบของมายาคต

วตถ

ชางเผอก

ความหมายเบองตน

ความผกพนระหวางชางกบชาวกย

ระดบการรบรทว

ภาพท 4.17 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

DPU

118

จากนทานเรองนสรปไดวาความหมายเบองตนเ มอไดอานจากนทานก คอ“ลก

พญาชางเผอก” สวนความหมายในระดบมายาคต “ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอ

ธรรมชาต เพอแสดงถงความผกพนระหวางคนกบชางทมมาตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต”

อยางไรกตามการสอสารในระดบมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบาไทยกย

จงหวดสรนทร จาเปนตองเขาใจวฒนธรรมและประวตศาสตรของชาวกยจากอดตสปจจบน ดงจะ

เหนไดวา นทานเรองนจะม Theme เรองคลาย ๆ เรองลกชาง ลกชางปา คอการดมปสสาวะชางแลว

เกดตงครรภ ทง 3 เรอง ตองการแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางคนกบชางทมมาตงแตอดต

เหนถงวฒนธรรมของชาวกยนนคอการเลยงชาง และทาใหรวาเมอชางเผอกเขามาอยในหมบาน

หมบานกเกดความอดมสมบรณ ฝนตกตองตามฤดกาล ขาวปลาอาหารมความอดมสมบรณ

ชาวบานกเปนสข ใหความเคารพพญาชางเผอกทวกน ชางและคนมความเกอกลซงกนและกนมา

นาน การอยรวมกนอยางสนต

ชวงอดตเมอถงฤดแลง ชาวบานจงตองไปหาของปาประทงชวต และกเลอกดมปสสาวะ

ชางเมอตองการนา กลายเปนทมาทไปของทง 3 เรอง

ความเชอทจะเกดจากนทานรปแบบนมทงหมด 3 เรอง คงยากทจะเชอวาชางจะสามารถ

ทองกบคน แตสงททาใหเชอนนกคอความผกพนระหวางคนกบชางนนเอง รวมไปถงวถชวตของ

คนกบปาทตองพงพาอาศยกนมาอยางยาวนาน แตกมบางคนทเชอวาคนสามารถทองกบชางไดจรง

ๆ มองวาอดตอาจมเรองมหศจรรยเกดขนแบบนจรง “ตองยอนไปดวา หงอคง ตอโปยกาย เรอง

เฮงเจยเปนเรองจรงมย จรงๆแลวมนคอเรองจรง อยางพระถงสนจง แยงราชวงศแยงสมบตกน คนท

เขยนบนทกอจง บนทกของออตากวน พวกนเขยนมาจากเรองจรง แตคนแตงขนมากตองเพมเตม

เนอหา เพอสรางความสนกสนาน นาจดจา เลาออกมาเปนประวตศาสตรเลยกจะนาเบอ”

(ทองเหลอง บญพรอม,สมภาษณ 25 ตลาคม 2554) สอดคลองกบนทานเรองนทอาจจะเปนเรองจรง

กได แลวมการแตงเพมเตมเนอหาไมใหนาเบอ

การเลานทานพนบาน ถอเปนการถายทอดทสามารถทาใหผฟงเกดความเชอขนได ม

การถายทอดจากรนหนงสอกรนหนงเลาซ าแลวซ าเลาเพอใหเกดความซมซบ สอใหเหนถง

วฒนธรรมทเปนเชงนามธรรม เปนกศโลบายของบรรพบรษเพอใหทกคนเกดความเชอ นามาส

DPU

119

ความรกความผกพนระหวางคนกบชาง ใหอยแบบเกอกลกน สรางความสนกสนานและสามคคให

เกดขนในชมชน โดยปลกฝงใหลกหลานตงแตเดก

โดยสรปสาหรบการสรางความหมายมายาคตในประเดน ความผกพนระหวางคนกบ

ชาง และเคารพพญาชางเผอก สบเนองจากอดตมาจนถงปจจบน และคนสามารถสอสารกบชางได

เขาใจเหมอนใชภาษาเดยวกนในการสอสาร ถงสามารถฝกชางใหเชองได ทกคนเคยฟงและมองจน

เปนเรองทคนชนเหนและรบรจนกลายเปนธรรมชาต

11. วเคราะหจากนทานนทานเรอง คนปากมาก (กยกาเนาะหวาวปน)

เนอเรองยอ

ครงหนงนานมาแลว มหญงคนหนงเปนคนพดมาก เธอพดไดทงวน เรองเลกเรอง

นอยกเกบมาเลาหมด เธอชอนางอาย แตลกษณะการพดจาตรงกนขามกบชอมาก ชาวบานจง

เรยกกนวา “แมสาวปากมาก” เวลาสาวอายเดนไปทางไหนเสยงเธอจะไปกอนตวเสมอ เรยกไดวา

ไปถงไหนวงแตกตรงนนวนหนงมชางเหาะผานมาทหมบาน ชางไดใหสญญาวาวนหลงจะมาใหม

และจะพาไปเทยวบนสวรรคซงการขนไปบนสวรรคครงนจะใหคนทหนงจบหางชาง คนทสองจบ

เทาคนแรก คนตอๆ ไปกจบเทากนไปเรอยๆ แมสาวปากมากไดไปเทยวครงนดวย เมอถงวนท

ชางนดหมายทกคนกไดจบเทาตอกนไปหลายคน หนงในนนมนางอายปากมากไปดวย เมอเหาะ

ไปไดซกพก นางอายปากมากกเรมพดอยางไมรจกเหนอย เมออยกลางอากาศเธอกถามขนวา

“เมอไรจะถงสกท” ชางตอบวา “อกนดเดยวกถง” เธอถามอกวา “อกนานแคไหน” ซ ากนหลาย

ครงจนทาใหคนทจบหางชางคนแรกราคาญจงตอบเองวา“นานแคน” พรอมกบเผลอปลอยมอทา

ทาทางประกอบใหด ทกคนจงตกลงสพนดนถงแกความตายทกคน

จากนทานเรองนแสดงแนวคดทางดานสญญวทยาและความหมายระดบมายาคตดงน

DPU

120

ตารางท 4.11 แสดงแนวคดดานสญวทยา

รปสญญะ (Signifier) ความหมาย (Signified)

คน คนพดมาก

รปสญญะ (Signifier) ความหมายตรง (Denotation) ความหมายแฝง (Connotation)

คน คนพดมาก แสดงถงความผกพนของคนกบ

ชางทอยรวมกนไดในชมชน

ความหมายระดบมายาคต

รปสญญะ

คน

ความหมายทางวฒนธรรม

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอธรรมชาต เพอ

แสดงถงความผกพนระหวางคนกบชางทมมาตงแตอดต และวถ

ชวตของชาวกยกบธรรมชาต

ระดบของมายาคต

วตถ

คน

ความหมายเบองตน

พดมากจนสงผลเสยตอตนเองและผอน

ระดบการรบรทว

ภาพท 4.18 แสดงกระบวนการ การสรางความเชอไปสความหมายทางวฒนธรรม

DPU

121

จากนทานเรองนสรปไดวา ความหมายเบองตนเมอไดอานจากนทานกคอ “พดมากจน

สงผลเสยตอตนเองและผอน” สวนความหมายในระดบมายาคต “ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร

ชาง คน ทเหนอธรรมชาต เพอแสดงถงความผกพนระหวางคนกบชางทมมาตงแตอดต และวถชวต

ของชาวกยกบธรรมชาต”

อยางไรกตามการสอสารในระดบมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทย

กย จงหวดสรนทร จาเปนตองเขาใจวฒนธรรมและประวตศาสตรของชาวกยจากอดตสปจจบน ดง

จะเหนไดวา นทานเรองนเปนเรองตลกขบขน ในเนอเรองหลกกจะมชางเขามาเปนตวดาเนนเรอง

เพราะชาวกยมวฒนธรรมการเลยงชางนนเอง

นทานสามารถสอสารใหเหนถงวฒนธรรม ทเปนเชงนามธรรม ซงสะทอนใหเหนภาพ

การอาศยของคนกบชางในชมชน ทตองอาศยเกอกลกนการอยรวมกนอยางสนต

ความเชอในเรองคนปากมาก นทานเรองนเปนการแสดงความผกพนระหวางชาวกยกบ

ชาง ทอาศยอยรวมกน และยงแทรกคาสอนดวยวาการพดมากอาจมผลเสยกบตวเราและผอน

การเลานทานพนบาน ถอเปนการสอสารทสามารถทาใหผฟงเกดความเชอขนได มการ

ถายทอดจากรนหนงสอกรนหนงเลาซ าแลวซ าเลาเพอใหเกดความซมซบ สอใหเหนถงวฒนธรรมท

เปนเชงนามธรรม เปนกศโลบายของบรรพบรษเพอใหทกคนเกดความเชอ นามาสความผกพน

ระหวางคนกบชาง สอดแทรกความเชอในเรองการพดมากอาจมผลเสยกบตวเองและผอน เรองนไม

มใครรวาแตงมาจากเหตการณไหน แตบรรพบรษคงแตงมาเพอใหคนในชมชนสอนคนรนตอ ๆ ไป

ใหระวงในคาพดของตน จะคดจะพดอะไรตองไตรตรองใหถถวนกอน แตเราตองมบรรทดฐานแหง

ความเชอในเรองนน ๆ กอน และเรองนจะสรางใหคนรนใหมเชอคงจะยากเพราะเดกรนใหมไมได

อยในเหตการณน และไมเคยไดสมผสเรองราวแบบนดวยตนเอง มแคนทานทเลาตอ ๆ กนมา สวน

การเชอในการพดมากพดไมดยอมสงผลเสยได กขนอยทการวเคราะหและดลยพนจของแตละคน

โดยสรปสาหรบการสรางความหมายมายาคตในประเดน การพดมากยอมสงผลเสยกบ

ตวเองและผอนได การเลานทานเรองนของบรรพบรษ ทมวธเลาซ า ๆ วนไปวนมา เรอย ๆ พยายาม

บอกถงขอคดด ๆ คตความเชอเหลานกจะเกดขนกบเดกไดโดยงาย เมอฟงบอย ๆ เขา ทกคนจะมอง

เปนเรองทคนชนเหนและรบรจนกลายเปนธรรมชาต

DPU

122

ตารางท4.12 สรปแนวคดมายาคต ของนทานทง 11 เรอง

ชอนทาน รปสญญะ ความหมายทางมายาคต

1.เรองคลองชาง

(กอบอะจง)

ชางและผม เปนหลกปฏบตทภรรยาตองยดถอเมอสามออกไป

คลองชางปาสบเนองมาจากบรรพบรษชาวกย นนคอ

การหามตดผม เพอชวยคมครองสามใหปลอดภย

กลบมา

2.ตานานพระมอเฒา (กา

นายหวาวอเดมมออาจง)

พระมอเฒา

และแขนนาง

การคลองชางไมใหนาภรรยาตดตามไปดวย มการ

บญญตวาเปนขอหามทตองถอปฏบตอยางเครงครด

หลกจากเกดเรองรายกบพระมอเฒากบครอบครว

รวมทงหามไมใหพอกบลกขชางเชอกเดยวกน และ

แขนนางทกลายมาเปนชอเรยกวาบวงบาศก

3.คลองชางหรอสยบชาง

(กอบอาจง)

ชางและหมอ

ชางทมคาถา

คาถาในการคลองชางนนผมคาถากบตวกตองปฏบต

ตามกฎระเบยบอยางเครงครด ไมทาผดผปะกา

ไมอยางน นคาถากจะเขาตวทาใหเกดอนตรายกบ

ตวเองได

4.กาเนดชางในแดน

สวรรค (อมาเลอดอา

จงนองกาแตะซาหวน)

ชางเอราวณ การกาเนดของชางทเลาออกมาในแนวความเชอทาง

พระพทธศาสนา เชอวาชางเคยเปนสตวชนสงมากอน

ชาวกยจงตองใหความเคารพชาง เพราะชางมเทพ

รกษา

5.สงครามยกษกบเทวดา

(สงกรามหยกนองเทว

เดย)

ชางเอราวณ

ยกษ เทวดา

ผกเรองลกษณะของชางไวกบสงเหนอธรรมชาตใน

แนวความเชอทางพระพทธศาสนา

DPU

123

ตารางท4.12(ตอ)

6.ก า เ น ด ช า ง ใ น เ ม อ ง

มนษย (อมาเลอดอาจงน

องกาแตะกย)

ชาง ผกเรองการกาเนดหมอชางกบสงเหนอธรรมชาต ใน

แนวพระพทธศาสนา มความเชอวาพระพรหมสง

หมอชางลงมาสโลกมนษยเพอดแลรกษาชาง และม

ความเชอกนวาหากนบถอหรอสรางศาลปะกาไว

เคารพบชา จะคาขายด มบญบารม มมตรสหาย

7.ลกชางปา (กอนเจยง

โคด)

ลกชางปา ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอ

ธรรมชาต แสดงถงความผกพนระหวางคนกบชางทม

มาตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบธรรมชาต

8.ลกชาง (กอนอาจง) ลกชาง ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอ

ธรรมชาต เพอแสดงถงความผกพนระหวางคนกบ

ชางทมมาต งแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

9.ชางบน (อาจงปาลร) ชาง แทรกคตความเชอวาชางเปนสตวช นสงทตอง

เคารพ จงตองมพธทาศพชาง นนกคอพธบงสกล

(พธกรรมสวดศพชางลม)

10.น ท า น เ ร อ ง ล ก

พญาชางเผอก

ชางเผอก ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอ

ธรรมชาต เพอแสดงถงความผกพนระหวางคนกบ

ชางทมมาต งแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

11.คนปากม าก (กย ก า

เนาะหวาวปน)

คน ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอ

ธรรมชาต เพอแสดงถงความผกพนระหวางคนกบ

ชางทมมาต งแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

DPU

124

จากปญหานาวจยขอท 1 มายาคตเกยวกบชางในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร

สอสารคานยมและความเชอ กลาวสรปไดวา วธการปฏบต หลกการดาเนนชวต การเซนไหวผปะกา

กอนออกไปคลองชางปาในแถบกมพชา พธการเบกไพร การเคารพขอปฏบตตาง ๆ มแบบแผนของ

หมอชางทตองปฏบตอยางเครงครด รวมไปถงการเคารพนบถอหมอชาง ความรกความผกพน

ระหวางคนกบชาง ความกตญญ ความสามคค การกา เ นดชาง ท เ ปนแนวความเ ชอทาง

พระพทธศาสนา เทวดาทคอยปกปกรกษาชาง การใชคาถาอาคม ซงไมสามารถเปลยนแปลงตามยค

สมยไดสงนนกคอความเชอ ความศรทธาในประเพณพธกรรม ซงหมอชางไดรบถายทอดมาจาก

บรรพบรษกลายเปนวถชวตของคนในทองถนไปแลว หมบานตากลางยงเปนศนยกลางความเชอ

ความศรทธาในการนบถอผปะกา ทาใหเหนถงวถชวตของหมอชางของคนในชมชนทมความผกพน

กบธรรมชาตและชาง

นทานพนบานไทยกยทมโครงเรอง (Plot) ทเหมอนกนม 3 เรอง ไดแกลกชางปา (กอน

เจยงโคด) ลกชาง (กอนอาจง)และเรองลกพญาชางเผอกทกลาววา ผหญงดมฉของชางแลวเกดการ

ตงครรภ (มลกกบชาง) ผกโยงเรองระหวางคน ชาง ธรรมชาต ทมมาตงแตอดต แต แนวคดของเรอง

(Theme) มลกษณะตางกนไมมาก โดยเรองลกชาง นนจะมแนวคดวา แสดงความรกทยงใหญของ

พอ หรอแสดงใหเหนวาชางสามารถใหทกอยางแกคนทเลยงดเขา โดยมอบอวยวะตาง ๆ ของชางให

ทาขาวของเครองใชในครวเรอน สวนเรองลกชางปา แสดงใหเหนถงความผกพนของคนกบชาง

สวนเรองสดทายคอเรองลกพญาชางเผอก ตองการบอกวาชางสามารถสรางความอดมสมบรณ

ใหกบคนในชมชน

บทบาทของนทานพนบานไทยกย ตออ านาจทเหนอธรรมชาตเกยวกบชาง

นทานมบทบาทสาคญตอคนในชมชนหมบานตากลาง ตาบลกระโพ อาเภอทาตม

จงหวดสรนทร เปนเพราะความเชอและคานยมทนามาสวฒนธรรมไดถกมงเนนถงการเขาไปมสวน

รวมตอวถการดารงชวตของคนในชมชน ทงรปแบบทถกนาไปใชใหเปนสวนหนงของพธกรรม

ตลอดจนธรรมเนยมปฏบตในการคลองชาง นทานถอไดวาเปนภมปญญาทเชอมโยงระหวางคนกบ

ชาง สงแวดลอม ธรรมชาต หรอความสมพนธของคนในชมชนกนเอง และระหวางคนกบสง

DPU

125

ศกดสทธเหนอธรรมชาต แสดงถงภมปญญาในการเรยนรและอยรวมกบธรรมชาต เปนวถการ

แสดงออกทสอดคลองกบความเปนไปในชมชน สามารถจาแนกบทบาทไดดงตอไปน

1.บทบาทในการสบทอดวฒนธรรม

การสบทอดความเชอการนบถอผปะกาผานนทานพนบานใหดารงอยในชมชนถอวาเปน

หวใจสาคญของวฒนธรรม ทถกถายทอดออกมาในรปแบบของความเชอ คานยม พธกรรม

ขนบธรรมเนยมประเพณ ตลอดจนอปนสยของคนในชมชน เพราะนทานถอไดวาเปนวฒนธรรม

หนงทนบเปนเครองหลอหลอมคนในชมชนใหเกดความผกพนสามคค และอบรมขดเกลาใหคนใน

ชมชนมทศนคต ความเชอรวมถงคานยมทสอดคลองกบบคคลอน ดงจะเหนไดวา คนในชมชนยง

ตงศาลปะกาไวเคารพบชาทกครวเรอน กอนการออกไปทาการสงใดตองเซนไหวผปะกากอนทก

ครงเพอความสาเรจทงเรองการงาน การคลองชาง การคลอดบตร รวมไปถงการคมครองทกคนใน

ครอบครวใหแคลวคลาดปลอดภยจากอนตรายทงปวง คนในชมชนใชศาลปะกาเปนเครองยด

เหนยวจตใจ ใหรสกวาตนเองอยบนความปลอดภยไมมใครมาทาอนตรายได เพราะวามสงศกดสทธ

คมครองอยนนกคอผปะกา (ผบรรพบรษ) ทงนเนอความในนทานยงมงเนนใหทกคนตงใจทาความ

ดไมทาผดจารตประเพณ ศลธรรม หรอขอปฏบตตาง ๆ ของชมชนดวยการกระตนเตอนเรองราวใน

นทานพนบานไทยกย สอดแทรกเนอหาทงเรอง ผลของการทาผดกฎจารตประเพณ บาป-บญและมง

ประพฤตปฏบตตนใหตงมนอยในศลธรรม เพอเปนแนวทางในการดาเนนชวต

2. บทบาทในการสรางความเปนนาหนงใจเดยวกนของชมชน

การสรางความสามคคใหมความเปนอนหนงอนเดยวกนของชมชนชาวกย อนจะเปนการ

นามาซงความสงบสขภายในชมชน สามารถแสดงออกดวยการบอกเลาเรองราวทสะทอนถง

อปนสยใจคอของชาวกยตงแตบรรพบรษ โดยเฉพาะในเรองความสามคค ความรก ความกตญญ

ความศรทธาตอสงศกดสทธเดยวกน

ความเปนน าหนงใจเดยวกนของชาวกยยงไดปรากฏใหเหนตงแตเรมขนตอนแรก โดยการ

เปาสแนงแกลเพอเรยกรวมตวในพธกรรมตาง ๆ ของชมชน หรอประชมหารอ รวมไปถงเปน

สญญาณของการแสดงชาง โดยการเปาสแนงแกลทเปนสญญาณเรยกรวมตวกนตงแตอดตทมการ

ออกไปคลองชางปาจวบถงปจจบน

DPU

126

3.บทบาทดานการเปนสอกลางของครอบครว

การทบรรพบรษของชาวกยไดสงสอนลกหลานดวยวรรณกรรมมขปาฐะ และปรากฏวา

ลกหลานปฏบตตามดวยความเคารพ อนแสดงถงความยดมนในระบบครอบครวทมความใกลชด

แนนแฟน ทงนเพราะในอดตการศกษาในโรงเรยนนนไมไดมบทบาทสาคญตอการดารงชวตของ

สงคมชาวกยเลย คาสงสอนเหลานจงมบทบาทเปนสอกลางหลกสาคญในการสรางความใกลชดให

เกดขนภายในครอบครว ลดชองวางระหวางผเฒาผแกและลกหลาน ซงตอมาคาสงสอนเหลานก

ไดรบการพฒนารปแบบขนเปนหนงสอนทาน ทยงคงมไวเพอใหผฟงและผอานไดซมซบเอาแงคด

และนาคตความเชอของผอาวโสทตองการถายทอดใหกบลกหลานไดนาไปใชประพฤตปฏบต ดง

ปรากฏในนทาน

4.บทบาทของ “อานาจเหนอธรรมชาต” ทเกยวกบชาง

การผกโยงเรองราวทเหนอธรรมชาต ระหวางธรรมชาต คน ชาง เพอรกษาไวซงความเปน

ชาวกย โดยในอดตไมมกฎหมายขอบงคบเฉกเชนปจจบนการควบคมคนในชมชนจงมวธเดยวคอ

การสรางความเชอขนมา โดยผกโยงปรากฎการณตาง ๆ ทางธรรมชาต ใหเกดความกลว เมอเกด

ความเชอขน ความเชอกจะมอานาจเหนอธรรมชาตอนเปนตนกาเนดของพธกรรม ประเพณ หลาย ๆ

อยาง เชน ความเชอเกยวกบผปะกาทมมาตงแตสมยโบราณ เปนตวทคอยควบคมและจดระบบของ

ชมชนใหอยกนอยางปกตสข ไมเบยดเบยนกน ตองเคารพเซนไหวดวยใจทบรสทธ โดยมความเชอ

วาจะคมครองตนเองเพราะมความเชอวาผบรรพบรษจะคอยปกปองดแลลกหลานใหแคลวคลาด

ปลอดภยจากอนตรายทงปวง ดงนนพวกเขาจงทาการบชาดวยการมอบสงทดตอผมพระคณ และถอ

เปนธรรมเนยมปฏบตสบตอกนมาในสงคม

5. บทบาทในการสรางใหเหนถงความผกพนระหวางคนกบชางทมมาแตอดต

ปจจบนสงคมมความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยมากขนจะละทงหรอ

ลดหยอนความเชอเกยวกบความเชอของชาวกยลงไป แตนทานเปนตวกาหนดใหเหนถงคตความ

เชอพนฐานทเกาแกดงเดม ดงนนจงยงคงเหลอความเชอตาง ๆ เอาไว ดงนนจงยงคงเหลอความเชอท

เปนจารตประเพณและพฤตกรรมของคนในชมชนไมมากกนอย ความเชอเรองผสางเทวดาจนเปน

ระบบเดยวกน ระบบความเชอเชนนดารงอยดวยกนในลกษณะพงพาอาศยคาจนซงกนและกน

DPU

127

6. บทบาททสามารถเชอมโยงพระพทธศาสนา

เชอมโยงเนอเรองใหมความสมพนธกบศาสนา โดยเนอเรองประกอบดวยอทธฤทธปาฎ

หารย ตลอดจนอานาจอนพนวสยมนษย ตวเอกของเรองเปนผมคณสมบตพเศษ เชน เปนผมอานาจ

มบญหรอมฤทธเดช สามารถเอาชนะศตรหรออปสรรคใด ๆ ทงหมดในบนปลาย สรางเหตการณให

เขากบความเชอ ขนบธรรมเนยมประเพณ เทวดา ผบรรพบรษ ไสยศาสตร พระอนทร เจาปา เจาเขา

เปนตน

ซงนทานสามารถอธบายปรากฎการณตาง ๆ ของธรรมชาต อธบายสาเหตของความเชอ

โดยเฉพาะอยางยงทเกยวกบสถานท

นทานทเชอมโยงพระพทธศาสนาเปนการแสดงเจตนารมณของบรรพบรษทได

ประพฤตปฏบตมาแลวในอดต เพราะบรรพบรษของชาวกยมความศรทธาในพระพทธศาสนา ทงยง

เปนสงททาใหโครงสรางของชมชนดารงอยได ดงจะเหนไดวาชาวกยตองพงพาอาศยพระภกษสงฆ

เพอฟงพระธรรมเทศนาเพอใหจตใจสงบสข อนเปนหนทางทจะนาไปสสวรรคหรอพระนพพาน

ทงยงตองอาศยสถานทของวดในการจดกจกรรมของชมชน เชน งานประเพณตางๆ และกจกรรม

สวนบคคล เชน งานบวช งานศพ รวมไปถงพธบงสกลชางลม(ชางตาย)

7. บทบาทดานการใหความบนเทง

นทานสามารถสรางความบนเทงใหเกดขนกบคนในชมชน สรางความรนเรงใจใน

ชวงเวลามงานในชมชน เชนงานบวชนาคชาง แตงงานบนหลงชาง ทอดกฐนชาง ฯลฯ ทงนชาวกย

มองวาการเลานทานเปนเครองมอในการสรางความบนเทงใจแลว ยงเปนเสมอนเปนการสราง

ความรสกปลอดภยใหกบลกหลานของตนทมบรรพบรษคอยปกปองดแลไมเคยทอดทงลกหลาน

รวมไปถงการสรางการมสวนรวมของคนในชมชน เชนมงานทวด หลวงตากจะเลานทานเฮฮาใหฟง

ในงาน ไดทงการสอดแทรกคตความเชอแลว ยงสรางความเปนกนเองใหกบคนในชมชนอกดวย

DPU

128

ตอนท 4.2 ความเชอของเยาวชน เกยวกบชางทปรากฎในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร

4.2.1 ความเชอของเยาวชน เกยวกบชางทปรากฎในนทานพนบานไทยกย

ทงนในการวเคราะหตวผรบสารผวจยไดจดทา “สนทนากลม”(Focus Group Interview)

เปนการใหกลมเยาวชนมารวมแสดงความคดเหนวาความเชอเชงมายาคตทสอสารผานนทาน

พนบานไทยกย จงหวดสรนทร มนทานเรองใดทเยาวชนยงมความเชอหรอไมมความเชออย โดยได

สมภาษณกลมเยาวชนในหมบานตากลาง ต.กระโพ จ.สรนทร ทมอายระหวาง 14-18 ป รวมทงสน

12 คน กลมผใหขอมลประกอบไปดวย

1. นองปงส นางสาวสรยพร อนทรสาราญ อาย 16 ป

2. นองฟาง นางสาวอนนตญา เครอจนทร อาย 17 ป

3. นองนน เดกหญงสธดา อนทรสาราญ อาย 14 ป

4. นองแหลน เดกหญงจฑามาศ จงใจงาม อาย 14 ป

5. นองนน เดกหญงมณฑตา จงใจงาม อาย 14 ป

6. นองคว เดกหญงวรดา ศาลางาม อาย 15 ป

7. นองสายฟา นายวรพงศ แสนด อาย 15 ป

8. นองบก เดกชายภาณวฒน รงเรอง อาย 14 ป

9. นองกานต เดกชายธนกานต แสนด อาย 14 ป

10. นองเพอร เดกชายสรกาญ จาปาทอง อาย 16 ป

11. นองหญง เดกหญงทสรกา ยบรมย อาย 15 ป

12. นององ เดกชายวเชษฐ อนทรสาราญ อาย 14 ป

ผวจยจะนาเสนอผลการวจยเกยวกบความเชอของเยาวชนจากนทานทงหมด 11

เรอง โดยไดอธบายผลจากการสมภาษณกลมเยาวชนทเปนลกหลานควาญชางในหมบานตากลาง

ตาบลกระโพ จงหวดสรนทร ใชเนอหาจากนทานพนบานไทยกยเปนเกณฑในการต งคาถาม

สมภาษณกลม

DPU

129

1.นทานเรองคลองชาง (กอบอะจง)

ในความคดเหนเกยวกบนทานพนบานเรองคลองชาง (กอบอะจง) เยาวชนสวนใหญ ม

ความเชอในนทานเรองน เพราะการสอสารความหมายดวยคตความเชอทางวฒนธรรมถกกลบ

เกลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต ซงเหตการณทดาเนนเรองในนทานเรองน เปนสงท

ปฏบตจนคนชน และกลมเยาวชนกยดถอปฏบตตามกฎระเบยบเหลาน

ความเชอและคานยมทสอสารมายาคตผานนทานพนบานเรองน คอ การหามตดผมเมอ

สามออกไปคลองชาง แตปจจบนเนองจากไมมการออกไปจบชางแลว จงกลายมาเปนการปฏบต

รวมกนในชมชนวาหากลกหลานออกไปทางานตางจงหวดหรอตางถนคนทรออยทบานกจะไมตด

ผมจนกวาลกหลานจะกลบ เพอคมครองลกหลานใหปลอดภย

“ นทานทาใหไดเหนถงขอปฏบตในการออกไปคลองชาง เหนถงสงศกดสทธการทาผด

กฎเกณฑ และปจจบนยงมพธกรรมเหลานอย โดยฝายภรรยาทสามออกไปคลองชางจะตองไมตด

ผมเดดขาด มการปฏบตอยางตอเนอง ถงไมมการออกไปคลองชางปาแลวกตาม เมอยงเหนคนใน

หมบานปฏบตอย จงทาใหเกดความเชอ” (อนนตญา เครอจนทร,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

นทานสามารถทาใหคนรนหลงสบทอดพธกรรมตามแบบนทาน ซงดวยยคสมยท

เปลยนแปลงไปกยงมการเปลยนแปลงความเชอใหเขากบยคสมย โดยการหามตดผมเมอลกหลาน

ของตนออกไปทางานตางถน จนกวาลกหลานจะกลบมา ซงการทเยาวชนมองเหนเรองจรงผาน

นทานพนบานและสบทอดพธกรรมตามขอปฏบตเหลานอย สวนหนงนนมาจากการเลานทานจาก

บรรพบรษ ซงนบวาบรรพบรษมอทธพล สามารถสรางความเชอใหกบเยาวชนได

“ ปจจบนมการปฏบตอยอยางเครงครด เพราะยงเหนยายปฏบตอย เนองจากยายเคย

ปฏบตมานานตงแตทตาเคยออกไปคลองชาง แตเมอมาถงปจจบนกยงทาอยโดยคดวาเมอลกหลาน

ออกไปทางานตางถน กจะตองไมตดผมจนกวาลกหลานจะกลบบาน เพอใหลกหลานแคลวคลาด

จากอนตราย” (สธดา อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“เชอ เพราะตากบยายเลาใหฟงตงแตเดก ขอปฎบตเหลานจะยงคงอย เพราะยงนามา

สอนลกหลานในปจจบน อยางนอยกสรางความมวนย ความเครงครดในกฎระเบยบไดเปนอยางด

โดยเลาผานสงทมองไมเหนนนกคอสงศกดสทธ ทเรานบถอและเกรงกลวมาโดยตลอด ”( วเชษฐ

อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

DPU

130

นทานเรองนมการสบทอดจากบรรพบรษเชอสายกยมาชานาน ทงวถชวตของคนกบ

ชาง การสบทอดวฒนธรรมประเพณ ทแฝงไปดวยความเชออยางนทานเรองน ยงมขอหามและ

กฎระเบยบตาง ๆ อกมากมายทไมไดระบอยในนทาน แตยงมการปฏบตอยในชวตจรงเมอสาม

ออกไปคลองชางหรอลกหลานออกไปทางานตางถน นนกคอตองหมนทาบญ ทาตวใหสะอาด

หมนเซนไหวผปะกา ไมกวาดบานลงขางลางตองกวาดขนบน ไมโยนของจากในบานออกนอกบาน

“ผหญงทสามออกไปคลองชางปาอย ตองไมกวาดบานลงขางลางตองกวาดขนบน ไม

โยนของจากในบานออกนอกบาน ไมแตงหนา ทาบญ ทาตวใหสะอาด สวดมนตภาวนาใหตา

กลบมาอยางปลอดภย และผมเชอในการเซนไหวผปะกาทเลาผานนทาน เพราะตากบยายยงทาอย

และทกคนในครอบครวกยงทา ใหการเคารพผปะกา ” (ธนกานต แสนด,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

