Upload
tranbao
View
460
Download
67
Embed Size (px)
Citation preview
ACTA
IN COMPENDIUM OPPORTUNE REDACTA ET ILLUSTRATA STUDIO ET CURA
VICTORII PIAZZESI
IURIS UTRIUSQUE DOCTORIS
SEU
Acta iuridica et solemniora ex Supremo Romano Pontifice immediate dimanantia : acta inter ea quae publici fieri possunt iuris, sive sint Decreta, sive Instructiones, sive Responsa, ct alia huiusmodi: praesertim vero Causarum exj>ositiones ot resolutiones ex variis BE. Cardinalium Sacris Congregationibus, ad ecclesiastici iuris accuratam intelligentiam et observantiam conferentes, in compendium diligenti studia redactae: alia denique iuridica, quibus opportune illustrantur quae in expositis actis vel difficultatem parere possint, vel ad vigentis iuris notitiam ulterius conducant : in utilitatem eorum, qui in Ecclesiae legibus studiose dignoscendis, et in regimine christiani gregis, vel in colenda Domini vinea sedulo adlaborant.
EDITIO STEREOTYPÁ
R O M A E
E X T Y P O G R A P H I A P O L Y G L O T T A S. CONGR. DE PROPAGANDA FIDE
1898
Reprinted with the permission of Libreria Editrice Vaticana
JOHNSON R E P R I N T CORPORATION JOHNSON R E P R I N T COMPANY LTD. I l i Fifth Avenue, New York, N. Y. 10003 Berkeley Square House, London, W. 1
First reprinting, 1968, Johnson Reprint Corporation Printed in the United States of America
EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
DE CONSISTORIO HABITO DIE 3 IULII 1882
Sanctitas D. N. Leonis XIII publicum habuit hac mane Consistorium in Aedibus vaticanis ut galerum cardinalitiam; daret Emo ac Rmo D. Cardinali Karolo Martiali Allemand Lavigerie, creato atque publicato in Consistorio secreto diei 27 Martii huius anni. Dein eadem Sanctitas sua in Consistorio secreto sequentes proposuit Ecclesias:
T i tularem Ecclesiam P a t r ia r
chalem Antiochen. Latini Ritus
vacan, p e r ob i tum bo. m e . Petr i
Villanova C a s t e l l a c i , ul t imi illius
Patr iarchae apud romanam cu r i am
defunct i , favore R. P. D. Placidi
Ralli Presbyter i Romani . Qui in te r
alia m u n e r a , quibus functus est,
p r o Dei servis ad coelites honores
p rovehendis advocatum agens , tum
Congregationis s tud io rum, tum hu
cusque sacri Consilii legitimis Rit i
bus cognoscendis a secretis r enun
tiatus est . In Seminar io Romano ac
Pio Deputa t i , et Congregat ionis In
dulgent i i s , sacrisque Reliquiis prae
positae Consultoris m u n e r e perfun
c tus , in ter Antistites domus Pontifi
cis Maximi, et Protonotarios Aposto
licos e numero Beneficiariorum ad
scitus est .
Metropolitanam Ecclesiam de
Quito in di t ione aequaior iana Ame
ricae meridional is , vacan, p e r obi
tum bo. m e . Josephi ignatii Checa
et Barba, ultimi illius Archiepiscopi ,
extra romanam cur iam defunct i ,
favore R. P. D. Josephi Ignatii Or-
dóñez , iam Episcopi Bolivarensis,
seu Riobambensis , ad p raesen ta t io
n e m , v igore Indulti Apostolici, p e
ril lustris Viri re ipubl icae aequa to -
rianae in America meridional i Prae
sidis .
T i tularem Ecclesiam Archie
piscopalem Nicosien . vacan, p e r
p romot ionem ad Sedem Patr iarcha
lem Ciliciae A r m e n o r u m R. P. D.
Stephani Azar ian , favore R. P. D.
Eliae Bianchi, hac tenus Episcopi
Thanensis .
Metropolitanam Ecclesiam Leo-
polien , Ritus Armeno-Caihol ic i va
can, p e r obi tum b o . m e , Gregorii
Josephi Romaszkan, ult imi illius Ar
chiepiscopi extra romanam cur iam
EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
defunct i , favore R. D. isaasi Isa-
kowicz , P resby te r i archidioeceseos
Leopoliensis , Armeni r i t a s , ad no
mina t ionem sacrae Caesareae Ma
iestatis Francisci Josephi Pr imi , Au
str iae Impera to r i s , Boemiae et Hun
gariae Regis Apostolici . R. D. Isaac
Isakowicz ex legi t imis , catholicis,
hones t i sque paren t ibus armeni ri
tus in opp ido Lysiec a rch id ioece
seos Leopoliensis p rogen i tu s .et
qu inquages imnm octavum aetatis
suae annum supergressus , p lur imos
p e r annos an imarum curae in ten tus ,
Parochus in Suczava, et hac tenus
Stanislaopoli Decanus et Curio r e n u n
t iatus, a tque Leopoliensis Capituli
Canonicus ad honores electus est.
CATHEDRALEM ECCLESIAM FANEN.
vacan, p e r dimissionem a R. P. D.
Camillo Santori u l t ro l iben te rque
in manibus Sancti tat is suae p e r a
c tam, et ab eadem admissam, su
spenso tamen dimissionis effectu ad
possessionem usque ¿ui successoris,
favore R. P. D. Camilli Bugger i ,
hactenus Episcopi Bric t inor iensis .
CATHEDRALES ECCLESIAS TERGE-
STI.N. JUSTINOPOLITAN. invicem p e r
pe tuo canonice uni tas , vacan, per
obi tum bo . m e . Georgii Dobrila,
ul t imi i l larum Antist i t is , ex t ra ro
manam cur iam defunct i , favore R.
P. D. Joannis Glavina, haclenus E-
piscopi Parent ini ac Polensis, ad
nomina t ionem, vigore Indult i Apo
stolici , sacrae caesareae Maiestatis
Francisci iosephi Primi Austriae Im
p e r a t o r i s , Bohemiae e t H u n g i m e
Regis apostol ic i .
CATHEDRALEM. ECCLES. MILITEN.
vacan, p e r ob i tum bo. me . Phil ippi
Mincione,ul l imi illius Episcopi extra
romanam cur iam defunct i , favore
R. P. D. Aloisii Carvell i , hactenus
Episcopi Marsicen, e t P o l e n t i n .
CATHEDRALEM ECCLESIAM TRAN-
siLVANiEN. vacan, p e r obi tum b o .
m e . Michaelis Fogarasy, ult imi illius
Episcopi , extra romanam cur iam
defuncti , favore P. D. Francisci Lön-
hart , hactenus Episcopi Gratianopo-
litani in Mauritania : ad nomina
t ionem sacrae caesareae Maiestatis
Francisci Iosephi Pr imi , Austriae Im
pera to r i s , Bohemiae e t Hungar iae
Regis Apostolici , uti Magni Pr in
cipis Transi lvaniae.
CATHEDRALEM ECCLESIAM ARI
MI N EN. vacan, p e r t rans la t ionem R.
P. D. Francisci Baltaglini ad m e t r o
pol i tanam Sedem Bononiensem, fa
vore R. D. Alexandri C hi aruzzi
Presbyteri Caesenalensis, qui consti
tutus est in qu inquages imo pr imo
aetatis suae anno . Idem in pat r io
seminario phi losophiae rationalis ac
physices Professor et Iudex clericis
probandis adlectus , parochiam pr ius
s . Martini a s s e q u u t u s , hucusque
vero curio ad s. Ioannem Aposto
lum in s. Angust ino r e n u n t i a t u s
est . Inter Pontificios Academicos ab
Immaculata Concept ione , ac in te r
Protonotar ios Apostolicos ad instar
pa r tec ipan t ium cooptatus , depu ta tu s
ad pia opera , a tque Caesenae, tum
Cerviae, ubi e t Examina tor pro-sy-
nodalis , Canonicus ad honores ef
fectus est.
4
EX ACTIS CO?
ctus est. Inspector scholarum deca
natus , deputa tus ad disciplinam
seminar i i , penes consil ium scholasti
cum distr ictuale delegatus ecclesia
s t icus , a tque a consiliis t um con
gregat ionis P re sby te ro rum, tum in
s t i tu t i operis pi i , et beneficentiae
publ icae effectus es t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM BRU
NEN, vacan, p e r obitum b o . m e .
Caroli Notl ïg , ult imi illius Episcopi ,
extra romanam cnriani defunct i , fa
vore R. D. Francisci Bauer , Presby
teri archidioeceseos Olomucensis , ad
nomina t ionem sacrae caesareae Ma
iestatis Francisci Iosephi Pr imi , Au
striae Impera tor i s , Bohemiae et
Hungariae Regis Apostolici . R. D.
Franciscus Bauer ex legit imis, ca
tholicis, hones t i sque paren t ibus Hra-
covecii p r o p e Meziricium Volacho-
r u m in Moravia archidioeceseos Olo
mucensis progeni tus e t quad rage
s imum pr imum aetatis suae annum
supergressus , penes univers i ta tem
Pragensem Novi Testamenti Profes
sor hucusque const i tutus et in theo
logica facultate decanus , a tque tum
iudicii ecclesiastici archidioecesani
assessor , tum illius seminari i di
rector r enun t i a tus est .
CATHEDRALEM ECCLESIAM LITO-
MOIUCEN. vacan, per ob i tum b o . m e .
Antonii Ludovici F rand , ul t imi il
lius Episcopi extra romanam curiam
defuncti , favore R. D. Emmanuel i s
Schoebel , Presbyter i dioeceseos Re-
gino-Gradicensis, ad nominat ionem
sacrae caesareae Maiestatis Franci
sci Iosephi p r i m i , Austr iae Impera-
CATHEDRALEM ECCLESIAM BRI-
CTI.NORIEN. vacan p e r t ranslat ionem
R. P. D. Camilli Rugger i ad Sedem
Fanensem, favore R. P. D. Ludo
vici Leonardi e dioecesi Gallien, et
Pergulan . Qui Forosemproni i semel ,
i t e r u m q u e p lu res p e r annos Vica
r i u m in spiri tualibus Generalem ,
eaque Sede vacante , Capi tu larem
agens Vicar ium, apud Sublacensis
Abbatiae adminis t ra tores , i ndeque
Tusculi vel hodierni Emi ac Rmi
Sedis illius Praesulis u sque ad an
t e n o r e m annum Vicarii , et iam in
spir i tual ibus Generalis m u n e r e per
functus est. In ter Sanctitatis Suae
Domesticos Praelatos coopta tus , Fo
r o s e m p r o n i e n ^ Capituli secunda
Archtdiaconatus digni ta te ad p rae
sens usque honestatus est.
CATHEDRALEM ECCLESIAM R A -
GUSIN. vacan, p e r ob i tum b o . m e .
ioannis Zaffron,ultimi illius Episcopi ,
extra romanam curiam defuncti , fa
vo re R. D. Matthaei Vodopic P r e
sbyteri Ragusini : ad nomina t ionem,
v igore indulti Apos to l ic i , sacrae
caesareae Miieslatis Francisci Iose
phi Pr imi , Austriae impera tor i s , Bo
hemiae et Hungariae Regis Aposto
lici, uti Regni Dalmatiae et iam R e
gis Apostolici. R. I). Matthaeus Vo
dopic ex legi t imis , catholicis, ho
nestisque paren t ibus Rngusae pro
g e n i e s , in sexagesimo sexto ae
tatis suae anno const i tu tus est. P lu
rimis annis al iquot suae dioeceseos
paroecias adminis t rans , secretar ius
et consiliarius matr imonial is iudicii ,
e t p r o s y n o d a l i s Examinator adle
EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
tor is , Bohemiae et ^ Hungar iae Régis
Apostolici . R .D. E m m a n u e l Sehoebel
ex legi t imis , catholicis, hones t i sque
pa ren t ibus in pago Radover , d ioe
ceseos Regino-Gradicensis p r o g e n i
e s e t octavum supra qu inquages i
m u m aetatis suae a n n u m supe rg re s
sus , in sacra theologia d u d u m do
ctorali laurea dona tus , Professor r e
ligionis in Academia mercant i l i , e t
penes Pragae uuiversi ta tem s tudi i
biblici veter is Tes tament i supplens
effectus, consil iarius t r ibunal is ec
clesiastici in causis mat r imonia l ibus ,
a tque h u c u s q u e sui Ordinis Generalis
ac Magnus Magister r enun t i a tu s est.
CATHEDRALEM ECCLESIAM SAN-
GALLEN. vacan, p e r obi tum b o . m e .
Joannis Baptistae Caroli Grei th , ul t i
mi illius Episcopi , ex t ra romanam
cur i am defunct i , favore, R. D. Au
gustini E g g e r , Presbyter i dioeceseos
Sangallensis a RR. DD. Capitulo et
Canonicis Sangallensibus unan imi t e r
e lec t i . R. D. August inus E g g e r in
nono supra quadrages imum aetatis
suae anno const i tu tus , Vicarius Ca-
ihedral is Ecclesiae, ac successive
Canonicus res ident ia l is , hucusque
Decanus, et illa sede vacante Vica
rius capi tular is renunc ia tus est .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCO
PALEM HIPPEN, sub Patriarcha Hie
rosolymitano vacan, p e r obi tum bo .
m e . Dominici De Angel is , u l t imi il
l i u s Episcopi , extra romanam cu
riam defuncti , favore R. P. Antoni
ni Mariae Saeli , Congregat ionis
SSmi R e d e m p t o r i s , Presbyter i d ioe
ceseos Cephaludens is , qui etiam in
coadiu torem cum futura successione
depu ta tu s fuit R. P. D. Carmeli Va
lent i , e iusdem Congregat ionis et
Antistitis Mazariensis. Iste en im ob
suam provec tam ae ta tem, ac infir
mam va l e tud inem, expressum ad
hoc p raebens consensum, al ter ius
ind ige t ope ad pontificalia, cetera
que pastoralia munia in illa civitate
ac dioecesi sa lubr i te r ac fructuose
in Domino obeunda .
EPISCOPALEM ECCLESIAM TITU
LAREM AREOPOLITAN. sub Arch iep i
scopo Pe t rens i , vacan, p e r transla
t ionem ad Cathedralem Sedem Abu-
lensem R. P. D. Cyriaci Sancha
Hervás, favore R. D. Francisci Gior
dani Presbyter i Albanensis d ioece
seos. Qui depu ta tus fuit in suffra
ganeum ad pontificalia, ce t e raque
pastoralia munia in sibi invicem
p e r p e t u o canonice uni t is Ecclesiis
Suburbicar i is Ostiensi, ac Vel i te r -
n e n s i , e a r u m q u e dioecesibus o b e u n
da. R. D. Franciscus Giordani ex
legi t imis , canonicis hones t i sque pa
ren t ibus in oppido Lanuvi i dioece
sos Albanensis p r o g e n i t u s , qu in
quages imum aetatis suae a n n u m su
pergressus est. In patr ia Collegiata
Canonicus ad lec tus , et penes Basi
licam Cathedralem Albani p r inc ipe
Archipresbytera tus d igni ta te cum
adnexa an imarum cura hucusque
d i ta tus , ipso in seminar io theolo
giae dogmat icae , sacrae sc r ip tu rae ,
et ecclesiasticae his tor iae lector
renunc ia tus , dioecesani convisi la-
tor is , a tque pro-synodalis examina
toris m u n e r e perfunctus est.
EX ACTIS C(
TITULAREM ECCL.EPISC.EUROPEN.
sub Archiepiscopo Hierapol i lano va
can, p e r ob i t um b o . m e . Ioannis
Nepomucen i Arnberg , ul t imi illius
Episcopi extra romanam cur iam d e
functi, favore R. D. Pauli Pinna,
Presbyter i Àlgarensis dioecesis. Qui
etiam d e p u t a t u s fuit in auxi l iarem
R. P. D. Ioannis Mariae Filia, Anti
stitis Algarensis ad pontificalia, ce
te raque pastoralia munia de eius
consensu ac lubi to illa in civitate et
dioecesi sa lubr i te r in Domino obeun
da .R.D.Paulus P inna in sexagesimo
nono aetatis suae anno const i tu tus ,
in sacra d i idum theologia doctorali
laurea ins igni tus , dioecesani semi
narii p raes idem agens , et penes
Algarense Capi tu lum Archidiacona-
tus d igni ta te cohonesta tus , i n t e r
Sanctitatis suae Capellanos h o n o
ris extra Urbem adscitus est .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCO
PALEM SEBASTOPOLITAN. sub Ar
chiepiscopo Sebastensi vacan, p e r
obi tum bo . m e . Josephi Mariae
Chauveau, ultimi illius Episcopi extra
romanam curiam defuncti , favore R.
D. Francisci Mariae Joannis Nepo
muceni Rueda , Presbyter i a rchi
dioeceseos s. Fidei de Bogota. Qui
et iam depu ta tus fuit in auxi l iarem
R. P. D. Severi Garcia, Antisti t is
Tunquens is in d i t ione Sta tuum Foe
d e r a t o r u m Columbiae in America
Meridionali ad pontificalia, cetera
q u e pastoralia mun ia , de eius con
sensu ac lubi tu , Tunquens i in civi
ta te ac dioecesi obeunda .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCO-
SISTORIALIBUS 7
PALEM DIOCAESÀRIEN. sub Archie
piscopo Caesareensi , vacan, p e r o b i -
tum bo. m e . Georgei Feschker , ul
t imi illius Episcopi extra roma
nam cur iam defunct i , favore R. D.
Antonini Gaff, Presbyter i Cata
nensis . Qui in quadrages imo nono
aetatis suae anno c o n s t i t u t u s , in
signis illius Collegiatae ad s. Ma
riam de Eleemosyna canonicus ad
lectus, dioecesani seminar i i Cata
nensis R e c t o r e m , et in omnibus
p o e n e beneficientiae insti tutis m o
d e r a t o r e m , et consil iarium a g e n s ,
p r inc ipe post pontificalem Pr iora tus
d igni ta te , illo in met ropol i tano Ca
p i tu lo ad praesens usque ditatus est.
METROPOLITANAM ECCLESIAM Bo-
NONIEN. vacan, pe r d imiss ionem ab
E m o ac Rmo Domino Lucido Ma
ria , Titulo s. Xisti S. R. E. Presby
tero Cardinali Parocchi , u l t ro l iben
t e r q u e in manibus Sancti tat is Suae
peractam et ab eadem admissam,
suspenso tamen dimissionis effectu
ad possessionem usque sui Succes
soris, favore R. P. D. Francisci Bat-
taglini , hactenus Ariminensis Epi
scopi .
EPISCOPALEM ECCLESIAM TITU
LAREM MAGIDAE in Asia minori sub
Archiepiscopo Pergens i in Pamph i -
lia, vacnn. p e r translat ionem R. P. D.
Paschalis Buconjic ad Cathedra lem
Sedem Mandetr iensem, favore R. D.
Ioannis Francisci Bux et Loras P re
sbyteri archidioeceseos Caesaraugu
s tanae . Qui etiam depu ta tus fuit
in Auxiliarem Emi et Revmi Do
mini Ioannis Ignatii S. R. E. P r e -
8 EX act is co:
sbyteri Cardinalis Moreno, Archie
piscopi Toletanì ad pontificalia, ce
teraque pastoralia munia, de eins
consensu ac lubitu in illa civitate
et archidioecesi obeunda. R. D. Ioan
nes Franciscus Bux et Loras in quin
quagesimo nono aetatis suae anno
constitutus, in sacra theologia lau
rea doctorali, tum in sacris cano
nibus licentiae gradu dudum dona
tus, in pago Cantavieja archidioe
ceseos Caesaraugustanae Poeniten
tiarium beneficium concursu obti
nens, Tot etani Capituli Canonicus
doctoralis, eiusque seminarii cen
tralis Rector hucusque renuncia
tus est.
Per Breve autem pontificium colla
tae fuerunt sequentes Ecclesiae :
Archiepiscopalis Eccles ia Se-i.EUCiEN. in Syria vacan, per obitum
b o. me. Caesaris Roncetti, ultimi illius
Archiepiscopi apud romanam curiam
defuncti, collata fuit R. P. D. Ca
millo Santori, iam Antistiti Fanensi.
Archiepiscopalis Ecc les ia Co
rinthien, in Achaia, vacan, per obi
tum bo. me. Iosephi Angelini ul
timi illius Archiepiscopi apud ro
manam curiam defuncti, R. D. Cae
sari Sambucelti Presbytero Romano.
Hic quadragesimum quartum aetatis
suae annum supergressus, doctorali
laurea donatus, penes Collegium Ur-
ÏSTORIALIBUS
banum de Propaganda Fide philoso
phiae Professor adlectus, ac inter
eiusdem Congregationis officiales âd>
scitus, Apostolicae Hispaniarum Nun
tiaturae auditoris munere perfunctus
est. Sacrae Congregationi ecclesia
sticis negotiis extraordinariis prae
positae addictus, insignis Basilicae
Collegiatae s. Mariae ad Martyres
de Urbe Canonicus hucusque, San
ditatis Suae ab intimis Cubicularii
supranumerariis, atque novissime
apud respublicas Aequatoris, Peru
viae ac Boliviae Delegatus Aposto
licus et extra ordinem Missus, re
nunliatus est.
Ecc les ia Metropol i tana F r i burgen. R. D. Ioanni Baptistae Or
bin. Decano et Vicario capitulari
illius capituli et Archidioeceseos, et
Doctori iu s. Theologia.
Eccles ia Episcopal is , T i t u l a r is Aurel iopol i tan . R. D. Iosepho
Colgan, Vicario apostolico Madras-
palan.
Eccles ia Cathedra l is Solo-piEN. R. P. D. Edmondo Knight,
translato e sede Corycen.
Ecclesia Cathedra l is South-warces . R. D f Roberto Coffln, Pro
vinciali Congregationis SSmi Re
demptoris in Anglia.
Ecc les ia e Portsmouth , in Ca
thedralem erecta a Sua Smctitate,
R. P. D. iacobo Virtue,
EX 5. CONGREGATIONE CONCILII
NULLITATIS NOMINATIONIS ET RESTITUTIONIS FRUCTUUM
Diebus 6 Augusti 1881 et 18 Martii 1882.
(1) C O M P E N D I U M F A C T I . Cathedralis Tornacensis Capitulum, anno 1802 die YERO 10 Aprilis erectum est per decretum Cardinalis Caprara, ad hoc a Pontifice Pio VII delegati. Canonicatus in eo sunt numero quorum praebendae in annuis libellis 2000 constitutae fuerunt, ex conventione habita anno volvente 1827 inter Leonem XII s. m. et Belgii Regem.
Paucis abhinc annis pensiones Gubernium decrevit illis solvendas, qui vel laboriosum parochi ministerium egerint, vel quadraginta annis inter canonicos commorati fuerint, vel canonici, sexaginta quinque aetatis annos expleverint, ea tamen lege, ut statim ac pensionem consequuntur canonicatum amittant, eorumque loco alius praebendam obtineat. Ita fiebat ut frequenter nullum in Capitulo locum haberent, qui longo annorum spatio parochi munus diligenter exercuisse nt, vel Capitulum desererent qui adhuc habiles erant ut
(1) Causae huiusmodi synopsim no
stra hac in ephemeride inserentes a
more deflectimus, dioecesis loci et per
sonam n nomina tacendi. Siquidem plu
rimae facti circumstantiae inexplicabi
les fere evaderent , nisi adversam men
tía valetudinem ponas eius qui rei pars
magna fuit, scil icet miseri Episcopi Du-
mont cuius sollemne dest i tnt ionis de-
i T o t u : u i ..i m obtulimus in Vol. XIII-
pag. 289, -Quaestiones autem de permuta
tione deque reservationibus Apostolicis
ad tramites Gregorianae Constitutionis
nova omnino , praesertim in locis quae
Concordato anni 1801 subiecta sunt, tam
late hac in causa pertractatae fuerunt ,
nt etiam intra arctiores l i m i t e s , lat ius
quam in usu sit synopticus praesens
restrictus excreverit.
10 NULLITATIS NOM (NATIONIS
choro adessent. His ut provideret, scilicet ut parochis pen-sionariis locus in Capitulo pateret, et Canonici qui pensionem consequerentur inter capitulares redirent, quatuor praebendas instituit defunctus Tornacensis Antistes Labis, quae ab eo nomen sumpserunt, et quarum reditus in annuis libellis 500 pro unaquaque praebenda praefinivit.
Hisce ex praebendis Labis nuncupatis, unam contulerat anno volvente 1876 die vero 23 Septembris Ioanni Baptistae
reverendissimus Iosephus Dumont, qui Dioecesim regebat eo tempore, in remunerationem rerum optime ab ipso Ioanne gestarum pro Dioecesi ac pro Ecclesia universa. Novus praebend a t i inter titulares canonicos addictissimum suum habebat Iosephum* qui cum 65 aetatis annos explevisset, pensioni consequendae par factus fuerat. Hi consilium iniverunt inter se suos invicem canonicatus permutandi ad normam iuris canonici, et praesertim Constitutionis Gregorii XIII s. m. quae incipit « Humano vix iudicio » scilicet eà lege, ut Iosephus suum canonicatum permutaret cum canonicatu Labis, quem Ioannes Baptista possidebat, ac pensionem a Gubernio peteret: Ioannes Baptista vero canonicatum Iosephi obtineret. Quo pacto non minus suipsius quam Ecclesiae utilitati ' consultum iri ostend e b a t . Siquidem dum Ioannes Baptista pensionem amitteret francorum 700 quam pro parochi munere 36 annis peracto ei gubernium assignaverat, praebendam possedisset francorum 2000, Iosephus vero, pensionem in eadem summa francorum 2000 obtinuisset, et insuper praebendam Labis francorum 500. - Sed hic, rerum suarum in pia opera prodigus, quidquid lucrifecisset, in Religionis utilitatem con vertisset: ille haud amplius labori indulgere ad vitam agendam adactus, totus se dedisset, ut in Ecclesiae Cathedralis et Dioecesis bonum rerum divinarum scientia ac iuris Ecclesiastici peritia nec non longae experientiae lumina, quibus praeditus erat, proficerent.
De his permutationis rationibus certiorem iam reddiderant anno ante Episcopum, cum, die 6 Maii 1878, uterque actum condidit ita conceptum, « Cum iuxta canonicas san-
NULLITATIS NOMINATIONIS IL
> ctiones licitae sint iustis de causis beneficiorum permuta-» tiones, hinc est quod propter rationes in litteris ad Alti-> tudinem Vestram anno superiore explicatas, subscriptus » orator praebendam canonicalem, quam in Ecclesia Cathe-» drali Tornacensi obtinet, in manibus Vestris permutationis » causa résignât: multum petens et confidens, quod Altitudo » Vestra ipsi conferat praebendam, quam etiam permutationis » causa hodie résignât Ioannes Baptista (vel Iosephus). »
Litterae huiusmodi in Episcopi manibus traditae sunt mane insequentis diei 7 Maii. Die 6 Iunii nullum responsum acceperant permutantes, qui solliciti facti sunt ut propositae resignationis actum per epistolam Ordinarii in mentem revocarent,, epistola vero die 7 Iunii tradita est.
Ast non ante diem 8 Iunii Vicarius generalis Tornacensis Episcopi, responsum dedit quod habet. « Episcopus noster » grave fert quod propositam a Vobis permutationem appro-> bare nequeat: vestrum sed propositum eius intentionibus > haud cohaeret etc. »
Verumtamen cum suasum haberent permutantes post mensis utilis fluxum ad normam Gregorianae Constitutionis permutatorum invicem canonicatuum dispositionem s. Sedi reservatam evasisse, libellum conscripserunt Pontifici tradendum, in quo actae permutationis ratihabitionem postula bant: eumdemque documentis illustratum miserunt ad Nuntium Apostolicum penes Belgii Gubernium, ut omnia Romam transmitteret. Rei notitiam habuit Ordinarius, qui furore inflammatus illico permutantibus imposuit, ut libellum re-tractarent ; hi vero ut tanti furoris excessus vitaren t, impositae retractationi subscripserunt, qua quisque profitebatur agnovisse gravia damna quibus permutatio occasionem praeberet. Sed antequam retractationem subscriberet, die 24 Iunii, Ioannes Baptista, ne de eius animo dubitare liceret, epistola ad Nuntium Apostolicum conscripta, de impositi actus nullitate protestatus est ex capite vis* falsae causae, nec non Reservationis
Apostolicae. Iosephus ad ea quae socius egerat accessit die 15 Iulii, declaravitque se Ioanni Baptistae commisisse, ut com-
12 NULLITATIS NOMINATIONIS mimi nomine de rebus circa actarn permutationem Romae definiendis ageret, seque omnia ratum habiturum spopondit.
A mense Iunii 1878 ad mensem ianuarii 1879 conticesces visa est Episcopi adversatio, spesque affluxerat eum ad meliora consilia rediturum. Sed mense Ianuarii ineunte iterum animum explicuit, velle se de canonicatu a Iosepho iam dimisso libere disponere favore cuiusdam Caroli, quem maxima benevolentia prosequebatur. Itaque instare cepit ac vim facere ut Iosephus novam beneficii sui resignationem emitteret: hic autem non ante actum novae resignationis se editurum fore .professus est, quam una ex praebendis Labis
sibi concederetur. - Die 2 Februarii 1§79 Episcopus Dumont canonicatum quem Iosephus possidebat, conferebat Carolo: et illico ftomae s. Congregationi Concilii preces utriusque permutantium nomine oblatae sunt, quibus resignationem permutationis causa actam in manibus Episcopi die 7 Maii 1878 a Pontifice approbari postulabant, ob devolutam pleno iure ad s. Sedem resignatorum canonicatuum dispositionem.
Preces de more ad Episcopum missae fuerunt, die 10 Februarii 1879, pro informatione et voto, ut audito Capitulo,
referat super bono Oratorum iure.
Tornaci, die 20 Februarii, Carolus in possessionem canonicatus immissus est; sed antequam caeremonia installationis locum haberet, actum scripto exaratum tradidit Decano Capituli Ioannes Çaptista, quo eadem adducta praecipua ratione, de installationis nullitate protestatus est. Caeremonia, possessionis peracta, res a Decano Canonicis omnibus simul congregatis nota facta e.st, et Vicario generali Episcopi tradita. Sequente die 21 , litteras pro informatione et voto a S. C. conscriptas accepit Episcopus, qui kalendis Martii ipse Carolo indixit, ne causa pendente, Choro interesset.
Informationem remorari cepit in posterum Ordinarius : sed in capitulari coetu habito sub die 13 Augusti ut in subiecta materia votum suum panderet, Capitulum permutationi propitiam sententiam edidit.
Mense Novembris exeunte accidit, ut s. Sedes ope decreti
NULLITATIS NOMINATIONIS 13
S. O. Ep. o+ Regul. ab omni exercitio iurisdictionis sive in spirituali dus , sive in temporalibus prohiberet Episcopum Dumont, et Dioecesi Tornacensi Administratorem Apostolicum praeponeret Praesidem Rmum Isidorum Iosephum Du Roussaux, Episcopum Eumeniensem, qui tandem post ademptum omnino eidem Dumont, per litteras Pontificias datas tertio idus Octobris anni 1880, iurisdictionem spiritualem et titulum Episcopi Tornacensis, eiusdem Dioecesis Titularis Episcopus renuntiatus est, die 12 Novembris anni eiusdem (1). Qui cum primum in Dioecesim venit, omnibus quae permutationem respiciebant intime cognitis, ad Pontificem Summum litteras conscripsit sub die 30 Decembris 1879, quibus permutantes, et praesertim Ioannem Baptistam s. Sedi commendabat, cui unice iudicium et permutatörum canonicatuum dispositionem reservatam esse profitebatur. Accepta huiusmodi epistola S. O. Congregatio rescribebat, «recurrat ad Data-
» r iam Apostolicam.»
Ast Februarii mense ineunte, supplicem S. C. libellum porrexit Carolus, nominationem suam validam decerni postulans, sibique fructus plena ratione adscribi. Libellus novam informationem novumque Capituli votum provocavit de more a S. C. omniaque permutationi propitia, et Caroli nominationi adversa prolata sunt. Iamque causae propositio imminebat, cum volvente mense Ianuarii anni 1881, uterque permutantium supremum diem obiit. Protinus sed pro causae prosequutione institerunt Capitulum et haeres Ioannis Baptistae. Quapropter quaestiones de nominationis nullitate deque fructuum perceptorum restitutione actae, sunt duobus ad rem dubiis concinnatis.
D I S C E P T A T I » GYIIOGTTIEA
Quae i o a n n i s Bapt i s tae h a e r e s a f f e r r e t . Cum in
primo causae specimine Capitulum a deductionibus abstinuis-set, causa funditus acta est a Ioannis Baptistae haerede,
(1 H IS quoque Lit teras habes in Volumine XIII pag. 337,
Ì 4 NULLITATIS NOMINATIONIS
cuius advocatus in prima orationis parte, ut nominationem Caroli ad canonicatum a Iosepho possessum nullam intrinsecus evincerei, inter plura nullitatis capita, primum ac praecipuum ponebat « canonicatus dispositionem s. Sedi devo
ir tutam extitisse. »
Fundamentum propositionis ei suppeditahat memorata Constitutio Gregorii XIII « humano vix iudicio » edita die 5 Ianuarii 1584 in qua de resignationibus ac permutationibus sancitum legitur § 7 «De beneficiis autem quae deinceps in ma-» nibus Ordinariorum Collaturum etiam Cardinalium, etiam » indulta et facultates ad hoc ab Apostolica Sede habentium, » ac Legatorum etiam de Latere, et Delegatorum etiam spe-» cialium huiusmodi Sedis extra Romanam Curiam residenDI) tium,' etiam ex causa permutationis contigerit, ipsi intra » mensem negotium universum remissionis vel reiectionis » huiusmodi, et si per eos facienda erit, provisionis resignati » beneficii iuxta Apostolicas et alias Canonicas sanctiones » omnino absolvant. Et qui intra tres menses a die sibi fa-» ctae provisionis illam publicet et possessionem beneficii ca-» piat : alioquin, illis elapsis, nulla sit eius provisio, et be-> neficium vacare censeatur eo ipso. »
« §. 8. Ordinatique et alii praedicti qui haec uti eis prae-» scribuntur non perfecerint, eo casu disponendi de ipsis be-» neficiis sint ea vice privati, eorumque dispositio eo ipso ad » Sedem Apostolicam devoluta existat, ut aliis idoneis ab ipsa » Sede dumtaxat, modo et forma predictis concedantur.»
Hisce Pontificiae Constitutionis praescriptionibus positis, asserebat, in casu punctim accidisse quod beneficiorum permu-tatorum dispositio s. Sedi reservata existeret, eo quod mensis utilis integer fluxisset, quin Rmus Dumont de proposita permutatione responsum ullum daret. Constare enim in facto primas resignationis et mutuae permutationis litteras traditas ei fuisse die 7 Maii : rem eius in mentem revocavisse permutantes die 7 Iunii, responsum autem non ante diem 8 Iunii exarasse Vicarium Generalem Episcopi. Ergo revera locum habuisse in casu reservationem favore s. Sedis, quae
NL-LUTATÍS NOMINATIONIS 18
quamlibet Epìscopo adimebat de iisdem beneficiis disponendi potestatem.
Adversarium in suo libello permutationis actum in discrimen ponere tentasse. Sed misso parumper quod temporis argumentum alia omnia absorberet in casu, constare e contra in eo actu omnia concurrere, quae ex iure pro permutatiom-bus admittendis requiruntur. Etenim, ad communem Auctorum sententiam, nihil aliud pro permutationibus requiri quam iusta causa et legitimi Superioris auctoritas : iustam vero causam indicari necessitatem vel utilitatem Ecclesiae, vel etiam solam utilitatem ipsorum beneficiatorum ; Ferraris Bi-
blioth. Can. Verbo « resignatio jseu renuntiatio » Num. 57
et praesertim Num. 60 in quo traditum legitur - Immo non
solum titilitas Ecclesiae, sed etiam utilitas ipsorum bene
ficiatorum est sufficiens et iusta causa faciendi permuta
tionem coram Ordinario - Idipsum tenere De Murga de be
nef. Quaest. 3 Art. 5 § 1 num. 948: et Gardas de benef.
Eccl. Part. XI Cap. IV Num. 45 et seqq. Iamvero in casu utriusque ex permutationibus utilitatem
evidentissimam adfuisse in eo, quod Iosephus ultra pensionem consequutus esset praebendam Labis, quam Ioannes Baptista possidebat; hic autem loco pensionis francorum 700, canonicatum francorum 2000 suum fecisset quem Iosephus resignaban - Sed non minorem utilitatem assequi potuisse Ecclesiam, ex eo praesertim quod Ioannes Baptista haud amplius labori vacare adactus ad vitam ducendam, totus Dioecesis et Capituli bono incumbere quivisset. Cuius quidem utilitatis testimonium prae omnibus validissimum perhibuisse Emum Mechliniensem Archiepiscopum, qui litteris die 18 Iunii 1878 datis, eum Capitulo Cathedrali perutilem dicebat : ac ipsum Episcopum Dumont cum anno 1876 ei canonicatum Labis
conferret grave ferebat nihil prae manibus habere eius meritis dignius.-Utilitatem Ecclesiae maximam futuram pro certo tenuisse etiam Capitulum, quam binis in informationibus asseruit atque argumentis probavit.
Permutationi ad normam iuris propositae, contraponi
16 NULLITATIS NOMINATIONIS
epistolium Vicarii generalis, in quo haec una afferebatur respuendae permutationis ratio, - cum Episcopi intentionibus illam haud convenire - Atqui impossibile esse hanc unam rationem pro valida habere : siquidem non Ordinariorum intentionibus ac voluntati admittendae vel respuendae permutationis negotium commisisse Pontificem, sed eorum indicio ad iuris normam instituendo et scriptis exprimendo, ut constet quibus ex causis vel admissa fuerit vel reiecta permutatio ; ut in casu admissionis ad ulteriora procedi possit; in casu vero reiectionis appellationem interponere liceat.
Aliam quoque irregularitatem substantialem in eo deprehendi, quod epistolium responsionis, non ab Ordinario sed a Vicario eius generali conscriptum fuerit : docere enim Gar
das Loc. Cit. Num. 74 - Nec etiam Vicarius generalis Epi
scopi potest permutationes expedire, nisi ad id speciale
mandatum habeat. Eamdemque doctrinam sequi Ferraris
loc. cit. n. 67.
Quoniam vero temporis argumentum maximum sese offerebat, illud labefactare conatum fuisse in suo libello Carolum quinque obiectiones proponendo - Primo itaque opposuisse, nihili faciendam esse in casu Gregorianam Constitutionem, eo quod ab usu recesserit. Sed obiectionem respui ex iuris principio quod habet quaevis lex valere debet usquedum alia
lex, quae eam abrogaverit, non promulgetur, vel per con
suetudinem in contrarium ab usu recesserit. Atqui in materia resignationum et permutationum eamdem semper viguisse legem quam dedit Summus Pontifex Gregorius XIII, quamque sapientissimus Pontifex Benedictus XIV in Constitutione « Ecclesiastica ministeria » undique confirmavit (1).
(1) Duas edidit in subiecta materia iterum declarantur resignationes cum
Constitutiones Summus Pontifex Bene- reservatione pensionis, et praecipue prae
dictus XIV ; alteram quae incipit In caventur fraudes adhibitae ad Constitu-
sublimi datam . . . . et alteram incipien- t ionis Gregorii X I I I Humano vix in
tern. Ecclesiastica Ministeria diei . . . dicio effectus vitandos : qua in pos-
Priore i l la prohibentur resignationes be- trema Constitutione notatu digna sunt
neficiorum factae cum reservatione pen- quae sequuntur « Cum vero adhuc prae
s i d i s : per secundam autem prohibitae » fati Sancti P i i Praedecessoris Leges
NULLITATIS NOMINATIONIS 17
•» et Ordinationes ad compescendas frau-
y> des quae in huiusmodi rationibus ho-
» milium malit ia committebantur , non
» sat is produsse experiendo compertum
» esset, placuit felicis recordationis Gre-
» gorio Papae XIII , Praedecessori pariter
» nostro, in sua Constitutione quae incipit
» -Humano vix iudicio - data die 5
* Ianuarii 1584 decernere et constituere,
» ut omnes quaecumque resignationes . . .
-» Nos igitur huiusmodi fraudes et colln-
siones in quibus cum animarum per
acto , Tom. XV. fase. CLXIX.
» nicie et recti ordinis subversione iu-
» riunì quoque Apoätolicae Sedis detrimen
ti tum coniunctum esse animadvertimus,
» et quarum aliquas iudicialibus contro-
» versus non ita pridem locum dedisse,
n eaque ratione detectas fuisse novimus,
» de medio tollere atque in futurum prae-
» cavere volentes, Motu proprio ac certa
y> scientia et matura deliberatione No-
» stris memoratam Gregorii XIII Con-
» stitictionem . . . . in omnibus et per
» omnia approiamics et confirmamus.*
2
immo nec per consuetudinem in contrarium unquam aboleri potuisse legem iura respicientem, quae sibi ipsi reservata voluit Pontifex, ac de quibus áb eo expresse sancitum est; ut irritum et inane (foret) quidquid secus super liis per quos
cumque scienter vel ignoranter contigerit attentari. Tandem factum actualis existentiae legis eiusdem testari una voce recentiores iuris canonici Auctores Devoti Instit. Can.
Lib. 1 Tit. 8 Sect- 3. Ferrante Elem. Iuris Can. Lib. Il
tit. 16 § 9 in fine. De Angelis in opere cui titulus Praele
ctiones Iuris Can. lib. I tit. 9 num. 5. -
Asseruisse secundo loco Carolum eam Constitutionem nunquam in Belgio receptam fuisse : sed obstare illi Leurenium,
in For. Benef, quaest. 398 tradentem: - Gregorianam Con
stitutionem in viridi observantia esse, et hodie adeo usu
receptam, ut non possit alligari eam in partibus non fu
isse publicatam-Idem tenere Ferraris loc. cit. num. 111
auctoritati innixum P arisii et Ventri glia - Tandem clarissimum Henricum F age in universi i at e Lovaniensi sacrorum Canonum Institutorem Gregorii XIII et Benedicti XIV Constitutiones in resignationibus servandas esse publice do-cuisse : atque ita planum fieri, etiam apud Belgas eamdem ac Romae in subiecta materia legem servari.
Opposuisse Carolum tertio loco concordatum. Sed nihil inde erui posse. Cum enim in iure tenendum sit, pro his quae in concordatis expressa non sunt ad communis iuris normam esse procedendum : in facto autem constet, concordatum anni
48 NULLITATIS NOMINATIONIS
1801 et pedissequas Dioecesium et Capitulorum restitutionem nullam de permutationibus mentionem contineri, standum esse iuri communi. Qui adversam sententiam excipere cupit de duobus unum eligere debere : scilicet, aut de resignation e s ac permutationibus nullo modo in Belgio unquam loqui licere, aut pro resignationibus et permutationibus accepto habendis vel reiiciendis nullam in promptu esse certam legem. Utramque vero hypothesim absurdam reperiri.
Confugisse quarto loco Carolum ad casuum difformitatem, ostendens: Pontificem voluisse tunc locum esse devolutioni ad s. Sedem, cum ..agitur de permutationibus approbandis: secus vero cum agitur de illis reiiciendis, prouti in casu. Sed perperam : nam expressum in Constitutione Gregoriana haberi intra mensem negotium universum remissionis vel reiectio
nis resignationis huiusmodi... omnino absolvant. Ergo etiam cum de reiectione agitur, negotium intra mensem omnino esse absolvendum : quo elapso, dispositio beneficiorum s. Sedi reservatur eo ipso. Adverbia autem omnino et eo
ipso quamlibet excludere morae purgationem. Quae etiam ex. eo excluditur, quod ius in resignationibus ac permutationibus iudicium ferendi intra mensem, nonnisi per concessionem s. Sedis Episcopis competat. Voluisse namque s. Sedem huiusmodi iura sibi semper reservata manere. Quapropter perperam dictitari ex adverso non videri hunc mensem tam
stricte accipiendum. Nam missis rationibus iam allatis, nullum inveniri ex Auctoribus qui de permutationibus egerunt, (quos inter afferebat Giraldi in ius can. II Sect. 72,Leu-
renium loc. cit. Quaest. 398, et Ferraris loc. cit. n. 102)
qui ausus sit contrarium sustinere, vel epicheiam saltem pro morae purgatione concedere: sed omnes una voce docere, intra mensem negotium universum esse expediendum de resignationibus ac permutationibus accepto habendis vel reiiciendis.
Adduxisse tandem opponentem permutationis vitium in eo positum, quod beneficium verum cum beneficio non stricte tali permutari contigisset. Sed in facto contrarium deprehendi. Nam canonicatus Labis vera beneficia, eosque omnes
NULLITATIS NOMINATIONIS i 9
ci) Citatus Cardinalis De Luca locus i ta se habet » Quamvis autem vel » in sensu naturali vel etiam l ega l i , » materiis indifferentibus metiendis cum » regulis generalibus , afí'ectata praeor-» dinatio i ta obtinendi pinguius benefiCI cium patrui senis vel infirmi , cuius » vacatio probabiliter erat imminens , » videretur clara ac inexcusabil is , tamen » in regulis beneficialibus respondi, non » per hoc praetendi posse actus inval i -» di tatem. Siquidem, quoad dictam Con. » st i tut ionem Pi i V , quoties agitur de » permutatione , i l la percutit casum in « quo permutatio fiat de beneficio vero " .'T jiingui cum beneficio aereo et in re-
» rum natura non existente , quod per » Beneficialistas dici solet Beneficium
» de pertica) ut declaravit Rota coram
» Merlino, decis. 329. » Decisio autem istaec, cui Cardinalis De Luca accedit, i ta concepta e s t : « §. 8. - ibi - Neque » etiam obstare dicebatur quod dicta » Capellanía sit nu l l ius , vel modici va-» loris, et dicatur beneficium de pertica, » ideoque permutatio non valuerit at-» tenta Constitutione P i i V. Quoniam » ad hunc effectum necesse esset quod » beneficium sit fictum et aereum, nullos » fructus habens, quod de iure non pras-» sumitur.
qui unum canonicatum huiusmodi obtinuerunt, veros canonicos fieri. Iamvero ex Card. De Luca de Benef. disc. 40
num. 5 et seqq. haberi , tunc esse vetitas permutationes, cum beneficium verum et pingue cum beneficio aereo et in rerum natura non existente permutatur (1). Eamdem sententiam sequi Ferrariè Loc. cit. n. 80. Casum quo beneficiorum disparitas permutationem inficit tunc dari, cum alteruter permutantium laesionem patitur: verum id a specie longe abesse.
Postremam deduxisse, Carolum non minus futilem obiectionem ex renuntiatione permutantium scripto exarata illi. primo libello, quem die 8 Iunii ad Nuntium Apostolicum miserant. Praeterquamquod enim renuntiatio illa vi imposita fuit, ad eam nihili faciendam succurrere invictissimum argumentum, quod cum res esset de iuribus s. Sedi reservatis, quaelibet partium renuntiatio impos erat ad eadem iura quomodolib e t labefactanda.
In secundo capite primae partis allegationis, contendebat advocatus sex aliis de causis nominationem collationem-
que canonicatus favore Caroli nullitate infectam evinci.
Et primo quia nominatio favore Caroli novam Iosephi resignationem antecessit. Dato enim etiam sed non concesso quod Iosephus canonicatum suum possideret eo tempore, ne
20 NULLITATIS NOMINATIONIS
quivisse Episcopum de resignando adhuc beneficio disponere. Quod cum egisset, in nullitatem incidit. Factum in dubium revocari nequire, cum ille ipse qui exemplar resignationis a Iosepho subscribendum conscripsit, testetur: id egisse non ante diem 6 Februarii anni 1879, dum nominatio sub die 2 edita est.
Secundo ob litis pendentiam, quae nisi nominationem af-fecisset, certe possessionem canonicatus Carolo datam die 20 Februarii affecit : nam in protestationes actu ante installationis caeremoniam, Ioannes Baptista libellum S. C. Concilii oblatum denunciavit.
Tertio ob metum iniuste incussum, atque dolum. Certum namque esse in Iosephum senem atque debilem magnam vim exercuisse timorem furoris Episcopi, de quo loquebantur continuo qui nomine Antistitis Rmi Dumont ab eo resignationem postulabant. Et quoniam Iosephus resistebat, bis ac tertio institisse mediatores. Neque in eorum vota consensisse Iosephum, nisi cum eidem falso affirmatum est, s. Sedis iura in tuto posita fuisse.
Quarto ob resignationem in favorem. Certum namque haberi in facto illi Iosephi resignationi, cui nomen apposuit die 6 a vel 7 a Februarii, praecessisse Caroli nominationem quae sub die 2 a data est. Ergo Iosephum, licet non aperte, tamen facto resignasse beneficium in favorem Caroli qui erat de familiaribus Episcopi, contra praescriptionem Bullae s. Pii V diei 1 Aprilis 1568 quae incipit « Quanta Ecclesiae » (1)
(1) Praescribit Summus Pontifex » cedat. Ceterum praecipimus atque in-
Pius V in Constitutione Quanta JEccle- » terdicimus , ne ipsi Episcopi aut a l i i
siae diei 1 April is 1658 §§. 4 et 5 u. Ca- n Collatores, de Beneficiis et Officiis re-
y> veant autem Episcopi et a l i i praedicti, » signandis praedictis, aut suis, aut ad-
» itemque omnes Electores Praesentato- » mittentium affinibus vel famil iaribus,
» res et Patroni tam Eccles iast ic i quam » etiam per fallacem circuitum multipl i -
r> Laici , quicumque s i n t , ne verbo qui- » catarum in extraneos collationum au-
» dem aut nutu vel signo huiusmodi be- » deant provideri : quod si secus , aut
» neficiis et officiis successores ab ipsis » etiam si quid praeter, vel contra for-
» resignantibus, aut a l i i s eorum signi- » mam praedictorum a quocumque fuerit
•» ficatione vel hortatu designentur, aut » temere attentatum, id totum, ex nunc
•» de his assumendis, promissio inter eos, •» vires et effectus decernimus non ha-
» vel etiam intentio qualiscumque inter- » bere. »
ÌSLLLITATIS NOMINATIONIS 21 a Gregorio XIII et Benedicto XIV confirmatae, quaeque huiusmodi resignationes in Ordinarii manibus factas insanabili nullitate infectas declarat.
Quinto ob simoniacum pactum, cum constet detrectasse Iosephum resignationis actum subscribere, nisi prius certus fuisset de sibi collata ab Episcopo praebenda Labis, cuius quidem praebendae promissio verum actus pretium constituit. Iamvero in hoc agendi modo patulam haberi symoniam iuris Ecclesiastici Ferraris loc. cit. Num. 46 Card. De
Luca benef. disc. 36 num. 6 (i).
Sexto ob omissam intra tres menses publicationem resignationis, quae omissio cadit sub aperta sanctione eiusdem Gregorianae Constitutionis quae habet « Et qui sic provisus
fuerit intra tres menses a die sibi factae provisionis il
lam publicet, et possessionem beneficii capiat modo et forma
supradictis : alioquin, illis elapsis, nulla sit eius provisio,
et beneficium vacare censeatur eo ipso. » Huiusmodi sanctionem confirmasse Benedictum XIV in Bulla « Ecclesia
stica Ministeria. »
Ergo ceteris etiam nullitatis argumentis posthabitis, vel consideretur permutationis negotium mira mensem non absolutum, vel defectus publicationis novae resignationis intra
tres menses, eamdem semper conclusionem redire; quod nempe ad tramites Gregorianae Constitutionis nulla fuit in favorem Caroli canonicatus nominatio.
In secunda alligationis parte de fructuum restitutione disputatione instituta, tres pertractabit quaestiones ex dubii formula haustas - scilicet an, a quo tempore, cicius favore
fructuum restitutioni locus esset.. -Quoad primum quaesitum, illud prae oculis habendum esse
monebat in facto, quod eadem ipsa die 20 Februarii 1879
(1) Verba Cardinalis De Luca haec » a solo resignatario faciendis , quam
gnnt. « Et tertio deducebatur gratiae « etiam super cédula bancaria, quin imo
» nul l i tas ob simoniacas conventiones » super deposito actualiter facto pro solu-
» initas inter resignantem et resignata- » tione pensionis, quae pacta esse simo-
» rium tam super expensis resignationes » niaca advertunt Lotterus ali ique etc. »
22 NULLITATIS NOMINATIONIS qua in possessionem canonicatus immissus est Carolus, Ioannes Baptista, ob iura s. Sedi reservata, nec non ob litis pendentiam, installationem illam nullitate infectam proclamavit : quodque cum insequenti die Episcopo traditae fuissent S. C. litterae pro m formatione et voto, ipsemet Episcopus die I a Martii Carolum monuit, ut a choro abstineret. Rebus ita se habentibus, nullo prorsus iure Carolum fructus canonicatus a die I a Martii suos facere potuisse. Ergo iniuria prorsus bonam fidem attulisse Carolum : cum planum sit: nullam in eo bonam fidem admitti posse pro fructibus percipiendis, qui cum monitus fuisset ne chorum adiret ob litis pendentiam, iam hoc ipso amplius in bona fide esse nequi verat.
Nec illi opitulari quod officiis interfuerit. Id enim per-misisse Capitulum perbrevi temporis spatio, ut Episcopo id quaerenti morem gereret. Ast continuam etiam in choro praesentiam nihil ei opitulari potuisse, qui probe sciebat suae nominationis validitatem in discrimen poni.
Secundum quaesitum perbrevi absolvebat responsione quae est: fructus restituendos esse a die Ia Martii 1879 : ex ea enim die officialem ab Ordinario motae litis notitiam habuisse, qua ex die etiam fructus percipere cepit. Ad omnes igitur traditos sibi fructus reddendos eum teneri. Quam quidem obligationem contraxisse ipsum ex formula iuramenti captae possessionis, in qua cautum legitur « ac eidem Ecclesiae ad man-» datum Vestrum restituere absque reclamatione quidquid de » dicta praebenda mihi assignata recepero, si contingat ipsam » praebendam a me evinci vel eam ad me minime pertinere : » et illo casu ex nunc volo haberi pro non recepto. >
Tertio quaesito respondebat: fructus iam perceptos, saltem ex aequitate, restituendos esse haeredi Ioannis Baptistae, qui canonicatum a Iosepho résignât um die 6 Maii 1878, et fructus ex ea die consequutus fuisset, nisi inconsulta ac serotina Episcopi responsio permutationi praeiudicium attulisset. Neque silentio esse praetereundum; quod cum super commendanti is Administratoris Apostolici litteris datis die 30
NULLITATIS NOMINATIONIS 23 Decembris 1879 mense Ianuarii 1880, rescriptum ortum esset favore Ioannis Baptistae, recurrat ad Datar iam Apostolicam, procul dubio hic canonicatum obtinuisset nisi inconsultam instantiam protulisset Carolus, quae causae discussionem inevitabilem reddidit.
Q u a e C a r o l i p a t r o c i n i u m p r o f e r r e t - Adducens eius patronus serotinam documentorum traditionem, quae impossibilem ei reddidit defensionis ac Summarii confectionem, dilationem saltem mensis unius postulabat.
Itaque Emis Patribus proposita sunt enodanda
Dubia. I. An constet de validitate nominationis et collationis
-canonicatus favore Caroli in casu. Et quatenus negative II. An, a quo tempore, et cuius favore sit locus resti
tutioni fructuum in casu. R e s o l u t i o . Eminentissimi Patres in plenariis comitiis
diei 6 Augusti 1881 responsa dederunt: Ad L 1 negative. Ad l l u m Quoad restitutionem fructuum affirmative a
die adeptae possessionis, in reliquis dilata.
C a u s a e P r o s e q u u t i o
Propter novae audientiae petitionem a Carolo oblatam inter praescriptum tempus, eiusdemque concessionem, novae causae propositioni locus factus est, in qua rem funditus Caroli patronus pertractavit.
C a r o l i d e f e n s o r i s d e d u c t i o n e s . Antequam ad causae meritum gradum faceret defensor, duas proponebat praeiudiciales ouaestiones, quibus ostendere contendebat de validitate nominationis Caroli nullum institui posse iudicium. Primam erue-bat ex iuris axiomate « spoliatus ante omnia restituendas est » Narrabat enim, post nominationem diei 2 Februarii 1879, Carolum die 20 in possessionem canonicatus immissum fuisse a Capitulo, eumque tamquam canonicum se gessisse us-
24 NULLITATIS NOMINATIONIS que ad mensem Novembris anni eiusdem. Id adeo verum esse r
ut ipsum Capitulum distributiones inter praesentes ei persolvent. Verum die 30 Novembris dum Carolus Sacrarium petiisset canonicalia insignia sumpturus, ei indictum fuisse ne choro amplius adesse tentaret, secus eo praesente, caeteri canonici choralia servitia deseruissent. Frustra protestatimi fuisse Carolum : nam Capitulum eo usque devenisse ut Gubernium moneret, ne ulterius absenti canonico reditus beneficii persolveret. Ita spolium patratum esse, quo existente,-de causae merito disputare haud licet, nisi prius spoliatus restituatur Reiffenst. ad lib. II Decret, tit. 13 de Rest. Spol. § et 10 Pirhing Lib. Il Tit. 10 % 6 7 18 et 19. Nec confugere posse Capitulum ad pendentiam litis super beneficii proprietate. Constare enim Carolum in albo canonicorum inscriptum fuisse, et qua talem beneficii fructus percepisse ad mensem Iunii 1880. Ergo restitutionem urgere, ad ea quae tradit Reiffenst. ad lib. Il Decret, rit. 13 de Rest. Spol. §§ 49 et 56.
Alteram praeiudicialem quaestionem ita proponebat « An » stante actionis defectu in Capitulo Tornacensi ad litem » continuandam, et restititto Carolo in possessione sui ca-•» nonicatus, cessasse controversiae materiam iudicandum » sit. » Atque ut ostenderet nullam esse in Capitulo Tornacensi actionem, demonstrandum sumebat : nullum Capitulare ius in discrimen poni per quaestiones super validitate permutationis, vel nominationis Caroli. Capitulo opitulari nequire genericum interesse in tuto ponendi, ne Canonicum, cuius nominatio nullitate inficitur, in suo sinu recipiat. Nam Canonici nullam habent partem iu nominationibus : ad summum hoc ex capite admittendus esset Episcopus, si in iudicio stetisset. Id eo fortius consistere ex facto ipsius Capituli, in quo cum die 20 Februarii 1879 ageretur de Carolo in possessionem canonicatus immittendo, et Ioannes Baptista protestationem edidisset, quibusdam inter Canonicos haesitantibus, opinio praevaluit rem ad Capitulum minime spectare, prouti expresse declaratum fuit.
NULLITATIS NOMINATIONIS 25 Huic actionis defectui in Capitulo supplere nequire hae
redem Ioannis Baptistae, quae eo tantum casu in iudicio sistere valeret, si fructuum restitutioni ius sibi competens in tuto poneret- Sed cum huiusmodi demonstrationem praebere nequeat, a iudicio instaurando eam arceri.
Ad quaestiones super merito procedens, ante omnia se demonstraturum pollicebatur, propositam a Ioanne Baptista et Iosepho permutationem radicitus nullam fuisse ; quae nonnisi lucri captandi finem continebat, eratque simoniae labe infecta. Statuere enim UrbanumVIII in Cap. «quaesitum est» de rerum permut. quod «. commutationes praebendarum de iure fieri non possunt, praesertim pactione praemissa, quae circa spirituali vel connexo spiritualibus labem continet simoniae. » Scire se ex necessitate vel utilitate Ecclesiae in vim exceptionis permitti permutationes: sed in ea de qua disputabatur, nec necessitatem nec utilitatem Ecclesiae deprehendi: permittere enim eumdem Pontificem Urbanum VIII de uno loco ad alium transferri personas ut quae uni loco minus sunt utiles, alibi se valeant utilius exercere. Cum autem hac regula statutum sit quomodo utilitas Ecclesiae ve-rificetu , iam excludi permutationes sub eodem tecto peractas, uti in casu.
In permutatione quae proponebatur, futurum fuisse ut damnum potius quam utilitas Ecclesiae obveniret, quia Ioannes Baptista tot ephemeridum in vulgus edendarum occupationibus distentus, Ecclesiae negotiis incumbere nequivisse!..
His addendum esse, quod permutatio statuta fuerat privata prorsus auctoritate, manseratque intra limites simplicis contractus. Quod cum accidit attentatum permutationis, non permutationem haberi. Insuper de permutatione actum erat in fraudem iurium Episcopi, qui est beneficiorum colla-tor Ordinarius. - Pirlring ad lib. I Tit. 9 c. 30 docere nullas esse resignationes, quae fiunt ab infirmis sub mortis periculo. His vero equiparan senes quia infirmis accensentur. Ergo cum senex esset Iosephus, eius resignationem permu-talionis causa pro nulla hoc etiam ex capite haberi debuisse.
26 NULLITATIS NOMINATIONIS Igitur cum in permutatione Episcopi consensus deesset, cum pinguius beneficium a sene possideretur, cum ageretur de beneficiis sub eodem tecto, rem fuisse de permutatione seu de attentato permutationis nunquam probando.
Gradum faciens ad oppositam ex adverso devolutionem ad s. Sedem dispositionis beneficiorum Iosephi et Ioannis Baptistae, eam excludere conabatur, in medium afferendo concordatum anni 1801, ad cuius normam ipsam Capitulorum erectionem in Episcoporum facultate fuisse contendebat, omniaque Capitula respicientia Episcopis commissa fuisse, reservatio-nibusque favore s. Sedis valedixisse Pontificem. Neque res in posterum reperiri mutatas : scribere enim Bouix de Capit. quod in Gallia Episcopi libere conferendi beneficia ius sibi assumpserunt, quin s. Sedes ullam huc usque reclamationem ediderit.
Maximum argumentum hac in re suppeditare sibi Bullam, qua recentiore tempore Gregorius XVI sa. me. Dioecesis 13rugensis erectionem explevit. {Bul.Rom.tom. 18pag. 369). In ea enim, excepta Archidiaconatus dignitate quam sibi Pontifex reservavit, disponi : Reliquas dignitates canonicales praebendas ac mansionarias ab Episcopis pro tempore existentibus libere conferri, reservationibus ac affectionibus cessantibus. Quod autem maximum est, expresse notari id fieri ad normam iurium et privilegiorum quibus aliarum similium in Belgarum regno existentium Cathedralium Ecclesiarum regni Capitula utantur ox fruantur. Ergo absonum esse Gregorianam Constitutionem « Humano vix iudicio » in medium proferre.
Verum hoc parumper seposito argumento, alia sibi occurrere notanda. Et primo quod Gregorii XIII Constitutio, pluribus testantibus Auctoribus, non videatur vere recepta in pluribus locis. Et revera clarissimum Craisson cuius opus de iure canonico nemo unquam improbavit, post tradita de permutationibus praecepta quae ex Gregoriana Constitutione eruuntur, declarationem adiecisse: modo adnotata apud uso non sinent.
NULLITATIS NOMINATIONIS 27
Devolutionen! ad s. Sedem excludi non modo ex iure, sed etiam ex facto nullius existentis ad acta probationis, quod revera die 7 Maii epistola prima permutationis in Episcopi manibus pervenerit : quae cum deficiat, mensem utilem decurrere nequivisse. Quod si tradita etiam fuerit die 7 Maii, Episcopi responsum intra terminum praescriptum editum manere, quia terminus temporis non computatur in tempore, praesertim in odiosis et poenalibus (47 ff. de verb. oblig.) Odiosum sed esse Episcopalia iura coarctare, praesertim cum constaret in facto, Episcopi dissensum permutantes non ignora visse.
Ad cetera nullitatis capita deveniens, inficiabaiur primo loco collationem canonicatus novae Iosephi resignationi praei-visse. Stare pro omnibus documentum Gubernio traditum, quod diem fert 30 Ianuarii, quae collationem praecessit. Stare et ipsum resignationis contextum, quo resignans profitebatur iam factam renuntiationem se confirmare. Quidquid autem de hoc sit, cum ageretur de beneficio litigioso, cui renuntiari potest absque superioris auctoritate, etiam post factam eius collationem (Abbas in C. quod in dubiis N. 4 h. t. Garcías N. 249 Reiffcnst. ad lib. I Decr. de remun. Tit. IX % 18) obiectum renuntians posterioritatem nihil adstruere.
Metum Iosepho incussum, quo ex. adverso abutuntur, excludi in pacto ex nova declaratione quam ipse emisit die 10 Martii 1 ¡:579 (1). In iure ad metus incussionem requiri mi-
(1) Cum diem novae Iosephi resignationi adiectam nec non eius libertatem impugnaret Ioannes Baptista, die 10 Martii 1879 Iosephi declaratio in vulgus edita est prout sequitur.
« Quoniam nonnulla vulgata sunt » (intellige circa postremam resiynatio-
» nem meam) opus est ut coram testibus » DD. C et D. declaratum sit, me plene » liberum et absque ullius metus incus-» sione.
» Io recessisse a proposito cedendi » meum canonicatum D. Ioanni Bapti-» s tac ;
» 2° ab hoc proposito ref edere post » acquisitam ampliorem rei status co-» gnitionem, quae antea non erat expers » erroris;
» 3° sincere deplorare consequentias, » quae inde ortae sunt, meque esse atque » in futurum semper manere velle plene » devotum episcopali Auctoritati, quam v celo atque veneror. Immo profiteri quod » praesens declaratio editur nec insi-» nuante, nec petente Episcopo Torna-» censi, multoque minus insinuatam vel !» petitam esse ab his qui una cum eo » Dioecesis res administrant. »
28 NULLITATIS NOMINATIONIS
» Praesens declaratio Ioanni Ba-
» ptistae nota facta est , ne eius ignoran-
» t iam adducere valeat . »
Per huiusmodi declarationem verita
tem diei editae resignationis , ac resignan
t i s l ibertatem tueri conabantur Caroli
defensores: e contra Capituli advocatus
ex hac eodem actu aliena manu conscri
pto, cui Ioseph subsignationem tantum
apposuit , arguebat : necessarium fuisse
Episcopo per subsequentes ad rem con
cinnatas declarationes, rerum gestarum
mense Februarii irregularitatem celare.
nas alicuius magni mali, quarum nec vestigium reperitur. Et admissa etiam metus existentia, nihil proficere adversarios, cum doceat Pirhing loc. cit. § 10 facta contractus sive onerati, sive etiam gratuiti transactione, renunciationem et similes actus qui ex metu etiam gravi et iniuste illato fiunt, tam de iure naturali quam positivo, regulariter mero iure sunt validi.
Haud melius consistere obiectiones deductas ex renuntiatione in favorem, et ex conditione sine qua non quam renuntiationi adiectam ferunt ex parte Iosephi, scilicet ut praebenda Labis sibi concederetur : secus canonicatum haud resignavisset. Quod enim primum respicit, eumdem Auctorem (Pirhing Loc. cit. § 79) scripsisse: Si renuntiatio beneficii fiat simpliciter, et absolute, licet appositus sit modus servandus in collatione beneficii, nimirum tit detur certae personae, illaque ab Episcopo admissa fuerit, statim valida est et effectum habet renuntiatio. - Idem dicendum esse de secunda conditione: quia ex plurium doctorum sententia, potest Episcopus renuntiationem acceptare be-neficiumque conferre ; et conditionem reiicere ( Reinffest. Lib. I Decret, de renunc. § 120).
Litis pendentiam haud extitisse asserebat, cum ea die qua canonicatus collatio accidit, simplex rei denunciatio penes S. O. extitisset, quae rem litigiosam non efficit (Reiff. Lib. 1 tit. 9 de renient. § 56). Ceterum cuilibet liti renun-tiavisse sollemniter die 24 Iunii coram Episcopo permutantes.
Obiectum publicationis defectum haud magis valere ac defectum responsionis intra mensem, quia eadem ratio redit. Plurimos de clero ac fide dignissimus testari: nec in Dioecesi
NULLITATIS NOMINATIONIS 29
Tornacensi nec in aliis Belgii Dioecesibus huiusmodi publicationes in usu fuisse.
Quaestiones de fructibus pertractans postremo loco, bonam Caroli fidem adstruere conabatur, ex eo quod canonicatum haud petierit ipse, nec. Tornaci commoraretur, antequam canonicatum consequutus esset. Tamquam verum canonicum possessionem beneficii cepisse, Carolum, et nonnisi die I a Martii de collationis validitate dubium oriri novisse. Hoc in casu valere dispositionem Regulae 65 in 6° quam refert Pirhing L. II tit. 12 § 5: Si bonae fidei possessori dubium oriatur num res sua sit nec ne, et post diligentem inquisitionem deprehendere veritatem non potuerit, interim rem retinere eaque uti et frui potest, donec ipsi constet ad alium spectare : nam in pari causa potior haberi debet. Cum autem omnia concurrant ut Carolus tamquam bonae fidei possessor haberi debeat, procedendum esse iuxta tradita per Reiff, lib. 11 tit. 12 § 63 - Possessio bonae fidei id iuris tribuit possessori, ut hic lucretur fructus ex re taliter possessa per-ceptos, neque ipsos iam consumptos cogatur domino postmodum comparenti restituere. -
Ultimo loco contendebat : admisso etiam quod Carolus restituere fructus deberet, eos nec haeredi Canonici Falise spectare posse, quae nullo iure potitur vindicandi, qua haeres, fructus beneficii illius, quod eius auctor nunquam obtinuit : neque Capitulo, quod nullam de fructibus petitionem exhibuit. Deficiente igitur persona cuius favore restitutioni locus fieri possit, eo fortius tenendum esse, fructus huiusmodi Carolo bonae fidei possessori cedere.
C a p i t u l i e t h a e r e d i s I o a n n i s B a p t i s t a e d e f e n s o r i s r e
s p o n s i o n e s .
Quaestiones praeiudiciales a Caroli defensore propositas aggrediebatur ante omnia defensor : et spolium petitamque restitutionem impugnaba!, sine qua ille iudicium institui iiequire proclamavit. Ex miserando Dioecesis statu eo tempore qua Rmo Dumont in exercitio iurisdictionis substitutus -est Administrator Apostolicus, nec non ex officiis quibus Ca-
30 NULLITATIS NOMINATIONIS
rolus illo imperante operam dederat, ex rebus contra Capitulum ab eo gestis, ac demum ex litis pendentia, necessitatem demonstrabat provisionis quam Capitulum sumpsit eidem prohibendi ne choro interesset. Verum hoc actu Capitulum nihil novi egisse : sed operam prosequutum fuisse eiusdem Praesulis Dumont, qui a die Io Martii, idest decimo die a capta canonicatus possessione, Carolo indixit ne ad chorum accederet. Et revera mensibus exceptis Iunii Iulii et Augusti anni 1879, quibus volventibus ob tolerantiam et pacis studium Capitulum pertulit eum choro adesse, nunquam ipsum choralibus officiis praesentem fuisse.
Sed his etiam missis, tunc de spolio conqueri » potuisse Carolum, cum Capitulum eius loco alium nominavisset, et in choro admisisset. Ast cum ipse adhuc canonicatum possideret cuius collationis validitas in discrimen veniebat, et ex validitate vel nullitate nominationis et collationis ius ad perceptionem fructuum decerni deberet, extra operam esse, concludebat defensor, de spolio conqueri quod non existebat.
Insuper ad huiusmodi exceptionem reiiciendam concurrere peremptorium argumentum, quod nulla neque in Caroli libello neque in litis contestatione mentio eiusdem reperiatur, et solum extremo in iudicii limine exorta fuisset.
Actionis defectum in Capitulo, inter absurda esse aman-dandum sustinebat. Etenim cum quaestio orta esset de validitate nominationis Caroli, maximi interesse erat pro Capitulo ut decerneretur, num obiecta nominationis et collationis nullitas existeret: res namque erat non canonicum in suo sinu, tamquam canonicum, recipiendi. Iamvero statutum haberi ex s. Rota in Decis. 289 num. 77 part. 6 Recent. De iure etiam cum agatur de laesione Ecclesiae vel Statutorum, ne scilicet quis admittatur contra dispositionem iuris vel statutorum Ecclesiae, Capitulum potest se opponere.
Aliam succurrere Capitulo potissimam rationem iudicium prosequendi, scilicet ius ad fructus percipiendos quos Carolus-restituere debet. Huiusmodi rationem existere nequivisse us-
NULLITATIS NOMINATIONIS 3i
que dum permutantes in vivis fuerunt, sed utroque eorum defuncto, ius Capituli ortum esse ad fructuum restitutionem sui favore postulandam. Ceterum iura Capituli, cum de alicuius nominationis validitate dubitatur, apertissima scatere ex formula iuramenti (1) cui et ipse Carolus se subdidit cum Canonicatus possessionem nactus est.
Circa causae meritum opponi, locum habuisse in casu attentatum permutationis non veram permutationem : sed hac obiectione quadrata rotundis misceri. In definitione permutationis quam dant Auctores, eam describi quod sit reciproca beneficiorum resignatio facta ad invicem inter permutantes eoo iusta causa et auctoritate legitimi Superioris (Ferraris loc. cit. num. 57). Consilium permutationis e contra (quod idem est ac attentatum) tunc haberi, cum permutantes agunt privala auctoritate. Permutatio beneficiorum debet fieri auctoritate legitimi Superioris, unde si fat privati auctoritate permutantium est simoniaca (Idem auctor ibid. num. 61). In casu permutantes non inter se permutationem explevisse, sed permutationis actum pro adprobatione obtinenda obtulisse legitimo Superiori, qui cum mensem utilem labere desiisset, rem ad Pontificem devolvi reliquit.
De die quo prima epistola diei 6 Maii tradita fuit in manibus Episcopi Dumont ambigere haud licere: cura nec ipse, nec eius Vicarius Generalis, nec Carolus antehac rem in dubium revocaverint : immo traditionis diem eam reapse tenuerint, quam Ioannes Baptista indicavit.
(1) Formula iuramenti quae in Tor- » il lo rasu ex nunc volo haberi pro non
nacensi Capitulo adhibetur, ita se habet » recepto. Vobis etiam praedictis Domi-
relate ad redituum, si quae occurrat, re- » nis meis Decano et Capitulo, nunc et
st i tut ionem. « Insuper iuro et promitto » in posterum , quandocumque pro parte
t ipsam Ecclesiam penitus et omnino » Vestra fuero requisitus , dare Vobis
* servare indemnem de omnibus occa- » cautionem idoneam et iuratam, s i , et
» sione receptionis meae, seu praebendae » prout Vobis videbitur, de rest i tuendis
» mihi ass ignatae . Ac eidem Ecclesiae » Vobis fructibus per me receptis vel
» ad mandatum Vestrum restituere abs- » recipiendis de dieta praebenda mihi
» que reclamatione aliqua , quidquid de » assignata , casu quo tempore forsitan
» dicta praebenda recepero, si contin- » appareat me in dicta praebenda mini-
•< }>IIt ipsam praebendam a me evinci, r me ius habere. »
* 1 1 III" minime pertinere , et
3 2 NULLITATIS NOMINATIONIS
Obiici permutationem nullam fuisse, eo quod facta fuit a sene. Sed a Ioanne Baptista probatum fuisse senem illum optima valetudine gavisum fuisse eo tempore quo permutationis actum edidit : eumque iam anno ante, permutationis explendae consilium aperuisse. Quapropter infirmo in extremis posito nullo modo aequiparari potuisse. Opponi et textum Urbani III: sed nullo modo demonstratum esse ex eo capite permutationes sub eodem tecto prohiberi, et nullitati,,obnoxia fieri. Utilitatem vero Ecclesiae in casu, ex proposita permutatione ita evidentem apparuisse, ut de ea non modo partes, sed et Capitulum insuspecto tempore, et Mechlinien sis Emus Archiepiscopus, et novus Episcopus testimonium perhibuerint.
Nec magis valere obiectiones, de beneficio permutato cum pensione quae loco beneficii manet, nec pensionato beneficiati praerogativas adimi t ; vel de beneficio tenui cum pinguiori. Nam prae oculis habendum esse in subiecta materia, ob speciales loci circumstantias, eos qui pensiones consequuntur, beneficium dimittere omnino, quod statim alteri confertur. Ideo enim quia nihil pensionatus de primo beneficio retinebat, atque Capitulo exibat, Praesidem Labis praebendas illas quatuor instituisse, ut pensionati iterum inter Canonicos adscisceren-tur. - Sed praebendas Labis esse vera beneficia canonicalia. Pinguioris autem cum tenui beneficio permutationem ideo ss. Canones prohibuisse, ne qui pinguem praebendam habebat detrimentum caperet, vel pacta simoniaca inter permutantes intercédèrent. In casu ex permutatione, evidentissimam utriusque canonici utilitatem apparuisse. Quod si ob initum inter permutantes consilium, vel ob quaesitam suipsius utilitatem ab illa Ecclesiae haud seiunctum, simoniae tabe infecta mutua beneficiorum resignatio diceretur, necesse fieri sustinere: nullam existere posse in facto permutationem simonia ex-spertem.
Exceptionem de nunquam publicata in Belgio Gregorii XIII Constitutione, fundamento destitutam ostendi ex opere Benedicti XIV de Synodo Dioeces. Lib. XIII Cap. 24 num. 8 (1).
(1) Loro citato ha.*; invenimus : « Eadem Constit. S. Pii V de qua hactenus
NULLITATIS NOMINATIONIS 35
-» disseruimus, occasionem praebuit gravi
« controversiae ab Archiepiscopo Me
in chliniensi anno 1683 ad S. C. Concilii
•» delatae, an videlicet, quae in i l la con-
-» t inetur prohibitio conferendi beneficia
-» in manibus Episcopi resignata eiusdem
-» Episcopi aut resignantis affinibus vel
•» familiaribus , vim quoque habeat in
i> beneficiorum permutationibus. Be-
» perta tunc fuit quaedam resolutio in
•» causa Feretrana diei 25 Februa-
•» rii 1673, in qua Congregatio affirma-
•* tive responderat. At cum novo in-
•» stauraW examine deprehensum fuisset
» memoratam resolutionem propositae
» quaestioni minime congruere , cumque
•» insigniores in Romana Curia Canoni-
» stae plures in causa disceptationes
-» elucubrassent , ipseque Altovi tus Se-
* cretarius in suis notis multa col legis
ti s e t , ea videtur fuisse Congregationis
* sententia tit beneficiorum permutatio
n e * , Tom. XV. fase. CLXIX.
» nes quae coram Ordinariis fiunt, dum-
» modo bona fides intercedat , et fraus
» omnis absit , sub Pianae Const i tut ionis
» dispositione minime comprehendi de-
» beant. «
Ipsa rei enunciatio excludit thesim
de nulla habita in Belgio not i t ia Ponti
ficiarum Constitutionum quae resigna-
tionum et permutationum inst i tutum re
spiciunt. Ceterum ipse Pontifex Benedi
ctus X I V anno 1754 conferebat paraeciam
s. Remigi i oppidi Gilly tunc Namiir-
censi, modo Tornacensi Episcopo subiecti ,
vacantem ob parochi resignationem in
manibus ipsius Pontificis peractam. In hu
ius Bullae contextu declaratum est : bene
ficia in Curia vacantia s. Sedi esse reser
vata, et nonnisi per Pontificem valide con
ferri. Quod apprime confirmat reservatio
nes Apostolicas in resignationibus praete«
rito saeculo servatas fuisse apud Belgas .
8
ídem dicendum esse de concordato : nam ut concordatum Apostolicas reservationes huiusmodi aboluisset, apertam de his mentionem continere debuisset. Secus ostendendum esset, vel ex alia lege resignationes et permutationes abolitas esse apud Belgas, vel pro illis accepto habendis vel reiiciendis nullam existere certam normam, omniaque Episcoporum arbitrio relinqui, quibus permutationes sibi propositas reiicere liceret, nulla alia adhibita ratione quam propriae voluntatis, scilicet quia eorum intentionibus haud conveniunt.
Verum aliquid gravius haberi in facto. Misso enim quod in Capituli Cathedralis nova institutione Tornaci habita die 10 Aprilis 1802, reservationes et limitationes ante regiminis immutationem existentes servatae sunt, exempla adesse recentissima usus reservationum Apostolicarum in ipsa Tornacensi Dioecesi. Nam Io de Decanatus collatione s. Sedem constanter disposuisse. Item s. Sedem providere nominatione Decani Parochi s. Elisabeth de Mons. Item regulas Cancellariae observari, et Pontificem nominare in canonicatibus cum persona quae canonicatum deserit affecta reperitur. Item cum
34 NULLITATIS NOMINATIONI?
resignationes favore parentis resignantis fiunt, nonnisi quam coram Papa eduntur, ad normam Constitutionis s. Pii V quae incipit Quanta Ecclesiae. Ergo, (aiebat defensor) cum reservationes minoris etiam momenti in viridi observantia sint, quomodo nam maioris momenti reservationes, quas directe in Constitutionibus sibi Pontifices adscripserunt, per concordatum abolitioni obnoxias dicemus?
Verumtamen, (prosequebatur) admisso etiam in concordato permutationes comprehensas fuisse expressis verbis, admisso quidquid magis effrenatum admittere liceat, manere semper peremptorium argumentum ineluctabile, quod insanabilem nominationis nullitatem efficit. - Etenim extra controversiam esse die 18 Iunii permutantes preces ad Nuntium Apostolicum misisse Pontifici offerendas, qua dispositionem beneficiorum permutatorum Ei reservatam nunciabant. Certum quoque esse de his notitiam habuisse Episcopum Dumont, a t que ita earum gravitate percitum fuisse ut furore inflammatus illico a permutantibus retractari voluerit. Ergo Episcopo innotuisse ius quaesitum S. Sedis invocari illudque in discrimen venire potuisse : deque hoc iure neminem, Pontifice excepto, iudicium ferre valuisse. Atqui per nominationem et collationem canonicatus favore Caroli, de hoc iure adamussim disposuisse Episcopum Dumont. Ergo eius actum attentatum continere, quod insanabili nullitate Caroli nominationem in-fecerat.
Absolutis responsionibus, novam de fructibus disputationem instituebat defensor super capite a S. C. reservato, nempe cuius favore fructus restituendi essent. Hoc enim super capite S. C. responsum dilata protulit - Itaque praemit-tens se etiam Capituli nomine causam acturum, varias persequebatur hypotheses restitutionis fructuum perficiendae favore vel haeredis Ioannis Baptistae, vel haeredum Iosephi r
vel successoris in beneficio, vel Capituli. De haerede Ioannis Baptistae, eamdem aequitatis rationem
afferebat quam in primo periculo adduxerat; haeredes vero Canonici Iosephi nullimode ad fructus a Carolo restituendos.
NULLITATIS NOMINATIONIS 3 5
ci) Defensoris Capituli argumentatio
i ta resumi potest. « Pontifex Grego-
1 rius X I I I in §. 8 suae Constitutionis
» disponit: Ordinariique et alii praedi
ti cti, qui haec, uti eis praescribuntur,
» non perfecerint, eo casu potestate
u disponendi de ipsis beneficiis sint
N ea vice privati: eorumque dispositio
yi eo ipso ad Sedem Apostolicam devo
co luta existat - Fac ut i ( in casu) propo-
n s itae permutationi Episcopum intra
» mensem haud respondisse ; ob deficien
DI tem Episcopi approbationem vel reie-
n ctionem, ut i l i mense transacto, quasi
» ex iure posti iminii beneficia ad permu-
Ti tantes redire, et eorum utrumque sui
» beneficii iterum possessionem capere.
» Ast Pontifex facultatem sibi reservavit
» aliis idoneis eadem beneficia conce-
» dendi. Fac modo Pontificem reapse a l i i s
» quam permntantibus resignata permu-
» tat ionis causa beneficia concedere. Per-
» mutantes beneficiis suis spoliandi erunt,
» fructusque restituere debebunt quos a
» die editae resignationis nullo prorsus
» iure perceperunt ; nam Pontificia dispo-
» s i t io ad resignationis diem retrotrahi-
» tur. Absurdum in oculos ins i l i t . Fac
» etiam Pontificem permutantium propo-
» s i ta excipere, eisque beneficia sub per-
» mutationis exequutione largiri . Ipsi
» permutantes aeque fructus restituere
n debebunt iam perceptos, ut i l los per-
» cipiant quae permutati beneficii propria
admitti ostendebat. Qui contrariam thesim tuentur, (ita ipse) tenent Iosephum ob non approbatam vel reiectam a Riho Dumont intra mensem permutatione ad beneficium suum redi-visse: deque hoc eodem beneficio disposuisse per novam resignationem actam mense Februarii 1879, quae cum pluribus nullitatibus obnoxia esset, beneficium in eius proprietate reliquit, cuius haud percepti fructus ex communiori regula haeredibus restituendi sunt. Ast ratiocinium falso peccat supposito. Supponit enim ob non perfectum intra mensem permutationis negotium, unumquemque permutantium ad beneficium suum regredi. Sed certum est vacare beneficia ipso iure per simplicem resignationem De Nigra de vacat, benef, et pens. eccl. Lib. I Cap. 2 num. 41 De Murga de benef, quaest. 9 num. 38 Garcias pag. 11 Cap. 3 num. 3;... Certum quoque est Pontificem expresse disposuisse, « qui haec uti » eis praescribuntur non perfecerint, eo casu potestate di-» sponendi de ipsis beneficiis sint ea vice privati eorum-> que dispositio eoipso ad s. Sedem devoluta existat, ut » aliis idoneis ab ipsa s. Sede dumtaxat modo et forma prae-» dictis concedantur ». Iamvero nisi eadem beneficia semper vacantia .dicas, concipi nequit quomodo s. Sedes aliis idoneis ea conferre valeat. (I) Ergo nunquam resumere potuit lo
36 NULLITATIS NOMINATIONIS
sephus resignatum canonicatum qui vacans factus est a die editae resignationis, et vacans adhuc existit. Ergo nullum ius Iosepho competebat super fructibus canonicatus resignati, nullumque ius poterat ad haeredes transmittere.
Ceterum cum ex pensiono a, die 2a Februarii obtenta, tantum acceperit Ioseph quantum ex beneficio percepisset, iniquum esset decernere eum duplicem beneficiati et pensionarii personam retinuisse cum duplici redituum perceptione.
De successore in beneficio defensor contendebat, nec ipsi spectare posse non perei quos reditus. Docere enim Auctores, beneficiato mortem obeunte. fructus nondum exactos de iure communi spectare ad successorem in beneficium (Ferraris verbo « Fructus Eccles. > X am. 9 Rota in Burgen. Canonicatus super fructibus 28 Iulii 1645 §. 4 coram Millesi. In casu rem esse non de fructibus ab antecessore nondum exactis, sed de reditibus canonicatus ipso iure vacantis, a malae fidei possessore perceptis.
Manere igitur Capitulum, cui favent ius commune et consuetudo loci peculiari;^ - i\;un rum agatur de fructibus perceptis a canonico qui talis non erat .quique choralibus officiis haud interfuit, regulam esse applicandam quam tradit Card. De Luca de Canonicis et Capitulo Disc. num. 15 scilicet Canonicos ex iure accrescerli suas facere distributiones quas amittunt canonici absente* seu tempore vacationis -pro maiori scilicet Ecclesiae ser cit io et cultu, et ne istud alias negligatur atque interessentes spe maioris emolumenti ad istud alliciantur. - Idem habere Ferraris verbo « absens » Art. 2 num. 9.
Iuri cohaerere in Capitulo nostro observantiam: nam aliqua vacante ex praebendis Labis, fructus vacationis tempore ceteris canonicis accrescere. Cui quidem Capitulo succurrere
» sunt. Hoc quoque absurdum continet. > nt vacantia maneant beneficia, permu-
' Uno verbo, Pontifex sibi facultatem RI;- • tat ionis causa res ignata , ab ipso edi-
• servasset disponendi de beneficiis i»1 *-- » tae resignationis die. « Ea est hu ius
» nis, quod concipi nequit. Ergo etiam in argumentationis vis , ut et nobis abso-
r casu deficient is intra mensem Episcopi num videatur ab eius sententia recedere.
•• approbationis vel reiectionis necesse ..:>t
NULLITATIS NOMINATIONIS 37
etiam rationem maioris laboris, lati a die nominationis Ca roli, et praecipue post mortem permutantium. Tres namque canonicatus vacantes habiti suni. Demum restitutionem fieri imponi favore Capituli ab ipsa formula iuramenti. His fuso calamo a defensoribus allatis, proposita sunt resolvenda
D u b i a .
I. An sit standum in primo et secundo loco decisis in casu Ì
Et quatenus affirmative II. Cuius favore sit locus restitutioni fructuum in casu? R e s o l u t i o Eminentissimi ac Rmi Patres in Congregatione
Generali diei 18 Martii 1882 responsa dederunt: Ad I u m affirmative et amplias. Ad I I u m favore Capituli ct amplius.
Ex QUIBUS OMNIBUS rOLIJOES
I Permutationes beneficiorum a Iure Canonico permissas in viridi observantia esse : easque esse peragendas ad normam Constitutionis Gregorii XIII sa. me. quae incipit « Humano vix iudicio. »
II Gregorianam Constitutionem habendam esse tamquam ubique locorum receptam.
III Per concordata, Reservationibus Apostolicis in eadem Constitutione contentis, nullum allatum fuisse praeiudicium, nisi de resignationibus ac permutai ionibus in iisdem concordatis specialis mentio extiterit.
IV Secundum iuris communis praecepta, pro permutatio-num validitate requiri iustam causam, quae est necessitas vel utilitas Ecclesiae. Utilitatem quoi pie permutantium pro iusta causa haberi posse, dummodo et in ea utilitas Ecclesiae reperiatur.
V Ad permutationis negotium explendum mensem dari Episcopis aliisque collatoribus, intra quem permutationem vel accepto habere vel reiicere coguntur. Utili mense trans-
38 NULLITATIS NOMINATIONIS
acto, illico dispositionem perniutatorum beneficiorum ad s. Sedem devolvi, quae eadem aliis idoneis concedendi sibi ius reservavit.
VI Usquedum s. Sedes de beneficiis resignatis permutationis causa non disposuerit, eadem, vacantia manere : et nemini licere de iisdem beneficiis disponere.
VII Partium renunciationes precibus iam s. Sedi oblatis, iura eiusdem S. Sedis quaesita haud laedere, et pro non existentibus habendas esse; fortius cum ex metus incussione vi extortae sunt.
VIII De beneficiis, quorum dispositio s. Sedi devoluta est, novas resignationes nullas intrinsecus esse, nominationes et collationes attentatum continere, quod intrinseca nullitate eas afficit.
IX Resignationes etiam in favorem editas coram Ordinariis nullas esse habendas.
X Idem dicendum esse de resignationibus, quibus simo-niacum pactum accessit.
XI Idem de resignationibus quarum intra tres menses publicatio defuit : deficiente enim publicatione, beneficia ipso iure in Curia vacantia fieri, et esse reservata Papae.
XII Beneficii, quorum collatio nulla decernitur, fructus lite pendente perceptos restituendos esse.
XIII Restitutionem locum habere debere a die quo beneficiatus litis pendentiae notitiam habuit, nam ea die bonam fidem cessasse tenendum est.
XIV Fortius ad restitutionem teneri beneficiatimi, si neque choralibus officiis adfuit, nam ei haud opitulatur praestiti servitii ratio.
XV Communiorem regulam, fructus ab antecessore haud perceptos successori in beneficio adscribere, vel Capitulo ex iure accrescendo
XVI Verum hisce in casibus plurimi faciendam esse loci observantiam, ad cuius normam in fructuum perceptionibus proceditur.
39
DECRETUM Feria II die IO Iulii 1882
¿<-Jacra Congregatio Eminentissimorum ac Rever endissimorum
Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalium a SANCTISSIMO
DOMINO NOSTRO LEONE PAPA XIII Sanctaque Sede
Apostolica Indici librorum, pravae doctrinae, eorumdemque
proscriptioni, expurgationi, ac permissioni in universa chri
stiana Republica praepositorum et delegatorum, habita in
Palatio apostolico vaticano die 10 Iulii 1882 damnavit et
damnat, proscripsit proscribitque, vel alias damnata atque
proscripta in Indicem librorum prohibitorum referri manda
vit et mandat quae sequuntur Opera:
SORELLI GIAMBATTISTA . S t u d i Fi losof ic i S o c i a l i . I . L a s o l a poss ib i l e
R e l i g i o n e d e l l ' a v v e n i r e . I I . A p p u n t i soc ia l i sul. m a t r i m o n i o e
s u l l a f a m i g l i a . Seconda edizione con A p p e n d i c e , I I I . S t u d i s u l l a
p r o s t i t u z i o n e . R o m a , 1 8 8 1
MAMIANI TERENZIO . D e l l e Q u e s t i o n i Soc i a l i e p a r t i c o l a r m e n t e de i
P r o l e t a r i e de l C a p i t a l e , l i b r i t r e . R o m a , 1 8 8 2 .
R E N A N E R N E S T . L ' E c c l e s i a s t t r a d u i t d e l ' H é b r e u a v e c u n e é t u d e
s u r l ' â g e e t l e c a r a c t è r e d u l i v r e . P a r i s , 1 8 8 2 .
GREGOROVIUS F . A t e n a i d e , s t o r i a d i u n a I m p e r a t r i c e B i z a n t i n a .
V e r s i o n e d a l t edesco d i Ra f f ae l e M a r i a n o . R o m a e t c . , 1 8 8 2 .
.Auctor ( C h a i l l o t J . L . ) Operis cai titulas: P i e V I I . e t l e s J é s u i t e s
d ' a p r è s des d o c u m e n t s i n é d i t s , p r o h i b . D e c r . 3 A p r i l i s 1 8 8 2 ,
se subiecit.
Itaque nemo cuiuscumque gradus et conditionis praedicta Opera
damnata atque proscripta, quocumque loco, et quocumque
idiomate, aut in posterum edere, aut edita legere vel reti'
nere audeat, sed locorum Oi dinar iis, aut haereticae pravi-
EX S. CONGREGATIONE INDICIS
40 DECRETUM
tatis Inquisitoribus ea tradere teneatur sub poenis in Indice
librorum vetitorum indictis.
Quibus SANCTISSIMO DOMINO NOSTRO LEONI PA-
PAE XIII per me infrascriptum S. L C. a Secretis relatisT
SANCTITAS SUA Decretum probavit, et promulgari prae
cepit. In quorum fidem etc.
Datum Romae die 10 Iulii 1882.
FR. THOMAS M\ CARD. MARTINELLI Praefectus.
Fr. Hieronymus Pius Saccheri Ord. Praeda Loco S Sigilli. S. Ind. Congreg, a Secretis.
EX 8. CONGREGATIONE RITUUM
G A L L I A R U M
S a n c t i s s i m u s D o m i n u s N o s t e r L e o P a p a X I I I , r e f e r e n t e S a -•crorum R i t u u m C o n g r e g a t i o n i s S e c r e t a r i o , c l e m e n t e r d e f e r e n s s u p p l i c i b u s v o t i s p r o p e m o d u m o m n i u m R e v e r e n d i s s i m o r u m A r c h i e p i s c o p o r u m e t E p i s c o p o r u m G a l l i c a e D i t i o n i s e x p é t e n t i u m , u t F e s t a . S a n c t a e M a r i a e M a g d a l e n a e P o e n i t e n t i s e t S a n c t a e M a r t h a e V i r g i n i s a d a l t i o r e m c u l t u s h o n o r e m e v e h a n t u r , concede re d i g n a t u s -e s t , u t i n c u n c t i s G a l l i a r u m Dioeces ibus e a d e m F e s t a s u b r i t u d u p l i c i m a i o r i i n p o s t e r u m reco l i v a l e a n t : s e r v a t i s R u b r i c i s . C o n t r a r i i s n o n o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e . D i e 2 2 D e c e m b r i s 1 8 8 1 .
G A L L I A R U M
Q u a m p l u r e s G a l l i a r u m R m i A r c h i e p i s c o p i e t E p i s c o p i e n i x a » S a n c t i s s i m o D n o N o s t r o L e o n i P a p a e X I I I , p o r r e x e r u n t p r e c e s , e x -p o s t u l a n t e s u t i n K a l e n d a r i o o m n i u m E c c l e s i a r u m i l l i u s reg ion i s -F e s t a S a n c t o r u m E p i s c o p o r u m L a z a r i , M a x i m i n i , e t T r o p h y m i i n -s c r i b i a m o d o v a l e a n t . S a n c t i t a s v e r o s u a , a d r e l a t i o n e m S a c r o r u m R i t u u m C o n g r . S e c r e t a r i i , i t a h i s p r e c i b u s a n n u e r e d i g n a t a e s t ; u t i n D i o e c e s i b u s t a n t u m R m o r u m S a c r o r u m A n t i s t i t u m s u p p l i c a n t i u m F e s t a p r a e l a t o r u m S a n c t o r u m r e c o l i v a l e a n t s u b r i t u d u p l i c i m i n o r i , e t c u m Officio e t Missa ' , q u a e i a m a S a n c t a S e d e p r o n o n n u l l i s G a l l i c a e D i t i o n i s E c c l e s i i s a p p r o b a t a f u e r u n t : d u m m o d o i n o m n i b u s R u b r i c a e s e r v e n t u r . C o n t r a r i i s n o n o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e . D i e 2 2 D e c e m b r i s 1 8 8 1 .
41
APPENDIX I.
Officia et Missae ss. Benedicti Josephi Labre et Joannis Baptistae de Rossi Confessorum.
DIE XVI APRILIS
In Festo
S. BENEDICTI JOSEPHI LABRE G.
DUPLEX
Omnia de Com. Conf. non
Pont. praeter sequentia.
Oratio.
De u s , q u i s a n c t u m B e n e d i c t u m
I o s e p h u m Confessórem t u u m
h u m i l i t a t i s s t u d i o , e t p a u p e r t a t i s
a m ó r e t i b i u n i a d h a e r e r e f e c i s t i :
d a nob i s , e i u s s u f f r a g a n t i b u s m e
r i t i s , t e r r é n a c u n c t a d e s p i c e r e ,
e t caelest ia s e m p e r i n q u i r e r e . P e r
D o m i n u m .
In I. Nocturno Lectiones de
Scriptura occurrente. In Qua
dragesima. J u s t u s , i . loco.
In II. Nocturno.
Lectio iv.
In oppido A m è t t e s B o l o n i é n s í s
dioecesis i n Gallia e x h o n e s t i s
p i i s s i m i s q u e p a r e n t i b u s o r t u s e s t
B e n e d i c t u s J o s e p h u s L a b r e . D i
v i n a g r a t i a p r a e v e n t u s , g r a v e m
ei a n u g i s a l i e n a m i n d o l e m a
p u e r i l i set a t e o s t e n d i t , e t s u i s
f r a t r i b u s p i e t a t e , o b e d i e n t i a , sor
l é r t i a i n a d d i s c e n d i s c h r i s t i a n a e
doc t r i na s a c l i t t e r a r u m r u d i m e n
t i s p e r f e c t u m e x e m p l a r praeful -
s i t . D u o d é n n i s a d p a t r u u m s a c e r
d o t e m paroeciae p r œ p ô s i t u m m i s
s u s , e r u d i t i o n e p a r i t e r a c v i r t i i -
t e p ro fec i t . H i n c c a r i t a t e f l a g r a n s
i n p r ó x i m o s , c o n f l u e n t i u m e g e
n o r u m n u l l u m a se d i s c e d e r e
s i v i t i n a n e m , e i d e m q u e p á t r u o
soc ium i n d i v i d u u m s e a d i x m x i t
i n a e g r ó r u m s o l a t i u m , d i r a l u e
p e r loca g r a s s a n t e , c u i u s i l l e v i
c t i m a o c c u b u i t . N u l l i l a b ó r i p a r
cens , nec p e r i c u l o t e r r i t u s , v i l i o
ra quaeque o b i v i t officia ad eo
r u m l e v á n d a m c a l a m i t a t e m , q u i
m o r b o c o r r e p t i i a c e b a n t , p a s t o
r u m q u o q u e v ices e x p l e n s i n p a
scend is g r e g i b u s a b e i s r e l i c t i s ,
g r á m i n e in a r v i s a se co l l ec to
p r o p e c o r u m a l i m ò n i a ; i deoque
f a c t u m u t s ib i a n g e l i n o m e n p r o -
m e r u e r i t . N e q u e a l i t e r e x i n d e
e g i t a p u d a v ú n c u l u m , u b i o m n i
n o s p l e n d i d u m c a r i t a t i s e t m a n
s u e t u d i n i s spéc imen e d i d i t , m i r a
p a t i e n t i a e t b e n i g n i t a t e l o n g o
t e m p o r e p e r p e s s u s s i n g u l a r e m
c u i u s d a m c o n t u b e r n á l i s moros i -
t á t e m , a q u o n o c t u dixique m a l e
h a b e b a t u r , K). H o n e s t u m .
4 2 APPENDIX 1.
Lectio v.
Ad a u s t e r i s s i m u m v i t a s g e n u s
i a m d i u s e a p p e l l a t u m s e n t i e n s ,
r í g i d o i e i u n i o a u t d u r o t a n t u m
p a n e d i e s t r a n s i g e r e a s s u é v e r a t ,
b r e v e m fess is m e m b r i s q u i e t e m
•dare s u p e r n u d o s á s s e r e s c u m c e r v i
c a l i e x l i g n e i s f r a g m e n t i s , f l a g e l l o
s e caedere, p l u r e s q u e h o r a s f lexis
a n t e a u g u s t i s s i m u m E u c h a r i s t i a e
S a c r a m e n t u m g e n i b u s o r a n d o i m
p e n d e r é . R a t u s p o r r o s e a d a s p é -
r i u s a l i q u o d ecenob i t i cum i n s t i
t u t u m a Deo v o c a r i , a d T r a p -
p é n s e s p r i m u m s e c o n t u l i t , d e i n d e
a d C a r t h u s i a n o s , p o s t r e m o a d
C i ï s t e r c i énse s . S e d o b g r á c i l e m
c o r p o r i s h a b i t u m e t c o n t r a c t a s
a e g r i t u d i n e s a s i n g u l i s a b i r e coa
c t u s f u i t ; i t a d i s p o n e n t e D e o , u t
b e a t u s i u v e n i s a r c t i ó r i s sequelae
c r u c i s C h r i s t i i n m e d i o p o p u l i
• spec tacu lum f l e r e t m u n d o , e t A n
g e l i s , e t h o m i n i b u s . N a m c u m
f e r v e n t i ó r i p r e c e d i v i n u m l u m e n
i m p l o r á s s e t , i n t e r n a c l a r i s s i m a
l o c u t i o n e i n t e l l e x i t , s e c t a n d a s ib i
fo re a r d u a s a n c t i A l é x i i v e s t i g i a ,
d u r i s s i m á m q u e v i t a m i n s a c r i s
p e r e g r i n a t i o n i b u s t r a d u c é n d a m .
P r o b a n t e i g i t u r conscient iae suae
m o d e r a t ó r e , a n n o s n a t u s v i g i n t i
d u o s , p i a s u s c e p i t l o n g i s s i m a i t i
n e r a ; p e d e s , v e s t e o b s o l è t a , e t
r u d i p i l éo lo t e c t u s , fune praecin
c t u s a c m a l e c a l c e á t u s , s i ne p e
c u n i a , r e r u m q u e o m n i u m i n o p s ,
o b l a t a t a n t u m s t i p e v i c t i t a n s , e t
s a c c u m d e f e r e n s o n u s t u m s a x i s ,
-quo p e r e g r i n a n d i l a b o r e s s ib i g r a
v i o r e s r e d d e r e t . H a c r a t i o n e m u l
t a s E u r o p a e r e g i o n e s p l u r i e s p e
r a g r a v i t , u b i q u e s a n c t i o r a loca
v i s i t a n d o , n u m q u a m v e s t e s i m -
m ú t a n s , a e s tum, b r u m a m , i m b r e s
p é r f e r e n s , n o c t u e u b a n s p l e r u m
q u e s u b d i o , d e c l i n a n s q u e a t r i t a
v i a e t d i v e r s ó r i i s u t v i t á r e t p e
r i c u l a , e t a n i m u m l i b e r i u s i n
D e u m i n t e n d e r e t .
R). A m a v i t e u m .
Lectio ot.
Ub i c u m q u e c o n s i s t e r e t m i r a v i r
t u t u m r e l i n q u e b a t e x e m p l a ,
c u m s a n c t i t a t i s f a m a h a u d r a r i s
p r o d i g i i s c o n f i r m a t a . S é p t i m o a n t e
o b i t u m a n n o R o m a m r e p e t i i t , i b i
q u e c o n s t i t i t , e t s i q u o t a n n i s L a u -
r e t à n a m Beatae V i r g i n i s aedem,
e t alia v i c i n i o r a s a n c t u a r i a a d i r e
n o n p r a e t e r m i s e r i t . C a e l i t e m po
t i u s q u a m v i a t o r i s v i t a m i n Urbe
a g e r e v i s u s e s t . T e c t o u t pluri
m u m c a r e n s ; l à c e r o eodem i n d u
m é n t o p e r p e t u o u s u s , o l é r i b u s
h e r b i s q u e p e r v i a m a b i é c t i s v e l
o b l a t i s a n a i é c t i s s i v e e s t e r q u i
l i n i o p r o m p t i s i n é d i a m r e l e v á b a t ,
s i t i m a u t e x s t i n g u é b a t a q u a , a u t
a c é t o v e x a b a t . Saepe t o t a n o c t e
o r a b a t i n a m p h i t h e á t r o F l a v i o ,
t o t M a r t y r u m s a n g u i n e consec ra
t o . M a x i m a m v e r o d i e i p a r t e m
i n t e m p l i s d u c e r e c o n s u e v i t v e l
a n t e Deiparae i m a g i n e m v e l c o r a m
s a c r o s a n c t a E u c h a r i s t i a publ icae
a d o r a t i o n i p r o p o s i t a , i b i q u e i m
m o b i l i s , a r d e n s , n i t é n t i v u l t u ,
o c u l i s q u e i n s a c r a m h o s t i a m de-
f ix i s m o r a b a t u r in c o n t e m p l a t i o
n e E j u s q u e m diligebat. I n s é c t i s
e r ó s u s , s q u a l o r e ó b s i t u s , q u i d q u i d
i r r i s i ó n u m a u t i n i u r i a r u m a p l e -
b é c u l a s ib i i r r o g a b á t u r , l ae tus e t
•constans p e r f e r é b a t . A n n o dén i
q u e m i l l e s i m o s e p t i n g e n t é s i m o
o c t o g é s i m o t e r t i o , d i e d é c i m a se
x t a A p r i l i s , c u m i n t e m p l o s a n
c tae Mar iae a d M o n t e s p r e c a t i ó n i
p l u r e s d e d i s s e t h o r a s , c o r r e p t u s
d e l i q u i o , t r a d u c t ú s q u e v i c i n a s i n
aedes benefici h o m i n i s , s a n c t i s s i
me a n i m a m Deo reddidit, t r i g é
s imo q u i n t o ae t a t i s a n n o . Q u e m
v i r t u t i b u s e t m i r a c u l i s c l a r u m
P i u s N o n u s P o n t i f e x M a x i m u s
b e a t o r u m , n o v i s q u e f u l g e n t e m
s i g n i s L e o D e c i m u s t e r t i u s s a n
c t o r u m a l b o a d s c r i p s i t .
R). I s t e h o m o .
In III. Nocturno
L e c t i o s a n c t i E v a n g e l i i se
c u n d u m M a t t h a e u m .
Lectio vii. Cap. 16 d.
p i l lo t e m p o r e : D i x i t J e s u s d i
scipulis s u i s : S i q u i s v u l t p o s t
m e v e n i r e , a b n e g e t s e m e t i p s u m ,
e t t o l l a t c r u c e m s u a m , e t s e q u a
t u r m e . E t r e l i q u a .
H o m i l i a s . G r e g o r i i Papae .
Homilia 32 in Enang.
/ - \ u i a D o m i n u s a c R e d e m p t o r
Vnos ter n o v u s h o m o v e n i t i n
m u n d u m , n o v a p raecep ta d e d i t
EX r. 43
m u n d o . V i t a e e t e n i m nos t r ae ve
t e r i i n v i t i i s e n u t r i t a c o n t r a r i e -
t á t e m o p p o s u i t n o v i t a t i s suae.
Q u i d e n i m v e t u s , q u i d c a r n a l i s
h o m o n o v e r a t , n i s i s u a r e t i n e r e ;
a l i é n a r a p e r e , s i p o s s e t ; concu
p i s c e s , s i n o n p o s s e t ? S e d cae
l e s t i s m e d i c u s s i n g u l i s q u i b u s q u e
v i t i i s o b v i á n t i a a d h i b e t m e d i c a -
m é n t a . N a m s i c u t a r t e medic inae ,
c á l i d a f r i g i d i s , f r í g i d a c á l i d i s cu
r a n t u r : i t a D o m i n u s n o s t e r con
t r a r i a o p p o s u i t m e d i c a m e n t a p e c
c a t i s , u t l ú b r i c i s c o n t i n e n t i a m ,
t e n á c i b u s l a r g i t a t e m , i r a c u n d i s
m a n s u e t u d i n e m , e l a t i s p raec ipere t
h u m i l i t a t e m .
R). I s t e e s t .
Lectio viii.
Ce r t e c u m s e s e q u e n t i b u s n o v a
m a n d a t a p r o p o n e r e t , d i x i t : N i s i
q u i s r e n u n t i a v e r i t ó m n i b u s quae
p o s s i d e t , n o n p o t e s t m e u s esse
d i s c i p u l u s . A c s i a p e r t e d i c a t :
Q u i p e r v i t a m v e t e r e m a l i é n a
c o n c u p i s c i t i s , p e r novae c o n v e r
s a t i o n i s s t u d i u m e t v e s t r a l a r -
g i m i n i . Q u i d v e r o i n h a c l e c t i o n e
d i c a t , a u d i a m u s : Q u i v u l t p o s t
m e v e n i r e , a b n e g e t s e m e t i p s u m .
