í

Ad poemata aliquot Sapphus et Alcaei adnotatiunculas scripsit

CARL THEANDER

Fragm. Sapphus inc. ]ib. 32 L—5() D ex oratione sumptura est Fauorini, falso nomine Dionis Chrysostomi tradita (i) numero xxxvn, p. 47 (n, 29 Arn.), ubi codd. «vâa-arôxt XCJX fscpi mi sTcpv %|*ê»v praebent. Casaubonus pváeetâcti periclitatus totum taraen uersum non sanauit, Volger /.ai tm&p&. legendum censuit, Wilamo\vit\ (2) ex eodem carmine fragmentum proue-nisse ratus atque y 3 App. L —58 D Asclepiadeum metrum restituera conatus medio uersu <£> ç^:vcpá> temere inseruît, quo scilicet opprobrio zuc-jocq ilia x.ai à.y.a.^ti yjvn (3), in quem uer-bis y.x-^y.-jcivsf. òi YM<rr,i mk inuehitur poeiria. lacerar; existimat, Quam lectionem Diehi recepit; Label more suo cautus «potest fieri», inquit, «ut etiam piémsérm recte se habeat*, deinde tamen «fortasse», pergit. aãUccv praestat». Certe uvy/rxtâati M\ àtye;ov de tempore futuro uix did potest. Immo dictionem potentialem y.vÁvatâai x>vá q># .t <x,s> asei à-xeçcv (4) ãpptmi ueram esse paene pro certo habeo; quae emendatio, cum Us et mi multo iam ante ea têmpora quibus exarati sunt codices Dionis cod em modo pronuntiari coepta essent, nihil nisi errorem tolîit eius generis quod étâfyf&fâm nominant uu. dd. Infinitiui poten-lialis exemplum praebet etiam fragm. Alcaei 110 (b)L=^=cjAD

(1) Cfr. Norjen, Gesch. d. Kunstprosa, 1, 422 sqq. (2) Sappho und Simonid.es, 88*. (3) Cfr. Erani uol. xuv, p, 63. (4) Sic dialectus,. cfr. S 5. t, 14 L <=• &% 14 D ; mi *?EçOV per apsuriv pro-

mruiandum. ci'r. quae de fragm. Sapphico s 1, 19 App. 1 .=; . 19 D in Erani uol. XXXH. p. 62 dlsserui.

3

H CARL THEANDER

c o ''Ácí-jç yctlvi xiv vAyc(ic7c>v ocfw f3i«t. Quod uero ad sententiam attinet, poctriam posterorum Je se ipsa judicium praecipientem tam modeste Ioqui haud dedecuit Metrum denique, nisi fallor, non est Asclepiadeum, sed TCsvTâuETfcv illud Tica<xcsay.c(,LO£-A.aG(j),Auc^c-j quo compósita erant omnia carmina libri secundi editionis Ale-xandrinae.

Fieri adeo potest ut fragm. (3 8 App. L = 4y D ex eodem poemate hausr.um sit; quod in codd. Herodiani IT. jy.cw;p. "kã,. « 7 (ii, 912 Lent$) hoc modo legitur, tymatèi òè êti òD-Aú poi wpaw 4 ò-JTT.oLyiot -1-, ab Hermannio, Lehrsio, Ahrensio excepto ultimo uocabulo <\>xvv\v ò' cù ôoKíarúa ò^JM{I) emendatum. Nvza-xtâcr.i Ttvá cpa í <Jt£> Jt«'t «Tscoy a^ewi/, j ^aú^v Wm èoY.i[i(>\u òpávà)/, haec baud ineptum eiliciunt tenorern sententiarum, cum Sappho memo­riam sui post murtem non statim exstinctnm iri libere pro-nuntiet atque tamen earn abominetur íj(3otv qua alii fore ut «sublimi feriant sidera uertice» (2) coniïsi sint uel confidant.

Volumen Oxyrrhynchium xvm reptem abhinc annos publici iuris factum cum quaedam alia haud exigui prctii turn in pap. 2H>5 reliquias quattuor Alcaei carminum continebat, ex quibus primam et tertiam partim satis bene conseruatas; quae carmina aliquantum conferunt ad res Lesbias, quales tenipo-ribus poetae fuerint, cognoscendas. Sumraa autem tertii, qua-tenus intelligitur, haec est: Alcaeus amico cuidam Agcsilaidae narrât uitam se va praesenti agere rusticam comitia et senatum Mytilenaeorum desiderantem atque uu. 16 sq.

í'/[M d' stflçtí (3) T3UTc.iv à-EÏnAxij-ai fô&fym ÈG-xa-î[t>.i;' (4)

(t) Pnma syllaba breuis est etiarn in fragm, y 2 App. L (2) Cfr. uol. Erani XLIV, p 66. (":>) ty[(ô . á1^ uol. Oxyrrh. (4) Aposuophum pap.

