ADF-01-2010

www.bacardi.nlEnjoy BACARDI Responsibly BACARDI and the Bat Device are registered trademarks of Bacardi & Company Limited.

THE SPIRIT OF

BAC adfundum coverbeeld.indd 1 05-01-10 10:39

AdVakblad voor de drankenbranche - januari 2010

fundum

Enjoy Veuve Amiot Responsibly

Detaillist en

Rood voor

crisisconsument

Valentijn

AdF-JAN-2010.indd 1 12-1-10 8:27

Beurs infoOverzicht van de geplande beurzen, voor zover deze interessant zijn voor Nederlandse producenten, im-porteurs, groothandelaren en detailhandelaren in de drankenbranche.

Het overzicht van de drankenbeurzen in 2010 is ge-baseerd op de door de organisatoren verstrekte ge-gevens; voor eventuele fouten in de opgave en wijzi-gingen kan de redactie uiteraard niet verantwoordelijk worden gesteld.

BBB25 t/m 28 januari 2010

Internationale vakbeurs voor horeca, grootver-bruik en voedingssectorLocatie: MECC Maastrichtwww.bbbmaastricht.nl

The European Fine Food Fair25 t/m 27 januari 2010

Internationale vakbeurs voor de topgastronomieLocatie: MECC Maastrichtwww.eff.nl

Proeverij Spaanse wijnen uit Castilla y León

25 januari 2010Bestemd voor: wijnhandel, horeca en persLocatie: Rosarium te [email protected](071) 572 42 02/(06) 147 89 441

Horesca1 en 2 februari 2010

Vakbeurs voor horeca, grootkeuken & instel-lingenLocatie: WTC Expo Leeuwardenwww.horesca.wtcexpo.nl

Vinisud 201022 t/m 24 februari 2010

World’s leading Mediterranean wines trade fairLocatie: Montpellier, Frankrijkwww.vinisud.com

Zeeuwse Horeca Beurs1 t/m 3 maart 2010

HorecavakbeursLocatie: Zeelandhallen Goeswww.zeeuwsehorecabeurs.nl

Proeverij Oostenrijkse wijnen15 maart 2010

Voor horeca, zakelijke markt en persLocatie: nog niet [email protected]

ProWein21 t/m 23 maart 2010

Internationale Fachmesse Wein und SpirituosenLocatie: Düsseldorf, Duitslandwww.prowein.com

Voorjaarsproeverij Résidence Wijnen

19 april 2010Voor horeca, zakelijke markt en persLocatie: nog niet [email protected]

AdF-JAN-2010.indd 2 12-1-10 8:27

in ditnummer

Hollands genoegenIn wisselvallige tijden slaat al gauw de retrotrend toe. Kijk naar de hoeveelheid nos-talgische plaatjes uit de jaren ‘vijftig van de vorige eeuw in de media, en je weet dat de consument het moeilijk heeft in het hier en nu. De klok ruim een halve eeuw terugzetten gaat natuurlijk niet. Maar de hernieuwde belang-stelling voor de tijd van zuilen en ‘old finish’ speelt de Nederlandse distillateurs wel in de kaart: er mag thuis weer een kruik met een oud-Hollandse drank op tafel.

4

16

En verder...Kansen bij crisisconsument 04Rood voor Valentijn 06Whiskyfestival Noord-Nederland 08Hollands Genoegen 10High Spirits 12Whiskynotities 14ProWein-special 16Wijnzaken 22Vakwerk 24Nieuw Bier 26

Advertentie-indexBacardi Nederland 01De Kuyper 32

Colofon18de Jaargang nummer 1, januari 2010

AdFundum, vakblad voor de drankenbrancheWebsite: www.adfundum.nl

Hoofdredacteur: Willem Verstraaten, E [email protected],redactie: Astrid Marquenie, T 0174 389670, E [email protected], Fiona de Lange, Tineke Prins, Frank Schoonho-ven, Jan Snel vormgeving: Marco Zuijdwijk, advertenties: Jos Tourné, T 0174 389681, E [email protected] media-order: Ronald Romijn, T 0174 389682, F 0174 315002, E [email protected], Sonja Bruin, T 0174 389683, F 0174 315002, E [email protected] Klantenservice: T 0174 315000, F 0174 315001, E [email protected] abonnementen: Irene Semp, T 0174 389693, F 0174 315002, E [email protected]

Coverfoto: Bacardi

Copyright: © 2010 Uitgeverij Lakerveld bvNiets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder schriftelijke toestemming vooraf van de uitgever.

ISSN 09 29-6247

Druk: AdFundum wordt gedrukt op chloor-arm papier.

Persoonsgegevens: Vakblad AdFundum legt gegevens van lezers vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. Deze gegevens kunnen worden gebruikt om u te informeren over andere producten en diensten. Als u hier geen prijs op stelt dan kunt u dat laten weten bij [email protected] of belt u naar 0174 389693.

Abonnementsprijs: Nederland _ 62,50 per jaar inclusief btw. Overige landen _ 88,50 Losse nummers _ 7,00 inclusief btw, exclusief verzendkosten. Collectieve abonnementen op aanvraag, T 0174 389693.

Abonnementen kunnen elk moment ingaan en worden na een jaar automatisch verlengd. Opzeggen kan tot twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode.

Uitgave: AdFundum is een uitgave van Uitgeverij Lakerveld bv, Postbus 160, 2290 AD Wateringen, Turfschipper 53, 2292 JC Wateringen, T 0174 315000, F 0174 315001, E [email protected]: www.lakerveld.nl

Uitgever/directeur: Ad van Gaalen adjunct-directeur: Henk Marin Klaassen hoofd distributie: Irene Semp hoofd administratie: Ed Kok hoofd verkoop: Richard van der Hak public relations: Pauline Montfoort

januari 2010 - Adfundum 3

WijnwereldWie verantwoordelijk is voor wijninkoop en persoonlijk wil kiezen, kan twee dingen doen: de wijngebieden afreizen en beurzen bezoeken. In het eerste geval ben je vrijwel constant het land uit, want het wijnassortiment bestrijkt zo langzamerhand de hele wereld. Voor de tweede benadering kun je dichter bij huis blijven. Wijnen uit de hele wereld kunnen beproefd worden op hun verkoopwaardigheid op de ProWein, die van 21 tot en met 23

maart aanstaande weer plaatsvindt in Düsseldorf.

AdF-JAN-2010.indd 3 12-1-10 8:27

zZeven kansen bij de crisisconsument

Blijvende invloed recessie op merkvoorkeur

De beurskoersen mogen weer voorzichtig stijgen, en het bonussysteem in de bankwereld mag verre van

uitgeteld zijn, maar voor de gemiddelde Nederlandse consument zijn het nog steeds magere tijden. De ge-

volgen van de financiële crisis worden voor velen pas nu merkbaar, en vooral na de dure feestdagen moet

de stereotiepe buikriem aangehaald worden. Dat legt een druk op de omzet van de drankendetailhandel,

maar het biedt ook kansen.

BasisbehoeftenDe zeven belangrijke basisbehoeften van de consument volgens het BBDO-onderzoek:

ControleIn onzekere tijden hebben we meer behoefte aan controle. We leggen meer nadruk op het controleren van ons eigen leven en dan vooral onze uitgaven. Consumenten plannen meer dan ooit tevoren hun aankopen. Aanbiedingen, kortingsbonnen of gewoon uitstel: allemaal dragen ze bij aan het bevredigen van de behoefte aan controle. Die behoefte uit zich bijvoorbeeld ook in een groeiende belangstelling voor culinaire gidsen.

‘Normaalheid’Mensen maken zich zorgen of ze hun gewoontes wel kunnen volhouden. Soms zijn ze ook een beetje ‘crisismoe’ en willen ze gewoon hun normale leven terug en hun gezin kunnen geven wat ze gewend zijn. Ze houden vast aan hun levens-stijl, maar gaan op zoek naar goedkopere alternatieven. Als bijvoorbeeld restaurantbezoek te duur wordt, is vrienden thuis uitnodigen een goed alternatief. Niet voor niets steeg de sector ‘fast-service’ in het derde kwartaal van 2009 met 0,3 procent terwijl alle sectoren in de horeca in de min zaten.

ErkenningIn tijden van crisis willen consumenten dat merken begrij-pen dat zij in moeilijke tijden leven. Ze willen dat merken de nieuwe realiteit erkennen en empathie tonen. Als het gros van de samenleving een stapje terug moet doen, betekent dit dat merken moeten volgen, al is het maar voor het gebaar. Zelfs luxe juweliers als De Beers melden dat mensen korting willen op de etalageprijzen. Dat was vroeger ongehoord.

PlezierOnverbiddelijke negatieve mediaberichten, we zijn het zat! We willen blij zijn! Merken kunnen hierbij helpen. Misschien wel meer dan ooit realiseren we ons dat we niet alleen moeten werken om de rekeningen te betalen, maar ook om te leven

Ter gelegenheid van de Horecava, de jaarlijkse vakbeurs die half januari weer plaatsvond in de Amsterdamse RAI, werd een onderzoek gedaan naar consumententrends in crisistijd, met de bedoeling ondernemers handvatten te bieden voor een effectieve marktbenadering. Reclamebureau BBDO onder-vroeg consumenten in veertien landen, ook Nederland, over de invloed van de crisis op hun stemming en hun bestedingen. Daaruit blijkt dat de crisis volop kansen biedt voor onderne-mers. En die liggen niet in de eerste plaats op het gebied van prijsaanbiedingen voor hun klanten.Ook op het congres van FoodService Instituut Nederland tij-dens de Horecava werd benadrukt dat de consument weliswaar kiest voor ‘downtrading’ – slimmer en goedkoper inkopen -, maar daarbij zijn levensstijl handhaaft. “De consument besteedt minder, eet wat minder vaak buitenshuis, koopt vaker aanbie-dingen, switcht naar goedkopere outlets en ontdekt dat je het thuis ook gezellig kunt maken.”

Aanbiedingen“De crisis heeft ons eind 2008 allemaal overvallen,” wordt in de inleiding van het onderzoeksrapport van BBDO gesteld. “Voor we het goed en wel in de gaten hadden, bevonden we ons in een van de diepste economische recessies sinds jaren. Als we het nieuws mogen geloven, weigeren ‘sombere’ consu-menten om dure aankopen te doen. Maar de werkelijkheid is genuanceerder. Niet iedereen wordt even hard geraakt. Sterker nog: wie zijn baan niet verliest heeft vaak net zoveel en soms zelfs nog wel wat meer te besteden dan een jaar geleden.” Het onderzoek laat zien dat consumenten inderdaad gevoeliger zijn geworden voor aanbiedingen. Waar het eerst een beetje gênant was om met een huismerk thuis te komen, wordt dat nu juist gezien als slim. Maar het onderzoek wijst ook uit dat er dingen zijn waar consumenten niet op willen beknibbelen, wat de kosten ook zijn. “Mensen hebben een aantal simpele basisbehoeften die niet zomaar verdwijnen door een crisis. In sommige gevallen worden die behoeften zelfs sterker. Bedrij-ven die deze behoeften van consumenten goed aanvoelen, doen het relatief goed in deze magere tijden.”

januari 2010 - Adfundum4

AdF-JAN-2010.indd 4 12-1-10 8:27


RelatiesDe band met familie en vrienden blijft onverminderd sterk en wordt zelfs belangrijker in crisistijden. Het is bijvoorbeeld opvallend dat jongeren helemaal niet meer te porren zijn voor banen waarbij van je verwacht wordt dat je veel op reis bent, waar dat een paar jaar geleden nog een ‘must’ op je cv was. De behoeften van de kinderen staan in alle onderzochte landen op de eerste plaats. Mensen willen voorkomen dat hun kinderen iets merken van de crisis. Het geeft een prettig gevoel ze juist wat extra te kunnen verwennen. Bij de Efteling passeerden in 2009 ongeveer vier miljoen bezoekers de kassa, 700 duizend meer dan in 2008!

Helaas is de verwachting dat 2010 net zo’n slecht jaar zal worden als 2009. Met als verschil dat iedereen er nu beter op is voorbereid. Maar hoe de crisis zich ook zal ontwikkelen, 2009 zal een blijvend effect hebben op consumenten. Eerder onderzoek naar consumentengedrag in magere tijden (Drs. T. van der Peet, ‘Consumeren in magere tijden – Aldie Jam en Douwe Egberts koffie?’, SWOCC, publicatie 28, Amster-dam, mei 2004) liet al zien een recessie van blijvende invloed is op merkvoorkeur. Wie dus zijn kans grijpt tijdens de crisis, zal daar ook na de crisis blijvend van profiteren. Maar daar is ondernemerschap voor nodig: oog voor consumentenbehoef-ten en het lef en de creativiteit om daar op in te spelen met innovatieve concepten.

en te genieten. Juist nu doen nieuwe ‘hotspots’ het goed, zoals het Trouw-gebouw in Amsterdam en de Chocoladebar op Schiphol. De opmars van prosecco past ook in deze trend: was bubbelwijn ooit iets wat je alleen op een huwelijk en met Oud en Nieuw dronk, nu is een zwoele doordeweekse avond voldoende aanleiding om er een fles van open te trekken.

UiterlijkIJdelheid is een van de meest basale menselijke drijfveren. We willen er allemaal goed uitzien en ons goed voelen. Driekwart van de Nederlanders blijft gewoon shoppen. Mannen maken zich nauwelijks zorgen over hun ‘kleedgeld’ en de economische crisis. Bij vrouwen ligt het percentage ‘onbezorgden’ iets lager en jongeren besteden net zoveel als voor de crisis. Make-up lijdt het minste onder de crisis. Daar is zelfs een goede reden voor, want het zijn vooral de kleine, betaalbare dingen waar-door we ons op korte termijn beter voelen.

WaardenVeel mensen geven aan dat ze zich nu meer bewust zijn van hun waarden dan voor de crisis. Ze praten meer over de lange termijn en traditionele waarden: ‘back to basics’, lokale focus, gezondheid, duurzaamheid en rechtvaardigheid. Merken die deze waarden reflecteren zullen bij deze consumentengroep een trouwe achterban vinden. We zijn immers omringd met negativiteit en zijn op zoek naar wat goed is en merken die goed doen. Er zijn steeds meer bedrijven die alleen maar wer-ken met lokale producten, ecologisch verantwoorde wijnen zijn een trend, en duurzaamheid is een begrip dat de geiten-wollensokkensfeer ontgroeid is.

Ook jongere consumenten reage-ren op de crisis met toenemende huiselijkheid en een terugkeer naar vaste waarden.

Behoud van levensstijlO N D A N k S ‘ D O W N T R A D i N g ’

‘Dankzij’ de crisis herbezint de consument zich op essentiële waarden. Hoog op zijn prioritei-tenlijst staan weer traditionele pro-ducten, warme menselijke relaties en huiselijke gezelligheid, zoals hier verbeeld bij drankenspeciaal-zaak Jos. Beeres in groningen.(Foto Gerda Snip)

AdF-JAN-2010.indd 5 12-1-10 8:27

rRood in het glas voor Valentijn

‘Liefdesdranken’ in vele varianten

De afgelopen decennia heeft alweer een Angelsaksisch

feest de Nederlandse markt veroverd. Eerst verhuisde de

traditie van elkaar cadeaus geven voor een deel van Sin-

terklaas naar kerstmis, en nu is in de agenda ook februari

van een feest voorzien dat veel aanknopingspunten biedt

voor aanbieders van genietproducten: op 14 februari is

het Valentijnsdag. Die valt dit jaar op zon-

dag.

door een zeef in een martinicocktailglas, en garneer met pure chocolade. Nadere info: www.coebergh.com.