I b i d i c i t u r , u t a b n e g é m u s n o s t r a :
h i c d i c i t u r u t a b n e g é m u s n o s . E t
f o r t a s s e l a b o r i o s u m n o n e s t h o
m i n i r e l i n q u e r e s u a ; sed v a l d e
l a b o r i o s u m e s t r e l i n q u e r e seme
t i p s u m . M i n u s q u i p p e e s t a b n e
g a r e q u o d h a b e t ; v a l d e a u t e m
m u l t u m e s t a b n e g a r e q u o d e s t .
R). S i n t l u m b i .
44 APPENDIX I.
Lectio ix.
Ad se a u t e m nob i s v e n i e n t i b u s
D o m i n u s p r a e c e p i t , u t r e n u n -
t i é m u s n o s t r i s , q u i a q u i c u m q u e
a d f i d e i a g ó n e m v e n i m u s , l u c t á -
m e n c o n t r a m a l i g n o s s p i r i t u s su -
m i m u s . N i h i l a u t e m m a l i g n i sp i
r i t u s i n h o c m u n d o p r o p r i u m
p o s s i d e n t . N u d i e r g o c u m n u d i s
l u c t a r i d e b e m u s . N a m s i v e s t i t u s
q u i s q u e c u m n u d o l u c t á t u r , c i
t i u s a d t e r r a m d e i i c i t u r , q u i a
h a b e t u n d e t e n e a t u r . Q u i d e n i m
s u n t t e r r é n a o m n i a , n i s i quaedam
c o r p o r i s i n d u m e n t a ? Q u i e r g o
c o n t r a d i a b o l u m a d c e r t a m e n p r o
p e r a t , v e s t i m e n t a a b i i c i a t , n e suc
c u m b a t .
T e D e u m l a u d a m u s .
M I S S A .
Introitus Ier. 12. Ps. 85. et 26.
Be l i q u i d o m u m m e a m : d i m i s i
h a e r e d i t a t e m m e a m : i n o p s e t
p a u p e r ego s u m : D o m i n u s a u t e m
a s s u m p s i t m e . A l l e l u j a , a l l e l u j a .
P s . 4 1 . Q u e m a d m o d u m des i
d e r a t c e r v u s a d fon tes a q u a r u m ,
i t a d e s i d e r a t a n i m a m e a a d t e
D e u s .
f . G l o r i a P a t r i e t c .
Oratio
De u s , q u i s a n c t u m B e n e d i c t u m
J o s e p h u m Confes so rem t u u m
h u m i l i t a t i s s t u d i o , e t p a u p e r t a
t i s a m o r e t i b i u n i a d h a e r e r e fe
c i s t i : d a n o b i s , e i u s s u f f r a g a n
t i b u s m e r i t i s , t e r r e n a c u n e t a
d e s p i c e r e , e t caeles t ia sem pei-
i n q u i r e r e . P e r D o m i n u m n o
s t r u m e t c .
L e c t i o E p i s t o l a e b e a t i P a u l i A -
p o s t o l i ad T i m o t h e u m . 1. Tim. 6.
Ca r i s s i m e : E s t q u a e s t u s m a g n u s
p i e t a s c u m suf f ic ien t ia . N i h i l
e n i m i n t u l i m u s i n h u n c m u n d u m :
h a u d d u b i u m , q u o d n e c auferre-
q u i d p o s s u m u s . H a b e n t e s a u t e m
a l i m e n t a , e t q u i b u s t e g a m u r , hic
c o n t e n t i s i m u s . N a m q u i v o l u n t
d i v i t e s f i e r i , i n c i d u n t i n t e n t a
t i o n e m , e t i n l a q u e u m d i a b o l i ,
e t d e s i d e r i a m u l t a i n u t i l i a e t n o
c i v a , q u a e m e r g u n t h o m i n e s i n
i n t e r i t u m , e t p e r d i t i o n e m . R a d i x
e n i m o m n i u m m a l o r u m e s t c u p i
d i t a s : q u a m q u i d a m a p p e t e n t e s ,
e r r a v e r u n t a f i d e , e t i n s e r u e r u n t
s e d o l o r i b u s m u l t i s . T u a u t e m .
o h o m o D e i , h a e c fuge : s e c t a r e
v e r o i u s t i t i a m , p i e t a t e m , f i d e m ,
c a r i t a t e m , p a t i e n t i a m , m a n s u e
t u d i n e m . C e r t a b o n u m c e r t a m e n
f i d e i , a p p r e h e n d e v i t a m a e t e r
n a m .
A l l e l u j a , a l l e l u j a .
f. Ps. 112. Q u i s s i c u t D o
m i n u s D e u s n o s t e r , q u i i n a l t i s
h a b i t a t , e t h u m i l i a r e s p i c i t i n
coelo e t i n t e r r a ? A l l e l u j a .
f. Ibid. S u s c i t a n s a t e r r a
i n o p e m , e t d e s t e r c o r e erigens
p a u p e r e m : u t co l loce t e u m cum
p r i n c i p i b u s , c u m p r i n c i p i b u s p o
p u l i s u i . A l l e l u j a .
APPEN ix i . 45 m e v e n i r e , a b n e g e t s e m e p t i p s u m ,
e t t o l l a t c r u c e m s u a m e t s e q u a
t u r m e . Q u i e n i m v o l u e r i t a n i
m a m s u a m s a l v a m f ace re , p e r d e t
e a m . Q u i a u t e m p e r d i d e r i t a n i
m a m s u a m p r o p t e r m e , i n v e n i e t
e a m . Q u i d e n i m p r o d e s t h o m i n i ,
s i m u n d u m u n i v e r s u m l u c r e t u r ,
a n i m a e v e r o s u a e d e t r i m e n t u m
p a t i a t u r ? A u t q u a m d a b i t h o m o
c o m m u t a t i o n e m p r o a n i m a s u a ?
F i l i u s e n i m h o m i n i s v e n t u r u s
e s t i n g l o r i a P a t r i s s u i c u m A n
ge l i s s u i s : e t t u n c r e d d e t u n i c u i
q u e s e c u n d u m o p e r a e ju s .
Offertorium
Hebr. 13. N o n h a b e m u s h i c
m a n e n t e m c i v i t a t e m , sed f u t u
r a m i n q u i r i m u s . Of f e r amus e r g o
h o s t i a m l a u d i s s e m p e r D e o , f r u
c t u m l a b i o r u m c o n f i t e n t i u m n o
m i n i e i u s . A l l e l u j a .
Secreta
Ob l a t a m u n e r a , c i e r n e n t i s s i m e
D e u s , p r o p i t i u s r e s p i c e , e t san
c t i B e n e d i c t i J o s e p h i Confesso r i s
t u i i n t e r v e n i e n t e s u f f r a g i o , i n
s a l u t e m nob i s p r o v e n i r e concede .
P e r D o m i n u m .
Communio
Matth. 5. B e a t i p a u p e r e s s p i
r i t u : q u o n i a m i p s o r u m e s t r e
g n u m c o e l o r u m . B e a t i m u n d o cor
d e : q u o n i a m ips i D e u m v i d e b u n t .
A l l e l u j a .
Extra tempus paschale^ Graduale
Ps. 39. B e a t u s v i r , c u i u s e s t
n o m e n D o m i n i spe s e i u s , e t n o n
r e s p e x i t i n v a n i t a t e s , e t i n s a
n i a s f a l s a s .
f . Ibid. E g o a u t e m m e n d i c u s
- u m e t p a u p e r : D o m i n u s so l l i c i
t u s e s t m e i . A d i u t o r m e u s e t
p r o t e c t o r m e u s t u e s . A l l e l u j a ,
•a l le luja .
f. Ps. 38. E x a u d i o r a t i o n e m
m e a m , D o m i n e , e t d e p r e c a t i o n e m
m e a m : a u r i b u s p e r c i p e l a c r y m a s
;neas : q u o n i a m a d v e n a ego s u m
a p u d t e , e t p e r e g r i n u s . A l l e l u j a .
Post Septuagesimum, omissis A l l e l u j a et versu sequenti,
licitur:
Tractus
i.Jo.2. N o l i t e d i l i g e r e m u n
d u m , n e q u e e a , q u a e i n m u n d o
s u n t . S i q u i s d i l i g i t m u n d u m ,
non e s t c a r i t a s P a t r i s i n eo.
f . Ibid. O m n e q u o d e s t in
m u n d o , c o n c u p i s c e n t i a c a r n i s e s t ,
>-.'t c o n c u p i s c e n t i a o c u l o r u m , et
s u p e r b i a v i t a e .
f . Ibid. E t m u n d u s t r a n s i t ,
«•i c o n c u p i s c e n t i a e i u s ; q u i a u t e m
facit v o l u n t a t e m D e i m a n e t i n
a e t e r n u m .
Qji S e q u e n t i a s a n c t i E v a n g e
l i i s e c u n d u m M a t t h a e u m . Mat-
i h . 16.
•T?» i l l o t e m p o r e : D i x i t J e s u s d i
s c i p u l i s s u i s : S i q u i s v u l t p o s t
46 APPENDIX I.
Postcommunio
Sa c r i s , D o m i n e , r e f e c t i m u n e
r i b u s , q u a e s u m u s : u t s a n c t i
B e n e d i c t i J o s e p h i Confesso r i s t u i
v i r t u t e s i m i t e m u r , c u i u s posc i
m u s m e r i t i s a d i u v a r i . P e r D o
m i n u m .
DIE XXIII MAJI
In Festo
S . J O . B A P T . D E R O S S I C O N F .
DUPLEX
Omnia de comm. Conf. non Pont. Praeter sequentia.
Oratio EUS q u i s a n c t u m J o a n n e m B a
p t i s t a m confessórem t u u m i n
e v a n g e l i z a n d i s p a u p e r i b u s c h a r i
tate e t p a t i e n t i a d e c o r a s t i : con
cede q u a e s u m u s ; u t c u i u s p i a me
r i t a v e n e r a m u r , v i r t u t u m q u o q u e
i m i t é m u r e x e m p l a . P e r D o m i n u m .
Leci. I. Nod. de Script, oec.
I N I I . N O C T U R N O .
Lectio io.
JOANNES B a p t i s t a D e R o s s i V e i -
t ú r i i i n L i g u r i a h o n e s t o g e n e r e
o r t u s , a d h u c p u e r m o r u m s u a v i
tate a c p i e t a t i s s t u d i o i n ' o m n i u m
a d m i r a t i o n e f u i t . T r e d e c i m a n n o s
n a t u s , v i s u s e s t D e i cons i l io R o
m a m m i t t i , u t A p ó s t o l i m u n u s
i n e a e x p l e r e t . I n t e r e p h é b o s Co l
l é g i i R o m a n i S o c i e t a t i s J e s u a d l e
c t u s , i n g e n i o e t v i r t u t e p r a e l ú x i t .
C u r a b a t i m p e n s e , u t i i M a r i a n o
s o d a l i t i o f r e q u e n t e s a d e s s e n t , i n
nosocomi i s aegr i s m i n i s t r a r e n t ,
h o n e s t á q u e a n i m o r u m r e c r e a t i ó n e
r e t r a h e r é n t u r a n o x i i s ; i n t e r i m
caeles t ia s e r m o n i b u s p e r t r a c t a n s ,
s e g n i ó r e s e x c i t á b a t , a c p r o i n d e
a p ó s t o l i a g n ó m e n a d e p t u s e s t .
O b á s p e r a m c o r p o r i s c a s t i g a t i o
n e m g r a v i m o r b o c o r r e p t u s , a b
u s i t a t a s ib i s t u d i o r u m s e v e r i t a t e
a l i q u a n t u l u m r e m i t t e r e coactum
f u i t : q u o d d i v i n i t u s f a c t u m a i e
b a t , n e s c i e n t i a i n f l a t u s s u a p o
t i u s q u a e r e r e t , q u a m quae J e s u
C h r i s t i . C l e r i c a l i mi l i t i ae a d s c r i
p t u s s a c r i s d i s c i p l i n i s i n s a n c t i
Thomae Co l l eg io o p e r a m d e d i t ,
a c i n v i r t u t e p ro f i c i ens , d e i n i n
g e n t i a n i m i v o l u p t a t e S a c e r d o t i o
e s t a u c t u s . I t a D o m i n u m i n hae
r e d i t a t e m s ib i c o n s t i t u i t , u t n u l
l u m , n e o b l a t u m q u i d e m , eccle
s i a s t i c u m benef ic ium a c c e p t a n d i ,
n i s i o b e d i e n t i a a d i g e r é t u r , s i n
g u l a r i v o t o s e o b s t r i n x e r i t .
R). H o n e s t u m fec i t i l l u m .
Lectio v.
E s p i r i t u a l i p r o x i m o r u m sa
lute i a m a b a d o l e s c e n t i a so l l i
c i t u s , S a c e r d o s f a c t u s i n i d t o
t u m s e d e v o v i t . E c c l e s i a s t i c o s
v i r o s , s a c r a s v i r g i n e s , o p p i d á n o s ,
c a r c e r e d e t e n t o s , i m a m p l e b e m
u n i v e r s a m m i r a s u a v i t a t e , v e r b i
m i n i s t e r i o a d v i r t u t i s a m o r e m
APPEI
í n f l a m m á b a t . P l u r e s q u o t i d i e h o
r a s r a d i o r u m con fe s s ion ibus exc i
p i e n d i s i m p e n d e n s , aeg ro t i s ader a t v e l i n d o m i b u s v e l i n v a l e
t u d i n a r i i s , p r a e s e r t i m p h t h i s i c i s ,
q u o s s u i v e l u t i i u r i s esse affir
m a b a t . H a c i l l a e p e r u r b e m a l a c e r
á d v o l a n s , i n n u m e r i s o p e r i b u s prae
s t o e r a t : a t a s s i d u u s i n sanctae
Grallse H o s p i t i o v e r s a b a t u r , u t
p a u p e r e s , q u o s c h a r i s s i m o s h a
b u i t , o m n i ope i u v á r e t . Ob id a
déc imo q u i n t o a e t a t i s a n n o a d i u n
c t u s S a c e r d o t u m Coe tu i , q u i e i s
d e m e v a n g e l i z a n d o a d d i c t i s u n t ,
i b i a p o s t o l a t u s s u i r a t i o n e m d i
d i c i t , i p s i u s q u e S o c i e t a t i s ó p e r a
i n s t a u r a v i t e t a u x i t . E a d e m m i
s e r i c o r d i a m o t u s e g e n o r u m om
n i u m n e c e s s i t a t i b u s s u b l e v a n d i s
m o d i c a m s u a m s u b s t a n t i a m i m
p e n d i t . P e r e n n e s a u t e m i n f a t i g á -
b i l i s s u i ze l i f r u c t u s r e l i q u i t , s a
t e l l i t u m , v a g o r u m , r a d i u m i n
s t i t u t i o n e m , c a t e c h e s e s a d s a n c t e
P a s c h a c e l e b r a n d u m , c e r t a m c u
s t o d i a m p e r d i t a r u m , n o c t u q u e
p e r U r b e m v a g á n t i u m m u l i e r u m
h o s p i t i u m , p raec ipue v e r o s t u d i u m
l u c r a n d i a n i m a s i n C l e r o exc i
t a t u m .
R). A m a v i t e u m .
Lectio vi.
/CHARITATIS i n D e u m a r d o r e x
^ e i u s o r e e m i c á b a t d u m s a c r i s
o p e r a b a t u r , n e c s i n e l a c r y m i s d e
e i u s b o n i t a t e l o q u i p o t e r a t . I n
ix i . 4 7
C o l l e g i u m C a n o n i c o r u m Basilicae-
sanc tae Mar iae i n C o s m e d i n e x
o b e d i e n t i a c o o p t a t u s , i n t e r p s a l -
l é n d u m e x t r a s e n s u s r a p i v i d e
b a t u r . I n s a c r i s caeremoni i s d i l i -
g e n t i s s i m u s , d o m u s D e i d e c o r e m
p r o m o v i t , e t i n i d s u a s opes l i
b e n t e r e r o g á b a t . A m o r e m e r g a
D e i p a r a m i n a l i o s e f fundeba t^
e i u s q u e c u l t u m i n s u a E c c l e s i a
f o v i t , a d d i t o e t i a m psalmodiam
q u o t i d i á n o l a u d u m praeconio . P h i
l i p p i N e r i i s p i r i t u i m b u i studens*
e t i n o m n e s Cael i tes p i u s , A p o
s t o l ó r u m P r i n c i p u m o b s e q u i u m
a u g e n d u m c u r a v i t . I n o r a t i o n e
o m n i q u e v i r t u t u m e x e r c i t a t i o n e
a s s i d u u s , s u p e r n i s q u o q u e c h a r i
s m a t i b u s d o n a t u s , t a n d e m i n H o
s p i t i o , c u i n o m e n a S a n c t i s s i m a
T r i n i t a t e , q u o s e r e d u x e r a t i n
S a c e r d o t u m c o n v i c t u m l a b o r i b u s
f r a c t u s a d v i tae e x i t u m a d d u c t u s
e s t , a t q u e Eccles iae s a c r a m e n t i s
r e f e c t u s , c h a r i t a t i s ó p e r a e t paup e r u m c u r a m c o m m e n d a n s d e c e s s i t
i n ósculo D o m i n i d i e v i c é s i m a
t e r t i a M a i i , a n n o C h r i s t i m i l l e
s imo s e p t i n g e n t é s i m o s e x a g é s i m o
q u a r t o , a e t a t i s suae sexagés imo-
s e x t o . I n s i g n e a d e o s a c e r d o t a l i s
v i r t u t i s e x e m p l a r m i r a c u l i s D e u s
i l l u s t r a r e d i g n a t u s e s t , q u i b u s
r i t e p r o b a t i s , S u m m u s P o n t i f e x
P i u s N o n u s t e r t i o i d u s M a i i a n n o
m i l l e s i m o o c t i n g e n t e s i m o s e x a g é
s imo C a e l i t u m B e a t o r u m h o n o r i
b u s a u x i t ; n o v i s q u e f u l g e n t e m
s i g n i s L e o D e c i m u s t e r t i u s s e x t o
i d u s D e c e m b r i s a n n o mi l les imo-
48 APPENDIX I.
o c t i n g e n t e s i m o oc togés imo p r i m o
i n S a n c t o r u m a l b o r e c e n s u i t .
R). I s t e h o m o .
In III. Noct. Lectiones de Ho
milia in Evang. S i n t l u m b i v e
s t r i p r aec inc t i de eodem Com.
M I S S A
Missa Os i u s t i de Communi
Confessoris non Pontificis.
Oratio
DEUS, q u i s a n c t u m J o a n n e m B a
p t i s t a m confessórem t u u m i n
e v a n g e l i z a n d i s p a u p e r i b u s c h a r i
tate e t p a t i e n t i a d e c o r a s t i : con
cede , q u a e s u m u s ; ut c u i u s p i a
m é r i t a v e n e r a m u r , v i r t u t u m q u o
q u e i m i t é m u r e x é m p l a . P e r D n u m .
Secreta
OBLATUM T i b i m u n u s , quaesu
m u s , D o m i n e , i n o d o r e m s u a
v i t a t i s a d s c é n d a t : e t , s a n c t o J o a n
n e B a p t i s t a confessóre t u o i n t e r
c e d e n t e , n o s c o r p o r e e t m e n t e
p u r i f i c e t . P e r D o m i n u m .
Postcommunio.
CAELESTIS, D o m i n e , p e r c e p t i o S a
c r a m é n t i , s a n c t i J o a n n i s B a
p t i s t a e confessor i s t u i s u f f r a
g a n t i b u s m e r i t i s , f ideles t u o s m u n
d e t e t m u n i a t : a c bon i s o p e r i b u s
i u g i t e r p r a e s t e t e sse i n t e n t o s . P e r
D o m i n u m n o s t r u m J e s u m C h r i
s t u m F i l i u m t u u m : Q u i t e c u m
v i v i t e t r e g n a t i n u n i t a t e S p i
r i t u s S a n c t i D e u s : P e r o m n i a
saecula s aecu lo rum, R). A m e n .
D E C R E T U M
Marianopolitana, Beatificationis et Canonizationis Venerabilis Servae Dei Margaritae Bourgeoys fundatricis Congregationis Sororum nostrae Dominae.
Q u u m E m i n e n t i s s i m u s e t R e v e r e n d i s s i m u s D o m i n u s C a r d i n a l i s A l o i s i u s O r e g l i a a S a n c t o S t e p h a n o P o n e n s C a u s a e B e a t i f i c a t i o n i s e t C a n o n i z a t i o n i s V e n . S e r v a e D e i M a r g a r i t a e B o u r g e o y s , a d i n s t a n t i a m R e v . P . A r t h u r i I u l i i C a p t i e r P r o c u r a t o r i s G e n e r a l i s S e m i n a r i i S a n c t i S u l p i t i i C a u s a e i p s i u s P o s t u l a t o r i s c o n s t i t u t i , i n O r d i n a r i i s S a c r o r u m R i t u u m C o m i t i i s h o d i e r n a d i e a d V a t i c a n u m h a b i t i s s e q u e n s p r o p o s u e r i t D u b i u m : An sententia Iudicis subdelegati a Reverendissimo Episcopo Marianopolitano super Cultu praefatae Ven. Servae Dei non exhibito, seu super paritione Decretis sa. me. Urbani Papae VIII, sit confirmanda in casu et ad effectum de quo agitur f E m i et R m i P a t r e s S a c r i s t u e n d i s R i t i b u s p r a e p o s i t i , o m n i b u s a c c u r a t e p e r p e n s i s , a u d i t o q u e voce e t s c r i p t o R . P . D . L a u r e n t i o S a l v a t i S . F i d e i P r o i n , r e s c r i b e r e c e n s u e r u n t : Affirmative, seu sententiam esse confirmandam. D i e 4 F e b r u a r i i 1 8 8 2 .
D e p r a e m i s s i s a u t e m f ac t a p e r i n f r a s c r i p t u m S e c r e t a r i u m S S . D . N . L e o n i P P . X I I I f i d e l i r e l a t i o n e , S a n c t i t a s S u a R e s c r i p t u m S . C . r a t u m h a b e r e e t con f i rmare d i g n a t a e s t d ie 9 i i s d e m m e n s e e t a n n o .
D . C A R D . B A R T O L I N I U S , S . R . C . PRAEFECTUS L o c o gg S i g i l l i Placidus Ralli Secretarius
49
LEO PP. XIII.
AD FUTURAM REI MEMORIAM.
Q u o u n i v e r s i u t r i u s q u e s e x u s f i d e l e s i n t e r t i u m s . F r a n c i s c i
A s i s i n a t i s O r d i n e m a d s c r i p t i ea sdem l e g e s e o s d e m q u e r i t u s i n obe
u n d i s i n s t i t u t i s u i f u n c t i o n i b u s a d h i b e r e p o s s i n t , e n c h i r i d i o n s e u
m a n u a l e u n i c u m t y p i s e d e r e v i s u m e s t . M u l t i p l i c e s v e r o s u b e i u s
d e m m a n u a l i s e d i t i o n e m e x o r t a e s u n t d e a b s o l u t i o n i s t u m g e n e r a l i s ,
t u m i n a r t i c u l o m o r t i s , t u m d e P a p a l i s b e n e d i c t i o n i s f o r m u l i s con
t r o v e r s i a e , a d q u a s d i r i m e n d a s Cons i l io V e n e r a b i l i u m F r a t r u m N o
s t r o r u m S . R . E . C a r d . I n d u l g e n . S a c r i s q u e R e l i q . p r a e p o s i t o r u m n o n
n u l l a p r o p o s i t a s u n t d u b i a s e u q u a e s t i o n e s . H i n c C o n s i l i u m i d e m con
s i d e r a t i s p e r p e n s i s q u e o m n i b u s , q u i d d e h u i u s m o d i q u a e s t i o n i b u s de l ibe -
r a v e r i t p e r S e c r e t a r i u m s u u m a d N o s r e f e r e n d u m c u r a v i t . N o s a u t e m ,
q u i b u s s a l u t a r e f r u g i f e r u m q u e t e r t i i O r d i n i s s . F r a n c i s c i s o d a l i t i u m
i n de l i c i i s s e m p e r f u i t , N o b i s q u e s u m m o p e r e c o r d i e s t , u t i l l u d s a n
c t a s s u i i n s t i t u t i l e g e s r i t u s q u e o b s e r v e t , a t q u e i n d i e s , h i s ce p r a e
s e r t i m t e m p o r i b u s , p r o p a g e t u r e t i n c r e m e n t a s u s c i p i a t , m e m o r a t i
Cons i l i i d e l i b e r a t i o n e m p r o b a v i m u s , e a m q u e o m n i b u s p e r C o n g r e g a
t i o n i s V e n e r a b i l i u m F r a t r u m N o s t r o r u m S . R . E . C a r d i n a l i u m S a
c r i s R i t i b u s t u e n d i s cognoscend i s d e c r e t u m i n d i c e n d a m c e n s u i m u s .
N o s t r i s m a n d a t i s o b s e q u e n s C o n g r e g a t i o , s i b ique d e m a n d a t u m
m u n u s m e l i o r i q u o f i e r i p o s s i t modo e x p l e r e c u p i e n s , o p p o r t u
n u m i n p r i m i s d u x i t o m n e s e t s i n g u l a s b e n e d i c t i o n i s e t a b s o l u t i o
n i s g e n e r a l i s e x p e n d e r e f o r m u l a s , q u a e n e d u m p e n e s T e r t i a r i o s
F r a n c i s c a l e s , v e r u m e t i a m a p u d a l i a s e i u s d e m O r d i n i s f a m i l i a s , i m o
e t a l i o s R e g u l a r e s O r d i n e s a c T e r t i a r i o s a d ipsos p e r t i n e n t e s e s s e n t
i n u s u , q u o u n a m e a m d e m q u e a b o m n i b u s i n p o s t e r u m r e s p e c t i v e i n
e i u s m o d i b e n e d i c t i o n i b u s e t a b s o l u t i o n e a d h i b e n d a m f o r m u l a m con-
c i n n a r e t . Q u a m o b r e m p r a e f a t a C o n g r e g a t i o o m n e s , q u o r u m i n t e r s i t
m o n e n d o s p u t a v i t , u t s i q u i d i n c a s u n o t a t u d i g n u m i u d i c a s s e n t ,
Acta, Tom, XV. fase. CL XX. 4
BREVE quo una eademque constituitur formula absolutionis tum generalis tum in articulo mortis, et benedictionis papalis, adhibenda penes Tertiarios Franciscales, alias eiusdem Ordinis familias, nec non penes alios Regulares Ordines ac Tertiarios ad ipsos pertinentes.
00 BREVE
i n t r a c o n g r u u m t e m p u s e idem C o n g r e g a t i o n i s u b i i e e r e t . E x a c t o i n d e
t r i e n n i o , q u u m n i h i l e x p a r t e a l i c u i u s e x d i c t i s o r d i n i b u s o b i e c t u m
s i t , C o n g r e g a t i o S a c r i s R i t i b u s p r a e p o s i t a , a c c u r a t e o m n i b u s d i l i
g e n t e r i n s p e c t i s e t e x p e n s i s , q u a e s e q u u n t u r d e c r e v i t , n e m p e : I . P r o
Abso lu t i one , i n a r t i c u l o m o r t i s r e t i n e a t u r i n o m n i b u s f o r m u l a p r a e
s c r i p t a i n C o n s t i t u t i o n e s a . m e . B e n e d i c t i P a p a e X I V . Pia Mater,
a d d i t o t a n t u m a d Confiteor n o m i n e S a n c t i p r o p r i i F u n d a t o r i s : I I . B e
n e d i c t i o S u m m i P o n t i f i c i s n o m i n e i m p e r t i e n d a d e t u r c u m f o r m u l a
a p p r o b a t a i n C o n s t i t u t i o n e e i u s d e m sa . m e . B e n e d i c t i P a p a e X I V .
Exemplis Praedecessorum, s ed n o n n i s i b i s in a n n o , e t s u b cond i
t i o n e q u o d h a e c B e n e d i c t i o n u n q u a m d e t u r eodem d ie e t i n e o d e m
l o c o , u b i E p i s c o p u s e a m i m p e r t i a t : I I I . I n A b s o l u t i o n e g e n e r a l i
p r o R e g u l a r i b u s c u i u s c u m q u e O r d i n i s , a t q u e i n B e n e d i c t i o n e c u m
I n d u l g e n t i a p l e n a r i a p r o T e r t i a r i i s S a e c u l a r i b u s a d h i b e a n t u r o m n i n o
d u a e i n s e q u e n t e s f o r m u l a e a R m o A s s e s s o r e i p s i u s S a c r a e C o n g r e
g a t i o n i s p r o p o s i t a e a t q u e a b e a d e m a p p r o b a t a e , a b r o g a t i s p e n i t u s
e t s u p p r e s s i s q u i b u s c u m q u e a l i i s f o r m u l i s h u c u s q u e u s i t a t i s , v i
d e l i c e t :
Formula Absolutionis Generalis pro Regularibus cuiuscumque Ordinis hoc privilegio fruentibus.
Ant. N e r e m i n i s c a r i s , D o m i n e , d e l i c t a n o s t r a , v e l p a r e n t u m
n o s t r o r u m ; n e q u e v i n d i c t a m s u m a s d e p e c c a t i s n o s t r i s .
K y r i e ' e l e i s o n .
C h r i s t e e l e i s o n .
K y r i e e le i son .
y . P a t e r n o s t e r .
y . E t n e n o s i n d u c a s i n t e n t a t i o n e m .
R). Sed l i b e r a nos a m a l o .
y . O s t e n d e nob i s D o m i n e , m i s e r i c o r d i a m t u a m .
R). E t s a l u t a r e t u u m d a nob i s .
y . D o m i n e e x a u d i o r a t i o n e m m e a m .
R)'. E t c l a m o r m e u s a d t e v e n i a t .
y. D o m i n u s v o b i s c u m .
R). E t c u m s p i r i t u t u o .
OREMUS
D e u s , cui p r o p r i u m e s t m i s e r e r i s e m p e r e t p a r c e r e : susc ipe d e
p r e c a t i o n e m n o s t r a m ; u t n o s e t omnes f a m u l o s t u o s , q u o s d e l i c t o
r u m c a t e n a c o n s t r i n g a t , m i s e r a t i o t u a e p i e t a t i s c l e m e n t e r a b s o l v a t .
BREVE 51
E x a u d i , q u a e s u m u s D o m i n e , s u p p l i c u m p r e c e s , e t c o n f i t e n t i u m
t i b i p a r c e p e c c a t i s : u t p a r i t e r n o b i s i n d u l g e n t i a m t r i b u a s b e n i g n u s
e t p a c e m .
I n e f f a b i l e m nob i s . D o m i n e , m i s e r i c o r d i a m t u a m c l e m e n t e r o s t e n d e :
u t s i m u l n o s e t a p e c c a t i s o m n i b u s e x u a s , e t a p o e n i s , q u a s p r o
h i s m e r e m u r , e r i p i a s .
D e u s q u i c u l p a o f f e n d e t i s , p o e n i t e n t i a p l a c a r i s : p r e c e s p o p u l i t u i
s u p p l i c a n t e s p r o p i t i u s r e sp i ce ; e t f l a g e l l a t u a e i r a c u n d i a e , q u a e p r o
p e c c a t i s n o s t r i s m e r e m u r a v e r t e . P e r C h r i s t u m D o m i n u m n o s t r u m .
A m e n .
Completis precibus , ab uno ex adstantibus dicitur Conf i teor
addito nomine proprii Fundatoris. Deinde sacerdos dicit:
M i s e r e a t u r v e s t r i e t c . I n d u l g e n t i a m , a b s o l u t i o n e m e t c .
Postea subiungit:
D o m i n u s N o s t e r I e s u s C h r i s t u s p e r m e r i t a s u a e s a c r a t i s s i m a e
p a s s i o n i s v o s a b s o l v a t e t g r a t i a m s u a m vob i s i n f u n d a t . E t ego a u
c t o r i t a t e i p s i u s , e t B e a t o r u m A p o s t o l o r u m P e t r i e t P a u l i e t S u m
m o r u m P o n t i f i c u m O r d i n i n o s t r o a c vob i s concessa , e t m i h i i n h a c
p a r t e commis sa , abso lvo v o s a b o m n i v i n c u l o e x c o m m u n i c a t i o n i s ,
m a i o r i s v e l m i n o r i s , s u s p e n s i o n i s e t i n t e r d i c t i , s i q u o d f o r t e i n c u r -
r i s t i s , e t r e s t i t u o vos u n i o n i e t p a r t i c i p a t i o n i f i d e l i u m , nec n o n sa
c r o s a n c t i s E c c l e s i a e S a c r a m e n t i s . I t e m e a d e m a u c t o r i t a t e a b s o l v o
v o s a b o m n i t r a n s g r e s s i o n e v o t o r u m e t r e g u l a e , c o n s t i t u t i o n u m ,
o r d i n a t i o n u m e t a d m o n i t i o n u m m a i o r u m n o s t r o r u m , a b o m n i b u s poe
n i t e n t i i s o b l i t i s , s e u e t i a m n e g l e c t i s , concedens vobis r e m i s s i o n e m
o m n i u m p e c c a t o r u m , q u i b u s c o n t r a D e u m e t p r o x i m u m f r a g i l i t a t e
h u m a n a , i g n o r a n t i a , v e l m a l i t i a d e l i q u i s t i s , a c d e q u i b u s i a m con
fe s s i e s t i s : I n n o m i n e P a t r i s g g e t F i l i i e t S p i r i t u s S a n c t i . A m e n .
Formula benedictionis cum Indulgentia plenaria pro Tertiariis
Saecularibus ceterisque omnibus communicationem privilegiorum
et gratiarum cum iisdem, vel cum Regularibus cuiuscumque
Ordinis habentibus.
Antiph. I n t r e t o r a t i o m e a in conspec tu t u o , D o m i n e ; i n c l i n a
a u r e m t u a m a d p r ece s n o s t r a s ; p a r c e D o m i n e , p a r c e p o p u l o t u o ,
q u e m r e d e m i s t i s a n g u i n e t u o p r e t i o s o , n e i n a e t e r n u m i r a s c a r i s
n o b i s .
K y r i e e l e i s o n .
C h r i s t e e l e i s o n .
K y r i e e l e i s o n .
§2 BREVE P a t e r n o s t e r .
f . E t n e n o s i n d u c a s i n t e n t a t i o n e m .
R). S e d l i b e r a n o s a m a l o .
f . S a l v o s fac s e r v o s t u o s .
R). D e u s m e u s s p e r a n t e s i n t e .
f . M i t t e e i s D o m i n e a u x i l i u m d e S a n c t o .
R). E t d e S i o n t u e r e eos .
f . E s t o e i s D o m i n e t u r r i s f o r t i t u d i n i s .
R). A facie i n i m i c i .
f . N i h i l p r o f i c i a t i n i m i c u s i n n o b i s .
R). E t f i l i u s i n i q u i t a t i s n o n a p p o n a t n o c e r e n o b i s .
y . D o m i n e e x a u d i o r a t i o n e m m e a m ,
R). E t c l a m o r m e u s a d t e v e n i a t .
f . D o m i n u s v o b i s c u m .
R). E t c u m s p i r i t u t u o .
OREMUS
D e u s , c u i p r o p r i u m e s t m i s e r e r i s e m p e r e t p a r c e r e : su sc ipe de
p r e c a t i o n e m n o s t r a m ; u t n o s , e t o m n e s f a m u l o s t u o s , q u o s de l i c to
r u m c a t e n a c o n s t r i n g i t , m i s e r a t i o t u a e p i e t a t i s c l e m e n t e r a b s o l v a t .
E x a u d i , q u a e s u m u s D o m i n e , s u p p l i c u m p r e c e s , e t c o n f i t e n t i u m
t i b i p a r c e p e c c a t i s : u t p a r i t e r n o b i s i n d u l g e n t i a m t r i b u a s b e n i g n u s
e t p a c e m .
Ine f f ab i l em n o b i s , D o m i n e , m i s e r i c o r d i a m t u a m c l e m e n t e r o s t e n d e :
u t s i m u l n o s e t a p e c c a t i s o m n i b u s e x u a s , e t a p o e n i s , q u a s p r o his-
m e r e m u r , e r i p i a s .
D e u s q u i c u l p a of fender i s , p o e n i t e n t i a p l a c a r i s : p r e c e s p o p u l i t u i
s u p p l i c a n t e s p r o p i t i u s r e sp i ce ; e t f l a g e l l a t u a e i r a c u n d i a e , q u a e pro»
p e c c a t i s n o s t r i s m e r e m u r , a v e r t e . P e r C h r i s t u m D o m i n u m N o s t r u m . .
A m e n .
Dicto deinde: Conf i teor e t c . M i s e r e a t u r e t c . I n d u l g e n t i a m e t c .
Sacerdos prosequitur: D o m i n u s N o s t e r I e s u s C h r i s t u s , q u i B e a t o P e t r o A p o s t o l o d e d i t
p o t e s t a t e m l i g a n d i a t q u e s o l v e n d i , I l l e vos a b s o l v a t a b o m n i v i n
c u l o d e l i c t o r u m , u t h a b e a t i s v i t a m a e t e r n a m , e t v i v a t i s i n s a e c u l a
s a e c u l o r u m . A m e n .
P e r s a c r a t i s s i m a m P a s s i o n e m e t M o r t e m D o m i n i N o s t r i I e s u
C h r i s t i ; p r e c i b u s e t m e r i t i s B e a t i s s i m a e s e m p e r V i r g i n i s M a r i a e ,
B e a t o r u m A p o s t o l o r u m P e t r i e t P a u l i , B e a t i P a t r i s N o s t r i N . et»
BREVE 53
TH. CARD. MERTEL.
o m n i u m S a n c t o r u m , a u c t o r i t a t e a S u m m i s P o n t i f i c i b u s m i h i concessa ,
p l e n a r i a m I n d u l g e n t i a m o m n i u m p e c c a t o r u m v e s t r o r u m v o b i s i m -
p e r t i o r . I n n o m i n e P a t r i s £JB e t F i l i i e t S p i r i t u s S a n c t i . A m e n .
Si haec Indulgentia immediate post Sacramentalem absolutionem impertiatur, reliquis omissis, Sacerdos absolute incipiat a verbis : D o m i n u s N o s t e r I e s u s C h r i s t u s e t c . et ita prosequatur
usque ad finem, plurali tantum numero in singularem immutato.
N o s h u i u s m o d i m e m o r a t a e C o n g r e g a t i o n i s d e c r e t u m o m n i n o r a t u m
h a b e m u s , e t A p o s t o l i c a A u c t o r i t a t e N o s t r a , h a r u m L i t t e r a r u m v i , p r o
b a m u s , c o n f i r m a m u s , s a n c i m u s , i l l u d q u e a b o m n i b u s e t i n o m n i b u s
h o c f u t u r i s q u e t e m p o r i b u s s e r v a r i i u b e m u s . j D e c e r n e n t e s h a s L i t
t e r a s N o s t r a s s e m p e r f i r m a s , v a l i d a s , e t efficaces e x i s t e r e a c f o r e ,
s u o s q u e p l e n a r i o s e t i n t e g r o s effectus s o r t i r i e t o b t i n e r e ; s i c q u e ¿in
p r a e m i s s i s p e r q u o s c u m q u e I u d i c e s o r d i n a r i o s e t d e l e g a t o s , e t i a m
c a u s a r u m P a l a t i i A p o s t o l i c i A u d i t o r e s , i u d i c a r i a c de f in i r i d e b e r e , a t
q u e i r r i t u m e t i n a n e s i secus s u p e r h i s a q u o q u a m q u a v i s a u c t o r i t a t e
s c i e n t e r v e l i g n o r a n t e r c o n t i g e r i t a t t e n t a r i . N o n o b s t a n t i b u s , q u a
t e n u s o p u s s i t , N o s t r a e t C a n c e l l a r i a e A p o s t o l i c a e r e g u l a d e i u r e
q u a e s i t o n o n t o l l e n d o a l i i s q u e C o n s t i t u t i o n i b u s , e t O r d i n a t i o n i b u s
A p o s t o l i c i s , n e c n o n e i u s d e m t e r t i i O r d i n i s S . F r a n c i s c i , c e t e r i s v e
q u i b u s v i s e t i a m i u r a m e n t o , c o n f i r m a t i o n e A p o s t o l i c a , v e l q u a v i s
f i r m i t a t e a l i a r o b o r a t i s s t a t u t i s , c o n s u e t u d i n i b u s p r i v i l e g i i s q u o q u e ,
i n d u l t i s e t L i t t e r i s A p o s t o l i c i s i n c o n t r a r i u m p r a e m i s s o r u m q u o m o
d o l i b e t con cess i s , c o n f i r m a t i s e t i n n o v a t i s , q u i b u s o m n i b u s e t s i n
g u l i s , i l l o r u m t e n o r e s p r a e s e n t i b u s p r o p l e n e e t suf f ic ien te r e x p r e s
s i s , a c d e v e r b o a d v e r b u m i n s e r t i s h a b e n t e s , i l l i s a l i a s i n suo r o b o r e
p e r m a n s u r i s , a d p r a e m i s s o r u m ef fec tum h a c v ice d u m t a x a t d e r o g a
m u s , c e t e r i s q u e o m n i b u s q u a m v i s spec i a l i a t q u e i n d i v i d u a m e n t i o n e
a c d e r o g a t i o n e d i g n i s i n c o n t r a r i u m f a c i e n t i b u s q u i b u s c u m q u e .
D a t u m R o m a e a p u d S . P e t r u m s u b A n n u l o P i s c a t o r i s d ie VII . I u l i i
MDCCCXXXXII. P o n t i f i c a t u s N o s t r i A n n o Q u i n t o .
54
BREVE quo nonnulla inseruntur sanctorum officia in Kalendario tum universali tum Cleri Romani, simulque praecipitur quomodo mutanda sit rubrica generalis Breviarii Romani tit. 1 de translatione festorum, ut in utroque Kalendario habeantur sedes liberae ad nova officia introducenda.
LEO P P . XIII.
AD PERPETUAM REI MEMORIAM.
N u l l o u n q u a m t e m p o r e R o m a n i Pon t i f i ce s A n t e c e s s o r e s N o s t r i
p r a e t e r m i s e r u n t S a n c t o r u m v i r o r u m , q u i d o c t r i n a , v i r t u t e , r e r u m
g e s t a r u m p r a e s t a n t i a C a t h o l i c a m E c c l e s i a m , d u m i n t e r r i s a g e r e n t ,
i l l u s t r a r u n t , m e m o r i a m i n a n i m i s C h r i s t i f i d e l i u m , e o r u m p r a e s e r t i m ,
q u o r u m e s t c e t e r o s e x e m p l o a n t e i r e , quo a l t i u s p o s s e n t i m p r i m e r e . .
I d a u t e m h a c i n t e r a l i a s r a t i o n e c o n s e q u u t i s u n t , e o r u m d e m sci
l i c e t S a n c t o r u m f e s t a s i v e i n U n i v e r s a l i , s i v e i n P a r t i c u l a r i b u s
E c c l e s i i s i n d u l g e n d o , a c v i t a e e t r e r u m g e s t a r u m h i s t o r i a m B r e -
v i a r i i s i n s e r e n d o , u t q u i d i v i n a s p r e c e s r e c i t a r e t e n e n t u r , a b i i s
v i r t u t u m i l l o r u m f a c t o r u m q u e m e m o r i a c u m l a u d e q u o t a n n i s r epe
t a t u r . H i n c n o s t r i s e t i a m t e m p o r i b u s s a . m e . P i u s P a p a I X P r a e
cessor N o s t e r v o t a exc ip i ens e t p reces m u l t o r u m S a c r o r u m A n
t i s t i t u m , q u i R o m a m c o n v e n e r a n t Oecumen ic i Conc i l i i V a t i c a n i c a u s a ,
p e c u l i a r e m c o n s t i t u i t A n n o M D C C C L X X I V S a c r o r u m R i t u u m Con
g r e g a t i o n e m , c u i m u n u s d e t u l i t e x p e n d e n d i u t r u m o p p o r t u n u m es se t
i n K a l e n d a r i o E c c l e s i a e Officia i n s e r e r e n o n n u l l o r u m S a n c t o r u m , q u i
A p o s t o l o r u m opus p r a e c e t e r i s p r o s e q u u t i E c c l e s i a e u n i v e r s a e a e
d i f i candae a c t u e n d a e , e t i n t e r d i v e r s a s g e n t e s d i l a t anc l ae i m p e n s i u s
a d l a b o r a r u n t : Officia h a e c e r a n t S a n c t o r u m Bon i f ac i i E p i s c o p i e t
M a i t j a - i s , I u s t i n i P h i l o s o p h i M a r t y r i s , C y r i l l i e t M e t h o d i i P o n t i
f i c u m e t C o n f e s s o r u m , C y r i l l i E p i s c o p i A l e x a n d r i n i , C y r i l l i E p i
scopi H i e r o s o l y m i t a n i e t A u g u s t i n i C a n t u a r i e n s i s . H a e c a u t e m p e
c u l i a r i s C o n g r e g a t i o S a c r o r u m R i t u u m , o m n i b u s q u a e a d r e m p e r
t i n e r e n t a c c u r a t e p e r p e n s i s , e x p e d i r e c e n s u i t Officium S . Boni fac i i
r i t u d u p l i c i a d u n i v e r s a m E c c l e s i a m e x t e n d i , i n d u l g e n d u m q u e esst1:
DECRETUM 55
i l l i s , q u i S . I u s t i n i Officium p e t e r e n t eodem r i t u ; de alL3 r e m dif
f e r r e p l a c u i t . Q u a m s e n t e n t i a m i d e m P r a e c e s s o r N o s t e r r a t a m
h a b u i t e t c o n f i r m a v i t . H a e c t u m q u i d e m a c t a s u n t . A n n o a u t e m
M D C C C L X X X v i s u m e s t N o b i s , S a n c t i s F r a t r i b u s C y r i l l o e t M e t h o d i o
S l a v o n i a e g e n t i s A p o s t o l i s e i u s d e m c u l t u s h o n o r e m t r i b u e r e , S . B o
n i fac io , u t d i x i m u s , a P r a e c e s s o r e N o s t r o d e l a t u m . P o r r o c u m S a
c r o r u m A n t i s t i t e s a c F i d e l e s r o g a r e p e r g e r e n t , u t p a r i h o n o r e con-
d e c o r a r e n t u r t u m S . I u s t i n u s , t u m a l i i i n c l y t i C a e l i t e s , d e q u i b u s
p r o l a t a r e s f u e r a t , t u m S . I o s a p h a t E p i s c o p u s P o l o c e n s i s M a r t y r ,
p r a e c l a r u m P o l o n a e a c R u t h e n a e g e n t i s l u m e n : c u m q u e h a b e n d a
esse t a n d e m r a t i o v i d e r e t u r p o s t u l a t i o n u m , q u a e a R o m a n o C l e r o
A p o s t o l i c a e Sed i p o r r i g e b a n t u r p r o i n s c r i b e n d i s i n K a l e n d a r i o U r b i s
f e s t i s q u o r u m d a m S a n c t o r u m , q u i U r b e m i p s a m s u i s i l l u s t r a r u n t
e x e m p l i s e t f i n e m l a b o r u m s u o r u m i b i a s s e q u u t i e a m p r o p r i i s n o b i l i -
t a r u n t e x u v i i s ; i dc i r co N o s p a r t i c u l a r e m S a c r o r u m R i t u u m Con
g r e g a t i o n e m a P r a e c e s s o r e N o s t r o i a m p r i d e m d e p u t a t a m i t e r u m
c o n s t i t u e r e d u x i m u s , e i q u e m a n d a v i m u s u t o p p o r t u n e e x p e n d e r e t ,
q u a r a t i o n e i n K a l e n d a r i o s ive U n i v e r s a l i s i v e C l e r i R o m a n i Officia
p r a e d i c t a e t a l i a i n p o s t e r u m , s i o p u s e s s e t , i n s e r i p o s s e n t . I t a q u e a p -
p r o b a n t e s , e t c o n f i r m a n t e s , q u a e a V e n e r a b i l i b u s F r a t r i b u s N o s t r i s
S a n c t a e R o m a n a e E c c l e s i a e C a r d i n a l i b u s a l i i s q u e d i c t a m C o n g r e g a t i o
n e m c o m p o n e n t i b u s d e c r e t a , e t p e r V e n e r a b i l e m F r a t r e m N o s t r u m
D o m i n i c u m S a n c t a e R o m a n a e E c c l e s i a e C a r d i n a l e m B a r t o l i n i u m S a
c r o r u m R i t u u m C o n g r e g a t i o n i P r a e f e c t u m r e l a t a N o b i s f u e r u n t , A u
c t o r i t a t e N o s t r a A p o s t o l i c a v o l u m u s e t p r a e c i p i m u s , u t i n K a l e n
d a r i o TJn ive r sa l i E c c l e s i a e s u b r i t u d u p l i c i m i n o r i i n s c r i b a n t u r Of
f i c i a : d ie I X F e b r u a r i i S . C y r i l l i A l e x a n d r i n i E p i s c o p i Confesso r i s ;
d i e X V I I I M a r t i i S . C y r i l l i H i e r o s o l y m i t a n i E p i s c o p i Confesso r i s ;
d ie X I V A p r i l i s S . I u s t i n i P h i l o s o p h i M a r t y r i s ; d ie X X V I I I M a i i
S . A u g u s t i n i E p i s c o p i C a n t u a r i e n s i s Confessor i s ; d i e X I V N o v e m
b r i s S . I o s a p h a t E p i s c o p i P o l o c e n s i s M a r t y r i s ; d e i n d e u t i n K a l e n
d a r i o C l e r i R o m a n i s u b r i t u i t e m d u p l i c i m i n o r i i n s c r i b a n t u r O f
f i c i a : d ie X V I A p r i l i s S . B e n e d i c t i I o s e p h i L a b r e Confesso r i s ; d i e
X X I I I M a i i S . I o a n n i s B a p t i s t a e D e R o s s i Confessor i s ; d ie X I X
A u g u s t i B . U r b a n i I I P a p a e e t Confesso r i s ; d ie X I O c t o b r i s B . I o
a n n i s L e o n a r d i Confessor i s ; d ie X V I I D e c e m b r i s S . L e o n a r d i a P o r t u
M a u r i t i o Confessor i s : a f f i g a n t u r a u t e m i n eodem K a l e n d a r i o C l e r i
R o m a n i f e s t a S . C y r i l l i A l e x a n d r i n i d ie i X X F e b r u a r i i , S . C y r i l l i
H i e r o s o l y m i t a n i d ie i X X M a r t i i , S . A u g u s t i n i C a n t u a r i e n s i s d ie i
V I I I u n i i e t S . I o s a p h a t Po locens i s d ie i X I V D e c e m b r i s . Q u o v e r o
56 DECRETUM
i n u t r o q u e K a l e n d a r i o t u m U n i v e r s a l i t u m C l e r i R o m a n i h a b e a n t u r
s e d e s l i b e r a e a d n o v a Officia i n t r o d u c e n d a , e a d e m A u c t o r i t a t e N o
s t r a v o l u m u s a c p r a e c i p i m u s , u t R u b r i c a G e n e r a l i s B r e v i a r i i R o
m a n i t i t . X d e T r a n s l a t i o n e F e s t o r u m h a c r a t i o n e m u t e t u r ; v i d e
l i c e t : u F e s t a d u p l i c i a m i n o r a ( e x c e p t i s i l l i s S a n c t o r u m E c c l e s i a e
D o c t o r u m ) e t F e s t a s e m i d u p l i c i a , s i o c c u r s u D o m i n i c a e v e l M a i o r i s
F e s t i s e u Officii q u o m o d o c u m q u e i m p e d i a n t u r , n o n t r a n s f e r u n t u r ,
sed ipso d i e q u o c a d u n t , d e e is f i t i n u t r i s q u e V e s p e r i s e t L a u d i
b u s c o m m e m o r a t i o , c u m n o n a l e c t i o n e h i s t o r i c a , s i v e u n a e x d u a
b u s a u t t r i b u s , s i t a m e n h a e c e o d i e f i e r i p o s s i n t , s e c u s h u i u s m o d i
f e s t a d u p l i c i a e t s e m i d u p l i c i a e o a n n o p e n i t u s o m i t t u n t u r , u t d e
s i m p l i c i c a u t u m e s t i n r u b r i c . t i t . I X n u m . X , t i t . X n u m . V I I I » :
p o s t r e m o u t p r a e s e n t e s l i t t e r a e A p o s t o l i c a e i n n o v i s e d i t i o n i b u s B r e
v i a r i i a d c a l c e m R u b r i c a e i n t e r i m a p p o n a n t u r , donec a c c u r a t a R u
b r i c a e i p s i u s c o r r e c t i o p e r S a c r o r u m R i t u u m C o n g r e g a t i o n e m p e r
f i c i a t u r . H a e c p r a e c i p i m u s e t m a n d a m u s , n o n o b s t a n t i b u s A p o s t o
l i c i s a c i n u n i v e r s a l i b u s p r o v i n c i a l i b u s q u e e t s y n o d a l i b u s Co n c i l i i s
e d i t i s g e n e r a l i b u s v e l s p e c i a l i b u s C o n s t i t u t i o n i b u s e t O r d i n a t i o n i
b u s , c e t e r i s q u e c o n t r a r i i s q u i b u s c u m q u e . V o l u m u s a u t e m u t p r a e .
s e n t i u m L i t t e r a r u m t r a n s u m p t i s s e u e x e m p l i s e t i a m i m p r e s s i s , manu .
a l i c u i u s N o t a r i i p u b l i c i s u b s c r i p t i s e t s i g i l l o P e r s o n a e i n ecc les ia
s t i c a d i g n i t a t e c o n s t i t u t a e m u n i t i s e a d e m p r o r s u s a d h i b e a t u r f ides,
q u a e a d h i b e r e t u r i p s i s p r a e s e n t i b u s s i f o r e n t e x h i b i t a e v e l o s t e n s a e .
L a t u m R o m a e a p u d S a n c t u m P e t r u m s u b A n n u l o P i s c a t o r i s d i e
X X V I I I I u l i i M D C C C L X X X I I . P o n t i f i c a t u s N o s t r i A n n o q u i n t o .
T H . C A R D . M E R T E L .
87
OPTIONIS (1)
Die 10 Septembris 1881.
Compendium f a c t i . Vaca vit die 25 Octobris 1880 Prae-positura, altera ex dignitatibus Capituli Ecclesiae Cathedralis M. et Episcopus die 6 subsequentis Novembris suum Vicarium generalem in novum Praepositum elegit, eidemque canonicam dedit institutionem. Verum Canonicus Ioannes, qui una cum Capitulo hac de re ab Episcopo certioratus fuerat, ratus canonicatus et dignitates dictae Ecclesiae (excepta prima dumtaxat, quae Apostolicae Sedi est reservata) optionis iuri obnoxias esse, sibique huiusmodi ius pro illa vice competere, die 14 eiusdem Novembris formiter declaravit, se vacantem Praeposituram optare.
Habita hac Canonici Ioannis declaratione, Rmus Episcopus, supplici dato libello, S. C. C. recursum exhibuit, praedicta exponens, ac expetivit ut praesens controversia a S. C. G. definiretur.
SBiscepta i io s?IB»git ici»
Epi scop i d e f e n s i o . Ab initio ostendit Rmi Episcopi defensor quod optionis privilegium et Ecclesiae disciplina et doctores omnes non modo odiosum praedicant, sed etiam iuri communi contrarium, quia beneficia per institutionem, non per optionem conferenda sunt, cap. 3 de Insta, et quia in iure definitum est, neminem propria auctoritate beneficium
(1) Recolc Volumina T, pa?. 661, V, 589, VIII. 350, XIII , 1E6.
EX 5. CONGREGATI» CONCILII
58 OPTIONIS
obtinere posse, sine Episcopi vel Pontificis collatione cap. 26 de iurepatr. Scilicet optio tum Episcopi, cum cleri libertatem imminuit, et servitutem inducit contra communem conferendi rationem atque ita non modo a iure communi non inducitur, sed privilegii loco habetur, Barbosa de canon, ea. 30 §. 2. Gagliardi de benef, eccles, ea. 10 pag. 270.
Inde sequi, ait, plerumque optiones saltem praeter ius in-vectas censeri : alias vero esse, prout in casu, quae omnino contra ius r enunt ian te , cum non praebendam aliquam a t i tulo canonicali distinctam, afficiunt, sed praebendam canonicatui perpetuo defixam ; Barbosa de canon, et dignit. ea. 30 § . 3 . Agi in casu de optione contra ius ex facto ostendit quod canonicus Ioannes praeposituralem praebendam optavit, quae tituli mutationem necessario inducit, quaeque a Summo Ecclesiae Antistite Pio IX praebendae Garnara perpetuo adnexa atque unita fuit.
Iure igitur adversante, nunquam optionis privilegium admittendum concludit, nisi legitimis praesidiis constitutum luculentissime probetur, atque in dubio pro iure communi esse decernendum. Privilegia enim omnia stricte interpretanda sunt, nec unquam praesumi vel sine delectu admitti possunt; Rota in decis. 165 §. 11 seqq. to. 16 Recent.
Disserit autem de iis quae Canonicus Ioannes in medium protulit, ut optionis validitatem ostenderet : de constitutionibus scilicet, ac de consuetudine.
Quod ad constitutiones attinet, illas omnino posthaben-das affirmavit, quippe quae et nunquam approbatae sunt et contraria consuetudine evanuerunt. Nunquam approbatae sunt, quia Xistus Quartus Pontifex de Apostolica sanctione rogatus, negocium Cardinali Poenitentiario commisit, qui constitutionum schema ne vidit quidem, et mixtum exequutorem delegavit eiusdem Ecclesiae Archidiaconum, ea tamen adiecta conditione « si eos inspectione ipsorum statutorum illa ra-tionabilia et rite facta esse et quod a iuris communis dispositione non devient, inveneris, super quo tuam conscientiam oneramus. . . approbo et confirmo ». Haec oppido
OPTIONIS 59
verba ita interpretanda ait, ut quidquid iuri communi consonum sit, approbatum fuerit : quidquid ab eo dissentiat, improbatum. Atque illud exploratissimum habendum quod nullum optioni legitimum initium adscribi potest.
His igitur praemissis, centenariam atque immemorabilem observantiam requiri ait, quia non modo de privilegio res est, sed de privilegio contra ius; Passerin. in sext. de consuet. ea. 4 num. 80. Optiones vero, quas Canonicus Ioannes in medium profert, nonaginta annorum spatium omnino non attingere. Duo praeterea temporis adiuncta distinguenda putat: tempus scilicet a constitutionibus editis usque ad annum 1602, et alterum ex anno 1602 ad hodiernam diem. Quoad primum tempus se noninficiari ait, locum quandoque optionibus fuisse; raro autem ac triginta elapsis annis post editas constitutiones. Sed longe aliter se res habuit post annum 1602, quia et Apostolica Sedes ius optionis improbavit et in ipso Capituli gremio opinio invaluit, privilegium amplius sustineri noa posse, ceu refert capitularis historicus.
Quae cum ita sint, duo pariter gravissima facile evinci affirmat. Primo, quod Canonicus Ioannes causa decidat oportet, cum neque privilegio ex constitutionibus, neque consuetudine niti valeat. Secundo quod tercentum ferme annis consuetudo viguit contra optionem, quae maximo in pretio habenda est,cum brevior temporis lapsu* sive ad interpretandum, sive etiam ad praescribendum contra quaelibet solidissima iura sufficeret.
Tum vero contrariis obiectionibus occurrit, atque illam prae ceteris expendit, quod ius optionis facultativum est, atque in facultativis praescriptio non admittitur. Illud autem initio animadvertendum tradit quod, cum agatur de privilegiis contra iuris disciplinam inductis, unde alieni iuris iactura derivai, semper praescriptio admitti solet, etiam in facultativis: Bota in decis. 285 num. 23 par. 9 tom. 1 Rec. Atque eo magis obiectionem reiiciendam quia, quidquid in communi triginta annorum praescriptione censeri valeat in qua non usus occasioni vel oscitatinni tribui potest, ab-
60 OPTIONIS
sonum esset iisdem causis adscribere ter saecularem abstinentiam, quae nonnisi ex necessitate gigni censetur ; Rota decis. 24 num. 11 seqq. coram Ubago, decis. 85 §. 8par. V to. 1 Recent... decis. 389p. 3 §. 4 Recent.
Haec autem praeter necessitatem se attulisse tradit. In casu enim de facultativis actibus quaestionem institui non posse contendit, quia plus quam semel hoc tercentum annorum lapsu Capitulum optantibus restitit, et illi acquieverunt. Quibus ita positis, quod facultativum per se fuisset, necessarium demonstratur, ac propterea praescriptionem in hisce terminis admitti concludit. De Luca de benef. disc. 58%. 7 et disc. 2 %-'4 de regul.
Tametsi hactenus perinde se disputasse dicit ac si de vera et propria praescriptione ageretur, vere tamen ac proprie de interpretatione rem esse. Scilicet, dum capitulares constitutiones optionem admittunt, quaeritur utrum valide statutum fuerit, utrum ab ipsis constitutionibus impugnatum. In ancipiti rerum facie sanctae Sedis repugnantiam accedere ait, Capituli testimonia, tercentenariam consuetudinem, partium acquiescentiam. Iuris igitur abrogationem liquidam esse, vel saltem ius optionis plurimis esse exceptionibus obnoxium: ae propterea de observantia interpretativa, seu praesumptiva potius disputandum, in qua diuturna observantia, ac praesertim centenaria, etiam ex facultativis atque affirmativis actibus rem probatam conficit ; Rota in Imolen. decimarum 5 Maii 1781 §. 8 coram Litt a ; in confirmatoria 15 Iunii coram eodem. E? dictis ergo corruit contradictoris obiectio , quod nempe ius optionis invectum a constitutionibus capitularibus, nequit abrogari per non usum, sed expressam requirit abrogationem. Quidquid enim a iure communi ab^ horret vel privilegium inducit, stricte interpretandum atque in dubio reiiciendum est.
Praeterea valde existimandum est testimonium Capituli: etenim asseritur nedum optiones idem reiecisse, sed ideo reiecisse, quia statutum numquam ad praxim deductum fuit, vel etiam quia ius optionis vim habere cessavit. Agitur ergo
OPTIONIS 6f
(1) Ratione materiae controversae
indicium dividitur in petitorinm et pos
sessorium: u Petitorium vocatur in quo
» l i t igatur de proprietate re i , idest in
» quo disceptatur super rei (v. gr. do-
» mus, beneficii ecclesiastici , ant iuris
» el igendi vel patronatus) dominio vel
» quasi dominio ; vel super iure aliquo
» in re , aut ad rem competente , puta
» de iure pignoris , s e i v i t u t i s , haeredi-
» ta t i s e tc . ; petitque actor se rei con-
» troversae declarari dominum vel quasi
» dominum , aut sibi ius in re vel ad
» rem competere.. . . Possessorium iudi-
» cium est in quo, inter partes contentio
» èst de sola rei vel iuris possessione
de iure, non de singulis casibus. Pro nihilo pariter habenda est obiectio quod Vicarius generalis opta v it, elapso optionis termino. Optavit enim ad abundantiam, quum iam ab Episcopo obtinuisset collationem et institutionem illius praebendae. Episcopum vero iure suo usum esse, non iure optionis, tradit, atque ita usum, ut neque iuris canonici legibus, neque Ecclesiae disciplinae, neque loci consuetudini adversaretur: eoquod praeelegit hominem, qui vitae integritate praestat, et cuius opera ipse Episcopus utitur in pastorali munere obeundo.
D E F E N S I O C A N O N I C I I O A N N I S . Orator vero qui ius optionis defendit, ait, in illa Cathedrali ecclesia existere duodecim Canonicatus iisdem privilegiis, honoribus, praerogativis et iure antianitatis, omnes a lege civili recognitos. Alios vero septem peculiaribus legibus regi et periculo supressionis esse obnoxios. His praenotatis protuetur excipiendam esse petitionem Canonici Ioannis, quia senior, et qui i tempore utili vacantem Praepositurae canonicatum optavit, iuxta claram statutorum legem a s. Sede approbatam, Cap. 12 « si voluerint, possint meliores, et pinguiores optare praebendas; quam optionem statuerunt intra viginti dies post notificationem praebendae vacantis et non ultra esse finiendam » ; ideoque prorsus nullam atque irritam esse contendit collationem ab Ordinario peractam favore Vicarii generalis qui praeterea, elapso termino, incohaerenter eamdem optionem expetivit.
Utrumque distincto capite pertractare sategit, nomini'a super statum, et criterium controversiae praemittens. Ac 'prae
ceteris quaestionem agi in petitorio (1) titulo; unde quidquid
f)2 OPTIONIS
» adipiscenda, retinenda vel recuperanda; » cum scil icet tantum actor petit , vel •» ut adipiscatur possessionem quietam,
-» nec in ea turbetur , vel ut recuperet
n amissam. » Schmalgr. in t i t . de Iudi
ciis l ib . 2. Decret, n. 5. In themate agi
tur de iure opt ionis , iudicio petitorio.
extra claram ac vigentem legem adducitur, inter abusus, violationem, et errores est amandandum. Tantum iuris, ac praerogativarum competere Canonicis, cuiuscumque sint erectionis, quantum eisdem a fundatorum voluntate, et ex consensu Capituli, comprobante Ordinario, fuit attributum. De Luca de Canon. Disc. 6 n. 13; Gratianus Discept. 867 fer tot. Unde nulla repugnantia exinde infertur, quod possessores praebendarum iurispatronatus, praesertim Ecclesiastici, possint meliorem optare praebendam, nec ullum praeiudicium ipsis Patronis infertur, qui profecto non amittunt ius nominandi. Ac demum promiscue optionem ad Dignitatem inferioris gradus admitti praemonet ex Moneta cit. loc. c. 28.
Post haec ostendere sibi proponit « Ius optionis competere singulis Canonicis ad massam capitularem pertinentibus, ita ut collatio Ordinarii nullimode sustineatur. Enimvero si in omnibus Capitulis et Collegiis, teste De Luca De Iudic. Disc. 35 num. 49 attenduntur prius statuta, quibus membra reguntur, et postea ius commune in omnibus servatur controversiis, multo illud magis praevalere affirmat in themate, ubi ius optandi conceditur conformiter ad textum cap. fin. de Consuet. in 6 et cap. 5 et 9 dict. 74, et iustitiae et aequitati consentaneum est, ut qui prae ceteris laboris, diuturnique servitii onus tulerunt, prae ceteris quoque remunerationis commodum percipiant. Âc reapse id decernunt statuta a Delegato apostolico approbata, in Cap. 12 de optione praebendarum. Quae dispositio iisdem ferme verbis exprimitur in cit. cap. in fin. de Consuetudine, ubi ipsemet Summus Pontifex suis executoribus imperat, ut sartum ius optandi praesentent, donec utili tempore praebendae optentur.
Ius optandi executioni commissum fuisse ab anno 1511 usque ad annum 1803 ostendit orator, adducens varios optio-
OPTIONIS 63
nis casus. Attamen, missa explicatione super factis specificis, ait orator, nullum praeiudicium iuri optandi inlatum fuisse propter non usum ab anno 1804 usque ad praesens. Argum e n t a t i enim : cum facultative optio concedatur si voluerint, haec conditio contemplatur etiam -potestatem non optandi, sicuti liberae actiones, quae in faciendo, vel non faciendo consistunt. Dum enimhic actus dicitur-facultativas, non usus non praeiudicat ; Rota Dec. 178 Diversor. Actus enim negativus nihil infert (Cravetta Cons. 319 num. 13 v. 19 etc.)
Inter alia in iure animadvertit orator, cum ex capitulari relatione nulla posterior abrogatio priorem legem sustu-lerit, exinde sequi ut in suo robore maneat statutum cum clausula irritanti a Summo Pontifice approbatum. Nihil enim tam naturale est quam eo genere quidve dissolvi, quo colligatum est. (Reg. Iur. 36). S. C. C. in Pragen. 14 Iun. 1862. Atque eo fortius quia poenae contra violatores decreto irritanti statuuntur, quod tollit et inficit consuetudinem, nedum in praeteritum, sed etiam in futurum, Barbosa Clausul. 40 num. 2 et 35 Gonzalez Gloss. 67 num. 50.
Ad haec, late evolvit naturam actus facoltativi qui nulli subiiciuntur praescriptioni, utpote quia cuiusque libero arbitrio relinquuntur, nec ullum ex non usu praeiudicium induci comprobat auctoritate canonistarum Scarfant. JEluc. Can. ad Dec. IV Tom. II num. 11 Schmalzgrueber Ius.Ucci. Tit.XXVI num. 28 de Luca, Rota etc. In specie autem facultatem optandi per non usum non tolli docet Moneta Tract, de Optione quaest. II num. 18.
Perperam vero, pergit Orator, interpretatio fieret de contrario usu, semel ac enim lex viget de iure optandi cum observantia trium saeculorum, si optio effectum non habuit ex speciali aliqua circumstantia, idcirco contrarius usus non arguitur. Ostendit autem orator frustra et incohaerenter Vicarium generalem invocare optionem, mutato quaestionis s tatu; eius enim agendi ratio validius optandi ius confirmat. Quod ius optionis nunc pertinet ad praebendam Canonici Ioannis, receptam cum iisdem honoribus et praerogativa antianitatis.
64 OPTIONIS
Etsi vero dici vellet quod perfrui posset iure optionis praebenda Vicarii generalis, ex patronatu laicali, et extra massam posita, huiusmodi optionem nullius esse roboris patet , quia post utilem 20 dierum terminum emissa fuit. Pe-remptorius etenim terminus determinatur in statutis intra viginti dies, et non ultra esse finiendam conformiter ad textum cap. fin. de Consuet. in 6C Gonzalez, ad reg. 8 gloss. 34, Antonelli de tempore legali Lib. 4 cap. 28 num. 3, Barbosa de Canon. cap. 30;
Hisce itaque pro utraque parte praemissis, enodandum propositum fuit sequens
D u b i u m
An constet de iure optandi ad canonicatum vacantem favore Canonici Ioannis, seu potius an sustineatur collatio favore Vicarii generalis, facta per Ordinarium in casu.
RESOLUTIO. Sacra Congreg. Concilii, re ponderata, sub die 10 Septembris 1881 censuit respondere :
Affirmative ad primam partem, negative ad secundam.
Ex. QUIBUS COLLIGES:
I Iuri communi haud inniti ius optionis, sed inveni statuto, consuetudine aut Apostolico privilegio.
II In vehi consuetudine ius huiusmodi colligitur ex cap. IV de consuet. ubi Bonifacius VIII ait : « Cum in tua Ecclesia, in qua consuetudo habetur quod antiquiores Canonici gradatim meliores, si voluerint, possint, cum vacant per se vel per alios optare praebendas »
III Ius hoc tamen exercendum esse intra viginti dies ex iure communi erui, aiente Bonifacio VIII eod. cap. Ne prae~ textu eiusdem consuetudinis, provisiones... ultra debitum differantur, statuimus ut executores... (1) optare volentes per viginti dies dumtaxat expectent...
(1) Bonifacius VIII claris verbis enetudinem. Iubet enim hanc servandam hoc in capite latam habet optandi con- esse per executores litterarum Apostoli-
OPTIONIS 65
«aram et iam cum Summus Pontifex man
dat provideri alicui de praebenda, pro
xime vacatura. Ita ut i l l i , pro quo Papa
scripsit , confei'enda sit praebenda, quae
optata non fuerit ( s i null i sit debita)
postquam antiquiores optionis ius exer
c u e r a t : quod possunt si adsit legi t ima
consuetudo, non obstante huiusmodi
mandato.
SPONSALIUM
Die 17 Decembris 1881
COMPENDIUM FACTI. Cosma matrimonium initurus cum crratia, puella sibi benevisa, omnia perficere curavit quae, iuxta ecclesiasticas leges matrimonii celebrationem praecedant oportet. Rem ut cognovit Teresia, cum qua dictus Cosma H atorias consuetudines per plures annos habuerat, sub die
4 e t à . Tom. XV, fase. CL IX. K
IV Ius optionis in themate originem ducere ex Capituli Constitutionibus, ab Apostolica Sede approbatis ; quas in suo robore manere deprehenditur, ex quo posterius abrogatae non fuerint.
V Ius optionis consentaneum esse iustitiae et aequitati : •decet enim ut qui prae ceteris laboris diurniqué servitii onera tulerint, prae ceteris quoque remunerationis commodum persentiant.
VI Optandi consuetudinem haud tolli per non usum plures autumant auctores : quum enim optio concedatur facultative, si voluerint, conditio haec contemplatur etiam potestatem non optandi; veluti liberae actiones, quae in faciendo vel non faciendo consistunt ; ideo iura facultatis imperscri-ptibilia dicuntur.
VII Hinc s. C. Congregationem, in themate resolvisse adhuc constare de iure optandi, etsi ex longo temporis intervallo peremptum esse videri posset.
GG SPONSALIUM 7 Iunii 1877 proprium Parochum adivit, impedimentum sponsalium contra liberum statum ipsius Cosmae producens, a quo, sub spe futuri matrimonii, defloratam ac utero gravem effectam fuisse asseruit. Hisce freta rationibus recursum apud Curiam episcopalem renovavit, adductis tribus testibus. Curia autem, confectis tabulis processualibus, testibus formali examini suppositis, ac omnibus de more perpensis, die 23 Ianuarii 1878 sententiam, mulieris votis inimicam, protulit.
Ab hac Curiae episcopalis sententia meliorem exitum prae-stolata, appellationem . ad Archiepiscopum Teresia interposuit. Nec perperam : quandoquidem Curia metropolitana, ad trutinam revocata primi gradus sententia, eam sub die 5 Octobris anni praeterlapso infirmandam ac nullius roboris declarandam censuit, et Cosmam teneri Teresiam in uxorem ducere decrevit. Tunc Cosma, haud fractus animo, ab hoc decreto Curiae metropolitanas ad s. C. Congregationem appellavit.
Archiepiscopus de more requisitus praemisit, Doctores omnes requirere in sponsalibus repromissionem, ut enasci ex eisdem queat impedimentum publicae honestatis ; deinde prosequutus est: « Etsi in processu repromissio sponsae desideratur, » attamen ex Uteris sponsi, et ex testibus clare apparet non de» » esse promissionem sponsi, vi cuius ipse tenetur in uxorem » sponsam ducere ; siquidem stare potest promissio unius cum » acceptatione alterius, qui non repromittat. Verum regula-» riter una pars non censetur se obligare independenter ab » alia, quia quisque censetur velle contractum inire iuxta nais» turam illius. Ita Scavini. »
« Praeterea ex processu constat, sponsum rem habuisse » cum sponsa et déflorasse : idcirco sponsus tenetur ad ma-> trimonium contrahendum cum sponsa, cum ipsa sit hone-» sfae vitae et aequalis conditionis, ex contractu innommato » facio ut facias, do ut des, quia tunc damnum nullo alio » modo adaequate reparari potest, ut tenendum est cum Divo » Thoma. Cum autem adsint causae canonicae pro quibus > sponsus deflorator non tenetur ad matrimonium contrallen-» dum, debet sponsam dotare iuxta eius conditionem . »
SPONSALIUM 6 7
Disceptatio synoptiea
DEFENSIO TERESIAE. Sponsalia inter contractus recenseri, qui simplici et nudo consensu perficiuntur, aliquo modo exterius ac sensibiliter expresso, quin specifica verboruni formula opus sit, docet L. 4 ff. de spons. Gloss, in cap. tuae fraternitati eoo Spons. s. Rota in Maioricen. Sponsalium 25 Aprilis 1747 §. quia recensitis coram Bussio. Porro in themate, de quo agitur, huiusmodi mutuum consensum, seu reciprocam voluntatis significationem, nedum verbis sed factis, quae potentiora sunt verbis, expressam locum habuisse, tum ex testium depositionibus, tum ex ipsius Oosmae Uteris ad Tere-siam missis, luce meridiana erui posse videtur.
Verum admisso parumper, at non concesso, quod Teresia suum consensum verbis expressum haud dederit, factis tamen consensisse nemo inficias ibit ; quandoquidem Teresiam a Cosma defloratam et matrem effectam fuisse, testes in iudicium adducti perhibent, idque neque ipse Cosma diffitetur. Porro copulam carnalem, signum sufficiens sponsalitii consensus praebere, si mulier honesta sit, tradit cum communi, Reif-fenst. in Ius Canon, ad lib. 4 decretai, de sponsal. et matrim. §. 5 num. 68 hanc rationem adducens - ibi - « quia » honesta puella non censetur praebere usum corporis, nisi suo » sponso , ac sub spe futuri matrimonii , sub qua puel-» lae, etiam ceteroquin honestae, facile persuadentur. » Concinit Perez de Matrim, disp. 12 tit. de spons. s. Ptota in Romana Sponsalium 26 Ianuarii 1738 coram Nunez_, in Leodien, seu Aquis granen. Sponsalium 3 Februarii 1741 §. Idque coram de lunn. S. Congregatio in Laepontina Sponsal. 7 Maii 1857 §. Hisce, et in Tranen. Sponsalium 29 Ianuarii §. 4 Hinc. Porro Teresiam mulierem honestam esse omnes testes uno ore deponunt.
In tuto itaque posita sponsalium existentia eorumque efficacia ex eo quod adfuit promissio viri, et repromissio sive a verbis, sive a defloratione cum praegnantia, mulieris desumpta, quam testes omnes et ipse Parochus honestam renun-
68 SPONSALIUM
tiant ; sententiam, a Curia metropolitana latam, confirmandam esse sponte veluti sua fluit.
DEFENSIO COSMAE. Contra vero favore Cosmae haec animadvertenda occurrunt. Tralatitium in iure esse, sponsalia contrahi haud posse, nisi promissio unius et repromissio seu acceptatio alterius sponsi praecesserit. Et optimo sane iure: quandoquidem sponsalia nihil aliud sunt, nisi mentio et repromissio futurarum nuptiarum I. 1 ff. de Sponsalibus et Cap. 31 de Sponsal. et Matrim.
Tralatitium pariter in iure est, ut quoties agatur de existentia sponsalium vindicanda, quae hominis libertatem restringunt eique perpetuum iugum imponunt, haec non indiciis et coniecturis, sed validissimis argumentis probari debeant, quae contrahentium, voluntatem patefaciant, s. Rota decis. 242 p. 11 Recent, num. 3, decis. 267p. 18 num. 1, et in Pam-pilonen. Sponsalium 28 Iunii 1755 §. 5 coram Borull. Concinit S. O. C. in Neritonen. Sponsalium 1 Aprilis 1866 %..JE contra.
Hisce in iure positis , explorati facti esse, constat in themate mutuam hanc viri et mulieris promissionem, a iure requisitam haud interfuisse, neque eam ex testibus a Teresia adductis evinci posse ; quandoquidem ii, suis depositionibus, vel nihil aliud ad rem probant quam amatorias et tur-pes consuetudines vel, atpote exceptionibus obnoxii, nullam fidem merentur. Si itaque ex testibus a Teresia pro existentia et validitate sponsalium vindicanda adductis, nihil argui potest, cum quidam de mutuo consensu in futurum matrimonium elicito nihil dicant, quidam vero etsi dicant, plenam tamen fidem haud faciunt, quia exceptiones sive in persona, sive in dictis patiuntur ; sponte sua fluit verum et formalem sponsalium contractum in themate haud probari posse.
Neque in maiori pretio habendas esse subdit literas, quas, perdurante tempore, quo militiae addictus erat Cosma Teresiae scribebat : hae siquidem literae de amatoriis consuetudinibus et de concubitu habito loquuntur, quorum meminisse ipse Cosma deliciebatur. Quo vero ad futuri matrimonii pro-
SPONSALIUM 69
missionem ex parte viri et subsequutam acceptationem mulieris, ibi neque vola neque vestigium reperitur.
Tandem argumentum ex passa defloratione derivatimi, vi cuius Teresia existentiam sponsalium evincere studet, nullius roboris habendum esse videtur, quandoquidem Teresia demonstrare deberet deflorationem, cuius auctor fuit Cosma, sub data matrimonii fide patratam fuisse; Conscius de Sponsal. not. 7 num. 72. s. Rota decis. 374 num. 7 coram Celso, et in Camerinen. Sponsalium 22 Novembris 1727 num. 11 coram Calcagnino. Huiusmodi demonstratione deficiente, defloratio libidinem, non vero sponsalia, innuit. Iamvero deflorationem sub data matrimonii fide contigisse ex modo recitatis nullo modo argui posse Cosma edisserit.
Inutili autem nisu ad praesumptionem confugeretur, qua docemur, mulierem honestam sui corporis copiam haud facere, nisi spe futuri matrimonii allecta. Etenim si haec praesumptio in iudiciis admitteretur, fraudibus et calumniis facilis aditus aperiretur, et mulierculis ansa praeberetur homines quoscumque vellent decipiendi, ceu tradit Rota in Maioricen. Sponsal. 6 Martii 1752 §. Asserit coram Amadeo. At, hoc praetermisso, de Teresiae honestate, tantopere magnificata, valde ambigendum esse suadet testis alter, qui sub iuramenti religione deposuit se scire, Teresiam amores confo-visse cum aliis duobus iuvenibus, antequam Cosma militiae addiceretur.
Si itaque ex adhuc disputatis evinci haud potest mutuum Cosmae et Teresiae in futuras nuptias consensum reapse interfuisse ; si huiusmodi consensus praesumi haud valet ex passa defloratione, quia de Teresiae vitae honestate probe non constat, concludi posse videtur pro sponsalium nullitate decernendum, ac proinde Curiae Archiepiscopalis sententiam infirmandam esse.
Hisce in utramque partem expensis, EE, P P . iudicio remissum fuit sequens dirimere
70 SPONSALIUM
lìubium
An sententia Curiae Archiepiscopalis sit confirmanda vel infirmanda in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. O. re ponderata, sub die 17 Decembris 1881 censuit respondere :
Sententiam esse confirmandam et ad mentem. (1)
( l ) Loco deductionum , quae fieri
selent , solummodo notamus , quod ex
tes t ibus probatum videtur in themate,
puellam fuisse honestae vitae. Quamvis
communiter sponsalium contractus verus
non censeatur, si una tantum pars pro
mit t i t ; tamen dari potest casus, in quo
acceptatio haec repromissioni aequiva
leat , si mulier ex. gr. quae honesta s it ,
in tantum sui dedecus inducatur, ut
post acceptationem promissionis , deflo
rationem patiatur. In themate dari hanc
exceptionem, s. O. C. visa est admisisse,
ex quo ratam habuit sententiam Curiae
archiepiscopalis, quae vera adesse spon
sal ia in casu censuit , etsi repromissio
mulieris haud probaretur. Nam puella
honesta ex DD. non censetur concedere
usum corporis s u i , n is i sub spe futuri
matrimonii. Quam iurisprudentiam plu
ries sequutam fuisse s. C. O. coll iges ex
Vol. I, pag. 75 et 342, Vol . I I , pag. 147,
Vol . III , pag. 304.
PRIVATIONIS PAROECIAS
Die 17 Decembris 1881.
COMPENDIUM FACTI. Ad praesentationem patroni laici Benedictus sacerdos Paroeciam obtinuit in Dioecesi S. anno 1863. Verumtamen paucis vix mensibus a capta possessione elapsis, tum septuaginta oppidani, tum Syndicus loci, tum Vicarius foraneus, tum Praefectus provinciae, tum denique Ministerium Cultus ad Archiepiscopum recursum habuerunt, uno ore expostulantes, ut Parochus Benedictus ab animarum cura removeretur. Quapropter pro visionali Archiepiscopalis Curiae decreto diei 30 Iulii 1864 suspensus ab officio parochiali, die vero 23 Augusti proxime subsequentis a paroecia discessit. Loci autem Syndico instante, processus penes eamdem Curiam institutus fuit, ac die 26 Ianuarii 1866
PRIVATIONIS PAROECIAE 71
•sententia lata est, qua ob odium publicum, disertionem Ecclesiae parochialis, neglectam pastoralem curam, aliasque causas circa administrationem Sacramentorum, celebrationem Missae parochialis, bonam famam praefatum provisionale decretum confirmatum fuit, medietate congruae Parocho assignata, qui nihilominus per aliquod tempus eam integram a Patrono percipere perrexit. Anno 1879, sede Episcopali vacante, Vicarius capitularis annuens supplicationibus Benedicti, permisit eidem ut in paroeciam reverteretur, a qua tamen paucos post mtenses, ira et indignatione populi fugere noctu coactus fuit.
Novus Praesul post sexennium et ultra Benedicto Paroeciam eamdem commisit, motus illius precibus, quem immutatum censuit. Ast malo fato id factum fuisse videtur, quandoquidem Parochus in peius, non in melius, immutatus, post paucos menses tertio a paroecia abscedere debuit, ad •quam non amplius usque ad hodiernam diem reversus est, licet nullum non moverit lapidem, ut Archiepiscopi consensum obtineret. Omnibus itaque eius conatibus fractis et in irritum cessis, Archiepiscopum indus rapuit coram laico Praetore, ab eo petens ut illum damnarèt in id quod interest; verum sententia actori non arrisit.
Tanta Parochi audacia commotus Archiepiscopus, eumdem censuris innodatum declaravit, ac die 12 Martii 1881, ad S. C. O. recursum habuit, transmittens Parochi epistolam, iniuriosam Episcopali dignitati; facta autem non fand a de Parocho enarrans, ac enixe postulans ut S. C. Congregatio -eumdem paroecia privaret.
Sacra Congregatio rescripsit : Archiepiscopus procedat ad formam iuris. Hic tamen retulit formalem processum fieri non posse ob temporum nequitiam. Patefecit etiam, Parochum celebrasse missam, etsi suspensum ; transmisitque ad s. Congregationem libellum famosum, typis evulgatum et epistolam »contumeliosam parochi, qua se appellaturum ad superius laicum tribunal minitábatur. Tunc s. C. C. rescripsit ut Antistes processum conficeret, saltem forma summaria. Sed eodem
7 2 PRIVATIONIS PAROECIAE
mense Parochus recursum habuit in quo querebatur quod Archiepiscopus neque processum conficeret, neque paroeciam restitueret oratori. Antistes iterum rogatus documenta ad rem facientia transmisit, simulque prolixum epistolium, quo, Parochi aifirmationibus denuo refutatis, declarat se processum conficere non posse, eo quod, cum ipse iniuriis ac contumeliis fuerit lacessitus, iudex foret in causa propria. Retulit quoque idem Antistes, Parochum in ius rapuisse coram Praetore> Oeconomum, ut ad fructus beneficii restituendos adigeretur.
Disceptatio Synoptica.
EA QUAE ADVERSANTUR PAROCHO. In primis ex parte Archiepiscopi perpendendum occurrit, quod quamvis ex Tridentino Sess. 25 Cap. 14 de Ref. in poenis infTigendis forma graduatoria servanda sit, priusquam ad privationem beneficii devenire liceat, ut qui puniendi sunt, antequam extrema remedia adhibeantur, valeant resipiscere ; tamen diversimode ex eadem Tridentina Synodo Sess. 21 cap. 6 de Ref. procedendum esse docemur contra Parochos turpiter et scandalose viventes. Hos enim non gradatim, sed recta via privandos esse animarum cura statuunt Tridentini Patres, si postquam moniti et correcti fuerint, adhuc incorrigibiles perseveraverint, ceu habet Giraldi Eooposit. Iuris Pontif. part. 1 lib. 3 Decret, tit. 2 de cohdbit. Cleric. sect. 332 pag. 228\ et resolvit S. C. C. in Burgi S. Donnini Parochialis 4 Maii 1737. Ex quibus patere videtur nulla forma opus esse in infligenda poena contra Parochos turpem et scandalosam vitam agentes.
Iamvero, si examini subiiciantur documenta, hanc causam respicientia, quae in actis prostant, pravitas vitae Parochi Benedicti, eiusque incorrigibilitas adeo manifesta apparet, ut ad eius depositionem iure meritoque deveniendum esse videatur. Et re quidem vera Syndicus loci scripsit ad Archiepiscopum multa enarrans, per quae Parochus, paucis post captam paroeciae possessionem mensibus, odium plebis in se ita
PRIVATIONIS PAROECIAE 73
concitavit, ut omnes eius peterent remotionem. Eadem retulerunt Archiepiscopo septuaginta paroeciae incolae ; et Ministerium cultus certiorem fecit Praesulem, odii generalis signum factum fuisse Parochum Benedictum ob eius pessimam vitae rationem sub quocumque titulo, haud excluso sodomiae crimine, de quo accusabatur.
Affirmavit etiam Archiepiscopus accusatum fuisse Parochum illum de nimia consuetudine cum feminis malae vitae; et declaratum fuisse, in processu contra eum peracto, usu-rarium, contemptorem fori ecclesiastici, maledicum, et calumniatorem. Eisdem qualitatibus deornari etiam in praesens facile deprehendi, ex quo Oeconomum, ipsumque Archiepiscopum in ius rapuerit coram laico tribunali. Nec satis, sed eius furor eo pervenit, ut famosum typis ediderit libellum, in quo inter probra complurima, Archiepiscopus de labe simoniaca redargui tur. Neque diverso stylo conscriptae inveniuntur epistolae a Parocho ad Archiepiscopum datae, quandoquidem non erubescit ipsum appellare hominem absque conscientia, ty-ramnum, barbarum, excommunicatum, Simoni Mago affinitate coniunctum, calumniatorem, mendacem primae notae.
Denique praetereundum haud est, Parochum illum, licet suspensione irre titum, celebrasse missam pluribus in locis ideoque irregularitatem contraxisse. Qua de re concludendum videtur ad eiusdem depositionem ab officio parochiali iure deveniendum esse, iuxta Archiepiscopi petitionem.
EA QUAE PAROCHO FAVENT. Contra vero perpendendum, exploratum in iure esse, quod posita inamovibilitate Parochi, privatio Beneficii infligi non valet, nisi trina vel saltem una peremptoria monitio, et processus ad tramites sacrorum canonum praecesserit. Cap. Sacro 48 de Sent. Excom. cap. Romana, cap. Statutum eod. tit. in 6°. Ad rem in causa s. Severini 4 Aprilis 1778 penes S. C. C. agitata officiales conclusiones pro Parocho Laetti admonebant sub § Addit - ibi -« Ad perpetuam privationem vel suspensionem tria requiri, > nempe causam gravem, concedentem probationem et ca-» nonicam servatam formam. . . Nam ex Concilio Tridentino
PRIVATIONIS PAROECIAE
» non quaevis inhonesta conversatio iustam causam praebet » privationis, sed ea cui praecessit trina monitio.> Hincad propositum dubium : « An sustineatur appositio Oeconomi, seu potius Parochus sit reintegrandus » s. Congregatio responsum tu l i t : € Negative ad primam partem y affirmative ad secundam, reservato iure promotori fiscali agendi contra Laetti, ad formam Concilii Tridentini, et amplius».
Atque adeo in hisce substantialibus formis s. Congregatio insistit, ut quando agitur, ut in themate, de privatione paroeciae propter gravissimas contra Parochum imputatio-nes, processum fieri iusserit sumptibus Episcopi, ceu ostendit Piacentina Restitutionis et rehabilitationis in Paroeciam diei 14 Iunii 1846. Cum in themate forma a ss. canonibus praescripta omnino praetermissa fuerit, ideo quisquis videt ad paroeciae privationem procedi non posse. Neque causae adductae ad probandam Praesulis petitionem in facto existunt. Etenim quoad populi aversionem, si demas incla-mationes nonnullorum, qui tamen haud sunt omni exceptione maiores, alii ne obmussitarunt quidem.
Praeterea constat ex actis quod parochus prima vice deserere paroeciam coactus fuerit ex iniusta persecutione. Ex quo fit ut iustitiae legibus haud niteretur Curiae sententia, qua paroecia privatus fuit. Etiam secunda vice fugere a Paroecia coactus fuit, cum Oeconomi persecutio recrudescere coepit.
Perperam autem ad cohonestandam propriam agendi rationem Archiepiscopus confugit ad citationem eiusdem Antistitis et Oeconomi coram laico Praetore, vel etiam ad publicationem famosi libelli; haec enim omnia, nil aliud in Parocho demonstrare videntur, nisi magnam animi exacerbationem, qua ductus et inopia pressus, omni modo se defendere curavit.
Ceterum si quae Parochus exponit veritate nituntur, etiam in Archiepiscopi sententia adeo pravus dicendus non est, ut beneficio curato sit expoliandus: nam in epistola, typis edita,
PRIVATIONIS PAROECIAE 75
ad Apostolicum agentem data, agitur de quodam compositionis schemate ah Archiepiscopo proposito.
Inter odiosas tandem fabellas et calumnias amandanda videntur quae de Parocho opponuntur quoad mores ; quandoquidem praeter nudam adversariorum affirmationem, nulla affertur in actis probatio, ideoque vulgatum adagium quod gratis asseriturj gratis negatur iure optimo in themate aptari posse videtur: cum nemo praesumatur malus nisi iuridice probetur. Res cum ita se habeant, concludendum videtur, locum in themate fieri potius Parochi redintegrationi, quam eiusdem depositioni.
Hisce breviter utrinque discussis EE. P P . iudicio suppositum fuit enodandum sequens
Dubium
An sit locus privationi paroeciae in casu. RESOLUTIO. Sacra O. C. re discussa sub die 17 Decem
bris 1881, respondere censuit : Affirmative et amplius ; et scribatur Archiepiscopo ad
mentem. Ex QUIBUS COLLIGES:
I Ex Trid. Sess. 21 cap. 6 de ref. constitui parochos turpiter et scandalose viventes privari posse animarum cura, non procedendo gradatim, sed recta via, quatenus incorrigibi-les permanserint, postquam moniti fuerint.
II Ipso iure beneficiis privari clericos, reos infandi criminis sodomiae constare ex Constit. Horrendum s. Pii V; ita ut quoad eosdem tantum opus sit sententia declaratoria.
III In infligendis poenis, rationem adhibendae formae gra-duatoriae in hoc positam esse ; nempe ut puniendus resipi-scere valeat, antequam remedia extrema adhibeantur.
IV In themate rei resipiscentiam extra spem positam fuisse quisquis eruet ex dictis : nam diu et saepe monitus quotidie in peius ruit; ita ut suspensus pluries sacra litaverit, de sodomiae crimine accusaretur, libellum famosum typis evulgare!, in Praesulem , quem in ius quoque rapuit coram tribunali laico.
7 6
FRUCTUUM ET DISTRIBUTIONUM
Die 17 Decembris 1881.
COMPENDIUM FACTI. Hispanicum Presbyter Henricus SSmo Patr i retulit: anno 1869 civile Gubernium renuisse solvere assignationes, ex concordato debitas, clero saeculari : hinc sese, rerum penuria, adactum fuisse propriam Chathedralem derelinquere, ut sibi victum compararet. Quas assignationes vero, prosequitur, persolutas fuisse a Gubernio anno 1879: ast Capitulum et Episcopum sibi denegavisse omnes fructus et reditus, tempori suae absentiae a Dioecesi respondentes; quamvis illi perno vissent legitimam discedendi causam. Episcopus de more rogatus respondit : nedum ex iniqua gubernii lege nunc miserrimum Cathedralium factum fuisse statum , sed etiam ex prava nonnullorum beneficiatorum consuetudine (quibus orator accensendus est) qui ad ecclesiam accedentes, venisse potius videntur ad divitias aucupandas,. quam ad iuge reddendum Deo servitium. Quum autem, ait Episcopus, oratoris absentia damnabilis omnino sit, ex quo defuit iusta abessendi causa, et superioris licentia, ideo fieri nequit quod ego eius non obsistam petitionibus.
Disceptatio Sy «optica
QUAE FAVENT CANONICO HENRICO. Qui infirmitate aut alia rationabili corporis necessitate laborant, excusantur a lege residentiae, ac veluti praesentes in choro habentur ad hoc, ut sive praebendae fructus, sive quotidianas distributiones lucrentur. Nam postquam Bonifacius VIII cap. Consuetudinem de Cleric. non resident, in 6° generatim constituit, absentes a choro distributionibus carere, haec statim adiungit : « Exceptis illis quos infirmitas, seu iusta et rationabilis corp o r i s necessitas, aut evidens Ecclesiae utilitas excusaret.> Quae Bonifacii dispositio renovata et confirmata fait a Tridentino cap. 12 sess. 24 de Reform. Ast canonicus Henricus
FRUCTUUM ET DISTRIBUTIONUM 77
non sponte, sed necessitate coactus, nempe egestate qua premebatur, residentiae locum deseruit ; ergo debentur eidem tum fructus praebendae, tum quotidianae distributiones. Neque de hoc dubitari potest, quum Hispaniarum civile gubernium, dotem Clerp in Concordato assignatam non persolvent : ex quo fiebat ut Ecclesiae ministri huc illuc vagari cogerentur, ut sibi compararent media ad vitam alendam.
Neque adesse potest dubium quin inter rationabiles causas cooptanda sit egestas, seu deficientia mediorum ad honestam sustentationem vitae. Mens enim Bonifacii in dicto capite unico : « fuit excludere ab istis distributionibus negligentes » vel contemnentes residere, non autem impotentes ; et im-> potentia dicitur quando absentia non est voluntaria, sed ab » aliquo facto causatur, ita ut non stet per Beneficiatum quo-» minus resideat », uti optime perpendit Rota decis. 808 num. 8 et seqq. coram Motines. Praeterea Canonicus Henricus locum residentiae deseruit, veniam obtinendo a Vicario generali Episcopi, qui tunc absens erat.
At hoc etiam praetermisso, explorati iuris est quod, quando urget necessitas locum residentiae deserendij Episcopi licentia non requiritur, ceu docet Rota cit. decis. 808 num. 8 et seqq. cor. Motines - ibi - « Imo urgente neces-» sitate non residendi, nec opus est dicta licentia pro lu-* crandis fructibus et distributionibus quotidianis; ut firmant » DD. in dict. cap. un. de Çleric. non resid. in 6°.»
Quod si per hypothesim defuit iusta causa deserendi locum residentiae, quidquid sit de distributionibus quotidianis, citra iustitiam fructibus canonicatus privatus fuisse videtur, quia servata non fuit Tridentini forma sess. 24 cap. 12 de ref. Quam quidem conciliarem formam necessario servandam esse, sub poena nullitatis actorum, docet Ferraris Bibi. can. verb. Canonicatus art, 5 num. 20. Consonat autem S. C. C. constans iurisprudentia, ceu videre est in Cathacen. die 14 Novembris 1671; Ferentino Residentiae 20 Decembris 1820; Mexicana Residentiae 12 Iulii 1713.
Fortius autem improbanda videtur agendi ratio Capituli
78 FRUCTUUM ET DISTRIBUTIONUM
Hispanici, quia non solum haud servata graduali conciliari fructuum privatione, contra Canonicum Henricum processit ; sed neque eum monuit, neque citavit, ceu iura praescribunt, et s. C. C. resolvit in Vercellen. Uh. 1, Beeret, pag. 190. Haud insuper obliviscendum est, Omnes fructus massae Cathedralis illius consistere in quotidianis distributionibus ; quo casu, iuxta Tridentinum, duae tertiae partes habent rationem praebendae, tertia autem pars pro distributionibus assignatur, s. C. C. in Brixien. Servitii chori 14 Augusti 1880; Cephal. Distr. 31 Martii 1870. Concludendum ergo videtur deberi Canonico Henrico saltem praebendae fructus.
QUAE CANONICO HENRICO ADVERSANTUR. Orator Capituli autem quinque innixus argumentis, contendit nullos deberi Canonico Henrico fructus suae praebendae.
Ac primum argumentum aggrediens ait : quod ex ipsa fundatione Cathedralis omnes redditus eiusdem semper ef-formabantur ex solis distributionibus quotidianis ; adeo ut ex hac ratione distribuendi fructus, legitima consuetudo enata sit, quae cum prae oculis habita fuerit in statutis a Capitulo efformatis, in legem statutariam conversa fuisse videtur. Porr» huiusmodi statuta, a Paulo III approbata, duo haec praescribunt in capite 21 , scilicet ut fructus omnes in distributiones invertantur, atque ut eas qui Choro intersunt percipere valeant - ibi - « secundum vetera statuta huius sanctae Ec-» clesiae, hac in re confirmata per Bullam Apostolicam » (Pauli III) declaratur, ut omnes fructus in distributiones » quotidianas invertantur, ita ut ad hoc ut suas faciat residens, » Choro debet interesse cunctis diebus et horis canonicis anni». Fundatio autem et consuetudo haec respondet votis Ecclesiae universalis et legi Tridentinae Sess. 21 cap. 3 quae decernit, tertiam saltem praebendae partem invertendam esse in quotidianas distributiones, ubi nullae sunt distributiones. Quod fuse demonstrat Card. De Luca in Adnot. ad Concil. Trid. disc. 15 n. 9.
Secundum argumentum depromit orator ex iureiurando a Canonico Henrico praestito servandi, et servare faciendi prae-
FRUCTUUM ET DISTRIBUTIONUM 79"
fata statuta ; iuramentum siquidem sancte servandum esse omnis lex clamat, et docet Reiffenstuel in Cap. de iureiur. lib. 2 h. t. num. 90: quoties, res quae iuratur non sit illicita, vel contra bonos mores, vel impossibilis.
Ad tertium argumentum accedens Orator animadvertit, quod eo fortius Canonicus Henricus fundationem, consuetudinem, et statuta servare debet, quia Concilium Tridentinum illis non obstat. Re sane vera in Conc. Trid. Cap. 3 Sess. 21 Be Reform, dum statuitur quod ubi nullae sint distributiones quotidianae, saltem tertia pars praebendarum in distributiones reducatur, adiiciuntur verba sequentia : « salvis ta-» men consuetudinibus earum Ecclesiarum, in quibus non » residentes, seu non servientes nihil vel minus tertia parte » percipiunt ». Quum igitur in casu consuetudo, et statuta huius Ecclesiae nihil concedant non interessentibus, evidentissime concluditur, Canonicum qui abfuit, nihil posse lucrari.
In quarto et potiori argumento Orator ostendit Canonicum Henricum nullam habuisse iustam et legitimam abessend! causam, neque Ordinarii licentiam, quae duo ex Barbosa, de Canon, et dignit. Cap. 24 n. 1. copulative sunt necessaria. Praeterea canonicus Henricus falsi redarguendus est quando s. Congregationi declaravit ideo abfuisse, quia alibi quaerere debebat victum et vestitum : nam Gubernium omnes retribuit assignationes eidem canonico, prae aliis, quia iuravit civilem constitutionem. Idem autem omne percepit emolumentum, dum in Choro praesentes nihil perceperunt, quia iurare totis viribus renuerunt. Quum igitur habitualiter a Choro abfuer i t , illi distributiones non debentur, teste Barbosa, de Canon, et Dignit. Cap. 22* 24, 35, et 36. Tandem excluditur paupertas quia Canonicus Henricus longa et multa confecit itinera, domumque sibi extruxit cum oratorio privato. Ast dato quod causa iusta abessend! adesset, haec ab Episcopo recognosci debuit : atqui Canonicus' discessit quin peteret licentiam ab Episcopo, ergo omni iure destituitur ad distributiones lucrandas.
Ad ultimum argumentum quod attinet Capituli defensor
SO FRUCTUUM ET DISTRIBUTIONUM
sustinet in casu de quo agitur, opus haud fuisse citatione ad residendum, ceu ex adverso obiicitur, antequam Canonicus Henricus ad distributionum privationem condemnaretur. Formalis namque citatio ad residendum, a Tridentino praescripta, tunc tantum requiritur cum agitur de privatione fructuum et Beneficii ; non vero, ceu in themate contingit, quando agitur de amissione distributionum quotidianarum, teste Barbosa loc. sup. cit. cap. 22 n. 55.
Capituli Defensor commemoravit etiam Resolutionem editam a s. C. C. in Oxomen. diei 14 Augusti 1880. In ea Canonicus absens, quia ex interessentia mortem timebat, ex eo quod Constitutionem civilem iurare recusaverat ; nihilominus Statutis exigentibus illius praesentiam, quia ipse discesserat suo lubitu, quin Episcopus iustam abessendi causam agnosceret, s. Congregatio ad dubium : An et qui fructus praebendae canonicalis, et quae distributiones pro absentiae tempore debeantur Sacerdoti Iosepho Mariae de Bulucua in casu ? respondit : Negative, excepto tempore, quo iudicio Episcopi, rationabilis adfuit absentiae causa.
Ex hac definitione a S. C. C. duo confirmata fuisse asserit ; nempe quod unus Episcopus sit iudex de legitima abessendi causa, quodque Statuta, quae iubent omnem reditum in distributionibus quotidianis erogandum, conformia esse iuri communi, et propterea adamussim servanda.
Hisce pro utraque parte praemissis, propositum fuit eno-dandum sequens
Dubium.
An et quae distributiones pro absentiae tempore debeantur Canonico Henrico in casu. (1)
RESOLUTIO. Sacra C. Concilii, re perpensa, sub die 17 Decembris 1881 censuit respondere :
Negative in omnibus et amplius.
(1) Confer Vol . II pag. 407 Vol. XI pag. 589 Vol . XII pag. 365.
FRUCTUUM ET DISTRIBUTIONUM 81
Ex QUIBUS COLLIGES:
I Ceu alias innuimus ex iure certum esse, negligentes vel residere contemnentes, suas facere non posse quotidianas distributiones, quae interessentibus tantum conceduntur.
II Ab hac iuris sanctione excipi tantum illos, quos infirmitas, seu iuxta et rationabilis corporis necessitas, aut evidens Ecclesiae utilitas excuset ; quae tamen iusta causa Episcopo cognita esse debet.
III Iuxta De Luca Adnot. ad Concil. Trid. disc. 15 n. 15 commendabilem esse mentique Tridentini consonam consuetudinem « reducendi omnes praebendas, totumque men-? sae capitularis assem ad formam distributionum. »
IV Canonico in themate rite denegatos fuisse omnes praebendae fructus pro toto absentiae a Dioecesi tempore, quia nec adfuit a iure admissa excusationis causa, neque Episcopi venia : quibus suffultus consequi valeret canonicus redditus sui canonicatus, qui, iuxta consuetudinem et statuta capitularia erogantur per integrum in distributionibus quotidianis.
RETRIBUTIONIS SEU ABSOLUTIONIS
Die 17 Decembris 1881
COMPENDIUM FACTI. Antonius sacerdos exposuit Apostolicae Sedi : sese a 32 annis caeremoniarum magistri fungi munere in Ecclesia Patriarchali S; huius muneris gratia consue-visse sese conferre in quamlibet Ecclesiam Dioecesis, pridie «¡iiam a Praesule visitaretur : tum ut pararet quidquid opus <3ssèt ad s. functionem explendam, tum ut eamdem modera-retur functione die qua sacra conficeret- visitatio. Quem-
82 RETRIBUTIONIS SEU ABSOLUTIONIS
libet ex Parochis et administratoribus, occasione s. visitatio— nis propriae Ecclesiae, ex antiqua consuetudine, offerre solere* caeremoniarum magistro libellas circiter duodecim, retributionis instar, praeter victualia, a nonnullis Ecclesiarum rectoribus praestita. Noveram quidem, ait orator, Antistitem M. iussisse suos ne, talibus in adiunctis, munera exciperent: sed inter istos non cooptari arbitratus, spontaneas illas excepi oblationes. Quoniam vero ex aliquo tempore dubitavi ne praxis haec consona sit Tridentinae sanctioni, ideo, ad conscientiae tranquillitatem, expostulo ab Apostolica Sede absolutionem, quatenus opus sit, pro tempore anteacto, eiusque ve -aeratissimum iudicium pro futuro.
Disceptatio Synoptiea.
QUAE ORATORI ADVERSANTUR. Preces ab Oratore porrectae benigno favore haud excipiendae esse videntur, quandoquidem sacri Canones nedum Episcopis, sed etiam iis omnibus, qui Episcopos in s. Visitatione peragenda sequuntur, diserte-prohibent quominus, praeter victualia, aliquid accipiant, etsi sponte offeratur. Scatet id ex Cap. Romana 1 de Censibus in 5. §. Procurationes - ibi - « Caveat insuper ne ipse, vel quisquam suorum aliquod munus, quodcumque sit, et qualitercumque offeratur, praesumat recipere ». Rursus patet ex Conc. Tridentino Sess. 24 cap. 3 de Reform. - ibi - « Omnes et singuli ad quos visitatio spectat, caveant. . . ne ipsi aut quisquam suorum quidquam procurationis causa pro Visitatione. . . praeter id quod iure debetur, nec pecicniam,. nec munus, quodcumque sit, etiam qualitercumque offeratur accipiant ». Concordat Ferraris in sua Bibliot. Verb. Procuratio num. 26. Concinit S. C. C. prout habetur in Thesauro Resolutionum tom. 6 s. Marci Visitationis in qua, inter alia, proposito dubio V: An Clerus teneatur quidquam solvere Ministris, aliisque Officialibus Episcopi visitantis : responsum prodiit : Ad V deberi victualia tantum, ad formam Concilii. Insuper hodie ex mente ipsius Concilii Tridentini loco citato, quoad illas Ecclesias suburbiorum, sicut.
RETRIBUTIONIS SEU ABSOLUTIONIS 83
quoad Ecclesias civitatis Episcopalis nulla debetur procuratio, cum nullae fiant expensae, neque si consuetudo adesset illas solvendi, prout decisum est a S. O. C. in Castren. Procurationis 17 Novembris 1685.
