Informacione tehnologije IT'14

ANALIZA ONLINE KOMUNIKACIJE I INTERAKCIJE KROZ E-LEARNING ANALYSIS OF ONLINE COMMUNICATION AND INTERACTION THROUGH E-LEARNING

Željko Pekić, Stevan Kordić, Draško Kovač, Tatijana Dlabač, Fakultet za pomorstvo Kotor

Nađa Pekić, Centar za socijalni rad Kotor, Tivar i Budva

Sadržaj: U ovom radu smo se prvenstveno bavili analizom online komunikacije i interakcije

profesora i studenata u e-Learningu, kroz tri dimenzije. To su socijalna, didaktička i kognitivna.

Svaka od dimenzija je sagledavana kroz svoje kategorije. Postulat informatičke pismenosti u e-

Learningu predstavlja korišćenje programskih šema, kroz koje se na univerzalan način plasira

gradivo, ocjenjuju radovi, komunicira na nivou profesor-student, doživljava kohezivnost ili

individualnost u radu. Cilj nam je bio da ispitamo kakav pristup ovakvom načinu komunikacije

imaju profesori, a kakav studenti. Rezultati pokazuju da je više nego dvostruko učestalije

posjećivanje online kurseva od strane studenata.

Abstract: In this paper, we are primarily engaged in the analysis of online communication and

interaction between teacher and studenata in e-learning, in three dimensions. These are social,

and cognitive learning. Each dimension is observed through their categories. Postulate literacy in

e-learning is the use of program schemes, through which the universal way of placing the

material, graded papers, and communicates the professor-student level, perceived cohesion or

individuality in the work. Our aim was to examine how access to this mode of communication with

teachers and how students. The results show that more than twice as frequent visits to online

courses by students.

1. UVOD

Termin komunikacija potiče od latinskog glagola communicare, koji znači učiniti zajedničkim, odnosno saopštiti. Imenica communicatio koja je izvedena iz pomenutog glagola označava saobraćanje ili opštenje. Kao jedna od dvije dileme koje su se prožimale kroz početak prošlog vijeka je pitanje da li se termin komunikacije u podjednakom smislu može vezati i za živa bića i tehničke sisteme. Miler je 1951. godine dao najšire određenje da je komunikacija prenošenje informacija sa jednog mjesta na drugo. Implikacija ovakvog određenja je da se komunikacija ne odnosi samo na čovjeka i druga živa bića, već i na djelovanje nekog sredstva koje služi kao posrednik. Petnaest godina kasnije (1967) Miler iznosi stav da komunikacija, ipak, nije tehnička pojava već aktivnost organizma. Tehnički sistemi se definišu kao sredstva kojima se ljudi pri komuniciranju koriste. Danas, tehnologija je u velikom progresu i samim tim nam omogućuje drugačiji oblik nastave u odnosu na standardni, a uz to i nove korake u sveopštem obrazovnom sistemu. E-Learning platforma je najbolji indikator te vrste tehnologije.

2. PROCESI I KOMUNIKACIJE

Kreč i saradnici (1962) komunikaciju definišu kao razmjenu značenja među ljudima. MekDejvid i Harari (1974) smatraju

da je komunikacija razmjena iskustva i ideja među pojedincima. Ili kako smatra Pejčak (1975) da je to saopštavanje informacija drugim osobama o stvarima i pojavama. U različitim definisanjima komunikacije postoje i različiti kriterijumi. Najčešće se koriste kriterijum interakcije, kriterijum sredstva i kriterijum razmjene. Ukoliko je kriterijum interakcija, komunikologija se definiše kroz sam proces komunikacije. U definisanju komunikacije, kod kriterijuma sredstva, koriste se forma, medijum i medij. Forma, kao način na koji se nešto saopštava, medijum kao kombinovanje različitih sredstava i medij kao tehnološko sredstvo masovne komunikacije. Kriterijum razmjene za osnovu ima razmjenu na međuljudskom nivou. U elemente komunikacija spadaju: izvor, poruka i recipijent. U e-Learningu izvor je profesor, poruka je sadržaj ili materijal koji eminent (student) treba obraditi. U procesu komunikacije postoje dva procesa: enkodiranje (oblikovanje) i dekodiranje (obrada) informacija. Svakodnevna dostignuća u oblasti informacionih tehnologija su dovela do velikog progresa obrazovni sistem, i to na svim nivoima obrazovanja. Može se se reći da je time ojačan i učvršćen svojevrstan standrard na akademskom nivou. Osim što se svakodnevno povećava broj informacija, modifikuje se i način obrade istih. Na taj način se i pospješuju vještine i dijapazon načina usvajanja znanja. Za savremeni vid nastave se često kaže i „brži oblik učenja ”.

