24
Posting Every 1st of Month Posted by MBU Chd. i{B 2017 ISSN 0972-2335 Little Violinist Sleeping https://fineartamerica.com/featured/the-little-violinist-sleeping-antoine-auguste-ernest-hebert.html Artist : Antoine Auguste Ernest Hebert

Amrit Kirtan June 2017 setting

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Amrit Kirtan June 2017 setting

Posting Every 1st of MonthPosted by MBU Chd.

iB 2017

ISSN 0972-2335

Little Violinist Sleepinghttps://fineartamerica.com/featured/the-little-violinist-sleeping-antoine-auguste-ernest-hebert.html

Artist : Antoine Auguste Ernest Hebert

Page 2: Amrit Kirtan June 2017 setting

nk fgnko/ p; B?BB w/A

j'o feuo T[vhe eo/;K.

fjio s/oh dh e[Zmh,

;hB/ ed se sho Mb/;K.

nZyhnk ftu gk s?ƒ ;'jD/,

whN b?;K d'fJ gbeK.

j'o fes/ ;zs'y Bk d/yK,

Bk s'fJ d/yD d/;K.

g[;se -r[ZMhnK owK L eth ;[ortk;h ;zs ;zs'y f;zx

feuo T[vhe eo/;K

fdpj mMhd djslkavk I;kjs uSuu esa]

gksj fdpj mMhd djslka A

fgtj rsjs nh dqΘh]

lhus dn rd rhj >yslka A

vf[k;ka fop ik rSuwa lksg.ks]

ehV ySlka nks, iydka A

gksj fdrs lUrks[k u ns[kka]

u rks, ns[k.k nslka A

Iooh p/Bsh

;wj gkmeK ƒ ;fus ehsk iKdk j? fe e[M ftP/P ekoBK eoe/ n;hA fcbjkb i[bkJh 2017 s'A w?rIhB nzfwqs ehosB vke okjhA BjhA G/iKr/. nkg i h fJ; ƒ ; kv h t ? Zp; kJ hN www.amritkirtan.com s/ gVQ ;ed/ j'. nr'A s'A fJ; dh SgkJh ekrI s/ BjhA j't/rh. G[Zb u[Ze fywKHH

;zgkdevkH ikrho f;zx

Page 3: Amrit Kirtan June 2017 setting

iB 20173

√øÍ≈Á’ (¡≈È∂∆)

‚≈. ‹≈◊∆ «√øÿ¡ÀÓ.¬∂. (√ø◊∆Â, Í≥‹≈Ï∆, Ë≈«Ó’ ¡«Ë¡ÀÈ), Í∆¡À⁄. ‚∆

√«‘ÔØ◊∆

√. ‘Ì‹È «√øÿ a √. ¿∞µÂÓ «√øÿnkBo/oh ;bkjeko

;L jouzdB f;zx

aÒ∂÷ª «Úº⁄ ÍÃ◊‡≈¬∂ «Ú⁄≈ Ò∂÷’ª Á∂ «Èº‹∆ ‘ÈÕ «¬È∑ª

È≈Ò √øÍ≈Á’ ‹ª ¡≥«Óà’∆ÂÈ ‡z√‡ Á≈ √«‘Ó ‘؉≈

»∆ È‘∆∫ ‘ÀÕ

a“¡≥«Óà’∆ÂÈ” ‚≈«¬À’‡ «√ºŒ«÷¡≈ «ÚÌ≈◊ Í≥‹≈Ï,

⁄ø‚∆◊Û∑ Á∂ ͺ Èß: 4/8/90 «ÓÂ∆ 20/2/91

¡È∞√≈ ≈‹ Á∂ √∆È∆¡ √À’ø‚∆ √’±Òª Á∆¡ª

Ò≈«¬ÏÃ∂∆¡ª Ò¬∆ ÍÃÚ≈«È ‘ÀÕ

⁄øÁ∂ Á≈ Ú∂Ú≈a«¬’ ’≈Í∆ AE π.,

d/P ;kbkBk uzdk AE@ π.‹∆ÚÈ ÓÀ∫Ï uzdk AE@@ π.

a«ÚÁ∂Ù: √Ò≈È≈ uzdk 30 $, ‹∆ÚÈ ÓÀ∫Ï uzdk 300 $a“¡≥«Óà’∆ÂÈ” Ò¬∆ ‚≈·, wkfJe ;jkfJsk,

«⁄º·∆ ͺ ns/ ⁄È≈Úª Ì∂‹‰ Ò¬∆ ÍÂ≈-

¡≥«Óà’∆ÂÈ ‡z√‡ («‹.)

422, ;?eNo 15-J/, uzvhrVQ 160 015

ÎØÈ : 0172-2772660, 098140 53630

e-mail: [email protected]

Website : www.amritkirtan.com, www.gurshabad.com

fJ; nze ftu

fwsq n;kvV/ ;/Jh 4

;orw

Aesthetics « MUSIC IN MOTION- Ras

;zgkdeh L eoT[ p/Bzshnk 5

ejs[ epho ;[Bj[ o/ ;zsj[ 6

gq'H Bt ;zrhs f;zx

;orw ^Gkr gfjbk ^; 9

Bktb ^ r[ow[y f;zx ;fjrb

r[o BkBe d/t ih dk nzsows ;zpkdL 13r';N whnK fwm/ d/ ;zdoG ftZu - i;ftzdo f;zx*

;zrhs dh fJZe dod Goh :kd 16

r[op\P f;zx eosk “okrKibh”

pj[ gZyh Py;hns L 17

GkJh eow f;zx osB^GkJh r[owhs f;zx i'P

19

;[o fbgh (okr N'vh) 22

wkfJe ;jkfJsk G/iD dh feogk eo' ih

u?Ze iK vokcN “¡≥«Óà’∆ÂÈ ‡z√‡” Á∂ È≈Ó ‘∆ Ì∂‹∂

‹≈‰ ‹∆Õ iK State Bank of Patiala ftu Amrit K i r t a n T r u s t A / c 6 5 0 7 9 6 0 3 3 0 2 ,

IFSC:STBP0000240 ftu f;ZXk iwK eok e/ ;kBz

Bkw ns/ n?Zvo?Z; oo ;fus eo' ih sK i' n;hA

o;hd eZN ;ehJ/.

Donations to AMRIT KIRTAN TRUST are eligible for relief u/s 80 G of Income-Tax Act, 1961 (43 of 1961) vide CIT/- I/ CHD/ Tech./ 80-G/ 2008-939 dated 19-05- 2008 valid up to 31/03/2012 and now valid in perpetuity.

Cheque should be sent in the name of AMRIT KIRTAN TRUST payable at chandigarh. Donations also can be sent by money order

ftP/P ;uBk

nzfwqs ehosB fJe ftP/P gqeko dk wkf;e

gZso j?. i/ fJj s[jkBz BjhA ukjhdk sK s[;hA

n?vo?Z; o?go (eto g/go) *s/ tkfg; ikt/ iK

Return fby e/ g';N pke; ftu gk fdT[ sK

i' nZr/ s'A s[jkBz w?rIhB pzd eo fdZsk ikt/ iK

9814053630 *s/ ;fus eo' ih.

Page 4: Amrit Kirtan June 2017 setting

iB 20174

Respected SirI first heard your voice on Youtube in Shabad-"Re man oat leho Har Naama" which is

written by Guru Tegh Bahadur ji in Raag Ramkali.I donot know anything about Classical based Gurmat Sangeet but the pain which I heard in your singing of this Shabad along with Sarangi/Esraj instrument was very beautiful, moving , soul shaking and serious.In this Shabad , you sung the line in the end ie. "Nahin gun , nahin kachh bidiya" , I appreciate how you sang the word "BIDIYA" 2 times and in the last sang excellently "Nanak birad Ram ka dekho , abhay daan teh deena ". Also the medium pace of tabla accompanying you was excellent. Then I searched about your name and found that you were the Head of Gurmat Sangeet Department in Patiala University and also you are the older brother of Dr.Gurnam Singh ji. This made me feel that how much blessed is your family to carry forward Gurmat Sangeet tradition by hardwork and single minded dedication. I also read your heart touching article on your website about Late Bhai Harbans Singh ji Jagadhari wale. Sir, it is my request that a Ragi of your calibre must be reachable to every listener of Gurbani. Please donot take my view as talking negative things about others but on Youtube some Gurbani singers have lakhs of viewers but they kill the essence of Gurbani with their loud voice , no Raag based singing and bad tabla accompanying with too fast playing. Now i know that you are very well known and respected among listeners of Classical based Gurbani singing but I am still not able to understand Why a hardworking, peaceful Raagi like you with a serious, heavy , clear voice which is most suitable for Gurbani singing was still hidden from ordinary people like me. It is my humble request Sir that every year you release some Gurbani Audio CDs on the label of company "Frankfinn Entertainment" which has a wide reach to ordinary people like me and also has excellent presence on Youtube. If you have some recordings of the Great teachers who taught you and your brother then please also release them on Audio CDs on label of company "Frankfinn Entertainment". Sir, I live in Faridabad [Haryana] and I donot any source to buy classical based Gurbani CDs. It is very frustrating that I donot know about any shop or a source to buy your recordings.I keep searching on Internet but no one helps me for this purpose. It will be very kind of you if you can make me available your Gurbani Cassettes/CDs on label of T-series and other companies so that I can also listen to you.

Also sir if you can make available the recordings of Dr.Gurnam Singh ji on label of T-series and SaReGaMa RPG of 62 Raags of Sri Guru Granth Sahib ji then I will be thankful to you. From my heart i want to say that For your hardwork and dedication I only have money in exchange to pay for the CDs. If you can make the recordings available on Cassettes/CDs then please do send me the required bank details to transfer the money online. Also Sir , since you are in a position to contact other hardworking Raagis and other old masters of Gurbani singing who are not with us now , then , it is my suggestion that if a website can be made from where we can buy Gurbani Cassettes/CDs so that Gurmat Raag based Sangeet is easily available for everyone.Also since you have the knowledge about various other Raagis then you may release a collection of Shabad Gurbani which are close to your heart and which you think every person should definitely listen to. Sir , even if you are not able to fulfil the above requests due to any reason then also I will still be happy just because I came to know about you and once in life wrote an email to you.

May God help you to continue your hardwork and you may teach many more dedicated students.

Thanking you Armaan Gill

[House no.503 , Sector-28 , Ground floor , PIN Code -121008 , Faridabad , Haryana , India ][email protected]

Page 5: Amrit Kirtan June 2017 setting

iB 20175

eoT[ p/Bzshnk

r[ow[y f;zx ;fjrb dk Bktb ;orw gqkgs j'fJnk. fJ; Bktb dk gfjbk u?gNo gfVQnk

sK fJj ;zrhs dhnK vzxhnK owIK tZb Mks wkodk ikfgnk.r[ow[y f;zx ;fjrb nkg fJZe

;zrhs ns/ ;kfjs Bz to';kfJnk j'fJnk ftdtkB j?. ;zrhs pko/ T[; d/ e[M b/y ns/ fJZe

BkNe n;hA gfjbK nzfwqs ehosB^ ftZu gqekfPs eo u[Ze/ jK. n;hA T[; d/ fJ; Bktb Bz

th bVhtko SkgD dk c?;bk ehsk j?. nk; j? fiE/ gkme fJ; Bktb dh ejkDh dk nkBzd

wkDBr/ T[ZE/ ;zrhs ns/ ;zrhs f;Zfynk d/ eJh ojZ; th T[jBK ;kjwD/ gqrN j'Dr.fJ;

Bktb ftZu ;zrhse sZsK pko/ Bktbeko B/ i' nkg fbfynk T[; Bz gVQB Bkb th fJ; Bktb

ns/ ;zrhs d/ ;pzX pko/ gsk brdk j?^^^^

“√◊Ó” È≈ÚÒ Á∆ ÍÒ≈‡ ¿π√≈∆ √ß◊∆ Á∂ √æ √πª Á∂ ⁄Û∑≈¡ ¡Â∂ ¿πÂ≈¡ ¡Ê≈ ¡≈Ø‘∆ ¡Â∂

¡ÚØ‘∆ ÁØ ’ª‚ª ¡Èπ√≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ Õ Ó∂≈ «¬‘ Í»‰ «ÚÙÚ≈√ «’ ’πÁ Á∆¡ª Ï∂ÙπÓ≈

Á≈ª «Ú⁄Ø∫ ÓÈπæ÷ √Ì ÂØ∫ ¿πµ⁄∆-√πæ⁄∆ Á≈ ‹Ø «ÓÒ∆ , ¿π‘ √ß◊∆Â Õ √ß◊∆ Á∂ √æ √π, «‹È∑ª

«Ú⁄Ø∫ ’¬∆ Íz’≈ Á∂ ≈◊ª Á∆ «√‹‰≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ Õ ≈◊, ‹Ø «ßÁ◊∆ «Ú⁄ ’ØÓÒÂ≈, È≈√ ¡Â∂

ı»Ï√»Â∆ ÍÀÁ≈ ’ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ «‹√ È≈Ò «¬È√≈È «Ú⁄ ¿πµ⁄-¡ıÒ≈’∆ ’Áª ’∆Óª Á≈ ÍzÚ∂Ù