นทานยงสามารถสอสารใหเหนถงความรก ความสามคคใหเกดขนในชมชน ซงการ

ออกไปคลองชางแตละครงตองใชเวลาอยในปานานนบป จงตองชวยเหลอเกอกลกนในทกเรอง ทา

ใหเหนวาชาวกยกบชางมความผกพนกนมาตงแตอดต วถชวตของคนกบปาทตองอาศยเกอกลกน

และในการออกไปคลองชางปาแตละครงจะตองมการเปาสแนงแกลทกครง เพอเรยกใหทกคนมา

พรอมกนเมอตองออกไปคลองชาง และจะใชเมอเกดพลดกนในปา

“การเปาสแนงแกลมมาตงแตอดต ซงปจจบนเมอในหมบานมการรวมตวทากจกรรม

อะไรกจะไดยนเสยงการเปาสแนงแกลขน ซงไดยนมาตงแตเดกจงรสกซมซบและผกพนเปนอยาง

มาก” (วรพงศ แสนด,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

สแนงเกล ทาจากเขากระบอปา เปนเครองเปาทใชในพธกรรมและการให

สญญาณ ทวงทานองทเปาคลายคลงกบเปาสงขในพระราชพธ

ความเชอทแฝงอยในนทาน เปนกศโลบายทบรรพบรษของชาวกยไดสอดแทรกคต

ความเชอเอาไวโดยผานเหตการณจรง และความคดเหนของเยาวชน กสอดคลองกบนกวชาการทาน

หนงทเปนคนเลานทานและรวบรวมนทานพนบานไทยกย กลาววา “คนททาผดทชอนางสรอยใน

นทาน มตวตนจรง เรองนจงถกเลาตอ ๆ กนมาในหมบานมานานแลว เปนอทาหรณใหคนรนหลง

ยงเกดความเชอความศรทธา รวมถงความกลวมากยงขนจงไมกลาทาผดกฎประเพณทบรรพบรษได

ตงเอาไว” (พระอาจารยหาญ ปญญาธโร,สมภาษณ 28 ตลาคม 2554)

DPU

131

ผลการสมภาษณสามารถวเคราะหความหมายตรงและความหมายแฝง ดงน

1. ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอการไมใหตดผม

2. ความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอการปกปกรกษาอกคนให

ปลอดภย

2.นทานเรองต านานพระมอเฒา (กานายหวาวอเดมมออาจง)

ในความคดเหนเกยวกบนทานพนบานเรองตานานพระมอเฒา (กานายหวาวอเดมมออา

จง)เยาวชนสวนใหญ มความเชอในนทานเรองน เพราะการสอสารความหมายดวยคตความเชอทาง

วฒนธรรมถกกลบเกลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต จากนทานเรองนบรรพบรษม

อทธพลกบลกลานของตน สวนหนงของความเชอ คอเยาวชนเชอตามคาบอกเลาของป ยาตายายได

เลาไว เมอกอนมตาแหนงพระมอเฒาจรง แลวกเรยกแขนนางวาบวงบาศกจรง และทสาคญคอ

จากนนคนคลองชางรนหลงกจะไมมใครกลาเอาลกเมยไปคลองชางดวย เพราะถอวาทาผดผปะกา

ซงการเซนไหวผปะกาปจจบนกยงทาอยทกครวเรอน

นทานเรองพระมอเฒา เปนนทานทโดงดงมากในหมบานชาวกย แตปจจบนแทบจะ

เลอนหายไปพรอมกบผเฒาผแกในหมบาน เนองจากเยาวชนไมคอยใหความใสใจกบนทาน เพราะ

นทานเองหากไมมผเลากไมมผฟง หากไมมผฟงกไมมผเลา และเยาวชนไมเคยไดสมผสการเปน

หมอชางหรอ เขารวมการคลองชางเลย มเพยงแคการแสดงชางเทานน ทจะทาใหพวกเขาเหลานม

สวนรวม และมองชางเปนสวนหนงในครอบครว

“ตานานพระมอเฒานน เปนนทานทบอกไดเลยวา คนในชมชนยงนบถอตามขอปฎบต

ของพระมอเฒาอย เพราะเรองราวของพระมอเฒาไดสอนใหหมอชางรนหลงไดตระหนกถง

กฎระเบยบ ประเพณของการออกไปคลองชางอยางเครงครด มความเชอวาหามเอาลกเมยออกไป

คลองชาง เชอในผปะกาทจะคมครองเมออกไปคลองชาง เชอในเรองการไมทาผดผ ผดคร”

(จฑามาศ จงใจงาม,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

การทเยาวชนเกดความเชอนน เปนเพราะนทานเรองนถกเลาตอซ าแลวซ าเลาไมเคยขาด

เยาวชนจงจดจาจนกลายเปนความหมายทางมายาคตขน และบรรทดฐานเยาวชนทกคนถงจะเกดกน

คนละครอบครว อายกตางกน แตทไมตางคอเกดมาในชมชนชาวกยเหมอนกน ฉะนนวฒนธรรม

การสงสอนตาง ๆ จงมลกษณะทคลายกนใกลเคยงกน นทานเรองนเปนนทานทสรางอทาหรณให

DPU

132

คนรนหลงไดเปนอยางด เพราะเปนนทานทสอนการปฎบตตามคาสอนของบรรพบรษ และบรรพ

บรษกแทรกความเชอ โดยความเชอสรางอทธพลตอคนรนใหม

ซงความเชอจากนทานเรองน ทาใหเหนวาเมอเกดปญหาเรองใดเรองหนงขนในชมชน

และไมสามารถหาทางออกหรอแกไขได บรรพบรษจะสรางความเชอวาเหตการณนเกดจากการทา

ผดกฎระเบยบของพระมอเฒา จากตอนหนงในนทานทบอกวา “การคลองชางกไมมการนาภรรยา

หรอผหญงตดตามไปดวยเลย มการบญญตวาเปนขอหามทตองถอปฏบตอยางเครงครด รวมทง

หามไมใหพอกบลกขชางเชอกเดยวกนเดดขาด กอนออกไปคลองชางทกคนตองผานการทาพธปะ

ซะปะซเพอแสดงความบรสทธใจกอนออกเดนทาง เมอคลองชางเสรจแลวแมวาจะไดชางหรอ

ไมไดชางมาดวยกตามตองมาทาพธใหมอกครงเพอแสดงความบรสทธใจ ถาไมไดชางกตองหา

สาเหตวาใครทาผดขอหามหรอขอปฏบตใดบาง ถาไมมใครยอมรบกจะถอวาผททาผดขอหามนน

จะมอนเปนไปเอง บางครงกจะมอาการเจบปวด หรอมอนเปนไปตางๆ นานา ซงเปนความเชอท

มมาจนถงทกวนน” การบญญตไวเชนนคอการหาทางออกและการแกปญหาทอาจจะเกดขนอกใน

กลมหมอชาง ความเชอเหลานจงยงคงอยมาถงปจจบน

สงทสามารถยดเหนยวจตใจของคนในชมชนไดกคอ ศาลปะกา ทชาวกยทกคนตอง

เคารพ และหมนเซนไหว ถงจะไมมการออกไปคลองชางแลวกตาม พธกรรมเหลานกยงคงอย

“ เชอเรองนคะ เพราะป ยาตายายเลาใหฟง ทาใหเราเชอในเรองการเคารพกฎเกณฑตาง

ๆ หามทาผดผ เคารพศาลปะกา” (มณฑตา จงใจงาม, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ เชอในนทานเรองนคะ เพราะทาใหชาวกยรกษาประเพณของชาวกยทมมาในสมย

โบราณ เชนเรองการนบถอศาลปะกา การออกไปคลองชาง การหามทาผดกฎ” (สรยพร อนทร

สาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

สญลกษณทไดจากพระมอเฒาคอ แขนนาง กลายเปนคาเรยกบวงบาศกในปจจบนจะ

เหนไดในทกศาลปะกา ททกคนตองเคารพนบถอ“ฟางเชอเรองนคะ เพราะขนาดบรรดาหมอชางท

เลาเรองนมา เคายงเชอเลยคะ ทสาคญแขนนางทอยในเรองกคอบวงบาศก (เชอกคลองชาง) ทเราใช

กนอยในปจจบนจะเหนไดในศาลปะกาทกบานคะ”(อนนตญา เครอจนทร,สมภาษณ 29 ตลาคม

2554)

DPU

133

ความเชอเหลานเปนความเชอเกยวกบสงเหนอธรรมชาต คอการนบถอผและวญญาณ

รวมกบความเชอทางแบบศาสนา จงทาใหมพธกรรมการบวงสรวงบชาศาลปะกา ซงเปนความเชอ

แบบไสยศาสตร และการเลานทานใหเดก ๆ ในชมชนทเปนลกหลานของตนฟง กจะเปนการตอกย า

ในเรองทเกดใหเดกรนใหมเกดความเชอ ความศรทธา

“เชอครบ เพราะปจจบนผมกยงเหนทบานปฎบตตามกฎระเบยบอยางเครงครด และ

คอยสอนผมเสมอวาไมใหทาผดผ ทาผดกฎ เพราะเดยวอนตรายจะเขาตวเหมอนพระมอเฒา เวลายก

เรองนมาทาใหผมกลวมาตลอด และปจจบนกยงกลวเชนเดยวกน” (วรพงศ แสนด,สมภาษณ 29

ตลาคม 2554)

“ เชอสครบ ลกหลานควาญชางอยากพวกผมยงไงกเชอ เพราะเรองนเราฟงกนมาตงแต

เดกและกเชอกนมาตลอด อาจเพราะเรายงเหนศาลปะกา เหนบวงบาศก เหนพอแมป ยาตายายยง

ยดถอกฎระเบยบตาง ๆ” (ธนกานต แสนด,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“เชอคะ เรองนทาใหปจจบนไมมการเอาลกเมยไปคลองชางปาดวย แตลกเมยกตองถอ

ปฎบตกฎระเบยบอยทบานอยางเครงครดเชนเดยวกน และทาใหคนรนหลงจาและไมทาผดกฎ

เหมอนพระมอเฒาและทบานยงเลาใหฟงเสมอ ๆ มากกกวานทานเรองอนดวยซ า ทาใหเรากลวเหต

ไมดจะเกดกบเรา เราจงตองปฎบตตามกฎเกณฑตาง ๆ ตองเคารพศาลปะกา มการเซนไหวอยเสมอ

ๆ และนทานยงทาใหเรารวาบวงบาศกทเราเหนมาตงแตเดก เปนชอเรยกมาจากอะไร และทาไม

เดยวนไมมตาแหนงพระมอเฒาแลว” (สธดา อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

ผลจากการสมภาษณกลมเยาวชนพบวา เยาวชนเหลาน มความเชอทเกดขนจากบรรพ

บรษเลาตอ ๆ กนมา เชอในพอ แม ตา ยาย ป ยา ของตน ซงนบวาบคคลใกลตวยงมอทธพลใน

เรองราวเหลานอย

“ ชอบเรองนมากคะชอบมาตงแตเดก คอเรองนทาใหเรายงเคารพนบถอศาลปะกา ตอง

เซนไหวมาตลอดตงแตบรรพบรษ และเรองนทาใหคนทออกไปคลองชางมกฎไมใหเอาลกเมย

ออกไปคลองชางเดดขาด หากเอาไปกจะเกดเหตอยางพระมอเฒา” (วรดา ศาลางา,สมภาษณ 29

ตลาคม 2554)

“ เชอเรองนครบ พอแมผมกเชอทกคนในบานเชอหมดครบ เรองนถอวาเปนตานานของ

หมบานเราเลยกวาได มนเปนเหตการณทเกดขนจรงตามทป ทวดผมเคยเลาใหฟงนะครบ คอมน

DPU

134

ไมใชเรองนานเปนพน ๆ ปมนเปนเรองทป ทวดผมเกดทนดวยซ า” (ภาณวฒน รงเรองงา,สมภาษณ

29 ตลาคม 2554)

ความเชอทขาดไมไดกคอ สงทเยาวชนมองเหน สงทเยาวชนยงตองปฏบตเหมอนบรรพ

บรษของตน นนคอการเซนไหวศาลปะกา ในเมอพวกเขาเหลานยงเคารพนบถอศาลปะกาอย จงเปน

สวนหนงทนามาสความเชอ

“เชอในนทานเรองนครบ เปนนทานทเลามาจากเรองจรง เหตการณจรง ปจจบนผมกยง

เชอวามนคอเรองจรง ไมงนป ยาตายายของเราคงไมเรยกแขนนางวาบวกบาศกหรอก และคงไมตอง

เซนไหวผปะกา หรอหากไมใชเรองจรง ป และตาของผมคงออกไปคลองชางโดยพาลกหลานหรอ

เมยออกไปดวยแลวแหละครบ” (วเชษฐ อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

ผลการสมภาษณสามารถวเคราะหความหมายตรงและความหมายแฝง ดงน

1. ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอตาแหนงหมอชางในอดต

2. ความหมายโดยนย (Donnotative Meaning) กคอการทาผดผปะกา

3.นทานเรองคลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง)

ในความคดเหนเกยวกบนทานพนบานเรองคลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง)เยาวชน

สวนใหญ มความเชอในนทานเรองน เพราะการสอสารความหมายดวยคตความเชอทางวฒนธรรม

ถกกลบเกลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต ซงคาถาอาคมมอยจรง แตปจจบนไมไดถก

ถายทอด เพราะการใชคาถานนตองรกษากฎระเบยบอยางเครงครดหามทาผดผปะกาไมอยางนน

ของกจะเขาตวอาจถงแกชวต คาถานสามารถสยบชางไดจรง ๆ เคยมคนทามาแลวในอดต

นทานเรองนสรางความเชอและยงปฎบตตามกฎทมในนทานอยางเครงครด ซงมความ

เชอในอานาจลกลบ นนคอคาถาอาคมในการคลองชาง เชอวาคาถาทราเรยนมาสามารถจบชางปาได

โดยงาย แตคนทมคาถาตองตองประพฤตด ทาด เคารพและปฎบตตามกฎอยางเครงครด ทงนคงเปน

กศโลบายของบรรพบรษทสรางเอาไวเพอใหทกคนปฎบตด ทาด เชอฟงคาสงสอนของบรรพบรษ

เมอทกคนปฎบตไดเชนนกจะไมมใครมาทาอนตรายเราได ความดจะเปนเกราะปองกนตวเอง

เหตการณนตาอนทรลมปวยและตายลงไปดวยสาเหตใดไมมใครร เมอไมมสาเหตกกลายเปนความ

เชอวามอานาจลกลบ นนคอการทาผดผปะกา (ผบรรพบรษ) ถกผปะกาทาโทษ ฉะนนทกคนจงตอง

เคารพนบถอผปะกาเหนอสงอนใด

DPU

135

ปจจบนไมมการถายทอด เนองจากการเสยชวตของนายอนทร ฉะนนทกคนทออกไป

คลองชางจงตองจบชางดวยความสามารถของตนเองจะทาใหชางทจบมาได แสนร สอนงาย เชอฟง

และเปนการสอนคนรนหลงวาหากไมปฎบตและเคารพผปะกา กจะเกดเหตรายกบตนได

“เชอคะ เพราะการออกไปคลองชางมขอทตองปฎบตอยางเครงครดมากมาย ในนทาน

เรองนใครมวชานตดตวมทงขอดและขอเสย เพราะวาจะสงผลดและผลรายขนอยกบการปฎบตตาม

กฎของหมอชาง ตองเคารพนบถอผปะกา เซนไหวทกครง กอนออกไปคลองชางกตองเปาสเนงแกล

เพอความปลอดภย และตาเคยเลาใหฟงวาเคยไดยนตาทวดทอง ทองเปนภาษากย แตไมไดรบการ

ถายทอดมา เพราะทานบอกวาถาทาไมดของจะเขาตว ผดครกอาจทาใหเรามอนเปนไป เพราะอยาง

นนนเลยเชอคะ” (สธดา อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“เชอสครบ ทาใหเราทกคนตองเครงครดในขอควรยดถอปฎบตในการออกไปคลองชาง

แลว ยงทาใหเราไดรวาการเปาสแนงแกลเพอสรางความปลอดภย ซงปจจบนกยงเปาอยแสดงวาเรา

ยงอยในความปลอดภยเสมอ” (วรพงศ แสนด,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

สญลกษณอยางสแนงแกล ยงมใหเหนในปจจบน เมอมการแสดงชางเพอเรยกรวมตว

ควาญชางและชางรวมถงผทจะเขาชมการแสดงชาง กจะมการเปาสแนงแกล ถอวาเปนเสนหของ

ควาญชางเลยทเดยว แตจรง ๆ แฝงไปดวยการตองการความพรอมเพรยงในหมคนคลองชาง การเปา

เรยกกนเมอพลดหลงในปา รวมทงเปาเพอสรางความปลอดภยใหทกคน

ปจจบนคาถาคลองชางไดตายไปกบบรรพบรษของหมอชาง จงไมมใหเหนหรอไดยน

ในปจจบน แตนทานยงสามารถทาใหทกคนยงรวาอดตวาเคยมคาถาอาคมจรง ๆ ถงแมคาถาจะเลอน

หายไปแตทกอยางจะยงจดจาฝงแนนอยกบความเชอของทกคนในชมชน

“ในนทานเรองน เปนนทานทบรรพบรษไดถายทอดเรองราวตาง ๆ ทเปนความจรงมให

ฟง เพอใหเราจดจางาย วชาสยบชางในปจจบนไดเลอนหายไปแลว เพราะไมมการออกไปจบชาง

จรงแลว” (จฑามาศ จงใจงาม,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“เราตองปฎบตตามกฎระเบยบของหมอชาง ตองมการเปาสแนงแกลเพอปกปอง

คมมครองตวเองและทกคนทไปดวยกน คาถาวชาตาง ๆ ขนอยกบการใช ซงปจจบนไมมแลว”

(ภาณวฒน รงเรองงา,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

DPU

136

มเยาวชนคนหนงไดรจากตาของตนในเรองคาถาเหลาน จงเกดความเชออยางไมม

เหตผลวาทาไมถงเชอ “ตาบญมา แสนด ตาของผม กเคยเลาเรองนใหฟงซงตาของผมเองกไมได

คาถานมาหรอก เพราะไมกลาใชกลวทาผดแลวตองมอนเปนไป เพราะตองรกษากฎระเบยบอยาง

เครงครดและเยอะมาก” (ธนกานต แสนด,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

ปจจบนถงแมวาไมมการออกไปคลองชางปาแลว แตกยงมการเซนไหวผปะกาอยเสมอ

ๆ ไมวาจะเปนวนพระ วนสาคญตาง ๆ “ การเปาสแนงแกลยงมตลอด การเคารพผปะกากยงตองทา

ตลอดทกบานทกคน หรอทงหมบานนนแหละ ถงคนทไมอยบานปหนงกตองกลบมาทา กลบมา

เซนไหว เรองคาถาสยบชาง ไมมใครไดศกษาไวเลย เทาทรตาของผมกไมไดเรยนมาครบ ใชความ

สามารตวเองในการจบ” (สรกาญ จาปาทอง,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ นทานทาใหหนเชอในสงศกดสทธทเรามองไมเหน ทสามารถทาอนตรายเราไดทก

เมอและกใหความคมครองเราไดทกเมอ อยทเราปฎบตตวเอง วาถกตองหรอผด สวนคาถาสยบชาง

หนเองเคยไดฟงมาวามนม แตไมเคยไดยนหรอฟงคาถาเหลานทพดถงเลย” (ทสรกา ยบรมย,

สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

ผลการสมภาษณสามารถวเคราะหความหมายตรงและความหมายแฝง ดงน

1. ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอการคลองชาง

2. ความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคออานาจเรนลบจากคาถาการคลอง

ชาง

4. ก าเนดชางในแดนสวรรค (อมาเลอดอาจงนองกาแตะซาหวน)

ในความคดเหนเกยวกบนทานพนบานเรองกาเนดชางในแดนสวรรค (อมาเลอดอา

จงนองกาแตะซาหวน)เยาวชนสวนใหญ ไมเชอในนทานเรองน เพราะนทานไดสรางความ

สนกสนาน สรางใหเหนถงความสาคญของชาง เพราะทกสวนของชางมเทพรกษา ฉะนนผทเปน

เจาของชางและเมอรประวตของชางกจะไมกลานาอวยวะตาง ๆ ของชางไปขายหรอทาลาย ซงชาง

ถอวามบญคณกบคนเลยงชางทกคน แตปจจบนคนรนหลงไมคอยเชอในสงเหลาน ทาใหพบเหน

การคาขายอวยวะของชางอยประจา

นทานเรองน มเคาโครงเรองคลาย ๆ กบนทานเรองการกาเนดชางในเมองมนษย เปน

ความเชอตามคตพราหมณ เมอหลายคนมความเชอวาพระพรหมสรางโลก เชอวาชางเคยเปนสตว

DPU

137

ชนสงมากอน เชอเกยวกบชางเอราวณซงเปนชางทมรปรางแปลก คอมเศยรสามเศยร แตละเศยร

มเจดงา แตละงามเจดสระโบกขรณ แตละสระโบกขรณมเจดอบล (ดอกบวเจดกอ) แตละกอม

เจดดอก แตละดอกมเจดกลบ แตละกลบมเจดนางเทพธดานางเทพธดาหนงมเจดนางทวาร ทก

เสนขนของนางบรวารกจะมวมาน มเทพอปสรอกมากมาย

ชางเอราวณ เปนพาหนะของพระอนทร สวนชางตระกลอนๆ กจะอยรบใชเปน

พาหนะเทวดา พระพรหม พระยมราช พระนาครนทร ฯลฯ เปนตน ชางเอราวณมจรงหรอไม แต

ทกคนคงเคยเหนไมวาจะเปนชางเอราวณทสมทรปราการ หรอตามโบสถวหารของวด จะเหนไดวา

เปนเรองราวทมาทางพระพทธศาสนาทเราเคยเรยนหรอเคยฟงเคยเหนเมอเขาวด ดวยขอมลเหลาน

จงทาใหมเยาวชนบางสวนเชอในนทานเรองน

“ ชางมนกคงเกดมาปกตคงไมไดมใครเนรมตขนมาหรอกคะ และชางจะเคยอยบน

สวรรคจรงหรอปาวกเปนเรองแปลก สวนมากตงแตเดกเคยคดวามแคเทวดาทอยบนสวรรค แตมน

คงไมมจรงหรอกคะ ถามจรงทาไมเราไมเคยเหนเทวดาเลย” (สรยพร อนทรสาราญ, สมภาษณ 29

ตลาคม 2554)

“ไมเชอครบ ผมวามนคลาย ๆ เรองสงครามยกษกบเทวดา นาจะแตงขนมาใหเดก ๆฟง

แตฟงเขาในยากมาก อาจเปนเพราะวาเราจะจาในเรองทคดวาจรงและนาเชอมากกวา” (ภาณวฒน

รงเรองงา,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“คงไมเชอนะคะ ถงจะดออกมาทางศาสนากตามมนดเกนจรงไปคะ ฟงไดเลาไดแตให

เชอไมเชอคะ เรองกสนกดแฝงความร” (มณฑตา จงใจงาม,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ไมคอยไดฟงเรองนเลย ขเกยจเขาวด เลยฟงครงเดยวจาไมคอยไดหรอกครบ แตผมไม

เคยฟงจากทบานเลานะ กสนกดแตเรองราวมนจรงจงมาก เวลาเรยนกเครยดมาเจอเรองนกไม

แตกตางจากฟงพระเทศนเลย” (วเชษฐ อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

ผลการสมภาษณสามารถวเคราะหความหมายตรงและความหมายแฝง ดงน

1. ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอการกาเนดชาง

2. ความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอชางเปนสตวชนสง

DPU

138

5.นทานเรองสงครามยกษกบเทวดา (สงกรามหยกนองเทวเดย)

ในความคดเหนเกยวกบนทานพนบานเรองสงครามยกษกบเทวดา (สงกรามหยกนอง

เทวเดย)เยาวชนสวนใหญ ไมเชอในนทานเรองน เพราะมองวาเปนเรองทแตงขนมาเพอสรางความ

สนกสนาน สรางความจดจอใหเยาวชนเกดสมาธ แตนทานเรองนไดแฝงความเชอทเชอมโยงชางกบ

หลกพระพทธศาสนา ดวยประการสาคญทถกสอนมาวา “พระพรหมสรางโลก” การทมการ

สาปแชงชางกนาจะมมาตงแตอดต และลกษณะของชางกตรงกบสงทถกแชงไว

“เรองน ไมเชอคะ มนดเปนเรองเลาเพอสนกสนานเทานน ไมนาจะมอะไรใหเราเชอ แต

คงตองการแฝงเรองอวยวะของชางใหเราไดรมากกวา” (มณฑตา จงใจงาม,สมภาษณ 29 ตลาคม

2554)

“ ไมเชอคะ เพราะนทานมนดไมนาจะเปนเรองทเกดจากเรองจรง มนเกนจรงไปนะคะ

แตเนอเรองมนกฮา ๆ ด สนกตรงสาปนแระคะ ถาเราสาปไดอยางนกคงด” (อนนตญา เครอจนทร

,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

นทานเรองนไดสอนลกษณะของชางใหเดก ๆ ไดเขาใจงายขน บรรพบรษไดใช

จนตนาการในการเลานทานเรองนไปสลกหลาน เพอสรางความสนกสนานตอผทไดฟง สรางให

เกดความจดจา และกสรางความเชอ เพราะวานทานเรองนไดบอกสงทเยาวชนทกคนคลกคลนนคอ

ชาง

เยาวชนยงเชอในสงทผใหญเลาผใหญสอน โดยเฉพาะผทมอานาจหรอมอทธพล เชน

คณคร พระ พอแม ป ยาตายาย เปนตน แตในขณะเดยวกนกลมตวอยาง แสดงใหเหนถงการไดม

โอกาสคลกคลกบชางมากกวาเดกคนอน ๆ ตงแตเกด เพราะอยกบชางมาตงแตแรกเกด แตกลบไม

เคยสงเกตสงทอยใกลตวเอง

“ วาเรองมนกสนกดคะ บางครงเราอยกบชางตงแตเดกไมเคยสงเกตวาเหงอชางออก

ทางไหนเหมอนกน นทานมนกทาใหเราไดร แตสวนเรองสาปใหชางเปนอยางนกคงไมเชอมนเวอร

ไปนะคะ” (สรยพร อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ เปนเรองทไมนาเชอนะคะ เวอรมาก ๆ มนคงไมมการเกดขนจรง ถงจะเปนเรองแตง

กแตงไดเกนจรงไปนะคะ แตกยอมรบวาเรองนทาใหเรารอวยวะของชางวาอยตรงไหน แตสตวก

DPU

139

ตองมอวยวะของมนมาตงแตแรกอยแลวคงไมตองรอคาสาปจากใครหรอก” (วรดา ศาลางาม,

สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

ผลการสมภาษณสามารถวเคราะหความหมายตรงและความหมายแฝง ดงน

1. ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอชางถกสาป

2. ความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอการแสดงใหเหนอวยวะและ

ลกษณะของชาง

6.นทานเรองก าเนดชางในเมองมนษย (อมาเลอดอาจงนองกาแตะกย)

ในความคดเหนเกยวกบนทานพนบานเรองกาเนดชางในเมองมนษย (อมาเลอดอาจงน

องกาแตะกย)เยาวชนสวนใหญ มความเชอในนทานเรองน เพราะการสอความหมายดวยคตความ

เชอทางวฒนธรรมถกกลบเกลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต เยาวชนมความเชอท

เชอมโยงกบหลกทางพระพทธศาสนา มสวรรค มฤาษอยจรงในปจจบน เรองสาปแชงคงเปนเรอง

งายสาหรบผมคาถาอาคม ซงในจงหวดสรนทรกโดงดงในเรองคาถาอาคม และในนทานมตาแหนง

หมอชาง แสดงวาพนฐานของนทานยอมสรางมาจากเรองจรง ในอดตอาจมเหตการณเหลานขนจรง

เพยงแคเราไมไดอยในเหตการณนนดวยเทานนเอง

“นทานเรองกาเนดชางในเมองมนษย เหมอนเปนเรองแตงทสรางความสนกสนาน แต

ในเนอเรองมตาแหนงหมอชางนนกคอ ครบาใหญ ฉะนนเรองนตองสรางมาจากพนฐานของเรอง

จรงอยางแนนอน” (สรยพร อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“เชอในนทานเรองนคะ เพราะวาทาใหเราไดรวาทมาของหมอชางมาไดยงไง” (มณฑตา

จงใจงาม, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“หากเชอเรองสวรรค เรองอทธฤทธของฤาษ กตองเชอเรองนคะ เพราะวาในอดตหรอ

สมยหลายพนปคงมอะไรแบบนขนจรง” (อนนตญา เครอจนทร,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“เชอคะ เพราะวาคาถาอาคมของจงหวดสรนทรยงมการสบทอดและใชไดจรงอย กบ

เรองทสาปเรองอทธฤทธของฤาษ ยงไงกตองเปนเรองจรงคะ ชางอาจเกดมาแบบนจรง ๆ ตามนทาน

เรองน”(สธดา อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

DPU

140

การเปดรบเทคโนโลยตาง ๆ ของกลมเยาวชน ไมวาจะเปนอนเตอรเนต โทรทศน ฯลฯ

ทาใหเยาวชนสามารถคดวเคราะหเรองราวตาง ๆ ไดดวยตวเอง สงทเชอและไมเชอ สวนหนงเปน

เพราะบรรทดฐานของครอบครว บรรทดฐานความร และประสบการณตาง ๆ ในชวต

“เชอวาเปนเรองจรง เพราะตอนเดกกเคยสงสยวาทาไมตองมหมอชาง สดทายกได

คาตอบจากนทานเรองน โดยพระพรหมสงหมอชางมาดแลชางบนโลกมนษย มเหตการณหลาย

เหตการณทออกมาทางพระพทธศาสนา และตาเคยเลาใหฟงวาสมยกอนมพระฤาษจรง ประกอบกบ

เคยดละครตอนเชาทางชอง 7 ตงแตเดกกเหนพระฤาษเสกโนนนสาปกไดทาไดทกอยาง เกงกลาม

อทธฤทธ เลยคดวาเรองนนาจะเลามาจากเรองจรงถงไมใชเรองจรงทงหมด ผมกเชอครบ” (สรกาญ

จาปาทอง,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

นทานเรองนถกสรางขนมา เพอใหสงใดสงหนงมคณคา หรอใหมประวตความเปนมา

ในเหตการณนน ๆ ความเชอเกดจากการสงเกตเรองใดเรองหนงของบรรพบรษ ซงอดตทกคนเชอ

ในปรากฎการณธรรมชาต เรองการกาเนดโลก และจกรวาล สรรพสงมชวต เปนความเชอทฝงแนน

ในจตใจ เชอวาสตวตาง ๆ มตนกาเนด เชอทางพระพทธศาสนา เชอในพระพทธเจา มความศรทธา

และเลอมใสผมอทธฤทธอยางพระฤาษ มความเชอในผทมคาถาอาคมหรอเวทมนต เชอแมกระทง

ความฝน เปนตน

“ เชอ มนอาจจะเปนการกาเนดชางในสมยกอนกได สมยหลายรอยหลายพนป ไมม

อะไรบอกเราไดวาเปนเรองจรงหรอไมจรง นาเชอหรอไมนาเชอ” (ธนกานต แสนด,สมภาษณ 29

ตลาคม 2554)

ผลการสมภาษณสามารถวเคราะหความหมายตรงและความหมายแฝง ดงน

1. ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอการกาเนดชาง

2. ความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอทมาของหมอชางทผกเรองกบ

ลกษณะของชาง

DPU

141

7.นทานเรองลกชางปา (กอนเจยงโคด)

ในความคดเหนเกยวกบนทานพนบานเรองลกชางปา (กอนเจยงโคด) เยาวชนสวน

ใหญ ไมเชอในนทานเรองน เพราะนทานไดสรางความสนกสนาน สรางเรองราวเหตการณใหเหน

ความผกพนระหวางคนกบชาง

เปนนทานททาใหคนรนหลงไดรวา เคยเกดภยภบตความแหงแลงในทก ๆ ป ซง

อาชพหลกคอการทานากทาไมได ทาแลวกไมไดขาว ชาวบานจงเลอกวธทไปหาของปา เปนภาพวถ

ชวตในอดตของชมชนชาวกย นามาสเรองความผกพนระหวางคนกบชาง โดยเปนการเลาทเหนอ

ธรรมชาตมาก ซงการทคนจะทองกบชางเพยงแคดมปสสาวะชางคงเปนไปไดในปจจบน แตในอดต

จะเคยเกดขนจรงไหมอนนกคงไมมใครใหคาตอบได เพราะเปนนทานทเลาตอ ๆ กนมาหลายชว

อายคน

“ แปลกนะคะทคนสมยกอนทาไมชอบดมฉชางจง อาจเปนเพราะชางตวใหญฉเยอะ แต

เมอกอนอาจเกดขนไดจรง ๆ กได ไมงนจะมเรองราวเหลานเกดขนมาไดยงไง มนคงมสวนอะไรท

แตงเพมและกเปนเรองจรงดวยกได” (สรยพร อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

ในชวงฤดทแลงจดแทบไมมน ากน รองน าทเปนรอยเทาของชางทมกจะมฉของชางนน

อาจจะเปนทางเลอกหนงของคนในชวงนนทตองเลอกดมฉชาง และคนมวธการสอสารกบชางได

จรง จากการสงเกตการฝกชางใหแสนร ฉะนนแลวอดตกอาจใชวธเดยวกนในปจจบน หรอไมชางก

สามารถเขาใจภาษากายภาษาพดของคนได ดวยความผกพนระหวางคนกบชาง

นทานแตงขนมาเพอเลาในงานตาง ๆ ในชมชน เชนงานวด งานบวช งานแตง เปนตน

“วาเรองมนคลาย ๆ เรองลกชางนะคะ มนเปนนทานหลอกเดกมากกวา เลาเพอความ

สนกสนานเวลาในหมบานจดงานตาง ๆ เชนงานวด หรองานบวชนาคชางอะไรแบบน” (สธดา

อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“เลามาแนวนหลายเรองมาก แตมนไมนาเชอนะคะวาจะเกดขนจรง อาจแคแตงขนมา