Quum autem in facto constet, Sacerdotem Antonium aliquid recepisse, quando Antistitem comitaretur in s. Visitatione, eius agendi ratio videtur reprobanda. Nec ad rem facit invocata consuetudo : quia Tridentinum habet « non obstante » quacumque consuetudine, etiam immemorabili.» Vis Tridentini decreti ea est, ut praeexistentem contrariam consuetudinem irritet, et non permittat aliquam inchoari ullo tempore, iuxta Card. De Luca de lurisd. discept. 95 num. 7, et 8; Pignatel. cons. 134 num. 16 tom. 1, Gronz. de benef, part. 5 c. 4 n. 179 et seq., Rota decis. 317 n. 12 et seq. part. 16, et decis. 22. n 18, et decis. 192 part. 48 Recent.
Nec bona fides praesumi potest in sacerdote Antonio, quia ss. canones disertis verbis prohibent, quominus huiusmodi munera et retribntiones, ullo sub praetextu recipiantur ; et quia excluditur ex confessione oratoris ipsius. Fatetur enim sese angi dubio ex aliquo tempore, quod praxis huiusmodi consona non sit Tridentinae dispositioni.
QUAE ORATORI FAVENT. EX altera vero parte Orator nonnullas exhibet rationes, quae, nedum pro futura, sed etiam pro anteacto tempore, ut ipsius preces benigne excipiantur, suadent, ex eo quod citata iuris communis principia ipsi haud aptari posse videntur. Sane allata sacrorum Canonum et Concilii Tridentini decreta, vel contra Episcopos visitantes, vel contra illos, qui vel familiares vel ex eius comitatu sunt, edita fuisse constat. Porro ex precibus ab oratore porrectis manifestum erumpit, quod durante Visitationis tempore, ipsi neque familiaris Episcopi, neque ex eius comitatu est: quandoquidem, non uti ab Antistite invitatus, sed operam suam in s. Visitationis actu praestat ad Parochorum instantiam, qui eum, tamquam sacrarum caeremoniarum magistrum, prae ceteris vocant, utpote magis idoneum ad ea omnia paranda quae in huiusmodi negociis necessaria sunt.
84 RETRIBUTIONIS SEU ABSOLUTIONIS
Si itaque ex hactenus disputatis manifestum erumpit, Oratorem inter eos recensendum haud esse, qui Episcopi comitatum efformant, naturalis aequitas postulat, ut ob talem impensam operam emolumenta recipere possit. Notum cum sit, nemini officium suum damno et praeiudicio esse debere. Verum dato etiam, at non concesso, quod ipse revera fuerit in comitatu Praesulis et proinde ipsi quoque sacrorum Canonum decreta aptari valeant, tamen longaeva consuetudo, in sui favorem ab oratore invocata, perceptionem huiusmodi munerum legitimare videtur. Iam vero consuetudinem legitime introductam vim legis habere autumant Piringh in ius Canon, lib. 1 tit. de "Consuet. n . 65, Reiffenst. decret, lib. 1 tit. 4 n. 55. Qua de re si decretum irritans Tridentini valet destruere consuetudinem anteriorem, tamen haud tanti faciendum esse videtur, ut prohibere queat, quominus consuetudo inchoetur.
Quum ergo oratoris agendi ratio sub canonum censura non cadat, ipseque valeat oblatam excipere pecuniam, consequitur absolutione opus non esse. Verum admisso parumper quod talis gratia necessaria reputetur, eidem denegari nequit, ex quo in eo bona fides adfuit, utpote qui sese repu-taret non comprehendi inter illos pro quibus decretum Praesulis editum fuerat. Quibus praenotatis submissa fuere dirimenda sequentia
Dubia
An Sacerdos Antonius retributionem percipere valeat in casu.
Et quatenus negative: An et quomodo indulgenda sit absolutio in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. C. re cognita, sub die 17 Decembris 1881 respondit:
Ad I Negative, nisi operam suam praebeat, a rectoribus ecclesiae specialiter invitatus.
Ad II Affirmative in omnibus, facto verbo cum SSmo.
RETRIBUTIONIS SEU ABSOLUTIONIS 85
Ex QUIBUS COLLIGES:
I Ex Tridentino Sess. 24 cap. 3 de ref. scopum praecipuum peragendae s. Visitationis ab Antistitibus eum esse, ut orthodoxa inducatur doctrina, boni mores serventur, pravi corrigantur, populusque fidelis ad religionem, pacem et innocentiam accendatur.
II Attamen omnia haec expleri in s. Visitatione opus esse paterna charitate. . . . modesto equitatu et famulatu, ne visitantes inutilibus sumptibus cuiquam graves onerosive fiant.
III Hinc districte praecipitur ne ipsi Praelati aut quisquam suorum quidquam pro visitatione . . . . nec pecuniam, nec munus quodcumque, etiam qualitercumque oneratur, accipiant.
IV Nihil esse accipiendum, praeter victualia, s. Visitationis causa, ita rigorose praeceptum fuisse, ut minime proficiat contraria consuetudo, etiam immemorabilis ; quinimo a visitantibus omnino servandam, ubi viget, consuetudinem non recipiendi victualia, pecuniam aut quidquam aliud, sed omnia gratis faciendi.
V Magistrum ss. caeremoniarum in themate perperam seiungi a comitatu Praesulis videri, ex quo ille Praesulem ipsum sequatur aut praecedat quocumque ierit, s. visitationis causa, omnia praedisponat, ipsamque s.visitationis functionem moderetur.
VI Qua de re, pro nihilo habita a S. O. C. antiqua consuetudine, contra Tridentinum invecta aliquid recipiendi, occasione s. visitationis, resolutum fuit, his in adiunctis, magistrum caeremoniarum nil recipere posse a rectoribus Ecclesiarum, nisi ab eisdem specialiter invitatus fuerit.
8 6
APPENDIX II.
Officia et Missae ss. Laurentii a Brundusio Confessoris et Clarae a Cruce de Montefalco Virginis
DIE VII IULII
In Festo
S. L A U R E N T I I A B R U N D U S I O G, DUPLEX
Omnia de Comm. Conf. non Pont:, praeter sequ. (m . t. v . )
Oratio.
| \ e u 8 , q u i a d a r d u a q u a e q u e p r o
I J n o . n i n i s t u i g l o r i a , e t a n i m a
r u m s a l u t e b e a t o L a u r e n t i o Con
fessor i t u o s p i r i t u m cons i l i i e t
f o r t i t u d i n i s c o n t u l i s t i : da n o b i s
i n e o d e m s p i r i t u e t a g e n d a co
g n o s c e r e , e t c o g n i t a e iu s i n t e r
cess ione pe r f i ce re . P e r D o m i n u m
n o s t r u m .
In I. Nocturno Lectiones de Scriptura occurrente.
In II. Nocturno. Lectio iv.
Br u n d u s i i , u r b e r e g n i N e a p o l i
t a n i c e l e b e r r i m a , p i i s e t h o
n e s t i s p a r e n t i b u s n a t u s e s t L a u
r e n t i u s . I a m i n d e a p u e r i t i a c e r
t i s s i m a f u t u r a e s a n c t i t a t i s , e t
a p o s t o l i c i , q u o m a x i m e p r a e s t i t i t ,
ze l i d o c u m e n t a e d i d i t . A p u e r i l i
b u s n u g i s a l i e n u s , u n i Deo v a
c a r e c o e p i t , e t v e r b a facere a d
c i r c u m f u s a m m u l t i t u d i n e m , c u n
c t i s D e i p o t e n t i a m , q u i l i n g u a s
i n f a n t i u m f a c i t d i s e r t a s , a d m i -
r a n t i b u s . S u b i d e m t e m p u s s e t o
t u m a b s t i n e n t i a e , e t c o r p o r i s af
f l i c t a t i o n i d e d i t . S e r a p h i c u m C a
p u c c i n o r u m o r d i n e m i n g r e s s u s , e t
V e n e t a e p r o v i n c i a e a d s c r i p t u s ,
m u l t o m a g i s i n domo D e i s a n
c t i t a t e p r o f e c i t . H u m i l i t a t e , obe
d i e n t i a , o r a t i o n i s s t u d i o , r e g u
l a r i o b s e r v a n t i a , o m n i b u s a n t e
ce l lun t . E x a c t o t y r o c i n i o , s a c r i s
l i t t e r i s o p e r a m d e d i t , quo i n
s t r u c t o r a d a p o s t o l i c u m m u n u s
e v a d e r e t . Q u o d e r a t s i n g u l a r i i n
gen io e t m e m o r i a p r a e d i t u s n o n
modo p h i l o s o p h i c a s e t t h e o l o g i c a s
f a c u l t a t e s , sed l i n g u a s e t i a m G r a e
c a m , H e b r a i e a m , C h a l d a i c a m , G e r
m a n i c a m , G a l l i c a m , H i s p a n i c a m
d i d i c i t ; e t q u i d e m i t a , u t c u m s e
d a b a t occasio , h i s l i n g u i s concio
n a r i p o s s e t . H e b r a i c a v e r o l i n g u a
a d H e b r a e o s ipsos c o n c i o n a t u s e s t
t a n t a e i u s l i n g u a e p e r i t i a , q u a n
t a m n o n h a b e r e s e i p s i a u d i t o r e s
confessi s u n t . Q u a e r e s p r o d i g i o
s i m i l i s c a u s a f u i t , c u r op in io i n
v a l u e r i t , a D e o , q u o d de A p o s t o
l i s t r a d i t u r , l i n g u a r u m e i d o n u m
fuisse conces sum. N e q u e v e r o h o c
s o l u m , sed r e l i q u a e t i a m c h a r i s -
APPE
a n a t a , u t e v e n t u s d o c u i t , q u a e
i l l i s , q u o s a d m a g n a s u s c i p i e n d a
-et a g e n d a p r o n o m i n i s s u i g l o r i a
« l e g i t , i m p e r t i r i s o l e t .
H o n e s t u m fec i t .
Lectio o.
Sa c e r d o s c o n s e c r a t u s , t u m v e r o
m a x i m e e i u s f e r v o r e r u p i t , e t s e
t o t u m p r o c u r a n d a e m o d i s o m n i b u s
a n i m a r u m s a l u t i d e v o v i t . N o n c u
r i s , non s u d o r i b u s , n o n v i g i l i i s , n o n
v i t a e i p s i , q u a m saepe i n d i s c r i
m e n a d d u x i t , p e p e r c i t . V i c o s , ca
s t e l l a , u r b e s , a g r o s obi v i t . I n a u
l a s p r i n c i p u m , i n H e b r a e o r u m e t
H a e r e t i c o r e m c o n v e n t u s p e r v a s i t .
T o t a m fe re E u r o p a m , I t a l i a m ,
G e r m a n i a m , H u n g a r i a m H i s p a
n i a m , L u s i t a n i a m , o m n i b u s bene
fac iendo , e t v i a m s a l u t i s a e t e r
n a e c o m m o s t r a n d o , p e r a g r a v i t .
O m n e h o m i n u m g e n u s c o m p l e x u s
e s t , C a t h o l i c o s , H a e r e t i c o s , H e
b r a e o s , n o b i l e s , p o p u l a r e s , m i l i
t e s , o m n i b u s o m n i a i a c t u s , u t
o m n e s C h r i s t o l u c r i f a c e r e t . P l u
r i b u s p r o r e l i g i o n e c a t h o l i c a a d
r e g e s a c p r i n c i p e s l e g a t i o n i b u s
f u n c t u s e s t . N u l l a m d e n i q u e d e
m a n d a t i s i b i a p o s t o l i c i m u n e r i s
p a r t e m o m i s i t : n u m q u a m cessa
v i t , n u s q u a m q u i e v i t . Q u o a u t e m
f r u c t u , d i c i n o n p o t e s t . I n n u m e
r a b i l e s p e c c a t o r e s a d p o e n i t e n t i a m
c o n v e r t i t ; h a e r e t i c o s a d e i u r a n d a
f a l s a d o g m a t a a d e g i t ; H e b r a e o s
c o n f u t a v i t ; p e r d i t i s s i n i a s m u l i e
r e s e v i t i o r u m coeno e d u x i t ; d i -
>ix u. 87 s c o r d i a s c o m p o s u i t ; od i a e x s t r u
x i t : n i h i l n o n ad D e i g l o r i a m ,
c a t h o l i c a e r e l i g i o n i s i n c r e m e n
t u m , e t s a l u t e m a n i m a r u m su
s c e p i t , e f f ec i tque . D e o ipso o p i
t u l a n t e e t s e r m o n e m c o n f i r m a n t e ,
s e q u e n t i b u s s i g n i s . I n t e r q u a e
c e l e b e r r i m a m e m o r a t u r v i c t o r i a
d e p o t e n t i s s i m o T u r c a r u m e x e r
c i t u , p r a e t e r o m n e m s p e m , i m o
v e r o d e s p e r a n t i b u s d u c i b u s , s e r v o
D e i p r a e e u n t e , e t fe l icem b e l l i e x i
t u m a n n u n t i a n t e , i n H u n g a r i a a
n o s t r i s r e p o r t a t a .
R). A m a v i t e u m .
Lectio vi.
In hoc t a m indefesso d i v i n a e g l o
r i a e a m p l i f i c a n d a e , e t p r o x i m o
r u m u r g e n d a e s a l u t i s s t u d i o s ib i
ipse n o n d e f u i t : v i r t u t i b u s o m n i
b u s in g r a d u he ro i co e m i n u i t ,
u n d e v i s i l l a i n c r e d i b i l i s a d a l i o
r u m s a l u t e m e r u p i t . H a s o b v i r t u
t e s , e t r e l i q u a s a n i m i d o t e s , cons i
l i i p r a e s e r t i m a c p r u d e n t i a e , p r a e
t e r o b i t a s m i n o r e s p r a e f e c t u r a s i n
p r o v i n c i i s H e t r u s c a , V e n e t a e t I a -
n u e n s i s u p r e m o t o t i u s o r d i n i s r e
g i m i n i p r a t i c i m e r u i t . C a r i t a t e i n
D e u m f u i t a r d e n t i s s i m a . E r g a
C h r i s t i D o m i n i p a s s i o n e m sic affi
c i e b a t u r , u t i n e a c o g i t a t i o n e def i
x u s f l e t u m c o n t i n e r e n o n p o s s e t . I n
s i g n i s c u l t o r f u i t D e i p a r a e V i r g i n i s
M a r i a e , cu i s i n g u l a r e i l l u d l i n g u a
r u m d o n u m r e f e r e b a t a c c e p t u m .
O r a t i o n i a p p r i m e d e d i t u s , q u o d
a r e l i q u i s o c c u p a t i o n i b u s s u p e r
e r a t t e m p u s j t o t u m e i i m p e n d e -
88 APPE
b a t . I n e c s t a s i m s a e p e r a p t u s d i
v i n a p a t i e b a t u r . Pass im, offendi
D e u m f e r e b a t a e g e r r i m e , e t r e
l i g i o n i s c a t h o l i c a e . d e t r i m e n t i s a u
g e b a t u r p l u r i m u m . U n u m D e u m ,
u n a m c a r i t a t e m , u n a m a n i m a r u m
s a l u t e m c o g i t a r e , l o q u i , s p i r a r e
v i d e b a t u r . P r o p h e t i a e dono e n i
t u i t , c o r d i u m i n t i m a p e n e t r a v i t ,
p l u r a e t loco e t t e m p o r e r e m o t i s
s i m a p r a e d i x i t , m i r a c u l i s e t i a m
e t p r o d i g i i s i n s i g n i t e r c l a r u i t .
P r o p t e r e x i m i a m s a n c t i t a t e m
S u m m i s P o n t i f i c i b u s a c c e p t i s s i
m u s f u i t , e t f e r e o m n i u m E u r o
p a e p r i n c i p u m g r a t i a f l o r u i t . D e
m u m o r a t o r a N e a p o l i t a n i s a d
P h i l i p p u m t e r t i u m , q u i t u n c i n
L u s i t a n i a m o r a b a t u r , m i s s u s , i n
o b e u n d a l e g a t i o n e a t t r i t u s l a b o
r i b u s , i n m o r b u m i n c i d i t , e x i t i
n e r e c o n t r a c t u m : q u o p a t i e n t i s -
s i m e t o l e r a t o , s a c r a m e n t i s o m n i
b u s s u m m a d e v o t i o n e s u s c e p t i s ,
p r a e n u n t i a t o m o r t i s d i e , c u p i e n s
d i s s o l v i , e t esse c u m C h r i s t o , U -
l y s s i p o n e d i s c e s s i t e v i t a , d i e v i
g e s i m a s e c u n d a I u l i i , a n n o m i l l e
s imo s e x c e n t é s i m o dec imo n o n o .
Q u a m p r e t i o s a f u e r i t i n conspe
c t u D o m i n i e i u s m o r s , p a t r a t a
n o n m u l t o p o s t m i r a c u l a d e c l a r a
r u n t . Q u i b u s r i t e p r o b a t i s , P i u s
s e x t u s P o n t i f e x M a x i m u s b e a t o
r u m n u m e r o e t d e i n L e o d e c i m u s
t e r t i u s d i e o c t a v o D e c e m b r i s a n n i
m i l l e s i m i o c t i n g e n t e s i m i oc toge
s i m i p r i m i s a n c t o r u m a l b o e u m
s o l e m n i t e r a d s c r i p s i t .
R). I s t e h o m o .
>ix n.
In III Nocturno.
L e c t i o s a n c t i E v a n g e l i i s e c u n
d u m L u c a m .
Lectio vii. Cap. 9.
In i l l o t e m p o r e : C o n v o c a t i s I e
s u s d u o d e c i m A p o s t o l i s , dedifc
i l l i s ^ n r t u t e m e t p o t e s t a t e m s u
p e r o m n i a d a e m o n i a , e t u t l a n
g u o r e s c u r a r e n t . E t r e l i q u a .
H o m i l i a S . B o n a v e n t u r a e
E p i s c o p i .
Exposit. in Cap. 9. Luc.
Ap o s t o l i ideo n o m i n a t i s u n t , u t
e o r u m c o m m e n d a r e t u r a u c t o
r i t a s . A p o s t o l u s e n i m m i s s u s i n
t e r p r e t a t u r ; m i s s i a u t e m f u e r a n t
ad p r a e d i c a n d u m , s e c u n d u m i l l u d t
N o n m i s i t m e C h r i s t u s b a p t i z a r e , ,
s ed e v a n g e l i z a r e . P u e r u n t a d
p r a e d i c a n d u m m i s s i , n o n r e m
p a r v a m , sed m a g n a m , s c i l i c e t
r e g n u m D e i , p e r q u o d p o t e s t i n
t e l l i g i d o c t r i n a v e r i t a t i s , i u x t a i l
l u d : A u f e r e t u r a v o b i s r e g n u m
D e i , e t d a b i t u r g e n t i f a c i e n t i
f r u c t u s e i u s . P o t e s t e t i a m d i c i
g r a t i a S p i r i t u s s a n c t i , s e c u n d u m
i l l u d : n o n e s t r e g n u m D e i e s c a
e t p o t u s , sed i u s t i t i a , e t p a x , e t
g a u d i u m i n S p i r i t u S a n c t o ; e t
i n f r a : E c c e r e g n u m D e i i n t r a
v o s e s t . P o t e s t e t i a m d ic i g l o r i a
a e t e r n a , i u x t a i l l u d : A m e n d i c a
v o b i s , n i s i q u i s r e n a t u s f u e r i t e x
a q u a e t S p i r i t u s a n c t o , n o n p o t
e s t i n t r o i r e i n r e g n u m D e i .
R). I s t e e s t .
Lectio viii.
Om n i b u s b i s m o d i s A p o s t o l i s u n t
mi s s i p r a e d i c a r e r e g n u m D e i ,
s c i l i ce t v e r a m d o c t r i n a m , d i v i n a m
g r a t i a m e t a e t e r n a m g l o r i a m . E t
q u i a p r o p t e r a u c t o r i t a t e m p r a e d i
c a t i o n i s c o n c e s s e r a t p o t e s t a t e m
c u r a t i o n i s , ideo s u b d i t : E t s a n a r e
i n f i rmos , s c i l i c e t m i s i t a d conf i rma
t i o n e m v e r i t a t i s p r a e d i c a r e secun
d u m i l l u d : I l l i a u t e m p r o f e c t i ,
p r a e d i c a v e r u n t u b i q u e , D o m i n o
c o o p e r a n t e , e t s e r m o n e m confir
m a n t e s e q u e n t i b u s s i g n i s . U n d e
s i g n u m m i s s i o n i s s p i r i t u a l i s a d
p r a e d i c a n d u m e s t s a n a t i o a u
d i e n t i u m a m o r b i s v i t i o r u m .
R). S i n t l u m b i .
Lectio ix.
Tr i a a u t e m s u n t s i g n a e v i d e n
t i a , q u i b u s p r o b a t u r , u t r u m
p r a e d i c a t o r a D o m i n o s i t m i s s u s
a d E v a n g e l i u m p r a e d i c a n d u m .
P r i m u m è s t a u c t o r i t a s m i t t e n t i s ,
c u i u s m o d i e s t P o n t i f i c i s , e t m a
x i m e P o n t i f i c i s s u m m i , q u i e s t
loco P e t r i , imo Iesu. C h r i s t i : u n d e
q u i ab eo m i t t i t u r , a C h r i s t o m i t
t i t u r . S e c u n d u m e s t z e l u s a n i
m a r u m i n p e r s o n a , q u a e m i t t i t u r ,
q u a n d o s c i l i c e t , p r i n c i p a l i t e r q u a e
r i t Dei h o n o r e m , e t a n i m a r u m
s a l u t e m . T e r t i u m e s t f ruc t i f i ca -
t i o , e t c o n v e r s i o a u d i t o r u m . P e r
p r i m u m s u n t n u n t i i P a t r i s , p e r
s e c u n d u m F i l i i , p e r t e r t i u m S p i
r i t u s s a n c t i . D e p r i m o : P r o pa-
X n . 8 9
t r i b u s t u i s n a t i s u n t t i b i f i l i i .
D e s e c u n d o : N o n e n i m n o s m e t
ip sos p r a e d i c a m u s , sed I e s u m
C h r i s t u m D o m i n u m n o s t r u m . D e
t e r t i o : P o s u i v o s , u t e a t i s , e t
f r u c t u m a f f e r a t i s , e t f r u c t u s v e
s t e r m a n e a t . E t q u i s ic m i t t i t u r ,
p o t e s t d i c e r e i l l u d : S p i r i t u s D o
m i n i s u p e r m e , e o q u o d u n x e r i t
m e . T e D e u m l a u d a m u s .
M I S S A .
Introitus Eccl. 42.
In s e r m o n i b u s D o m i n i o p e r a e-
i u s : so l i l l u m i n a n s p e r o m n i a
r e s p e x i t , e t g l o r i a D o m i n i p l e
n u m e s t opus e i u s .
Psal. 67. E x u r g a t D e u s , et
d i s s i p e n t u r i n i m i c i e i u s , e t f u g i a n t
q u i o d e r u n t e u m , a f ac ie e i u a .
y . G l o r i a P a t r i .
Oratio
Deus , q u i a d a r d u a q u a e q u e
pro n o m i n i s t u i g l o r i a , e t a n i
m a r u m s a l u t e b e a t o L a u r e n t i o
Confessor i t u o s p i r i t u m cons i l i i
e t f o r t i t u d i n i s c o n t u l i s t i : d a n o
b i s i n eodem s p i r i t u e t a g e n d a
cognoscere , e t c o g n i t a e i u s i n
t e r c e s s i o n e pe r f i ce re . P e r D o m i
n u m .
L e c t i o E p i s t o l a e b e a t i P a u l i A -
p o s t o l i ad C o r i n t h i o s . 2 Cor. 5 .
(c h a r i t a s C h r i s t i u r g e t n o s : a e
s t i m a n t e s hoc , q u o n i a m s i u n u s
p r o o m n i b u s m o r t u u s e s t , e r g o o -
UO APPEN
m n e s m o r t u i s u n t ; e t p r o o m n i b u s
m o r t u u s e s t C h r i s t u s : u t e t q u i
v i v u n t , i a m n o n s ib i v i v a n t , s e d
<ei q u i p r o i p s i s m o r t u u s e s t e t
r e s u r r e x i t . I t a q u e n o s e x h o c
n e m i n e m n o v i m u s s e c u n d u m c a r
n e m . E t s i c o g n o v i m u s s e c u n d u m
c a r n e m C h r i s t u m ; sed n u n c i a m
n o n n o v i m u s . S i q u a i n C h r i s t o
n o v a c r e a t u r a , v e t e r a t r a n s i e
r u n t : ecce f a c t a s u n t o m n i a n o v a .
O m n i a a u t e m , e x Deo q u i n o s r e
c o n c i l i a v i t s i b i p e r C h r i s t u m , e t
d e d i t n o b i s m i n i s t e r i u m reconc i
l i a t i o n i s . Q u o n i a m q u i d e m D e u s
e r a t i n C h r i s t o m u n d u m r e c o n c i
l i a n s s i b i , n o n r e p u t a n s i l l i s de
l i c t a i p s o r u m , e t p o s u i t i n n o b i s
v e r b u m r e c o n c i l i a t i o n i s . P r o C h r i
s t o e r g o l e g a t i o n e f u n g i m u r , t a m
q u a m Deo e x h o r t a n t e p e r n o s .
O b s e c r a m u s p r o C h r i s t o , r econc i
l i a m i n i D e o . E u m , q u i n o n n o
v e r a t p e c c a t u m , p r o nob i s pec
c a t u m f e c i t , u t n o s e f f ice remur
i u s t i t i a D e i i n ipso .
Graduale Exod. Ib. F o r t i
t u d o e t l a u s m e a D o m i n u s , e t
f a c t u s e s t m i h i i n s a l u t e m :
i s t e D e u s m e u s , e t g lo r i f i cabo
e u m .
y . D o m i n u s q u a s i v i r p u g n a
t o r : o m n i p o t e n s n o m e n e i u s .
A l l e l u j a , A l l e l u j a .
y. Eccl. 46. I n v o c a v i t A l
t i s s i m u m p o t e n t e m i n o p p u g n a n d o
i n i m i c o s u n d i q u e : e t a u d i v i t i l
l u m m a g n u s e t S a n c t u s D e u s ,
A l l e l u j a .
IX n.
S e q u e n t i a S a n c t i E v a n g e
l i i s e c u n d u m L u c a m
Luc. 9.
In i l l o t e m p o r e : C o n v o c a t i s I e s u s
d u o d e c i m A p o s t o l i s , d e d i t i l l i s
v i r t u t e m e t p o t e s t a t e m s u p e r o -
m i a d a e m o n i a , e t u t l a n g u o r e s
c u r a r e n t . E t m i s i t i l l o s p r a e d i
c a r e r e g n u m D e i , e t s a n a r e i n
f i r m o s . E t a i t a d i l l o s : N i h i l
t u l e r i t i s in v i a , n e q u e v i r g a m ,
n e q u e p e r a m , n e q u e p a n e m , n e
q u e p e c u n i a m , n e q u e d u a s t u n i
c a s h a b e a t i s . E t i n q u a m c u m q u e
d o m u m i n t r a v e r i t i s , ib i m a n e t e ,
e t i n d e n e e x e a t i s . E t q u i c u m
q u e n o n r e c e p e r i n t v o s e x e u n t e s
d e c i v i t a t e i l l a , e t i a m p u l v e r e m
p e d u m v e s t r o r u m e x c u t i t e i n t e
s t i m o n i u m s u p r a i l l o s . E g r e s s i
a u t e m c i r c u i b a n t p e r c a s t e l l a ,
e v a n g e l i z a n t e s e t c u r a n t e s u b i
q u e .
Offertorium
Isai. 49. P o s u i t os m e u m
q u a s i g l a d i u m a c u t u m : i n u m b r a
m a n u s s u a e p r o t e x i t m e , e t p o s u i t
m e s i c u t s a g i t t a m e l e c t a m .
Secreta
\d c a e l e s t e c o n v i v i u m fac n o s ,
D e u s , s a l u t a r i s p o e n i t e n t i a e
l a c r y m i s d i g n o s accede re : q u o d
b e a t o L a u r e n t i o v i t a e c a n d o r
s u a v i s s i m u m eff iciebat . P e r D o
m i n u m .
Communio
Sap. 8. In c o n s p e c t u p o t e n -
APPENDIX I I .
t i u m a d m i r a b i l i s e r o , e t fac ies
p r i n c i p u m m i r a b u n t u r m e .
91
Postcommunio
Di v i n i t a t i s t u a e , D o m i n e , s e m
p i t e r n a f r u i t i o n e s a t i e m u r :
q u a m b e a t u s L a u r e n t i u s i n s a c r o
a l t a r i s m y s t e r i o p r a e g u s t a b a t .
P e r D o m i n u m n o s t r u m I e s u m
C h r i s t u m F i l i u m t u u m : Q u i t e
c u m v i v i t e t r e g n a t in. u n i t a t e
S p i r i t u s S a n c t i D e u s : p e r o m n i a
s a e c u l a s a e c u l o r u m .
r ) . A m e n .
DIE XVIII AUGUSTI
In Festo
S- CLARAE A CRUCE DE MONTEFALCO VIRGINIS
DUPLEX
Omnia de Communi Virginum, praeter sequentia-.
Oratio
e u s , q u i s a n c t a m V i r g i n e m
t u a m C l a r a m c la r i f i cans , i n
i p s i u s c o r p o r e p a s s i o n i s t u a e e t
T r i n i t a t i s m y s t e r i a mi r i f ic i s s i
g n i s r e n o v a s t i : p r a e s t a q u a e s u
m u s ; e i u s p r e c i b u s e t i m i t a t i o n e ,
s i c nos t u a e p a s s i o n i s a m a r i t u
d i n e m r e c o r d a r i , u t T r i n i t a t i s
b e a t i t u d i n e p e r f r u i m e r e a m u r
Q u i c u m P a t r e e t S p i r i t u s a n c t o
i n T r i n i t a t e v i v i s e t r e g n a s D e u s
pe r o m n i a s a e c u l a s a e c u l o r u m .
A m e n .
In I. Nocturno Lectiones de Scriptura occurrente
In II. Nocturno.
Lectio iv.
Ci a r a V i r g o i n M o n t e f a l c o U m
b r i a e opp ido , h o n e s t o g e n e r e
n a t a , a b i n c u n a b u l i s n o n o b s c u r a
p r a e t u l i t s a n c t i t a t i s i n d i c i a : n a m
p e n e i n f a n s , i t a p i e t a t i d e d i t a
f u i t , u t p r e c i b u s , v i g i l i i s , e t i e
i u n i i s o p e r a m d a r e t , s o m n i a d e o
p a r c a , u t r a r o l e c t u l u m d o n n i -
t u r a c o n s c e n d e r e t , sed h u m i c u -
b a r e t , s i q u a n d o e a m s o m n i n e
c e s s i t a s o p p r e s s i s s e t . A r c t i o r i s
v i t a e de s ide r io i n coenobium v i r
g i n u m a I o a n n a s o r o r e s u a s u b
i n s t i t u t o s a n c t i A u g u s t i n i n u p e r
e x s t r u c t u m h u m i l l i m i s p r e c i b u s
a d m i t t i p o s t u l a v i t . V o t i a u t e m
compos effecta, u t p r o t a n t o be
neficio Deo g r a t i a s p e r s o l v e r e t ,
s e p t e m d i e r u m i e i u n i u m sibi i n
d i x i t , n e q u e a l i u d q u i d q u a m p r a e
t e r d i m i d i u m p a n e m c u m pomo
d e g n s t a v i t . S i l e n t i u m adeo c o l u i t ,
u t , c u m seme l m a t r i s a l l o q u e n d a e
g r a t i a i l l u d f r e g i s s e t , i n p o e n a m
a d m i s s i e r r o r i s i n s u m m o f r i g o r e
n i v e s n u d i s p e d i b u s c a l c a n s , cen
t i e s o r a t i o n e m D o m i n i c a m r e c i
t a v e r i t .
r ) . P r o p t e r v e r i t a t e m .
Lectio v.
por tua s o r o r e , coenobi i a d m i n i
s t r a t i o n e m r e p u g n a n s s u s c e
p i t , o m n i u m q u e v i r t u t u m e x e m
p l i s c e t e r i s v i r g i n i b u s p r a e l u x i t .
I n c r e d i b i l i f u i t a b s t i n e n t i a , p a n e
92 APPENDIX II .
e t a q u a d u m t a x a t , i d q u e s e m e l
i n d i e , v i t a m t o l e r a n s ; a s p e r o
ci l ic io c o r p u s d o m a n s , s i n g u l i s n o
c t i b u s f l a g e l l i s s e e r u e n t a b a t . P l u
r e s p e r a n n o s g r a v i s s i m i s m o r
b is v e x a t a , a l i q u a n d o e t i a m a
d a e m o n i b u s d u r i t e r caesa , n i h i l
d e c o n s u e t o v i t a e r i g o r e r e m i s i t .
E r g a p a u p e r e s t a n t a c a r i t a t e f l a
g r a v i t , u t s a e p e n u m e r o i l l o s v e
s t i b u s i n d u e r e t , n e c q u e m q u a m
a b o s t i o m o n a s t e r i i v a c u u m a b i r e
p a t e r e t u r . D o c t r i n a d i v i n i t u s i n
fusa , h a e r e t i c o r u m f a l s a d o g m a t a
c o n f u t a v i t , a c p h i l o s o p h i s , q u a e
s t i o n e s a l t i s s i m i s p r o p o n e n t i b u s ,
s a t i s f e c i t . M u l t a e x s t i n x i t o d i a ,
e t m o r t a l e s i n i m i c i t i a s s e d a v i t ,
p a c e m q u e i n t e r f i n i t i m o s p o p u l o s
c o n c i l i a v i t .
B). D i l e x i s t i i u s t i t i a m .
Lectio vi.
In c r e d i b i l i a n i m i s e n s u C h r i s t i
D o m i n i t o r m e n t a e t c r u c i a t u s
c o n t e m p l a r i s o l i t a e r a t . Q u a d a m
a u t e m d ie S a l v a t o r d i v i n u s s u
s c e p t a p e r e g r i n i p e r s o n a , c a n d i d o
v e s t i t u s a m i c t u , h u m e r i s c r u c e m
f e r e n s i n e i u s c o r d e r e d e m p t i o n i s
m y s t e r i a i m p r e s s i t mi r i f i c i s s i g n i s
q u a e i n p r a e s e n t e m u s q u e d i em
c e r n u n t u r . I n e i u s q u o q u e fe l le
p o s t m o r t e m t r e s g l o b u l i r e p e r t i
s u n t , i m a g i n e , co lo re e t p o n d e r e
p a r e s , e t i n i p s a fe l l i s v e s c i c u l a
i t a d i s p o s i t i , u t t r i a n g u l i fo r
m a m e x h i b e r e n t , s a n c t i s s i m a e T r i
n i t a t i s s y m b o l u m r e f e r e n t e s . P r o
p h e t i a e dono i l l u s t r i s , m u l t a fu
t u r a p r a e d i x i t . I n t i m a c o g i t a t i o
n u m i n s p e x i t a c r e v e l a v i t ; s o r o
r i b u s s e c r e t a c o l l o q u i a , o c c u l t a s
e a r u m n o x a s , a n i m i q u e s e n s a f r e
q u e n t e r d e t e x i t . C u m u n a m e x
i i s d e m a d a e m o n e obses sam v i d i s
s e t , e a m u t l a b e m o c c u l t a m con
fess ione e x p i a r e t a d m o n u i t . D e
n i q u e p o s t i n n u m e r a v i r t u t u m
d o c u m e n t a , p l u r i b u s c l a r a m i r a c u
l i s , d i v i n i t u s a d c a e l u m v o c a t a ,
dec imo s e x t o K a l e n d a s S e p t e m
b r i s a n n o s a l u t i s m i l l e s i m o t e r
c e n t e s i m o o c t a v o , a e t a t i s q u a d r a
g e s i m o , m i g r a v i t a d s p o n s u m .
E a m a n n o m i l l e s i m o o c t i n g e n t e
s i m o oc toges imo p r i m o , d i e i m
m a c u l a t a e D e i G e n i t r i c i s Con
c e p t i o n i s a c r o , L e o P a p a decimus-
t e r t i u s s a n c t a r u m v i r g i n u m n u
m e r o s o l e m n i r i t u a d s c r i p s i t .
R). A f f e r e n t u r r e g i .
In III. Nocturno.
L e c t i o s a n c t i E v a n g e l i i s e c u n
d u m M a t t h a e u m .
Lectio vii. Cap. 25.
In i l l o t e m p o r e : D i x i t J e sus -
d i s c i p u l i s s u i s p a r a b o l a m h a n c :
S i m i l e e s t r e g n u m c a e l o r u m decem
v i r g i n i b u s , q u a e a c c i p i e n t e s l a m
p a d e s s u a s e x i e r u n t o b v i a m s p o n s a
e t s p o n s a e . E t r e l i q u a .
H o m i l i a s a n c t i A u g u s t i n i
E p i s c o p i .
Serm. 93. de Scrip. cap. 2.
Ou a e s i n t decem v i r g i n e s , q u a
d r u m s i n t q u i n q u e p r u d e n t e s
e t q u i n q u e s t u l t a e , n o n fac i l e i n
d a g a r i p o t e s t . V e r u m t a m e n se
c u n d u m e a q u a e c o n t i n e t i p s a
l e c t i o q u a m c a r i t a t i v e s t r a e h o d i e
v o l u i r e c i t a r i , q u a n t u m m i h i D o
m i n u s i n t e l l e c t u m d o n a r e d i g n a
t u r , n o n m i h i v i d e t u r i s t a p a
r a b o l a v e l s i m i l i t u d o a d e a s so
l a s p e r t i n e r e , q u a e p r o p r i a e t ex
c e l l e n t i o r i s a n c t i t a t e v i r g i n e s i n
E c c l e s i a n o m i n a n t u r , q u a s e t i a m
u s i t a t i o r e v o c a b u l o s a n c t i m o n i a
l e s a p p e l l a r i c o n s u e v i m u s : s e d ,
n i s i f a l l o r , h a e c s i m i l i t u d o a d
" u n i v e r s a m E c c l e s i a m p e r t i n e t .
Q u a m v i s , e t s i i l l a s s o l a s i n t e l l i
g e r e m u s , q u a e s a n c t i m o n i a l e s vo
c a n t u r , n u m q u i d decem s u n t ?
A b s i t u t t a n t a v i r g i n u m m u l t i
t u d o a d t a n t u m v i r g i n u m n u m e
r u m r e v o c e t u r . F o r t e a u t e m d i c a t
a l i q u i s : q u i d s i m u l t a e s u n t n o
m i n e , e t t a m p a u c a e s i n t i n v e
r i t a t e u t v i x decem i n v e n i a n t u r ?
N o n i t a e s t . N a m s i so l a s decem
i n t e l l i g i v e l l e t b o n a s , n o n ib i
o s t e n d e r e t q u i n q u e f a t u a s . S i e n i m
m u l t a e s u n t v i r g i n e s q u a e v o c a n
t u r , q u a r e c o n t r a q u i n q u e o s t i a
d o m u s m a g n a e c i a u d u n t u r ?
R). H a e c e s t v i r g o .
Lectio viii.
In t e l l i g a m u s e r g o , c a r i s s i m i , a d
o m n e s n o s , i d e s t a d u n i v e r s a m
o m n i n o E c c l e s i a m , p e r t i n e r e i s t a m
p a r a b o l a m , n o n a d solos p r a e p o
s i t o s , n e c ad s o l a s p l ebes ; s ed
p r o r s u s a d o m n e s . Q u a r e e r g o
q u i n q u e e t q u i n q u e v i r g i n e s ? I s t a e
ix n . 9 3
q u i n q u e , e t q u i n q u e v i r g i n e s o -
o m n e s o m n i n o s u n t a n i m a e c h r i
s t i a n o r u m . S e d u t d i c a m u s v o b i s ,
q u o d Deo i n s p i r a n t e , s e n t i m u s
n o n q u a l e s c u m q u e a n i m a e , sed
t a l e s a n i m a e q u a e h a b e n t c a t h o
l i c a m f i d e m e t h a b e r e v i d e n t u r
b o n a o p e r a i n E c c l e s i a D e i , e t
t a m e n e x i p s i s q u i n q u e s u n t
p r u d e n t e s , e t q u i n q u e f a t u a e .
Q u a r e e r g o a p p e l l a t a e s u n t q u i n
q u e , e t q u a r e v i r g i n e s v i d e a m u s .
O m n i s a n i m a i n c o r p o r e ideo q u i -
n a r i o n u m e r o c e n s e t u r , q u i a q u i n
q u e s e n s i b u s u t i t u r . N i h i l e s t
e n i m q u o d s e n t i m u s e x c o r p o r e ,
n i s i i a n u a q u i n q u e p a r t i t a a u t
v i d e n d o , a u t a u d i e n d o , a u t a d o
r a n d o , a u t g u s t a n d o , a u t t a n g e n -
d o . Q u i e r g o s e a b s t i n e t a b i l l i
c i t o v i s u , a b i l l i c i t o a u d i t u , a b
i l l i c i t o o d o r a t u , a b i l l i c i t o g u s t u ,
a b i l l i c i t o t a c t u p r o p t e r i p s a m i n
t e g r i t a t e m n o m e n v i r g i n i s a c c i p i t .
R). M e d i a n o c t e .
Nona Lectio erit s. Agapiti Mart.; si vero transferri contingat, erit sequens
Lectio ix.
Se d s i b o n u m e s t a b s t i n e r e a b
i l l i c i t i s s e n t i e n d i m o t i b u s , e t
ideo u n a q u a e q u e a n i m a c h r i s t i a
n a v i r g i n i s n o m e n a c c i p i t , q u a r e
q u i n q u e a d m i t t u n t u r e t q u i n q u e
r e p e l l u n t u r ? E t v i r g i n e s s u n t , e t
r e p e l l u n t u r . P a r u m e s t q u i a v i r
g i n e s s u n t : e t l a m p a d e s h a b e n t .
V i r g i n e s p r o p t e r a b s t i n e n t i a m a b
i l l i c i t i s s ens ib u s ; l a m p a d e s h a b e n t
p r o p t e r o p e r a b o n a ; de q u i b u s
94 APPENDIX I I .
M I S S A .
Introitus Gal. 2.
Vivo a u t e m i a m n o n e g o : v i v i t
v e r o i n m e C h r i s t u s , q u i d i
l e x i t m e , e t t r a d i d i t s e m e t i p s u m
p r o m e .
Psal. 44. E r u c t a v i t cor m e u m
v e r b u m b o n u m : dico ego o p e r a
m e a r e g i .
Oratio,
f . G l o r i a P a t r i .
e u s , q u i S a n c t a m V i r g i n e m
t u a m C l a r a m c l a r i f i c a n s , i n
i p s i u s c o r p o r e P a s s i o n i s t u a e e t
T r i n i t a t i s m y s t e r i a mir i f ic i s s i
g n i s r e n o v a s t i : p r a e s t a q u a e s u
m u s , e i u s p r e c i b u s e t i m i t a t i o n e ,
s i c n o s t u a e P a s s i o n i s a m a r i t u
d i n e m r e c o r d a r i , u t T r i n i t a t i s
b e a t i t u d i n e p e r f r u i m e r e a m u r .
Q u i c u m P a t r e e t S p i r i t u S a n c t o
i n T r i n i t a t e v i v i s e t r e g n a s D e u s :
p e r o m n i a s a e c u l a s a e c u l o r u m .
Et fit commemor. Octavae Assumptionis B. M. V. et S. Aga-piti Martyris.
L e c t i o L i b r i S a p i e n t i a e .
Cant. 8~
Pone m e u t s i g n a c u l u m s u p e r
cor t u u m , u t s i g n a c u l u m s u
p e r b r a c h i u m t u u m : q u i a f o r t i s
e s t u t m o r s d i l e c t i o : d u r a s i c u t
i n f e r n u s a e m u l a t i o , l a m p a d e s e -
i u s , l a m p a d e s i g n i s , a t q u e f lam-
m a r u m . A q u a e m u l t a e n o n p o
t u e r u n t e x t i n g u e r e c h a r i t a t e m , ,
n e c f lumina o b r u e n t i l l a m : s i
d e d e r i t h o m o o m n e m s u b s t a n t i a m
d o m u s s u a e p r o d i l e c t i o n e , q u a s i
n i h i l d e s p i c i e t e a m .
Graduale
Gal. 6 . M i h i a u t e m a b s i t g l o
r i a r i , n i s i i n c r u c e D o m i n i n o s t r i
I e s u C h r i s t i : p e r q u e m m i h i m u n
d u s c ruc i f i xus e s t , e t ego m u n d o .
f . Phil. i . M i h i v i v e r e C h r i
s t u s e s t e t m o r i l u c r u m .
A l l e l u j a , A l l e l u j a .
f. Hebr. 13. I e s u s C h r i s t u s
h e r i e t h o d i e : i p s e e t i n s a e c u l a .
A l l e l u j a .
Post Septuagesimum omissis A l l e l u j a et versu sequenti dici'
tur.
o p e r i b u s D o m i n u s d i c i t : s i n t
l u m b i v e s t r i a c c i n c t i e t l u c e r n a e
a r d e n t e s . I n l u m b i s a c c i n c t i s v i r
g i n i t a s : i n l u c e r n i s a r d e n t i b u s ,
o p e r a b o n a . S i e r g o a b i l l i c i t i s
a b s t i n e n t i a b o n a e s t , u n d e v i r
g i n i t a s n o m e n a c c e p i t , e t o p e r a
b o n a l a u d a b i l i a s u n t , q u a e s i g n i
f i c a n t u r l a m p a d i b u s ; q u a r e q u i n
q u e a d m i t t u n t u r , e t q u i n q u e r e
p e l l u n t u r ? A d h u c q u a e r o : i n t e n
t u m m e fec i t E v a n g e l i u m s a n
c t u m . E t i a m - i p s a s v i r g i n e s e t
f e r e n t e s l a m p a d e s , a l i a s d i x i t
p r u d e n t e s , a l i a s s t u l t a s . U n d e i n
t u e m u r ? U n d e d i s c e r n i m u s ? D e o -
l eo . A l i q u i d m a g n u m s ign i f i ca t o -
l e u m , v a l d e m a g n u m . P u t a s n o e
c a r i t a s e s t ?
T e D e u m l a u d a m u s .
APPEN
Tractus. Psal. 72. Q u i d m i h i
e s t in cae lo ? e t a t e q u i d v o l u i
s u p e r t e r r a m ?
f . D e i e c i t c a r o m e a , e t cor
m e u m : D e u s c o r d i s m e i , e t p a r s
m e a D e u s i n a e t e r n u m .
f . M i h i a u t e m a d h a e r e r e D e o
b o n u m e s t , p o n e r e i n D o m i n o D e o
s p e m m e a m : u t a n n u n t i e m o m n e s
p r a e d i c a t i o n e s t u a s , i n p o r t i s f i
l i a e S i o n .
Tempore Paschali, omissis graduale cum versu et Tractu, dicitur:
A l l e l u j a , A l l e l u j a .
R). / . Reg. 2. E x u l t a v i t cor
m e u m i n D o m i n o , e t e x a l t a t u m
e s t c o r n u m e u m i n Deo m e o : d i
l a t a t u m e s t o s m e u m s u p e r i n i
micos meos : q u i a l a e t a t a s u m in
s a l u t a r i t u o . A l l e l u j a .
f. Col. 3. V i t a m e a abscon
d i t a e s t c u m C h r i s t o i n Deo .
A l l e l u j a .
S e q u e n t i a s a n c t i E v a n g e l i i se
c u n d u m M a t t h a e u m . Matth 25.
T U illo t e m p o r e : d i x i t I e s u s d i -
Lscipulis s u i s p a r a b o l a m h a n c :
S i m i l e e r i t r e g n u m c a e l o r u m d e
cem v i r g i n i b u s : q u a e a c c i p i e n t e s
l a m p a d e s s u a s e x i e r u n t o b v i a m
sponso , e t s p o n s a e . Q u i n q u e au
t e m e x e i s e r a n t f a t u a e , e t q u i n
q u e p r u d e n t e s : sed q u i n q u e fa
t u a e , a c c e p t i s l a m p a d i b u s , n o n
s u m p s e r u n t o l e u m s e c u m : p r u
d e n t e s v e r o a c c e p e r u n t o l e u m i n
v a s i s s u i s c u m l a m p a d i b u s . Mo
r a m a u t e m f a c i e n t e sponso , d o r -
[X n . 95*
m i t a v e r u n t o m n e s , e t d o r m i e r u n t .
M e d i a a u t e m n o c t e c l a m o r fac tus-
e s t : ecce s p o n s u m v e n i t , e x i t e
o b v i a m e i . T u n c s u r r e x e r u n t o -
m n e s v i r g i n e s i l l a e , e t o r n a v e
r u n t l a m p a d e s s u a s . F a t u a e a u
t e m s a p i e n t i b u s d i x e r u n t : D a t e -
nob i s d e oleo v e s t r o : q u i a l a m
p a d e s n o s t r a e e x t i n g u u n t u r . R e
s p o n d e r u n t p r u d e n t e s , d i c e n t e s :
N e f o r t e n o n suff ic ia t n o b i s , e t
v o b i s , i t e p o t i u s ad v e n d e n t e s ,
e t e m i t e v o b i s . D u m a u t e m i r e n t
e m e r e , v e n i t s p o n s u s : e t q u a e p a
r a t a e e r a n t , i n t r a v e r u n t c u m e o
a d n u p t i a s , e t c l a u s a e s t i a n u a .
N o v i s s i m e v e r o v e n i u n t e t r e l i
q u a e v i r g i n e s , d i c e n t e s : D o m i n e ,
D o m i n e , a p e r i n o b i s . A t i l l e r e
s p o n d e n s , a i t : A m e n dico v o b i s ,
nesc io v o s . V i g i l a t e i t a q u e , q u i a
n e s c i t i s d i e m , n e q u e h o r a m .
C r e d o .
Offertorium Ps. 83. C o n c u
p i s c i t , e t def ic i t a n i m a m e a in
a t r i a D o m i n i : cor m e u m e t c a r o
m e a e x u l t a v e r u n t i n D e u m v i
v u m . Secreta
Ad s i t nob is q u a e s u m u s , D o m i n e
I e s u C h r i s t e , S a n c t a e C l a r a e
p i a , h u m i l i s e t d e v o t a s u p p l i c a
t i o , i n c u i u s co rde p r a e r o g a t i v a
m i r a b i l i P a s s i o n i s t u a e m y s t e r i a
r e n o v a s t i , p r a e s t a u t v i r t u t e p r a e
s e n t i s o b l a t i o n i s , t u a e P a s s i o n i s
c i r c a nos beneficia i u g i t e r s e n t i a
m u s . Q u i v i v i s e t r e g n a s c u m
Deo P a t r e , i n u n i t a t e S p i r i t u s .
96 APPENDIX II .
S a n c t i D e u s : p e r o m n i a s a e c u l a
s a e c u l o r u m .
R). A m e n .
Praefatio de Octava Assum
ptionis.
Communio Ps. 2 0 . P r a e v e n i
s t i e a m , D o m i n e , i n b e n e d i c t i o
n i b u s d u l c e d i n i s : p o s u i s t i i n ca
p i t e e i u s c o r o n a m d e l a p i d e p r e
t i o s o . Postcommunio
Om n i p o t e n s s e m p i t e r n e D e u s ,
q u i , f r i g e s c e n t e m u n d o , ad
»<^~êi~<#>»-
E L O G I A
I N M A R T Y R O L O G I O R O M A N O I N S C R I B E N D A
Sextodecimo kalendas Maji.
R o m a e n a t a l i s s a n c t i B e n e d i c t i I o s e p h i L a b r e C o n f e s s o r i s , con
t e m p t u s u i e t e x t r e m a e v o l u n t a r i a e p a u p e r t a t i s l a u d e i n s i g n i s .
Decimo kalendas Iunii.
R o m a e n a t a l i s s a n c t i I o a n n i s B a p t i s t a e D e R o s s i Confe s so r i s , p a
t i e n t i a e t c h a r i t a t e i n e v a n g e l i z a n d i s p a u p e r i b u s i n s i g n i s .
Quintodecimo kalendas Septembris.
Post verba d e v o t i o n e v e n e r a n t u r addatur : E a m L e o d e c i m u s
t e r t i u s S u m m u s P o n t i f e x s a n c t a r u m V i r g i n u m a l b o s o l e m n i r i t u
a d s c r i p s i t . Undecimo kalendas Augusti.
TJlyss ipoue s a n c t i L a u r e n t i i a B r u n d u s i o Confessor i s O r d i n i s M i
n o r u m S a n c t i F r a n c i s c i C a p u c c i n o r u m M i n i s t r i G e n e r a l i s , d i v i n i
v e r b i p r a e d i c a t i o n e e t a r d u i s p r o De i g l o r i a g e s t i s p r a e c l a r i , a
L e o n e decimo t e r t i o S u m m o Pon t i f i ce S a n c t o r u m f a s t i s a d s c r i p t i ,
a s s i g n a t a e i u s f e s t i v i t a t e N o n i s I u l i i .
c o r d a n o s t r a i n f i a m m a n d a i n
c o r d e S a n c t a e C l a r a e P a s s i o n i s
t u a e m y s t e r i a r e n o v a s t i : concede
p r o p i t i u s ; u t e i u s p r e c i b u s e t
m e r i t i s d i g n o s f r u c t u s p o e n i t e n
t i a e f a c i a m u s . Q u i v i v i s e t r e
g n a s c u m Deo P a t r e i n u n i t a t e
S p i r i t u s S a n c t i D e u s : p e r o m n i a
s a e c u l a s a e c u l o r u m .
R). A m e n .
9 7
LITTERAE quibus R. Pontifex innuit Episcoporum esse incitatos Hi-bernorum animos temperare, nt ea quae iure petunt, abstinentes ab omni vi et a clandestinis Societatibus, iuste consequi valeant.
D I L E C T O FILIO NOSTRO S . R . E . P R E S B Y T E R O C A R D I N A L I MAC CABE
ARCHIEPISCOPO D V B L I N E N S I
ET V E N E R A B I L I B V S F R A T R I B V S H I B E R N I A E EPISCOPIS
L E O P P . X I I I .
DILECTE FILI NOSTER
V E N E R A B I L E S F R A T R E S
Salutem et Apostolicam Benedictionem.
B e n e v o l e n t i a e c a r i t a s , q u a H i b e r n o s c o m p l e c t i m u r , e t c u i u s a u
g e r e v i m h a e c i p s a t e m p o r u m di f f icu l tas v i d e t u r , N o s a d d u c i t , u t
r e r u m v e s t r a r u m c u r s u m s i n g u l a r i c u r a p a t e r n o q u e a n i m o s e q u a
m u r . — E x q u a t a m e n c o g i t a t i o n e p l u s s o l l i c i t u d i n i s , q u a m s o l a t i i
c a p i m u s , quod n o n d u m a p u d vos r e m p u b l i c a m v i d e r e l i c e a t eo , q u o
v e l l e m u s , s t a t u p a c a t a m a t q u e f l o r e n t e m . N a m e x u n a p a r t e , g r a v i a
p r e m u n t a d h u c i n c o m m o d a : e x a l t e r a , a n c e p s a n i m o r u m m o t u s a d
t u r b u l e n t a cons i l i a c o m p l u r e s t e m e r e r a p i t : n e c d e f u e r e , q u i a t r o c i
s e h o m i n u m caede p o l l u e r e n t , q u a s i f ier i p o s s i t u t spe s f e l i c i t a t i s
p u b l i c a e i i i dedecore f l a g i t i o q u e r e p e r i a t u r .
H a r u m r e r u m c a u s s a , V o s , D i l e c t e F i l i N o s t e r , V e n e r a b i l e s F r a
t r e s , n o n m i n o r e q u a m N o s s o l l i c i t u d i n e affectos e t a n t e a c o g n o v e -
r a m u s , e t n u p e r e t i a m p e r s p e x i m u s e x i i s , q u a e a V o b i s i n p o s t r e m o
c o n v e n t u D u b l i n e n s i d e c r e t a s u n t . C o m m u n i s e n i m s a l u t i s t r e p i d i
p r o b e d o c u i s t i s , q u i d q u e m q u e i n t a m a c r i m o m e n t o , i n m e d i o q u e
c e r t a m i n e v i t a r e o p o r t e a t . — I n q u o s a n e e t c o n v e n i e n t e r m u n e r i
ep i scopa l i e t e r e p u b l i c a f e c i s t i s . H o m i n e s e n i m t u n c m a x i m e a n
t i s t i t u m s u o r u m i n d i g e n t cons i l i o , c u m , v e h e m e n t i o r e a l i q u a c u p i
d i t a t e a c t i , e m o l u m e n t a r e r u m f a l l a c i b u s i u d i c i i s v i d e n t : a c s i q u a n d o
a d r e l i n q u e n d a m h o n e s t a t e m \ e l u t i m p e t u q u o d a m f e r u n t u r , E p i
s c o p o r u m e s t , i n c i t a t o s m u l t i t u d i n i s a n i m o s t e m p e r a r e , e t a d i u s t i -
Art«, Tom.- XV. fase. CL XXI. *
98 LITERAE
(1) Lib. D'e vera Religione n, 9
(2) S. Aug:, tract, XLI in Ioan. n. 10.
(8) I Petr . IV, 15.
t i a r a n e c e s s a r i a m q u e i n o m n i b u s r e b u s m o d e r a t i o n e m t e m p e s t i v i s
h o r t a t i o n i b u s r e v o c a r e . I l l u d v e r o o p t i m a o p p o r t u n i t a t e c o m m e m o
r a t a m a V o b i s e s t d i v i n u m p r a e c e p t u m , q u a e r i primum o p o r t e r e regnum Dei et iustitiam eius: q u o i u b e n t u r c h r i s t i a n i i n o m n i v i t ae -
a c t i o n e a t q u e a d e o i n c iv ic i s e t i a m r e b u s s a l u t e m s u a m s e m p i t e r n a m
r e s p i c e r e , e t p r a e r e l i g i o n e officii m o r t a l i a o m n i a m i n o r i s d u c e r e .
H a e c q u i d e m p r a e s c r i p t a s e r v a n t e s , f a s e s t H i b e r n o s f o r t u n a e s u a e
a f f l i c tae l e v a t i o n e m q u a e r e r e : f a s e s t e t p r o i u r e suo c o n t e n d e r e :
n e q u e e n i m e x i s t i m a n d u m , q u o d s i n g u l i s g e n t i b u s l i c e t , H i b e r n i a e
non l i c e r e . — V e r u m t a m e n h o n e s t a t e d i r i g e n d a u t i l i t a s e s t , a c s e r i o
c o n s i d e r a n d u m , c a u s s a m q u a m t u m v i s i u s t a m t u r p e esse t u e r i n o n
i u s t e . A b e s t v e r o i u s t i t i a c u m a b o m n i v i , t u m m a x i m e a soc ie t a
t i b u s c l a n d e s t i n i s , q u a e p e r spec i em v i n d i c a n d i i u r i s i l l u c f e r m e e v a
d u n t , u t r e r u m p u b l i c a r u m p e r m o v e a n t s t a t u m . I l l a e q u i d e m q u a n t a
a n i m i p r o v i s i o n e h o n e s t o c u i q u e v i r o f u g i e n d a e s i n t , s i c u t n o n s e m e i
D e c e s s o r e s N o s t r i , N o s q u e i p s i , i t a V o s i n c o n v e n t u D u b l i n e n s i o p
p o r t u n e m o n u i s t i s . N i h i l o m i n u s , h i s m a n e n t i b u s p e r i c u l i s , e r i t v i '
g i l a n t i a e v e s t r a e i d e m s a e p e p r a e c i p e r e , H i b e r n o s u n i v e r s o s p e r s a n
c t i t a t e m c a t h o l i c i n o m i n i s , p e r q u e i p s a m p a t r i a e c a r i t a t e m h o r t a n d o ,
n i h i l u t s ib i c o m m u n e esse v e l i n t c u m h u i u s g e n e r i s s o c i e t a t i b u s *
q u a e e t a d e a , q u a e p o p u l u s i u r e p e t i t , n i h i l p r o d e s s e p o s s u n t , e t
n i m i s s a e p e a d d e l i n q u e n d u m i m p e l l u n t quos i l l e c e b r i s s u i s inceri
( i e r u n t . C u m H i b e r n i h o m i n e s g e s t i a n t , n e q u e i d i m m e r i t o , catholicos a p p e l l a r i , q u o d e s t , u t i A u g u s t i n u s i n t e r p r e t a t u r , integ "ita-t is custodes et recta sectantes (1), i m p l e a n t m e n s u r a m n o m i n i s , e t
i n i p s a r e r u m s u a r u m defens ione s t u d e a n t esse q u o d d i c u n t u r M &
m i n e r i n t primam esse libertatem carere criminibus (2) , s e q u e m o m n i v i t a s ic g e r a n t , u t s t a t u t a s l e g i b u s p o e n a s n e m o i p s o r u m l u a t
ut homicida, aut fur, aut maledicus, aut alienorum appetitur (3) -P a r s e s t a u t e m , v e s t r a s i n p o p u l o r e g e n d o e p i s c o p a l e s c u r a s C l e r i
t o t i u s a d i u v a r i v i r t u t e , l a b o r e , i n d u s t r i a . — Q u a m a d r e m q u a d ^
s a c e r d o t i b u s p r a e s e r t i m i u n i o r i b u s c o n s t i t u e n d a c e n s u i s t i s , r e c t a * t
c o n v e n i e n t i a t e m p o r i b u s i u d i c a m u s . E t e n i m s a c e r d o t e s , s i u n q u a m
a l i a s , c e r t e i n i s t i s p r o c e l l i s p o p u l a r i b u s s o l e r t e s e t ope rosos c o n
s e r v a n d i o r d i n i s a d i u t o r e s esse necesse e s t . E t q u i a u t o p t i m a qu i sque*
o p i n i o n e f l o r e t , i t a i n a l i o r u m a n i m o s m a x i m e p o t e s t , e n i t i d e b e n t
u t a p p r o b a t i o n e m h o m i n u m m o v e a n t g r a v i t a t e , c o n s t a n t i a , m d e -
r a t i o n e f a c t o r u m a t q u e d i c t a r u m : n e c v e r o a g e r e q u i d q u a m , q u o d
LITERAE 99
L E O P P . X I I I .
(1) S e s s . X X I I I . Da Beform.ca.Tp. 18.
a p r u d e n t i a a u t a s t u d i o p l a c a n d o r u m a n i m o r u m a l i e n u m v i d e a t u r .
F a c i l e a u t e m i n t e l l i g i t u r , t a l e m fore C l e r u m , q u a l e m t e m p o r u m r a t i o
p o s t u l a t , s i s a p i e n t i d i s c i p l i n a o p t i m i s q u e p r a e c e p t i s f u e r i t m a t u r e
i n s t i t u t u s . N a m , u t P a t r e s T r i d e n t i n i m o n u e r u n t , adolescentium
aetas, nisi a teneris annis ad pietatem et religionem informetur numquam perfecte ac sine maximo ac singulari propemodum Dei omnipotentis auxilio in disciplina ecclesiastica perseverat (1 ) .
H a c v i a e t r a t i o n e f u t u r u m a r b i t r a m u r , u t H i b e r n i a p r o s p e r a m
r e r u m c o n d i t i o n e m , q u a m e x p e t i t , n e m i n e v i o l a n d o , c o n s e q u a t u r .
E t e n i m , s i c u t a l i a s V o b i s s i g n i f i c a v i m u s , H i b e r n i s a e q u a p o s t u l a n
t i b u s s a t i s f a c t u r o s , q u i r e r u m p u b l i c a r u m a d m i n i s t r a t i o n i p r a e s u n t ,
c o n f i d i m u s . Q u o d n o n s o l u m v e r i t a s s u a d e t , s ed s p e c t a t a e t i a m i p s o
r u m p r u d e n t i a c i v i l i s , c u m d u b i t a r i n o n p o s s i t H i b e r n i a e i n c o l u
m i t a t e m c u m t r a n q u i l l i t a t e t o t i u s i m p e r i i esse c o n i u n c t a m . — N o s
i n t e r i m b a c spe a d d u c t i m i n i m e i n t e r m i t t e m u s H i b e r n a m g e n t e m
c o n s i l i o r u m N o s t r o r u m a u c t o r i t a t e i u v a r e , e t i n c e n s a s s t u d i o e t ca
r i t a t e p r e c e s a d D e u m f u n d e r e , u t p o p u l u m t o t i a m v i r t u t u m n o -
b i l i t a t u m l a u d e p r o p i t i u s r e s p i c i a t , c o m p o s i t i s q u e f l u c t i b u s , o p t a t a
t a n d e m p a c e e t p r o s p e r i t a t e n u m e r e t u r . H o r u m a u t e m c a e l e s t i u m
m u n e r u m a u s p i c e m e t p r a e c i p u a e b e n e v o l e n t i a e N o s t r a e t e s t e m V o b i s ,
D i l e c t e F i l i N o s t e r , V e n e r a b i l e s F r a t r e s , C l e r o a c p o p u l o u n i v e r s o
A p o s t o l i c a m B e n e d i c t i o n e m p e r a m a n t e r i n D o m i n o i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d S . P e t r u m d ie 1 A u g u s t i A n . MDCCCLXXXII.
P o n t i f i c a t u s N o s t r i a n n o q u i n t o .
100
ELECTIONIS
Die 17 Decembris 1881.
COMPENDIUM FACTI. Capitulum Ecclesiae Cathedralis V . in propria aula rite collectum ad electionem officialium devenit. Accidit tamen ut Canonicus Lazarus, qui in Secretarii electione, per septem scrutinia, suffragiorum paritatem cum altero canonico obtinuerat, sibi ipsi suffragium dare visus sit ad pluralitatem votorum sibi comparandam, dum in praecedentibus scrutiniis suum votum alii dederat. Quum maiori Capituli parti ratio haec agendi videretur iuri communi contraria, novum indictum fuit scrutinium ; in quo tamen ex undecim Canonicis vota novem sibi favorabilia obtinuit Lazarus ; qui etiam hac vice votum proprium sibi dedisse videtur. Quapropter arbitratum fuit expetendum fuisse a sede Apostolica, an electio Canonici Lazari, sic peracta, valida dici posset.
Ilisceptatio Synoptiea
NULLA VIDETUR ELECTIO LAZARI : quia eidem nedum commune ius, sed etiam Capituli Constitutiones et leges synodales refragantur. Sane Ius Pontificium in Cap. Didicimus caus. 24 q. 1 Cap. In scripturis caus. 9 q. I, Cap. Cum ad nostram. De instit. districte prohibet quominus is, cui beneficiorum vel dignitatum collatio competit, seipsum instituere valeat. Quia, ut ait Barbosa De Offic, et Potest. Epi-scop. Alleg. 72 num. 86 < cum debeat esse differentia inter dantem et recipientem. . . . ita etiam debet esse differentia
EX S. CONGREGATIONE CONCILII
ELECTIONIS 101
inter eligentem et electum». Cui adhaeret ReifFenst. Lib. 3 decr. Tit. 8 §. 4 de Iure Praesent. Idque optimo iure decretum fuisse patet. Praesentatio enim vel electio sui ipsius sapit vitium amhitionis, quam in sacris muneribus obeundis prorsus exulare debere ss. Canones districte praecipiunt. Quam quidem iuris Pontificii dispositionem in iure Caesareo fundamentum habere manifestum apparet ex pluribus legibus 1 praetor, ff. de tutor: et curat, datis, I. fístulas §. 1 ff. de contr. empt. et praesertim ex I. 1. ff. de auctorit. et consensu tutor. in qua habetur - ibi - « in rem suam auctorem tutorem fieri non posse ». Quae cum ita sint, nemini mirum esse debere si s. C. C. exposita principia secuta iugiter fuerit, quoties ipsius decisioni huiusmodi controversiae propositae fuerunt, ceu pluribus aliis omissis, eruitur in Iadrien. Iuris suffragandi diei 19 Maii 1877. Sane proposito tunc dubio: An in comitiis Capitularibus ius suffragandi habeat Canonicus, qui ab Archiepiscopo proponitur ad officium iudicis et Examinatoris synodalis in casu; s. C. C. respondit: negative. (1)
Hisce in iure praestitutis, cum in facto consistere videatur, quod Canonicus Lazzarus in comitiis capitularibus, in quibus de novi secretarii electione agebatur, suffragium sibi ipsi dederit, sponte sua fluit huiusmodi electionem irritam ac 'nullam declarari oportere. Neque obiici potest argumentum desumptum ex cap. Cum in iure de elect. quo statuitur, Canonicum, citra amhitionis vitium, in sui electionem consentire posse ac aliorum numerum augere, eorum votis accedendo. Huiusmodi enim offensioni occurrit ur animadvertendo, citati capitis dispositionem tunc tantum utiliter invocari posse, cum electio per vota publica, seu per compromissum, non vero quoties, ceu in themate, per scrutinium fiat, et hanc esse doctrinam s. Rotae cor. Clem. XIII loc. cit. num. 9 et seq. Praeterea nulla dici debet electio taliter facta ; quia huiusmodi methodus eligendi adversatur legi synodali et statutis Capituli. Quibus adiungitur, quod in actu scrutinii aliquo e schedae delatae fuerint vicinioribus canonicis ut legerent, et
(1 0,n a e «t i o li!if;<: relata fuit Vol. X pag, 273.
102 ELECTIONIS
secretum voti defuit. Ex quibus ergo constat nullam esse re-nuntiandam electionem hanc.
VALIDA VIDETUR ELECTIO LAZARI. Canonicus Lazarus ait, suam electionem fuisse consonam constitutionibus capitularibus, a quibus praecipitur electiones officialium fieri debere per vota secreta : quod adamussim factum est per schedulas. Ex undecim vero canonicis votum ferentibus novem eius favore suffragium tulerunt : ex quo facto resoluta mansit eius electio. Quoad votum sibi collatum animadvertit primo id gratis asseri, et ideo etiam gratis negari posse : sed dato et non concesso quod- votum sibi dederit, electio tamen per id infici nequit, utpote non contraria iuris canonici dispositionibus, et variis s. C. C. resolutionibus. Hinc in medium proferens textum in cap. Cum in iure de elect. evincere sategit, capitularem qui se videt ab aliis nominari, citra amhitionis vitium in sui electionem consentire posse, aliorum votis accedendo. Ait enim Gonzalez ad dictum caput sub num. 3. « Nam ut electio celebretur, tantum desideratur ut maior » pars eligentium concurrat, cap. coram hoc tit. nec desi-» deratur, ut maior pars eligendum eligat, sed ut in eo ad-» sit maior pars : sed si ipse electus consentiat, maior pars » in eius electione concurrit et reperitur. . . . »
Insuper ad rem De Luca de Canonicis disc. 26 n. 3 et seqq. « Licet receptum sit. . . . ut dictae decretalis disposi-» tio procedat, nedum in praelaturis, sed etiam in inferiori-» bus beneficiis ; attamen id procedit quando agitur de actu » qui exigat ad eius perfectionem auctoritatem Superioris, » ut est in casu electionis, quae indiget confirmatione. Vel » ubi agitur de praesentatione, seu nominatione ad benefi-» cium, unde necessaria sit, institutio, seu provisio superio-» ris. Secus autem in hac subiecta materia, in qua non agi-» tur nec de vera electione, nec de praesentatione, seu no-» minatione, exigente post se alium actum ad sui perfectionem; » sed agitur de simplici deputatione, sonante in mandatum, » quod Episcopus vel Praelatus vel eius loco Capitulum Vi-» cario dare dicitur: quod mandatum ad sui essentiam non
ELECTIONIS 103
fi) Recole Vol. X I I I . pag. 390. u t i
relata fuit a l ia quaestio de Vicari i Ca
pitularis electione, liuic affinis. In i l l a
et iam agitur de Canonico qui sibi votum
dedit, ut eligeretur Vicarius Capitularis.
«Confer etiam quidquid per nos adnota-
tum fuit pag. 397. Noluit i l lo in casu
S. C. C. pandere suam sententiam; sed,
uti ibi adnotavimus, videtur ex DD.
sententia, valide e l ig i posse in Vicarium
Oapitularem, Canonicum, qui votum sibi
dedit. Nam in Cap. quia propter prae
scribitur electionis forma, Praelatorum
propria; quorum interitu Ecclesia pa
store viduatur. In electione autem V.
Capitularis, et officialium Capitularium
vera electio non fit, sed agitur de s im
plici deputatione, quae etiam oretenus
dari posset.
Hinc dic^ cosse videtur quod electio
canonici Lazzari in themate ut i valida
renancianda foret, et iamsi liquidum es
set, quod non apparet, i l lum sibi pro
prium votum dedisse in ult ima votatione.
Eoquod videns se e l ig i ac nominari per
a l ios , vo lu i t , citra vit ium ambit ionis ,
consentire suae electioni, pluries a sociis
peractae, sed perperam ob votorum pari
tatem cum alio candidato. Nam id per
agendo, in eo adfuit maior votorum pars,
quod iuxta DD. sat i s est in huiusmodi
electionibus, in quibus haud requiritur,
ad earumdem perfectionem, auctoritas
Superioris. Secus autem, nobis videtur,
dicendum foret quatenus in prima vota
tione secreta Lazzarus votum sibi dedis
set ; quia ignorando an al i i canonici in
eum concurrerent, videretur potius seip
sum ambitiöse e l i gere , quam aliorum
electioni consentire.
» exigit scripturam, sed etiam oretenus dari potest. » Animadversum etiam fuit, ex Cap. cum in iure de elect. decerni validam electionem illius qui, obtenta suffragiorum medietate, electioni de se factae, voto suo consentit: et ideo eo magis electio Lazari valida dicenda erit, cum ex undecim canonicis, novem eius favore votum dederint.
Hisce praemissis sequens propositum fuit enodandum
Dubium.
An Canonici Lazzari in Secretarium oapitularem electio sustineatur in casu.
RESOLUTIO. Sacra O. O. re perpensa, sub die 17 Decembris 1881 censuit respondere :
Affirmative et amplius. (1)
104 DISTRIBUTIONUM
DISTRIBUTIONUM (1)
Die 28 Ianuarii 1882.
COMPENDIUM FACTI. Praepositus parochus Cathedralis P. r e tulit s. C C . sese privatum fuisse distributionibus respondentibus aliquot diebus, quibus a choro abfuit causa peragendi statum animarum, et suas cognoscendi oves. Retulit etiam eisdem distributionibus privatum fuisse variis diebus festis, quibus solet explanare evangelium christifidelibus. Dum enim ad hanc evangelii explanationem se praeparat, eam conficit, et post eamdem aliquantisper quiescit, Missa conventualis, atque horae Sexta et Nona in choro explentur. Aegre ferens, ut hisce omnibus privari debeat distributionibus, tempore quo animarum bono incumbit, decisionem a s . C. Concilii expetivit, ut tuta conscientia pernosceret an lucrari possit eas distributiones , aut eisdem privari oporteat. Quam decisionem expoposcit etiam quoad suos coadiutores titulares (qui choro adesse debent ceu cappellani chorales,') pro tempore quo parochum aut aegrotantem aut impeditum coadiuvant in conficiendo statu animarum, aut in evangelii explanatione, Capitulum quoad hanc petitionem rogatum, votum emisit contrarium tum parocho, tum coadiutoribus.
Disceptatio tsyimo|itiea.
QUAE PAROCHO FAVENT. Parochum vel verbi divini praedicandi, vel animarum statum conficiendi causa, vel ex quacumque ratione ad animarum sibi concreditarum bonum vergente, a choro absentem, fictione iuris tamquam in choro praesentem haberi, ideoque distributiones quotidianas lucrari posse, id tantae evidentiae luce clarescere videtur, ut vel momento temporis dubitari nequeat. Hoc sane luculenter scatet praeprimis ex Conc. Tridentini Sess. 22 Cap. 3 — ibi —
(1) Recole Vol. VIII . pag. 135 et Vol. X I I I . pag. 102.
DISTRIBUTIONUM 105
« Quod si alicui ex praedictis dignitatibus.... cura anima-> rum immineat.... tunc pro tempore, quo in curata ecclesia » resederit ac ministraverit, tamquam praesens sit ac divinis > intersit, in ecclesiis cathedralibus, ac collegiatis habeatur». Mox allegatae Conc. Trid. dispositioni concinit Benedictus XIV. Instit. Eccles. 107 §. 56 - ibi « Qui habet curam animarum » in ea ecclesia in qua est canonicus, si toto eo tempore oc-» cupatur actu in exercitio eorum, quae spectant curam ani-» marum , distributiones quotidianas obtinet ».
Quibus iuris sanctionibus consonae sunt innumerae resolutiones s. C. O. et praecipue Mediolanen. 9 Februarii 1809 in qua legitur: « Oratorem habentem onus curae animarum » adnexum, si tempore, quo divina officia celebrantur, audit > Confessiones, vel alia ad ipsam curam spectantia eocer-» ceat, lucrari debere distributiones quotidianas, etiamsi di* » vinis non intersit » Tortonen. 19 Sept. 1643 eco lib. XVII Decret, et Montis Regalis 8 Iunii 1726 et 6 Dec. 1732 et alibi passim. Ne autem dici queat Parochum abuti posse, providit S. C. Ep. et Reg. in F er entina Distribution, die 1 Mart. 1861 aiens: « Utque hoc beneficio nemo abutatur, » sacra Congregatio, onerata hac in re conscientia Paro-» chi, prout nuperrime cavit... ».
Re quidem vera si Canonicus Poenitentiarius, et Theologus veliiti praesentes in choro retinentur cum suorum munerum adimplemento incumbunt Naldus V. distributiones n. 5. Bonae, de distribut. T. 2. p. 2. §. 5. n. 4: imo si Theologus qua die legit illius diei distributiones percipere valet, multo magis Canonicus ad curam animarum exercendam deputatus, uti praesens in choro pro distributionibus lu-crandis censendus esse videtur ea die, qua vel concionem ad populum habet, vel sacramenta administrat, vel alia munera parochi propria exercet.
Sed maiora urgent : nedum Canonicus poenitentiarius dum confessiones audit, nedum Canonicus Theologus, ea die qua legit, praesentes iii choro habentur, et distributiones lucrentur, sed etiam Vicarium Capitularem absentem a choro
106 DISTRIBUTIONUM
non pro servitio Ecclesiae praestando, sed pro iustitia administranda ceu praesentem in choro ad effectum lucrandi distributiones reputandum esse tradit. Scarfant. Lib. 11. Tit. 10 n. 19. Corrad. lib. 5. cap. 6. Quae cum ita sint tuto concludi posse videtur Parochum causa praedicationis a choro absentem, quotidianas distributiones percipere posse.
Nec satis : huiusmodi enim distributiones eidem tribuendae esse videntur, etiam eo temporis spatio, quo pro statu animarum suae curae commissarum conficiendo a choro abesse tenetur. Sane in sacrosancto Concil. Trident. Sess. 23 de Re f or. legitur. « Cum praecepto divino mandatum sit om-» nibus, quibus Animarum cura commissa est, ove,s suas agno-» scere, pro his sacrificium offerre, Verbique divini predica-» tione, Sacramentorum administratione, et bonorum omnium » operum exemplo pascere, aliarumque miserabilium perso-» narum curam paternam gerere, et in cetera munia pasto-» ralia incumbere etc. ». Porro huic dispositioni inhaerens Parochus evincere conatur, seipsum tamquam in choro praesentem haberi oportere, cum paroeciam suam perlustrai, ut animarum statum conficiat, ex eo quod huiusmodi actus est curae animarum quammaxime inhaerens et ad spirituale suorum parochianorum bonum conducit. Cum itaque luce meridiana pateat, quod Verbum Dei populo praedicare et statum animarum conficere sit onus curae animarum adnexum, hinc Parochus concludit, se quotidianas distributiones, tempore suae absentiae, amittere non posse.
Verumtamen nedum ius commune, nedum constantissima S. C. C. praxis, sed etiam ipsa consuetudo, quae iam inde a pluribus annis in dioecesi inolevit, precibus a Parocho porrectis favere et patrocinan videtur.
Hanc autem consuetudinem in pleno firmitatis robore ma-nutenendam esse nemo inficias ibit ; ea siquidem neque irrationabilis esse, neque ecclesiasticae disciplinae nervum disr u m p e t , neque occasionem peccandi praebere vel contra bonos mores haud inducta esse videtur. Quin imo rectae rationi ac iuris ecclesiastici dispositionibus quammaxime conforme est,
DISTRIBUTIONUM 107
tamquam in choro praesens habeatur et distributiones quotidianas consequatur Canonicus Parochus, qui vel praedicando, vel statum animarum conficiendo, vel aliquod aliud munus officio parochiali adnexum obeundo in bonum et salutem Christifidelium sese exercet.
Quae vero favore Parochi usquedum disputata sunt ad Capellanos chorales , tum cum in exercitio curae animarum Parochum coadiuvant extendi posse videntur, iuxta notam iuris regulam : Ubi eadem est ratio, ibi eadem legis dispositio esse debet. Nec aliter reapse definivit S. C. C. in Adrien. Distributionum et Emolumentorum diei 19 Maii 1877, in qua disputabatur, an disputationes quotidianae et emolumenta funerum Vicariis curatis tribuendae forent a Choro, vel ab aliis functionibus religiosis, absentibus, ex eo quod sive sacramentales confessiones excipiebant, sive sacram Catechesim populo tradebant. Sane proposito tunc dubio : An et quomodo annuendum sit precibus Vicariorum Curatorum in casu : responsum prodiit : Vicarios Curatos lucrari debere distributiones, de quibus in precibus pro diebus et horis onerata etc. amissis distributionibus inter praesentes, quae ex voluntate testatoris vel dantis nonnisi realiter interessentibus tribuuntur, et amplius.
QUAE PAROCHO ADVERSANTUR. Verum ex parte Capituli considerandum venit, nullum ius Parocho, tempore suae a Choro absentiae, causa praedicationis statumque animarum conficiendi, competere circa distributiones quotidianas; quandoquidem vulgatum in iure est, distributiones quotidianas deberi tantum his, $ui vere divinis officiis intersunt, non vero his, qui flete, aut iuris interpretatione resident. C. De cetero de Cler. non resi d. Hac de re ceïeberrimum est Bonifacii VIII decretum in Cap. unie, de Cleric. non resid. in 6° - ibi - « Statuimus, ut distributiones ipsae quotidia-» nae in quibuscumque rebus consistant, Canonicis ac aliis » Beneficiatis Ecclesiarum ipsarum, qui eisdem adfuerint, > tribuantur ». Hoc autem Bonifacii VIII decretum tamquam certam atque indeclinabilem regulam esse sequendum in dis-
108 DISTRIBUTIONUM
tributionum perceptione, non obstantibus quibuscumque statutis et contrariis consuetudinibus, decrevit Concilium Tri dentinum Sess. 24 Cap. 15 de Re f or. ita statuens: « Dis-» tributiones vero, qui statutis horis interfuerint recipiant, » reliqui quavis collusione aut remissione exclusa his careant». Inde sequitur, quod ad ipsas lucrandas non solum requiritur praesentia, sed etiam interesséntia corporalis in Choro. Rota part. 5 tom. 1 decis. 22 num. 14, Annot. ad decis.- 576 num. 112 et seq. et num. 129 et seq., part. 4 tom. 3, et decis. 449 num. 7 part. 14.
Nam iuxta_unanimem DD. sententiam et S. C. C. praxim habetur, quod distributiones debentur Clericis ratione servitii, non autem respectu tituli, nec dantur tamquam Canonico, sed tamquam inservienti divinis Officiis, ita statuit Benedictus XIV Instit. 107 num. 58, Piton, discept. Eccl. 1 num. 36, Rota dec. 689 num. 7 part. recen. Et Parochus ab hac iuris dispositione se eximere non potest causa praedicationis et statum animarum conficiendi ; quia etiam adstante legitima causa, ipse nunquam quotidianas distributiones percipere posse videtur. Cum notum sit illas causas a iure praescriptas, quae a residentia excusant, ad has distributiones lucrandas non sufficere. Insuper iustae absentiae causae ad percipiendas distributiones a iure determinatae fuere in Cap. de Cler. non resid. sequentibus verbis : « exceptis » illis, quos infirmitas, seu iusta et rationabilis corporis ne-» cessitas, aut evidens Ecclesiae utilitas excusaret »: et istae tantum confirmatae fuerunt a Concilio Tridentino. Ast causae a Parocho adductae adnumerari nequeunt inter causas a iure praescriptas : ergo eidem favere non valent. Consuetudo autem ad quam recurrit Parochus nihil prodest ; quia Tridentinum renovando legem editam a Bonifacio VIII in cap. Consuetudinem, reprobat tamquam irrationabiles consuetudines percipiendi distributiones tempore absentiae a choro. Non dari consuetudinem contra Tridentini sanctiones propter decretum irritans adiectum a Pio IV per Bullam In principis Apostolorum docent passim S. C. C. et Doctores, i n t e
DISTRIBUTIONUM 109
quos praecipue Fagnanus in cap. Licet de Praebendis n. 77. Pignatell. tom. 9. consul. 125 n. 2.
Posito autem quod Parochus ceu praesens in choro censendus haud sit, ad effectum lucrandi distributiones, etiamsi praedicationi et aliis parochialibus muneribus satisfaciendis incumbat ; a fortiori idipsum tenendum esse videtur relate ad Capellanos chorales quibus non primario, sed in Parochi auxilium animarum cura concredita est.
Hisce praeiactis, suppositum fuit enodandum sequens
I) ubi um
An Parochus eiusque operatores habendi sint tamquam praesentes in choro, ad effectum lucrandi distributiones quotidianas, pro tempore antecedenti et subsequenti conciones, et pro tempore quo conficitur status animarum in casu.
RESOLUTIO. Sacra Congreg. C. re disceptata, sub die 28 Ianuarii 1882 rata est respondere :
Affirmative, quatenus officium parochi Praepositurae, et cooperatoris onus cappellanus choralibus inhaereat, onerata eorum conscientia.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I Personis capitularibus, quibus imminet cura animarum, quotidianas conferri debere distributiones, si divinorum tempore parochialia munia exerceant.
II Idque ex Tridentino ipso scatere Sess. 22 cap. 3 « quod si alicui ex praedictis Dignitatibus... cura animarum immineat... tunc pro tempore quo in curata Ecclesia resede-, rit ac ministraverit, tamquam praesens sit, ac divinis intersit in Ecclesiis cathedralibus, aut collegiatis habeatur. >
III Cui inhaerendo sanctioni S. C. C. pluries declarasse, canonico habenti curam animarum, etiamsi divinis non intersit, deberi quotidianas distributiones, si tempore quo divina officia celebrantur, audit confessiones vel alia ad ipsam curam spectantia exerceat
1 1 0 DISTRIBUTIONUM
IV Qua de re haud mirum videri si veluti praesens in choro habeatur parochus, cum statum animarum perficit, aut Evangelium explanat ; nam ex praecepto divino debet ille oves suas agnoscere, pro his sacrificium offerre, verbique divini praedicatione et bonorum omnium operum exemplo pascere.
V Eadem dici posse de coadiutoribus Parochi nullum esse dubium : ipsi enim parochi absentis, aut morbo impediti v i ces implent ; et ideo ubi eadem est ratio ibi eadem legis dispositio esse debet. »
VI Hinc in themate quatenus officium parochi Praeposi-turae et onus cooperatoris capel laniis choralibus vere incumbat, Parochus eiusque cooperatores habentur uti praesentes ad hoc ut omnes (1) lucrentur distributiones quando animarum statum conficiunt, et pro tempore antecedenti et consequenti conciones populo habendas.
VII Cum autem determinari non possit, quoties gerentes animarum curam, lucrari valeant distributiones, licet absentes a choro, ceu qui legitima excitantur causa, ideo S. O. C. adiicere solet - onerata eorum conscientia - ut innuat, eosdem hoc privilegio uti posse pro diebus et horis, in quibus animarum bonum pastores aliunde districte vocat.
(1) Qui fictione iuris habentur ut i
praesentes in choro, quamvis abfuerint
ob legi t imam causam, aut quia iubila
tionis indulto donati, omnes cuiuscumque
sint generis lucrantur distributiones, i i s
exceptis, pro quibus obstat testatoris aut
dantis voluntas, quae ut i lex reverenda
censetur, si iusser i t privari distributio
nibus debere qui physice non adfuerint.
Praeterea qui fictione iuris , ex pr iv i l e
gio, uti praesentes habentur, nedum lu-
erantur omnes distributiones, sed et iam
augmentum distributionum, quas amit
tunt i l l i , qui d iv in is officiis non inter
fuerint sine legi t ima causa, iuxta Bene
dict. XIV. Inst . 107; in qua refert id
resolvisse S. C. C. sub die 18 Apri l i s
1511 .
i l i
GRANATEN. ET MINDONIEN.
POSTULATUM CIRCA STIPENDIA PRO EXECUTIONE
DISPENSATIONUM APOSTOLICARUM
Die 28 Ianuarii 1882.
COMPENDIUM FACTI. Mense Augusti anni 1870 ad exitum vergente, Rmus Granatensis Episcopus sequens postulatum S. C. C. porrexit : « In cunctis dispensationibus quae ab Apo-» stolica Sede super matrimonii impedimentis conceduntur > Sanctitas Sua Officiali Episcopi haec graviter imponere so-» let: Discretioni tuae . . . per praesentes committimus et » mandamus, quatenus deposita per te omni spe cuiuscum-» que muneris aut praemii, etiam sponte oblati, a quo te » omnino abstinere debes, monemus . . . de praemissis te » diligenter informes. . . Volumus autem quod si spreta » monitione nostra huiusmodi, aliquid muneris aut prae-» mii occasione dispensationis praedictae exigere aut obla-» tum recipere praesumpseris, excommunicationem latae » sententiae incurras . . . Haec vero excommunicatio est » Summo Pontifici reservata in dispensationibus in forma » pauperum expeditis, et nihilominus dispensatio tunc per of-> ficialem facienda nullius declaratur roboris vel momenti.
» Quamvis adeo clara haec appareat prohibitione officia-> lis quidquam muneris vel praemii etiam sponte oblati, pro > dispensationum Apostolicarum executione exigere, nec etiam > accipere possit, illudque pluries apud Garcia, Conrado alios-» que probatos auctores, istaec S. Congregatio Concilii decla-» raverit contrariam etiam immemorabilem consuetudinem, » si qua sit, abusum et corruptelam declarando et repro-> bando, ut nemo se illa tueri possit; nihilominus adeo his » in regionibus invaluit haec consuetudo, ut nulla, pene in » tota Hispania, Curia Episcopalis inveniatur, in qua officia-> lis ob dispensationum Apostolicarum executionem quaedam
Î 1 2 DISPENSATIONUM APOSTOLICARUM
» munera, praemia vel stipendia nedum accipere, sed et exi-» gere non soleat.
» Officiales hanc exactionem his rationibus, ut arbitror, > tueri pergunt s tum ex vi consuetudinis universalis et im-•» memorabilis, tum ob laborem quem in studendo processu » et testibus examinandis impendunt, tum quia salarium ab » Episcopo vel ab Ecclesia assignatum, ut plurimum non ha-» bent, nec habere possunt, reditibus ecclesiasticis adeo nunc » imminutis, tum demum quorumdam non intimae notae scri-> piorum auctoritate suffulti.
> Cum ergo de re hic agatur summi momenti tum ut om-» nium retro officialium conscientiae consulatur, tum ma-> xime ut tot dispensationum in forma pauperum expeditarum > ad haec usque tempora, cum hoc vitio executioni per offi-» ciales mandatarum, simulque matrimoniorum inde conse-» cutorum validitati pariter consulatur, Sanctitatem Suam > exoro, ut per decretum generale declarare dignetur, utrum > praefata consuetudo ob allatas rationes tolerari possit, of-» ficialesque tuta conscientia aliquid muneris vel praemii pro » dispensationum Apostolicarum executione recipere, vel exi-» gere possint, non obstantibus praefatis clausulis Littera-» rum Apostolicarum. Quod quidem in his tristissimis rerum » adiunctis, in quibus officiales nulla fere alia emolumenta, » praeter illa quae pro dispensationum Apostolicarum executio-> ne recipiunt, recipere solent, benigne concedendum videtur.
» Quod si negative huic quaesito respondere necessarium > videatur, etiam atque etiam Sanctitatem Suam deprecor, ut » de opportuno remedio tantis malis providere dignetur. »
Hisce acceptis et omnibus de S. C. C. disciplina absolutis, causa acta fuit in plenariis comitiis diei 22 Iunii 1871, et propositis dubiis - An et quomodo tolerari possit consuetudo in casu. - Et quatenus negative - An et quomodo con-> sulendum in casu - responsum prodiit - dilata et ad mentem D. Secretario panditam.
Anno 1880 per Epistolam Praesulis Mindonensis quaestio haec iterum excitata fuit, ut tandem aliquando hac super
DISPENSATIONUM APOSTOLICARUM i 13
controversia resolutio procuret. Hoc epistolio recepto, quoniam inoliti Iuris potissima ratio videbatur rimari posse in allegata consuetudine, abs re haud esse putatum fuit, exquirere vigentem methodum in Tribunali Cardinalis huius almae Urbis Vicarii; et simul rogatus fuit Apostolicus Nuntius in peninsula Iberica, ut referret an asserta consuetudo esset reapse universalis : eamdem inquisitionem fieri curatum fuit per organum S. Congregationis de Propaganda Fide in nonnullis Americae Curiis.
Emus Urbis Vicarius retulit, in sua Curia nihil ab aevo omnino lucrari executores dispensationum super impediment is matrimonii. Officiales vero aliquid muneris vel praemii semper perceperunt et percipiunt: sed ratio et titulus huius perceptionis est labor impensus in conficiendo processu, in testibus examinandis, in exarando decreto executoriali. Quoad Hispaniam vero fere omnes illius regni Praesules unanimi choro asseruerunt consuetudinem in themate universalem et immemorabilem esse, si illud excipias quod Curiae Episcopales discriminantur in taxarum calculo, et in personis quae eas percipiunt : aliquibus enim locis etiam Vicarii Generales earum participes fiunt, dum in aliis excluduntur.
Alius contra mos vigere comperitur in Americae regionibus, prouti ex uteris datis S. C. C. per organum S. C. de Propaganda Fide patet. Inibi enim Curiae Episcopales vel nihil omnino, vel si quid percipiunt, id raro cedit favore Curiae Cancellarii, sed vel ad expensas Cancellariae solvendas, vel tamquam eleemosyna in pium opus impenditur.
Disceptatio Synojitica
CONSUETUDO DAMNANDA VIDETUR. Praeprimis minime dubitari posse videtur quin allata Litterarum Apostolicarum verba verum praeceptum importent. Quandoquidem Pontifex casum expendens, quo executor, spreta monitione, aliquid muneris seu stipendii accipere sive exigere praesumat, excommunicationis poena ipso facto incurrenda eum militat, et si de dispensationibus in forma pauperum expeditis agatur, di-
Acta, Tom. XV. fate. OLXXI. S
1 1 4 DISPENSATIONUM APOSTOLICARUM?
spensationem ipsam invalidat. Iamvero haec omnia firmam supremi Principis, aliquid iubentis, voluntatem luce meridiana clarius ostendunt, De Iustis de dispensat, matr. lib: i cap. 6. His adde quod dictio quatenus conditionem secumferat, a qua recedere delegato nullimode licet, Gratianus discept, forens. cap. 854 num. 40 et n. 49. Rota decis. 38Î part. pr. divers, n. 2. Pat. Leo in Praxi s. Poenit. part. pr.
Illud autem haud praeteream, Auctores non intimae sane notae arbitratus esse discrimen intercedere inter munera ac stipendium impenso labori respondens. Hi licet cum communi DD. sustineant-per memorata Apostolicarum Litterarum verba interdici munera seu magna praemia, persuadere tamen sibi nequeunt etiam tenuia stipendia sive sportulas proscribi. Ad hunc censum pertinent Sánchez de matr. lib. 8 disp. 35 a n. 10 Filuccius qq. mor. tom. pr. tract. 10 par. 2 cap. IO n. 363. Antoninus Diana part. 8 tract. 3 resol, ili. Ioannes Guttiez de matr. cap. 128 num. 2. Pignatell. consult* can. 17 n. 6 tom. 8.
Nihilotamen minus gravissimi Auctores et praesertim Navarr. lib. 3 consult, ult. de rescriptis, allata distinctione posthabita, tenent per eas clausulas nedum vetari executo-ribus dispensationum sive Episcopis, sive Vicariis Generalibus, ne praemia remuneratoria recipiant, verum etiam ne stipendia et sportulas titulo laboris, visurae, aut decreti exigant. Et haec sententia praevaluisse visa est. Eam siquidem secuti sunt Garcia de Benefic. part. i cap. 1 num. 77. Sbrotius de Offic. Vicar. lib. 2° quaest. 36 n. 7 et seq.. Zeral. in praxi Episcop. part. 1 Verb. dispensatio §. 1. Conrad, prax. dispensat, lib. 7 cap. 6 num. 232 ad plures seqq. Thesaur. de poen. eccles, part. 2 cap. 14 per tot. Genuen. in prax. cap. 15 num. 13. Fagnan. num. 5 Peer etat, de Simonia cap. In Odoardo num. 32 et seqq. Quod autem apprime attendendum esse docemur novissima taxa In-nocentianâ.
Nec refert, quod dubitatum fuerit apud nonnullos Auctores utrum haec dispositio etiam extra Italiam vim legis
DISPENSATIONUM APOSTOLICARUM 115
obtineat, quod Italico idiomate exarata sit, ita Card. Petra ad Cçnst. Ap. tom. 1 Proem. §. 3 num. 32, adducens Ter-raco?ien. Taxae Innoc, diei 2 Maii 1699. Girald. Ius Pon-tif. P. IL sect. 53 alias referens resolutiones S. C. C. Siquidem magnam sibi vindicare ubicumque auctoritatem certum esse, retinendum est. Quod tradunt DD. iuris canonici interpretes, et praecipue propterea quod sit iuris iam constituti explicativa, potius quam novi iuris constitutiva. (1)
Nec movet consuetudo, qua Officiales factum suum tueri posse contendunt. Siquidem munerum prohibitio toties expresse renovatur, quoties Litterarum Apostolicarum executio committitur. Praeterea Supremus Princeps in omnibus Li-teris dispensationum matrimonialium semper apponit et repetit dictam clausulam, qua praemia sive munera cuiuscumque generis interdicuntur. Atqui contradictio Principis, ut compertissimi iuris est, omnem contrariam consuetudinem interrumpit et annullat, cap. fin. de consuetud. Immo Pontifex comminatione censurae prohibitionem suam communit, et bina vice in singulis Literis eam repetit. Iam vero verba geminata enixam disponentis voluntatem indicant; Caevallos qq. commun, contra comm. quaest. 828 num. 73. Marius Antonius var. resol, libr. pr. resol. 3 n. 7 responso Maran-tae resp. 19 n. 29part. pr. Gratianus discep. forens. c. 621 num. 29 tomo 4. Achilles de Grassis decis. 13 alias 3 super regula modificatoria Indultorum Cardinalium num. 4. Verba geminata insuper semper aliquid ultra operantur; Quin-tilianus Mandos ad regulas Cancell. regula 33 quaest. 11 n. 3. Fontanella de pactis nupt. clausula 5 Gloss. 8par. 9 num. 26. Quinimo omnem dubietatem excludunt Her. Palma cons. 86 n. 9.
Ceterum haec sententia enunciatae consuetudini adversa confirmationem accipit ex causa cui titulus Dubia super exec. disp. matrim, et folium legitur ad diem 16 Decembris 1786. In ea praemissis ex officio nonnullis animadversionibus, proposita fuere dubia: « I. An liceat Vicario Generali aliquid
(1) Confer Ferraris Bibl iotheca v. Taxa.
1 1 6 DISPENSATIONUM APOSTOLICARUM
muneris sive stipendii etiam modicum accipere pro subscriptione, et sigillo sive alia qualibet de causa, et titulo in executione Uter ar um Apostolicarum dispensationis matrimonialis in casu Ì IL An, quibus et quomodo sit locus restitutioni in casu ? » Die 20 Ianuarii 1767 resolutio prodiit « Ad primum negative. Ad secundum ad Dominum Secretarium cum SSmo pro absolutione ad cautelam, et condonatione ».
CONSUETUDO MANUTENENDA VIDETUR. Verumtamen, si forte, prout coniici posse videtur, Dioecesis, et Regnum, de quibus res est in allata causa , ad Hispanias pertinerent, videant Emi Patres, num mutata hodiedum in peius oeconomica illarum Curiarum conditio, aliquam considerationem mereatur. Deinde perpendendum est, quod magnum sibi pondus vindicare videtur consuetudo de qua sermo est : quippe quae non solum in Dioecesi Granatensi, sed in toto fere Hispaniae regno atque alibi extra Hispaniam ; imo in hac alma Urbe ab immemorabili viget, et nimis durum esse videtur tot probos viros gravissimae ignorantiae aut flagitii insimulare. Eapropter misso quod lon-gaevae consuetudinis non levis sit auctoritas per textum expressum in Leg. 2 C. quae sit longa consuetud, et Cap. fin. de consuetud., observandum in themate est quod si consuetudo admitti non libeat tamquam iuris abrogativa, in linea tamen praesumptiva et interpretativa fortasse despicienda non videtur, cum adeo graves et extraordinariae intersint rerum temporumque circumstantiae ac adiuncta, ut nemo sanae mentis dubitet quod Summus Pontifex, iis cognitis, praedicta prohibitione Officiales haud obstrinxisset. Eo fortius quia de Officialibus agitur, quibus Episcopi, attentis tristis-simis Hispaniae conditionibus, alia ex parte honestam sustentationem assignare nequeant ; et aliunde omnia iura clamant ut ab iis quis sustentetur, pro quorum utilitate laborat. Sane ipse Bonifacius VII qui iudicibus delegatis munera interdi-xit caute decrevit, ut in posterum illi solummodo delegaren-tur, qui forent de congruo Beneficio provisi cap. ii de re-
DISPENSATIONUM APOSTOLICARUM i i i
scriptis in VI. Nec prohibitionem suam extendere voluit ad casum, quo necesse foret delegare ecclesiasticos de congruo beneficio non pro visos. Nec alia fuit mens Patrum Conc. Trid. sess. 25 cap. 10 de reform. Praeterea adeo modicum est stipendium, quod Officiales percipiunt, ut omnino cum labore in instruendo processu impenso proportionem dicat, nec pugnet proinde cum fine, quo motu Pontifex munera prohibet : scilicet ne muneribus corruptus iudex officium suum minus probe obeat. Corrumpi namque iudices a munerum liberalitate possunt, non autem a nudo tenuique stipendio, quod non a dantis gratia, sed necessitate largitur, Sánchez de matrimonio lib. 8 disp. 35 n. 10 et seq.
Quoniam vero in postulato ab hodierno Archiepiscopo proposito comminatio fit excommunicationis latae sententiae. Papae reservatae, animadvertere praestat, eamdem adhuc suum vigorem obtinere videri, etiamsi expresse nominata non fuerit in Uteris Apostolicis VI Idus Octobris 1869 incip. Apostolicae Sedis. Ibi enim res est de censuris a iure communi et Apostolicis Constitutionibus generatim editis, minime vero de censuris ex iure speciali per Summum Pontificem constitutis ; quod confirmari videtur argumento ducto ab Art. ultimo de interdictis latae sententiae reservatis num. 2 §• Quae vero ubi ab eius Constitutionis sanctione excluduntur censurae pro coetibus et locis piis peculiariter latae, adeoque multo magis pro personis particularibus inflictae. (1)
Hisce itaque praeiactis, enodandum propositum fuit sequens
Dubium
I. An et quomodo tolerari possit consuetudo in casu. Et quatenus negative
II. An et quomodo consulendum in casu. RESOLUTIO. Sacra C. C. re cognita sub die 28 Ianuarii
1882 censuit respondere : Ad I. Quoad executores negative in omnibus.
(1) Habes hanc Constitutionem Vol. V. p a j . 287.
i i 8 DISPENSATIONUM APOSTOLICARUM
Ad II. Consulendum SSmo pro sanatione in radice dispensationum et matrimoniorum quae nullitatis vitio laborant, et pro absolutione ad cautelam et condonatione quoad executores.
Ex QUIBUS COLLIGES
I Incurrere excommunicationem latae sententiae, (quae in suo robore esse videtur etiam post Constitutionem Apostolicae Sedis) officialem qui praesumat aliquid muneris aut stipendii accipere aut exigere pro executione dispensationum Apostolicarum.
II In dispensationibus autem, in forma pauperum expe-ditis, huiusmodi excommunicationem Summo Pontifici reservari, et dispensationem, hoc vitio peractam, nullius declarari roboris aut momenti.
III Qua de re nulliter contrahi matrimonia, pro quibus concessa fuerit dispensatio in forma pauperum, quoties officiales pro illius dispensatione aliqua munera vel praemia exi-guerint vel acceperint.
IV Verba Litterarum Apostolicarum, adiectionem excommunicationis ipso facto incurrendae, et invalidationem ipsius dispensationis, in forma pauperum, cum hoc vitio expeditae, satis innuere verum praeceptum, firmamque Principis, id praecipientis, voluntatem.
V Quum autem Principis interdictum de non recipiendo aut aliquid exigendo toties iteretur, quoties Litterarum Apostolicarum executio committitur, ideo ex iure omnis contraria consuetudo inchoari nequit, cui inniti et perquam defendi possit factum officialium, aliquid accipienfium.
VI Ex notissima quoque taxa Innocentiana praecipi, Episcopum, eius vicarium generalem, et quemlibet ex eiusdem officialibus nil recipere posse, etiam oblatum sub specie muneris, in executione dispensationum Apostolicarum in causis matrimonialibus.
Jí9
RENUNCIATIONE ET EXCARDINATIONIS
Die 18 Martii 1881*
Per summaria precum
COMPENDIUM FACTI. Nicolaus Poenitentiarius supplicem libellum Sacratissimo Principi obtulit exponens, se iamdiu adversa valetudine laborare ob aeris intemperiem atque asperitatem; hinc sui canonicatus renunciationem sponte ac libere emisit, Sanctitatis suae benignitatem exorans, ut illam excipiens, excardinationis gratiam ei concedere dignetur, ad finem suae saluti prospiciendi in aliena Dioecesi, in qua coelo mitiori fruens, aliquod Ecclesiae servitium praestare possit, ac valeat.
Adiecit autem sese exposcere huiusmodi excardinationem •etiam ut consuleret suae conscientiae, personalique securitati, tum quia suum ministerium, ex facto extrinseco, absque sua culpa, effectum fuerit inefficax. Episcopus rogatus retulit : huiusmodi preces omnino reiiciendas fuisse utpote quae validis haud inniterentur rationum momentis. Nam si virium imbecillitate orator praepeditur Poenitentiarii munere perfun-gi, quo laudabiliter adhuc perfunctus est, nescio, ait, quomodo saluberrimum coelum in quo adolevit et tot annis beneva-lens vixit, aufugere quaerat. Hic autem eius securitas personalis discrimen non patitur. Quis enim homini pacifico, nemini inviso, genere moribusque spectatissimo pararet insidias ?
Capitulum vero censuit : oratorem renunciare non posse •canonicatum, quia id vetant sacri canones et praecipue Bulla s. Pii V. Quanta Ecclesia Dei incommoda. Vetat praeterea bulla canonieatus ipsius dimittere vel resignare illam praebendam, nisi post triennalem residentiam, quam nondum -explevit orator.
4 2 0 RENUNCIATIONE ET EXCARDINATIONIS
Disceptatio synoptiea.
PRECES CANONICI EXCIPIENDAE VIDENTUR. Sane quod Canonicus in themate renunciare possit suo canonicatui, id in dubium trahi haud posse videtur: quisque enim potest iuri suo renunciare. Idque eo vel magis, quia iusta, et legitima causa intercedit. Ad rem Ferraris sub verbo resignatio n. 11-ibi- « Quilibet Clericus beneficiatus potest, regulariter loquendo ex iusta causa renunciare beneficio, sibi quaesito, in manibus legitimi superioris. Ita communis per text. in cap. Admonet 4. Cap. Nisi cum pridem 10' de renunciatione. Cap. Quoniam 1 eod. in 6. Nec aliquid negocii facessunt Bulla Pii V, et Bulla Canonicatus a Rmo Capitulo allatae, quoniam ad rem haud facere putantur, intercedente in themate iustissima, ac legitima causa. Etenim orator, praeter alia gravia incomoda, quae mitiorem omnino-efflagitant coelum, iuxta Medicorum sententiam, intestinali laborat hernia.
Renunciato autem canonicatu, excardinationis indultum concedendum videtur. Ipse enim hoc modo residentiae legibus haud amplius obstringitur, ideoque pristinam recuperat libertatem statuendi domicilium ubicumque voluerit. Neque-dicas Clericum illam Ecclesiam, cui in vim prime vae ordinationis adscriptus fuit, deserere haud posse sine expresso beneplacito Episcopi. Hoc enim in casu, praeterquamquod dissensus Episcopi iniustus atque irrationabilis existimari posset, ideoque minime attendendus, illud esset maxime ponderandum, quod ea est praeceptorum vis ac distinctio servanda, ut naturali nunquam positivum ecclesiasticum praevaleat. Porro lex, quae in casu adstringit clericum, nonnisi ex mero Ecclesiae praecepto, ac proinde positivo humano dimanat; valetudinis autem conservatio aeque ac vitae ipsius-naturalibus commendatur et praecipitur institutis ac legibus.
Praeterea compertissimum in iure es t , Ecclesiam piissimam matrem morbo vexatos summa humanitate ac pietate ita prosequi, ut ipsis nedum indultum vacandi a choro.