‘πßÁ≈ ¡Â∂ ÏßÁ≈ ÏßÁ∂ Á≈ Á≈» ωÁ≈ , Ó≈ÈÚÂ≈ Á≈ «Í¡≈ Â∂ √«Â’≈ ‹≈◊Á≈ ¡Â∂ “Ó≈È√ ’∆

‹≈ √ÌÀ ¬∂’Ø Í«‘⁄≈ÈÏØ” Á∆ √Ófi ¡≈™Á∆ Õ

‘∂’ ≈◊ «Ú⁄ ’πfi «ÚÙ∂Ù √π Òæ◊Á∂ ‘È, ‹Ø «’ ≈◊ Á∆ Íz«’Â∆ ¡Â∂ ÓËπÂ≈

Ï’≈ æ÷Á∂ ‘ÈÕ Í ‹∂ «’Ë∂ ≈◊ Á∂ «¬È∑ª «ÚÙ∂Ù √πª «Ú⁄ ’ج∆ Ú«‹Â √π Òæ◊ ‹≈Ú∂ ª

√≈∂ ≈◊ Á∆ Íz«’Â∆ ‘∆ ÈÙ‡ ‘Ø ‹ªÁ∆ Õ

«ßÁ◊∆ Ú∆ «¬’ ≈◊ Á∆ Â∑ª ‘∆ , «‹√ Á∆ √◊Ó Á∂ «ÚÙ∂Ù √π «Í¡≈, Óπ‘æÏÂ,

‘ÓÁÁ∆, ¡≈Í√∆ «ÓÒÚ‰ ¡Â∂ «¬’-Á»‹∂ Á∂ Áπæ÷-√πæ÷ «Ú⁄ √‘≈¬∆ ‘؉≈ ‘ÈÕ ¡«‹‘∂ Ó≈ÈÚ∆

Ì≈Úª Ú≈Ò∂ √πª È≈Ò ‘∆ «ßÁ◊∆ ıπÙ◊Ú≈, ‘ÓÚ≈, √π÷≈Ú∆∫, √πæË∆ ¡Â∂ ÍæË∆ ωÁ∆ Õ Í ‹∂

«’Ë∂ «¬√ «Ú⁄ ‹≈Â-Í≈Â, ¿»⁄-È∆⁄, ÈÂ-¬∆÷≈, √ßÍÁ≈«¬’Â≈ ¡Â∂ Ó‘Ï∆ ‹È

Ú◊∂ Ú«‹Â √π Òæ◊ ‹≈‰ ª «¬‘ «ßÁ◊∆ È’ È≈ÒØ∫ Ú∆ ÏÁ ‘Ø ‹ªÁ∆ Õ ıπÁ≈ «ßÁ◊∆ Á∆

«¬√ √◊Ó Ú«‹Â √πª ÂØ∫ Ó«‘» æ÷∂. ---- n;hA r[ow[y f;zx ;fjrb Bz fJ; Bktb

dk dik n?vhPB SgD dh tXkJh fdzd/ jK. nk; j? gkmeK Bz fJj uzrk bZr/rk^^^G[Zb u[Ze

fywk

;orw

Page 6: Amrit Kirtan June 2017 setting

6 iB 2017

epho i:zsh

ejs[ epho ;[Bj[ o/ ;zsj[

gq'H Bt ;zrhs f;zx

;qh r[o rqzE ;kfjp ftZu r[o[ ;kfjpkB s'A fJbktk GrsK, GZNK, ns/ e[ZM r[of;ZyK dh pkDh

ƒ th Pkfwb ehsk frnk j?. fJBQK GrsK ftu'A Grs epho ih ƒ ;qh r[o noiB d/t ih B/

fPo'wDh ;EkB fdZsk j?, noEks Grs pkDh d/ nzsors Grs epho ih dh pkDh ;G s'A

gfjbK fdZsh j'Jh j?. nkgd/ iBw, fdjKs ns/ ihtB pko/ ftdtkBK ftZu ekch wsG/d

jB, go sK th fJe wkBsk w[skpe nkg 1398 JhL ftZu pBko; fty/ g?dk j'J/. nkgdh

gotfoP Bho i[bkj/ ns/ wksk Bhwk B/ ehsh ns/ nkgdk Bk epho oZfynk. epho ih

fJZe rqfj;Eh ftnesh ;B. nkgdh gsBh dk BK b'Jh ns/ g[Zso dk BK ewkb ;h. nkg

120 ;kb dh T[wo ftZu 1518 JhL ftZu wrjo fty/ pqjwbhB j'J/.

wksk^fgsk w[;bwkB j'D eoe/ T[j epho ih ƒ w[;bwkBh wZs tZb bkT[Dk ukj[zd/

;B go epho ih dh o[uh okw Bkw igD tZb tX/o/ gqpb ;h. epho ih nkgD/ xo ftZu

eZgVk p[DB dk ezw eod/ ;B, go T[; ;w/A pkqjwD tor nkg ƒ i[bkjk j'D eoe/ Pdo

;wMdk ;h.

;qh r[o rzqE ;kfjp ftZu fwbd/ 31 okrK ftZu'A epho ih dh pkDh 17 okrK ftZu

;zefbs j?, fi; ftZu f;oh, rT[Vh, nk;k, r[ioh, ;'ofm, XBk;oh, fsbzr, ;jh,

fpbktb, r'Av, okwebh, wko, e/dkok, G?oT[, p;zs, ;kozr s/ gqGksh okr Pkwb jB.

fJ; w[skpe nkg d/ e[Zb 225 Ppd . pktB nZyo, 1 fEsh 1 ;stkok ns/ ns/ 243

;b'e ;zefbs jB. fJ; gqeko nkgdh pkDh j'o ;ko/ Grs ethnK Bkb'A tXhe j?. vkH

i'X f;zx, vkH w'jB f;zx dhtkBk, vkH skoB f;zx ns/ okwe[wko towk fij/ ftdtkBK dk

wfs j? fe nkfd rqzE ftZu Pkwb pkDh epho ih dh n;bh pkDh j?. id fe epho ih j'o

EktK s/ fwbdh pkDh ftZu fwbktN dk nzP fwbdk j?.

epho ih dk ;w[Zuk ihtB pj[s jh gftZso ns/ f;fynkdkfJe ;h. T[j nkgD/

fgsk d/ ezw ftZu jZE tNkT[Ad/, d;K^Bj[znK dh feos eod/ ns/ gqG dh Grsh bJh th

;wK eZYd/. nkgdh pkDh ftZu c'eN eow^eKvK, wosh gik d/ yzvB d/ Bkb^Bkb

B?fsesk, gq/w, Grsh, fBoG?sk, wkfJnk, ;zgqdkfJe ;dGktBk nkfd ftukoK dh

fBPkBd/jh j'Jh j?.

epho ih ;koh f;qPNh ƒ fJZe' gow^i's s'A g?dk j'fJnk wzBd/ jB.f;Zy Xow d/

j'o r[onK tKr epho ih th ;ko/ wB[ZyK ftZu gowkswk dk Bo t/yd/ jB. Grs epho ih

nB[;ko fJj ;koh f;qPNh gowkswk dh pDkJh j'Jh j? ns/ T[j nkg th ;koh b'ekJh ftZu

ofwnk j'fJnk j?.

ntfb nbj Bo T[gkfJnk e[dofs e/ ;G pzd/ ]

Page 7: Amrit Kirtan June 2017 setting

7 iB 2017

J/e Bo s/ ;G[ ir[ T[gfink eT[B Gb/ e' wzd/ ]ñ]

b'rk Gofw Bk Gbj[ GkJh

ykfbe[ ybe ybe wfj ykfbe[ gfo ofjU ;qp mKJh ]ojkT[] (gzBk 1349)

epho ih fBoGT[ s/ fBvo ;yPhns d/ ftnesh ;B. T[j wkBt fto'Xh

otkfJsK iK gfogkNhnK d/ ;ys fybkc ;B. pqkjwDtkd dh toD^tzv s/ fizzBh fPds

Bkb nkgB/ tko ehsk T[zBk T[Zsoh Gkos d/ fe;/ th j'o ;zs^wjkswk B/ BjhA ehsk.

nkgDh pkDh ftZu T[BQK B/ ny"sh pqkjwDK ƒ f;ZX/ s"o s/ tzrkfonk j?.

i' s pqkjwD pqkjwDh ikfJnk ] sT[ nkB pkN ekj/ Bjh nkfJnk]

s[w es pqkjwD jw es ;d ]jw es b'j s[w es dX..

ej[ epho i' pqjw phuko?.. ;' pqkjwD ejhns[ j? jwko? (gzBk 324)

epho ih d/ ;w/A ftZu eJh soQk d/ BfPnK B/ b'eK ƒ rqf;nk j'fJnk ;h, i'

ftnesh d/ wB s/ p[ok n;o gkT[Ad/ ;B. jo soQk d/ BP/ ftZu Ifjo j[zdh j?, i' ftnesh

d/ ;oho ƒ e[ZM ;w/A bJh p/;[os eoe/ T[; s'A rbs ezw eotkT[Adh j?. epho ih B/ fJBQK

BfPnK dk ;/tB eoB tkb/ ftnkeshnK ƒ nkuoD s'A fvZr/ j'J/ f;ZX ehsk j?^

epho GKr wkS[bh ;[ok gkfB i' i' gqkBh yKfj]

shoE pos B/w ehJ/ s/ ;G? o;ksfb iKfj ] (gzBk 1377)

epho^pkDh ftZu vo ik xpokjN ƒ e'Jh ;EkB gqkgs BjhA j?, ;r'A T[j ftnesh ƒ

;owk pDkT[Dk b'ud/ jB, fijVk izr/^w?dkB ftZu g[oIk^g[oIk j' e/ eZfNnk iKdk j? go

nkgD/ Xow dh gkbDk fjZs fgZm BjhA ftyKT[Adk. nfij/ pjkdo jh oDGwh ftZu iM

woB ƒ gfjb fdzd/ jB^

rrB dwkwk pkfiU gfoU Bh;kB/ xkT[]

y/s i[ wkfvU ;owk np iMB e' dkT[[]

;ok ;' gfjukBhn? i[ bo? dhB e/ j/s .

g[oik g[oik efN wo? epj Bk Sv/ y/s[] (gzBk 1105)

epho ih, wosh gik fij/ fwfEnk eowK ftZu ftPtk; BjhA ;B oZyd/. i' b'e

gZEo dhnK wosK ƒ gowkswk ;wM e/ gid/ jB, T[BQK dh ;koh gik cIb j?. fJj rzr/

gZEo gowkswk BjhA j' ;ed/ s/ Bk jh fe;/ gZEo dh wosh ftZu e'Jh d?th^Pesh j[zdh j?.

epho ih dk cowkB j?^

i' gkEo eT[ ejs/ d/t ] sk eh fpoEh j't? ;/t]

i' mke[o eh gkfJ gkfJ] fs; eh xkb nikJh ikfJ ] (gzBk 1160)

gksh s'o? wkfbBh gksh gksh ihT[. fi; gkjB[ eT[ gksh s'o? ;' gkjB fBoihT[]

Page 8: Amrit Kirtan June 2017 setting

8 iB 2017

Gbh wkbBh j? J/T[] ;fsr[o ikrsk j? d/T[] (gzBk 479)

pBko; ftZu ofjD eoe/ epho ih ƒ fJ;bkw ns/ fjzd Xow ftubh eZNVsk

ns/ eoweKvk pko/ fBZih ns/ vzxk nB[Gt ;h. fJ;/ eoe/ nkgB/ fJBQK b'eK dhnK rbs

edoK ehwsK d/ gki T[X/V/. T[j ftnesh ƒ pkjo'A iK ftykt/ ti'A uzr/ok pDkT[D dh EK

nzdoBh s"o s/ ;[G nwbK tkbk fJB;kB pDkT[Dk ukj[zd/ ;B. fJ; bJh T[j gqG ƒ pkjo'A

YzYD dh EK nzdo'A y'iD dh gqftosh T[Zs/ I'o fdzd/ ;B. T[BQK dh pkDh ftZu B|os,

Jhoyk, PZe dh EK s/ fgnko ;fjBPhbsk ns/ PoXk d/ dhdko j[zd/ jB. fJj ;ko/ nfij/

;dr[D jB, fiBQK ƒ ;dkukoe ns/ B?fsesk d/ x/o/ ftZu oZfynk ik ;edk j?.

epho ih dh pkDh ftZu'A fdqPNhr'uo j[zd// e[ZM j'o wjZstgoB ;zebg j/b fbyhnK

gzeshnK ftu'A t/y/ ik ;ed/ jBL

nbj[ J/e[ w;hfs p;s[ j? nbj[ w[by[ fe;[ e/ok ]

fjzd wofs Bkw fBtk;h d[j wfj ss[ Bk j/ok ] (gzBk 1349)

epho ;G s/ jw p[o/ jw sfi Gb' ;G[ e'fJ]

fifB n?;k efo pfMnk whs[ jwkok ;'fJ ] (gzBk 1364)

epho wosk wosk ir wnk wfo Gh Bk ikfBnk e'fJ ]

n?;/ woB/ i' wo? pj[fo Bk woBk j'fJ ] (gzBk 1365)

epho wkB; iBw[ d[bzG[ j? j'fJ Bk pko? pko ]

fiT[ pB cb gke/ G[fJ frofj pj[fo Bk brfj vko ] (gzBk 1366)

epho w[fj woB/ ek ukT[ j? woT[ sK jfo e/ d[nko]

ws jfo gS/ eT[B j? gok jwko? pko ] (gzBk 1367)

epho ekfb eozsk npfj eo[ np eosk ;[fJ skb]

gkS/ eS Bk j'fJrk iT[ f;o gfo nkt? ekb[ ] (gzBk 1371)

epho ;ks ;w[zdfj w;[ eoT[ ebw eoT[ pBokfJ]

p;[Xk ekr[d iT[ eoT[ jfo i;[ fbyB[ Bk ikfJ ] (gzBk 1367)

epho ih d/ ;w/A ftZu fjzd, w[;fbw, p[ZX, i?B, BkE, i'rh, nkfd nkg'^nkgDh EK

ekoiPhb ;B, go fJBQK d/ nkr b'e^GbkJh dh EK ;[nkoE ftZu rbskB ;B ns/

eZNVtkdh ftukoXkok eoe/ fJZe di/ ƒ Gzv oj/ ;B. nfij/ wkj"b ftZu b'ekJh ƒ

;dkukoe f;Zfynk d/Dh tkeJh i'fyw tkbk ekoi ;h. Grs epho ih B/ iB^;[XkoB

Bkb ;KM pDk e/ b'e^ekft ns/ b'e GkPk ftZu ‘pqjw ftuko’ ehsk.

