Alternative Health and Perspective to Select without Overlook¸ªุขภาพ... · เช่น ชี่กง สมาธิแบบจีนที่เน้นการขับเคลื่อนลมปราณ

38 สขภาพทางเลอกกบมมมองในการพจารณาเลอกใชทไมควรมองขามวารสารพยาบาลทหารบก

Journal of The Royal Thai Army Nurses

ปท 15 ฉบบท 3 (ก.ย. - ธ.ค.) 2557Volume 15 No.3 (Sep - Dec) 2014

สขภาพทางเลอกกบมมมองในการพจารณาเลอกใชทไมควรมองขามAlternative Health and Perspective to Select without Overlook

บทความวชาการ

อายพร ประสทธเวชชากร*

Ayuporn Prasittivatechakool, R.N., M.S.N.*

Corresponding Author: *พนโทหญง, อาจารยพยาบาล ภาควชาการพยาบาลอนามยชมชน วทยาลยพยาบาลกองทพบกE-mail: [email protected]

บทคดยอ กระแสความตนตวในการดแลสขภาพดวยวธการรกษาโรค การปองกนโรคและดวยทางเลอกอน ๆ ทนอกเหนอจากกรอบ

ของการแพทยแผนปจจบน ท�าใหเกดแงมมของสขภาพทางเลอกหรอการแพทยทางเลอกจากหลายแหลงขอมล โดยเฉพาะภายใต

บรบทของกระบวนทศนแบบองครวม ซงระบบสขภาพทางเลอกนถกพจารณาใหอยในฐานะของ “การเสรมซงกนและกน” ในระบบ

การแพทย (Complementary Medicine) ในบรบทของสงคมไทยกระแสความนยมตอสขภาพทางเลอกเรมมสงขนกวาชวง

ทผานมา อาจจะเนองจากเหตปจจยหลกหลายประการ เชน ขอจ�ากดของระบบการแพทยแผนตะวนตกและระบบบรการสาธารณสข

ทด�ารงอย กระแสความตนตวในวถชวตแบบธรรมชาต เปนตน แตจะดวยเหตผลใดกตาม สงทบคลากรสายแพทยและพยาบาล

ควรตระหนกกคอ บทบาทในการพฒนาองคความรเรองของสขภาพทางเลอก โดยตองอยบนหลกการของการผสมผสานอยาง

เหมาะสมบนพนฐานขององคความรทไดรบการยนยนแลว บทความนใครกลาวถงกระแสนยมและวธการของสขภาพทางเลอก และ

ใครขอเสนอแนะแนวทางในการพจารณาเลอกใชระบบสขภาพทางเลอก เพอใหเกดผลดตอสขภาพและการบ�าบดรกษาโรคตอไป

ค�าส�าคญ : สขภาพทางเลอก

Abstract Current awareness of health care with medical treatment including prevention disease and other

alternatives beyond the framework of conventional medicine bring about the aspects of alternative health or

alternative medicine from many sources, especially within the context of holistic paradigm. This alternative

health system is considered as “Contribution of each other” for Complementary Medicine. According to the

context of Thai community, the popularity of the alternative health has been increasing mainly due to many

factors such as the constraints of conventional medicine, the existing public health service system and the

trend awareness of the natural way of life. No matter what reason is, the staff of medical profession and nurse

should realize that the role for developing the knowledge of alternative health development must be using

proper integrative principle based on the knowledge that has been verified. This article stated that the

popularity current and the method of alternative medicine including the approach of considering how to select

the alternative health system in order to enhance the health care and treatment.

Keywords: Alternative Health

39Alternative Health and Perspective to Select Without Overlookวารสารพยาบาลทหารบก