RENUNCIATIONE ET EXCARDINATIONIS 121
sed et illud abessendi a residentia, sive ad tempus sive in perpetuum, prout necessitas exigat, nunquam soleat denegare; quin huiusmodi naturalem aequitatem valeat remorari, eoque minus impedire oppositio canonicorum, aliorumque interesse habentium, quae, comprobata infirmitate, seu legitimo residendi impedimento, veluti iniusta, atque irrationabilis reputatur, ceu testatur resolutio in Piscien. Indulti 6 Decerni). 1760, in Praten. vocandi a choro 23 Iunii 1764, et in Casertana Indulti abessendi 16 Dec. 1797. Imo benignitas et humanitas huius s. Matris Ecclesiae erga infirmos eo processit, ut huiusmodi indulta ne ipsis quidem parochis recusaverit uti factum est in Tarraconen. residentiae 24 Martii 1736, imo eius aequitas nedum patitur, ut qui morbum contraxit, et inhabilis ad inserviendum aut ad residendum evasit, beneficium resignare cogatur, sed nec exigit, ut ad inserviendum, vel residendum compellatur per substitutum, veluti S. C. C. declaravit in citata Praten. 23 Iunii 1764. Porro si Mater Ecclesia tanta pietate prosequitur morbo afflictatos, ut nedum beneficio haud privet, sed imo velit, ut et fructibus praebendae et distributionibus quotidianis gaudeat, quanto magis amore et benevolentia eos prosequi debet, qui beneficio renunciant, uti in casu, ne cultus divinus ullum patiatur detrimentum; et nihil aliud expetunt, nisi ut ea lege solvantur qua in vim ordinationis tantum obstricti dicuntur, seu ut e propria dioecesi excar-dinentur ad finem propriae valetudini consulendi coelo mitiori fruentes, et Ecclesiae aliquod servitium praebendi ? Quae cum ita sint omni fundamento destitutae videntur rationes tum ab Episcopo, tum a Capitulo allatae in conspectu haud levis infirmitatis, qua ex medicorum testimonio Nicolaus laborare contenditur. Perpendendum enim serio est, quod Ecclesiae praecepta ad grave incommodum non adigunt, quod naturalis postulat aequitas, ut afflicto non addatur afflictio.
Hisce praenotatis, quaesitum est ab EE. P P . quomodo essent dimittendae preces canonici Nicolai.
122 RENUNCIATIONE ET EXCARDINATIONIS
RESOLUTIO. Sacra Concilii Congr. re perpensa, sub die 18 Martii 1882 respondit:
Pro gratia iuxta petita, facto verbo cum Sßmo et notificetur ministris Datariae Apostolicae. (1)
Ex QUIBUS COLLIGES
I. Iuxta Constitutionem s. Pii V. Quanta Ecclesiae Pei Episcopos posse recipere et admittere resignationes eorum dumtaxat, qui aut senio confecti aut corpore impediti vel vitiati, aut crimini obnoxii, aut censuris ecclesiasticis irretiti sunt.
II . Hinc ex praecepto Ecclesiae, seu ex iure humano positivo a nemine resignationes fieri posse absque legitima causa.
III. Inter alias haberi uti legitimam causam corporis debilitatem seu infirmitatem ; quo m casu cedere debet lex humana legi naturali, a qua praecipitur valetudinis ac vitae ipsius conservatio.
IV. Ideo in themate nil mirum si renuntiatio canonicatus recepta fuit, ne cultus divinus detrimentum pateretur; dum tali pietate pia Mater Ecclesia morbo laborantes prosequatur, ut sinat eosdem suorum beneficiorum redditibus frui, etsi onera ferre nequeant.
(1) Renuente Episcopo excipere re- git imae causae. Re absoluta, S. C. Con-
signationem Nicolai, hic eam emisit apud ci l i i communicat ex officio resolutionem
Apostolicam Datariam. Quae rem com- quaestionis Ministris Apostolicae Data-
mis i t S . C. Congregationi, ut videret an r i a € i ) u t iidem tuto declarare valeant
esset casus concedendae expetitae gra- Praebendam poenitentiariam esse va-
t i a e ; seu ut iudicaret an adessent le- cantem.
123
COETUS CAPITULARES
Die 18 Martii 1882.
Per summaria precum
COMPENDIUM FACTI. EX antiqua consuetudine in Cathedrali T. invaluit , ut praeter Canonicos, qui vigintiduo recensebantur, quadragintaquatuor Presbyteri dictae Ecclesiae, Participantes nuncupati, Capitularibus sessionibus interessent, omnesque suffragium ferrent. Quoniam vero ex hac maxima inaequalitate inter Canonicorum, et Participantium numerum, dissentiones et lites frequenter exoriebantur, Benedictus XI I I , ad Canonicorum preces, statuit ut in rebus et negotiis iurisdictionalibus Capituli Canonici tantum, ad tramitem Decreti Tridentini votum promerent ; in negotiis autem communem massam , et quotidianas distributiones respicientibus vigintiduo dumtaxat ex Participantibus magis antianis. Quam dispositionem Clemens XII anno 1736 confirmans, conventionem quamdam Canonicos inter et Participantes initam, huc usque in suo vigore permanentem, ratam habuit. Cum autem nunc temporis ab actuali Gubernio Canonicorum numerus in Cathedralibus Ecclesiis ad duodecim tantum fuerit redactus, memoratum Capitulum, supplici oblato libello, die 24 Iunii huius anni , SSmum Principem adivit efflagitans, ut ad duodecim pariter Participantes, qui Capitularibus sessionibus interesse possent, coarctarentur, et comitia generalia ob votorum disparitatem haud rite celebrata, prae suae potestatis plenitudine sanare dignaretur.
Disceptatio Synoptica
QUAE FAVENT CAPITULO. Capituli preces benigno favore excipiendas esse nullatenus ambigi posse videtur, quandoquidem eadem ratio in praesentiarum occurrit, quae anno 1730 fel rec. Benedicti XIII animum impulit ad minue n-
1 2 4 COETUS CAPITULARES
dum numerum Participantium, qui in Capitularibus sessionibus locum obtinerent. Porro huiusmodi diminutionis praecipuam rationem ex frequentibus dissensionibus inter Canonicos Participantes ortis deductam fuisse liquet ex Brevi Clementis XII anni 1736, quo Benedicti XIII Decretum confirmatum fuit.
Quare si tunc temporis illa inaequalitas suffragiorum , utpote origo et fons omnium dissidiorum, e medio fuit subla ta , ut pax restitueretur, etiam nunc idem peragendum esse videtur: ubi enim eadem est ratio ibi eamdem legi* dispositionem-esse debere decet iuris regula, qua non vul-gatior altera.
Et merito, quandoquidem a iure nimis abnorme esse videtur, ut Canonici, qui, ad tradita per Bohemer in decr., lib. 2 tit. 11. § 7. tantummodo veniunt nomine Capituli, qui Episcopi senatum constituunt, quique partem aliquam in Dioecesis regimine potiuntur, in Capitularibus sessionibus Participantium voluntati penitus subiici debeant. Tandem si Summus Pontifex Clemens XII in memorato Brevi haud tolerandum censuit, et abusum nuncupavit quod quadraginta quatuor Presbyteri cum viginti duobus Canonicis suffragium ferrent; idipsum in praesenti casu censendum esse videtur, in quo Canonici suffragium ferentes duodecim sunt, Participantes vero viginti duo adnumerantur.
Neque ex hoc inferri posse videtur, uti Participantes contendunt, Gubernii legem, qua Cathedralium Canonici ad duodecim reducuntur, ab Ecclesia recognosci. Sicut enim frequenter Ecclesia ob imminutum Canonicorum numerum Chori servitium mitius reddit, quin tamen argui valeat, quod Ecclesia Gubernii legem ratam habeat: ita pariter videtur posse Ecclesia, tum ad Canonicorum decus, tum ad dissensiones e medio auferendas, memoratum abusum in praesentiarum evellere, et suffragiorum aequalitatem iterum statuere, quin de obiecta legibus civilibus annuentia redargui queat.
QUAE FAVENT PARTICIPANTIBUS. EX altera vero parte re-ductioni a Canonicis imnloratae Participantes obsistunt tr i-
COETUS CAPITULARES 125
plici ex causa; quia scilicet transactioni Canonicos inter et Participantes initae atque Pontificia, sanctione roboratae re-fragatur, quia nedum iurium laesiva sed etiam Ecclesiae T. noxia est, quia tandem nulla legitima ratio talem reductionem exigit.
Ad primam rationem quod attinet, explorati facti esse aiunt, quod die 16 mensis Novembris 1735 Canonici et participantes de communi consensu conventionem inierunt, qua inter alia cautum fuit, ut 22 Participantes una cum 22 Canonicis suffragium ferrent, quoties de rebus et negotiis actum esset, quae massam communem et distributiones congruebant .
Pariter explorati facti esse contendunt, ei tatam conventionem seu concordiam Apostolica sanctione a Clemente X I I communitam fuisse per literas ad formam Brevis editas, in quibus haec reperiuntur : « Nos . . . concordiam , seu tran-» sactionem inter partes praedictas, sicut praemittitur ini-» tam, confectumque desuper instrumentum praeinsertum » cum omnibus et singulis pactis et conditionibus in eo con-» tenti s et expressis horum serie perpetuo confirmamus ibi— » dem et approbamus, illisque perpetuae et irrefragabilis » Apostolicae firmitatis vim, robur et efficaciam adiicimus ».
Hisce in facto praestitutis, exploratum in iure est pacta et conventiones sancte et ad unguem servandas esse. Nihil enim tam fidei humanae congruit, quam ut pacta serventur L. 1 /f. de Paci. Cap. 12 eod. tit. cui concinit regula XXI iuris in 6 - ibi - « Quod simul placuit, amplius^ displicere non potest ». Nec mirum, siquidem transactionis efficacia tanta est, ut sententiae aequiparetur, ac rei iudicatae vim habeat L. Non minorem 20 C. 4 tit. 2, rebusque ac litibus incertis finem imponat Cap. Sicut, et L. Fratris IO C. eod. 3. Quare transactionem semel bona fide ac legitime initam, altera transigentium parte invi ta , revocari aut rescindi non posse, docet lex. sicut 5 Cod. de obligat, et nat. - ibi - « sicut initio libera potestas unicui-» que est habendi vel non habendi contractus, ita renun-
1 2 6 COETUS CAPITULARES
» ciare semel constitutae obligationi, adversario non consen-» tiente, nemo potest ». L. Cum te 5 Cod. de Transad. L. Postquam Uti 4 Cod. de Pactis. Imo talis transactio, ne quidem interveniente Rescripto Principis revocari valet, textu expresso in Leg. Causas 16 Cod. de Trans. - ibi -« Causas, vel lites transactionibus legitimis finitas impe-» riali rescripto resuscitari non oportet ».
Arguunt vero Participantes sibi obvenire posse damnum ex petita votantium imminutione : eo4uod iam suspicio enata sit de mala alicuius partis reditus profusione. Damnum autem ipsi Ecclesiae obveniret, quia ex dicta imminutione deesse posset qui varia officia implere valeret. Nam aliqua munera pro animarum cura, pro servitio chorali, et pro administratione nonnullorum Capituli fundorum participantibus magis antianis committuntur cum aliquo emolumento.
Tandem urgent Canonicorum preces respuendas esse ex altero capite, quia nempe nulla adest pretiosa ratio , quae huiusmodi reductionem faciendam esse suadeat. Etenim ex quo Capitulum, vi legum civilium, amisit suum patrimonium omni administratione de facto privatum fuit. Hinc coetibus capitularibus negocia oeconomiae tractanda amplius non sunt. Et ideo nullum Canonicis immineret discrimen ex praevalentia votorum Cleri.
Constito itaque, quod preces a Canonicis porrectae, concordiae a Sacratissimo Principe confirmatae adversantur*, constito quod iurium laesivae, et Participantibus aeque ac Ecclesiae T. praeiudiciales sint; constito tandem quod qualibet causa destitutae sint , eas ab ipso iudicii limine re-pellendas esse, Participantes concludunt.
Hisce praenotatis, quaesitum est, an Canonicorum essent excipiendae preces, vel annuendum Participantibus.
RESOLUTIO. Sacra C C . re cognita, sub die 18Martii 1882 respondere censuit:
Praesentibus perdurantibus circumstantiis, tot participantes, magis antiani, intersint coetibus capitularibus, quot dignitates et Canonici Capituli legitime adnume-
COETUS CAPITULARES 1 2 7
rantur, etiamsi ultra praetensum duodenarium numerum ; ita tamen ut officia et emolumenta aeque distribuantur intra viginti duos portionarios: et consulendum SSmo pro sanatione, ad cautelam, quoad praeteritum.
VOCIS IN CAPITULO
Die 18 Mardi 1882.
COMPENDIUM FACTI. Archipresbyter Minor Cathedralis M. SSmo Principi exposuit ; Pontificem Paulum III per Bullam Romanus Pontifex erexisse in Cathedrali M. dignitatem, nuncupatam Archipresbyteratum Minorem, de quo nunc orator investitus est. Cui Dignitati indulsit omnia et singula privilegia, omnes honores et praerogativas, quibus aliae Dignitates de iure vel de consuetudine aut alias utantur. Inter quae statuit Pontifex, ut Archipresbyter Minor haberet stallum in choro, a parte sinistra et locum in Capitulo. Ob vicissitudines quae locum habuerunt in fine saeculi transacti, Archipresbyteratus extinctus fuit. Anno tamen 1835 in pristinum restituta fuit statum Praebenda haec ex peculio sacerdotis Antonii, qui dotem constituens, iuspatronatum sibi, suis fratribus, eorumque descendentibus reservavit. Hac redintegratione procul dubio omnia recuperavi t privilegia antiqua, eoquod in Bulla ripristinationis Gregorius XVI sic se habuit: Mandamus quatenus vocatis vocandis... Archipresbyteratum minorem nuncupatum, qui in eodem Capitulo nova post Pontificalem dignitas existat ad pristinum illius statu n, gradum et honorem... qui uti verus et indubitatus illt.ut dignitarius ab omnibus... recognosci et reputari debeat perpetuo restituas et re-
128 VOCIS IN CAPITULO
Qua de re ambigi nequit Archipresbyterum Minorem recuperasse, praeter alia, etiam vocem in capitulo. Hoc ius tamen Capitulares impugnant rationi innixi quod praebenda haec habeat redditus distinctos, et sit iurispatronatus particularis laicalis.
Disceptatio Synopfiea
DEFENSIO ARCHIPRESBYTERI MINORIS. Huius defensor ait: tritissimum in iure esse, ex electione seu receptione in fratrem sive Canonicum iura canoniae acquiri,' quae stallum in choro et vocem in Capitulo tribuit. Piriñgh. lib. 3 tit. 5 sect. 2 num. 1. Reiffenstuel lib. 3 tit. 5 de praeb, et dignitat. n. 57 et 58. Canonia (vulgo canonicatus) est ius spirituale, quod provenit ex electione, seu receptione in fratrem, sive Canonicum. Ita Innocent, in cap. etc. Nam siquis simpliciter in canonicum receptus fuerit, antequam redditus canonicales eidem assignentur, sive conferantur, dicitur habere canoniam, hoc est canonicatum, nondum vero praebendam. Siquidem praebenda ulterius importat ius ad percipiendos fructus annuos Canoniae, sive debitos ex titulo iuris canonicalis. Unde qui habet utrumque, is canonicus praebenda-rius appellatur. Canon. Sanctorum distint. 70. Porro ius illud spirituale, quod praebet canonia consistit in primis in iure habendi in choro sedem (vulgo stallum) et vocem in Capitulo. Cui concinunt Ceccoper. cap. 11 n. 18. Barbos, de Canon, et Dignitat. cap. 11. Pignatell. consult. 18 n. 8 et 9 tit. 6. et S. C. Congregatio praecipue in Romana praecedentiae, iurium et emolumentorum canonicalium diei 18 Februarii 1865 §. Primum. Iamvero ex documentis constat Archi presbyteros Minores, praehabita electione, nedum capitulariter possessionem cepisse, sed a Canonicis osculo pacis in fratres, seu canonicos receptos fuisse. Scatet hinc, concludit Orator, Archipresbytero^ Minores vere canoniae iura acquisivisse, ideoque stallum in
TOGIS IN CAPITULO i 29
choro, et vocem in Capitulo nactos fuisse ac proinde vere, et proprie canonicos esse.
Quod adeo verum esse urget, ut Archipresbyteri Minores iisdem indumentis in choro utantur ac ceteri Canonici, de distributionibus participant, imo et oneri Missae conventualis per turnum, ut alii Canonici subiacent. Porro so-l mi, et unicam huius Missae oneris supportationem satis e ;se dicit ad revelandum, Archipresbyteros Minores vere ac proprie canonicos esse, ceu docet prae ceteris sacrae Rotae oraculum in decis. 380 num. 8 p. 11. « Turnus Ecclesiae institutus non cadit nisi inter Canonicos » cui concinit De Luca Diseurs. 1 num. 6 de Canon, et Capit.
Inter institutorem novi canonicatus et Capitulum conventum fuit, ut praebendae huic adnecteretur dignitas Archipresbyteratus minoris; a s. m. Gregorio XVI adiectum insuper fuit, ut novus canonicus certam pecuniae summam in distributionum massam immitteret ; ut de illis posset particeps fieri. Hinc nedum Capitulum, sed ipsa Curia episcopalis habuit Archipresbyterum minorem ceu verum canonicum ; cui noluit tribuere fixum stallum ne laederentur iura quaesita aliis canonicis, qui ante ipsum possessionem canonicatus iniverant. Hinc frustra obiiceretur non fuisse primae erectionis, ita ut a canonicis denegari queat eidem vox in capitulo.
Praeterea orator contendit, competere vocem in capitulo Archipresbyteris minoribus, etiamsi Dignitati adnexus esset canonicatus. Sane licet olim iuxta veterem iuris communis sanctionem consueverit ex solis canonicis Capitulum constitui, ita ut ipsis tantum veluti eiusdem Capituli membris ius esset suffragium ferendi in iis, quae ad rectum Ecclesiae regimen pertineret, et licet ad tramites huius dispositionis dignitates inter membra Capituli nequaquam recenseri valerent, neque ad sententiam suam in actibus Capitularibus proferendam admitterentur, sed stallum dumtaxat in Choro una cum iure praecedendi super canonicos obtinerent, iuxta celebrem doctrinam Composteli, in cap. In. 4 de elect.,
Acta, Tom. X V f asa. OLXXI. »
1 3 0 VOCIS IN CAPITULO
iiihilotamen secius huiusmodi sanctio ah aula iamdiu recessisse, ait, et hodie ab hac generali regula tres casus excipiuntur. Ita S. O. C. in Guadalaxarien. electionis 3 Aprilis 1841 - ibi - « Ab hac tamen generali regula tres casus excipiuntur. Primus est, si dignitati adnexa sit praebenda canonicalis, tunc enim ratione canonicatus dicitur Dignitas de capitulo, et habent in eo vocem. Gloss, in cap. Cum in verbo receperat de Constit, et ibi Felin. num. 18. Innocent, in cap. 2 in fine de instit. Abbas in cap. Dilectus 19 de praebendis. Idque procedit etiamsi esset adnexa praebenda non vere canonicalis, quae est, quomodo eam habens reputatur pro canonico, et habet vocem in capitulo ut canonicus, licet non sit canonicus, ut probat textus in cap. Dum in Eccles, de praebend. in 6.
Alter casus est, si in ipsa erectione Dignitas effecta fuit de capitulo cum stallo in choro et voce in capitulo. Abbas, et Felin. in cap. Cum olim lib. 2 tit. de re iudicat. Barbos, de canonie, et Dignitat. cap. 37 n. 13. Rota coram Seraph, decis. 98 num. 1 et 2. et decis. 437 n. 9 et coram Bichio^ decis. 203 num. 3.
Tertius casus est, si vel ex Ecclesiae statuto, vel ex legitima consuetudine dignitates censeantur de gremio capituli' aut saltem ex observantia ipsae admissae fuerint ad pertractanda negocia capitularia, ac in iis vocem activam, et passivam habuerint, quae tamen desumi debet ex interventu in iis actibus, qui proprii sunt capituli, nimirum in condendis Ecclesiae statutis, in electionibus, in traditioner possessionis novo Episcopo, aliisque similibus. Ita communiter Abbas in cap. 3 de elect.
In themate vero, ait Orator, compertum est ex Bullis Pauli III et Gregogii XVI in ipsa erectione, istam Dignitatem effectam fuisse de Capitulo, quandoquidem stallum in choro et vocem in Capitulo obtinuit onusque fuit impositum i m plendi chorale servitium, sicuti ceteri canonici. Quibus accedit generalis fere totius Italiae consuetudo, ut dignitates sint de gremio Capituli, ita ut sint veri Canonici. Porro huiusmodi.
VOCIS IN CAPITULO iâi
consuetudinem in tota fere Italia vigere unanimiter testantur, tum Cardinalis De Luca diseurs. 46 de benef. n. 5 et 9, tum Card. Petra in Const. Leonis Magni tom. 1 sect. In. 9. tum officiales Datariae Apostolicae in causa Viterbien. exe-cutionis litterarum Apostolicarum anno 1826.
Verum his etiam parumper omissis, Archipresbyteris minoribus vocem in Capitulo competere autumat orator, quia praeter decreta Episcopalia synodo adiecta, binae Apostolicae bullae ipsis vocem in Capitulo apertissime concesserunt. Etenim, uti supra innuimus, Paulus III in Bulla, cuius initium Romanus Ponti f eoe ait de Archipresbytero minori... stallum in choro a parte sinistra et locum in capitulo et actibus capitularibus eiusdem Ecclesiae... habeat. Gregorius XVI in Bulla Coelestem Agricolam sic ai t : Mandamus quatenus... Archipresbyterum minorem... ad pristinum illius statum, gradum et honorem perpetuo restituas ac reintegres. Ex quibus verbis necessario consequi arguit s. Pontificem iterum dedisse, et de verbo ad verbum confirmasse novo Archipresbytero totum id, quod in primaeva Pauli III concessione continebatur. Talis enim est vis, ac potestas reintegrationis, ut omnia, et singula iura quae primitus competebant, ita restituat, veluti si numquam ablata fuissent, ad tradita per sacram Rotam decis. 19 p. 1 tom. 1 n. 9. rec. Summus Pontifex Sistus V eosdem ad pristinum statum plene reintegrava, per quod omnia sua iura reas-sumpserunt, perinde ac si numquam ab eis ablata fuissent text. in leg. si deportationis C. de sent. pas.
Hisce praenotatis ex oratione defensoris Archipresbyteri minoris, alia parte nihil producente, sequens propositum fuit enodandum
Dubium.
An et in quibus comitiis Capitularibus Archipresbyter minor vocem habeat in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. Concilii, die 18 Martii 1882, re perpensa censuit respondere :
Negative in omnibus.
132 VOCIS IN CAPITULO
Ex QUIBUS COLLIGES:
Novos canonicos , et extra capitularem massam positos sese ingerere non posse in particularia negocia veterum canonicorum primae constitutionis, ceu pluries resolvit s. C. Concilii. (1)
(1) Recole Vol . IV pag. 177 et Vol. VII pag. 684
MATRIMONII
Diebus 20 Septembris 1879 et 22 Aprilis 1882.
COMPENDIUM FACTI. Ea turbulentissima tempestate qua Insula Siciliae abrepta fuit a legitimo rege, duce Iosepho Garibaldi, iuvenes timentes ne inviti ad arma capessenda cogerentur, uxores ducere festinabant. Sciebant enim, ducem illum compellere iuvenes ad stipendia, salvis tamen legibus tunc vigentibus, quarum vi a militum delectu eximebantur, qur matrimonium celebraverant.
Inter illos, qui praetulerunt coniugale iugum dictatoris vexationibus, adnumeratur Salvator Archidioecesis M. qui die 14 Iunii 1860, praemissis rite denunciationibus canonicis, matrimonium cum Petronilla, vidua in secundis nuptiis, Stephani sui consobrini, celebravit. Nemo, uti videtur, de impedimento secundi gradus paris affinitatis suspicatus est, dum quindecim circiter annos communi vitae consuetudine coniuges usi fuerint.
Anno autem 1875 Salvator certior factus de hoc impedimento j quaerelam de nullitate sui matrimonii excitavit in Curia archiepiscopali M. Iudex ille sententiam sacro vinculo adversam protulit, quin antea nec examen coniugum, nec te-
MATRIMONII 133
stes septimae manus exquireret, sed innixus tantummodo fidei Cancellarii, qui testatus est nullum dispensationis rescriptum a coniugibus exhibitum fuisse, pro matrimonio contrahendo. Ab hac sententia defensor s. vinculi appellavit ad curiam viciniorem, iuxta Bullam Pii IX sa. me. Multis gra
vissimis (1): eo quod nec asserta affinitas satis probata videretur, nec defuisse Sedis Apostolicae relaxationem satis certo constaret. Ast etiam secundus Iudex, nulla alia adhibita diligentia, primam ratam habuit sententiam. Defensor s. vinculi ab oppositione destitit, neque ultra appellavit ; sed mulier quae consenserat, ut duae domunculae suae proprietatis, a marito distraherentur, magis harum iacturam deflens, quam mariti amissionem, ab Apostolica Sede expetivit, ut irrita declararetur duplex sententia. Eodem tempore oratrix professa est, impedimentum post matrimonium detectum, auctoritate ecclesiastica dispensatum fuisse. Causa oeconomice tractata fuit cum voto consultorum, et animadversionibus defensoris s. vinculi, quorum synopsim heic damus.
Disceptatio »ynoptäca.
VOTUM CANONISTAE. Constare de affinitate ex authenticis tabulis, idest ex libris qui servantur in Ecclesia parochiali., ait Canonista ; sed omnem defuisse impedimenti relaxationem incredibile sibi videri. Ast iudices in themate, nullo in ius vocato teste ex amicis aut ex propinquis, ut sententiam emanarent, satis habuisse Cancellarium Archiepiscopi testimonium protulisse, nullum a coniugibus exhibitum fuisse dispensationis rescriptum pro matrimonio contrahendo. Quid si ab alio quopiam fuisset exhibitum ? quid si pro matrimonio contracto ? Ast admisso nihil ad rem existere in Cancellaria, haud sequitur tale aliquid numquam antea extitisse. Quis ignorat saepe evanuisse ab Archiviis diplomata officialium iniuria, aut famulorum corruptela? Hinc
(1) Habes hanc Bullam Vol. I I I . causae ecclesiasticae iudicari possint ot
pag. 186: in ea praescribitur modus quo debeant in Insula Sicil iae.
134 MATRIMONII
(1) Sacra Poenitentiaria solet utplu
rimum concedere haec Indulta simplici
Confessario, qui petitionem pro poeni
tente obtulit, et cum gratiae detur executio, apponi etiam solet clausula, com-Iustis post executionem litteris.
a testibus et propinquis inquirendum erat, numquid ante vel post matrimonium de impedimento novissent aut audivissent, aut de obtenta sive de obtinenda dispensatione. Quaerendum erat a viro quanto ab hinc tempore cognoverit matrimonium esse nullum : a muliere autem an revera sciret impedimentum esse relaxatum et quomodo ; an publice, an secreto, et in foro conscientiae. Potuit enim s. Poenitentiaria per confessarium relaxare ad tradita per Bened. X I V Instit. 87 n. 9; cuius dispensationis nullum in Archiviis documentum extare posset (1).
Ast si de validitate matrimonii adhuc dubium supersit, erit ne unius chartulae defectu resolvendum matrimonium, quod pene ab annis viginti extitit? Ad scandala vitanda, ad-mirationemque publicae opinionis, a Summo Pontifice dispensatio peti posset ; quin imo si opus esset matrimouium sanari posset in radice , modo constet de bona fide in actu matrimonii, olim coram Ecclesia initi. Hoc remedio Pontifices Romani usi sunt aliquando utroque coniuge, aut altero saltem inscio, aut etiam post utriusque coniugis obitum, ut proles fieret legitima. Nec necesse est, ut prior consensus moraliter perseveret; nam Bened. X I V hanc concessit sanationem dum alter coniugum matrimonii solutionem sollicitare^ decret. Etsi matrimonialis Bull. t. 4 n. 51.
VOTUM THEOLOGI. Inter praecipuas conditiones, ait iste, quibus matrimonii dignitas munitur, ne vilissima carnis libertas introducatur, illa in casu respicienda est, quae prohibet matrimonium celebrari et dirimit celebratum inter affines usque ad quartum gradum (ex licita copula) in linea collaterali. In Concilio Lateranensi sub Innocentio III celebrato, statutum fuit quod « impedimentum consanguinitatis » et affinitatis quartum gradum non excedat.» Quae prohibitio a Tridentino Sess. 24 cap. 5 de ref. matrimonii confirmata fuit.
MATRIMONI* i 3*1
la casu nostro iuvenis Salvato 1 consanguineus erat cum. Stephano, cuius vidua erat Petronilla. ; huic ergo vinculo affinitatis secundi gradus erat coniunctus ; idcirco nullum fuit matrimonium inter affines istos contractum.
Censuit autem Theologus, nullam expetitam nec obtentam fuisse a coniugibus dispensationem ab impedimento affinitatis. Etenim testis fide publica dignus, scilicet Cancellarius Archidioecesis M. declaravit, nullum unquam nec a coniugibus nec a parocho, nec a quovis alio rescriptum pontificium dispensationis accepisse circa impedimentum affinitatis in matrimonio, inter Salvatorem et Petronillam. Parochus coniugum testatus est, se numquam vidisse rescriptum aliquod dispensationis : quinimo, cum impedimentum affinitatis cognoverit, contracto iam matrimonio, Salvatorem pluries hortatum esse, ut dispensationem peteret, quod facere noluit. Denique ipsa mulier in libello appellationis confitetur non obtinuisse necessariam dispensationem.
Putandum ne est, Antistitem oretenus illam dispensationis gratiam coniugibus dedisse ? Sed huic hypothesi s. Inquisitionis, Cong. respondit die 19 Ianuarii anni 1661: « Pro-» positio asserens, Episcopum posse dispensare in publico » impedimento, matrimonium dirimente consanguinitatis pro » matrimonio contrahendo sive in articulo mortis, sive in alia » urgentissima necessitate, in qua contrahentes non possint » expectare dispensationem Sedis Apostolicae est falsa, te-» meraria, scandalosa, perniciosa et seditiosa.»
Etsi Episcopi et fideles Siciliae illa tempestate a secta-riis vexarentur, liberum tamen quodcumque communicationis medium erat eisdem cum Roma. Si denique, post contractum matrimonium confessarius a s. Poenitentiaria impetravisset dispensationem, mulier de consensu repetito rememoran debebat, et dispensationem, saltem a marito obtentam, meminisse oportebat, eumque de recepta sanatione redarguere. Sed de hoc nullum dedit indicium. Denique habetne mulier ius cogendi maritum ut sanationem quaerat ? Videtur hoc iure destitui ; nam illa sciens impedimentum, et parocho adlior-
136 MATRIMONII
tante, maritum non suasit, sed parocho restitit. Proinde cum passa fuerit vivere in illicito consortio, nulla iniuria volenti et consentienti facta est : nullum virginitatis pertulit discrimen, quia vidua fuit ; neque longum tempus eidem suffragan tu r ex cap. 8 De cons. et affin, quo statuitur « ut si quis contra prohibitionem. . . . . . praesumpserit copulari,. nulla longinquitate defendatur annorum ». Declarata a u tem matrimonii nullitate a duobus Curiis, ius petendi dispensationem manet in potestate utriusque coniugis, non unius-vel alterius. Et ideo renuente viro dispensationem petere, sine gravissima causa dispensatio elargienda non est, iuxta divum Bernardum aliosque doctores : quae causa deesse omnino v i detur in themate.
ANIMADVERSIONES DEFENSORIS S. VINCULI. Dolet iste quod a duabus Curiis in proferenda nullitatis sententia, posthabita ac omnino neglecta fuerit omnis canonicae disciplinae regula. Etenim iuxta Instructionem s. C. C. anni 1840 §. cum itaque, in causis matrimonialibus exordiendum est a iuramento coniugum. Ex §. expleto autem nedum coniuges eidem iudiciali inquisitioni subiiciendi sunt, sed etiam testes ex utroque latere inducendi. Agitur enim in his causis, omnium gravissimis, non magis de iuribus coniugum, quam de r e ligione christiani connubii ; quin imo de sacramentali vinculo,, ex divina ceteroquin institutione, aeterno et indissolubili.
A providis hisce sanctionibus declinari nequit etiam in causa nullitatis, ob impedimenta consanguinitatis vel affinitatis, quae demonstrari valeant ex tabulis Paroeciarum vel Curiarum. Id enim eruitur tum ex Constit. Dei miseratione, tum ex cit. Instructione, a quibus nulla vel minima distinctio fit pro eiusmodi impedimentis. Sed pro omnibus causis matrimonialibus normae et regulae observandae traduntur absolute et generice. Hinc in proemio Instructionis cit. dicitur -« ut,probationibus undequaque accuratissimis cumulatis, in causis huiusmodi, omnium gravissimis, in quibus agitur-de sacramenti validitate vel nullitate, iudices in proferendo iudicio tuti conquiescere possent. » (1) Praeterea Alexander IIL
II) Adest Instructio haec Vol . I 439.
M A T R I M O N I I 1 3 7
in cap. ex litteris i de consanguin, et affin, testes exquirit in causa coniugii a vidua contracti ; dum, impetito matrimonio a duobus accusatoribus iuratis, ob impedimentum consanguinitatis viri cum praedefuncto coniuge, decrevit ut inquisitio absolveretur, aliis adhibitis testibus circumspectis atque omni exceptione maioribus. Etenim tam variae ac multiplices concurrere possunt rerum circumstantiae, ut ex coniugum et testium depositionibus emergere queat dispensationis ab Ecclesia elargitae probatio.
Attamen in casu nostro, quomodo in iudiciali ordine Ecclesiae disciplina observata fuit ? Ab una et altera Curia in controverso coniugio sententia nullitatis lata est supra una tantummodo quadam arbore genealogica, quae constituit inter Salvatorem et Petronillam affinitatem in secundo gradu. Nullum autem examen coniugibus indictum, nullum iuramentum ab iisdem praestitum, nulla ex septimae manus testibus instaurata inquisitio fuit.
Haud obliterandum, mulierem a uturnasse quod impedimentum dispensatum fuerit ab auctoritate ecclesiastica, statim ac innotuit. Nunc quaenam adduci posset probatio si dispensatio elargita fuisset a s. Poenitentiaria, ministerio Confessa-sarii ? Certum est ex Constit. Pastor Bonus Benedicti XIV quod maior Poenitentiarius facultatem habet dispensandi a secundo consanguinitatis vel affinitatis gradu, si post matrimonium rite ac bona fide contractum, saltem per decennium impedimentum permanserit occultum. Notum insuper est a Poenitentiaria dispensationem largiri solere, ad matrimonium in radice convalidandum, etiam altero ex coniugibus inscio, tum impedimenti, tum petitae dispensationis. Ex quo itaque Petronilla confessa est, impedimentum iamdiu sanatum fuisse, iam urgebat necessitas formale examen instituendi, ut exinde emergerei num de hac dispensatione aliqua opitulari posset probatio, sive ex testibus sive ex Sacerdote, cuius forsan ministerium adhibitum fuerat.
Ceterum quidquid emergere posset ex hoc examine, verum est, ait defensor, processum substantialiter labefactatum
iZ8 MATRIMONII
fuisse; quapropter in exempt im etiam aliorum expostulavit -ut EE. P P . posthabitis duarum Curiarum sententiis, actorum processum debite ac rite compleri décernèrent.
Quibus animadversis, enodandam propositum fuit
Dubium
An sententiae Curiae M. et Curiae C. sint confirmandae vel in firmandae in casu.
Sacra Congregatio Concilii respondit: Compleantur acta processus penes C ter iam M. CAUSAE PROSECUTIO. Iussu s. Cong. Concilii quaestio rite
instituta fuit in Curia M. auditique fuerunt coniuges, parochus Ecclesiae in qua matrimonium celebratum fuit; et testes septimae manus, utriusque coniugis septem, et septem aliqua sanguinis propinquitate coniuncti, omnes iurati: ei adhibitus fuit etiam matrimonii defensor.
Petronilla dein, ait Canonista, vocata ad examen post quinque menses se sistit, ut molestias viro adderet, qui novas iam paratas habebat nuptias. Verum iterrogata a delegato respondit: nullam dispensationem praeivisse aut sub-sequutam fuisse matrimonium, eoquod ignorabatur impedimentum.
Tunc defensor instetit, interrogando per quos et unde dispensationem impetrasset, de qua in libello appellationis mentionem fecerat. Cui illa: certior facta fui per quamdam personam. Interrogata semel atque iterum quae tandem persona illa fuit. Respondit: nequeo eam revelare, et numquam revelabo. Unde patet assertam dispensationem nihil aliud quam merum commentum et mendacium fuisse ad retardandum iudicium, ex odio in virum qui eam deseruerat. Nec paullo ante eamdem deseruerat, ut videbatur innuere in libello appellationis, sed iam tot annos. Et ideo si quid illa de dispensatione aut audivisset, aut suspicata fuisset, hoc statim declaravisset, unde victoriam haberet in manibus. Merito ergo rogati testes, an Petronilla mentiri posset, omnes aut affirmarunt, aut id probabile sibi videri dixerunt.
MATRIMONII 1 3 9
(1) Recole Vol. XIV. pag, 155: ubi coporum dispensandi impedimenta occul-
aniplo molo disseritur de potestate Epis- ta, in casu extremae necessitatis .
Parochus vero Ecclesiae, in qua matrimonium celebratum fuit, sibi videri, ait, quod dispensatio haud expetita fuerit. Nam illa tempestate iuvenes ad effugienda arma per populi tumultum cogebant Parochos, ut matrimoniis assisterent. Hinc saepe nequibant iidem Parochi omni uti cautela ad contrahentium libertatem cognoscendam.
Defensor s. vinculi autem adiecit sibi videri, iudicem inquirere etiam debuisse utrum matrimonium Petronillae cum consobrino Salvatoris ratum vel consummatum extiterit. Ex matrimonio enim simpliciter rato non oritur affinitas, ceu bene demonstrat Sánchez I. 7 de impedimentis disp. 44. n. 25. Quoad dispensationem antea habitam, gravissima, ait, adest praesumptio ex modo legitimo quo nuptiae contractae sunt. Parochus enim eas pertractavit, direxit et benedixit, iste supponi nequit tam ignarus et crudelis erga suos, ut eosdem in putido concubinatu voluerit proiicere. Parochus praeterea ignorare nequibat impedimenti existentiam, cum ageretur de parva paroecia, cuius incolae ita eidem Parocho innotescere solent, ut cuiuslibet inhabitabis domesticas relationes agnoscat.
Praeterea ex tabulis processus, censuit defensor, erui quod hoc impedimentum uti occultum haberi queat: nam etsi Parocho vel uni aut alteri ex oppido innotuit, tamen universitatem latuit. Nam per octo annos in quibus coniuges pacifici inter se fuerunt, nulla in vulgus suspicio de impedimento habita est. Iam vero hac in hipothesi Episcopum posse dispensare, saltem in casu in quo periculum est in mora, et ad Romanum Pontificem recursus non facile patet, (1) docet etiam Bened. XIV De Synod. Dioec. L 9, cap. 2 n. 2. Hac theoria fretus, nonne poterat parochus nostrorum coniugum ad Episcopum rem deferre, et dispensationem obtinere? Siquidem urgentissimae erant circumstantiae, politici motus gravissimi, et magna animorum trepidatio ex adventu fa-
1 4 0 MATRIMONI
mosissìmi ducis, cuius cadaver adhuc expectat ut cremetar, dum eius spiritus... iam suis meritis partum tenet praemium.
Hisce noviter animadversis, EE . P P . iudicio suppositum fuit snodandum
Dubium
An sententiae Curiae M. et Curiae C. sint confirmandae vel infirmandae in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. C. re perpensa, sub die 22 Aprilis 1882 censuit respondere:
Affirmative... ad primam partem, negative ad secundam. (1)
(1) Iure in hac quaestione s. vinculi vindex dolet quod ab utraque Curia ordo iudicialis pessumdatus s i t , subtractus-que fuerit a sanctiss imis Ecclesiae sanctionibus. Attamen quisquis videt hanc quaestionem faci l is fuisse solutionis usque ab exordio : nam constito quod inter coniuges affinitatis impedimentum existeret . ab eoque nullam expet i tam, aut concessam fuisse dispensationem, quaestio soluta manebat, nullumque existebat matrimonium. Invida tamen rabies Pe-tronillae, quae processerat in diebus suis , dum Salvator adhuc iuvenis esset, mendacium excogitavit , asserens impedimentum relaxatum fuisse. Sed perperam sacra Dicasteria ag i tav i t ; nam in ius vocata riteque a iudice interrogata retul i t; nullam adfuisse dispensationem ponti
ficiam, neque ante, neque post matr imonium.
Miranda tamen est ratio agendi parochi, quoad ovium sibi concreditarum salutem. Ob tumultum populi , qui urgebat Parochos, ut cito matrimonia celebrarent ad eludendas novas dictatoris dispositiones quoad mi l i t i am, parochi, nulla adhibita cautela quoad status l i bertatem p o s t u l a n t e m , eosdem sacre-vinculo copulabant. Populo tumultuant i ergo obsequitur parochus, ut Iudaeis P i latus , et sanctissimas leges negl igit ac infrangit; nec, sedato tumultu, aliquid curae habet, ut tot malis remedium adhibeatur! Coniuges enim in putido concubinatu longos per annos permanserunt sub pastoris oculis .
Iii
EX S. CONGREGATIONE RITUUM
APPENDIX III
MISSAE Beatorum Alphonsi de Orozeo, Caroli a Setia et Humilis Bisiniaiio Confessorum.
D I E X I X S E P T E M B R I S /
E. ALPHONSI DE OROZCO
C O N F E S S O R I S
Missa Os i u s t i , de Comm. Conf.
non Pont. praeter orationes sequentes.
Oratio
De u s , q u i B e a t u m A l p h o n s u m
Confes so rem , e x i m i u m V e r b i
t a i p r a e c o n e m , s p i r i t u cons i l i i
e t f o r t i t u d i n i s mir i f ice d e c o r a s t i :
c o n c e d e n o b i s , q u a e s u m u s ; u t s a
l u t a r i b u s e j u s m o n i t i s e t e x e m p l i s
a d i u t i , c e r t a n t e s i n t e r r i s , a e t e r
n a m i n g r e d i r e q u i e m v a l e a m u s .
P e r D o m i n u m .
Secreta
Ha n c i m m a c u l a t a m h o s t i a m su
sc ipe , D o m i n e , i n odo rem s u a
v i t a t i s , e t i l l o nos a m o r e p u r i
t a t i s i n f i a m m a , q u e m i n B e a t i
A l p h o n s i Confes so r i s t u i co rde
i u g i t e r c u s t o d i s t i . P e r D o m i n u m .
Postcommunio
Ou a e s u m u s , D o m i n e I e s u C h r i
s t e , U t s i c u t B e a t u s A l p h o n
s u s i n h a c c a e l e s t i m e n s a , l u m i n e
v u l t u s t u i p e r f u s u s , s u p e r n a
g a u d i a p r a e g u s t a v i t , i t a nob i s d i
v i n a s u m p t a l i b a m i n a , c a e l e s t i s
g l o r i a e p i g n u s esse concedas . Q u i
v i v i s .
D I E X A P R I L I S
BEATI CAROLI A SETIA
CONFESSORIS
Missa I u s t u s u t p a l m a , de
Comm. Conf. non Pont. praeter orationes sequentes.
Oratio.
Do m i n e I e s u C h r i s t e , q u i e sa
c r o s a n c t o C o r p o r e t u o , d i v i n a e
c a r i t a t i s i a cu lo emi s so , B e a t i C a
r o l i cor m i r a b i l i t e r v u l n e r a s t i ;
e i u s i n t e r c e s s i o n e n o s p r o p i t i u s
r e s p i c e , e t t u i a m o r i s i g n e c o r d a
n o s t r a c l e m e n t e r a c c e n d e . Q u i
v i v i s .
Secreta.
Sanc t i f i ce t n o s , q u a e s u m u s D o
m i n e , hoc s a n c t u m e t i m m a c u -
1 4 2 MISSAE
l a t u m Sac r i f i c ium ; u t B e a t i C a
r o l i m e r i t i s « t e x e m p l o , i n t u a
c a r i t a t e f e r v e n t e s i l l u d d i g n e
s u s c i p e r e v a l e a m u s . P e r D o m i
n u m .
Postcommunio.
Pr e t i o s o C o r p o r e e t S a n g u i n e
t u o v i v i f i c a t i , t e s u p p l i c e s
e x o r a m u s , D o m i n e I e s u C h r i s t e ;
u t B e a t i C a r o l i s u f f r a g i i s e t i m i
t a t i o n e , T i b i i u g i t e r a d h a e r e n
t e s , cop io sum P a s s i o n i s t u a e f r u
c t u m p e r c i p e r e m e r e a m u r . Q u i
v i v i s . •
D I E V D E C E M B R I S
B. HUMILIS A BISINIANO
CONFESSORIS
Missa I u s t u s u t p a l m a d e
Comm. Conf. non Pont. praeter orationes sequentes.
Oratio
Dò m i n e I e s u C h r i s t e , q u i m i t i »
es e t h u m i l i s c o r d e , f ac nos-
B e a t u m H u m i l e m C o n f e s s o r e m ,
e x i m i u m h u m i l i t a t i s e t m a n s u e
t u d i n i s t u a e e x e m p l a r , i t a i m i
t a r i , u t , v i t a e s u p e r b i a m a b n e
g a n t e s , t i b i p e r p e t u o f a m u l e n m r .
Q u i v i v i s .
Secreta.
Pl a c a t i o n i s h o s t i a m e a t i b i h u
m i l i t a t e o f f e r amus , q u a B e a t u s
H u m i l i s p r e c e s s u a s t u a e m a i e
s t a t i o f fe reba t . P e r D o m i n u m .
Postcommunio.
Sa c r a m e n t a q u a e s u m p s i m u s ,
D o m i n e , e x c i t e n t e t f o v e a n t i n
c o r d i b u s n o s t r i s d e s i d e r i u m r e g n i
c a e l e s t i s ; u t p e r m e r i t a e t e x e m
p l a B e a t i H u m i l i s , i n s c i e n t i a
s a n c t o r u m p r o f i c i e n t e s , a d T e
f e l i c i t e r p e r v e n i r e v a l e a m u s . P e r
D o m i n u m .
M O N I T U M
N o v a Officia i n K a l e n d a r i o u n i v e r s a l i s E c c l e s i a e i n s e r e n d a e x
A p o s t o l i c o B r e v i d i e i 2 8 I u l i i 1 8 8 2 (1) (quod v i m o b l i g a n d i h a b e t
a n n o 1 8 8 4 ) a s s i g n a r i p o t e r u n t d i e b u s p r o x i m e i n s e q u e n t i b u s v a « u i s ,
i n i i s K a l e n d a r i i s p a r t i c u l a r i b u s p e r p e t u i s , i n q u i b u s a l i a Officia
i a m affixa i l l i s d i e b u s r e p e r i u n t u r , p r o u t i p r o K a l e n d a r i o U r b i s
p r o v i s u m f u i t .
E x S e c r e t a r i a S a c r o r u m R i t u u m C o n g r e g a t i o n i s h a c d i e 13»
S e p t e m b r i s 1 8 8 2 .
LAURENTIUS SALVATI 5 . R, C. Secretarius. (1) Be lata m fa i t pag. 54 Voluminis huius .
1 4 3
DECRETUM
jrç?n« IV die 19 Iulii 1882.
Suprema Sacra Congregatio Eminentissimorum ac Reve-rendissimorum Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalium in tota Republica Christiana contra haereticam pravitatem In -quisitorum Generalium in Feria IV die 19 Iulii 1882 damnavit et proscripsit sicuti damnat et proscribit, atque in In dicem librorum prohibitorum referri mandavit opusculum, cui titulus :
« Riproduzione di un discorso recitato da Monsignor Ge-» nuardi Vescovo di Acireale con Note dedicate all'Illustrisi » simo e Reverendissimo Monsignor Guarino Arcivescovo di » Messina » Catania, stabilimento tipografico Bellini Largo* Spirito Santo, numero 15, 1882 (1).
Eadem die et Feria
Sanctissimus Dominus Noster LEO Divina Providentia Papa XIII, audita super praedicto opusculo relatione, decretum confirmavit et promulgari mandavit.
Datum Romae die et Feria quae supra.
Fr . VINCENTIUS LEO SALLUA Ord. Praeda Archiepiscopus Chalcedonensis
Commissarius Generalis S. R. et Universalis Inquisitionis. Iuvenalis Pelami S. R. et Univ. Inquisii. Notarius.
(1) Qui t i tu lus lat ine sic s» habet* -
Nova edit i* discursus, habit i a R. P. D.
Episcopo Iacae Beat is , cum notis dedi-
cat i s Il lmo atque Emo P. D. Guarino,
Archiepiscopo Messanensi. - Catanae, es aedibus typographicis Bel l ini Largo Spi» rito Santo n. 15 1882.
EX S. CONG. S. R. o. INQUISII.
144
DECRETUM
equo edicitur, eos, qui ad unicam comestionem non tenetur, obstringi tamen lege de non permiscendis licitis et interdictis epulis.
Die 23 Iunii 1875.
Huic s. Congregationi dubium fuit propositum ab Episcopo Baionehsi « utrum obligatio de non miscendis piscibus » cum carne diebus quadragesimae attingat omnes, qui vi » indulti carnibus vesci possunt, vel solummodo eos qui ieiu-» nant.»
Die 23 Iunii 1875 in Congregatione generali S. R. et U. Inquisitionis habita coram Emis ac Rmis Cardinalibus, generalibus inquisitoribus, proposito suprascripto dubio et praehabito voto DD. Consultorum, iidem Emi ac Rmi rescribi mandarunt: Affirmative quoad pri'ma m partem; Negative quoad, secundam partem; et detur decretum 24 Martii 1841; nempe ad dubium : « An lex de non permiscendis licitis et inter-» dictis epulis eos etiam respiciat, qui ad unicam comestion e m non tenentur, uti iuvenes antequam tertium comple-» verint septennium, aliique rationabiliter ab eadem excu-» sati ob impotentiam vel laborem: » Emi decreverunt: Non licere. (1)
(1) Volumine X I V pag. 568 duas re
tul imus declarationes s. Poenitentiariae
Apostolicae, quoad eos qui dispensantur
a lege ieiunii ratione aetatis , laboris et
affectae valetudinis . Per praesens decre
tum vero, eisdem declarationibus affine,
resolvitur, eos omnes qui a lege ieiunii
dispensantur, teneri tamen obligatione
de non miscendis piscibus cum camo
diebus quadragesimae.
1 4 3
SANCTO FRANCISCO ASSISIENSI ET
D E T E R T I O F R A N C I S C A L I U M O R D I N E
PROPAGANDO
Sanctissimi Domini Nostri LEONIS Divina Providentia PAPA*! XIII Epistola Encyclica ad Patriarchas Primates Archiepiscopos et Episcopos universos catholici orbis gratiam et communionem cum Apostolica Sede habentes
V E N E R A B I L E S F R A T R E S
i
SALUTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM
A u s p i c a t o concessum e s t p o p u l o c h r i s t i a n o d u o r u m v i r o r u m m e
m o r i a m b r e v i t e m p o r i s i n t e r v a l l o r e c o l e r e , q u i a d s e m p i t e r n a s a n
c t i t a t i s p r a e m i a i n c a e l u m e v o c a t i , p r a e c l a r a m a l u m n o r u m c o p i a m ,
t a m q u a m v i r t u t u m s u a r u m p e r p e t u o r e n a s c e n t e m p r o p a g i n e m , i n
t e r r i s r e l i q u e r u n t . — S i q u i d e m p o s t s a e c u l a r i a s o l l e m n i a o b m e -
{ m o r i a m B e n e d i c t i , m o n a c h o r u m i n Occ iden t e p a t r i s l e g i f e r i , p r o x i m a
e s t occasio non d i s p a r h a b e n d o r u m p u b l i c e h o n o r u m F r a n c i s c o A s -
< s i s i ens i , s e p t i m o p o s t q u a m n a t u s e s t e x e u n t e s a e c u l o . Q u o d s a n e
c o n t i n g e r e b e n i g n o q u o d a m d i v i n a e p r o v i d e n t i a e cons i l i o , n o n im
m e r i t o a r b i t r a m u r . N a m o b l a t o a d c e l e b r a n d u m t a n t o r u m p a t r u m
n a t a l i d i e , h o m i n e s a d m o n e r e D e u s v e l l e v i d e t u r , u t s u m m a i l l o r u m
m e r i t a r e c o r d e n t u r , s i m u l q u e i n t e l l i g a n t , c o n d i t o s a b i i s v i r o r u m
r e l i g i o s o r u m o r d i n e s t a m i n d i g n e v i o l a r i m i n i m e debu i s se , i n i i s
p r a e s e r t i m c i v i t a t i b u s , q u i b u s i n c r e m e n t a h u m a n i t a t i s e t g l o r i a e
l a b o r e , i n g e n i o , s e d u l i t a t e p e p e r e r u n t . — I s t a q u i d e m s o l l e m n i a con-
* f i d i m u s h a u d v a c u a f r u c t u f u t u r a p o p u l o c h r i s t i a n o , q u i n o n s ine
•caussa s o d a l e s r e l i g i o s o s a m i c o r u m loco s e m p e r h a b e r e c o n s u e v i t :
p r o p t e r e a q u e s i c u t B e n e d i c t i n o m e n m a g n a p i e t a t e g r a t o q u e a n i m o
h o n o r a v i t , i t a n u n c F r a n c i s c i m e m o r i a m fes to c u l t u e t m u l t i p l i c i
s i gn i f i c a t i one v o l u n t a t i s e s t c e r t a t i m r e n o v a t u r u s . A t q u e i s t u d p i e
t a t i s r e v e r e n t i a e q u e h o n e s t u m c e r t a m e n n o n r e g i o n e c i r c u m s c r i b i
t u r , i n q u a v i r s a n c t i s s i m u s e d i t u s e s t i n l u c e m , nec f i n i t i m i s a
»t Tom, XV fase. Ç L XXII.
1 4 6 EPISTOLA ENCYCLICA
p r a e s e n t i a e i u s n o b i l i t a t i s s p a t i i s : sed l a t e e s t a d c u n c t a s t e r r a r u m
o r a s , q u a c u m q u e F r a n c i s c i a u t n o m e n p e r c r e b u i t , a u t i n s t i t u t a v i
g e n t , p r o p a g a t u m .
H u n c a n i m o r u m i n r e o p t i m a a r d o r e m N o s c e r t e s i c p r o b a m u s , ,
u t n e m o m a g i s ; p r a e s e r t i m q u i a F r a n c i s c u m A s s i s i e n s e m a d m i r a r i
p r a e c i p u a q u e r e l i g i o n e c o l e r e a b a d o l e s c e n t i a a s s u e v i m u s , e t i n f a
m i l i a m F r a n c i s c a n u m a d s c i t o s esse g l o r i a m u r , e t s a c r a A l v e r n i a e
i u g a l i b e n t e s a t q u e a l a c r e s , p i e t a t i s c a u s s a , n o n s e m e l a s c e n d i m u s :
q u o loco t a n t i v i r i i m a g o , u b i c u m q u e p o n e r e m u s v e s t i g i u m , ob i ic ie -
b a t u r a n i m o , m e n t e m q u e t a c i t a c o g i t a t i o n e s u s p e n s a m m e m o r i l la-
s o l i t u d o t e n e b a t . —"Sed q u a n t u m v i s s i t i s t u d s t u d i u m l a u d a b i l e ,
t a m e n n e q u a q u a m i n i s t o o m n i a . I t a e n i m d e h o n o r i b u s , q u i beato-
F r a n c i s c o p r o p e r a n t u r , s t a t u e n d u m , t u n c m a x i m e f u t u r o s e i , c u i
d e f e r u n t u r , g r a t o s s i f u e r i n t i i s i p s i s , q u i d e f e r a n t , f r u c t u o s i . I n
h o c a u t e m p o s i t u s e s t f r u c t u s s o l i d u s m i n i m e q u e c a d u c u s , u t c u i u s
e x c e l l e n t e m v i r t u t e m h o m i n e s a d m i r a n t u r , s i m i l i t u d i n e m e i u s a l i
q u a m a d r i p i a n t , f i e r i q u e s t u d e a n t i p s i u s i m i t a t i o n e m e l i o r e s . Q u o d ,
o p i t u l a n t e D e o , s i s t u d i o s e e f fece r in t , p r o i e c t o q u a e s i t a e r i t p r a e
s e n t i u m m a l o r u m o p p o r t u n a e t v a l d e efficax m e d i c i n a . — V o s i t aque -
v o l u m u s , V e n e r a b i l e s F r a t r e s , p e r h a s L i t t e r a s a l l o q u i , n o n modo-
p i e t a t e m e r g a F r a n c i s c u m N o s t r a m p u b l i c e t e s t a t u r i , v e r u m e t i a m
v e s t r a m e x e i t a t u r i c a r i t a t e m , u t i n h o m i n u m s a l u t e eo , q u o d i x i
m u s , c u r a n d a r e m e d i o N o b i s c u m p a r i t e r e l a b o r e t i s .
L i b e r a t o r g e n e r i s h u m a n i I e s u s C h r i s t u s fons e s t p e r e n n i s , a t q u e
p e r p e t u u s o m n i u m b o n o r u m q u a e a b i n f i n i t a D e i b e n i g n i t a t e a d
n o s p r o f i c i s c u n t u r , i t a p l a n e u t q u i s e m e l m u n d u m s e r v a v i t i d e m s i t i n
o m n e s s a e c u l o r u m a e t a t e s s e r v a t u r u s : Nec enim aliud nomen est sub
caelo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri (1) . Si quando-i g i t u r n a t u r a e v i t i o a u t h o m i n u m c u l p a c o n t i n g a t , u t i n d e t e r i o - 1
r e m p a r t e m d e l a b a t u r g e n u s h u m a n u m , e t s i n g u l a r i q u a d a m o p e
i n d i g e r e a d e v a d e n d u m v i d e a t u r , o m n i n o r e c i p e r e s e a d I e s u m C h r â -
s t u m necesse e s t , a t q u e i s t u d p u t a r e m a x i m u m c e r t i s s i m u m q u e
p e r f u g i u m . D i v i n a e n i m i l l i u s v i r t u s t a m m a g n a e s t t a n t u m q u e ,
p o l l e t , u t o m n i u m in, e a v e l p e r i c u l o r u m d e p u l s i o , v e l m a l o r u m
p o s i t a s a n a t i o s i t . F u t u r a e s t a u t e m c e r t a s a n a t i o , s i modo a d
p r o f e s s i o n e m c h r i s t i a n a e s a p i e n t i a e , e t a d e v a n g e l i c a v i v e n d i p r a e
c e p t a g e n u s h u m a n u m r e d u c a t u r . I i s a u t e m , q u a e d i x i m u s , f o r t e
i n c i d e n t i b u s , m a l i s , s i m u l a c s o l a t i i v e n i t d i v i n i t u s p r o v i s a m a t u r i t a s ,
f e r e i u b e t D e u s , c o n t i n u o v i r u m a l i q u e m i n t e r r i s e x i s t e r e n o n
u n u m d e m u l t i s , sed s u m m u m e t s i n g u l a r e m , q u e m r e s t i t u e n d a e s a
l u t i s p u b l i c a e p r a e f i c i a t m u n e r i . A t q u i i s t u d p l a n e n s u v e n i e b a t s u b
fi) Act. IV, 12.
EPISTOLA ENCYCLICA 147
e x i t u m s a e c u l i d u o d e c i m i a l i q u a n t o q u e s e r i u s ; f u i t a u t e m e i u s m a
x i m i o p e r i s p e r f e c t o r F r a n c i s c u s .
S a t i s i l l a n o t a e s t a e t a s c u m s u a i n d o l e v i r t u t u m a c v i t i o r u m .
I n s i t a a l t i u s i n a n i m i s v i g e b a t f i d e s c a t h o l i c a : p u l c r u m q u e e r a t
c o m p l u r e s p i e t a t i s f e r v o r e i n c e n s o s i n P a l a e s t i n a m t r a n s m i t t e r e q u i
v i n c e r e a u t e m o r i d e s t i n a v i s s e n t . S e d t a m e n v a l d e p o p u l a r e s m o r e s
l i c e n t i a m u t a v e r a t : n i h i l q u e e r a t t a m h o m i n i b u s n e c e s s a r i u m , q u a m
u t c h r i s t i a n o s s p i r i t u s r e v o c a r e n t . — I a m v e r o c h r i s t i a n a e v i r t u t i s
c a p u t e s t g e n e r o s a a n i m i affectio , r e r u m a r d u a r u m a c diff ic i l ium
p a t i e n s : c u i u s f o r m a q u a e d a m m c r u c e a d u m b r a t u r , q u a m q u i C h r i
s t u m s e q u i m a l u n t , o n u s t o f e r a n t h u m e r o necesse e s t . I l l i u s a u t e m
p a r t e s a f fec t ion is s u n t , a b s t i n e n t e m r e r u m m o r t a l i u m a n i m u m g e
r e r e : s i b i m e t a c r i t e r i m p e r a r e : c a s u s a d v e r s o s fac i l e m o d e r a t e q u e
f e r r e . D e n i q u e c a r i t a s i n D e u m , i n p r o x i m o s u n a o m n i u m e s t do
m i n a e t r e g i n a v i r t u t u m ; c u i u s t a n t a v i s e s t , u t m o l e s t i a s , q u a e
officium c o m i t a n t u r , o m n e s a b s t e r g e a t , l a b o r e s q u e q u a n t u m v i s m a
g n o s non t o l e r a b i l e s s o l u m efficiat , v e r u m e t i a m i u c u n d o s .
H a r u m v i r t u t u m s a e c u l o duodec imo m a g n a a p p a r e b a t i n o p i a ,
c u m n i m i s m u l t i , p e n i t u s m a n c i p a t i r e b u s h u m a n i s , a u t a p p e t e n t i a
h o n o r u m a c d i v i t i a r u m i n s a n i r e n t , a u t p e r l u x u m e t l i b i d i n e s a e t a
t e m a g e r e n t . P l u r i m u m v a l e b a n t p a u c i ; q u o r u m opes f e re i n op
p r e s s i o n e m m i s e r a e e t c o n t e m p t a e m u l t i t u d i n i s e v a s e r a n t : a t q u e h u
i u s m o d i v i t i o r u m m a c u l a s n e i i q u i d e m e f f u g e r a n t , q u i d i s c i p l i n a e
c e t e r i s esse e x i n s t i t u t o d e b u i s s e n t . E t r e s t i n c t a p a s s i m c a r i t a t e ,
v a r i a e q u o t i d i a n a e q u e p e s t e s c o n s e c u t a e e r a n t , i n v i d e r e , a e m u l a r i ,
od i s se , d i s t r a c t i s adeo i n f e s t i s q u e a n i m i s , u t a d m i n i m a m q u a m q u e
c a u s s a m e t c i v i t a t e s f i n i t i m a e sese i n v i c e m p r a e l i a n d o conf luerent ,
e t c ive s c u m c i v i b u s f e r r o i n h u m a n e d é c e r n è r e n t .
I n i d s a e c u l u m F r a n c i s c i cec id i t a e t a s . Q u i t a m e n m i r a c o n s t a n
t i a , s i m p l i c i t a t e p a r i a g g r e s s u s e s t d i c t i s e t f a c t i s g e n u i n a m c h r i
s t i a n a e p e r f e c t i o n i s i m a g i n e m s e n e s c e n t i m u n d o a d s p e c t a n d u m p r o
p o n e r e . — R e a p s e , q u e m a d m o d u m D o m i n i c u s G u s m a n u s p a t e r i n t e
g r i t a t e m c a e l e s t i u m d o c t r i n a r u m p e r e a d e m t e m p o r a t u e b a t u r , p r a -
v o s q u e h a e r e t i c o r u m e r r o r e s l u c e c h r i s t i a n a e s a p i e n t i a e d e p e l l e b a t ,
i t a F r a n c i s c u s a d g r a n d i a d u c e n t e D e o , i l l u d i m p e t r a v i t u t a d v i r
t u t e m e x c i t a r e t c h r i s t i a n o s h o m i n e s e t d i u m u l t u m q u e dev ios a d
i m i t a t i o n e m C h r i s t i t r a d u c e r e t . N o n c e r t e f o r t u i t o f a c t u m e s t , u t
a d a u r e s a c c i d e r e n t a d o l e s c e n t i s i l l a e e x E v a n g e l i o s e n t e n t i a e :
Nolite possidere aurum, nequz argentum, neque pecuniam in zonis vestris, non peram in via, neque duas tunicas, neque calceamenta, neque virgam (1) . E t , Si vis perfectus esse, vade vende quae
(lì Matth. X, 9 -10 .
148 EPISTOLA. ENCYCLICA.
habes et da pauperibus.... et veni, sequere me (1) . Q u a e t a m q u a m
s ib i n o m i n a t i m d i c t a i n t e r p r e t a t u s , c o n t i n u o a b d i c a t s e r e b u s om
n i b u s , v e s t i m e n t a m u t a t ; p a u p e r t a t e m s ib i soc iam e t c o m i t e m con
s t i t u i t i n o m n i v i t a futuram*, e t m a x i m a i l l a v i r t u t u m p r a e c e p t a ,
q u a e celso e r e c t o q u e a n i m o a m p l e x u s e r a t , O r d i n i s s u i v e l u t f u n
d a m e n t a fore d e c e r n i t . E x e o t e m p o r e , i n t e r t a n t a m s a e c u l i m o l l i -
t i a m f a s t i d i u m q u e d e l i c a t i s s i m u m , i l l e h o r r i d o c u l t u a t q u e a s p e r o
i n c e d e r e : v i c t u m o s t i a t i m q u a e r e r e : e t q u a e a c e r b i s s i m a p u t a n t u r ,
i n s a n a e p l e b i s l u d i b r i a n o n t a m p e r f e r r e , q u a m v o r a r e a l a c r i t a t e
m i r a b i l i . V i d e l i c e t s t u l t i t i a m C r u c i s C h r i s t i a d s u m p s e r a t e t p r o -
b a r a t u t i a b s o l u t a m s a p i e n t i a m ; c u m q u e i n e i u s a u g u s t a m y s t e r i a
i n t e l l i g e n d o p e n e t r a v i s s e t , v i d i t i u d i c a v i t q u e n u s q u a m posse g l o r i a m
s u a m m e l i u s c o l l o c a r i . — U n a c u m a m o r e C r u c i s , p e r v a s i t F r a n c i s c i
p e c t u s c a r i t a s v e h e m e n s , q u a e i m p u l i t h o m i n e m , u t p r o p a g a n d u m
n o m e n c h r i s t i a n u m a n i m o s e s u s c i p e r e t , o b e a m q u e c a u s s a m o b v i a m
sese v e l m a n i f e s t o c a p i t i s p e r i c u l o u l t r o o f f e r r e t . H a c i l l e c a r i t a t e
h o m i n e s c o m p l e c t e b a t u r u n i v e r s o s : m u l t o t a m e n ç a r i o r e s h a b u i t
egenos e t s o r d i d o s , i t a p r o r s u s u t quos c e t e r i r e f u g e r e a u t s u p e r -
b i u s f a s t i d i r e c o n s u e v i s s e n t , i is p o t i s s i m u m i l l e d e l e c t a r i v i d e r e t u r .
Q u a r a t i o n e e g r e g i e d e e a g e r m a n i t a t e m e r u i t q u a r e s t i t u t a p e r -
f e c t a q u e e x t o t o h o m i n u m g e n e r e u n a m v e l u t f a m i l i a m C h r i s t u s
D o m i n u s con f l av i t , i n p o t e s t a t e u n i u s o m n i u m p a r e n t i s D e i c o n s t i
t u t a m .
T o t i g i t u r v i r t u t u m p r a e s i d i o a t q u e h a c p r a e s e r t i m a s p e r i t a t e
v i t a e , s t u d u i t v i r i n n o c e n t i s s i m u s f o r m a m I e s u C h r i s t i , q u o a d p o
t e r a t , i n s e ipse t r a n s f e r r e . S e d d i v i n a e p r o v i d e n t i a e n u m e n
i n hoc e t i a m d u x i s s e v i d e t u r , q u o d r e r u m e x t e r n a r u m s i n g u l a r e s
q u a s d a m c u m d i v i n o R e d e m p t o r e s i m i l i t u d i n e s a s s e c u t u s e s t . — S i c ,
a d e x e m p l a r I e s u , F r a n c i s c o c o n t i g i t , u t i n l u c e m s u s c i p e r e t u r i n
s t a b u l o , a c t a l e s t r a t u m h a b e r e t p u e r i n f a n s , q u a l e o l im ipse C h r i
s t u s t e c t a m s t r a m e n t i s t e r r a m . Q u o t e m p o r e , u t f e r t u r , l eves p e r
s u b l i m e A n g e l o r u m c h o r i , e t m u l c e n t e s a e r a c o n c e n t u s s i m i l i t u d i n e m
c o m p l e v e r u n t . I t e m l e c t o s q u o s d a m , u t i C h r i s t u s A p o s t o l o s , s i b i d i
sc ipu los a d i u n x i t , q u o s p e r a g r a r e t e r r a s i u b e r e t , c h r i s t i a n a e pac i s
a c s e m p i t e r n a e s a l u t i s n u n t i o s . P a u p e r r i m u s , c o n t u m e l i o s e i l l u s u s ,
r e p u d i a t u s a s u i s , v e l i n hoc spec iem I e s u C h r i s t i r e t u l i t , q u o d n e c
t a n t u l u m v o l u i t h a b e r e p r o p r i u m , q u o c a p u t r e c l i n a r e t . P o s t r e m a
s i m i l i t u d i n i s n o t a a c c e s s i t , c u m i n A l v e r n i m o n t i s v e r t i c e , v e l u t i n
C a l v a r i o s u o , n o v o a d i l l a m a e t a t e m e x e m p l o , s a c r i s s t i g m a t i b u s
c o r p o r i e i u s d i v i n i t u s i m p r e s s i s , p r o p e m o d u m a c t u s e s t i n C r u c e m . —
R e m hoc loco c o m m e m o r a m u s n o n m i n u s m i r a c u l o n o b i l e m , q u a m
f i ) }I:ltth. X I X , 2 1 .
EPISTOLA ENCYCLICA 149
saeculorum praedicatione i l lus t rem. Cum enim esset olim in crueia-tuum Chris t i vehementi cogitatione defixus, eorumque vim acerbis-simam ad se t r a d u c e r e t , et tamquam sitiens hau r i r e t , delapsus e caelo repente Angelus se ostendit : unde arcana quaedam v i r tus cum subito emicuisset , palmas pedesque quasi transfixus c lavis , i temque ve lu t acuta cuspide vu lnera tum la tus Franciscus sensit. Quo facto , ingentem car i ta t i s ardorem concepit animo : corpore vivam expressamque vulnerum Iesu Chris t i in rel iquum tempus imaginem gessit.
I s t a rerum miracula , angelico potius quam humano celebranda praeconio, satis demonstrant quantus ille v i r , quamque dignus fuerit , quem aequalibus suis ad mores christianos revocandas .Deus destina-ret . Profecto ad Damiani aedem exaudita Francisco est maior humana vox, /, labentcm tuer e domum meam. Neque minus admirat ionis habet oblata divini tus Innocentio I I I species, cum sibi videre visus est Basilicae Lateranensis incl inata moenia humeris suis Franciscum sust inentem. Quorum vis rat ioque por tentorum perspicua est: nimirum significabatur, chris t ianae reipublicae non leve per ea tempora praesidium et columen Franciscum futurum. Revera nihil cunctatus est quin a c c i n g e n t u r . Duodeni i l l i , qui se in eius disciplinam primi contulerant , exigui ins tar seminis ex t i te runt , quod secundo Dei numine, auspiciisque Pontificis maximi, celeriter visum est in uberrimam segetem adolescere. Eis ig i tu r ad Chris t i exempla sancta ins t i tu t i s varias I ta l iae Europaeque regiones, Evangel i i caussa, describit: dato certis inter eos negotio, ut in Africain usque t ra i i ei an t . Nec mora : inopes, indocti, rudes, commit tunt tamen populo sese: in t r ivi is plateisque, nullo loci apparatu nec pompa verborum, ad. contemptum rerum humanarum, cogi ta t ionesque futur i saeculi homines adhor ta r i incipiunt. Mirum tam ineptis, ut videbantur , operari is quantus respondit operae fructus. Ad eos enim confluere ca-t er vat ini cupida audiendi mul t i tudo: tum dolenter admissa defiere, oblivisci in iur ia rum, ooiupositisque dissidiis ad pacis consilia redire. Incredibile dictu est, quanta inclinatione animorum ac prope impetu ad Franciscum turba rapere tur . Assectabantur maximo concursu, quacumque ille ingredere tur : nec i a r e » ex oppidis , ex urbibus fre-quentioribus universi promiscue cives homini e ran t supplices , ut se vellet in disciplinam r i te accipere.— Quamobrem caussa na ta est viro sanctissimo, cur sodalitatem Te ¡'tí i Ordì vis ins t i tuere t , quae omnem hominum conditionem, omnem aetatem , u t rumque sexum reciperet , nec familiae rerumque domesticar um vincula abrumperet . Eam quippe prudenter temperavi t non tam legibus propri is , quam ipsis legum evangelicarum partibus : quae sane nomini christiano
ioO EPISTOLA ENCYCLICA
g r a v i o r e s v i d e a n t u r . V i d e l i c e t p r a e c e p t i s D e i E c c l e s i a e q u e obtem
p e r e t u r , a b s i n t f ac t i ones e t r i x a e : n i h i l d e t r a h a t u r d e a l i e n a r e : n i s i
p r o r e l ig ione , ' p a t r i a q u e , n e a r m a s u m a n t u r : m o d e s t i a i n v i c t u c u l -
t u q u e s e r v e t u r : f acessa t l u x u s : p e r i c u l o s a c h o r e a r u m a r t i s q u e l u -
d i c r a e l e n o c i n i a v i t e n t u r .
F a c i l e e s t i n t e l l i g e r e p e r m a g n a s m a n a r e u t i l i t a t e s e x h u i u s m o d i
i n s t i t u t o debu i s se c u m s a l u t a r i p e r s e , t u m a d e a m t e m p e s t a t e m
m i r a b i l i t e r o p p o r t u n o . — Q u a m o p p o r t u n i t a t e m e t s a t i s : i n d i c a n t coa-
l i t a e e i u s d e m g e n e r i s e x D o m i n i c a n a f a m i l i a a l i i s q u e o r d i n i b u s so
d a l i t a t e s , e t e v e n t u s ipse c o n f i r m a t . S a n e i l l i F r a n c i s c a l i u m o r d i n i
n o m e n d a r e i n f i a m m a t o s t u d i o s u m m a q u e v o l u n t a t u m p r o p e n s i o n e
a b i n t i m i s a d s u m m o s v u l g o " p r o p e r a b a n t . O p t a r u n t a n t e a l io s h a n c
l a u d e m L u d o v i c u s I X G a l l i a r u m r e x , e t E l i s a b e t h a H u n g a r o r u m
r e g i n a : s u c c e s s e r e a e t a t u m d e c u r s u p l u r e s e x P o n t i f i c i b u s m a x i m i s ,
i t e m e x C a r d i n a l i b u s , e x E p i s c o p i s , e x r e g i b u s , e x d y n a s t i s , q u i
o m n e s i n s i g n i a F r a n c i s c a l i a n o n a l i e n a esse a d i g n i t a t e s u a d u x e
r u n t . — S o d a l e s t e r t i i o r d i n i s a n i m u m s u u m i n t u e n d a r e l i g i o n e
c a t h o l i c a p i u m a e q u e a c f o r t e m p r o b a v e r e : q u a r u m v i r t u t u m s i
m a g n a m a b i m p r o b i s s u b i e r u n t i n v i d i a m , e a t a m e n , q u a e h o n e s t i s -
s i m a e s t a t q u e u n i c e e x p e t e n d a , s a p i e n t i u m e t b o n o r u m a p p r o b a t i o n e
n u m q u a m c a r u e r u n t . I m m o G r e g o r i u s ipse I X Decessor N o s t e r f idem
i p s o r u m a c f o r t i t u d i n e m p u b l i c e g r a t u l a t u s , m i n i m e d u b i t a v i t e t
a u c t o r i t a t e s u a d e f e n d e r e , et milites Christi, Machabaeos alteros,
h o n o r i s c a u s s a , a p p e l l a r e . — N e q u e c a r e b a t v e r i t a t e l a u s . M a g n u m
e n i m s a l u t i s p u b l i c a e p r a e s i d i u m e r a t i n i l lo h o m i n u m o r d i n e : q u i
p r o p o s i t i s s ib i a u c t o r i s s u i v i r t u t i b u s e t l e g i b u s , p e r f i c i e b a n t ,
q u o a d f a c u l t a s f e r r e t , u t c h r i s t i a n a e h o n e s t a t i s d e c o r a i n c i v i t a t e
r e v i v i s c e r e n t . C e r t e i p s o r u m o p e r a e x e m p l i s q u e e x t i n c t a e saepe a u t
d e l i n i t a e s u n t f a c t i o n u m p a r t e s : e r e p t a a b e f f e r a t o r u m d e x t r i s
a r m a : l i t i u m e t i u r g i o r u m c a u s s a e s u b l a t a e : p a r t a i n o p i a e e t s o l i
t u d i n i s o l a t i a : c a s t i g a t a , f o r t u n a r u m g u r g e s e t c o r r u p t e l a r u m i n
s t r u m e n t u m , l u x u r i a . Q u a r e p a x d o m e s t i c a e t t r a n q u i l l i t a s p u b l i c a ,
i n t e g r i t a s m o r u m e t m a n s u e t u d o , r e i f a m i l i a r i s r e c t u s u s u s e t t u
t e l a , q u a e s u n t o p t i m a h u m a n i t a t i s i n c o l u m i t a t i s q u e f i r m a m e n t a ,
e x t e r t i o F r a n c i s c a l i u m o r d i n e , t a m q u a m e x s t i r p e q u a d a m , g i g n u n
t u r : e o r u m q u e b o n o r u m c o n s e r v a t i o n e m m a g n a e x p a r t e F r a n c i s c o
d e b e t E u r o p a .
P l u s t a m e n , q u a m u l l a e x g e n t i b u s c e t e r i s , F r a n c i s c o d e b e t I t a l i a ;
q u a e s i c u t e i u s v i r t u t i b u s p r i n c e p s t h e a t r u m f u i t , i t a m a x i m e be
neficia s e n s i t . — E t s a n e q u o t e m p o r e m u l t a m u l t i p r o i n i u r i a con
t e n d e r e n t , i l l e afflicto e t i a c e n t i c o n s t a n t e r p o r r e x i t d e x t e r a m : i n
s u m m a e g e s t a t e d i v e s , n u m q u a m d e s t i t i t a l i e n a m s u b l e v a r e i n o p i a m ,
EPISTOLA ENCYCLICA i O f immemor suae. Vagi i t sua v te, ' in eius ore pa t r ius sermo recens : •vim car i ta t i s simul et poeticae expressit canticis, quae vulgus edi-sceret , quaeque, admiratione visa sunt non indigna erudi tae poster i t a t i s . Ad Francisci cogitationem, a u r a quaedam afrlatusque humano .angustior ingenia nostrorum concitavit, i ta quidem ut in eius rebus gestis pingendis, fingendis, caelandis, summorum artificum indust r ia v e r t a n t . Nactus est in .Francisco Al ighierus , quod grandiloquo-pa r i t e r mollissimoque caneret versu: Cimabue e t G i o t t u s , quod Par -xhasiis luminibus ad immorta l i ta tem i l lus t ra ren t : d a r i artifices aedificandi, quod magnificis operibus perficerent, vel ad sepulchrum hominis paurpeculi , vel ad aedem Mariae Angelorum, to t tan torumque miraculorum testem. Ad haec autem templa homines undique com-meare frequentes solent, venera tur i Assisiensem patrem pauperum, •cui, ut se rebus humanis despoliaverat funditus, i ta divinae bonit a t i s large copioseque dona affluxerunt.
I g i t u r perspicuum est, in christ ianam civilemque rempublicam ab uno hoc homine vim beneficiorum infiuxisse. Sed quoniam ille eius spir i tus, omnino excellenterque chris t ianus mirifice e s t a d omnia et loca et tempora accommodatus, nemo dubi taver i t , quin Franciscalia i n s t i t u t a magnopere sint ae ta te hac nostra profutura. Eo vel magis, quod horum temporum ra t io ad illorum rationem pluribus ex •caussis videtur accedere. — Quemadmodum saeculo duodecimo , i ta nunc non parum deferbuit divina car i tas : nec levis est officiorum -christianorum, par t im ignoratione, par t im negligentia, per turbat io . Simili animorum cursu similibusque studiis , in aucupandis vi tae commodis, in consectandis avide voluptat ibus plerique aetatem con-sumunt . Diffiuentes luxur ia , sua profundunt, aliena appetunt : frat e rn i t a t i s humanae nomen extollentes, p lura tamen fraterne dicunt quam faciunt: fe runtur enim amore sui, et i l la erga tenuiores a tque inopes genuina car i tas quotidie minui tur . — P e r eam aetatem mult iplex Albigensium error , concitandis adversus Ecclesiae potestatem tu rb i s , una simul civi tatem per turbare t , et ad quoddam Socialismi genus muniera t i ter . Hodieque similiter Naturalismi fautores pro-pagatoresque creverunt : qui subesse Ecclesiae oportere per t inac i t e r negant , et longius, quo consentaneum est, g rada t im procedentes ne civili quidem potestat i parcunt : vim et sedictiones in populo probant: agrar iam rem ten tan t ; proletar iorum cupiditat i b u s b landiuntur : domestici publicique ordinis fundamenta debi l i tant .
In his ig i tur to t tant isque incommodis, probe inte l l ig i t is , Venerabiles F r a t r e s , spem sublevationis non exiguam collocari in ins t i t u t i s Franciscalibus merito posse, si modo in pr is t inum s t a tum
452 EPISTOLA ENCYCLICA
r e s t i t u a n t u r . — I i s e n i m f l o r e n t i b u s , fac i le f l o r e r e t e t f i d e s e t p i e t a s
e t o m n i s c h r i s t i a n a l a u s : f r a n g e r e t u r e x l e x c a d u c a r u m r e r u m a p p e
t i t i o , n e c p e r t a e d e r e t , q u o d m a x i m u m a t q u e o d i o s i s s i m u m p l e r i s q u e
p u t a t u r o n u s , d o m i t a s h a b e r e v i r t u t e c u p i d i t a t e s . C o n c o r d i a e v e r e
f r a t e r n a e v i n c l i s c o l l i g a t i d i l i g e r e n t h o m i n e s i n t e r s e , e g e n i s q u e
e t c a l a m i t o s i s , q u i p p e i m a g i n e m C h r i s t i g e r e n t i b u s , e a m , q u a m p a r
e s t , r e v e r e n t i a m a d h i b e r e n t . — P r a e t e r e a q u i r e l i g i o n e c h r i s t i a n a
p e n i t u s i m b u t i s u n t , s e n t i u n t iud ic io c e r t o , l e g i t i m e i m p e r a n t i b u s
c o n s c i e n t i a officii o b t e m p e r a n , n u l l a q u e i n r e v i o l a r i q u e m q u a m
o p o r t e r e : q u a a n i m i af fec t ione n i h i l e s t eff icacius a d e x t i n g u e n d a m
r a d i c i t u s o m n e m i n hoc g e n e r e v i t i o s i t a t e m , v i m , i n i u r i a s , n o v a r u m
r e r u m l i b i d i n e m , i n v i d i a m i n t e r v a r i o s c i v i t a t i s o r d i n e s : i n q u i b u s
o m n i b u s i n i t i a , s i m u l a t q u e a r m a Socialismi c o n s i s t u n t . —• D e n i q u e
i l l u d e t i a m , i n q u o p r u d e n t e s r e r u m c i v i l i u m t a n t o ope re l a b o r a n t ,
d e l o c u p l e t i u m e t e g e n o r u m r a t i o n i b u s e r i t o p t i m e c o n s t i t u t u m ,
hoc fixo é t p e r s u a s o , n o n v a c a r e d i g n i t a t e p a u p e r t a t e m : d i v i t e m
m i s e r i c o r d e m e t m u n i f i e u m , p a u p e r e m s u a s o r t e i n d u s t r i a q u e con
t e n t u m esse o p o r t e r e : e u m q u e n e u t e r s i t a d h a e c c o m m u t a b i l i a
b o n a n a t u s , a l t e r i p a t i e n t i a , a l t e r i l i b e r a l i t a t e i n c a e l u m esse v e -
n i u n d u m .
H i s d e c a u s s i s N o b i s e s t d i u e t m a g n o p e r e i n v o t i s , u t q u a n t u m
q u i s q u e p o t e s t i n i m i t a t i o n e m F r a n c i s c i A s s i s i e n s i s s e i n t e n d a t . —
I d c i r c o s i c u t s e m p e r a n t e a t e r t i o F r a n c i s c a l i u m o r d i n i s i n g u l a r e m
c u r a m a d h i b u i m u s , i t a n u n c s u m m a D e i b e n i g n i t a t e a d g e r e n d u m
P o n t i f i c a t u m m a x i m u m v o c a t i , c u m i n c i d e r i t u t i d p e r o p p o r t u n e
f i e r i p o s s i t , c h r i s t i a n o s h o m i n e s h o r t a m u r , u t n o m e n d a r e s a n c t a e
h u i c I e s u C h r i s t i m i l i t i a e n e r e c u s e n t . P l u r i m i n u m e r a n t u r p a s s i m
e x u t r o q u e s e x u , q u i P a t r i s S e r a p h i c i v e s t i g i i s a l a c r i a n i m o i a m
i n g r e d i u n t u r . Q u o r u m l a u d a m u s t a l e s t u d i u m v e h e m e n t e r q u e p r o
b a m u s , i t a t a m e n u t i l l u d a u g e r i e t a d p l u r e s p r o p a g a r i , V o b i s
p r a e s e r t i m a d n i t e n t i b u s V e n e r a b i l e s F r a t r e s , v e l i m u s . E t c a p u t e s t
c o m m e n d a t i o n i s N o s t r a e , u t q u i i n s i g n i a Poenitentiae i n d u e r i n t ,
i m a g i n e m s p e c t e n t s a n c t i s s i m i a u c t o r i s s u i , a d e a m q u e c o n t e n d a n t :
s ine q u a , q u o d i n d e e x p e c t a r e t u r b o n i , n i h i l e s s e t . I t a q u e d a t e
o p e r a m , u t Tertium. Ordinem v u l g o n o s c a n t a t q u e e x v e r i t a t e a e s t i
m e n t : p r o v i d e t e , u t q u i c u r a m g e r u n t a n i m a r u m , d o c e a n t s e d u l o
q u a l i s i l l e s i t , q u a m fac i le u n i c u i q u e p a t e a t , q u a m m a g n i s i n a n i
m o r u m s a l u t e m p r i v i l e g i i s a b u n d e t , q u a n t u m u t i l i t a t i s , p r i v a t i m
e t p u b l i c e p o l l i c e a t u r . I n quo e o m a g i s e s t e l a b o r a n d u m q u o d s o d a l e s
F r a n c i s c a l e s o r d i n i s p r i m i e t a l t e r i u s g r a v i i n p r a e s e n s p e r c u l s i
p l a g a i n d i g n e l a b o r a n t . H i q u i d e m u t i n a m , p a r e n t i s s u i pa t roc in io*
d e f e n s i , c e l e r i t e r e x t o t f l u c t i b u s v e g e t i e t f l o r en t e s e m e r g a n t !
EPISTOLA ENCYCLICA j 53
U t i n a m , e t i a m c h r i s t i a n a e g e n t e s a d d i s c i p l i n a m t e r t i i o r d i n i s con
f l u a n t , i t a a l a c r e s i t a q u e f r e q u e n t e s , u t i o l im u n d i q u e a d F r a n c i
scum i p s u m sese c e r t a t i m e f f u n d e b a n t 1 — H o c a u t e m m a i o r e con
t e n t i o n e p o s c i m u s e t p o t i o r e i u r e a b I t a l i s s p e r a m u s . , q u o s u n i u s
p a t r i a e n e c e s s i t u d o e t u b e r i o r a c c e p t o r u m benef i c io rum copia p r o
p e n s i o r i u b e t esse i n F r a n c i s c u m a n i m o , e t m a i o r e s e i d e m g r a t i a s
h a b e r e . I t a s a n e s e p t e m p o s t s a e c u l i s I t a l i c a e g e n t i e t o m n i c h r i
s t i a n o o r b i c o n t i n g e r e t , u t s e a p e r t u r b a t i o n e r e v o c a t u m a d t r a n
q u i l l i t a t e m , a b e x i t i o a d s a l u t e m , h o m i n i s A s s i s i e n s i s beneficio
s e n t i r e t . I d q u i d e m c o m m u n i p r e c e , p e r h o s d i e s m a x i m e , a b ipso
F r a n c i s c o f l a g i t e m u s : i d e m c o n t e n d a m u s a M a r i a V i r g i n e m a t r e D e i ,
q u a e f a m u l i s u i p i e t a t e m a c f i d e m c a e l e s t i t u t e l a d o n i s q u e s i n g u
l a r i b u s p e r p e t u o r e m u n e r a v i t .
I n t e r e a c a e l e s t i u m m u n e r u m a u s p i c e m , e t p r a e c i p u a m N o s t r a e
b e n e v o l e n t i a e t e s t e m , A p o s t o l i c a m b e n e d i c t i o n e m V o b i s , V e n e r a b i l e s
F r a t r e s , u n i v e r s o q u e C l e r o a c popu lo s i n g u l i s c o n c r e d i t o , p e r a m a n t e r
i n D o m i n o i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d S . P e t r u m die x v i i s e p t e m b r i s A n . MDCCCLXXXII,
P o n t i f i c a t u s N o s t r i a n n o Q u i n t o .
LEO P P . X I I I .
EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
DE CONSISTORIO HABITO DIE 25 SEPTEMBRIS 1 8 8 2 S S m u s P a t e r , h a b i t a a l l o c u t i o n e , c r e a v i t e t p u b l i c a v i t C a r d i n a l e s
S . R . E . e x o r d i n e P r e s b y t e r o r u m R . P . D . A n g e l u m B i a n c h i , A r
ch i ep i s copum M y r a e i n L i c i a , N u n t i u m A p o s t o l i c u m i n H i s p a n i a ,
n a t u m R o m a e die 1 9 N o v e m b r i s 1 8 1 7 .
R . P . D . W l a d i m i r u m C z a c k i A r c h i e p i s c o p u m S a l a m i n a e i n C y p r o ,
N u n c i u m A p o s t o l i c u m i n G a l l i a , n a t u m i n P o r y c k die 1 6 A p r i l i s 1 8 3 4 .
D e i n d e p r o p o s u i t s e q u e n t e s E c c l e s i a s :
TITULAREM ECCLESIAM ARCHIE
PISCOPALEM APAMEN. v a c a n , p e r
t r a n s l a t i o n e m , d u m v i v e r e t , R .
P . D . A l o i s i i Ruffo d e C a l a b r i a
a d m e t r o p o l i t a n a m S e d e m N e a
p o l i t a n a m , f a v o r e R . P . D . A n -
154 EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
o b i t u m bo . m e . I o s e p h i M a r i a e
D i e z d e S o l l a n o , u l t i m i i l l i u s E p i
scopi , e x t r a r o m a n a m c u r i a m de
f u n c t i , f a v o r e R . P . D . T h o m a e
B a r o n e t M o r a l e s , A n t i s t i t i s d e
Ch i l a p a .
CATHEDRALEM ECCLESIAM DE CH -
LAPA in d i t i o n e M e x i c a n a A m e
r i c a e S e p t e m t r i o n a l i s v a c a n , p e r
t r a n s l a t i o n e u R . P . D . T h o m a e
B a r o n e t M o r a l e s a d S e d e m L e o -
n e n s e m in Mex ico , f a v o r e R. P-
E r . B o n a v e n t u r a e P o r t i l l o , Or
d i n i s M i n o r u m O b s e r v a n t i u m ,
T i t u l a r i s E p i s c o p i T r i c a l e n s i s a t
q u e i m a e C a l i f o r n i a e V i c a r i i A p o
s t o l i c i .
CATHEDRALEM ECCLESIAM URBE
VETAN, v a c a n , p e r t r a n s l a t i o n e m
R . P . D . A n t o n i i B r i g a n t i a d
T i t u l a r e m E c c l e s i a m A r c h i e p i
s copa l em A p a m e n s e m , f a v o r e R .
P . E r . E u s e b i i M a g n e r , O r d i n i s
M i n o r u m C a p u l a t o r u m , E p i s c o p i
A m e r i n i .
CATHEDRALEM ECCLESIAM A M E -
RI N . v a c a n t , p e r t r a n s l a t i o n e m
R . P . F r . E u s e b i i M a g n e r , O r
d i n i s M i n o r u m C a p u l a t o r u m , a d
Sedem U r b e v e t a n a m , f a v o r e R .
D . E u g e n i i C l a r i P r e s b y t e r i Se-
n o g a l l i e n s i s ; q u i ex l e g i t i m i s
c a t h o l i c i s , h o n e s t i s q u e p a r e n t i b u s
S e n o g a l l i a e p r o g e n i t u s , q u a d r a
g e s i m u m s e x t u m a e t a t i s s u a e
a n n u m s u p e r g r e s s u s e s t . P r e s b y
t e r a t u s o r d i n e a c R o m a e t u m
p e n e s u n i v e r s i t a t e m G r e g o r i a n a m
i n f a c u l t a t e t h e o l o g i c a , t u m a p u d
P o n t i f i c i u m s e m i n a r i u m r o m a n u m
l e n i i B r i g a n t i A n t i s t i t i s U r b e -
v e t a n i .
MEI-ROPO ITANAM |SCC ESIAM A R -
JÌOREN. p e r obi tum, bo. rae. Bon -
i i l i i M u r a , u l t i m i i l l i u s A r c h i e
piscopi , e x t r a r o m a n a m c u r i a m
d e f u n c t i , f a v o r e R . P . I ) . P a u l i
I o s e p h i M a r i a e Se i e i S e r r a E p i
scopi O l e a s t r e n s i s .
CATHEDR\LEM ECCLESIAM AT;IE-
BYTEN. v a c a n , p e r o b i t u m bo. m e .
I o a n n i s B a p t i s t a e I o s e p h i L e -
q u e l l e , u l t i m i i l l i u s E p i s c o p i , ex
t r a r o m a n a m c u r i a m d e f u n c t i , fa
v o r e R . P . D . G u i l l e l m i R e n a t i
I \ e i g n e u E p i s c o p i C a t a l a u n e n s i s ,
a d n o m i n a t i o n e m p e r i l l u s t r i s V i r i
I u l i i G r e v y G a l l i c a e R e i p u b l i c a e
P r a e s i d i s .
CATHEDRALEM ECCLESIAM PATA-
VI N . v a c a n . , p e r o b i t u m bo. m e .
F r i d e r i c i M a n f r e d i n i , u l t i m i i l l i u s
E p i s c o p i , e x t r a r o m a n a m c u r i a m
d e f u n c t i , f a v o r e R . P . D . I o s e p h i
C a l l e g a r i E p i s c o p i T a r v i s i n i .
CATHEDRALEM ECCLESIAM TAR-
VISIN. v a c a n , p e r t r a n s l a t i o n e m
R . P . D . I o s e p h i C a l l e g a r i a d
S e d e m P a t a v i n a m , f a v o r e R . P .
D . I o s e p h i A p o l l o n i o , A n t i s t i t i s
A d r i e n s i s .
CATHEDRALEM ECCLESIAM A-
DRIEN. v a c a n , p e r t r a n s l a t i o n e m
R . P . D . I o s e p h i A p o l l o n i o a d
C a t h e d r a l e m S e d e m T a r v i s i n a m ;
f a v o r e R . P . D . A n t o n i i P o l i n
E p i s c o p i T i t u l a r i s M i l t e n s i s .
CATHEDRALEM ECCLESIAM LEO
NEN, i n d i t i o n e M e x i c a n a A m e
r i c a e S e p t e m t r i o n a l i s , v a c a n , p e r
EX ACTIS CO* i S T O R I A H B U S 155
d o n a t u s e s t . I n s e m i n a r i i s A r i a
n e n s i a c B o v i n e n s i t h e o l o g i a e d o
g m a t i c a e a c m o r a l i s t r a d e n s p r a e
l e c t i o n e s , e t i n i l l o s u a e d ioeces i s
R e c t o r e m a g e n s , e a d e m i n B o v i
n e n s i C a t h e d r a l i C a n o n i c u s p r i u s
t h e o l o g a l i s , h u c u s q u e a u t e m P a
r o c h u s e l e c t u s e t i n s i m u l s e c u n d a
D e c a n a t u s d i g n i t a t e h o n e s t a t u s ,
e i u s q u e d ioeceseos E x a m i n a t o r
S y n o d a l i s r e n u n t i a t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM OLEA-
STREN. V a c a n , p e r t r a n s l a t i o n e m
R . P . D . P a u l i I o s e p h i M a r i a e
S e r c i S e r r a a d M e t r o p o l i t a n a m Se
d e m A r b o r e n s e m , f a v o r e R e v . D o m .
A n t o n i i M a r i a e C o n t i n i P r e s b y
t e r i B o s a n e n s i s d ioeceseos . R e v .
D o m . A n t o n i u s M a r i a C o n t i n i e x
l e g i t i m i s , c a t h o l i c i s , h o n e s t i s q u e
p a r e n t i b u s p r o g e n i t u s , i n q u a
d r a g e s i m o q u a r t o a e t a t i s s u a e a n
no c o n s t i t u t u s , i n s a c r a t h e o
l o g i a d u d u m d o c t o r a l i l a u r e a do
n a t u s e s t . P h i l o s o p h i a e M a g i s t e r
T u r r i t a n o i n s e m i n a r i o a d l e c t u s ,
i b i q u e e t i n i l l o B o s a n e n s i h u
m a n i o r e s t r a d e n s l i t e r a s , t u m i n
p a t r i o opp ido p l u r e s p e r a n n o s
P a r o c h i m u n e r e p e r f u n c t u s , t u m
B o s a n e n s i s C a t h e d r a l i s C a n o n i c u s
r e n u n t i a t u s e s t .
CATHEDRALES ECCLESIAS P A R E N
TIN, e t POLEN, i n v i c e m p e r p e t u o
canon i ce u n i t a s , v a c a n , p e r t r a n s
l a t i o n e m R . P . D . I o a n n i s G l a -
v i n a a d S e d e s T e r g e s t i n . e t I u -
s t i n o p o l i t a n . f a v o r e R . D . A l o i s i i
Z o r n P r e s b y t e r i G o r i t i e n s i s , a d
n o m i n a t i o n e m S a c r a e C a e s a r e a e
i n u t r o q u e i u r e d u d u m d o c t o r a l i
l a u r e a d o n a t u s , E m i a c R m i D o
m i n i C a r d i n a l i s C o n s o l i n i a S e
c r e t i s o l i m , e t a c a d e m i a e t h e o
l o g i c a e C e n s o r a d l e c t u s , i n t e r
S A N C T I T A T I S S U A E i n t i m o s
C u b i c u l a r i o s s u p r a n u m e r u m a d
s c i t u s e s t . S e n o g a l l i e n s i s C a t h e
d r a l i s C a n o n i c u s a c p r a e d e f u n c t i
i l l i u s A n t i s t i t i s P r o - V i c a r i u s G e
n e r a l i s c o n s t i t u t u s , A r c h i p r e s b y
t e r i n ib i a d p r a e s e n s u s q u e r e
n u n t i a t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM P A R -
MEN. v a c a n , p e r o b i t u m b o . m e .
D o m i n i c i V i l l a , u l t i m i i l l i u s E p i
scop i , e x t r a r o m a n a m c u r i a m de
f u n c t i , f a v o r e R . D . I o a n n i s A n
d r e a e M i o t t i P r e s b y t e r i C o m e n s i s
d i o e c e s e o s . Q u i M i s s i o n a r i u s A p o
s t o l i c u s a d l e c t u s , a c i n t e r S A N
C T I T A T I S S U A E i n t i m o s C u
b i c u l a r i o s h o n o r i s , a t q u e p r o - S y
n o d a l e s dioeceseos E x a m i n a t o r e s
a d n u m e r a t u s , A r c h i p r e s b y t e r - P a -
r o c h u s S o u d r i i e t V i c a r i u s F o r a
n e u s h u c u s q u e r e n u n t i a t u s è s t .
CATHEDRALES ECCLESIAS MARSI
CEN, AC POTENTIN, i n v i c e m pe r
p e t u o canon ice u n i t a s , v a c a n , p e r
t r a n s l a t i o n e m R . P . D . A l o i s i i
C a r v e l l i a d sedem M i l e t e n s e m ,
f a v o r e R e v . D o m . T i b e r i i D u
r a n t e P r e s b y t e r i B o v i n e n s i s . R e v .
D o m . T i b e r i u s D u r a n t e e x l e
g i t i m i s , c a t h o l i c i s , h o n e s t i s q u e
p a r e n t i b u s B o v i n i p r o g e n i t u s e t
q u a d r a g e s i m u m q u i n t u m a e t a t i s
s u a e a n n u m s u p e r g r e s s u s , i n s a c r a
t h e o l o g i a d u d u m d o c t o r a l i l a u r e a
156 EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
A u g u s t i n i D a v i d , u l t i m i i l l i u s
E p i s c o p i , e x t r a r o m a n a m c u r i a m
d e f u n c t i , f a v o r e R . D . E u g e n i i
A n g e l i M a r i a e B o u c h é , P r e s b y
t e r i B r i o c e n s i s d ioeceseos , a d no
m i n a t i o n e m p e r i l l u s t r i s V i r i I u l i i
G r e v y G a l l i c a e R e i p u b l i c a e P r a e
s id i s . R . D . E u g e n i u s A n g e l u s M a
r i a B o u c h é e x l e g i t i m i s , c a t h o l i c i s ,
h o n e s t i s q u e p a r e n t i b u s p r o g e n i t u s
q u i n q u a g e s i m u m q u a r t u m a e t a t i s
s u a e a n n u m s u p e r g r e s s u s e s t . C a -
p e l l a n u s p r i n c e p s m a r i t i m a e c l a s
s is G a l l i c a e a t q u e V i c a r i u s ge
n e r a l i s p r o d ioeces i B r i o c e n s i , ea
q u e i n C a t h e d r a l i h o n o r i s o l i m
a d l e c t u s e s t c a n o n i c u s . A n t i s t i t i s
S a g i e n s i s a S e c r e t i s , e i u s d e m q u e
dioeceseos V i c a r i u s G e n e r a l i s h o
d i e d u m r e n u n t i a t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM CA-
T AL AUNEN, v a c a n t e m p e r t r a n s í a
t i o n e m a d S e d e m A t r e b a t e n s e m
R . P . D . G u i l l e l m i R e n a t i M e i -
g n e u , f a v o r e R . D . G u i l l e l m i Ma
r i a e R o m a n i S o u r r i e u , P r e s b y t e r i
T o l o s a n a e a r c h i d i o e c e s e o s , a d no
m i n a t i o n e m p e r i l l u s t r i s V i r i I u l i i
G r e v y G a l l i c a e R e i p u b l i c a e P r a e
s i d i s . R . D . G u i l l e l m u s M a r i a R o
m a n u s S o u r r i e u e x l e g i t i m i s , ca
t h o l i c i s , h o n e s t i s q u e p a r e n t i b u s
p r o g e n i t u s , s e p t i m u m s u p r a q u i n
q u a g e s i m u m a e t a t i s s u a e a n n u m
s u p e r g r e s s u s e s t . S a c r o P r e s b y
t e r a t u s o r d i n e d u d u m i n s i g n i t u s ,
i n ecc les ias t i c i s f u n c t i o n i b u s per
a g e n d i s , p r a e s e r t i m c l e ro s p i r i t u a
l i b u s e x e r c i t i i s p l u r i m i s i n d ioe
ces ibus G a l l i a e t r a d e n d i s , n a v i t e r
M a i e s t a t i s F r a n c i s c i I o s e p h i I ,
A u s t r i a e I m p e r a t o r i s , B o h e m i a e
e t H u n g a r i a e R e g i s A p o s t o l i c i ,
v i g o r e i n d u l t i A p o s t o l i c i . R e v .
D o m . A l o i s i u s Z o r n e x l e g i t i
m i s , c a t h o l i c i s , h o n e s t i s q u e pa
r e n t i b u s G o r i t i a e p r o g e n i t u s ,
e t q u a d r a g e s i m u m o c t a v u m a e
t a t i s s u a e a n n u m s u p e r g r e s s u s ,
i n s a c r a t h e o l o g i a d u d u m do
c t o r a l i l a u r e a d o n a t u s e s t . I n
p a t r i o s e m i n a r i o t h e o l o g i a e do
g m a t i c a e P r o f e s s o r e m a g e n s e t
R e c t o r e m , c l e r i E x a m i n a t o r , a t q u e
G o r i t i e n s i i n m e t r o p o l i t a n a Cano
n i c u s h u c u s q u e r e n u n t i a t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM TAR-
BIEN. v a c a n , p e r o b i t u m bo. m e .
C a e s a r i s V i c t o r i s A n g e l i I o a n n i s
B a p t i s t a e I o u r d a n , u l t i m i i l l i u s
E p i s c o p i , e x t r a r o m a n a m c u r i a m
d e f u n c t i , f a v o r e R . D . P r o s p e r i
B i l l è r e P r e s b y t e r i T a r b i e n s i s , a d
n o m i n a t i o n e m p e r i l l u s t r i s V i r i
i u l i i G r e v y , G a l l i c a e R e i p u b l i c a e
P r a e s i d i s . R . D . P r o s p e r B i l l è r e e x
l e g i t i m i s , c a t h o l i c i s , h o n e s t i s q u e
p a r e n t i b u s T a r b a e p r o g e n i t u s e t
s e x a g e s i m u m q u i n t u m a e t a t i s s u a e
a n n u m s u p e r g r e s s u s , i n m a g n o
T a r b i e n s i s e m i n a r i o P r o f e s s o r e m ,
i l l i u s q u e C a t h e d r a l i s C a n o n i c u m
t i t u l a r e m o l im a c t u q u e a d h o n o
r e m a g e n s , e x i n d e n o n n u l l a s r e x i t
p a r o e c i a s , e t in loco, qu i .Bagar
rés cic Bigarre a p p e l l a t u r , e iu s
d e m T a r b i e n s i s d ioeceseos , P a r o
c h u s h u c u s q u e r e n u n t i a t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM BRIO-
CEN. v a c a n , p e r o b i t u m bo . m e .
EX ACTIS CC ilSTOMALIBUS 157
e m i c u i t . I n s i g n i s S a n c t u a r i i N o
s t r a e D o m i n a e aRocamadour n u n
c u p a t a e C a t a l a u n e n s i s dioeceseos
P r a e p o s i t u s , e a d e m q u e i n C a t h e
d r a l i C a n o n i c u s a d h o n o r e m h u c
u s q u e r e n u n t i a t u s e s t .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCOPA
LEM SAREPTAN. s u b A r c h i e p i s c o p o
T y r e n s i , v a c a n . p e r t r a n s l a t i o n e m
R . P . D . I o a n n i s F r a n c i s c i J a m o t
a d S e d e m P e t r o b u r g e n s e m , n u p e r
a S A N C T I T A T E S U A C a t h e
d r a l i t a t i s a u c t a m h o n o r e i n Ca
n a d a , f a v o r e R . D . A n t o n i i S c o t t i ,
P r e s b y t e r i N e a p o l i t a n i . R . D .
A n t o n i u s S c o t t i e x l e g i t i m i s , ca
t h o l i c i s , h o n e s t i s q u e p a r e n t i b u s
N e a p o l i p r o g e n i t u s i n q u a d r a g e
s i m o q u a r t o a e t a t i s s u a e a n n o
c o n s t i t u t u s e s t . S a c r o P r e s b y t e
r a t u s o r d i n e d u d u m i n i t i a t u s ,
h u m a n i o r e s l i t e r a s , e l o q u e n t i a m
e t p h i l o s o p b i a m i n N e a p o l i s a r
eli i gy m n a s i i s s c i t e t r a d e n s , a n t e -
a c t i T r i c a r i c e n s i s A n t i s t i t i s q u i
e t h o d i e r n i B e n e v e n t a n i A r c h i -
p r a e s u l i s , V i c a r i u s i n s p i r i t u a l i
b u s G e n e r a l i s p r o u t r a q u e dioecesi
r e n u n t i a t u s e s t .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCO-
TALEM SEBASTEN. s u b A r c h i e p i
scopo T a r s e n s i v a c a n , p e r t r a n s
l a t i o n e m a d S e d e m B e l l i c e n s e m
R . P . D . P e t r i I o a n n i s I o s e p h i
. S o u b i r a n n e , f a v o r e R . P . D . S i
m o n i s A i c h n e r P r e s b y t e r i B r i x i
n e n s i s d ioeceseos ; q u i e t i a m d e p u
t a t u s f u i t i n A u x i l i a r e m R . P . D .