w[yh, g';Nrq?iJ/N gzikph ftGkr, r[o ekPh ekbi, sbtzvh ;kp' ^ 151302 (pfmzvk)

w'HL 94176^92015

Page 9: Amrit Kirtan June 2017 setting

9 iB 2017

;orw Bktb ^ r[ow[y f;zx ;fjrb

Ì≈◊ Í«‘Ò≈- (¡≈Ø‘∆)

- √ -√Ú∂∂ √Ú∂∂ ¿π·«Á¡ª ‘∆ √ÂÏ∆ È∂ «Ú«Á¡≈Ò∂ Á≈ ÁÚ≈≈ ÷ØÒï «ÁæÂ≈ ¡Â∂ «Î Ó∂ ÂØ∫ ’æÍÛ≈

’ ’∂ √≈ª 鱧 fi≈ÛÈ Òæ◊ «Í¡≈Õ √≈ fi≈ÛÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿π√È∂ Ó∂ Á∆ Á≈ «Ú⁄Ø∫ ¡◊ÏæÂ∆ ’æ„∆

¡Â∂ Ó≈⁄√ Á∆ Â∆Ò∆ È≈Ò ‹Ò≈ ’∂ Á∂Ú∆ √√ÚÂ∆ Á∆ ÎØ‡Ø ¡æ◊∂ ¡◊ÏæÂ∆ Á≈ ıπÙϱÁ≈ Ëß±¡ª Ï÷∂

«ÁæÂ≈Õ √≈∂ ’Ó∂ «Ú⁄ ¡◊ÏæÂ∆ Á∆ Ó«‘’ Í√ ◊¬∆Õ ¿π√ È∂ ÏÛ∆ ÙË≈ È≈Ò Á∂Ú∆ √√ÚÂ∆ Á∆ Î؇Ø

¡æ◊∂ ÁØ‘∂∫ ‘æÊ ‹ØÛ ’∂ Íz‰≈Ó ’∆Â≈ Â∂ «Î «Ú¤∂ ‘ج∂ ¡≈√‰ ¿πµÂ∂ ÏÀ· ’∂ ’ØÒ Í¬∂ Ï’√∂ «Ú⁄Ø∫ Ú≈«¬ÒÈ

’æ„ «Ò¡≈Õ Ú≈«¬ÒÈ Á∆ ÏØ¡ 鱧 ’æ«√¡≈ Â∂ «Î ¿π√Á∂ Ú≈Òª ¿πµÂ∂ ÏØ ≈ ÿ√≈¿π‰ Òæ◊≈Õ ÊØÛï ∆ Á∂

ÏØ ≈ Î∂È ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿π√ È∂ Ú≈«¬ÒÈ Ú‹≈¿π‰≈ Ùπ± ’∆Â≈Õ ¡≈Í Óπ‘≈∂ ¿π√ Á∆¡ª ¿π∫◊Òª «Ú⁄Ø∫ ≈◊

¡‘∆ ÌÀÚ Á∂ √π ‡π‰’‰ Òæ◊ ͬ∂Õ √Ú∂∂ √Ú∂∂ ¡‘∆ ÌÀÚ ≈◊ Á∂ √π «’ßÈ∂ ÓæËπ Òæ◊ ‘∂ √ÈÕ ¿π‘

«‹¿π∫ «‹¿π∫ √πª Á∆ ÏÛï  ’Á≈ «◊¡≈ ¿π√ Á∆ ¡ß ¡≈ÂÓ≈ √ß◊∆ √ È≈Ò √Ù≈ ‘πßÁ∆ ◊¬∆Õ ¿π√

È∂ ¡≈͉∆¡ª ¡æ÷ª ÓπßÁ Ò¬∆¡ª √È ¡Â∂ ≈◊ Á∂ √πª «Ú⁄ ◊Ûß±Á ‘Ø«¬¡≈ «’ßÈ∆ Á∂ Â’ Ú≈«¬ÒÈ

Ú‹≈¿π∫Á≈ «‘≈Õ Ú≈«¬ÒÈ Á∂ √πª «Ú⁄ ¿π‘ ¡«‹‘≈ ÷πæÌ «◊¡≈ √∆ «’ ¿π√ 鱧 ÍÂ≈ Ú∆ È≈ ⁄«Ò¡≈ «’

«’√ Ú∂Ò∂ È∆± È∂ ¡≈ ’∂ ¿π√ Á∂ ’ØÒ Í¬∆ «√Â≈ ¿πµÂ∂ «Ó≈Ï È±ß ‡π‰’≈ ’∂ ≈◊ ¡‘∆ ÌÀÚ Á∂ √π

Ò◊≈¿π‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ ª «¬’ ÁÓ √ÂÏ∆ Á∆¡ª Ó∆⁄∆¡ª ‘ج∆¡ª ¡æ÷ª ÷πÒï ◊¬∆¡ªÕ ¡‘∆ ÌÀÚ

≈◊ ¿π√ Á∆¡ª ¿π∫◊Òª «Ú⁄Ø∫ «ÊÛ’È Òæ◊ «Í¡≈ √∆Õ ‹ÁØ∫ ¿π√ È∂ È∆± ÚÒ Ú∂«÷¡≈ ª È∆± Óπ√’≈

ͬ∆Õ

-““Âß± «’‘Û∂ Ú∂Ò∂ ¡≈¬∆ ¬∂∫? ÓÀÈ±ß Âª Â∂∂ ¡≈¿π‰ Á≈ ÍÂ≈ ¬∆ È‘∆ Òæ«◊¡≈?”” √ÂÏ∆ È∂ Íπ櫤¡≈Õ

-““ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ Ú∆ «’Ú∂∫? Âπ√ª ¡æ÷ª ‹Ø Ó∆⁄∆¡ª ‘ج∆¡ª √ÈÕ”” È∆± È∂ ≈ ÙØı∆ È≈Ò ‹Ú≈Ï «ÁæÂ≈Õ

√ÂÏ∆ Á∂ ÏπæÒï ª ¿πµÂ∂ ‘Ò’∆ «‹‘∆ Óπ√’≈‘‡ Á∆ «¬’ Ò∆’ «‹‘∆ ÎÀÒ ◊¬∆Õ È∆± ’«‘‰ Òæ◊∆-

-““ÓÀ∫ Âπ‘≈‚∂ ≈◊ «Ú⁄ ıÒæÒ Í≈ «ÁæÂ≈ ¬∂....Õ””

-““‘ª, ¿π‘ ª 屧 Í≈ ¬∆ «ÁæÂ≈- ıÀ ¤æ‚Õ ‘π‰ «¬‘ Áæ√ «’ ’æÒï «‹‘Û≈ ≈◊ ÂÀÈß± ’Ú≈«¬¡≈ √∆,

¿π√ Á≈ «¡≈ ’∆ÂÀ «’ È‘∆∫?”” -““’∆Â≈ ª √∆ Í ¬∂È≈ È‘∆∫....””

-Í ¬∂È≈ È‘∆∫ ’∆? √ÂÏ∆ È∂ ¿π√Á∆ ◊æÒ È±ß «Ú⁄∂ ‘∆ ‡Ø’«Á¡ª «’‘≈Õ

““«¬‘ ª Ò ◊æÒ ¬∂Õ ÂÀ鱧 «¡≈ ı±Ï ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ¬∂Õ √ß◊∆ «Ú⁄ ’ج∆ Ù≈‡ ’æ‡ Âª ‘πßÁ≈

‘∆ È‘∆∫Õ «¬Ê∂ ª Ò◊≈Â≈ «¡≈ ’È È≈Ò ‘∆ ÊØÛï ≈ Ï‘π ÍæÒ∂ ÍÀ∫Á≈ ¬∂Õ ¡æ¤≈ ⁄Ò √π按≈ «Î ’æÒï

Ú≈Ò∂ ¿π‘ ÂØÛ∂ ‹Ø ÂÀ鱧 ’Ú≈¬∂ √ÈÕ”” √ÂÏ∆ Á≈ ‘π’Ó ÓßÈ«Á¡ª ‘∆ ‹ÁØ∫ È∆± È∂ «√Â≈ ¿πµÂ∂ «Ó≈Ï

‡π‰’≈¿π‰∆ Ùπ± ’∆Â∆ ª √ÂÏ∆ È∂ «’‘≈- ““‘Ø, «’ßÈ≈ Ï∂√π≈ Ú‹≈ ‘∆ ¬∂∫Õ Í«‘Ò∂ «√Â≈ 鱧 √π ª

’ ÒÀÕ”” ¡Â∂ «¬‘ ’«‘ß«Á¡ª √ÂÏ∆ È∂ È∆± ÂØ∫ «√Â≈ ÒÀ Ò¬∆ ¡Â∂ ¿π√ 鱧 √π ’È Òæ◊ «Í¡≈Õ

Page 10: Amrit Kirtan June 2017 setting

10 iB 2017

«√Â≈ Á∆¡ª ÷øπ‡∆¡ª 鱧 ’√Á≈ ‘Ø«¬¡≈, Â≈ª ¿πµÂ∂ «Ó≈Ï ‡π‰’≈¿π∫Á≈ ‘Ø«¬¡≈, √ÂÏ∆ Á≈ «⁄‘≈

◊ßÌ∆Â≈ È≈Ò Ì «◊¡≈Õ «√Â≈ Á∂ Â≈ª Á∆ ¡≈Ú≈ 鱧 «Ë¡≈È È≈Ò √π‰Á≈ ‘Ø«¬¡≈ √ÂÏ∆ «√Â≈

√π ’È «Ú⁄ ͱ∆ Âï ª ÷πæÌ «◊¡≈ √∆Õ ¿π√ Á∂ ⁄ΩÛ∂ ÓæÊ∂ ¿πµÂ∂ ÿ‰∂ ’≈Ò∂ Â∂ «⁄æ‡∂ Ú≈Òª Á∆ «¬’ «Ò‡

ÒÓ’ ͬ∆ √∆ ¡Â∂ ¿π√ Á∆¡ª ¡æ÷ª Á∂ ÌÚ櫇¡ª «Ú⁄’≈ Èæ’ ÂØ∫ ¿πÍ ¿π√ Á∂ ÓæÊ∂ ¿πµÂ∂ «¬’ ‡Ø¬∂

Ú◊∆ ‚ß±ÿ∆ Ò∆’ ¿πµÌ ¡≈¬∆ √∆Õ È∆± «¬’ ‡æ’ √ÂÏ∆ Á∂ ⁄ΩÛ∂ ÓæÊ∂ ¿πÂ∂ ¿πµÌ∆ ‘ج∆ ¿π√ ‚ß±ÿ∆ Ò∆’ ȱß

«È‘≈ ‘∆ √∆Õ ¡«‹‘∂ ¡ßÁ≈ «Ú⁄ √ÂÏ∆ «’ßÈ≈ «Í¡≈≈ Ò◊ «‘≈ √∆Õ «‹Ú∂∫ ¡‹ßÂ≈-¬∂ÒØ≈ Á∆¡ª

◊π ≈Úª «Ú⁄ ÏÀ·≈ ’ج∆ Ó±Â∆’≈, Ó±Â∆¡ª ÿÛ «‘≈ ‘ØÚ∂Õ È∆± Á∂ «ÁÒ «Ú⁄ √ÂÏ∆ Ò¬∆ ¡Ê≈‘

«Í¡≈ Â∂ ÙË≈ Á≈ ⁄ÙÓ≈ Îπæ‡ «Í¡≈ √∆, Í √ÂÏ∆ ¡≈͉∂ ‘∆ √π Á∆ ÁπÈ∆¡≈ «Ú⁄ Ó◊È È∆± Á∂ «¬√

Í≈’ ‹Ï∂ ÂØ∫ Ï∂«È¡≈, «√Â≈ Á∆¡ª ÂϪ 鱧 √π ’È «Ú⁄ «¬’≈◊ ‘Ø«¬¡ «Í¡≈ √∆Õ Ï≈‘ Á∂ ÙØ

Ù≈Ï∂ ÂØ∫ Ï∂ıÏ ¿π‘ «√Î «√Â≈ Á∂ √πª Á∆ ËπÈ∆ 鱧 Ó≈‰È «Ú⁄ ÷πæ«Ì¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ ¡«‹‘∆ ÓπÁ≈

«Ú⁄ √ÂÏ∆ Á∂ «⁄‘∂ ¿πµÂ∂ ‘Ø ◊ßÌ∆Â≈ Â∂ √ÓπßÁ Ú◊∆ ◊«‘≈¬∆ ¤≈ ‹ªÁ∆ √∆ ¡Â∂ È∆± √Ì ’πfi ÌπÒ

’∂ ¿π√ ◊«‘≈¬∆ «Ú⁄ ◊ØÂ∂ ÷≈‰ Òæ◊Á∆Õ ‹Á «√Â≈ √π ‘Ø ◊¬∆ ª √ÂÏ∆ È∂ È∆± 鱧 «√Â≈ «Áß«Á¡ª

«’‘≈, -““ÒÀ Ú‹≈ ‘π‰, Í Ú∂÷∆ ÏßÁª 鱧 «÷æ√’‰ È≈ Á∂Ú∆∫Õ”” È∆± ‹Ø √ÂÏ∆ Á∂ ⁄ΩÛ∂ ÓæÊ∂ Á∆¡ª ‚ß±ÿ≈‰ª