Liefdescocktail van Bols Ook Bols heeft een cocktail bedacht om de ‘dag van de liefde’ te vieren. Uit de aanbevelingstekst: “Cocktails maken is leuk en makkelijk. Een paar eenvoudige gereedschappen en ingrediën-ten helpen de doe-het-zelfbartender een heel eind op weg. Het resultaat is heerlijk en jenever geeft de mix een geheel extra dimensie. Op Valentijnsdag zijn cocktails uit eigen keuken ideaal voor een lange, romantische winteravond thuis. Een zinnenprikkelende cocktail en de juiste shaker moves staan garant voor amoureus succes. Speciaal voor Valentijnsdag 2010 hebben de bartenders van Bols een verfrissend cocktailrecept ontwikkeld in rood, de kleur van de liefde. Dit liefdeselixer bestaat voor een deel uit Bols Pomegranate, een likeur met een spannende smaak. Bovendien laat de granaatappel, hét fruit met antioxidanten, de kruidige aroma’s van Bols Genever prachtig tot hun recht komen.”Ook van de ‘liefdescocktail’ van Bols is het recept eenvou-dig: in een longdrinkglas met veel ijs een ruime ‘shot’ Bols Genever, een wat kleinere shot Pomegranate, een halve shot citroensap en aftoppen met granaatappelsap.Deze cocktail heeft nog geen naam. Bols trakteert twaalf stelletjes met de meest originele ingezonden namen op een cocktail-wWorkshop voor twee personen in de ultramoderne Bols Bartending Academy in Amsterdam, uiteraard op Valen-tijnsdag, zondagavond 14 februari 2010. Ervaren trainers Rob Rademaker en Wouter Vullings zullen de workshop verzorgen. Voorafgaand aan de workshop krijgen de winnende koppels een tour door de naastgelegen House of Bols Cocktail & Ge-never Experience, waar zij de smaakvolle liefdescocktail in de indrukwekkende Mirrorbar geserveerd krijgen. De winnende cocktailnaam prijkt vanaf 14 februari tevens op de vaste cock-tailkaart van House of Bols, als nieuwe jenevercocktail. Nadere info: www.bolscocktails.nl.

Saint-AmourMet een naam als Saint-Amour vraagt een wijn er natuurlijk om gekoppeld te worden aan Valentijnsdag. Dat gebeurt dan ook sinds enkele jaren met Saint-Amour, volgens het Neder-landse pr-bureau Tot “de meest romantische van de tien Crus du Beaujolais. Deze fonkelende, robijnrode wijn met aroma’s van perzik, kersen, specerijen en wilde bloemen is een ware lust. Verwen je geliefde met deze verleidelijk fruitige, zachte wijn.”Saint-Amour is afkomstig uit het meest noordelijke gebied van de Beaujolais en met vijf procent van de totale jaarproductie van de Beaujolais -crus de kleinste Beaujolais-appellation.

De copywriters hebben hun pen in hartebloed gedoopt om de speciaal voor Valentijnsdag gecreëerde producten aan te prijzen. “Vier de liefde met Coebergh D’Amour” is bijvoorbeeld de aansporing bij een Valentijnscocktail met Coebergh en pure chocolade. “Deze zinnenprikkelende rode liefdesmix is fris en fruitig en bevat misschien wel

het belangrijkste ingrediënt om een vrouwenhart mee te veroveren: pure chocolade. In chocolade

zit fenylethylamine, dezelfde stof die aange-maakt wordt wanneer mensen verliefd zijn. De stof zorgt voor een euforisch gevoel. Verras een

ge-liefde

met Coebergh

D’Amour of vier onder het

genot van deze cocktail de dag van

de liefde samen met vriendinnen.”Het recept van Coebergh D’Amour is simpel. Vul een cocktailshaker met ijs. Voeg daar 30 ml. Coebergh, 15 ml. Bols Crème de Cassis en 7,5 ml. Martini Rosso aan toe. Mix het ijs en de drank ongeveer 10

seconden. Schenk dit alles

AdF-JAN-2010.indd 6 12-1-10 8:27


ken’. Daarbij behoort natuurlijk iedere zinspeling op de lustbevorde-rende werking van deze dranken achterwege te blijven…

WILLEM VERSTRAATEN

“Deze liefdevolle wijn werd vlak na de oorlog in 1946 in het leven geroepen en is vernoemd naar het gelijknamige plaatsje. In de jaren daarna hebben de Saint-Amour-producenten creatief inge-speeld op Valentijnsdag, door ieder jaar met een speciale cuvée voor romantici te komen. Deze fl essen zijn voorzien van een label met een cupido-ontwerp. Uiteraard is deze cuvée ook uiterst ge-schikt als bruiloftscadeau of voor andere romantische gelegenheden.”

Saint-Amour staat voor fi jne wijnen met tegelijkertijd een levendig en evenwichtig karakter. Een robijnrood glas met aroma’s van rood fruit, specerijen en wilde bloemen. Afhan-kelijk van de vinifi catiemethode die de producent gebruikt, produceert het gebied twee typen Saint-Amour. Enerzijds zijn er lichte, fruitige en tegelijkertijd complexe wijnen die jong worden gedronken, al ruim een jaar na de oogst; ze worden gemaakt door een snelle gisting toe te passen. Anderzijds zijn er krachtigere, vollere wijnen, met aroma’s van kirsch, spece-rijen en reseda. Deze wijnen zijn op hun best na vier tot vijf jaar oudering, afhankelijk van het oogstjaar.

Flirt met Licor 43In Madrid heeft Elroy Richter (24) een voorproefje genomen op het fl irten dat bij de dag van de liefde hoort. Hij deed dat beroepshalve: in een competitie die door Licor 43 was georga-niseerd, streed hij om de titel ‘Beste Flirttender 2009’, en die won hij. Het ‘fl irttenden’ maakt furore in de hippere uitgaans-gelegenheden. Daar fl irt de bartender met zijn klanten en maakt op die manier écht contact. Door de juiste mix van en-thousiasme, charme, kennis en uitstekende service wordt een fl irttender in staat geacht elke klant te ‘verleiden’. Flirttending is een nieuw fenomeen in Nederland en is hier geïntroduceerd door Maxxium Nederland, de distributeur van Licor 43. Elroy Richter scoorde in Madrid op alle fronten het beste. Vooral zijn grote inlevingsvermogen, zijn productkeuze en feit dat hij te allen tijde ontspannen overkomt, oogstten lof. “Medi-terrane likeuren zijn sterk in opkomst in de cocktailscene. Als je het mij vraagt, zijn dat heerlijke cocktails om bij te fl irten,” aldus Elroy Richter. Hij nam vol trots, als eerste winnaar, de Flirttender 43 award mee terug naar Nederland.In de door Elroy Richter gecreëerde fl irtcocktail zorgt cran-berrysap voor de rode kleur van Valentijn.Voor meer info: www.licor43.nl.

Al met al keuze genoeg in dranken die speciaal geschikt zijn voor Valentijnsdag. Voor de detaillist kans om zich te profi leren als geschenkenspecialist, met een opvallende display van ‘liefdesdran-

“Deze liefdevolle wijn werd vlak na de oorlog in 1946 in het leven geroepen en is vernoemd naar het gelijknamige plaatsje. In de jaren daarna hebben de Saint-Amour-producenten creatief inge-speeld op Valentijnsdag, door ieder jaar met een speciale cuvée voor romantici te komen. Deze fl essen zijn voorzien van een label met een cupido-ontwerp. Uiteraard is deze cuvée ook uiterst ge-schikt als bruiloftscadeau of voor andere romantische gelegenheden.”

Stimulans voor cocktailspecialisten E N C O P Y W R i T E R S

AdF-JAN-2010.indd 7 12-1-10 8:27

wWhisky Festival Noord-Nederland opent kenniscentrum

Importeurs enthousiast over initiatief

Dat Nederland een volwassen whiskymarkt is, valt onder

meer af te lezen aan het succes van festivals in deze sec-

tor. in november trekt het internationale Whiskyfestival

in de Leidse Pieterskerk drommen liefhebbers uit het hele

land – en diverse buitenlanden -, en ruim vier maanden la-

ter is ook het Whisky Festival Noord-Nederland (WFNN)

alweer in staat drie dagen lang een grote kerk te vullen

met een enthousiast publiek; op vrijdag 26, zaterdag 27

en zondag 28 maart kan het eerste lustrum gevierd wor-

den in de groningse Der Aakerk.

zijn met beelden van de diverse distilleerderijen, de Speyside Cooperage en de wonderschone natuur van Schotland en de andere whiskylanden.”Met speciale masterclasses en minicursussen worden nieuwe whiskydrinkers in het kenniscentrum op het festival in Groningen wegwijs gemaakt in de whiskywereld. “Daarbij worden verschillen tussen de whisky’s uitgelegd lop basis van de verschillende productiewijzen. Zo leren de bezoekers wat de kenmerkende verschillen zijn tussen bijvoorbeeld Schotse whisky en Ierse en Amerikaanse whiskey, en tussen blended, malt, single malt en single cask whisky.”

‘White Dogs’Primeurs zijn er ook op het noordelijke whiskyfestival. Met trots kondigt de organisatie de komst aan van Jimmy Rutledge, ook wel ‘Mister Four Roses’ genoemd. “Jimmy is een icoon uit de bourbonindustrie, en het wordt de eerste keer dat hij naar een Nederlands whiskyfestival komt,” stelt Albert Heidema met trots.Rutledge is zijn hele werkzame leven actief geweest in bour-bon. Sinds 1995 is hij master distiller bij Four Roses. Op alle drie de dagen van het WFNN gaat deze expert op het gebied van de bourbonproductie een masterclass geven waarbij niet alleen zijn ‘eigen’ bourbons de revue passeren, maar ook diverse distillaten van collegastokers, onder het motto dat Kentucky kenmerkt: samen sterker dan alleen. Tijdens de masterclasses wordt een unieke gelegenheid geboden om een variatie aan Four Roses te proeven, waaronder de klassieke

straight bourbon, de single barrel en de small batch.

Het internationaal toonaangevende bourbonmerk wordt gekenmerkt door subtiliteit en volheid. “Die ontstaan al in het eerste stadium van de productie,” legt Albert Heidema uit. “Met gebruikmaking van vijf giststammen en twee ‘mash bills’ worden maar liefst tien verschillende ‘white dogs’ – zo wordt de nieuwe ‘spirit’ in de Verenigde Staten genoemd - gedistil-leerd. Acht daarvan gaan in de standaardversie, de andere twee worden gebruikt voor speciale expressies, zoals de ‘small batch’ en ‘single barrel’. Dat is uniek in de Amerikaanse whiskey-industrie. Dankzij de contacten die onze adviseur Hans Offringa in de Verenigde Staten heeft, konden wij deze absolute primeur voor ons eerste lustrum vastleggen.”Nadere informatie: www.fourroses.us.

Het vijfjarig bestaan van het WFNN wordt door de organisatie aangegrepen om zich op hoog professioneel niveau te profi-leren. Naast de vele stands van importeurs en aanbieders van whiskygerelateerde producten, wordt in het laatste weekend van maart op het festival een kenniscentrum ingericht, met diepgaande informatie ten behoeve van handel en consumen-ten. “Dit fenomeen is nog niet eerder zo neergezet,” aldus

Albert Heidema, binnen het bestuur van het WFNN verant-woordelijk voor pr en communicatie. De importeurs zijn zeer enthousiast over dit initiatief en verlenen er dan ook alle medewerking aan.”

MasterclassesHet Kenniscentrum WFNN richt zich zowel op beginnende als op ervaren whiskydrinkers. “Onder de vele duizenden bezoe-kers lopen veel mensen rond die voor het eerst een dergelijk evenement bezoeken,” licht Albert Heidema toe. “Velen van hun zouden graag meer van het proces van whisky maken en proeven willen weten. Op het lustrum van het WFNN gaan we deze mensen, indien gewenst, opvangen en begeleiden. In het kenniscentrum dat we inrichten, kan men de basis van het hele proces aanschouwen. Er zal een continue filmvertoning


Bourbon-icoon N A A R E E R S T E L U S T R U M W F N N

AdF-JAN-2010.indd 8 12-1-10 8:27


WandelingenNieuw fenomeen op het WFNN zijn whiskywandelingen. “Onder begeleiding van een deskundige gaan liefhebbers in groepjes van ongeveer vijf langs een aantal stands die speciaal zijn ingericht voor groepsbezoek. We verwachten dat juist bij de beginnende liefhebbers veel belangstelling zal bestaan voor deze leerzame wandelingen.”Hoofdsponsor van het WFNN is Hotel Restaurant Veldenbos in Nunspeet, bekend om zijn whiskybar en winnaar van de hore-ca-award van de Scotch Single Malt Whisky Society. Die laatste geeft ook dit jaar weer acte de présence. Vorig jaar vierde Ad de Koning, directeur van de SSMWS, op de festivalzaterdag in Groningen zijn 70-ste verjaardag, en ook dit jaar mag verwacht worden dat hij zich zal laten kennen als ‘Mister Whisky’, met zijn enthousiasmerende verhalen over ‘uisge beatha’.

Voor het laatste nieuws over het programma: www.wfnn.nl.

Whisky Festival Noord-Nederland opent kenniscentrum

in 2009 vierde ‘Mister Whisky’ Ad de koning op het WFNN zijn 70-ste verjaardag. (Foto’s Dennis Mulder)

Overzicht van het vorige WFNN in de groningse Der Aakerk.

AdF-JAN-2010.indd 9 12-1-10 8:27

rRetrotrend goed voor oud-Hollands gedistilleerd

Hollands Genoegen in Delfts-blauwe kruik

in wisselvallige tijden slaat al gauw de retrotrend toe. kijk naar de hoeveelheid nostalgische plaatjes uit de

jaren ‘vijftig van de vorige eeuw in de media, en je weet dat de consument het moeilijk heeft in het hier en

nu. De klok ruim een halve eeuw terugzetten gaat natuurlijk niet. Maar de hernieuwde belangstelling voor

de tijd van zuilen en ‘old fi nish’ speelt de Nederlandse distillateurs wel in de kaart. Plotseling is het niet meer

oubollig als je thuis een kruik met een oud-Hollandse drank op tafel zet.

al enige tijd rond met het idee om iets totaal anders te gaan ontwikkelen, iets dat helemaal niets te maken heeft met krui-den, berenburg of familietraditie. Een ander product, voor een andere doelgroep, met een totaal andere uitstraling, gewoon zelf bedacht en lekker van nu; hip, stoer, gezellig, maar bovenal gewoon lekker. Ouderwetse gezelligheid in een kruik en toch zo ontzettend van nu!”Maar ook van toen: het basisingrediënt is het klassieke ‘bak-kie leut’ dat onverbrekelijk met de Nederlandse gezelligheid verbonden is.

Lekkers bij de koffi eHet idee van de eigentijdse koffi elikeur is ontstaan in het dorpscafé in Easterlittens. “Een gezellig donkerbruin café waar je na het eten enorm verwend wordt met allerlei lekkers bij de koffi e. De smaakbeleving van koffi e, pure chocolade en soft-mints was zo bijzonder dat ik toen gelijk zei: ‘Dit is het, zo gaan we het doen!’ De periode daarna was ronduit machtig. In een paar maanden tijd is er met onder andere potten koffi e, plakken chocola en zakjes soft-mints een lekkerke zachte kof-fi elikeur ontwikkeld.”In december werden de eerste kruiken Hollands Genoegen af-gevuld. “Een prachtig gezicht; de bottellijn vol hoogglans witte kruiken met Delfts-blauwe bedrukking en knalrode dop. Even denk je dat je niet in de distilleerderij van de Weduwe Joustra bent, maar we zijn er wel, en deze kruiken worden gevuld met een spiksplinternieuwe koffi elikeur.”Na een jaar ontwikkelen, werd er feestelijk koffi e met Hol-lands Genoegen gedronken. Een bijzonder moment in een distilleerderij die tot voor kort vrijwel alleen bekend stond vanwege haar berenburg.