I o a n n i s d e L e i s s , A n t i s t i t i s B r i
x i n e n s i s . R . P . D . S i m o n A i c h n e r
e x l e g i t i m i s , c a t h o l i c i s , h o n e s t i s
q u e p a r e n t i b u s p r o g e n i t u s i n s e x
a g e s i m o s e K t o a e t a t i s s u a e a n n o
c o n s t i t u t u s e s t . P r e s b y t e r a t u s
o r d i n e e t i n s a c r a t h e o l o g i a d o
c t o r a l i l a u r e a d u d u m d o n a t u s ,
C a t h e d r a l i s B r i x i n e n s i s C a n o n i
c u s , C o m m i s s a r i u s E p i s c o p a l i s
p r o s t u d i o t h e o l o g i c o , P r a e s e s i u
d i c i i m a t r i m o n i a l i s e t P r o s y n o
d a l i s r e n u n t i a t u s i n t e r S A N C T I
T A T I S S U A E d o m e s t i c o s P r a e
l a t o s a d s c i t u s , a t q u e n o v i s s i m e
a d d i g n i t a t e m D e c a n i C a p i t u l i
B r i x i n e n s i s e v e c t u s e s t .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCO
PALEM GORTYNEN. s u b P a t r i a r c h a
C o n s t i n o p o l i t a n o , v a c a n . p e r t r a n s
l a t i o n e m B . P . F r . L u d o v i c i M a
r a n g o n i , O r d i n i s M i n o r u m Con
v e n t u a l i u m , a d C a t h e d r a l e m S e
d e m Clod i ensem . f avore R . D . F r a n
cisci X a v e r i i Z a l d u a P r e s b y t e r i
a r ch id ioeceseos S a n c t a e F i d e i d e
B o g o t a i n d i t i o n e N e o g r a n a t e n -
s i . Q u i e t i a m d e p u t a t u s f u i t i n
A u x i l i a r e m R . P . D . I o s e p h i I -
g n a t i i M o u d o y a , A n t i s t i t i s M e -
d e l l e n s i s i n d i t i o n e N e o g r a n a t e n -
s i . R . D . F r a n c i s c u s X a v e r i u s
Z a l d u a ex l e g i t i m i s , c a t h o l i c i s ,
h o n e s t i s q u e p a r e n t i b u s B o g o t a e
p r o g e n i t u s e t v i g e s i m u m n o n u m
a e t a t i s s u a e a n n u m s u p e r g r e s s u s ,
R o m a e i n t e r a l u m n o s Co l l eg i i L a
t i n o - A m e r i c a n i a d s c r i p t u s , i b i q u e
P r e s b y t e r a t n s o r d i n e e t i n s a c r a
t h e o l o g i a B a c c a l a u r e i g r a d u d o
n a t u s , i n loco n a t i v i t a t i s ecc le
s i a s t i c i s f u n c t i o n i b u s l a u d a b i l i t e r
4 5 8 EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
c u i v u l g o n o m e n Villar de Nan
tes, a r ch id ioeceseos B r a c h a r e n s i s
p r o g e n i t u s i n s e x t o s u p r a t r i c e
s i m u m a e t a t i s s u a e a n n o c o n s t i
t u t u s e s t .
U l t r a m a r i n i s P o r t u g a l l i a e m i s
s i o n i b u s a d d i c t u s , in d ioecesano
s e m i n a r i o M a c a o n e n s i p h i l o s o
p h i a e r a t i o n a l i s e t d o g m a t i c a e
t h e o l o g i a e c a t h e d r a m a s s e q u u t u s ,
C a p e l l a n u s co l l eg i i S o r o r u m a c h a
r i t a t e , e t s e m i n a r i i a S a n c t o I o
s e p h o R e c t o r a d l e c t u s e s t . M i s
s ion i s T i m o r e n s i s V i s i t a t o r i s , e t
h u c u s q u e V i c a r i i G e n e r a l i s a t q u e
S u p e r i o r i s m u n e r e i n i b i p e r f u n
c t u s e s t .
PER BREVE AUTEM PONTIFICIUM
SEQUENTES COLLATAE FUERUNT
ECCLESIAE:
ECCLESIA TITULARIS ARCHIEPISCO
PALIS. NAUPACTEN. R . P . D . H e n -
r i c h o L u d o v i c o C a r o l o M a r e t ,
p r o m o t o e Dioeces i S u r e n , in
S y r i a .
ECCLESIA PETROBURGEN. n u p e r
i n C a t h e d r a l e m e r e c t a i n C a n a d a
R . P . D . I o a n . F r a n c i s c o J a m o t ,
t r a n s l a t o e x E c c l e s i a S a r e p t a n .
i n P a l e s t i n a .
ECCLESIA CAHTEDRALIS A u c o -
POLITAN. i n n o v a Z e l a n d i a R . D .
E d m u n d o L u c k , e C o n g r e g a t i o n e
B e n e d i c t i n a p r i m a e o b s e r v a n t i a e .
ECCLESIAE CATHEDRALES UNITAB
HAYGULSTADEN. ET NOVOCASTREN.
i n A n g l i a R . D . I o a n n i G u l i e l m o
B e w i c k canonico e t v i c . c a p i t u
l a r i e a r u m d e m Dioeces .
i n c u b u i t . I n S e m i n a r i o a r c h i d i o e -
cesano S a c r a e S c r i p t u r a e exp l i ca
t i o n e m t r a d e n s , s o c i e t a t e m , q u a m
v o c a n t Schola Christi, c u m ze lo
e t p r o f e c t u r e g i t , p r a e d i c a t i o n i s
m i n i s t e r i o a d d i c t u s .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCO
PALEM NEMESIN . s u b A r c h i e p i
scopo S a l a m i n e n s i , v a c a n t , p e r
o b i t u m bo. m e . M a r i a e E p h r e m
G a r r e l o n , u l t i m i i l l i u s E p i s c o p i ,
e x t r a r o m a n a m c u r i a m d e f u n c t i ,
f a v o r e R . D . F r a n c i s c i P a u l i C a r
d o n a A l b i n i P r e s b . B e n e v e n t a n i .
R . D . F r a n c i s c u s P a u l u s C a r d o
n a A l b i n i e x l e g i t i m i s , c a t h o l i c i s ,
n o b i l i b u s q u e p a r e n t i b u s B e n e v e n -
t i p r o g e n i t u s , i n q u i n q u a g e s i m o
t e r t i o a e t a t i s s u a e a n n o cons t i
t u t u s e s t . I n M e t r o p o l i t a n a B e -
n e v e n t i C a n o n i c u s succes s ive T h e
s a u r a r i u s , h u c u s q u e a u t e m A r
c h i p r e s b y t e r r e n u n t i a t u s , e t i n t e r
a r ch id ioece seos C o n v i s i t a t o r e s a d
s c i t u s e s t .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCOPA
LEM THERMOPYLEN. s u b A r c h i e p i
scopo L a r i s s e n o v a c a n t , p e r obi
t u m bo . m e . S t e p h a n i F e n n e l l y ,
u l t i m i i l l i u s E p i s c o p i e x t r a r o
m a n a m c u r i a m d e f u n c t i , f a v o r e
R . D . A n t o n i i J o a c h i m d e Me-
d e i r o s , P r e s b y t e r i a r ch id ioeceseos
B r a c h a r e n s i s . Q u i e t i a m d e p u t a
t u s f u i t i n A u x i l i a r e m R . P . D .
A n t o n i i S e b a s t i a n i V a l e n t e , A r
chiep iscopi P r i m a t i s G o a e . R e v .
D o n A n t o n i u s J o a c h i m u s d e Me-
d e i r o s e x l e g i t i m i s , c a t h o l i c i s ,
h o n e s t i s q u e p a r e n t i b u s in loco ,
EX ACTIS CON
ECCLESIA TITULARIS EPISCOPALIS
CYTHEREN. R . D . N a r c i s o Z e p h i -
r i n o L a r r a i n , V i c . g e n e r a l i D i o e
ces is M a r i a n o p o l i t a n . e lec to V i
c a r i o A p o s t o l i c o P o n t i a e i n C a
n a d a .
ECCLESIA TITULARIS EPISCOPALIS
GTRATIANOPOLITAN. R . D . M a r i a e
L a u r e n t i o F r a n c i s c o C o r d i e r , d e
p u t a t o i n Vic . A p o s t o l i c u m C a m -
b o d i a e .
ECCLESIA TITULARIS EPISCOPALIS
CARPASIEN. R . D . S t e p h a n o Sca -
r e l l a , e l e c t o i n V i c . A p o s t o l i c u m
H o - N a n m e r i d i o n a l i s .
ECCLESIA TITULARIS EPISCOPALIS
CIDONIEN. R . P . S i n f o r i a n o a L a m -
. ~*
ISTORIALIBUS 159
EX S. CONGREGATIONE CONCILII
CIRCA FACULTATEM BINANDI
Die 22 Aprilis 1882.
Per summaria precum
COMPENDIUM FACTI. Iosephus Archipresbyter in Civitate A. in Gallia, supplicem libellum obtulit S. C. C. sequentia humiliter exponens : « duas esse in sua Paroecia Congregationes > erectas, pro masculis et feminis, quae a felicis recordationis > Benedicto XIV privilegium obtinuerunt,, lucrandi semel in > mense indulgentiam plenariam cum in suis capellis ad sa-> eram synaxim convenerint. Cum, ob inopiam Sacerdotum y
b e r n o n e C a p u c c i n i s , c o n s t i t u t o
i n v i c . A p o s t o l i c u m I n s u l a r u m
S e y c h e l l e s .
ECCLESIA TITULARIS EPISCOPALIS
HYPSOPOLITAN. R . P . V e n c e s l a o
O n a t e O r d i n i s P r a e d i c a t o r u m ,
e l ec to i n c o a d i u t o r e m c u m f u t u r a
success ione R . P . D . E m m a n u e l i s
R i a n o , V i c . A p o s t o l i c . T u n c h i n i
c e n t r a l i s .
ECCLESIA TITULARIS EPISCOPALIS
TAGASTEN. R . D . E u g e n i o C o u p â t ,
e l e c t o i n C o a d i u t o r e m c u m f u t u r a
success ione R . P . D . I o s e p h i E u
g e n i i Desf lèches , V i c . A p o s t o l i c i
S u t - c h u e n O r i e n t a l i s .
1 6 0 CIRCA. FACULTATEM BINANO!
> nullus sit qui in praesentiarum sacrum facere valeat prae-» dictis Congregationibus, facultatem petiit binandi bis sal-» tem in mense , addens hanc facultatem, illa ex causa , » saepe fuisse ab Archiepiscopis A. concessam ».
Oratoris precibus accedit commendatio Archiepiscopi quae sic se habet : « Humiliter supplicat pro gratia Archiepiscc-» pus, et tamen necessarium existimat fateri iam duos vel » tres sacerdotes in civitate A. duas missas celebrare fere » qualibet die dominica ad subveniendum necessitatibus ec-» clesiae parochialis, et ecclesiarum collegii et hospitii. » Unde si gratiam quam postulat Parochus A. concedatur, » bis in mense fere omnes sacerdotes huius civitatis duas » missas celebrabunt. Ideoque licet Archiepiscopus A. res-» criptum habeat, ut facultatem binandi concedat, non est » ausus dicta facultate uti in casu, et decisionem Sancti-» tati Vestrae remittendam existimat ». Et paulo post addit : « Timendum est si gratia non conceditur, ne dictae » Congregationes magnum patiantur detrimentum, et paul-» latim evanescant, quod valde lugendum esset. »
fti*ce|»tatio Synoptica
GRATTA DENEGANDA VIDETUR. Neminem latet, iuxta antiquam Ecclesiae disciplinam , licuisse Sacerdotibus pluries eadem die divinum litare sacrificium. Saeculis tamen posterioribus , primaeva haec disciplina immutata fuit. Ita ut Innocentius III a Vigorensi Episcopo requisitus - Utrum presbyter duas Missas eodem die valeat celebrare - respondit - Excepto die Nativitatis Dominicae , nisi causa necessitatis suadeat, sufficit sacerdoti semel in die unam missam solummodo celebrare. - Cap. Consuluisti 3 de celebr. Miss. Innocentii III vestigiis inhaerens Honorius III idipsum ratum habuit et confirmavit in Cap. Te referente, eodem titulo.
Quaenam autem sit necessitatis causa, qua concurrente, Summi Pontifices Sacerdoti plures Missas , eadem die, of-
CIRCA FACULTATEM BINANDI 1 6 1
ferre indülserint, tam ex omnium scriptorum sententia, <quam ex universa Ecclesiae disciplina atque ex constanti S. C, C. praxi resultat, eam ita gravem esse oportere, ut mullo alio modo fidelium bono provideri nequeat. Tradit id apertis verbis Fagnanus in c. in ordinando de simonia -ibi - « Super licentiis bis celebrandi, ac pecuniis, quae pro > illarum expeditione, ut asseritur solventur, miratur S. C. > agi de his licentiis concedendis. Nam id nonnisi ex magna > necessitate fieri debet, et magna cautela etc. »
Concinit S. C. C. pluribus in locis, praesertim vero in Matrina die 20 Septembris ann. 1622. Gravem vero causam dune adesse, cum unus idemque sacerdos pluribus paroeciis adeo dissitis praeest, vel plures populos adeo distinctos regit, ut propter locorum distantiam, aut viarum asperitatem in •eamdem Ecclesiam Christifideles nequeant convenire, vel cum Ecclesia, ad quam Christifideles convenire deberent, adeo parva est,ut omnes simul continere haud valeat, ceu erui datur ex voto in causa Derthusen, anni 1768 et in Auxitana anni 1853 -edito.
Porro in themate praedictam gravem necessitatem deesse in propatulo est. Quandoquidem non de parochia , non de distantia vel asperitate locorum, non de dissitis populis, sed -de Congregatione fidelium agitur, qui, nisi facultas binandi concederetur, indulgentias a Summis Pontificibus huiusmodi Congregationi concessas, ob s. Missae sacrificii defectum in Oratorio celebrandi, lucrari haud valerent. Quod cum opus supererogationis sit, neque gravem neque levem necessitatem •constituere valet.
GRATIA CONCEDENDA VIDETUR. Verumtamen precibus oratoris annuendum esse, suadere videtur tralatitium iuris principium quod, necessitatis causa, exceptio fieri potest legibus mere ecclesiasticis : cuiusmodi est haec prohibens quominus-m die plures Missae ab uno Sacerdote celebrentur; ceu vi «1ère est in cap. 2 de celebr. Miss, ubi Innocentius III sic rescripsit Episcopo Vigorensi - ibi - « Excepto die Nativi-» tatis Dominicae, nisi causa necessitatis suadeat, sufficit Sa-
Acta, Tom. XV. fase. CLXXlI. H
462 CIRCA FACULTATEM BINANDF
» cerdoti semel in die unam Missam celebrare. » Huic disposi— tioni concinunt canones plurium Synodorum qui tum ante, tum post Innocentii III tempora, eamdem prohibitionem cum r e lata exceptione statuerunt, uti patet ex Benedicto XIV in Const. Declarasti nobis tom. 2 Bullarii.
Hanc autem necessitatem non ad solos casus a Doctoribus et rerum ecclesiasticarum scriptoribus relatos restringi debere, sed, pro boni viri arbitrio, ad alios' forte occurrentes: extendendam esse docent Schmalzg. in tit. 41 de celebr. Miss. num. 42, et Layman in lib. 6 tract. 4 c. 4 num. 6. Iam vero in casu ab Oratore proposito concurrere videtur tum necessitatis, tum utilitatis ratio. Prima quidem, quia teste Archiepiscopo « timendum est, si gratia non conceditur, > ne dictae Congregationes magnum patiantur detrimentum > et paullatim evanescant, quod valde lugendum esset. » P o sterior vero , quia ut asserit Orator lucratio Indulgentiae plenariae maxime confert ad religionem et pietatem augendam in Congregatis.
Hisce, aliisque praenotatis, quaesitum fuit quonam responso essent dimittendae oratoris preces.
RESOLUTIO. Sacra C. C. recognita, sub die 22 Aprilis 1882 responsum dedit :
Negative et ad mentem: mens est ut Episcopus referat an quoad alios duos vel tres Sacerdotes, qui Missam itérant, speciale Apostolicum privilegium habeatur.
Ex QUIBUS COLLIGES.
I. Per huiusmodi resolutionem firmari sententiam Doctorum, iugemque praxim S. C. Concilii; quae indulgere-non solet binandi facultatem, nisi gravis concurrat causae quae in themate abfuisse visum est Emis Patribus. (1)
(1) Confer Vol. IX, 230.
1 6 3
IURISDICTIONIS (1)
Die 22 Aprilis et 17 Iunii 1882.
COMPENDIUM FACTI. Duobus fere abhinc saeculis gravis existit controversia Neapolitanam inter et Puteolanam Curiam, circa pertinentiam territorii Quarti et cuiusdam Ecclesiae ibi existentis sub invocatione Sanctae Mariae Libera a Scandalis, quam quisque sibi competere sustinuit. Sane Archiepiscopus Neapolitanus huiusmodi territorium cum Ecclesia sibi attributum esse contendit ex eo tempore , quo ob novam circumscriptionem Dioecesis Cumanae, ad quam territorium spectabat, Neapolitanae Archidioecesi unita fuit; Episcopus vero Puteolanus ex immemorabili vel centenaria consuetudine sibi competere propugnavit.
Res sic se habebant, quando vertente anno 1876 Episcopo Puteolano, tunc temporis adhuc Coadiutori, fontem baptismalem in Ecclesia territorii Quarti erigere placuit. Ex hac ipsius agendi ratione Eminentissimus Archiepiscopus Neapolitanus Riarius Sforza fel. rec. sua iura laesa fuisse autumans, supplici libello die 30 Iulii 1877 oblato, S. C. C. adivit, expostulans ut tandem finis imponeretur huic annosae quaestioni ; et interim ut provideretur circa innovationem factam, lite pendente, a Puteolano Episcopo.
disceptatio sinóptica
IURA ARCHIEPISCOPI NEAPOLITANI. Qui partes agit Archiepiscopi Neapolitani in recolenda factorum historia totus est, ut demonstret ipsi competere iurisdictionem super Quarti territorio. Siquidem adnotat apud omnes constare ipsam
(1) Confer. Vol. IX pag. 407 et Vol. XIII, 26.
1 6 4 IURISDICTIONI*
Quarti territorii partem multis abhinc saeculis , civilium legum dispositione in Mar ani districtu contineri, qui Archiepiscopali Neapolitanae iurisdictioni subest. Porro Archie7
piscopos Neapolitanos iurisdictionis exercitio usque ad praesentem diem super praedicta Ecclesia usos fuisse innumera documenta tradunt.
Quamvis autem ex innumeris iurisdictionis actibus et ex documentis historicis constet, Ecclesiam s. Mariae fuisse usque ab origine sub iurisdictione Curiae Neapolitanae, tamen ut occurreret difficultatibus ex adverso oppositis, in octo capita orationem suam dispertitus est defensor.
In primo "capite ostendere sategit, binas marmóreas inscriptiones, quibus eruebatur Ecclesiam s. Mariae libera a Scandalis unius Episcopi Puteolani iurisdictioni subesse, apo-criphas esse. Quod ut demonstret animadvertit marmoream hanc inscriptionem haud locum indigitare, in quo posita erat Ecclesia quae dicitur Puteolanae Dioecesis ; atque idcirco minime retineri posse, Ecclesiam de qua inscriptio mentionem facit, illam adamussim esse de cuius pertinentia in praesentiarum disquiritur. Praeterea inspicienti marmoreum testimonium facile apparet, apocriphi vitium praeseferre.
Verum pressius urgens ait, inscriptionis falsitatem detegere ipsum Episcopi nomen. Nam nullus de eo tempore Pu-teolanus Episcopus, Petrus appellatus est , teste Ughellio viro clarissimo.
Nullum vero adesse potuisse documentum in Puteolano Archivio, quod combustum periit, favore Episcopi Puteolani propugnavit orator aiens: excisa Cumarum civitate, maximam illius Dioecesani territorii partem Neapolitanae Ecclesiae adscriptam addictamque fuisse apparet, et praesertim, quae sub nomine Monte di Procida* et Quarti distinguebantur una cum Ecclesia s. Mariae libera a scandalis, quae in Quarti territorio sita erat. Hac de causa Archiepiscopi Neapolitani praetensae Puteolarum Anstititum iurisdictioni vehementer ohstitere. Factum exinde est , ut Quarti territorium quo de agitur perpetuo permanserit sub iurisdictione
IURISDICTIONIS 165
Parochorum Marani, ad Neapolitanam pertinentis Ecclesiam, prout ex civili etiam dispositione Marani Municipio subiciebatur. Marani Clerus ad Ecclesiam illam accedebat, Ecclesiasticis in ea functionibus operam dabat, Processionibus intererat.
Ad secundum orationis caput deveniens Orator tuetur Ecclesiam et Coenobium, Puteolanum Episcopum Sodalibus Coloritis s. Augustini haudquaquam tradidisse anno 1627. Siquidem in comperto est ab una Marani Universitate, Ecclesiae s. Mariae multis abhinc annis praeexistenti, adstru-ctum fuisse Coenobium, ab eaque Sodalibus Coloritis oblatum fuisse quin Puteolani Antistitis praesentia apparuerit, ut in Ecclesia illa sacra facerent, sacramenta administrarent, ceteraque peragerent quae ad spiritualem incolarum utilitatem vergerent.
Ad tertium transvolat suae orationis caput contendens veritati adversari, Ecclesiam s. Mariae eiusdemque bona ac reditus usque ab anno 1652 tradita fuisse Paroeciae della Pianura, suppressis Sodalibus Coloritis ex Apostolica Constitutione. Profecto vel constitutio nullam rationem habuit huiusmodi monasterii, vel hic loci promulgata minime fuerat. Utique pestilentia quae post quadriennium in ea regione conflagravit, plures ex Sodalibus Coloritis ad fugam trepidantes impulit, plures vis vel ipsa pestilitatis absumpsit ; quo circa Marani Universitas iterum in Ecclesiae ac Coenobii possessionem ingressa es t , eamque tenuit ad annum usque 1704 : quo anno ad preces eorumdem Sodalium, Universitas, consentiente atque aucto-rante Neapolitano Archiepiscopo, decrevit, supplicantes in eam possessionem esse restituendos solemnis ope instrumenti , adiectis tamen conditionibus, quibus cautum fuit, ne Parochialis iurisdictio ex Sodalium concursu aliquid detrimenti caperet.
Ad quartum orationis caput descendens Advocatus tuetur iurisdictionis actus super locis , bonis et personis exercitos ab Episcopo Puteolano ab anno 1589 usque ad annum 1676 usurpation! adscribendos esse. Nam ex cognita aeris insalu-
1 6 6 IURISDICTIONIS
"britate, et ex defectu incolarum in Quarti territorio, et ex: certa scientia quod Marani Parochus spiritualibus officiis vacabat, Neapolitanus Archiepiscopos ab sacris huiusmodi territorii visitationibus abstinuisse.
In quinto orationis capite expendens monitoria atque in-hibitiones a s. Sede transmissas adnotavit, authentica horum Decretorum elementa deesse , ut fides iis adiungatur. Attamen retenta etiam authenticitate minime clienti obicem parare edisserit.
In sexto defensionis capite sategit ostendere commissiones et concessiones factas a s. Sede Puteolano Episcopo relate ad Ecclesiam, minime turbare iura Neapolitanae Curiae. Etenim sat superque erit animadvertere sacras Congregationes, in voluntariae iurisdictionis materia supplicant e s , respondere solere iuxta preces, quin teneantur inquirere, utrum quae in ipsis historica continentur , quae rem petitam directe non tangunt, veritati respondeant.
In septimo capite protuetur ex Commendatam qualitate atque ex iis quae postea sequuta sunt Puteolanum Antistitem mutuare haud posse praesidium. Liquet enim Ecclesiam vel Monasterium iis tantum commendari, ut curam atque administrationem gerant beneficii vel Ecclesiae, qui ad illum usque diem nihil cum Ecclesia, vel Monasterio commune habuerint, Concil. Trident, sess. 21 cap. 8. de Reformat.; Pichler Uh. III. Tit. V. num. 4 et seqq. Cum igitur Summus Pontifex Benedictus X I V , et pro eo Praesul Galiani anno 1751 Ecclesiam s. Mariae commendaverit Puteolano Episcopo satis superque significavit, Episcopum illum, neque antea habuisse ullam super Ecclesia ista iurisdictionem, nec aliam posse posthac sibi vindicare, quae simplicis commendationis limites praetergrediatur, Rota in Decis. 51 num. 4. et 5 Part. VII Recentiorum.
Quae hucusque exposita sunt minime enervari autumavit Orator ex iis quae' inde sequuta fuere. Sane Puteolanus Episcopus ea iure optimo gessit, quae ad Commendatarium pertinebant, scilicet Heremitarum destinationi, Sacerdotum
IURISDICTIONIS 167
•.missioni ad Ecclesiae cultum necessariae vacavit , reliqua Tero ad Neapolitanum Antistitem pertinentia tamquam ad Ordinarium loci , nullo prorsus iure peregit Commendata-lius. Itaque temere pastorali visitationi operam dedit, Sacramentorum administrationi vacavit, Beneficii Curati collationem perfecit, ad arbitrariam Baptisterii erectionem processit, lite pendente.
Ultimum orationis caput aggrediens Defensor vindicavit in materia de qua agitur neutiquam applicari posse praescriptionem eiusque effectus. Etenim praescribi de iure positivo nequeunt limites certi et manifesti Dioecesium, Parochianorum, Regionum uti habetur in Can. 5 et 6 causa 16 quaest. 3 Cap. 3 de Parodi. Verum, hoc etiam praetermisso, inquirendum fore ait, utrum praescriptionis exceptio conditiones praeseferat, ut solida ac valida haberi possit. Porro in primis legitimus possessionis titulus habilis ad dominium trasferendum desideratur, quo Episcopus Puteolanus Ecclesiae et Quarti territorii detentionem protueatur. Titulus autem quem requirit praescriptio , et in quo fundatur etiam bona fides, debet esse iustus , sive ab iure ad praescribendum approbatus, qualis tantum est ille, qui est trans-lativus dominii vel iuris, seu causa ex se habilis ad transferendum dominium. Insuper tituli ad hunc effectum habiles iuxta civiles et canonicas leges, sunt pro emptore, pro haerede, pro legato , pro donato , pro derelicto, pro dote, pro soluto, pro suo, Lib. 41 Tit. 4 Dig. lib. 7 tit. 26 Codicis. Atqui nullum, ex iis praeseferre valet Episcopus Puteolanus, siquidem nullo unquam tempore fundationis seu aggrega-tionis huiusmodi territorii locum habuit instrumentum, nulla Summorum Pontificum concessio, nulla vel Oecumenici, vel Provincialis aut Dioecesani concilii decisio. Attamen Episcopi Puteolani spes omnis locata est in iactata Ecclesiae dedicatione anni 1243, in Sodalium Coloritorum vocatione, in eorumque suppressione ex Constitutione Benedicti XIV de quibus rerum adiunctis iam disputatum est. Porro ad delendum quodcumque opinionis commentum praesto est titu-
1 6 8 IURISDICTIONIS
lus verus ac legitimus, quo originaria fulcitur possessio Neapolitanae Curiae, ex aggregatone maioris partis Cumani territorii, in quo continebatur districtus Quarti et Ecclesia s. Mariae. Quid porro de bona fide dicendum sine qua praescriptionis idea nec concipi potest? Bona siquidem fides posita intelligitur in iudicio, et conscientiae dictamine vel credulitate, qua quis prudenter existimat, rem quam possidet, esse suam, vel saltem non alienam, licet reipsa sit aliena. Iamvero Puteolani Antistites, passive se habentibus Neapolitanae Curiae Archiepiscopis, plura interdum gerere ausi sunt, quae ad ordinariam alterius iurisdictionem pertinebant^ sciebant tamen, nec ignorare potuissent, non aliter ea perfecisse, quam per usurpationem iurisdictionis, qua una potiebatur Neapolitana Dioecesis ratione originis, scilicet ex titulo vero ac legitimo possessionis. Nec poterat Commendatio Ecclesiae s., Mariae in Puteolanum Antistitem t ranslata ex voluntate Pontificis, bonam in eo superinducere fidem, cum sciret apprime vel scire debuisset, Ecclesiae commendationem non eum loci ordinarium constituisse, sed simplicem bonorum Ecclesiae illius ac redituum administratorem.
Tandem tempus ad praescribendum necessarium in themate omnino deesse inclamat orator. Neminem latet , cum incerta sint contradictorum iura, veterem Ecclesiae consuetudinem esse servandam; Nicaen. Concil, can. VI, Concil. Ephesin. Atqui vetus consuetudo, ad tempus quod attinet ad praescribendum necessarium super immemorabili fundata est, quae hominum memoriam excedit, quaeque absque ulla querela processit, Benedic. XIV, in Constit. 33 Tom. 2 Bullarii. Porro ab anno 1589 Episcoporum Puteolanorum actus incepti sunt, ex Neapolitanae Curiae tolerantia et finem habuerunt anno 1618. Etiamsi vero ad annum usque 1676 produci posset tolerantia Archiepiscopalis Curiae, silentium istud haud excessisset annos octuaginta septem, quod cum praescriptione immemorabili non solum directe pugnaret, sed ex praemissis eam penitus excluderet.
lüi i ifbiüTiONis 169
Cum itaque propositae difficultates minime thesi suae officere possint, necessario concludendum esse arguit orator, constare de plena iurisdictione favore Archiepiscopi Neapolitani
DEFENSIO EPISCOPI PUTEOLANI. Huius defensor suam Orationem in bina capita dispescuit, in quorum primo firmavit iurisdictionem Episcopi in toto territorio et in Ecclesia s. Mariae Libera a Scandalis: in altero egit de offensionibus Archiepiscopi.
Et aggrediens primum disceptationis caput duplicem in asserenda ecclesiastica iurisdictione titulum adesse recoluit: expressum ex diserto privilegio s. Sedis, et praesumptum ex possessione centum annorum. Postremum hunc titulum praesumptum ex possessione centum annorum tribuere possessori, sicuti in ceteris quaestionibus etiam civilibus, facultatem allegandi quidquid possibile est ad eam rem vel iurisdictionem protuendam, quam ipse et antecessores eius tamdiu reti-nuerant, absque querela Grot. de iur. bell, et pac. lib. 2 cap. 4 §. 7, Card. Be Luca de alienai, disc. 3 n. 9.
Centenaria quippe non sistit intra terminos nudae possessionis , sed possessori quoque tribuit titulum validi orem expresso, quem Forenses dicunt - meliorem de mundo -. Arguit enim centenaria in linea praesumptiva originariam concessionem, privilegium Apostolicum confirmationis, conventionem legitimam inter partes, validam ipsam immutationem prioris concessionis, et quidem per praesumptionem iuris et de iure Politi dissert, select. dissert. 2 de transad, num. 17 tom. 4. Nulla contra eam admittitur probatio Pitoni de controv. patron, alleg. 9 n. 10. Expers est male fidei Calvin, de aequit. lib. 2 cap. 101 n. 135. Afficit etiam proprio iure venientes Rota in Camerinen. Immissionis 30 Aprilis 1781 coram, Flangini §. 3. Operatur in facultativis Tiraquell. de retract. convention. §. 1 gloss. 2 vum. 25> praevaletque ex s. Rota in Decis. Calaguri-tana Iurispatronatus 30 Ianuarii 1756 coram Figueroa §. ult. « sententiis:, reiudicatis et melioribus titulis ipsaque fundatione ».
170 IURISDICTIONIS
Porro centenariae parem esse, quoad tituli assequutionem immemor dbilem, possessionem scilicet pacificam rei vel iuris, cuius non extat memoria. Utraeque namque possessori tribuunt meliorem quemcumque titulum absque probatione in contrarium, ex praesumptione quam habent iuris et de iure ex Piton, de controv. patron, allegat. 59 n. 47 et seqq.
Iam vero quatuor distinguendas esse epochas Orator ait in possessione Quarti et Ecclesiae s. Mariae ex parte Episcopi Puteolani, qui ex eruptione vulcanica anni 1538, fere dimidium Puteolarum evertente, proferre modo haud valet titulum expressum. Prior epocha est ab anno 1243 .ad 1692, quando Episcopi Puteolani spatio quatuor saeculorum , pacifice suam possessionem exercuerunt, sine turbati vis Curiae Neapolitanae, donec possessio confirmata est a s. Sede. Secunda epocha ab anno 1692 ad 1751 comprehendit spatium turbativarum sexaginta circiter annos ex parte Curiae Neapolitanae , contra quas Episcopi reclama-runt. Tertia epocha extenditur ab anno 1751 ad annum 1808, quando redintegrata Episcopus in sua possessione a Delegato s. Sedis, in ea pacifice perrexit usque ad sententiam Commissionis Gallicae anni 1808, dividentem territorium inter Episcopum atque Archiepiscopum. Quarta tandem epocha complectitur annum 1808 ad praesens: in ea iugiter per Episcopum Puteolanum servata fuit possessio Ecclesiae et dimidii territorii Quartensis, prout decretum fuerat ab illegitima decisione anni 1808.
In prima itaque epocha adesse dicit consecrationem Ecclesiae s. Mariae Libera a Scandalis, factam a Petro, Episcopo Puteolano, coram pluribus Episcopis atque Archiepiscopo Neapolitano , iuxta lapidem tunc appositum in muro Ecclesiae, eam nuncupantem - nostrae Dioecesis Puteóla-nae -, de quo quidem lapide loquuntur ss. Visitationes annorum 1601, 1655 et 1676.
Huic succedere ab anno 1538 crebras collationes bene^ ücii Ecclesiae factas per Episcopum Puteolanum Rectoribus,
IURISDICTIONI* 471
"Ecclesiae Curatis, sacras Visitationes, deputationes s. Sedis Antistitis pro censuatione .bonorum beneficii, aliosque actus iurisdictionales in toto territorio exercitos. Neque obesse, hos actus Episcopi incipere a consecratione Ecclesiae, hinc post longum tempus resumi anno 1538; nam cum ex emptione vulcanica eiusdem anni fere dimidium Puteolarum una cum Archivio Episcopali exustum sit, proferri non valet quod vi maiori destructum peremptumque est. Constat tamen in iure, •quod , probata antecedenti possessione, intermedia semper praesumitur eodem modo continuata, nisi alium medio ipso tempore possedisse doceatur cum causis mutationis possessionis ex Politi dissert, selectior. iur. dissert. 2 de transad, n. 10.
Crebriores tandem fieri et semper numero gliscentes actus Puteolanos ab anno 1500 ad 1692, nempe edicta seu monitoria Episcoporum super rebus exequendis in Ecclesia et territorio Quarti, Synodos , informationes petitas a s. Sede Episcopo, executiones Rescriptorum, ius funerum a Quar-tensibus persolutum Capitulo Puteolano, descriptiones in libris baptismatum, mortuorum et matrimonii Planurae, Dioecesis Puteolanae , sub cuius territorio parochiali adest Quartum , confessiones denique sacramentales Episcopi aliorumque sacerdotum ab eo deputatorum in ipsa Ecclesia.
Inter quos tantosque actus iurisdictionales Episcopi, ipsasque enunciativas, quod Quartum suaque Ecclesia s. Mariae sint sub iurisdictione Puteolana, existentes in actis s. Sedis et Curiae, adhuc emicare : primo sacras Visitationes, reales et personales, in Ecclesia Episcoporum, qui cum sint nobiliores actus iurisdictionis ordinariae Episcopi, praecipue ad hunc effectum attenduntur, fortius si in his Antistites, ut in casu semper egerunt, actis quoque iudiciariis usi sunt , citando, deputando, mulctando -. Secundo relationes, ad limina, in quibus status describitur Dioecesis. Tertio collationes beneficii s. Mariae ante erectionem Conventus Colo-ritarum. Quarto nominationes Vicarii Foranei Quarti Ma-gistrorumque Ecclesiae s. Mariae. Quinto concessionem
172 IURISDICTIONIS
Conventus prope Ecclesiam factam anno 1627 ab Antistite Puteolano fratribus Coloritis, qui Antistiti promiserunt tradere in perpetuum, in signum subiectionis, annuam cerae oblationem et apponere quoque lapidem supra ianuam Ecclesiae super concessione eis facta anno 1627 ab Episcopo Ecclesiae, servato etiam altero lapide consecrationis. Septimo deputationem ex parte s. Sedis Episcopi Puteolani pro suppressione Conventus Coloritarum Quarti. Octavo successivas nominationes Rectorum Ecclesiae factas ab Episcopis, abeuntibus Coloritis , cum facultate quoque administrandi sacramenta. Nono Monitorium expeditum anno 1658 contra Franciscum Lauro, Aerarium Marani, pro turbativa iurisdictionis Episcopi in extractione cadaveris Catharinae Serrentino, ablatione clavium Ecclesiae ab Eremita aliisque attentatis, nec non definitivum mandatum Praesulis Auditoris Camerae anni 1660 , unde servatus est Episcopus in possessione immemorabili iurisdictionis.
Sub finem ergo huius primae epochae, quae concluditur anno 1792, quando Archiepiscopus Neapolitanus iurisdictionem Ecclesiae s. Mariae vi usurpavit, in ea peragendo primam s. Visitationem, ortus iam fuerat favore Episcopi Puteolani titulus praesumptus ex longaeva hac sua possessione, absque contradictione Neapolis.
Abscedendo vero ab hac ipsa immemorabili , si numerari tantum velint actus continuatae et nunquam interruptae possessionis ab eo anno 1538 ad 1692, sine turbativa Archiepiscopi, aeque ipsi Episcopo praesto erat plusquam centenaria, in ipsis centum quinquaginta octo annis possessionis-.
Incassum reponi, Archiepiscopum anno 1692, sub initio secundae epochae, visitasse Ecclesiam s. Mariae aliosque exercuisse actus iurisdictionales , nam praeter quam quod A r chiepiscopus invadere quivit iurisdictionem Episcopi, tempore Sedis vacantis Dioecesis Puteolarum anni 1692 et in ea perseverare ex assiduis aliis eiusdem Sedis vacationibus, orto iam titulo praesumpto ex immemorabili vel centenaria, hunc Defensor sustinuit non posse destrui, nisi superveniente
IURISDICTIONIS 173
alia centenaria, numeris omnibus absoluta, et omnino completa ex Piton, discept, ecclesiast. discept. 9 n. 29 et de controv. patronor. allegat. IO n. 285.
Intuenti modo tertiam et quartam epocham possessionis Ecclesiae territoriique Quarti, liquet Praesulem Galiani iussum secundae suppressionis Ooloritarum vi Bullae - Assidua Pastoralis Officii - Benedicti XIV anno 1751 edidisse decretum , quo restituta atque insimul specialiter commendata est Ecclesia Episcopo, Ordinario Quarti, decreta quoque ipsius manutentione in possessione. In vim itaque huiusce decreti et pro effectu manutentionis, perpetuo, absente atque silente Archiepiscopo, ab anno 1751 ad 1808 Episcopus Puteolanus resumpsit suos actus iurisdictionis, nempe inventaria peregit suppellectilium, dedit licentias pro festis, deputa vit Capel-lanos et Confessarios, nominavit Eremitas, sacras visitationes peregit, sacramenta quoque ordinis et confirmationis in ipsa Ecclesia, nemine contradicente, administravit.
Orta itaque immemorabili vel centenaria favore Episcopi Puteolani sub finem primae epochae, anno 1692, auferri ei summa nequivit ab Archiepiscopo iurisdictio ex sua possessione ab anno 1692 ad 1751, tempore turbativa-rum, cum lapsi essent, singulariter eos dinumerando , soli anni quinquaginta novem. Neque etiam auferri valuit ab anno 1808 ad 1877, tempore motae litis, quia tunc lapsi erant soli anni sexaginta novem, possessionis non Ecclesiae, sed dimidii tantum territorii Quartensis.
Casum huic nostro similem olim decidi a s. Mota in Decis. Surrentina Manutentionis 4 Maii 1692 coram Scotto, et tunc quoque firmari, deficiente titulo expresso, in metienda iurisdictione ecclesiastica spectari praesumptum: hunc oppido fore antiquas enunciativas, quae ceterum in vetustissimo tempore solae sufficerent, sacras Visitationes, mandata contra subditos. Brevium executiones praestitamque obedientiam: contrarios actus turbativos, numero minores bre-viorisque temporis minime destruere actus anteriores ac dudum consummatos et tribuentes possessori legitimum titulum.
1 7 4 IURISDICTIONIS
Neque praeteriri posse nunquam inter partes agi de iu risdictione dimidii territorii et Ebclesiae Quarti. Visitat!» Pastoralis anni 1601 Praesulis Vairo, universum territorium spectare ait ad Episcopum Puteolanum, iurisdictionem tune exercentem - per totum territorium Quarti et per tota* costeñas Aquae pendente Talli Marani et Bellovedere -,
Propositionem divisionis , quae anno 1808 effecta est f
unius existere Commissionis Gallici Gubernii, more trans actionis , quae iustitiam laesit, nec litigatoribus satisfecit. Rescissa itaque s. Ordinis iudicio decisione Oommissionis-Gallicae, sequitur Episcopum, uti petitum est, iurisdictionem exercere posthac debere super toto territorio Quarti et Ecclesia , remotis ita quoque turbis orientibus cum vicino* super - eodem territorio.
Gradiens hinc Orator in secundo defensionis Capite ad obiecta Archiepiscopi, ait, nonnulla ex his percutere documenta constituentia immemorabilem vel centenariam Episcopi, alia sua invicem firmare iurisdictionem , explosa aliena. Quod spectat offensiones contra monumenta Epi scopi, primo Archiepiscopus asserit lapidem commemorati* vum dedicationis Ecclesiae anni 1243 esse apocriphum. Exinde tamen, Orator subsumit, non sequi, potuisse illum Archiepiscopum Pignatelli in Visitatione anni 1692 iubere expungi, quia si pro eo erat apocriphus, pro aliis existebat probatae fidei. Publica monumenta, posita quoque in disceptationem, numquam delentur. Ceterum si Ecclesia semper fuerat, uti praetenditur , sub iurisdictione Archiepiscopi, oppido nescires, quomodo, eo imperante, lapis apocriphus affixus sit muro Ecclesiae pro diversa iurisdictione Pu-teolorum, de quo iugiter memoriae in sacris Visitationibus-Puteolanis adsunt annis 1601, 1655 et 1678.
Secunda suppressio Coloritarum ab Archiepiscopo non impugnat, sed alio detorquetur contextualis restitutio E c clesiae anno 1751 facta a Praesule Galiani Episcopo Puteolano per verba : « Ecclesia s. Mariae Libera a scandalis ma-» nuteneatur et commendetur in perpetuum Illustrissimo et
IURISDICTIONIS 1 7 5
» Reverendissimo Domino Episcopo Puteolano , ac proinde* » ad eum transmittantur acta consignationis atque adnota-» tionis sacrarum suppellectilium , rerumque ipsius Eccle-* siae y> ; quasi ipsa Ecclesia data ei sit simpliciter in Commendant, salva iurisdictione Ordinarii Neapolitani, tunc de facto in Ecclesia existentis. Misso tamen non adesse bona, quae a Commendatario administrari deberent, sine quibus excogitan non potest Commenda (omnia quippe concessa sunt Regali Hospitio Pauperum Neapolis), admitti sane non potest, Archiepiscopum ab anno 1751 permansisse Ordinarium , cum ab eo vicissim tempore usque ad praesens perpetuo ab Ecclesia abfuerit. Contra Ecclesiam exclusive rexit, et absque ulla contradictione , Episcopus Puteolanus , eam visitando, deputando Capellanos, iubendo, restaurando, sacramenta administrando, lites pro ea sustinendo.
Per ea itaque verba - manuteneatur et commendetur - nil aliud Deputatus Apostolicus Galianus egit, quam tradere, ab-scedentibus Coloritis, curam Ecclesiae atque Conventus suo-Or dinar io, Episcopo Puteolano, eum, ut expresse quoque dictum est, in antiquis suis iuribus manutenendo. Adiecta commendatio, fuit liberalior quodammodo tuitio Antistiti imposita, qua Ecclesia in agris posita egebat ex passa quoque desertione virorum religiosorum. Et tunc in summa Galianus renovavit, quod S. Sedes in prima suppressione Conventus egerat, pariter tradens vigore Constitutionis - Instaurandae - Ecclesiam cum Conventu Ordinario suo, Episcopo Puteolano.
Descendens tandem Orator ad argumenta Archiepiscopi,, quibus suam iurisdictionem super Quarto et Ecclesia pro-tuetur, tria esse dicit: aggregationem Ecclesiae Cumanae* cui Quartum olim suberat, Archidioecesi Neapolitanae; dependentiam Quarti in civilibus Marano , Oppido Dioecesis Neapolitanae: plures actus iurisdictionales longaevo quoque tempore super loco exercitus. Aggregationem Ecclesiae Cumanae quod attinet, duo probari insimul ex adversario oportere Defensor observat : Quartum olim eiFormasse partem
176 IURISDICTIONIS
Dioecesis Cumanae et Dioecesim Cumanam ex ~*ntegro datam fuisse Neapoli.
Atqui hoc admodum difficile esse, quin imo impossibile; nam, misso etiam , an Quartum olim Cumis pertinuisset, quod non est sine controversia, graves Auctores, referunt, destructis Dioecesibus Cumarum atque Miseni circa annum 1207, earum reliquias huc illuc migrasse. Mensa Archiepiscopalis Neapolis habuit bona : iura et privilegia Capitulorum tributa sunt Neapoli atque Aversae: territorium in -spiritualibus obtigit Episcopo' Puteolano.
Sed, retento etiam Cumas transiisse Neapolim et Quartum Cumis pertinuisse, Cu mae absque contradictore destructae sunt anno 1207. Cum tamen Episcopus Puteolanus ab anno 1223, aut etiam ab anno 1538 usque ad annum 1692 in iugi perennique ea iurisdictione versatus sit, absque contradictione Neapolis, ex posteriori hac possessione , meliorem de mundo titulum ei suppeditante , non amplius Archiepiscopus, sed Episcopus iurisdictionem modo habet, obliterato antiquo titulo obiectae aggregationis.
Quartum vero modo pendere in civilibus a Municipio Marani, Dioecesis Neapolitanae, nihil pariter adversario prodesse, quia ex can. lmperatorem distinct. 1 a finibus temporalibus numquam infertur ad spirituales. Alius in iurisdictione Caesar, alius Pontifex, fortius si, ut in casu delimitatio ecclesiastica ex titulo praesumpto ab anno 1243 aut 1538 longe civili praecesserit : primo enim actum est de aggregatione civili Quarti Marano Decreto Regiae Camerae anni 1643.
Parto itaque anno 1692 ab Episcopo Puteolano legitimo titulo ex immemorabili, vel centenaria, nonnisi alia posteriori centenaria favore Archiepiscopi posse ipsum titulum deleri, proptereaque immutari iurisdictionem, perspicuum est. Iam vero Archiepiscopus ingressus est Ecclesiam et territorium Quarti anno 1692 exivitque anno 1751, quando Delegatus Apostolicus Galiani, secundo expulsis Coloritis a Coenobio, Ecclesiam restituit, ut antea, commendavitque
IURISDICTIONIS i 77
Ordinario loci, Episcopo Puteolano. Itaque tum , quando exivit, decursi erant soli anni quinquaginta novem possessionis , captae quoque cum mala fide, delendo lapides existentes in Ecclesia super iurisdictione Episcopi, tempore Sedis Puteolanae vacantis et inter assiduas protestationes Episcoporum, ei quoque tradentium, ut inspiceretur, omnia originalia documenta, qaae vera per Fiscalem Curiae Episcopalis de Autellis recognita sunt.
Posthac per dimidium saeculi et ultra ab anno 1751 ad 1808, Episcopus Puteolanus solus stetit in possessione universi territorii et Ecclesiae. Archiepiscopus possessionem dimidii territorii, exclusa Ecclesia s. Mariae Libera a Scandalis, rursus coepit anno 1808 Decreto Commissionis Gallici Gubernii. Sed iterum non possedit, nisi annos sexaginta novem, usque ad diem introducti huius iudicii, quo ex contradictione Antistitis Puteolani sua possessio , haud completa, coram S. Ordine nutare incoepit. Ideoque neque ex prima , neque ex hac altera possessione aliam centenariam acquisivit, quae destrueret priorem Episcopi.
Paucis delibatis ex prolixis defensorum scripturis, sequens propositum fuit enodandum
Dubium
An, et cuius favore constet de iurisdictione in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. Concilii, re maturae perpensa, sub die 22 Aprilis respondit: dilata: sub die vero 17 Iunii 1882 -censuit respondere :
« Affirmative, favore Episcopi Puteolani. »
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Ecclesiasticam iurisdictionem duplici titulo vindicari posse : nempe titulo expresso, qui ex diserto privilegio Apo-
A cm, Tom. XV. f asa. C L XXII. 12
478 IURISDICTIONIS
stolicae Sedis promanet ; vel titulo praesumpto qui ex possessione centum annorum, aut ex immemorabili gignitur ( I ) .
II. In defectu tituli expressi, quempiam possessorem, t i tulo praesumpto innixum, valere allegare, uti aiunt forenses, titulum meliorem de mundo, ad rem vel iurisdictionem sibi retinendam ; quam ipse eiusque antecessores tamdiu sine quaerela retinuerint.
III. In themate videri defensorem evincere potuisse t i tulum adesse praesumptum ex immemorabili aut ex centenaria possessione Episcopi Puteolani : quo perdurante t empore omnes ordinariae iurisdictionis actus ipse exercuit, ceu sunt , inter praestantiores, sacrae visitationes, relationes ad limina, collationes ipsius beneficii s. Mariae.
IV. Titulum possessionis praesumptum ex centenaria aut immemorabili partum deleri non posse nisi per aliam centenariam , omnibus numeris absolutam.
IURIS DEFERENDI CRUCEM
ET PRAECEDENTIAE
Die 22 Aprilis 1882.
COMPENDIUM FACTI. Sacerdos Ambrosius Ecclesiae S. I a nuarii parochus civitatis N. supplici oblato libello sub die 12 Aprilis 1878 S. C. C. adivit exponens quod Capitulum Ecclesiae Collegiatae s. Mariae Maioris cum fideles defunctos, ad quascumque eiusdem civitatis paroecias pertinentes, associât, tum ius crucem extollendi, tum a defunctorum parochis praecedentiam vindicare, sibi praesumit.
Porro praedictus parochus, probe noscens huiusmodi Capituli agendi rationem, non modo Canonum decretis, ac legibus synodalibus, verum etiam constanti consuetudini contrariam, litium et discordiarum deinceps causam fore ; hina
(1) Q-ioad vim centenariae, et immemorabilis confer Vol. XIV, 514.
IURÏS DEFERENDI CRUCEM ET PRAECEDENTIAE 1 7 9
ad ea praecavenda enixe efidagitavit, ut Ecclesiae Collegiatae Capitulum intra fines tum a Canonibus, tum a legibus synodalibus, tum denique a consuetudine praefinitos contineretur.
Disceptatio synoptiea
DEFENSIO PAROCHI. Propugnavit ille in funeribus suorum parochianorum sibi ius competere crucem extollendi in vim Ritualis Romani, legum synodalium suae dioeceseos, et in vim plurimarum resolutionum, quas sacrae Congregationes hac de re quovis tempore ediderunt. Quod Rituale Romanum huiusmodi ius ipsi tribuat, id extra omnem dubitationis aleam positum esse edicit ; quandoquidem loquens de Exequiis, sub rubrica, Exequiarum Ordo haec habet : - ibi - « Parochus » induto superpelliceo et stola nigra vel etiam pluviali eius-» dem coloris, Clerico praef érente Crucem, et alio aquam » benedictam, ad domum defuncti^una cum aliis procedit. »
Ritualis Romani rubricis consonare urget ultimam Synodum anno 1791 peractam, quae Cap. XI §. XII ad rem haec praescribit - ibi - « Qua hora cadaver efferendum sit, desi-» gnent Parochi ; cumque designatum tempus advenerit, » omnes quotquot a defuncti haeredibus fuerunt ad funus in-> vitati, in Parochialem Ecclesiam conveniunt, ut exinde ad » defuncti domum sub unica hastata cruce tumulantis Eccle-» siae processionaliter incedant. » Quod ius confirmatum fuit per decretum Episcopi anni 1826 qui Capitulis cuiuscumque Collegiatae, tam civitatis quam Dioecesis, etiam insignis nuncupatae, sub poena, pro qualibet vice, unius scutati aurei prohibuit, quominus Crucem propriam mortuariam deferrent, si ad associandum funus ab haeredibus alicuius defuncti in sua Parochiali Ecclesia sepeliendi Canonici fuerint invitati, praecipiens, ut sub unica Cruce Parochialis tumulantis Ecclesiae processionaliter incederent. Decretum hoc confirmatum fuit a S. R. C. ad quam confugerunt Canonici, hoc responso scilicet Oratores pareant decreto Episcopi, utpote ad, tramites decretorum Sacr. Congregationis et Constitutionum synodalium effbrmato. Innumerae ad rem afferri
180 IURIS DEFERENDI CRUCEM ET PRAECEDENTIAE
possent ss. Congregationum resolutiones, quaeque a Ferraris in suo opere enumerantur sub vocab. Crux n. 13. Sane S. C. EE . et R R . in Barensi, 29 Iulii 1616, et in Valentina 14 Iunii 1647, et saepe alibi declaravit : « In fune-» ribus unica tantum crux defertur illius Ecclesiae, in qua » defunctus sepeliri debet. » Idipsum declaravit S. R. C. in Narniensi 30 Septembris 1614, in Andriensi 22 Novembris 1631, in Varensi Terrae Melagri 2 Augusti 1631, et in Messanensi 12 Februarii 1653 per haec verba : « In » funeribus deferenda est unica tantum Crux illius Ecclesiae, » ad quam corpus transfertur : post quam sequi debent im-» mediate personae illius Ecclesiae, et deinde ceteri secun-» dum antianitatem. » Sic refert Pignatell. t. 6 Consult. 58 num. 13; qui tom. 8 Consult. 83 num. 175 ad rem aifert etiam decretum Sacrae Congregationis Concilii praecisis his verbis : Die 17 Ianuarii 1682 « S. Congreg. Concilii decla-» ravit Crucem deferendam, esse debere illius Ecclesiae ad » quam funus ducitur, illamque deferendam esse a Clerico » eiusdem Ecclesiae, post Confratres ante Clerum et ita ser-» vari mandavit etc. »
Verbo, si unicum casum excipias, quod nempe Capitulum Ecclesiae Cathedralis funebri processioni interveniat, quia tunc, ut tradunt Monacelli I. 1 tit. 5 formul. 6 n. 37. Ferraris opere citato Vocab. Crux n. 14 aliique passim auctores, propter Ecclesiae Cathedralis reverentiam, omnes sub unica illius Cruce ad Ecclesiam tumulantem incedere debent; in ceteris aliis casibus qui occurrere possunt, unica Crux deferenda illius Ecclesiae iugiter esse debet ad quam funus ducitur.
Sategit etiam Parochus sibi vindicari praecedentiam in funeribus suorum parochianorum prae Capitulo Collegiatae per Rituale Romanum, ubi praescribitur ordo exequiarum; et ubi Parocho tribuitur locu» magis dignus in funerariis processionibus suorum parochianorum. Per plures autem adductos testes evincere quoque curavit Parochus exercitium huius iuris confirmari a consuetudine, in Dioecesi inolita.
IURIS DEFERENDI CRUCEM ET PRAECEDENTIAE 181
Hisce in facto praeiactis consuetudinis v i s tanta est, ut totum faciat in praecedentiae materia tradit Rota Decis. 781 num. 5 recent, part. 18, decis. 232 num. 2 cor. Qlivatio, et decis. 102 num. 17 et 18 part. 10 recent. - i - « In » praeeminentialibus controversiis longaevam consuetudinem, » licet iuri communi contrariam servandam esse. » Porro huiusmodi consuetudinem fortius in praesenti casu servandam esse Parochus edisserit, ex eo quod de observantia agitur non iuri communi contraria, sed ipsi quammaxime conformi, utpote quae in Ritualis Romani praescriptionibus fundamentum habet.
DEFENSIO CAPITULI. Verumtamen ex adverso Canonici Ecclesiae Collegiatae s. Mariae Maioris animadvertunt quod in funebri processione, ad quam ab haeredibus defuncti invitati sunt, ipsis dumtaxat ius competit crucem elevandi, sub qua Parochi incedere tenentur, sive defunctus vel eius haeredes Ecclesiam Collegiatam, sive propriam parochialem Ecclesiam pro funeribus exequendis, elegerint. Quod ut evincant, in medium praeprimis afferunt vulgatum in iure esse, quod in huiusmodi quaestionibus dirimendis, dignitas prae oculis haberi debeat, ita ut digniores minus dignis iugiter praeferendi sint.
Hoc praemonito, cum explorati iuris sit, quod Capitulum Ecclesiae Collegiatae, praesertim insignis, Collegio Parochorum magis dignum sit ; sponte sua fluere edisserunt Canonici, quod ad Capitulum Collegiatae, quoties ad associandum funus invitatum fuerit, ius pertinet propriam Crucem mortua-lem deferendi, sub qua Parochus quoque defuncti incedere debet, etiamsi defunctus in suam Parochialem Ecclesiam efferendum sit.
Neque ab huiusmodi iurisprudentia praxis S. C. C. aliena esse videtur, ceu liquido apparet ex Derthonen. Iurium Parochialium 7 Decembris 1720. Ad consuetudinem quod attinet, eam usque ad annum 1825 favore Capituli Collegiatae constitutam fuisse ex Uteris informatoriis Episcopi luce meridiana patet. Refert siquidem Episcopus, quod Canonici tunc
1 8 2 IURIS OFFERENDI CRUCEM ET PRAECEDENTIAE
temporis contra decretum Curiae Episcopalis interdicentis in funeribus delationem Crucis Collegiatae ideo insurrexerunt, quia aegre ferebant propriae consuetudinis hoc decreto abrogationem sancitam fuisse.
Sed huiusmodi Collegiatae Capitulo competere clarius erumpit ex S. C. C. quam die 14 Maii 1684 habitam fuisse refert Pignatell. tom. 6 num. 1 - ibi - « S. Congregatio cen-» suit ac declaravit in funeribus unicam Crucem adhibendam » esse illius Ecclesiae, ad quam cadaver defertur, nisi Ca-» pitulum Cathedralis vel Collegiatae funeri interfuerit; » quo casu Crux Capitularis privative adhibenda est. »
Sed ceteris omnibus praetermissis satis esse Canonici censent ad ea oculos vertere, quae de hac quaestione enucleavit Ferraris, sub voce Crux num. 4, 14, 15 quo in loco, loquens de crucis elevatione in funeribus, tradit, a S. C. Rituum resolutum fuisse, omnes comitantes funus incedere debere sub unica cruce illius ecclesiae ad quam corpus defertur sepeliendum, nisi intervenerit Capitulum Cathedralis, vel Collegiatae.
Verum dato etiam, at non concesso quod omnes ad associandomi funus invitati sub unica Cruce Ecclesiae Parochialis incedere debeant, cum funus in propria defuncti paroecia persolvendum sit, nihilominus Capitulum contendit ius elevandi Crucem sibi competere, quando defunctus vel eius haeredes propriae Paroeciae Ecclesiam Collegiatam s. Mariae Maioris, pro exequiis explendis, praetulerint ceu saepe accidit devotionis causa. In hac enim collegiata extat sanctuarium B. M. Virgini dicatum. Quandoquidem huiusmodi ius tum ex synodalibus Constitutionibus Dioecesis cap. 11%. 12 quum ex innumeris S. C. C. resolutionibus erumpere urgent.
Mox citatam iurisprudentiam sequendam esse, praeter Synodales Dioecesis leges, constans ss. Tribunalium praxis suadet. Revera S. C. C. in Sabinen, funerum diei 29 Ianuarii 1735 statuit quod in comitatu cadaverum ad Ecclesiam P P . (Carmelitarum) praedictorum Archipresbyter debeat sub sola Cruce dictae tumulantis incedere, nec potest
IURIS DEFERENDI CRUCEM ET PRAECEDENTIAE 1 8 3
propriam Crucem elevare et sic sub utraque incedere. Idipsum decrevit in Romana funerum die IO Ianuar. 1682-
S. C. C. resolutionibus concinunt decreta a S. R. C. hac super re data, ceu videre est in Balneoregien. diei 11 Aprilis 1840, in qua statutum fuit crucis elationem competere « Ecclesiae ad quam defunctus defertur, ut pluries decretum » fuit, ac praesertim in una Nullius diei 26 Septembris 1862 » -ibi - « si vero intersit Collegiatae Capitulum, huic debetur » praelatio Crucis, iuxta generale decretum diei 6 Iulii 1661».
Ex omnibus hactenus deductis concludi posse videtur ad Capitulum Ecclesiae Collegiatae, utpote Parochorum Collegio dignius, ius pertinere Crucem propriam elevandi quoties ad funerarias processiones ab haeredibus defuncti invitatum est; vel sin minus hoc ius certo certius ipsi competere, tum cum defunctorum cadavera ad Ecclesiam Collegiatam pro exequiis deferuntur.
Post haec ad secundum dubium Capitulum gradum faciens, praecedentiae ius sibi prae parochis tribuendum esse, duplici praesertim ex capite, propugnavit. Et praeprimis, quia Capitulum Collegiatae Insignis, cui dignitas praeposita est, in maiori honore quam simplex Parochus haberi debeat. Quod revera, in materia de praecedentia, dignitas in primis attendenda sit, ita ut dignioribus locus honoris tribuendus sit, docet cum communi Canonistarum Barbosa in Summ. Apóstol, dec. verb. Praecedentia n. 2. Ius praecedentiae sibi spectare autumat Capitulum etiam ex immemorabili consuetudine, quae totum facit in quaestionibus de praecedentia. Quod autem capitulum ab immemorabili tempore huiusmodi praecedentiae iure perfruitum fuerit testes quamplurimi deposuerunt, sub iuramenti religione. Hisce omnibus addendus Antistes qui censet praecedentiam spectare Capitulo praedictae Collegiatae, utpote digniori in ecclesiastica hierarchia, ad tradita per Ferraris v. Parochus art. 2 n. 63 et v. Praecedentia n. 7 et 69.
Si itaque Capitulum Ecclesiae s. Mariae Maioris Paro-horum Collegio dignius est, si a tempore, quod immemora-
184 IURIS DEFERENDI CRUCEM ET PRAECEDENTIAE
bile nuncupatur, praecedentiae iure in funeribus prae Parochis omnibus gavisum iugiter fuit; sponte veluti sua sequitur in huiusmodi iuris quasi possessione Capitulum manutenen-dum esse. Quin aliquid ea, quae ex Rituali Romano Parochorum favore superius allata sunt relèvent: quandoquidem huiusmodi offensioni occurrit Barbosa de Offic, et Potest. Parochi part. 1 Cap. 9 num. 11 - ibi - «c Ad Rituale Ro-» manum respondetur habere locum inter presbyteros eius-» dem ordinis ad alios, praerogativam non habentes, eiusmodi > non sunt Canonici collegiatarum Ecclesiarum in quibus ter-> minis loquitur etiam Stephan. Gratian. Discept. Forens. > tom. II cap. 298 num. 83, et tom. III c. 492. » Hisce praemissis, idem Auctor loco citato concludit : « Dico Pa-» rochum debere praecedere ratione officii, quando est inter » maiores. Item quod, dum incedit per viam, non videtur > exercere officium, sed sociare una cum aliis ».
Neque in maiori pretio habenda sunt S. Rituum Congr. decreta, quae Parochi precibus patrocinari videntur, ea siquidem magistraliter explodit ipse Barbosa loc. cit. - ibi -« Ad illam s. Angeli terrae Saxiferrati, in qua videtur de-» claratum, illum presbyterum seu curatum, aut priorem, » qui defert stolam, et ad eius Ecclesiam funus defertur aliis » omnibus praecedere debere, et sic etiam Canonicis Eccle-> siae Collegiatae, potest responderi, non loqui de praece-» dentia, quando funus defertur ad Ecclesiam eius qui sto-» Iam defert, sed quando ab eo fit officium in sua Ecclesia, > in qua praecedentiam habere debet. Ad illam vero Eugu-» binam respondetur habere locum inter curatum cathedralis, » et curatum s. Petri monachorum Olivetanorum non autem » inter capitulum Collegiatarum ».
Hisce praeiactis, supposita fuerunt enucleanda
Dabi»
I An in funeribus, quibus Capitulum Ecclesiae Collegiatae interest, sive defunctus ad propriam Paroeciam*
IURIS DEFERENDI CRUCEM ET PRAECEDENTIAE 1 8 &
sive ad Collegiatae Ecclesiam deferatur, ius competat Parocho Crucem propriam elevandi in casu.
II. An in eisdem funeribus ipsi Parocho, prae Capitulo Collegiatae debeatur praecedentia in casu.
RESOLUTIO. Sacra O. Concilii re perpensa sub die 22 Aprilis 1882, respondere censuit:
Ad I Affirmative, quando defunctus defertur ad propriam paroeciam tantum.
Ad II Negative.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I Unicam crucem in funeribus ducendi s esse deferendam, illamque esse debere Ecclesiae ipsius ad quam corpus transfertur, certum esse in iure, et in resolutionibus ss. Congregationum, (1) nisi aliter longaeva statuat consuetudo.
II Nullum ideo superesse dubium quod parochi iure polleant extollendi crucem in funeribus parochianorum suorum qui ad paroecialem Ecclesiam deferuntur.
III Iuxta vero ss. Congregationum resolutiones, ab hac regula excipi casum, quo adsint funebri processioni Capitula Cathedralis vel Collegiatae : tunc enim, propter debitam eisdem reverentiam, extollitur crux Capituli interessentis, sub qua omnes incedere debent (2) .
(1) Recole Vol. X I V pag. 514, et seqq. ubi ampliori modo discussum est quid possit consuetudo longaeva in quaestionibus praecipue praeeminentiarum. Post aerem discussionem, et parochorum oppositionem confirmata fuit praerogativa Ecclesiae ss,. Annuntiat ionis gestandi propriam crucem in processionibus et cadaverum associationibus. I ta ut duae extoll i queant cruces in funeris processionibus, cum Clerus i l l ius Ec clesiae intersi t cum parocho defuncti. Quo casu ad rem facit sententia Cardinal is de Luca: « regula est ut omnes » sub unica cruce incedant, nis i cou-
» suetudo al i ter s tatuat . » Eecole idem Vol . pag. 136.
(2) Praeter al ias declarationes, quae jtdduci possent sufficiat .Decretum generale S. R. Congregationis a Gardellini relatum sub n. 2 1 0 3 - I n eo quaerebatur u I. An scil icet decreta pluries edita, » quibus firmatum fuit , ut in associa-» tione funerum, salva legi t ima loci •* consuetudine , debeatur praecedentia » Capitulo Collegiatae Ecclesiae supra » parochum etiam proprium defunct i . . . . •D extendantur ad Collegiatam nuper ere-» etam terr i tor io . . . contra Parochnm » matr ic i s . . .? II An attento quod S. O.
1 8 6 IURIS DEFERENDI CRUCEM ET PRAECEDENTIAE
APPROBATIONIS STATUTI
- Die 20 Maii 1882.
COMPENDIUM . FACTI. Sodalitii SSmi Sacramenti erecti in Oppido R. Dioecesis F. administratio, ab immemorabili tempore legibus gubernabatur generalibus. Res ita moderatae pacifice ad annum 1827 pervenerunt ; qua tempestate Vicarius
-» saepius declaraverit, idemque Ri tua l i
•» Romano cautum si t , quod in funera-
» l ibus unica crux adhibeatur i l l ius Ec-
•» clesiae ad quam cadaver defertur, secus
-n vero si capitulum Cathedralis vel
n Collegiatae interfuerit: tunc enim Crux
n capitularis privative adhibenda est,
» quod parochum loci unicae parochia-
y> l i s etiam inte l l igatur . . . . Et S. Con-
» gregatio, praehabita matura discus-
» sione, decrevit: Decreta edita favore
» Cathedralium et Collegiatarum extendi
» ad casus propositos tum quoad prae-
-» cedentiam, tum quoad Crucem. »
(1) Praeter longaevam consuetudinem
«t dioecesanas constitutiones adfuit etiam
in themate decretum Episcopi confir
mans huiusmodi ius parochis anno 1(526
-editum: quod in rem iudicatam trans i i t .
<Quae autem s i t rei iudicatae, iunctae
consuetudin i , v i s a i t Pitonius dise.
eccles. 41 p. 4 n. B. u Ea consuetudo, » quae canonizata reperitur per rem » iudicatam facit statum et habet vim » leg is in futurum...» Insuper ceu pluries animadvertimus, s tatuta Ecclesiarum particularia, et consuetudines longaevae possunt infirmare leges generales et dispositionem caeremonialis: Pitonius disc. 45 n. 1. Recole Vol. X I V pag. 142 not. in calce.
(2) Gardellini sub n. 1505 refert Sabinen, « Attenta discrepantia anti-» quarum resolutionum S. C. quaesitum » fuit , cui debeatur praecedentia in » funeralibns: an proprio parocho de-» functi, an vero Capitulo Ecclesiae » Collegiatae. » Et sacra Cong. respon-» dit: « In associatione funerum, salva r> legitima loci consuetudine deberi Ca-n pitulo collegiatae supra parochum, » etiam proprium defuncti »
IV In themate videri conservatum fuisse Parocho ius ele-vandi propriam crucem in funeribus, quae ad illius paroeciam ducuntur, etsi interveniat Capitulum Collegiatae: quia ius hoc innititur constitutionibus synodalibus et longaevae consuetudini (1).
V In funeribus ducendis, quibus Capitulum Cathedralis, aut Collegiatae intersit, praecedentiam deberi Capitulo ipso, utpote digniori in ecclesiastica hierarchia (2).
APPROBATIONIS STATUTI 1 8 7
Capitularis censuit, inaudito Sodalitio, precarias condere leges ad nonnulla avertenda iurgia inter sodales oborta, non-nullaque vitia, quae in bonorum ar ministrationem irrepserant . Attamen leges effroenes conditae fuere, quae potius controversias, quam pacem foverunt inter Sodales et Archipresbyterum. Qui, ex novis legibus, munere fungensXvDelegati Episcopi, censuit posse omnia Sodalitii negocia proprio moderari arbitrio, sub nullitatis poena. Hisce ergo malis ut medelam afferret Sodalitium, unanimi suffragio propria condere statuta decrevit. Quibus absolutis, Episcopo eadem exhibue-runt pro approbatione ; quam dare renuit, quoniam, ait ille, perfecta haud essent. Hac Sodales pertaesi agendi ratione, ad S. C. Congregationem convolarunt, Apostolicam expetentes approbationem.
Disceptatio synoptlca.
STATUTA APPROBANDA VIDENTUR. Tritum in iure est, quod quaelibet universitas, sive Collegium possit legem statuere circa ea, quae concernunt eius particulare regimen ad Text. in I. final. C. de iurisd. omn. Iudic, et I. unie. ff. de Collegiis, et Corporib. illicit. I. omnes populi ff. iust. et iur. Ac proinde dummodo statutum sit licitum, et honestum, omnes de Collegio obligat, atque inter eos est omnino servandum, Bald, in lib. 1 Cod. qua si longa consuet. Innocent, inc. cum accessissent, Gratian, discept. 721 n. 22. Oportet tamen ut huiusmodi Universitas sive Collegium fuerit per superiorem approbatum: nam alioquin potius con-venticulae nomen sortiretur, nullumque ius statuti condendi haberet, ut distinguunt Berons. cap. 7 num. 10; Mart. de Iurisdict, part. 4 contt 1 cas. 87 n. 19; Oliva de Foro Eccl. part. 3 quaest. 6 n. 5; Sanfelic. decis. 135 num. 10.
Atqui Confraternitas SSmi Sacramenti ab Episcopis approbata fuit. Quare meridiana luce fulget pollere praerogativa condendi statuta super iis quae regimen ipsiusmet Confraternitatis pertingunt. Quibus concinit Bossus De Sodalit. Quaest. IV. ubi quaerens, an sodalitates, statuta, et ordi-
i 88 APPROBATIONIS STATUTI
nationes condere possint, respondet: posse in concernentibus earum institutum, et quidem cum licentia Ordinarii ad formam Bullae Clement. VIII §. 5. S. C. Conc. in Ulys-siponen. 3 Iunii 1690; MonaceL Form. Leg. tit. 6 form. it n. 11 Tit. 13 form. 6 num. 5.
Futili at vero studio Episcopus oggerit, statuta adversari Synodalibus Constitutionibus. Siquidem gratis id asserit. Ergo gratis reiicitur, iuxta vetus adagium. Imo tenues in auras abit quaelibet contradictio si conferatur Caput VII Synodi Dioecesanae, De Piis laicorum Sodalitatibus cum capite Statutorum, cui titulus : De subiectione Sodalitii erga auctoritatem "Ordinarii Dioecesani. Patula enim est devotio et servitus pii Sodalitii erga Ordinarium, et plena huiusmodi statutorum conformitas Constitutionibus Apostolicis hac super re latis.
Inani aeque labore tuetur Episcopus eleemosynas factas a dicto Sodalitio, beneficentiae gratia, esse contra naturam et indolem eiusdem Confraternitatis. Siquidem pax est inter omnes scriptores rerum ecclesiasticarum Sodalitia instituta fuisse ad exercenda officia pietatis, charitatis, et misericordiae. Quid plura ? Ecqua de causa Sacramenti Sodalitium, tempore italici regni sub Napoleone I, a generali suppressionis lege incolume abivit, eiusque bona ab unguibus daemanii subducta fuere ? In promptu causa est : quia eo tempore dictum Sodalitium Beneficentiae operibus adscriptum manebat, decreto diei 26 Maii 1807 edito a Commissario regio.
Praeterea animadversum quoque fuit : si opera beneficentiae homogenea sunt indoli Sodalitii huius, mensuram istorum quisquis videt esse committenda prudentiae et conscientiae administratorum, qui a fratribus eliguntur et ab Episcopo approbationem recipiunt. Auctoritas autem Episcopi interponi tunc solummodo posset cum administratores, propria auctoritate, alia posthaberent onera, ut locupletiora darent subsidia caritatis. Hoc in casu Episcopus onere obstringeretur corrigendi abusus administrationis. Ast adhuc omnia completa adamussim fuisse onera iuxta testatorum voluntatem,
APPROBATIONIS STATUTI 189
ipse Episcopus testimonium perhibet, qui onerum regestra vidit semperque collaudavit. Ast obiicit Episcopus, in testamentis nullum fit de subsidiis verbum ; quum autem legata relicta fuerint Confraternitati SSmi Sacramenti, praesumendum est eadem eroganda esse in SS. Sacramenti honorem. Cui obiectioni responsum fuit : recta ratio docet, administratores posse utiliori modo libere disponere de legatis, quibus a do-natoribus nulla imposita fuit lex : praeterea administrationis documentis liquidum fit maiorem redituum partem addici •divino cultui, longeque minorem erogari quotannis in subsidia caritatis.
Ex hactenus enucleatis erui posse videtur, statuta approbanda fore, quippe quae consona sunt-constitutionibus Apostolicis, et Resolutionibus S. Congregationis Ep. et Reg. in causa Nullius Putinien. die 21 Augusti 1584, et S. Congr. Conc. Spoletana super appr. stat. sod. 10 Septembris 1852; in Assisien. IO Septembris 1785 §. Verum ; in Rag usina 1 Aprilis 1596. Consent. 44 Iulii 1600, in Senogallien. 4 Iunii 1701, Balneoregien. 14 Ianuarii 1709. et Rota coram Buratto, Decis. 573 num. 22, et Decis. 85 num. 9, coram Celso.
STATUTA IMPROBANDA VIDENTUR. Altera autem ex parte Episcopus pro tuetur statuta Confraternitatis SSmi Sacramenti approbatione digna haudquaquam esse. Siquidem omnes norunt, leges repugnantes et Concilio Tridentino et praescriptionibus Synodalibus, et generalibus Decretis laicorum sodalitiorum, penitus amandandas esse. Porro nova statuta Conf. SSmi Sacramenti ita se habere, ostendere sategit Antistes. Et re quidem vera, ai-t, in-art. 3 statutorum legere est: Confraternitatis obiectum esse divinum cultum, pietatem, et acta publicae beneficentiae. Ast de publica beneficentia nusquam recurrit sermo in legatis favore huius Sodalitii relictis. Beneficientia excluditur a Statuto condito per Vicarium capitularem, et per duo mei Antecessoris decreta. In art. 7 statuitur Officiales permanere debere in suo officio tres annos : ast, ait; dispositio haec adversatur decretis S. C. Ep. et Reg. 18 Iulii 1594 et
1 9 0 APPROBATIONIS STATUTI
11 Maii 1616; adversatur Synodo Dioecesanae et statuto Vicarii Capitularis anni 1827. In art . 23 et 26 dicuntur validae convocationes fratrum, absente quoque Episcopi delegato. Id adversatur episcopali decreto anni 1773; quo iuxta consuetudines antiquas onus imponitur Archipresbytero assistendi Sodalitii coetibus, sub nullitatis poena. Praeterea hic-omittitur, sodalitii resolutiones Episcopo esse transmittendas pro approbatione.
In art. 28 legitur : Congregatio intererit cunctis eiusdem sacris functionibus. Curnam non determinantur quaenam sint hae functiones ? Forsan arbitrium confratrum ea« rumdem numerum moderabitur ?
In art. 29 quomodo, ait, omittitur onus visitandi infirmos confratres, eosdemque exortandi ad Confessionem et Communionem ?
In art. 33 minus proprie dicitur Sodalitium subiici Ep i scopi vigilantiae; dum eius iurisdictioni subiectum esse debet. Iuxta autem Trid. Sess. 22 cap. 9 de ref. « administratores » teneantur reddere rationem administrationis Ordinario.» In hoc autem articulo dicitur, rationem administrationis esse Episcopo reddendam quatenus eam exposcat.
In art. 35 dicitur : Delegatus suffragium non dabit in coetibus : quod adversatur perantiquis consuetudinibus, decreto Episcopi 1773 i et Statuto Vicarii Capitularis : hoc si nunc relinquatur funestae metuendae sunt consequentiae; ea quod mens Sodalitii e s t , ut ab auctoritate ecclesiastica sese emancipet. Tandem animadvertit Episcopus, nova Statuta esse omnino respuenda, utpote quae nihil innuant quosnam in actus pietatis et religionis sodales sese exercere debeant, iuxta Constitutionem Pauli III Dominus noster §. 8 et iuxta Synodum Dioecesanam.
Quibus praenotatis, propositum fuit dirimendum sequens H) u hi u m
An novae Constitutiones Sodalitii sub invocatione SSmi Sacramenti in omnibus et singulis articulis sint approbandae vel improbandae in casu.
APPROBATIONIS STATUTI 191
RESOLUTIO. Sacra C. C. re perpensa, sub die 20 Maii 1882, censuit respondere :
Affirmative iuocta modum Domino Secretario paté-facticm.
E X QUIBUS COLLIGES
I Sodalitium canonice, seu cum approbatione Episcopi erectum, posse conficere statuta, seu legem constituere circa ea quae eius concernunt particulare regimen, ex iure scatere.
II. Attamen huiusmodi statuta, ut vim obligandi habeant, examinari et pro ratione loci approbari, iuxta Bullam Clementis VIII Dominus noster ab Ordinario deberi cuius moderationi et correctioni in omnibus et semper subiecta manent (1).
III Ne tamen hae leges approbatione indignae habeantur consonae esse debent tum Constitutionibus Apostolicis, tum ss. Congregationum resolutionibus.
EX S A C R A R I T U U M C O N G R E G A T A
A R G E N T I N E S .
Littsrae ad Episcop. Argentinen. quibus declaratur Ordinarios posse approbare, quatenus expedire censeant, Litanias pro privata recitatione, non vero pro publicis functionibus.
R e v m e D o m i n e u t i F r a t e r . E x p o n e n s A m p l i t u d o T u a i n p l e r i s
q u e G e r m a n i a e Dioeces ibus dec i s iones S a n c t a e A p o s t o l i c a e S e d i s c i r c a
a p p r o b a t i o n e m L i t a n i a r u m a b O r d i n a r i i s , s p e c i a t i m M o n i t u m (2)
(1) Si Statuta seu constitutiones Con
fraternitatum confirmatae fuerint a-b
Apostolica Sede, nequeunt amplius mu
tari aut corrigi ab Episcopo; ceu resol
v i t S C. Ep. et Reg. in Asturicen.
17 Feb. 1605; nam non convenit quod
mutari possint ea quae s. Sedes confir
mavit . Confer Vol . II pag. 296 in nota,
ubi dictam fuit quibus indulgent i is , qui
busque privi legi is ditatae s int Congre
gationes SSmi Sacramenti.
(2) Monitum huiusmodi relatum ha
bes, lector, Vol. XIII pag. 9 1 . Hoc mo
nito, ceu nunc clarum fit, haud sublata
fuit Episcopis omnis potestas approbandi
Litanias , praeter i l las quae in l ibris
l i turgicis habentur: sed moniti fuerunt
ne approbarent Litanias pro functioni-
nibus publicis. Quamobrem in eorum
dem facultate relinquitur approbare, qua
tenus expediens sit , L i tanias pro coe
tibus, aut personis privat is .
192 ARGENTINE*.
S a c r a e h u i u s R i t u u m C o n g r e g a t i o n i s s u b d i e 1 6 J u n i i 1 8 8 0 l a t u m , v a r i i s d i v e r s i s q u e i n t e r p r e t a t i o n i b u s e x p l i c a r i , a b e a d e m S . C . n o n n u l l i s p r o p o s i t i s q u a e s t i o n i b u s , s e u d u b i i s , a u t h e n t i c a m h a c s u p e r r e d e c l a r a t i o n e m e x p e t i v i t . S a c r a p o r r o h a e c C o n g r e g a t i o p r o p o s i t i s a b i p s a A m p l i t u d i n e T u a q u a e s t i o n i b u s a c c u r a t e e x p e n s i s , i n s e q u e n t i u n i c o r e s p o n s o i i s s a t i s f a c i e n d u m d u x i t , v i d e l i c e t : Monitum, de quo agitur, respicere Litanias in liturgicis et publicis functionibus recitandas: posse vero, immo teneri Ordinarios alias seu novas Litanias examinare, et, quatenus expedire putent, approbare, at nonnisi pro privata atque extraliturgica recitatione.
Q u a m S . i p s i u s C o n g r e g a t i o n i s d e c l a r a t i o n e m d u m A m p l i t u d i n i T u a e , p r o m e i m u n e r i s p e r f u n c t i o n e c o m m u n i c o , e i d e m d i u t u r n a m e x a n i m o f e l i c i t a t e m a d p r e c o r .
R e v m o D o m i n o u t i F r a t r i
E P I S C O P O A R G E N T I N E N S I .
D i e 2 9 O c t o b r i s 1 8 8 2 .
D . CARD. B A R T O L I N I T I S S . R . C . P r a e f e c t u s .
LAURENTIUS SALVATI S . R . C . S e c r e t a r i u s .
D E C R E T U M
Brugen. confirmationis cultus ab immemorabili tempore praestiti servo Dei Carolo cognomento Bono XIII. Flandriae corniti.
A d i n s t a n t i a m R e v . P a t r i s A u g u s t i N e g r o n i s a c e r d o t i s e S o c i e t a t e I e s u C a u s a e s u p r a d i c t a e p o s t u l a t o r i s c o n s t i t u t i , q u u m E m u s a c R m u s D n u s C a r d i n a l i s R a p h a e l Monaco L a V a l l e t t a C a u s a e i p s i u s p o n e n s i n o r d i n a r i o s a c r o r u m • R i t u u m C o n g r e g a t i o n i s C o e t u h o d i e r n a d i e a d V a t i c a n u m c o a d u n a t o , s e q u e n s D u b i u m p r o p o s u e r i t : « An sententia lata a Rmo Episcopo Brugensi super Cultu ab immemorabili tempore praestito praefato servo Det, seu super casu excepto a Decretis sa. m. Urbani Papae VIII, sit confirmanda in casu et ad effectum de quo agitur? » E m i n e n t i s s i m i et R e v e r e n d i s s i m i P a t r e s s a c r i s t u e n d i s R i t i b u s p r a e p o s i t i , o m n i b u s m a t u r o e x a m i n e p e r p e n s i s , a u d i t o q u e voce e t s c r i p t o R . P . D . L a u r e n t i o S a l v a t i , s a n c t a e F i d e i p r o m o t o r e , r e s c r i b e n d u m c e n s u e r u n t : u Sententiam esse confirmandam, si Sanctissimo placuerit. » D i e 4 F e b r u a r i i 1 8 8 2 .
Q u i b u s p e r i n f r a s c r i p t u m S e c r e t a r i u m S a n c t i s s i m o D o m i n o N o s t r o L e o n i P a p a e X I I I f i d e l i t e r r e l a t i s , S a n c t i t a s S u a r e s c r i p t u m s a c r a e C o n g r e g a t i o n i s r a t u m h a b u i t e t c o n f i r m a v i t d i e 9 i i s d e m m e n s e e t a n n o .
D . C A R D . B A R T O L I N I U S S . R . C. PRAEFECTUS
L o c o £9 S i g i l l i
Placidus Ralli S. R. C. Secretarius
MOTU PROPRIO
SS. D. N. LEONIS XIII ; quo in Aedibus Vaticanis instituitur Tribunal ad dirimendas controversias, quae enasci possent, contractuum causa, cum administratione Aedium earumdem.
u N e l l a p e n o s a e diffìcile s i
t u a z i o n e f a t t a a l l a S a n t a S e d e
i n s e g u i t o a l l a s p o g l i a z i o n e d i
R o m a e de i s u o i S t a t i , a b b i a m o
c r e d u t o neces sa r io d i p r o v v e d e r e
con spec ia l e motu proprio a l l ' a n
d a m e n t o r e g o l a r e d e l l e N o s t r e
a m m i n i s t r a z i o n i , d a n d o a l c u n e
d i s p o s i z i o n i s t r a o r d i n a r i e , che
m e g l i o r i s p o n d a n o a l l e e s igenze
d e l p e r i o d o eccez iona le che N o i
t r a v e r s i a m o .
« S iccome , o l t r e i r a p p o r t i
economic i e d i s c i p l i n a r i che r e g
g o n o l e d i v e r s e a m m i n i s t r a z i o n i
d e l l a N o s t r a C a s a P o n t i f i c a l e , pos
sono d i f r o n t e a d esse s o r g e r e , i n
s e g u i t o d i c o n t r a t t a z i o n i o a l t r o ,
c o n t r o v e r s i e e c o n t e s t a z i o n i fon
d a t e SUL t i t o l i d i g i u s t i z i a ; e poi
c h é n o n p o s s i a m o de l r e s t o , i n
s i f f a t t e q u i s t i o n i d ' o r d i n e i n t e r n o
a m m e t t e r e l ' i n t r o m i s s i o n e d i a u
t o r i t à e s t r a n e e , n è p u r e v o g l i a
m o i n modo a l c u n o c h i u d e r e l a
v i a d e l l ' e s a m e g i u r i d i c o d i q u e l l e
•cont rovers ie e c o n t e s t a z i o n i , cosi
s t i m i a m o n e c e s s a r i o d i p r o v v e d e r e
a l corso r e g o l a r e d e l l a g i u s t i z i a
n e l l a m i s u r a e n e l l a f o r m a c h e
<d è c o n s e n t i t o d a l l e diff icol tà
-della N o s t r a s i t u a z i o n e .
In per difficili aerumnisque plena, quae facta est Apostolicae Sedi conditione, capta Roma eiusque principatu civili, oporte re arbitrati sumus, ut recto Administrationum Nostrarum ordini, peculiari Mota proprio con-suleremus, nonnulla extra ordinem decernent es,quae temporum adiunctis aptiora visa sunt.
Quum praeter oeconomicas, et disciplinares relationes, quae Domus Nostrae Pontificalis Administrationes moderantur, enasci, relate ad easdem, queant, contractuum aliarumve rerum causa, controversiae et contestationes, iustitiae titulo innixae ; et quoniam ceteroquin in huiusmodi quaestionibus ordinis interioris, admittere nequimus ex-tranearum auctoritatum inter-positionem, neque ullimode earumdem controversiarum et con-testationum examen iuridicum praepedire volumus , sic opus esse censemus recto iustitiae cursui prospicere pro mensura et forma, quas conditionis Nostrae difficultates permittunt.
Acta, Tom. XV. fase. CL XXIII. 13
i 9 4 MOTU
u Q u e s t e d i s p o s i z i o n i s a r a n n o
e s e c u t i v e ed a v r a n n o p i eno effet to
f i n c h é N o i n o n a v r e m o d i v e r s a
m e n t e d i s p o s t o .
u I I n o s t r o C a r d i n a l e S e g r e t a
r i o d i S t a t o è i n c a r i c a t o d i s t a
b i l i r e l e r e g o l e p r a t i c h e p e r l a
lo ro e secuz ione .
u D a t o d a l N o s t r o P a l a z z o A -
p o s t o l i c o de l V a t i c a n o i l 2 5 m a g
g i o 1 8 8 2 , q u i n t o de l n o s t r o P o n
t i f i c a t o .
PROPRIO
a Leone XIII. Papa. » Leo XIII. Papa
De plenitudine ergo auctoritatis Nostrae per praesentem Motum proprium duplex instituimus iudicum collegium "tribus constans Praelatis nominandis,'-penes quod omnibus recursus pateat, in prima et secunda instantia, qui actiones et iura adversus praefatas Administrationes vindicanda habere putent.
Quum duo haec collegia rationum momenta , per partes exhibita, mature perpenderint r
relativas proferent sententias. Casu autem quo hae sententiae haud fuerint conformes in suis conclusionibus, tunc altera reddetur sententia in tertia instantia per utrumque collegium in unum conveniens, Praeside Auditore Generali Rev. Camerae Apostolicae.
Dispositiones hae implebuntur, plenumque consequentur effectum, donec per Nos aliter disponatur.
Cardinali Nostro a Secretis Status, commissum est practicas constituendi normas pro earumdem executione.
Datum e Nostro Palatio Apostolico Vaticano die 25 Maii 1882 V. Pontificatus Nostri.
a A d u n q u e , n e l l a p i e n e z z a
d e l l a n o s t r a a u t o r i t à , N o i i s t i
t u i a m o , col n o s t r o p r e s e n t e motti
proprio, d u e C o m m i s s i o n i , com
p o s t e o g n u n a d i t r e p r e l a t i d a
n o m i n a r s i , a l l e q u a l i p o t r à r i
c o r r e r e i n p r i m a e i n seconda
i s t a n z a c h i u n q u e c r e d e r à d i a v e
re a z i o n i e d i r i t t i a f a r v a l e r e
c o n t r o l e s u d d e t t e a m m i n i s t r a
z i o n i .
u Le C o m m i s s i o n i , dopo a v e r e
m a t u r a m e n t e e s a m i n a t e l e r a g i o
n i d e l l e p a r t i , p r o n u n z i e r a n n o
l e r e l a t i v e s e n t e n z e . N e l caso che
q u e s t e - s i a n o d i f formi n e l l e l o r o
c o n c l u s i o n i , s i f a r à u n a s e n t e n z a
i n t e r z a i s t a n z a r i u n e n d o l e d u e
C o m m i s s i o n i s o t t o l a p r e s i d e n z a
d e l l ' U d i t o r e g e n e r a l e d e l l a R e v .
C a m e r a a p o s t o l i c a .
1 9 5
EX 8. CONGREGATIO! CONCILI!
DISPENSATIONIS AB IRREGULARITATE
Die 17 Decembris 1881.
COMPENDIUM FACTI. Sacerdos Eliseus Canonicus Ecclesiae Collegiatae S. Mariae Maioris tribus ab hinc circiter annis e dextero corporis latere apoplexiae morbo correptus ita fuit, ut dexteri brachii usum prorsus amiserit. Quare irregularis effectus a s. Missae sacrificio litando per integrum triennium sese abstinere coactus fuit.
Cum huiusmodi morbi vis perduret adhuc, nec ulla spes affulgeat aliquem sensum dexteram manum aliquando fore recepturam, vertente mense Iulio labentis anni, supplici por-recto libello, Sacratissimum Principem, praedictus Canonicus adivit expostulans, ut facultatem ipsi largiri dignetur Sacrum denuo peragendi, eo quod ope sinistrae manus et alterius Sacerdotis, qui patenam super calicem regat, singulas Missae coeremonias perficere valeat.
Episcopus de inore rogatus retul i t : causam huius petitionis esse pium desiderium offerendi divinum sacrificium, et vitandi dispendium pro adimplemento onerum, quibus gravantur praebenda canonicalis et capellanía oratoris. Quod detrimentum, ait Episcopus, forsan in se grave non foret ; sed uti tale habendum est, quatenus prae oculis habeantur di-spendia, adversae valetudinis causa perferendam Ut autem dignosceretur quomodo sacrae caeremoniae Missae impleri possent Episcopus commisit Vicario foraneo, ut super oratore, simulacrum Missae peragente, experimentum sumeret. Qui, omnibus perpensis, retulit : dexteram per se solam ad quam-
i90 DISPENSATIONIS AB IRREGULARITATE
cumque actionem aut caeremoniam prorsus imparem esse : pariter Oratorem, nemine opitulante, patenam abstergeré nullimode posse ; valere tamen, si patena super calicem ab aliquo Sacerdote adsistente rite regatur. Ceteras autem caeremonias perficere Oratorem valere, partim dextera per laevam mota atque deducta, ut signare seipsum et oblata, atque in fine missae populo benedicere : partim per Jaevam ipsam seorsim, ut signare seipsum cum patena et cum calice, crucis signa cum hostia super calicem exequi, et hostiam frangere.
Hisce nonobstantibus Episcopus oratorem commendavit pro gratia, ne afflicto presbytero afflictio adderetur. Orator gratiam obtinere" confidit innixus resolutioni datae a s. C. C. in Goritien, dispensationis ab irregularitate, relata Vol. VII, pag. 80 ; aliisque resolutionibus quamplurimis ibi notatis.
RESOLUTIO. Sacra C. C. re disceptata sub die 17 Decembris 1881 respondit :
Pro gratia in privato oratorio cum adsistentia alterius Sacerdotis, donec morbus non ingravescat, facto verbo cum SSmo (1) .
APPLICATIONIS MISSARUM
Die 20 Maii 1882.
P e r S u m m a r i a p r e c u m .
COMPENDIUM PACTI. In pago Archidioeceseos C. anno 1862
Petrus agricola per testamentum statuit : Reliqua bona mea lego Ecclesiae parochiali ad erigendam fundationem missae matutinalis pro diebus Dominicis et festivis, cum obligatione in dicta missa dicendi tria Pater noster pro benefactoribus huius Ecclesiae. Fundus iste pretio aequat quin
ti) Aliquando a disceptatione refe- quae al ias in huiusmodi quaestionibus
renda abstinemus, quia eadem redeunt, referendis animadversa fuere.
APPLICATIONIS MISSARUM 1 9 7
que millibus et quinquaginta quatuor marcis. Uxor dicti testatoris Petri ad dies vitae habuit usumfructum. Quae quum mense Ianuarii anni praeteriti mortua sit, nunc oritur quaestio, utrum parochus obligandus sit, hanc missam fundatam applicare ad mentem fundatoris, nec ne.
Disceptatio synoptipa
VIDETUR MISSA NON ESSE APPLICANDA. Parochum non teneri Missam pro diebus dominicis et festivis a pio testatore fundatam, ad ipsius mentem applicare sequentibus rationibus videtur sustineri posse, quia: I o In dicta parochia, quae quadringentos et septuaginta parochianos habet, praeter parochum, non invenitur Sacerdos. Si parochus obligatus esset, dictam missam fundatam applicare ad intentionem fundatoris diebus Dominicis et festivis , quibus vi officii parochialis pro parochia applicare tenetur, hanc obligationem persolvere non posset, quum per missam matutinalem, quam vi facultatis Apostolicae, per Ordinarium obtentae, binando celebrat, fundationi satisfacere non posset : 2. Intentio fundatoris e ra t , pro commoditate parochiae, cuius incolarum magna pars habitat longe ab Ecclesia parochiali, diebus Dominicis et festivis missam secundam fundare. Nam cum Parochus auctoritate Apostolica per aliquod temporis binas celebraret missas, diebus Dominicis et festivis, hoc fundatori vivo ita placebat, ut diceret se velle hanc missam fundare, quod postea etiam fecit: 3. Parochus hucusque habebat reditus vix sufficientes.
Huc usque adductis adde, non levis ponderis , circumstantiam , quae vehementem praesumptionem inducit, fundatorem noluisse hoc onus imponere ut missa pro anima sua applicaretur. Sane testator huiusmodi Missae festivae legatum instituens, probe noverat Paroeciam nullum alium sacerdotem praeter Parochum habere, qui ut Parochianorum necessitatibus occurreret, in diebus festis bis sacrum faciendi facultatem obtinuerat. Hoc posito, nisi dicere velis testatorem
1 9 8 APPLICATIONIS MISSARUM
rem impossibilem instituisse, admitías oportet, ipsum noluisse Parocho onus imponere, ut Missam pro testatoris anima celebraret.
VIDETUR MISSA ESSE APPLICANDA. Verumtamen rationes superius allatae tanti ponderis haud esse videntur, ut in praedicta clausula testamentaria solam fundationem Missarum, absque onere eas applicandi, ad mentem tesíaíoris, contineri dicendum sit. Receptum enim est in iure in interpretandis ultimis voluntatibus, maxime prae oculis habendam esse regulam 45 de Reg. iuris ino. - ibi - « Inspicimus in obscuris quod est verisimilius. » Porro verisimi-lius est, ait Benedictus XIV in op. de Sac. Miss. c. 9.num. 2, eum qui beneficium seu Capellaniam fundaverit, et onus celebrandi Missam imposuerit, de applicatione vero eiusdem pro anima sua ne verbum quidem adiecerit, voluisse eamr dem etiam sibi applicari. Et haec verisimilitudo talis est, iuxta ea quae tradit de Angelis in lib. 3 tit. 41 num. 4, ut destrui non possit, nisi in contrarium habeantur gravissimae praesumptiones, quod scilicet fundator praecipiendo Missarum celebrationem, liberam reliquerit applicationem earumdem.
Hanc regulam interpretandi huiusmodi fundationes con stantissime sequuta est S. C. C. ut videre est apud Benedictum XIV loco citato, ubi plures affert resolutiones, praesertim notissimam in causa Finen. Applicationis Sacrificii die 18 Augusti 1.668, in qua haec habentur : « Ex dispo-» sitione testamentaria, antiquitus facta, a pio testatore re-» peritur fundata quaedam Capellania cum onere Capellano » pro tempore, Sacrum faciendi singulis Dominicis aliisque > festivis diebus, nulla adiecta declaratione, ad cuius suffra-» gium applicandum esset Sacrificium.» Ideo Episcopus Finen, supplicat per S. Congregationem declarari, an eiusmodi Sacrificium applicandum sit pro anima ipsius testatoris, an vero ad libitum Capellani, uti hactenus factum esse comperit. Die 18 Augusti 1668 S. Cong. Concilii respondit: Applicandum esse Sacrificium pro anima testatoris.
APPLICATIONIS MISSARUM 199
Iamvero in fundatione de qua est sermo, nulla adest praesumptio gravissima in contrarium, quae suadeat scilicet, testatorem liberam reliquisse applicationem Missae : nihil enim ad rem facit onus in ea recitandi tria Pater noster pro benefactoribus Ecclesiae Parochialis ; quia hoc minime -excludit applicationem Missae pro anima testatoris ; immo eam praesupponit, ut docent PignatelL tom. 3 consult. 61 -num. 9 et 15, Matheucc offic. Eccl Cap. 10 num. 63. Aldanus de vai. appi. Sacrif. lib.2c.3. Faust. I. 2 de euchar. -et alii. Nec magis obstat, testatorem fundatione illa consulere voluisse commoditati Parochianorum. Nam haec circumstantia non exprimitur in praedicta clausula testamentaria, ac proinde non est attendenda, cum per eam intendatur restringere voluntatem testatoris in praeiudicium ipsius. Nec si esset expressa aliquid valeret , nisi ulterius probaretur ob solam commoditatem Parochianorum fundationem fuisse erectam « In beneficiis, enim, ait Card. de Lugo Disp. 21 sect. 1 num. 23 de Sac. Euch., vel aliis in quibus obligatur Sacerdos ad celebrandum solum ob commoditatem eorum qui tali hora audituri sunt Missam, facilius potest existimari quod non exigatur applicatio sacrificii, sed circa hoc relinquatur Sacerdoti libertas, ut possit cui voluerit applicare. » Et S. C. C. numquam declaravit liberam applicationem Missae ob commoditatem audientium institutae, nisi quando tales aderant circumstantiae , ut merito praesumi posset fundatorem commodum illud exclusive respexisse, ut videre est in Collen. Applicationis Sacrif. anno 1689, et in Forcastinen. anno 1711 apud Benedictum XIV Quaest, can. q. 7. Porro cum eae circumstantiae in themate deficiant, concludendum esse videtur, Parochum teneri Missam pro fundatoris anima celebrare.
Hisce hinc inde animadversis, remissum fuit prudentiae E E . P P . enucleare
f i l ia b. u m.
An Parochus obstringendus sit ad applicandam hanc m issa m fu n d a ta m.
2 0 0 APPLICATIONIS MISSARUM
RESOLUTIO. Sacra O. Concilii, re ponderata, sub die 20 Maii 1882 respondere censuit :
Affirmative: deficiente cutem alio Sacerdote, applicatio Missae fundatae transfertur ad primam diem non impeditam infra hebdomadam, facto verbo cum SSmo.
EX QUIBUS COLLIGES
I. Regulam esse generalem, quamplurimis confirmata S. C. C. resolutionibus, eum qui beneficium fundavit, Mis-saeque celebrationem iussit, voluisse quoque eamdem sibi applicari (1) .
II. Nam ex regula 114 ff. de reg. iur. « In obscuris inspici solet quod verisimilius est, aut quod plerumque fieri solet. »
III. Huiusmodi verisimilitudinem eiusmodi esse, quae ad nihilum redigi nequeat, nisi gravissimae adfuerint praesumptiones in contrarium ; quod scilicet fundator missarum prae cipiens celebrationem, liberam reliquerit applicationem.
IURISDICTIONIS PAROCHIALIS
Die 20 Maii 1882.
COMPENDIUM FACTI. Cum ab immemorabili tempore p a roeciae Dioecesis C. certis delimitarentur finibus, iurisdictioni parochiae s. Agathae suberant, nedum excoenobium s. Laurentii et suburbium s. Iuliani cum domibus respectivis inibi existentibus et dictum suburbium efformantibus, sed et latissimus ager conterminus. Attamen anno 1788 imperiali decreto actum fuit, ut quaedam ex paroeciis supprimerentur, et penitus evanescerent, quibusdam autem novi fines circumscriber entur.
(1) Regula haec f irmatur per quaestiones relatas Vol . I I I . pag. 525 et Vol . V-pag . 577.
IURISDICTIONIS PAROCHIALIS 20Î
Ex quo factum est ut nonnullae domus, excoenobium s. Laurentii et suburbium s. Iuliani constituentes, quae-antea ad s. Agathae parochiam pertinebant, s. Augustini parochiae adsignatae sint, quin tamen mentio ulla facta fuerit de latissimo agro, qui prope reperiebatur.
Res pacifice processerunt usque ad annum 1879; hoc-vero vertente tempore , in hoc latissimo agro erectum fuit aedificium pro Monialibus quae ad sublevandas hominum miserias charitati Dei se se devoverunt; hinc statim quaestio exorta fuit utrum illud aedificium ad iurisdictionem parochi s. Augustini, vel ad illam parochi s. Agathae pertineret. Ordinarius, cui res delata fuit, prius alteri Sacerdoti commisit exercitiums iurisdictionis parochialis super illo beneficio, dum lis penderet; deinde, rituali expleto processu, definivit: iurisdictionem supra controversam domum pertinere ad Parochum s. Augustini. A qua sententia utili tempore appellatum fuit ad S. O. Congregationem.
Disceptatio Synoptica
DEFENSIO PAROCHI S. AUGUSTINI. Suam demonstratione!» aggrediens orator, illud initio affirmavit quod, civitas, oppidum, vicus data cuiusque proportione, non modo semper aedificiis constant, sed etiam territorio semper adiecto. Amplior porro vel angustior adiectis erit, iuxta regionis ordinem et qualitatem, sed cum districtus dicitur, dicitur adiectum ter r i torium, teste Gregor. X in cap. ubi periculum 3 de elect. in 6° Card. De Luca in disc. 21 de benef. num. 11: Cuiac. tom. 7 edit. Prati col. 1689: Card. Mantica de coniect. lib. 7 tit. 2 num. 35 seq.
Praeter iuris significationem, obvia ex facto accedit i n terpretatio. Ecclesiae enim illius Provinciae saepe multum distant a domibus, eisdem Ecclesiis addictis. Inter domos ipsas eiusdem Paroeciae saepe longum interiicitur spatium. Quum tamen dictum decretum veluti unum corpus easdem habeat domos, ideo comprehendere videtur aedificia, terri-
2 0 2 IURISDICTIONIS PAROCHIALIS
toriumque interpositum. Neque illud praetereundum ait quod ex Tridentina Synodo cap. 13 sess. 25 de Ref. populus in certas propriasque paroecias distinctus esse debeat, unde fit ut si quando incerti fines et loci vacui sint, propriae paroeciae qualitas et natura admitti nequeant Ferraris voc. Parochus num. 12. Neque alia esse potuit tum Praesidis provinciae, tum Episcopi intentio, quum animum applicuerunt, collatis consiliis, ad definiendam certam paroeciarum circumscriptionem.
At si agros posthabuissent, nihil aliud quam infinita l itium germina ac rerum confusionem comparassent, potius quam certam ac promissam totius territorii definitionem. Nam quisque parochus in domibus tantum certam possessio- ;
nem invenisset, maxima vero territorii pars, agris constans, nullius paroeciae fuisset, ita ut ubicumque nova domunculá consurgeret, quaestio de finibus conflagraret. Hisce accedit consuetudo longaeva aliarum Dioecesium: nam in istis, posita cuiusque vici vel oppidi iurisdictione, haec non modo oppidi seu vici domos, sed territorium etiam complectitur. Atque idipsum per saeculum hactenus usuvenisse affirmavit in paroeciis s. Agathae et s. Augustini, quia duplo, post decretum, habitationes auctae sunt, et nihilominus quisque parochus in agris, qui ad suum territorium pertinent, absque aliorum contradictione ubi aedificia accesserunt, sacramenta ministravit.
Deinde de saeculari consuetudine disserit, qua nihil gravius et evidentius in hisce controversiis requiri potest. Quippe ex ichonographo typo patet quod, post antiquas domus s. Augustini paroeciae adscriptas, plura deinceps aedificia procul ab iis extructa sunt, usque ad medium ferme agrum, de quo disputatur, atque in iis iurisdictionem semper exercuit atque exercet parochus 1 s. Augustini. Duo igitur ex saeculari agnitione evinci affirmavit: primo iurisdictionem ex decreto non in domibus tantum contineri, sed territorium adnexum habere: secundo s. Augustini paroeciae territorium pertinere in qm controversa domus fuit aedificata.
IURISDICTIONIS PAROCHIALIS 2 0 3
Neque luculentissimam territorii figuram praetereundum ait et naturales illius fines. Quippe universa huius ampli quadrilateris agri species huiusmodi est: ex tribus lateribus tota planities partim muro cingitur, partim eodem muro ac torrente qui illi circumfluit, et clausa haec latera illa sunt quae s. Agatae paroeciam attingunt. Unum latus patet, atque hoc aliunde aditum non habet, quam a paroecia s. Augustini. Murus igitur non unum ab altero dominium distinguit, sed territorium s. Iuliani a ditione Sanctagatensi. Rursus quaerit : cur tota haec agri planities ex tribus lateribus quae alienos vicos et paroecias respiciunt , undique clausa aditum non habet , atque uno tantum latere libere patet, ex parte scilicet paroeciae s. Augustini? Ut haec iurisdictio in toto illo spatio defenderetur , aliena prohiberetur.
Haec omnia dioecesana auctoritate confirmata tradit, quae etsi reliqua testimonia deficerent ceteris omnibus praevalere deberet; Rota decis. 69 coram Ratto n. Nec 16. Nec secus de Curia censendum ait quae iudicium tulit, teste Rota decis. 368 coram Crispo n. 16.
Ex mente igitur ac litera decreti, ex dioeceseos et loci usu, ex necessitate et regionis facie, ex Episcopi et Curiae testimonio, cuique vico in paroeciam erecto territorium adhaeret, et ager de quo disputatur continetur in vico s. Iuliani, sive in Paroecia s. Augustini.
Idem autem defensor ut occurreret adversarii difficultatibus ait : Suburbium s. Iuliani annexum fuisse Paroeciae s. Augustini, minime ex. dismembratione Paroeciae s. Agatae, sed ex suppressione multarum paroeciarum, et ex nova earumdem circumscriptione. Et ideo nulla nova paroecia erecta est; sed ex veteribus sex per suppressionem interierunt: unio igitur facta fuit non dismembratio. Qua de re ex nova hac circumscriptione Paroecia s. Agatae aliaeque omnes lucrum acceperunt, nihil aliunde amittendo. Ast subiungit s. Agatae parochus, ait defensor, ad suam paraeciam pertinuisse, exacto saeculo, domos ac territorium de quo disputatur: domos amisisse, anno 1788; de agris nihil exprès-
2 0 4 IURISDICTIONIS PAROCHIALIS
sum fuisse; ideoque locum neutrum efformare dicendi sunt. Cui obiectioni sic respondit : quod ad possessionem attinet r
novae circumscriptionis decretum omnibus pariter paroeciis-nihil aliud quam domos adscripsit ; omnia suppressit, ac possessiones omnes obliteravit, novo rerum ordine constituto. Ambo igitur parochi in pari conditione versantur, quia u t r i que nominatim domus tantum adscriptae sunt.
Quoad vero parochi conclusionem de agris qui locum efforment neutrum, id in primis censeri non posse ait, quia disponentes anno 1788, omnia definire voluerunt neque illud fìngi potest quod maiorem suburbiorum partem, quae agris constat indefinitam reliquerint. Si autem hodie ecclesiastica auctoritas dubium solvere deberet, quaenam haec esset? profecto» episcopalis, quia Episcopi est paroecias erigere atque dividere S. C. Trident, cap. 13 sess. 24 de Ref. Ferraris voc. Parochus art. 2 num. 10. Haec autem definitio iam per sententiam accessit, ac paroeciae s. Augustini agros adscripsit. Neque appellatio ab huiusmodi iudicio posset admitti quia, posita neutri territorii qualitate, atque Episcopi iure, nihil Sanctagatensis parochus ex iudicio amisit, ac nihil proprium vindicare potest.