เพอความสนกสนาน มเรองเลาใหลกหลานฟงมากกวา” (จฑามาศ จงใจงาม,สมภาษณ 29 ตลาคม

2554)

DPU

142

การพสจนวาเรองนนเปนเรองจรงหรอไมจรง เปนเรองทนาเชอหรอไม เยาวชนคงจะม

การวเคราะห ไตรตรอง หรอวธการลงมอปฎบต ทกอยางลวนขนอยกบความคดและประสบการณ

ของแตละคน

“เวอรไป เพราะเคยลองดมแลวไมอรอยเลย มนคงไมทองงายอยางนนหรอกครบ อยาง

นผมไปดมฉมาผมกทองกบมาไดเลยสครบ ตลกดครบเรองน” (สรกาญ จาปาทอง,สมภาษณ 29

ตลาคม 2554)

ผลการสมภาษณสามารถวเคราะหความหมายตรงและความหมายแฝง ดงน

1. ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอการตงครรถระหวางคนกบชางใน

อดต

2. ความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอผกพนระหวางคนกบชาง และวถ

ชวตของชาวกย

8.นทานเรองลกชาง (กอนอาจง)

ในความคดเหนเกยวกบนทานพนบานเรองลกชาง (กอนอาจง)เยาวชนสวนใหญ ไมเชอ

ในนทานเรองน เพราะ เปนนทานทสรางมาเพอความสนกสนาน หรอสรางนทานขนเพอประกอบ

สถานทปราสาทเทานน แตนทานเรองนไดแฝงความเชอเอาไว เชนแสดงใหเหนความผกพน

ระหวางชางกบชาวกย ความรกของพอทมตอลก และสงของเครองใชในอดตทสามารถนามาจาก

อวยวะตาง ๆ จากชาง

“ผมวา มนกมหลกฐานทมสวนชวยใหเรองนเปนเหมอนเรองจรงนะครบ นนกคอ

สถานททเกดนทานเรองนขนจรง ผมเคยไปเทยวทปราสาทหน เรองเลานกคลายกนเพยงแคชอเรอง

มนตางกนเทานนเอง คอบานเราเรยกนทานเรองนวาลกชางปา แตทางอาเภอปราสาทเรยกวา นาง

ผมหอม” (วรพงศ แสนด,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

การเลานทานของบรรพบรษหรอการเลานทานของผใหญนน อาจมการสอดแทรก

ความจรงบางสวนลงไปเพอใหเดกเกดความเชอ ความศรทธา และนทานเรองนทาใหสามารถสมผส

ถงความรกความผกพนระหวางคนกบชางการอาศยอยรวมกนของคนกบสตว

DPU

143

“เรองทแตงขนมาเพอสรางความสนกสนานเทานน ไมไดเกดจากเรองจรงหรอกคะ แค

มชางเขามาเกยวของในเรองทาใหเรารสกผกพนเทานนเอง” (อนนตญา เครอจนทร,สมภาษณ 29

ตลาคม 2554)

“มองวาเปนเรองทสรางความสนกสนาน เพราะวามนคงไมใชเรองจรง แตเวลาผใหญ

เลาใหเราฟง อาจทาใหเราคดวาเปนเรองจรง แตหากลองคดตามเรองทเลา เมอโตขนกจะเขาใจเองวา

เปนนทานหลอกเดก” (สธดา อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

ดวยวฒภาวะและการเจรญเตบโตของกลมเยาวชนทไดสมภาษณนน ทาใหเยาวชนม

ความคดเปนของตวเองมากขน สามารถวเคราะหนทานไดเอง โดยไมตองพงผใหญเหมอนตอนวย

เดก และปจจบนมเทคโนโลยเขามามากมาย อาท โทรทศน คอมพวเตอร อนเทอรเนต

โทรศพทมอถอ ฯลฯ ทาใหเยาวชนมความคดความอานกาวหนาเรวขน จงไมคอยยดตดกบชมชน

“ ผมไมเชอในนทานเรองนครบ มนไมมทางทจะเกดขนจรงไดเลย เปนเรองทสนกมาก

ๆ มสตวปาเขามาเกยวของ ตอนเดก ๆ ผมกคดวามนเปนเรองจรง แตพอผมโตขนมากรวาไมใชเรอง

จรงเลย เปนเรองทเลาสรางความสนกสนานในครอบครวมากกวา” (ภาณวฒน รงเรองงา,สมภาษณ

29 ตลาคม 2554)

“ ยายชอบเลาใหผมฟงกอนนอนทกคน แลวชอบบอกผมวามนคอเรองจรง แตผมโตมา

กไมไดฟงอกเลย และคดวาเรองทฟงมาแตเดกกคงไมใชเรองจรง” (ธนกานต แสนด,สมภาษณ 29

ตลาคม 2554)

นทานเปนสารตวหนงทใชในการสอสารความเชอจากบรรพบรษสลกหลานรนปจจบน

แตดวยยคสมยทเปลยนไป ความเชอกอาจถกลบเลอนไปดวยกาลเวลา ฉะนนแลวนทานยอมมทงผท

เชอและไมเชอ ขนอยทประสบการณ การวเคราะหนทานของแตละคน

“ แตความจรงแลวเรองน บางครงปราสาททพดกนอาจเกดขนมากอนแลว แตแตงเรอง

นสรางขนมาเพอใหมทมา (ประวตศาสตร)ของปราสาท สรางความจดจาและเลาตอกนไปไดงาย ๆ”

(จฑามาศ จงใจงาม,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“คดวาจะเรองจรงหรอไมจรง มนกเปนนทานทนาจะมคนพดถง เพราะวาถามนหายไป

กนาเสยดายนะครบ แตถาถามถงความเชอ ผมไมเชอ เพราะมนไมนาจะมเรองทเกดขนระหวางคน

DPU

144

กบสตวทจะทองกนไดงาย ๆ และกไมมโอกาสจะทองดวยเพราะแตกตางกน” (สรกาญ จาปาทอง

,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

ผลการสมภาษณสามารถวเคราะหความหมายตรงและความหมายแฝง ดงน

1. ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอคนทองกบชาง

2. ความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอสงทเกดขนในปราสาทหนบาน

พลวงในอดต แสดงถงความรกทพอมตอลก

9.นทานเรองชางบน (อาจงปาลร)

ในความคดเหนเกยวกบนทานพนบานเรองชางบน (อาจงปาลร)เยาวชนสวนใหญ ไม

เชอในนทานเรองน เพราะมองวาเปนเรองทแตงขนมาเพอสรางความสนกสนาน สรางความจดจอ

ใหเยาวชนเกดสมาธ แตนทานเรองนไดแฝงความเชอวาการใหทกขแกทาน ทกขนนถงตว

นทานเรองนเปนเรองตลกขบขน แตในเนอหาของนทานกยงไมทงเรองจรง นนกคอชอ

ของตวละครในเรอง ทชอวานายสข และกเสยชวตโดยการถกชางทบตาย แตคนเลาไดบวก

จนตนาการของตวเองเขาไปเพอสรางความสนกสนานเวลาเลา และทาใหผฟงไมเครยด เพราะเปน

เรองความเปนความตายทกลายเปนเรองตลกไป

“ เรองนมสวนจรงอยนะครบ นายสขมตวตนจรงและเคากถกชางทบตายจรง ๆ แตเรอง

จรงชางอาจไมไดลอยสงดวยแมลงวนกได หรออาจเปนอยางนทานกได แตผมเชอครบ” (สรกาญ

จาปาทอง,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ ใชคะนายสขมตวตนจรง และกถกชางทบตายจรง ๆ แตจากนอาจจะแตงเพมเตมให

เปนเรองสนกสนานไมเครยดกไดคะ” (ทสรกา ยบรมย, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

นทานเรองน เปนเรองทมความตลก สนกสนาน เหมาะกบการนาไปเลาตอใหเดก ๆ

ฟง สรางความสมพนธทดใหกบคนในครอบครว มเรองราวพดคยกน

“ เรองนเปนเรองตลกมากกวาคะ คงเลาตอ ๆ กนมาในงานบนเทงตาง ๆ เชน งานวด

มากกวา ฟงแลวไมเชอวาจะเปนเรองทเกดขนจรงนะคะ” (มณฑตา จงใจงาม, สมภาษณ 29 ตลาคม

2554)

“ ฟงแลวฮาดคะ สนกมาก แตไมเชอวาจะเกดขนจรง คงเปนเรองแตงมากกวา” (สรยพร

อนทรสาราญ, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

DPU

145

“ นทานตองการจะบอกความอดมสมบรณของหมบานเรานะคะ ฟางไมเชอเรองชางจะ

บนไดเพราะแมลงวน แตเชอเรองความอดมสมบรณทเกดขนในหมบานเราคะ” (อนนตญา เครอ

จนทร, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“เรองนสนกดคะ และกเหนดวยกบพฟางคะวานทานตองการใหเหนถงความอดม

สมบรณของหมบานเรา”(สธดา อนทรสาราญ, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ผมวาเปนเรองทไมนาเชอวาจะเกดขนจรงครบ แตตอนเดกผมกเชอนะครบ เพราะวา

ตอนเดกฟงอะไรกเชอหมด เชอผใหญครบ” (วรพงศ แสนด, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ชอบเรองนคะ ไมเครยดด แตไมมอะไรทาใหเกดความเชอไดเลยคะ เปนเรองตลกซะ

มากกวาคะ” (จฑามาศ จงใจงาม,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ไมเชอนะคะ แตสนกดคะเรองน มนเปนเรองหลอกเดกแน ๆ เลย แตดนะฟงเมอตอน

เดกเลยโดยหลอกได” (วรดา ศาลางา,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ ผมไมเชอครบ แตชอนายสขถงจะมจรง แตมนเวอรไปทชางจะบนได” (ภาณวฒน

รงเรองงา, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ ผมไมเชอครบ มนเปนเรองทไมนาเชอเลย แตกชอบฟงนะครบ แถมเอาไปเลาตอให

นอง ๆ ฟงดวย” (ธนกานต แสนด, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ ผมไมเชอครบเพราะผมไมคดวา ชางจะลอยไดดวยแมลงวนจรง ๆ เพราะชางตวมน

ใหญมาก” (วเชษฐ อนทรสาราญ, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

ผลการสมภาษณสามารถวเคราะหความหมายตรงและความหมายแฝง ดงน

1. ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอชางบนได

2. ความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอผลกรรมของนายสขทไดทาไว ให

ทกขแกทานทกขนนถงตว

10.นทานเรองลกพญาชางเผอก

ในความคดเหนเกยวกบนทานพนบานเรองลกชางปา (กอนเจยงโคด) เยาวชนสวนใหญ

ไมเชอในนทานเรองน เพราะนทานไดสรางความสนกสนาน สรางเรองราวเหตการณใหเหนความ

ผกพนระหวางคนกบชาง นทานเรองนคลาย ๆ กบเรองลกชางปา และลกชาง จะแตกตางกนกดวย

วธการเลาและการสอดแทรกเนอหาของผเลา โดยในนทานทาใหเราไดเหนถงความแหงแลงทมก

DPU

146

เกดขนในอดต ทาใหคนในชมชนตองเกบผก หกฟน ขดกลอย ขดมนจากในปามาเปนอาหารอย

เสมอ ดวยนาทชวตทหญงสาวคนหนงหวน ามาก เลยตองดมปสสาวะชางเขาไปเพราะเธอคดวาเปน

แองนาฝน เลยเกดการตงครรถขน ซงสงทเลาเปนสงทเหนอธรรมชาตมาก

ประสบการณของเยาวชนนามาสความคดทแตกตาง เหตผลเยาวชนทไมเชอในนทาน

สวนหนงเปนเพราะสงทเยาวชนเหลานสงเกตเหนเองโดยไมตองมใครมาชนาแนวทาง ดวย

ประสบการณและอายทโตขนกทาใหมมมองแตกตางไปจากวยเดกทใครพดอะไรกเชอหมด

“คดวาทเคยไดยนนทานเรองนมาเนอหามนคลาย ๆ เรองลกชางคะ เลยมองวาเหมอน

นทานหลอกเดก” (สธดา อนทรสาราญ,สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“เรองนอาจเปนเรองลกชางกได แตคนเลาคนละคนกนเลยทาใหมนกลายเปนคนละ

เรอง แหลนวามนไมมความนาเชอถอ หากมนเปนเรองเดยวกนกบลกชางอยางทแหลนคด มนกคง

ไมแตกตางอะไรกบเรองลกชาง ทแหลนคดวาแตงขนมาใหคนรจก สถานทจรง อนนกอาจจะแตง

ใหคนรจกพญาชางเผอกกได” (จฑามาศ จงใจงาม, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ คดวากไมนาเชอนะคะ หากเนอเรองมนคลายกบเรองลกชาง จรง ๆ มนคงเปนเรอง

แตงขนมาลอย ๆ สรางความสนกสนาน ทาใหผใหญมเรองเลาใหเดกฟง” (วรดา ศาลางา, สมภาษณ

29 ตลาคม 2554)

“คดวา ไมเชอแนนอน เพราะมนคงไมมหศจรรยขนาดนนมง มนจะทองกนงาย ๆอยาง

นนเลยหรอ ไมใชผมไมเคยลองดมนะ เคยลองดมตอนเดก ๆ กไมเหนทอง หรอเพราะวาผมไมใช

ผหญงกไมรนะ แตกไมเหนมอะไรเกดขน” (สรกาญ จาปาทอง, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

ผลการสมภาษณสามารถวเคราะหความหมายตรงและความหมายแฝง ดงน

1. ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอลกพญาชางเผอก

2. ความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอการตงครรถระหวางคนกบชางใน

อดตทาใหเหนถงความผกพนระหวางคนกบชาง และวถชวตของชาวกย

11.นทานเรอง คนปากมาก (กยกาเนาะหวาวปน)

ในความคดเหนเกยวกบนทานพนบานเรองคนปากมาก (กยกาเนาะหวาวปน)เยาวชน

สวนใหญ ไมเชอในนทานเรองน เพราะนทานไดสรางความสนกสนาน แตนทานทองถนนมกมชาง

มาเกยวของดวยเสมอ ถงไมเชอในเนอเรองของนทาน แตคตทสอดแทรกไวเยาวชนทกคนมความ

DPU

147

เชอเกดขน นนกคอการพดมากยอมสงผลเสยตอตนเอง นทานเรองนสามารถสอดแทรกแนวคดด ๆ

เอาไวไดอยางแนบเนยน จะเชอไมเชอขนอยกบมมมองของเยาวชนแตละคน โดยการแตงนทาน

เรองนขนมาจะตองมชางเขามาเกยวของ เพราะจะไดรวาคนกบชางมความผกพนกนมายาวนาน

“เปนนทานทตลกมากกวานะคะ สนกด แตนทานบานเรานมกจะมเรองชางมาเกยวของ

ตองเลย” (สธดา อนทรสาราญ, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“คงไมเชอนะคะ เปนนทานทสรางความสนกสนานมากกวา นาจะแตงมาในงานใดงาน

หนง” (มณฑตา จงใจงาม, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ฮาด ผมชอบ แตคงเปนไปไมไดหรอกทจะเกดขนจรง” (สรยพร อนทรสาราญ,

สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ไมเชอครบ ผมวาเปนเรองตลก ทเลาตอๆกนมา ผมไมเชอหรอกวาจะเกดขนจรง”

(ภาณวฒน รงเรองงา, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“สนกดคะ กานตวาเปนนทานทแตกตางจากทอนมาก” (ธนกานต แสนด, สมภาษณ 29

ตลาคม 2554)

“หลวงตาเลาเคยเลาใหฟง ผมวาเลาเพอใหผมมสมาธอยกบวดมากกวานะครบ” (สร

กาญ จาปาทอง, สมภาษณ 29 ตลาคม 2554)

“ตลกมาก เคยฟงหลายครงกยงตลกไมเบอ” (ทสรกา ยบรมย, สมภาษณ 29 ตลาคม

2554)

“เคยฟงทหลวงตาเลาเหมอนกน แตนานมาแลว ต งแตเดก ๆ คงเลาไมใหผมวงเลน

มากกวา เพราะเวลาเลาเรองอะไรตลก ๆเดกมกสนใจนงฟง” (วเชษฐ อนทรสาราญ,สมภาษณ 29

ตลาคม 2554)

ผลการสมภาษณสามารถวเคราะหความหมายตรงและความหมายแฝง ดงน

1. ความหมายโดยอรรถ (Denotative Meaning) กคอคนปากมาก

2. ความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอการพดมากยอมสงผลเสยกบตน

DPU

148

ตารางท 4.13 สรปความคดเหนของเยาวชนทมตอมายาคต

ชอนทาน ความหมายทางมายาคต ความเชอของเยาวชน

1.เรองคลองชาง

(กอบอะจง)

เปนหลกปฏบตทภรรยาตองยดถอเมอ

ส า ม อ อ ก ไ ป ค ล อ ง ช า ง ป า ส บ

เนองมาจากบรรพบรษชาวกย นนคอ

การหามตดผม เพอชวยคมครองสาม

ใหปลอดภย

สวนใหญเชอ เกดจากสงทมองไมเหน

คอสญลกษณของอานาจ เยาวชนยง

ปฏบตตามบรรพบรษนนเพราะเชอใน

เชงประจกษ

2.ตานานพระมอ

เฒา (กานายหวาว

อเดมมออาจง)

การคลองชางไมใหนาภรรยาตดตาม

ไปดวย มการบญญตวาเปนขอหามท

ตองถอปฏบตอยางเครงครดหลกจาก

เ ก ด เ ร อ ง ร า ย กบ พ ร ะ ม อ เ ฒ า กบ

ครอบครว รวมทงหามไมใหพอกบลก

ขชางเชอกเดยวกน และแขนนางเปน

ชอเรยกวาบวงบาศก

สวนใหญเชอ เกดจากการปฏบตตน

อยในกรอบของของสงทเหนอ

ธรรมชาตเยาวชนยงปฏบตตามบรรพ

บรษนนเพราะเชอในเชงประจกษ

3.คลองชางหรอ

สยบชาง (กอบอา

จง)

คาถาในการคลองชางผมคาถากบตวก

ตองป ฏ บตตา ม ก ฎ ร ะ เ บ ย บ อยา ง

เครงครด ไมทาผดผปะกา ไมอยางนน

คาถากจะเขาตวทาใหเกดอนตรายกบ

ตวเองได

สวนใหญเชอ เกดจากการปฏบตตน

อยในกรอบของของสงทเหนอ

ธรรมชาตเยาวชนเชอในเชงประจกษ

4.กาเนดชางใน

แดนสวรรค (อมา

เลอดอาจงนอง

กาแตะซาหวน)

การกาเนดของชางทเลาในแนวความ

เชอทางพระพทธศาสนา เชอวาชาง

เคยเปนสตวชนสงมากอน ชาวกยจง

ตองใหความเคารพชาง เพราะชางม

เทพรกษา

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถงความ

พงพาอาศยซงกนและกน ไมสามารถ

เหนในเชงประจกษได

DPU

149

ตารางท4.13(ตอ)

5.สงครามยกษกบ

เทวดา (สงกราม

หยกนองเทวเดย)

ผกเรองลกษณะของชางไวกบสงเหนอ

ธ ร ร ม ช า ต ใ น แ น ว ค ว า ม เ ช อ ท า ง

พระพทธศาสนา

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถง

อานาจทเหนอธรรมชาต

6.ก า เ น ด ช า ง ใ น

เมองมนษย (อมา

เ ล อ ด อ า จ ง น อ ง

กาแตะกย)

ผกเรองการกาเนดหมอชางกบสงเหนอ

ธรรมชาต ในแนวพระพทธศาสนา ม

ความเชอวาพระพรหมสงหมอชางลงมา

สโลกมนษยเพอดแลรกษาชาง และม

ความเชอกนวาหากนบถอหรอสราง

ศาลปะกาไวเคารพบชา จะคาขายด

สวนใหญเชอ เกดจากการปฏบต

ตนอยในกรอบของของสงทเหนอ

ธรรมชาตเยาวชนเชอในเชง

ประจกษ

7.ลกชางปา (กอน

เจยงโคด)

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง

คน ทเหนอธรรมชาต แสดงถงความ

ผกพนระหวางคนกบชางทมมาต งแต

อ ด ต แ ล ะ ว ถ ช ว ต ข อ ง ช า ว ก ย ก บ

ธรรมชาต

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถง

ความพงพาอาศยซงกนและกน ไม

สามารถเหนในเชงประจกษได

8.ลกชาง (กอนอา

จง)

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง

คน ท เหนอธรรมชาต เพอแสดงถง

ความผกพนระหวางคนกบชางทมมา

ตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถง

ความพงพาอาศยซงกนและกน ไม

สามารถเหนในเชงประจกษได

9.ชาง บ น ( อา จ ง

ปาลร)

แทรกคตความเชอวาชางเปนสตว

ชนสงทตองเคารพ จงตองมพธทา

ศ พ ช า ง น น ก ค อ พ ธ บ ง ส ก ล

(พธกรรมสวดศพชางลม)

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดง

ถงความพงพาอาศยซงกนและ

กน ไ มสาม ารถ เหนใ นเ ช ง

ประจกษได

DPU

150

ตารางท4.13(ตอ)

10.นทานเรองลก

พญาชางเผอก

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง

คน ท เหนอธรรมชาต เพอแสดงถง

ความผกพนระหวางคนกบชางทมมา

ตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถง

ความพงพาอาศยซงกนและกน ไม

สามารถเหนในเชงประจกษได

11.ค น ป า ก ม า ก

(ก ย ก า เ น าะ ห ว า

วปน)

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง

คน ทเหนอธรรมชาต เพอแสดงถง

ความผกพนระหวางคนกบชางทมมา

ตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

สวนใหญไมเชอ เพราะเปนสงท

เหนอธรรมชาต ไมสามารถเหน

ในเชงประจกษได

จากปญหานาวจยขอท 2 นทานเปนสอทใชในการสอสารมายาคต ระหวางบรรพบรษ

กบเยาวชนในหมบานตากลาง ตาบลกระโพ จงหวดสรนทร โดยวธการสอสารนนกคอ การเลาปาก

ตอปาก มเนอหาของนทานเปนตวเชอมความผกพน ระหวาง คน ชาง ธรรมชาต และเรองราวตาง ๆ

เอาไว

ประเภทนทานทเยาวชนมความเชอมากทสด คอนทานทองถน รองลงมาคอนทานเทพ

นยาย นทานทเยาวชนไมเชอเลยกคอ นทานเรองสตว และนทานตลกขบขน

ปจจยทสงผลทางความเชอของเยาวชนในเชงประจกษ 1. พนฐานทางครอบครว (Family Background) เยาวชนจะเชอตามพนฐานหลกของ

ครอบครวทมการปฏบต ตามความเชอนนอย 2. ประสบการณชวต (Experience of Life) บทเรยนตาง ๆ ทผานมาในชวตตงแตเดก

เชน การคลองชาง การฝกชาง การอาศยอยรวมกนกบชาง การเลยงชางฯลฯ ลวนเปนขอมลทมผลโดยตรงในการตดสนใจเชอ

3. วฒนธรรม (Culture) วฒนธรรมเปนวถชวตทมอทธพลตอความคด ความเชอ เปนสงทเยาวชนใหการยอมรบนบถอและปฏบตตาม เชน การคลองชาง การไหวศาลปะกา นบถอผบรรพบรษ การหามตดผม เปนตน

DPU

151

4. จรยธรรม (Morality) การเขาถงของกลมเยาวชนในขอหาม ขอปฏบต ขอสญญาทมในชมชนทเปนกรอบในการคด การตดสนใจ รวมกนของคนในชมชน

5. สภาพแวดลอม (Environment) เปนสงทอยรอบตวของเยาวชนมาตงแตเกด เหนอยทกวน จงสามารถใชสภาพแวดลอมของชมชนในการวเคราะหหลกความเชอของตนเอง

ปจจยทสงผลท าใหเยาวชนไมเกดความเชอ

1. พนฐานความร (Background of Knowledge) ปจจบนเยาวชนมการศกษาทดกวาคน

ในสมยกอน จงสามารถกลนกรองและเกบในรปความรดานตาง ๆ ทจะสงผลตอวธคด วธปฏบต

ความเชอ สามารถใชความรทมมาใชในการวเคราะหขอเทจจรงตาง ๆ ดวยตวเอง

2. การรบร (Perception) นทานทเยาวชนไมเชอลวนเปนเรองราวทเชอมโยงกบ

พระพทธศาสนาและเปนเรองทเหนอความเปนจรงทพสจนไมได หรอตนเองไมไดเหนดวยตา

นนเอง และปจจบนการรบรของเยาวชนไปมงเนนในดานเทคโนโลย ไดแก โทรศพทมอถอ เกม

โทรทศน อนเทอรเนต ฯลฯ ทสามารถเรยนรโลกไดกวางกวา เบยงเบนความสนใจในเรองนทาน จง

แตกตางจากคนสมยกอน

อยางไรกตามการทเยาวชนยอมรบนบถอความเชอ ทง ๆ ทความเชอบางความเชอไม

สามารถพสจนหรอมหลกฐาน แตทงนกเกดจากการวเคราะหของเยาวชนเองทใชทงประสบการณ

ความร ในการวเคราะห

DPU

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรอง การวเคราะห ความเชอเชงมายาคตเกยวกบชาง ทปรากฏในนทานพนบาน

ไทยกย จงหวดสรนทร เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยศกษาจากเอกสารท

เกยวของในการเกบขอมล และใชวธการเกบรวบรวมขอมลดวยการสมภาษณเดยวเชงลก (In-depth

Interview) กบหมอชางชาวกย จานวน 4 คน นกวชาการ จานวน 4 คน และสมภาษณกลม (Focus

Group Interview) กบเยาวชนอายระหวาง 14-18 ป ทเปนลกหลานของหมอชาง จานวนทงสน 12

คน

การวจยครงนมวตถประสงค เพอศกษาคานยมและความเชอเชงมายาคตเกยวกบชางท

สอสารผานนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร รวมทงเพอศกษาความเชอของเยาวชนในหมบาน

ตากลาง ตาบลกระโพ อาเภอทาตม จงหวดสรนทร เกยวกบชางทสอสารผานนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร

ในการเกบขอมลผวจยมวธการ คอ คดเลอกกลมเปาหมายททาหนาทตวแทนหลก โดย

ผวจยไดเขาไปสรางความสมพนธทาความรจกและสรางความคนเคยกบแหลงขอมลใหมากทสด

ผวจยใชวธการสมภาษณแบบเปดกวางไมจากดคาตอบ และเจาะลกบางกรณเพอใหไดขอมลทเทจ

จรงทสดของแตละกลม

การเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงน แบงเปน 3 ระยะคอ

ระยะท 1 กอนเกบขอมล ผวจยทาการศกษาพนทของชมชน รวบรวมขอมลประวตและ

วฒนธรรมของชมชนเบองตน ภายในเวลาประมาณ 2 เดอน (มนาคม-เมษายน 2554)

ระยะท 2 ระหวางเกบขอมล ทาการนดหมายและสมภาษณ พดคย กบกลมตวอยาง เขา

รวมกจกรรมกบคนในชมชนเพอสรางความคนเคย ภายในเวลาประมาณ 3 เดอน (พฤษภาคม-

สงหาคม 2554)

DPU

153

ระยะท 3 ระหวางเกบขอมล ดาเนนการวเคราะหขอมล สรางบทสรปตามกรอบแนวคด

และตรวจสอบความนาเชอถอของขอมล ภายในเวลาประมาณ 9 เดอน (กนยายน 2554 -พฤษภาคม

2555) โดยในบทนผวจยจะแบงการนาเสนอเนอหาออกเปนหวขอดงน

5.1 สรปผลการวจย

5.2 อภปรายผล

5.3 ขอเสนอแนะในงานวจย ดงรายละเอยดตอไปน

5.1. สรปผลการวจย

5.1.1 คานยมและความเชอเชงมายาคต เกยวกบชางทสอสารผานนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร

ความเชอของชาวกยในหมบานตากลาง ลวนแลวแตเปนความเชอทมากจากเหตการณท

เกดขนจรง มเคาโครงเรองมาจากเรองจรงไมใชเรองแตงอยางเดยว

นทานจงเปนสวนหนงของวฒนธรรมทองถนบานตากลางหรอหมบานชาง คนใน

ชมชนสวนใหญแลวลวนมวถชวตทพกผนกบชาง และสบทอดคานยม ทศนคต ความเชอดาน

พธกรรมตามแบบชาวกย ความคด ความรเกยวกบการเลยงชาง ตลอดจนแบบแผน ระเบยบ

กฎเกณฑความหมายและคณคาทคนในกลมหมอชางชาวกยรวมกนรบ และรกษาเพอการอยรวมกน

เปนกลมทมลกษณะเฉพาะแยกไดจากกลมอน ซงวฒนธรรมและการดารงชวตของชาวกยใน

หมบานตากลางไดรวมกนสบทอดมากจากสงทบรรพบรษไดสรางสรรค และสงสมมาเพอให

ลกหลานชาวกยไดดารงรกษาวฒนธรรมและประเพณนใหดารงอย

นทานพนบานไทยกย เปนโครงสรางตามขนบธรรมเนยมเดม (Conventions) ทาใหรได

วานทานถกสรางมากจากวฒนธรรมหรอขนบธรรมเนยมประเพณ โดยผแตงกคอบรรพบรษทอยใน

ชมชนนนเอง แลวถกเลาตอ ๆ กนมา จงทาใหนทานถกเลามาถงปจจบน องคประกอบทสาคญของ

การสอสารโดยการเลาเรอง เรมจากการเลานทานพนบานของหมอชางหรอบรรพบรษนน มการวาง

โครงเรอง (Plot) ในแตละเรองลวนมชางเขามาเกยวของในเรองเสมอ เชน ชางเปนพาหนะของคน

เปนพาหนะของเทวดา เปนผถกลา เปนตน แนวคดของเรอง (Theme) จะสงเกตไดวาแนวคด

DPU

154

สามารถสรางความเชอ ทเกดขนทางวฒนธรรมหรอประเพณขนได สรางภาพความจดจา นามาส

กระบวนการคดวาทกสงทกเรองคอเรองทเกดขนจรง และยงทาใหเหนถงความผกพนระหวางคน

กบชางในชมชน สวนตวเอก (Hero/Heroine) กคอชาง เพราะชางมบทบาทสาคญในทกเรองทกตอน

ของชมชนหมบานตากลางหรอหมบานชาง มบทบาทเกยวของกบคนเสมอ และผราย (Villains) ก

คอคนทไปลาชาง คนทฆาชาง นนเองแตพบเปนสวนนอย สวนชวงเวลา (Time) เปนชวงเวลาทผาน

มานาน ทกเรองไมมเรองทแตงขนมาใหมเลย เปนนทานทเลาตอจากบรรพบรษ ซงไมใชในยคน

และสถานท (Place) เปนสถานททเกดขนในชมชนบานตากลาง และปาทออกไปจบชาง นนกคอปา

แถบเขมรตามวถชวตของคนในชมชนนนเอง เครองแตงกาย (Costume) การแตงกายของของหมอ

ชางเปนภาษาอวจนะ (Non-verbal) ทจะบงบอกหรออธบายความหมายของเรองราวของผไปจบชาง

ได วธการเดนทางหรอยานพาหนะทใช (Locomotion) นทานทกเรองทใชในการวเคราะหลวนแต

ใชชางเปนพาหนะทงสน และอาวธ (Weapon) ทใชในนทานสวนมากจะเปนเชอกปะกา ทใชในการ

คลองชาง คาถาอาคมในการจบชาง รวมไปถงการเซนไหวผปะกาใหชวยคมครองผออกไปคลอง

ชางปา ในขณะท Inventions หรอสงแปลกใหมทคดสรางสรรคตางไปจากขนบแบบเดมจะเปน

ลกษณะเฉพาะเจาะจงมากขน เชน ความหมายแฝงในนทานพนบานไทยกยจงหวดสรนทร นนกคอ

ทาใหเหนภาพความผกพนระหวางคนกบชางทมมาตงแตอดต รถงทไปทมาของชาง สมผสถงความ

เชอทแทรกอยในนทาน ไมวาจะเปนความเชอเกยวกบการเซนไหวผปะกา ความเชอเกยวกบขอหาม

ตางๆ ความเชอทบอกวาหากไมปฏบตตามจะสงผลถงชวต

วธการเลาเรองของบรรพบรษจะเนนเปนการสอสารเพอสรางความเชอใหเกดขนใน

ชมชนหรอในสงคมของตน เพอเกดความรกตอชมชนและชางของตนเอง แสดงใหเหนถงความรก

ความผกพนของคนในชมชนและของคนกบชาง นทานในหมบานตากลางทเกยวกบชางเรมหาย

สาบสญไปกบคนเฒาคนแกในหมบาน แตนทานทยงมการพดถงและยงไดรบความนยมไมสญ

หายไปกจะเปนเรองคลองชาง (กอบอะจง) คลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง) ตานานพระมอเฒา