De moderne slijterij verschilt fundamenteel van de duistere winkel met de deur op de hoek – zo kon de klant ongezien door kennissen wegglippen met zijn in vloeipapier gewik-kelde fl es sterke drank – van begin vorige eeuw. Maar voor de drankenspecialist met oog voor de markt biedt de retro-trend actuele verkoopkansen. Zonder nu te nadrukkelijk een crisissfeer te creëren – ‘Hoezo crisis?’ vragen 80-plussers zich af met de crisis van de jaren ’30 in hun herinnering -, mo-gen in het assortiment weer dranken fi gureren waarvoor de kosmopolitische consumenten van nu tot voor kort hun neus nog ophaalden. Oude jenevers, vruchtendranken, kruidenbit-

ters, advocaat: het kan allemaal weer in de winkel, met als bijkomend voordeel dat de meeste ‘vaderlandsche’ dranken hooggradig zijn en dus uitsluitend verkocht mogen worden in de drankenspeciaalzaak.

innovatieEen opvallend voorbeeld van een product dat perfect aansluit bij de retrotrend is Hollands Genoegen, waarvan vorige maand de eerste exemplaren van de bottellijn van Weduwe Joustra in Sneek schoven. De Friese stad ligt weliswaar niet in Holland, maar Heleen Sonnenberg heeft bewust voor de benaming van haar nieuwste creatie gekozen. “Het idee van de Hollandse uitstraling zat al in mijn hoofd,” vertelt ze. “Ontwerpster Anne Marie Jetten uit Den Haag, bekend van de Hollands Trots-col-lectie van Douwe Egberts, heeft prachtig gevisualiseerd wat ik in gedachten had en samen zijn we tot dit uiteindelijke concept gekomen.”Sinds ze het roer overnam van haar vader Jaap, heeft Heleen Sonnenberg al een aantal innovatieve producten uitgebracht waarmee Weduwe Joustra nieuwe uitstraling kreeg. “Ik liep

Markt vraagt om ouderwetse g E Z E L L i g H E i D


AdF-JAN-2010.indd 10 12-1-10 8:27

voor oud-Hollands gedistilleerd


VriendinnenHeleen Sonnenberg stelt vast dat het goed gaat met ‘haar’ distilleerderij. “Een jaar geleden is er is een tweede bottellijn bijgekomen, zodat we nu nog beter aan de vraag kunnen voldoen en onze positie op de Nederlandse markt kunnen verstevigen. Maar de tijd verandert, de smaak verandert en de markt beweegt, dus het is gewoon tijd voor iets nieuws, en dat is volgens mij goed gelukt.”Dat wordt bevestigd door Marc van Gulick van Land-goed Lauswolt. “Hij proefde mee geproefd in de eerste fase en gaf het mooist denkbare compliment: ‘Bijzonder dat de smaak zo intens blijft ondanks het lagere alco-holpercentage’.” Een goede vriend van Heleen Sonnen-berg, een echte berenburgliefhebber, reageerde eerst geschokt: “Maar Heleen, dit ga je toch niet verkopen? Dit lijkt niet op jullie berenburg, wat is dit in gods-naam?” Dat was precies wat de maakster horen wilde. “Prachtig!” reageerde ze. “Dit moet ik hebben. Als de Joustradrinker dit gaat drinken, graaf ik mijn eigen graf. Jij moet berenburg blijven drinken. Als mijn vriendin-nen het maar lekker vinden, dan gaat het goed.”En die vriendinnen bleken het heerlijk te vinden. “Zij stonden dan ook aan de bottellijn om de eerste dozen Hollands Genoegen te vullen. We zijn te klein om met een grootscheepse reclamecampagne te komen. Maar mijn vriendinnen vertegenwoordigen wel de ultieme doelgroep.” En nu maar hopen dat de boodschap landelijk overkomt.

Heleen Sonnenberg diversifi eert: naast haar berenburg heeft ze een bijzondere koffi elikeur ontwikkeld.

De eerste ‘oogst’ van Hollands genoegen.

AdF-JAN-2010.indd 11 12-1-10 8:27

Gemeenschappelijke factor in het leven van de beroemdheden die door het grootste whiskymerk ter wereld aangezocht zijn voor een campagne, is hun onvermoeibare toekomstgerichtheid. Die sluit aan bij het merkbeeld van Johnnie Walker: een man die de pas er flink in houdt. Dat doet Rutger Hauer ook al 65 jaar. Niet alleen sinds hij in de tv-serie ‘Floris’ doorbrak als acteur, maar ook op andere terreinen. De man die in vele Hollywoodfilms schitterde, steunt bijvoorbeeld met zijn Rutger Hauer Starfish Association zwangere vrouwen en kinderen met Aids/HIV. Andere internationale grootheden die in ‘Walk With Giants’ optre-den, zijn de veelzijdige ondernemer Richard Branson, het reclamege-nie John Hegarty en de Britse ontdekkingsreiziger Ranulph Fiennes. Interviews met de ‘Johnnie Walker Giants’ zijn te zien op www.john-niewalker.com en www.facebook.com/johnniewalker. Daarin vertelt Rutger Hauer onder meer over zijn geloof in toeval. “Je moet wel de hele dag wakker blijven om het toeval te herkennen en kansen te grijpen die daaruit voortkomen.”

Rutger Hauer houdt de pas er flink in.

Onlangs presenteerde master-blender Jean-Marc Olivier in Jarnac de nieuwste creatie van het cognachuis dat hij leidt: L‘Essence de Courvoisier. Het is een compositie van meer dan honderd bijzon-dere eaux-de-vie van Grande Champagne en Borderies. Sommige daarvan zijn bijna een eeuw oud, terwijl een groot deel van de distillaten afkomstig is uit de jaren ’70 en ’80.Om het unieke karakter van deze ‘essentie van Courvoisier’ te onderstrepen, is het product gevat in een kristallen karaf van het Franse merk Baccarat. Elk exemplaar is met de hand gemaakt en genummerd. De relatie met Napoleon wordt verbeeld door de kurk; die is geïnspireerd op de ringen die Napoleon indertijd bij wijze van waardering aan zijn generaals gaf.

gevraagd naar de internationaal meest bekende Neder-

landse acteur zullen negen van de tien Nederlanders met

Rutger Hauer voor de dag komen. De roem van de Ne-

derlander met de kenmerkende blauwe ogen is ook het

whiskymerk Johnnie Walker niet ontgaan. Hauer is samen

met een select gezelschap van mannen die wereldwijd tot

icoon zijn uitgegroeid, verkozen tot ‘whisky giant’.

Rutger Hauer‘whisky giant’

De essentie van Courvoisier

Over een half jaar zal het eerste fluitsignaal klinken in deopeningswedstrijd van de Wereldkampioenschappen Voetbal 2010. Het zal het grootste evenement worden dat ooit op het Afrikaanse continent is gehouden. Daarop wordt ingehaakt door de Zuid-Afrikaanse creamlikeur Amarula, als ‘Official Licensed Product’ van de FIFA World Cup. Voor deze gelegenheid is een speciale editie uitgebracht van de wereldwijd scorende creamlikeur; Amarula is nummer 1 in likeuren op het Afrikaanse continent en wereld-wijd nummer 2 in creamlikeuren.In 2008 won Amarula voor het derde opeenvolgende jaar de gouden medaille in zijn klasse tijdens de International Wine and Sprits Competition in Londen. De jury was lovend over “de opwindende aroma’s en tropische tonen van choco-lade, vanille, koffie en een hint van citrusvruch-ten.” Vanaf 1 december 2009 wordt Amarula op alle intercontinentale vluchten van de KLM geschonken in combinatie met Zuid-Afrikaanse menu’s van chef kok Margot Janse van restau-rant Le Quartier Francais in Franschhoek.Amarula wordt puur gekoeld of met ijs gedron-ken, maar is ook geschikt als ingrediënt voor cocktails, longdrinks en shooters, met name Springbokkie. Voor receptuur: www.amarula com.

Amarula en WK Voetbal 2010

AdF-JAN-2010.indd 12 12-1-10 8:27

spiritsHigh


Catherine Malandrino is een Franse modeontwerpster die veel succes heeft in Amerika. Het Franse likeurmerk Cointreau heeft haar de aan-kleding laten verzorgen van een ‘limited edition’ die ter gelegenheid van de feestdagen werd uitgebracht om de kwaliteitsuitstraling van het merk kracht bij te zetten. Malandrino heeft de fl es een ultra-vrouwelijk karakter gegeven door deze in een ‘korsetje’ van ragfi jn metalen kantwerk te steken. Het resultaat doet het uitstekend in een sfeer van glitter en glamour, het handelsmerk van Catherine Malandrino. Zij vestigde zich in 1998 in New York, waar haar supervrouwelijke ontwerpen al snel populair werden. Haar defi nitieve doorbraak als modeontwerpster kwam in 2000 toen Madonnahaar oog liet vallen op een van haar creaties, een jurk gebaseerd op de Amerikaanse vlag. Inmiddels mag Malandrino sterren als Halle

Berry, Julia Roberts en Sarah Jessica Parker tot haar vaste klanten rekenen. Er werd zelfs een scène van ‘Sex and the City’ opgenomen in haar boetiek.Cointreau werd rond 1920 populair in Amerika. De heldere sinaasappellikeur bleek een uitsteken-de basis voor cocktails te zijn en vormt nu nog

de ruggengraat van wereldberoemde cocktails als margarita, sidecar en cosmopolitan.

Vrouwelijke consumenten vormen de primaire doelgroep van

het merk. Ook steeds meer Nederlandse vrouwenbestellen Cointreau-cock-tails, zoals de cointreaupo-litan, met cranberry- encitroensap. Recent lanceer-de Cointreau een nieuw ‘women only’-concept, Cointreau Rendezvous Privé, een privé cock-tailparty voor een tiental vriendinnen, waarbij een professionele shaker bij de gastvrouw thuis cocktails bereidt. Hij brengt alle benodigdheden mee, zoals shakers, fruit, sappen en cocktailglazen. Zelf shaken mag ook. Insteek is dat ook de dames zelf cocktails leren shaken.Cointreau wordt in gedis-

tribueerd door Maxxium Nederland. Nadere info:

www.cointreau.nl

Zelden zal een drank aangeprezen zijn vanwege zijn “geur van oude sokken en seks”. Die terminologie sprong er dan ook uit in het persbericht bij de lancering van een drietal truffelbrandewijnen op de Nederlandse markt door het in Rotterdam gevestigde Tartufi no Benelux. Het bedrijf is gespecialiseerd in truffelproducten. “Truf-fels zijn een manier van leven. Voor iemand die nog nooit een truffel heeft geroken of geproefd, is de eerste kennismaking heel bijzonder. Kenmerkend voor de truffelbrandy’s die wij exclusief voor de Benelux distribueren, is het expressieve, intense en verleidelijke aroma.”De witte truffel in de Tartufi no-brandewijnen is afkomstig van het schiereiland Istrië in Kroatië. “Het is een uniek product, exotisch en luxueus, vergelijkbaar met zeldzame kaviaar en champagne millé-simé. De truffelbrandewijnen die wij aanbieden, zijn op traditionele wijze gemaakt zonder conserveringsmiddelen.”Het gamma van Tartufi no omvat drie types: Original, After Dinner en Gold. De laatste bevat niet alleen witte truffel en acaciahoning, maar is ook verrijkt met 24-karaats goudvlokken. Voor meer informa-tie: www.tartufi no.nl.

Truffelbrandewijn met goud

Cointreau in korsetje

AdF-JAN-2010.indd 13 12-1-10 8:28

Door CaeCil Gerrits KQmMooiewhiskyoogst

in 2009

Whiskynotities

Bij het schrijven van deze column realiseer ik mij dat er een

veelbewogen whiskyjaar achter de rug is. Het nieuwe jaar

staat weer voor de deur te trappelen, en het is al volop

van start gegaan als deze column verschijnt. in de laatste

maanden van 2009 heeft de whiskyindustrie trouwens niet

stilgestaan. Bij vele distilleerderijen is er hard aan gewerkt

om voor het eind van het jaar 2009 nog enkele nieuwe

producten op de markt te brengen.

Zo is vrij recentelijk Highland Park Distillery erg druk in de weer geweest met nieuwe releases van drie zeer bijzondere bottelingen. Het betreft onder meer een prachtige maar erg dure Vintage Single Malt uit 1964, gemaakt uit slechts twee vaten, met een maximum oplage van slechts 290 flesjes bij een alcohol-sterkte van 42,2 procent. De adviesverkoopprijs bedraagt zo’n slordige 4300 euro. De Vintage Single Malt uit 1968 met een beperkte oplage van zo’n 1550 flessen heeft een alcoholsterkte van 45,6 procent. De verkoopprijs van deze fles be-draagt circa 2500 euro. Deze vintage 1968 is een ‘vatting’ van acht verschillende vaten. De consument zal dus voor de aanschaf van een van deze twee flesjes flink in de buidel moeten tasten, maar krijgt dan ook wel wat.

Daarnaast is er door Max MacFarlane, de whiskymaker bij Highland Park, een 15 jaar oude whisky gemaakt die de naam Earl Magnus draagt. Deze Earl Magnus is genoemd naar de prachtige kathedraal in Kirkwall op de Orkney-eilanden, die op een steenworp van de distillery ligt. Voor de samenstelling van deze nieuwe release gebruikte hij meerdere soorten Highland Park. De spirit in deze vaten werden al in het jaar 1992 gedistilleerd. De alcoholsterkte bedraagt 52,6 procent. Earl Magnus is

goudkleurig met hints van tropisch fruit, honing en wat turf in de neus. De afdronk is ‘medium bodied’, met een lichte toon van kruidig-heid en veel vanille.

Nieuwe releases van H i g H L A N D PA R k


AdF-JAN-2010.indd 14 12-1-10 8:28


Competition als bij de Ian Mitchell Trophy won Lagavulin eerder al goud.

Gebruiksadvies van de marketeers achter de succes-volle Islay malt: serveer Lagavulin eens bij een goede blauwschimmelkaas, bijvoorbeeld roquefort, met toast.Drambuie lanceerde de ‘Special Royal Legacy of 1745’ en won hiermee in Cannes een gouden me-daille. Deze ‘special edition’ is buiten de standaard Drambuie alleen verkrijgbaar op dutyfree shops op een alcoholsterkte van 46 procent. De retailprijs bedraagt circa 145 euro per fles, maar het gaat dan ook om een bijzondere versie van de bekendste whiskylikeur.

SlogansGlenDronach Distillery lanceerde enkele dagen voor de Kerst een 3-pack minisetje. In deze driehoekachtige verpakking zit-ten miniatuurtjes van de 12, de inmiddels beroemde 15 jaar oude en de complexe 18 jaar oude verpakt. Via de groothandel is dit minisetje volop leverbaar. Alistair Walker, regionaal sales director van GlenDronach, vertelde dat deze miniset de speci-aal op de markt is gebracht voor de consument met de slogan

‘Try before you buy.Een prachtige slogan is ook ‘The spirit that dare not speak its name’. Daarmee wordt verwezen naar Glen-glassaugh, een naam die bij vele whiskyliefhebbers vol-komen onbekend is. De distilleerderij is nu eigendom

van The Scaent Holdings en staat onder de bezielende leiding van Stuart Nickerson en Graham Eunson. Zij lanceerden onlangs een wel heel erg vreemde botteling met genoemde slogan. De spirit werd in 2008 gedistilleerd, en er zijn slechts 8160 flesjes van een halve liter van gebotteld. Officieel mag het geen whisky heten, omdat het distillaat jonger is dan drie jaar. Zoals men mag verwachten, is deze spirit kris-

talhelder. Het karakter is verrassend mild en zoet, met enige kruidigheid in de neus en afdronk.Glenglassaugh Distillery kent een vreemde geschiedenis. Ze is gebouwd in 1875 en in 1890 overgenomen door Highland Dis-tilleries. In 1907 werd de distilleerderij gesloten, en in 1931 weer geopend. Slechts vijf jaar later gingen deuren alweer dicht tot 1956. Van 1956 tot 1960 werd het bedrijf compleet verbouwd en voorzien van nieuwe ketels. Vanaf 1960 bleven de deuren 26 jaar lang geopend, en er werd volop geproduceerd. In 1986 ging het hangslot weer op de poort totdat de huidige eigenaren de distilleerderij in 2008 overnamen.