«Ú⁄ ◊πßÓ ‘πßÁ∆ ‹≈ ‘∆ √∆ «¬’ ÁÓ √⁄∂ ‘Ø ’∂ ÏØÒ∆,

-““‘ª-«Á¿π..”” ‹ÁØ∫ ¿π√ È∂ «√Â≈ ¿πµÂ∂ ≈◊ «ÏÒ≈ÚÒ Á∆ Ïß«ÁÙ Ú‹≈¿π‰∆ Ùπ± ’∆Â∆ ª √ÂÏ∆

È∂ ¿π√ 鱧 «¬’ ÁÓ ‡Ø’«Á¡ª ‘Ø«¬¡ª «’‘≈, -““«¬‘ ’∆ ’ ‘∆ ¬∂∫; Ïß«Á٠ª ÚÀ√∂ ÂÀ鱧 Áæ√∆ √∆Õ ¡‹∂ ±ß

«¬‘ È‘∆∫ Ú‹≈¿π‰∆Õ Í«‘Ò∂ ≈◊ Á∂ ÙπË √πª Á≈ ⁄ß◊∆ Âï ª ¡«Ì¡≈√ ’, ‹Á Â’ Â∂∆¡ª ¿π∫◊Òª

·∆’ Âï ª È≈Ò √πª ¿πµÂ∂ È‘∆∫ ÏÀ·Á∆¡ª, ÂÀ鱧 «¬’ ÁÓ ≈◊ È‘∆∫ Ú‹≈¿π‰≈ ⁄≈‘∆Á≈-Õ””

√ÂÏ∆ È∆± Èß± ‚ª‡ «‘≈ √∆ «’ «¬ßÈ∂ 鱧 «Ú«Á¡≈Ò∂ «Ú⁄ ’ÓÒ∂Ù Ú∆ ¡≈ «◊¡≈Õ ¡≈¿π∫«Á¡ª ‘∆

¿π√ È∂ Í«‘Òª √ÂÏ∆ Á∂ ÍÀ∆∫ ‘æÊ Ò≈¬∂ ¡Â∂ «Î Á∂Ú∆ √√ÚæÂ∆ Á∆ Ø‡Ø ¡æ◊∂ ÈÓ√’≈ ’’∂, ’ØÈ∂ «Ú⁄

ͬ∂ Â≈ÈÍπ∂ Èß± «’¡≈ Â∂ «Î «¬’ Í≈√∂ Ï«‘ ’∂ Â≈ÈÍπ≈ ¤∂ÛÈ Òæ◊ «Í¡≈Õ √ÂÏ∆ È∂ √√∆ «‹‘≈

¿π√ ÚæÒ Ú∂«÷¡≈ Â∂ «Î È∆± 鱧 «√Â≈ Ú‹≈¿π‰ Ò¬∆ «’‘≈Õ È∆±, √ÂÏ∆ Á∆ ‚ª‡ È≈Ò ÊØÛï ≈ «‹‘≈

fi∂Í ◊¬∆ √∆Õ ¿π‘ «√ È∆Úª √πæ‡∆ ÏÛ∂ ¡≈≈Ó È≈Ò «√Â≈ ¿πµÂ∂ ÙπË √πª Á≈ ¡«Ì¡≈√ ’È Òæ◊ ͬ∆Õ

’ÓÒ∂Ù ÂØ∫ Â≈ÈÍπ≈ √Àµ‡ È‘∆∫ √∆ ‘Ø «‘≈, ¿π√ È∂ √ÂÏ∆ ’ØÒ Â≈ÈÍπ≈ «Ò¡≈¿π∫«Á¡ª ‘Ø«¬¡ª √π ’È

Ò¬∆ «’‘≈Õ √ÂÏ∆ «ÏÈ≈ ’πfi ÏØÒ∂ ¿π√ ÂØ∫ Â≈ÈÍπ≈ ÒÀ ’∂ √π ’È Òæ◊ «Í¡≈ ¡Â∂ √π ’’∂ ¿π√ ȱß

Í’Û≈ «ÁæÂ≈Õ ’ÓÒ∂Ù Â≈ÈÍπ≈ ÒÀ ’∂ «Î ¡≈͉∆ ‹◊ï ≈ ¿πÂ∂ ‹≈ ÏÀ·≈ ¡Â∂ ÏÛ∆ √≈ÚË≈È∆ È≈Ò

Â≈ÈÍπ∂ ¿πµÂ∂ ¡≈͉∆¡ª ¿π∫◊Ò∆¡ª ¤∂ÛÈ Òæ◊ «Í¡≈Õ ÊØÛï ∆ Á∂ «Ú⁄ ¿π√ Á∂ Â≈ÈÍπ∂ Á∆ ◊ß±‹ √≈∂

√ß◊∆ «Ú«Á¡≈Ò∂ «Ú⁄ ÎÀÒ ◊¬∆Õ È∆± Á∂ «√Â≈ Á∂ √π ‘Ø ¿πÌÈ Òæ◊ ͬ∂Õ

⁄ß◊≈ «ÁÈ ⁄Ûï ¡≈«¬¡≈ √∆Õ «Ú«Á¡≈Ò∂ Á∂ ‘Ø «√æ«÷¡≈Ê∆ Ú∆ «¬’ «¬’ ’’∂ ¡≈¿π‰∂ Ùπ± ‘Ø ◊¬∂

√È ¡Â∂ «Ú«Á¡≈Ò∂ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ’Ø«È¡ª «Ú⁄ ÏÀ· ’∂ «√«÷¡≈Ê∆ ¡≈ÍØ ¡≈͉∂ √≈ Ú‹≈¿π‰, ◊≈¿π‰

Òæ◊ ͬ∂ √ÈÕ ’ج∆ «◊‡≈ 鱧 ‡π‰’≈ «‘≈ √∆; «’√∂ È∂ ’Ø∫◊Ø-ÏØ∫◊Ø ¿πµÂ∂ Ê≈Í Á∂‰∆ Ùπ± ’ «ÁæÂ∆ √∆, ’ج∆

‘ÓØÈ∆¡Ó Á∂ √πª 鱧 ÁÏ «‘≈ √∆ ¡Â∂ ’ج∆ ÂÏÒ∂ Á∂ Áπ¡≈Ò∂ ‘Ø«¬¡≈-Ë≈ «ËßÈ Âæ’ «ËßÈ, Â≈ «ÂÈ Âæ’

Page 11: Amrit Kirtan June 2017 setting

11 iB 2017

«ÂÈ, ’ «‘≈ √∆Õ «¬√ Âï ª «Ú«Á¡≈Ò∂ «Ú⁄ ¡æ¤≈ ı≈√≈ ÙØ Ó⁄ «‘≈ √∆Õ √ÂÏ∆ È∂ √Ì È±ß ¡≈͉≈

¡≈͉≈ √Ï’ Á√ ’∂ ÍÀµ’«‡√ ¿πµÂ∂ Òæ◊≈ «ÁæÂ≈ √∆ Â∂ ¡≈Í ’Ó∂ «Ú⁄Ø∫ «È’Ò ’∂ Ï≈‘ ◊ÀÒ∆ «Ú⁄ ¡≈

’∂ ÷Û≈ ‘Ø «◊¡≈ √∆Õ ¿π‘ Í ⁄≈Í ÷Û≈ ‘∂·ª √Û’ ¿πµÂ∂ ÁØÛÁ∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ’≈ª, ‡À’√∆¡ª Â∂ ÁØ

¤æÂ∆ Ïæ√ª Á∆ ¡≈Ú≈‹≈¬∆ 鱧 Ú∂÷‰ Òæ◊ «Í¡≈ √∆Õ ÏßϬ∆ Ù«‘ ͱ∆ Âï ª ‘’ «Ú⁄ ¡≈ «◊¡≈ √∆Õ

‡æ’ª Â∂ ÁØ ¤æÂ∆¡ª Ïæ√ª Á∆¡ª ¡≈Ú≈ª √≈∂ Ú≈Â≈Ú‰ «Ú⁄ ◊ß±‹ ‘∆¡ª √ÈÕ È≈Ò Á∂ ∂ÒÚ∂ √‡∂ÙÈ

¿πµÂ∂ Î≈√‡ «¬ÒÀ’«‡z’ ‡∂Ȫ Á∆ ◊Û◊Û≈‘‡ ¡Â∂ ¿πÈï ª «Á¡ª ‘≈Ȫ Á∆¡ª ̪¡-’Á∆ ‘ج∆ Ì≈∆

«‹‘∆ ¡≈Ú≈ Á± Á± Â’ ÙØ «Ú⁄ «¬≈Î≈ ’ ‘∆ √∆Õ √ÂÏ∆ ¡’√ ¿πÍ ◊ÀÒ∆ «Ú⁄ ÷Û≈ ‘∂·ª

√Û’ Á∆ Â∂ Â≈ ¡≈Ú≈‹≈¬∆ 鱧 Ú∂÷Á≈ «‘ßÁ≈ ¡Â∂ ’¬∆ Ú≈∆ √Ø⁄Á≈ «’ «¬‘ √≈∆ ıÒ’Â «’Ë

鱧 ÁΩÛÁ∆ ‹≈ ‘∆ ? «‹Ú∂∫ ’ج∆ ∂√ Òæ◊∆ ‘ØÚ∂Õ ’≈ª, ‡À’√∆¡ª, Ïæ√ª ÁÏ≈ ÁÏ «¬’ Á±‹∂ ÂØ∫ ¡æ◊∂

«È’Ò‰ Á∂ ¡≈‘ «Ú⁄ ‹πæ‡∆¡ª ÁΩÛÁ∆¡ª ‘∆ ⁄Ò∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ ‘ª, «¬‘ ∂√ ‘∆ ª Õ «¬√

ÏßϬ∆ Ù«‘ «Ú⁄ ‘ ’ج∆ «¬√ ∂√ «Ú⁄ ÁΩÛÁ≈ È ¡≈ «‘≈ Õ ‹Ø «¬’ Á±‹∂ ÂØ∫ ¡æ◊∂ «È’Ò‰ «Ú⁄ ‘∆

«ßÁ◊∆ Á∆ ’≈ÓÔ≈Ï∆ √ÓfiÁ≈ Õ √ÂÏ∆ «¬√ Âï ª Á∆ √Ø⁄ «Ú⁄ ÷Ø «◊¡≈ √∆ «’ ¡⁄≈È’ ¿π√ Á∂ ’ßȪ

«Ú⁄ È∆± Á∆ «Óæ·∆ «‹‘∆ ¡≈Ú≈ ͬ∆Õ «¬√ √≈∂ ÙØ Ù≈Ï∂ «Ú⁄ «¬√ ¡≈Ú≈ Á≈ ¡≈͉≈ ‘∆ ¡ßÁ≈

√∆Õ-““¡æ¤≈, √ ÓÀ∫ ‹≈Úª?”” È∆± È∂ √ÂÏ∆ Á∂ ’ØÒ ¡≈ ’∂ ÏÛ∆ ‘Ò∆Ó∆ È≈Ò Íπ櫤¡≈Õ √ÂÏ∆ «¬’

ÁÓ ¿π√ ÚÒ Óπı≈«ÂÏ ‘Ø«¬¡≈Õ ¿π√ 鱧 È∆± Á≈ ÌØÒ≈ «‹‘≈ «⁄‘≈ Ï‘π ‘∆ «Í¡≈≈ Òæ◊≈Õ «¬’ Ú≈∆ ª

¿π√ Á∂ ÓÈ «Ú⁄ ¡≈«¬¡≈ «’ ¿π‘ È∆± 鱧 ’«‘ Á∂Ú∂Õ “È‘∆∫ È∆± 屧 ¡‹∂ È‘∆∫ ‹≈‰≈Õ” Í ¿π‘ «¬ß‹ È≈

’«‘ √«’¡≈ ¡Â∂ ¡≈͉∆ Ì≈ÚÈ≈ 鱧 ‘Ò’∆ «‹‘∆ Óπ√’≈‘‡ «Ú⁄ ÏÁÒÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ ’«‘‰ Òæ◊≈-

““⁄ß◊≈ ‹≈ «Î-ÿ ‹≈ ’∂ ¿πÈï ª ÂØ«Û¡ª Á≈ ÷±Ï «¡≈ ’∆ ¡Â∂ ’æÒï ÂØ∫ ≈ √Ú∂∂ ¡≈ ‹≈‰ Á∆

’Ø«ÙÙ ’∆∫Õ”” -““¡æ¤≈ √Õ”” ’«‘ ’∂ È∆± ¡≈«‘√Â≈ ¡≈«‘√Â≈ √∆Ûï ∆¡ª ¿π ◊¬∆ ¡Â∂ ‹ÁØ∫ ¿π‘

√Û’ ¿πµÂ∂ ¡≈¬∆ ª ¿π√ È∂ ¿πÍ ◊ÀÒ∆ «Ú⁄ ÷Û∂ √ÂÏ∆ ÚÒ Ú∂«÷¡≈ Â∂ ≈ «‹‘≈ Óπ√’≈ ’∂ √ÂÏ∆

ÚÒ ‘æÊ «‘Ò≈«¬¡≈Õ √ÂÏ∆ È∂ Ú∆ ‘æÊ «‘Ò≈ ’∂ ¿π√ Á∆ “‡≈‡≈” Á≈ ‹Ú≈Ï «ÁæÂ≈Õ È∆± ÏÛ∆ √≈ÚË≈È∆

È≈Ò √Û’ Í≈ ’’∂ ÒØ’ª Á∆ Ì∆Û «Ú⁄ Ù≈«ÓÒ ‘Ø ◊¬∆Õ ¿πÍ ◊ÀÒ∆ «Ú⁄ ÷Û≈ √ÂÏ∆ ¿π√ 鱧 ¿πÁØ∫

Â’ Ú∂÷Á≈ «‘≈ ‹ÁØ∫ Â’ ¿π‘ ͱ∆ Âï ª Ì∆Û «Ú⁄ ◊πßÓ È‘∆∫ √∆ ‘Ø ◊¬∆Õ-«Ú«Á¡≈Ò∂ «Ú⁄ √ß◊∆ «√æ÷‰ Á∂ ÈÚ∂∂∫ ÙΩ’∆Ȫ È∂ ÏÛ≈ ÙØ «‹‘≈ Ó⁄≈ æ«÷¡≈ √∆Õ «’Ë∂ «√Â≈