Adde quod solus Episcopus ex tralatitia iurisprudentia parochus est in iis regionibus, in quibus certi fines paroeciis constituti non sunt, ac per idoneos sacerdotes animarum curam gerit: Annot. ad Buratt. decis. 402 n. 6, Deluca. de Regular, disc. 1 §. 3 num. 43, ac disc. 12 n. IO. In casu igitur Episcopus per Archipresbyterum s. Augustini?, curam exerceret, nec aliis fas esset alienam iurisdictionem invadere.
DEFENSIO PAROCHI S. AGATAE. Huius orator contendit r
Imperatoren! pecreto suo nequivisse subtrahere a iurisdictione parochi s. Agathae, nec excoenobium s. Laurentii T
nec suburbium s. Iuliani, nec latissimum conterminum agrum. Ista omnia certum est pertinuisse a remotissimis temporibus ad iurisdictionem parochiae s. Agathae.
Cum autem in huiusmodi agro nuper aedificium erectum;
IURISDICTIONIS PAROCHIALIS 205
fuerit, iu quo moniales degunt, hinc sponte veluti sua fluit iurisdictionem super illud aedificium ad parochum s. Agathae competere. Neque obiicere iuvat per decretum imperiale, iurisdictionem parochialem super latissimum agrum translatam fuisse in Parochum s. Augustini; quoniam id legitime fieri nequivit. Nam Imperator nonnisi dismembrationem Ecclesiae s. Agatae peregit; ast Ecclesiarum dismembratio solius ecclesiasticae auctoritatis est.
Etsi autem Praeses provinciae id perfecerit, consentiente Episcopo, tamen , deficiente Apostolico beneplacito, frustra actum est; guia dismembratio paroeciarum, comparatur alienationi rerum ecclesiasticarum; et quia Episcopus nequit lubitu suo id peragere, sed tantum in casibus a iure expressis; Pignatelli tom. 4 cons. 23 n. 6 Bouix tract, de Pa-roch. p. 2 cap. 4 prop. 1. - ibi - Aliunde certum est, et Doctoribus unanimiter receptum principium, licitum non esse Episcopis parochias dividere, aut dismembrare, nisi in casibus a iure permissis, quos in themate haud ve-rificatos fuisse notavit. Intercessisse in themate Apostolicum beneplacitum adhuc e vincendum manet.
Praeterea orationem prosequutus defensor contendit, Im-peratorem decreto suo, etsi potuerit, noluisse tamen subtrahere a iurisdictione parochiali s. Agathae latissimum con-terminum agrum. Statuit enim, tum quoad Ecclesias, in paroecias constitutas, tum quoad districtus qui ad unamquamque paroeciam in futurum pertinere deberent, adiunctam distributionem fuisse sequendam. Atqui huiusmodi adiuncta distributio non aliud designat, uti districtus cuilibet ecclesiae uniendos, nisi domus, numeris distinctas, vicos, plateas, et cursus, quin mentionem ullam fecerit, de latissimo finitimo agro; hinc sponte veluti sua fluere concludit, Imperatorem •decreto suo noluisse subtrahere a iurisdictione paroeciae s. Agathae latissimum controversum agrum.
Quamobrem neque in facto, neque in iure consistit id quod protulit adversa sententia; quod nempe, si paroeciae s. Augustini adnexum fuit suburbium s. Iuliani, contermi-
206 IURISDICTIONIS PAROCHIALIS
num territorium adnexum intelligi debeat. Difficultas haec non consistit in facto, quia decreto Imperiali non aliud avul-sum, et dismembratum fuisse dicit ah iurisdictione paroeciali s. Agathae, nisi domus numeratas, vicos, plateas, et cursus constituentes excaenobium s. Laurentii, et suburbium s. Iuliani, quod certis, ac definitis finibus circumscriptum exhibent veteres tabulae censuariae,anno 1757 confectae, quin mentio aliqua facta fuerit de latissimo agro finitimo. Quapropter in themate ad rem facit forense adagium « quod voluit expressit, quod noluit non expressit. »
Non consistit autem in iure, prosequitur Orator, quia dismembratio territorii paroeciarum, seu circumscriptio finium parochialium sunt res odiosissimae, hinc non large, sed stricte interpretatio est facienda, iuxta celeberrimam illam regulam - odia restringi, et favores convenit ampliare - et iuxta apertissimum textum Extravag. de conces. praebend. cap. 22.
Tandem praedictam interpretationem ad absurda perducere contendit. Incertos enim atque indefinitos redderet fines paroeciarum , qui ex mente ss. Canonum et S. Concilii Tridentini nonnisi certi ac definiti esse debent, ne lites et confusiones iurisdictionum oriantur, ut ait Maschat lib. 3 tit. 29 n. 2. Hinc legitime statuta semel iurisdictio, nonnisi expresse ac legitime auferri potest.
Huc re perducta, causam pro parocho s. Agathae oratami esse dicit; quandoquidem ex hactenus expositis eviden-tissimum esse putat, Imperatorem decreto suo noluisse latissimum agrum subtrahere a iurisdictione parochiali s. Agathae. Verumtamen etsi tantisper fingeretur praefatum aedificium situm esse in confinio tum parochiae s. Agathae, tum s. Augustini, nihilominus adversarii causam haud proficere subsumit, siquidem porta principalis, et aditus magis frequentatus in territorio est paroeciae s. Agathae, uti ipsius controversae domus moderator, et ipsae moniales fatentur; hinc iuxta clarissimis iuris regulas ei iurisdictionem parochialem competere arguit. Ita Rice, in sua Praxi forensi
IURISDICTIONIS PAROCHIALIS 2 0 7
resolut. 510. Pignatelli consult, can. tom. 8 cons. 5, Barbosa de officio , et potest, parodi, p. 2 allegat. 23 n. 71. R,eifFenstuel addit, de Parodi, n. 20, Giraldi in additionibus Inst. canon. Maschat. S. Cong. EE. et R R . die 6 Maii 1870 in Veliterna Associationis, et Emolumentorum.
Quod si admitteretur parumper, vi citati decreti 1788, latissimum agrum parochiae s. Augustini annexum fuisse; tamen controversa domus foret ab illa paroecia dismembranda, quia multum distat ab Ecclesia s. Augustini, et grave sentiunt incommodum qui paroeciam illam adire coguntur; Fagnan. cap. ad audientiam n. 14. Hisce expositis concludendum inclamat, praefatum monialium aedificium iurisdictioni subiici parochiae s. Agathae, ideoque sententiam curiae Ecclesiasticae omnino esse infirmandam.
Hisce expositis EE. P P . indicio propositum fuit definiendum sequens
EÍ 56 b j «2 289
AM sententia Curiae Ecclesiasticae C. sit confirman da, vel infirmanda in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. Congregatio sub die 20 Maii 1882, re discussa, censuit respondendum:
Sententiam esse confirmandam.
Ex QUIBUS COLLIGES :
I. Validitatem et iustitiam unionis paroeciarum pendere ex rationibus ipsam unionem suadentibus atque ex auctoritate Superioris eamdem decernentis.
II. Qua de re prudenti arbitrio Episcoporum, utplurimum remittendum esse videtur unionis negotium, cuius iustitia ox singulorum casuum adiunctis pensitanda est.
.11!.. Ex Tridentino Sess. 7 cap. 6 de Ref. competere
208 IURISDICTIONIS PAROCHIALIS
Episcopis, etiam tamquam Apostolicae Sedis legatis, uniones paroeciarum peragere in casibus a iure concessis.
IV. In themate paroeciarum uniones ab auctoritate civili factas fuisse, de consensu tamen Episcopi- et ideo de earumdem validitate ambigi nequit.
V. Pariter haud ambigendum esse videri, utramque auctoritatem non posthabuisse agros aut territorium domibus annexum, cum certes paroeciarum limites définirent, nisi dici velit aperire voluisse litium et iurgiorum fomitem inier parochos.
CANONICI MAGISTRALIS
Die 17 Iunii 1882.
COMPENDIUM FACTI. Episcopus P . vacato canonicatu Magistrali suae Cathedralis, concursum indixit, praescribens novo canonico, ut praeter onera communia ceteris canonicis, gratis in Seminario traderet lectiones quoad materiam et horam , quas Ordinarius ipse constitueret, iuxta Cathedralis statuta et consuetudinem.
Stata die habito experimento, Sacerdos Carral praelatio-nem meruit; qui ad tramitem iuris in canonicatus possessionem immissus, per 4 annos nedum sacram Theologiam Seminarii alumnis t radidi t , verum etiam historiam ecclesiasticam in diebus, quibus schola s. Theologiae vacabat per tres annos illos docuit, quin aliud emolumentum perceperit quam quotidianas chori distributiones. Verum facti poenitens, die 15 Iulii 1881 ab Episcopo aliquod emolumentum pro huiusmodi munere petiit, asserens se in vim statutorum Ecclesiae P. obligatione gratis docendi non teneri.
Hisce precibus Episcopus respondit, quod in posterum dispensantur Canonicus magistralis ab onere docendi gratis
CANONICI MAGISTRALIS
îiistoriam ecclesiasticam, et aliquid ei rependeretur pro T}us annis, quibus docuit, etsi iuxta Statuta, censeri poss illum ad id quoque teneri. Nihil autem esse eidem Canónico rependendum pro institutionibus theologicis tradendis; neque eumdem esse suhlevandum ab onere isto, quod subiit statim ac de praebenda magistrali provisus fuit ait Episcopus. Responsum Antistitis haud arridens magistrali Canonico ad S. C. C. recursum habuit.
Disceptatio Synoptiea
DEFENSIO CANONICI MAGISTRALIS. Canonicus magistralis contendit se nullo modo teneri ad gratis docendum in Seminario; idque duplici argumento tum a statutis Ecclesiae, tum a consuetudine deducto, evincere studuit. Quoad statuta a i t : ad praefìniendas Canonici magistralis obligationes, li-terae statutorum inhaerendum ita esse, ut nonnisi onera -quae in his expressa reperiuntur, eidem tribui debeant. Iam vero articulus 22 statutorum, qui agit de hoc munere, ne verbum quidem facit de onere gratis docendi; ideo sponte -sua sequitur quod orator nullimode obstringatur docere gratis in Seminario.
Neque dicas quod si haec obligatio ex statutis non arguitur, nihilominus ex uteris edictalibus concursus, cui orator se subiecit, dubio procul appareat. Hanc siquidem offensionem ipse penitus refellere confidit, animadvertendo : quod edictum Episcopi, Statutis haud conforme, invocari nequit ceu regula iuris. Etsi autem adverbium gratis reperiatur in Edicto Episcopi, nullam exerit vim, quia relatum non fuit in Statutis : nam ius contra ius non datur. Hinc mirum non •est, subdit orator, quod S. C. pluries declaraverit praebendis iam erectis nova onera auctoritate Ordinarii imponi non posse, ceu refert Fagnanus in Cap. Significatum de Praeb, num. 3 et seq.
Quin regerere valeret in casu onus gratis docendi per literas edictales ab Episcopo, Canonico magistrali imposi—
Acta, Tom. XV. fase. C L XXIII. 14
2 1 0 CANONICI MAGISTRALIS
tum si non ex litera, saltem ex. statutorum spiritu deduci posse. Scitum enim in iure est, Statutum ita interpretari debere, ut minus quam fieri possit laedat ius commune; Surd. decis. 36 num. 18 cum seq., et decis. 49 num. 8, et decis. 56 num. 4. Imo ut animadvertit Barbosa semper interpretari debet secundum ius commune, quod statuit, ut beneficia sine diminutione conferantur Cap. Si quis praebendas I. in fine, quaest. 3; Fagnanus lib. 2 decret. Cap. Non esset n. 47 et 49.
kge vero nedum ex statutis, verum etiam ex consuetudine mirum in modum suum ius, sustineri propugnavit orator. Sane ipse a i t : decessor meus qui per vigintiduos annos cathedram habuit, iugem obtinuit retributionem. Porro consuetudinem esse optimam legum interpretem, amico foedere omnia iura clamant I. Si de interpretatione ff. de legibus Cap. Cum dilectis; eamque semper servandam esse, ubi viget, nemo est qui dubitet. Consuetudinem particularis alicuius Ecclesiae, praesertim si uti in casu, iuri communi conformis inveniatur, omnino servari debere docet Scarfantonius in addit. 37 num. 25; Rota coram Seraph, decis. 1025, coram Lancetta, in Frisigen. Decanatus 29 Februarii 1712.
Neque regeras in Statutis satis provisum esse oratori distributionibus quae ipsi conceduntur pro tempore quo docet in Seminario. Orator siquidem respondit, talem provisionem tolerari non posse, tum quia patulis Concil. Tridentini dispositionibus refragetur, tum quia oratorem in peiori conditione, quam ceteros Canonicos constituit.
Perperam vero obiici videtur iuramentum a Canonico magistali de statutis Ecclesiae Cathedralis servandis praestitum, quia iusiurandum de re iniusta non tenet. In themate vero agi de re iniusta nullo pacto dubitari potest, quandoquidem orator ad rem ait: « Et hinc iniustitia au-« getur, quia onus, quod Auctoritate apostolica carebat, < imponebatur. Quo conscripto in edicto convocationis et ah « illustri Episcopo et Capitulo approbato super onus quoti-
CANONICI MAGISTRALIS 2-14'
» die docendi gratis, homini prudenti dubitare non licebat » hoc fieri contra ius, seu inconsulto Pontifice. Cognita au-» tem re a magistrali Canonico contra hanc obligationem » clamat, neque ad eam ob iusiurandum teneri putat. » Idque optimo sane iure asseri posse videtur, cum notum in iure sit, quod iuramentum vinculum iniquitatis esse non debet; Fagnanus in cap. Sicut de prob. n. 19. Si itaque ex hactenus disputatis dubitari nequit, Canonicum magistrat u i adstringi non posse onere sacram Theologiam gratis docendi, si pariter indubium esse videtur distributiones quotidianas, pro' tempore quo docet percipere iure non posse, ex eo quod favore praesentium a ss. Canonibus constitutae fuerunt: concludi posse videtur, loco distributionum quoti-dianarum mercedem, de communi Episcopi et oratoris consensu constituendam, pro labore tam impenso quam deinceps impendendo ipsi rependendam esse. Distributiones vero in antecessum contra Conc. Tridentini sanctiones perceptas restituendas esse, ut inter Canonicos qui in choro praesentes fuerunt, distribuantur.
DEFENSIO EPISCOPI. EX altera vero parte Episcopus evincere sategit, Canonicum magistralem teneri ad s. Theologiam in Seminario gratis docendum ; idque ex eo deduci asserit, quod huiusmodi onus Canonicatui ita impositum fuit, ut proprie constituat officium Canonici magistralis. Nam iuxta Statuta hoc docendi onus canonicatui annexum est, eiusque officii partem constituit.
Posito autem quod munus docendi in Seminario Canonico magistrali impositum, praebendae adhaereat, et veluti partem officii constituat, prono veluti alveo fluit Canonicatum magistralem naturam et indolem praebendae sive Theologalis sive Poenitentiariae induere. Quemadmodum igitur Canonici theologus, et poenitentiarius pro satisfactione muneris, propriae praebendae inhaerentis, praeter distributiones quotidianas eoe sess. 22 cap. 3. Conc. Tridentini, nullum aliud emolumentum percipere valent, uti declaravit S. C. C. in Anagnina 23 Iulii 1674; ita pariter Canonicus magis-
212 CANONICI MAGISTRALIS
tralis, eo tempore quo sacram Theologiam in Seminario tradit, nihil aliud quam quotidianas distributiones praetendere posse videtur.
Neque ex eo quod statuta, ceu in uteris edictalibus legitur, expresse non praescribant, ut Canonicus magistralis gratis doceat, orator arguere posse videtur pro sacrae Theologiae lectione mercedem sibi attribuendam esse, vulgatae iuris regulae innixus odia- restrìngi, favores convenit ampliari: nam a silentio Statutorum consequentia contraria facilius descenderet. Et re quidem vera in articulo 22 Statutorum agitur de exemptionibus et praerogativis, quibus Praebendati de officio frui debent pro novo onere docendi, ut laevius fìat implementum oneris eiusdem. Quum vero de retributione omnino silentium servetur, ergo a praerogativis excluditur, et nullomodo inter easdem recenseri nequit. Nam si mens erat ut retributio dictis canonicis concederetur , prae aliis praerogativis notanda fuisset utpote, quae aliis maiora afferret praebendatis commoda. Ex silentio ergo colligenda videtur mens huic retributioni adversa.
Verumtamen, subdit Episcopus, necesse haud est ad adminicula et ad coniecturas confugere ut ostendatur silentium Statutorum nihil oratori proficere. Quandoquidem nedum ipse Episcopus, sed etiam omnes qui partem habuerunt in confectione Statutorum, semper pro certo habuerunt Canonicum magistralem, vi novae impositionis, teneri ad gratuitum oneris docendi implementum.
Quin aliquid relevet aliud ab oratore obiectum, quod scilicet oratoris antecessor per spatium 22 annorum emolumentum receperit, pro onere ipsi imposito docendi theologiam dogmaticam in Seminario. Exploratum siquidem in facto est, quod eo tempore, quo ille sacram theologiam seminarii Alumnos docuit, hoc onus Praebendae magistrali impositum, ceu in praesentiarum contingit, haud erat.
Verumtamen nedum ex statutis, quibus Ecclesia Cathedralis P. regi tur , sed etiam in vim Literarum edictalium concursus, orator gratuito docere tenetur, ex eo quod hanc
CANONICI MAGISTRALIS 2 1 3
obligationem libere suscepit, eamque per integrum quatuor annorum spatium, nihil contra obmussitando, adimplevit. Re sane vera neminem ab,illius obligationis satisfactione sese eximere valere, cui sponte ac libere se subiecit, res in propatulo est.
Inutiliter tandem huiusmodi literas edictales, sub pre-textu quod a iure communi hac super re difformes sint, in praesentiarum orator infirmare conatur, cum ex superius citatis, usque ad evidentiae fastigium probatum fuisse videatu r , praedictas literas sacrorum Canonum censurae atque praxi quammaxime conformes esse: S. C C . quae in Ana-gnina Theologalis diei 23 Iulii 1674 tradidit; Canonicos de officio pro adimplemento munerum suis praebendis inhaerentium nullum stipendium particulare, praeter quotidianas distributiones, sibi vindicare posse. Res cum ita se habeant, quisque ingenio suo facile percipit, Canonicum magistralem ad tramites tum Statutorum Ecclesiae P. tum Literarum edictalium, solis distributionibus quotidianis, canonicis quoque fictione iuris in choro praesentibus assignari consuetis, contentum esse debere, pro eo quod sacram Theologiam in seminario alumnis tradit. Qua de re Episcopus concludit, oratoris preces tam pro emolumento in substitutionem distributionum quotidianarum impetrando datas, quam pro distributionibus perceptis inter canonicos dividendis, qui choro revera interfuerunt, ab ipso iudicii limine reiiciendas esse.
Hisce aliisque praenotatis, dirimenda proposita fuere sequentia
I. An Canonicus magistralis pro munere, quod in seminario exercet, ius habeat percipiendi emolumentum, ve potius distributiones quotidianas tantum lucrari debeat in casu.
Et quatenus affirmative ad 1. partem negative ad 2.
214 CANONICI MAGISTRALIS
IL An et quomodo providendum sit pro distributionibus, praeterito tempore perceptis, in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. Concilii, re discussa sub die 17 Iunii 1882, censuit respondere:
Ad I Negative ad primam partem, affirmative ad secundam.
Ad II Provisum in praecedenti.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Inspecto iure communi, ius condendi statuta, respicientia statum Ecclesiae, divinum cultum, ordinationem chori, et servitium Cathedralis pertinere ad Episcopum et Capitulum; Rota p. 4 t. 1 decis. 494 n. 6 recent.
IL Qua de re statuta, veluti privata lex, religiose servanda sunt per quoscumque de gremio Capituli existentes, quia ad rectum conferunt Capituli regimen.
III. Quum in themate Canonicus magistralis per Cathedralis statuta teneatur s. docere Theologiam in Seminario, hinc onus huiusmodi veluti Praebendae adhaerens, partem officii eiusdem praebendae constituit; et praebendato, dum s. docet Theologiam, debentur tantum quotidianae distributiones, ceu debentur Poenitentiario et Theologo, proprio munere fu ngen t ib us.
S YR ACUS ANA SEU CATANEN. MATRIMONII
Die 15 Iulii 1882.
COMPENDIUM FACTI. Anno 1867 nuptiae initae fuerunt Messanae inter Iosephum Ducem, et Vincentiam filiam Baroni* D. coram Rectore oeconomo D. Ioanne Filocamo de
MATRIMONII 2 1 S
specialis mandato Archiepiscopi Messanen, expresse delegati ah Archiepiscopo Syracusarum, nec non ab Archiepio-copo Panormi, adstantibus Parocho Chirico, Ioanne Marcello Pettini, Ioanne La Farina, aliisque testibus.Celebratis nuptiis illico Dux, absque muliere, Parisiosabiit patrem invisurus, qui eum expectabat. Rediens autem vir rei uxoriae operam dedisse videtur, siquidem proles adnata fuit.
Tractu sed vero temporis orta inter coniuges acri discordia, anno 1878 coniux personalem separationem, dotis administrationem, et filiarum curam a laico Tribunali expetivit, atque obtinuit. Vir autem anno 1881 die vero 8 Augusti ecclesiasticum iudicem Syracusanum, scilicet Rmum Archiepiscopum, oblato libello, adivit expostulans, ut matrimonii nullitatem declararet ex defectu iurisdictionis in parocho, qui matrimonio adstitit, reservato sibi altero capite nullitatis ex defectu consensus. Huiusmodi causam communem mulier sibi facere curavit; eademque rogante muliere, avocata fuit causa per S. Pontificis rescriptum ad S. Congregationem Concilii.
BltscegítíatU» $yisog»tie&
DEFENSIO MULIERIS. Baronissae defensor, ex capite in libello citationis allegato, matrimonii nullitatem propugnavit; ac primo agens de domicilio praemisit, ex censura Concilii Tridentini Sess. 24 Cap. 1 de Reform, nullum esse matrimonium, quod coram contrahentium parocho initum non fuerit. Hoc posito ait, matrimonium in themate nullum esse, utpote celebratum coram Parocho Messanensi, qui nec Ducis, nec Baronissae proprius Parochus erat, siquidem ambo, tempore nuptiarum, Catanae fixos habebant lares. Sane quod uxor a pueritia Catanae domicilium iugiter habuerit, in primis patere edicit a iurata ipsius mulieris declaratione. Ipsa enim retulit: sese cum propria familia, derelinquendo Syracusam, proprium domicilium constituisse Catanae ab anno 1861; anno vero 1867 sese Messanam contulisse ubi post «ex aut septem dies ab adventu matrimonium cum Duce initum Art.
216 MATRIMONII
Hanc autem perspicuam et formalem declarationem to tam vim suam exerere debere contendit. I o quia ab-honesta, et religiosa femina emissa fuit; 2° quia iurisiurandi sacramento illam munivit; 3° quia innumeri fere testes unanimi choro id confirmant.
Subdit inde quod a testibus mira concordia relata omnem de Baronissae absoluto Catanae domicilio dubietatem adi-munt, et firmantur etiam ab iis, quae ipsaemet Catanae Ecclesiasticae auctoritates declarant propriis attestationibus t empore insuspecto, idest ante nuptias editis. Post haec concludit neminem cordatum hominem vel minimum ambigere posse, tempore matrimonii, Baronissam Catanae domicilium h a buisse.
Quod autem dux quoque deseruerit nativum domicilium, illudque Catanae constituerit, et tempore nuptiarum ibi ha buerit, illud pariter indubium esse contendit ex iurata ipsius-Ducis declaratione, atque unisonis proborum hominum depositionibus vallata.
Monuit insuper defensor, Syracusanum vinculi defensorem operam dedisse, ut a sponsis quasi domicilium Messanae acquisitum ostenderet, et ideo si non in vim delegationis, saltem iure proprio Parochum valide consensum recepisse concluderet; quamobrem testes adduxit, ut illud quasi domicilium probaret. Sed hic quoque eius conatus in auras abivisse edicit,, siquidem ex hoc testium examine, Messanae confecto, Catanae sponsorum domicilium firmari substinuit. Praeterea contra praefatum vinculi defensorem iudicium et adiuncta proferri dicit a tabellione, apud quem nuptiales tabulae biduo ante matrimonium exaratae sunt.
Huc re perventa animadvertit Orator, quod Syracusanus; vinculi .defensor hisce de causis ad incitas redactus, omnes vires in eo intendit, ut probare posset, Ducem Catanae quasi, domicilium, Panormi vero praecipuum ac reale retinuisse, et hunc ad finem probationes a Curia Panormitana collectas-fuisse. Frustra sed vero, siquidem ex collectis ab eo probationibus apparet, Ducem anno 1867, relicto Panormo, stabi-
MATRIMONII 217
lem Catanae sedem transtulisse, animo Panormnm amplius-non redeundi.
Ipse Dux conditioni nuptiis adiectae stetisse monet in nuptialibus tabulis biduo ante ritum adstipulatis, ubi se profitetur, domicilium habere Catanae. Idipsum confirmant, prosequitur Orator, tum bonorum administratio a Duce Catanae, patre mandante, gesta, tum donatio ope instrumenti 6 Iulii 1876 apud acta De Marco, ei ab avia collata, quae Ducem aviae animum, posita Catanae sede, explevisse luculenter evincit. Dein ad probationis fastigium accedit depositio Teatinorum Praepositi; qui ait ducem impendisse libellas 60,000 in restauranda domo apud Catanam et l i bellas 30,000 in reficiendo Palatio principis Patris, Catanae extructo. Ex quibus ingentibus sumptibus ad aedes tam in urbe, quam in villa apparandas non precario et interdum, sed stabiliter habitandi animum deprehendi proclamavit.
Quid plura? Haec omnia tanta veritate fulgere inclamavit, ut his nedum civiles, sed et Ecclesiastici officiales, acta publica et documenta pleraque, ab ipso Syracusano vinculi defensore producta, fidem concorditer addant de Pa-normitani domicilii desertione, et Catanensis electione. Id solemniter testantur Syndicus Panormi et Catanae, et Archivarius Curiae catanensis. Cum itaque ex huc usque expositis luce meridiana clarius appareat Iosephum Ducem et Vincen-tiam, relictis nativis domiciliis, Catanae fixos habuisse lares, sponte veluti sua fluere concludit, Messanae parochum, coram quo matrimonium in themate initum fuit, proprium contrahentium parochum haud fuisse, ideoque ex censura s. Concilii Tridentini Sess. 24 Cap. 1 de Re for mat. matrim, praedictum matrimonium irritum, cassum, ac nullum existere.
Nec delegationes Archiepiscoporum tum Syracusarum, tum Panormi aliquid roboris, atque efficaciae huiusmodi nul-litati matrimonii suppeditare posse subsumit. Cum enim probatum fuerit, praetensus coniuges Catanae domicilium statuisse, et tempore nuptiarum ibi habuisse, prono alveo consequi, eas tota mole sua in praeceps ruere, quin aliquo
218 MATRIMONII
modo praefatam matrimonii nullitatem fulciri, ac substen-"tare valeant. Ordinarii enim Catanensis delegationem in themate necessariam fuisse monet, ut praedicti matrimonii validitas in vado poneretur.
Syracusanum vero vinculi defensorem stulto consumptum fuisse labore contendit, tum cum probare pro viribus adlaboravit, Ducem originario suo domicilio Panormitano haud valedixisse. Quandoquidem aut ipse loqui intelligit de originario habitationis domicilio, et certi facti esse edicit,, omissis publicis documentis suprarelatis, tum testes ab eo ad rem accitos atque examini subiectos, tum ceteros testes in summario descriptos contrarium retulisse, ceu superius notatum fuisse monet, aut loqui intelligit de originis tantum -domicilio et tunc licet huic haud valedixisset, certum tamen esse subdit illud numquam amitti, sed una cum ipso habitationis domicilio retineri, verumtamen matrimonium coram Parocho originis initum haud posse consistere explorati iuris esse. Ita Reiffenstuel ius Canon, univer. lib. IV Decret. Ut. 3 §. 2 de clandestin, despons. n. 58 et 59.
Neque hic subsumi posse putat non de domicilio originis tantum intelligi , sed de domicilio originis, et habitationis, quia quando Dux ab Archiepiscopo Panormitano delegationem expostulavit, ut Messanae nuptias celebrare valeret, tacite declaravit ipsum Panormi etiam habitationis domicilium habere. Praeter enim quam quod huiusmodi simplex, et tacita declaratio contra factum ab altera iurata, et solemni declaratione destruitur, quae ab ipso Duce iudicialiter emissa fuit, illud maximopere animadvertendum esse instat, huiusmodi confessionem emissam fuisse a Duce in errorem prolapso, qui praedictae delegationis petitionem etiam ab Ordinario domicilii tantum originis necessariam esse putavit. Porro quanti confessio haec sit facienda tradit Angel. de confess. lib. 2 quaest. 14 n. 24 et saepissime docuit Rota coram Durano Decis. 314 n. 11, coram Celso Decis. 273 num. 1, coram Emerix, Decis. 1347 n. IO. Idque eo vel magis in themate admittendum esse tenuit, quia
M A T R I M O N I I 2 1 9
non agitur de expressa, ac deliberata declaratione Panormi domicilium retinendi, sed de pura praesumptione, quae ex Ducis instantia Panormi Ordinario porrecta deduci vellet.
Nec ei aliquid roboris adiici posse existimavit ab altera declaratione emissa ab ipso Duce, cum matrimonio civili operam dedit. Praeter enim quam quod haec emissa fuit post circiter octo menses a matrimonio celebrato, obvia est huic difficultati responsio. Etsi enim Dux facto domicilium Catanam transtulisset, nihilominus legis civilis voto nondum satisfecerat, nempe binas declarationes a vigenti Codice in artic. 16 et 17 praescriptas ad acta status civilis non detulerat.
Dux facto et animo, prosequitur Orator, Panormi domicilium deseruerat, quia ibi nihil ei, quod interesset, supererat. At cum binas declarationes ad tramites legis non edi-disset , Panormi degens coram Statu Civili apparere perrexit. Ideo nil mirum esse ait, si cum de civilibus nuptiis ageretur, facultates a Panormi Municipio expetiverit ; secus enim Catanensis magistratus nuptiarum ritum sub poena nullitatis explere nequivisset. Et hinc sequitur Ducem, apud acta Catanae necessario sese declarasse domicilium habere Panormi, ut nempe delegationis actui cohaereret, aliter sibi evidenter contradixisset. Qui de re pro nihilo habenda est attestatio testis illius qui asseruit Ducem Panormum remeare voluisse, id eruens tum ex cura sibi commissa ibi servandi equos et currus, et sala ri um famulis solvendi, tum ex cura conducendi quasdam aedes.
Nam quod Dux pristinum domicilium deseruerit, illud in primis urgere edicit praesumptionem, qua monemur eum, qui secundum domicilium eligit, primo valedicere, praesertim si nec bona, nec opes, nec negocia, nec aliquid, quod ei interest, ibi relinquit, fortius autem si nec domum apertam deserit, quandoquidem retentionis pristini domicilii va-lidissimum indicium esse ait retentionem domus, ad tradita per Rotam passim, et praecise in decis. 244 n u m . 3 co
r a m B u r a t t o - ibi - Domus a u t e m est ' p r a e c i p u u m s i g n u m
r e t e n t i o n i s d o m i c i ! i i .
2 2 0 MATRIMONII
Hac de re commentum de duobus domiciliis a Duce re tentis procul esse amandandum subiungit I o quia haec domicilii duplicatio difficilis admodum est in iure, ceu fatetur iurisconsultus Ulpianus in leg. 27 ff. ad Municip. §. Cel~ sus, 2° quia in difficili huiusmodi hypothesi comprobare oporteret in quo de duobus istis locis domum, et familiam constituerit, ibique aequaliter morari ad tradita per Canonistas et praecipue per Reiifenstuel ius Canon, univers, lib. 2 Decr. tit. de for. consuet. §. 3. Van-Bspen. tit. 2' de Spons., et Matrim. Cap. 5 num. 8.
Atqui Dux cum Pater eius a Panormo discessit, sibi separatam domum haud instruxit, non bona, non opes, non negocia, nihil quod eius interesset, Panormi reliquit, abivit r
Catanam migravit, ibi domicilium constituit a Ianuario 1867 usque ad nuptiarum epocham, quin unquam Panormum redi verit. Perdite idcirco ex adverso contendi ait, Ducem praeter Catanae domicilium, et aliud Panormi habuisse.
Frustra autem ad domum in palatio Genuardi recurrere ait, ut ulterius commento duorum domiciliorum insistant. Siquidem domum illam, quae clausa remansit, et adhuc remanet, non ad Ducem, sed ad eius Patrem spectasse edisserit, de quo Dux ipse non indubiam fidem praebuisse subdit eloquentissimo facto subsequentis conductionis aliarum aedium. Has enim sibi ad quamlibet Panormum visendi opportunitatem comparare coactus non fuisset, si praefata domus ipsi spectasset, eamque habitandi copiam habuisset. Concipi enim nullo modo posse urget, ut qui in aliqua urbe promptam, et apertam domum habeat, aliam velit sibi comparare, ut illuc pergens in ea se recipiat.
Post haec ad alteram difficultatem ex adverso oppositam diluendam transiit Orator, contendens, Syracusanum vinculi defensorem inutiliter adstruere studuisse praetensum coniuges Messanae quasi domicilium adeptos fuisse, et ideo matrimonium Messanae celebratum coram Parocho Filocamo, si non virtute delegationis, saltem iure proprio valere. Praeter enim quamquod hac exceptione Panormi domicilium implicite ex-
MATRIMONII 2 2 1
ciudi ait, si enim Panormi domicilium habuisset, supervacaneum esse putat praefatae exceptioni incumbere; illud animadvertendum subdit Messanae quasi domicilium in auras abire Io quia ex actibus comprobatur sponsorum Messanae moram quindecim ad summum dies perdurasse : dum ad quasi domicilium constituendum habitationem in loco per maiorem anni partem requiri unanimiter Canonistae tradunt, vel saltem unius mensis spatium. 2° Quia probatum non est sponsos eo fuisse animo, ut diu Messanae degerent, quo animo substantialiter opus esse ad quasi domicilium constituendum «ertissimi iuris est. Porro de huiusmodi animo nedum nullum testem fidem facere inquit, sed imo immediatus sponsorum post nuptias, discessus, morbo publico nondum cessante, contrarium satis aperte revelare subsumit. Neque relevat, quod Pater sponsae Messanae domum conduxerat, quia hoc fecit ex eo quod in publicum diversorium, in quo ipse cum familia degebat, supervenerat Dux sponsus filiae, et ipse religionis causa noluit, ut filia degeret sub eodem tecto cum sponso.
Verum dato etiam, at nunquam concesso, quod sponsi hoc quasi domicilium Messanae acquisivissent, nullum tamen, atque irritum matrimonium in themate iugiter permanere certavit, quandoquidem sponsi non in paroecia, cui Filocamo parochus praeerat, sed in ambitu alterius paroeciae, in qua Parochus Chirico iurisdictionem exercebat, tempore matrimonii habitabant, ceu ex actis manifestum erumpit.
Nec oggerere prodesset, quod licet matrimonium coram parocho Filocamo celebratum fuerit, attamen alter porochus Chirico illi intervenerit, ideoque matrimonium tamquam coram proprio Parocho initum valeat. Ex causae enim actibus in probatis esse edisserit, parochum Filocamo uti proprium contrahentium parochum ab ipsis adhibitum fuisse, eorumque consensum formaliter recepisse, parochum vero Chirico non aliter quam spectatorem et testem nuptiis interfuisse. Quo posito cum proprii parochi praesentia sub eo
222 MATRIM ONU
charactere requiratur, ut qua talis formaliter consensum sponsorum recipiat, et illis benedicat, sequitur alterius parochi praesentiam qui actui simpliciter et uti persona privata scilicet uti testis adstitit, nullos gignere effectus posse, ideoque matrimonium in themate, etiam ex hoc capite, nullum atque irritum declarandum esse proclamavit. Quaquaversus igitur huiusmodi matrimonium spectetur, undique eius nullitatem illucescere atque in omnium oculos insilire conclusit.
ANIMADVERSIONES DEFENSORIS S. VINCULI. Defensor duo in capita orationem suam dispescit : quorum in primo, praemissa domicilii theoria, nedum ex testibus qui in quatuor Curiis auditi sunt, sed et ex variis factis comprobare sategit, Ducem panormitanum domicilium haud amisisse ; in secundo vero quasi domicilium Messanae acquisitum fuisse demonstrare studuit.
Ad primum itaque caput descendens, in propatulo esse ostendit, quemlibet duplex habere posse domicilium ex ipsa S. O. in Causa Romana seu Tudert. diei 28 Ianuarii 1769 § Non controvertitur - ibi - Vulgatum est « quemlibet non » duo tantum, sed etiam plura habere posse domicilia in » dioecesis oppidis, vel civitatibus, sicque singulorum iuri-» bus et praerogativis frui. » Idem tradit Rota in Terra-cinen. successionis 23 Ianuar. 1725 § 15, coram Cilicio; et in alia Romana seu Tudert. 14 Martii 1772 § Certum, - ibi - « Nihil repugnat quominus in diversis locis ac civi-» tatibus quis domicilium acquirat, ac eodem tempore reti-» neat. » Exploratum pariter in iure esse tradit, utrumque domicilium ad matrimonium contrahendum valere, adeo ut quis unum prae altero seligere possit; et domicilium non amittit, qui licet ad longum tempus absit, animum tamen deserendi non habet, ad tradita per Clericatum in Diseurs. 39 p. 5, n. 3 « Mutatio consilii seu accidentalis, absque animo » deserendi domum paternam, et absque voluntate perpetuo » manendi in hoc novo loco, non facit cessare iurisdictionem > parochi prioris domicilii. »
Post haec ad perpendendas testium depositiones accedit,
MATRIMONII 223"
quas quatuor in classes dispescit, prout quatuor in Curiis, in quibus fuit processus confectus habitae sunt; ex quibus autem omnibus conclusit matrimonii vindex, minime probari Ducem panormitanam domicilium amisisse.
Quoad testes septimae manus ex parte viri, haec adnotavit : quinque ipsorum Ducis intentionem ignorant, unus dubitanter asserit videri Panormum reliquisse cum animo amplius non redeundi, ultimus omnia ignorat. Ex parte vero mulieris testes adducti in Curia Syracusana tres nil sciunt, duo potius contrarium asserunt : sextus minus congrue respondit, ultimus nimis probat cum asserat se credere etiam ante nuptiarum tempus Ducem Catanae commoratum fuisse: unde nihil probat. Neque ullum robur accedere contrariae defensioni umquam posse, ait vinculi assertor, ex novem aliis testibus a Syracusano vinculi defensore delectis et in iudicium vocatis: quandoquidem eiusdem sunt ponderis eorum testimonia ac illa superius allata. Nec minori in pretio haben videntur quindecim testium depositiones in Curia ca-tanensi habitae eo praesertim quia non de propria scientia, sed de relatu deponunt. Et risum movere ait, tabellionis tesimonium , qui ex inductione panormitanum domicilium excludit , ex eo quod in tabulis nuptialibus Dux Catanae commorari fassus sit; et hoc comprobari argumento putat, desumpto ex voluntate Patris puellae, ipsum minime per-missurum filiam nupturam Duci, nisi Catanae domicilium fixisset. Sed de hac voluntate in pactum deducta, neque vola neque vestigium reperitur.
Postea transgreditur ad testium depositiones perpendendas Curiae panormitanae, quorum septem a iudice, alii tres a patrono Ducissae excitati fuerunt ad eam, quae dicitur, contrariam probationem constituendam. Quos testes praestantiores ceteris vocat si non probitate, saltem scientia, cum sint nobiles Panormitani et amicitia et affinitate cum Duce coniuncti. Ast vero quoad eorum testimonia, sex a iudice electi explicite asserunt, nescire voluntatem Ducis domicilium originis dimittendi; unus audisse refert a Patre puellae
22 Ì MATRIMONII
non nupturam filiam Duci, nisi ex conditione Catanae commorandi. Ultimus aperte testatur se suasum esse, Ducem nolle Panormum relinquere. Testium yero a Ducissa inductorum duo asserunt se nil scire : unus aperte profitetur esse immediatae suae cognitionis Ducem Catanam petiisse.
Contra hunc testem nonnulla disquirit vinculi defensor, ut evincerei manifestatam Patris Ducis, dum Parisiis moraretur, voluntatem eam non esse ut perpetuo filius Panormo valediceret. Quoad Praepositum Theatinorum ait : illum gratis asseruisse, ducem dereliquisse Panormi domicilium ex quo graves peregerit expensas ad instaurandos alibi quosdam fundos.
Plura denique disserit super testem Sacerdotem, cuius testimonium valde esse censuit; utpote qui Ducis praeceptor fuit, plurimisque in negotiis eidem operam praebuit; ita ut utrique coniugi magna in aestimatione fuerit, et ut bonus sacerdos si posset, utique medicinam, aegro Duci afferret e coeno peccatorum eumdem retrahens; quod profecto utique potuisset, si voluisset, matrimonium nullum procla-mans ob defectum domicilii : ast vero veritatis amore et conscientia ductus coram iudice vera professus est. Gravitatem vero huius testimonii bene ex eo eruit defensor, quia infelix mulier omnem movit lapidem, ne in iudicium Sacerdos ille raperetur, omnibus profligatis rationibus quas in medium coram Vicario generali adduxerat.
Hac testium analysi ad finem perducta, facile conclusit matrimonii vindex ex innumeris testibus , plerosque nihil contra rem adserere, quosdam posse solummodo inservire si quaeratur utrum Dux Catanae domicilium habuerit : fere autem omnes ignorare utrum Dux Panormi domicilium retinuerit, et tandem unum vel alterum pro utraque sententia stare; ita ut hac in rerum conditione habendam esse prae oculis regulam a sacra Rota traditam Decis. 431 p. 18 Recent, num. 6 et seqq. ibi « propterea ubi probationes » circa hanc habitationem hinc inde deductae ad invicem » contrariari videntur ad veram concordiam reducun-
MATRIMONII 2 2 o
» tur sumendo habitationem, non uti sumebat Labbeo apud » Bartolum consil. 234, qui in hac re potius sensui quam » rationi, quam etiam refert Mascabrun Censura Consilii 69 » n. 62. sed illam intelligendo cum ratione et in sensu > compatibilitatis plurium dómiciliorum et habitationum » quae in diversis locis potest quis retinere per textum i n » leg. Eius §. Celsus ff. ad municipium lib. X, utendo » frequentius uno, quam altero. »
Hisce expositis ad refutanda motiva accessit, quae Dux habere potuit Catanae commorandi, relicto panormitano domicilio. Haec autem motiva ad duo reduxit matrimonii adsertor : primum quia Catanae bona Patris, quorum administrator renuntiatus fuerat, extabant : secundo, quia sponsae pater conditionem nuptiarum apposuerat sponsis Catanae commorandi.
Ad primum, quod attinet facile cum duplici domicilio conciliari autumavit, et hoc praeter theorias, ex ipsis quae adversarius exponit, evincere nisus est. Quandoquidem ex t r i bus publicis instrumentis, locationis et emptionis Catanae confectis, dicitur Dux Panormi commorans, bonorum pater-norum Catanae administrator fuisse, licet ea confecta sint annis 1862 et 1865; hinc evinci posse ait: si Dux potuerit tunc temporis Panormi degens, Catanae bona patri administrare, a fortiori id poterit efficere post annum 1867 Catanae degens, quin Panormum deserere cogeretur. Conditionem vero a patre sponsis adiectam Catanae commorandi perpendens , praeter quamquod ea non fuit conditio sine qua non, de ea tamen nuptialibus in tabulis nulla mentio habetur : quin imo post matrimonium sponsi modo Catanae, modo Panormi commorati sunt.
Quin oggerere valeant duo specialia testimonia, quae cum officialem characterem praeseferant, concludentissima proclamantur: habetur siquidem attestatio Syndici Catanensis, qua asseritur, Ducem ibi commorari, ast vero minime ex ipsa excludi aliud domicilium Panormi : altera Syndici Panormitano quam merito reiiciendam putavit, utpote non confecta
Acta, Tom. XV fase. ÇLXXIII. lh
226 MATRIMONII
ex anagraphicis resultantibus, sed ex duabus meris quorumdam testium assertionibus, quae nullam vim habere possunt.
Aliud grave argumentum vinculi defensor desumit ex matrimonio civili, quod post reditum a Parisiis mense Decembri 1868, coram Magistratu Oatanensi celebratum fuit, ex delegatione tamen officialis Municipii panormitani, ut videre est in. relatione Archiepiscopi syracusam ad S. C. transmissa. Ex quibus omnibus concludere datum est, adhuc anno 1868 Ducem Panormitanum domicilium non deseruisse. Quod insuper evincitur etiam ex eo quod Panormi plura Ducem haberet, quae vendi et alio ..transferri merito potuissent ex assertione testium: namque et famulos et equos et currus Panormi ha bebat et amico P. commisit, ut famulis salarium solveret y
et ut omnia diligenter asservarentur, invigilaret. Haec non poterunt conciliari nisi cum animo Panormum redeundi.
In perdita etiam hypothesi, qua Panormitanum domicilium haud valeret, subsisteret semper matrimonii validitas, contracti coram Parocho quasi domicilii, quod sponsi et praesertim mulier Messanae contraxerant. Tralatitio quandoquidem iure docemur per notabilem anni partem in aliquo loco quempiam commorantem contrahere quasi domicilium : namque domum conduxerat sponsae pater, per tres menses, uti patet ex locatoris testimonio licet mora brevior fuerit uno mense. Animus vero sponsorum Messanae permanendi erat donec timor pestis alio grassantis cessaret, quod etiam ad annum protrahi poterat. Hac de causa quasi domicilium contrahi docent DD. et praesertim Schmalzgrueber part. 2. t i t . 3. §. 149 et seq. ubi eos solummodo excludit qui recreationis vel ruris colendi gratia habitant, quia huiusmodi causa non est longioris temporis.
Quin oggeratur Benedicti XIV doctrina mensis moram requirens, ad quasi domicilium contrahendum : is loquitur de eo qui in fraudem legis hoc faciat ad evitandum proprium Parochum; et mensis quem Pontifex requirit praesumptionem constituit quoad eos, quorum animus ignoratur. Unde recte tradit Scavini lib. III, tract. XII, « mensis adii-
MATRIMONII 2 2 7
» citur praesumptione non ad terminum. Ideo unius men-» sis habitatio ad quasi domicilium non est semper neces-» saria, nec semper sufficit. » Et hodiedum post plures decisiones S. O. quas refert, in causa Matr. 20 Feb. 1723 et votum 01. Card. Tarquini ita interpretatur Benedictina Constitutio (1).
Cum igitur Messanae sponsi, ob pestis timorem manerent, coram Parocho s. Iuliani, sponsae proprio, legitime matrimonium contraxerunt. Licet enim iste Parochus matrimonium non benedixerit, cum per delegationem Archiepiscopi panormitani Parochus Filocamo interfuerit, tamen et ille quoque celebrationi interfuit, et uti testis matrimonii fidem subscripsit. Quin ullum super hoc moveatur dubium de vera nempe Parochi adsistentia, clara enim sunt verba Tridentini: Si quis alias quam praesente Parocho matrimonium iniit, etc. ex quibus deducitur necessariam esse praesentiam parochi physicam et moralem.
Ad quaestionem vero utrum ea sit necessaria praesentia, ut coram Parocho, uti tali, et consensus exprimatur et uti talem sponsi agnoverint, respondit vinculi Defensor tradens doctrinam Bened XIV De Synod. Dioec. libr. 13 Cap. 23 n. 5 haustam ex Paulo De Matr. lib. V cap. 21 et ex Schmalzgrueber De Cland. despons. §. 5 n. 234 reform. qui referunt resolutionem S. C. ita expressam: « An sit » matrimonium si duo contrahunt per verba de praesenti, » proprio Parocho praesente, et aliis requisitis non omissis, » cui contractui Parochus formaliter adhibitus non fuit, sed » dum forte convivii, vel confabulationis vel aliud tractandi » causa adesset, audit huiusmodi contractum geri et postea » alter contrahentium velit ab huiusmodi contractu ratione » defectus resilire ? Sacra Congregatio respondit , posse , » nisi alia intervenerint, quae Parochum a contrahentibus » adhibitum fuisse arguant. » Atqui, ait Matrimonii defensor, in themate dubium haud est et Parochum uti talem voluisse Matrimonio adsistere, et contrahentes uti talem eum
(1) Huiusmodi votum re\atum fuit Vol. X I . pag. 567.
2 2 8 MATRIMONII
non reiecisse: licet ille partem testis expleverit. Sive enim consideretur uti testis autorizabilis, qualis est parochus, sive uti simplex testis, istiusmodi qualitatem semper ex officio parocho inhaerere affirmavit.
Quaquaversus igitur res spectetur , aut panormitanum domicilium consideretur, aut quae in celebratione matrimonii Messanae occurrerunt, semper validitatem matrimonii defensor conclusit.
Quibus aliisque animadversis, propositum fuit dir imendum sequens
Uubiuni
An constet de nullitate matrimonii in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. Concilii, re die 15 Iulii 1882 discussa, censuit esse respondendum:
Ex hactenus deductis non constare*
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Vulgatum esse, quemlibet habere posse non duo tantum, sed etiam plura domicilia, singulorumque iuribus et praerogativis frui.
II. Iuxta DD. videri ex mutatione accidentali, absque animo deserendi domum paternam, et absque voluntate alibi perpetuo manendi, non cessare iurisdictionem Parochi primi domicilii.
III. Ex Benedicto XIV de Synod. Dioec. lib. 13 cap. 23 n. 5. dubitari non posse de validitate matrimonii contracti coram Parocho, qui etsi alio nomine accersitus, tamen a contrahentibus uti Parochus adhibitus fuerit.
IV. In themate, ut nuptiae irritae renuntiari possent, testium depositionibus, aliisque argumentis evincendum fuisse , domicilio et quasi domicilio sponsos carere; quo in casu omnis iurisdictio ordinaria, aut delegata deficeret : ast iuridicam huiusmodi probationem defuisse Emis Patribus visum est ex his quae deducta fuere.
220
INSTITUTIONIS (1)
Die 17 Iunii 1882.
COMPENDIUM FACTI. Antonius R . anno 1712 per suum testamentum simplex beneficium iuripatronatus obnoxium instituit, onere adiecto, ut tres Missae ad altare maius, vel eo impedito, ad quodvis aliud altare in Ecclesia s. Mariae Plebis Revodi qualibet hebdomada celebrarentur. Huius beneficii iuspatronatus reliquit filiae suae Mariae; cui facultatem fecit praesentandi proprios filios nasciturus cum octo attigissent annos ; quatenus iidem sacrae militiae nomen dare voluissent. Et hoc in casu testatoris filia oneri Missarum facere satis debuisset donec eius filii sacro decoraren tur Sacerdotio. In casu autem quo vel Maria filios haud gigneret, aut ab ea 6nati sacram militiam sequi renuerent, substituit testator in iuspatronatus filios fratris sui Aliprandi in linea masculina, in perpetuum. Hisque eodem modo et ratione substituit filios fratrum suorum Bartholomei, et Thomae. Voluit autem ut ordo et ratio praescripta servarentur quoad omnes descendentes ex lineis vocatis, qui habiles ad beneficium consequendum reperirentur.
Ad tramites memoratae dispositionis res usque ad diem 5 Octobris 1878 pacifice processerunt. Quo vertente tempore Petrus Rossi descendens ab Aliprando per testatorem in prima linea vocato, ad vacans beneficium nominavit filium suum Maximum die 16 Iunii anni 1871 natum, eique substituit alium filium Camillum natu maiorem, in casu quo Maximus Episcopo haud placeret.
Curia episcopalis responsum oratori dedit: praesentationem Maximi haud excipi posse ob aetatis defectum; praesentationem Camilli pariter excipi non posse , quia nondum studia
{]) Confer. Vol. XIV pag. 243.
230 INSTITUTIONIS
gymnasii inchoaverit, quae solummodo ad statum ducunt ecclesiasticum. Exclusis tali modo ambobus Petri filiis, Ordinarius patrono concessit spatium sex hebdomadarum ad praesentandum Bartholomaeum Rossi, qui utpote descendens in secunda linea a Bartholomaeo, unice habilis reperiebatur ad beneficium obtinendum, quique iam cum laude priorem gymnasii classem perfecerat. Verum Petrus arbitratus filium suum ex tabulis fundationis dignum esse, ut ad vacans beneficium nominaretur, sub die 25 Octobris penes Curiam Ecclesiasticam instetit, declarans se nolle Bartholomaeum nominari tum quia extantibus in prima linea vocatis, huic nullum ius ad huiusmodi beneficium assequendum competebat, tum quia non constabat, ipsum revera ex secunda vocatorum linea descendere. Neque his contentus concludebat: quod si adhuc aliquod dubium superesset, rem remittebat ad competens tr ibunal, suspensa beneficii collatione usque ad iudicii exitum. Verumtamen Curia episcopalis huiusmodi Petri protestationes! nihili faciendam esse duxit atque elapsis terminis ad nominandum ipsi praefixis die 6 Iulii Beneficium Bartholomaeo contulit. Ex hac Curiae agendi ratione se gravatum existimans Petrus Rossi, ad S. C. C. illico convolavit humillime petens ut, beneficii collatione, favore Bartholomaei a Curia peracta, nulla atque irrita declarata, beneficium filio suo Maximo, in decimo iam aetatis anno constituto, concederetur.
£> acceptatio synoptica
DEFENSIO PATRONI. Orator ad probandum Maximum esse habilem ad beneficium assequendum, duo ait sufficere demonstrare 1. « quod Petrus vere est de linea Aliprandi Rossi in prima sede substitutionis a Testatore vocata et quod praesentatus reapse praefert conditiones a fundatore volitas. De primo requisito ut quis sibi persuadeat satis est, inquit, oculos coniicere in schema genealogicum ex quo apparet, ab Aliprando, Testatoris fratre, descendere Thomam, a Thoma alterum Aliprandum, ab Aliprando Thomam iuniorem, a quo
INSTITUTIONIS 2 3 1
tandem originem trahere urget Doctorem Aliprandum iam defunctum qui fuit pater viventis Petri . Hanc arborem ge-nealogicam maxime esse attendendam eo quod, uti ait Par-rochus, desumpta fuit ex regestris Archivii paroecialis do-cumentisque authenticis aliarum paroeciarum. Hinc nedum omnem fidem meretur iuxta Canonistarum doctrinam et Tribunalium praxim, sed etiam plenam facit probationem, Mascard, de probat, vol. 2 conc. 672.
Nec minus constare, subdit Orator, de conditione habilitatis a fundationis lege requisitae. Sane Testator casu quo Anna filia masculos haberet, cavit ut hi beneficium assequi valerent, dummodo octennes essent, et voluntatem sacram militiam amplectendi praeferrent. At deinde praevidens alterum casum, quo nempe Anna vel filios non habuisset, vel hi clericalem tonsuram recusarent, eamdem methodum et ordinem servari iubet in lineis substitutionis quoad vocatos, sive active sive passive. Binas igitur imposuit conditiones, ut praesentati habiles ad beneficium essent, nempe ut aetatem octo annorum attigissent, et sequi vellent clericalem militiam.
Nec aliquid facessere ait Tridentini dispositionem praescribentis, ut pro assecutione beneficii requiratur aetas 14 annorum. Nam fundatori licitum esse in institutione beneficii quaslibet conditiones honestas apponere tradit Reiffenst. lib. 3 Decret, lib. V. n. 10o; et leges in limine fundationis appositas etiamsi iuri communi contrarias servandas esse docet Card. De Luca disc. 26 n. 8 de iurisd. dummodo tamen hae non percutiant beneficii essentiam, idem auctor Disc. 93 n. 8 de Benef. Conditionem autem aetatis non afficere substantiam beneficii pronum est ex eo deducere, quod ante Trid. aetas 7 annorum erat sufficiens ut, fuse docet cit. De Luca disc. 95 n. 6 de Benef, atque in adnot. ad Trid. disc. 14 n. 26.
Iamvero in iuvene Maximo aetatem et vocationem ad ecclesiasticum statum reperiri, ait orator. Sane ad requisitum aetatis quod attinet, facilis et obvia est resolutio, dum
2 3 2 INSTITUTIONIS
enim Maximus, inspecta arbore genealogica, natus apparet die 16 Iulii 1871, a legitimo Patrono nonnisi mense Octobris an. 1878 praesentatus fuit, proinde iam octavum annum attigerat ; vel si ratio habeatur temporis collationis beneficii, favore Bartholomaei factae die 6 Iulii 1881, iam decimum annum expleverat. Quod autem Maximus voluntatem habuerit clericalem statum amplectendi, ipsum Episcopum testem invocat, cui non semel petitio pro tonsura facta fuit.. Insuper Maximus sacramentum Confirmationis receperat y
optime legere et scribere callebat, et iam idoneus ad gymnasialem cursum suscipiendum inveniebatur. Cum itaque omnia requisita praeferat a testatore praescripta, evidenti ipsius iuri Curiae agendi rationem nullum detrimentum afferre potuisse orator contendit.
Huc perventus Orator ad observantiam appellat, quae edocet beneficium in themate continuo apud lineam Aliprandi fuisse, quae beneficii bona vacationis tempore iugiter admi-nistravit.
Quod si defectus aetatis impedimento fuisset quominus Maximus istud beneficium consequi valeret, profecto animadvertit Orator quod Curia episcopalis ignorare non poterat hoc impedimentum removeri potuisse ope dispensationis, quam S. C. C. etiam in durioribus casibus elargiri consuevit, ceu videre est in Asculana Cappellaniae 25 Aug. 1750, in Nerito-nen. Abbatiae 22 Nov. 1760, in Lucana Beneficii 17 Maii 1740 et novissime in Tridentina Indulti 26 Iulii 1879 d i lationem concessit beneficii Curati ad septennium, ut adulescens passive vocatus aetatem requisitam assequeretur (1).
Verumtamen dato, sed non concesso quod Maximus fuisset inhabilis ad beneficium obtinendum, Orator adurget non potuisse reiici alterum filium clientis Camillum, cumulative praesentatum, utpote habilem etiam ex Iure Tridentini, ex quo manifestum apparet, Patronos laicos variare posse vel cumulare in praesentando. Idipsum confirmavi testimonio Card. De Luca disc. 59 n. 19 et disc, 43 n. 7 de Iurep-
(1) Habes quaestionem hanc Vol . X I I I , 201.
INSTITUTIONIS 233'
Verum nedum ex parte praesentantis, sed neque etiam ex parte praesentati aderat inhabilitas: Camillüs enim iuspa tronatus passivo fruebatur uti descendens a linea Aliprandi, iam septimum aetatis annum iuxta fundationis, imo etiam decimum quartum aetatis annum iuxta Tridentini decretum superaverat, Confirmationis Sacramentum susceperat, rudimenta fidei callebat, iam legere et scribere sciebat.
Praeterea orator ait, nullius esse valoris Episcopi causam, qua respuit Camilli praesentationem, eo quod nondum iste inchoavisset studia Gymnasii. Sacri enim Canones nullibi decernunt, ut linguam latinam sciant, qui ad beneficium assequendum praesentari debent. Quod si Conc. Tridentinum Sess. 23 cap. 11 de Ref. aliqualem scientiam latini idio-matis praescribit, hanc ab iis requirit, qui minores ordines, non qui primam tonsuram suscipere cupiunt. Neque urgeat Curia quod cum Bartholomaeus ex secunda linea descendens esset tonsuratus, non poterat tonsuram Camillo conferre ne praeiudicium Bartholomaeo inferret. Episcopus siquidem conferendo primam tonsuram, non directe intendebat praeiudicium alterius; sed primario et unice intendebat ad habili-tandos eos, qui iure habilitan cupiebant; De Luca disc. 70. n. 18. de Iurep. Imo adnotat cum citato De Luca Disc. 88. n. 4, quod quando praesentatus concurrit cum idoneo, aequali iure pollenti, non ideo est reputandus minus idoneus, si aliqua indigeat dispensatione, quum dispensatus praeferendus veniat alteri non indigenti dispensatione, quando suum ius sit potent ius. In themate autem ius Camilli et Maximi, utpote descendentium a priori linea Aliprandi, praevalere iuri adversarii, qui ad summum a secunda linea descenderet , extra omnem dubitationis aleam positum esse propugnavit.
Tandem patronus contendit Bartholomaeum ad familiam fundatoris beneficii haud pertinere ; idque probare sategit depositione trium testium, tam aetate, quam probitate morum omni exceptione maiorum. Attamen admissa etiam paullisper absurda hypothesi quod Bartholomaeus ad secundam
"234 INSTITUTIONIS
lineam pertineret, quodque ipsius linea illam Petri excluderet, tamen collationem ab Episcopo factam nullo pacto sustineri posse affirmavit, quia elapso iam tempore util i , beneficii collatio ad s. Sedem devoluta erat. Tandem huiusmodi collationem uti invalidam recensendam esse edisserit, quia beneficium litigiosum evaserat eo temporis momento, quo patronus coram Curia declaraverat, causam decidendam esse a tribunali contentioso, si casu accidisset quod praesentationem ab ipso patrono factam Episcopus flocci faceret. Quaquaversus igitur quaestio inspiciatur, orator concludit beneficii collationem a Curia episcopali favore Bartholomaei peractam sustineri non posse.
DEFENSIO EPISCOPI. EX altera vero parte Episcopus evincere studuit, collationem beneficii utpote ad tramites iuris factam sustineri oportere. Quod ut demonstraret, praehabito quod fundator in animo habuerit verum beneficium ecclesiasticum instituere, testamentariam dispositionem allegavit, ex qua patere affirmavit quod fundator, nedum ordinem praefinivit, qui in praesentationis actu servari iugiter debebat, sed insuper statuit ut beneficium illi conferretur qui ad illud possidendum, praesentationis tempore, habilis inveniretur . Iussit enim testator, quoad praesentationem peragendam, methodum et ordinem eumdem fuisse tenendum erga illos qui habiles forent ad beneficium, quique a suprano-minatis geniti essent. Ex quibus verbis, ait Episcopus clarum fit, testatorem iussisse, praesentandos habiles esse debere; ita ut si in linea Aliprandi habiles deficerent, praesentari deberet descendens ex linea Bartholomaei. Iamvero, ait Episcopus, filios Petri Rossi, licet ab Aliprandi linea descendant, inhabiles esse ad beneficium possidendum meridiana luce patet. Neuter siquidem clericali tonsura ornatus existit, neuter linguam latinam callet, neuter dispositionem ad clericalem statum exhibet, neuter demum decimum quartum aetatis suae annum attingit. Porro explorati iuris est, beneficii cuiuscumque capacem neminem esse, qui actu clericus non sit; etenim ex lege ecclesiastica cautum est ut
INSTITUTIONIS 235
laici beneficiis frui nequeant Cap. 6 de transad, et Cap. 2 de instit. et Cap. causam quae de praesent. Gonzalez p. 1 c. 2. n. 28. Quibus iuris principiis innixus Episcopus animadvertit, hoc beneficio frui non posse laicos, etiam testatoris descendentes, quia nulla in testamenti parte reperitur, ipsum hanc fecisse facultatem suis descendentibus. Insuper nec possidere posse beneficium, quiaetetem 14 annorum non attigit tradit Conc. Trid. sess. 23 cap. Vl.de Reform, ubi decernit, ibi : « nullus prima tonsura initiatus aut etiam in minoribus ordi-» nibus constitutus, ante decimum quartum annum beneficium » possit obtinere, » Garcías de benef. p. 7 a. 4 n. 14, Giraldi Iuris Pontif. p. 2 sect. 92. Quo vero ad scientiam, qua praeditus esse debeat, qui beneficium obtinere in votis habet, Garcias haec tradit - P. 7 cap. 7 n. 4. « Licet ad pr i -» mam tonsuram solum requiratur quod quis sciat legere, » et scribere Conc. Trid. sess. 23 c. 4. de Ref. tamen ad » beneficium etiam simplex, maior sufficientia requiritur, » quod sciant nempe legere, construere. Gloss, in Clem. 1 » de conces. praeb. v. reputamus, quam ibi sequuntur Imola, » Card. et Abbas. num. i. » Ad normam itaque iuris, neque Camillus, neque Maximus, ambo Petri filii, habiles erant ad beneficium hoc consequendum. Non quidem Camillus, quia, ut perpendit Episcopus, studiis haud incumbebat; non vero Maximus quia iuvenis decennis, inhabilis pro sua aetate ad beneficium ecclesiasticum, scholis adhuc elementaribus addictus, quique nullam exhiberet voluntatem erga ecclesiasticam militiam.
Cum igitur filii Petri descendentes a linea Aliprandi inhabiles sint ad beneficium possidendum, ex eo quod requisitis a iure praescriptis praediti haud essent, prono alveo fluere, urget Episcopus, beneficium Bartholomaeo, utpote qui a secunda linea descendit, rite collatum fuisse. Quandoquidem, ut Episcopus advertit, iuvenis hic omnes exhibeat qualitates a testatore volitas. Ipse enim descendit a Bartholomaeo Rossi, altero testatoris fratre, in aetate viginti annorum nunc reperitur, et vere vocari ostendens ad sacram militiam, ad «idimam tonsuram iam promotus fuit.
2 3 6 INTSITUTIONIS
Neque obiiciendum, quod testator pro filiis Annae Mariae requisiverit aetatem octo annorum pro beneficio obtinendo a se instituto. Huic obiectioni enim Episcopus respondit : testatorem relate ad patronatum passivum exceptionem fecisse favore filiorum filiae suae Annae Mariae ; quibus frui beneficio sinebat, quando pervenissent ad aetatem octo annorum; sed descendentes ex quatuor fratribus voluit ut essent habiles ad beneficium consequendum. Quae cum ita sint, privilegium quod testator concedere voluit filiis Annae, ad alios transferri nullimode posse videtur : etenim ubi lex non distinguit, neqtie nos distinguere debemus, canon iuris est, quo non vulgatior alter. Idque eo vel magis in themate tenendum esse videtur, cum agatur de dispositione iuri communi contraria, quae proinde strictam recipit interpretationem.
Quamobrem Curia Episcopalis collationem beneficii suspendere nequi vit, usque ad diem, quo alter ex Petri filiis capax fieret ad beneficium consequendum, eo quod beneficium hoc relinqui vacuum non potuit ; dum aliunde Clericus Bartholomaeus et ius ad hoc haberet, et spem ingereret futurum Sacerdotem omnino commendabilem.
Hisce aequa lance libratis, EE . P P . iudicio dirimendum propositum fuit resolvendum
llubium
An collatio Beneficii facta a Curia episcopali die 6 Iulii 1881) favore Bartholomaei Rossi sustineatur in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. C. re perpensa, sub die 17 Iunii 1882, resolvere censuit:
Negative, et institutionem dandam esse Camillo.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Iuspatronatus tum passivum, tum activum in aliam personam, secundo loco vocatam, transire non posse donec ali-
INSTITUTIONIS 2 3 7
E X S A C R A C O N G R E G A T I O N E I N D U L G E N T I A R U M
B E A T I S S I M O P A D R E
4 Marzo 1882.
L ' A r c i v e s c o v o d i M o d e n a p r o
s t r a t o i n n a n z i a l t r o n o d e l l a S.V..
s u p p l i c a affine d i o t t e n e r e d a l
l ' A p o s t o l i c a b e n i g n i t à u n ' i n d u l
g e n z a ( app l i cab i l e a n c h e a l l e a n i
me s s . d e l P u r g a t o r i o ) a c h i u n q u e
r e c i t e r à l e s e g u e n t e p r e g h i e r a a l
P a t r i a r c a s . G i u s e p p e , sposo d i
M a r i a S S m a .
« P o t e n t i s s i m o P a t r i a r c a s .G iu
s e p p e , P a t r o n o d e l l a C h i e s a u n i
v e r s a l e che v i h a i n v o c a t o o g n o r a
n e l l e s u e a n s i e t à e t r i b o l a z i o n i ,
B E A T I S S I M E P A T E R
Die 4 Martii 1882. (Versio)
A r c h i e p i s c o p u s M u t i n e n s i s co
r a m S . V . Sol io p r o v o l u t u s , s u p
p l e x e x p o s c i t a b A p o s t o l i c a c l e
m e n t i a a l i q u a m i n d u l g e n t i a m
(ss. P u r g a t o r i i a n i m a b u s a p p l i
cab i l em) p r o p e r s o n a q u a l i b e t ,
q u a e s e q u e n t e m r e c i t a v e r i t o r a
t i o n e m P a t r i a r c h a e s a n c t o I o s e
p h o , S S m a e V i r g i n i s M a r i a e
sponso .
« M o e r e n t i s s i m e P a t r i a r c h a
s . I o s e p h , p a t r o n e c a t h o l i c a e E c
c l e s i ae , q u a e i n c e s s a n t e r i n s u i s
a n x i e t a t i b u s e t c u r i s T e i n v o c a -
quis extiterit primo loco vocatus, qui claris argumentis evincere valeat propriam successionem, propriamque vocationem.
II. Qua de re censeri nominatos ab ipso fundatore, illi qui iure passivo fruuntur, posseque eosdem nominationi personae cuiuslibet iure proprio obsistere.
III. Ex Doctoribus licere beneficii institutori, in ipso fundationis limine, quaslibet apponere honestas conditiones, etiam iuri communi contrarias, dummodo non laedant beneficiorum essentiam.
IV. In themate mirum non esse quod institutor beneficii potuerit conditionem apponere, qua passive vocatos in aetate octo annorum frui hoc beneficio valerent, dum aetatis conditio non afficiat beneficii substantiam.
2 3 8
d a l s e g g i o eccelso d e l l a v o s t r a
g l o r i a v o l g e t e a m o r e v o l e l o s g u a r
d o s u l l ' o rbe c a t t o l i c o . S i com
m u o v a i l v o s t r o c u o r e p a t e r n o a l
v e d e r e l a m i s t i c a S p o s a e d i l V i
c a r i o d i C r i s t o a f f r a n t i d a l dolo
r e e p e r s e g u i t a t i da pode ros i n e
m i c i . D e b ! p e r l e a n g u s t i e a m a
r i s s i m e che p r o v a s t e i n t e r r a ,
t e r g e t e b e n i g n o l e l a g r i m e de l
v e n e r a t o Pon te f i ce , d i f e n d e t e l o ,
l i b e r a t e l o , e d i n t e r c e d e t e p res so
i l d o n a t o r e d e l l a pace e d e l l a ca
r i t à , affinchè d i s t r u t t a o g n i a v
v e r s i t à , d i s s i p a t o o g n i e r r o r e ,
t u t t a l a C h i e s a possa s e r v i r e a
D i o b e n e d e t t o i n p e r f e t t a l i b e r t à ;
Ut destructis adversitatibus et
erroribus Ecclesia secura Deo
serviat libertate. Amen. »
S a n c t i s s i m u s D o m i n u s N o s t e r L e o P a p a X I I I i n a u d i e n t i a h a b i t a d i e 4 M a r t i i 1 8 8 2 , a b i n f r a s c r i p t o s e c r e t a r i o s a c r a e C o n g r e g a t i o n i s I n d u l g e n t i i s s a c r i s q u e R e l i q u i i s p r a e p o s i t a e , o m n i b u s u t r i u s q u e s e x u s c h r i s t i f i d e l i b u s , q u i co rde s a l t e m c o n t r i t o s u p r a e x h i b i t a m p r e c e m i n h o n o r e m s . I o s e p h d e v o t e r e c i t a v e r i n t , I n d u l g e n t i a m centum dierum, s e m e l in d ie l u c r a n d a m , b e n i g n e conces s i t . P r a e s e n t i i n p e r p e t u u m v a l i t u r o , a b s q u e u l l a B r e v i s e x p e d i t i o n e . C o n t r a r i i s q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s . D a t u m R o m a e e x s e c r e t a r i a e i u s d e m C o n g r e g a t i o n i s d ie 4 M a r t i i 1 8 8 2 .
A L . CARD. O R E G L I A A . S . STEPHANO P r a e f . P i u s DELICATI S e c r e t a r i u s .
B E A T I S S I M E P A T E R
Die 18 Martii 1882.
A n t o n i u s E s p i n o s a V i c a r i u s G e n e r a l i s B o n e a r e n s i s S a n c t i t a t i s T u a e p e d i b u s i n s p i r i t u p r o v o l u t u s a d s p e c i a l e m i m p e t r a n d a m I n d u l g e n t i a m i n f a v o r e m S o c i e t a t i s a S . I o s e p h o h a e c s u p p l e x e x p o n i t .
S o c i e t a s a S . I o s e p h o i n U r b e B o n e a r e n s i M e r i d i o n a l i s A m e r i c a e c a n o n i c e i n s t i t u t a , S . P e t r i obolo c o r r o g a n d o p r a e e s t , e t q u o v i s m e n s e conc iones c a t h o l i c a e v e r i t a t i d e c l a r a n d a e t u e n d a e q u e a p t a s i n A e d e M e t r o p o l i t a n a a l i i s q u e T e m p l i s h a b e n d a s c u r a t , t u m s a c r a s e x p e d i t i o n e s i n t e r i n d í g e n a s f o v e t , p r a e s e r t i m i n P a t a g o n i a , s c h o l a s c a t h o l i c a s i n P a t a g o n i a i p s a , i n U r b e , i n p a g i s o m n i ope a u g e t , p i o r u m l i b r o r u m e v u l g a t i o n e , C h r i s t i a n a e C a t e c h e s i , s p i r i t u a l i b u s
v i t ; a b excelso g l o r i a e t u a e s o
l io p i i s o r b e m c a t h o l i c u m oculis-
r e s p i c e . E x c i t e t u r c l e m e n s c o r
t u u m , m y s t i c a m p r o s p i c i e n s S p o n
s a m , C h r i s t i q u e V i c a r i u m d o
l o r e p e r c i t o s , v a l i d i s q u e d i v e -
x a t o s h o s t i b u s . P e r a n g u s t i a s ,
q u a e s o , q u a s i n t e r r i s p a s s u s e s
a m a r i s s i m a s , l a c r i m a s v e n e r a t i
P o n t i f i c i s c l e m e n t e r d e t e r g e ; e u m
q u e defende a t q u e t u e r e ; e t a p u d
p a c i s c a r i t a t i s q u e d a t o r e m i n t e r
cede , u t q u a l i b e t d e s t r u c t a a d -
v e r s i t a t e , o m n i q u e p r o f i i g a t o e r
r o r e , E c c l e s i a t o t a Deo b e n e d i c t o ,
p e r f e c t a l i b e r t a t e i n s e r v i r e v a
l e a t , u t d e s t r u c t i s a d v e r s i t a t i
b u s e t e r r o r i b u s u n i v e r s i s , E c
c l e s i a s e c u r a Deo s e r v i a t l i b e r
t a t e . A m e n . »
23t) e x e r c i t a t i o n i b u s , p u b l i c a S a c r a m e n t i A u g u s t i q u a d r a g i n t a H o r a r u m a d o r a t i o n e , i p s i s q u e e t i a m s a c r i s a e d i b u s re f ic iend is , o r n a n d i s , r e l i g i o n e m a m p l i f i c a r e , p i e t a t e m f o v e r e , p r o c u r a n d a e p r o x i m o r u m s a l u t i , p r o v i r i b u s a d l a b o r a r e s t u d e t .
H u i u s p i a e S o c i e t a t i s o m n i b u s i n u n i v e r s u m e t s i n g u l i s spe c i a t i m soci is n u p e r S a n c t i t a s T u a A p o s t o l i c a m B e n e d i c t i o n e m i m p e r t i r e d i g n a t a e s t : n u n c v e r o S o c i e t a s e a d e m S a n c t i t a t i s T u a e p e d i b u s f i d e n t e r p r o v o l u t a , a l i q u a m I n d u l g e n t i a m e x p o s t u l a t p r o r e c i t a t i o n e s e q u e n t i s i n v o c a t i o n i s i n h o n o r e m s . I o s e p h i .
Fac nos innocuam, Ioseph, decurrere vitam, sitque Tuo semper tuta Patrocinio.
Pro qua gratia e t c
S a n c t i s s i m u s D o m i n u s N o s t e r L e o P a p a X I I I . i n A u d i e n t i a
h a b i t a d ie 1 8 M a r t i i 1 8 8 2 a b i n f r a s c r i p t o S e c r e t a r i o S a c r a e Con
g r e g a t i o n i s I n d u l g e n t i i s S a c r i s q u e R e l i q u i i s p r a e p o s i t a e o m n i b u s
u t r i u s q u e s e x u s C h r i s t i f i d e l i b u s , q u i co rde s a l t e m c o n t r i t o p r a e f a
t a m i n v o c a t i o n e m i n h o n o r e m S . I o s e p h i d e v o t e r e c i t a v e r i n t , I n
d u l g e n t i a m t e r c e n t u m d i e r u m s e m e l t a n t u m i n d i e l u c r a n d a m b e
n i g n e concess i t . P r a e s e n t i i n p e r p e t u u m v a l i t u r o a b s q u e u l l a B r e
v i s e x p e d i t i o n e .
C o n t r a r i i s q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s . D a t u m R o m a e e x
S e c r e t a r i a e i u s d e m S . C o n g r e g a t i o n i s d i e 1 8 M a r t i i 1 8 8 2 .
A L . C A R D . O R E G L I A . A S . S T E P H . Praef.
P. Delicati Secretarius
B E A T I S S I M E P A T E R
L e o M a r i n S a c e r d o s e C o n g r e g a t i o n e s . S u l p i t i i , V i c a r i u s G e
n e r a l i s Dioeceseos A q u e n s i s e t M o d e r a t o r m a g n i S e m i n a r i i e i u s d e m
Dioeceseos , s u p p l e x a d i t S a n c t i t a t e m V e s t r a m , u t a p p r o b a r e d i g n e t u r
e x h i b i t a s s e q u e n t e s o r a t i o n e s , p r o p o s i t a s S a c e r d o t i b u s r e c i t a n d a s a n t e
e t p o s t e o r u m Confess ionem s a c r a m e n t a l e m , e i sque a l i q u a m I n d u l
g e n t i a m a d n e c t e r e .
Oratio ante Confessionem sacramentalem.
S u s c i p e Confes s ionem m e a m p i i s s ime a c c l e m e n t i s s i m e Domine-
I e s u C h r i s t e , u n i c a spes s a l u t i s a n i m a e m e a e , e t d a m i h i , obsec ro ,
c o n t r i t i o n e m c o r d i s , e t l a c r y m a s o c u l i s m e i s , u t def leam d i e b u s a c
n o c t i b u s o m n e s n e g l i g e n t i a s m e a s c u m h u m i l i t a t e e t p u r i t a t e co r
d i s . D o m i n e D e u s m e u s su sc ipe p r e c e s m e a s . S a l v a t o r m u n d i , I e s u
b o n e , q u i t e c r u c i s m o r t i d e d i s t i , u t p e c c a t o r e s s a l v o s f a c e r e s , r e
sp ice m e m i s e r u m p e c c a t o r e m i n v o c a n t e m , n o m e n t u u m , e t n o l i s i c
attendere m a l u m m e u m u t o b l i v i s c a r i s b o n u m t u u m ; e t s i c o m m i s i
2 4 0
u n d e m e d a m n a r e p o t e s , t u n o n a m i s i s t i u n d e s a l v a r e s o l e s . P a r c e
e r g o m i h i q u i e s S a l v a t o r m e u s , e t m i s e r e r e p e c c a t r i c i a n i m a e m e a e .
S o l v e v i n c u l a e i u s , s a n a v u l n e r a . E m i t t e i g i t u r , p i i s s i m e D o m i n e
m e r i t i s p u r i s s i m a e e t i m m a c u l a t a e s e m p e r V i r g i n i s G e n i t r i c i s t u a e
M a r i a e , e t S a n c t o r u m t u o r u m , l u c e m t u a m , v e r i t a t e m t u a m i n a n i
m a m m e a m , q u a e o m n e s d e f e c t u s m e o s i n v e r i t a t e m i h i o s t e n d a t ,
d e q u i b u s conf i t e r i m e o p o r t e t , a t q u e i u v e t e t d o c e a t i p sos p l e n e
e t c o n t r i t o co rde e x p l i c a r e . Q u i v i v i s e t r e g n a s D e u s p e r o m n i a
s a e c u l a s a e c u l o r u m . A m e n .
Oratio post Confessionem.
S i t t i b i , D o m i n e , obsec ro , m e r i t i s B e a t a e s e m p e r V i r g i n i s G e
n i t r i c i s t u a e M a r i a e e t o m n i u m S a n c t o r u m , g r a t a e t a c c e p t a i s t a
confess io m e a ; e t q u i d q u i d m i h i d e f u i t n u n c e t a l i a s d e suf f icen t ia
c o n t r i t i o n i s , d e p u r i t a t e e t i n t e g r i t a t e confess ionis , s u p p l e a t p i e t a s
e t m i s e r i c o r d i a t u a , e t s e c u n d u m i l l a m d i g n e r i s m e h a b e r e p l e n i u s
e t p e r f e c t i u s a b s o l u t u m i n coe lo . Q u i v i v i s e t r e g n a s D e u s p e i
o m n i a s a e c u l a s a e c u l o r u m . A m e n .
S a n c t i s s i m u s D o m i n u s N o s t e r L e o P a p a X I I I i n A u d i e n t i a h a
b i t a d i e 1 9 A u g u s t i 1 8 8 2 , a b i n f r a s c r i p t o S e c r e t a r i o S a c r a e C o n g r e
g a t i o n i s I n d u l g e n t i i s S a c r i s q u e R e l i q u i i s p r a e p o s i t a e o m n i b u s S a
c e r d o t i b u s q u i p r o p o s i t a s O r a t i o n e s a n t e e t p o s t s a c r a m e n t a l e m
C o n f e s s i o n e m p e c c a t o r u m s u o r u m , co rde s a l t e m c o n t r i t o a c d e v o t e
r e c i t a v e r i n t , I n d u l g e n t i a m b i s c e n t u m d i e r u m b e n i g n e c o n c e s s i t .
P r a e s e n t i in perpetuum v a l i t u r o a b s q u e u l l a B r e v i s e x p e d i t i o n e .
C o n t r a r i i s q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s . D a t u m R o m a e e x S e c r e
t a r i a e i u s d e m S a c . C o n g r e g a t i o n i s d i e 1 9 A u g u s t i 1 8 8 2 .
A L . C A R D . O R E G L I A A S. S T E P H A N O Praef.
Franciscus della Volpe Secretarius
t 241
Epistola Encyclica SS. D. N. LEONIS PAPAE XIII ad venerabiles Fratres Archiepiscopos et Episcopos universos in regione Hispana.
L E O P P . X I I I .
VENERABILES FRATRES ET DILECTI FILII SALUTEM
ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM
C u m m u l t a s i n t , i n q u i b u s e x c e l l i t g e n e r o s a a c n o b i l i s H i s p a
n o r u m n a t i o , t u m i l l u d e s t i n p r i m a c o m m e n d a t i o n e p o n e n d u m , q u o d ,
p o s t v a r i o s r e r u m e t h o m i n u m i n t e r i t u s , p r i s t i n u m i l l u d a c p r o p e
h a e r e d i t a r i u m r e t i n e a t f i d e i c a t h o l i c a e s t u d i u m , q u o c u m s e m p e r v i s a
•est H i s p a n i g e n e r i s s a l u s e t m a g n i t u d o c o n i u n c t a . — Q u o d q u i d e m
s t u d i u m p l u r a a r g u m e n t a d e c l a r a n t : p r a e c i p u e v e r o e x i m i a i n h a n c
S e d e m A p o s t o l i c a m p i e t a s , q u a m o m n i s i g n i f i c a t i o n u m g e n e r e , l i t
t e r i s , l i b e r a l i t a t e , s u s c e p t i s r e l i g i o n i s c a u s s a p e r e g r i n a t i o n i b u s H i
s p a n i h o m i n e s s aepe e t p r a e c l a r e t e s t a n t u r . N e q u e i n t e r i t u m e s t
p a u l o s u p e r i o r i s t e m p o r i s m e m o r i a , q u o t e m p o r e i p s o r u m a n i m u m
f o r t e m a e q u e a c p i u m E u r o p a s p e c t a v i t , c u m Sedem A p o s t o l i c a m
a d v e r s o r u m e v e n t u u m c a l a m i t a s a t t i g i s s e t . — I n h i s r e b u s o m n i b u s ,
p r a e t e r s i n g u l a r e q u o d d a m D e i benef ic ium, a g n o s c i m u s , D i l e c t i E i l i i
N o s t r i , V e n e r a b i l e s F r a t r e s , v i g i l a n t i a e v e s t r a e f r u c t u m : i t e m q u e
l a u d a b i l e i p s i u s p o p u l i p r o p o s i t u m , q u i p e r h a e c t a m i n f e n s a c a t h o
l i co n o m i n i t e m p o r a r e l i g i o n i a v i t a e s t u d i o s e a d h a e r e s c i t , n e q u e d u
b i t a t m a g n i t u d i n i p e r i c u l o r u m p a r e m c o n s t a n t i a e m a g n i t u d i n e m o p
p o n e r e . P r o f e c t o n i h i l e s t , q u i n d e H i s p a n i a s p e r a r i i u r e q u e a t , s i
mo do t a l e m a n i m o r u m af fec t ionem c a r i t a s a l u e r i t , e t s t a b i l i s v o l u n -
i a t u m c o n c o r d i a r o b o r a v e r i t . — V e r u m q u o d a d h a n c p a r t e m , n o n
e n i m d i s s i m u l a b i m u s i d q u o d e s t , c u m c o g i t a m u s a g e n d i r a t i o n e m ,
q u a m a l i q u o t e x H i s p a n i a c a t h o l i c i h o m i n e s i n e u n d a m p u t a n t , d o l o r
q u i d a m o b i i c i t u r a n i m o c u m n o n n u l l a s i m i l i t u d i n e a n x i a e s o l l i c i t u
d i n i s , q u a m P a u l u s A p o s t o l u s o l i m , C o r i n t h i o r u m c a u s s a , su scepe
r a t . T u t a e t t r a n q u i l l a c a t h o l i c o r u m c u m i n t e r s e t u m m a x i m e c u m
E p i s c o p i s s u i s i s t i c conco rd i a p e r m a n s e r a t : eoque n o m i n e G r e g o
r i u s X V I D e c e s s o r N o s t e r i u r e l a u d a v i t H i s p a n a m g e n t e m , q u o d
e i u s p a r s longe maxima in veteri sua erga Episcopos et inferiores pastores canonice constitutos reverentia p e r s e v e r a r e t . (1) N u n c
t a m e n , i n t e r i e c t i s p a r t i u m s t u d i i s , v e s t i g i a a p p a r e n t d i s s e n s i o n u m ,
•quae i n v a r i a s v e l u t ac i e s d i s t r a h u n t a n i m o s , i p s a s q u e s o c i e t a t e s ,
r e l i g i o n i s g r a t i a c o n s t i t u t a s , n o n p a r u m p e r t u r b a n t . I n c i d i t s a e p e ,
(1) Alloc. Afflicta! Kal . Mart. 1841.
àtt't, Tot». XV. fase. C L XXI V. 18
2 4 2 EPISTOL ENCYCLICA
u t a p u d d i s q u i r e n t e s , q u a p o t i s s i m u m r a t i o n e e x p e d i a t r e m c a t h o
l i c a m t u e r i , m i n u s q u a m a e q u u m e s t , E p i s c o p o r u m v a l e a t a u c t o r i
t a s . Q u i n i m m o i n t e r d u m s i q u i d E p i s c o p u s s u a s e r i t , s i q u i d e t i a m
p r o p o t e s t a t e d e c r e v e r i t , n o n d e s u n t q u i m o l e s t e f e r a n t , a u t a p e r t e
r e p r e h e n d a n t , s ic a c c i p i e n t e s , u t v o l u i s s e i l l u m e x i s t i m e n t a l t e r i s
g r a t i f i c a r ! , a l t e r o s of fendere . — I a m v e r o p l a n e p e r s p i c i t u r q u a n t i
r e f e r a t , i n c o l u m e m esse a n i m o r u m c o n i u n c t i o n e m , e o v e l m a g i s q u o d
i n t a n t a u b i q u e p r a v a r u m o p i n i o n u m l i c e n t i a , i n t a m a c r i i n s i d i o -
s a q u e E c c l e s i a e c a t h o l i c a e o p p u g n a t i o n e , o m n i n o necesse e s t , c h r i
s t i a n o s u n i v e r s o s , c o l l a t i s i n u n u m v i r i b u s m a x i m a q u e v o l u n t a t u m
c o n s p i r a t i o n e r e s i s t e r e , n e c a l l i d i t a t e a t q u e i m p e t u a d v e r s a r i o r u m
s e p a r a t i m o p p r e s s i s u c c u m b a n t . I g i t u r h u i u s m o d i i n c o m m o d o r u m c o
g i t a t i o n e p e r m o t i , V o s , h i s l i t t e r i s . D i l e c t i F i l i i N o s t r i , V e n e r a b i l e s -
F r a t r e s , a p p e l l a m u s , v e h e m e n t e r q u e p e t i m u s , u t s a l u t a r i u m m o n i t o
r u m N o s t r o r u m i n t e r p r e t e s i n f i r m a n d a conco rd i a p r u d e n t i a m a u c t o
r i t a t e m q u e v e s t r a m a d h i b e a t i s .
E r i t a u t e m o p p o r t u n u m p r i m o loco r e i s a c r a e r e i q u e c i v i l i s m e
m i n i s s e r a t i o n e s m u t u a s , q u i a m u l t i c o n t r a r i o e r r o r e f a l l u n t u r . S o
l e n t e n i m n o n n u l l i r e m p o l i t i c a m a r e l i g i o n e n o n d i s t i n g u e r e s o l u m v
sed p e n i t u s s e i u n g e r e a c s e p a r a r e , n i h i l u t esse u t r i q u e c o m m u n e
v e l i n t , nec q u i c q u a m a d a l t e r a m a b a l t e r a i n n u e r e p u t e n t o p o r t e r e .
H i p ro fec to n o n m u l t u m a b i i s d i s t a n t , q u i c i v i t a t e m c o n s t i t u i a d -
m i n i s t r a r i q u e m a l u n t , a m o t o c u n c t a r u m p r o c r e a t o r e d o m i n o q u e r e
r u m D e o : a c t a n t o d e t e r i u s e r r a n t , q u o d r e m p u b l i c a m u b e r r i m o u t i
l i t a t e m f o n t e t e m e r e p r o h i b e n t . N a m u b i r e l i g i o t o l l a t u r , v a c i l l a r e
necesse e s t i l l o r u m s t a b i l i t a t e m p r i n c i p i o r u m , i n q u i b u s s a l u s p u
b l i ca m a x i m e n i t i t u r q u a e q u e v i m a r e l i g i o n e c a p i u n t p l u r i m a m , ,
c u i u s m o d i p o t i s s i m u m s u n t , i u s t e m o d e r a t e q u e i m p e r a r e , p r o p t e r
c o n s c i e n t i a m officii subesse , d o m i t a s h a b e r e v i r t u t e c u p i d i t a t e s , suunx
c u i q u e r e d d e r e , a l i e n a n o n t a n g e r e .
V e r u m s i c u t i s t e t a m i m p i u s d e c l i n a n d u s e s t e r r o r , s ic e t i a m
f u g i e n d a i l l o r u m op in io p r a e p o s t e r a , q u i r e l i g i o n e m c u m a l i q u a p a r t e
c i v i l i p e r m i s c e n t a c v e l u t i n u n u m c o n f u n d u n t , u s q u e a d e o , u t e o s ,
q u i s i n t e x a l t e r a p a r t e , p r o p e desc iv i s se a c a t h o l i c o n o m i n e d e c e r
n a n t . H ò c q u i d e m e s t f a c t i o n e s p o l i t i c a s i n a n g u s t u m r e l i g i o n i s
c a m p u m p e r p e r a m c o m p e l l e r e : f r a t e r n a m c o n c o r d i a m v e l l e d i r i m e r e ,
f u n e s t a e q u e i n c o m m o d o r u m m u l t i t u d i n i a d i t u m i a n u a m q u e p a t e f a
c e r e . — I g i t u r o p o r t e t r e m s a c r a m r e m q u e c i v i l e m , q u a e s u n t g e
n e r e n a t u r a q u e d i s t i n c t a , e t i a m o p i n i o n e i u d i c i o q u e s e c e r n e r e . N a m
h o c g e n u s d e r e b u s c i v i l i b u s , q u a n t u m v i s h o n e s t u m e t g r a v e , s i
EPISTOLA ENCYCLICA 2 4 3
s p e c t e t u r i n se , v i t a e h u i u s , q u a e i n t e r r i s d e g i t u r , f i n e s n e q u a
q u a m p r a e t e r g r e d i t u r . C o n t r a v e r o r e l i g i o , n a t a Deo e t a d D e u m
r e f e r e n s o m n i a , a l t i u s s e p a n d i t c a e l u m q u e c o n t i n g i t . H o c e n i m i l l a
v u l t , hoc p e t i t , a n i m u m , q u a e p a r s e s t h o m i n i s p r a e s t a n t i s s i m a ,
n o t i t i a e t a m o r e D e i i m b u e r e , t o t u m q u e g e n u s h u m a n u m a d f u t u
r a m c i v i t a t e m , q u a m i n q u i r i m u s , t u t o p e r d u c e r e . Q u a p r o p t e r r e l i
g i o n e m , e t q u i d q u i d e s t s i n g u l a r i q u o d a m v i n c u l o c u m r e l i g i o n e
c o l l i g a t u m , r e c t u m e s t s u p e r i o r i s o r d i n i s esse d u c e r e . E x q u o c o n
s e q u i t u r , e a m , u t e s t s u m m u m b o n u m , i n v a r i e t a t e r e r u m h u m a
n a r u m a t q u e i n i p s i s c o m m u t a t i o n i b u s c i v i t a t u m d e b e r e i n t e g r a m
p e r m a n e r e : o m n i a e n i m e t t e m p o r u m e t l o c o r u m i n t e r v a l l a comple
c t i t u r . F a u t o r e s q u e c o n t r a r i a r u m p a r t i u m , c e t e r a d i s s e n t i e n t e s , i n
hoc o p o r t e t u n i v e r s i c o n v e n i a n t , r e m c a t h o l i c a m i n c i v i l i t a t e s a l
v a m esse o p o r t e r e . E t a d i s t u d nob i l e n e c e s s a r i u m q u e p r o p o s i t u m ,
q u o t q u o t a m a n t c a t h o l i c u m n o m e n d e b e n t v e l u t foedere i c t o s t u
d iose i n c u m b e r e , s i l e r e p a u l i s p e r i u s s i s d i v e r s i s d e c a u s s a p o l i t i c a
s e n t e n t i i s , q u a s t a m e n s u o loco h o n e s t e l e g i t i m e q u e t u e r i l i c e t . H u i u s
e n i m g e n e r i s s t u d i a , modo n e r e l i g i o n i v e l i u s t i t i a e r é p u g n e n t , E c
c l e s i a m i n i m e d a m n a t ; sed p r o c u l o m n i c o n c e r t a t i o n u m s t r e p i t u ,
p e r g i t o p e r a m s u a m i n c o m m u n e m af fer re u t i l i t a t e m , h o m i n e s q u e
c u n c t o s m a t e r n a c a r i t a t e d i l i g e r e , eos t a m e n p r a e c i p u e , q u o r u m fides
p i e t a s q u e c o n s t i t e r i t m a i o r .
C o n c o r d i a e v e r o q u a m d i x i m u s , i d e m e s t i n r e c h r i s t i a n a , a t q u e
i n o m n i b e n e c o n s t i t u t a r e p u b l i c a f a n d a m e n t u m ; n i m i r u m o b t e m p e
r a t i o l e g i t i m a e p o t e s t a t i , q u a e i u b e n d o , v e t a n d o , r e g e n d o , v a r i o s
h o m i n u m a n i m o s concordes e t c o n g r u e n t e s efficit. Q u a m a d r e m n o t a
o m n i b u s a t q u e e x p l o r a t a c o m m e m o r a m u s : v e r u m t a m e n t a l i a , u t n o n
c o g i t a t i o n e s o l u m t e n e n d a , sed m o r i b u s e t u s u q u o t i d i a n o , t a m q u a m
officii r e g u l a , s e r v a n d a s i n t . — S c i l i c e t s i c u t P o n t i f e x R o m a n u s t o
t i u s e s t E c c l e s i a e m a g i s t e r e t p r i n c e p s , i t a E p i s c o p i r e c t o r e s e t ca
p i t a s u n t E c c l e s i a r u m , q u a s r i t e s i n g u l i a d g e r e n d u m a c c e p e r u n t .
E o s i n s u a q u e m q u e d i t i o n e i u s e s t p r a e e s s e , c o r r i g e r e , g e n e r a t i m -
q u e d e i i s , q u a e e r e c h r i s t i a n a esse v i d e a n t u r , d e c e r n e r e . P a r t i
c ipes e n i m s u n t s a c r a e p o t e s t a t i s , q u a m C h r i s t u s D o m i n u s a P a t r e
a c c e p t a m . E c c l e s i a e s u a e r e l i q u i t : e a m q u e o b c a u s s a m G r e g o r i u s I X
D e c e b o r N o s t e r : E p i s c o p o s i n q u i t « in partem sollicitudinis vocatos
» vices Dei gerere minime dubitamus ». (1) A t q u e h u i u s m o d i po
t e s t a s Ep i scop i s est s u m m a c u m u t i l i t a t e e o r u m , i n quos e x e r c e t u r ,
d a t a : s p e c t a t e n i m n a t u r a s u a ad aedificationem corporis Christi,
p e r f i c i t q u e u t E p i s c o p u s q u i s q u e , ' cu iusdam i n s t a r v i n c u l i , c h r i s t i a -
(1) E i n s t . 18« liis.
244 EPISTOLA ENCYCLICA
n o s , q u i b u s p r a e e s t , e t i n t e r s e e t c u m P o n t i f i c e m a x i m o , t a m q u a m
c u m c a p i t e m e m b r a , f i d e i c a r i t a t i s q u e c o m m u n i o n e consoc ie t . I n q u o
g e n e r e g r a v i s e s t ea s a n c t i C y p r i a n i s e n t e n t i a : a Illi sunt Ecclesia,
u plebs sacerdoti adunata, et Pastori suo grex adhaerens » : ( 1 ) et g r a v i o r a l t e r a : u Scire debes, Episcopum in Ecclesia esse, et
u Ecclesiam in Episcopo, et siquis cum Episcopo non sit, in Ec-u desia non esse ». ( 2 ) T a l i s e s t c h r i s t i a n a e r e i p u b l i c a e c o n s t i t u t i o ,
e a q u e i m m u t a b i l i s , a c p e r p e t u a : q u a e n i s i s a n c t e s e r v e t u r s u m m a
i u r i u m e t off iciorum p e r t u r b a t i o c o n s e q u a t u r necesse e s t , d i s c i s s a
c o m p o s i t i o n e m e m b r o r u m a p t e c o h a e r e n t i u m i n c o r p o r e E c c l e s i a e ;
* quod per nexus et coniunctiones subministratum et constructum u crescit in augmentum Dei ». ( 3 ) Ex q u i b u s a p p a r e t , a d h i b e n d a m
esse a d v e r s u s E p i s c o p o s r e v e r e n t i a m p r a e s t a n t i a e m u n e r i s consen
t a n e a m , i n i i s q u e r e b u s , q u a e i p s o r u m p o t e s t a t i s s u n t , o b t e m p e r a r i
o p o r t e r e .
P e r s p e c t i s a u t e m s t u d i i s , q u i b u s m u l t o r u m a n i m i i s t i c h o c t e m
pore p e r m o v e n t u r , H i s p a n o s o m n e s n o n h o r t a m u r s o l u m , sed p l a n e
o b s e c r a m u s , u t sese h u i u s t a n t i officii m e m o r e s i m p e r t i a n t . — A c
n o m i n a t i m v e h e m e n t e r s t u d e a n t m o d e s t i a m a t q u e o b e d i e n t i a m t e
n e r e q u i s u n t e x o r d i n e C l e r i , q u o r u m d i c t a f a c t a q u e u t i q u e a d
e x e m p l u m i n o m n e s p a r t e s v a l e n t p l u r i m u m . Q u o d i n m u n e r i b u s
s u i s i n s u m u n t o p e r a e , t u m s c i a n t m a x i m e f r u c t u o s u m s ib i , p r o x i -
m i s q u e s a l u b r e f u t u r u m , s i s e a d i m p e r i u m e i u s n u t u m q u e f i n i e r i n t ,
q u i D ioeces i s g u b e r n a c u l a t e n e t . P r o f e c t o s a c e r d o t e s t r a d e r e s e p e
n i t u s p a r t i u m s t u d i i s , u t p l u s h u m a n a , q u a m c a e l e s t i a c u r a r e v i
d e a n t u r , n o n e s t s e c u n d u m officium. C a v e n d u m i g i t u r s i b i e sse i n
t e l l i g a n t , n e p r o d e a n t e x t r a g r a v i t a t e m e t m o d u m . H a c a d h i b i t a
v i g i l a n t i a , p r o c e r t o h a b e m u s , C l e r u m H i s p a n u m n o n m i n u s . a n i
m o r u m s a l u t i q u a m r e i p u b l i c a e i n c r e m e n t o v i r t u t e , d o c t r i n a l a b o
r i b u s , m a g i s m a g i s q u e i n d i e s p r o f u t u r u m .
A d e i u s a d i u v a n d a m o p e r a m eas s o c i e t a t e s n o n p a r u m i u d i c a m u s
o p p o r t u n a s , q u a e s u n t t a m q u a m a u x i l i a r i a e c o h o r t e s c a t h o l i c o n o m i n i
p r o t e g e n d o . I t a q u e i l l a r u m p r o b a m u s i n s t i t u t u m e t i n d u s t r i a m , a c
v a l d e c u p i m u s , u t a u c t o e t n u m e r o e t s t u d i o m a i o r e s e d a n t q u o t i d i e
f r u c t u s . — V e r u m c u m s ib i p r o p o s i t a s i t r e i c a t h o l i c a e t u t e l a e t
a m p l i f i c a t i o , r e s q u e c a t h o l i c a i n D i o e c e s i b u s s i n g u l i s a b E p i s c o p o
g e r a t u r , s p o n t e c o n s e q u i t u r , e a s E p i s c o p i s subes se e t i p s o r u m a u
c t o r i t a t i a u s p i c i i s q u e t r i b u e r e p l u r i m u m o p o r t e r e . — N e q u e m i n u s
e l a b o r a n d u m i p s i s e s t i n c o n i u n c t i o n e a n i m o r u m r e t i n e n d a : p r i m o
e n i m h o c e s t c u i v i s h o m i n u m c o e t u i c o m m u n e , u t o m n i s e o r u m v i s
(1) Epipt. 69 ad Pupianum. — (2) Ibid. — (3) Coloss. I I , 19.
EPISTOLA ENCYCLICA 2 4 5
e t eff ic ient ia a v o l u n t a t u m c o n s p i r a t i o n e p r o f l c i s c a t u r : d e i n d e m a
x i m e d e c e t i n h u i u s m o d i s o d a l i t a t i b u s e l u c e r e c a r i t a t e m m u t u a m ,
q u a e d e b e t esse a d o m n i a r e c t e f a c t a comes , d i s c i p l i n a e q u e c h r i s t i a n a e
a l u m n o s v e l u t s i g n u m e t n o t a d i s t i n g u e r e . Q u a p r o p t e r c u m s o d a l e s
fac i le p o s s i n t d e r e p u b l i c a d i v e r s i d i v e r s a s e n t i r e , i dc i r co n e con
c o r d i a a n i m o r u m c o n t r a r i i s p a r t i u m s t u d i i s d i r i m a t u r , m e m i n i s s e
o p o r t e t , q u o r s u m s p e c t e n t s o c i e t a t e s , q u a e a r e c a t h o l i c a n o m i n a n
t u r , e t i n cons i l i i s c a p i u n d i s i t a h a b e r e a n i m o s i n u n o i l l o p r o p o
s i t o def ixos , u t n u l l i u s p a r t i s esse v i d e a n t u r , m e m o r e s d i v i n a e P a u l i
A p o s t o l i s e n t e n t i a e : u Quicumque in Christo baptizati estis, Chri-
K stum induistis. Non est Iudaeus neque Graecus, non est servus
u neque liber omnes enim vos unum estis in Christo » ( 1 ) . «-— Q u a r a t i o n e i l l u d c a p i e t u r c o m m o d i , u t n o n mo d o socii s i n g u l i , s ed
v a r i a e e t i a m e i u s d e m g e n e r i s s o c i e t a t e s , q u o d e s t d i l i g e n t i s s i m e p r o
v i d e n d u m , a m i c e a c b e n e v o l e c o n s e n t i a n t . S e p o s i t i s q u i p p e , u t d i x i
m u s , p a r t i u m s t u d i i s , i n f e n s a r u m a e m u l a t i o n u m p r a e c i p u a e e r u n t
occasiones s u b l a t a e ; e r i t q u e c o n s e q u e n s , u t a d s e u n a o m n e s c a u s s a
c o n v e r t a t , e a d e m q u e m a x i m a e t n o b i l i s s i m a , d e q u a i n t e r c a t h o l i c o s
hoc n o m i n e d i g n o s n u l l u s p o t e s t esse d i s s e n s u s .
D e n i q u e m a g n i r e f e r t , sese a d h a n c i p s a m d i s c i p l i n a m accomo
d a r e , q u i s c r i p t i s , p r a e s e r t i m q u o t i d i a n i s , p r o r e l i g i o n i s i n c o l u m i t a t e
d i m i c a n t . — C o m p e r t u m q u i d e m N o b i s e s t , q u i d s t u d e a n t , q u a v o
l u n t a t e c o n t e n d a n t ; n e q u e face re p o s s u m u s , q u i n d e c a t h o l i c o n o
m i n e m é r i t o s i u s t a l a u d e p r o s e q u a m u r . V e r u m s u s c e p t a ips i s c a u s s a
t a m exce l l ens e s t t a m q u e p r a e s t a n s , u t m u l t a r e q u i r a t , i n q u i b u s
l a b i i u s t i t i a e v e r i t a t i s q u e p a t r o n o s m i n i m e dece t : n e q u e e n i m d e b e n t ,
d u m u n a m p a r t e m officii c u r a n t , r e l i q u a s d e s e r e r e . Q u o d i g i t u r
s o c i e t a t e s m o n u i m u s , i d e m s c r i p t o r e s m o n e m u s , u t a m o t i s l e n i t a t e
e t m a n s u e t u d i n e d i s s i d i i s , c o n i u n c t i o n e m a n i m o r u m c u m ip s i i n t e r
se , t u m i n m u l t i t u d i n e t u e a n t u r : q u i a m u l t u m p o l l e t s c r i p t o r u m
o p e r a i n u t r a m q u e p a r t e m . C o n c o r d i a e v e r o c u m n i h i l t a m s i t con
t r a r i u m , q u a m d i c t o r u m a c e r b i t a s , s u s p i c i o n u m t e m e r i t a s , i n s i m u
l a t i o n u m i n i q u i t a s , q u i d q u i d e s t h u i u s m o d i s u m m a a n i m i p r o v i
s ione f u g e r e e t odisse necesse e s t . P r o s a c r i s E c c l e s i a e i u r i b u s ; p r o
c a t h o l i c i s d o c t r i n i s n o n l i t i g i o s a d i s p u t a t i o s i t , sed m o d e r a t a e t
t e m p e r a n s , q u a e p o t i u s r a t i o n u m p o n d e r e , q u a m s t i l o n i m i s v e h e
m e n t i e t a s p e r o v i c t o r e m c e r t a m i n i s s c r i p t o r e m efficiat .
I s t a s i g i t u r a g e n d i n o r m a s p l u r i m u m a r b i t r a m u r posse a d e a s
c a u s s a s , q u a e p e r f e c t a m a n i m o r u m c o n c o r d i a m i m p e d i u n t , p r o h i
bendam. V e s t r u m e r i t , D i l e c t i E i l i i N o s t r i , V e n e r a b i l e s F r a t r e s ,
2 4 6 EPISTOLA ENCYCLICA
L E O P P . X I I I .
m e n t e m N o s t r a m p o p u l o i n t e r p r e t a r i , e t q u a n t u m p o t e s t i s conten
d e r e , u t a d e a , q u a e d i x i m u s , v i t a m q u o t i d i a n a m u n i v e r s i e x i g a n t . —
Q u o d s a n e H i s p a n o s h o m i n e s u l t r o e f fec turos conf id imus c u m o b spe -
c t a t a m e r g a h a n c A p o s t o l i c a m S e d e m v o l u n t a t e m , t u m o b s p e r a n d a
c o n c o r d i a e benef ic ia . D o m e s t i c o r u m e x e m p l o r u m m e m o r i a m r e n o v e n t :
c o g i t e n t , m a i o r e s s u o s , s i m u l t a f o r t i t e r m u l t a p r a e c l a r e d o m i iu
r i s q u e g e s s e r u n t , p l a n e n o n d i s s i p a t i s d i s s e n t i e n d o v i r i b u s , sed u n a
v e l u t m e n t e , u n o q u e a n i m o g e r e r e p o t u i s s e . E t e n i m f r a t e r n a c a r i
t a t e a n i m a t i et id ipsum invicem sentientes, de p r a e p o t e n t i M a u
r o r u m d o m i n a t u , d e h a e r e s i , d e s c h i s m a t e t r i u m p h a r u n t . I g i t u r
q u o r u m a c c e p e r e f i d e m e t g l o r i a m , e o r u m v e s t i g i i s i n s i s t a n t , i m i -
t a n d o q u e p e r f i c i a n t , u t i l l i n o n s o l u m n o m i n i s , sed e t i a m v i r t u t u m
s u a r u m s u p e r s t i t e s r e l i q u i s s e v i d e a n t u r .