สขภาพทางเลอกในการดแลผปวยคออะไร สขภาพทางเลอก หรอการแพทยทางเลอก (Alterna-tive Health/Alternative medicine) ถาเปนสมยกอนค�าน คนไทยอาจจะไมค นเคย แตในปจจบนค�าวา “สขภาพทาง เลอก” นนเปนค�าทถกใชและคนเคยทงโดยบคคลทวไป และบคลากรดานเวชปฏบต (Health care practitioners) ซงสรปความหมายสขภาพทางเลอก กคอ รปแบบวธการดแลสงเสรม สขภาพทมใชการแพทยหลก หรอวธการดแลรกษาสขภาพตนเองหรอไดรบจากผอน นอกเหนอจากระบบวธการแพทยแผนปจจบน เทคนคการรกษาสวนใหญจะมลกษณะ “ไมกระท�าตอรางกายอยางรนแรง” (Non-invasive) หรอ “ไมใชเภสชภณฑ ทมสารเคม” (Non-pharmaceutical) มหลกการทมงเนน มากทสด คอ มใชการละทงหรอเปลยนรปแบบการรกษา หากเปนการรกษาเสรมเพมเตมควบค กนไปกบการรกษาพยาบาลแผนปจจบน เพอใหผ ปวยหรอผ ใชบรการไดรบประโยชนสงสด โดยเฉพาะอยางยงดานจตใจ สงคม และ จตวญญาณ ซงระบบการรกษาพยาบาลแบบเสรมน จะชวย ใหผปวยผอนคลายลดความเครยด ลดความวตกกงวล เสรมสราง ก�าลงใจ สอดคลองกบคานยม ความเชอ และศรทธาของผปวยและครอบครว จงชวยเสรมประสทธผลของการรกษาพยาบาลแผนปจจบน และลดความทกขทรมานจากภาวะแทรกซอน หรอผลขางเคยงของวธการรกษาพยาบาลแผนปจจบน ทงจากยา เครองมอพเศษ อปกรณและเทคโนโลยททนสมยตาง ๆ ยงไปกวานนหลกการของ Complementary Care ทมงเนนการดแลสขภาพแบบองครวม (Holistic Care) จงสามารถน�าไปประยกตใชในการสรางเสรมสขภาพใหแกประชาชนทวไป ใหมสขภาพดอยางยงยน (ปทมาวด กสกรรม, 2551) จะเหนไดวา จากนยาม Alternative Health/ Alternative medicine ดงกลาว ในปจจบนมแนวโนมมากขนทจะมองวาการรกษาทกระบบทด�ารงอยในสงคมตางกลวน แตมฐานะเปน “ทางเลอก” ดวยกนทงสน และมจดแขงจดออนทตางกน แมกระทงองคการอนามยโลกยงไดเสนอทศนะทเนนความเปนไปไดของแตละระบบการแพทยทจะเสรมหรอชดเชยสวนทระบบการแพทยอนขาดไปหรอไมสมบรณ ซงการเสรมหรอชดเชยนอาจเรยกไดวาเปน Complementary Medicine

สภาพการณปญหาทน�าไปสกระแสความนยมในศาสตรสขภาพทางเลอก ความตนตวในการแสวงหาและใชบรการสขภาพทางเลอก/การแพทยทางเลอก มรากฐานมาจากปจจยหลายประการ

(โกมาตร จงเสถยรทรพย, 2553) คอ 1. สถานะสขภาพและแบบแผนความเจบปวยของประชาชน ในปจจบนปญหาสขภาพอนามยของประชาชนไดเปลยนแปลงรปแบบไปตามสภาพเศรษฐกจและสงคมทมความสลบซบซอนมากขน การเปลยนแปลงทเหนไดชดเจน ในดานสภาวะสขภาพอนามยคอ ประชาชนตายเนองจากโรค ไมตดตอทมแนวโนมทสงขน เชน โรคมะเรง โรคหวใจและหลอดเลอด อบตเหต โรคเบาหวาน และโรคโลหตจาง รวมถงโรคตดตอ รายแรง คอโรคเอดส ตลอดจนภาวะความเครยด ปญหาสขภาพจต และโรคจากปญหาอาชวอนามย และอนามยสงแวดลอม โรคตาง ๆ เหลานมสวนท�าใหประชาชนแสวงหาทางเลอกอน ๆ นอกเหนอจากการแพทยแผนปจจบน ทงน สวนหนงเปนเพราะการแพทยแผนปจจบนเองกไมสามารถรกษาโรค ตาง ๆ เหลานใหหายขาดได และยงมขอจ�ากดในการสนองความพงพอใจของผปวยทมปญหาจากโรคเหลาน ในขณะเดยวกนประชาชนมทศนะวาการแพทยแผนปจจบนจะมประสทธภาพสงเฉพาะในกลมโรคปจจบนและโรคตดเชอตาง ๆ ท�าใหแพทยและศาสตรสขภาพทางเลอกทเสนอแนวคดและทางออกท แตกตางตอปญหาสขภาพเหลานไดกลายเปนทางเลอกใหมของประชาชนมากขน 2. ขอจ�ากดของการแพทยแผนปจจบน ขอจ�ากดของระบบการแพทยแผนปจจบนหรอการแพทยแบบชวภาพ (Biomedicine) ซงสวนใหญมลกษณะเปนการแพทยแบบแยกสวน และลดสวน (Ato-mistic and Reductive medicine) โดยจะเนนการแกปญหาทตวผปวยแบบแยกสวนเฉพาะโรค/เฉพาะปญหา ใหการรกษาขจดความผดปกตอนเกดขนในอวยวะสวนนน โดยไมพจารณาถงปจจยแวดลอมอน ๆ เชน ครอบครว การงาน ชวตสงคม พฤตกรรมสขภาพ เปนตน ซงแตกตางจากระบบการแพทยแบบองครวม (Holistic medicine) ซงมความเชอมโยงกนระหวางสวนตาง ๆภายในรางกาย ดานจตใจ จตวญญาณ สงคม และสงแวดลอม การรกษาเนนการวนจฉยประเมนทกดานและทกสถานการณ ทเกยวของกบผปวย ทงภาวะจตใจ จตส�านก และความรของ ผปวยมความจ�าเปนตอความส�าเรจในการรกษาความเจบปวย 3. ความตนตวดานสขภาพ สมนไพร และกระแสคนสธรรมชาต กระแสความใสใจดานสขภาพ และการคนสธรรมชาต กลายเปนทางเลอกของวถชวตสมยใหมทหางไกลจากธรรมชาตแวดลอม เรมจากความสนใจดานสมนไพรทกอตวขน และ