Á∆ ¡≈Ú≈, «’Ë∂ «◊‡≈ Á∆ Â∂ «’Ë∂ ÂÏÒ∂ Á∆ ÊæÍ-ÊæÍ, Â∂ «’Ë∂ ‘ÓØÈ∆¡Ó ¿πµÂ∂ ¿π⁄∆ ¿π⁄∆ √≈, ∂, ◊≈, Ó≈, Á∆ ¡≈Ú≈, «¬‘ √≈≈ Ï∂√π≈ «‹‘≈ Ú≈Â≈Ú‰ ‹Ø √ß◊∆ «Ú«Á¡≈Ò∂ «Ú⁄ ¿πµÌ «‘≈ √∆, «¬√ ÂØ∫ ’ÓÒ∂Ù È±ß ÏÛ∆ ’Ω Â ‘Ø ‘∆ √∆Õ ¿π‘ ¡≈͉∂ Â≈ÈÍπ∂ 鱧 Á∆Ú≈ È≈Ò «‡’≈ ’∂ ◊ÀÒ∆ «Ú⁄ √ÂÏ∆ ’ØÒ ¡≈ «◊¡≈ ¡Â∂ ’«‘‰ Òæ◊≈, -““◊π± ‹∆, «¬√ ÙØ Ù≈Ï∂ «Ú⁄ ª Ó∂≈ «¡≈ «ÏÒ’πÒ È‘∆∫ ‘Ø «‘≈Õ ‹∂ Âπ√∆∫ «¬‹≈ «Á¿π, ª ÓÀ∫ Âπ‘≈‚∂ ’Ó∂ «Ú⁄ ÏÀ· ’∂ ÁÚ≈≈ ÏßÁ ’’∂ ÊØÛï ≈ «‹‘≈ «¡≈ ’ ÒÚª◊≈Õ”” √ÂÏ∆ È∂ «√ «‘Ò≈ ’∂ ¿π√ 鱧 ’Ó∂ «Ú⁄ ÏÀ·‰ Á∆ «¬‹≈ Á∂ «ÁæÂ∆ ¡Â∂ ¡≈Í ¿π‘ ¿π√∂ Âï ª ◊ÀÒ∆ «Ú⁄ ÷Û≈ ‘∂·ª «ßÁ◊∆ Á∆ ÁΩÛ ‘∆ ÎÂ≈ 鱧 Ú∂÷Á≈ «‘≈Õ √ß◊∆ «Ú«Á¡≈Ò∂ Á≈ ’Ó≈ ¿π∫‹ ª Ï‘π Úæ‚≈ √∆ Í «¬√ Á∂ «¬’ ’ØÈ∂ «Ú⁄ Á∆Ú≈ ÷Û∆ ’’∂ «¬’ ‘Ø ÏÀ·’ «‹‘∆ ω≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ √∆Õ «¬‘ ’Ó≈ √ÂÏ∆ Á≈ «Èæ‹∆ ’Ó≈ √∆, «‹√ «Ú⁄ ¿π√ È∂ Ó∆È ¿πµÂ∂ ‘∆ «¬’ ◊æÁ∂Ò≈

Page 12: Amrit Kirtan June 2017 setting

12 iB 2017

«Ú¤≈«¬¡≈ √∆ ¡Â∂ ¡≈√∂ Í≈√∂ Á∆Ú≈ª È≈Ò ÙÀÒΪ «‹‘∆¡ª ω≈¬∆¡ª √È «‹Èï ª «Ú⁄ √ß◊∆ È≈Ò Â∂ √≈«‘ È≈Ò √Ïß«Ë ϑπ √≈∆¡ª Íπ√Â’ª ͬ∆¡ª √ÈÕ √ÂÏ∆ «¬Ê∂ ‘∆ ≈Â È±ß √Ω∫Á≈ √∆Õ «¬‘∆ ¿π√Á≈ √懂∆ ±Ó √∆ ¡Â∂ «¬Ê∂ ‘∆ ¿π√Á≈ «¡≈ ‘πßÁ≈ «‘ßÁ≈ √∆Õ «’√∂ Ú∆ «√æ«÷¡≈Ê∆ Èß± «¬√ ’Ó∂ «Ú⁄ ÏÀ·‰ Á∆ ‹ª Á≈ıÒ ‘؉ Á∆ «¬‹≈ ȑ∆∫ √∆Õ Í ’ÓÒ∂Ù Á∆ ◊æÒ ‘Ø √∆Õ ’ÓÒ∂Ù √ÂÏ∆ Á∆ ÏÛ∆ «¬æ ’Á≈ √∆ ¡Â∂ ÏÛ∆ Ò◊È È≈Ò √ß◊∆ «√æ÷‰ «Ú⁄ πæ«fi¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ √ÂÏ∆, ’ÓÒ∂Ù Á∆ Ò◊È Â∂ √π«‘ÁÂ≈ √Á’≈ ‘∆ ¿π√ ÂØ∫ ’ج∆ ∆√ È‘∆∫ √∆ ÒÀ∫Á≈Õ ’ÓÒ∂Ù Á∆ ¡≈Ú≈ Ú∆ ÏÛ∆ ¡æ¤∆ √∆Õ ¿π√ Á∆ ¡≈Ú≈ ÂØ∫ ‘∆ ÍzÌ≈Ú ‘Ø ’∂ √ÂÏ∆ È∂ ’ÓÒ∂Ù È±ß √ß◊∆ ÚæÒ Íz∂«¡≈ √∆Õ ¿π∫‹ ’ÓÒ∂Ù Á∆ «ßÁ◊∆ Á≈ Ó’√Á √ß◊∆Â’≈ ωÈ≈ È‘∆∫ √∆Õ ¿π‘ ª ÏßϬ∆ ¡À’‡ Ï‰È ¡≈«¬¡≈ √∆ ¡Â∂ «¬√∂ ‘∆ √‡æ◊Ò «Ú⁄ Ò«◊¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ √ß◊∆ Á≈ ÙΩ’ æ÷‰ ’’∂ ¿π√ 鱧 √ÂÏ∆ È∂ ÏÛ≈ √‘≈≈ «ÁæÂ≈ √∆Õ

’ÓÒ∂Ù, √ÂÏ∆ Á∂ ’Ó∂ «Ú⁄ Â≈ÈÍπ≈ ’ «Ò¡≈«¬¡≈ ¡Â∂ ÁÚ≈≈ ÏßÁ ’’∂ «¡≈ «Ú⁄ ‹πæ‡ «◊¡≈Õ È∆± ‹≈ æ’∆ √∆Õ √ÂÏ∆ ◊ÀÒ∆ «Ú⁄ ÷Û≈ Ï∂-ÓÂÒÏ «‹‘∆¡ª «È◊≈‘ª È≈Ò Ú∂÷ «‘≈ √∆Õ ¿π√ Á∂ «‘È «Ú⁄ ±Í≈ Á≈ «⁄‘≈ ¿πµÌ ¡≈«¬¡≈ √∆ Â∂ «Î È∆± Á≈ «⁄‘≈ ÓæËÓ ÍÀ∫Á≈ ‘Ø«¬¡≈ ±Í≈ Á≈ «⁄‘≈ √≈’≈ ‘Ø «◊¡≈ √∆Õ ±Í≈ Á∂ Â√æÚπ È≈Ò ¿π√ Á∂ ¡ßÁØ∫ «¬’ ‡∆√ ¿πµ·∆Õ ±Í≈ ÂØ∫ «Ú¤«Û¡ª ¡æ‹ ¿π√ 鱧 Ú∆‘ √≈Ò ‘Ø æ’∂ √È ¡Â∂ «¬Èª Ú∆‘ √≈Òª «Ú⁄ ¿π√Á∆ «ßÁ◊∆ «Ú⁄ «’ßÈ≈ ’πfi Ú≈Í «◊¡≈ √∆Õ ¡æ‹ ¿π√ Á∂ «ÁÒØ-«ÁÓ≈ ¿πµÂ∂ ±Í≈ Á≈ ¡«‘√≈√ «’¿π∫ ‘≈Ú∆ ‘πßÁ≈ ‹≈ «‘≈ √∆? Ù≈«¬Á «¬√∂ ’’∂ «’ ¡æ‹ È∆± Á∂ «⁄‘∂ «Ú⁄Ø∫ ¿π√鱧 ±Í≈ Á≈ fiªÚÒ≈ «Í¡≈ √∆Õ È∆± ‘æ√Á∆ Ú∆ ª «ÏÒ’πÒ ±Í≈ Úª◊ ‘∆ √∆Õ «ÏÒ’πÒ ±Í≈ Úª◊ ‘∆ ¿π√ Á∂ ÷æÏ∂ Í≈√∂ Ú≈Ò≈ «¬’ ÁßÁ Á±‹∂ ÁßÁ È≈Ò ‹π«Û¡≈ √∆ ¡Â∂ ‹ÁØ∫ ¿π‘ ‘√Á∆ ª «’ßÈ∆ «Í¡≈∆ Ò◊Á∆ √∆Õ Í È∆±, ±Í≈ Á∆ ʪ ª Ú∆ È‘∆∫ √∆ ÒÀ √’Á∆Õ «’¿π∫«’ √ÂÏ∆ ¡Â∂ ¿π√Á∆ ¿πÓ «Ú⁄ Áπæ◊‰≈ ’ √∆Õ È∆± ‹≈ æ’∆ √∆, Í «¬‘ «’‘Ø «‹‘∆ ’√’ √∆, «’‘Ø «‹‘∆ ‡∆√ √∆, ‹Ø ¿π√ Á∆ À-ÓΩ‹±Á◊∆ «Ú⁄ √ÂÏ∆ 鱧 Ï∂⁄ÀÈ ’Á∆ ‹≈ ‘∆ √∆? √ÂÏ∆, ±Í≈ ¡Â∂ È∆± Á∂ «ÓÒ∂ ‹πÒ∂ ¡«‘√≈√ È≈Ò ¡≈͉∂ ¡≈Í «Ú⁄ ◊πßÓ ‘πßÁ≈ ‹≈ «‘≈ √∆ «’ ¡⁄≈È’ ¿π√Á∆ «ÏÂ∆ ‡æπ‡ ◊¬∆Õ ¡ßÁ «Èæ’∂ ’Ó∂ «Ú⁄ ÏÀ·≈ ’ÓÒ∂Ù ≈◊ Ò«Ò ◊≈ «‘≈ √∆- “ÀÈ ’≈ √ÍÈ≈ ÓÀ∫ ’≈ √∂ ’‘ß±-” ÓßÁ √ÍÂ’ «Ú⁄ ¿π√Á∆ ¡≈Ú≈ «’ßÈ∆ ◊ßÌ∆ ¡Â∂ «ÁÒ È±ß ‡πßω Ú≈Ò∆ √∆Õ √ÂÏ∆ Á∂ «‘È «Ú⁄Ø∫ «¬’ ÁÓ ±Í≈ Â∂ È∆± Á≈ «ı¡≈Ò ’≈α ‘Ø «◊¡≈ ¡Â∂ ¿π√Á∆ ʪ ≈◊ Ò«Ò Á∂ √πª È∂ ÓÒ Ò¬∆Õ ¡≈Í-Óπ‘≈∂ √ÂÏ∆ Á∆¡ª ¡æ÷ª ÓπßÁ∆¡ª ◊¬∆¡ªÕ ‘π‰ ‘∂·ª Á≈Á √’Ò «Ú⁄ ¬∂Ë-Ë ÁΩÛ ‘∆¡ª ‡À’√∆¡ª, Ïæ√ª Á∆ ¡≈Ú≈ ¿π√ 鱧 √π‰≈¬∆ È‘∆∫ √∆ Á∂ ‘∆; «’¿π∫«’ Ò«Ò ≈◊ Á∂ √πª È∂ ¿π√ Á∂ «¬Á-«◊Á fiπÓ‡ Í≈ «Ò¡≈ √∆Õ √ÂÏ∆ ¡≈͉∆ ʪ ÂØ∫ «‘æ«Ò¡≈ ¡Â∂ ‘ΩÒ∆ «‹‘∂ ’Ó∂ Á≈ ÁÚ≈≈ ÷ØÒ• ’∂ ’ÓÒ∂Ù Á∂ ’ØÒ ‹≈ ’∂ ÏÀ· «◊¡≈Õ ≈◊ Á∂ ÏØÒ ¡≈Ò≈Í ’«Á¡ª ’ÓÒ∂Ù Á∆¡ª ¡æ÷ª ÏßÁ √È ¿π‘- ““À‰ ’≈ √ÍÈ≈”” ÏÛ≈ ‘∆ ‚πæÏ ’∂ ◊≈ «‘≈ √∆Õ ‹ÁØ∫ √ÂÏ∆ ¿π√ ’ØÒ ÏÀ«·¡≈ ª ¿π√È∂ ¡æ÷ª ÷ØÒ•∆¡ª ¡Â∂ ≈◊ ÏßÁ ’È Òæ◊≈ «’ √ÂÏ∆ È∂ ¿π√ 鱧 «¬Ù≈∂ È≈Ò ≈◊Ò≈Í ‹≈∆ æ÷‰ Ò¬∆ «’‘≈ ¡Â∂ ¡≈Í Ú∆ ¿π√ È≈Ò ¡≈Ò≈Í ’È Òæ◊ «Í¡≈Õ √ÂÏ∆ È∂ ≈◊ Á∂ ÏØÒª Èß± Ϋۡ≈ ¡Â∂ ¡≈͉∂ ‘∆ ¡ßÁ≈ È≈Ò ÓßÁ, ÓæË Â∂ Â≈ √ÍÂ’ Â’ ≈◊ Á∂ √πª Á≈ «Ú√Â≈ ’È Òæ◊≈Õ √ÂÏ∆ Á∆ ¿π√Â≈Á∆ Ú∂÷’∂ ’ÓÒ∂Ù È∂ ¡≈͉≈ ◊≈‰≈ ÏßÁ ’ «ÁæÂ≈ Í √ÂÏ∆ È∂ ¿π√ 鱧 È≈Ò È≈Ò ◊≈¿π‰ Ò¬∆ «’‘≈Õ ’πfi ‘∆ ÍÒª «Ú⁄ √ÂÏ∆ ¡Â∂ ’ÓÒ∂Ù ÁØ‘∂∫ Ò«Ò ≈◊ «Ú⁄ «¬√ •ª Ó«‘Ú ‘Ø ◊¬∂ √È, Ó≈ÈØ ≈◊ Á≈ ‘∆ ±Í ω ◊¬∂ ‘Ø‰Õ ’ÓÒ∂Ù È∂ ¡ßÂ∂ Á∂ ÏØÒ ÎÛ∂-