(กานายกวาวอเดมมออาจง) เพราะยงมสงทปฏบตในนทานยงมการปฏบตอยในชวตจรง เยาวชนม

โอกาสเหนจงเกดความเชอความศรทธาขน สวนใหญเชอและศรทธาตามบรรพบรษป ยาตายาย

การสอสารโดยการเลานทานในปจจบนมกเลาในงานรนเรงของหมบาน หรองาน

ประเพณตาง ๆ เมอกอนมกจะเลาทวดแตปจจบนเดกรนใหมไมคอยเขาวด จงไมคอยไดฟงนทาน

DPU

155

เทาไหร ป ยาตายายกจะชอบเลาใหลกหลานฟงเวลาวางจากการทานา จากการเลยงชาง หรอจะเลา

ใหฟงกอนนอน เพอใชในการสอสารทางความคด ความรสก ใหเกดความเขาใจซงกนและกน

เพราะนทานมการสอดแทรกคต ความเชอตาง ๆ เอาไวมากมาย เปนกศโลบายของคนเฒาคนแกใน

การทจะสอสารเพอสงสอนลกหลานใหปฏบตถกตองตามจารตประเพณ และกสรางความ

สนกสนาน สรางความรกความอบอนใหเกดขนกบครอบครว เชนเดยวกนกบ (อดสา วงศลกษณ

พนธ, 2542, : 22 อางถงใน วรยา วฑรยสฤษฏศลป,2548, : 15) ทมองวาการเลาเรอง คอการบรรยาย

เหตการณทเกดขนจรงหรอเหตการณทสรางขนเองซงบคคลหนงนาไปถายทอดยงอกบคคลหนง

โดยอาศยภาษาพด ภาษาเขยน หรอแมแตภาษาสญลกษณในการเลาเหตการณเรองดงกลาว ดงนน

เมอสอใดมบทบาทในการรายงานเหตการณกสามารถนาเอาวธการของการเลาเรองมาใชเพอ

ถายทอด

อดตหมอชางชาวกยเปนผเลานทานเรองใดเรองหนงออกมา เลาถงผอนแตบางครงก

สมมตวานนคอตวเอง เพราะตวเองกเคยทาเหมอนในสงทเลาออกมาก ซงผเลามกจะเขาไปมสวน

เกยวของหรอนาตวเองเขาไปมสวนรวมกบเหตการณ เชน หมอชางไดเลาเรองการออกไปคลองชาง

กจะมการเลาทประหนงวาตนกออกไปคลองชางแบบนเชนกน จงเลามาดวยความสนกสนานและ

นาเชอถอทสด เปนเหมอนประสบการณตรงทหมอชางไดรบมาจากบรรพบรษ สอดคลองกบ

แนวคดของเบอรเกอร กลาววาผเลาเรอง (Narrator) กคอใครกไดสกคนทเลาเรองตาง ๆ เลาถงสง

ตาง ๆ เลาถงผ อนแตบางครงกสมมตบทบาทตวละครหรอสงตาง ๆทถกเลาถงน นไปดวย

เชนเดยวกบลกษณะตวละครทบนทกในหนงสอ ผเลานนมกจะมสวนเกยวของดวยเสมอ

หมอชาง (ผเลานทาน) มวธการสอสารนทานออกมาสเยาวชนดวย วธเลาปากตอปาก

โดยการสอสารนนผเลาตองการ 1.) สรางใหเหนถงความผกพนระหวางคนกบชาง ซงตงแตอดตคน

กบชางตองพ งพาอาศยกนตลอดเวลาเปรยบเสมอนคนในครอบครว 2.)สรางใหเหนถงความ

สนกสนานของคนในชมชนเมอมการประกอบพธกรรมขนจะมการเลานทานทตลกขบขนหรอ

แมกระทงนทานทใหแงคดตาง ๆ 3.)สรางใหเหนถงความรกความสามคคของคนในชมชน โดยการ

รวมตวจดกจกรรมในชมชนแตละครงนนจะมการเปาสแนงแกลเพอเรยกทกคนมาอยพรอมเพรยง

กน และความเชอทเกดจากนทานกนามาสการตระหนกของคนในชมชนในเรองความสามคค

เนองจากปจจบนไมมการออกไปคลองชางจรง ๆ แลว ความสามคคกจะลดลงไป 4.) แสดงถง

DPU

156

อานาจของตวผเลา เมอมนทานตองมผเลาซงผเลานทานไมวาจะเปนใครยอมแสดงใหเหนถงความม

อานาจของผเลา โดยเฉพาะหมอชางทถอวาเปนผอาวโส มประสบการณคลองชางมายาวนาน รวม

ไปถงเปนบคคลทคนในชมชนใหการยอมรบเปนปราชญชาวบาน การเลานทานของหมอชางจง

สรางความเชอใหเกดขนในชมชนไดอยางแนบเนยบ 5.) สรางความเชอคอจดมงหมายของการเลา

นทานโดยสรางใหเกดความเกรงกลวตอสงทมองไมเหน เกดความศรทธา เกดขอปฏบตตาง ๆ ททก

คนจะตองเคารพนบถอและปฏบต เพราะมเหตการณไมดปรากฏในนทาน โดยหมอชางระบวา

บคคลเหลานนมตวตนจรง และเปนเหตการณจรง เปนตน สอดคลองกบ แนวคดการเลาเรอง ทวา

การวเคราะหเรองเลาในยคปจจบนมงศกษาการประกอบสราง (Construction) ความหมายหรอความ

เปนจรงในสงคมเพอทาความเขาใจ (Understanding) ในปรากฏการณตาง ๆ ทมไดจากดวงแต

เฉพาะการศกษาการเลาเรองแตง (Fiction) เทานน หากยงหมายรวมถงการวเคราะหจากสารคดหรอ

เรองจรง (Non-Fiction)

เหตการณในนทานทกอยางลวนมทมาทไป ถงแมวานทานบางเรองจะเปนประเภท

ตลกขบขนหรอประเภทเทพนยาย ทไมมความนาเชอกตาม แตนทานเหลานลวนอางองมาจากหลก

ของพระพทธศาสนาทงสน

นทานยงสามารถสอสารเพอแสดงใหเหนถงสภาพแวดลอมของชมชน บานตากลาง

ตาบลกระโพ จงหวดสรนทร ทในอดตเมอถงฤดแลงตองไปไปขดมน หาของปา เพอปะทงชวตของ

ตนและครอบครว สอดคลองกบผลงานวจยของ อารย ทองแกว (2547) ทพบวา สภาพครอบครวใน

วถชวตแบบชาวบาน ทพงพาตนเองอยกบสงแวดลอมตามธรรมชาต

นทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร เปนการสอสารวฒนธรรมทไมใชวตถ (Non

Material culture) หรอนามธรรม ไดแก ความคด ความเชอ ลทธประเพณ คานยม ฯลฯ ทมผลตอการ

ดารงชวตของมนษย โดยการสอสารผานนทานทาใหรถงความเปนมาของประเพณ พธกรรมตาง ๆ

ของชมชนบานตากลาง ทมอาชพเลยงชาง มความสมพนธกบชางทเปนเหมอนครอบครวเดยวกน

สอดคลองกบผลงานวจยของพระพเชษฐ ธรปญโญ ชยมล (2549) ทกลาววาพฤตกรรมของกลมม

อทธพลตอสานกดานจรยธรรมของสมาชกแตละคน ธรรมเนยมหรอพฤตกรรมดงกลาวชวยหลอ

หลอมใหสมาชกโดยไมรตว และเพอหลกตอการประณามหรอการถกลงโทษจากกลม ประเพณจง

เปนแกนกลางของจรยธรรม คนในกลมยอมรบทจะปฏบตตอประเพณและวฒนธรรมเหลานน

DPU

157

ดงนนประเพณและวฒนธรรมจงเปนมาตรฐานของศลธรรมหรอจรยธรรมของคนตงแตอดตจนถง

ปจจบน

นทานสามารถใชในการสอสารเพอสรางคานยมและความเชอของชมชนออกมาได

โดยการเลานทานตอ ๆ กนมาจากบรรพบรษ โดยนทานพนบานสอสารความหมายเชงมายาคตดงน

การใหความหมายเชงมายาคต

นทานสามารถใชเปนเครองมอในการสอสาร ใหเหนถงวฒนธรรม ทเปนเชงนามธรรม

ซงสะทอนใหเหนภาพ การดารงชวตของชาวกยทอยกนเปนครอบครวใหญ อยกนอยางอบอน สราง

การดารงชวตไดเหมาะสมกบสภาพแวดลอมตามธรรมชาตของปา ทาใหเหนถงความสามคค ความ

เอออาทรตอกน เพราะคนในชมชนสามารถรวมตวกนออกไปคลองชางปาครงละนาน ๆ โดยการ

ออกไปคลองชางปาแตละครงกจะออกไปนานเปนแรมป ซงถอวาเปนระยะเวลาทยาวนานมาก

ความเชอในเรองการตดผม ถอวาเปนขนบธรรมเนยมอยางหนงทตองยดถอปฏบตกน

มาชานาน ปฏบตสบเนองตอมาจากบรรพบรษชาวกยนนเอง ซงหลกปฏบต อยางเชน ตองหมน

ทาบญ ทาตวใหสะอาดสะอาน หามมใจใหชายอน ในระหวางนมฉะนนผเปนสามจะมอนเปนไป

หลกปฏบตเหลานทาใหภรรยาไมกลานอกใจสาม สอดคลองกบ Barthes ทบอกวามายาคตเปน

ระบบ ระเบยบ และรปแบบวธการสรางความหมายแบบหนง ซงการไมใหตดผมกมความหมายใน

กลมของคนเลยงชางเอง นนกคอ หากภรรยาตดผมขณะทสามออกไปคลองชาง สามกจะจบชาง

ไมไดหรอวามอนเปนไป ซงหากเปนชมชนอนกคงไมเขาใจความหมายของการไมใหตดผม

เชนเดยวกบชาวกยทเลยงชาง

การสอสารเรองราวเหลานผานนทานพนบาน ถอเปนการถายทอดทสามารถทาใหผฟง

เกดความเชอขนได มการถายทอดจากรนหนงสอกรนหนง เปนกศโลบายของบรรพบรษ เพราะค

สามภรรยากเหมอนคสรางคสม ถาไมพรอมกนตกลงกนไมได สามไปจบชางกจะไมประสบ

ความสาเรจ เพราะมวแตวตกกงวลกลวภรรยาจะนอกใจ ภรรยาจงตองปฏบตตามธรรมเนยมดวย

ไมเชนนนสามกจะไมไดชางกลบมา ถอวาไปเสยเทยว และเพอจะบอกวาผหญงทเฝาคอยสามโดย

ไมตดผม แสดงถงความอดทน ความรก ทภรรยามตอสาม วาถงจะนานแคไหนกจะรอ ตอใหผมจะ

ยาวจนเลยหวเขาหรอลากดนจะทรมานหรอราคาญเพยงใด กยงจะรอตอไป เพราะความอดทนแคน

คงไมมากเทาผเปนสามทตองออกไปตกระกาลาบากในปาลก ทมอนตราย ตาง ๆ นานา เมอสาม

DPU

158

กลบมาจากการคลองชาง กจะรสกมกาลงใจและหายเหนอยจากการไปคลองชางทเนนนานนบป

เพราะสมผสไดวายงมคนทรกรอคอยอยนนเอง

การคลองชางไมใหนาภรรยาหรอผหญงตดตามไปดวยเลย มการบญญตวาเปนขอหาม

ทตองถอปฏบตอยางเครงครด รวมทงหามไมใหพอกบลกขชางเชอกเดยวกนเดดขาด กอน

ออกไปคลองชางทกคนตองผานการทาพธปะซะปะซเพอแสดงความบรสทธใจกอนออกเดนทาง

เมอคลองชางเสรจแลวแมวาจะไดชางหรอไมไดชางมาดวยกตามตองมาทาพธใหมอกครงเพอแสดง

ความบรสทธใจ และความเชอในเรองการคลองชาง ถอเปนธรรมเนยมทปฏบตกนมาตงแตบรรพ

บรษแลว ททกคนตองเคารพผปะกา ทาการเซนไหวกอนออกไปคลองชางทกครง และคาถาในการ

คลองชางนนผมคาถากบตวกตองปฏบตตามกฎระเบยบอยางเครงครด ไมทาผดผปะกา ไมอยางนน

คาถากจะเขาตวทาใหเกดอนตรายกบตวเองได สอดคลองกบ Barthes ทบอกวามายาคตกคอวธคด

ของสงคมหรอวฒนธรรมเกยวกบบางสงบางอยางเปนวธการประมวลความคด (Conceptualization)

ซงทงขอปฏบตการไมใหภรรยาตดตามสามออกไปคลองชางเกดจากวธคดของคนในชมชนหมบาน

ตากลาง ทตงขอปฏบตตาง ๆ เหลานเอาไว จรง ๆ อาจจะเปนเพยง กศโลบายของบรรพบรษกได

เพราะหากเอาภรรยาไปดวยกจะเดนทางลาบากสามกตองมาดแล ทาใหไมมสมาธจบชางกเปนได

และพธปะสะกเปนเพยงวธคดของคนในชมชนใหคดตรงกนวาการปะสะคอการแสดงความบรสทธ

ใจกอนออกเดนทางเทานน คอกาลงสรางมายาคตขนมาใหกลายเปนทยอมรบของทกคนในชมชน

การเคารพผปะกา กเชนกน บรรพบรษตองการสรางความยดเหนยวจตใจของคนใน

ชมชนใหเปนน าหนงใจเดยวกน ตองการสรางใหทกคนในชมชนรสกถงความปลอดภย และอนใจ

จงมการสรางศาลปะกาเพอแสดงความเคารพนบถอ มพธกรรมการเซนไหวเกดขนเมอมการออกไป

คลองชาง ปจจบนไมมการออกไปคลองชางแลวกยงมการปฏบตอยโดยการเซนไหวผปะกาในทก

วนพระ และทาเมอมลกหลานเจบปวยหรอลกหลานออกไปทางานตางถน สอดคลองกบ Barthes ท

บอกวาใชในการทาความเขาใจความเปนจรงหรอธรรมชาตในแงมมตางๆ สดทายเรองนกนามาส

ความเชอททกคนจะตองยอมรบและปฏบตตาม และมายาคตในเรองนเปนสงประกอบสรางทาง

วฒนธรรม ทาใหคนในชมชนหลงคดไปวาคานยมทยดถออยนนเปนธรรมชาต หรอเปนไปตาม

สามญสานก ซงความหมายในชนแรกนน อาจเปนการตความเนองมาจากประสบการณของแตละ

บคคล (Subjective Experience) แตสาหรบความหมายแฝงระดบทสองหรอทเรยกวา มายาคต นน

DPU

159

เปนการตความหมายทถกใสความหมายในระดบสงคม คอการใสความหมายของชมชนชาวกย

นนเอง

คาถาอาคมในการจบชาง เมอคนทมคาถาเหลานอยในมอ คนนนกจะตองเคารพกฎ

ระเบยบ ขอบงคบตาง ๆ อยางเครงครด เคารพผปะกา ไมทาผดผ และตองยอมรบวาการจบชางท

ไมใชความสามารถของตวเองแตใชคาถาอาคมในการจบชาง ชางทจบไดจะไมเชองสอนอยางไรก

ไมได และสดทายของอาจเขาตวและถงแกชวตของผทมคาถาอยในมอ ซงมายาคตดานนเกดจาก

ผลผลตจากสงคมและวฒนธรรมของคนกลมหนงนนกคอกลมชมชนบานตากลางทมอาชพเลยงชาง

มความเชอวาชางเคยเปนสตวชนสงมากอน เมอศกษาจากนทาน การฟงนทานนาน ๆ

บอย ๆ เขากจะเกดความซมซบและคดวานนคอเรองจรงไปโดยปรยาย เชนชางเอาราวณเปนพาหนะ

ของพระอนทร ใคร ๆ กรวาชางเอราวณมลกษณะเชนไร เหนภาพวาดอยทวดบาง รปปนอยทวดบาง

หากไมมชางเอราวณขนจรงใครจะเลามาไดเปนจรงเปนจงเชนน ไมแปลกทบางคนในชมชนยงม

ความเชอในเรองพวกนอย ซงชาวกยเวลาชางลมกจะเอากระดกชางไปไวทสสานเพอทาพธให

แสดงใหเหนถงความรกความผกพนของคนกบชางไดอยางแนชด และความเชอเรองการสาปชางให

ตองตกมน เหงอจะออกภายในและถายเหงอออกทางหาง ทางแกม และอวยวะเพศ และอณฑะของ

ชางเขาไปอยภายในทองจะไดไมเกะกะเวลาสรบจงเกดลกษณะของชางเชนนจนถงปจจบน ซงทา

ใหรวา มายาคตมทมาทไปทามกลางความเปลยนแปลง ไมมมายาคตใดผดขนมาไดเองจาก

ธรรมชาต และความเชอในเรองทชางถกสาปจนตกคางในโลกมนษย ทาใหพระพรหมตองสงหมอ

ชางลงมาสโลกมนษยเพอดแลรกษาชาง โดยมเชอทเรยกกนตาง ๆ เชน พระมอเฒา พระครปะกา คร

บาใหญหรอกาหลวงปด และมความเชอกนวาหากนบถอหรอสรางศาลปะกาไวเคารพบชา จะ

คาขายด มบญบารม มมตรสหาย พวกพองและเหลาบรวารทดสบไป ความเชอเหลานกยงคงอย

หากไมเคยมเหตการณเชนนมากอนอย ๆจะมหมอชางเกดขนมาไดอยางไร

DPU

160

ตารางท 5.1 สรปแนวคดมายาคต ของนทานทง 11 เรอง

ชอนทาน รปสญญะ ความหมายทางมายาคต

1.เรองคลองชาง

(กอบอะจง)

ชางและผม เปนหลกปฏบตทภรรยาตองยดถอเมอสามออกไป

คลองชางปาสบเนองมาจากบรรพบรษชาวกย นนคอ

การหามตดผม เพอชวยคมครองสามใหปลอดภย

กลบมา

2.ตานานพระมอเฒา (กา

นายหวาวอเดมมออาจง)

พระมอเฒา

และแขนนาง

การคลองชางไมใหนาภรรยาตดตามไปดวย มการ

บญญตวาเปนขอหามทตองถอปฏบตอยางเครงครด

หลกจากเกดเรองรายกบพระมอเฒากบครอบครว

รวมทงหามไมใหพอกบลกขชางเชอกเดยวกน และ

แขนนางทกลายมาเปนชอเรยกวาบวงบาศก

3.คลองชางหรอสยบชาง

(กอบอาจง)

ชางและหมอ

ชางทมคาถา

คาถาในการคลองชางนนผมคาถากบตวกตองปฏบต

ตามกฎระเบยบอยางเครงครด ไมทาผดผปะกา

ไมอยางน นคาถากจะเขาตวทาใหเกดอนตรายกบ

ตวเองได

4.กาเนดชางในแดน

สวรรค (อมาเลอดอา

จงนองกาแตะซาหวน)

ชางเอราวณ การกาเนดของชางทเลาออกมาในแนวความเชอทาง

พระพทธศาสนา เชอวาชางเคยเปนสตวชนสงมากอน

ชาวกยจงตองใหความเคารพชาง เพราะชางมเทพ

รกษา

5.สงครามยกษกบเทวดา

(สงกรามหยกนองเทว

เดย)

ชางเอราวณ

ยกษ เทวดา

ผกเรองลกษณะของชางไวกบสงเหนอธรรมชาตใน

แนวความเชอทางพระพทธศาสนา

DPU

161

ตารางท5.1 (ตอ)

6.กาเนดชางในเมอง

มนษย (อมาเลอดอาจงน

องกาแตะกย)

ชาง ผกเรองการกาเนดหมอชางกบสงเหนอธรรมชาต ใน

แนวพระพทธศาสนา มความเชอวาพระพรหมสง

หมอชางลงมาสโลกมนษยเพอดแลรกษาชาง และม

ความเชอกนวาหากนบถอหรอสรางศาลปะกาไว

เคารพบชา จะคาขายด มบญบารม มมตรสหาย

7.ลกชางปา (กอนเจยง

โคด)

ลกชางปา ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอ

ธรรมชาต แสดงถงความผกพนระหวางคนกบชางทม

มาตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบธรรมชาต

8.ลกชาง (กอนอาจง) ลกชาง ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอ

ธรรมชาต เพอแสดงถงความผกพนระหวางคนกบ

ชางทมมาต งแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

9.ชางบน (อาจงปาลร) ชาง แทรกคตความเชอวาชางเปนสตวช นสงทตอง

เคารพ จงตองมพธทาศพชาง นนกคอพธบงสกล

(พธกรรมสวดศพชางลม)

10.น ท า น เ ร อ ง ล ก

พญาชางเผอก

ชางเผอก ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอ

ธรรมชาต เพอแสดงถงความผกพนระหวางคนกบ

ชางทมมาต งแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

11.คนปากม าก (กย ก า

เนาะหวาวปน)

คน ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง คน ทเหนอ

ธรรมชาต เพอแสดงถงความผกพนระหวางคนกบ

ชางทมมาต งแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

DPU

162

5.1.2. ความเชอของเยาวชนในหมบานตากลาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวด

สรนทร เกยวกบชางทสอสารผานนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร

1.นทานเรองคลองชาง (กอบอะจง)

ผลการสนทนากลมของเยาวชนเกยวกบนทานพนบานเรองคลองชาง (กอบอะจง)

พบวาเยาวชนสวนใหญ มความเชอในนทานเรองน เพราะการสอความหมายดวยคตความเชอทาง

วฒนธรรมถกกลบเกลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต ซงเหตการณทดาเนนเรองในนทาน

เรองน เปนสงทปฏบตจนคนชน และกลมเยาวชนกยดถอปฏบตตามกฎระเบยบเหลาน

ความเชอและคานยมในเรองน คอ การหามตดผมเมอสามออกไปคลองชาง แตปจจบน

เนองจากไมมการออกไปจบชางแลว จงกลายมาเปนการปฏบตรวมกนในชมชนวาหากลกหลาน

ออกไปทางานตางจงหวดหรอตางถนคนทรออยทบานกจะไมตดผมจนกวาลกหลานจะกลบ เพอ

คมครองลกหลานใหปลอดภย ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอการไมใหตด

ผม สวนความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอการปกปกรกษาอกคนใหปลอดภย

2.นทานเรองต านานพระมอเฒา (กานายหวาวอเดมมออาจง)

ผลการสนทนากลมของเยาวชนเกยวกบนทานเรองตานานพระมอเฒา (กานายหวาวอ

เดมมออาจง) พบวาเยาวชนสวนใหญ มความเชอในนทานเรองน เพราะการสอความหมายดวยคต

ความเชอทางวฒนธรรมถกกลบเกลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต จากนทานเรองนบรรพ

บรษมอทธพลกบลกลานของตน สวนหนงของความเชอ คอเยาวชนเชอตามคาบอกเลาของป ยาตา

ยายไดเลาไว เมอกอนมตาแหนงพระมอเฒาจรง แลวกเรยกแขนนางวาบวงบาศกจรง และทสาคญ

คอจากนนคนคลองชางรนหลงกจะไมมใครกลาเอาลกเมยไปคลองชางดวย เพราะถอวาทาผดผ

ปะกา ซงการเซนไหวผปะกาปจจบนกยงทาอยทกครวเรอน

นทานเรองพระมอเฒา เปนนทานทโดงดงมากในหมบานชาวกย แตปจจบนแทบจะ

เลอนหายไปพรอมกบผเฒาผแกในหมบาน เนองจากเยาวชนไมคอยใหความใสใจกบนทาน เพราะ

นทานเองหากไมมผเลากไมมผฟง หากไมมผฟงกไมมผเลา และเยาวชนไมเคยไดสมผสการเปน

หมอชางหรอ เขารวมการคลองชางเลย มเพยงแคการแสดงชางเทานน ทจะทาใหพวกเขาเหลานม

DPU

163

สวนรวม และมองชางเปนสวนหนงในครอบครวพวกเขา ความหมายโดยอรรถ(Denotative

Meaning) กคอตาแหนงหมอชางในอดต สวนความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอการ

ทาผดผปะกา

3.คลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง)

ผลการสนทนากลมของเยาวชนเกยวกบนทานเรองคลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง)

พบวาเยาวชนสวนใหญ มความเชอในนทานเรองน เพราะการสอความหมายดวยคตความเชอทาง

วฒนธรรมถกกลบเกลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต ซงคาถาอาคมมอยจรง แตปจจบน

ไมไดถกถายทอด เพราะการใชคาถานนตองรกษากฎระเบยบอยางเครงครดหามทาผดผปะกา

ไมอยางนนของกจะเขาตวอาจถงแกชวต คาถานสามารถสยบชางไดจรง ๆ เคยมคนทามาแลวใน

อดต

นทานเรองนสรางความเชอและยงปฎบตตามกฎทมในนทานอยางเครงครด ซงมความ

เชอในอานาจลกลบ นงคอคาถาอาคมในการคลองชาง เชอวาคาถาทราเรยนมาสามารถจบชางปาได

โดยงาย แตคนทมคาถาตองตองประพฤตด ทาด เคารพและปฎบตตามกฎอยางเครงครด ทงนคงเปน

กศโลบายของบรรพบรษทสรางเอาไวเพอใหทกคนปฎบตด ทาด เชอฟงคาสงสอนของบรรพบรษ

เมอทกคนปฎบตไดเชนนกจะไมมใครมาทาอนตรายเราได ความดจะเปนเกราะปองกนตวเอง

เหตการณนตาอนทรลมปวยและตายลงไปดวยสาเหตใดไมมใครร เมอไมมสาเหตกกลายเปนความ

เชอวามอานาจลกลบ นนคอการทาผดผปะกา (ผบรรพบรษ) ถกผปะกาทาโทษ ฉะนนทกคนจงตอง

เคารพนบถอผปะกาเหนอสงอนใด

ปจจบนไมมการถายทอด เนองจากการเสยชวตของนายอนทร ฉะนนทกคนทออกไป

คลองชางจงตองจบชางดวยความสามารถของตนเองจะทาใหชางทจบมาได แสนร สอนงาย เชอฟง

และเปนการสอนคนรนหลงวาหากไมปฎบตและเคารพผปะกา กจะเกดเหตรายกบตนได

ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอการคลองชาง สวนความหมายโดยนย

(Connotative Meaning) กคออานาจเรนลบจากคาถาอาคมการคลองชาง

DPU

164

4. ก าเนดชางในแดนสวรรค (อมาเลอดอาจงนองกาแตะซาหวน)

ผลการสนทนากลมของเยาวชนเกยวกบนทานเรองกาเนดชางในแดนสวรรค (อมาเลอด

อาจงนองกาแตะซาหวน) พบวาเยาวชนสวนใหญ ไมเชอในนทานเรองน เพราะนทานไดสรางความ

สนกสนาน สรางใหเหนถงความสาคญของชาง เพราะทกสวนของชางมเทพรกษา ฉะนนผทเปน

เจาของชางและเมอรประวตของชางกจะไมกลานาอวยวะตาง ๆ ของชางไปขายหรอทาลาย ซงชาง

ถอวามบญคณกบคนเลยงชางทกคน แตปจจบนคนรนหลงไมคอยเชอในสงเหลาน ทาใหพบเหน

การคาขายอวยวะของชางอยประจา

นทานเรองน มเคาโครงเรองคลาย ๆ กบนทานเรองการกาเนดชางในเมองมนษย เปน

ความเชอตามคตพราหมณ เมอหลายคนมความเชอวาพระพรหมสรางโลก เชอวาชางเคยเปนสตว

ชนสงมากอน เชอเกยวกบชางเอราวณซงเปนชางทมรปรางแปลก คอมเศยรสามเศยร แตละเศยร

มเจดงา แตละงามเจดสระโบกขรณ แตละสระโบกขรณมเจดอบล (ดอกบวเจดกอ) แตละกอม

เจดดอก แตละดอกมเจดกลบ แตละกลบมเจดนางเทพธดานางเทพธดาหนงมเจดนางทวาร ทก

เสนขนของนางบรวารกจะมวมาน มเทพอปสรอกมากมาย

ชางเอราวณ เปนพาหนะของพระอนทร สวนชางตระกลอนๆ กจะอยรบใชเปน

พาหนะเทวดา พระพรหม พระยมราช พระนาครนทร ฯลฯ เปนตน ชางเอราวณมจรงหรอไม แต

ทกคนคงเคยเหนไมวาจะเปนชางเอราวณทสมทรปราการ หรอตามโบสถวหารของวด จะเหนไดวา

เปนเรองราวทมาทางพระพทธศาสนาทเราเคยเรยนหรอเคยฟงเคยเหนเมอเขาวด ดวยขอมลเหลาน

จงทาใหมเยาวชนบางสวนเชอในนทานเรองน ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอการ

กาเนดชาง สวนความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอชางเปนสตวชนสง

5.นทานเรองสงครามยกษกบเทวดา (สงกรากมหยกนองเทวเดย)

ผลการสนทนากลมของเยาวชนเกยวกบนทานเรองน สงครามยกษกบเทวดา (สงกรากม

หยกนองเทวเดย) พบวาเยาวชนสวนใหญ ไมเชอในนทานเรองน เพราะมองวาเปนเรองทแตงขนมา

เพอสรางความสนกสนาน สรางความจดจอใหเยาวชนเกดสมาธ แตนทานเรองนไดแฝงความเชอท

เชอมโยงชางกบหลกพระพทธศาสนา ดวยประการสาคญทถกสอนมาวา “พระพรหมสรางโลก”

การทมการสาปแชงชางกนาจะมมาต งแตอดต และลกษณะของชางกตรงกบสงทถกแชงไว

DPU

165

ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอชางถกสาป สวนความหมายโดยนย (Connotative

Meaning) กคอการแสดงใหเหนอวยวะและลกษณะของชาง

6.นทานเรองก าเนดชางในเมองมนษย (อมาเลอดอาจงนองกาแตะกย)

ผลการสนทนากลมของเยาวชนเกยวกบนทานเรองกาเนดชางในเมองมนษย (อมาเลอด

อาจงนองกาแตะกย) พบวาเยาวชนสวนใหญ มความเชอในนทานเรองน เพราะการสอความหมาย

ดวยคตความเชอทางวฒนธรรมถกกลบเกลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต เยาวชนมความ

เชอทเชอมโยงกบหลกทางพระพทธศาสนา มสวรรค มฤาษอยจรงในปจจบน เรองสาปแชงคงเปน

เรองงายสาหรบผมคาถาอาคม ซงในจงหวดสรนทรกโดงดงในเรองคาถาอาคม และในนทานม

ตาแหนงหมอชาง แสดงวาพนฐานของนทานยอมสรางมาจากเรองจรง ในอดตอาจมเหตการณ

เหลานขนจรง เพยงแคเราไมไดอยในเหตการณน นดวยเทานนเอง ความหมายโดยอรรถ

(Denotative Meaning) กคอการกาเนดชาง สวนความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอ

การมคาสาปทนามาสการเกดหมอชาง

7.นทานเรองลกชางปา (กอนเจยงโคด)

ผลการสนทนากลมของเยาวชนเกยวกบนทานเรองลกชางปา (กอนเจยงโคด) พบวา

เยาวชนสวนใหญ ไมเชอในนทานเรองน เพราะนทานไดสรางความสนกสนาน สรางเรองราว

เหตการณใหเหนความผกพนระหวางคนกบชาง

เปนนทานททาใหคนรนหลงไดรวา เคยเกดภยภบตความแหงแลงมากกวาทกป ซง

อาชพหลกคอการทานากทาไมได ทาแลวกไมไดขาว ชาวบานจงเลอกวธทไปหาของปา เปนภาพวถ

ชวตในอดตของชมชนชาวกย นามาสเรองความผกพนระหวางคนกบชาง โดยเปนการเลาทเหนอ

ธรรมชาตมาก ซงการทคนจะทองกบชางเพยงแคดมปสสาวะชางคงเปนไปไดในปจจบน แตในอดต

จะเคยเกดขนจรงไหมอนนกคงไมมใครใหคาตอบได เพราะเปนนทานทเลาตอ ๆ กนมาหลายชว

อายคน ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอการตงครรภระหวางคนกบชางใน

อดต สวนความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอความผกพนระหวางคนกบชางและวถ

ชวตของชาวก

DPU

166

8.นทานเรองลกชาง (กอนอาจง)

ผลการสนทนากลมของเยาวชนเกยวกบนทานเรองเรองลกชาง (กอนอาจง)พบวา

เยาวชนสวนใหญ ไมเชอในนทานเรองน เพราะ เปนนทานทสรางมาเพอความสนกสนาน หรอสราง

นทานขนเพอประกอบสถานทปราสาทเทานน แตนทานเรองนไดแฝงความเชอเอาไว เชนแสดงให

เหนความผกพนระหวางชางกบชาวกย ความรกของพอทมตอลก และสงของเครองใชในอดตท

สามารถนามาจากอวยวะตาง ๆ จากชาง ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอ คนทอง