C e t e r u m e x p e d i r e v o b i s , D i l e c t i E i l i i N o s t r i , V e n e r a b i l e s F r a t r e s ,
a d c o n i u n c t i o n e m a n i m o r u m s i m i l i t u d i n e m q u e d i s c i p l i n a e e x i s t i m a
m u s , q u i i n e a d e m e s t i s p r o v i n c i a e t i n t e r v o s e t c u m A r c h i e p i s c o p o
cons i l i a i d e n t i d e m c o n f e r r e , d e r e b u s c o m m u n i b u s u n a c o n s u l t u r o s :
u b i v e r o r e s p o s t u l a v e r i t , h a n c a d i r e S e d e m A p o s t o l i c a m , u n d e fidei
i n t e g r i t a s e t d i s c i p l i n a e v i r t u s c u m v e r i t a t i s l u m i n e p r o f i c i s c i t u r . —
C u i u s r e i p e r c o m m o d a m a l l a t u r a e s u n t o p p o r t u n i t a t e m p e r e g r i n a
t i o n e s , q u a e p a s s i m e x H i s p a n i a s u s c i p i u n t u r . N a m a d c o m p o n e n d a
d i s s i d i a d i r i m e n d a s q u e c o n t r o v e r s i a s n i h i l e s t a p t i u s , q u a m E i u s
v o x , q u e m C h r i s t u s D o m i n u s p r i n c e p s pac i s v i c a r i u m c o n s t i t u i t p o
t e s t a t i s s u a e : i t e m q u e c a e l e s t i u m c h a r i s m a t u m cop ia , q u a e e x A p o
s t o l o r u m s e p u l c r i s l a r g e d i m a n a t .
V e r u m t a m e n q u o n i a m omnis sufficientia nostra ex Deo est,
D e u m e n i x e N o b i s c u m u n a a d p r e c a m i n i , u t m o n i t i s N o s t r i s v i r t u t e m
efficiendi i m p e r t i a t , a n i m o s q u e p o p u l o r u m p r o m p t o s a d p a r e n d u m ef
f i c i a t . — C o m m u n i b u s a d n u a t coep t i s a u g u s t a D e i p a r e n s M a r i a
V i r g o I m m a c u l a t a , H i s p a n i a r u m p a t r o n a : a d s i t I a c o b u s A p o s t o l u s ,
a d s i t T h e r e s i a a I e s u , v i r g o l e g i f e r a , m a g n u m H i s p a n i a r u m l u m e n ,
i n q u a conco rd i ae a m o r , p a t r i a c a r i t a s , o b e d i e n t i a c h r i s t i a n a m i r a
b i l i t e r i n e x e m p l u m e l u x e r e .
I n t e r i m c a e l e s t i u m m u n e r u m a u s p i c e m e t p a t e r n a e b e n e v o l e n t i a e
N o s t r a e t e s t e m vobis o m n i b u s , D i l e c t i F i l i i N o s t r i , V e n e r a b i l e s F r a
t r e s , c u n c t a e q u e g e n t i H i s p a n o r u m A p o s t o l i c a m b e n e d i c t i o n e m p e r
a m a n t e r i n D o m i n o i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a q u d s . P e t r u m d ie V I I I decem. A . M D C C C L X X X I I .
P o n t i f i c a t u s N o s t r i A n n o Q u i n t o .
Ea s c o n g r e g a t i o n e CONCILII
ORDINATIONIS SEU EXCARDINATIONIS
Die 20 Maii 1882.
COMPENDIUM FACTI. Vincentius e Dioecesi T. a tribus vix retro annis Seminarii B. alumnus, die 17 Novembris, anni mox elapsi, supplici oblato libello Sacratissimo Principi, exposuit: sese cupere militiam sequi ecclesiasticam in Dioecesi R. et ideo exposcere dispensationem a decennali domicilio ; eoquod proxime impleretur triennium ex quo orator coepit esse familiaris Episcopi illius. (1) Episcopus B. commendavit oratorem , ceu bona indole , bonisque moribus praeditum. Episcopus T. contrarium precibus Vincentii se declaravit aiens : illum a prima aetate fuisse difficilem, volubilem , neque dicto audientem , ita ut videretur non vocari in sortem Domini. Nam adhuc iuvenis, a parentibus actus, importune efflagitabat ut sinerem vestem induere clericalem; et quia ad annuendum cunctabar, seminarium ingressus est, moribus et principiis politicis parum commendabile.
disceptatio Synoptica
PRECES VIDENTUR RESPUENDAE. Precibus ab oratore porrectis haud assentiendum esse patula iuris principia suadere videntur. Sane Concilium Tridentinum Sess. 14 Cap. 2 de Reform, diserte prohibens quominus Episcopus ordines sibi non subditis conferat sine expresso proprii praelati consen-
(1) Familiaritas est una ex quatuor dos; integrum tamen requiritur trien-causis, a quibus gignitur subiectio erga nium a Constit. Speculatores. Episcopos relate ad ordines suscipien-
248 ORDINATIONIS SED EXCARDINATIONIS
su, haec decernit - ibi - « Nemo Episcoporum qui titulares-« vocantur, etiam si in loco nullius dioecesis, etiam exeni-« pto, aut aliquo monasterio cuiusvis ordinis resederint aut « moram traxerint, vigore cuiusvis privilegii sibi de pro-« movendo quoscumque ad se venientes pro tempore con-« cessi, alterius subditum, etiam praetextu familiaritatis con-« tinuae commensalitatis suae, absque sui proprii praelati € expresso consensu aut Uteris dimissoriis ad aliquos sacros, « aut minores ordines vel primam tonsuram promovere seu « ordinare valeat. » Cum igitur in themate expressus proprii praelati consensus plene deficiat, imo cum in facto consistat expressum ipsius dissensum adesse , sponte sua sequitur preces a Vincentio porrectas ab ipso iudicii limine reiiciendas esse.
Quin. regerere proficiat optimum testinionium oratoris favóre, a Curia B. prolatum: Episcopus T. urget huiusmodi testimonium flocci faciendum esse, ex eo quod tam rectores-Seminarii, in quo orator ultra duos annos deget, quam magistri in eo docentes sunt non boni odoris. Expetenda esset informatio ab Archiepiscopo B. ut innotesceret qua veste contecti sint officiales huiusmodi et iudicium compleri posset. Pariter neque in pretio habenda esse videtur altera ratio ad gratiam impetrandam adducta, quod scilicet orator habendus sit ut praeditus qualitate familiaris Episcopi. Quandoquidem ad effectum ordinationis illi familiares Ep i scopi dicuntur, qui intra ipsius aedes per triennium expletum degunt, atque ipsius sumptibus aluntur. Porro in casu haec concurrere haud videntur, cum explorati facti sit, quod orator non in Episcopi aedibus, sed in Seminario vitam agit. Verum dato etiam quod inter Episcopi familiares recensendus sit, tamen neque ad ordines neque ad primam tonsuram ab Episcopo B. promoveri potest, quia nedum Concilium Tridentinum in loco citato, sed etiam Innocent. XII in Constit. Speculatores domus Israel diei 4 Novembris 1694, pro Episcopi quoque familiaribus ordinandis, expressum proprii Ep i scopi consensum seu testimoniales literas requirunt.
ORDINATIONIS SEU EXCARDINATIONIS
PRECES EXCIPIENDAE VIDENTUR. Verumtamen licet explorati iuris sit neminem ab alio Episcopo ordinari posse, nisi expressum consensum, seu testimoniales proprii Episcopi literas praeseferat; tamen certum atque indubium est, quibusdam concurrentibus legitimis causis, Summum Pontificem ex potestatis, qua fruitur, plenitudine concedere solere ut quis renuente proprio Episcopo, ex una in alteram Dioecesim se transferre valeat ad effectum sive primam tonsuram sive sacros ordines suscipiendi. Scatet id ex innumeris resolutionibus a S. C. O. editis, praesertim vero ex Neapolitana excardinationis 15 Iulii 1848, Burgi s. Sepulcri Irregularitatis ex defectu, scientiae 23 Februarii 1875, Anicien. Ordinationis 23 Martii 1878, Vercellen. Ordinationis seu Excardinationis 9 Iulii 1881. Iam vero legitimae causae quae oratorem dignum faciunt, ut a decennali domicilio dispensetur in casu haud exulare videntur. Adsunt praeprimis oratoris boni optimique mores, quos in huiusmodi gratiis indulgendis S. C. O. magno in pretio habere solet. Sane Episcopus B. de eo asserit, quum sit iuvenis bonae indolis bonisque moribus praeditus,quod in Episcopali domo fungitur munere Clerici camerae. Adest factum, quod idem orator contraxit in civitate B. legale domicilium. Adest sacerdotum inopia, qua dioecesis illa laborat. Expressit insuper desiderium incardinari in hac dioecesi, quae Sacerdotibus indiget. Adest peculiaris circumstantia quod tribus ab hinc annis inter Episcopi familiares annumeratur. Adest tandem favorabile Episcopi B. votum, qui imploratam gratiam a S. C. C. praestolatur. Porro praeclarum Episcopi testimonium eiusque favorabile votum in hisce ac similibus casibus magno in pretio a S. C. C. haberi solere, nemo est qui ambigere valeat.
Rebus sic stantibus EE. P P . prudentiae remissum fuit decernere quo modo oratoris preces essent dimittendae.
RESOLUTIO. Sacra C. C. re ponderata sub die 20 Maii 1882 censuit respondere:
250 ORDINATIONIS SEU EXCARDINATIONIS
Pro gratia, emisso ab oratore iuramento de animo permanendi; facto verbo cum SSmo (1).
(1) Eecole App. IV. relatam Vol . X I V . pag. 398, in qua multa collegimus quoad l i t t e ras test imoniales et dimissorias, et
quoad causas quibus Episcopus fit pro
prius relate ad sacros ordines confe
rendos.
—
E X S . C M E P T O R Ü M E T R E G U L A R I U M
ROMANA SEU VENETIARUM
F F . MINOR. CAPUCCINORUM S . FRANCISCI S U P E R
OBLIGATIONE R E C I T A N D I DIVINUM OFFICIUM.
Die 24 Martii 1882.
COMPENDIUM FACTI. Pater Pacificus a Conegliano, Provincialis P P . Capuccinorum Venetae Provinciae, Beatissimo Patri humiliter exposuit quae sequuntur. Summus Pontifex Pius IX in audientia habita a Secretario s. Congregationis super statu Regularium die 6 Augusti 1858, duobus dubiis a Magistro generali Ordinis Praedicatorum (1) propositis, nempe : Io « An professi votorum simplicium, quae pro-
(1) Aliquid praemittendum opportunum censemus ad maiorem rei perspicu i ta tem. Per Lit teras Encyclicas s. Congregationis super statu Regularium diei 19 Martii 1857 quoad vota simplicia const i tutum fuit : u Peracta probatione et aovit iatu ad praescriptum s. Concilii
"Tridentini , Constitutionum Apostol icarum, et Statutorum Ordinis a s. Sede approbatorum , novit i i vota simplicia emittant, postquam expleverint aetatem -annorum sexdecim ab eodem Tridentino
Concilio statutam vel al iam maiorem, quae forsan a s tatut is proprii ordinis a s. Sede approbatis requiratur: et quoad laicos et conversos , postquam ad eam pervenerint aetatem , quae in Constit. Clementis VIII incipien. In Suprema
praefinita est. Professi post triennium a die quo vota simplicia emiserint, computandum, si digni reperiantur, ad professionem votorum solemnium admittantur, n is i fortasse pro aliquibus locis , ut i nonnullis ins t i tut i s indultum est ,
ROMANA SEU VENETIARUM 251
proiessio votorum simplicium ad longius
tempus iam concessa fuerit. » Decreta a
Summo Pontifice per has l i tteras quoad
vota s impl ic ia , praemittenda in cursu
trium annorum votis solemnibus occasio
nem dederunt duobus dubiis a Generali
P P . Praedicatorum concinnatis, et supra
relatis . Necessitas praemittendi tria vota
simplicia ta l i s est, ut irritam faciat pro
fessionem solemnem, iuxta Constit . Ad
universalis Ecclesiae P i i IX . « Nos
v igitur cupientes in. re tanti momenti
» omnem ambigendi causam in posterum
» removere, motu proprio et certa scien-
» t ia , deque Apostolicae Nostrae po-
» testatxs plenitudine, quoad religiosas
n virorum familias cuiuscumque Ordinis,
v Congregationis et Ins t i tut i , in quibus
» solemnia vota non emittuntur, sta-
y> tuimus ac decernimus nullam omnino,
•n irritam et nullius roboris fore profes-
» sionem votorum salemnium. . . factam
» a noviti is quibuscumque. . . qui. . .
» non emittant prius professionem voto-
» rum simplicium , et in ea per tr ien-
n nium integrum non permanserin-t. »
fessioni potorum solemnium, iuxta Litteras Encyclicas diei 19 Martii 1857 praemitti debent, teneantur ad officium divinum? 2°. An teneantur ad observantiam Regulae Ordinis, prout solemniter pro f essi? Respondendum mandavit: Ad primum non teneri ad privatam recitationem divini officii, debere tamen choro interesse, ut solemniter professi. Ad secundum affirmative, firma declaratione, iam data quoad votum paupertatis. »
Hinc non parva inter Theologos praedictae Capuccinorum provinciae dissensio orta est super onere divini officii recitandi pro clericis professis votorum simplicium, in Ordine Fr. Minorum. Quidam enim absolute inhaerentes declarationi Pii Papae IX in responsione ad primum dicunt, praedictos clericos non teneri ad officii privatam recitationem, quia praedicta declaratio, utpote generalis, omnes professos votorum simplicium, cuiusque ordinis afficit. Plurimi autem contrariam sententiam tenent. Isti distinguentes inter varias Regularium regulas, non loquendo de institutis quae vota solemnia non habent, observant quod fere in omnium Ordi-dinum regulis non fit speciale praeceptum divinum officium recitandi, sicuti habetur in regula Fr. Minorum s. Francisci. Pro omnibus Regularibus votorum solemnium obligatio divini officii recitandi tum in choro, tum privatim extra oritur ex antiquissima consuetudine, quae uti aiunt Theologi vim habet legis graviter obligantis. Et haec obligatio pro
252 ROMANA SEU VENETIARUM
singulis praedictorum regularium incipit a die, quo quis statui regulari perpetuo et solemniter se dedit, idest ab eius solemni professione.
Non idem autem dicendum de Fr. Minoribus. Pro istis obligatio divini officii recitandi, non tantum ex antiquissima consuetudine oritur quantum ex gravi praecepto regulae; quod praeceptum aperte declaratum est a Clemente V. cap. Exivi: « declaramus quod clerici faciant divinum officium iuxta ritum s. Romanae Ecclesiae sit obligatorium. » Hinc concludendum est quod ex vi regulae omnes professi in Ordine Fr. Minorum s. Francisci tenentur ad officium divinum, Et haec obligatio divini officii recitandi sive in choro, sive privatim pro Fr. Minoribus tunc incipit, quum incipit obligatio regulam observandi; sed et haec obligatio incipit et ab ipsa votorum simplicium professione, uti declaravit Pius IX in responsione ad secundum. Ergo et omnes professi votorum simplicium in Ordine Fr. Minorum tenentur ad recitationem divini officii sive privatam, sive publicam in choro, uti solemniter professi. Hanc sententiam certam habet Minister generalis de Observantia: ait enim de responsione Pii Papae IX ad primum : haec generalis resolutio applicari non potest illis Ordinibus, in quibus forte recitatio divini officii de praecepto iniungitur a regula, uti ex. gr. in Ordine Minorum. Si enim professi votorum simplicium te nentur ad observantiam regulae Ordinis uti solemniter professi, et regula praecipit divini Officii recitationem, evidenter sequitur, simpliciter professos ad illam teneri.
His non obstantibus cum fautores contrariae sententiae in suo sensu persistant, orator obsecrat S. Vestram, ut ad rectam et certam normam agendi praebendam, declarare dignetur dubium in calce expositum.
Pater Minister Generalis rogatus, ut suam sententiam aperiret, audito Definitorio sui Ordinis, retulit: se suosque De-finitores quorum audivit votum, s. Sedis responsis acquietu-ros, cum eidem placeat, professos votorum simplicium ab recitatione privata divini officii dispensare.
ROMANA SEU VENETI ARU K 253
Disceptatio syitoptiea
ANIMADVERSIONES P. PROCURATORIS GENERALIS. Retulit hic ahfuisse quando Definitorium generale sui Ordinis controversiam propositam agitavit , sed sibi onus incumbere nonnulla subiiciendi EE. P P . prudentiae ad pro tuendam in sua integritate et v i , regulam s. Francisci. Hinc ait : responsum a sa. me. Pio IX die 6 Augusti 1858 ad primum dubium, nempe : Non teneri (professos votorum simplicium) ad privatam recitationem divini officii generaliter habitum fuisse ceu authenticam declarationem quoad onus in genere recitandi divinum officium tum in privato, tum in publico, quod inest religiosis Ordinibus, vi perantiquae consuetudinis, quae vim legis obtinuit : non autem ceu declarationem quoad obligationem recitandi divini officii, quae ex. gr. enascitur a receptione ss. Ordinum, vel a lege speciali alicuius Regulae vel Instituti. Quod si dictum responsum haud limitaretur ad obligationem recitandi divinum officium pro Regularibus in genere, quae ex consuetudine enascitur, sed absolutum foret, absurdum pareret ; quia in clerico professo votorum simplicium omnem destrueret legem quoad obligationem officii divini, et quamvis subdiaconus, non obstringeretur ad officium divinum recitandum.
Ex variis responsis ab Apostolica Sede datis, ante responsionem Pii IX, quoad obligationem recitandi divinum officium pro Religiosis Galliarum, eruitur semper servatas fuisse obligationes enatas a Constitutionibus propriis cuiuslibet societatis religiosae. Quomodo ergo dici poterit voluisse Apostolicam Sedem per hoc responsum quasi ad nihilum redigere obligationes promanantes a regulis ipsis particularibus Ordinum Religiosorum, et praecipue ordinis s. Francisci?
Dubium propositum est generale pro omnibus Ordinibus Regularibus, relate ad obligationem divini officii. Sed obligatio divini officii incumbit omnibus Ordinibus religiosis, eo quod descendat ab antiqua consuetudine, quae vim legis ob-
254 ROMANA SEU VENETIARUM
tinuit. Ergo responsum diei 6 Augusti 1858 respexit t antum obligationem recitandi divinum officium, uti generalem pro omnibus Regularibus, vi consuetudinis ; haud respiciens obligationes quoad officium quae inveniri possent apud unum vel alterum Ordinem.
Neque dici potest responsum illud induere caracterem dispensationis, uti aliquis putavit: eoquod deest forma concessionis, quam nemo expetivit, per supplicem libellum. In Ordine Franciscano apud omnes pro certo habetur, quod professi votorum simplicium tenentur ad recitationem divini officii vi solummodo legis peculiaris, seu regulae s. Francisci cap. 3 « Clerici faciant divinum officium secundum ordinem sanctae Romanae Ecclesiae. » Et ideo Minister observantium in litteris circularibus ad suos religiosos, loquens de responso Pii IX ait: « haec generalis resolutio applicari » non potest illis Ordinibus, in quibus forte recitatio divini » officii de praecepto iniungitur a regula, uti ex. gr. in Or-» dine Minorum. Si enim professi Votorum simplicium te-» nentur ad observantiam regulae Ordinis, prout solemniter » professi, et regula praecipit divini officii recitationem, evi-» denter sequitur, simpliciter professos ad illam teneri. »
In Ordine Conventualium communis generalisque est opinio, responsum diei 6 Augusti haud substulisse, neque infirmasse grave regulae praeceptum, quod omnes obstringit professores ad recitandum divinum officium, tum publice, tum in privato. Eamdem esse sententiam apud Capuccinos in cunctis provinciis, una vel altera excepta. His fretus rationum momentis censuit Procurator iam probatum, quod professi votorum simplicium in Ordine Fr. Minorum obligantur, vi regulae, ad recitationem privatam officii divini, non obstante responso diei 6 Augusti 1858. Quoad eosdem manet in suo robore praeceptum regulae: « Clerici faciunt divinum officium, iuxta ordinem sanctae Romanae Ecclesiae^ cap. 3. »
VOTUM CONSULTORIS . ( I ) Haud comprehendere valeo, a i t (1) Quum res maximi momenti esset re- tractanda plenario Auditorio s. Congreg,
solvenda, eins resolutio commissa fuit per- E p . et Reg. cum voto Consultoris.
ROMANA SEO VENETIARUM 2 5 5
ille, quomodo P. Provincialis venetae Provinciae dubium movere possit, post resolutionem S. C. diei 6 Augusti 1858, qua decisum fuit, professos votorum simplicium, ad quemlibet pertineant ordinem « non teneri ad, privatam recitationem divini officii: debere tamen choro interesse ut solemniter professi. » Potissima et unica ratio adducta pro affirmativa eruitur ab onere imposito a regula s. Francisci, quae obligat sub gravi religiosum quemlibet ad officium divinum recitandum, dum iuxta responsum S. C. etiam professi votorum semplicium tenentur ad observantiam regulae. Attamen post dictum responsum videri nullam habere vim huiusmodi rationem. Nam non solum religiosi Minores per regulam obligantur ad divini officii recitationem, sed omnes religiosi Ordines sive Monastici sive Mendicantes. Quae obligatio iuxta Theologos et Canonistas descendit ab antiquissima universali que consuetudine vim universalis et generalis "egis obligantis habente: vi cuius sancti fundatores in suis regulis imposuerunt, vel ad memoriam revocarunt huiusmodi onus, iam praeexistens. Et re quidem vera nedum regula s. Francisci, sed etiam regulae s. Augustini et s. Dominici hanc imponunt obligationem. Et ideo omnes religiosi huic subiiciuntur obligationi, vi- professionis solemnis, haud exclusis monialibus, ceu declaratum fuit in una Cenomanen diei 19 Aprilis 1844. Proposito enim dubio: « An Moniales in genere stricte teneantur sub gravi, vi professionis earumdem ad recitationem divini officii. » Emi Patres, referente Emo Polidori, rescripserunt: «.Affirmative quoad moniales,vota Solemnia professas, iuxta regulam ab Apostolica Sede approbatam, in qua huiusmodi onus imponitur. »
Hisce praenotatis, ait Consultor, haud videre mihi est quomodo Patres Capuccini, qui eunt in affirmativam sententiam, asserere valeant non idem dicendum est de fratribus Minoribus; quasi ipsi soli regulam haberent, aut obligatio quae inest omnibus professis aliorum ordinum, minoris sit ponderis et gravitatis illa, quam Minores habent sub gravi in vim professionis religiosae.
256 ROMANA SEU VENETIARUM
Quamobrem dico, ait Consultor, quod s. Congregatio cum resolverit, approbante Summo Pontifice, professos votorum simplicium non teneri ad privatam recitationem divini officii, probe noverat quidquid relate ad hoc praescriberent diversorum Institutorum regulae ; et consequenter quando emisit istam generalem et praecisam resolutionem non teneri, saltem implicite, et quatenus opus fuisset, dispensavit quoque a Regula; ceu quoque dispensavit Pius IX quum emanavit notas reformationes, ab aliis Regulae partibus, quae admissionem et professionem religiosorum tangunt.
Praeterea opportunum animadvertere mihi videtur, quod si Regula s. Francisci obligationem imponat sub gravi recitandi divinum officium, nulla in hoc praecepto adest differentia ab aliis fratribus, quoniam religiosi omnes absque distinctione, in vim solemnis professionis, multique etiam in vim propriae regulae graviter obligantis, obstringuntur ad recitandum divinum officium sub lethali. Cum ergo pro omnibus et in genere declaratum fuerit, huiusmodi obligationem haud tangere professos votorum simplicium, ita dici debet, eamdem obligationem non tangere neque fratres Fran-siscales; quod si obligatio haec relinquenda esset pro istis, a pari extendi deberet etiam pro aliis omnibus.
Neque abs re est animadvertere quod si obligatio, imposita a Regula, habenda esset plene distincta a lege universali obligatoria, grave enasceretur monstrum : nempe professus, ad ordines *sacros inde promotus, omittendo divini officii recitationem, duobus oneraretur lethalibus. Quia duplex violaret praeceptum, si non materialiter, tamen formaliter distinctum ; ceu moralistae autumant quoad ieiunii violationem pro Franciscalibus in die ieiunii, per legem ecclesiasticam constituti. Praeterea nullus ex ordinibus monasticis, aut mendicantibus, quod sciam, dubium habuit circa claris-simam decisionem s. Congregationis, cunctique eamdem habuerunt pro reali exceptione, favore solummodo Professorum votorum simplicium, peracta.
Idemque P. Generalis Capuccinorum cum suo definitorio
HUMANA SEU VENETIARUM 257
impere videtur, in suo voto, ut professi votorum ' simplicium sui Ordinis dispensarentur ab obligatione privata divinum recitandi officium. Atqui SSmus Pater, ceu dictum est, dispensando professos votorum simplicium a privata recitatione officii divini, saltem implicite dispensavit a diversis regulis, hoc onus'habentibus. Quapropter, conclusit consultor, nihil aliud exposcendum esse videtur, tutoque standum generali resolutioni. Hinc proposi!um dubium dimittendum fuisse censuit hoc responso: « etiam professi votorum simplicium in Ordine fr. Minorum, non obstante propria regula, stent resolutioni huius sacrae Congregationis diei 6 Augusti 1858, nempe non teneri ad privatam recitationem divini officii.*
Quibus aliisque praenotatis, sequens propositum fuit dirimendum
BÎ u ii Sum
An Professi votorum simplicium in Ordine Minorum ex vi regulae teneantur ad privatam recitationem divini officii, ut solemniter professi.
RESOLUTIO. Sacra Congr. Ep. et Reg. re discussa, suh die 24 Martii 1882 censuit esse respondendum.
Non teneri, ad normam rescripti diei 6 Augusti anni 1858.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Professos votorum simplicium cuiuscumque ordinis, haud exceptis Minoribus, non teneri ad recitationem privatam divini officii.
II. Nam FF . Minores, obligantur ad recitationem divini officii ceu obligantur Dominicam, Benedictini, Augustiniani; hinc si alii ab onere divini officii liberantur, etiam Capuccini dispensati fuerunt cum aliis a Summo Pontifice per resolutionem anni 1858.
y V fase. CL X XIV. 17
258
MELITEN.
FUNERUM SUPER INTERPRETATIONE RESOLUTIONIS.
Die 22 Septembris 1882.
COMPENDIUM FACTI. In una Caven et. Sarnen. Funerum et emolumentorum, diei 17 Septembris 1880, quatuor resoluta fuere dubia, a Revmo Patre Provinciali Minorum Observantium proposita huic S. Congregationi (1) . In lectorum commodum heic escribimus dubia ista et resolutiones tunc editas :
I. An et cui ius competat comitandi cadavera ab Ecclesiis Regularium, quo collata fuere ad explenda funebria, ad commune coemeterium, ubi sepeliri debent.
II. An parochi ius habeant- percipiendi emolumenta quae ab haeredibus dantur Sacerdoti ista Gomitanti cadavera ad coemeterium.
III. An Religiosi in associatione cadaverum, de quibus agitur, accersere debeant Parochum pro comitandis defunctis ad coemeterium.
IV. An Regulares incedere possint cum stola et cruce conventuali usque ad sepulchrum, sive autem utrumque Signum, deponere debeant in transitu per paroecias, resumendum postea in coemeterio?
Sacra Congr. Ep. et Reg. sub die 17 Septembris 1880' censuit respondere :
Ad I. Affirmative favore Regularium Ad II. Negative. Ad III. Negative. Ad IV. Affirmative ad primam partem, negative ad
secundam, sine pompa et recto tramite. Quum haec dubia et resolutiones nonnullis innotuerint
Parochis melitensibus , recursum habuerunt apud eamdem. (I) Quaestio haec, quam recolere adprecor, relata fuit Vol. X I I I , 416.
MELITEN. 259
s. Congregationem Ep. et Reg. ut certiores fierent an resolutiones praedictae sibi quoque applicari deberent, nonnulla exhibentes, ut évincèrent easdem resolutiones illos non pertingere. Et primo attulerunt dispositionem Gubernii civilis, diei 10 Maii 1869, quae sic se habet: cuilibet personae, aut Congregationi Romanae Ecclesiae, unam aut plures pos-sidentibus sepulturas, gratis concedetur locus, si expetatur, in coemeterio extra civitatem extracto. Hinc asseruerunt parochi iidem, cadaverum elationem, de consensu ecclesiasticae auctoritatis, a loco mortis ad ecclesiam pro funeribus explendis designatam, et ab hac ecclesia ad coemeterium, vel ad alium sepulturae locum, fieri solitam fuisse a proprio Parocho vel ab alio sacerdote delegato usque ad ultimum tempus.
Commune enim dictum coemeterium semper habitum est ceu iurisdictioni parochorum obnoxium ; aiente Episcopo, parochos posse inibi exercere actus iurisdictionis veluti in paroecia. Ius hoc praeterea ipsum recognovit gubernium civile, a quo aliquid rependitur Parochis, pro qualibet associatione ad coemeterium, absque exceptione quoad laicos aut saeculares. Et quamvis P P . Capuccinis concredita sit coemeterii custodia, tamen Ordinarii iussu, emolumenta a funeribus provenientia parocho cedere debent; ex quo inferunt quod parochus ipse cadavera resumens ab Ecclesia Funerum, ut ad coemeterium comitetur, resumit ut eadem ducat ad locum, qui fictione iuris habetur veluti pars districtus paroecialis, et in quo absurdum iuridice foret, alios exercere iurisdictionem. Animadvertunt insuper parochi iidem, huiusmodi iure perfruitos fuisse, etiam ante novi coemeterii erectionem.
Quum quaestio haec pertractari deberet plenis comitiis, iter ad iuridicam disceptationem paratum fuit per duos consultores, ad id deputatos.
200 MELITEN.
5 i i s c e j » t » t á © s i n ó p t i c a
VOTUM PRIMI CONSULTORIS. Notiones quasdam canonicae iurisprudentiae praemisit ille, ut applicationem casui inde perageret. Imprimis a i t : ex iure certum est quod unusquisque sit sepeliendus ubi sacramenta debet percipere : quia utrumque est ius parochiae, scilicet et sacramenta administrare et mortuos sepelire; caio, ex parte et cap. in nostra de se-pulturis. Bonifacius VIII. autem in cap. 1 de sepulturis in 6. « Si religiosi, vel clerici parochianos alienos prae-» sumpserint sepelire, ad restitutionem tam sepultorum cor-» porum, si petantur, quam etiam omnium quae occasione » sepulturae illorum pervenerint, quomodolibet ad ee? »lern » infra decendium integraliter faciendam ipsos obligatos esse » censemus. »
Et S. Congr. Con. in Derthonen. Spolii, manutentionis ac reintegrationis die 24 Martii 1821, et in Camerinen. Funerum 23 Iunii 1821 constituit: consonum constanti S. C. Concilii doctrinae, post excitatas coemeteriorum constru-ctiones, parochorum ius, circa emolumentorum perceptionem, sartum tectumque servandum esse.
Ex eo autem quod Ecclesia Regularium ius habeat explendi funus, haud descendit, quod iidem Regulares frui debeant etiam iure tumulandi; S. C. C. in Ariminen. Funerum diei 16 Iunii 1827 admisit quod latum intercedit discrimen inter ius funerandi et ius sepeliendi; nec unum est alterius accessorium. Haud obliviscendum est, adiecit Consultor, in materia funerum magni ponderis esse consuetudinem pacificam, et optimae observantiae: et sacras Congregationes passim innuere multum esse deferendum consuetudini in materia funerum. Notandum etiam venit, familias religiosas aliquando privilegiis frui pontificibus, vi quorum excipiuntur a iurisdictione parochiali quoad funera confratrum, et quoad sepulturas in ecclesiis suorum ordinum.
Ex quibus praenotatis collegit consultor, ius absolutum
MELITEN. 2Ci
pro parochis manet quoad associationem, funera, et tumulationem cadaveris, quoties invocari nequeat privilegium, consuetudo, vel peculiaris petitio. In casu autem, praeter ius, pro parochis existens, adest consuetudo, observantia roborata, et ideo favore parochorum concludo, ait Consultor, ut manuteneantur in suo iure, donec regulares privilegia aut consuetudinem contrariam adducant; nihil obstans resolutio s. Congregationis diei 17 Septembris 1 8 8 0 , quae respicit tantum casum peculiarem examini subiectum (1) .
VOTUM SECUNDI CONSULTORIS. Animadvertit hic contra, quod etsi resolutiones sacrae Congregationis diei 17 Septembris 1880, de quibus sermo est, emissae fuerint in casu particulari, tamen vim exerunt etiam in aliis similibus casibus; ita ut normam constituant generalem. Sunt enim declarationes communium regularum, seu dispositionum iuris canonici quoad ius Regularibus inhaerens sepeliendi fidelium cadavera ; quatenus in ipsis religiosorum Ecclesiis sepulturam sibi iidem fideles elegerint. Quod ius sepeliendi in coemeterio exercetur, si ecclesiae suffectum fuerit coemeterium publicum ; ceu pluries haec et Concilii S. Congregatio declararunt « Ecclesia quae ius habebat tumulandi in pro-» priis sepulturis, nunc ius istud exercet in publico coeme-» terio; erectione coemeteriorum locus sepulturae materialiter » tantum mutatus est, ius vero sepeliendi integrum mansit. » Omnia haec, et alia quae omittimns, innuunt, resolutiones redditas ab hac S. Congregatione sub die 17 Septembris 1880, normam constituere generalem, etiam Melitae applicabilem.
Duo, ait Consultor, esse rationum momenta, quibus innixi parochi autumant, resolutiones praefatas applicari non posse Melitae:
(1) Confer, quaeso, Appendicem III dici posse de omnibus Romanis Congre-
relatam Vol. X pag. 492; in qua loquuti gationibus, quae de mandato et nomine
sumus de vi obligandi, quam exerunt re- R. Pontificis agunt leges dubias inter-
solutiones S. C. Concilii . In ea, innixi pretando. Et ideo quod enucleatur pro
saniori DD. sententiae , tenuimus reso- casu proposito applicari debet, ceu lex
lutiones i l l ius Congregationis vim legis generalispmnibus casibus similibus; quod
generalis habere.Pro certo habemus idem non tenuit primus Consultor.
262 MELITEN.
1. Publicum coemeterium semper habitum fuit uti subiectum parochorum iurisdictioni; et fictione iuris ceu pars districtus parochialis: hinc absurdum foret, alios inibi exercere actus iurisdictionis. Respondit Consultor ita argumentum retorquendo : relate ad sepulturas Ecclesiarum Regularium publicum coemeterium, iuxta ss. Congregationum resolutiones, fictione iuris considerari debet veluti obnoxium Regularium iurisdictioni, et ceu pars districtus exempti. Igitur iuridice absurdum foret, quod parochi ibidem exercerent iurisdictionis actus. .Dispositiones vero tum gubernii civilis, tum Episcopi nil in themate prosunt, eoquod cedere debeant dispositionibus Apostolicae Sedis. Praeterea si probe expendantur dispositiones gubernii civilis, et Ordinarii haud excludunt hoc ius, sed includunt.
2. Ratio adducta a Parochis melitensibus est quod ius comitandi cadavera ab Ecclesiis Regularium ad coemeterium, nunquam anteacto tempore in dubium revocatum fuit. Hanc, respondit Consultor, esse eamdem rationem adductam a Parochis Cavensibus: nam isti excipiebant cadavera ad portas Ecclesiarum, ut ad coemeterium ducerent: et ius hoc recognitum fuit a Guardianis pro tempore, usque ad annum an-teactum. Hisce non obstantibus, Emi Patres die 17 Septembris 1880 rescripserunt favore Regularium. Sic eadem deductio haud obstat quod resolutio ipsa applicari possit etiam Melitae, postquam certum est, parochos sibi tribuisse ius proprium Regularium.
Hisce praenotatis EE. Patrum iudicio submissum fuit enodandum sequens
An resolutiones huius s. Congregationis in Caven, et Sarnen, seu Ordinis Minorum Observantium> Funerum et emolumentorum diei 17 Septembris 1880 applicari possint Melitae Ì
RESOLUTIO. Sacra Congr. Ep. et Reg. re perpensa, sub die 22 Septembris 1882, censuit respondere :
MEUTEN.
Affirmative.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Sacras Congregationes de mandato et nomine R. Pon-ieficis agentes enucleare, et determinare quodnam sit ius pro omni casu consimili, quando iudicant de postulatione aut de facto particulari.
II. Quamobrem, iuxta saniorem DD. sententiam, resolutiones ss. Congregationum, etsi redditas pro casibus singularibus, vim legis generalis habere, et pro casibus consimi-libus obligare.
III. Huiusmodi sententiam firmari per resolutionem in casu datam; nam decernitur resolutionem redditam in Caven. et Sarnen, applicari debere casui Parochorum melitensium, primo consimili.
IV. Proinde coemeterium publicum considerari, fictione iuris, posse ceu partem districtus paroecialis quoad illos, qui propriam sepulturam non habent; non vero quoad sepulturam habentes in Ecclesiis exemptis: nam etiam pro istis coemeterium, publicum fit, fictione iuris, pars districtus Ecclesiae exemptae; et Regulares solummodo ius habent concitandi cadavera ab eorum Ecclesiis ad coemeterium publicum, absque parocho.
2 6 4
S. CYRILLI EP. ALEXANDRINI
CONFESSORIS ET ECCLESIA DOCTORIS
DUPLEX
Omnia de Communi Confess. Ponti f., praeter seq.
In hymno Iste Confessor mutatur tertius versus.
In utrisque Vesperis ad Magnificat Antiphona O Doctor.
Oratio
Deus, qui beatum Cyrillum Confessóreni tuum atque Pon
tificem divinae maternitatis beatissimae Virginis Mariae assertó-rem invictum effedsti: concede, ipso intercedente; ut qui vere eam Genitricem I»ei credimus, materna eiusdem protectione sal» vémur. Per eumden Dominum.
In I. Nocturno Lectiones de Scriptura occurrente: in Quadragesima Sapientiam, pro Doctoribus.
Lectio iv.
Cyrillus Alexandrinus , cuius: praecónia non unius tantum
vel alterius sunt comprobata testimonio, sed etiam oecumenicorum Conciliorum Ephesini et Chalcedonensis actis celenw*i r
claris ortus parentibus, ac Theó-phiii Episcopi Alexandrini nepos, adhuc adulescens praecellenti^ ingenii clara specimina dedit. Litteris ac scientiis egregie imbutus, ad Ioannem Episcopum Hierosolymitanum se contulit, ut in Christiana fide perficeretur. Alexandriam deinde cum rediísset, Theóphilo vita functo, ad illius sedem evectus est; quo in munere ita optimi pstóris formam ab Apóstolo definitam constanter praesétulit, ut sanctissimi praesulis gloriam merito sit adeptus.
Lectio v.
Salutis animarum zelo incensus curas omnes intendit, ut sibi
commissum gregem in fidei et
APPENDIX IV.
IN QUA REFERUNTUR OFFICIA ET MISSAE SANCTORUM, QUORUM FESTA
EXTENSA FUERUNT AD UNIVERSALEM ECCLESIAM A SSMO. D. N. LEONE PAPA XIII»
Officia Sanctorum a Sanctissimo Domino Nostro Leone Papa X I I I
per Breve diei X X V I I I Julii M D C C C I i X X X I I
ad universalem Ecclesiam extensa
DIE i x FEBRUARII IN IL NOCTURNO.
morum integritate servaret, atque a venenátis infidelium et haereticorum pascuis defenderet. Hinc tum Nováti [asseclas e civitate expelli, tum iudaeos qui furore acti in caedem christianorum conspiraverant, iuxta leges puniri sategit. Singulare vero Cyrilli pro catholicae fidei incolumitate enituit studium contra NestóriumConstantinopolitánum Episcopum, asseréntem Iesum Christum ex Maria Virgine hominem tantum et non Deum natum, eique divinitatem pro meritis esse collatam ; cuius emendationem cum frustra tentasse!,eum sancto Celestino Pontifici Máximo denuntiavit.
Lectio vi.
Celestini delegata auctoritate, Concilio Ephesino praefuit, in
quo haeresis Nestoriána penitus proscripta est, damnatus Nestó-rius et a sua sede deiectus, ac dogma catholicum de una in Christo , eaque divina persona, et divina gloriósoeVírginis Mariae maternitate assertum; plaudente pópulo universo, qui incredibili gaudio géstiens , collucéntibus facibus domum deduxit Episcopos. Sed hac de causa Cyrillus calumniis, iniuriis et persecutionibus plurimis a Nestório eiusque fautoribus impetitus fuit ; quas ipse patientissime tulit, ita ut de sola fide sollicitus, quidq u i d i>(!\orsus e m i eiïutiébant
ix iv. 265 ac moliebántur haeretici, pro nihilo haberet. Tandem pro Ecclesia Dei maximis perfunctus laboribus, plurimisque scriptis editis tum ad ethnicos et haereticos corífutándos, tum ad sacras Scripturas et catholica explananda dogmata, sancto fine quievit anno quadringentésimo quadragesimo quarto, episcopatus trigésimo secundo. Leo decimus tertius Pontifex Maximus Officium et Missam praeclarissimi huius fidei catholicae propugna tóris et Orientalis Ecclesiae luminis, ad Ecclesiam universam extendit.
In iii. Nocturno. Lectiones de Homilia S. Augustini Episcopi Ostendit Dominus inEvangelium Vos estis sal terrae, pro Doctoribus, eum viii. Resp. In medio.
D I E X V I I I M A R T I I .
S. C Y R I L L I EP. HIEROSOLYMIS
C O N F E S S O R I S E T E C C L E S I A E D O C T O R I S .
D U P L E X
Omnia de Communi Conf .Pont., praeter sequentia. *
In utrisque Vesperis ad Magnificat Antiph. O Doctor.
Oratio
Da nobis,quaesumus omnipotens Deus, beato Cyríllo Pontífice
intercedente, Te solum verum Deum, et quem misisti Iesum Christum ita cognoscere; ut in-
2 6 6 APPENDIX IV.
autem functo sancto Máximo, a provinciae episcopis in illius locum suffectus est.
Lectio v.
In Episcopatu iniurias multas et calamitátes, non secus ac bea
tus Athanasius, cui coaevus erat, ab Arianórum factionibus fidei causa perpessus fuit. Hi enim aegre ferentes Cynllum vehementer haerésibus obsistere, ipsum calumniis aggrediuntur, et in conciliábulo depositum e sua sede detúrbant. Quorum furóri ut se subtrahere!, Tarsum Ciliciae aufugit, et quoad vixit Constantius, exilii rigorem pertulit. Post illius mortem, Iuliano Apostata ad imperium evecto, Hierosólyman redire potuit, ubi ardenti zelo gregi suo ab erroribus et a vitiis revocando operam navavit. Sed iterum, Valente Imperatóre, exuláre coactus est, donec, reddita Ecclesiae pace per Theodósium Magnum, et Arianórum crudelitáte au-daciáque reprèssa , ab eodem Imperatóre tamquam fortissimus Christi athléta honoribus susceptus suae sedi restitutus fuit. Quam strènue et sancte sublimis officii sui munia impleverit, luculenter apparet ex fiorenti tunc temporis Hierosolymitanae ecclesiae statu, quem sanctus Basilius loca sancta veneraturus, ibi aliquándiu commoratus, describit.
ter oves, quae vocem eius audiunt, perpetuo connumeran me-reámur. Per eumdem Dominum.
In I. Nocturno.Lectiones Fidelis «ermo de Comm. I. loco: extra
Quadragesimam de Scriptura
4)ccurr.
IN II. NOCTURNO.
Lectio iv.
Cyrillus Hierosolymitanus, a teneris annis divinarum scri
pturarum studio summopere deditus, adeo in earum scientia profecit, ut orthodoxae fidei strenuus assértor evaserit. Monasticis institutis imbutus, perpetuae continentiae, omnique severióri vivendi rationi se addictum voluit. Postquam a sancto Máximo Hierosolymae Episcopo presbyter ordinatus fuit, munus verbi divini fidelibus praedicandi et catechumenos edocendi summa cum laude implevit, atque illas vere mirandas conscripsit catecheses, quibus totam ecclesiasticam doctrinam dilucide et copióse complexus, singula religionis dogmata contra fidei hostes" solide propugnavit. Ita vero in his enucleate et distincte disseruit, ut non solum iam exortas haereses, sed futuras etiam quasipraeságiens evérterit,quem-ádmodum praestitit asserendo Corporis et Sanguinis Christi realem praesentiam in mirabili Eucharistiae sacramento. Vita
APPENDIX IV. 267
Lectio vi.
Venerandi huius Praesulis sanctitatem caelestibus signis
a Deo fuisse illustratam, memoriae traditum accepimus. Inter haec recensetur praeclara Crucis, solis radiis fulgentióris, apparil o , quae episcopatus eius initia decoravit. Huiusmodi prodiga ethnici et christiani testes oculares fuerunt cum ipso Cyríllo, qui gratiis primum in Ecclesia Deo redditis , illud per epistolam Constántio Imperatóri narravit. Nec minus admiratione dignum, quod Iudaeis templum a Tito eversum restaurare ex impio Imperatoris Iuliani iussu conántibus , evenit. Vehementi enim terraemotu obórto,et ingentibus flammárum globis e terra erumpéntibus, omnia ópera ignis consumpsit, ita ut Iudaei et Iulianus detérriti, ab incepto dest i teri t ; prout scilicet indubitanter futurum Cyrillus praedixerat. Qui demum paulo ante obitum Concilio Constantinopolitano secundo interfuit, in quo Macedónii haeresis, et iterum Ariana condemnata est. Ac Ierusalem inde reversus, fere septuagenari i , trigesimo quinto sui episcopatus anno, sancto fine quievit. Eius Officium ac Missam Leo decimus tertius Pontifex Maximus ab universa Ecclesia celebrari mandavit.
IN III. NOCTURNO.
Lectio sancti Evangelii secundum Matthaeum.
Lectio vii. Cap. 10.
In illo tempore: Dixit Iesus discipulis suis: Cum persequen
tur vos in civitate ista, fugite in aliam. Et reliqua.
Homilia sancti Athanásii Episcopi.
In Apol. de fuga sua, ant. med.
I n lege praeceptum erat ut constituerentur civitates refuge
r u n t , ut qui, quomodocumque ad necem quaereréntur, servari possent. In consummatione porro saeculorum, cum advenisset illud ipsum Verbum Patris, quod Moysi antea locutum fuerat, rursus hoc praeceptum dedit: Cum vos, inquiens, persecuti fuerint in civitate ista, fugite in aliam. Paulóque post subiicit: Cum videritis illam abominationem.desolationis, quae dicta est per Danielem prophetam, consisten tem in loco sancto (qui legit, intelligat), tunc qui in Iudaea sunt, fugiant ad montes; et qui in tecto est, ne descendat tollere aliquid de domo sua ; et qui in agro est, non revertatur tollere tunicam suam.
2 6 8 APPENDIX IV.
Lectio viii*
Haec cum scirent sancti, eiusmodi tenuerunt suaa conver
sationis institutum. Quae enim nunc praecepit Dominus, eadem quoque ante suum in carne adventum locutus est in sanctis: et hoc institutum homines ad perfectionem ducit. Nam quod Deus iusserit, id omnín© faciendum est. Ideoque et ipsum Verbum propter nos homo factum, non indignum putavit, cum quaereretur, quemadmodum et nos, abscondere se, et cum persecutionem pateretur, fugere, et insidias declinare : cum autem a se definitum tempus ipse adduxisset, in quo corporaliter pro omnibus pati volebat, ultro seipsum tradidit insidiantibus.
In medio, pro Doctoribus.
Lectio ix.
At vero sancti homines cum hanc quoque formam a Salva
tore didicissent, (ab ipso enim et antea et. semper omnes ducebantur) adversus persecutores ut legitime certárent, fugiebant, et ab illis quaesiti, se abscondébant. Cum enim praestitisti sibi a divina providentia temporis finem ignorarent , nolebant insidiantibus se temere tradere: sed contra, cum scirent quod scriptum est, in manibus Dei esse hominum sortes, et Dominum mortificare
et vivificare, potius in finem usque perseverábant, circumeuntes, ut ait apostolus, in melotis et pellibus caprinis, egentes, angustiati, in solitudinibus errantes, et in speluncis et cavernis terrae latentes, quoad vel definitum mortis tempus veniret, vel, qui tempus ipsum definierat, Deus cum eis loqueretur, et insidiantes cohibéret, aut certe persecutoribus eos traderet, utcumque illi placuisset.
DIE XIV APRILIS .
SANCTI IUSTINI
MARTYRIS
DUPLEX
Omnia de Comm. unius Mart., praeter seq.
Oratio
Deus, qui per stultitiam crucis, eminentem Iesu Christi scien
tiam beatum Iustinum Märtyrern mirabiliter docuisti: eius nobis intercessióne concede; ut, errorum circumventióne depülsa, fidei firmitatem consequamur. Per eumdem Dominum.
In I. Nocturno Lectiones de Scriptura occurrente.
IN II. NOCTURNO.
I Lectio iv.
ustinus Prisci filius ex graeco genere Fláviae Neapolis in Syria
APPEN
Palestina natus adolescéntiam in litterarum omnium studiis tran-ségit. Vir factus adeo philosophiae amóre correptus est, ut ad veritatem assequendam, quotquot aderant, philosophorum sectis nomen dederit, eorumque praecepta scrutatus sit. Cum in his fallacem tantum sapientiam er-rorémque reperisset, superna illustratione per senem quemdam ignotum, aspectüque venerabilem edoctus, verae christianae fidei philosophiam amplexus est. Hinc sacrae Scripturae libros diu noctuque prae manibus habens, ita ex eorum meditatione divinus ignis in ánima eius exarsit, ut ea qua pollebat eruditionis vi, eminentem Iesu Christi scientiam adeptus, plurima conscripserit volumina ad Christianam fidem exponendam, magisque propagandam.
Lectio v.
Inter praeclarissima Iustini opera binae eminent Fidei Christia
nae Apologiae, quas cum coram Senatu Imperatóribus Antonino Pio, eiusque filiis, necnon Marco Antonino Vero, et Lucio Aurelio Cómmodo Christi asseclas savissime divexántibiis porrexísset , eamdemque iidem disputando strènue propugnásset, obtinuit ut a Christianorum caede público Principum edicto temperátum fuerit. Verum Iustino haud par-ei tum est.Nam Crescéntis Cynici,
i x i v . 269 cuius vitam et mores nefarios redargüérat, insidiis accusatus, a satellitibus comprehensus est. Adductus autem ad Romae Praesidem nomine Rusticum, cum hic ab eo quaesivisset quaenam essent Christianorum praecepta, hanc bonam confessionem coram multis testibus confessus est.Reetum dogma, quod nos Christiani homines cum pietate servamus, hoc est : ut Deum unum existimamus factorem atque creatorum omnium quae videntur,quae-que corpóreis oculis non cernuntur; et Dominum Iesum Christum Dei Filium confiteamur olim a Prophetis praenunciátum, qui et humani generis iudex venturus est.
Lectio vi.
Quoniam Iustinus in prima sua pologia palam exposuerat
quomodo Christiani convenirent ad sacra celebranda, et quaenam fuerint sacri huius conventus mysteria ad repelléndas ethnicórum calumnias, exquisivit ab eo Praeses in quonam loco conveniret ipse et ceteri huius Urbis Christifideles. Iustinus autem réticens conventuum loca ne sancta et fratres proderet canibus domicilium tantum suum indicavit , ubi manere, et discipulos excolere solebat penes celebrem titulum Pastoris in aedibus Pu-déntis. Demum Praeses optionem ei dedit vel ut diis sacrificaret,
270 APPENDIX IV-.
vel per totum corpus flagellis caedi perférret. Cum invictus fidei vindex asséreret se in votis semper habuisse cruciátuspérpeti propter Dominum Iesum Christum, a quo magnam in caelis mercedem consequi expectábat, Praeses in eum capitalem sententiam pronunciavit. Itaque mirabilis Philósophus Deum colláu-dans, post verbera, fuso pro Christo sanguine, glorioso martyrio coronatum est. Quidam vero fideles clam illius sustulerunt corpus , et in loco idoneo condiderunt. Leo decimustertius Pontifex Maximus eiusdem Officium et Missam ab universa Ecclesia celebrari praecepit.
IN III. NOCTURNO.
Lectio sancti Evangelii secundum Lucam.
Lectio vii. Cap. 12.
In illo témpore:Dixit Jesus discipulis suis: Nihil opertum est
quod non reveletur: neque absconditum, quod non sciatur. Et reliqua.
Homilia S. Ioannis Chrysost.
Horn, in c. x. Matth. 26 seq.
-vrihil est opertum quod non re-velábitur, nec occultum quod
non scietur. Quod autem dicit huiusmodi est: sufficit quidem vobis ad consolationem si ego Magister et Dominus consors sim conviciorum. Si vero adhuc dolea
tis haec audientes, illud quoque ánimo reputate, vos non multum postea ab hac suspicióne liberatum iri. Cur enim id aegre fertis? Quia praestigiatóres et deceptores vos vocant? At paululum expectáte, et servatóres, bene-factorésque orbis vos praedicabunt omnes. At enim tempus illa omnia, quae subobscura erant, revelabit, et illorum calumniam déteget, virtutémque vestram conspicuam reddet. Cum enim ex rebus ipsis comprobabimini salvatores esse et benefici, et omni virtute conspicui, illorum dictis homines non attendent, sed rei veritati: ac illi quidem syco-phántae, mendaces , maledici, vos vero ipso sole splendidióres deprehendémini : multum quippe temporis spatium vos notos reddet, praedicabis et tuba clariorem emittet vocem, vestraeque virtutis testes universos homines exhibebit. Ne itaque ea, quae nunc dicuntur, vos deiiciant, sed spes futurorum bonorum erigat. Non possunt enim ea, quae ad vos spectant, occultare
Lectio viii.
Deinde postquam illos omni angore, timóre, et sollicitudi
ne liberavit, et probris omnibus superiores reddidit, demum illos opportune de libertate praedicandi alloquitur; nam dicit: Quod dico vobis in tenebris, dicite in lumine ; et quod in aure auditis t
praedicate super tecta. Quamquam non erant tenebrae cum haec diceret, neque ad aurem loquebatur: sed haec hyperbólice dicta sunt. Quia enim solos alloquebatur, et in parvo Palestinae ángulo, ideo dicit: in tenebris et in aure, hunc loquendi modum comparans cum loquendi fiducia, qua illos postea instructurus erat. Ne in una, duabus tribusque civitatibus, sed per totum orbem praedicate, terram máreque peragrantes , habitátam , non ha-bitátam, ac tyrannis, populis, philósophis, rhetóribus cum magna fiducia omnia dicite. Ideo dixit super tecta et in lumine sine ullo subterfugio, et cum omni libertate.
Lectio ix.
In Quadragesima de Homilia Feriae: extra Quadragesimali de Sanctis Martyribus, ut in Breviario Romano.
Ubi alia die celebrandum sit, ix. Lectio erit sequens:
Deinde postquam illorum erexit ánimos, rursum pericula
praedicit, illorum mentem erigens, omnibusque sublimióres reddens. Quid enim ait ? Nolite timere eos qui occidunt corpus , animam autem non possunt occidere. Viden? quomodo illos ómni-
IX iv. 271
bus superiores reddat, non curas modo, non maledicta, pericula, invidias, sed etiam mortem o-mnium terribilissimam contemnere docens? Neque simpliciter mortem , sed etiam violentam ? Neque dixit, occidémini, sed cum magnificentia congruente totum declaravit. Nolite timere, dicens, ab iis qui occidunt corpus , animam autem non possunt occidere: sed potius, Timete eum qui potest et animam et corpus perdere in gehennam: in contrarium vertens sermonem, uti semper facit. Quid enim sibi vult? Timetis mortem, ideoque ad praedicandum segnióres estis? Sed hac de causa potius praedicate, quia mortem timetis. Illud enim vere vos a morte eripiet. Nam etiamsi vos interemptúri sunt, meliorem tamen partem non separabunt, etiamsi id totis viribus conentur. Ideo non dixit: Animam autem non occidunt; sed : Non possunt occidere. Nam etiamsi velint, non separabunt. Itaque si supplicium times, illud longe gravius time. Viden quomodo non promittat, se illos a morte liberatúrum esse, sed mori permittit, maiora largitu-rus quam si id non permitteret? Longe enim maius est suadere ut mors spernatur, quam a morte eruere.
2 7 2 APPENDIX IV.
DIE XXVIII MAII.
SANCTI AUGUSTINI
EPISCOPI ET CONFESSORIS
DUPLEX
Omnia de Comm. Confess.
Pontif., praeter seq.
In hymno Iste Confessor mutatur tertius versus.
Oratio
Deus, qui Anglorum gentes, praedicatione et miraculis
beati Augustini Confessoris tui atque Pontificis, verae fidei luce illustrare dignatus es: concede; ut, ipso interveniente, errantium corda ad veritatis tuae redeant unitatem, et nos in tua simus voluntate concordes. Per Dominum.
In I. Nocturno. Lectiones de Scriptura occurrente.
IN II. NOCTURNO.
Lectio iv.
Augustinus Romae in Lateranensi coenobio monachus, a
Gregorio Magno cum sociis monachis fere quadraginta in Angl iam missus est anno quingentésimo nonagésimo séptimo, ut gentes illas ad Christum converteret. Erat eo tempore rex Ethel-l\értus in Cántio potentissimus, qui, audita adventus Augustini causa, eum cum sociis Cantuá-
riam, sui regni metropolim, invitavit ibique manendi et Christum praedicandi facultatem eidem liberaliter concessit. Quare sanctus vir prope Cantuáriam oratorium exstruxit, ubi ipse aliquamdiu consedit, atque Apostolicam vivendi rationem cum suis aemulátus est.
Lectio v,
Caelestis doctrinae praedicatione plurimis firmata miraculis, ac
vitae exemplo sic insulanos illos demúlsit, ut eorum plerosque ad Christianam fidem perdúxerit, ac demum regem ipsum, quem cum innúmero suorum comitatu sacro fonte lustravit,summa cum laetitia Berthae regiae uxoris, quae christiana erat. Olim in Natali Domini, cum decem millibus et amplius baptismum in álveo fluminis Eboráci contulisset , quotquot ex iis morbo aliquo affecti erant, cum animae salute, corporis quoque sanitatem recepisse memoriae próditum est. Iussu Gregorii ordinatus Episcopus, sedem Cantuáriae instituit in Ecclesia Salvatoris a se erecta, iniqua monachos operis sui subsidiarios collocavit ; et sancti Petri monasterium, quod postea et a suo nomine dictum est, in suburbanis construxit. Idem Gregorius usum Pálii cum facultate ecclesiasticae hierarchiae in Anglia instituendae ei concessit, quo novam etiam operario-
1 IT. 273
DIE XIV NOVEMBRIS.
S A N C T I I O S A P H A T
EPISCOPI ET MARTYRIS
DUPLEX
Omnia de Comm. unius Martyris Pont. praeter seq.
Oratio.
Excita, quaesumus Domine, in Ecclesia tua Spiritum, quo
repletus beatus Iosaphat Martyr et Pontifex tuus animam suam pro ovibus posuit: ut, eo intercedente, nos quoque eodem Spiritu moti ac roborati, animam nostram pro fratribus ponere non vereámur. Per Dominum ... in unitate eiusdem Spiritus.
In I. Nocturno Lectiones de Scriptura occurrente.
IN II. NOCTURNO.
Lectio iv.
Iosaphat Kuncewítius nobilibus et catholicis parentibus Vladi-
miriae in Volhinia natus, cum puérulus matrem de Christi passione loquentem audiret, iaculo a latere imaginis Iesu Crucifixi immisso, vulnus in corde suscepit. Dei amóre incensus, adeo orationi aliisque piis operibus instare coepit, ut provectioribus adolescentibus exemplo et admirationi esset. Vicénnis inter claustrales sancti Basilii alumnos monasticam regulam professus
APPENDIX
rum manum misit, nempe Mel-ïitum, iustum, Paulinum, et Ruíiniánum.
Lectio vi. i
y \ ispósitis eius Ecclesiae rebus, JJsynodum habuit Augustinus cum Episcopis atque Doctoribus veterum Britónum, qui in Paschae celebratione aliisque ritibus ab Ecclesia Romana iamdudum dis-sidébant. Sed cum eos neque Apostolicae Sedis auctoritate, ne-
I que miraculis movere posset ut dissidio cessèrent, prophetico spiritu eis excidium praenun-ciávit. Dénique maximis pro Christo exantlatis laboribus, miraculis clarus, cum Mellitum Lon-dinénsi Ecclesiae praefecisset, Iustum Roliensi, suae Laurentium, in caelum migravit septimo kalendas Iunias, Ethelbérto regnante, ac sepultus est in Monasterio sancti Petri, quod exinde Cantuariénsium Antistitum et aliquot Regum conditórium fuit. Eius cultum fervènti studio prosequuta sunt Anglorum gentes, ac Leo decimus tertius Pontifex Maximus eius Officium et Missam ad universam extendit Ecclesiam.
In H. Nocturno Lectiones de Homilia in Evang. Designavit Dominus, de Comm. Evangeli-darum.
Ad« ìom.. TV f**» O.T, r r TV.
274 APPENDIX IV.
mirum quos in evangélica perfectione progressus fecerit. Nudis pedibus frigidissima licet sae viente regionis hyeme, incedebat: carnes numquam, vinum nonnisi ex obedientia adhibuit, asper-rimoque cilicio ad obitum usque corpus afflixit. Castitatis florem, quem ab adolescentia Virgini Deiparae voverat, inviolátum servavit. Virtutis doctrinaeque eius brevi sic fama percrebuit, ut quamvis iunior*. Byténii Monasterio praefectus sit; mox Vilnensis Archimandrita, ac demum Archiepiscopus Polocensis, invitus quidem, sed catholicis gestién-tibus, fuerit renuntiatus.
Lectio v.
Hac dignitate auctus, nihil de prióri vivendi ratione re
mittens,nonnisi divinum cultum et creditárum sibi ovium salutem cordi habuit. Catholicae unitatis ac veritatis strenuus propugnator, totis viribus adlaboravit ut schismaticus haereti-cósque ad communionem cum beati Petri sede reduceret. Summum Pontificem eiusque potestatis plenitudinem ab impuden-tissimis impiorum calumniis et erroribus, qua concionibus, qua scriptis pietate ac doctrina refér-tis defendere numquam destitit. Episcopalem iurisdictionem et Ecclesiae bona a laicis usurpata vindicavit. Incredibile dictu est quot haereticos in sinum matris
Ecclesiae revocaverit. Unionis vero Graecae Ecclesiae cum Latina Iosaphátum promotorem extitisse praeclarissimum, etiam pontificia oracula disérte testantur. Ad haec, et templi Dei decori instaurando, et sacrarum virginum exstruendis aedibus, aliisque piis operibus iuvandis, mensae suae proventus ultro erogavit. In pauperes adeo effusus, ut cum olim inopiae cuiusdam viduae sublevándae nihil occurre ret , episcopale pallium, seu Omophórion, oppignorári iusserit.
Lectio vi.
Tot catholicae fidei incrementa perditissimórum hominum
adeo excitaverunt odia, ut, con-spiratióne inita, Christi athlé-tam ad necem quaererent; quam sibi imminere ipse in suo ad populum sermóne pronunciavit. Cum itaque Vitépscum pastoralis visitationis gratia profectus esset, illi archiepiscopales invádunt aedes ; obvios quosque fériunt ac caedunt. Tum vir mitissimus quaerentibus sponte occurrit , eosque amice compéllaiis, Filioli, inquit, quare familiares meos caeditis? Si quid contra me habetis, ecce adsum. Hinc impetu facto, eum verberibus contùndimi, telis confódiunt, ac demum immani securi necátum, in flumen proficiunt ; die duodécima Novembris anni sexcentésimi
A P P E N D I X I V . 2 7 5
vicesimi tertii supra millesimum, aetatis eius quadragesimi tertii. Corpus mirabili luce circumfusum, ex imo fluminis álveo elatum est Sanguis Martyris par-ricidis ii -sis in primis profuit, qui fere omnes capitis damnati, eiuráto schismate suum scelus detestati sunt. Cum tantus Praesul plurimis post obitum coru-scáret miraculis, eum Urbanus Octavus Pontifex Maximus Beatorum honoribus decoravit. Pius Nonus tertio kalendas Iulias anni millèsimi octingentésimi sexa-gésimi septimi, cum saecularia Apostolorum Principum solemnia celebrarentur, coram Patrum Cardinalium senatu , simulque adstantibus fere quingentis, Patriarchis, Metropolitis et Episcopis cuiuscumque ritus, qui ex toto terrarum orbe convenerant, hunc ecclesiasticae unitatis adsertorem, primum ex orientalibus, solemni ritu in Taticána Basilica Sanctorum órdini accensuit. Cuius Officium ac Missam Leo decimus tertius Summus Pontifex ad universam extendit Ecclesiam.
IN III. NOCTURNO.
Lectio sancti Evangelii secundum Ioannem.
Lectio vii. Cap. 10.
In illo tempore dixit Iesus Pharisaeis: Ego sum pastor bonus.
Bonus pastor animam suam dat pro ovibus suis. Et reliqua.
Homilia Sancti Ioannis Chrysostomi.
Hom. 59. in Ioannem.
Magnum quiddam, dilectissimi, magnum, inquam, est Eccle
siae praelatio; et qua) multa indiget sapientia et fortitudine, qualem Christus proposuit, ut animam pro ovibus ponamus, et numquam illas deseramus: ut lupo generóse insistamus. Haec enim inter pastorem et merce-nárium est differentia. Alter propriae, contémptis ovibus, alter, sua contempta, ovium semper saluti invigilat. Pastoris ergo exemplo demonstrato,deceptóres duos meminit; furem «lactantem et rapientem oves, et mercená-rinm permittentem, neque de-fendéntem commissas.
Lectio viii.
Quod superióri tempore Eze chiel his verbis insectátus
es i: Vae pastoribus Israel: nonne pascebant semetipsos? nonne greges pascuntur a pastoribus? sed illi contrarium faciebant, quod maximae malitiae genus est, et plurimorum causa malorum ; idcirco, inquit, neque quod abié-ctum erat, inducebant, neque quod perierat quaerebant: neque confractum alligábant : neque infirmum consolidábant : quoniam se, non gregem pascebant. Idem et Paulus aliis verbis significat: omnes quae sua sunt quaerunt, non quae Iesu Christi.
2 7 6 APPENDIX IV.
Lectio ix.
Yerum ab utroque se dissidere ostendit Christus: ab illis qui
dem qui in aliorum perniciem veniunt, cum dicat se propterea venisse, ut vitam haberent: ab his autem, qui oves a lupis rapi negligébant, dicendo se propter eas animam ponere ne oves perirent. Nam cum Iudaei ipsum inte-rimere vellent, non propterea de
stitit a doctrinaeque credentes tradidit, sed pérstitit, et pertulit mortem: ideo frequenter inquit: Ego sum pastor bonus. Quae cum nullo niti testimonio viderentur (quod enim poneret animam suam non multo post re demonstratum est; quod autem vitam haberent et abundantius haberent, eventurum erat in futuro saeculo) alterum ab altero confirmat.
Missae in honorem sanctorum quorum festa a Sanctissimo Domjhao Nostro LEOÏÎE PAPA XIII per Breve diei 28 Julii 1882 ad universalem ecclesiam extensa sunt.
DIE IX FEBRUARII
S. CYRILLI EP. ALEXANDRINI
Confessoris et Ecclesiae Doctoris
Missa In medio de Communi Doctorum, praeter Orationes sequentes.
Et dicitur Credo.
Oratio.
Deus, qui beatum Cyrillum Confessórem tuum atque Pontificem divinae maternitatis beatissimae Virginis Mariae asser-tórem invictum efFecisti : concede, ipso intercedente ; ut qui vere eam Genitricem Dei credimus , materna eiusdem protectione salvémur. Per eumdem Dominum.
Secreta.
Munera nostra, omnipotens Deus, benignus réspice : et, intercedente beato Cyrillo, praesta; ut Unigenitum tuum Iesum Christum Dominum nostrum in tua tecum gloria coaeternum, in cordibus nostris digne suscipere mereámur : Qui tecum vivit et regnat.
Postcommunio.
Divinis, Dómine, refecti mysteriis, Te supplices deprecamur: ut exemplis et meritis beati Cyrilli Pontificis adiuti, sanctissimae Genitrici Unigeniti tui digne famulári valeamus. Qui tecum.
APPEi ix iv. 277 Domini gloriabitur. Collaudabunt multi sapientiam eius, et usque in saeculum non delebitur. Non recedet memoria eius, et nomen eius requiretur a generatione in generationem. Sapientiam eius enarrabunt gentes , et laudem eius enuntiabit ecclesia.
Graduale Ps. 36. Os iusti meditabitur sapientiam, et lingua eius loquetur iudicium.
f . Lex Dei eius in corde ipsius: et non supplantabúntur gressus eius.
Tractus Ps. 111. Beatus vir, qui timet Dominum: in mandatis eius cupit nimis.
f . Potens in terra erit semen eius : generatio rectorum benedicetur.
f . Gloria e t divitiae in domo eius : et iustitia eius manet in saeculum saeculi.
Tempore Paschali omittitur Graduale, et eius loco dicitur:
Alleluia, alleluia. f . Eccli. 45. Amavit eum Do
minus, et ornavit eum: stolam gloriae induit eum. Alleluia.
f . Osee. 14. Iustus germinabit sicut lilium : et florebit in aeternum ante Dominum. Alleluia.
Extra Tempus Paschale. Graduale Ps. 36. Os iusti me
ditabitur sapientiam, et lingua eius loquetur iudicium.
f . Lex Dei eius in corde ipsius: et non supplantabúntur gressus eius.
Alleluia, alleluia.
S A N C T I C Y R I L L I EPISCOPI HIEROSOLYMITANI
Confessoris et Ecclesiae Doctoris
Introitus Eceli. 15. In medio Ecclesiae aperuit os
eius: et implevit eum Dominus spiritu sapientiae et intellectus: stolam gloriae induit eum.
Ps. 91. Bonum est confiteri Domino et psallere nomini tuo, Altissime.
f. Gloria Patri.
Oratio.
Da nobis, quaesumus omnipotens Deus, beato Cyríllo Pontifice intercedente, Te solum verum Deum , et quem misisti Iesum Christum, ita cognoscere; ut inter oves, quae vocem eius audiunt, perpetuo connumeran me-reámur. Per eumdem Dominum.
Lectio libri Sapientiae Eccli 39. Iustus cor suum tradet ad
vigilandum diluculo ad Dominum, qui fecit illum, et in conspectu Altissimi deprecabitur. Aperiet os suum in oratione, et pro delictis suis deprecabitur. Si enim Dominus magnus voluerit, spiritu intelligentiae replébit illum: et ipse tamquam imbres mittet eloquia sapientiae suae, et in oratione confitebitur D o mino: et ipse diriget consilium eius, et disciplinam, et in absconditis suis eonsiliábitur. Ipse palam faciet disciplinam doctrinae suae. et in lege testaménti
DIE XVIII MARTII
2 7 8 APPENDIX IT.
f. Eccli. 45. Amavit eum Dominus, et ornavit eum : stolam gloriae induit eum. Alleluia.
Sequentia sancti Evangelii secundum Matthaeum. Matth. 10.
In illo tempore : Dixit Iesus discipulis suis: Cum persequentur vos in civitate ista, fugite in aliam. Amen dico vobis, non consummabitis civitates Israel, donec veniat Filius hominis. Non est discipulus super magistrum, nec servus super dominum suum. Sufficit discipulo, ut sit sicut magister eius: et servo sicut dominus eius. Si patremfamilias Beelzebub vocaverunt ; quanto magis domésticos eius ? Ne ergo timueritis eos. Nihil enim est opertum, quod non revelabitur; et occultum, quod non scietur. Quod dico vobis in tenebris, dicite in lumine: et quod in aure auditis, praedicate super tecta. Et nolite timere eos, qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere: sed potius timete eum, qui potest et animam et corpus perdere in gehennam.
Credo. Offertorium, Ps. 91. Iustus ut
palma florebit : sicut cedrus , quae in Libano est, multiplicabitur.
Secreta.
Réspice , Dómine , immaculatam hostiam, quam Tibi offerimus: et praesta: ut meritis beati
Pontificis et Confessoris tui Cyrilli, eam mundo corde suscipere studeamus. Per Dominum.
Communio. Luc. 12. Fidelis servus et prudens, quem constituit Dominus super familiam suam ; ut det illis in tempore tritici mensuram.
Postcommunio.
Sacramenta Corporis et Sanguinis tui, quae sumpsimus, Domine Iesu Christe, beati Cyrilli Pontificis precibus , mentes et corda nostra sanctificent: ut divinae consortes naturae effici mereámur: Qui vivis.
DIE XIV APRILIS
S A N C T I I U S T I N I
Martyris.
Introitus. Ps. 118. Narraverunt mihi iniqui fabu
lationes , sed non ut lex tua : ego autem loquebar de testimoniis tuis in conspectu regum, et non confundébar. Alleluia , alleluia.
Psal. ibid. Beati immaculati in via, qui ambulant in lege D o mini.
f . Gloria Patri.
Oratio.
Deus, qui per stultitiam crucis, eminentem Iesu Christi scientiam beatum Iusti num Märtyrern mirabiliter docuisti : eius
APPENI x i v . 279 vit cogitationes sapientium, quoniam vanae sunt. Alleluia.
f. Ad Philipp. 3. Verumtamen existimo omnia detrimentum esse propter eminentem scientiam Iesu Christi Domini mei, Alleluia.
Extra tempus Paschale. Graduale. 1. Cor. 3. Sapien
tiam huius mundi stultitia est apud Deum, scriptum est enim: Dominus novit cogitationes sapientium, quoniam vanae sunt.
f. Ibid. 1. Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo.
Alleluia, alleluia. f. Philipp. 3. Verumtamen
existimo omnia detrimentum esse propter eminentem scientiam Iesu Christi Domini mei. Alleluia*
Post septuagesimam, omissis Alleluia, et versu sequenti, dicitur:
Tractus. 1. Cor. 2. Non iudicavi me sciVe aliquid inter vos nisi Iesum Christum, et hunc crucifixum.
f. Loquimur Dei sapientiam in mysterio, quae abscondita est, quam praedestinavit Deus ante saecula in gloriam nostram.
f. Quam nemo principum huius saeculi cognovit. Si enim cognovissent, numquam Dominum gloriae crucifixissent. Sequentia sancti Evangelii secun
dum Lucam. Luc. 12. In illo tempore: Dixit Iesus
nobis intercessióne concede ; ut, errorum circumventióne depùl-sa , iidei firmitatem consequamur. Per eumdem Dominum.
Lectio Epistolae beati Pauli Apóstoli ad Corinthios. 1. Cor A.
Fratres : Verbum crucis , pereuntibus quidem stultitia est; iis autem qui salvi fiunt, idest nobis, Dei virtus est. Scriptum est enim : perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo. Ubi sapiens? ubi scriba? ubi conquisitor huius saeculi? Nonne stultam fecit Deus sapientiam huius mundi? Nam quia in Dei sapientia non cognovit mundus per sapientiam Deum ; placuit Deo per stultitiam praedicationis salvos facere credentes. Quoniam et Iudaei signa petunt, et Graeci sapientiam quaerunt: nos autem praedicamus Christum crucifixum , Iudaeis quidem scandalum, Gentibus autem stultitiam, ipsis autem vocatis Iudaeis, atque Graecis , Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam. Quia quod stultum est Dei, sapientius est hominibus ; et quod infirmum est Dei, fortius est hominibus. Ex ipso autem vos estis in Christo Iesu , qui factus est 'nobis sapientia a Deo , et iustitia, et sanctificatio, et redemptio.
Alleluia, alleluia. f. 1. Cor. 3. Sapientia huius
mundi stultitia est apud Deum, ^ • • i n t u m ^'t ' M i i m : Dominus' no-
280 APPENDIX IV.
sita est mihi corona iustitiae , quam reddet mihi Dominus in illa die iustus iudex. Alleluia.
Postcommunio.
Caelesti alimònia refecti supplices te, Domine, deprecamur: ut beati Iustini Martyris tui monitis, de acceptis donis semper in gratiarum actione maneamus. Per Dominum.
DIE XXVIII MAII
S A N C T I A U G U S T I N I
Episcopi et Confessoris.
Introitus. Ps. 131. Sacerdotes tui , Domine , in
duant iustitiam , et sancti tui exultent: propter David servum tuum, non avertas faciem Christi tui.
Ps. Ibid. Memento, Domine, David: et omnis mansuetudinis eius.
f. Gloria Patri.
Oratio.
Deus, qui Anglorum gentes , praedicatione et miraculis beati Augustini Confessoris tui atque Pontificis, verae fidei luce illustrare dignatus es: concede-, ut, ipso interveniente, errantium corda ad veritatis tuae redeant unitatem, et nos in tua simus voluntate concordes. Per D o minum. Lectio Epistolae beati Pauli A p o
stoli ad Thessalonicenses.
discipulis suis t Nihil opertum est quod non reveletur : neque absconditum, quod non sciatur. Quoniam quae in tenebris dixistis, in lumine dicentur, et quod in aurem locuti estis in cubiculis , praedicabitur in tectis. Dico autem vobis amicis meis : ne terreamini ab his qui occidunt corpus, et post haec non habent amplius quid faciant. Ostendam autem vobis quem timeatis : timéte-eum, qui postquam occiderit, habet potestatem mittere in gehennam ; ita dico vobis, hunc timete. Nonne quinque passeres veneunt dipón-dio, et unus ex illis non est in oblivióne coram Deo? Sed et capilli capitis vestri omnes numerati sunt. Nolite ergo timere ; multis passeribus pluris estis vos. Dico autem vobis : omnis quicumque confessus fuerit me coram hominibus, et Filius hominis confitebitur illum coram angelis Dei.
Offertorium. 1. Cor. 2, Non enim iudicavi, me scire aliquid inter vos, nisi Iesum Christum, et hunc crucifixum. Alleluia.
Secreta.
Munera nostra, Domine Deus, benignus suscipe : quorum mirabile mysterium sanctus Martyr Iustinus adversum impiorum calumnias strenue defendit. Per Dominum.
Communio. 2. Tim. 4. Repo
APPEN
1. Thes. 2.
Fratres : Fiduciam habuimus in Deo nostro loqui ad vos Evangelium Dei in multa sollicitudine. Exhortatio enim nostra non de erróre, neque de immunditia , neque in dolo, sed sicut probati sumus a Deo, ut crederetur nobis Evangelium: ita loquimur , non quasi hominibus placentes sed Deo , qui probat corda nostra. Neque enim aliquando fuimus in sermóne adulationis , sicut scitis ; neque in occasione avaritiae: Deus testis est: nec quaerentes ab hominibus gloriam , neque a vobis , neque ab aliis ; cum possemus vobis oneri esse ut Christi Apostoli : sed facti sumus parvuli in medio vestrum, tamquam si nutrix foveat filios suos. Ita desiderantes vos, cupide volebamus tradere vobis non solum Evangelium Dei, sed etiam ánimas nostras; quoniam diarissimi nobis facti estis. Memores enim estis, fratres, laboris nostri, et fatigationis: nocte ac die operantes, ne quem vestrum gravaremus, praedicavimus in vobis Evangelium Dei.
Graduale. Ps. IBI. Sacerdotes eius induam salutari: et sancti eius exultatione exultábunt.
f . Illuc producam cornu Dav id : paravi lucernam Christo meo.
Alleluia, alleluia.
tx iY. 2 8 1
f. Ps. e109. Iuravit Dominus, et non poenitébit eum : Tu es sacerdos in aeternum, secundum ordinem Melchisedech. Alleluia.
Tempore Paschali omittitur Graduale, et eius loco dicitur:
Alleluia, alleluia. f. Ps. 109. Iuravit Dominus,
et non poenitébit eum : tu es sacerdos in aeternum, secundum ordinem Melchisedech. Alleluia.
f. Eccli. 45. Amavit eum D o minus, et ornavit eum: stolam gloriae induit eum. Alleluia.
Post Septuagesimum, omissis Alleluia, et versu sequenti dicitur :
Tractus. Ps. 111. Beatus vir> qui timet Dominum: in mandatis eius cupit nimis.
j r . Potens in terra erit semen eius: generatio rectorum benedicetur.
f. Gloriae et divitiae in domo eius: et iustitia eius manet in saeculum saeculi. Sequentia sancti Evangelii se
cundum Lucam. Luc. 10. In illo tempore : Designavit
Dominus et alios septuaginta duos: et misit illos binos ante faciem suam in omnem civitatem et locum, quo erat ipse venturus. Et dicebat illis: Messis quidem multa, operarii autem pauci. Rogate ergo dominum messis, ut mittat operarios in messem suam. Ite : ecce ego mitto vos sicut agnos inter lupos. Nolite portare sacculum, neque peram,
"282 APPENDIX lY.
neque calceamenta: et neminem per viam salutaveritis. In quamcumque domum intraveritis, primum dicite : Pax huic domui : ««t si ibi fuerit filius pacis, requiescet super illum pax vestra: sin autem, ad vos revertetur. In eadem autem domo manete, edentes et bibentes quae apud illos sunt: dignus est enim operarius mercéde sua. Nolite transire de domo in domum. Et in quamcumque civitatem intraveritis , et susceperint vos, manducate quae apponuntur vobis: et curate infirmos , qui in illa sunt, et dicite illis: Appropinquavit in vos regnum Dei.
Offertorium. Ps. 88. Veritas mea , et misericordia mea cum ipso: et in nomine meo exaltabitur cornu eius.
Secreta.
Sacrificium tibi offerimus, Domine, in solemnitate beati Augustini Pontificis et Confessoris tui humiliter deprecantes : ut •oves, quae perierunt, ad unum ovile reversae, hoc salutari pábulo nutriantur. Per Dominum.
Communio. Matth. 24. Beatus servus , quem cum venerit Dominus , invenerit vigilantem : amen dico vobis, super omnia bona sua constituet eum.
Postcommunio,
Hostia salutari refecti, Te , Dómine, supplices exoramus: ut
eadem, beati Augustini interveniente suffragio , in omni loco nomini tuo iugiter immolétur. Per Dominum.
DIE XIV NOVEMBRIS
S A N C T I I O S A P H A T
Episcopi et Martyris.
Introitus. Gaudeamus omnes in Dómino,
diem festum celebrantes sub honore beati Iosaphat Martyris; de cuius passióne gaudent Angeli , et colláudañt Filium Dei.
Ps. 32. Exultate iusti in D o mino: rectos decet collaudatio.
} r . Gloria Patri.
Oratio.
Excita, quaesumus Dómine, in Ecclesia tua Spiritum, quo repletus beatus Iosaphat Martyr et Pontifex tuus, animam suam pro ovibus posuit: ut, eo intercedente, nos quoque eodem Spiritu moti ac roborati, animam nostram pro fratribus ponere non vereámur. Per Dominum in unitate eiusdem Spiritus. Lectio Epistolae beati Pauli A p o
stoli ad Hebraeos. Hebr. 5. Fratres: Omnis pontifex ex ho
minibus assumptus , pro hominibus constituitur in iis , quae sunt ad Deum, ut offerat dona, et sacrificia pro peccatis : qui condolere possit iis, qui ignorant et errant : quoniam et ipse cir-
cûmdatus est infirmitate: et propterea debet, quemadmodum pro populo, ita etiam et pro semetipso offerre pro peccatis. Nec quisquam sumit sibi honorem, sed qui vocatur a Deo, tamquam Aaron. Sic et Christus non semetipsum clarilicávit ut pontifex fieret : sed qui locutus est ad eum: Filius meus es tu, ego hodie genui te. Quemadmodum et in alio loco dicit: Tu es sacerdos in aeternum , secundum ordinem Melchisedech.
Graduale. Ps. 88. Inveni David senum meum, óleo sancto meo unxi eum: manus enim mea auxiliabitur ei et brachium meum confortabit eum.
f . Nihil proficiet inimicus in eo, et filius iniquitatis non nocebit ei. Alleluia, alleluia.
f. Hic est sacerdos, quem coronavit Dominus. Alleluia.
Tempore Paschali. Alleluia, alleluia. f . Ps. 88. Confitebuntur caeli
mirabilia tua, Dómine: etenim veritatem tuam in ecclesia sanctorum. Alleluia.
Ps. 20. Posuisti, Dómine, super caput eius coronam de lapide pretioso. Alleluia.
Post Septuagesimum, omissis Alleluia et versu sequenti, dicitur:
Tractus. Ps. 20. Desiderium animae eius tribuisti ei: et voluntate labiorum eius non frau-
X iv s 283
f . Quoniam praevenisti eum in benedictionibus dulcedinis.
f . Posuisti in capite eius coronam de lapide pretioso. Sequentia sancti Evangelii se
cundum Ioannem, Ioan. 10. In illo tempore : Dixit Iesus
Pharisaeis:Ego sum pastor bonus. Bonus pastor animam suam dat pro ovibus suis. Mercenárius autem, et qui non est pastor, cuius non sunt oves propriae, videt lupum venientem , et dimittit oves , et fugit : et lupus rapit, et dispergit oves: mercenárius autem fugit, quia mercenárius est, et non pertinet ad eum de ovibus. Ego sum pastor bonus: et cognosco meas, et cognoscunt me meae. Sicut novit me Pater, et ego agnosco Patrem: et animam meam pono pro ovibus meis. Et alias oves habeo, quae non sunt ex hoc ovili: et illas oportet me adducere, et vocem meam audient, et fiet unum ovile, et unus pastor.
Offertorium. Ioan. 15. Maiorem caritatem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis.
Secreta*
Clementissime Deus, munera haec tua benedictione perfúnde, et nos in fide confirma: quam sanctus Iosaphat Martyr et Pontifex tuus, effuso sanguine, adsé-ruit. Per Dominum.
284 APPENDIX IV.
Communio. Ioan. 10. Ego sum stis : quae sancti Iosaphat Már-pastor bonus, et cognosco oves tyris tui atque Pontificis vitam meas, et cognoscunt me meae. pro Ecclesiae honore iugiter aluit
Postcommunio. a d v i c t ó r i a m ' P e r Dominum.
Spiritum, Dómine, fortitudinis haec nobis tribuat mensa caelé-
E X S. C O N G R E G A T I O N E INDICIS
D E C R E T U M
Feria VI die 15 Decembris 1882
& aera Congregatio Eminentissimorum ac Reuerendissimorum Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalium a SANCTISSIMO DOMINO NOSTRO LEONE PAPA XIII Sanctaque Sede Apostolica Iridici librorum pravae doctrinae, eorumdemque proscriptioni, expurgationi, ac permissioni in universa christiana Republica praepositorum et delegatorum, habita in Palatio apostolico vaticano die IO Decembris 1882 damnavit et damnat, proscripsit proscribitque, vel alias damnata atque proscripta in Indicem librorum prohibitorum referri mandavit et mandat quae sequuntur Opera:
G - R E G O R o v i u s F . N e l l e P u g l i e . — V e r s i o n e d a l t e d e s c o d i R a f f a e l e
M a r i a n o con n o t e r e l l e d i v i a g g i o d e l t r a d u t t o r e . V o i . U n i c o . —
F i r e n z e , Gr. B a r b è r a e d i t o r e , 1 8 8 2 .
I n s t r u c t i o n , m o r a l e et c i v i q u e . — E Homme — Le Citoyen a V u-
sage de V enseignement primaire. O u v r a g e r é d i g é c o n f o r m é m e n t a u p r o g r a m m e officiel e t c . p a r J u l e s S t e e g D é p u t é d e l a G i r o n d e ,
P a r i s .
E l é m e n t s d ' i n s t r u c t i o n m o r a l e e t c i v i q u e , p a r Grabriel C o m p a y r é
D é p u t é , p r o f e s s e u r a u x écoles n o r m a l e s s u p é r i e u r e s d ' i n s t i t u t e u r s
e t d ' i n s t i t u t r i c e s , P a r i s .
2 8 5
I n s t r u c t i o n m o r a l e e t c i v i q u e d e s J e u n e s f i l l e s , p a r M m e H e n r y
G r é v i l l e . P a r i s , 1 8 8 2 .
PAUL B E R T Député Membre de Vinstitut. L ' i n s t r u c t i o n c i v i q u e à
l ' é c o l e . O u v r a g e a d o p t é p o u r l e s écoles d e l a v i l l e d e P a r i s .
P a r i s , 1 8 8 2 .
a Riproduzione di un discolpo recitato da Mons. Genuardi Vescovo di Acireale con N o t e d e d i c a t e a l l ' I l l u s t r i s s i m o e R e v e r e n d i s s i m o
M o n s i g . G u a r i n o A r c i v e s c o v o d i M e s s i n a . » C a t a n i a , 1 8 8 2 , p r o h i b .
Decr. S. Off. die 19 Julii 1882. Auctor huius Opusculi (qui-f u i t S a c e r d o s S a l v a t o r M a u r o ) laudabiliter se subiecit et illud
reprobavit.
Itaque nemo cuiuscumque gradus et conditionis praedicta Opera damnata atque proscripta, quocumque loco, et quocumque idiomate, aut in posterum edere, aut edita legere vel reti' nere audeat, sed locorum Ordinariis, aut haereticae pravi' tatis Inquisitoribus ea tradere teneatur sub poenis in Indice librorum vetitorum indictis.
Quibus SANCTISSIMO DOMINO NOSTRO LEONI PAPAE XIII per me infrascriptum S. I. C. a Secretis relatis, SANCTITAS SUA Decretum probavit, et promulgari praecepit. In quorum fidem etc.
Datum Romae die lo Decembris 1882.
F R . THOMAS M . CARD. MARTINELLI P r a e f e c t u s .
F r . H i e r o n y m u s P i u s Sacc l i e r i O r d . P r a e d .
S . I n d . C o n g r e g , a S e c r e t i s .
Loco £ g S i g i l l i .
Die 20 Decembris 1882 ego infrascriptus Mag. Cursorum testor supradictum affixum et publicatum fuisse
in Urbe.
V i n c e n t i u s B e n a g l i a M a g . C u r s .
286
E X S . C O N G R E G A T I O N E R I T U U M Approbatio Scapularis in honorem s. Michaelis Archangeli
pro Sodalitio de Urbe.
R O M A N A
Q u u m a Cons i l i o D i r e c t i v o P i a e U n i o n i s P r i m a e P r i m a r i a e S a n c t i M i c h a e l i s A r c h a n g e l i d e U r b e , canon ice e r e c t a e i n p e r i n s i g n i C o l l e g i a t a E c c l e s i a S . A n g e l i ad P o r t i c u m O c t a v i u m , v u l g o in Foro Piscium, S a c r a e R i t u u m C o n g r e g a t i o n i e x h i b i t u m f u e r i t p r o o p p o r t u n a a p p r o b a t i o n e S c a p u l a r e i n h o n o r e m e i u s d e m S a n c t i M i c h a e l i s , q u o , c e u p r o p r i a e S o c i e t a t i s t e s s e r a , F i d e l e s i n e a m c o o p t a t i d e s i g n a n t u r a t q u e u t u n t u r , - u t s u b t a n t i D u c i s v e x i l l o m i l i t a n t e s v i c t o r i a m d e h o s t e m a l i g n o consequ i m e r e a n t u r , E m i a c R m i P a t r e s s a c r i s t u e n d i s R i t i b u s p r a e p o s i t i , i n o r d i n a r i i s S a c r o r u m R i t u u m c o m i t i i s h o d i e r n a d ie a d V a t i c a n u m h a b i t i s , p o s t a u d i t a m r e l a t i o n e m E m i e t R n i . D n i . C a r d i n a l i s T h o m a e M a r i a e M a r t i n e l l i , e i u s d e m c a u s a e P o n e n t i s , o m n i b u s m a t u r o e x a m i n e p e r p e n s i s , r e s c r i b e n d u m c e n s u e r u n t ; Pro gratia, reformato typo Scapularis in imagine Sancti Michaelis et ad mentem, facto verbo cum Sanctissimo.
D i e 2 8 m a r t i i 1 8 8 2 . F a c t a p o s t m o d u m d e h i s S a n c t i s s i m o D o m i n o N o s t r o L e o n i P a
p a e X I I I p e r i n f r a s c r i p t u m S e c r e t a r i u m f i d e l i r e l a t i o n e , S a n c t i t a s S u a s e n t e n t i a m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s r a t a m h a b e n s , u s u m a d p r o b a v i t s u p r a d i c t i S c a p u l a r i s , a d m e n t e m e i u s d e m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s , s c i l i ce t r e f o r m a t o t y p o i m a g i n i s S a n c t i M i c h a e l i s , i n S c a p u l a r i i p s o i m p r e s s a e i u x t a m o d u m , q u o i d e m S a n c t u s A r c h a n g e l u s i n E c c l e s i a r e p r a e s e n t a t u r . — Die 20 a p r i l i s a n n o e o d e m .
D . 'CARDINALIS BARTOLINI S. P. C. Praefectus Placidus Palli S. B. C. Secretarius.
DECRETUM
Calaritana canonizationis beati Salvatoris ab Horta laici professi ordinis minorum sancti Francisci de observantia.
Q u u m S a n c t i s s i m u s D o m i n u s N o s t e r L e o P a p a X I I I p e r D e c r e t u m S a c r a e R i t u u m C o n g r e g a t i o n i s s u b d i e 1 1 S e p t e m b r i s p r o x i m e p r a e t e r i t i , i n d u l s e r i t u t i n O r d i n a r i o S a c r a e i p s i u s C o n g r e g a t i o n i s C o e t u e x p e n d e r e t u r s u p p l e x l i b e l l u s a R m o P a t r e F r . B e r n a r d i n o a C r y p t i s C a s t r i , S a c e r d o t e P r o f e s s o e t P o s t u l a t o r e G e n e r a l i C a u s a r u m B e a t i f i c a t i o n i s S e r v o r u m D e i e t C a n o n i z a t i o n i s B e a t o r u m O r d i n i s M i n o r u m S a n c t i F r a n c i s c i d e O b s e r v a n t i a p o r r e c t u s , a d o b t i -
287
n e i i d u m u t C a u s a , p r a e f a t i B e a t i S a l v a t o r i s a b H e r t a r e s u m i p o s s e t i n s t a t u a c t e r m i n i s , q u o e a d e m modo r e p e r i t u r ; E m u s e t R m u s D ñ u s -C a r d i n a l i s L u c i d u s M a r i a P a r o c c l i i e i u s d e m C a u s a e P o n e n s i n o r d i n a -r i s C o m i t i i s a d V a t i c a n u m h a c d i e h a b i t i s , e i u s m o d i s u p p l i c e m l i b e l l u m r e t u l i t . E m i p o r r o e t R m i P a t r e s S a c r i s t u e n d i s R i t i b u s p r a e p o s i t i , r e a c c u r a t e p e r p e n s a , a u d i t o q u e R . P . D . A u g u s t i n o C a p r a r a S a n c t a e E i d e i P r o m o t o r e , r e s c r i b e n d u m c e n s u e r u n t : Resumatur Causa in statu et terminis. D i e 9 D e c e m b r i s 1 8 8 2 .
H o c a u t e m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s R e s c r i p t u m p e r i n f r a s c r i p t u m S e c r e t a r i u m e idem S a n c t i s s i m o D o m i n o N o s t r o r e l a t u m , S a n c t i t a s . S u a r a t u m h a b u i t e t c o n f i r m a v i t d i e 1 4 i i sdem m e n s e e t a n n o .
D . C a r d i n a l i s BARTOLINIUS S . R . C . P r a e f e c t .
Laurentius Salvati S. R. C. Secretarius.
D E C R E T U M
Romana sen Praenestina et Tridentina Beatificationis et Canonizationis Ven. Servi Dei Fr. Stephani Bellesini Sacerdotis Professi Ordinis Eremitarum Sancti Augustini Parochi in Oppido Genestani.
O c t a v o I d u s J u l i i a n n i MDCCCLXXX a S a n c t i s s i m o D o m i n o N p s t r o -L E O N E P A P A X I I I b e n i g n e c o n c e s s a m f u i t , u t i n C o n g r e g a t i o n e S a c r o r u m R i t u u m O r d i n a r i a a g e r e t u r , a b s q u e i n t e r v e n t u e t v o t o C o n s u l t o r u m , d e v a l i d i t a t e o m n i u m P r o c e s s u u m t a m O r d i n a r i a q u a m A p o s t o l i c a A u c t o r i t a t e c o n s t r u c t o r u m i n C a u s a B e a t i f i c a t i o n i s e t C a n o n i z a t i o n i s p r a e f a t i V e n . S e r v i D e i S t e p h a n i B e l l e s i n i . H i n c E m i n e n t i s s i m u s e t R e v e r e n d i s s i m u s D o m i n u s C a r d i n a l i s T h o m a s M a r i a M a r t i n e l l i h u i u s C a u s a e P o n e n s , a d i n s t a n t i a m R e v . P a t r i s F r . S e b a s t i a n i M a r t i n e l l i P o s t u l a t o r i s G e n e r a l i s C a u s a r u m B e a t i f i c a t i o n i s e t C a n o n i z a t i o n i s S e r v o r u m D e i O r d i n i s E r e m i t a r u m S a n c t i A u g u s t i n i , i n O r d i n a r i o spec ia l i C o e t u i p s i u s C o n g r e g a t i o n i s , i u x t a p e c u l i a r e s d i spos i t i ones e i u s d e m S a n c t i s s i m i D o m i n i N o s t r i s u b d i e 2 0 N o v e m b r i s 1 8 7 8 e d i t a s c o n s t i t u t o , a c s u b s i g n a t a d ie a d V a t i c a n u m c o a d u n a t o , s e q u e n s D u b i u m p r o p o s u i t , n i m i r u m : An constet de validitate Processuum tam Apostolica quam Ordinaria auctoritate constructorum; testes sint rite ac recte examinati, et iura producta legitime compulsata, in casu et ad effectum de quo agitur?
S a c r a p o r r o e a d e m C o n g r e g a t i o , o m n i b u s a c c u r a t o e x a m i n e p e r p e n s i s , a u d i t o q u e R . P . D . A u g u s t i n o C a p r a r a S a n c t a e F i d e i P r o m o t o r e , r e s c r i b e r e r a t a e s t : Affirmative, seu Constare: facto verbo cum Sanctissimo pro sanatione ad cautelam defectus , tam Processus Apostolici Praenestini super Virtutibus et Miraculis in
2 8 8
specie, ob expletum officium Notarii adiuncti a Iacobo Coccia, qui antea examen subierat uti testis ; quam attestationis Fr. Nicolai Melchiorri, testis XXV Processus Ordinarii Romani, ob non repetitum eius examen in Processu Apostolico. D i e 29 I u l i i 1 8 8 2 .
F a c t a a u t e m d e h i s S a n c t i s s i m o D o m i n o N o s t r o L e o n e P a p a e X I I I . p e r i n f r a s c r i p t u m S e c r e t a r i u m f i d e l i r e l a t i o n e , S a n c t i t a s S u a sen t e n t i a m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s r a t a m h a b u i t e t c o n f i r m a v i t , a c r e c e n s i t o s d e f e c t u s a d c a u t e l a m b e n i g n e s a n a r e d i g n a t a e s t . D i e 3 A u g u s t i a n n o eodem.
P r o E m o e t E m o D o m i n o CARD. D . B A R T O L I N I
S . R . C . P R A E F .
C A M I L L U S CARD. D I P I E T R O
EPISC. OSTIEN. ET VELITERN.
LAURENTIUS SALVATI S. R. C. Secretarius.
•"!~#H~»
DECRETUM.
^TJERECEN. Beatificationis et Canonizationis Ven. Servae Dei Sor. Mariae ab Incarnatione, fundatricis Monasterii TJrsulina-rum in civitate Quebecensi.
I n s t a n t e R m o D . P r o s p e r o B e r n a r d o D e l p e c h P r o c u r a t o r e G-e-n e r a l i S o c i e t a t i s P a r i s i e n s i s M i s s i o n u m a d e x t e r o s , P o s t u l a t o r e C o n s t i t a t o C a u s a e B e a t i f i c a t i o n i s e t C a n o n i z a t i o n i s p r a e d i c t a e Y e n . S e r v a e D e i S o r . M a r i a e a b I n c a r n a t i o n e , s u b s c r i p t u s C a r d i n a l i s S a c r o r u m R i t u u m C o n g r e g a t i o n i P r a e f e c t u s , e t h u i u s C a u s a e P o n e n s , i n O r d i n a r i i s i p s i u s S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s "Comi t i i s , h o d i e r n a d i e a d V a t i c a n u m h a b i t i s , s e q u e n s p r o p o s u i t D u b i u m : « An sententia a Reverendissimo Archiepiscopo Quebecensi lata super Cultu praefatae Ven. Servae Dei non exhibito, seu super obedientia praestita Decretis sa. m. Urbani Papae VIII, sit confirmanda in casu, et ad effectum de quo agitur, » E m i p o r r o et R m i P a t r e s S a c r i s t u e n d i s R i t i b u s p r a e p o s i t i , o m n i b u s r i t e p e r p e n s i s , a u d i t o q u e voce e t s c r i p t o R . P . D . A u g u s t i n o C a p r a r a , S a n c t a e F i d e i P r o m o t o r e , r e s c r i b e r e c e n s u e r u n t : Affirmative, seu sententiam esse confirmandam. D i e 9 D e c e m b r i s 1 8 8 2 .
F a c t a p o s t m o d u m d e p r a e m i s s i s S a n c t i s s i m o D o m i n o N o s t r o L E O N I P A P A E X I I I a b i n f r a s c r i p t o S e c r e t a r i o f i d e l i r e l a t i o n e , S a n c t i t a s S u a r e s c r i p t u m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s r a t u m h a b e r e e t c o n f i r m a r e d i g n a t a e s t d i e 1 4 i i s d e m m e n s e e t a n n o .
D . CARD. B A R T O L I N l U S S . R . C . P r a e f e c t u s . L . % S .
LAURENTIUS SALVATI S . R . C . S e c r e t a r i u s .
L o c o '^S S i g n i
2 8 9
l i t terae SS- D. N. Leonis XIII ad Emum. Archiep. Dublinen. quibus
exorat ut clerus Hyberniae totus animos civium moderari curet in
iis, quibus nunc iactantur fluctibus: gaudet de curis adhibitis ab
Episcopis favore catholicas iuventutis, eisdemque commendat phi
losophiam Aquinatis pro Seminariorum adolescentibus (1).
D i l e c t e F i l i N o s t e r sa lu tem, e t A p o s t o l i c a m b e n e d i c t i o n e m .
N o v u m a r g u m e n t u m d i l e c t i o n i s e t o b s e q u i i t u i , a l i o r u m q u e
TV. F F . i s t i u s r e g i o n i s A n t i s t i t u m h a b u i m u s i n l i t t e r i s , q u a s T u
i p s o r u m m a n d a t o e t n o m i n e d i e 4 e l a p s i o c t o b r i s a d N o s d e d i s t i ,
t e s t e s e g r e g i a e v e s t r a e v o l u n t a t i s e t g r a t i e r g a N o s a n i m i , o b
«eas c u r a s q u a s d e p r o s p e r a r e r u m H i b e r n i a e c o n d i t i o n e g e r i m u s ,
e t o b e a cons i l i a q u a e p e r e p i s t o l a m N o s t r a m d i e 1 e l a p s i A u g u s t i
d a t a m , g l i s c e n t i b u s i s t h i e p o p u l a r i b u s m o t i b u s ' , i n b o n u m d i l e c t o -
r u m N o b i s f i l i o r u m H i b e r n i a e f i d e l i u m p r a e b e n d a c e n s u i m u s . E s t
p ro fec to N o b i s c a u s a c u r p l u r i m u m g r a t u l e m u r t u m T i b i , d i l e c t e
f i l i . N o s t e r , a l i i s q u e H i b e r n i a e E p i s c o p i s , v i d e n t e s q u o s t u d i o p r o
m i n i s t e r i i v e s t r i r a t i o n e a d s e d a n d a s p e r t u r b a t i o n e s p a t r i a e v e s t r a e ,
-et a d d i r i g e n d a s f i d e l i u m v e s t r o r u m v o l u n t a t e s i n c u m b a t i s , t u m e t
i a m c a t h o l i c a e E c c l e s i a e F i l i i s , q u i d o c i l i t a t e a n i m i v e s t r a s voces
e x c i p i u n t , e t i n c o m m o d a a d v e r s a e f o r t u n a e c h r i s t i a n a v i r t u t e fe
r e n t e s , a n i m o s s u o s l o n g i u s q u a m officium e t r e l i g i o s i n i t , t e m e r e
p r o g r e d i n o n p a t i u n t u r . Q u a m q u a m v e r o H i b e r n i a e f i d e l e s i l l u s t r i a
s u i i n r e l i g i o n e m s t u d i i , e t i n s u p r e m u m E c c l e s i a e P a s t o r e m obse
q u i i t e s t i m o n i a p r a e b e a n t , p o s t u l a t t a m e n a d h u c r e r u m p u b l i c a r u m
s t a t u s u t e a d o c u m e n t a q u a e ip s i s t r a d e n d a p r o N o s t r a i n i p sos
c h a r i t a t e c u r a v i m u s , p r a e o c u l i s f i d e l i t e r h a b e r e p e r g a n t , c u m p r a
v a r u m s o c i e t a t u m a s s e c l a e , u t i e l a p s i s m e n s i b u s e v e n i s s e d o l u i m u s ,
n o n i n t e r m i t t a n t spe s s u a s i n f l a g i t i i s p o n e r e , p u b l i c a s i n f i a m m a r e
c u p i d i t a t e s e t r e m e d i a i n c o m m o d i s g r a v i o r a q u a e r e n t e s e a g r a s s a r i
v i a , q u a e i p s o r u m c ives n o n a d s a l u t e m sed a d p e r n i c i e m a d d u c i t . H i n c
(1) Aliae litterae ad eumdem Archiep. prostant hoc vol. XV pag. 97.
Ada. Tom.. XV. fase. CLXXV. 19
290 LITTERAE
o p u s e s t u t f i r m i t e r i n s i d e a t i s t i u s p o p u l i f i d e l i s a n i m i s , u t i i a m
m e m o r a v i m u s , u n a m e a m d e m q u e u t i l i t a t i s a c h o n e s t a t i s esse r e g u l a m , ,
i u s t a m p a t r i a e c a u s a m a b s t u d i i s , cons i l i i s , o p e r i b u s i n i q u a r u m con
s o c i a t i o n u m esse s e i u n g e n d a m ; i u s f a s q u e esse a d v e r s a p a t i e n t i b u s -
i u r a s u a r e c t i s a r t i b u s p e r s e q u i , n o n i t e m a s c e l e r e p r a e s i d i u m ,
m u t u a r i ; a c d i v i n a p r o v i d e n t i a effici u t l a e t i s p a t i e n t i a e e t s u a r u m
v i r t u t u m f r u c t i b u s bon i f r u a n t u r , m a l o s c o n t r a v a n i s l a b o r i b u s -
p e r f u n c t u s g r a v i b u s D e i a t q u e h o m i n u m i u d i c i i s s u b e s s e . D u m hae&
c o m m e m o r a m u s e x e a c u p i d i t a t e , q u a s o l a t i u m , t r a n q u i l l i t a t e m , ,
p r o s p e r i t a t e m t o t i u s H i b e r n i a e c u p i m u s , m i n i m e d u b i t a m u s , d i l e c t e
f i l i N o s t e r , q u i n t u C o l l e g a e q u e t u i c o n c o r d i b u s s e m p e r a n i m i s et-
c a r i t a t e f r a t e r n a i n v i c e m i u n c t i s a l u t a r e m o p e r a m c o n f e r r e p e r g a
t i s , u t F i d e l e s y e s t r i n i h i l s ib i c o m m u n e esse p a t i a n t u r c u m i is , ,
q u i s u i s c u p i d i t a t i b u s p r a e c i p i t e s sese d e p a t r i a b e n e m e r e r i p u t a n t ,
d u m s e g r a v i b u s s c e l e r i b u s o b s t r i n g u n t , i n e a m d e m p r a v i t a t e m a l i o s
i m p e l l u n t , ,et c a u s a e p u b l i c a e t u r p e m l a b e m i n u r u n t . H o c s a c e r d o
t a l i s ze l i m i n i s t e r i o T e n u p e r p r a e c l a r e p e r f u n c t u m esse l a e t a m u r r
d i l e c t e fili N o s t e r , c u m i n s i d i a s e t p e r i c u l a c a t h o l i c a e i s t i i u v e n t u t i
c o m p a r a t a c o n s p i c i e n s , p a s t o r a l e m e p i s t o l a m e d e n d a m c u r a s t i , q u a
h u i u s m o d i p e r i c u l a pub l i ce d e n u n c i a r e s , v i g i l a n t i a e f i d e l i u m a c u e -
r e s , e t e o r u m s a l u t i , n e c n o n r e l i g i o n i s e t p a t r i a e bono c o n s u l e r e s .