Het is duidelijk: in de whiskywereld heeft men de laatste maanden van het jaar 2009 niet stilgezeten. Er is weer veels moois uitgebracht, en daar blijven de master distillers en de marketeers van de whiskyhuizen ook in dit nieuwe jaar onge-twijfeld mee bezig. Ik blijf de lezers graag ook in dit nieuwe enerverende whiskyjaar van de nodige informatie voorzien. Graag maak ik van de gelegenheid gebruik om allen een goed, succesvol, gezond en maar bovenal een rijk whiskyjaar toe wensen.

Slainte!

Nieuwe manGlenlivet Distillery lanceerde tijdens het whiskyfestival in Leiden de nieuwe aanwinst in de Cellar Collection. Lezers die

het festival hebben bezocht, hebben wellicht de mogelijkheid gehad om deze nieuwe release te mogen proeven. Het is een nieuwe expres-sie in de grote range van Glenlivet. Deze botteling uit 1973 is echter gemaakt door de nieuwe master distiller Alan Winchester. Alan werkt al vele jaren bij deze distilleerderij, maar maakte onlangs een mooie promotie tot ‘new man behind the spirit’. Van Alan valt de komende jaren dus veel te verwachten. De nieuwe Vintage 1973 is een samenstel-ling van slechts drie overgebleven vaten uit 1973. De rijping

vond plaats op Amerikaanse

‘hogsheads’ en sherryva-ten. De neus heeft schitte-rende tonen van sinaasappelen gecombineerd met een hint van lichtzoete sherry, gevolgd door mooie fruittonen. De smaak is perfecte in balans en mondvullend. Kenmerkend is de dropachtige smaak, gevolgd kaneel, gember en anijszaad. Helaas is deze whisky slechts in een beperkte oplage van 853 flessen verkrijgbaar. Echter, de flessen zijn wel individueel en handmatig genummerd en afge-vuld op een alcoholsterkte van 49 procent.

PrijzenOp hetzelfde Leidse whiskyfesti-val is Lagavulin 16 years verkozen tot beste geturfde single malt van 2009. De prijzenkast van deze whisky vult zich gestaag. Zowel bij de International Wine and Spirit

AdF-JAN-2010.indd 15 12-1-10 8:28

cComplete wijnwereld op ProWein 2010 Duitse trend naar lichtere wijnen

Wie verantwoordelijk is voor wijninkoop en persoonlijk wil kiezen, kan twee dingen doen: de wijngebieden

afreizen en beurzen bezoeken. in het eerste geval ben je vrijwel constant het land uit, want het wijnassorti-

ment bestrijkt zo langzamerhand de hele wereld. Voor de tweede benadering kun je dichter bij huis blijven.

Wijnen uit de hele wereld kunnen beproefd worden op hun verkoopwaardigheid op de ProWein, die van 21

tot en met 23 maart aanstaande weer plaatsvindt in Düsseldorf.

dan de supermarkt, en het sterrenrestaurant onderscheidt zich met de wijnkaart van het eetcafé. De formule van ProWein is er meer dan ooit op gericht de kanaalspecifieke selectie te ver-gemakkelijken. Onder het motto ‘Wine in Business’ worden de rode en witte wijnen op het centrale proefplein van de beurs voor het eerst gepresenteerd per afzetkanaal.

groei Duitse wijnHet spreekt vanzelf dat in Düsseldorf relatief veel ruimte is ge-reserveerd voor Duitse wijnen. De belangrijkste producenten uit de dertien aanbouwgebieden hebben stands op de beurs.

Overkoepelende organisaties als het Deutsches Weininsitut (DWI) en het Verband der Prädikatsweingüter (VdP) houden grote presentaties. Met nieuwe marketingconcepten wordt het beeld van de Duitse wijn voor de bezoekers opgepoetst.Internationaal groeit de belangstelling voor Duitse wijn de laatste jaren weer sterk. Dat heeft in hoge mate de gevolgen van de economische crisis verzacht. Weliswaar daalde de con-sumptie van Duitse wijn in het herkomstland vorig jaar licht, met ongeveer drie procent, maar dat werd gecompenseerd door de vergrote export.

“Net als in vrijwel alle wijnproducerende landen, hebben ook wij het afgelopen jaar een terugslag gehad,” stelt Monika Reule, directeur van het Deutsches Weininstitut. “Nog steeds is Duitse wijn in eigen land ruimschoots marktleider, met ruim 53 procent, tegen Italië en Frankrijk met ieder dertien procent. Maar de omzet daalde licht. Daar staat tegenover dat Duitse kwaliteitswijnen internationaal steeds meer de aandacht

Het internationale karakter van de jaarlijkse ProWein spreekt uit de cijfers. Het aantal exposanten ligt rond de 3100, en ze brengen wijnen mee uit zo ongeveer iedere wijnstreek van de wereld. Het bezoekersaantal overschrijdt de 35 duizend – allen beroepsmatig met wijn bezig -, en zo’n twaalfduizend daarvan komen van buiten Duitsland. Het gezaghebbende karakter van de beurs wordt onderstreept door de komst van een duizendtal gespecialiseerde journalisten uit de hele wereld.In de loop van de afgelopen decennia heeft ProWein een vaste plaats verworven in de agenda van inkopers van wijn uit alle belangrijke afzetlanden. “ProWein was in 2009 internationaal

gezien de enige beurs die veel meer bezoekers trok dan het jaar daarvoor,” stelt Wilhelm Niedergöker, algemeen directeur van de Messe Düsseldorf, vast. “En deze bezoekers waren ook nog eens zeer positief over de beurs. Dit resultaat onderstreept de leidende positie van ProWein.” ‘Wine in Business’Het handelsmerk van ProWein is de centrale proeverij. Die wordt georganiseerd in samenwerking met de gerenommeerde uitgeverij Meininger en is uniek qua omvang. Ieder jaar staan meer dan duizend wijnen open om geproefd te worden. De bezoeker kan in alle rust een selectie maken van interessante wijnen en vervolgens op de stands van exposanten een inkoop-gesprek voeren.Professionele wijninkoop is geen kwestie van persoonlijke smaak, maar van een goed inzicht in de smaak van de afnemers waarop het wijnassortiment van de ondernemer afgestemd moet worden. De wijnspeciaalzaak neemt andere wijnen op


Jonge wijnmakersV O O R L O P E R S i N E C O P R O D U C T i E

Presentatie per afzetkanaalO P C E N T R A L E P R O E V E R i J

AdF-JAN-2010.indd 16 12-1-10 8:28

Complete wijnwereld op ProWein 2010


zijn daarvan diverse vertegenwoordigd met een eigen stand, zoals ‘Message in a Bottle’ uit Rheinhessen, ‘Frank + Frei’ uit Frankenland, ‘Südpfalz Connexion’ en het ‘Barrique Forum’ van wijnmakers uit diverse regio’s die zich specialiseren in bar-riquewijnen.Nieuw op de beurs is ‘Generation Riesling’, een landelijk samenwerkingsverband van een tachtigtal jonge wijnboeren en belanghebbenden in de Duitse wijnhandel (www.generation-riesling.de). “Het DWI heeft deze groep in het leven geroepen om de jonge, hoogopgeleide en international georiënteerde generatie Duitse wijnmakers een gemeenschappelijk podium te bieden om zich wereldwijd te presenteren,” aldus Monika Reule.

PlanningProWein heeft een heldere indeling, die een efficiënte route-planning door de wijnwereld mogelijk maakt. Hal 3 herbergt Italië, Zwitserland, Griekenland en Oost-Europa. Duitsland bezet de hallen 4 en een deel van 5. In hal 5 is ook Frankrijk ondergebracht. Hal 6 is bestemd voor Spanje, Portugal en de overzeese gebieden. Oostenrijkse wijnen zijn te vinden in hal 7.ProWein wordt in Nederland vertegenwoordigd door Fair-wise. Deze organisatie biedt vakbezoekers in voorverkoop entreekaarten en catalogi aan mjet aantrekkelijke korting. Nadere informatie: www.fairwise.nl. Actuele informatie over de beurs: www.prowein.de.

trekken. De vraag is gegroeid, en er worden steeds meer suc-cessen geboekt op internationale wijnconcoursen.”

Trends Internationaal vormen biologische wijnen een groeisegment. Op de stand van het DWI op de beurs zet het wijnvakblad Weinwirtschaft biologische wijnen open die het hoogste scoorden op een vergelijkende proeverij die onlangs werd ge-houden. “De markt voor organische wijnen groeit snel,” aldus Ralph Dejas, directeur van Ecovin, de grootste organisatie voor organische wijnbouw in Duitsland. “We genieten nu van een stabiel klimaat. Duitsland is de grootste consumentenmarkt van de EU in deze sector. Maar voor een aantal producenten

van organische wijn speelt export een rol van toenemend belang.”Ecovin heeft becijferd dat in Duitsland op dit moment door rond de 550 producenten op ongeveer 4300 hectare organi-sche wijnbouw gepraktiseerd wordt, met het zwaartepunt in de aanbouwgebieden Rheinhessen, Baden en de Pfaltz.Een andere trend in wijnland Duitsland is die van lichtere wijnen. Het DWI heeft daar in competities een speciale prijs voor in het leven geroepen. “Daarmee wordt recht gedaan aan de ontwikkeling van het segment fruitige en aromatische zomerwijnen.”

SamenwerkingIn het ontstaan van nieuwe trends hebben jonge hoogopgeleide wijnmakers een belangrijk aandeel. Ze presenteren zich op de markt in diverse samenwerkingsverbanden. Op ProWein

Persoonlijke ontmoetingen vormen een belangrijk element in de beursformule.

Jonge wijnmakersV O O R L O P E R S i N E C O P R O D U C T i E

De beurs in Düsseldorf biedt unieke faciliteiten voor een wereldomspan-nende wijnproeverij.

De bijdrage van Oost-Europese landen aan inter-nationale wijnbeurzen neemt snel in omvang toe.

AdF-JAN-2010.indd 17 12-1-10 8:28

sSpanje:Zoals in zoveel klassieke wijnproducerende landen, staat

de wijnconsumptie in Spanje onder druk. De economische

crisis heeft daar vorig jaar nog extra aan bijgedragen.

Export krijgt daarom een steeds hogere prioriteit. Hoop-

gevend voor de nieuwe generatie wijnmakers is dat hun

wijnen internationaal in steeds hoger aanzien komen te

staan. grote investeringen in de techniek en het vakman-

schap in de bodega’s blijken niet voor niets te zijn ge-

weest.

vooruitzichten niet zo goed - de weersomstandigheden waren verre van ideal -, maar eind September en vooral in de eerste weken van oktober werkte het klimaat in alle opzichten mee, en in de meeste regio’s wordt gesproken van oogst van hoge kwaliteit. Het oogstvolume was over het algemeen flink lager dan het gemiddelde, en in de huidige marktomstandigheden is dat geen groot nadeel.Op ProWein kan een grote variatie aan Spaanse wijnen ge-proefd worden. Diverse thema’s worden uitgediept. Zo is er veel aandacht voor wijnen van de monastrell – in Frankrijk bekend als mourvèdre -, de Spaanse druif die een hoofdrol speelt in de nieuwe generatie rode wijnen die de international consument aanspreken vanwege met hun uitbundige fruitig-heid, hun toegankelijkheid en hun zeer redelijke prijs.

PrioratoOnder de exposanten zijn de producenten uit Castilië en León traditioneel het sterkst vertegenwoordigd, en ze komen dit jaar met veel nieuwe wijnen. Voor de bezoekers zeer interessant is het grote aantal aanbieders van wijnen met DO’s die nog be-trekkelijk onbekend zijn, zoals Arlanza, Arribes, Tierra de León en Tierra del Vino de Zamora. Genoemde gebieden hebben pas in 2007 hun Denominación de Orígen gekregen, en ze begin-nen nu in de export te scoren met wijnen van hoge kwaliteit. Dat geldt ook voor de bekende Catalaanse regio Priorato, die een collectieve proefzone bezet op ProWein.

Een nadere kennismaking waard zijn ook de wijnen uit An-dalusië. Het uitgestrekte gebied in het zuidwesten van Spanje is traditioneel bekend vanwege de sherry, maar producenten hebben zich op grote schaal op ‘gewone’ wijnen gericht; tussen aanhalingstekens, want gewoontjes zijn de tafelwijnen uit het sherrygebied allang niet meer.

Zoals in zoveel klassieke wijnproducerende landen, staat de wijnconsumptie in Spanje onder druk. De economische crisis heeft daar vorig jaar nog extra aan bijgedragen. Export krijgt daarom een steeds hogere prioriteit. Hoopgevend voor de nieuwe generatie wijnmakers is dat hun wijnen internationaal in steeds hoger aanzien komen te staan. Grote investeringen in de techniek en het vakmanschap in de bodega’s blijken niet voor niets te zijn geweest.

Na een lichte terugval van de export, liepen de exportcijfers voor Spaanse wijn eind 2009 weer op. Met een omvangrijke aanwezigheid op ProWein hopen de individuele producenten en de vertegenwoordigende organisaties van diverse regio’s die trend in 2010 te versterken.

MonastrellHet optimisme van de Spanjaarden kreeg een flinke ruggen-steun door de oogst van 2009. Eerder in het jaar waren de


In Nederland heeft het imago van Spaanse wijnen een snelle revolutie doorgemaakt. Werd het land vroeger gezien als bron van goed-kope en gemakkelijke wijn – met als voornaamste uitzondering Rioja -, nu is de boodschap doorgedrongen dat in vele Spaanse regio’s de wijnkwaliteit razendsnel stijgt, dat er zeer persoonlijke wijnen gemaakt worden door jonge ondernemers, en dat de uitmonstering van de flessen op het hoogste international niveau staat. Die boodschap is overtuigend over het voetlicht gebracht door Vinos de España. Dit promotiebureau van de handelsafdeling van de Spaanse ambassade stuurt met regelmaat een kist met een nieuwe oogst aan verrassende Spaanse wijnen naar trendsettende wijnschrijvers in Nederland.

innovatie en optimismei

AdF-JAN-2010.indd 18 12-1-10 8:28


en de Romeinse cesanese uit het zuiden van Lazio.Gepaard aan de herontdekking van oude druivensoorten vond ook een nieuwe benadering van de wijngaarden plaats. Er werd grootschalig geïnvesteerd in met name zuidelijke wijngaarden die potentieel boden voor de productie van kwaliteitswijnen met een internationaal aansprekende smaak en een bescheiden prijs, waarmee ze kunnen concurreren met het commerciële aanbod van het Zuidelijk Halfrond.

PrijsvervalAl dergelijke ontwikkelingen hebben Italië nieuwe kansen gegeven op de exportmarkt. Helaas heeft de economische crisis roet in het eten gegooid. Ondanks de lage opbrengst van de oogst van 2009, zijn de prijzen verre van gestabiliseerd. Van Noord- tot Zuid-Italië en van simple tafelwijn tot hoge DOCG, over de gehele linie is sprake van ingezakte prijzen, 20 tot veertig procent lager dan in 2008. Vele producenten, vooral de kleinschalige, zijn daardoor op de rand van de afgrond gebracht.De zwakke dollar maakt de zaak er ook dit jaar niet beter op. Amerika is vanouds het belangrijkste afzetgebied voor Italiaan-se wijnen, en de verminderde koopkracht van de dollar voor Europese importproducten heeft desastreuze gevolgen. Alle redden dus voor de Italianen om hun legendarische verkoopta-lenten op beurzen in stelling te brengen om nieuwe afnemers te veroveren met hun stijl en kwaliteit.