กบชาง สวนความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอสงทเกดขนในปราสาทหนบานพลวง

ในอดต แสดงถงความรกทพอมตอลก

9.นทานเรองชางบน (อาจงปาลร)

ผลการสนทนากลมของเยาวชนเกยวกบนทานเรองชางบน (อาจงปาลร)พบวาเยาวชน

สวนใหญ ไมเชอในนทานเรองน เพราะมองวาเปนเรองทแตงขนมาเพอสรางความสนกสนาน สราง

ความจดจอใหเยาวชนเกดสมาธ แตนทานเรองนไดแฝงความเชอวาการใหทกขแกทาน ทกขนนถง

ตว

นทานเรองนเปนเรองตลกขบขน แตในเนอหาของนทานกยงไมทงเรองจรง นนกคอชอ

ของตวละครในเรอง ทชอวานายสข และกเสยชวตโดยการถกชางทบตาย แตคนเลาไดบวก

จนตนาการของตวเองเขาไปเพอสรางความสนกสนานเวลาเลา และทาใหผฟงไมเครยด เพราะเปน

เรองความเปนความตายทกลายเปนเรองตลกไป ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอ

ชางบนได สวนความหมายโดยนย (Connotative Meaning) กคอผลกรรมของนายสขทไดทาไว ให

ทกขแกทานทกขนนถงตว

10.นทานเรองลกพญาชางเผอก

ผลการสนทนากลมของเยาวชนเกยวกบนทานเรองลกชางปา (กอนเจยงโคด) พบวา

เยาวชนสวนใหญ ไมเชอในนทานเรองน เพราะนทานไดสรางความสนกสนาน สรางเรองราว

เหตการณใหเหนความผกพนระหวางคนกบชาง นทานเรองนคลาย ๆ กบเรองลกชางปา และลกชาง

จะแตกตางกนกดวยวธการเลาและการสอดแทรกเนอหาของผเลา โดยในนทานทาใหเราไดเหนถง

DPU

167

ความแหงแลงทมกเกดขนในอดต ทาใหคนในชมชนตองเกบผก หกฟน ขดกลอย ขดมนจากในปา

มาเปนอาหารอยเสมอ ดวยนาทชวตทหญงสาวคนหนงหวน ามาก เลยตองดมปสสาวะชางเขาไป

เพราะเธอคดวาเปนแองนาฝน เลยเกดการตงครรถขน ซงสงทเลาเปนสงทเหนอธรรมชาตมาก

ประสบการณของเยาวชนนามาสความคดทแตกตาง เหตผลเยาวชนทไมเชอในนทาน

สวนหนงเปนเพราะสงทเยาวชนเหลานสงเกตเหนเองโดยไมตองมใครมาชนาแนวทาง ดวย

ประสบการณและอายทโตขนกทาใหมมมองแตกตางไปจากวยเดกทใครพดอะไรกเชอหมด

ความหมายโดยอรรถ (Denotative Meaning)กคอลกพญาชางเผอก สวนความหมายโดยนย

(Connotative Meaning) กคอการตงครรถระหวางคนกบชางในอดตทาใหเหนถงความผกพน

ระหวางคนกบชาง และวถชวตชาวกย

11.คนปากมาก (กยกาเนาะหวาวปน)

ผลการสนทนากลมของเยาวชนเกยวกบนทานเรองคนปากมาก (กยกาเนาะหวาวปน)

พบวาเยาวชนสวนใหญ ไมเชอในนทานเรองน เพราะนทานไดสรางความสนกสนาน แตนทาน

ทองถนนมกมชางมาเกยวของดวยเสมอ ถงไมเชอในเนอเรองของนทาน แตคตทสอดแทรกไว

เยาวชนทกคนมความเชอเกดขน นนกคอการพดมากยอมสงผลเสยตอตนเอง นทานเรองนสามารถ

สอดแทรกแนวคดด ๆ เอาไวไดอยางแนบเนยน จะเชอไมเชอขนอยกบมมมองของเยาวชนแตละคน

โดยการแตงนทานเรองนขนมาจะตองมชางเขามาเกยวของ เพราะจะไดรวาคนกบชางมความผกพน

กนมายาวนาน ความหมายโดยอรรถ(Denotative Meaning) กคอคนปากมาก สวนความหมาย

โดยนย (Connotative Meaning) กคอการพดมากยอมสงผลเสยกบตน

DPU

168

ตารางท 5.2 สรปความคดเหนความเชอทมตอมายาคต

ชอนทาน ความหมายทางมายาคต ความเชอของเยาวชน

1.เรองคลองชาง

(กอบอะจง)

เปนหลกปฏบตทภรรยาตองยดถอเมอ

สามออกไปคลองชางปาสบเนองมาจาก

บรรพบรษชาวกย นนคอการหามตดผม

เพอชวยคมครองสามใหปลอดภย

สวนใหญเชอ เกดจากสงทมองไม

เหนคอสญลกษณของอานาจ

เยาวชนยงปฎบตตามบรรพบรษนน

เพราะเชอในเชงประจกษ

2.ตานานพระมอ

เฒา (กานายหวาว

อเดมมออาจง)

การคลองชางไมใหนาภรรยาตดตามไป

ดวย มการบญญตวาเปนขอหามทตอง

ถอปฏบตอยางเครงครดหลกจากเกด

เรองรายกบพระมอเฒากบครอบครว

รวมทงหามไมใหพอกบลกขชางเชอก

เดยวกน และแขนนางเปนชอเรยกวา

บวงบาศก

สวนใหญเชอ เกดจากการปฎบตตน

อยในกรอบของของสงทเหนอ

ธรรมชาตเยาวชนยงปฎบตตาม

บรรพบรษนนเพราะเชอในเชง

ประจกษ

3.คลองชางหรอ

สยบชาง (กอบอา

จง)

คาถาในการคลองชางผมคาถากบตวก

ตอ ง ป ฏ บ ต ต า ม ก ฎ ร ะ เ บ ย บ อ ย า ง

เครงครด ไมทาผดผปะกา ไมอยางนน

คาถากจะเขาตวทาใหเกดอนตรายกบ

ตวเองได

สวนใหญเชอ เกดจากการปฎบตตน

อยในกรอบของของสงทเหนอ

ธรรมชาตเยาวชนเชอในเชง

ประจกษ

DPU

169

ตารางท5.2 (ตอ)

4.กาเนดชางใน

แดนสวรรค (อมา

เลอดอาจงนอง

กาแตะซาหวน)

การกาเนดของชางทเลาในแนวความ

เชอทางพระพทธศาสนา เชอวาชางเคย

เปนสตวชนสงมากอน ชาวกยจงตองให

ความเคารพชาง เพราะชางมเทพรกษา

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถง

ความพงพาอาศยซงกนและกน ไม

สามารถเหนในเชงประจกษได

5.สงครามยกษกบ

เทวดา (สงกราม

หยกนองเทวเดย)

ผกเรองลกษณะของชางไวกบสงเหนอ

ธ ร ร ม ช า ต ใ น แ น ว ค ว า ม เ ช อ ท า ง

พระพทธศาสนา

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถง

อานาจทเหนอธรรมชาต

6.กาเนดชางใน

เมองมนษย (อมา

เลอดอาจงนอง

กาแตะกย)

ผกเรองการกาเนดหมอชางกบสงเหนอ

ธรรมชาต ในแนวพระพทธศาสนา ม

ความเชอวาพระพรหมสงหมอชางลงมา

สโลกมนษยเพอดแลรกษาชาง และม

ความเชอกนวาหากนบถอหรอสราง

ศาลปะกาไวเคารพบชา จะคาขายด

สวนใหญเชอ เกดจากการปฎบตตน

อยในกรอบของของสงทเหนอ

ธรรมชาตเยาวชนเชอในเชง

ประจกษ

7.ลกชางปา (กอน

เจยงโคด)

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง

คน ทเหนอธรรมชาต แสดงถงความ

ผกพนระหวางคนกบชางทมมาต งแต

อ ด ต แ ล ะ ว ถ ช ว ต ข อ ง ช า ว ก ย ก บ

ธรรมชาต

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถง

ความพงพาอาศยซงกนและกน ไม

สามารถเหนในเชงประจกษได

8.ลกชาง (กอนอา

จง)

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง

คน ท เหนอธรรมชาต เพอแสดงถง

ความผกพนระหวางคนกบชางทมมา

ตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถง

ความพงพาอาศยซงกนและกน ไม

สามารถเหนในเชงประจกษได

DPU

170

ตารางท5.2 (ตอ)

9.ชางบน (อาจง

ปาลร)

แทรกคตความเชอวาชางเปนสตวชนสง

ทตองเคารพ จงตองมพธทาศพชาง นน

กคอพธบงสกล(พธกรรมสวดศพชาง

ลม)

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถง

ความพงพาอาศยซงกนและกน ไม

สามารถเหนในเชงประจกษได

10.นทานเรองลก

พญาชางเผอก

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง

คน ท เหนอธรรมชาต เพอแสดงถง

ความผกพนระหวางคนกบชางทมมา

ตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถง

ความพงพาอาศยซงกนและกน ไม

สามารถเหนในเชงประจกษได

11.คนปากมาก

(กยกาเนาะหวา

วปน)

ผกเรองระหวางสภาพภมศาสตร ชาง

คน ท เหนอธรรมชาต เพอแสดงถง

ความผกพนระหวางคนกบชางทมมา

ตงแตอดต และวถชวตของชาวกยกบ

ธรรมชาต

สวนใหญไมเชอ เพราะเปนสงท

เหนอธรรมชาต ไมสามารถเหนใน

เชงประจกษได

นทานเปนสอทใชในการสอสารมายาคต ระหวางบรรพบรษกบเยาวชนในหมบานตา

กลาง ตาบลกระโพ จงหวดสรนทร โดยวธการสอสารนนกคอ การเลาปากตอปาก โดยมเนอหาของ

นทานเปนตวเชอมความผกพนและเรองราวตาง ๆ ไว

ประเภทนทานทเยาวชนมความเชอมากทสด คอนทานทองถน รองลงมาคอนทานเทพ

นยาย นทานทเยาวชนไมเชอเลยกคอ นทานเรองสตว และนทานตลกขบขน

นทานพนบานไทยกยทเยาวชนทง 12 คนเกดความเชอมทงหมด 4 เรองไดแก

1.เรองคลองชาง (กอบอะจง)

2.ตานานพระมอเฒา (กานายหวาวอเดมมออาจง)

3.คลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง)

DPU

171

4.กาเนดชางในเมองมนษย (อมาเลอดอาจงนองกาแตะกย)

ประเดนททาใหเกดความเชอคอ เชอในเชงประจกษ โดยเยาวชนทกคนทเชอลวน

แลวแตเหนคนในครอบครวยดถอปฎบต ไมวาเรองนนจะพสจนไดหรอไมกตาม

นทานพนบานไทยกยทเยาวชนทง 12 คนไมเชอมทงหมด 7 เรอง ไดแก

1. กาเนดชางในแดนสวรรค(อมาเลอดอาจงนองกาแตะซาหวน)

2. สงครามยกษกบเทวดา (สงกรามหยกนองเทวเดย)

3. ลกชางปา (กอนเจยงโคด)

4. ลกชาง (กอนอาจง)

5. ชางบน (อาจงปาลร)

6. ลกพญาชางเผอก

7. คนปากมาก (กยกาเนาะหวาวปน)

ประเดนทไมเชอเพราะไมเหนในเชงประจกษ ไมมตวอยางจากบรรพบรษเปนเพยงเนน

ความสนกสนาน และเปนเรองทเหลอเชอ

สรปโดยรวมจากผลการสนทนากลมจะเหนไดวา ความเชอเหลานยงถกถายทอดผาน

นทานพนบานนอยมาก เปนเพราะเยาวชนสมยนไมเคยเหนการออกไปคลองชางปาแลว เหลอเพยง

เรองเลาจากบรรพบรษเทานน ทาใหไมนาสนใจ นทานทง 11 เรอง เยาวชนยงใหความสนใจและสบ

ทอดอยสวนมากคอนทานทเยาวชนเหลานไปมสวนรวมดวยหรอเคยเหน เชนนทานเรองคลองชาง

พระมอเฒา การคลองชางหรอสยบชาง นทานทง 3 เรองนเยาวชนมความเชอ ทง 12 คน และความ

เชอสวนหนงเกดจากความเชอบรรพบรษทถายทอดมาสคนรนหลง

คอเยาวชนเหลานมองโลกผานกรอบประสบการณการรบรและวฒนธรรม ความ

เหมอนกนทางวฒนธรรมจะทาใหเกดความเขาใจทางความหมายรวมกน กลมชน ชมชน สงคมจะ

สอสารทางวฒนธรรมถงกนไดตองอาศยสงเหลานในการบอกกลาวถงกน ประพฤต ปฏบต และทา

ใหดเปนตวอยาง ดงจะเหนไดจาก นทานทยงมการปฏบตอยจรงนนกคอ การเซนไหวผปะกาทตอง

ปฏบตอยางเครงครด ภาษาผปะกา วธการปฏบตขณะคลองชาง คาถาอาคมการจบชาง สอดคลองกบ

แนวคดวฒนธรรมทวาวฒนธรรมชวยเหนยวรงสมาชกในสงคมใหมความเปนอนหนงอนเดยวกน

และสงคมทมวฒนธรรมเดยวกนยอมจะมความรสกผกพนเปนพวกเดยวกน

DPU

1

5.2 การอภปรายผล

ตารางท 5.3 สรปความเชอ ของนทานทง 11 เรอง

ชอนทาน ความหมาย มายาคต สญญะ มายาคตของเยาวชน

1.เรองคลองชาง

(กอบอะจง)

ผหญงหามตดผมเมอ

สามออกไปคลองชาง

การหามตดผม ชางและผม สวนใหญเชอ เกดจากสงทมองไมเหนคอสญลกษณ

ของอานาจ เยาวชนยงปฏบตตามบรรพบรษนนเพราะ

เชอในเชงประจกษ

2.ตานานพระมอเฒา

(กานายหวาวอเดมมอ

อาจง)

ตาแหนงสงสดของการ

เปนหมอชาง

การทาผดกฎระเบยบ

หมอชางของพระมอ

เฒา

พระมอเฒาและแขน

นาง

สวนใหญเชอ เกดจากการปฏบตตนอยในกรอบของ

ของสงทเหนอธรรมชาตเยาวชนยงปฏบตตามบรรพ

บรษนนเพราะเชอในเชงประจกษ

3.คลองชางหรอสยบ

ชาง (กอบอาจง)

คาถาทชวยในการคลอง

ชาง

คาถาอาคมในการ

คลองชาง

ชางและหมอชางทม

คาถา

สวนใหญเชอ เกดจากการปฏบตตนอยในกรอบของ

ของสงทเหนอธรรมชาตเยาวชนเชอในเชงประจกษ

172 DPU

2

ตารางท5.3(ตอ)

4.กาเนดชางในแดน

สวรรค (อมาเลอดอา

จงนองกาแตะซาหวน)

ความเปนมาของ

ชาง

ความเชอทาง

พระพทธศาสนา

การกาเนดชาง

ชางเอราวณ สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถงความพงพาอาศยซงกน

และกน ไมสามารถเหนในเชงประจกษได

5.สงครามยกษกบเทวดา

(สงกรามหยกนองเทว

เดย)

การสรบทมชาง

เปนพาหนะ

ความเชอทาง

พระพทธศาสนา

การถกสาป

ชางเอราวณ

ยกษ เทวดา

สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถงอานาจทเหนอ

ธรรมชาต

6.กาเนดชางในเมอง

มนษย (อมาเลอดอาจงน

องกาแตะกย)

การกาเนดของชาง

ทตองสงหมอชาง

มาดแล

ความเชอทาง

พระพทธศาสนา

การเกดหมอชาง

ชาง สวนใหญเชอ เกดจากการปฏบตตนอยในกรอบของ

ของสงทเหนอธรรมชาตเยาวชนเชอในเชงประจกษ

7.ลกชางปา (กอนเจยง

โคด)

ลกชางทเกดขน

ระหวางคนกบชาง

ความผกพนระหวางคน

กบชาง ธรรมชาต

ลกชางปา สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถงความพงพาอาศยซงกน

และกน ไมสามารถเหนในเชงประจกษได

173 DPU

3

ตารางท5.3(ตอ)

8.ลกชาง (กอนอา

จง)

ลกชางทเกดขนระหวาง

คนกบชาง

ความผกพนระหวางคน

กบชาง ธรรมชาต และ

ความกตญญ ความรกท

พอมตอลก

ลกชาง สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถงความพงพาอาศยซงกน

และกน ไมสามารถเหนในเชงประจกษได

9.ช า ง บ น ( อ า จ ง

ปาลร)

ชางบนได ใหทกขแกทานทกขนน

ถงตว

การทาพธบงสกลชางให

ถกวธ

ชาง สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถงความพงพาอาศย

ซงกนและกน ไมสามารถเหนในเชงประจกษได

10.นท า นเ ร อง ล ก

พญาชางเผอก

ลกชางทเกดขนระหวาง

คนกบชาง

ความผกพนระหวางคน

กบชาง ธรรมชาต

ชางเผอก สวนใหญไมเชอ เพราะแสดงถงความพงพาอาศย

ซงกนและกน ไมสามารถเหนในเชงประจกษได

11.คนปากมาก (กย

กาเนาะหวาวปน)

คนพดมากจนเกดเรอง การพดมากบางครงยอม

สงผลเสยกบตวเองและ

ผอนได

คน ชาง สวนใหญไมเชอ เพราะเปนสงทเหนอธรรมชาต ไม

สามารถเหนในเชงประจกษได

174 DPU

175

สงทสามารถสะทอนคานยมความเชอเชงมายาคตออกมาโดยผานนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทรทง 11 เรอง สามารถบอกเลาเรองราวเกยวกบวถชวตของหมอชางชาวกยและคนใน

ชมชนไดอยางชดเจน ซงวฒนธรรมเปนวถชวตของมนษยในสวนรวมทถายทอดกนได เรยนได เอา

อยางกนได ทาใหหมอชางชาวกยมความผกพนกบชางจนกลายเปนวฒนธรรมการเลยงชางของชาว

กยทเปนมรดกสบทอดกนมาแตโบราณชาวกยทกคนถอวาชางเปนสมาชกในครอบครวเปนเหมอน

เพอนพนองญาตมตรและเปนมรดกทางวฒนธรรมทลกหลานชาวกยไดรบการสบทอดจากบรรพ

บรษ

การเลานทาน จะเลาเพอใชในการสอสารทางความคด ความรสก ใหเกดความเขาใจซง

กนและกน เพราะนทานมการสอสารเพอสอดแทรกคต ความเชอตาง ๆ เอาไวมากมาย เปนกศโล

บายของคนเฒาคนแกในการทจะสงสอนลกหลานใหปฏบตถกตองตามจารตประเพณ และกสราง

ความสนกสนาน สรางความรกความอบอนใหเกดขนกบครอบครว เชนเดยวกนกบ (อดสา วงศ

ลกษณพนธ, 2542 : 22 อางถงใน วรยา วฑรยสฤษฏศลป,2548 : 15) ทมองวาการเลาเรอง คอการ

บรรยายเหตการณทเกดขนจรงหรอเหตการณทสรางขนเองซงบคคลหนงนาไปถายทอดยงอกบคคล

หนงโดยอาศยภาษาพด ภาษาเขยน หรอแมแตภาษาสญลกษณในการเลาเหตการณเรองดงกลาว

ดงนนเมอสอใดมบทบาทในการรายงานเหตการณกสามารถนาเอาวธการของการเลาเรองมาใชเพอ

ถายทอดเหตการณไดทงสน

ในอดตหมอชางชาวกยเปนผสอสารโดยการเลานทานเรองใดเรองหนงออกมา เลาถง

ผอนแตบางครงกสมมตวานนคอตวเอง ซงผเลามกจะเขาไปมสวนเกยวของหรอนาตวเองเขาไปม

สวนรวมกบเหตการณ เชน หมอชางไดเลาเรองการออกไปคลองชาง กจะมการเลาทประหนงวาตน

กออกไปคลองชางแบบนเชนกน จงเลามาดวยความสนกสนานและนาเชอถอ สอดคลองกบแนวคด

ของเบอร กลาววาผเลาเรอง (Narrator) กคอใครกไดสกคนทเลาเรองตาง ๆ เลาถงสงตาง ๆ เลาถง

ผอนแตบางครงกสมมตบทบาทตวละครหรอสงตาง ๆ ทถกเลาถงนนไปดวย เชนเดยวกบลกษณะ

ตวละครทบนทกในหนงสอ ผเลานนมกจะมสวนเกยวของดวยเสมอ แตกไมใชเรองเลาทกเรองทผ

เลาจะเขาไปมสวนเกยวของหรอนาตวเองเขาไปมสวนรวมกบเหตการณ ตวเราเองนบเปนสงสาคญ

ททาใหเรองเลามความหมาย กลาวไววาเรองเลากคอเครองมอทเราใชเรยนรโลกกวางและเปนวธท

เราจะบอกผอนถงสงทเราเรยนรไดดวยการเลาเรองนนเอง

DPU

176

จากการศกษาดวยวธการวเคราะหตวบท (Textual Analysis) นทานสามารถสอสารทา

ใหเกดความสนกสนาน ความสามคค แสดงอานาจของผเลา สดทายคอการสรางความเชอใหเกดขน

เพอทกคนจะไดเกรงกลวในสงทเกดขน ไมกลาทาผด ทาแตสงด ๆ ประพฤตตนเปนคนด เคารพสง

ทมองไมเหน สอดคลองกบ แนวคดการเลาเรอง ทวาการวเคราะหเรองเลาในยคปจจบนจงมงศกษา

การประกอบสราง (Construction) ความหมายหรอความเปนจรงในสงคมเพอทาความเขาใจ

(Understanding) ในปรากฏการณตาง ๆ ทมไดจากดวงแตเฉพาะการศกษาการเลาเรองแตง (Fiction)

เทานน หากยงหมายรวมถงการวเคราะหจากสารคดหรอเรองจรง (Non-Fiction)

นทานยงมามารถสอสารใหเหนถงสภาพแวดลอมของชมชน บานตากลาง ตาบลกระโพ

จงหวดสรนทร ทในอดตเมอถงหนาแลงตองไปไปขดมน หาของปา เพอปะทงชวตของตนแ ละ

ครอบครว สอดคลองกบผลงานวจยของ อารย ทองแกว (2547) ทพบวา สภาพครอบครวในวถชวต

แบบชาวบาน ทพงพาตนเองอยกบสงแวดลอมตามธรรมชาต แสวงหาปจจยสจากปา น า ภเขา ไร

นา

นทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร จงถอไดวาเปนการสอสารเกยวกบวฒนธรรมท

ไมใชวตถ (Non Material Culture) หรอนามธรรม ไดแก ความคด ความเชอ ลทธประเพณ คานยม

ฯลฯ ทมผลตอการดารงชวตของมนษย โดยการสอสารผานนทานทาใหรถงความเปนมาของ

ประเพณ พธกรรมตาง ๆ ของชมชนบานตากลาง ทมอาชพเลยงชาง มความสมพนธกบชางทเปน

เหมอนครอบครวเดยวกน นทานสามารถใชสอสารเพอสรางคานยมและความเชอของชมชนออกมา

ได โดยการเลานทานตอ ๆ กนมาจากบรรพบรษ สอดคลองกบผลงานวจยของพระพเชษฐ ธรปญ

โญ ชยมล (2549) ทวาความเชอ เปนสงทมนษยยอมรบนบถอ มนใจ เชอ และกลวตออานาจอน

ซอนเรน ลกลบ ของสงเหลานน ทงทเปนรปธรรม และนามธรรม ถงแมวาสงเหลานนเปนเรองท

พสจนไมไดกตาม

นทานจงเปนสวนหนงของวฒนธรรมทองถนบานตากลางหรอหมบานชาง คนใน

ชมชนสวนใหญแลวลวนมวถชวตทผกผนกบชาง และสบทอดคานยม ทศนคต ความเชอดาน

พธกรรมตามแบบชาวกย ความคด ความรเกยวกบการเลยงชาง ตลอดจนแบบแผน ระเบยบ

กฎเกณฑความหมายและคณคาทคนในกลมหมอชางชาวกยรวมกนรบ และรกษาเพอการอยรวมกน

เปนกลมทมลกษณะเฉพาะแยกไดจากกลมอน ซงวฒนธรรมและการดารงชวตของชาวกยใน

DPU

177

หมบานตากลางไดรวมกนสบทอดมากจากสงทบรรพบรษไดสรางสรรค และสงสมมาเพอให

ลกหลานชาวกยไดดารงรกษาวฒนธรรมและประเพณนใหดารงอย

การใชนทานสอสารเรองราวตาง ๆ ของชมชนนน เปนการสอความหมายดวยคตความ

เชอทางวฒนธรรมซงถกกลบเกลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต ทกอยางทเกดขน ทก

อยางทตองปฏบต ตองเคารพนบถอลวนเกดมาพรอมกบทกคนในชมชนทาใหเรามองวามนเปน

ธรรมชาต มนเปนเรองจรงทเกดขน ดวยความคนชนเสยจนไมทนสงเกตวามนเปนสงประกอบสราง

ทางวฒนธรรม เรานนเองท “หลง” คดไปวาคานยมทเรายดถออยนนเปนธรรมชาต หรอเปนไปตาม

สามญสานก และปจจบนดวยการหามไมใหลาชางปาแลว ทาใหไมมการออกไปคลองชางปา

ประเพณและวฒนธรรมเหลานกยงคงอย โดยเกดจากความเชอของทกคนในชมชนทมความเชอ

ตรงกนมความผกพนเปนอนหนงอนเดยวกน จงยงคงรกษาและปฎบตตามทบรรพบรษไดสงสอน

เอาไว

ความเชอเชงมายาคตทสอสารผานนทานพนบานไทยกยนน ควรจงควรมการสอสาร

ระหวางผทเปนหมอชางและเยาวชนใหมากกวาน เพออาศยเยาวชนคนรนใหมสบทอดวรรณกรรมด

ๆ เหลานเอาใหใหคงอย ใหคงอยไปพรอมกบวชาคชศาสตรการคลองชาง ไมใชจะมสงใดสงหนง

สญหายไปพรอมกบหมอชางรนเกา แตความหมายในระดบมายาคตกตองยอมรบวา มน

เปลยนแปลงอยตลอดเวลาเพอตอบรบความตองการของคนบางกลมหรอความตองการทาง

วฒนธรรม ซงอนาคตอาจมการเปลยนแปลง เพราะความเชอสามารถยดเหนยวจตใจของคนใน

ชมชนใหเปนน าหนงใจเดยวกน ตองการสรางใหทกคนในชมชนรสกถงความปลอดภย และอนใจ

จงมการสรางศาลปะกาเพอแสดงความเคารพนบถอ มพธกรรมการเซนไหวเกดขนเมอมการออกไป

คลองชาง ปจจบนไมมการออกไปคลองชางแลวกยงมการปฏบตอยโดยการเซนไหวผปะกาในทก

วนพระ และทาเมอมลกหลานเจบปวยหรอลกหลานออกไปทางานตางถน สอดคลองกบ Barthes ท

บอกวาใชในการทาความเขาใจความเปนจรงหรอธรรมชาตในแงมมตางๆ สดทายเรองนกนามาส

ความเชอททกคนจะตองยอมรบและปฏบตตาม และมายาคตในเรองนเปนสงประกอบสรางทาง

วฒนธรรม ทาใหคนในชมชนหลงคดไปวาคานยมทยดถออยนนเปนธรรมชาต หรอเปนไปตาม

สามญสานก ซงความหมายในชนแรกนน อาจเปนการตความเนองมาจากประสบการณของแตละ

บคคล (Subjective experience) แตสาหรบความหมายแฝงระดบทสองหรอทเรยกวา มายาคต นน

DPU

178

เปนการตความหมายทถกใสความหมายในระดบสงคม คอการใสความหมายของชมชนชาวกย

นนเอง

การศกษากระบวนการทางานของมายาคต จะทาใหเหนถงความหมายทแฝงอยใน

นทานพนบานทผวจยไดศกษา ซงแตกตางจากการศกษานทานทวไป โดยมกจะศกษาเพยงดานเดยว

ผานกรอบบรรทดฐานของสงคม สวนงานวจยเลมนผวจยไดนาแนวคดมายาคตมาประยกตเพอ

ศกษาการสอสารความเชอทแฝงอยในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร เปนการเปดมมมองทาง

สงคมใหกวางขน และเปนคณลกษณะทางอานาจของ “มายาคต” (Myth) ทถอวาทรงพลงตอสรรพ

สงในสงคมอยางทโรลองด บารตสเคยกลาวเอาไวเสมอในงานวชาการของเขา

การศกษาการสอสารมายาคตเกยวกบนทานพนบานในงานวจยชนน ทาใหสงคมไดรบ

รถงอานาจทแฝงอยในนทานพนบาน อานาจจากบรรพบรษในชมชน ทสามารถเปลยนแปลงหรอ

สรางความเชอความศรทธาใหเกดขนไดในชมชน ซงมความสลบซบซอน ทงน อานาจทเกดขนจาก

กรอบรหสทไปควบคมความหมายในนทานพนบานนนไมใชอานาจทย งยนถาวร หากเปนเพยง

อานาจทเลอนไหลและพรอมจะเปลยนแปลงไดทกเมอ ดงจะเหนไดจาก อดตเมอสามออกไปคลอง

ชางผเปนภรรยาหามตดผมจนกวาสามจะกลบ ปจจบนเนองจากไมมการออกไปคลองชางปาแลว จง

กลายมาเปนขอปฏบตของคนในครอบครววาหากลกหลานออกไปทางานตางถนผทเปนพอแมป ยา

ตายายกหามตดผมจนกวาลกหลานตนเองจะกลบมา เปนตน

งานศกษาครงนยงทาใหเหนวา แมกระทงนทานแนวตลกขบขนหรอเทพนยาย ท

เยาวชนไมเกดความเชอนน ไมเพยงแคสรางความบนเทงหรอผานคลายเทานน ยงมกระบวนการ

สรางมายาคตเขาไปไหลวนทางาน เพอสอสารความหมายอยางแนบเนยน และเปนปฏบตการทาง

อานาจระหวางกลมบรรพบรษและกลมคนรนใหม (เยาวชน) อยางตอเนอง ซงดาเนนสบมาตงแต

อดตผานมาจนถงปจจบน

DPU

179

หมอชางและนกวชาการไดถายทอดความเชอ

ไปยงเยาวชนโดยสอสารผานวธการเลา

หมอชางและ

นกวชาการฟง

นทานแลวถอด

ความเชอเอาไวท

ตนเอง

เยาวชน

อานนทาน

โดยตรง

ผลทได

ภาพท5.2

โมเดล ผลการวจย

นทานพนบานไทยกย เกยวกบชาง

จ.สรนทร

(สาร)

- คานยมและความเชอ

เชงมายาคตเกยวกบ

ชาง

หมอชางและนกวชาการ

(ผรบสารและผสงสาร)

- วธการสอสาร

- ประสบการณและความอาวโสของผเลา

- การยอมรบของคนในชมชนใหเปน

ปราชญชาวบาน

- ชวงเวลาในการเลา

- สถานทในการเลา

เยาวชน

(ผรบสาร)

- ความเชอและไมเชอทเกดจากประสบการณ

- ความสมพนธระหวางผเลากบผรบ

- การเลยงดและสงแวดลอม

ความเชอของเยาวชน ทเกดจากการอาน

นทานโดยตรงและไดรบถายทอดมาจากหมอชาง

นกวชาการ

2

1

3

DPU

180

ความเชอทมความสมพนธกบพฤตกรรมของคนในชมชนอยางใกลชด ปรากฏออกมา

ในรปของพฤตกรรมในชวตประจาวน มกฎระเบยบ ขนบธรรมเนยม พธกรรม วฒนธรรม โดย

โครงเรอง (Plot) ในนทานทง 11 เรอง ลวนมชางเขามาเกยวของในเรอง เชน ชางเปนพาหนะของ

คน เปนพาหนะของเทวดา เปนผถกลา เปนตน แนวคดของเรอง (Theme) สรางความเชอ สราง

จตสานกใหคนรนใหมยงรกชางและดแลชาง ทาใหเหนถงความผกพนระหวางคนกบชางในชมชน

ตวเอก (Hero/Heroine) กคอชาง เปนผถกลา ผราย (Villains) กคอคนทไปลาชาง คนทฆาชาง

ชวงเวลา (Time) เปนชวงเวลาทผานมานาน เปนนทานทเลาตอจากบรรพบรษ สถานท (Place) เปน

สถานททเกดขนในชมชนบานตากลาง และปาทออกไปจบชาง นนกคอปาแถบเขมร เครองแตงกาย

(Costume) การแตงกายของของหมอชางเปนภาษาอวจนะ (Non-verbal) ทจะบงบอกหรออธบาย

ความหมายของเรองราวของผไปจบชางได โดยหมอชางนงผาไหมเปนผานง 1 ผน และมผาสไบ

หนงผน มเครองรางของขลงเปนเครองประดบ วธการเดนทางหรอยานพาหนะทใช (Locomotion)