““√ØÚ √ØÚ ¡ª÷ ÷πæÒ∆ ‹Ï- ’Ø¿± È≈ Í≈«¬- ¡ÍÈ≈ À‰ ’≈ √ÍÈ≈Õ”” ( uZbdk)

Page 13: Amrit Kirtan June 2017 setting

13 iB 2017

r[o BkBe d/t ih dk nzsows ;zpkdL r';N whnK fwm/ d/ ;zdoG ftZu

i;ftzdo f;zx*whnK fwmk fJZe gqf;ZX ;ch w[;bwkB ceho ;h. T[; Bz b'e eowksh th wzBd/ ;B. T[;d/ B/V/

d/ t;Bhe b'e whnK fwmk s'I pVk G? yKd/ ;B. eJh fjzd B'itkBK B/ whnK fwm/ d/ n;o j/m nk e/ nkgDk Xow SZv e/ fJ;bkw Xow epb eo fbnk ;h. T[j fdb dk pj[s yFe s/ ;[yDk ;h. whnK fwmk fgnko ns/ fJB;kBh jwdodh s'I ykbh ;h. ftdtkBK dk wzBDk j? fe fwmDe'N ofjD eoe/ T[;dk Bkw whnK fwAmk fgnk. GkJh ekjB f;zx dk th fJj' wzBDk j? fe fwmDe'N (v/ok rkih yK d/ fJbke/ dk) t;Bhe j'D ekoB T[; Bz whnK fwmk nkfynk ikdK ;h. go T[;dk n;bh Bkw ;kyhnK ftZu fes/ th d/yD Bz BjhI fwbdk. whnK Fpd fJ;bkwh Xow ftAZu fJZe nkdo;ue Fpd wzfBnk iKdk j?. whnK fwmk dh r';N Bkb ;zpzfXs ;kBz pj[s ;koh ;wZroh gqkgs fwbdh j?. pj[s ;ko/ ftdtkBK B/ nkgDhnK ouBktK ftZu whnK fwm/ dh r[o BkBe ;kfjp Bkb tkoskbkg dk feo ehsk j?. fizBQK ftZu fgnko f;zx (iBw;kyh ;qh r[o BkBe d/t ih), GkJh tho f;zx (;qh r[o BkBe uwseko), ;/tk f;zx ;/te (gqkuhB iBw;kyh), feogkb f;zx (iBw ;kyh gozgok), eosko f;zx (ihtB eEk ;qh r[o BkBe d/t ih), GkJh tho f;zx (g[oksB iBw;kyh ;qh r[o BkBe d/t ih), nkfd jB. fgnko f;zx dh ouBk **iBw;kyh ;qh r[o BkBe d/t ih** ftZu r[o BkBe ;kfjp dh r';N npd[b ojwkB Bkb wzBh rJh j?. eosko f;zx nkgDh ouBk *ihtB eEk r[o BkBe d/t ih* ftZu fbydk j? fe npd[b ofjwkB, whnK fwm/ dk w[ofFd ;h. go eJh EktK s/ fJ; soQK wzfBnk frnk j? fe whnK fwmk, npd[b ojwkB dk w[ofFd ;h. whnK fwm/ dh i' tkoskbkg r[o BkBe ;kfjp Bkb j'Jh, T[;dk feo fBwB fbys j?.

whnK fwm/ d/ u/fbnK Bz id'I gsk bZrk fe fJ; Bro ftZu fJZe ;ch ceho nkfJnk j?. fi;dk Bkw pkpk BkBe j? sK whnK fwm/ d/ ;ko/ u/b/ pkpk ih dh eEk ;[DB ikfJnk eod/ ;B. id'I fJ; rZb dk whnK fwm/ Bz gsk bZrk fe w/o/ u/b/ T[; ceho e'b iKd/ jB sK whnK fwmk r[Z;/ ftZu p'fbnk fe **BkBe p/FZe uzrk ceho j? go id ;kBz fwb/rk, n;h fJZe Bu"V btKr/ ihe[o fBp'I ftZu'I o; fBu'Vhdk j?, fJT[I Tsko btKr/ ihe[o d[ZX s'I fwbkJh T[skoh dh j?. j'bh-j'bh pj[s ;ko/ fjzd s/ w[;bwkB r[o BkBe d/t ih d/ FoXkb pD rJ/. whnK fwm/ Bz ;G s'I tZvh ;ZN T[; ;w/I bZrh. id'I npd[b ofjwkB r[o ih dk Fodkb pD frnk. fco npd[b ojwkB B/ whnK fwm/ Bz ;bkj fdZsh fe T[j fJZe tko pkpk ih d/ doFB ioo eo b?D. whnK fwm/ B/ nkgD/ w[ofFd dh rZb wzB e/ r[o ih d/ doFB eoB bJh fsnko j' frnk. id'I whnK fwmk r[o ih d/ doFB eoB bJh frnk sK r[o BkBe d/t ih d/ fujo/ d/ ibkb B/ whnK fwm/ d/ fdb s/ rfjok gqGkt gkfJnk s/ T[j u[g ehsk, r[o ih gk; p?m frnk. fco whnK fwmk p'fbnkL-ntb BkT[ y[dkfJ ek dik Bph o;b..BkBe ebwk i/ gVfj sK dorj gtfj epb..fco r[o ih B/ T[so fdZsk..ntfb BkT[ ydkfJ ek do dotkB o;b[..;/yk Bhnfs okf; efo sK dorfj gtfj epb..

whnK fwmk p'fbnk, fit/I s/b s'I fpBK dhtk o'FB BjhI j[zdk, fJ; soK o;b g?rzpo s'I fpBK Bks BjhI fwbdh s/ nZbkj Bkb t;b (fwbkg) BjhI j[zdk. fJ;d/ T[so ftZu r[o BkBe ;fjp B/ Fpd T[ukfonk. fJj[ s/b[ dhtk fJT[ ib?.. efo ukBD[ ;kfjp sT[ fwb?..ojkT[..

Page 14: Amrit Kirtan June 2017 setting

14 iB 2017

fJs sfB bkr? pkDhnk..;[y j't? ;/t ewkDhnk..;G d[Bhnk nktD ikDhnk..ftfu d[Bhnk ;/t ewkJhn?.. sk dorkj p/;D[ gkJhn?..ej[ BkBe pkj bvkJhn?..

whnK fwm/ g[fSnk T[j etB e[okB j?, fis gV/Q epb j't/< T[j fejVh dot/;h j?, fi; Bkb nZbkj Bkb t;b (fwbkg) j[zdk j?< T[j fejVk o'ik s/ fejVh fBtki j?< fi; Bkb wB, T[; nZbkj dh :kd ftZu fNedk j?. r[o BkBe B/ wodkB/ Bz fejk fe opkp tikJ/ sK nkg B/ fJj Fpd T[ukoB ehskL-fwjo w;hfs f;de[ w[;bk je[ jbkb[ e[okD[..;ow ;[zBs ;hb[ o'ik j'j[ w[;bwkD[..eoDh pkpk ;u[ gho[ ebwk eow fBtki..s;ph ;k fs;[ Gkt;h BkBe oy? bki..

whnK fwm/ B/, fJ; gk;/ jko j[zdh t/yh, sK rZbpks dk o[Zy pdbkT[D bJh T[j efjD bZrk, **eh s[;h fenkws Bz wzBd/ j'. fi; fdB nZbk B/ c?;bk b?Dk j?. r[o ih jK jo fe;/ Bz nkgDk phfink tZYDk g?Dk j?. nkgD/ ehs/ eowK dk cb G[rsDk g?Dk j?, nZr/ frnk dk oZp B/ b/yk wzrDk j?. whnK fwZmk- fJj sK pVh uzrh rZb j?. go eh s[;h ed/ fJj th fynkb ehsk j? fe T[; fenkws tkb/ fdB fjzdnK ftukfonK Bkb fet/I r[io/rh< w[;bwkBk Bz sK woB fgS'I dcBkfJnk iKdk j?. T[BQK d/ ;ohok Bz iwhB d/ ;g[od ehsk iKdk j?. w[;bwkBK dhnK ojK epoK Bz wZb e/ pfj ofjzdhnK jB. fenkws tkb/ fdB id nZbkj dk cfo;sk s[oh tikt/rk, sd fizBQK ;ohoK Bz Xosh s/ ;[god ehsk frnk j't/rk, Xosh T[BQK Bz fbnk jko eo/rh.

r[o ih-go w[;bwkBK d/ ;oho th ;wK gk e/ fwZNh j' iKd/ jB, fit/I fjzdnk d/ nZr Bkb ;V e/ fwZNh ;tkj j' iKd/ jB. s[jkv/ fenkws d/ fdB she fJBQK dk osh Go fBFkB th pkeh BjhI ofjDk. i/ c/o s[jkv/ ;oho T[; fdB T[m pfjDr/ sK e'Jh dbhb BjhI fe fjzdnK d/ fJT[I Bk T[m ;eDr/. dih rZb fJj j? fe i/ s[;hI fJj wzBd/ j' fe fjzdnk d/ ;oho ;V iKd/ jB, fJ; eoe/ oZp dk efjo T[BQK T[go N[ZNr/, sK F/y ih, w[;bwkB th fJ; efjo s'I pu Bjh ;ed/, feT[Ife T[BQK d/ ;oho th nkw eo e/ nzs Bz ;V jh iKd/ jB. whnK fwZmk - T[j fet/I< T[j sK dZp/ iKd/ jB.

fJ; gqFB dk T[so fdzd/ j'J/ r[o ih nkyd/ jB fe F/y ih s[jkBz gsk jh j? fe g[okDhnK epoK dh fwZNh pVh uheDh j[zdh j?. x[fwnko b'e uheDh fwZANh bZG e/ fbnkT[Id/ jB, sK i[ fJZNK GKv/ uzr/ gZe/ pDB. fJ; bJh T[j b'e, g[okD/ efpo;skBK dh fwZNh g[ZNe/ fbnKT[d/ s/ r[zBd/ jB, ns/ uZe T[go Xo e/ GKv/ xVd/ jB. eJh T[; Bz ;zfunK ftZu gk e/ fJZNK gZEd/ jB. c/o fJBQK Bz X[Zg/ ;[ek e/, nkftnK ftZu phV e/ nZr fdzd/ jB. w[;bwkBK d/ ;oho s'I pDh j'Jh fwZNh fJ; soQK eoVh nZr ftZu ;Vdh j?. i/ d/j dh fwZNh dk ;VBk gkg j? sK w[;bwkBK dh fwZNh th ;Vdh j?. r[o ih B/ nkgD/ fJj fynkb **nk;k dh tko** ftZu fJT[I T[uko/ jB.fwNh w[;bwkB eh g/V? gJh e[fwnko..xfV GKv/ fJZNk ehnk ibdh eo/ g[eko..ifb ifb o't? pg[Vh MfV MfV gtfj nfrnko..BkBe fifB eos/ ekoD[ ehn ;' ikD? eosko[..