ตอเนองมาในราว 2 - 3 ทศวรรษทผานมา เนองจากความเจบปวย

ดวยโรคทเกดจากสงแวดลอมและสารเคมมากขน จงมการผลต

ผลตภณฑอนเกยวกบสมนไพรออกจ�าหนายกวางขวางยงขนมาก

ไมเฉพาะแตยาสมนไพรเทานน หากแตรวมถงกลมอาหารเสรม

เครองส�าอางจากสมนไพร และผลตภณฑธรรมชาตแบบตาง ๆ

การจดระบบศาสตรสขภาพทางเลอก Office of Alternative Medicine, National

Institutes of Health, USA หรอ OAM ไดจดแบงกลมศาสตร

และเทคนคสขภาพทางเลอกออกเปนประเภทตาง ๆ ดงน

(Office of Alternative Medicine, 2005)

1. วธการระบบการแพทยทางเลอกทปฏบตมา

โดยการใชตอ ๆ กนมา (Alternative System of Medical

practices) หมายถง กลมศาสตรทมรากฐานจากการแพทย

พนบานในระดบการดแลสขภาพดวยตนเอง (Self-care) และ

ใหการบ�าบดรกษาทเปนระบบสบทอดมาเปนการแพทยแผน

ประเพณ (Alternative Traditional Practices) ไดแก การฝงเขม

การแพทยอายรเวทของอนเดย (Ayurveda) คอ การใช

อาหาร การออกก�าลงกาย และการปฏบตสมาธแบบอายรเวท

การบ�าบดรกษาโดยรากฐานภายในชมชน (Community Based

Health Care Practices) โฮมโอพาท (Homeopathic

Medicine) ซงเปนการปอนสารบางอยางทเปนสารทท�าให

เกดอาการโรคของผปวยเขาไปในรางกายแตในปรมาณนอย

สารดงกลาวจะไปกระตนใหสรางภมคมกนตานตอโรคนน คลาย

กบการฉดวคซน การแพทยชนชาตลาตนอเมรกา (Latin

American Rural Practice) จะใชกญชาในการบ�าบดอาการ

ตาง ๆ การแพทยชนชาตอเมรกนอนเดย (Native American

Practices) จะใชการผสมสมนไพรรากไมจากพชธรรมชาตมา

รกษาโรค การแพทยทเบต (Tibetian Medicine) จะเนนการ

วเคราะหโรคจากการจบชพจรและการตรวจปสสาวะ ใหการ

รกษาโดยใหกนสมนไพรและเกลอแรตาง ๆ ปรบแบบแผน

พฤตกรรม ทงยงมการรมควนและฝงเขมแบบทเบต การแพทย

แผนประเพณตะวนออก (Traditional Oriental Medicine)