นทานทกเรองใชชางเปนพาหนะทงสน อาวธ (Weapon) อาวธทใชในนทานจะเปนเชอกปะกา ทใช

ในการคลองชาง คาถาอาคมในการจบชาง อทธฤทธของเทวดา รวมไปถงการเซนไหวผปะกาให

ชวยคมครองผออกไปคลองชางปา และนทานไดสอสารคานยมดานความกตญญ ความรก ความ

สามคค

การถายทอดความเชอเกยวกบชางมวธการสอสารดงน

1. นทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร เปนสารทสอใหเหนถงคานยมและความเชอ

เชงมายาคตเกยวกบชาง เชน ความเชอเรองการเซนไหวศาลปะกา การหามตดผมเมอคนใน

ครอบครวออกไปคลองชาง ความรกความผกพนระหวางคนกบชาง ความกตญญ ความสามคค การ

กาเนดชาง การมเทวดาคอยรกษาชาง การใชคาถาอาคม เปนตน โดยหมอชางและนกวชาการฟง

นทานแลวถอดความเชอไวทตนเอง

2. หมอชางและนกวชาการ เปนผรบสารและผสงสารในเวลาเดยวกน โดยกลมตวอยาง

ทงสองจะทาการถายทอดความเชอทตวเองไดถอดไวสอสารผานวธการเลาไปยงเยาวชน เพอ

กอใหเกดความเชอ ซงมวธการสอสารมดงน

DPU

181

2.1)หมอชาง

เนองจากหมอชางมประสบการณในการคลองชาง และเปนผอาวโสทคนใน

ชมชนบานตากลาง ตาบลกระโพ ใหความนบถอ ฉะนนการเลานทานของหมอชางทกคนทฟงจง

เกดความเชอไดงาย หมอชางจะใชวธเลานทานแบบปากตอปาก โดยเลาขณะพาชางไปอาบน า และ

เลาหลงจากทปฏบตพธกรรมตาง ๆ ในชมชน เชน การเซนไหวศาลปะกา จะมการเลาถงขอหาม

อนตรายตาง ๆ ทจะเกดขนกบตวเอง หากทาผดกฎทตงไว โดยยกตวอยางในนทานทมผกระทาผด

เปนตน เพอแสดงใหเหนถงความศกดสทธของพธกรรม

2.2 นกวชาการ

นกวชาการ สาหรบคนในชมชนบานตากลาง ตาบลกระโพ มองวาเปนผทม

ความร และประสบการณดานการสอน มผลงานวชาการ เ ชนสอการเรยนการสอนทเปนนทาน

พนบาน ฉะนนคนในชมชนจะฟงคนกลมนไมแตกตางจากหมอชาง ยงเฉพาะเดกและเยาวชน จะม

ความเคารพนบถอเพราะคณครคอผใหการอบรมสงสอนวชาเรยนใหกบตน ฉะนนความเชอท

นกวชาการถอดแลวสอสารไปยงเยาวชน เยาวชนจะเกดความเชอไดงาย

นกวชาการจะใชวธเลานทานดวยการสอสารผานภาพ การแสดง และใหกลม

เยาวชนเลานทานใหฟง โดยเยาวชนทกคนจะไปสอบถามนทานจากคนในครอบครวแลวนามาเลา

ใหเพอน ๆ และคณครฟง ถงแมเปนเรองเดยวกนการถายทอดกยอมตางกน เพราะคนเลาเปนคนละ

คน ความสนกสนานจงแตกตางกนออกไป สถานทและเวลาทเลากมทงหองเรยนในโรงเรยน วด

และสถานทประกอบพธกรรม ทาใหเยาวชนชอบในการเรยนทมนทานในชมชนของตนประกอบ

3. เยาวชน ซงเปนผรบสาร จะไดรบการถายทอดความเชอจากนกวชาการ หมอชาง

และอานนทานโดยตรง ซงเยาวชนจะเกดความเชอหรอไมเชอขนอยกบประสบการณ ทางดาน

การศกษาททาใหรจกการวเคราะหเหตและผลมากขน หรอแมกระทงประสบการณทเคยพบเจอกบ

เหตการณตาง ๆ ทเกดขนในชมชน เชนการเซนไหวศาลปะกา หากมผทไมเซนไหวจะเกดอนตราย

กบครอบครวและตนเอง เปนตน

ความสมพนธระหวางผเลานทานกบผฟงนทาน เปนสวนหนงททาใหเยาวชนเกด

ความเชอ เพราะบคคลทเลาคอ ป ยาตายาย คณคร ซงเปนบคคลใกลตว ทเยาวชนมความรก ความ

ศรทธาในตวผเลา รวมกบสภาพแวดลอมในชมชน ทมท งพธกรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณ

DPU

182

กฎระเบยบ วฒนธรรม การเลยงชาง สภาพอากาศ อาหารการกน จงสรางใหเยาวชนเกดความเชอได

งาย ซงเยาวชนไดถกปลกฝงความเชอและคานยมมาแบบไมรตวตงแตเดกแลว

มายาคตทไดรบการสบตอโดยเยาวชนกคอ

- หามตดผมเมอมคนในครอบครวออกไปคลองชาง (ปจจบนไมมการออกไปคลองชาง

แลวแตความเชอกยงคงอย โดยการหามตดผมเมอลกหลานของตนออกไปทางานตางถน)

- การเซนไหวศาลปะกา

- การเคารพนบถอหมอชาง

- ความรกความผกพนระหวางคนกบชาง

- ความกตญญ

- ความสามคค

- การกาเนดชางทเปนแนวความเชอทางพระพทธศาสนา

- เทวดาทคอยปกปกรกษาชาง

- การใชคาถาอาคม

-

ความเชอของเยาวชน

เยาวชนใหการยอมรบนบถอ หรอยดมนในสงทมองเหนและไมเหน เชนการนบถอ

ศาลปะกา นบถอผบรรพบรษ เคารพนบถอหมอชาง ความรก ความกตญญ ความสามคค (การเปา

สแนงแกลรวมตวของคนมนชมชนเมอมกจกรรม) คาถาอาคมการคลองชาง รวมไปถงเทวดาทปก

ปกรกษาชาง การยอมรบนบถอนอาจมหลกฐานอยางเพยงพอทจะพสจนได หรออาจจะไมม

หลกฐานทจะนามาใชพสจนใหเหนจรงเกยวกบสงนนกได เพราะความเชอเกดจากความกลวและ

ความไมร ซงการตดสนใจในความเชอนน อาจไมมเหตผลเลย เชน เชอวามผบรรพบรษอยจรง

อาจจะเปนเหตผลทคดไปเอง แตนนเปนประสบการณของคนในชมชนทมประสบการณรวมกน ซง

เปนการปฎบตตามขนบธรรมเนยมประเพณทมมายาวนาน

DPU

183

ปจจยทสงผลทางความเชอของเยาวชนในเชงประจกษ 1. พนฐานทางครอบครว (Family Background) เยาวชนจะเชอตามพนฐานหลกของ

ครอบครวทมการปฏบต ตามความเชอนนอย 2. ประสบการณชวต (Experience of Life) บทเรยนตาง ๆ ทผานมาในชวตตงแตเดก

เชน การคลองชาง การฝกชาง การอาศยอยรวมกนกบชาง การเลยงชางฯลฯ ลวนเปนขอมลทมผลโดยตรงในการตดสนใจเชอ

3. วฒนธรรม (Culture) วฒนธรรมเปนวถชวตทมอทธพลตอความคด ความเชอ เปนสงทเยาวชนใหการยอมรบนบถอและปฏบตตาม เชน การคลองชาง การไหวศาลปะกา นบถอผบรรพบรษ การหามตดผม เปนตน สอดคลองกบผลงานวจยของพระพเชษฐ ธรปญโญ ชยมล (2549) ทกลาววา เจตคตของผป ยาย งคงเดมไม เป ลยนไปตามกาลเวลาม จรยธรรมทางพระพทธศาสนาทแฝงเรนอยในคตความเชอกยงรอใหมนษยไดพสจนจดยนของบรรพบรษ

4. จรยธรรม (Morality) การเขาถงของกลมเยาวชนในขอหาม ขอปฏบต ขอสญญาทมในชมชนซงเปนกรอบในการคด การตดสนใจ รวมกนของคนในชมชน สอดคลองกบผลงานวจยของพระพเชษฐ ธรปญโญ ชยมล (2549) ทกลาววาพฤตกรรมของกลมมอทธพลตอสานกดานจรยธรรมของสมาชกแตละคน ธรรมเนยมหรอพฤตกรรมดงกลาวชวยหลอหลอมใหสมาชกโดยไมรตว และเพอหลกตอการประณามหรอการถกลงโทษจากกลม ประเพณจงเปนแกนกลางของจรยธรรม คนในกลมยอมรบทจะปฏบตตอประเพณและวฒนธรรมเหลานน ดงนนประเพณและวฒนธรรมจงเปนมาตรฐานของศลธรรมหรอจรยธรรมของคนตงแตอดตจนถงปจจบน

5. สภาพแวดลอม (Environment) เปนสงทอยรอบตวของเยาวชนมาตงแตเกด เหนอยทกวน จงสามารถใชสภาพแวดลอมของชมชนในการวเคราะหหลกความเชอของตนเอง

ปจจยทสงผลท าใหเยาวชนไมเกดความเชอ

1. พนฐานความร (Background of Knowledge) ปจจบนเยาวชนมการศกษาทดกวาคน

ในสมยกอน จงสามารถกลนกรองและเกบในรปความรดานตาง ๆ ทจะสงผลตอวธคด วธปฏบต

ความเชอ สามารถใชความรทมมาใชในการวเคราะหขอเทจจรงตาง ๆ ดวยตวเอง

2. การรบร (Perception) นทานทเยาวชนไมเชอลวนเปนเรองราวทเชอมโยงกบ

พระพทธศาสนาและเปนเรองทเหนอความเปนจรงทพสจนไมได หรอตนเองไมไดเหนดวยตา

นนเอง และปจจบนการรบรของเยาวชนไปมงเนนในดานเทคโนโลย ไดแก โทรศพทมอถอ เกม

DPU

184

โทรทศน อนเทอรเนต ฯลฯ ทสามารถเรยนรโลกไดกวางกวา เบยงเบนความสนใจในเรองนทาน จง

แตกตางจากคนสมยกอน

อยางไรกตามการทเยาวชนยอมรบนบถอความเชอ ทง ๆ ทความเชอบางความเชอไม

สามารถพสจนหรอมหลกฐาน แตทงนกเกดจากการวเคราะหของเยาวชนเองทใชทงประสบการณ

ความร ในการวเคราะห

บทบาทของนทานพนบานไทยกย ตออ านาจทเหนอธรรมชาตเกยวกบชาง

นทานมบทบาทสาคญตอคนในชมชนหมบานตากลาง ตาบลกระโพ อาเภอทาตม

จงหวดสรนทร เปนเพราะความเชอและคานยมทนามาสวฒนธรรมไดถกมงเนนถงการเขาไปมสวน

รวมตอวถการดารงชวตของคนในชมชน ทงรปแบบทถกนาไปใชใหเปนสวนหนงของพธกรรม

ตลอดจนธรรมเนยมปฏบตในการคลองชาง นทานถอไดวาเปนภมปญญาทเชอมโยงระหวางคนกบ

ชาง สงแวดลอม ธรรมชาต หรอความสมพนธของคนในชมชนกนเอง และระหวางคนกบสง

ศกดสทธเหนอธรรมชาต แสดงถงภมปญญาในการเรยนรและอยรวมกบธรรมชาต เปนวถการ

แสดงออกทสอดคลองกบความเปนไปในชมชน สามารถจาแนกบทบาทไดดงตอไปน

1.บทบาทในการสบทอดวฒนธรรม

การสบทอดความเชอการนบถอผปะกาผานนทานพนบานใหดารงอยในชมชนถอวา

เปนหวใจสาคญของวฒนธรรม ทถกถายทอดออกมาในรปแบบของความเชอ คานยม พธกรรม

ขนบธรรมเนยมประเพณ ตลอดจนอปนสยของคนในชมชน เพราะนทานถอไดวาเปนวฒนธรรม

หนงทนบเปนเครองหลอหลอมคนในชมชนใหเกดความผกพนสามคค และอบรมขดเกลาใหคนใน

ชมชนมทศนคต ความเชอรวมถงคานยมทสอดคลองกบบคคลอน ดงจะเหนไดวา คนในชมชนยง

ตงศาลปะกาไวเคารพบชาทกครวเรอน กอนการออกไปทาการสงใดตองเซนไหวผปะกากอนทก

ครงเพอความสาเรจทงเรองการงาน การคลองชาง การคลอดบตร รวมไปถงการคมครองทกคนใน

ครอบครวใหแคลวคลาดปลอดภยจากอนตรายทงปวง คนในชมชนใชศาลปะกาเปนเครองยด

เหนยวจตใจ ใหรสกวาตนเองอยบนความปลอดภยไมมใครมาทาอนตรายได เพราะวามสงศกดสทธ

คมครองอยนนกคอผปะกา (ผบรรพบรษ) ทงนเนอความในนทานยงมงเนนใหทกคนตงใจทาความ

ดไมทาผดจารตประเพณ ศลธรรม หรอขอปฏบตตาง ๆ ของชมชนดวยการกระตนเตอนเรองราวใน

DPU

185

นทานพนบานไทยกย สอดแทรกเนอหาทงเรอง ผลของการทาผดกฎจารตประเพณ บาป-บญและมง

ประพฤตปฏบตตนใหตงมนอยในศลธรรม เพอเปนแนวทางในการดาเนนชวต

ดงทเธยรชาย อกษรดษฐ (2552:12) อธบายการยดผเปนทพงวา “การยดเอาผเปนทพง

สดทายของชาวบาน เนองมาจากความลมเหลวของทพ งทางอานาจทางเศรษฐกจ การเมอง ท

ชาวบานมอยอยางจากดในโลกแหงความเปนจรงไมวาจะเปนวกฤตในเรองของการทามาหากนเลยง

ชพ ภาวะการปวยไขและการรกษาพยาบาลทไมสามารถตอบสนองคนในชมชนได ดงนนชาวบาน

จงยดโยงระหวางความเชอกบพธกรรม”

2. บทบาทในการสรางความเปนนาหนงใจเดยวกนของชมชน

การสรางความสามคคใหมความเปนอนหนงอนเดยวกนของชมชนชาวกย อนจะเปน

การนามาซงความสงบสขภายในชมชน สามารถแสดงออกดวยการบอกเลาเรองราวทสะทอนถง

อปนสยใจคอของชาวกยตงแตบรรพบรษ โดยเฉพาะในเรองความสามคค ความรก ความกตญญ

ความศรทธาตอสงศกดสทธเดยวกน

ความเปนน าหนงใจเดยวกนของชาวกยยงไดปรากฏใหเหนตงแตเรมขนตอนแรก โดย

การเปาสแนงแกลเพอเรยกรวมตวใพธกรรมตาง ๆ ของชมชน หรอประชมหารอ รวมไปถงเปน

สญญาณของการแสดงชาง โดยการเปาสแนงแกลทเปนสญญาณเรยกรวมตวกนตงแตอดตทมการ

ออกไปคลองชางปาจวบถงปจจบน

3.บทบาทดานการเปนสอกลางของครอบครว

การทบรรพบรษของชาวกยไดสงสอนลกหลานดวยวรรณกรรมมขปาฐะ และปรากฏวา

ลกหลานปฏบตตามดวยความเคารพ อนแสดงถงความยดมนในระบบครอบครวทมความใกลชด

แนนแฟน ทงนเพราะในอดตการศกษาในโรงเรยนนนไมไดมบทบาทสาคญตอการดารงชวตของ

สงคมชาวกยเลย คาสงสอนเหลานจงมบทบาทเปนสอกลางหลกสาคญในการสรางความใกลชดให

เกดขนภายในครอบครว ลดชองวางระหวางผเฒาผแกและลกหลาน ซงตอมาคาสงสอนเหลานก

ไดรบการพฒนารปแบบขนเปนหนงสอนทาน ทยงคงมไวเพอใหผฟงและผอานไดซมซบเอาแงคด

และนาคตความเชอของผอาวโสทตองการถายทอดใหกบลกหลานไดนาไปใชประพฤตปฏบต ดง

ปรากฏในนทานพนบาน

DPU

186

4.บทบาทของ “อานาจเหนอธรรมชาต” ทเกยวกบชาง

การผกโยงเรองราวทเหนอธรรมชาต ระหวางธรรมชาต คน ชาง เพอรกษาไวซงความ

เปนชาวกย โดยในอดตไมมกฎหมายขอบงคบเฉกเชนปจจบนการควบคมคนในชมชนจงมวธเดยว

คอการสรางความเชอขนมา โดยผกโยงปรากฏการณตาง ๆ ทางธรรมชาต ใหเกดความกลว เมอเกด

ความเชอขน ความเชอกจะมอานาจเหนอธรรมชาตอนเปนตนกาเนดของพธกรรม ประเพณ หลาย ๆ

อยาง เชน ความเชอเกยวกบผปะกาทมมาตงแตสมยโบราณ เปนตวทคอยควบคมและจดระบบของ

ชมชนใหอยกนอยางปกตสข ไมเบยดเบยนกน ตองเคารพเซนไหวดวยใจทบรสทธ โดยมความเชอ

วาจะคมครองตนเองเพราะมความเชอวาผบรรพบรษจะคอยปกปองดแลลกหลานใหแคลวคลาด

ปลอดภยจากอนตรายทงปวง ดงนนพวกเขาจงทาการบชาดวยการมอบสงทดตอผมพระคณ และถอ

เปนธรรมเนยมปฏบตสบตอกนมาในสงคม

ดงทฉลาดชาย รมตานนท (2527:38) อธบายลกษณะอานาจเหนอธรรมชาตวา “การนบ

ถอผนนยงคงสบเนองมาจากลทธบชาบรรพบรษ (Ancestor worship) ซงความเชอนเจรญเตบโต

ขนมาจากลทธทเชอถออานาจเหนอธรรมชาต (Supernatural) อนเปนตนกาเนดของประเพณหลาย

ๆ อยางและเปนทมาของศาสนาบางประเภท คตความเชอเกยวกบผเปนความเชอของมนษยมาตงแต

สมยโบราณ”

5. บทบาทในการสรางใหเหนถงความผกพนระหวางคนกบชางทมมาแตอดต

ปจจบนสงคมมความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยมากขนจะละทงหรอ

ลดหยอนความเชอเกยวกบความเชอของชาวกยลงไป แตนทานเปนตวกาหนดใหเหนถงคตความ

เชอพนฐานทเกาแกดงเดม ดงนนจงยงคงเหลอความเชอตาง ๆ เอาไว ดงนนจงยงคงเหลอความเชอท

เปนจารตประเพณและพฤตกรรมของคนในชมชนไมมากกนอย ความเชอเรองผสางเทวดาจนเปน

ระบบเดยวกน ระบบความเชอเชนนดารงอยดวยกนในลกษณะพงพาอาศยคาจนซงกนและกน

6. บทบาททสามารถเชอมโยงพระพทธศาสนา

เชอมโยงเนอเรองใหมความสมพนธกบศาสนา โดยเนอเรองประกอบดวยอทธฤทธ

ปาฎหารย ตลอดจนอานาจอนพนวสยมนษย ตวเอกของเรองเปนผมคณสมบตพเศษ เชน เปนผม

อานาจ มบญหรอมฤทธเดช สามารถเอาชนะศตรหรออปสรรคใด ๆ ทงหมดในบนปลาย สราง

DPU

187

เหตการณใหเขากบความเชอ ขนบธรรมเนยมประเพณ เทวดา ผบรรพบรษ ไสยศาสตร พระอนทร

เจาปา เจาเขา เปนตน

ซงนทานสามารถอธบายปรากฏการณตาง ๆ ของธรรมชาต อธบายสาเหตของความเชอ

โดยเฉพาะอยางยงทเกยวกบสถานท

นทานพนบานทเชอมโยงพระพทธศาสนาเปนการแสดงเจตนารมณของบรรพบรษทได

ประพฤตปฏบตมาแลวในอดต เพราะบรรพบรษของชาวกยมความศรทธาในพระพทธศาสนา ทงยง

เปนสงททาใหโครงสรางของชมชนดารงอยได ดงจะเหนไดวาชาวกยตองพงพาอาศยพระภกษสงฆ

เพอฟงพระธรรมเทศนาเพอใหจตใจสงบสข อนเปนหนทางทจะนาไปสสวรรคหรอพระนพพาน

ทงยงตองอาศยสถานทของวดในการจดกจกรรมของชมชน เชน งานประเพณตางๆ และกจกรรม

สวนบคคล เชน งานบวช งานศพ รวมไปถงพธบงสกลชางลม(ชางตาย)

ดงทฉลาดชาย รมตานนท (2527:33-35) อธบายลกษณะของพระพทธศาสนาแบบชาวบาน

วา “พทธศาสนาและพธกรรมตางๆทยดถอและปฏบตอยจรงในหมพทธศาสนกชนในสงคมไทยม

อยสองประเภทหรอสองระดบ ระดบแรก คอ พทธศาสนาเถรวาทแบบปรชญา (Othodox

Therevada Buddhism) ซงเรามกจะพดกนวาเปน “แกน” ของพทธศาสนาหรอบางทานกกลาววา

เปนวทยาศาสตร หรอไมขดกบวทยาศาสตร หรอเหนอกวานนกคอเปนสจธรรม แตอยาลมวายงม

พทธศาสนาอกระดบ หรออกแบบหนงทมกพวพนอยกบอทธปาฏหารย อานาจเหนอธรรมชาต เวท

มนตคาถา บาป – บญ นรก – สวรรค ฯลฯ พทธศาสนาแบบนมความสาคญตรงทเปนพทธศาสนาท

“ชาวบาน” คอคนไทยจานวนมากเชอถอและปฏบตอย และนาเชอวามมากกวาแบบแรก พทธ

ศาสนาทเชอวาเปนพทธศาสนาแบบชาวบานไดนน ตองมลกษณะดงน กลาวคอ แงคดหรอการ

อบรมทใหแกศาสนกชนจะเปนเรองเกยวกบทางโลก พทธศาสนาแบบชาวบานเปนการผสมผสาน

ระหวางพทธศาสนาลทธพราหมณและความเชอเรองผสางเทวดาจนเปนระบบเดยวกน ระบบความ

เชอเชนนดารงอยดวยกนในลกษณะพงพาอาศยคาจนซงกนและกน”

7. บทบาทดานการใหความบนเทง

นทานสามารถสรางความบนเทงใหเกดขนกบคนในชมชน สรางความรนเรงใจใน

ชวงเวลามงานในชมชน เชนงานบวชนาคชาง แตงงานบนหลงชาง ทอดกฐนชาง ฯลฯ ทงนชาวกย

มองวาการเลานทานเปนเครองมอในการสรางความบนเทงใจแลว ยงเปนเสมอนเปนการสราง

DPU

188

ความรสกปลอดภยใหกบลกหลานของตนทมบรรพบรษคอยปกปองดแลไมเคยทอดทงลกหลาน

รวมไปถงการสรางการมสวนรวมของคนในชมชน เชนมงานทวด หลวงตากจะเลานทานเฮฮาใหฟง

ในงาน ไดทงการสอดแทรกคตความเชอแลว ยงสรางความเปนกนเองใหกบคนในชมชนอกดวย

5.3 ขอเสนอแนะจากการวจย

1. ในอดตไมมกฎหมายเหมอนปจจบน คนในชมชนบานตากลาง ตาบลกระโพ อาเภอ

ทาตม จงหวดสรนทร ไดใชความเชอและคานยมเปนตวควบคมความประพฤตของคนในชมชน ซง

ปจจบนคานยมและความเชอนนกยงใชไดอย

2. บทบาทของนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร มอานาจทเหนอธรรมชาตเกยวกบ

ชางแฝงอย

3. บรรพบรษยดมนในเรองของความเชอ ถายทอดสลกหลานผานนทานพนบาน

4. เยาวชนในชมชนบานตากลาง ตาบลกระโพ อาเภอทาตม จงหวดสรนทร มความ

เชอในนทานพนบานในเชงประจกษ

5.4 ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป

1. ศกษาการสอสารเพอสรางวฒนธรรมผานนทานพนบานไทยกยในจงหวดสรนทร

2. ศกษาการสอสารทสงผลถงความเชอเรองผปะกาทตรงกบแนวทางพระพทธศาสนา

3. ศกษาเปรยบเทยบความเชอเชงมายาคตเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทยกย

ในชมชนชาวกย จงหวดอนๆ

5.5 ขอจ ากดในการวจย

ในการศกษาวจยครงน เปนการศกษา “การวเคราะห ความเชอเชงมายาคตเกยวกบชาง

ทปรากฏในนทานพนบาน ไทยกย จงหวดสรนทร” ซงเปนการสมภาษณกลมหมอชางชาวกยทม

ประสบการณจรงในการถายทอดนทาน คนทรเรองนทานเหลอนอยมากบางทานกอายมากแลว บาง

ทานกเสยชวตไปแลว จากการสมภาษณหมอชางทรนทาน ตอนนเหลอเพยง 4 คนเทานน ขอมลท

ไดลก ๆ จงมาจากเพยง 4 ทานเทานน

DPU

บรรณานกรม

DPU

190

บรรณานกรม

ภาษาไทย

หนงสอ

กาญจนา แกวเทพ.(2539). เมอสอสองวฒนธรรม. กรงเทพฯ : อมรทรพรนตง.

. (2543). “ความเรยงวาดวย สญวทยากบสอสารมวลชน”ในมองสอใหม

มองสงคมใหม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

. (2544). การศกษาสอมวลชนดวยทฤษฎวพากษ CRITICAL THEORY :

แนวคดและตวอยางงานวจย. กรงเทพฯ : หางหนสวนจ ากดภาพพมพ.

กหลาบ มลลกะมาส. (2518). คตชาวบาน. กรงเทพฯ:โรงพมพมหาวทยาลยรามค าแหง.

กงแกว อตถากร. (2519). “นทานพนเมอง” คตชนวทยา. กรงเทพฯ : หนวยศกษานเทศก กรมการ

ฝกหดคร.

เจอ สตะเวทน. (2527). คตชาวบาน. กรงเทพฯ: สทธสารการพมพ.

ฉลาดชาย รมตานนท.(2527). ผเจานาย. กรงเทพฯ : พายพออฟเซทพรนท.

. (2543).ไสยศาสตรครองเมอง. กรงเทพฯ:บรษทอมรนทร บคเซนเตอร จ ากด. เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอย.(2543).วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตร

เอกลกษณและภมปญญา จงหวดสรนทร. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว.

ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2545).สญวทยา, โครงสรางนยม, หลงโครงสรางนยม, กบการศกษา

รฐศาสตร. กรงเทพฯ:วภาษา.

ฐตนน บญภาพ คอมมอน.(2553).การสอสารระหวางวฒนธรรม. เอกสารประกอบการเรยนการ

สอนสาขานเทศศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

เธยรชาย อกษรดษฐ.(2552).พธกรรมฟอนผ : ภาพสะทอนปรากฎการณตอรองอ านาจทางสงคม. กรงเทพฯ : บรษทธารปญญา จ ากด.

นพพร ประชากล. (2547).มายาคต. กรงเทพฯ : ส านกพมพคบไฟ.

DPU

191

บญขาน โทขนธ. (2553).ประวตศาสตรทองถนตามรอยอารยธรรมไผทสมนต:เมองสรนทร.

สรนทร: จอมพระการพมพ.

ประคอง นมมานเหมนทร. (2543) นทานพนบานศกษา. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ผกากรอง บญเตม. (2550). นทานพนบานจงหวดสรนทร. สรนทร : รงธนเกยรตออฟเซท.

ราชบณฑตยสถาน.(2542). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ:นานมบคส

พบลเคชน.

วเชยร เกษประทม. (2550). นทานพนบาน. กรงเทพฯ: พฒนาจ ากด.

สมามาลย พงษไพบลย. (2542). สงคมและวฒนธรรมไทย. กรงเทพฯ:ไทยวฒนาพาณช.

เอกรตน อดมพร. (2550). รวมนทานพนบานประจ าจงหวดภาคอสาน.กรงเทพฯ : พฒนาศกษา.

องคการบรหารสวนจงหวดสรนทร. (2552). ปราชญชาวบาน 9 ภมปญญาทองถน สรนทร.

(พมพครงท 1). สรนทร : หจก. ท. อาร. สเตชนเนอรแอนดพรนตง.

อารย ทองแกว. (2549). วฒนธรรมทองถนสรนทร. สรนทร: มหาวทยาลยราชภฏสรนทร.

. (2550). นทานพนบานไทยกย. สรนทร: มหาวทยาลยราชภฏสรนทร.

อษา บกกนส. (2550). ทฤษฎและแนวคดนเทศศาสตรพฒนาการ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย

ธรกจบณฑตย.

วทยานพนธ

ทยากร แซแต. (2551). มายาคตทางวฒนธรรมทปรากฏในละครเกาหลและการสรางประโยชน

ทางธรกจ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานเทศศาสตร.กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

วโรจน สทธสมา. (2551). มายาคตของผหญงในภาพถายของนตยสารแนวอโรตกพบไทย.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวารสารศาสตรและสอมวลชน.กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

DPU

192

วรยา วฑรยสฤษฏศลป. (2548).อตลกษณคนชนกลางไทยผานการเลาเรองในสอหนงสอบนทก

การเดนทาง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวารสารศาสตรและสอมวลชน.

กรงเทพฯ:มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ราตร ชยมล. (2542).วเคราะหนทานพนบานของชาวไทยเขมรบานพลวง ต าบลบานพลวง อ าเภอ

ปราสาทจงหวดสรนทร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาไทยคดศกษากลมมนษย

ศาสตร.มหาสารคาม: มหาวทยาลยมหาสารคาม.

เรณ อรรฐาเมศร.(2528).โลกทศนชาวลานนาไทยจากวรรณกรรม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต.

กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

สวรรณ กลปยาณสนต.(2536). การวเคราะหเนอหาขาวขมขนกระท าช าเรา. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขาวชานเทศศาสตร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พเชษฐ ธรปญโญ(ชยมล),พระ.(2549).คตความเชอลานนาเรองผป ยาทตรงกบจรยธรรมทาง

พระพทธศาสนา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต(ศน.ม).นครปฐม : มหาวทยาลยมหา

มกฏราชวทยาลย.

สรณ วงศเบยสจจ.(2544).รายงานการวจยเรองวาทกรรมสอโฆษณาการทองเทยว : ภาพตวแทน ตวตน และความเปนไทย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาภาษาองกฤษ. เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม.

สารสนเทศจากสออเลกทรอนกส

สรนทรสโมสร. (2552). สบคนเมอ 4 กรกฎาคม 2554, จาก

http://www.oknation.net/blog/surin-samosorn/2010/05/26/entry-1

สรนทรสโมสร. (2550,มนาคม). รอยเรองเมองสรนทร. สบคนเมอ4 กรกฎาคม 2554, จาก

http://www.epofclinic.com/wizContent.asp?wizConID=148&txtmMenu_ID=718

โอเคเนชน. (2550).ความเขาใจเกยวกบสญวทยา. สบคนเมอ 4 มถนายน 2554, จาก

http://www.oknation.net/blog/print.php?id=651441

DPU

193

ขอมลการเลยงชางจงหวดสรนทร.(2554,กรกฎาคม).สบคนเมอ 4 กรกฎาคม 2554, จาก

http://www.thaitambon.com/tambon/tamplist.asp?ID=32 ,4

วกพเดย สารานกรมเสร.(2554) แนวคดสญวทยา. สบคนเมอ 10 มนาคม 2554, จาก

http://en.wikipedia.org/wiki/Semiotics

ขอมลเลยงชาง.(2554).สบคนเมอ 4 กรกฎาคม 2554, จาก

http://www.surinrelations.org/index.php?lay=show&ac=article&Id=373626

ต านานพระมอเฒา. (2552).สบคนเมอ 4 กรกฎาคม 2554, จาก

http://folklore.culture.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=1

66:2010-04-05-06-01-12&catid=46:2009-11-21-06-55-28&Itemid=62

ภมศาสตรบานตากลาง อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร. (2553).สบคนเมอ 4 กรกฎาคม 2554, จาก

http://www.ictesan.com/esanelefan/legend-1/51-legend

ภาษาตางประเทศ

BOOKS

Barthes, Roland. (1967). Elements of Semiology. New York : Hill and wan.

Barthes, Roland. (1973). Myth today. In his Mythologies, pp. 117-174. Translated by Annette

Lavers. London: Paladin.

Berger, John. (1977).Ways of Seeing. London : Penguin.

De Saussure, Ferdinand.(1966). Course in general linguistics. Translated by Wade Baskin.

New York: McGraw-Hill.

Derrida, Jacques.(1996).Structure, sign, and play in the discourse of the human sciences.