Originaliteit is een aansprekend kenmerk van alle Italiaanse cultuuruitingen, en die komt ook in de Italiaanse wijnen kleur-rijk tot expressie. Vanwege het grote belang van Italiaanse wijn op de Duitse markt, komen producenten in groten getale naar ProWein, van de individuele kleinschalige wiijnmaker tot de beroemde cantina, van exportgerichte marketingfirma tot regi-onale representant, van wijnmerk tot boetiekwijn, van ‘single vineyard’ tot ‘super Tuscan’. De Italiaanse deelname aan de beurs omvat maar liefst rond de zevenhonderd aanbieders, en is daarmee na de Duitse exposanten de grootste in omvang. De Italiaanse stijl wordt in onafzienbare variatie getoond, met wijnen van Santa Margheri-ta, Conte Collalto, Castello di Monsanto, Trabucchi, Magnas, Canalicchio di Sopra, Poliziano, Pavia Agostino, Planeta, om wat minder bekende namen te noemen naast grootheden uit Piemonte, Toscane en Veneto.

AuthenticiteitAuthentieke Italiaanse druiven hebben de afgelopen jaren voor een kleine revolutie in de Italiaanse wijnbouw gezorgd. Dank-zij de roep om authenticiteit die in vakkringen – wijnpers, sommeliers – klonk, gingen oenologen op zoek naar oorspron-kelijke druivensoorten, hun mogelijkheden voor de moderne wijnmarkt en de terroirs waarop ze het beste gedijen. Dat betekende de herontdekking van soorten als de rode nerello Mascalese van de hellingen van de Siciliaanse vulkaan de Etna

iItalië: originaliteit en variatie

Al sinds de Oudheid heeft italië de naam hét wijnland te

zijn, en in recente jaren hebben de eigenzinnige italia-

nen zich herbezonnen op de klassieke tradities van hun

‘enotria’. Dat heeft tot gevolg gehad dat internationaal

bekende druivensoorten naar het tweede plan verschoven

zijn en dat de traditionele druivensoorten weer een hoofd-

aandeel gekregen hebben. De resultaten kunnen in grote

verscheidenheid geproefd worden op ProWein.

Herontdekking vank L A S S i E k E D R U i V E N

Wijnlandschap in Piëmonte.

AdF-JAN-2010.indd 19 12-1-10 8:28

dDe ‘Nieuwe Wereld’: samen de markt op

Wijnen van buiten Europa hebben een vaste plaats ver-

overd in de verschillende afzetkanalen in de EU. Pro-

Wein biedt een unieke gelegenheid kennis te maken met

het enorme aanbod uit wat gemakshalve nog steeds de

‘Nieuwe Wereld’ genoemd wordt. Voor het eerst presen-

teren vijf prominente productielanden uit die wereld zich

gezamenlijk. Onder de vlag van de ‘New World Wine

Alliance’ komen Argentinië, Californië, Chili, Nieuw-Zee-

land en Zuid-Afrika naar de beurs met een omvangrijk pro-

gramma van proeverijen, seminars en workshops.

Henry, verantwoordelijke voor marketing bij de Australian Wine and Brandy Corporation.‘Het land van de shiraz’ heeft al een zo lange traditie in wijn-bouw en in effectieve bewerking van de international markt, dat het allang niet meer een van de zogenaamde ‘nieuwe wijnlanden’ genoemd mag worden. Merken bouwen is een van de zaken waarmee de Australiërs zich in wijn onderscheiden, maar regionale specialiteiten winnen ook terrein. Nog steeds is driekwart van de productie in handen van grote concerns als Constellation, Foster’s, Pernod Ricard en Australian Vintage, maar in het hogere segment van de export maken steeds meer gespecialiseerde wijn-‘estates’ internationaal naam.

Californië‘Booming business’, zo mag de wijnbouw in Californië wel genoemd worden. Zowel in productie als in marketing heeft de Amerikaanse staat een grote naam opgebouwd, niet alleen in de eigen Verenigde Staten, maar ook bij oenologen en marke-ters in Europa. De Californiërs zijn trendsettend, met pinot noir in koele klimaatomstandigheden, met duurzame wijn-bouw, met bag-in-box met wijn van hoge kwaliteit. Californische wijn kent een grote variatie aan druivensoorten. De belangrijkste zijn nog steeds chardonnay, cabernet sauvig-non en merlot, maar pinot noir, syrah en pinot grigio maken een snelle groei door. De afzet vindt voor tachtig procent in de USA plaats, maar de export groeit snel, waarbij de goedkope dollar voor een extra impuls zorgt. Van de export gaat de helft naar Europa, en het spreekt voor de Californische producenten dan ook vanzelf dat ze op Europese beurzen als ProWein staan.

World CupChili, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika completeren de pre-sentatie van de New World Wine Alliance op ProWein. Het success van Zuid-Afrikaanse wijnen op de wereldmarkt wordt gereflecteerd door het aantal exposanten op de grote stand op ProWein: eenderde meer. “Dat heeft natuurlijk ook te maken met de positieve uitwerking die de World Cup in Zuid-Afrika op de international verkoop van onze wijnen gaat hebben,” stelt Petra Mayer van het Duitse Informatiebureau voor Zuid-Afrikaanse wijn.

De alliantie van wijnmakers uit de Nieuwe Wereld zet actuele thema’s op de kaart als klimaatverandering, innovatie, wijn-bouw op grotere hoogte en duurzaamheid. “Nooit eerder is een dergelijke gezamenlijke presenatie van ons deel van de wereld vertoond,” stelt Michael Cox van Wines of Chile. Hij is van mening dat hiermee een unieke kans geschapen word om de terroirs, de complexiteit en de diversiteit van de Nieuwe Wereld aan wijnprofessionals over te brengen. “Dat zijn kwali-teiten die meestal geclaimd worden door de Oude Wereld van de Europese wijnlanden.”

BruggenhoofdenOndanks de crisis hebben de wijnstreken van de Nieuwe We-reld hun marktpositie in de wereld in 2009 over de hele linie weer kunnen verbeteren. Daarin hebben internationaal ge-richte wijnconcerns als Concha y Toro, Espiritu de Argentina/Chile, Gallo, Santa Rita, Trapiche and Montana een belangrijk aandeel gehad, maar ook kleinere huizen en handelsvertegen-woordigingen van de betrokken landen. Terwijl Zuid-Afrika, Californië, Chili en Australië al langere tijd bruggenhoofden hebben op de traditionele Europese markten, is Argentinië daar pas sinds kort zeer actief. Het grote wijnland ten oosten van de Andes produceerde tot kortgeleden vrijwel uitsluitend wijn voor gebruik in eigen land, maar is nu een rijzende ster in vele exportlanden. Grote troef daarbij is de malbec, een eigen druivensoort die stevige maar niet te moeilijke wijnen oplevert die bij een groot publiek in de smaak vallen. En Argentinië heeft inmiddels een tweede ijzer in het vuur: de torrontés. AustraliëAustralië maakt geen deel uit van de Nieuwe Wereld-alliantie. Het land komt naar ProWein met een eigen delegatie. “In 2009 waren we niet aanwezig, dus we willen onze terugkeer graag markeren met een eigen collectieve presentatie,” stelt Paul


Spectaculaire wijnbouw aan de voet van de Andes in Argentinië.

Californië: exportgroei dankzij goedkope dollar.

AdF-JAN-2010.indd 20 12-1-10 8:28

fundumAdVakblad voor de drankenbranche

sterk en fristot op de bodem

Bedrijf:

T.a.v.:

Adres:

Postcode:

Plaats:

Telefoon:

E-mail:

Datum:

Handtekening:

Deze bon kan in een envelop zonder postzegel naar: Uitgeverij Lakerveld bv, antwoordnummer 20014, 2290 VG Wateringen.

AdFundum is hét vakblad voor de drankenspecialist. Met elf keer per jaar het allerlaatste nieuws uit de branche, rake reportages en veel aandacht voor de mens achter het bedrijf.

in AdFundum leest u alles over marketing, merkconcep-ten, producten, leveranciers, beurzen, maatschappelijke ontwikkelingen, branchecijfers. En altijd geplaatst in een groter kader. Wat betekent dat nieuws voor ú, als dran-kenspecialist.

Nog geen abonnee van AdFundum? Dan hebben wij een aantrekkelijk aanbod voor u. Vul nu onderstaande bon in en u ontvangt 25 procent korting op de abonnementsprijs!

O Ja! Ik ben graag optimaal geïnformeerd over de drankenbranche. Noteert u voor mij een abonnement op AdFundum. Ik maak meteen gebruik van de welkomstkorting en betaal het eerste jaar € 46,90 in plaats van € 62,50.

Mijn hoofdactiviteit is:Slijterij MKBSlijterij GWBDrankenproducentDrankengroothandelAnders:

!

ADFUNDUM, HET DRANKENVAKBLAD MET DE POSITIEVE INSTEEK EN DE FRISSE BLIK

ABONNEREN KAN OOKVIA WWW.ADFUNDUM.NL

Abonnementen worden na een jaar automatisch verlengd. Opzeggen kan tot twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode. Aanbod geldig voor het jaar 2009

11 KEER PER JAAR

O Ik ontvang graag een gratis proefnummer van AdFundum. De uitgever mag mij na ontvangst van het blad per e-mail benaderen met de vraag hoe AdFundum is bevallen.

AdF-JAN-2010.indd 21 12-1-10 8:28

zaken


wijnMediterrane wijnenop Vinisud 2010Met een beetje goede wil schijnt er eind februari al een vriendelijk lentezonnetje aan de Franse zuidkust. Niet alleen een bonus voor de wijnvakmensen die de tweejaarlijkse Vinisud in Montpel-lier bezoeken, maar ook een demonstratie van het aangename klimaat van de regio. ‘Le Sud’ is niet voor niets gekozen als verzamelnaam voor de door de zon verwende wijnen van Langue-doc, Roussillon en Provence: de zuidelijke ligging van de wijngaarden geeft die wijnen een extra mee die door internationale wijnconsumenten gewaardeerd wordt.

Niet alleen de wijnen uit het zuiden van Frankrijk zijn in uitbundige verscheidenheid aanwezig op de vakbeurs Vinisud, die dit jaar plaatsvindt op 22, 23 en 24 februari. Producenten uit vrijwel alle wijngebieden rondom de Middellandse Zee komen naar de beurs in Montpellier, die een breed inter-nationaal vakbezoek trekt. Nergens kan een zo groot aanbod aan wijnen uit het mediterrane bekken in professionele sfeer geproefd worden, en Vinisud staat dan ook wereldwijd te boek als het podium voor de grootste wijnregio van de wereld. De gezamenlijke wijngaarden van de Middellandse-Zeegebieden zijn goed voor meer dan de helft van de wereldwijnproductie!De formule van de Vinisud is erop gericht een zo groot mogelijk aantal aanbieders in contact te brengen met potentiële afnemers uit de belangrijkste internationale wijnmarkten. Tijdens de vorige editie konden 33 duizend bezoekers ‘geklokt’ worden, die op de beurs 1650 exposanten aantrof-fen. Frankrijk was breed vertegenwoordigd met producenten uit Languedoc, Roussillon, Provence, de Rhônevallei, de Sud-Ouest en Corsica. Het beursaanbod werd gecompleteerd door producenten uit onder meer Spanje, Italië, Portugal, Tunesia, Turkije, Marokko en Algerije. Verwacht wordt dat de aantallen voor de komende editie nog hoger zullen liggen; vanaf haar ontstaan heeft de Vinisud een gestage groei in omvang gekend. Ook ditmaal wordt de beurs van toegevoegde waarde voorzien door deen programma van conferenties en themaproeverijen.Voor nadere informatie en inschrijving: www.vinisud.com.

Nieuwe Cumulus-wijnen bij Poot Regelmatig hangen wolken als grote katoenbollen in de lucht boven de streek rond het stadje Orange in New South Wales, in het achterland van Sydney aan de Australische westkust. Het team van poot Agenturen, agent voor het Australische wijnmerk Cumulus, heeft ze uitgebreid kun-nen fotograferen tijdens een recent bezoek aan het wijngoed van Cumulus Wines ter gelegenheid van de introductie van twee nieuwe topwijnen van het huis. Een koel klimaat en een hoge ligging van de wijngaarden vormen, gecombineerd met een hoog technisch vinfi catieniveau, de voornaamste factoren voor de kwaliteit van de Cumulus-serie. De nieuwe Chardonnay en Shiraz onder dit merk vormen er sprekende voorbeelden van. Ze zijn afkomstig van geselecteerde percelen in de wijngaarden tegen de berg Canobolas, waar een mi-croklimaat heerst dat zeer bevorderlijk is voor duurzame wijnbouw zonder gebruik van schadelijke chemicaliën. Alleen het beste fruit wordt gebruikt voor de twee nieuwe Cumulus-wijnen. De pluk geschiedt met de hand, en de wijnen worden in kleine partijen geproduceerd, uitsluitend in jaren met een oogst van de hoogste kwaliteit. De stevig gestructureerde wijnen hebben een groot aantal medailles verworven op toonaangevende wijnconcoursen.

De Chardonnay en Shiraz van Cumulus

Zuidelijke wijnen prominentop Vinnisud 2008.

AdF-JAN-2010.indd 22 12-1-10 8:28

Stamboom van ChiantiVorige maand werd in het wijnhuis van Ricasoli in Gaiole feestelijk een boek ten doop gehouden met oude afbeeldingen van de Chiantistreek. Centraal daarin staat een stamboom van de adellijke familie Ricasoli uit 1584. Het boek, samengesteld door Francesca Marchetti en Donatella Tognaccini en uitgegeven door het Centro Studi Storici Chiantigiani, geeft een beeld van de ontwikkeling van de Chianti in de periode van de Renaissance. De gravure van de stamboom van de Ricasoli’s bevindt zich in het kasteel van Brolio, zetel van de familie. Interessant in de gravure is volgens de samenstelsters van het boek vooral de afbeelding van de 42 lokaliteiten tussen Chianti en Valderna aan de voet van de stamboom. Het kasteel Brolio neemt daarbij een prominente plaats in. Interessant voor de modern lezer is vooral dat in het boek ook veel recente foto’s opgenomen zijn van de plaatsen die op de gravure van de stamboom voorkomen.

Neethlingshof bij Walraven|SaxSinds kort is Walraven|Sax in Breda Nederlands distributeur voor het Zuid-Afrikaanse wijnhuis Neethlings-hof Estate. Het huis beschikt over wijngaarden in de Stellenboschkloof in het hart van de Kaap, en heeft inter-nationaal een uitstekende naam opgebouwd met mooie wijnen. Om de nieuwe vertegenwoordiging onder de aandacht van de Nederlandse handel te brengen, heeft Walraven|Sax een kistje van drie wijnen samengesteld die kenmerkend zijn voor de kwaliteit van Neethlingshof, onder de naam ‘Short Story Collection’. Die titel is ge-kozen omdat de drie wijnen als het ware in kort bestek het verhaal van de geschiedenis en de fi losofi e van het Kaapse wijnhuis vertellen. De historie van Neethlingshof gaat meer dan driehonderd jaar terug, maar pas sinds ongeveer een halve eeuw legt het wijngoed zich toe op de productie van Kaapse wijnen van hoge kwaliteit. Daarvoor is nu de 34-jarige wijnmaker De Wet Viljoen verantwoordelijk. Zuid-Afrikaanse Pinotage Association, een organisatie die wereldwijd promotie maakt voor de wijnen van de pinotagedruif.