เชน ชกง สมาธแบบจนทเนนการขบเคลอนลมปราณ โยเร

(พลงจกรวาลไฟฟาแบบญปน) เปนตน

2. วธการใชสนามไฟฟาชวภาพ (Bio-electromag-

netic Applications) หมายถง กลมศาสตรทวาดวยความ

สมพนธระหวางสงมชวตกบสนามแมเหลกไฟฟา และพลงสนาม

แมเหลกไฟฟาในตวมนษย ไดแก การกระตน การฝงเขมดวย

ไฟฟา (Electro acupuncture) สนามแมเหลกไฟฟา (Electro-

magnetic Fields)

3. วธการใชอาหาร โภชนาการ และการปรบเปลยน

รปแบบการใชชวต (Diet, Nutrition, Lifestyle Changes)

หมายถง กลมศาสตรทใชกระบวนการทางอาหารและโภชนาการ

ในการปองกนปญหาความเจบปวยการด�ารงรกษาสขภาพให

แขงแรง และการปรบแกไขปญหาโรคเรอรงตาง ๆ ไดแก

สตรอาหารธรรมชาตตาง ๆ (Diet) แมกโครไบโอตกส (Macro-

biotics) การบ�าบดดวยวตามนในปรมาณสง (Megavitamins)

การบ�าบดดวยอาหารเสรม (Nutritional Supplements)

4. วธการใชพชและสมนไพร (Herbal Medicine)

หมายถง พชสมนไพร หรอผลตภณฑจากพช สมนไพรทใชเปน

ยาทมรากฐานจากศาสตรการแพทยแผนประเพณชนชาตตาง ๆ

หรอภมปญญาพนบาน โดยรวบรวมสมนไพรทใชเปนยาจาก

ยโรป เอเชย จน อเมรกา และอนเดย เชน หญาฝรน ตอตาน

มะเรง ลดไขมนในเลอด, เมลดจนทนเทศ (nutmeg) ชวยยอย

อาหาร บ�ารงตบ บ�ารงผวพรรณ, ถงเฉา ชวยเสรมสมรรถภาพ

ทางเพศ จงมอกชอหนงวา ไวอากราแหงเทอกเขาหมาลย,

เหดทรฟเฟล ชวยตอตานอนมลอสระ เปนตน

5. วธการเยยวยาดวยมอ (Manual Healing)

หมายถง ศาสตรทใชการสมผสหรอการใชมอแทนเครองมอ

ในการวนจฉย และบ�าบดรกษาโรค ไดแก การกดจด (Acupres-

sure) การจดกระดกสนหลง (Chiropractic Medicine)

การนวด (Massage Therapy) กดจดสะทอนประสาท เชน

การนวดทฝาเทา (Reflexology)

6. วธการจดกระท�ากบกายและจตหรอพฤตกรรม

ชวภาพ (Mind/Body Control or Biohavioral) หมายถง

ศาสตรทใหความส�าคญกบศกยภาพของจตใจทมผลกระทบ

ตอรางกาย ซงสวนใหญมรากฐานองคความรมาจากการแพทย

แผนประเพณ ทมกใชประโยชนจากความสมพนธแผนประเพณ

หรอจากความสมพนธเกยวเนองระหวางรางกายและจตใจ

ไดแก ศลปะบ�าบด (Art Therapy) การฝกไบโอฟดแบก

(Bio-feedback) ซงเปนการบ�าบดโดยยดหลกความสมดล

ของกายกบจต รวมกบการใชเครองไฟฟากระตนและท�าสมาธ

หรอสรางภาพไปพรอมกน ชวยในการคลายเครยดของกลามเนอ

การใหค�าปรกษาแนะแนว (Counseling) การเตนร�าบ�าบด

(Dance Therapy) จนตภาพบ�าบด (Guided Imagery) หรรษา

บ�าบด (Humor Therapy) การบ�าบดดวยการสะกดจต

(Hypnotherapy) การท�าสมาธ (Meditation) ดนตรบ�าบด




(Music Therapy) ภาวนาบ�าบด (Prayer Therapy) เทคนค

การผอนคลาย (Relaxation Techniques) การบ�าบดโดย

กระบวนการกลม (Therapeutic Support Groups) โยคะ (Yoga)