F/y Bz ;koh rZb ;wM nk rJh. T[j r[o ih dh uoBh Yfj fgnk. r[o ih B/ F/y Bz Bkw-dkB

Page 15: Amrit Kirtan June 2017 setting

15 iB 2017

dh nw'b dks pyFh. T[go'es r';N s'I pknd n;hI fJj nky ;ed/ jK nZr/ ik e/ d[BhnK ftZu ehs/ nwbK, nB[;ko

jh fBp/V/ j'D/ jB. T[E/ iks wp dh fe;/ g[ZS BjhI eoBh. fJ; G[b/y/ ftZu Bk oj' fe ;kvk dhB oki-Xow j?, n;hI j'oBK Bz fjZe d/ XZe/ s/ sbtko d/ 'o Bkb fJj dhB wzBtk ;ed/ jK, fJ; bJh nZbkj dh dorkj/ th ;kBz yk; fonkfJsk s/ ;jbsK fwbDrhnK, ns/ nZbkj dhnK BoK ftZu n;hI j'oBK Bkb uzr/o/ s/ T[u/o/ ;wM/ iktKr/, nfij/ ;"V/ fynkb, Jhoyk Go/ ftuko fJB;kB dhnK ekfJw ehshnK j'JhnK jZdK, ;G fsnkr d/Dhnk ukjhdhnK jB. ;kBz T[; gqwkswk d/ f;oi/ j'J/ ihtK Bkb fgnko eoBk ukjhdk j?, sK jh n;hI T[; gqwkswk d/ do s/ epb j' ;eKr/.jtkb/ ns/ fNZgDhnK 1H eosko f;zx, ihtB eEk ;qh r[o BkBe d/t ih, bkj"o p[e Fkg, b[fXnkDk, 1977, gzBk 258H2H GkJh ekjB f;zx BkGk, wjkB e'F, GkFk ftGkr gzikp, 1990, gzBk 473H3H vkH pbd/t f;zx pZdB (;zgkH), B?FBb gzikph e'F, B?FBb p[e Fkg, fdZbh, 2000, gzBk-1461H4H fgnko f;zx, iBw;kyh ;qh r[o BkBe d/t ih, gzikph GkFk ;kfjs s/ ;ZfGnkuko ftGkr, r[o BkBe

d/t :Bhtof;Nh, nzfwqs;o, 1974, gzBk 5H5H eosko f;zx, T[go'es, gzBk 258H6H ;/tk f;zx ;/te (;zgkH), gqkuhB iBw;kyh (;qh r[o BkBe d/t ih), fBT p[Ze ezgBh, ibzXo, 1969,

gzBk-1197H T[jh, gzBk 258H 8H T[jh, gzBk 259H 9H eosko f;zx, T[go'es, gzBk 259H10H GkJh tho f;zx, g[oksB iBw;kyh ;qh r[o BkBe d/t ih, ykb;k ;wkuko, nzfwqs;o, 1971 gzBk

130-131H11H feogkb f;zx, iBw;kyh gozgok, gpbhe/FB fpTo', gzikph :Bhtof;Nh, gfNnkbk, 2009, gzBk 114H12H ;qh r[o rzqE ;kfjp, nzr-2513H feogkb f;zx, iBw;kyh gozgok, gzBk 115H 14H ;qh r[o rzqE ;kfjp, nzr-14015H eosko f;zx, T[go'es, gzBk 262H 16H T[jh, gzBk 262H17H eosko f;zx, T[go'es, gzBk 263H18H GkJh tho f;zx, ;qh r[o BkBe uwseko, gzBk 45519H T[jh, gzBk 455H 20H eosko f;zx, T[go'es, gzBk 264H21H ;qh r[o rzqE ;kfjp, nzr 466 22H eosko f;zx, T[go'es, gzBk 265* b?euoko, ;qh r[o nzrd d/t fJz;NhfuTN nkca fobhihn; ;NZvh, (fBFkB-J/-f;Zyh), yvo ;kfjp.

×¹ðÇÃ¼Ö ÇðôÇåÁ» ñÂÆ Ã¿êðÕ Õð¯

×¹ðÇÃ¼Ö Ã¿Ü¯× ê³çðÅ-ð¯÷Å ê¼åð

×¹ðç¹ÁÅðÅ ÁÕÅñÆ ìÅìÅ ëÈñÅ ÇÃ¿Ø êÈÃÅ ð¯â,

éòƺ Çç¼ñÆ AA@ @F@ ë¯é : BEHFBIEE

Page 16: Amrit Kirtan June 2017 setting

16 iB 2017

;zrhs dh fJZe dod Goh :kdr[op\P f;zx eosk “okrKibh”

www.gurbaniraags.comñùöó iK ñùöô dhnK xNBktK id'A òúñö ftZu :kd nkT[AdhnK jB sK e[ZM X[zdbhnK s/ e[ZM T[Goe/ ;kjwD/ nk iKdhnK jB . d;zpo d/ wjhB/ w/o/ fJZe d';s e;s[oh bkb ns/ wfjzdo f;zx m[woh rkfJe nzfwqs;o s'A ube/ jopZbs dk ;zrhs ;[DB tk;s/ ibzXo gj[zu/. fJe pj[s tZvh fyZu ;h pV/ r[bkw nbh yK ;kfjp ƒ ;[DB dh id'A fe fJj th gsk ;h fe T[j bet/ d/ fPeko j' u[Ze/ ;B. n;hA fszB/ Grs f;zx ;KrVk d/ fBtk; gj[zu/. d/th sbk fty/ ekch nZr/ irQk fwb rJh iK efj bt' fe pDk bJh. gsk BjhA ;h fe yK ;kfjp dk rkfJB ed'A j'J/rk, fJ; oks j'J/rk th fe BjhA.wB dh yk; fe;w dh nt;Ek ;h. T[s;[esk tX ojh ;h òú thA ;dh dk ;zrhs nipk t/yD ;[DB tk;s/, fJj th gsk ;h fe fJj f;skok nb'g j'D tkbk j?. oks d/ ññ e[ ti/ fJe gq'rokw ysw j'fJnk ;o'fsnK ftZu e[ZM fjZb i[b j'Jh, d' fwzN, uko fwzN, gzi fwzN gsk BjhA eh j' fojk ;h, e[ZM x'PDk Bjh, ;BkNk fijk Sk fojk ;h. d' uko pzfdnK B/ fJe fuZNh ukdo dk godk fijk eo fdZsk. d' e[ fwzN pknd godk jfNnk, izBsk B/ wkB' jbek go vzxk ;kj fijk Gfonk, fJj ;kj y[Ph dk iK fdb s/ tZi/ MNe/ dk ;h. pV/ r[bkw nbh yK j'oK dh tZih u"eVh d/ nZr/ fgZS/ rZdhnk oZfynk ik ojhnK ;B. n;K t/fynk BjhA go gsk bZrdk ;h fe pzd/ yK ;kfjp dh tih tikJh u"eVh Bkb jh u[Ze e/ fbnkJ/ j'Dr/. e[M e[ skVhnK tZihnK s/ e[ZM e[ jZe/ pZe/ ofj rJ/ fJj fdqP d/y e/ s/ e[M T[dk;h dk nkbw Sk frnk. yK ;kfjp d/ ;kfjpIkd/ w[ZBto nbh Bkb ;B ns/ spb/ s/ bSwB f;zx j'ohA p?m rJ/. pj[s shposk Bkb T[vhe oj/ ;K ntkI ƒ . nbkg P[o j'fJnk, ;k bkfJnk, fJZe phwko fijh, ;[;s fijh ntkI. swkPphBK tk;s/ fJe wy"b, edodkBK tk;s/ XZek, e[ZM e[ fwzNk ftZu e[ZM e[ p/^edo/ s/ nfeosxD T[mD bZr/. wzu d/ fJZe p[bko/ B/ T[me/ yK ;kfjp d/ rkT[Ad/ rkT[Ad/ jh e[ZM fJ soQK nkfynk “yK ;kfjp mhe BjhA oj/. ;kBz nokw Bkb ;[DBk ukjhdk j?.” fJj x'PDk yK ;kfjp ƒ sK eh e[M ;wMdko ;o'fsnK ƒ th uzrh BjhA bZrh, efjDk fJj ukjhdk ;h fe fiBQK yK ;kfjp dh T[Zu rkfJeh dh ;wM BjhA T[j nokw Bkb ik ;ed/ jB. yK ;kfjp dh ntkI ewI'o go e[ZM fwzNk pknd fes/ fes/ nkgDk g[okDk eost th tykD bZrh.ñú^ñõ fwzNk ftZu gsk bZrdk ;h fe rbk row j' fojk ;h. nktkI g[okDh fbPe wkoB bZrh. òú^òõ fwzNK pkd gzvs okw BokfJD th ;kozrh s/ gj[zu rJ/. yK ;kfjp nkgDk g[okDk ibtk tykT[D bZr/. spb/ s/ b?n pj[s fNeh j'Jh ;h, T[BQK E[jVk fijk w[;eoke/ bSwB f;zx j'oK ƒ dkd fdZsh. e'Jh nZX/ e[ xzN/ pknd id'A fJZe fynkb ;wkgs j'fJnk sK izsk B/ m[wohnk dh c[owkfJp ehsh. gjkVh ftZu johUw ss ;s dk “f;woB” c/o ub ;' ub, ozr pB fdZsk. p;zs w[ykoh dh “ek eoz ;iBh” s/ j'o pj[s. j[D yK ;kfjp nkgDh fpwkoh G[Zb u[Ze/ ;B ns/ T[[BQK d/ rkfJB ƒ w[oehnK uko uzd bk ojhnK ;B. fJe emB w[oeh dh ;zrs eofdnK okw BokfJD j'oK s'A fJZe ;[o pj[s p/;[oh bZrh. T[j J/Bh p/;[oh ;h fe gzvs ih nkgDh fiZu j'D dh nt;Ek ƒ b[ek BjhA ;h ;e/ s/ rI SZv e/ fJZe jZE yK ;kfjp tZb eoe/ wkB' w[nkch wzr oj/ ;B. j[D n;hA ;ko/ G[Zb u[e/ ;K yK ;kfjp dh phwkoh, ukdo dk skfDnk ikDk. ih Goe/ rkfJB j'fJnk s/ n;h fBjkb j'J/. fJZe fJbkjh ;[nkd d/ rJ/. go iKd/ ikd/ fJj e;o dk tk;h gfNnkb/ xokD/ ƒ uko uzd bkT[dk j'fJnk ns/ gq/w dh eNko wkoe/ ubdk j'fJnk fi; dh u'G ni/ se wZmh BjhA j'Jh j?.

Page 17: Amrit Kirtan June 2017 setting

fgSb/ nze dh pkeh

ehosBhnK d/ ihtB pko/ pj[s xZN fbfynk frnk j?. i' fbfynk iKdk j?, eJh tko T[j th fJe

gk;V j[zdk j?. e[M PoXkb ehosBhnK dh nfs gqPz;k eo fdzd/ jB ns/ e[M nkb'ue ehosBhnK

dh rkfJB P?bh nkfd pko/ nkb'uBk eod/ jB.n;hA ukj[zd/ jK fe ;o's/ iK e[M j'o b/ye nkgD/

B/Vb/ ehosBhnK d/ ihtB pko/ e[M fbyd/ ofjD sK i' T[jBK d/ ihtB pko/ nkw ;zrsK Bz ikDekoh

fwb/ ns/ Bt/A ehosBhnK Bz e'Jh ;/X gqkgs j't/. n;hA GkJh eow f;zx osB dh ihtBh Bz fijVh

fe GkJh r[owhs f;zx i'P BthA fdZbh tkfbnK B/ pVh PoXk Bkb fbyh j?, fePstko Skg oj/ jK.

nk; j? fe gkmeK Bz g;zd nkt/rh.

pj[ gZyh Py;hns L GkJh eow f;zx osB

GkJh r[owhs f;zx i'P

(fgSb/ nze s'A nZr/) id' f;zxkg[o ftZu ehosB eofdnK d' wjhB/ phs rJ/ sK fJe fdB

GkJh eow f;zx osB ih B/ ;H ;[fozdo f;zx ;eV ƒ p[bk e/ fejk ;eZso ;kfjp ih d'

wjhB/ phs rJ/ jB s/ j[D fJZe wjhBk pkeh j? fJ; bJh nkg ih ;kv/ iE/ dhnK p?Ae'e

bJh tkg;h No/B dhnK ;hNk p[Ze eotk fdT[ feT[Afe fJzvhnk ikD bJh ;kvh tkg;h

cbkJhN p?Ae'e s'A j?.;eZso ;kfjp B/ fejk GkJh ;kfjp ;kvh ;zrs nkg ih ƒ jkb/

tkg; G/iDk BjhA ukj[zdh s/ ;zrs dh fJZSk j? fe n;hA j'o e[ZM ;wK nkg gk;'A ehosB

;[DhJ/.;' ;Gk B/ 1 wkou thotko 1984 ƒ jh okrh iE/ dk gok fJe ;kb thIk j'o

tXtk fbnk i' fe 1 wkou 1985 se dk ;h. f;zxkg[o ftZu ;H nwho f;zx ih okrhnK

dk ehosB ohekov eod/ jB.T[jBK B/ th GkJh eow f;zx osB dk ehosB ohekov

ehsk ns/ 19 nkvhU e?;NK fsnko ehshnK ns/ fJe thvhU e?f;N th fsnko

ehsh.f;zxkg[o d/ ;G r[od[nkfonK dh ;zrsK B/ ;g?Pb gq'rokw osB ih d/ iE/ d/ oZy

oZy e/ osB ih dk ehosB ;otD ehsk.

fZJe fdB rZbK rZbK ftZu r[od[nkok ;kfjp d/ ;eZso ih Bz gsk bZrk fe osB ih

B/ ;zrhs pko/ fJZe g[;se fbyh j? ns/ T[; ftZu e[M okrK dhnK s;thoK nkg pDkJhnK

jB. sK T[jBK B/ fejk fJZE/ gzikp d/ pZfunK tk;s/ fJZe ;eb ubkfJnk ik fojk j?. T[;

ftZu gzikph ftZu fby/ ;zd/P dhtkoK s/ brkT[Dk ukj[zd/ ;B. T[jBK B/ fJj ;/tk osB ih Bz

;"Ag fdZsh. osB ih B/ pV/ ;[zdo sohe/ Bkb fJj ;zd/P fby/. ;kfonK B/ fJ; dh Pbkxk

ehsh. T[j ;zd/P ni/ th ;eb ftZu bZr/ j'J/ jB.

iB 201717

Page 18: Amrit Kirtan June 2017 setting

18 iB 2017

ng?qb 1984 ftu t?;kyh d/ g[op s'A pknd , nwohek s'A :'rh joGiB f;zx ih

ykb;k fijBK B/ jIkoK jh nzrq/I f;Zy ;Ik fdZs/ T[j f;zxkg[o s'A nk rJ/.osB ih d/

nk;k dh tko d/ ehosB s'A pknd :'rh ih Bkb nkJhnK nwoheB phphnK ehosB

eodhnK ;B ns/ fco :'rh ih eEk eod/ ;B.fJe fdB dhtkB dh ;wkgsh s'A pknd

:'rih B/ osB ih ƒ nkgD/ gk; p[bkfJnk, s/ osB ih ƒ efjnk GkJh ;kfjp ih s[;hA

ehosB pj[s tXhnk eod/ j' s/ :Hn?;HJ/H tb th uZeo wko'.w?A s[jkƒ ;g";ofPg eo

fdnkrk :'rh ih B/ tkg; nwohek ik e/ fJe wjhB/ pkd jh f;zxkg[o jh ;g";ofPg G/i

fdZsh.

osB ih iE/ ;w/s f;zxkg[o jh nwoheB nzp?;h ftZu thIk b?D ub/ eJ/ s/

nwoheB n?pz;h tkfbnk fejk fe s[jkv/ gk;g'oN fJzvhnk d/ jB fJ; bJh s[;hA

fJzvhnk ik e/ jh ngbkJh eo' T[E'A jh thIk fwb/rk.