Stan Beurskens docent WijnacademieStan Beurskens heeft zich als docent verbonden aan De Wijnacademie. Beurskens (32) zal vooral begeleidingslessen van het Magister Vini-traject gaan geven. Door zijn gedegen theoretische kennis en praktijkervaring op het gebied van wijnbouw, zowel nationaal als internationaal, is hij een uitstekende aanvulling op het docententeam van De Wijnacademie.Stan Beurskens is eigenaar van Wijndomein St. Martinus in Vijlen (drielandengemeente Vaals), en is opgegroeid met wijnbouw. In 1988 plantte zijn vader Hans Beurskens op kleine schaal en op experimentele basis meer dan 70 druivenrassen aan op zijn Wijndomein St. Martinus. Acht jaar later nam Stan het bedrijf over, en inmiddels is het milieuvriendelijke domein meer dan zeven hectare groot. Beurskens: “Ik maak hier nu mijn eigen wijnen en heb een proeftuin waar experimenten worden gedaan met honderd aangeplante druivenrassen. In de nieuwe kelder, die vier verdiepingen onder de grond zal krijgen, zullen ook kwaliteitswijnen voor anderen worden gemaakt. Langzaamaan krijgen mijn dromen vorm.”Na zijn afgeronde studie procestechnologie op de universiteit van Wageningen deed hij tijdens zijn specialisatie vinifi catieonderzoek aan de (wijnbouw)universiteiten van Wageningen, Stellenbosch (Zuid-Afrika) en Geisenheim (Duitsland). Ook na afronding van deze master bleef het buitenland hem trekken. Inmiddels heeft hij ruim tien jaar ervaring, opgedaan in zowel de klassieke (Duitsland, Spanje, Frankrijk) wijnlanden als in de nieuwe wereld (Zuid-Afrika, Nieuw Zeeland).Het begeleiden van vakgenoten is Beurskens niet vreemd. Hij heeft zijn eigen adviesbureau en begeleidt mensen die een wijngaard hebben of willen beginnen. Tientallen wijngaardeniers in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Spanje, Zweden en Denemarken worden door hem geadviseerd in het hele traject van wijnbouw en vinifi catie. Tevens geeft Beurskens cursussen en opleidingen aan enthousiaste wijnproducenten die hun kennis willen verbe-teren op het gebied van oenologie en wijnbouw. “Lesgeven is een van de dingen die ik leuk vind. Het liefst aan mensen die al veel van wijn weten. Het begeleiden van mensen die het Magister Vini-traject volgen, is me dan ook op het lijf geschreven.”Voor meer informatie over Magister Vini en De Wijnacademie: www.magistervini.nl en www.wijnacademie.nl.

italia al DenteItaliaanse wijnen kunnen aan de tand gevoeld worden in combinatie met Italiaanse hapjes op het evenement Italia al Dente. Het vindt in het weekend van 6 en 7 maart voor de vijfde maal plaats in Loods 6 in het Amsterdamse Oostelijk Havengebied. Om het eerste lustrum te vieren, wordt onder de bezoekers een reis, inclusief vlucht, voor twee personen naar het Castello di Semivicoli in de Abruzzen verloot.Aan Italia al Dente nemen ruim veertig middelgrote bedrijven deel met een keur aan kwaliteitsproducten, rechtstreeks geïmporteerd uit bekende en minder bekende streken in Italië. Kwaliteitswijnen van gerenommeerde wijnimporteurs, kazen, vleeswaren, cho-colade, olijfolie, broden, truffelspecialiteiten, koffi e en pasta: het is allemaal te proeven op Italia al Dente. Vast onderdeel van de beurs is een wijnproeverij, in samenwerking met de wijnexposanten vderzorgd door Hein Sas.Nadere informatie: www.italia-al-dente.com

Ook ditmaal is een groot aantal Italiaanse wijnen te proeven op Italia al Dente.

Stan Beurskens docent Wijnacademie

The Owl Post vormt samen met The Maria en The Caracal ‘The Short Story Collection’ van Neethlingshof.

Wijnmaker De Wet Viljoen van Neethlings-hof Estate.

AdF-JAN-2010.indd 23 12-1-10 8:28

MKB kwetsbaar door financieringop groei Hoewel de financiële positie van driekwart van de MkB-bedrijven er eind 2008 goed uitzag, is het de vraag of de Nederlandse MkB-markt voldoende bestand is tegen de langdurige gevolgen van de economische crisis. “De finan-ciële buffers staan onder druk,” concludeert Deloitte op basis van het ‘SME kompas 2009’ dat de financiële prestaties van deze markt over 2008 in kaart brengt. “in ieder geval is de financiële uitgangspositie van 25 procent van de bedrijven slecht.”

Uit het onderzoek van Deloitte blijkt verder dat de omzetgroei eind 2008 nagenoeg al tot stilstand kwam. De operationele kosten bleven wel stabiel en het belastingklimaat voor de MKB markt verbeterde sterk. Deloitte publiceerde eind vorig jaar voor het eerst in Nederland het SME Kompas 2009. Het is een studie onder Nederlandse MKB-bedrijven naar de financiële performance over het boekjaar 2008. Voor deze benchmarkstudie heeft Deloitte Neder-land tien financiële kengetallen van ruim 2500 ondernemingen verwerkt. De studie richt zich op starters, jonge ondernemingen en bedrijven die al gedurende een langere periode actief zijn. Het SME Kompas is bedoeld om ondernemers inzicht te bieden in de prestaties van hun eigen bedrijf ten opzichte van het gemiddelde in de sector. “De meeste MKB-bedrijven hebben hun weer-standsvermogen de laatste jaren verbeterd,” licht Herman Roose, partner bij Deloitte, toe. “De sol-vabiliteit, de ratio die inzicht biedt in de financiële buffer van een onderneming, is in 2008 gestegen naar 32 procent (30 in 2006 en 2007). Vooral ondernemers die midden jaren tachtig startten, zijn financieel sterk; zij zagen de solvabiliteit in 2008 verbeteren tot 36 procent. De MKB-markt sloot 2008 af met een positief financieringsratio (126 procent) dat onder normale marktomstandig-heden voldoende is om groei te financieren.”Deze ratio’s bieden echter geen garantie voor de toekomst, omdat deze kengetallen passen bij eco-nomische groei. “Het onderzoek wijst uit dat de omzetgroei eind 2008 al sterk wegviel, en deze terugval zet in 2009 verder door. Dit knaagt aan de financiële buffers van de ondernemer en maakt het moeilijker externe financiering aan te trekken. Veel MKB-ondernemers zijn in het verleden dus (te) optimistisch gefinancierd.” Het is volgens Herman Roose van essentieel be-

lang voor MKB-bedrijven om te gaan sturen op de realiteit. “Ondernemers zijn van nature namelijk te optimistisch. Een maandelijkse financiële rapportage is nodig om het bedrijf door de moei-lijke tijd heen te loodsen. Ook de banken vereisen dit in toenemende mate.” Het SME Kompas laat zien dat grotere onderne-mingen – meer dan tien medewerkers - over het algemeen een groter beroep doen op externe financiering dan kleinere bedrijven. “De MKB-bedrijven die al geruime tijd bestaan – meer dan 25 jaar - scoren qua resultaat - netto winst - bene-den gemiddeld, maar hebben beduidend minder behoefte aan werkkapitaal.”

Philip de Ridder bij de ondertekening van het charter.

Heineken wil meer vrouwen in de top Door ondertekening van het charter ‘Talent naar de Top’ committeert Heineken Nederland zich, als eerste productiebedrijf in fast moving consumer goods, aan de inzet voor een betere mix van mannen en vrouwen in het topma-nagement. Heineken stelt zich ten doel dat over vijf jaar het aantal vrouwen in het midden- en topmanagement met vijftig procent is gegroeid.

“Heineken doet het goed qua vrouwen in managementposities op het gebied van human resources en marketing,” stelt Philip de Rid-der, algemeen directeur Heineken Nederland: “Afdelingen als financiën en productie blijven echter achter. Begin 2009 hebben wij diversiteit actief opgepakt. Het onderwerp staat bij ons hoog op de agenda. Nu heb ik concrete stap-pen aangekondigd die ervoor gaan zorgen dat Heineken Nederland over vijf jaar vijftig procent meer vrouwen in het management heeft. Onder meer wordt diversiteit een beoordelingscriterium voor managers en daarmee een integraal onderdeel van onze bedrijfsdoelstellingen.” Tot nu toe komen de charterondertekenaars me-rendeels uit branches als de dienstensector en de

overheid. Esther Raats-Coster, directeur Talent naar de Top: “Met de ondertekening door Heineken maakt Talent naar de Top duidelijk dat diversiteit mannen-vrouwenvoor bedrijven in alle sectoren hoog op de agen-da staat. Heineken heeft hiermee een voorbeeld-rol op zich genomen, waarbij naar verwachting vele andere organisaties zullen volgen.” Het charter Talent naar de Top werd in mei 2008 geïntroduceerd, met als doel om werkelijke stap-pen te maken op het gebied van mannen/vrou-wendiversiteit. Op dit moment is het ondertekend door ruim honderd organisaties, die gezamenlijk bijna zes procent van het totaal aantal werkne-mers in Nederland vertegenwoordigen.

Stichting Talent naar de Top streeft ernaar man-en-vrouwdiversiteit aan de top van organisaties te verhogen door werkgevers te overtuigen en stimu-leren om vanuit henzelf de toestroom, doorstroom en het benoemen van het aantal vrouwen aan de top te bevorderen. “Het charter Talent naar de Top is het startpunt voor andere ontwikkelingen. Het ondertekenen van het charter is een concrete stap naar een duurzaam succesvol diversiteitsbeleid.”

Graham’s kiest voor TOT-PRTOT Public Relations heeft onlangs W. & J. Graham’s Port aan haar portfolio toegevoegd.

Graham’s Quinta da Tua.

AdF-JAN-2010.indd 24 12-1-10 8:28

werkVak


Graham’s heeft besloten de persactiviteiten op de Nederlandse markt onder te brengen bij dit Rotterdamse pr-bureau. De pr-aanpak zal voornamelijk gericht zijn op het verhogen van de naamsbekendheid van het merk op consumenten-niveau.Graham’s is een van de grote merken in port en behoort kwalitatief tot de absolute top. Het huis werd in 1820 door de broers William en John Graham opgericht en het is het enige porthuis dat nog steeds een volledig familiebedrijf is. Met name de hogere portkwaliteiten als Vintage en Late Bottled Vintage scoren in vergelijkende proeverijen zeer goed. Graham’s wordt in Ne-derland via Verbunt Wijnkopers verkocht aan de horeca en de wijnspeciaalzaken, waaronder de ruim honderd leden die aangesloten zijn bij de Nederlandse Wijnkring (www.wijnkring.nl).

Winnaars snowboardsin JägermeisteractieZaterdag 12 december verzamelden de prijswin-naars van de Jägermeister en Dirck III snow-

boardactie zich in SnowWorld. De promotie, waarbij deelnemers een snowboard konden win-nen bij aankoop van een fles Jägermeister, was gedurende november in alle Dirck III-slijterijen beschikbaar.Behalve de uitreiking van de snowboards kregen de winnaars en hun introducee een uur gratis skiën. Ze werden in SnowWorld ontvangen door Bert de Winter, brand manager Jägermeister, en Jens van den Broek, bij Dirck III verantwoordelijk voor commerciële zaken. De actie was groots aangekondigd in de slijte-rijen van Dirck III en in de folder. Bij aankoop van een liter Jägermeister kregen deelnemers een formulier met vragen. Met dit ingevulde formulier dat bij de winkel ingeleverd diende te worden, maakte men kans op een uniek snowboard. De winnaars kregen hun snowboard in SnowWorld uitgereikt en konden het direct inwijden op de overdekte piste. Deelname aan de actie was voorbehouden aan consumenten van minstens 18 jaar.De Winter, bij Maxxium Nederland verantwoor-

delijk voor het merk Jägermeister: “We kregen enorm veel reacties op deze promotie. Dat geeft aan dat Jägermeister erg populair is en dat een snowboard een gewilde prijs is. Het is fantas-tisch om zo’n grote slijterijactie op te zetten met Dirck III. We hebben enorm veel steun gekregen van het hoofdkantoor maar zeker ook van alle 65 deelnemende slijterijen.”

Jägerettes ondersteunen permanent de verkoop met acties.

AdF-JAN-2010.indd 25 12-1-10 8:28

Het Engelse bier kent vele eigenaardigheden. Zo is het overgrote deel wat bitterder van smaak en is de schuimlaag, zoals iedere bierliefhebber weet, bij de cask ales ver te zoeken. De bescheiden schuimkraag wordt als handelsmerk gezien. Om ervoor te zorgen dat die wegbleef, werd vroeger veel gebruik gemaakt van de hand-pomp; deze voegt geen koolzuur aan het bier toe. In klassieke pubs zijn die handpompen bewaard gebleven, en ze maken nu weer een comeback.Maar er is meer. Doordat men op steeds meer plekken in de wereld Engelse bieren begint te drinken, worden het goed bewaarde sprookje van het typisch Engelse bier steeds verder doorverteld. In Nederland, Europa en andere werelddelen ervaren steeds meer consumenten dat er niet alleen Engelse bieren zijn met een laag alco-holpercentage. En bovendien dat de bieren met een laag alcoholper-centage lekker kunnen zijn. Op welke manier kan een slijter op deze nieuwe ontdekking inspelen? Tijd voor een stukje biergeschiedenis van Engeland en de bijzonderheden van de ales.

gruit en hopAls we teruggaan in de Engelse geschiedenis, wordt duidelijk dat al ver voor de Middeleeuwen bier werd gedronken. Wetenschappers denken dat de Germanen, Gallische en later ook de Brits-Keltische stammen al bier maakten en dronken. Het eerste echte bewijs voor het bestaan van een brouwer in Engeland is gevonden in het hout in de forten van de Muur van Hadrianus. De grote doorbraak van het bier kwam in de Middeleeuwen waar monniken met ‘gruit’, een krui-denmelange, bier brouwden. Het recept werd door een kleine groep mensen geheimgehouden en gebruikt om bier mee te brouwen. In de vijftiende eeuw kwam een nieuwe doorbraak met de introductie van hop. Deze is door Nederland ingevoerd, iets waar de Engelsen

niet zo blij mee waren, aangezien hun ale erdoor van de markt werd verdreven. Vanaf de komst van de hop gingen veel kloosters in samenwerking met plaatselijke ‘pubs’ bier brouwen en verkopen. Zij kwamen echter in de problemen door de hoge belastingen op bier. Daar kwam verandering in toen in 1830 een nieuwe wet werd aangenomen die het op kleine schaal bier brouwen en verko-pen weer financieel mogelijk maakte. NatuurproductDe traditioneel gebrouwen ale is een ambachtelijk natuurproduct. Het bier is op natuurlijke wijze gerijpt, er is geen kunstmatige koolzuur aan toegevoegd en het bier wordt niet gestabiliseerd door pasteurisatie. Vandaag de dag bezitten zes brouwers samen 84 procent van de Engelse markt. De Engelse bieren worden nog steeds niet zoveel geëxporteerd als de Belgische, Nederlandse en Duitse bieren. De Belgische markt heeft geprofiteerd van de Engelse ale en een ‘amber ale’ op de markt gezet. Veel Engelsen drinken nog steeds graag hun eigen geliefde ale. Tweederde van de Engelsen drinken bier in een van de circa zestigduizend pubs die het Verenigd Koninkrijk rijk is. Zij zijn met de ale opgegroeid en nog steeds apetrots op het Britse sprookje.Een verhaal apart is de samenstelling van het Engelse bier. Uiter-aard zijn er tussen de typen bier veel verschillen te benoemen. Laten we ons beperken tot het meest essentiële verschil, de hopsoort. Bijna bij ieder bier is hop een belangrijk smaakingrediënt. In het bier worden hopbellen verwerkt. In Nederland en België gebruiken brouwerijen eigenlijk altijd onbevruchte hopbellen, niet zaadhou-dend. De hopbellen zijn van invloed op de smaak van het bier en de schuimkraag. In Engeland is het bij de traditionele bieren een gewoonte om met bevruchte hopbellen te werken. Deze bevatten

Door de eeuwen zijn de Engelsen trots geweest op hun

‘ale’. Onder die soortnaam vallen alle traditioneel gebrou-

wen Engelse bieren. Terwijl de Belgische, Nederlandse en

Duitse bieren de hele wereld over gingen, gebeurde dat

niet met ales, misschien omdat de Britten daar geen be-

hoefte aan hadden. Daardoor zijn de ales buiten groot-

Brittannië nog steeds betrekkelijk onbekend. En dat terwijl

in Engeland historisch gezien de brouwactiviteiten al heel

vroeg begonnen en ook de techniek er anders was dan in

België, Nederland of Duitsland.