Informacione tehnologije IT'14

Ono što je relavantan podatak je to da u današnje vrijeme za bilo koji opis posla se neizostavno traži poznavanje rada na računaru. I to ne poznavanje osnovnih računarskih operacija, već poznavanje posebnih programa predviđenih za određenu naučnu oblast.

3. PROCESI INTERAKCIJE U psihologiji interakcija je odnos dvije ili više osoba, koji dovodi do međuzavisnosti u njihovom ponašanju ili doživljavanju, a interakcija u filozofiji veže se za mišljenje o prirodnim i društvenim fenomenima, kao uzajamno povezanim uzrocima. U tehničkim naukama postoje fundamentalne interakcije, a dijele se na gravitacijske, elektromagnetske, jake, slabe… Interaktivan u informatici je onaj koji se odlikuje dvosmjernom komunikacijom između korisnika i računara. Termin dolazi od latinske riječi inter, kao prvog dijela riječi, koji znači da se nešto nalazi između djelova onoga što je rečeno drugim dijelom, ili između toga i drugog čega (inter može biti i prvi dio riječi vezane za nešto internacionalno), te latinske riječi actio - agere, a znači djelovati.

4. DIMENZIJE ONLINE INTERAKCIJE I NJIHOVE KATEGORIJE

Prema Andersonu (2001) postoje tri osnovne dimenzije analize online komunikacije i interakcije, a to su: socijalna, didaktička i kognitivna. Socijalna dimenzija podrazumijeva sve izjave studenata i održavanje kohezije grupe, zajedničke dinamike, timskog rada, društvenih odnosa, emocionalne interakcije. Socijalna dimenzija se analizira kroz tri kategorije(Gunawardena, 1997):

� afektivnu (emocije i smisao za humor); � interaktivnu (citiranje drugih, pravljenje pitanja) i � kohezivnu (grupa govori o nama).

Didaktička dimenzija se odnosi na korišćenje prilike da profesor usmjeri učenje studenta u virtuelnom okruženju, da pospješi komunikaciju, postavlja pitanja, izrazi ideje, odgovori na pitanja. Potrebno je analizirati dimenziju sa obrazovne tačke gledišta. Anderdson sugeriše tri glavne uloge profesora:

� kao dizajnera nastave; � kao planera i ocjenjivača i � kao facilitatora.

Poslednja dimenzija je kognitivna. Ona se odnosi na konstruisanje i potvrdu održivog diskursa u zajednici kritičkog istraživanja. Odnosi se na visoki nivo kritičkog razmišljanja iz perspektive pojedinca. To uključuje i kreativnost, rješavanje problema, intuiciju…

5. CILJEVI ISTRAŽIVANJA

Polazni predmet istraživanja je sagledavanje prirode doživljaja online učenja, od strane profesora i studenata, kroz tri komponente: kognitivnu, socijalnu i didaktičku. Naučni cilj je utvrditi kako se profesori i studenti odnose prema online učenju, kroz te tri dimenzije. Praktični cilj je da dobijeni podaci doprinesu efikasnijem i praktičnijem radu u obrazovnim ustanovama koje funkcionišu preko e-Learninga.

6. ANALIZA REZULTATA ISTRAŽIVANJA U nastavku će biti prvo prikazani rezultati sve tri dimenzije zajedno, a zatim svaka kategorija svake dimenzije ponaosob. U istraživanju su korišćeni instrumenti konstruisani od strane autora rada. Za socijalnu dimenziju Alfa Krombah koeficijent pouzdanosti iznosi 0,67, didaktičku 0,71 i kognitivnu 0,65. Uzorak sačinjava 154 studenta Fakulteta za pomorstvo u Kotoru i 27 profesora i saradnika u nastavi iz iste institucije.

Slika 1. Frekvencija poruka od strane profesora i studenata Na slici 1 se jasno vidi da u opštoj frekvenciji slanja onlajn poruka na e-Learning kursevima veću frekventnost slanja poruka imaju studenti. Učestalost slanja poruka je 2-3 puta veća kod studenata u odnosu na profesore. To implicira činjenicu da ovakav stil nastave profesori doživljavaju kao fleksibilniji u odnosu na aktivni što se tiče vremena, i na taj način i pristupaju online kursevima rjeđe. To mimoilaženje u vremenu jeste i jedan od većih nedostataka ovakvog tipa nastave. Npr. student kojem se žuri za određenu informaciju (za koju je postavljeno online pitanje) treba da čeka odgovor sve do momenta kada profesor odgovori na to, a zatim i kada taj isti student opet dodje do računara i potraži taj odgovor. To može djelovati inhibirajuće na motivaciju studenta. U okviru socijalne dimenzije ajtemi su regulisani kroz doživljaj kohezije. Ova kategorija obuhvata one intervencije koje se odnose na grupni identitet, kroz izraze nama/vama, grupa, drugovi.