56 D.

SAPPHIC A ET A KC AlC A 35

conquerïtur; pauto infra post sex uersus satis truncates ita pergit

orAYtixt y.r£\y.-.yj "-/.zee. 'iy\ y r.oiy.q

cK-na ApKXjífJflíiSeç jtpiwâp.£yat :pJav

unde apparet eum asyli petendi causa ad templum confugisse, in quo mulieres Lesbiae eo ipso anni tempore íestum ceiebrabant certamina simut agentes, quibns diiudicaretur, quaenam inter eas arte et uenustate saltandi maxime excelleret; sic enim ilhii •KMÂvsrai xptwóusvai çúav interpretandum esse putauerim. Dubium autem uix est quin, ui commemorauit iam Lobel^ de iis certami-nibus agatur, ad quae spectat schol. A II. i, 129 zará Aserpésiç à.y'M-j àyzxm yúíKxiyjhv h w T/.C 'íípaç Tô^SVEI "/tyó^svoç. KxfàvTTBtct (l).

Addere autem debuil uir sagacissimus etiam testimonium a JVilamoipii^io ad fragmentum Sapphus a G L - - 2 8 D (2) intelli-gendum iam ante hos amplius triginta asnos adhibitum, epi-gramma dico A. P. íx, 189

VE/^£T£ Tífóç tépivoç ylcx.v/.ófXtõoç à'fkotcv "iíprjç,

Áí7^t0e~, à.ícó- 77.3 3o<V pílitâ' .'Û.l<7CCy.iW.,

li.-.ú ytvseiipt / p-criv lycvia líigffl.

c'/fiixi âcyyfcfj.cù r.6)^/r!bíoi ' vi y'/vx-jv vuvcv

Carmine igitur pap. Oxyrrhynchii xviu 2i$S tertio cum his testimoniis iam primum exstanribus comparato planissime demonstrari uidetur, cum quoiannis in templo Iunonis (sv frõ Tf.ç "Hpoiç Tíuiv-t) diuae sacrum celebraretur, Sappho lyram psal-lentem chorum duxisse uirginum. Krgo non modo jicvor íocç cundebat ilia, qui bua suum gaudium uel luetum exprimeret,

(1) lur.onein simul cum loue et Baccho Mytilenis in eodem sacrário cukam fuii.se fragmentum quoque pap Oxyrrhynchii 2165 primum testatur.

(2) Ue quo fragmento in Erani uoL xu, p. 144 sqq, disserui.

36 CARL THEANIiER

non modo, id quod iara pridem constabat. epithalumiis can- j tandis praefuit, uerum etiam sollemnibus diebus choros ins-truebat Iunoni. Sed num huic diuae soli uel turn solum ? Tn uu. 25 sqq. carminis Î 3 L = gG D quamuis laceris j

Ifcv cvd' i)[íxè-JXLOç ?] — ( i)

se ipsam puellasque familiares a nullo sacro afuisse commemo-rare uidetur. Atque re uera inter frustuJa Sapphicae poeseos nobis tradita duo saltern sunt quae ex carminibus sumpta haud tcmere putes quibus choreas prosecuta esset poetria, primum inc. auct. i 2 L ( 3 ) = g3D

Kp vincai vu xct* iijjj.ûiMç isòoevoív

T.óa$ TÉfcV cktôoq p.ahav.OM íJKJíTôWZI,

deinde inc. 1. | 5 L*= 10f D, quod saltationern et gestus uirgi-num festum Adonidis ageiuium luculentissime ante óculos ponit

Quae cum ita sint, quemcumque ceteroquin uictum habuerunt iílae uirgines, non uideo cur dubitandum sit quin Sappho con-suetudinem cultumque eas do eue rit rerum diuinarum aetatis et patriae suae. Sine enim Zixaoq hie coetus appellabatur siue non (4), certe operam sodalium ad religiones pertinuisse omnia demonstrant.

Vnum fortasse restât quodammodo obscurum. Certamina ilia quae lunonis saltern sacris habebantur utrum talia fuerunt,

(1) Cfr. Erani uol. xxxtv, 63. (1) Nouissitnus papyrum legit Zunt^, Mnemos. aim: MCMXXKVIJJ, p. 92. (3) «Nostrae», inquic editor, -plerumque cribuurnur<>. (4) Thiasum fuisse negant uel aflirmare non audent Geffcken Griech.

Literaturgesch. 1, p. 89 et Zunt^ 1. 1. t i3 .

SAPPHIC A ET ALCAICA $7

ut eiusdem chori tantum altera uirgo cum altera comparare-tur an chorí etiam inter se certabant complures, ex quibus qui maxime placeret primas ferret? Quod quidem quaerere non absurdum uidebilur, si recordatus en's epithalamium illud Catulli Vresper adest, quod poesin Sapphicam pro exemplar! habuisse omnes fere consentiunt. inter duos choros aemulos diuisum esse (i). Atque eodem forsitan ea quoque ipsius poe-triae fragmenta spectent de quibus in uol. Erani XLIV, p. 64 sqq. iam disputaui.