Engelse bieren: een bewaard sprookje

Bevruchte hopbellen g E V E N A PA R T E S M A A k

AdF-JAN-2010.indd 26 12-1-10 8:28

Engelse bieren: een bewaard sprookje


meer oliën en vetten waardoor bellen zich minder goed vormen, wat een kleinere schuimlaag tot gevolg heeft. De Britse hopbellen hebben ook invloed op de smaak. Ale is meestal bitter en wat neutraal van smaak.

Engelse bierstijlenDe twee belangrijkste Engelse bierstijlen zijn de bitter en stout. Bitter is een bovengistend, goed gehopt, amberkleurig bier dat door de Engelsen eigenlijk wordt beschouwd als het standaardbier, de ‘ale’. De stout is een versie van de porter, uitgevonden in London en pas door Arthur Guinness tot een zwaardere of stoerdere - stout = stevig, stoer - versie omgevormd. Deze donkere bieren zijn a priori bitter en gebrand. Pas later kwam men met allerlei toevoegingen, zoals melk-suiker, waardoor stouts meestal meer alcohol bevatten en zoeter zijn. Aangezien het goed bewaarde geheim van het Engelse bier lang binnen de eigen landgrenzen is gebleven, zijn ales geen gemeen-goed geworden in de wereld. Vandaar dat de Europeaan bier zonder schuim nog steeds vreemd vindt en zeker geen lauw bier drinkt. De Engelsen drinken ‘hun’ bier tussen de 10 en 14 graden. Nu de populariteit van speciale bieren nog steeds stijgt, is er alle reden voor de gespecialiseerde drankenzaak om ook de traditionele Engelse bieren weer eens een kans te geven in het assortiment. De slijter kan daarvoor bij diverse groothandels terecht die een selectie hebben opgenomen.

FIONA DE LANGE

www.bier.blog.nl.

Een aantal slijters heeft al aardig wat Engelse bieren in het schap staan. Bieren die hoge ogen gooien in het as-sortiment:

1. Fuller’s London Pride, een bier dat ook het bier van de maand is geweest bij de ABT-cafés.2. Hobgoblin, een amber ale.3. Boddingtons, een klassiek bitter (maar dan in ex- portvariant) in een blik met ‘widget’ waardoor je een ‘getapt’ bier inschenkt.4. Tegenwoordig doen de op Engelse leest geschoei- de Schotten goede zaken: bijvoorbeeld Brewdog. Binnenkort in Nederland ook de ‘Tactical Nuclear Penguin’, ’s werelds zwaarste bier, met 32% vol. Zal in de winkel rond de 50 à 60 euro kosten, per fl es van 33 cl. Er zijn op voorinschrijving via Bier & Co nu al 320 fl essen verkocht!5. Old Speckled Hen.6. Fullers 1845.7. Newcastle Brown Ale.8. Fullers Porter.9. Sam Smith Brown Ale.10. St. Peters Ale

NieuwBier

Bevruchte hopbellen g E V E N A PA R T E S M A A k

AdF-JAN-2010.indd 27 12-1-10 8:28

Kenmerk van SAD is moeilijk wakker worden in de ochtend; soms wordt te lang doorgeslapen en teveel gegeten, vooral zoetigheid. Niet zo verrassend dat het gewicht toeneemt. Samen met een gevoel van lusteloosheid, concentratieproblemen, niet afgemaakte klussen en weinig contact met familie en vrienden is het niet verwonderlijk dat een SAD-lijder een wat droevige, pessimistische persoon is die weinig lol beleeft. Het treft niet alleen de mens. Veel diersoorten zijn in de wintermaan-den minder actief als reactie op het mindere voedsel dat er is en de problemen die ze hebben om te overleven. Winterslaap is wat dat betreft een nuttige uitkomst. Er wordt dan ook beweerd dat de winterblues, een wat vrolijkere uitdrukking voor SAD, in wezen een evolutionaire aanpassing is; een restant van een winterslaap-achtig antwoord van een van onze zeer verre voorouders.

Ernstige inslagHet gebrek aan voedsel gepaard aan een slechtere en passieve stemming zou in die vroegste tijden leiden tot minder behoefte aan calorieën, en zo kwam Jan Splinter door de winter. Als SAD op die manier wordt opgevat, dan is het geen stoornis, maar een normale, nuttige reactie op de verandering van seizoen.

SAD is vooral te vinden in de noordelijke landen, zoals Finland, waar het bij één op de tien mensen voorkomt. In Alaska zou één op de elf ermee behept zijn en in Ierland zelfs één op de vijf. Dat één op de tien Nederlanders zou lijden aan winterblues zou misschien wel kunnen liggen aan hun wat ernstige inslag. Ook de verschillende de-finities van SAD die in omloop zijn helpen niet echt om landen hierop te vergelijken. Ook in de andere noordelijke landen is het met 10 tot 15 procent SAD-lijders droevig gesteld; IJsland is de uitzondering, daar komt SAD bijna niet voor. De verklaring zou een genetische factor zijn. IJslanders die lange tijd in Canada wonen, worden ook niet geplaagd worden door SAD

StemmingsregulatieNatuurlijk is er uitgebreid onderzocht wat er in het lichaam mis is als de winterdepressie de kop opsteekt. Een van de oorzaken zou een gebrek aan serotonine zijn, een stofje in het brein dat onder meer met stemmingsregulatie te maken heeft. Als hier iets mis mee is, zoals een net iets andere vorm van het stofje of het wordt net iets anders om-gezet dan normaal, dan zou dat leiden tot depressie-achtig gedrag. Met bepaalde medicijnen is daar iets aan te doen. Ander onderzoek wijst op het belang van melatonine, een hormoon dat vooral gepro-duceerd wordt door de pijnappelklier bij schemerlicht en donkerte. Klinkt plausibel, omdat tussen de pijnappelklier en het netvlies zenuw-banen lopen die hun oorsprong vonden in het schakelstation dat met de ritmiek van slapen en waken te maken heeft. Een ander aanknopingspunt om het fijne van SAD te weten, is het onderzoek naar een gen dat zorgt voor aanmaak van melaopsine. Als daar iets mis mee is, gaat het risico op SAD omhoog. Andere wijsneuzen stellen dat de forse visconsumptie, ruim honderd kilo per jaar, de IJslanders vrijwaart van SAD. De hoge concentraties aan vitamine D uit de vis, goed voor de botten, compenseren het gebrek aan zonlicht dat zorgt voor de aanmaak van vitamine D. Ook het aanbrengen van een vitamine D-zalf op de huid of vitamine D-supplementen zou verlichting van SAD geven.

LichttherapieDe mildere vormen van SAD kunnen bestreden worden door wande-len en andere bezigheden buitenshuis, vooral op zonnige dagen, om daarmee meer blootgesteld te worden aan licht. Meer licht zou dus kunnen helpen om de sombere stemming om te buigen tot ‘high spi-rits’. Inderdaad is lichttherapie effectief om SAD te bestrijden, terwijl dichte bewolking de symptomen van SAD verergert. Bij helder-licht-therapie wordt gebruikt gemaakt van een lichtbox. Deze geeft 2500 tot 10.000 lux af, veel hoger dan een normale lamp. De droevige figuur zit op 30 tot 60 centimeter van het licht met open ogen. Een behandeling duurt 30 tot 60 minuten en lijkt vooral effectief in de ochtend, hoewel anderen er vooral baat bij hebben in de avond. Een overeenkomstige behandeling is het nabootsen van de ochtendstond met een opkomend zonnetje. Het zou volgens onderzoek ook prima werken en nog veel beter dan lichttherapie.

De feestdagen voorbij, een wat katterig gevoel rest. Mis-

schien zelfs wat sombere gevoelens. Het zal toch niet een

opkomende depressie zijn? Zou kunnen, het zijn immers

nog steeds donkere, korte dagen. Het is het seizoen van

kou, guur weer, nattigheid en somberheid. Niet zo gek

dat veel mensen in de winter slechter in hun vel zitten dan

in andere seizoenen. Die sombere gevoelens worden te-

zamen seizoensgebonden stemmingsstoornis genoemd,

ofwel ‘Seasonal Affective Disorder’, afgekort SAD.

SAD slaat toe na de feestdagen

Wat te doen tegen de winterdip

AdF-JAN-2010.indd 28 12-1-10 8:28

feitenSobere


Bakkie troostHet is de mens eigen bij problemen zoals een slechte stemming zelf naar oplossingen te zoeken. In het geval van SAD zet dit zelfregule-ringmechanisme de betreffende persoon ertoe aan naar oplossingen te zoeken als het gebruik van plezier verhogende en activerende middelen. Het zal daarom geen verrassing zijn dat de noordelijke landen forse koffiedrinkers herbergt en dat vooral in de winterperi-ode de verkoop van koffie zijn top bereikt. Een bakkie troost geeft kennelijk soelaas. Hetzelfde geldt wellicht voor alcoholgebruik, dat, zoals aangetoond, gezelligheid en plezier met zich meebrengt.Dat alcohol van praktisch nut is bij SAD kan worden afgeleid uit een onderzoek onder 58 duizend volwassenen uit zes Amerikaanse sta-ten, die vijf jaar lang geïnterviewd werden over hun alcoholgebruik in de voorbij dertig dagen. De maand januari kwam er als topper uit met, afhankelijk van de meetmethode, 15 tot 25 procent meer alcoholgebruik. De maand maart was het rustigste.Een bijna identiek onderzoek werd gedaan onder ruim één miljoen Amerikanen. Rekening houdend met geslacht, leeftijd, werkstatus, opleiding en huwelijkse staat, bleek dat in januari het meest van geestrijk vocht werd genoten, 20 procent meer dan in de andere maanden. Weinig nieuws onder de zon, want het bevestigde eerder onderzoek dat in de wintertijd meer van een drankje wordt genoten dan in ander jaargetijden.Die hogere consumptie wordt gestaafd door hogere verkoopcijfers. De Nederlandse onderzoekers Lemmens en Knibbe toonden al in 1993 aan dat de verkoop in de laatste twee ‘natte’ weken van het jaar 70 procent hoger lag dan in ‘normale’ weken, wat ervoor zorgt dat de alcoholconsumptie een piek heeft in december, naast

een piek in de zomer. Deze laatste piek is te verklaren door hogere temperaturen; die leiden tot meer dorst.

OntremmingDe hamvraag is natuurlijk of SAD-lijders relatief meer van een glaasje houden dan gewone stervelingen in het sombere winterseizoen. Dat is aannemelijk maar wordt niet echt duidelijk uit de wetenschappelijk literatuur. Er zijn aanwijzingen in die richting. Om met de emotionele stress van hun seizoensdepressie om te gaan, lieten studentes die leden aan SAD zich gaan in het verorberen van snoep, ijs drop en zoete drankjes. Dit gebeurde met name op momenten dat ze zich somber, angstig of alleen voelden. Het beeld past in de opvatting dat vooral in emotioneel moeilijke situaties er een ontremming plaats-vindt van eet- en drinkgedrag, met als extreme uitkomst alcoholisme. Inderdaad vertonen sommige alcoholisten een seizoensgebonden patroon van alcoholmisbruik. Het kan een vorm van zelfmedicatie of zelfregulering zijn om zo om te gaan met SAD. Familieonderzoek geeft aan dat er in bepaalde families over gene-raties gevolgd een verband is tussen alcoholisme en SAD, wat wijst op een genetische basis. Het kan zijn dat er een geërfde persoonlijk-heid is die voorbestemt voor SAD en overmatig alcoholgebruik, of dat SAD een deel is van een bepaalde stemmingsstoornis die nauw verbonden is met alcoholisme. Kortom: er zijn nog veel onbeant-woorde vragen rond de winterblues. Reden temeer om met een goed glas een winterdip te voorkomen. Proost!

Bronnen: Carpenter, C. (2003). Seasonal variation in self-reports of recent alcohol consumption: Racial and ethnic differences. J Stud Alcohol, 64(3), 415-418.Cho, Y. I., Johnson, T. P., & Fendrich, M. (2001). Monthly variations in self-reports of alcohol consumption. J Stud Alcohol, 62(2), 268-272.Krauchi, K., Reich, S., & Wirz-Justice, A. (1997). Eating style in seasonal affective disorder: Who will gain weight in winter? Compr Psychiatry, 38(2), 80-87.Lemmens, P. H., & Knibbe, R. A. (1993). Seasonal variation in survey and sales estimates of alcohol consumption. J Stud Alcohol, 54(2), 157-163.Sher, L. (2002). Relationships between seasonality and alcohol use: A genetic hypothesis. Med Hypotheses, 59(1), 85-88.

Jan snel,Universiteit van amsterDam,DireCteUr stiChtinG share-aDvies

Hoeveelheid alcohol dat procentueel meer of minder dan het gemiddelde 1 is gebruikt per maand

AdF-JAN-2010.indd 29 12-1-10 8:29

ZUID-LIMBURGINSCHRIJVINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)3r Concept B.V., Mgr Mannensstraat 39, 6447 AB MERKELBEEK.

WIJZIGINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Cremers Wijnhandel, Anno 1859 B.V., Veela-dingstraat 7c, 6041 HW ROERMOND.De Maastrichtse Wijnkoperij, Wolkammers-dreef 60, 6216 RR MAASTRICHT.

AMSTERDAMINSCHRIJVINGENDistilleerderijen en likeurstokerijenV.O.F. Limoncello di Fiorito, Ceintuurbaan 21-1hg, 1072 ES AMSTERDAM.

WIJZIGINGENVervaardiging van bierAmateurbierbrouwersvereniging ‘t Wort Wat, Carolineburg 17, 2135 CS HOOFDDORP.Brouwerij de Prael, Oudezijds Voorburgwal 30, 1012 GD AMSTERDAM.

INSCHRIJVINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Agoston & Krieger, Jacob van Lennepkade 54-3, 1053 ML AMSTERDAM.EmmeGi Wines, Jasonstraat 27-4, 1076 KX AMSTERDAM.

INSCHRIJVINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)De Haarlemse Wijnkamer, Kleine Houtstraat 68, 2011 DR HAARLEM.

WIJZIGINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Casa Molero y Hermanos B.V., Contactweg 30e, 1014 AN AMSTERDAM.Die Kaapse Wynkompanjie B.V., Grevelingen 40- 42, 1423 DN UITHOORN. Corr. adres: Traaij 234a, 3971 GX DRIEBERGEN-RIJSEN-BURG.No Solo Agua B.V., Chet Bakerstraat 131, 1066 GJ AMSTERDAM.Schwegeling V.O.F. Wijnimport, Kleverlaan 5-2hg, 2061 TA BLOEMENDAAL.Spitant, Oranje Nassaulaan 59, 2051 HJ OVERVEEN.

OPHEFFINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Bladenis, Jan van Galenstraat 4, 1051 KM

AMSTERDAM.Wijnvariant, Amsterdamsevaart 12, 2032 EA HAARLEM.

INSCHRIJVINGENWinkels in drankenCadenhead Amsterdam, Min Cort vd Linden-str 6, 1165 GR HALFWEG NH.EtVin B.V. i.o., Herengracht 342bg vzijde, 1016 CG AMSTERDAM.Liquor Store Los Elefantes, Kraaiennest 25-B, 1104 CB AMSTERDAM ZUIDOOST.Wijnhuis West B.V. i.o., Overtoom 424, 1054 JT AMSTERDAM. Corr. adres: Pieter Aertszstraat 47, 1073 SJ AMSTERDAM.

WIJZIGINGENWinkels in drankenClick2buyWine, Verspronckweg 56, 2023 BM HAARLEM.Dirck III B.V., De Symfonie 31, 2151 MD NIEUW-VENNEP. Corr. adres: Postbus 59197, 1040 KD AMSTERDAM.MagniViqh, Koningstraat 5, 2011 TB HAAR-LEM. Corr. adres: Hooykamplaan 12, 1911 LV UITGEEST.Mas Que Vino, Dusartstraat 42hs, 1072 HT AMSTERDAM.