7. วธการรกษาดวยยาและสารชวภาพ (Pharma-

cological & biological treatments) หมายถง ศาสตรทใช

ยาและวคซนชนดทยงไมไดรบการยอมรบในระบบการแพทย

กระแสหลก ไดแก การบ�าบดดวยเซลลเปน ๆ (Cell Treat-

ments) การรกษาดวยโอโซน, ไฮโดรเจนเพอรออกไซด (Oxidiz-

ing) Agents - Ozone, Hydrogen Peroxide) การรกษาโรค

ดวยวธการก�าจดธาตโลหะ (Chelation Therapy)

ทงหมดทกลาวมานเปนล�าดบความเปนมาของระบบ

สขภาพทางเลอกของสงคมโดยสงเขป ซงมทงสวนทมอยแต

ดงเดมและสวนทรบเอาเขามาใหมในชวงเวลาตาง ๆ และเชอวา

คงจะมวธการใหม ๆ ทจะรบเขามาอยเรอย ๆ ตามววฒนาการ

ของระบบสขภาพทางเลอกของสงคมโลกในยคโลกาภวตนทม

การไหลเวยนของขอมลขาวสารอยางรวดเรว

ทามกลางกระแสนยมในวธการบ�าบดรกษาโรค

เหลาน ในฐานะแพทยและพยาบาลนาทจะไดท�าการศกษาวจย

วา วธการเหลานมผลดตอสขภาพและบ�าบดรกษาโรคไดจรง

หรอไม หรอมผลดในแงมมใดบาง และนอกจากนส�าหรบ

ประชาชนทวไปทสนใจจะน�าวธการของสขภาพทางเลอกแบบใด

แบบหนงมาใชดแลสขภาพของตนเองและครอบครว ควรม

การพจารณาอยางรอบคอบเพอใหสามารถใชประโยชนจาก

ระบบสขภาพทางเลอกไดอยางเตมท จากนไปจะเปนขอ

พจารณาในการเลอกใชวธการสขภาพทางเลอกซงเปนสง

ทไมควรมองขาม ขอควรตระหนกมดงน

ขอพจารณาในการเลอกใชสขภาพทางเลอก

ผเขยนจะขอแบงมมมองออกเปน 2 ประเดน คอ มมมองตาม

หลกทางพระพทธศาสนา กบมมมองทางวชาการดานสขภาพ

ซงมรายละเอยดดงน

1. มมมองตามหลกทางพระพทธศาสนา

1.1 ยดหลกมชฌมาปฏปทา (ทางสายกลาง)

การยดหลกทางสายกลาง หมายความวา

การจะเลอกใชสขภาพทางเลอกนน ผใชจะตองมการศกษา

เปรยบเทยบจดเดน-จดดอย (ทวลกษณ) ของสขภาพทางเลอก

ระบบตาง ๆ แลวน�าจดเดนของแตละระบบมาใชใหเหมาะสม

จงอยาหลงเชองมงายวา วธการใดวธหนงจะเปนยาเทวดาหรอ

เปนยาครอบจกรวาล ใชรกษาไดสารพดโรคหรอเปนวธการ

ทปราศจากโทษหรอผลขางเคยงใด ๆ ทงสน

ขอส�าคญ

ตองศกษาเทคนควธการของแตละวธการใหถกตอง

รวมทงขอจ�ากดหรอขอควรระวงตาง ๆ จากผรและแหลงขอมล

ตาง ๆ ตวอยางเชน ในตางประเทศเคยพบวา หญงตงครรภและ

เดกเลกทกนอาหารแมกโครไบโอตกสไมถกหลก ท�าใหเกดภาวะ

ขาดสารอาหารและโลหตจางได

ในบานเราเคยมการใชมะเกลอถายพยาธโดยปฏบต

ไมถกวธ ท�าใหเกดผลแทรกซอน คอ ตาบอด หรอการกน

สมนไพรทใสสารหนกมผลท�าใหเกดมะเรงผวหนงได (สรเกยรต

อาชานานภาพ, 2549)