Translated by Alan Bass. In Philip Rice and Patricia Waugh (eds), Modern literary

theory: a reader, pp. 176-191. London: Arnold.

John Fiske (1990) Myths and Myth-makers: Old Talesand Superstitions Interpreted by Comparative Mythology. London: Paladin.

DPU

ภาคผนวก

DPU

195

ภาคผนวก ก.

แนวค าถามในการสมภาษณกลมหมอชาง

การวจยเรอง “การวเคราะห ความเชอเชงมายาคตเกยวกบชาง ทปรากฏในนทานพนบานไทยกย

จงหวดสรนทร”

1. วเคราะหการสอสารคานยมและความเชอเชงมายาคต เกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบาน

ไทยกย จงหวดสรนทร

1.1 ชาง มความหมายเชงสญญะ อยางไรบางในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร

1.2 นทานพนบานเกยวกบชาง ของชาวไทยกย ถายทอดความเชอ (มายาคต) เกยวกบ

อะไรบาง

1.3 ทานมความเชอเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทยกย จ.สรนทร ในรปแบบใด

เพราะอะไร

1.4 ความเชอจากนทานพนบานเกยวกบชางไดสะทอนคานยมและวฒนธรรมของชาวไทย

กย ในจ.สรนทรอะไรออกมาบาง

1.5 แลววฒนธรรมของ จ.สรนทรมบทบาทในการสรางนทานพนบานไทยกย เกยวกบชาง

จ.สรนทรอยางไร

1.6 ทานมวธการเลานทานพนบานเกยวกบชาง ใหเกดความเชอ กรปแบบอะไรบาง และใน

แตละรปแบบแตกตางกนอยางไร

1.7 องคประกอบทสาคญในการเลานทานพนบานคออะไร

1.8 แนวคดของเรอง ในนทานพนบานไทยกย มความสาคญอยางไรในการเลา

1.9 ทานคดวาชางมความสาคญตอตวทานเองและคนในชมชนอยางไร

2.0 ทานมความคดเหนอยางไรเกยวกบวฒนธรรม ประเพณ และวถชวตของคนกบชาง

ในจ.สรนทรทสอสาร ผานนทานพนบาน

DPU

196

2. วเคราะหความเชอจากเยาวชน ในหมบานชาง ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร

2.1 เคยฟงนทานพนบานเกยวกบชางหรอไม จากใครเปนคนเลา หรออานจากทใด

2.2 นทานพนบานเกยวกบชาง ททานไดฟงหรอไดอาน สะทอนความเชอเกยวกบอะไรบาง

2.3 ทานเชอตามความเชอทเลามาในนทานพนบานหรอไม

2.4 ชาง มความหมายเชงสญญะ อยางไรบางในนทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร

2.5 นทานพนบานเกยวกบชาง ของชาวไทยกย ถายทอดความเชอ (มายาคต) เกยวกบ

อะไรบาง

2.6 ทานมความเชอเกยวกบชางทปรากฏในนทานพนบานไทยกย จ.สรนทร ในรปแบบใด

เพราะอะไร

2.7 ความเชอจากนทานพนบานเกยวกบชางไดสะทอนคานยมและวฒนธรรมของชาวไทย

กย ในจ.สรนทรอะไรออกมาบาง

2.8 แลววฒนธรรมของ จ.สรนทรมบทบาทในการสรางนทานพนบานไทยกย เกยวกบชาง

จ.สรนทรอยางไร

2.9 ความเชอเกยวกบชางในนทานพนบานไทยกย ทง 11 เรอง ทานคดวาความเชอใน

นทานเรองใดยงใชไดในปจจบน และนทานใดทใชไมไดในปจจบน เพราะเหตใด

3.0 และความเชอเหลานยงไดรบการสบทอดจากรนหนงไปยงอกรนหนงผานนทาน

พนบานไทยกยอยหรอไม อยางไร

3.1 ความเชอทเลาผานนทานพนบาน ทาใหทานตองดาเนนรอยตามบรรพบรษหรอไม

เพราะอะไร

DPU

197

ภาคผนวกข.

นทานพนบานไทยกย จงหวดสรนทร 11 เรอง นทานทองถน

1. คลองชาง (กอบอะจง)

ณ หมบานแหงหนงซงเปนหมบานของชาวกย หมบานแหงนมผคนอาศยอยรวมกน

เปนหมบานมานานหลายสบปแลว โดยสบทอดวฒนธรรมประเพณจากบรรพบรษเชอสายกยมาชา

นาน นางสรอยแมมายคนหนงซงมาอาศยอยในหมบานแหงนมานานแลว ความจรงตนไมใชคน

ในหมบานนแตกาเนด แตทนางสรอยไดมาอาศยอยในหมบานแหงนกเพราะนายมาสามของนาง

สรอยออกไปคลองชางในปา และไดพบรกกบนางสรอยในหมบานทเปนทางผานไปคลองชางและ

ไดสรางครอบครวกนทหมบานกยแหงน ตอมานายมาจะตองไปคลองชางอก ซงในการไปคลอง

ชางแตละครงนนจะตองใชระยะเวลานาน ๑ ป ๒ เดอน หรอ หลายๆ ป แลวแตวาจะไปคลอง

ชางทไหน โดยจะมกลมชายฉกรรจหลายสบคนไปดวย นายมาจะเปนหวหนาในการนาขบวน

ออกจากหมบานกย การเดนทางจะมการรองราทาเพลงเปาแคน เปาปไปดวย ครงนตองไปคลอง

ชางทปาแถบเขมร การเดนทางแตละครงจะตองมเจบตายทกครง เนองจากในปามอนตรายมาก

บางคนเปนไขปา (มาเลเรย) ตาย บางคนถกสตวทาราย ฝายภรรยาทสามออกไปคลองชางจะตอง

ไมตดผมเดดขาด ตองหมนทาบญ ทาตวใหสะอาดสะอาน และหามมใจใหชายอนในระหวางน

มฉะนนผเปนสามจะมอนเปนไป หลงจากนายมาออกจากหมบานแลว นางสรอยกปฏบตตว

ตามทคนเฒาคนแกในหมบานบอกเสมอ เวลาผานไป ๑ ป นางสรอยไมเหนวแววของสามจะ

กลบมา นางสรอยไดแตตงหนาตงตารอคอยการกลบมาของสาม เวลาผานไป ๓ ป ผมของนาง

สรอยทเคยอยแคประบา ตอนนยาวถงบนทายแลว นางสรอยเรมหงดหงด ทงการสระผมและ

การหวผมกทาไดยงยากมาก อกทงนางไมใชคนกยแตกาเนดกเลยไมปกใจเชอตามตานานทเขาเลา

กน เธอตดสนใจตดผมใหประบาเหมอนเดม นางโดนตาหนโดนตอวาจากคนแกในหมบานไมเวน

วนเพราะเรองน

๑ สปดาหตอมา ขบวนคาราวานทไปคลองชางเดนทางกลบมาถงหมบาน โดยไดชาง

กลบหมบานมา ๓ ตว ทกคนในหมบานตางพากนดใจทจะไดอยพรอมหนาพรอมตาครอบครวอก

DPU

198

ครง นางสรอยยนคอยสามของตนกลบมา จนกระทงมนายสขลกนองของนายมามาบอกวา นาย

มาถกงกดตายเมออาทตยกอนนเอง นางสรอยรสกเสยใจมากเมอรวาสามของตนตาย และยง

เสยใจเมอรวาวนทนายมาตายเปนวนเดยวกบวนทนางตดผม นางสรอยรสกผดมากเมอรวาสาเหตท

แทจรงทสามตายเนองจากตนไมรกษาประเพณทยดถอปฏบตกนมาชานาน นางสรอยตดสนใจ

บวชชไปจนตายเพอชดใชในสงทตนเองไดทากบสาม

2. คลองชางหรอสยบชาง (กอบอาจง)

มเรองเลาตอกนมาวา ชาวกยทเรยนวชาสยบชางถาทาผดวชาสยบชาง เมอไปทาการ

สยบชางทกาลงตกมนมกลมเหลวหรอประสบเหตเภทภย เปนอนตรายแกตนเองหรอกบคนใน

ครอบครว สาหรบคนทเรยนวชามาและปฏบตตามประเพณอยางถกตองหรอใชคาถาอาคมทเรยน

มาตามกฎเกณฑและจารตประเพณ จะสามารถสยบชางตามทตองการไดโดยปลอดภยทกครง

ชาวกยคลองชางจงเปนคนมวนย

เคารพกฎเกณฑ กตกา จารตประเพณอยางเครงครด

เรองการคลองชางมเรองเลาวาในอดตชาวกยไดออกไปคลองชางกอนออกไปคลองชาง

จะตองเปา สไน หรอเสนงเกลในภาษากยเพอใหเกดความปลอดภยในการออกปาไปคลองชาง ม

ตวอยางครอบครวททาผดกฎของการคลองชางคอ ครอบครวของตาอนทรไดไปคลองชาง แตใน

การคลองชางนนไดทาผดผประกา(ผบรรพบรษ) เมอไดชางมาชางกดอดงไมยอมฟงฝกยาก เปน

ชางปาทเกเร ตอมาตาอนทรกลมปวยหาสาเหตไมไดและตายลงในเวลาตอมาชาวบานกเลาลอกน

วาตาอนทรทาผดผจงถกลงโทษจากผประกา ชาวกยคลองชางใหความเคารพนบถอผประกาเหนอ

สงอนใด จะทาการงานใดตองเซนไหวบอกกลาวอยางถกตองเพอขอความคมครอง และเพอความ

เปนสรมงคลทกครง

DPU

199

3. ต านานพระมอเฒา (กานายหวาวอเดมมออาจง)

นายเถา แสนด ชาวบานตากลางอาย ๗๕ ป เปนหมอชางทยงมชวตอยไดเลา

ตานานพระมอเฒา หรอพระหมอเฒาซงเปนตาแหนงสงสดในบรรดาหมอชางทกคน เมอวนท

๑๘ สงหาคม ๒๕๓๗ใหหลวงพหาญหลานชายทบวชจาพรรษาอยทวดในหมบานตากลาง ตาบล

กระโพ อาเภอทาตมจงหวดสรนทร มความวา

พระหมอเฒาคนสดทายของชาวสวยหรอชาวกยทมอาชพคลองชางปา มชอเสยงเลอง

ลอไปทวทกสารทศในความสามารถเกยวกบการจบชางปาตงแตยงเปนเดกหนมทยงไมไดแตงงาน

ตอมาไดแตงงานกบหญงสาวชาวบานใกลเคยงอยกนมาจนมลกชายหนงคนชอ “กอง” หรอภาษา

สวยเรยกวา“อาหกอง” เปนทรกและหวงใยของพอแมเปนอยางมาก เมอเตบโตเขาสวยหนมก

ไดรบตาแหนง“ก ารวงปด” (ครบาใหญ) ตามประเพณทมพอเปนพระมอเฒาโดยไมตองไตเตา

ตามลาดบ โดยประเพณทสบทอดกนมาไดกาหนดไววาผมตาแหนงสงสดในบรรดาหมอชาง ถาม

ลกคนแรกเปนชาย ใหหมอชางทงหลายนาเอาเปลอกตนกระโดนมารองรบตวเดกใหนอนพรอมกบ

ประกาศยกฐานะหรอตาแหนงหมอชางคอ “ก ารวงปด” ใหโดยไมตองผานขนตอนใดๆ แตถาลก

คนแรกเปนผหญงกจะไมมสทธพเศษดงกลาว

กองหรออาหกอง เปนทายาทสบทอดมรดกทกอยางตอจากพระมอเฒาทพอแม

ภาคภมใจมากเพราะตงแตเลกจนโตกองเปนเดกด มสมมาคารวะตอผใหญและขยนขนแขง พระ

มอเฒาจงคดทจะถายทอดวชาทกอยางใหกบลกชาย ใหมความสามารถทกอยางโดดเดนเหนอชาย

หนมทกคนในบาน

วนหนงพระมอเฒาไดพาลกและภรรยาออกไปเรยนรการคลองชางโดยไมบอกใครเลย

เพราะตองการตามใจลกทไมตองการใหใครรหรออาจเปนเพราะความประมาทของพระมอเฒาดวย

ประกอบกบความเยอหยงในความสามารถของตนเองทไมมใครเทยบเทา จงคดวาจะทาอะไร หรอ

ทาอยางไรกได

ยอนกลบไปในอดต “อาหกอง” เกดเปนลกชางปา ถกพระมอเฒาคลองมาได เมอ

นามาฝกอยางหนกในหมบานกทนกบสภาพสงแวดลอมไมไดจงตรอมใจตาย แลวกลบชาตมาเกด

เปนลกชายของพระมอเฒา อาหกองสามารถจาชาตกอนไดทกอยางจงคดถงแมชางปาตลอดเวลา

โดยเฉพาะเวลาทเหนบรรดาหมอชางออกไปคลองชางในปากยงคดถงแมมากขน

DPU

200

เมอกลบชาตมาเปนคน โดยเฉพาะอยางยงไดเกดมาเปนลกของพระมอเฒาแลว กได

โอกาสเหมาะทรอคอยมานาน ในตอนทพระมอเฒาจะพาภรรยาและตนออกไปคลองชาง ซงตาม

ธรรมเนยมแลวการออกไปคลองชางในปานน ไดหามนาภรรยาไปดวย นอกจากนกหามใหลกนง

บนชางเชอกเดยวกนกบพอดวย แตพระมอเฒากละเลยไมปฏบตตาม ซงถอวาผดธรรมเนยม

ประเพณอยางรายแรง

ทงนอาจเนองจากเชอวาตนเองเปนผมตาแหนงสงสด มความสามารถทจะดแลภรรยา

และลกไดนอกจากนยงตองการใหอาหกองไมตองลาบากในการหงหาอาหารจงใหภรรยาไปคอยหง

หาอาหารให ทสาคญคอตองการฝกลกชายใหเปนคนเกงโดยไมตองการใหใครร

กอนออกไปคลองชางปาและระหวางการเดนทางไปคลองชางในปาลก อาหกองได

ขอรองใหพอคลองเอาชางผเปนแมชาง โดยใหเหตผลวาเมอคลองไดแมชางแลวลกชางกจะตอง

ตดตามผเปนแมชางมาดวย แตพระมอเฒาผเปนพอไดบอกวาโดยธรรมเนยมการคลองชางนนจะ

ไมคลองเอาแมชางการคลองชางจะคลองเอาเฉพาะลกชาง เพราะตองการใหแมชางอยในปาเพอ

ผลตลกชางใหอกตอๆ ไปและถาคลองเอาแมชางไปดวยจะทาใหการฝกลกชางเปนไปดวยความ

ยากลาบาก ลกชางจะคลอเคลยกบแมชาง และไมสนใจการฝกซอม ความขดแยงระหวางพอกบ

ลกเปนอยเรอยๆ เพราะตางคนตางยนยนความเหนของตนเอง ไมมใครยอมใคร เมอถงบรเวณดง

ชางพระมอเฒาไดนาภรรยาพรอมดวยสมภาระตางๆ ไปไวทจนรมย (ทพก) ใกลตนหวาใหญ

เพอใหภรรยาเตรยมหงหาอาหารไวคอยตนกบลกชาย โดยใหภรรยาอยตามลาพงเพยงผเดยว

ตอจากนนพระมอเฒากเรมพธเบกไพร (เปดปา) จดหนงปะกามาวางบนหลงชางไม

คนจามและอปกรณทจาเปน โดยใหอาหกรองเปนมะนงทายบนชางตอ เสรจแลวกพากนขบชาง

เขาสปาทบทชางอาศยอย เดนทางไปไดซกครใหญพระมอเฒากมองเหนโขลงชางใหญกาลงกน

อาหารอยกนอยางเงยบๆพระมอเฒาจงไดขบชางอาสาเขาใสกลมชางโขลงนนทนท บงเอญวาชาง

โขลงนนมแมชางซงในอดตเคยเปนแมของอาหกอง พรอมนองๆ และเพอนๆ อกมากมายอย

ดวยกน อาหกองเมอเหนดงนนกตะโกนบอกพอใหคลองเอาแมชางโดยเรวหลายๆ ครง แตพระ

มอเฒาไมสนใจเพราะตองการคลองลกชางเทานน อาหกองไดเหนพอไลกวดลกชาง เหนภาพท

แมชางพยายามปกปองลกชางใหวงหนโดยเรว ไดเหนสภาพแมชางทตกใจ เหนแมชางเหนอย

หอบเพราะแมชางแกมากแลว จงตดสนใจกระโดดขหลงแมชางไป ฝายแมชางเมอเหนคนกระโดด

DPU

201

ขหลงกตกใจกลวสดขด จงเรงความเรวในการวงสดชวต ทาใหหางออกไกลจากพระมอเฒา

เรอยๆ ฝายชางตอเมอไมมผขบขหรอบงคบกไมใสใจทจะวงไลกวดโขลงชางอกตอไป

ทางดานพระมอเฒากตกใจทเหนอาหกองกระโดดขหลงแมชางไป และดวยความเปน

หวงลก พระมอเฒากไดรองเรยกหาอาหกองๆๆๆ ไปเรอยๆ โดยไมสนใจฝงลกชางอกตอไป แต

กลบใหชางวงตามแมชางเพอตดตามหาอาหกอง ไดยนเสยงอาหกองรองตอบมาวา กกๆๆๆๆ

แตเสยงนนกหางไกลออกไปเรอยๆ เพราะแมชางเองกรบหนใหเรวสดชวตเพราะมคนอยบนหลง

ของตนเอง จนในทสด แมชางทอาหกองกระโดดขนขกหายไปพรอมกบความมดทเรมปกคลมปา

พระมอเฒาเสยใจมากและไดพยายามคนหาอาหกองทามกลางความมด แตกไมมวแววและเสยง

ขานตอบจากลกชายเลย เมอดกมากแลวพระมอเฒากตดสนใจกลบไปหาภรรยาพรอมชางคใจ

ระหวางทางกตดพอวาลกทงพอแมทแทจรงไปไดลงคอ ทงทตนเองหวงดอยากใหอาหกองเกงกวา

คนอนๆ ทาไมลกถงไมเขาใจพอแมเลย

พระมอเฒาไดแตราไหมาตลอดทาง เมอมาถงตนหวาใหญกไดรองเรยกภรรยาแตไมม

เสยงใครตอบรบ กเขาใจวาภรรยาคงนอนหลบแตเมอเดนเขาไปหากไมเหนภรรยานอนอยจงเดน

เรยกหาภรรยาไปเรอยๆ แตกไมพบ ดวยความเหนอยลาและความมดปกคลมไปทว พระมอเฒา

จงตดสนใจวาจะตามหาภรรยาในตอนกลางวนแทน

เมอถงเวลาเชาพระมอเฒาจงเดนตามหาภรรยาตนเองอกครง ปรากฏวาเจอเลอดและ

เศษเนอชนเลกชนนอยกระจายอยเปนบรเวณกวาง พระมอเฒาเกดความสงสยจงเดนตามหาไปทว

ในทสดกพบแขนขางหนงของภรรยาอยบนพนทมเลอดกระจายอยท วบรเวณ จงเขาใจวาเสอไดกด

กนภรรยาของตนเองไปแลว พระมอเฒาทงตกใจและเสยใจเพมเปนเทาทวคณ ไดแตรารองไห

จวนจะขาดใจตายตามลกและภรรยาไปดวย ความเสยใจบวกกบความเหนอยลาของพระมอเฒาทา

ใหหมดกาลงทจะคดทาอะไรตอไป จงไดนาแขนขางหนงของภรรยาขนหลงชางและนอนนงๆ

อยบนหลงชางเพอใหชางพากลบบาน

เมอถงหมบานชาวบานตางสงสยวาพระมอเฒาหายไปไหน ภรรยาและอาหกอง

หายไปไหนเมอถกชาวบานถามมากๆ ยงไปตอกย าความเสยใจใหกบพระมอเฒามากยงขน พระ

มอเฒาไมตอบชาวบานแตอยางใด ไดแตบอกวาตนเองไมเหลออะไรแลว จะเหลอกเพยงแขนของ

นางเทานน ทกคนตางดสมภาระของพระมอเฒาทอยบนหลงชาง เมอทกคนเหนแขนขางหนง

DPU

202

และอปกรณอนๆ แตไมเหนภรรยาและอาหกองลกชายของพระมอเฒากคาดเดากนพอเขาใจ

เรองราวตางๆ ไดบาง พระมอเฒาไดฝากสวนแขนของนาง (หมายถงแขนของภรรยา) ใหทกคน

ชวยกนจดการแลวแตความเหมาะสมดวย สวนคนทจะไปคลองชางถาอยากไดชาง หรอทาอะไร

เกยวกบชางกใหขออาหกองทกครง เพราะอาหกองถอวาเปนเจาของชางในปาทงหมดไปแลว และ

กอนสนใจพระครปะกา (เปนตาแหนงรองจากพระมอเฒา) ไดเขาไปกอดพระมอเฒาพรอมกบจบ

หนงปะกาไว เปนการรบมอบพธการคลองชางไวตอจากพระมอเฒา โดยใหสญญาวาจะรกษาให

สจรตและรกษาใหเครงครด แตไมขอรบตาแหนงเทยบเทาพระมอเฒา จะขอรบเพยงตาแหนง

พระครปะกาเทานน ดงนนจงจะเหนไดวาในปจจบนไมมตาแหนงพระมอเฒา จะมเพยงตาแหนง

ครบาใหญหรอตาแหนงการวงปด ซงเปนตาแหนงทรองลงมาเทานน ตอมากมการประชมหารอ

และตกลงกนในบรรดาหมอชางวาจะเอาแขนนางไวในบวงบาศก ทกครงททาหนงปะกาจงเรยก

บวงบาศกวา “แขนนาง” และกจกรรมทเกยวกบชางทกครงกจะพดถงหรอเรยกหา “อาหกอง” มา

จนถงปจจบน

ตงแตนนเปนตนมา การคลองชางกไมมการนาภรรยาหรอผหญงตดตามไปดวยเลย ม

การบญญตวาเปนขอหามทตองถอปฏบตอยางเครงครด รวมทงหามไมใหพอกบลกขชางเชอก

เดยวกนเดดขาด กอนออกไปคลองชางทกคนตองผานการทาพธปะซะปะซเพอแสดงความบรสทธ

ใจกอนออกเดนทาง เมอคลองชางเสรจแลวแมวาจะไดชางหรอไมไดชางมาดวยกตามตองมาทาพธ

ใหมอกครงเพอแสดงความบรสทธใจ ถาไมไดชางกตองหาสาเหตวาใครทาผดขอหามหรอขอ

ปฏบตใดบาง ถาไมมใครยอมรบกจะถอวาผททาผดขอหามนนจะมอนเปนไปเอง บางครงกจะม

อาการเจบปวด หรอมอนเปนไปตางๆ นานา ซงเปนความเชอทมมาจนถงทกวนน

จากเรองเลานพอสรปไดวาในการอยรวมกนเปนกลมชนหรอการทางานเปนกลมนน

ทกคนจะตองเคารพกฎ ระเบยบ กตกาของหมคณะอยางเครงครด ทกคนจะตองสามคคกน ม

จตใจบรสทธคอยชวยเหลอซงกนและกน ถาใครมจตใจไมบรสทธ ไมเคารพกฎ ระเบยบ กตกา

หรอเหนแกตว เอาเปรยบผอนกจะไดรบผลรายตอบแทนทงกบตนเองและครอบครว

DPU

203

นทานเทพนยาย

1. ก าเนดชางในแดนสวรรค (อมาเลอดอาจงนองกาแตะซาหวน)

มเรองเลาวาเมอพระพรหมสรางโลก พระพรหมไดเนรมตใหพระอาทตยออกจากไข

แลวพระพรหมกนาเอาเปลอกไขมากาไวในพระหตถขวา พรอมกบรายคาถาสามเวทเจดจบก

บงเกดเปนชางเอราวณขนชางเอราวณถอวาเปนชางเผอกเชอกแรกของโลก ตามคตศาสนา

พราหมณ ชางเอราวณเปนชางทมรปรางแปลก คอมเศยรสามเศยร แตละเศยรมเจดงา แตละงา

มเจดสระโบกขรณ แตละสระโบกขรณมเจดอบล (ดอกบวเจดกอ) แตละกอมเจดดอก แตละ

ดอกมเจดกลบ แตละกลบมเจดนางเทพธดานางเทพธดาหนงมเจดนางทวาร ทกเสนขนของนาง

บรวารกจะมวมาน มเทพอปสรอกมากมาย

เมอพระพรหมเนรมตชางเอราวณขนมาแลวกทรงรายคาถาสามเวทตอไปอกเจดจบ ก

บงเกดชางขนมาจบละเชอกรวมเจดเชอกเรยกวา “ชางโลกบาล” คอชางทมหนาทดแลรกษาทศ

ตางๆ ทงเจดทศ ชางทพระพรหมทรงเนรมตขนมาแรกๆ นลวนเปนชางพลายทงหมด (ชางเพศเมย)

ขนอกทาใหชางมทงเพศผและเพศเมย

เมอพระพรหมเนรมตชางขนเปนครงแรกนน ชางถอวาเปนสตวชนสง จะมอยเฉพาะ

บนสวรรคเทานน เชน ชางเอราวณ เปนพาหนะของพระอนทร สวนชางตระกลอนๆ กจะอยรบ

ใชเปนพาหนะเทวดา พระพรหม พระยมราช พระนาครนทร ฯลฯ เปนตน

มเรองเลาถงชางเอราวณเชอกหนงวา วนหนงพระอนทรทรงชางเอราวณเชอกหนง

ประพาสปามาพบฤาษตนหนงชอ “ฤาษทรวาส” ฤาษทรวาสไดถวายพวงมาลยดอกไมสดแดพระ

อนทร พระอนทรกนาพวงมาลยนนมาวางไวบนหวชางเอราวณ บงเอญชางเอราวณเชอกนนเปน

ชางทมนสยอวดดเนองจากถอวาเจานายของตนเปนถงพระอนทร กเลยใชงวงจบพวงมาลยของ

ฤาษทรวาสลงมาเหยยบย าตอหนาฤาษทรวาส ฤาษทรวาสเหนชางเอราวณทาอยางนนกเกอดความ

โมโหมาก จงสาปใหพระอนทรตองสญสนสมบตทงปวงรวมทงกลบคนรวมทงชางเอราวณดวยก

ตองไปทาพธกวนเกษยรสมทรจนแหงเหลอเพยงเลกนอยเปนน า “อมฤต” และนาน าอมฤตนมาให

ตนเพราะถาตนหรอใครๆ ไดดมแลวจะไมตาย ชวตเปนอมตะตลอดกาล

DPU

204

2. สงครามยกษกบเทวดา (สงกรามหยกนองเทวเดย)

มเรองเลาถงการใชชางเอราวณในการทาสงครามระหวางเทวดากบยกษไววา ครงหนง

ยกษกบเทวดาอาศยอยบนเมองสวรรค แตความสมพนธระหวางยกษกบเทวดาขาดสะบนลงเพราะ

เทวดาเลนไมซอไปโกงยกษ โดยเทวดาไดหลอกใหยกษกนสราจนเมาหมดสตจนไมรสกตว แลว

เทวดากจบยกษทมลงมาจากเมองสวรรค เทวดาแยงเอาวมานของยกษไปหมด ทาใหยกษแคน

เทวดามาก สงครามระหวางยกษกบเทวดาจงเกดขนบนสวรรค เทวดาไดอาศยชางเอราวณขเหาะ

ไปทาสงครามกบยกษ แตไปรบทไรชางเอราวณทเทวดาขไปตองตกใจเสยงรองของยกษและกพา

เทวดาเหาะหนยกษมาทกครงเปนเหตใหเทวดาเสยชอเสยงเพราะรบสยกษไมได เดอดรอนถงพระ

พรหมเพราะเทวดาไปฟองพระพรหมวาชางเอราวณตนตกใจทาใหรบสยกษไมไดสกครง พระ

พรหมจงสาปใหชางมเวลาตกมนไมรจกกลวอะไร เมอรบกบยกษจะไดไมกลวยกษอกตอไป

ตงแตนนมาชางกเลยตกมนทกปจนถงปจจบน

เมอไดเวลาชางตกมนเทวดากรบขบไปทาสงครามกบยกษอก คราวนชางกยงสรบกบ

ยกษอกไมไดเชนเคย เทวดาทงหลายกโมโหชางอก เพราะพวกเทวดาเหนวาเหงอกลนไคลอน

เหมนของชางตกมน ทาใหเทวดาทงหลายพากนเปนลมไปตามๆ กนจนสรบกบยกษไมได พระ

พรหมเชอเทวดาจงสาปชางวาตอไปใหเหงอชางออกภายในและถายเหงอออกทางหาง ทางแกม

ทางอวยวะเพศ พรอมกนนนพระพรหมกสาปใหอณฑะของชางเขาไปอยภายในทองจะไดไม

เกะกะ ทงนกเพราะวาพระพายเปนผแนะนาวาเวลาเทวดาขบขชางออกไปรบชางเคลอนไหวไม

สะดวกเพราะอณฑะของชางหนกนนเอง ชางจงมลกษณะตามทกลาวมาจนถงปจจบน

3. ก าเนดชางในเมองมนษย (อมาเลอดอาจงนองกาแตะกย)

ครงหนงชางบนสวรรคไดจดทองเทยว โดยพาคณะโขลงชางเหาะลงมาทองเทยวยงปา

หมพานตชางทงโขลงไดเหาะลงมาเกาะอยบนกงไทรใหญตนหนง ซงอยชายปาหมพานตสงถง ๒

โยชนกงไทรทนรบน าหนกของชางทงโขลงไมไหว เปนเหตใหกงไทรหกลงสพนดนเสยงดง

สนนหวนไหว เปนเหตใหฤาษตนหนงมนามวา “ฑฑตปา” ตกใจตนจากบาเพญตบะ ลมตาขนมา

กมองไปเหนโขลงชางทงโขลง เกดความกลวจนตวสน อกทงโมโหเพราะตนเองบาเพญเพยร

กาลงจะสาเรจแลวจงคดวาชางทงโขลงนนมาทาลายตบะของตน ฤาษฑฑตปาจงสาปชางวา

DPU

205

ตอไปนขอใหพวกเจาทเปนชางทงหลายจงเหาะไมไดเพราะจะไดไมไปรบกวนผอน ใหอยแตใน

ปานเทานน ชางทงหลายจงตกคางอยในโลกมนษยตงแตนนเปนตนมา ยกเวนชางโลกบาลเพราะ

เปนชางทฉลาดและรเทาทน และจากเหตการณนเอง ชางทงโขลงกเลยกลายเปนสตวของโลก

มนษยและสบพนธตอมาจนถงปจจบน

สวนชางโลกบาลทหนรอดจากคาสาปของฤาษไปได เมอเหาะหนไปถงสวรรคแลวก

รบเขาเฝา พระพรหมทนทแลวทลใหพระพรหมทราบวา บดนบรรดาชางทงหมดไดตกคางอยใน

โลกมนษยหมดแลวเพราะถกฤาษฑฆตปาสาปจนเหาะไมได ขอใหทานพระพรหมรบหาทาง

ชวยเหลอบรรดาชางเหลานดวยเถด พระพรหมไดพยายามทจะแกคาสาปของฤาษฑฆตปาแตกไม

สามารถทาไดพระพรหมจงรบปากวาตอไปนจะสงหมอชางลงมาสโลกมนษยเพอดแลรกษาชาง

เหลานน โดยไดเนรมตนางฟาขนองคหนงใหชอวา “นางรจรา” เปนนางฟาทสวยงามมากทสด

จนทาใหเทวดาหนมทงหลายทอยบนสวรรคตองฆากนตายไปวนละหลายๆ องค ดวยเหตชงนาง

รจราไปครอง นางรจราถอวาตวเองนนเปนนางฟาทสวยกวาบรรดานางฟาอนๆ จงมกรยาทาท

เยอหยง จองหอง จนพระพรหมตองเดอดรอนเปนประจาพระพรหมจงสาปใหนางรจราลงมาอย

ในโลกมนษยโดยใหมชอใหมวา “นางกณาวด” เมอลงมาในเมองมนษยแลวนางกณาวดไดเดนหลง

ปาไปเรอยๆ จนหลงเขาไปในเขตอาศรมของฤาษตนหนงนามวา “มตงคะ” ซงขณะนนนงบาเพญ

ตบะอยในปาเงยบสงด ครนฤาษมตงคะไดยนเสยงและเหนนางสาวกณาวดรองไหกเขาใจผดวา

เปนนางยกษหรออาจเปนเทวดาแปลงกายเพอมาทาลายตบะของตน จงสาปนางกณาวดใหเหน

ชางพง (ชางตวเมย) แลวขบไลไปสวนตนกบาเพญตบะตอ เมอบาเพญตบะเสรจจงไดทราบดวย

ญาณวาความจรงวาชางพงทตนสาปนนเปนนางกณาวดซงรองไหมาขอความชวยเหลอ ฤาษมตง

คะจงไดหาทางชวยเหลอนางชางพงกณาวดใหไดกลบมาเปนคนอกครงหนง แตกไมสามารถ

ชวยเหลอนางได เพราะกรรมทนางเปนเหตใหเทวดาบนสวรรคฆากนตายวนละองคประกอบกบท

นางเยอหยง จองหองกบบรรดานางฟาทงหลาย ฤาษมตงคะจงไดแกคาสาปใหวานางจะกลบคน

รางเปนคนอกครงถาไดดมน าอสจของฤาษ “สามคายนะ” ซงในขณะทแกคาสาปนนฤาษสามคาย

นะกไมทราบเรองเลย

วนหนงขณะฤาษ “สามคายนะ” กาลงนงสมาธบาเพญตบะอย กมนางยกษตนหนง

แปลงกายเขาไปย วยวนถงในอาศรม ฤาษสามคายนะเกดปวดปสสาวะจงไปปสสาวะทาใหน าอสจ

DPU

206

ออกมาปนดวยขณะเดยวกนนางชางพงกณาวดซงแอบอยใกลๆ กรบไปดมน าอสจของฤาษสามคาย

นะทนท ฉบพลนจงไดพนคาสาปกลายรางเปนคนเหมอนเดม แตตอมานางกตงครรภและพอครบ

กาหนดคลอด นางกสารอกลกออกมาเปนชาย ฤาษสามคายนะจงตองเลยงดเพราะถอวาเปนลก

ของตนเอง สวนนางกณาวดเมอพนคาสาปกเหาะกลบขนสวรรคและย วยวนเทวดาดงเดม

ทางดานลกชายของนางกณาวด ฤาษตงชอวา “พานถาปยา” อาศยอยกบฤาษสามคาย

นะ มหนาทดแลรกษาชางทอยในปา เมอเตบโตเปนหนมไดศกษาและสงเกตวถชวตความเปนอย

ของชางปานานถง ๑๒,๐๐๐ ป มความรเกยวกบชางทกอยาง พานถาปยาไดขอรองใหฤาษสาม

คายนะเลาเรองราวความเปนมาของตนเองตงแตแรกเกดใหฟง ฤาษสามคายนะกเลาใหฟงและ

มอบหมายหนาทใหพานถาปยาเปนหมอชางคนแรกของโลกอนเปนทมาของตนตระกลหมอชาง

ทงหลาย

ปจจบนมตระกลหมอชางสบตอกนมาหลายชวอายคน แตมการเปลยนชอเรยกไป

เรอยๆ เชน พระมอเฒา พระครปะกา ครบาใหญหรอกาหลวงปด เปนตน มความเชอกนวาถา

ใครทบชาหรอนบถอ หรอสรางศาลปะกาไวเคารพบชา จะคาขายด มบญบารม มมตรสหาย

พวกพองและเหลาบรวารทดสบไป

DPU

207

นทานเรองสตว

1. ลกชางปา (กอนเจยงโคด)