OPHEFFINGENWinkels in drankenCadenhead Amsterdam, Min Cort vd Linden-str 6, 1165 GR HALFWEG NH.Kenter Vivat B.V., Jan Pieter Heijestraat 119 D, 1054 MD AMSTERDAM. Corr. adres: Meerkoethof 5, 1444 VM PURMEREND.Mitra’s Slijterijen, Rijnstraat 103, 1079 HA AMSTERDAM. Corr. adres: Postbus 39, 6980 AA DOESBURG.Southern Wines B.V., Paulus Potterstraat 20, 1071 DA AMSTERDAM.

CENTRAAL GELDERLANDWIJZIGINGENVervaardiging van cider en van overige vruchtenwijnenGroot Merm, Mermsestraat 11, 6662 PG ELST GLD.

INSCHRIJVINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Portstars Wijnkopers, Noorderlicht 22, 6661 PV ELST GLD.Smit Wine & Beverages B.V., Burg Gallees-traat 12a, 7251 EB VORDEN.Vino Import, Aldenhof 7171, 6537 DT NIJ-

HandelsRegisterDeze informatie is mede tot stand gekomen na raadpleging van de basisge-gevens uit het handelsregister van de Kamers van Koophandel van de maand oktober 2009. Noch AdFundum noch de (nv Databank van de) Kamers van Koophandel en Fabrieken aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de juist-heid van de informatie.

N.B. ‘Opheffingen’ is een juridische term en betekent niet automatisch dat een bedrijf failliet is. Meestal gaat het om een opheffing van een bepaalde bedrijfsvorm en staat het bedrijf ook weer bij de inschrijvingen met de nieuwe bedrijfsvorm. Het tijdstip van publicatie van opheffing en inschrijving loopt niet altijd synchroon.

MEGEN.Vittoria Collona, Heumenseweg 1, 6603 CW WIJCHEN.

WIJZIGINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)ROBlichter B.V., Rijksweg 18b, 6584 AB MOLENHOEK LB.Driessen Supermarkt Schuytgraaf B.V., Stads-brink 441, 6707 AE WAGENINGEN.

OPHEFFINGENWinkels in drankenGall & Gall, Rozenstraat 25, 6942 WE DIDAM.

FRIESLANDINSCHRIJVINGEN Firma F.J. Sonnema, Stoombootkade 12, 8701 KA BOLSWARD. Corr. adres: Postbus 35, 8700 AA BOLSWARD.K. Plantinga en Zoon C.V., Stoombootkade 12, 8701 KA BOLSWARD. Corr. adres: Post-bus 35, 8700 AA BOLSWARD.

WIJZIGINGENVervaardiging van cider en van overige vruchtenwijnenV.O.F. Vruchtenwijnmakerij De Flearstins, Rhaladijk 7, 9064 DD ALDTSJERK.

INSCHRIJVINGENVervaardiging van bierTerschellinger Bier B.V., Torenstraat 47, 8881 BH TERSCHELLING WEST.Bergstra Dranken, Langwarderdyk 6a, 8521 NE SINT NICOLAASGA.

INSCHRIJVINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Klipdrift import.nl, Dorpsstraat 17, 8808 HL DONGJUM.Wijnjaar ‘09, Oosterstraat 3, 7963 AC RUI-NEN.

OPHEFFINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Handelsmaten, Hagedoornplein 10, 8924 BB LEEUWARDEN.Het Groninger Wijnhuis, Bornholmstraat 76, 9723 AZ GRONINGEN.Paul Vetter Niederlande, Koperslagersstraat 32(beneden, 8601 WL SNEEK.

INSCHRIJVINGENWinkels in drankenDhr P.Nagtegaal/Dhr J.H. Nieman thodn MITRA, Kerkstraat 81, 9641 AP VEENDAM.Les Vins de Jean, Smele 5, 7908 RB HOOGE-VEEN.

WIJZIGINGENWinkels in drankenNederwijn, Pannegat 29, 8862 DG HARLIN-GEN.Oosterhof Supermarkt t.h.o.d.n. Gall & Gall, Hoofdweg 202e, 9765 CK PATERSWOLDE.Smit t.h.o.d.n. Mitra’s wijn etcetera, Meint Veningastraat 24, 9601 KG HOOGEZAND. Corr. adres: Schaapbulterweg 27, 9937 TL MEEDHUIZEN.Van de Cappelle Bakker t.h.o.d.n. Mitra, Overtuinen 6, 9801 BR ZUIDHORN.Warners & Brouwer thodn Gall & Gall Pad-depoel, Dierenriemstraat 168, 9742 AL GRO-NINGEN.

OPHEFFINGENWinkels in drankenDe Wijn Salon Bourgondische Kadoshop, Langestreek 28, 8531 HW LEMMER.Slijterij Hendrikse, Kortestreek 9, 8531 JE LEMMER.

GOOI- & EEMLANDINSCHRIJVINGEN Stichting Almeriaantje, Rozenwerf 96, 1355 AH ALMERE. Corr. adres: Postbus 50097, 1305 AB ALMERE.

WIJZIGINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Winetracks International B.V., Amstelland-laan 84, 1382 CH WEESP.

OPHEFFINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Gewoon Lekker Amersfoort, Birkenhof 5, 3864 EJ NIJKERKERVEEN.Wijnimport ‘De Gooische’, Gerrit van der Veenlaan 18a, 3743 DN BAARN.

WIJZIGINGENWinkels in drankenGall & Gall Hartogsveld, Smitsweg 12, 3765 CT SOEST. Corr. adres: Landjonker 5, 3834 CL LEUSDEN.Il DiVino Wijnen, Bussumerstraat 6, 1211 BK HILVERSUM.Inkenhaag Wijnen B.V., Holevoetplein 292, 3925 CA SCHERPENZEEL GLD.V.O.F. Wijnkoperij en Slijterij ‘De Meenthof’, Dodaarslaan 12-14, 1241 XJ KORTENHOEF.

HAAGLANDENINSCHRIJVINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Dionysos Wines, Langevelderlaan 1, 2204 BA NOORDWIJK ZH.Y. Demir Drankgroothandel, Pletterijstraat 3, 2515 AV ‘S-GRAVENHAGE.

WIJZIGINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Delicati, Schoeplaan 54, 2516 WG ‘S-GRA-VENHAGE.Weterings Wijnen, Abdijbrink 38, 2553 GK ‘S-GRAVENHAGE.

OPHEFFINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Amazing Thai Products Import, Wees-perstraat 64, 2574 VV ‘S-GRAVENHAGE.V.O.F. l’Exception/ Cordier Wijn Nederland, Voorweg 119, 2716 NH ZOETERMEER. Corr. adres: Zonnenberg 8, 2716 PG ZOE-TERMEER.

WIJZIGINGENWinkels in drankenBrunings t.h.o.d.n. Grapedistrict Den Haag, Frederik Hendriklaan 69, 2582 BT ‘S-GRA-VENHAGE.Dirck III B.V., Burgemeester Sweenslaan 12, 2262 BP LEIDSCHENDAM. Corr. adres: Postbus 59197, 1040 KD AMSTERDAM.Luce B.V., Lange Beestenmarkt 103, 2512 ED ‘S-GRAVENHAGE.Slijterij Wijnhandel ‘De Vijverhoek’, Van Stol-berglaan 39, 2713 ES ZOETERMEER.

AdF-JAN-2010.indd 30 12-1-10 8:29

OPHEFFINGENWinkels in drankenKinng’s Slijterij, De Genestetlaan 123, 2522 LD ‘S-GRAVENHAGE.Mitra Slijterij, Duindoorn 43, 2262 AR LEID-SCHENDAM. Corr. adres: Postbus 39, 6980 AA DOESBURG.Mitra Slijterij, Leyweg 709u, 2545 GM ‘S-GRAVENHAGE. Corr. adres: Postbus 39, 6980 AA DOESBURG.Putting Wijnadvies, Dunantstraat 694, 2713 XG ZOETERMEER.

NOORDWEST-HOLLANDINSCHRIJVINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)She Nederland B.V. i.o., Veilingweg 1-A, 1696 AJ OOSTERBLOKKER.Vino Celsius B.V., Opaalstraat 14, 1812 RH ALKMAAR.Voolenmaen, Oorgat 96, 1135 CT EDAM.Wijnhandel Ivette Spaans, Dreef 15, 1861 TZ BERGEN NH.

OPHEFFINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)De Vries Wijnen, Prinsesselaan 18-B, 1861 EN BERGEN NH.

WIJZIGINGENWinkels in drankenWijnwinkel, Aert de Gelderlaan 18, 1816 NA ALKMAAR.

OOST-BRABANTINSCHRIJVINGENDistilleerderijen en likeurstokerijenBrouwerij Van den Helm, Venkant 19, 5271 SP SINT-MICHIELSGESTEL.

WIJZIGINGENVervaardiging van wijn uit druivenWinery & Herbs, Boxtelseweg 23, 5481 VE SCHIJNDEL.Abdij Onze Lieve Vrouw van Koningshoe-ven, Eindhovenseweg 3, 5056 RP BERKEL-ENSCHOT.

INSCHRIJVINGENVervaardiging van frisdranken; productie van mineraalwater en overig gebotteld waterEB Eurodrinks, Wederhof 17, 5709 CD HEL-MOND.Arda Groothandel, Mullerlaan 123, 5505 VC VELDHOVEN.

WIJZIGINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)De Leyerth Nederland B.V., Petrus Donders-straat 99, 5613 LS EINDHOVEN.Domaine Des Platanes, Kerkstraat 72, 5411 BC ZEELAND.HL Dranken B.V., de Stater 1, 5737 RV LIES-HOUT. Corr. adres: van Vlissingenstraat 47-49, 9403 BB ASSEN.White Wine Makers B.V., Pieter Vreedeplein 45, 5038 BW TILBURG.

OPHEFFINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Can-Em, Meester van Sonstraat 24, 5554 TJ VALKENSWAARD.

ROTTERDAMINSCHRIJVINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Two Brothers Import, Boezemkade 52, 2987 BE RIDDERKERK.VerdGio Import & Export, Raymond Brulez-pad 13, 3069 JX ROTTERDAM.Von Bremm im en export B.V. i.o., Lisztlaan 51, 3055 KG ROTTERDAM.

WIJZIGINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Bottles & Bubbles, Marie Baronstraat 6, 3056 AA ROTTERDAM.De Zuivere Traan, Valeriusstraat 1-K, 3122 AM SCHIEDAM.Life Drank B.V. i.o., Stolwijkstraat 55b, 3079 DN ROTTERDAM.Viniton Wijnmarkt.Com, Botersloot 487, 3011 HE ROTTERDAM.

OPHEFFINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Bacardi Nederland N.V., Groningenweg 8-A, 2803 PV GOUDA. Corr. adres: Postbus 295, 2800 AG GOUDA.ChoVeKa Handelskantoor, Vijverlaan 431, 2923 TN KRIMPEN A/D IJSSEL. Corr. adres: Postbus 363, 3100 AJ SCHIEDAM.Manel, Marie v Eijsden-Vinkstr 461, 3066 HG ROTTERDAM.

INSCHRIJVINGENWinkels in drankenSlijterij De Heester, IJssellaan 205, 2806 TJ GOUDA.

WIJZIGINGENWinkels in drankenDirck III B.V., Prinsenplein 51, 3078 GX ROTTERDAM. Corr. adres: Postbus 59197, 1040 KD AMSTERDAM.Liquorstore de Koning, Nieuwe Binnenweg 414-B, 3023 EW ROTTERDAM.Pranger & De Ligt t.h.o.d.n. Gall en Gall, Burg Winklerplein 28, 3362 AA SLIE-DRECHT.Slijterij J.L.R. Rietberg, van Hogendorplaan 51-A, 3135 BD VLAARDINGEN. Corr. adres: Nieuwenhoornstraat 161, 3082 VG ROTTERDAM.Yellow Enterprises Ltd. h o Multishop Boden, Rijnwaterstraat 51, 3063 HC ROT-TERDAM. Corr. adres: Waterwerk 71, 3063 HB ROTTERDAM.

UTRECHT & OMSTREKENINSCHRIJVINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)BorrelService De Ooievaar, P.C. Borstraat 2-A, 3515 XZ UTRECHT.The Bottle Club, Loeff Berchmakerstraat 19, 3512 TC UTRECHT.

WIJZIGINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Bavaria N.V., Molensteyn 14, 3454 PT DE MEERN. Corr. adres: Postbus 6004, 3600 HA MAARSSEN.

OPHEFFINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)De Compagnie Wijnimport, Dasseweide 30,

3437 WL NIEUWEGEIN.

WIJZIGINGENWinkels in drankenMitra C.V., Doornburglaan 15, 3554 EP UTRECHT. Corr. adres: Postbus 39, 6980 AA DOESBURG.Slijterij en Wijnhandel Hans van Vugt, Nach-tegaallaan 6-A, 3722 AB BILTHOVEN. Corr. adres: Dr. Hermansstraat 10, 3971 CK DRIE-BERGEN-RIJSENBURG.Slijtery en Wijnhandel Hans van Vugt, Laan van Cattenbroeck 7, 3703 BH ZEIST. Corr. adres: Dr. Hermansstraat 10, 3971 CK DRIE-BERGEN-RIJSENBURG.Vinello B.V., Dr. Hermansstraat 10, 3971 CK DRIEBERGEN-RIJSENBURG.

VELUWE & TWENTEPost Mix Nederland Punt NL Enschede B.V., Atletenstraat 139, 7535 AT ENSCHEDE.

OPHEFFINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Drank & Zo, Kerkstraat 12-1, 7213 DR GORSSEL.

INSCHRIJVINGENWinkels in drankenMitra Slijterij, Dorpsstraat 126, 7468 CR ENTER. Corr. adres: Postbus 39, 6980 AA DOESBURG.

OPHEFFINGENWinkels in drankenD&D Drinks B.V., Oldenzaalsestraat 302, 7523 AH ENSCHEDE. Corr. adres: Postbus 126, 7500 AC ENSCHEDE.

WEST-BRABANTINSCHRIJVINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Italian Spirits, Doenradestraat 35, 4834 GA BREDA.

WIJZIGINGENGroothandel in dranken (geen zuivel)Wijn & Water B.V., Hoge Steenweg 19, 4811 CG BREDA.

INSCHRIJVINGENWinkels in drankenDe Schaapskooi B.V., Raadhuisstraat 21, 4631 NA HOOGERHEIDE.Mitra Slijterij, Schuttershofweg 28, 4538 AA TERNEUZEN. Corr. adres: Postbus 39, 6980 AA DOESBURG.Wijnhuis Willem Dietvorst, Spoorlaan 139, 4872 XM ETTEN-LEUR.

WIJZIGINGENWinkels in drankenSlijterij Wijnhandel Vinovat, Koepeldwars-straat 18, 4611 JV BERGEN OP ZOOM.

ZUID-LIMBURGDanli Groothandel Import & Export B.V., Reubenberg 8, 6071 PS SWALMEN.Decantae Benelux, Gruizenstraat 27, 6131 EH SITTARD.

OPHEFFINGEN

Groothandel in dranken (geen zuivel)Bavaria N.V., Wijngaardsweg 59, 6433 KA HOENSBROEK. Corr. adres: Postbus 185, 6430 AD HOENSBROEK.Cocktail Unlimited, Avenue Ceramique 221, 6221 KX MAASTRICHT. Corr. adres: Post-bus 3136, 6202 NC MAASTRICHT.

INSCHRIJVINGENWinkels in drankenHanzo B.V., Veestraat 6, 6067 AS LINNE.

WIJZIGINGENWinkels in drankenCafÈ zaal ‘t Tˆrp, Ecrevissestraat 1, 6125 AW OBBICHT. Corr. adres: Hitsberg 10-A, 6121 RS BORN.

AdF-JAN-2010.indd 31 12-1-10 8:29

Geniet, maar drink met mate

Doe mee metGa naar originalshots.nl

Zet jouwfeestclub op nummer 1!

de feestmeter!

AdF-JAN-2010.indd 32 12-1-10 8:29

Documents

ADF-01-2010