Informacione tehnologije IT'14

Slika 2. Frekvencija poruka u socijalnoj dimenziji Na slici 2 se vidi frekvencija poruka u socijalnoj dimenziji. Najdrastičnija razlika je doživljaj kohezivnosti profesora i studenata, gdje studenti više od pet puta imaju jači doživljaj grupe. Ako se vodimo time da je Moodle platforma konstruisana tako da pravi nastavu kao proces u kojem svaka karika lanca koja učestvuje ima jednaku važnost u sistemu, onda to znači da je potrebno da svaka od njih ima doživljaj zajedništva tog procesa. To se manifestuje kroz osjećaj kooperativnosti, sudjelovanja i interakcije. Didaktička dimenzija se odnosi na instrukcijski dizajn, kao i na intervencije aspekata planiranja, organizovanja i upravljanja kursevimama.

Slika 3. Frekvencija poruka u didaktičkoj dimenziji Na slici 3 su prikazani rezultati didaktičke dimenzije. Značajan je podatak da apsolutne radne standarde postavljaju profesori, dok su rezultati kod kategorije programa izjednačeni.

Koncept kognitivne dimenzije koristimo za analizu kognitivne prisutnosti, povezane s izgradnjom znanja u obrazovnom kontekstu na online forumima. Ovaj model se sastoji od četiri osnovna koraka, od kojih svaki pokazuje jedan deskriptor odražavajući opštu kondiciju. Kao što smo naveli, koncept kognitivne prisutnosti bi trebalo da bude podjednako stimulativan i za profesore i za studente, bez obzira na obrazovni nivo.

Slika 4. Frekvencija poruka u kognitivnoj dimenziji Integracija kao kategorija, sama po sebi je u pozitivnoj korelaciji sa doživljajem kohezivnosti, te stoga nije čudan ovakav rezultat.

7. ZAKLJUČAK Cjelokupni rezultati ukazuju na različitu frekvenciju prisutnosti online komunikaciji kod profesora i studenata putem e-Learninga. Zanimljiv je podatak dobijen kroz istraživanje da u virtuelnom okruženju i uobičajnoj nastavi se potupuno razlikuje pristup nastavi. Kod virtuelnog okruženja studenti su ti koji češće posjećuju online kurseve, započinju rasprave i postavljaju pitanja. Mada profesori su ti koji postavljaju apsolutne radne standarde. Poznato je da bi e-obrazovanje ili obrazovanje na daljinu trebalo da podrazumijeva da je glavni nosilac komunikacije između predavača i studenta razdvojenost (u različito vrijeme i na različitom mjestu – razdvojenost instruktora - tutora od studenta). Ali to mora da obuhvati uspostavljenu dvosmjernu komunikaciju između predavača i studenta koja ima za cilj da olakša i podrži proces edukacije. Sve to skupa implicira, praktični cilj, da virtuelno okruženje u obrazovnim institucijama treba da stimuliše aktivnost studenata i njihovu međusobnu saradnju, sudjelovanje, komunikaciju i interakciju, ali da profesori budu jednakim dijelom ekscitatori, kao i studentova motivacija. Suština je postizanje konzistencije obostranih interesa, bez obzira na hijerarhiju.

Informacione tehnologije IT'14

Ovakvi oblici istraživanja predstavljaju plodno tlo za nastavak daljih istraživanja u području e-Learninga. Na taj način saznajte više o takvim komunikacijskim procesima i u kom smislu takvi diskursi teku u virtuelnim okruženjima.

8.LITERATURA [1] K. D., K. R. S., B. I., “Pojedinac u društvu. Beograd”, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 1962. [2] M. J. W., H. H., “Psychology and Social Behavior”, Harper & Row: ASIN: B003U7OPY2, 1974. [3] M. G. A., “Language and communication”, New York: McGraw-Hill, 1951. [4] G. C., L. C., A. T., “Analysis of a global online debate and the development of an interaction model for examining social construction of knowledge in computer conferencing”, en Journal of Educational Computing Research, 17, 397-431, 1997.