มอย บอยครงทพบวายาลกกลอนไทยทโฆษณา

สรรพคณแกโรคภมแพ โรคหด ปวดหลงปวดขอ มกมการเจอปน

สารสเตยรอยด กนตดตอกนนาน ๆ เกดอนตรายจากสารชนดน

เชน บวมฉ เบาหวาน ความดนโลหตสง ภมตานทานต�า เปนตน

1.2 ยดหลกกาลามสตร

ถาจะพจารณาสขภาพทางเลอกโดยยด

หลกแนวทางของพทธศาสนาใหชดเจนอกประการหนงกคอ

การพจารณาเปรยบเทยบตามหลกกาลามสตร พระพทธองค

ทรงตรสถงความเชอของบคคลในกาลามสตรวา ไมใชสกแตเชอ

เพยงเพราะเหต 10 ประการ ไดแก เชอตามต�ารา เชอตาม

ขาวลอ เชอเพราะฟงดมเหตผลหรอนาเปนไปได เชอเพราะ

ผพดเปนครหรอเปนคนทนาเชอถอ เปนตน (พระไตรปฎกฉบบ

ประชาชน, 2554)

ดงนนผใชวธการสขภาพทางเลอกควรตอง

มการพจารณาอยางรอบคอบ โดยเฉพาะอยางยงในกรณทม

การกลาวอางถงสรรพคณของวธการใดวธการหนงอยางเกนควร

หรอวาเลอเลศควรศกษาใหรอบดาน จนเมอมนใจวาไมอนตราย

จงลงมอทดลองดดวยตนเองวาเปนอยางไร

แมแตการกลาวอางผลการวจย (มกมการ

เผยแพรผานสอมวลชนและอนเทอรเนต) กควรพจารณาวา

นาเชอถอมากนอยเพยงใด การวจยทมความนาเชอถอมากทสด

คอ การทดลองในคนสองกลมเปรยบเทยบกน โดยกลมหนง

ไดรบวธการบ�าบดชนดนน ๆ สวนอกกลมหนงไมไดรบ) แลว

ดวาไดผลแตกตางกนจรงหรอไม

การน�าบคคลหรอผปวยมาแสดงเปนกรณ

ศกษาเฉพาะกรณนน ไมสามารถบอกไดชดเจนวาเปนผลจาก

การบ�าบดรกษาโดยวธการชนดนน ๆ อาจเปนผลจากวธการอน

ทใชรวมดวยกได เชน ผปวยทไดรบการรกษาแผนปจจบน

หากใชวธการสขภาพทางเลอกรวมดวยแลวไดผลด จะบอกวา




วธของสขภาพทางเลอกทใชนนไดผลกคงจะไมได หรอบางครง

อาจพบวาผลทางจตวทยามผลตอผ ปวย โดยเฉพาะผ ปวย

มความเชอหรอศรทธาในยา เชน ในกรณผปวยภาวะนกเขา

ไมขน และไดรบยาหลอก (placebo) กอาจท�าใหมอาการดขน

ดจไดรบยา Viagra ไดถง 20% ของคนททดลอง เปนตน

(สรเกยรต อาชานานภาพ, 2549) หรออาจเปนเพราะความ

บงเอญทโรคนนอาจหายหรอทเลาเองตามธรรมชาตของการ

เกดโรค เชน การใชวธเขยนเสอหรอเสกเปาคาถารกษา

โรคคางทม แตจรง ๆ แลวคางทมเปนโรคทเกดจากเชอไวรสซง

สวนมากจะหายเองไดอยแลว ดงนนถามการกลาวอางผลของ

ขอมลตาง ๆ กควรจะฟงหไวห อยาปกใจเชอไปเสยทงหมด

2. มมมองทางวชาการดานสขภาพ

2.1 ยดหลกสขภาพแบบองครวม

สขภาพแบบองครวม เนนวาสขภาพเปนผล

มาจากปจจยดานกาย จต จตวญญาณ สงคม และสงแวดลอม

ทโยงใยกนอยางแนบแนน ดงนนจงตองปฏบตวธการดแลตนเอง

หลาย ๆ อยางผสมผสานกนไป (ประเวศ วะส, 2548) เชน

- ดานกาย (ชวะ) ประกอบดวยเรองการ

ออกก�าลงกาย อาหาร การนอนหลบพกผอน การใชยา การ

หลกเลยงสารกอโทษ เปนตน

- ดานจต มเรองการสงเสรมก�าลงใจ สมาธ