มอยปหนงเกดการแหงแลงมากจนชาวบานอดอยากไมมอะไรกน ทานากไมไดขาว

ชาวบานพากนไปหาของกนในปา ผหญงคนหนงหวนามากเพราะน าทเอามาจากบานหมดกเลยไป

กนนาในแองซงเปนนาทชางปาปสสาวะไว

หลายเดอนผานไปหญงคนนนกตงทอง ผคนกพากนสงสยวาเธอทองกบใครในเมอ

สามกตายไปหลายปแลว เหลออยแตลกชายคนเดยว พอถงกาหนดนางกคลอดลกสาวออกมาและ

เลยงดจนเตบใหญ

เดกๆ ในหมบานไมยอมเลนดวยและลอเลยนวาไมใชลกคนเปนลกชางปา เดกหญงได

แตรองไห ตอมาไดขอรองพชายใหพาไปหาพอทเปนชางปา พชายตางพอทนการรบเราของ

นองสาวไมไดจงพาไป

เดกทงสองเดนทางเขาปาไปพบง งถามเดกทงสองวาจะไปไหน เดกบอกวาจะไปตาม

หาพอ งถามวาพอเองเปนใคร เดกตอบวาเปนชางปา งกปลอยเดกทงสองไป เดนมาพบเสอๆ ก

ถามวาเจาทงสองคนจะไปไหน มาใหฉนกนดกวา เดกตอบวาจะไปหาพอ เสอถามวาพอพวกเจา

เปนใคร เดกตอบวาเปนชางปา โอ! ชางปาหรอเปนเพอนขาเอง เสอจงปลอยเดกทงสองไป เดก

เดนไปเรอยๆ จนเจอกบชางปาซงเปนพอ ชางปาถามวาจะไปไหน เดกตอบวามาหาพอทเปนชาง

ปา ทานนนแหละเปนพอเรา ชางปาไมเชอกบอกเดกทงสองใหไตงวงแลวขนนงบนหลงคนละ

ครง ถาเปนลกจรงตองขนนงบนหลงได ชางปาจงนาเดกผหญงเลยงดอยางดในปา

2. ลกชาง (กอนอาจง)

กาลครงหนงมตายายอยสองคนเปนผวเมยกนแตไมมลก วนหนงยายพาตาไปขดมนใน

ปา ตอนนนฟามดฝนจะตก ตากเลยบอกยายวาใหเทนาทงเพราะฝนจะตกแลว เราคงไมหวหรอก

เมอยายเทนาทงแลว ฟากกลบสวางทนท ตากบยายหวน ามากจงเดนไปหาน าตามลาคลองแตกไม

มนา เดนไปสกพกกไปพบรอยเทาชาง ยายจงชวนตาใหเดนตามรอยเทาชางไปกพบรอยเทาชางท

ใหญมากซงมนาอยเตม

ยายกดมน าจากรอยเทาชางรอยนนแลวตายายกพากนกลบบาน พอกลบถงบานยาย

เกดตงทองทนทพอถงกาหนดกคลอดออกมาเปนหญงชอนางหอม ตอนเปนเดกนางหอมไปเลน

DPU

208

กบใครกไมมใครเลนดวย เพราะวานางหอมเปนลกชาง นางหอมกเลยไปถามแมวา “หนเปน

ลกชางใชไหมแม” ตอนแรกแมกไมไดบอกเพราะกลววาลกจะเสยใจ พอลกรบเรามากเขากเลย

หลดปากพดวา “ใช หนเปนลกชางจรงๆ พอของลกเปนพญาชางอยทเขาวงกต” ฝายลกกบอกแม

วา “ถาอยางนนหนกบเพอนจะตามหาพอเอง” วาแลวกออกเดนทาง ระหวางทางกไปพบมา

ลกชางกถามวา “ลงมาเคยพบชางตวใหญๆ ไหม”มาไมบอกแลวขวา “ไปใหพนเดยวกโดนจบกน

หรอก” ลกชางกออนวอนวา “อยากนหนเลยกลวแลวหนจะไปตามหาพอ ลงมาชวยบอกหนท”

มาใจออนกเลยบอกวา “เดนไปเรอยๆ กจะพบเองแหละ” ลกชางกลาวขอบคณแลวเดนไปสกพก

หนงกไปพบเสอกถามเสอวา “ลงเสอเคยเหนพอชางของหนไหม”เสอตอบวา “เดนไปขางหนา

เรอยๆ เดยวกเจอเองแหละ” เดนไปสกพกกพบชางตวใหญชางถามวา“เธอเปนลกใครมาเดนแถวน

ทาไม เดยวกจบกนหรอก” ลกชางตอบวา “หนเปนลกของพอชาง” ชางเลยบอกวา “ถาเธอเปน

ลกฉนจรง เธอตองเดนบนหลงฉนได” นางหอมกขนไปเดนได สวนเพอนทมากบนางหอมไมใช

ลกชาง จงขนไมไดตกลงมาโดนชางเหยยบตายและจบกนเหลอแตนางหอมคนเดยว พญาชางก

เลยเอาไปเลยงทปา ชางพดวา “ลกอยตรงนกอนนะเดยวพอจะไปหาเงนหาทองมาให” ตก

กลางคนพญาชางกออกหากนไปพบหญงชาววงทแตงตวสวยงามมาก จงจบพวกนนมากนแลวเอา

เงนทองมาปรนเปรอลก

อยมาวนหนงมชายหนมมาเทยวปาพบกบลกชาง ลกชางหลงรกชายคนนกเลยอย

ดวยกนจนตงทอง ลกชางกลวพอจะรเรองกเลยหนตามสามไป พอกลบมากไมพบลก จงออก

ตามหาและสงเสยงเรยกหาลกอยนานจนคอแหงแทบขาดใจและลมลงทนท ลกชางเหนพอกไปตก

นามาใหพอดม แตยงไมทนไดดมนาพญาชางกเสยชวตแลว แตกอนตายพอสงวา “ใหเอางามาทา

กระสวย เอางวงทาสากตาขาว เอาหวทาครก เอาหนาแขมาทาหลกทอผา เอากระดกแขนมาทา

ฟม ๒๕ เอากระดกขามาทาฟม ๒๔ เอาหนงมาทาเสอ เอาหางมาทาไมกวาดบาน เอาหนง

ทองมาทากลอง เอาซโครงเปนฝากนบาน เอาหมาทาใบพด ขอใหลกมความสขมากๆ” สงเสรจ

พอกสนใจตา

DPU

209

3. ชางบน (อาจงปาลร)

กาลครงหนงนานมาแลวมชาวนาคนหนงชอ สข มทอยแถบเชงเขา นายสขไดไป

ดแลนาของตนทเพาะปลกขาวและผกสวนครวเสมอ แตแลวกไดมชางมาเหยยบและทาความ

เสยหายแกนาขาวและพชผกทาใหนายสขโกรธมาก

ตอมาชางกไดมาทนาของนายสขอกครง แตครงนนายสขไดทากบดกและฆาชางจน

ตายนายสขไดทงศพชางไวในนา หลายวนเขาแมลงวนกพากนมาตอมและเขาไปในทองชางนาย

สขมาเจอแมลงวนเตมทองชาง จงคดแกลงแมลงวนโดยการเอาฟางมาอดทกนของชางไวแลวเอา

มอตบทองชางใหบนลอยขนไปบนฟา นายสขคะนองอยากใหชางบนลอยสงกวาเดมเขาจงเรมเอา

มอตบตทองชางแรงขนเรอยๆ จนทาใหแมลงวนในทองชางดนฟางทกนของชางซงนายสขอกกน

ชางไวหลดออก และชางกตกลงมาทบนายสขตาย

4. นทานเรองลกพญาชางเผอก

ซงนทานเลาวา มหมบานแหงหนงตงอยกลางปา เปนหมบานทแหงแลงกนดาร พวกผหญงมหนาทเขาปา เกบผก หกฟน ขดกลอย ขดมนมาเปนอาหารอยเสมอ กมผหญงคนหนงนสยไมด ชอบเอาเปรยบเพอน เวลาเขาปาไมเอาเสบยงไปดวย ถงเวลากไปขอคนอนเขากน เพอนกสงสารและใหกน กเลยทาใหไดใจ ตอมาพวกเพอนรกเลยดดนสยโดยไมใหกนดวย วนหนงนางหวจด ไปพบแองน าเลกๆแองหนง น าทขงในแองไมใชน าฝน แตเปนน าปสสาวะของพญาชางเผอก ดวยความหวทาใหเธอกวกนาดมจนอม

พอหลายเดอนตอมาเธอตงครรภขน ลกทคลอดออกมากมหนาตาคลายชาง เดกๆ ในหมบานตางกลอวาลกไมมพอ เดกชายคนนกเลยไปถามแม แมกเลยบอกวาเปนลกของพญาชางเผอก เดกชายฟงแลวกเกดความสนใจอยากไปพบพอ จงลาแมออกตดตามแมในปา พอเขาไปในปากพบเสอนอนขวางทางอย เสอพอเหนเดกกอยากกน เดกจงออนวอนเสอ และบอกวาเปนลกของพญาชางเผอก เมอเสอไดยนชอของพญาชางเผอกกเกรง ไมกลากน และชบอกทางไปพบพญาชางเผอกให เดกจงเดนทางตอไป ไปพบหมขนาดใหญนอนขวางทางหมกอยากจะกนเดก เดกกออนวอนเหมอนเดม และบอกวาเปนลกของพญาชางเผอก และกชทางไปให เดกจงเดนทางตอไปกไปพบสงโต สงโตกไมกลากน แลวกชทางให เดนทางตอไปพบสนขจงจอก สนขจงจอกกเกรงอก และชทางให เดกชายจงเดนทางตอไปอกหลายวน จนพบพญาชางเผอก

DPU

210

พญาชางเผอกเหนกจะเขามาทาราย เดกกตะโกนวาอยาทารายเพราะเปนลกของพญาชางเผอก พญาชางเผอกกงง และไมเชอกพสจนวา ถาเปนลกจรงกจะตองขนหลงของพญาชางเผอกทางหางใหได แลวขนไปอยบนคอใหได ถงจะสะบดอยางไรกไมหลน ถาทาไดถงจะเชอ ถาทาไมไดแสดงวาไมใชลกกจะเหยยบใหตาย เดกกตกลงและไตขนไป ถงแมวาพญาชางเผอกจะสะบดเทาใดกไมตก พญาชางเผอกจงเชอ เดกกเลยชวนพญาชางเผอกใหไปอยในหมบานกบแมของเขา เมอพญาชางเผอกเขามาอยในหมบาน หมบานนนกเกดความอดมสมบรณ ฝนตกตองตามฤดกาล ขาวปลาอาหารมความอดมสมบรณ ชาวบานกเปนสข ใหความเคารพพญาชางเผอกทวกน...

นทานตลกขบขน 1. คนปากมาก (กยกาเนาะหวาวปน)

ครงหนงนานมาแลว มหญงคนหนงเปนคนพดมาก เธอพดไดทงวน เรองเลกเรอง

นอยกเกบมาเลาหมด เธอชอนางอาย แตลกษณะการพดจาตรงกนขามกบชอมาก ชาวบานจง

เรยกกนวา “แมสาวปากมาก” เวลาสาวอายเดนไปทางไหนเสยงเธอจะไปกอนตวเสมอ เรยกไดวา

ไปถงไหนวงแตกตรงนนวนหนงมชางเหาะผานมาทหมบาน ชางไดใหสญญาวาวนหลงจะมาใหม

และจะพาไปเทยวบนสวรรคซงการขนไปบนสวรรคครงนจะใหคนทหนงจบหางชาง คนทสองจบ

เทาคนแรก คนตอๆ ไปกจบเทากนไปเรอยๆ แมสาวปากมากไดไปเทยวครงนดวย เมอถงวนท

ชางนดหมายทกคนกไดจบเทาตอกนไปหลายคน หนงในนนมนางอายปากมากไปดวย เมอเหาะ

ไปไดซกพก นางอายปากมากกเรมพดอยางไมรจกเหนอย เมออยกลางอากาศเธอกถามขนวา

“เมอไรจะถงสกท” ชางตอบวา “อกนดเดยวกถง” เธอถามอกวา “อกนานแคไหน” ซ ากนหลาย

ครงจนทาใหคนทจบหางชางคนแรกราคาญจงตอบเองวา“นานแคน” พรอมกบเผลอปลอยมอทา

ทาทางประกอบใหด ทกคนจงตกลงสพนดนถงแกความตายทกคน

DPU

211

ภาคผนวก ค. ขอมลเกยวกบผใหสมภาษณเชงลก นกวชาการ 4 ทาน

นางผกากรอง บญเตม

ตาแหนงอาจารย 3 ระดบ 9 โรงเรยนสรพนทพทยา อ.ลาดวน จ.สรนทร เปน

นกวชาการทมประสบการณในเรองของนทานพนบาน จ.สรนทร โดยไดทาการสมภาษณผเฒาผแก

ทถายทอดนทานออกมา แลวทาการรวบรวมอกครงหนง สอนในรายวชา ภาษาไทย และเปนผ

นาเอา นทานพนบาน จ.สรนทร มาใชในการประกอบการเรยนการสอนบรรจอยในหลกสตรการ

เรยนการสอน ทโรงเรยนสรพนทพทยา เปนอาจารยสอนระดบมธยมศกษาเปนเวลา 34 ป

DPU

212

พระอาจารยหาญ ปญญาธโร

ตาแหนงเจาอาวาสวดปาอาเจยง(ชาง) บานตากลาง อาเภอทาตม จงหวดสรนทร และ

เปนครสอนธรรมะใหกบเยาวชนในหมบานตากลาง พระอาจารยยงเปนผรวบรวมนทานพนบาน

ไทยกยจงหวดสรนทรมอบใหกบผศ.อารย ทองแกว มหาวทยาลยราชภฎสรนทรในการจดพมพ

เผยแพร โดยรวมรวบนทานพนบานไทยกยเปนเวลา 5 ป มอายการสอนหนงสอเปนเวลา 25 ป

DPU

213

ศกษาเกยวกบเรองชาง จากทางหนงสอดงน

1. คมภรพทธศาสนา

2. คมภรพราหมณ

3. คตโบราณและความเชอ

ผลงานทผานมา

- งานวจย ปรศนาธรรมจากชาง

- หนงสอยอนรอยมรดกวฒนธรรมลมนาชมล

- ทาเอกสารเกยวกบประวต ชางเอราวณ

- เปนทปรกษาใหกบ บญขาน โทขนธ ผเขยนหนงสอประวตศาสตรทองถนตามรอย

อารยธรรมไผทสมนต

- รวบรวมนทานพนบานไทยกย ใหกบทางมหาวทยาลยราชภฎสรนทร

ผลงานปจจบนทอยในชวงก าลงศกษา

- รวบรวมขอมลการทอดกระฐนบนหลงชาง โดยมประวตความเปนมาตามหลก

พระพทธศาสนา

DPU

214

นางสาวจรรยา มากพงศ

ตาแหนงครชานาญการ โรงเรยนชางบญวทยา ตาบลกระโพ อาเภอทาตม จงหวด

สรนทร เปนอาจารยเอกสงคมศกษา มประสบการณดานการสอสารผานนทานพนบาน โดยใช

นทานพนบานเปนตวกลางในการสอนในรายวชาสงคมศาสตร เพอไมใหนทานสญหายไป เปน

อาจารยทสอนระดบมธยมศกษา เปนเวลา 15 ป

ผลงานทผานมา

- มผลงานวจย “การทากระดาษสาจากมลชาง”

- ฝกสอนศลปะการแสดงเกยวกบวถชวตการเลยงชาง ใหกบเยาวชนในหมบานตากลาง

ตาบลกระโพ อาเภอทาตม จงหวดสรนทร มโอกาสไดไปแสดงวฒนธรรมการเลยงชางท

ประเทศญปน

- ใชนทานพนบานไทยกย เปนสอการเรยนการสอน

- ผดแลขบวนขนหมากการแตงงานบนหลงชางทจดเปนประจาทกป ทหมบานชาง

เกยรตประวตทไดรบ

- 1แสนครด ปพ.ศ. 2555 จากครสภา

- ครแสนดศรเมองชาง ปพ.ศ. 2554 เรองการอนรกษวฒนธรรมทองถนฃ

DPU

215

นายทองเหลอง บญพรอม

มอาชพเปนคร โดยบรรจครงแรกทโรงเรยนอาโพน ต.บวเชด อ.สงขะ จงหวดสรนทร

เมอป พ.ศ. 2508 และไดยายไปสอนตามโรงเรยนตาง ๆ หลายโรงเรยน ในปพ.ศ. 2537 ไดรบ

ตาแหนงเปนอาจารย 3 ระดบ 8 ทโรงเรยนดมวทยาคาร และครงสดทายไดยายไปสอนทโรงเรยน

ตาพราม จากประสบการณชวตทอยในชนบทมาอยางยาวนานและมประสบการณในการสอนหลาย

ท ทาใหมองเหนหลายสง หลายอยางในทองถนมคณคา และกลววาสงทมคณคาเหลานจะสญ

หายไป ครทองเหลองจงพยายามรวบรวมสงทมคาของทองถนออกมาในรปงานเขยนมากมาย

นายทองเหลองไดรวบรวมนทานพนบานหลายเรอง เชนงเหลอมคายพษ, ลก

พญาชางเผอก เปนตน เปนครสอนระดบมธยมศกษาเปนเวลา 24 ป

ผลงานทผานมา

- ปพ.ศ. 2532 “ยอนรอยอดตปราสาทภมโปน ปราสาทศลปะแบบเขมรทมอายเกาแกทสดใน

ประเทศไทย”

- ปพ.ศ. 2532 หนงสออานสาหรบเดก เรอง “แค ปง เทลยะ ตก” หรอ “พระจนทรตกนา”

- ปพ.ศ. 2535 งานแปลจากวรรณกรรมกมพชา เรอง “พระคณแม”

DPU

216

- ปพ.ศ. 2535 แปลมหาเวสสนดรชาดก กณฑมหาราช จากใบลาน

- ปพ.ศ. 2536 พจนานกรมภาษาไทย-เขมรถนไทย-เขมรกมพชา-องกฤษ

- ปพ.ศ. 2536 ปราสาทภมโปนปราสาทศลปะแบบเขมรทมอายเกาแกทสดในประเทศไทย

- ปพ.ศ. 2536 โบราณสถาน โบราณวตถ และมรดกวฒนธรรมทองถน

- ปพ.ศ. 2536 ปราสาทศลปะแบบเขมรในภาคอสานตอนใตของประเทศไทย

- ปพ.ศ. 2536 ปราสาทเขาพระวหารและปราสาทเขาพนมรง

- ปพ.ศ. 2536 ปราสาทศลปะเขมรในอาเภอสงขะจงหวดสรนทร

- ปพ.ศ. 2537 การสบสานการทาภาชนะดนเผาของชาวสวย

- ปพ.ศ. 2538 งานแปลวรรณกรรมภาษาเขมร “คนสรนทรสอนลก”

- ปพ.ศ. 2538 แปลคาสอนเดก “จบ โกน เจา”

- ปพ.ศ. 2538 งานแปลวรรณกรรมกมพชาเรอง “คาทานายและคาสอนโบราณฉบบ วนศกร”

- ปพ.ศ. 2538 รวบรวมบทรอยกรองจากเวทยมนต ภาษาเขมร

- ปพ.ศ. 2539 นทานประกอบภาพ เรอง “ตย ตย เปยะ แอ”

- ปพ.ศ. 2540 ตานานทองถนหลายเรอง เชน ตานานประสาทภมโปน เรองเนยง ดอฮทม

ตานานสงขศลปะชย ปราสาทสงขศลปะชย บานจารย และปราสาทหมนชย ตาบล

กระเทยม ตานานปราสาทบนเตยฉมาร ตาเมอนธม และศรไผทสมนต

- ปพ.ศ. 2541 รวบรวมนทานพนบานหลายเรอง เชน พระอนทรเขยว ๆ กชวยไมได,อาระหต

โต, งเหลอมคายพษ,ลกพญาชางเผอก,รามเกยรตพนบานฉบบโหร,ธดาพญาสะดอสมทร,

กาเนดแมว,กาเนดชาง,หมามองเหนผ,บทคร าครวญพระนางพมพา เปนตน

- ปพ.ศ. 2541 รวบรวมวรรณกรรมพนบานประเภทรอยกรอง,คารองประกอบวงกนตรม

- ปพ.ศ. 2542 แปลหนงสอประกอบภาพ เรอง “ซจ กแดย ซาลญ รบอฮ เม เมอน หรอความ

รกของแมไก และซมลญ รบอฮ เจา หรอความรกของหลาน”

- ปพ.ศ. 2543 งานเขยน รวบรวมวรรณกรรม และงานแปล จากภาษาเขมร สวย และภาษา

อนๆ

DPU

217

เกยรตประวตทไดรบ

- ผอนรกษมรดกไทยดเดนระดบชาต สาขา ภาษาและวรรณกรรมไทย ป พ.ศ. 2537 (รบโล

และเขมเชดชเกยรต จากสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร)

- ครผทาคณประโยชนและสรางชอเสยงแกการศกษา จากกระทรวงศกษาธการ (รบโล

ประกาศเกยรตคณ)

- ครผมผลงานดเดน จากสานกงานประถมศกษาจงหวดสรนทร

- ผมผลงานดเดนทางวฒนธรรมดานโบราณสถาน จาก สถาบนราชภฎสรนทร

- ผมผลงานดเดนดานวฒนธรรม สาขาวรรณศลป อนดบท 1 จากเขตการศกษา 11

- รางวลรองชนะเลศ อนดบท 1 คนดศรเมองชาง ป พ.ศ. 2541 จากสานกงานวฒนธรรม

แหงชาตและจงหวดสรนทร

- ผมผลงานดเดนดานวฒนธรรมจงหวดสรนทร สาขาวรรณศลป ปพ.ศ. 2543

- ไดรบพระราชทานวฒบตรในการรวมเปนลามและวทยากรในการเตรยมและฝกอบรมคร

กมพชา โดยสมเดจพระเทพรตนราชสดามหาจกร สรนธร จากคณะครศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

- ผทรงคณวฒดานภาษาและวรรณคด สานกงานวฒนธรรมแหงชาต

- นกวจยแหงชาต สาขา ปรชญา ของสานกงานวจยแหงชาต

- ไดรบเกยรต แปลแบบสอบถาม และแบบสมภาษณงานวจยรวมขามชาตของมหาวทยาลย

ฮารวารด มหาวทยาลยนวเซาทเวล และจฬาลงกรณมหาวทยาลย (สถาบนเอเชยศกษา)

- ไดรบเกยรต เปนลามแปลฝายไทยในการรวงขอตกลง 20 สงหา เพอเปดชองจอมเปนจด

ผานแดนถาวรระหวางไทย-กมพชา และเมอบรรลขอตกลงไดมสวนรวมในการตรวจคา

แปลขอตกลงทง 2 ภาษา จากจงหวดสรนทร

DPU

218

หมอชาง 4 ทาน

ครบาหมว ศาลางาม อาย 83 ป หมอชาง

ผลงานทผานมา

เปนหมอชางระดบหมอสะดา หรอ หมอสะดาอาวโส (ปจจบนอยในระดบครบาใหญ

หรอกาลวงปด) เพราะหมอชางระดบครบาใหญไดเสยชวตหมดแลว สามารถเปนผนาพธกรรมตาง

ๆ เกยวกบชาง ไดรบเชญทงภายในและตางประเทศ ใหเปนผเชยวชาญเกยวกบชางไดดานพธตาง ๆ

เชน การเปดปางชางหรอการตงศาลปะกาตามปางชางตาง ๆ ในประเทศไทย เปนผนาหมอชางและ

ควาญชางจากจงหวดสรนทร ไปชวยเคลอนยายชางปาในกรณเจบปวย เชนทจงหวดกาญจนบร และ

ทเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน จงหวดฉะเชงเทรา เปนตน ไดรบการยกยองเชดชเกยรตเปนผม

ผลงานดเดนทางดานวฒนธรรมสาขาภมปญญาชาวบาน (หมอชาง) จากกลมคนเลยงชางประเทศ

ไทย และตางประเทศ ปจจบนองคการบรหารสวนจงหวดสรนทร ไดแตงต งทานเปนหมอชาง

อาวโสอยประจาศนยคชศกษา หมบานชางสรนทร โดยทาหนาทเปนวทยากรใหความรเกยวกบ

วฒนธรรมการเลยงชางของชาวกวยสรนทร และเปนวทยากรพเศษบรรยายใหความรตาม

สถาบนการศกษาตาง ๆ

DPU

219

ครมาก สขศร อาย 91 ป ต าแหนงครบาใหญ (หมอชาง)

ผลงานทผานมา

เปนหมอชางระดบหมอสะเดยง หรอ หมอสะเดยงอาวโส (ปจจบนอยในระดบหมอสะ

ดา หรอหมอสะดาอาวโส ) สามารถเปนผนาพธกรรมตาง ๆ เกยวกบชาง ไดรบเชญทงภายในและ

ตางประเทศ ใหเปนผเชยวชาญเกยวกบชางไดดานพธตาง ๆ เชน การเปดปางชางหรอการตงศาล

ปะกาตามปางชางตาง ๆ ในประเทศไทย ในอดตเคยออกไปจบชางปามากกวา 40 ครง และสามารถ

จบชางปาไดทงหมด 6 ตว เปนผนาหมอชางและควาญชางจากจงหวดสรนทร ไปชวยเคลอนยายชาง

ปาในกรณเจบปวย เชนทจงหวดกาญจนบร และทเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน จงหวด

ฉะเชงเทรา เปนตน ไดรบการยกยองเชดชเกยรตเปนผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรมสาขาภม

ปญญาชาวบาน (หมอชาง) จากกลมคนเลยงชางประเทศไทย และตางประเทศ ปจจบนองคการ

บรหารสวนจงหวดสรนทร ไดแตงตงทานเปนหมอชางอาวโสอยประจาศนยคชศกษา หมบานชาง

สรนทร โดยทาหนาทเปนวทยากรใหความรเกยวกบวฒนธรรมการเลยงชางของชาวกวยสรนทร

และเปนวทยากรพเศษบรรยายใหความรตามสถาบนการศกษาตาง ๆ

DPU

220

ครบาบญมา แสนด อาย 83ป หมอชาง

เกดเมอป พ.ศ.2471 เปนผทมความเชยวชาญในคชศาสตรทกดาน ทงในดานการคลอง

ชาง การฝก สอนชาง เปนผนาประกอบพธกรรมตาง ๆ เกยวกบชาง เชน เซนผปะกา การ

ปะชหมอชาง การปะซะหมอชาง การทาเชอกปะกา และการทาอปกรณเกยวกบการคลองชาง

ทสาคญครบญมา ยงสามารถถายทอดนทานเกยวกบชางใหกบลกหลานอกดวย เพราะเปนความเชอ

ทลกหลานชาวกวยใหความนบถอ

DPU

221

ครอน แสนด อาย 65 ป หมอชาง

เปนผทมความเชยวชาญในคชศาสตรทกดาน ทงในดานการคลองชาง การฝก สอน

ชาง มเชอสายกย อาศยอยในหมบานชาง ตาบลกระโพ อาเภอทาตม จงหวดสรนทร ตงแตเกด ม

ความผกพนกบชาง เพราะชางเปนอาชพเดยวของนายอน

DPU

222

ภาคผนวก ง. ขอมลเกยวกบผใหสมภาษณกลม กลมเยาวชน 12 ทาน

DPU

223

เยาวชน ชวงอายระหวาง 14-18ป อาศยอยในชมชนหมบานชาง ตาบลกระโพ อาเภอ

ทาตม จงหวดสรนทร จานวน 12 คน ครอบครวมอาชพเลยงชางและฝกชางอยในชมชน 1. นองปงส

นางสาวสรยพร อนทรสาราญ อาย 16 ป 98 หม 7 บานตากลาง ตาบลกระโพ อ.ทาตม จ.สรนทร

2. นองฟาง

นางสาวอนนตญา เครอจนทรอาย 17ป 71 หม 11 บานตากลาง ตาบลกระโพ อาเภอทาตม จงหวด

สรนทร

3. นองนน

เดกหญงสธดา อนทรสาราญ อาย 14 ป 82 หม 11 บานตากลาง ต.กระโพ อ.ทาตม จ.สรนทร

DPU

224

4. นองแหลน

เดกหญงจฑามาศ จงใจงาม อาย 14 ป 128 หม 9 บานตากลาง ตาบลกระโพ อ.ทาตม จ.สรนทร

5. นองนน

เดกหญงมณฑตา จงใจงาม อาย 14 ป 61 หม 9 บานตากลาง ตาบลกระโพ อ.ทาตม จ.สรนทร

6. นองคว

เดกหญง วรดา ศาลางาม อาย 15 ป อย ม.3 บานเลขท 68/1 หม 9 บานตากลาง ตาบลกระโพ อ.ทาตม

จ.สรนทร

7. นองสายฟา

นายวรพงศ แสนด อาย 15 ป บานเลขท 51 หม 9 บานตากลาง ตาบลกระโพ อ.ทาตม จ.สรนทร

8. นองบก

เดกชาย ภาณวฒน รงเรอง อาย 14 ป บานตากลาง 123 หม 13ตาบลกระโพ อ.ทาตม จ.สรนทร

9. นองกานต

เดกชาย ธนกานต แสนด อาย 14 ป บานตากลาง 37 ม.13ตาบลกระโพ อ.ทาตม จ.สรนทร

10. นองเพอร

เดกชาย สรกาญ จาปาทอง อาย 16 ป บานเลขท 89 บานตากลางตาบลกระโพ อ.ทาตม จ.สรนทร

11. นองหญง

เดกหญงทสรกา ยบรมย อาย 15 ป บานตากลาง บานเลขท 140 หม 9ตาบลกระโพ อ.ทาตม

จ.สรนทร

12. นององ

เดกชาย วเชษฐ อนทรสาราญ อาย 14 ป บานตากลาง เลขท 138ตาบลกระโพ อ.ทาตม จ.สรนทร

DPU

225

ประวตผเขยน

ชอ นามสกล นางสาวปทมาวด วงษเกด

ประวตการศกษา นเทศศาสตร สาขาวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน

มหาวทยาลยราชภฎบานสมเดจเจาพระยา ปการศกษา2551

ต าแหนงหนาทงาน พนกงานมลนธเพอผบรโภค ฝายเผยแพร

สถานทท างานปจจบน มลนธเพอผบรโภค

DPU