J/Xo fJzvhnK ftZu id'A 4 iB ;"wtko 1984 ƒ gzikp ftZu Gkosh c"i B/ ;qh

jfowzdo ;kfjp ns/ nekb sys ;kfjp nzfwqs;o s/ pb ;Nko ngq/PB P[o eo fdZsk.

d/P ftZu rVpV c?b ikD ekoB GkJh ;kfjp d/ iE/ ƒ nkgD/ gqtkoK dh fuzsK bZr rJh s/

osB ih B/ gqpzXeK ƒ p/sBh ehsh n;hA j[D tkg; ikDk ukj[zd/ jK. r[od[nkok ew/Nh

jkbks Bz fXnkB ftZu oZyfdnK 1 i[bkJh n?stko 1984 ƒ goB ;fseko Bkb f;o'gk d/

e/ nkg ih ƒ f;zxkg[o s'A ftfdnk ehsk ns/ p?Ae'e EkJhb?Av ikD tkbh No/B s/ s'o fdZsk

;' o;s/ ftZu nkg ih dhnk d' oksK No/B ftZu brhnK, 2 i[bkJh d[gfjo ƒ GkJh ;kfjp

dh No/B e[nkbkbzgo ;N/PB s/ gj[zuh, s/ J/E/ wb/Phnk dh ;zrs Bkb nkg ih dh c'B

okjh rZb pks j[zdh ofjzdh ;h, fJ; bJh ;H ntsko f;zx fiBQk B/ ghBKr ik e/ osB ih

d/ iE/ dk thIk tXtkfJnk ;h, T[j gqhtko ;w/s ns/ fJe j'o ;H e[bdhg f;zx nwohek

tkb/ UE/ ofjzd/ ;B ns/ r[zpd bkJhB r[od[nko/ d/ w?B/io ;H r[od/t f;zx ih, J/j ;ko/

gfotko GkJh ;kfjp d/ iE/ ƒ fwbD bJh e[nkbkbzgo ;N/PB s/ fwbD bJh nkJ/ s/ Bkb/

iE/ bJh ykDk ns/ cb coN th b? e/ nkJ/, s/ GkJh ;kfjp ih dk pj[s ;fseko ehsk.

nkg ih ƒ 5 i[bkJh thotko ƒ p?Ae'e ;Gk B/ ;zrs ftZu ;t/o/ fJZe Ppd dh jkIoh

ehosB Bkb btk e/ ftfdnk ehsk ns/ nkg ih dk okrh iEk 5 i[bkJh ƒ p?Ae'e s'A J/no

coK; dh cbkJhN s/ ub e/ Pkw 4 ti/ fdbh J/no g'oN gj[zu frnk. (uZbdk)

42 ph$2, y;ok BzL 25$3, dhge ftjko, uzdo ftjko fBb'mh n?e;N?A;B,

BthA fdZbh 110041, w'pk L 09968231247

Page 19: Amrit Kirtan June 2017 setting

19 iB 2017

Aesthetics « MUSIC IN MOTION

Ras In India, the perception of arts and literature seems to mainly rely on the

concept of ras. which has been, from a very early times, the most important

philosophy underlining the formal theory of aesthetics. No wonder therefore that

use of the term ‘ras’ is widespread and integral to the Indian performing arts

vocabulary. The term is derived from the root ‘ras’, meaning ‘to taste’, and has

different connotations at three levels – physical, psychological and metaphysical.

In the physical sense it is used to denote the juice or the essence, In the

psychological sense it signifies the flavour or the taste, whereas on the

metaphysical level it describes the experience one has when subjected to an

artistic creation. Most significantly, according to Taittiriya Upanishad, ras

denotes the ‘ultimate reality’, which forms basis for the supra-mundane

experience of anand or the highest spiritual bliss (Taittiriya Upanishad II.7).

Explaining this aspect further, Prem Lata Sharma observes that in Indian

tradition the central point of aesthetics is ras rather than beauty; ras being the

direct source or essence of anand, is the ultimate goal of all artistic creations

(Sharma [Sangeet natak] 1970:58). As noted by several scholars, the

metaphysical aspect of the concept cannot be positively defined because it is

supposed to be intuitively felt rather than sensibly experienced.

Bharat (200BC-200AD), the propounder of ras theory, classified the

experience in to eight categories (Natyashastra, VI),suggesting various

colourings of one experience. Thus the word ras may be employed relatively in

plural with respect to various conditions which constitute the burden of a given

work. These are shringar (amorous), hasy ( humourous), karun (pathetic), raudr

(furious), vir (valorous), bhayanak (horrific), bibhats (repugnant) and adbhut

(wondrous). Later, Abhinavgupt, one of Bharat’s major critics, added the ninth ras

as shant (peaceful).

It is to be noted that the concept of ras originated and developed in the

context of dramaturgy (naty), which incidentally also incorporated both dance

and music. Bharat’s exhaustive deliberations on ras suggest that all elements of

naty, like music, dance, gestures, costumes, make-up etc. should be directed

towards bringing out the desired aesthetic sentiment or the ras. Bharat has devoted

nearly eight chapters (28 to 34) in his magnum opus Natyashastra to discuss

Page 20: Amrit Kirtan June 2017 setting

20 iB 2017

association of various musical elements such as specific musical notes (svar),

modal patterns (jati) and songs (dhruva) with a particular ras.

Rag and Ras

From the nucleus of jati that emerged from gram (the parent scale) in Bharat’s

time, a revolutionary musical concept of rag was introduced by Matang (500-

800AD). As defined in his landmark treatise Brihaddeshi, the rag is:

“That which colours the mind of the good through a specific svar (interval)

and varn(melodic movement) or through a type of dhvani (sound), is known by

the wise as rag (Matang [Brihaddeshi] 1994: 77).

In other words, a rag reveals a particular musical idea and through a number

of tonal characteristics a highly individual atmosphere is created. Thus, the very

definition of rag embodies in its purview the element of “delight” or “pleasure”.

Bharat’s postulations as mentioned above correlating various musical

entities with particular ras, subsequently culminated in rag-ras relation, in which a

particular rag is associated with one of the nine aesthetic sentiments (ras). Such

associations survive even today in the music literature despite continuously

changing socio-cultural milieu and aesthetic norms through the past two

millennia. Nonetheless, musicologists like Prem Lata Sharma ([Sangeet natak]

1970: 63); ([Report of twelfth congress] 1981:528), Thakur Jaidev Singh

([Aspects of Indian music] 1957: 61) and Achary Brihaspati ([Bharat ka sangit

siddhant] 1959) have pointed out serious limitations in applying Bharat’s dictum

to rag-music as performed today.

An empirical study on the subject of rag and ras correlates the tonal

configuration of a rag with its unique identity, and consequently validates the idea

that a rag has a characteristic atmosphere of its own (Rao [Acoustical perspective

on rag-ras theory] 2000). However, no specificity can be attached to this

experience in terms of a specific ras in the conventional sense.

Time theory

The earliest reference to rag-time/season association dates back to 700-900 AD in

Sangit Makarand of Narad (1978:15). Incidentally, the author of this treatise of

the ras evoked by the melody. Subsequently such associations are also discussed

in treatises like Bharatbhashya (also referred as Saraswatihridayalankar) ascribed

to Nanyabhupal (alias Nanyadev, 1097-1133 AD), Sangit Ratnakar of

Sharangdev (1247AD) and later works, albeit often without consistency. attempts

Page 21: Amrit Kirtan June 2017 setting

21 iB 2017

rag-classification on the basis of the ras evoked by the melody. Subsequently such

associations are also discussed in treatises like Bharatbhashya (also referred as

Saraswatihridayalankar) ascribed to Nanyabhupal (alias Nanyadev, 1097-1133

AD), Sangit Ratnakar of Sharangdev (1247AD) and later works, albeit often

without consistency.

In the modern times the relationship of rag with diurnal as well as seasonal

time-cycle remains as one of the defining characteristics of rag. In Hindustani

music especially, each rag is attributed to one of the eight watches (prahar) or

divisions of the day and night, and/or to one of the six seasons (ritu). According to

Powers, this association might have been derived from temple music, where rag-s

are sung to accompany the cycle of daily rituals and seasonal festivals (Powers &

Widdess [Oxford Music Online] 46). V. N. Bhatkhande (1860-1936), one of the

most influential figures of 20th century, highlighted the importance of the fourth

note (Madhyam). According to him, rag-s with emphasis on the lower tetrachord

(purvang) are performed between noon and midnight whereas those with a

dominant upper tetrachord (uttarang) are performed between midnight and noon

(Bhatkhande [KPM] various vols.)

Starting the day at 4 pm, he refers to the period around sunrise and sunset as

sandhiprakash (twilight), during which rag-s with flat Re and Dha are to be

performed. After the sunrise (between 7-10) rag-s with shuddh Re, Ga and Dha

are performed and thereafter up to the sunset rag-s with flat Ga and Ni are

advocated. From 4 pm onwards the same cycle repeats but including rag-s with

/dominance of sharp Ma.

Although the above theory of Bhatkhande has some limitations, by and large it

can explain the contemporary practice.

For more on time theory, refer to N. A. Jairazbhoy [The rag-s of north Indian

music] 1995: 64)

Due to the constraints of modern times, music recitals are mainly held in the

evening, extending only up to the early part of the night. As a result, many rag-s

appropriate to the morning, afternoon and late night have fallen out of use. Of

course, the All India Radio (AIR), which is the National Radio network with the

widest reach, continues to have broadcasts during morning, afternoon and night

hours. Despite such efforts, generally there is a sharp decline in the number of rag-

s that are performed as well as taught and learnt.

(https://autrimncpa.wordpress.com/aesthetics/)

Page 22: Amrit Kirtan June 2017 setting

;[o fbgh^ okr N'vhr[op\P f;zx (eosk okrKibh) WWW.GURBANIRAAGS.COM

22 iB 2017

N'vh mkm dk nkPo: okr N'vh, ;zgoB iksh dk j? fi; ftZu foyp, rzXko, X?ts e'wb ns/

wZX:w shto j?. fJ; ;t/o d/ d;o/ gfjo rkT[D tkb/ okr ftZu X?ts tkdh ns/ rzXko ;ztkdh

;[o jB. fJ; ;zgoB iksh d/ okr d/ nko'j ftZu gzuw nbg ofjzdk j? fJ;/ bJh eJh Pk;so

fJ; ƒ ykVt ;zgoB wzBd/ jB.

N'vh tor/ okrK dk ;og ;o[r[^o[r[^o[^; ;[o ;wzj Bkb ibdh gSkfDnk iKdk j?. rzXko dk

brkt foyp d/ ;jko/ j?. foyp, rzXko ns/ gzuw fJ; okr d/ fBnk; d/ ;[o jB go nko'j ftZu

foyp s/ fBnk; eoB Bkb r[ioh N'vh dk G[b/yk g? ;edk j? go fJ; d/ T[bN gzuw dk fBnk;

fInkdk so nto'j ftZu jh j?. nko'j ftZu eJh tkoh fBykd SZv fdZsk ikdk j?.

Page 23: Amrit Kirtan June 2017 setting

23 iB 2017

Ppd noE

N'vh (MZg skb) N'vh pkDh GrsK eh

eT[B e' ebze[ ofjU okw Bkw[ b/s jh ]

Whose blemishes remain, when one chants the Lord's Name?

gfss gfts GJ/ okw[ ejs jh ]ñ] ojkT[ ]

Sinners become pure, chanting the Lord's Name. ||1||Pause||

okw ;zfr Bkwd/t iB eT[ gqsfrnk nkJh ]

With the Lord, servant Naam Dayv has come to have faith.

J/ekd;h pqs[ oj? ekj/ eT[ shoE ikJh ]ñ]

I have stopped fasting on the eleventh day of each month; why should I bother to go

on pilgrimages to sacred shrines? ||1||

GBfs Bkwd/T[ ;[feqs ;[wfs GJ/ ]

Prays Naam Dayv, I have become a man of good deeds and good thoughts.

r[owfs okw[ efj e' e' B p?e[zfm rJ/ ]ò]

Chanting the Lord's Name, under Guru's Instructions, who has not gone to

heaven? ||2||2||

Page 24: Amrit Kirtan June 2017 setting

Postal Regd. No. CH/0045/2015-2017 RNI Regd.No. 46788/89 ISSN 0972-2335