ความคดเชงบวก การคลายเครยด การปรบใจยอมรบความจรง

เปนตน

- ดานจตวญญาณ เชน การท�าใหรแจงใน

คณคาของตน การแสดงใหเหนศกยภาพและคณภาพของสงท

อยในตวบคคลแตละคน เปนตน

- ดานสงคม การเขากลมชมรมหรอสมาคม

การท�างานอาสาสมคร การชวยเหลอผอน เปนตน

- ดานสงแวดลอม มเรองการจดสภาพ

แวดลอมทสะอาดรมรนแวดลอมดวยตนไมและธรรมชาต ปลอด

จากมลพษ เปนตน

ดงนน ควรเลอกสรรวธการตาง ๆ ใหครบ

ถวนทกดาน และเหมาะสมกบสภาพรางกายและปญหาของ

แตละบคคล

2.2 การแยกแยะเปาหมาย เพอสรางเสรม

สขภาพด

ควรเนนทสรางเสรมสขภาพดเปนหลกและ

ปฏบตใหเปนกจวตรประจ�าวนตงแตตนนอนจนเขานอน ถาหาก

จะใชเพอการรกษาโรคควรปรกษาผเชยวชาญ หรอผรในแตละ

วธ ถาสามารถเลอกวธการทมการศกษาวจยททราบประสทธผล

แนชดหรอเปนทยอมรบของนกวชาการสมยใหมจะดทสด

(เชน การฝงเขม การนวด สมนไพรบางชนด การฝกโยคะ

ร�ามวยจน การฝกสมาธ การออกก�าลงกาย การเขากลมชมรม

หรอสมาคม เปนตน

ขอส�าคญ ถาก�าลงรกษากบแพทยแผน

ปจจบนอย หากแพทยยนยนวามวธการบ�าบดแผนปจจบนทม

ประสทธผล กควรจะรบการรกษาควบคกนไปกบระบบสขภาพ

ทางเลอก แลวหมนตดตามผลการรกษาตามวธการของแพทย

แผนปจจบน เชน การตรวจเลอด เอกซเรย ฯลฯ จงอยาละทง

การแพทยแผนปจจบน ยกเวนวา แพทยบอกวาหมดทางเยยวยา

เสยแลว

เปาหมายของการบ�าบดรกษาดวยวธการ

ผสมผสานขนสงสดกคอ การหายจากโรค รองลงมากคอ

การควบคมใหบรรเทาและมอายยนยาวขน พรอมกบการม

คณภาพชวตทดขนต�าสด เมอหมดทางเยยวยาจรง ๆ กเพอ

เตรยมพรอมจตใจเพอการตายอยางมคณภาพ สมศกดศรของ

ความเปนมนษย (ตายอยางมสต) (พระไพศาล วสาโล, 2555)

2.3 การแยกแยะคณและโทษ

ส�าหรบวธการใดทยงไมไดรบการยนยน

จากการศกษาวจย กควรจะใชปญญาพจารณาถงคณและ

โทษถาเหนวาอาจมคณและมนใจวาไมเปนอนตราย (เชน ผก

และผลไม เครองเทศทเปนอาหาร) กอาจทดลองด แตควร

ตดตามผลอยางใกลชด ทงนควรปรกษาผรและผมประสบการณ

หลาย ๆ คน

2.4 คณลกษณะทดของเจาหนาททางดาน

สขภาพ

ถาจ�าเปนตองหาแพทยหรอผรในเรองระบบ

สขภาพทางเลอก ควรมองหาบคลากรทางดานสขภาพทมความร

จรง มประสบการณสง ถอมตน ไมคยโมโออวด ไมหวงวชา

ไมม งการคาและผลก�าไร มจตใจเมตตา เออเฟ อเผอแผ

(คณลกษณะเหลานควรมอยในแพทยแผนปจจบนทเราไปหา

ดวยเชนกน)

2.5 ราคา

ตองไมแพงเกนเหต โดยเฉพาะอยางยง

เมอปวยดวยโรคทหมดทางเยยวยา มกจะมนกฉวยโอกาส

เอายาหรออปกรณสขภาพราคาแพงมาหลอกขาย ควรตงแง

ไววา อะไรทแพงเกนเหตอาจไมใชของจรง (ยกเวนมการพสจน

และเปนทยอมรบของนกวชาการ)