Notam fuisse Alcaeo rhapsodiam Iliadis A fragm. 28 L — 7(3 D, rhapsodiam Q fragm. i 5 8 L = 57D planissime demons-trant; post illud, quod pap, Oxyrrh. i3S3j fragmentis q, 1-8 et 3, 1-7 a Lobelia conglutinatis qualecumque est recuperaui-mus. eadem papyrus alterius poematis habuit exordium, quod ab eodem tribus fragmentis 9, 9 -f- 18-J-3, 8-15 similiter confla-tis plus solito integrum euasit, 2 9 1 ^ = 7 7 1). Est autem haec:

"Eí3p£, -/(.[ouCjÁta-zoç vcnàpm Trap' Affvcv

y.oíí cre no/lai TtmB&mm "si-t . . . . ] Aoiv ixriçwv aKalaivi -/é[ D71

. . . . ]a- rJèlycvrai xc ov wç ãtai[ 8 . . . . ]v «86»

V. 3 Lobel ití annotatione &ZXM.[í<Xí uel [w. u. 5 'ithzMcn uel ViTTciat, u. 7 z/.îi''"z — x/.v.fuc, u. 6 edd. pr. vó.r.álwj coniiciunt, quae mihi quoque commendantur. Supplementa cetera priraae strophae inuenit idem Lobel schoho ali ato Theocriti vir, 112

(1) Quod Lacedaemonc usitamm fuisse parthenia Alcmanis luculen-tissime demonstrant, cur hoc a moribus Lesbiorum abhorruisse putemus?

38 CARL THEANDER

.

WJX'JJ cfrcâ 'Pcoixr,- Ksti l epsuyecrB'a» &g?á n;/tv AíV:V, ubi tamen scholiastam in eo errauis.se arbitrer quod falso interpungeus Y.xkAi?Tc^ ncTajiMv legit, non, ut oportuit, •A.-ZIIITX' lg ixoxáuw. Duo .sunt quae hoc niihi persuadent. Primum enim in hymnis et encomiis hymnes imitantibus poetae antiqui nomini eius qui compellatur, siue est deus siue non, praeposito praedicationem soient postponerc reiatiuam (i), sicut ip.se Alcaeus in hymnis slç 'Efp/õv y3, 2 b L = -2l), eU 'A^wsèw L 86 = 3 D, slq Nú^aç 1 0 4 L — i i D . Deinde si xátliyxoç rz. legas, necesse erit u. 5 xai oe rr. B. «TX. cum prioribus xá», ir. copulari («Hebre. pul-cherrimus fiuuiorum ad Aenum defluis in purpureum m a r e . . . et te rnultae uirgines uisitant»), quae copulatio rerum parum similium parum elegans uidetur. Multo melius poeta, si hoc uoluit: &H., qui pulcherrime fl. e. q. s. . . . , d / aw te m. u. u.» Sic enim ilia quae hie geri dicuutur cum iis quae interdum in aliorum tfuuiorum ripis conspici soient comparantur (2). Vbi nemini u, sqq. legenti non N'ausicaae puellarutiuKjue iltam comi-tantium in mentem uenire credo, quae t 96 sq.

ACiG7x;j.?jy.t /.xi yfciTiXp&txt %hc 'ù.y.'.<ù

Bîï-vau ïm& iihvxo itsd cypma Ttoxz^clo.

Dolendum est uerbum enuntiati f% ãhtfr.Kz. .. , v -J'JOK, a quo stropham proximam incepisse néscio an necesse sit, inter-cidisse; equidem Éji àçxípei uel simile quid coniiciens Alcaeum «et ex teneris feminibus, leneris manibus <plaudentes>> delec-tantur turn, cum unguentnm. . . aquam iterum demit» dixisse suspicor. Vbi xrsáktm "xjfytít per fyot-yyloyia-j dictum idem ualere atque an. %. <y.pOTcVTiu> 9fM genitiuum autem àr.xhw fâfom, ut nolv-TTTwTov eiítceret, poetam tam longe a uerbo amotum per •'j-zifiv.xw ante datiuum àjtt&mm x^1 posuisse putauerim. Obstare quis-piam dixerh punctum u. 7 post] '» litteram in papyro scriptum; at falso hoc punctual quae separari nequeunt separare quisquis

(1 ) Xorcien, "\y;M7o; &s&i p- i6S SC\. {1) Sic in cavm'me vUu Horaúano m. i3, v'5 Bandusiae tons cum ei^e-

berrimis Graeciae fontibus comparator.

SAÎ*P1HCA ET ALCAIC A 3p

sententiam penitns examinauerit nonne côncedet? Quod ad ea denique quae in uu. 4, 7, 8 desunt uocabula attinet, u. 7 cum edd. pr. ncllx ( I ) et TòííSV (2) légère uelira; fragmentulo in Pap. Oxyrrh. xvm, p. 38 publici iuris facto tfoH[, .>> quod ad u. 8 ibi refertnr, quid faciendum sit nescire nie libere conliteor.

Ergo Alcaeus, si uerum uidi, sicut in eo quod in papyro praecedit carmine ex II. A 352-356 et 5oo-5io materiam sump-sit, sic in hoc ad uersum illum Od. £ 96 allude os artiilciosis-sime quae ibi dicuntur amplificauit. Confiteor equidem, ex omnibus paene quotquoí iam possidemus iragmentis Akaei hoc me maxime delectari.

(1) gf&tç Diehl. (2) Lobel TÓacv uix legendum esse ceaset.