สรป ระบบการแพทยในยคโลกาภวตนไดหลอมรวม

เอาระบบการแพทยของประเทศตาง ๆ เขาดวยกน ท�าใหเกด

กระแสนยมเกยวกบการดแลสขภาพทางเลอก และสขภาพแบบ

ผสมผสาน แตเนองจากวาพฒนาการของระบบสขภาพทางเลอก

บางเรองยงมความเปนวทยาศาสตรเทยบเทากบการแพทย

แผนปจจบนไมได จงตองใชเวลาในการพสจนอกสกระยะหนง

การรกษาโรคดวยการแพทยทางเลอกจงควรใชสต ไมควรเปน

ความเชอ ดงนนเราจงตองมวจารณญาณในการเลอกใช

ประโยชนจากวธการสขภาพทางเลอก ควบคไปกบการแพทย

แผนปจจบน อยาหลงเชอ อยางมงาย และตองปองกนมใหตก

เปนเหยอของนกฉวยโอกาส ขณะเดยวกนบคลากรในทมสขภาพ

แพทย พยาบาล และนกวชาการ ควรมบทบาทในการพฒนา

องคความรทางดานน เพอสามารถผสมผสานการรกษาพยาบาล

เพอผลลพธการดแลทดยงขน อนจะชวยใหการดแลรกษาฟนฟ

สภาพ รวมถงการปองกนไมใหเกดโรคหรออาการตาง ๆ ท�าได

อยางครอบคลมและตอบสนองตอความตองการของผใชบรการ

ทสมบรณยง ๆ ขนไป

เอกสารอางอง

กนนท พมสงวน และอายพร ประสทธเวชชากร. (2552).

แนวทางเพอการสนบสนนการเรยนร และการจดการ

สขภาวะชมชน. วารสารพยาบาลทหารบก. 10(2) :

88-96.

โกมาตร จงเสถยรทรพย. (2553). การเจบไขไดปวย : การผสม

ผสานแนวคดเรองสขภาพและความเจบปวยในสงคม

ปจจบน. เอกสารชดวชา แนวคดไทย หนวยท 12.

สาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ปทมาวด กสกรรม. (2551). โครงการศกษาเพอพฒนานโยบาย

ดานศาสตรสขภาพทางเลอก เพอเปาหมายการดแล

สขภาพองครวม. นนทบร. ส�านกนโยบายและแผน

กระทรวงสาธารณสข.

ประเวศ วะส. (2548). สขภาพองครวม. กรงเทพฯ. บรษทสรางสอ

จ�ากด.

พระไพศาล วสาโล. (2555). องครวมแหงสขภาพ : ทศนะใหม

เพอดลยภาพแหงชวตและการบ�าบดรกษา. กรงเทพ ฯ.

มลนธโกมลคมทอง.

ภคน ศรสารคาม และธณญภรณ วาโยบตร. (2556). การม

สวนรวมของชมชนและความตองการ การรบรขอมล

ขาวสารดานสขภาพผานทางวทยชมชน. วารสาร

พยาบาลทหารบก. 14(3) : 87-95.

ละเอยด แจมจนทร, สร ขนธรกษวงศ, สนทร หงสทอง และ

นพนฐ จ�าปาเทศ. (2557). การแพทยแผนไทยกบ

การบรบาลมารดาหลงคลอดในชมชนภาคกลาง.

วารสารพยาบาลทหารบก. 15(2) : 195-202.

สชพ ปญญานภาพ. (2554). พระไตรปฎกฉบบประชาชน.

กรงเทพฯ. ส�านกพมพธรรมะอนเทรนด.

สเทพ พลอยพลายแกว และคณะ. (2556). การพฒนารปแบบ

การดแลสขภาพตนเองของชมชนจงหวดลพบร.

วารสารพยาบาลทหารบก. 14(1) : 61-70.

สรเกยรต อาชานานภาพ. (2549). ทศนะเกยวกบการดแล

สขภาพแบบองครวม. เอกสารประกอบการสมมนา

เครอขายการดแลสขภาพพนบานนานาชาต :

วฒนธรรมกบสขภาพ เมอวนท 11 - 14 กนยายน

2549 ณ โรงแรมรมกกรสอรท จ.เชยงราย.

องคอร ประจนเขตต. (2557). กะลายางยด : นวตกรรมสขภาพ

เพอผสงอายตดบาน ตดเตยง. วารสารพยาบาล

ทหารบก. 15(2) : 33-38.

Office of Alternative Medicine. What is CAM ? (2005).

(Online). Available: http://www.Altermed.

od.nih.gov/oam/site-index.html.

Documents

Alternative Health and Perspective to Select without Overlook¸ªุขภาพ... · เช่น ชี่กง สมาธิแบบจีนที่เน้นการขับเคลื่อนลมปราณ