H a e p o r r o t a m g r a v e s p a s t o r a l i s m u n e r i s c u r a e e t p u b l i c a p o
p u l i H i b e r n i c a u s a o m n i n o r e q u i r u n t , u t ecc l e s i a s t i c i o r d i n i s v i r i
sese a d i u t o r e s p r a e b e a n t P a s t o r i b u s s u i s , a c i p s i s i n c i v i u m a n i m i s
m o d e r a n d i s e t p e r t u r b a t i o n i b u s p u b l i c i s compescend i s s u a m o p e r a m
f i d e l i t e r n a v e n t . V e r u m t a m e n a d h a n c s a l u t a r e m v i m s a c r i m i n i
s t e r i i p r o p r i a m e x e r c e n d a m , s i a g a t u r p r a e s e r t i m d e p o p u l a r i b u s
c o n v e n t i b u s i n q u i b u s m a g n o a n i m o r u m a e s t u d e c a u s a p u b l i c a d i
s c e p t a t u r , e t c i v i l i u m c o n c e r t a t i o n u m p r o c e l l a e c o m m o v e n t u r ,
o p p o r t u n u m fore c o n s i l i u m p u t a m u s , s i f i r m i s i i s m a n e n t i b u s
q u a e d e i u n i o r e C l e r o d e c r e v i s t i s , i i s t a n t u m ecc l e s i a s t i c i s v i r i s
eosdem c o n v e n t u s a d e u n d i v e n i a m t r i b u e n d a m c e n s u e r i t i s , i n
q u o r u m p o t i s s i m u m s a p i e n t i a c o n f i d i t i s , e t i n q u i b u s m a t u r i o r
a e t a s a c u s u s r e r u m effecit u t p r u d e n t i a cons i l io e t a u c t o r i t a
t e p r a e s t e n t , i d e o q u e p o s s i n t p r a e c e t e r i s c o n c i t a t a e m u l t i t u
d i n i a d r e c t a e t h o n e s t a d u c e s esse , f a l l a c i b u s i m p r o b o r u m i u d i
c i i s o c c u r r e r e , officii r a t i o n e s t u e r i , a c de fenso re s esse o p t i m i p a r
t i u m o p t i m a r u m . H a c r a t i o n e e t v i a s a c e r d o t a l i s o r d o t a m q u a m i n
s p e c u l a c o m m u n i s s a l u t i s e t i n p r a e s i d i o r e i p u b l i c a e a V o b i s co l lo
c a t u s , m a g n a s p a t r i a e u t i l i t a t e s , i n i i s q u i b u s i a c t a t u r f l u c t i b u s ^ ,
e s t a l l a t u r u s .
LITTERAE 291
H a c d e m u m occas ione p r a e t e r m i t t e r e n o n p o s s u m u s , q u i n T e ,
d i l e c t e f i l i N o s t e r , a l i o s q u e VV. F F . H i b e r n i a e i n p a r t e m s o l l i c i
t u d i n i s N o s t r a e v o c a t o s p e c u l i a r i b u s c o m m e n d a t i o n i s e t d i l e c t i o n i s
N o s t r a e s e n s i b u s p r o s e q u a m u r , p r o p t e r eas c u r a s q u a s a d c a u s a m
c a t h o l i c a e i n s t i t u t i o n i s i u v e n t u t i s v e s t r a e t u e n d a m , e t U n i v e r s i t a
t i s c a t h o l i c a e s t a t u m c o n s e r v a n d u m commiani s t u d i o c o n t u l i s t i s ,
i n i t i s cons i l i i s q u a e n e c e s s a r i a e t o p p o r t u n a t u m s a n a e s o l i d a e q u e
d o c t r i n a e a d s e r e n d a e e t c u s t o d i e n d a e , t u m e i u s f r u c t i b u s p r o p a g a n -
d i s e x i s t i m a s t i s .
D e s a c r i s a u t e m S e m i n a r i i s , i n e o e v i g i l e n t c o g i t a t i o n e s v e
s t r a e , u t d i l i g e n t e r a d o l e s c e n t e s a d s p e m s a c e r d o t i i b o n i s a r t i b u s
e t v i r t u t u m e x e r c i t a t i o n e e r u d i a n t u r : g e n e r a t i m q u e c u p i d a p h i l o
s o p h i a e i u v e n t u s i n s t r u a t sese , q u o a d o p p o r t u n e f i e r i p o t e s t , D o
c t o r i s A n g e l i c i d i s c i p l i n a .
S u m m i s a u t e m v o t i s à D e o c l e m e n t i s s i m o p o s c e n t e s u t s t u d i a
cons i l i a e t o p e r a v e s t r a s u a p o t e n t i g r a t i a p r o v e h a t , C l e r u m v e
s t r u m v a l i d u m i n s t r u m e n t u m s u a e g l o r i a e e f f i c ia t , a t q u e s o l e t u r
p r o p i t i u s f i d e l e s v e s t r o s , i i s q u e t r i b u a t u t q u i s e m i n a n t i n l a c r i
m i s i n e x s u l t a t i o n e m e t a n t , A p o s t o l i c a m b e n e d i c t i o n e m p r a e c i p u a e
N o s t r a e b e n e v o l e n t i a e t e s t e m T i b i , d i l e c t e f i l i N o s t e r , c u n c t i s q u e
H i b e r n i a e E p i s c o p i s , nec n o n C l e r o e t F i d e l i b u s f i d e i v e s t r a e con
c r e d i t i s , p e r a m a n t e r i n D o m i n o i m p e r t i m u r .
D a t u m R o m a e a p u d S . P a t r u m d ie 1 I a n u a r i i , a n n o 1 8 8 3 .
Pontificatus Nostri Anno Quinto.
292
IURIS FUNERANDI
Die 15 Iulii 1882.
COMPENDIUM FACTI. In Dioecesi V. duae extant Paroeciae, quarum una sub titulo s. Fuscae in suo per vasto territorio complectitur vicos Bescae et Linar dic; altera. Poglizza nuncupata, in suo ambitu continet vicum Milhonich, Prope harum Paroeciarum fines, tertii Ordinis s. Francisci conventus exurgit cum Ecclesia s. Mariae vulgo Capo-Glavotok caenobio adnexa.
Anno 1880 ad exitum properante, Monasterii Superior, per supplicem libellum, Sacratissimo Principi enarravit; iam a saeculis in Ecclesia Conventus s. Mariae Capo-Glavotok sexdecim extructas fuisse areas sive sepulchra ad sepelienda, nedum familiae Religiosae membra, sed etiam ad hu-manda fidelium corpora ex tribus contiguis oppidis, tum religionis tum distantiae causa ab Ecclesiis paroecialibus. Quum anno 1821 omnis humatio in Ecclesiis lege vetare^ur, extractum fuit coemeterium publicum, Conventui attiguum et adstipulata conventio fuit inter trium oppidorum primarios et Conventus Guardianum, qua populi iidem obligationem susceperunt sexdecim construendi fornices, quarum Patribus quatuor in perpetuum assignarentur.
Duo ex tribus Parochis hanc sequuti sunt praxim ita ut recto tramite cadaver deferretur ab eisdem in locum Coemeterio proximum, ubi recipiebatur vel a Superiore Conventus, vel ab alio religioso, et in Ecclesiam deportabatur ad explendas exequias aliasque functiones, ab haeredibus expetitas. Qua de re Ecclesia Conventus percipiebat tres ex quatuor partibus cerae... Anno autem 1859 unus ex Parochis consuetudinem introduxit peragendi exequias in Cappella
E X 3 . C O N G R E G A T I O N E C O N C I L I I
IURIS FUNERANDI 293
raris, a qua cadavera ad publicum coemeterium efferantur. Adversus hanc praxim protestati sunt Religiosi; Parochus vero ab Episcopo coadiutus, iuri communi innixus autumat ius sepeliendi, et emolumenta percipiendi pertinere ad Ecclesiam paroecialem, excepto casu quo aut defuncti aut eorum haeredes aliam elegerint ecclesiam. Sed electio haec iam per modum regulae constituta est in perpetuum pro dictis tribus oppidis ab immemorabili tempore. Quamobrem expetiverunt Patres u t , remoto abusu, praxis antiqua ad vitam re vocaretur. Hodiernus Episcopus rogatus, vindicavit iura Parochorum contra Franciscalium petitionem.
Retulit autem Ordinarius, controversiam iam binis Decretis editis an. 1864, et 1871, a suo praedecessore fuisse favore Parochorum resolutam : contra quam resolutionem Prior Conventus ad S. C. C. cum provocaverit, Vicarius generalis satius putavit a quavis decisione sibi abstinendum esse.
Disceptatio 8 y n o | i t i e a .
DEFENSIO PAROCHORUM. Nil magis in iure vulgatum, quam quod degentes intra Paroeciae limites in Ecclesia paroeciali debent tumulari, a qua in vita Sacramenta susceperunt Cap. ex parte Be sepult. Ferraris Bibi. Can. verb. Sepul. n. 20. Parochi enim quoad funera habent intentionem fundatam in iure; Maschat Ius. Can. Be sep. q. 5 n. 12. Unde ius funeris dici solet ius parochiale; Barbos, de off. et potest. Pa-roch. p. 3 cap. 26. Idque eis privative deberi non tantum ratione materialis morae defuncti in Paroecia, quam potius ratione spiritualis officii exerciti, una echo docent DD. antiqui et moderni, quibus S. C. C. innumeris resolutionibus chorum agit. Quemadmodum enim ad Parochum spectat fideles in vita sacramentis reficere, ita aequum et iustum est, ut ipse funera efferat et mortuos humo tradat, Clement. Bu-dum de Sepult, s. Cong. in Ilcinen. Funerum et émolument. 20 Iulii 1878.
Nec obstat quod huiusmodi primitivum Parochorum ius
2 9 4 IURIS FUNERANDI
conticescit vel quia aliquis in aliena Ecclesia habet sepulchrum maiorum, aut vivens sepulturam inibi elegit, vel quia eadem Ecclesia ius funerandi seu tumulandi sive ex privilegio, sive ex conventione, sive ex aliquo iusto titulo sibi acquisivit. Quandoquidem in themate Franciscani s. Mariae de Capo-Glavotok nullum validum titulum afferre valent ad probandum sibi competere ius super funera et tumulationem incolarum pagorum prae Ecclesiis paroeciarum, intra quarum fines incolae illorum pagQrum commorantur.
Sane Franciscani ad controversum ius sibi vindicandum, nullum praesidium captare possunt a conventione inita 18 Maii 1821. Per ipsam enim dum Regulares ex una parte se obstrinxerunt ad fundum cedendum perpetuis temporibus pro condendo coemeterio publico, iuxta legum civilium praescriptionem; ex altera parte tres pagi Ber zac, Linardic et Milhonich onus susceperunt quatuor arcas sepulcrales condendi et servandi pro humatione Religiosorum. Verumtamen de emolumentis funerum ac de iure exequias peragendi, ne verbum quidem in tota conventione reperitur. Adeo verum est quod in vim huiusce conventionis Regulares nullum ius super exequiis vel tumulationibus in praedicto coemeterio peragendis sibi reservarunt, ut potius coemeterium communale dici debeat, ceu ipse Episcopus asserit. Idipsum confirmât magni ponderis factum, quod canon qui exigi solet pro cadaveribus humandis eorum, qui ad praefatas Paroecias haud pertinent, non equidem Religiosis Franciscanis, sed trium pagorum Municipio persol-vitur. Constito itaque quod in citata conventione de funerum vel tumulationis iure nullimode sermo sit, constito quod coemeterium uti communale est censendum, nullus ambigendi locus esse videtur, quod omnia ad tramites Iuris communis sint moderanda. Porro ad tramites sacrorum Canonum Parocho ius competere suorum parochianorum funera efferendi eorumque cadavera humo tradendi, adeo tritum et vulgatum in iure est, ut nemo cordatus de eo dubitare posse videatur. Funera enim inter iura parochialia recenseri eorumque emo-
IURIS FUNERANDI 2 9 5
Iumenta regulariter semper Parochis deberi tradit Rota Deicis. 402 n. 8 p. 5 t. 1 Decis. 473 n. 3 p. 3 cum sint in recompensationem laborum exantlatorum in celebrandis divinis officiis et ministrandis sacramentis defuncto, dum vi--veret, Decis. 402 n. 9 p. 5 tom. 1 Recent.
Nec valeret urgere praxim, vi cuius ante aedificationem publici coemeterii Franciscani pollebant iure funerandi et sepeliendi in propria Ecclesia paroecianos trium oppidorum. Id enim in usu fuisse quia inibi aderant laicae Sodalitates -cum respectivis sepulcris ad ipsas spectantibus. Extinctis sed vero initio huius saeculi huiusmodi laicis sodalitatibus, ad quas ius tumulandi pertinebat, ius quoque in Religiosorum Ecclesiis tumulandi, ipso facto, evanuisse censendum est. De veritate huius facti nedum duo parochi, sed Episcopus ipse fidem facit. Si itaque cessante ratione alicuius dispositionis, ipsa quoque dispositio cesset necesse est, ad tradita per leg. Quod dictum ff. de pactis, leg. Si cum ex §. post an. •gloss, et rei ff. de eo quod metus causa; pronum est deducere quod, extinctis sodalitatibus quae, iure in Regularium Ecclesia tumulandi fruebantur, ipsa quoque Ecclesia funerum atque emolumentorum ius ab extinctionis die amiserit .
Nec pariter magni ponderis videtur argumentum ab observantia fere immemorabili deductum, quae ante enunciatam conventionem anni 1821 incoepta, et postea quoque pacifice confirmata fuisse videtur. Agitur siquidem praeprimis de praescriptione contra Parochos, proprio iure venientes: agitur de ea inducenda in actis facultativis, ex eo quod liberum erat incolis trium pagorum sepulturam in regulari prae paroeciali Ecclesia sibi eligere. Iamvero iura Parochorum, utpote proprio iure venientium, nullimode praescriptioni subiacere valent ex quacumque consuetudine, obsistente Constitutione Pii IV. In Principis Apostolorum, Scarf^nt. ad Oeccop. in lib. 4. Animad, tit. n. 9, S. C. C. in Nullius Sublacen. Iurium parochialium 18 Septembris 1823 Rri--ctinor. Iuris decim. 8 Maii 1824, Pisana Emolumentorum
296 IURIS FUNERANDI
Funeris 14 Decembris 1872 §. Nec. Et optimo sane iure r
cum possessio quam quis ex propria persona et ratione a l i cuius officii acquirit , sit omnino independens a fkcto an te -cessorum suorum.
In actis vero facultativis, neque ex consuetudine mille-annorum praescriptio inducitur, nisi constet ipsos fuisse prohibitos et partem adversam per tempus habile ad praescribendum prohibitioni acquievisse; Rota Decis. 253 n. 8 p. 3 dec. 11 n. 9. Dec. 365 n. 5 recent. Gloss, in I. V. Communi dividundo 6 de annali praescript. Bald, in I. Cum notissimi in fine Cap. de Praescript. 30 vel 40 Annot.. Scarfant. Luc. Can. lib. 1 tit, 15 n. 23; De Luca de Benef, disc. 98 n. 13. Atqui in themate tum prohibitionem ex una, tum acquiescentiam ex altera parte exulasse, imo Regulares munia parochialia exercuisse ex Parochorum indulgentia, qui sive comitatis, sive amicitiae gratia id obire-sinebant, patet ex his quae Parochus et ipse Episcopus retulerunt.
Verumtamen invocatam a Regularibus consuetudinem in themate prorsus deesse Parochi contendunt, cum ex facto l iqueat pluries ab ipsis vel exequias in ecclesiis a paroeciali dependentibus celebratas fuisse, vel iis expletis defunctorum cadavera, nihil contra Religiosis obmussitantibus, ad communale Coemeterium evecta fuisse.
DEFENSIO P P . FRANCISCALIUM. Franciscalium orator imprimis ait: licet tumulandi ius Parocho inhaereat, adeo ut inter praecipua illius officia recenseatur, integrum tamen ac liberum cuique est locum sibi sepulturae eligere ac designare; Bevoti in instit. canon. lib. 2 tit. 9 % 4. Quod si contingat, unum Parocho superest, ius scilicet canonicam percipiendi portionem, quae quartae funer alis nomine nuncupatur , praeterea nihil. Haec autem ideo Parochis competit ne-debitis fraudentur subsidiis cap. 1 de sepul. in seco. test. Paroch. part. 3 cap. 25 n. 3, Bened. XIV in Constitutione « Romanus Pontifex » et s. Congregatio in Auscu-lana iurium et functionum 29 Aug. 1733.
IURIS FUNERANDI 2 9 7
Parochus propterea officium suum ex defuncti domo ad ecclesiam explere dehet et cadaver usque ad ecclesiam comitari, in qua sepulturam sibi defunctus eiusve haeredes delegerunt atque exequiae sunt peragendae. Cum vero Ecclesiae ianuam at t iger i t , parocnus defuncto benedictionem impertitur, ac, tradito in regularis Superioris manibus cadavere, recedit : cetera ad ecclesiae rectorem pertinent; Reif-fenst. in lib. 3 Decret, tit. 28 n. 36: s. Rota in dec. 1192 n. 1 et 2 cor. Emerix: Card. De Luca in dise. Ï de Regul. n. 83: Bouix de Parocho par. 4 cap. 10%. 2 prop. 2: atque in par. 4 cap. 10 1 prop. 6: s. Rituum Congregatio in decreto 23 martii 1619 quod refert Gardellini sub n. 422 « Associato funere ad ecclesiae portam* debere parochum vel illum ex Capitulo et clero penes quem animarum curae exercitium existit* ad populum converti*. eique absolutione impertita* recedere* relicto cadavere in Ecclesia dictorum clericorum regularium* ad quos dumtaxat peragendi officii cura spectabit ».
Quid vero, pergit defensor, quod defuncti Parochus ita. abstinere debet, ut stola indutus ne Ecclesiam quidem ingredi possit? Quippe Ecclesiae rector pro Parocho habetur, nec alius intra eius Ecclesiae septa officium peragere potest, quin alienam provinciam invadat; s. Rituum Congregatio in Vadem. diei 2 Augusti 1698; quam refert Ferraris voc. Quarta funeris « An Parochus ingredi possit ecclesias Regularium cum stola et cruce, ibique officium et functiones peragere? » S. C. respondit « Negative in omnibus. » S. C. Episcop. et Regul. in Piacentina 16 decem. 1661* quam refert Ferraris in loc. cit. nu. 29 et Sacra Congregatio in Volaterrana diei 16 martii 1726.
Scilicet funerandi ius a iure tumulandi secerni non potes t : immo vero notissimum in iure axioma habetur « ubi tumulus ibi funus ». Text. in cap. cum liberum 6* et in cap. in nostra 10 de sepul. Porteli, in dub. Reg. verb. canonica portio nu. 5* Ferraris in Bibliot, voc. Quarta funeralis §. 3: Barbosa de off. et potest. Paroch. par. S
2 9 8 IERIS FUNERANDI
c. 25 nu. 37 « Funera igitur dicuntur quae ratione sepulturae obveniunt et quacumque occasione funerum ad ecclesiam perveniunt ».
Quod adeo exploratum ait, ut si alibi inferantur illorum cadavera qui sepulturam elegerunt, vel in maiorum sepulchro erant tumulandi, atque etiam si Parochus funera perfecerit, emolumenta omnia electae ecclesiae rectori re-pendi debeant, excepta dumtaxat legitima portione. Alex. III in cap. V de sepulturis : Ferraris in voc. sepultura nu. 7 et nu. 210 « Et si alibi sepeliatur per vim aut fraudulenter seu alias. w&¿¿¿s et i&sciis Rectorilmà Ecclesiae* in qua adest dictum sepulchrum suorum* est ipsi ecclesiae restituendum cadaver simul cum omnibus emolumentis* ut dictum est de eo qui non sepelitur in sepultura a se electa ». Berengo Enchiridion parochorum pag. 359 et seqq. Venetiis 1877.
Quae cum ita sint, urgebat defensor, supervacaneum esset •quaerere, num quid ex hac disciplina mutatum fuerit, postquam aedilitiae auctoritates sive in Italia sive in aliis regionibus cadavera in Ecclesiis inferri vetuerunt. Siquidem sepulturae electio adimitur, haud inde sequitur adimi etiam ecclesiae electionem pro funere. Tametsi etiam quoad sepulturam, peculiaribus ex causis regulares s. Mariae de Capo Qlavotock nihil amiserunt. Quippe illi prope ecclesiam &tqne intra monasterii septa publicum coemeterium extraxerunt, quod unum cum ecclesia •corpus conficit: atque ideo extraxerunt, ut integrum sibi ius maneret, nec novis legibus quidquam eriperetur. Nihil igitur ex edicta lege immutatum fuisse concludit: quos enim antea Patres in ecclesia tumularunt, nunc in adiecto coemeterio tumulant.
Hoc ita perspectum parochis ait, ut non modo Franciscalium iura exploratissima semper habuerint, sed et ipsi •comprobavermt per conventionem anno 1865 cum Patribus inita. Nihil enim aliud ab iisdem Patribus quam congruam in quibuslibet exequiis portionem sibi accenseri curarunt. Atqui loci electionem pro omnibus trium oppidorum habita-
IURIS FUNERANDI 299
toribus facile probari affirmavit, cum eorum familiae iamdiu locum pro successoribus elegerint atque idipsum propterea in Franciscalium Ecclesia contingat quod pro sacellis familiaribus ac gentilitiis usuvenit. Quod luculenter evincitur sive ex immemorabili consuetudine, sive ex conventionibus.
Quod consuetudinem attinet, hanc non modo Patribus suffragari tradit, sed ceteris deficientibus, ius certissimum atque evidens suppeditare. Illam vere non imus vel alter, sed cives cuncti* populi seniores} municipii praesules ab immemorabili pro Patribus extitisse testantur. Parochus interea defuncti cadaver ad ecclesiam comitari de more consuevit: parochialem extra ianuam benedictionem impertiri, atque, illud in Patrum Superioris manibus tradens, recedere: Patres autem semper exequias expleverunt.
Quanta autem centenariae atque immemorabilis consuetudinis vis sit, ait ille, neminem latet: quippe meliorem de mundo titulum praebet ac rem probatissimam conficit. In casu autem eo impensius attendi debet quia contractui innititur, atque interpretativa, non praescriptiva censenda est. Id igitur causae fuit cur nemo ex Parochis biscentum annorum spatio Franciscalium ius oppugnaverit, vel tumulandi aut funerandi ius unquam sibi vindicarent.
Nec pactum quod anno 1821 Patres cum villicis inierunt quidquam immutavit; non modo Franciscalium ius non imminuit, sed potius illud luculentissime confirmavit, quia totius populi suffragium, et civium omnium voluntatem ostendit, et villici omnes sibi suisque perpetuum sic sepulturae locum designarunt. Atque hoc ita omnibus perspectum fuisse tradit ut nemo contrariam consuetudinem inducere ausus sit: immo vero omnes quod placuerat fideliter exequutioni demandaient, prout decuriones pro veritate adfirmarunt.
Ceterum contractus in parochorum congrua nihil immutavi t : eadem hodie illa est quae semper fuit, eademque ratione rependitur. Parochi igitur vel Franciscalium ius negant, et sibi ipsi refragantur qui legem dixerant et conven-
300 IURIS FUNERANDI
tione sanciverant, vel detrimentum ex hoc iure sibi illatum, contendunt, et falso aequitatem invocant, quia -quoü semel placuit iniquitatis redargui non potest.
Tum parochorum obiectiones refellit, atque illam imprimis quod, cum per conventionem anni 1821 perpetuus civibus sepulturae locus designatus fusrit, ius villicis adime-retur alibi sibi funus eligendi, quod ceteroquin liberum cuique esse debet. Sed absurdum argumentum esse tradit, quia iudices seu locorum primarii, necessitate suadente: ac peculiari civium mandato prope Franciscalium Ecclesiam coemeterium condiderunt, sicuti ex conventione colligitur, atque in huiusmodi coemeterio sibi suisque sepulturae locum designa rmi . Plane, ait ille, si nihil adiiciant de funere alibi peragendo semper idipsum redit « ubi tumulus ibi funus » et cum loci electione etiam adiectae ecclesiae electio in perpetuum facta censetur : si vero alibi exequias celebrari praec i p i a t , nihil vetat eorum voluntatem impleri. Omnes enim in maiorum sepulchro inferri debent; salvo tamen unicuique iure alibi funus eligendi, Ferraris voc. Sepultura §. 8 seqq. Reiffenst. lib. 3 decret, tit. 28 num. 10 * Barbosa de off. et potest. Paroch. part. III cap. 26%. 31 « Quando quis decedit* non electa sepultura* in ea sepeliendum est in qua maiores sui sepeliri consueverunt* soluta qucrta parochiali ». Concludit igitur, pactum de quo hodie disputatur, nemini iniuriam facere, et nullum ius adimere: integrum cuique esse alium sibi funeris locum eligere, ac postremo, si aliam electionem non fecerint, in Franciscalium Ecclesia cives omnes esse tumulandos.
Contrarium praeterea argumentum expendit, nempe contractum quem villici cum Patribus inierunt privativam tumulandi facultatem Franciscalibus non adscribere : cum autem omnia, absque Parochi detrimento, interpretanda sint, promis-cuam saltem Parochis tumulandi potestatem cum iisdem Patr i bus competere. Verumtamen, urget defensor, hoc argumentum penitus a veritate abhorret. Ac primo in quolibet civium obitu iurgia excitarentur, ita ut perpetuum iudicem designare opor-
IURIS FUNERANDI 301
teret. Tum ex contractus litera aperte evincitur, quod pro defunctis omnibus coemeterium conditum est, ita ut omnes in loco designato sint tumulandi. Concludit itaque : aut contractus servari debet et omnes defuncti ad coemeterium et ecclesiam regularium deferendi sunt : aut contractus corruit, et nullum regularis ecclesiae ius admitti potest, sive privati vum, sive cumulativum.
Neque attendi posse affirmavit quod Curiae Vicarius asseruit: pactum scilicet quod villici cum Patribus inierunt, nullum esse, quia illud ecclesiastica auctoritas non sancivit. Plane, si huiusmodi censura ante hos sexaginta annos prodiisset, rerum veritatem inquirere ac respondere Patres potuissent. Hodie autem, quod antiquitus probandum fuisset, probatione non eget: quia ex diuturno temporis lapsu et usu legitime praesumitur; De Luca in disc. 15 de aliénât. §. 4, atque in disc. 15 num. 12 de Regular.
Ineunte saeculo, quod prius usuvenerat, conventione sancitum est, condito coemeterio intra septa ecclesiae regularis. Tum ab immemorabili cum novissime peculiari conventione definitum fuit quod Parochis, quod regularibus competit. Restat propterea quod omnibus placuit ac saeculari usu viget perpetuo esse servandum.
Hisce aliisque praenotatis, enodandum propositum fuit sequens
lOubUim
An ius tumulandi et funerandi in oppidis Ber zac MUhonichy Linardic competat Patribus s. Mariae de Capo Glavotokj seu potius parochis s. Fuscae et Poglizzae in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. Conc. re discussa, sub die 15 Iulii 1882, censuit respondere :
Negative ad primam partem* affirmative ad secundam.
302 IURIS FUNERANDI
Ex QUIBUS COLLIGES :
I. Ius sepeliendi proprios parochianos et ius faciendi officium funebre super cadaveribus, cum primo stricte connexum, recenseri inter iura parochialia, et privative spectare ad Parochos.
II. Parochos habere iuris adsistentiam in tumulatione suorum paroecianorum, qui sepultura careant, aut eamdem non elegerint.
III. Consuetudinem alleganti contra Parochorum iura,, onus incumbere eam concludenter probandi, eoquod agitur de praescribendo iure alieno: cui praescriptioni ius ipsum commune resistit.
IV. Verumtamen aliquando ius Parochorum conticescere potest, quum adsit qui in Ecclesia aliena sepulcrum maiorum possideat, vel quia eadem Ecclesia ius funerandi, seu tumulandi sibi acquisiverit ex privilegio, ex conventione, seu ex aliquo i usto titulo.
V. In themate nihil profuisse videri Patribus franciscalibus adversus Parochorum iura, neque conventionem, in qua ne verbum quidem fit de funerum emolumentis, ac de iure exequias peragendi favore Franciscalium, neque immemora-bilem consuetudinem, quae concludenter haud probata fuit, dum praecipue ageretur de actis facultativis.
ARETINA
IURISPATRONATUS
Die 15 Iulii 1882.
COMPENDIUM FACTI. In Capitulo Ecclesiae Cathedralis s. Pe tr i civitatis Aretii, quatuor extant dignitates: scilicet Praepositum, Archidiaconatus,Primiceriatus atque Decanatus. Ex-( ->pta Praepositura quae praebendam distinctam habet, reliquae
IURISPATRONATUS 303
tres dignitates de massa sunt, prouti et canonicatus omnes, quorum erectio annum 1627 praeiverat. Hoc enim anno volvente, prior ex canonicatibus sex extra massam erectus est..
Canonici de massa erant in possessione nominandi novos canonicos et dignitates omnes, excepta praepositura, occasione vacantis alicuius canonicatus de massa, dummodo vacatio in mensibus reservatis non contigisset. Erant quoque in possessione nominandi inter se Archidiaconum et Primicerium, occasione itidem vacationis in mense haud reservato Pontifici.
Cum vacantem ob iniquam temporum conditionem ab anno 1862 Archidiaconatum contulisset Summus Pontifex Leo XIII Carolo G. per Litteras Apostolicas diei 25 Februarii 1880, huius Pontificiae collationis occasione arrepta, Canonici de massa S. Sedem rogaverunt facultatem pro-tranendi saltem ad quinquennium vacationem Primiceriatus, et aliorum trium canonicatuum, ac etiam facultatem eligendi et praesentandi idoneum canonicum loco D. Donati B, qui iam inde ab anno 1863 diem supremum viderat.
Ad huiusmodi preces excipiendas, Apostolica etiam Dataria in causam interveniente, necessarium ductum fuit, ut S. C. Concilii statueret de legitimo canonicorum patronatu-Quapropter locus factus est disputationi de patronatu activo et passivo canonicorum de massa: activo quidem circa nominationem ad canonicatus omnes et dignitates, praepositura tantum excepta: passivo vero super Archidiaconatus et Primiceriatus^ dignitates non alteri quam sibi conferendas. Antequam vera causa proponeretur, sciscitati sunt tum Ordinarius Aretinus tum canonici extra Massam, ut si quid haberent in sui favorem deducendum, proponerent. Quibus absolutis, et singulorum responsionibus, nec non voto S. Datariae accepto, causa proposita est.
Disceptatio gynoptiea
QUAE AB APOSTOLICA DATARIA ANIMADVERSA SUNT. Contra iuspatronatus activum adductum est: titulo deficiente, ad observantiam confugere Capitulum; non enim locum tituli te -
304 IURISPATRONATUS
nere posse fundationes dotationesque antiquitus aetas ex leonis Capituli, non singulorum Canonicorum propriis. Verum •ex documentis erui; nominationes a Capitulo aetas, locum habuisse in canonicatibus apostolicis reservationibus haud obnoxiis. Immo in Bullis Apostolicis nullam reperiri de Capitulari hoc iure mentionem: ac ipsum Capitulum da massa in suis precibus declarasse : ius suum patronatus •sibi spectare tantum in casu cessantium Apostolicarum reservationum. Ergo Apostolicae Sedis iura extra omne discrimen manere.
Minus validam videri demonstrationem iuris patronatus passivi ex documentis ad acta exhibitis. Ast cum Capitulum declaraverit hoc quoque patronatus ius se non invocare in casu quo beneficium s. Sedi reservatum existat, immo velle debitum Apostolicas reservationes effectum suum quamplenissimum sortiri ; nihil habere s. Datariam quod Canonicorum de massa praetensionibus opponeret. Si quae iura laesa viderentur, eadem Ordinarii propria esse, et ab eo vindicanda.
QUAE EX OFFICIO ADDUCEBANTUR. EX officio obiiciebatur Canonicis, tralatitium in iure haberi pro libertate beneficiorum semper praesumi: et alleganti iuspatronatus, onus incumbere illud probandi Rota Recent, p. 4 decis 59 num. 9. i Titulo Capitulum destitui: nec locum tituli tenere posse fundationem dotationemque quorumdam canonicatuum et dignitatum Archidiaconi et Primicerii actam saeculo decimoquinto.
Ex hoc enim quod tunc temporis Canonici egerunt, nullum actualibus Canonicis de massa ius promanare.
Nec ipsis opitulari observantiam : nam in materia iurispatronatus pro observantia constituenda contra liberam Episcoporum collationem requiritur : ut saltem probentur, prae- \ tentationes per quadraginta annos effectum sortitae* dummodo cum huiusmodi quadragenaria possessione concurrat pjublica vox, fama* vel aliae praesumptiones quae habeant v>im famae. Ferraris verbo iuspatronatus art. 3 num 44. Iamvero anno 1843 Episcopum Fiascaini dignitatis Archidiaconatus disposuisse tamquam liberae collationis:
ÌURISPATRONATUS 305
atque hoc actu praescriptionis fluxum favore Canonicorum penitus interruptum mansisse.
QUAE CAPITULUM IN CONTRARIUM AFFEREBAT. Antequam ad quaestiones 'dé iuspatronatus propius accederet Capitulum, tria declarabat. Protestabatur primo loco, se per defensionem ani patronatus a;ctivi vel passivi nihil detrahere velle iuri-•bus s. Sedis ex reservationibus affectionibusque promanantibus. Secundo loco monebat, se contradictorem verum nulluni habere, nam et Apostolicam Datariam, et Ordinarium areti-num, et Canonicos extra massam a vera iuris patronatus contestatione abstinuisse. Declarabat tertio loco, sub nomine Capituli, Canonicos de massa intelligi debere.
Capitulum igitur, hoc est Canonicos de massa, praetendere primo ius patronatus super omnibus canonicatibus, praebendis et dignitatibus de massa, (excepta Praepositura) exclusive quoad ceteros, sibique et titulum et' observantiam adesse contendere. Ius enim patronatus tribus modis acquiri, scilicet fundatione,aedificatione et dotatione. Atqui intacto certum esse, Capitulum bonis quae processu temporis sibi aifiuebant a saeculo decimo ad decimum quartum, maluisse novos canonicatus erigere, quam fructus omnes suos facere. Ita fundationis et dotationis titulos favere Canonicis de massa: ipsos enim propria Capituli bona, quorum reditus percipere, et suos facere potuissent, destinasse fundationi et dotationi novorum canonicatuum.
Nec obiiciendum, huiusmodi fundationes et dotationes ex bonis Capituli fuisse peractas: id enim frequentissime accidere in iuspatronatus ecclesiastico. Verum autem hoc modo iurispatronatus titulum confici, erui ex Card. De Luca de iure pair. Dise. 7 num. il.
Titulo etiam deficiente, iuspatronatus ecclesiasticum favore Capituli maxime probari praescriptionibus statutorum Capitularium, teste eodem Card. de Luca loc. cit. Porro in statutis Capituli anno 1263 confectis, legi « Item quod elec t i o n e s , postulationes, provisiones, concessiones et praèsen-» tatiönes praelatorum rectorum et canonicorum et clerico-
Aeta, Tom. XV. fase. OLZZV. 20
306 IURISPATRONATUS
» rum quae faciendae et celebrandae fuerint in Ecclesiis ad » Canonicam aretinam spectantibus, vel in quibus habet ius > eligendi, postulandi, sive praesentandi, fiant in Capitulo» > Canonicae aretinae, praesente et consentiente maiori partem » canonicorum »
His etiam missis, quoniam gravissimum iurispatronatus-argumentum habetur ex observantia, Ferraris verbo iuspatronatus licet 3 num. 44 - Rota Decis. 5 num. 25 part. 9 Tom. 1 et Decis. 64 Num. 11 part. 13 Recent* et observantiae continuae ab anno 1478 ad praesens probationes a Capitulo editae sunt , de hoc iurepatronatus dubitare minime-licere.
His accedere Antistitum aretinae Sedis constans ac uni forme testimonium: quod maximum, ah eodem auctore Ferraris loc. cit. nuncupatur. Aretinos namque Episcopos in Bullis institutionis canonicorum de massa, atque Archidiaconorum et Primiceriorum, formulam adhibuisse ab anno 1552. « Ca-» pitulum et Canonici, ad quos electio et praesentatio per-» sonae idoneae ad primiceriatum et dignitatem huiusmodi » (vel canonicatum cum de simplici praebenda canonicali » ageretur) sic vacantem pertinet et spectat. »
De nominationibus a Pontifice directe peractis, vel ab Episcopis, ex delegata Pontificis auctoritate, nihil esse dicendum: nam centies tradidisse s. Rotam Decis. 421 Part. 18 Recent, num. 30, et Decis. 245 part. 9 num. 35, provisiones a Papa peractas non praeiudicare patronorum iuribus. Idipsum docere Card. De Luca De iurepatr. Disc. 7. num. 7* Id autem descendere ex ipsa natura iurispatronatus Ecclesiastici, Piton. Discept, eccles. Disc. 3 num. 7.
Tandem, toto eo tempore quo a s. Poenitentiaria quotannis Hetruriae Episcopis facultates extraordinariae indul-1ae sunt, pro nominationibus explendis, etiam in mensibus reservatis, vel in beneficiis s. Sedi quoquo modo affectis, Canonicos de massa constanter nominandi ius exercuisse. Cum enim dubium ortum esset inter aretinum Episcopum et Canonicos de massa super huius facultatis interpretatione, s. Poe-
IURISPATRONATUS 307
nifentiaria mense Maii 1848 declaravisse « iura conferendi » beneficia iurispatronatus ecclesiastici, habeantur durantibus » facultatibus,redintegrata, perinde ac si reservata non essent,. » scilicet ut iura restituta esse censeantur patronis ecclesia-» stieis praesentandi, Episcopo vero praesentatos a patronis > instituendi.»
Ad iuspatronatus passivum devenientes Canonicorum defensores, illius originem indicabant in actu capitulari diei 24 Maii 1465, in instrumento celebrato insequenti die 25, m solemni Episcopi approbatione , in Bulla Summi Pontificis Paulli II. Cum enim ob deficientes reditus, dignitates Archidiaconi et Primicerii quae antiquitus extiterant, suppressae fuissent, Capitulum eas restituisse ac de novo erexisse, Archidiacono assignando tertiam partem redituum, plusquam ceteris canonicis, quartam vero partem plus quam ceteris Primicerio. Ast'pro earum dignitatum collatione constituisse Capitulum , ut singuli canonici scrutinari debeant et scru-tinentur: eaque methodo, ad praesens usque servata, primum Árchidiaconum primumque Primicerium elegisse.
Haec anprobasse Episcopum : et Summum Pontificem Paullum II confirmasse « quaecumque in instrumentó et lit-» teris huiusmodi contenta erant ».
Observantiam pro hoc quoque iuspatronatus haberi, nam exceptis nominationibus a Pontifice peractis, semper in aliis vacationibus Archidiáconos et Primicerios in suo sinu electos praesentasse Capitulum, documentis ostendi plurimis atque; constantibus. Obiectum ex Episcopi Fiascaini verbis erutum, elidi subsequentibus Capituli nominationibus quamplurimist
quas ille idem Episcopus ratas habuit, in Bullis institutionis verbis adhibitis, quae pertinentiam iurispatronatus favore Capituli in tuto posuerunt.
Ad odium excludendum quod contra hoc suum ius excitari posset, eoquod servitutem Episcopalium iurium laesivam inducunt, allegabat Decisionem Fanen. ^Canonicatuum diei 5 Maii 1700.. coram Caprara §. at quia qua statutum est t
posse huiusmodi iura praescribi ab inferiore: nec non tradita
308 IURISPATRONATUS
a Card.. De Luca de benef. cit. Diseurs. 7 num. 4. Plusquam septies centenariam praescriptionem, in casu haberi : nam anno U£>3 Summum Pontificem Lucium III, in Litteris ad Capitulum, jnissis,, scripsisse « Antiquas et rationabiles » consuetudines vestras, hactenus observatis .vobis vestrisque » successoribus, auctoritate Apostolica confirmamus et perpe-» tuo manere decernimus... electionem quoque Primicerii si-» cuti a prefato Hyeronimo quondam Episcopo vestro statuit tum fuisse cognoscimus.»
His hinc inde disputatis, S. C. proposita fuerunt resolvenda
Dubia
7. An constet de iuspatronatus activo super omnibus canonicatibus, praebendis et dignitatibus de massa, favore tantum canonicorum de massa, exclusive quoad ceteros in casu,
IL An constet de iuspatronatus passivo super Archi-diaconatu et Primiceriatum in eadem Cathedrali existentibus, favore tantum canonicorum de massa, exclusive quoad ceteros in casu.
RESOLUTIO. S. C. Concilii, in comitiis generalibus diei 15 Iulii 1882, rescriptum edidit:
A.d utrumque affirmative.
Ex HIS COLLIGES
L Iurispatronatus ecclesiastici validissimum titulum praebere fundationem dotationemque beneficiorum.
IL Ex communi DD. sententia pro fundatione et dotatione beneficiorum non requiri, ut fundatores de bonis propriis novas praebendas constituant: sed satis esse, ut beneficia erigantur ex bonis mensae capitularis, quorum fructus de cetero fundatoribus pertinuissent.
IURISPATRONATUS 3 0 $
III. Ea iura èsse servanda, quae in huiusmodi ereetionibus ac dotationibus fundatores sibi expresse reservata voluerunt, praesertim cum expressus Ordinarii consensus et Pontificis confirmatio accesserint.
IV. Magnum existentis iurispatronatus argumentum erui ex observantia. Observantiae autem maximam demonstra-tionem praebere Statuta capitularia, quae tanto maiori praestant auctoritate, quanto antiquiori aevo condita sunt.
V. Nominationes a Papa peractas etiam per saecula, patronorum iuribus non praeiudicare.
VI. Odium in huiusmodi iurium exercitio non haberi, eo quoi contra Episcopos servitutem constituant: cum qualitas patronalis canonicorum in Cathedralibus modum potius quam substantiam afficere videatur. Etenim loco simultaneae, electiones canonicorum Capitulo, Episcopo vero electorum confirmationes reservantur.
FELTRIEN.
IURIUM ET PRIVILEGIORUM
Die 15 Iulii 1882.
COMPENDIUM FACTI. Labente saeculo XVI Feltriensis civitas , eiusque suburbia unicam constituebant Paroeciam %
cuius habitualis cura penes Capitulum cathedralis Ecclesiae, actualis vero a duobus Vicariis, Sacristae nuncupati, quorum unus Canonicus, alius Mansionarius, alternis hebdomadis, gerebatur. Cum autem memorati Vicarii omnibus fidelibus sacramenta indiscriminatim administraren!, aliaque parochialia munia promiscue peragerent, huiusmodi animarum curae exercendae ratio multis incommodis obnoxia, ac in spirituale populi detrimentum vergere, videbatur. Quod- animadvertens Faventinus Episcopus, Visitator Apostolicus ,
310 FELTRIEN.
animarum curae aptiori modo consulere satagens, die 30 Augusti 1584 Decretum edidit, quo s ta tu i t , ut Feltriensis -Episcopus « quamprimum sibi id expedire videbitur , po-> pulum ipsum in duas Parochias distinguat, ita ut Sa-> cristae praedicti suos quisque proprios paróchianos agno-» scat, ipsorumque curam habeat . . . . iuxta eiusdem Con-» cilii (Tridentini) dispositionem ».
Huiusmodi mandatum Rovellius Episcopus Feltriensis suo Decreto diei 1 Iunii 1593 executus fuit. Praestat Decreti verba, quae ad rem nostram faciunt, claritatis gratia, afferre « . . . . Episcopus Feltriensis . . . . considerans ex » dispositione sacri Conc. Trid. Sess. 24 cap. 13 de Reform. » Episcopis mandatum fuisse , quod in iis civitatibus ubi » parochiales ecclesiae certos non habent fines, nec eorum » rectores proprium populum quem r e g a n t . . . . pro tutiore » animarum eis commissarum salute populum in certas pro-» priasque Paroecias distinguere, et illarum unicuique suum » perpetuum peculiaremque Parochum assignare debeant, » qui proprias animas cognoscere valeat, et ab eo solo licite » sacramenta suscipiant, . . . . auctoritate dicti Concilii. . . » populum civitatis Feltriensis . . . . in duas Paroecias per » duos dictae ecclesiae (Cathedralis) Parochos Sacristas, seu » curatos nuncupandos, regendas d i v i s i t . . . ». Assignatis autem unius Paroeciae limitibus statuit: « Parochia unica » sit, et specialis Ecclesiae Feltriensis, s. Lucae nuncupata, » et ad Curatum Ecclesiae Cathedralis Feltriensis, s. Lucae » nuncupatum, perpetuo, peculiariterque ac pleno iure . . . . » pertineat, iii ipsaque Parochia habitantes eumdem Curatum » pro eorum vero . . . peculiarique Parocho habeant » et ab eo solo licite ecclesiastica sacramenta suscipiant ». Statis deinde finibus alterius Paroeciae, quam s. Marci appellandam , eiusque rectorem Sacristam s. Marci nuncu-pandum iubet , eadem praecise verba nuper relata repetit. < Et insuper , prosequitur , ad commodiorem munerum pa-» rochialium infrascriptorum functionem idem Epi-» scopus decrevit, quod Parochi praedicti singuli
FELTRIEN. 311
» scilicet intra fines eorum Parochiae propriae personaliter > resideant, communiter vero et aequaliter usum Cathedralis -» Ecclesiae pro eorum propria parochiali Ecclesia habeant: » singuli vero perpetuo singulas claves fontis baptismalis, » sacrorum oleorum , sacratissimaeque Eucharistiae saera-» menti, necnon quatuor libros parochiales, videlicet anima-* rum, baptizatorum, confirmatorum et matrimonio iunctorum » propriae Parochiae . . . . t e n e a n t . . . . maiores minoresque » hostias ad usum celebrationis Missarum sacraeque communio-» nis dictae Ecclesiae propriis eorum sumptibus praestent; » alternis vero hebdomadis unus eorum divinum officium in-» choare Missasque in Choro illis incumbentes celebrare . . . » debeat. Alter vero inter Missae sacrum . . . . populo ser-» monem habere, festa et alia divina officia celebranda pu-» blieare, et matrimonia contrahenda promulgare... teneatur».
Nemo unquam exinde dubitavit, duas proprie dictas Paroecias, duosque veros Parochos actuales, seu Vicarios curatos Feltriae extare. Verum parochiale praefatorum Vicariorum officium, ita temporis progressu coarctatum fuit, ut •saltem in civitate ad haec tria redactum s i t , nempe ad baptismi collationem, matrimoniorum' benedictionem , ac sacramentorum vita decedentibus administrationem.
Sacrificium pro populo numquam Vicarii hucusque per-l i t a run t , Sanctissimae Eucharistiae in Cathedrali , eaq[ue parochiali Ecclesia distributio cuidam Sacrarii Custodi a Capitulo demandatur, ita ut Vicarii curati , ne tempore quidem paschali , noscant, quinam ex suis parochianis ad sacram Synaxim accedant. Vicarius s* Lucae semel tantum in mense, in quodam pago suburbano , Vicarius autem s. Màrci, bis in mense, semel scilicet in uno, ac semel in altero ex duobus aliis subiirbiorum pagis, sermonem ad populum habent. In civitate vero, parochiale hòc munus nec unquam obierunt, neque obeundi iure potiebantur, cum Capitulum Cathedralis, quatenus Parochus habitualis eiusmodi sibi ius ^indicaverit, eique ©neri satisfieri au tum averi t per praedicationem, qua in Cathedrali Ecclesia tempore
312 FELTRIEN.
Quadragesimae, ac Adventus expletur. Fueris denique in christianae doctrinae rudimentis edocendis operam dant Vicarii curati quoad praedictos tantummodo suburbiorum pagos : in civitate autem id sibi competere Capitulum arbitratur , ex cuius delegatione quidam, seu Canonici, seu simplices sacerdotes, pueros utique et puellas in diversis Ecclesiis cathechismum edocent, quin tamen ullus curam agat, ut pueri ipsi sacrae huic institutioni fideliter adsint, et quin Vicariis curatis compertum s i t , quinam ex propria cuiusque Paroecia institutionem eamdem frequentent, aut. negligant.
Haec omnia cum, pastoralis Visitationis occasione y
actualis Episcopus deprehenderit, cumque plura inde in populum detrimenta derivare perspexerit, in id animum intendit , ut remedia , quae his abusibus evellendis opportuniora viderentur, adhiberet. In primis itaque Vicariis obligationem missae pro populo festis diebus litandae suadere-studuit. Quod praeceptum aegre tulit Capitulum; hinc Decanus, eius nomine, supplicem libellum S. C. C. obtulit. Episcopus a S. C. C. rogatus retul i t , Capitulum convocasse, ut, collatis cum ipso consiliis, huiusmodi controversiae, aliaeque exercitium parochialis curae respicientes componerentur ; cum autem nihil proficeret, rogavit ut mentem, suam S. C. aperiret.
Disceptatio Synopticis.
DEFENSIO CAPITULI. AC in primis Capitulum contendit, pe r Episcopum Rovellium, innixum Decreto Visitatoris apostolici edito sub die 1 Iunii anni 1593,utrique Vicario civitatis partem pro sacramentorum administratione commissam r non vero duas Paroecias institutas fuisse. Sane Visitator apostolicus spirituale detrimentum derivare comperìens ex alternativa curae gerendae iussit , ut Episcopus unicuique Vicario de terminatum fidelium numerum assignaret„ qui ab illo tantum sacramenta licite suscipere deberent. At ex Mae dispositione
FELTRIEN. 3 1 £
argui non l icet , au tumat , duas Paroecias constitui mandasse. Neque vero id effecisse Episcopum Rovellium, Visitatoris Apostolici decretum executioni demandando, ostendi posse putat documentis, ex capitularibus actis depromptis: quibus dicitur in Cathedrali Feltriensi, unam tantum Paroeciam extare , cuius curam Capitulum olim per suum Decanum, una cum duobus Sacristis exercebat, deinde vero a Sacristis tantum, Capitulo tamen subiectis, gerebatur ceu Capitulum asserit. Praeterea, ipsomet fatente Episcopa, Capitulum uti Parochus habitualis semper habitum est. Porro ubi unus habitualis Parochus adest, una tantum Paroecia extare videretur.
Demum indubium videtur, quod trium saeculorum lapsu,-Capitulum, et Vicarii ita se gesserunt, ac si una haberetur Paroecia, et Episcopi decretum huiusmodi pernoscentes,. nunquam ad eiusdem observantiam ipsos revocaverunt. Quare cum nequeat admitti, tot Antistites munus suum negligenter explevisse, potius dicendum, ipsos putasse praefatum Decretum vel nunquam executum fuisse, vel duarum paroeciarum institutionem minime praecipere; ideoque locutiones , quae-aliud innuere viderentur, Capituli favore intelligendas esse.
Quo posito , inutile esset de secundo dubio disquirere. At in hypothesi, quod placeat, EE . VV. in alteram abire sententiam , Capitulum enititur ostendere, Cathedralem uti unicam parochialem ecclesiam permanere debere. Et re* quidem vera, id minime Trid. Conc. dispositionibus opponi videtur , quibus Episcopi iubentur ut distincto populo in certas paroecias, unicuique perpetuus Parochus assignetur , non. auteni ut unaquaeque Paroecia peculiarem Ecclesiam habeat-. Hinc eadem Ecclesia pro duabus vel pluribus Paroeciis îoptime inservire potest, cum finis a Tridentino intentus , ut nempe quilibet Parochus proprios fideles cognoscere eisque sacramenta administrare valeat , pariter consequatur. Quare Sequi videtur Episcopi Rovellil decretum in ea parte, qua statuitur « communiter vero et aequaliter-> usum Cathedralis Ecclesiae pro eorum (Vicariorum)
3 1 4 ÏEtTKîSW.
> propria Parochiali Ecclesia habeant » in süö vigore ma-nutenendum esse.
Quod magis retinendum, ait Capitulum, si perpendatur non semel Feltrienses Episcopos duplicem parochialem Eo •clesiam constituere in animo versatos fuisse, at perspicientes maximas difficultates huic innovationi opponi, satius putarunt relinquere res in statu quo e ran t , ne damna maiora «evenirent:aliquae Canonicis ipsis gravissima videntur derivare posse. Ex quibus concludi posse videtur, ad Cathedralis Ecclesiae decus, et ne plurima damna ipsi obveniant, nullam -aliam -parochialem Ecclesiam eligendam esse.
Ad Missam autem pro populo quod attinet, videtur Vicarios illam perlitare non teneri , et Missae conventualis •celebratione etiam huic oneri satisfieri. Et sane. Vicarios in casu* missae pro pópulo Obligatione non obstringi, satis .aperte probari videtur auctoritate Clar. Lucidi in opere de Visitatione SS.- LL. vol. 1: p. 435. Cum itaque in themate et habitualis cura penes Capitulum resideat, et Vicarii numquam Missam pro populo perlitare consueverint, videretur ipsis nec in posterum hanc obligationem imponendam , Capitulum vero cum per tria saecula bona fide putaverit, Missae conventualis applicatione, etiam oneri missae pro populo satisfieri posse praescriptionis iure frui videretur .
Parum in quarto dubio immorandum esse arbitror, siquidem ostensa superius Paroeciae unius existentia, liquido sequi videtur alterutrum , non autem utrumque Vicarium , verbum Dei ad populum diebus festis annunciare debere. -Nulla enim necessitas apparet ut, praeter Tridentinae Sy^ .nodi praescriptionem, Vicarii cogantur in alia etiam Ecclesia .sermonem ad populum habere , cum parva sit civitas,, et fideles ad Cathedralem commode accedere possint.
Ad consuetudines devenient, in primis generice observandum duco j ait defensor, consuetudinem, cuius memoria non extat, ius inducere qua rei iudicatae, qua transactionis, -qua privilegii Principis; Gloss, in cap. "Super quibusdam,
FELTRIEN. 4 3 1 5
verbo Non extat memoria* De verbor. significat.* Rota in Beneventana * Manutentionis quoad molendina 15 Martii 1819, coram Marco* et mater est cuiuscumque melioris tituli de mundo; Rota in Beneventana Manutentionis quoad molendina 20 Martii 1820 coram eod.--Hinc maxima consuetudinis vis est tam de iure civili I. 3. C. De Episc. aud. I. Munerum ff. De muner. et bonor. quam de iure canonico: cap. 9. De consuet.; Rota in Montis Fa-lisci Canonicatus 5 Maii 1823. coram Tiber i.
Specifice vero consuetudo , qua Vicarii festis diebus in suburbia aliquando sese conferunt, ut ibi parochiali muneri incumbant, sustinenda esse videtur. Cum enim in suburbiis commorantes a Cathedrali Ecclesia distent, magisque spiritualibus auxiliis indigeant, laude digni Vicarii videntur, qui verbi Dei praedicatione , sacrisque functionibus eorum pietatem fovent.
Neque destruenda pariter videtur consuetudo., qua Vicarii a praedicationis onere sese eximunt iis diebus, quibus Canonicus Theologus sacrae Scripturae lectiones, annualista autem conciones habet. Huiusmodi enim consuetudo, nedum opposita, quin imo Trid. Conc. dispositioni in sess. 24 cap. 4 de Reform,, consona potius videtur. Ibi enim statuitur: « Praedicationis munus, quod Episcoporum praeci-» puum es t . . . mandat (sancta Synodus) ut in Ecclesia sua » ipsi per s e , aut si legitime impediti fuerint per e o s , » quos ad praedicationis munus assument, in aliis autem » Ecclesiis per Parochos. > Quare cum in Feltriensi Cathedrali Episcopus, utpote in sua propria Ecclesia, praedicationis munere praecipue fungi teneatur , et per Canonicum Theologum, aliosque concionatores id peragat, expedire videtur, ut Vicarii iis diebus sermonem ad populum omittant, ut fideles ad audiendos alios verbi Dei praecones Episcopi vices explentes et frequenter Vicariis peritiores confluant.
Ad septimum dubium quod attinet ; cum ex superius expositis satis manifestum appareat alterutrum Vicarium praedicationis munus obire debére, sponte sequitur ab onere
316 fELTRlEN.
Missae conventualis canendae minime Vicarios suDievandos esse. Capitulare enim Statutum a pluribus Episcopis approbatum iugiter in suo vigore permansit; ideoque gravissima causa requireretur, ut mutationem aliquam subire deberet. At haec causa in casu deesse videtur. Praetereundum praeterea non est si aliter fieret, novum onus Mansionariis,-absque ullo emolumento imponeretur, quod certe contra aequitatis regulas esset.
Sustinenda pariter videtur consuetudo , qua ius ac directio christianae doctrinae, civitatis pueris tradendae, Capitulo reservatur, suburbiorum puerorum cura Vicariis re licta. Huiusmodi enim munus haud ita exclusivum Parochi videtur,ut aliis etiam ab ipso Parocho independenter competere-non possit. Sane talis consuetudo in pluribus locis viget r
et ab ipsa S. C. C. in Ferrarien. 11 Augusti 1742 confirmationem obtinuit. Quod si in perdita hypothesi EE. VV. iudicabunt, dictam consuetudinem fore abrogandam, minime tamen sequi videretur, Episcopum adigere posse Sacerdotes,, animarum curae non addictos, ut pueris fidei rudimenta doceant. Nulla enim obligatio est imponenda nisi sacris canonibus innitatur. Porro tum Trident. Conc. tum Constitutiones Pontificum hoc munus Parochis demandarunt.
Pariter improbanda minime videtur consuetudo, qua Capitulum ad sanctissimae Eucharistiae administrationem sacerdotem designat. Nullibi enim Parochi iubentur per se ipsos huiusmodi sacramentum administrare , et pluribus curis distenti neque possent, si vellent. Talem autem consuetudinem non opponi parochialibus iuribus apparet etiam ex eo , quod in hac alma urbe penes aliquas patriarchales et simul parochiales Ecclesias viget. Perperam vero obiicitur inde consequi Vicarios nescire quinam, praesertim Paschali tempore , ad sacram Synaxim accedant, cum id aliter noscere valeant.
Legitima demum consuetudo videtur r quo Vicarii obligantur matrimoniales publicationes Capituli inspectioni' subiicere. Valde enim convenit ut Capitulo veluti habituali
FEL'ÍRIEN. 3i7
Parocho , et in cathedrali Ecclesia, post .Episcopum omnimoda potestate pollenti, obsequii actus exhibeatur.
Quoad ultimum dubium nulla controversia extare posse, videretur, quod Episcopus ad fidelium pietatem fovendam sacras functiones ,a Parochis peragendas decernere possit, dummodo debitus honor cathedrali Ecclesiae servetur-, et Vicariis obligationes, praeter parochialia munera, absque emolumento nqn imponantur.
DEFENSIO EPISCOPI . Altera sed vero ex parte censet Episcopus praefato Decreto, civitatem et suburbia in duas Paroecias divisas fuisse. Et re quidem vera, Visitator Apostolicus iussit, ut Episcopus « . . . populum, ipsum in duas » Parochias distinguat. . . iuxta eiusdem Concilii (Triden-» tini) dispositionem ». Iamvero tum ex modo loquendi, tum, ex mandato , Episcopo dato , ut iuxta Tridentianas dispositiones huiusmodi divisionem perageret, satis patere videtur, Visitatoris apostolici mentem fuisse, ut populus in duas proprie dictas Paroecias distingueretur.
Verum omne dubium evanescere videtur super hoc quaestionis capite, si Episcopi decretum perpendatur. Ibi enim Episcopus, praemissis Tridentini verbis sess. 24 cap. 13 de Reform, quibus statuitur, ut ubi Parochiales Ecclesiae certos non habent fines, nec earum rectores proprium populum, quem regant, populus in certas propriasque Paroecias distinguatur, et unicuique perpetuus peculiarisque Parochus assignetur, prosequitur <... cupiens iuxta praedicti Concilii, > et Visitationis decreta curae animarum dictae civitatis » exercitium opportuna ratione dirigere... auctoritate dicti 5» Concilii... eamdem civitatem in duas Paroecias per duos » dictae Ecclesiae Parochos... divisit. » Unicuique deinde Vicario civitatis parte assignata, pleno iure regenda, additur « . . . statuit ut singuli intra fines propriae Paroeciae resi-» derent... claves fontis baptismalis, sacrorum oleorum sa-» cratissimaeque Eucharistiae haberent, ac quatuor libros » parochiales... servarent ». Ex quibus perspicue constare videtur, ipsum duas Paroecias constituere voluisse.
3 1 8 FELTRIEN.
Hoc idem luculenter evincitur ex Vicariorum institutione¿ Cum enim Capitulum, ne ius quidem eos, eligendi sibi reservaverit, instituti semper fuerunt «.. . per concursum, ait > Episcopus, ac per canonicam investituram ad liberam Epis-» copi collationem; eorum Beneficia in ipsis institutionis » Titulis beneficia parochialia vocantur: ac si quando alte-» ruter ex una ad alteram Paroeciam regendam translatus est,. » id constanter per novum concursum, novamque canonicam » institutionem actum est. » Id demum confirmatur,rêferente Episcopo, ex constanti omnium persuasione, ne ipso quidem Capitulo excepto, quod in relatione Episcopo, Dioecesim perlustranti exhibita, asseruit duas esse in illa civitate paroecias.
Extra controversiam posito duas Feltriae Paroecias ex-tare, Episcopus sustinet, quamprimum rerum adiuncta permiserit , utrique propriam Ecclesiam designandam esse. Contendit enim Episcopus Trid. Conc. sess. 24 cap. 13 de Refor. nedum Paroeciarum divisionein, sed etiamcuique Paroeciae peculiarem Ecclesiam designandam praecipere. Hinc decretum Visitatoris apostolici ita intelligendum, ut ad tramites dispositionis Concilii pro unaquaque Paroecia propria Ecclesia eligeretur. Quod si Episcopus Rovellius, hac in parte decretum executus non fuit, ex eo repetendum videtur,, quia tunc temporis omnes fere Ecclesiae a Regularibus regebantur. Si autem idem perficere non valuerunt, hoc ipso saeculo, tres Feltrienses Episcopi, quamvis maxime expedire perspexerint, enixe adlaborandum, ait, ut huic necessitati occurratur.
Circa laesionem iurium et consuetudinum Capituli notavit Ordinarius: multa adesse in capitularibus statutis quae, haud amplius observantur ob temporum variationem, aliis autem derogatum fuisse a Capitulo, assentiente Episcopo: iamque datam fuisse operam, ut statuta ipsa reformarentur. Quomodonam Capitulum obiiciet iura antiqua et consuetudines tantum quoad parochos et curam animarum i Consuetudines istae servari nequeunt eoquod impediunt ss. canonum observantiam, et bonum animarum.
FELTRIEN 3 1 9
Ad damna vero quod attinet, primum expungit contendens in sacris functionibus non tam fidelium concursum, quam eorum pietatem esse pensandam, quae certe magis foveretur, cum singuli Vicarii propriam haberent Ecclesiam T
in qua sacras functiones libere, et diligenter peragerent. Quoad alterum observavit: etiamsi Paroeciae a Cathedrali Ecclesia separarentur, rem ita componi posse, ut Mansionarii sua iura minime amittant. Damna autem quamplurima enasci, ait Episcopus, ex hac unione cum cathedrali: nam parochi Ecclesia carent ubi zelum exerant, pene ignorantur a suis paroecianis, nihilque possunt ut populos contineant in recto tramite et ducant ad spirituale bonum.
Ad tertium et quartum dubium gradum faciens notandum puto, ait Ordinarius, cum singulis animarum curam gerentibus obligatio sit imposita, festivis diebus Missam pro populo perlitandi, absonum omnino videri Missae conventualis applicatione, huic etiam oneri in casu satisfieri posse, vel utrumque Vicarium hac obligatione minime detineri. Primum certum prorsus apparet ex. eo quia unius missae celebratione duplex obligatio impleri non potest. Alterum pariter constat ex Trid. Conc. Sess. 23 cap. 1 de reform., ubi decernitur, omnes illos, quibus animarum cura commissa est, pro suis parochianis Sacrificium offerre debere. Unde singuli Vicarii, cum fateantur animarum curam pleno iure exercere, videntur eximi ab hac obligatione minime posse.
Idque eo fortius, quia Tridentinis sanctionibus inhaerendo obligationem huiusmodi urgere videtur Bened. XIV in sua Constit. Cum semper oblatas diei 19 Augusti 1744, in qua Cum enim, statuit, quod si animarum cura penes aliquod Capitulum habitu residet, actu vero penes Vicarium sive perpetuum, sive temporaneum, Missam pro populo a rectore actuali, minime vero ab habituali applicandam esse. Quibus consonant decisiones quamplurimae s. C. C.
Consuetudo autem contraria, quae ab iisdem sacris Canonibus, et Constitutionibus Pontificum sub abusus et corruptelae titulo penitus reiicitur, minime Vicariis suffragari
320 FBLTRIBN.
potest^ Qua de re obligationem Missam pro ; populo celebrandi utrumque Vicarium obstringere, extra omnem, dubitationis aleam positum esse videtur.
Praedicationis5 munere pariter utrumque Vicarium singulis diebus festis iungi- debere:, liquido sequitur ex Tridentina ;
Bjnoaö<Sessyü 5 -câpu £ de Ref. ubi quibuscumque Paroeciales Ecclesias obtinent i bus caus imponitur, ut diebus festis plebes sibi-commissas salutaribus verbis pascant;'Romani vero Pontifices- j>ro huius dispositionis observantia suis Constitutionibus pluries institerunt. Cum singuli ataque Vicarii <hoc -onus nullo pacto effugere valeant, patet Episcopum potestatis suae limites haud excedere • aliam Ecclesiam designando in quo verbum Dei ipsi annunciare debeant.
Ad consuetudines autem quod attinet generice prius observandum* duco easdem nulla vi potiri, si Tridentini decretis opponantur: idque propter decretum irritans appositum in Const. Pii IV In Principis Apostolorum, ¡ quod singula Concilii, capita complectitur, ceu sapienter monet Benedictus XIV Jnstit. Eccl. 60 n. 7.
Specifice vero quoad consuetudinem, é|ua Vicarii, aliquando diebus festis suburbia petunt, ut horum fidelium bono spirituali consulant, veluti abusus eliminando videretur. Hisce enim diebus cum plurimi in Paroecialem Ecclesiam conveniant, ut sacramentis reficiantur, ac cum Vicariis agant, necesse est, ut ibi pastorali ministerio incumbant, neque se conferant in suburbium aliquod, in quo minima reperitur populi pars.
Munus praedicandi verbi Dei Parochis impositum huius^ modi est, ut nullo unquam anni tempore etiam ex immemorabili consuetudine praetermitti possit. Improbandum itaque est, quod Vicarii ab hoc munere sese eximant, quum Theologus lectiones sacrae Scripturae,- Annualista vero conciones habet. Ista enim consuetudo corruptela est, ac proinde reiicienda Cap. ult. De Cons. Fagnan. ad Cap. Cum contingat de for. comp. num. 11: imo eam nedum reprobava Trident. Syn. sess. 5 cap. Z de Reform, verbis illis
F E L Ï t t l E N . 3 2 î
« Neque huius decreti executionem consuetudo... impedire > valeat », sed etiam Innoc. XIII, qui in Constitut. Apostolici ministerii die 13 Maii 1723 Parochos redarguii, qui •diebus festis plebes sibi commissas salutaribus verbis pascere praetermittebant, culpam huiusmodi a se amovere nitentes praetextu immemorabilis, sed quidem pravae consuetudinis, «et quia ab ipsis id praestari necesse non videbatur, ex eo «quod copia eorum aderat qui sacras conciones habebant.
Satis evidenter ex superius allatis ostensum est, utrumque Vicarium diebus festis populum ipsis commissum salutaribus verbis pascere debere. Cum autem executioni huius ^muneris frequenter impedimento esse posset obligatio a Statuto Vicariis imposita diebus festis Missam conventualem canendi; hinc spirituali fidelium bono magis expedire videtur, ut ab hac obligatione Vicarii exonerentur. Sane si iuxta dioecesanam synodum, dum parochiali officio vacant a chori assistentia eximuntur, maiori ratione ab onere Missae conventualis diebus festis canendae sublevandi videntur, cum iis diebus, peculiari modo, in animarum salute promovenda incumbere debeant.
Abroganda pariter videtur consuetudo, qua Capitulum ius sibi vindicat, civitatis pueros, independenter a Vicariis, -fidei rudimentis imbuendi. Opposita enim apparet praescriptioni Trid. Sess. 24 Cap.7 de Reform.^ huiusmodi munus Parochis committitur praecipiendo, ut dominicis et aliis festivis diebus pueri in singulis Parochiis fidei rudimenta doceantur.
Quare etsi laude dignum Capitulum sit, eo quia in pueris •erudiendis opem Vicariis ferat, absonum tamen apparet, ut ait Episcopus, quod in civitate ius hoc et cura huiusmodi "habeantur ceu Cjpituli propria. Hinc decernendum videtur ut sub Parochorum directione, Capitulum operam suam exhibeat.
Cum autem satis experientia compertum sit, Parochos ad id operis impares omnino esse, ambigendum non videtur posse Episcopum exigere, ut Clerici, qui tonsura initiari cu-
4«/«, Tom. J T . / m * . CLXXV. 21
3 2 2 FELTRlEtf.
piunt, vel ad ordines maiores ascendere, aut Sacerdotes qui ad ecclesiastica beneficia promoveri exoptant, Parochos coadiuvent in christianam doctrinam pueros docendo; Benedictus XIV Const. Etsi minime §§. 6 et 14. Clerici enim alicui Ecclesiae addicti, et Dei servitio mancipati, Episcopi mandatis parere tenentur in iis operibus, quae divinum cultum, et spiritualem populi profectum respiciunt, nam Clerici et Sacerdotes pro populi salute sunt a Deo constituti.
Quin imo eorum adiutorium Episcopus, ubi necessitas expostulet, exigere potest, gravibus, etiam statutis poenis,. ut ex citata Const, §. 14. Concinunt quae statuta fuerunt a s. Carolo Bjrromaeo in Synodo undecima dioecesana Mediolanensi part. 2 tom. 1 pag. 320; ibi enim imposita legitur pecuniaria poena Sacerdotibus non coadiuvantibus Parochos in munere docendae christianae doctrinae - ibi — « Quicumque Sacerdos, aut beneficium obtinens Parochum » non adiuverit, mulctetur duobus nummis realibus ».
Minime pariter toleranda videtur consuetudo, qua toto-anni tempore SSmae Eucharistiae sacramentum per Sacerdotem a Capitulo independenter a Vicariis delegatum administratur. Talis enim usus nedum contrarius apparet decreto Episcopi Rovellio, quo iubetur ut uterque Vicarius Tabernaculi clavem asservare debeat, sed etiam Doctorum sententiae, qui tradunt hoc ius privative et exclusive ad P a rochum pertinere, non obstante contrario statuto, et quacumque consuetudine Card. Petra ad Const. Urbani IV; et ita resolvit s. C. C. in Asculana 25 Iunii 1689. Atque adeo hoc iu^ Parocho competit, ut ipse unus de quacumque violatione circa Eucharistiam, Pyxidem, et Ostensorium respondere debeat, veluti exposuit Giraldi adducto Decreto Innoc. III in generali Conc. Lateranensi. Cum autem Vicarii non possent per se ipsos hoc munus implere, ita consulendum in casu videtur, ut ipsi Sacerdotem eligant, qui eorum vices gerat.
Abroganda demum videtur consuetudo, qua Vicarii m a trimoniales denuntiationes inspectioni Capituli subiicere t e -
FELT TUEN. 3"23
iientiir. Id enim oppositum apparet, tum amplissimae Vicariorum potestati, tum praefato Decreto, in quo statuitur Vicarios, ita usum Cathedralis habere ac si esset eorum propria paroecialis Ecclesia; ideoque hunc subiectionis actum a Capitulo immerito exigi videretur.
Hisce ex utraque parte animadversis EE. P P . iudicio-supposita fuere dirimenda sequentia
Dubia.
I. An Feltriensis Civitas Decreto anni 1593 in duas distinctas Paroecias divisa in casu fuerit.
Et quatenus affirmative II. An praefatum Decretum* Quatenus Cathedralem
velut unicam Paroecialem Ecclesiam statuit* sustineatur: seu potius ut primum f eri poterit utrique Paroeciae propria Ecclesia assignanda sit in casu.
I I I . An Missa conventualis a Parochis alternatim applicata* etiam oneri Missae pro populo satisfiat in casu.
Et quatenus Negative IV. An alteruter* vel uterque Parochus Missam pro
populo applicare debeat in casu. V. An sufficiat* ut iuxta praefatum Decretum alteruter
Parochus in Cathedrali Ecclesia diebus festis sacram concionem habeat; seu potius unus in Cathedrali* alter vero in Ecclesia, ab Episcopo designanda* hoc munere fungi debeat in casu.
VI. An consuetudo, qua unus Parochus bis in mense* alter vero semel, ad parochiales functiones explendas in suburbia se conferunt sustineatur in casu.
VII. An quoties in Cathedrali lectiones s. Scripturae, vel sacrae conciones habentur, Parochi a praedicationis onere, ex consuetudine* eximantur in casu.
VIII. An possit Episcopus Capitulum adigere ad proprium Statutum mutandum, si obligatio a praefato Statuto Parochis imposita, conventualis Missae alternatim canendae, praedicationis munus eis impediret in casu.
32 i FELTRlnN.
IX. An consuetudo, qua ius, ac directionem Christianae Doctrinae tradendae civitatis pueris Capitulum sibi vindicat, sustineatur in casu:
Et quatenus negative X. An possit Episcopus Sacerdotes, animarum curae
minime addictos, ad Christianam Doctrinam docendam adigere in casu.
X I . An consuetudo SSmae Eucharistiae administrandae in Cathedrali, etiam tempore paschali, per Sacerdotem a Capitulo delegatum, sustineatur in casu.
Et quatenus Negative XII. An et quomodo providendum sit in casu. XIII. An consuetudo matrimoniales denuntiationes in
spectioni Capituli subiiciendi, antequam publicentur, sustineatur in casu.
XIV. An Episcopus, Cathedralis decoris ratione habita, sacras functiones in aliis Ecclesiis a Parochis peragendas, ad fidelium pietatem fovendam decernere possit.
RESOLUTIO. Sacra Congr. Concilii, re ample disceptata, sub die 15 Iulii 1882 censuit respondere:
Ad I affirmative. Ad II affirmative ad primam partem, sed magis ex
pedire ut utrique paroeciae, quamprimum fieri poterit, propria assignetur Ecclesia.
Ad III Negative. Ad IV Negative ad primam partem , affirmative ad
secundam. Ad V Negative ad primam partem, affirmative ad se
cundam. Ad VI Negative: sed attentis peculiaribus circumstan
tiis, Episcopus pro suo prudenti arbitrio, prò nunc moderari, et cum primum fieri poterit, removere consuetudinem satagat.
Ad VII Negative; Sed perdurantibus circumstantiis, de quibus in praecedenti. Episcopus, iuxta votum suum, parochos eximere valeat.
FELTIUEN. 3 2 5
Ad VIII Affirmative. Ad IX Negative. Ad X Generaliter loquendo negative; et Episcopus stet
Constititutioni Benedicti XIV. Etsi minime). Ad XI Negative. Ad XII Firmo parochorum iure, privative quoad tem
pus paschale* quoad reliquum anni tempus, Ubertim esse relinquendum Capitularibus, sacram synaxim fidelibus petentibus administrare.
Ad XIII Negative. Ad XIV Affirmative.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Decerni ex Trid. Sess. 24 cap. 13 de ref. populos in certas propriasque paroecias distinguendos esse; et unicuique Ecclesiam propriam, et peculiarem, perpetuumque parochum esse assignandum, qui oves suas cognoscere valeat et a quo solo oves propriae sacramenta suscipere debeant.
II. In themate dubitari non posse duas esse paroecias, iam tum distinctas per Ordinarium, quum executus fuerit decretum Visitatoris apostolici ; quod evincitur per institutionem duorum vicariorum, qui postea omni in aevo, per concursum et per canonicam investituram libere electi ab Episcopo fuerunt, independenter a Capitulo Cathedralis.
III. Quamvis cura habitualis populi alicuius manere queat apud Capitulum sive Cathedralis, sive Collegiatae, attamen exercitium curae actualis independens esse debet ab eisdem capitulis iuxta ea quae pluries resolvit s. Congr. Concilii (1).
IV. Etsi cura habitualis apud Capitulum maneat, gerens tamen actualem animarum curam offerre debet sacrificium pro populo ex Trid. Sess. 23 cap. 1 de ref. ex Bened. XIV Constit, Cum semper oblatas, aliisque Pontificum constitutionibus; neque per Missae conventualis celebrationem huic
326 FRLTRIEN.
oneri satisfacit parochus : quum duo sint onera inter se distincta.
V. Consuetudines huiusmodi oneribus contrarias invectas. semper haberi ceu abusum et corruptelam omnino proii-ciendam.
VI. Neque ambigere paulisper licet, animarum pastores pabulo verbi Dei reficere debere oves sibi concreditas, diebus festis, quum patula sit censura Tridentini Ses». 5 cap. 2 de ref. ; et R R . Pontifices pluries per Constitutiones, ad hoc editas, institerint pro huius dispositionis observantia, nihil obstante contraria consuetudine, etiam immemorabili.
VII. Pariter onus docendi pueros fidei rudimenta, dominicis aliisque diebus festis, in singulis paroeciis*'Parochis committi ex Trid. Sess. 24 cap. 7; absonum tamen non esse. sed omnino commendabile, ut alii quoque operam suam praestent ad hoc opus, sub directione tamen parochorum.
VIII Episcopos, generaliter loquendo, adigere non posse Sacerdotes, animarum curae minime addictos, ad christianam doctrinam docendam: posse tamen ex Constit. Etsi minime clericis denegare ascensum ad ordines maiores, et Sacerdotibus beneficia, si parochis operam suam commodare neglexerint in tradenda doctrina christiana. (1)
IX Ius administrandi sacramenta Matrimonii et Eucharistiae pertinere, privative, ad parochos qui curam actualem gerunt; ideoque nemo ius hoc sibi vindicare valet, etiamsi sit canonicus illius capituli, cui adsit cura habitualis.
(1) Recole Vol. XIII , pag. 508 ; in tras verbis haud admisit potestatem ia
quo relata fuit quaestio de doctrina chri- Episcopis adigendi omnes indiscrimina-stiana tradunda. Dubiis ibi propositis t im Sacerdotes ad doctrinam christ iaaam
respondit s. C. C. nitentis peculiaribus tradendam ; cui responso consona nobis circumstantiis, Episcopus curet... qni- videtur praesens resolutio data. dubio X.
3 2 7
i l i CONGR. EPISCOPORUM Ei REGULARIUM
TERRACINEN. PRIVERNEN. ET SETIN.
DECIMAE
Die 7 Iulii 1S82.
COMPENDIUM FACTI. Quum tres paroeciae in quas dividebatur Terra Somneni magna laborarent paupertate, facultas ab Apostolica Sède expetita fuit, eo consilio ut Paroeciae s. Angeli et s. Petri, per unionem, ad unam tantum redigerentur. Die 29 Maii 1868 Summus Pontifex huic unioni -assensum praebuit peculiari decreto. Unicuique ex duabus paroeciis onus inerat, ante unionem, rependendi Episcopo quotannis mensuram tritici vulgo nibbio. Archipresbyter qui unitis praeest paroeciis, quorum populus attingit 1400 fideles, censuit, post unionem ad unam tantum obstringi tritici mensuram, rubbio: dum Episcopus duas sibi deberi contenderet.
Disceptatio syn<>|»tica
DEFENSIO ARCHIPRESBYTERI. Peracta unionis historia, parochus totus in eo fuit, ut evincere satageret, sese ad duplicem tritici praestationem haud amplius teneri; ceu non tenetur ad duplicem pro populo applicandam Missam. Dispositiones enim vim exerunt propriam, rebus sic stantibus, <et in eodem statu permanentibus; quum ergo in themate in eodem statu haud amplius res maneat; nempe quum duae non. sint, sed una paroecia, a duplici solvi debet obligatione
3 2 8 TERRACINEN. ETC.
parochus; ceu solutus fuit ab obligatione duas litandi Missa» pro populo. Etsi autem Parochus duplicem pensi ta verit praedecessor Antistiti mensuram pro annis 1868, 69, 70, 71 ; coactus ab eodem id se fecisse ait, sed emissa protestation e. Nec sibi in promptu esse, ex temporum iniquitate, media ad actionem exercendam contra debitores ad decimam sibi debitam exigendam; neque id fieri expediret sine christianae caritatis iactura: nam parochus spiritualis patris qualitatem induit erga gregem sibi concreditum.
Etsi autem legis civilis adiutorio uti non renuere t parochus ad excutiendos egenos parochianos, • qui dietim sibi cibum quaeritant manuum labore: integram numquam sibi debitam consequi valeret decimam; eoquod 15 exiguntur a> Fisco libellae,'ad quamlibet familiam in iudicium convenien-dam. Adiecit autem:, si aequum est, ut parochus alter s. Ioannis, cuius populus ditior 1600 constat christifidelibus, unam solvat tritici mensuram, aequius videtur, oratorem quoque-ad unicam obligari mensuram, ob sui populi egestatem, et numerum animarum parviorem.
Ex officio autem animadversum fuit quod Parochus utique debet Episcopo decimam; sed quum unus ex duobus deficiat, una debetur tritici mensura; nam corruente supposito, corrigit dispositum et « odia restringi et favores convenit ampliari » reg. 15 iuris in 6.
Neque dici potest Curiae episcopalis iura laesa fuisse: ex quo enim duarum paroeciarum unionem ipsa petiit obti-nuitque, nuncium dedisse videtur annuae praestationi, quam debebat alter qua parochus territorii distincti.
Quum enim Episcopus ceu parochus parochorum partem suae spiritualis curae Sacerdotibus delegat, sibi partem decimarum reservat iure praecipuo; Berardi de Paroch. origine et • institutione dis. 1 lib. 6 cap. 1. « Episcopos ubi » ad constitutionem parochorum devenerunt, non ideo abdi-» cavisse a se sacrorum administrationem in parochiis ipsis » habendam: voluerunt enim ipsi Parochos in adiutorium » suum vocare. Tantum quaedam iura fuerunt, quae a se*
T E R R A C I N E - N . E T C . 32í> > abdicarent, ut Parochi commodius alerentur, veluti iura » oblationum, aut decimarum. » Quamobrem si delegatio Parochi ob curae extinctionem cessat, videtur cessare debere etiam tritici mensurae reservatio, parocho impositae, personalis atque territorialis iurisdictionis gratia.
DEFENSIO EPISCOPI. Antistes vero ait: neque, ab Archipresbytero ambigi incontro versum fuisse, ante paroeciarum unionem, ius percipiendi ab utraque paroecia mensuram t r i tici nibbio* favore mensae episcopalis. Verumtamen, prosequitur Praesul, huic duplici praestationi duas opponit P a rochus exceptiones: prima nempe quod post unionem, unum effectum est beneficium, et ideo una solvenda est decimar secunda quod recentiorum legum causa populus maiori cum difficultate propria rependit debita. Has autem exceptiones fundamento carere tum in facto, tum in iure, censuit Episcopus. Et quoad primam animadvertit: neque in supplici libello, ad obtinendam unionem directo, neque in rescripto Pontificis, aut successivo decreto executoriali aliquam reperiri limitationem, qua fieret, ut duplex praestatio ad unam reduceretur. Ex quibus colligit Antistes, onera huiusmodi relicta fuisse sub iuris communis dispositione, et ideo retinendum est quod unio censetur facta sine praeiudicio habentium iura super beneficio unito; Glossa, in cap. quia Monasterium 2 de Religiosis domibus - ibi « Nota quod per hanc unionem Papa iura sua cuilibet conservare intendit; » Gonzalez comment, in dict. cap. n. 2.
Affabre aptatur huic controversiae s. Rotae Decis. 1610 cor. Coccino n. 1. « Dubii resolutio circa confirmatione in > sententiae rotalis pendet ex ea; an scilicet Abbas et Con-» ventus Monasterii De la Vid teneantur solvere decimas » Capitulo Burgensi, quas nuncupant necessarias expensas » pro duobus praestimoniis, videlicet de Mata Indios et Villa » Diego, usque ab anno 1539 unitis d'Abbati et Conventui, » seu illius Hospitali; et Domini affirmative responderunt. » Capitulum enim habet immemorabilem in sui favorem r
> canonizatam in Uteris Martini V. Non obstat quod hu-
330 TERRACINEN. ETC.
» iusmocli praestimonia fuerint per Paulum III unita, et » propterea literae Martini V non videntur habere locum » ad Decis. Seraphini 1410. In casu autem nostro imme-» morabilis et Literae Martini V concedunt, ut quolibet anno •» percipiatur decima: quae propterea debetur etiam quod » beneficium sit unitum, cum unio censeatur facta sine » praeiudicio habentium iura super beneficio unito... » Ex quo sequitur quod Parochus praestare tenetur Episcopo duarum paroeciarum deciraaai, nihil obstante peracta unione.
Exceptionem alteram, quod nempe populus renitenter decimam solvat, haud èsse veritati consonam, ait Episcopus; •et data occasione, Parochus convenit in iudicium 16 familias suorum paroecianorum. Praeterea difficultas ad solvendum-ex parte debitorum, haud facultatem adimit cogendi in iudicium, renitentes.
Neque veritate niti quod quindecim exigantur a Fisco libellae pro conveniencia in iudicium unaquaque familia, quae decimam solvere renuat; eoquod cum decima cuiuslibet familiae longe inferior sit pretio triginta libellis, res Iudici conciliatori defertur, qui oeconomice iudicium profert.
Neque, relicto iustitiae tramite, ex commiseratione dispensari valet parochus ab onere erga Episcopum, quum eidem constet, parochum ipsum consequi solere pene integram a familiis populi debitam sibi decimam. Praeterea neque pauper dici potest idem parochum, quia praeter incerta quae quinquaginta attingunt satiata, et praeter decimas, quae novem esse possunt mensurae rubli, habet a beneficio paroeciali 208 scutata.
Hisce praenotatis, tum quoad factum, tum quoad ius, propositum fuit enodandum
Dubium
An et quomodo et in quot mensuras (vulgo rubbi) tri-tici parochus duarum paroeciarum unitarum s. Petri et s.. Angeli solvere debeat decimam R. P. D. Episcopo in casu.
1 ERRACI NEN, ETC.
RESOLUTIO. Sacra Cong. Ep. et Reg. re ponderata, sub die 7 Iulii 1S82, respondere censuit:
Affirmative ei esse locum solutioni in duabus mensu-
I. Ex canonica iurisprudentia erui, unionem beneficiorum fieri solere absque praeiudicio habentium iura super beneficio unito; ita ut singulis sua iura inviolata serventur, quoties compatibilia sint cum unione.
II. Nullam in themate reperiri positam fuisse limitationem, ut duplex mensura ad unam redigeretur; neque a supplici libello, pro unione obtinenda, neque a rescripto R. Pontificis, neque a decreto executoriali.
Litterae circulares Emi. Praefecti ad Vicarios Apostolicos etc. per qnas eisdem committitur ut ea conquirant in regionibus suae iuris dictionis, < quae ad sacram profanamque scientiam conferre valeant.
Q u a m v i s h o c S a c r u m C o n s i l i u m ve l a s u i s e x o r d i i s a d a s s e q u e n
d u m p r o p o s i t u m s ib i f i n e m , C h r i s t i a n i sc i l i ce t N o m i n i s p e r u n i v e r
s u m o r b e m p r o p a g a n d i , a s s i d u a s o l l i c i t u d i n e a d l a b o r a v e r i t . h a u d
t a m e n o m i s i t s a t a g e r e u t E v a n g e l i i p r a e c o n e s p e r d i v e r s a s g e n t i u m
t e r r a s d i s p e r s i , u b i o p p o r t u n i t a s sese o b t u l i s s e t , i n s p e c t i s a u t con-
q u i s i t i s m o n u m e n t i s a l i i s q u e r e b u s n e d u m a d r e l i g i o n i s i p s i u s i n
c r e m e n t u m , sed e t i a m a d s c i e n t i a r u m a r t i u m q u e p r o g r e s s u m p r o
m o v e n d u m idone i s c iv i l i s e t i a m s o c i e t a t i s bono p l a n e u t i l e m n a v a r e n t
o p e r a m . A t q u e h u i u s q u i d e m s t u d i o s a e v o l u n t a t i s a r g u m e n t a e x t a n t
p r o i e c t o p l u r i m a . N o n semel e n i m c o l l i g e n d i s v e t u s t i s cod ic ibus d o -
•c t iss imos h o m i n e s , p r a e s e r t i m a d O r i e n t i s r e g i o n e s m i t t e r e n o n d u
b i t a v i t , q u i b u s a d h i s t o r i c a m p o p u l o r u m n o t i t i a m a c q u i r e n d a m , a d
ris* vulgo rubbi.
Ex QUIBUS COLLIGES:
Miñe ac Rine Domine
3 3 2 LITTERAE.
r e f u t a n d o s e r r o r e s , a c l i b r o s l i t u r g i c o s r e c e n s e n d o s u t e r e t u r . Q u o d
occas ione l e g a t i o n i s G-abriel is E v a e M o n a c h i M a r o n i t a e L i b a n e n s i » -
i n A e g y p t u m a d P a t r i a r c h a m C o p t o r u m s u p e r i o r i s a e c u l o , a u s p i c e
s a . rne . C l e m e n t e X I , m a x i m e f a c t u m e s t ; q u o a u c t o r e deinceps»
i t e r u m a d S e c t e n s e m o n a s t e r i u m a l i a q u e O r i e n t i s loca m i s s u s e s t
I o s e p h A s s e m a n u s v i r e r u d i t i s s i m u s , q u i p e r a g r a t i s i i sdem r e g i o
n i b u s B i b l i o t h e c a m V a t i c a n a m p r e t i o s i s cod i cum t h e s a u r i s d i t a v i t ,
a c d o c t i s s i m a Bibliothecae Orientalis v o l u m i n a e i u s d e m S a c r a e C o n
g r e g a t i o n i s t i p y s e d i d i t ; p e r i l l u s t r e s a n e m o n u m e n t u m O r i e n t a l i u m .
L i t e r a r u m , s t u d i i s m a x i m e a c c o m m o d a t u m . A c i p s a q u i d e m S a c r a e
C o n g r e g a t i o n i s T y p o g r a p h i a v e l a b a n n o 1 6 2 6 a d o p e r a L a t i n a ,
G r a e c a , A r a b i c a , C h a l d a i c a , A r m e n a e t I l l i r i c a t u m a t e n e b r i s v i n
d i c a t a , t u m c o n s c r i p t a r e c e n t i u s c u d e n d à c o n s t i t u t a e s t ; q u a e d e i n
ceps a l i i s p l u r i m a r u m l i n g u a r u m t y p i s d i t a t a p e r d u o a c dimidia. ,
s a e c u l a i t a d e l e c t u a c n u m e r o e d i t i o n u m f l o r u i t , u t e a m n o n s e m e l
ips i h e t e r o d o x i , e l apso s a e c u l o , o m n e s a l i a s E u r o p a e c h a r a c t e r u m
p e r e g r i n o r u m a p p a r a t u fac i l e s u p e r a r e u l t r a a f f i r m a v e r i n t .
A d h a e c a d d e n d a , q u a e S a c r a C o n g r e g a t i o a s s i d u e a M i s s i o n a r i i s
e x p o s t u l a r e n u l l o n o n t e m p o r e c o n s u e v i t , c u m c i r ca g e o g r a p h i e a s e t
c o r o g r a p h i c a s Chartas ad o b s c u r a s b a r b a r o r u m r e g i o n e s cognoscendas-
p e r u t i l e s , t u m c i r ca o m n i g e n a d o c u m e n t a a d e o r u m m o r e s , c o n s u e
t u d i n e s , p r a e s e r t i m r e l i g i o n e m a d d i s c e n d a m , m a x i m e v e r o I n d o r u m
a c S i n e n s i u m l i t e r a s e t l e g e s i n t e r p r e t a n d i s con fe r r e p o t e r a n t .
P r a e c i p u u m t a m e n e i u s s t u d i i m o n u m e n t u m i n i p s a C o l l e g i i U r
b a n i sede h o c e x o r d i e n t e saecu lo c o n s t i t u i t , M u s a e u m i n q u a m a
C a r d i n a l i S t e p h a n o B o r g i a o l i m e i u s d e m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s Se
c r e t a r i o , h o m i n e o m n i s c i e n t i a r u m g e n e r e e r u d i t i s s i m o c o l l e c t u m ,
S a c r a e q u e C o n g r e g a t i o n i h a e r e d i t a t e r e l i c t u m ; q u o d ip sa^cu r i s s u i s
i n s e q u e n t i t e m p o r e a u x i t a c p l u r i m i s v e t u s t i s cod ic ibus e t n u m i s -
m a t i b u s n e c n o n v a r i i s b a r b a r . u m c ime l i i s l o c u p l e t a v i t .
D o l e n d u m p l a n e r e c e n t i o r i a e t a t e i n t a n t a r e l i g i o n i s a c s o c i e t a t i s
p e r t u r b a t i o n e S a c r u m C o n s i l i u m , g r a v i s s i m i s n e g o t i i s d i s t e n t u m ac-
d i f f i c u l t a t i b u s p r a e p e d i t u m , h a c t e n u s h a u d p o t u i s s e , u t p r o i e c t o m e n s
i l l i e r a t , s t u d i a m a i o r u m a s s i d u e a e m u l a r i , a c m e m o r a t u m M u s a e u m .
n o v i s i n c r e m e n t i s a m p l i f i c a r e . N i h i l o m i n u s c u m i n p r a e s e n t i a r u m e x
d i v i n a l a r g i t a t e c a t h o l i c a e m i s s i o n e s l o n g e l a t e q u e p e r u n i v e r s u m
t e r r a r u m o r b e m f e l i c i t e r f lo rescere v i d e a t , s u i s q u e coep t i s v e l i p s a
i t i n e r u m t e r r a m a r i q u e f a c i l i t a s , e t c o m m e r c i o r u m i n t e r d i v e r s a s -
. g e n t e s f r e q u e n t i a a p p r i m e f a v e a t , n u l l a r a t i o n e deesse h u i c officio
v a l u i t , u t q u a n t u m i n s e e s t f i d e i s i m u l a c s c i e n t i a e p r o g r e s s i b u s ;
LITTERAE. 3 3 3
I O A N N E S C a r d . S I M E O N I P r a e f e c t u s
Q<U)iinicus Archiep. Tyren. a Secretis
a d l a b o r e t . E n i m v e r o d u m c i v i l i a d i v e r s a r u m E u r o p a e r e g i o n u m g u
b e r n i a s u m m a m i n i i s r e b u s c o n q u i r e n d i s d i l i g e n t i a m a d h i b e r e s o
l e n t , m a x i m e c o n v e n i t S a c r u m hoc C o n s i l i u m , q u o d a d g e n t e s f i d
a t q u e h u m a n i t a t e i n f o r m a n d a s o r d i n a t u r a c t a n t a s u b s i d i o r u m c o p i a
i n v a r i i s t e r r a r u m p l a g i s ope. m i s s i o n a r i o r u m i n s t r u i t u r h u i c o p e r i
m a n u m s t r e n u e a d m o v e r e .
I t a q u e S a c r a e a d e m C o n g r e g a t i o u t i a d A m p l i t u d i n e m T u a m ,
i t a a d o m n e s V i c a r i o s A p o s t o l i c o s , M i s s i o n u m P r a e f e c t o s c e t e r o s q u e
l o c o r u m s u a e i u r i s d i c t i o n i s p r a e p o s i t o s a m e s c r i b i . Äuss i t , u t s i q u a
.ad c u i u s q u e r e g i o n i s g e o g r a p h i a m a d h u c , a c c u r a t i u s d e s c r i b e n d a m ,
p o p u l o r u m h i s t o r i a m , a r t e s , m o r e s , c o n s u e t u d i n e s , r e l i g i o n e m p o t i s
s i m u m i l l u s t r a n d a m p l a n e s i n g u l a r i a d e p r e h e n d e r i n t , q u a e q u e g e n
t i u m v e l i n f a n t i a m v e l p r o g r e s s u m i n s o c i e t a t e i n n u e r e n o v e r i n t ,
•ea c o n q u i r e r e s t u d e a n t : a d d a n t v e r o q u a e a d h i s t o r i a m n a t u r a l e m
r e g i o n i s c o g n o s c e n d a m , b o t a n i c a m n i m i r u m , m i n e r a l o g i a m e t zoo lo-
.giarn p r o d e s s e v i d e a n t u r , e t a d S a c r a m C o n g r e g a t i o n e m p r o o p p o r
t u n i t a t e m i t t a n t . H a e c v e r o u t i a c c u r a t i u s a s s e r v e n t u r , S a c r a ea
d e m C o n g r e g a t i o m e m o r a t u m M u s a e u m B o r g i a n u m i n a m p l i s s i m a
•conciavia p e n e s i p s u m C o l l e g i u m U r b a n u m n u p e r r i m e t r a n s f e r r i
d e c r e v i t .
E x p l o r a t u m v e r o m i h i e s t , A m p l i t u d i n e m T u a m p r o e o q u o p o l
l e t i n s a c r u m h o c C o n s i l i u m obsequ io e t a f fec tu , o m n i a a c t u r a m u t
.ad c o e p t u m h o c p e r f i c i e n d u m u l t r o c o n c u r r a t . Q u a m t a m e n r o g o u t
u b i d e m a g n i p r e t i i c i m e l i i s a c q u i r e n d i s s e r m o s i t , i n a n t e c e s s u m
a d m e s c r i b a t : a p u d n o s v e r o , q u i d i n c a s i b u s s i n g u l i s a g e n d u m
s i t , d e c e r n e t u r .
E x A e d i b u s S . C o n g r e g a t i o n i s d e P r o p a g a n d a F i d e d i e 2 0 O c t o
b r i s 1 8 8 2 .
33. i
E X S . C O I R . I N D U L G E N T I A R U M
Rescriptum quo concessa est Indulgentia tercentum dierum pueris operata litteris daturis, qui recitent orationem adnexam.
BEATISSIME PATER
F r a n c i s c u s C a s s i d a S . I . R e c t o r Co l l eg i i B e a u m o n t ( W i n d s o r )
i n A n g l i a a d p e d e s S . V . p r o v o l u t u s , p r o s e q u e n t i o r a t i o n e , q u a e
o m n i b u s p u e r i s e t iuvenibus , - l i t t e r i s o p e r a m d a t u r i s , r e c i t a n d a p r o
p o n e t u r , a l i q u a m I n d u l g e n t i a m h u m i l l i m e p e t i t .
E t D e u s
Consecratio studiorum in honorem Immaculatae Conceptionis Beatae Mariae Virginis.
S u b p a t r o c i n i o t u o , M a t e r d i l e c t i s s i m a , e t i n v o c a t o I m m a c u
l a t a e C o n c e p t i o n i s T u a e m y s t e r i o , s t u d i a m e a l a b o r e s q u e l i t t e r a
r i u s p r o s e q u i vo lo : q u i b u s m e p r o t e s t o r h u n c m a x i m e o b f i n e m i n
c u m b e r e , u t m e l i u s d i v i n o h o n o r i T u o q u e c u l t u i p r o p a g a n d o i n s e r
v i a n t
Oro t e i g i t u r , M a t e r a m a n t i s s i m a , S e d e s S a p i e n t i a e , u t l a b o
r i b u s m e i s b e n i g n e f a v e a s : ego v e r o , q u o d i u s t u m e s t , p i e l i b e n
t e r q u e p r o m i t t o , q u i d q u i d boni m i h i i nde s u c c e s s e r i t , i d m e T u a e
a p u d D e u m i n t e r c e s s i o n i , t o t u m a c c e p t u m r e l a t u r u m . A m e n .
S a n c t i s s i m u s D n u s N . L e o P a p a X I I I i n A u d i e n t i a h a b i t a d i e
1 8 N o v e m b r i s 1,882 a b i n f r a s c r i p t o S e c r e t a r i o S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s
I n d u l g e n t i i s S a c r i s q u e R e l i q u i i s p r a e p o s i t a e , o m n i b u s p u e r i s e t i u
v e n i b u s , u t e r i s o p e r a m d a t u r i s o r a t i o n e m , u t i s u p r a m p r o p o s i t a m ,
c o r d e s a l t e m c o n t r i t o a c d e v o t e r e c i t a n t i b u s , I n d u l g e n t i a m t e r c e n -
t u m d i e r u m s e m e l i n d i e l u c r a n d a m b e n i g n e conces s i t . P r a e s e n t i
i n p e r p e t u u m v a l i t u r o , a b s q u e u l l a B r e v i s e x p e d i t i o n e . C o n t r a r i i s -
q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s .
D a t u m R o m a e e x S e c r e t a r i a e i u s d e m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s
D i e 1 8 N o v e m b r i s 1 8 8 2 .
A L . CARD. OXEGLIA A S . STEFANO Praefectus
F r . D e l i a Volp°- Secretarius.
MONITUM
P r o s t a t h u i u s i n n o s t r a e e p h e m e r i d i s v o l u m i n e I I a j^ag . ISS-
s y n o p s i s c a u s a e , c u i t i t u l u s Emptionis venditionis a c t a e c o r a m
S . C . Conc i l i i d i e b u s 1 D e c e m b r i s 1866 e t 16 F e b r u a r i i 1 8 6 7 , i n t e r
Pomponium q u e m d a m et Religiosum Ordinem, in q u a P o m p o n i u s -
a d e d u c t i o n i b u s a b s t i n u e r a t m u l t i s d e c a u s i s : e o p r a e s e r t i m q u o d
i p s a d u b i t a n d i f o r m u l a a b s q u e s u i i n t e r v e n t u confec ta f u i s s e t super -
s u p p l i c i u n i u s t a n t u m m o d o p a r t i s l i b e l l o , q u i i n r e s o l u t i v a seu con
c l u s i o n e , p r o p t e r n i m i s g e n e r i c a m p e t i t i o n i s f o r m a m , a m b i g u i t a t e
l a b o r a b a t , e t v e r u m c o n t e s t a t i o n i s o b i e c t u m h a u d c o n t i n e b a t . I m m o
p r a e c i p u a q u a e s t i o d e c o n v e n t i o n i b u s i n t e r P o m p o n i u m e t R e l i g i o
s u m O r d i n e m i n i t i s a d n o s t r o s u s q u e d ies i n t e g r a m a n s e r a t , a S . C o n
c i l i i C o n g r e g a t i o n e d i r i m e n d a . A s t m a g n a c u m a n i m i n o s t r i e x u l
t a t i o n e n u p e r a c c e p i m u s , o m n i d i s s i p a t a a m b i g u i t a t i s c a l i g i n e , co
g n i t a d e c l a r a t a q u e A u g u s t i n i P i ccone (Pomponii) p r o b i t a t e d a -
t a e q u e f i d e i i n t e g r i t a t e , o p t a t i s s i m a m c o n c o r d i a m i n i t a m , e t l oco
i u d i c i a l i s c o n t e n t i o n i s , D e o o p i t u l a n t e , a m i c a l e m t r a n s a c t i o n e m i n
t e r i n s i g n e m C a r m e l i t a r u m O r d i n e m e t A u g u s t i n i h a e r e d e s c o r a m
R m o I a n u e n s i A r c h i e p i s c o p o a d e x i t u m p e r d u c t a m fu i s se . Q u o é x
a c t u , i n t e r p a c t a c o n v e n t a q u a e t r a n s a c t i o n i s s u b s t a n t i a m r e s p i c i u n t ,
n o n n u l l a h u c i l l u c e x c e r p t a l i b e n t e r t r a n s c r i b i m u s ; u t s i q u i d v e
r i t a t i m i n u s c o n s o n u m , a t q u e A u g u s t i n i P i c c o n e , n u n c d e f u n c t i ,
( q u e m n o v i m u s i n t e g e r r i m u m a t q u e e x i m i a e r e l i g i o n i s v i r u m ) •
n o m i n i a d v e r s a m i n m e m o r a t a s y n o p s i i r r e p s i t , s p o n t a n e i s c o n
t e n d e n t i u m d e c l a r a t i o n i b u s c o r r i g a t u r .
u A m b o c o m p a r e n t e s ( i t a i n t r a n s a c t i o n i s p rooemio) ea o m n i a .
» d e p l o r a n t , q u a e i n t i m i t a t e m , i n t e r C a r m e l i t a r u m O r d i n e m e t f a -
n m i l i a m P i c c o n e e x i s t e n t e m c o n t u r b a v e r u n t : c u m p r o b e n o v e r i n t , .
» d i s s e n t i o n i b u s c a u s a m ded i s se a m b i g u i t a t e s q u a s d a m e t e r r o r e s ,
» q u o s t a n d e m a l i q u a n d o d i s i i ce re p o t u i s s e l a e t a n t u r . D e p l o r a n t
» e t i a m c o n v i c i a a b h o m i n i b u s ' v e r i r e r u m s t a t u s i g n a r i s i n v u l g u s
» e d i t a , q u i b u s i n h a e r e n t e s p u b l i c a e e p h e m e r i d e s r e l i g i o n i a d v e r s a e , .
v A u g u s t i n i P i ccone f i d e m h o n e s t a t e m q u e a g g r e s s a e s u n t . S i q u i d e m .
7> h u i u s m o d i d i c t i s p e r c u l s i e t i p s i c i v i l e s m a g i s t r a t u s , e a i n t e r
3 3 6 MONITUM
7? cuiusdam sententiae.ratioeination.es exceperunt, eademque repetita -n sunt quodam in prooemio libelli typis editi ad divulgandam S. C. 7? Concilii sententiam editam super dubio confecto ad normam pre-7> cum unius tantum *ex partibus contendentibus, quae ob genericam T? formam qua postulationem proponebant, quaestiones inter partes t? ipsas vertentes accensas relinquebant.
» Agnoscunt insuper declarantque falsas atque inexistentes ac--» cusationes illas,iisdem con vicus propaga tas aperte affirmando, in er-V rorem quidem duci potuisse utrosque contendentes, sed fidem bo-•V nam , honestatem probitatemque unquam in ipsis defecisse. Qua-n propter quidquid verbis vel scriptis hinc inde prodiit quod con-V trarii suppositum admitti permiserit ; ipsi respuunt atque de-m testantur. » -
Eodem in prooemio Carmelitarum Ordinis Minister Generalis addidit u se gratum animum suum ac Ordinis universi profiteri v erga defunctum Augustinum Piccone, eo quod coenobii S. Annae •v proprietatem ad ipsius Ordinis utilitatem servaverit , atque effi-» caci defensione contra italici gubernii mensam ecclesiasticam, quae t? validitatem emptionis ab Augustino peractae iudicialiter impu-V gnaverat, tutiorem reddiderit. Ex hoc vero capite grati animi •» sensus etiam Augustini haeredibus exprimit. »
Tandem in grati huius animi signum, inter transactionis obligationes mutuas, eam sumpsit Religiosus Ordo « celebrandi quot-7) annis Missam de requie sollemnem canendam cum ministris, in t> suffragium defunctorum omnium familiae Piccone ».
Transactionem ratam habuit S. C. Concilii per rescriptum ex audientia SSmi latum die 15 Septembris 1882 quod habet Attentis etc. pro gratia approbationis propositae concordiae.
337
l i t terae in forma Brevis, quibus fundatur et constituitur Romae
Collegium pro clericis Armeniis
LEO PP. XIII .
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
B e n i g n a h o m i n u m p a r e n s E c c l e s i a , e x e m p l i s p r a e c e p t i s q u e c o n
f o r m a t a a u c t o r i s s u i I e s u C h r i s t i , n u l l o t e m p o r e i n t e r m i t t a t s a l u t i
g e n e r i s h u m a n i p r o s p i c e r e , i t a q u i d e m i n u n i v e r s a s g e n t e s m a t e r n a m
«car i ta tem p a r t i e n s , u t q u a n t u m v i s a u t m o r u m v a r i e t a t e d i f fe ren
t e s , a u t l o c o r u m l o n g i n q u i t a t e d i s s i t a s p a r i s i m i l i q u e s t u d i o s i n
g u l a s t u e a t u r . — A t q u e h a n c p r a e s t a n t i a m , a m p l i t u d i n e m q u e c a r i
t a t i s p l a n e d i v i n a m , e x O r i e n t a l i b u s q u i d e m i n c l i t a A r m e n i o r u m
n a t i o m u l t i s i n r e b u s d i u e x p e r i e n d o c o g n o v i t . E o s e n i m , u t t r a
d i t u m e s t , p a r t i m A p o s t o l o r u m , p a r t i m v i r o r u m a p o s t o l i c o r u m o p e r a
i a m i n d e a n t i q u i t u s i n l i b e r t a t e m f i l i o r u m D e i v i n d i c a t o s , E c c l e s i a
c a t h o l i c a p e r a m a n t e r c o m p l e x a e s t : e x eoque t e m p o r e s a t i s h i s t o r i a e
l o q u u n t u r , p l u r i m u m i n A r m e n i a c u r a r u m s t u d i i q u e R o m a n o s P o n
t i f i ces , decesso res N o s t r o s , c o n s u m p s i s s e : i d q u e eo s e m p e r cons i l io
u t , q u o a d p e r eos f i e r i p o s s e t , c o n s e r v a r e n t u r a p u d A r m e n i o s e a ,
q u a e h a b e n t u r m a g n a i n c i v i t a t i b u s b o n a , n i m i r u m d i g n i t a s p u b l i c a ,
•concordia, t r a n q u i l l i t a s , e t , q u o d h i s o m n i b u s l o n g e a n t e c e d i t , f i d e i
•ca tho l icae s a n c t i t a s u n a c u m i n c o r r u p t a m o r u m c h r i s t i a n o r u m i n
t e g r i t a t e .
Q u o d s a n e n o n p r i s c i s d u m t a x a t a e t a t i b u s d i f f i c i l io r ibusque
t e m p o r i b u s , sed r e c e n t i o r e e t i a m , m e m o r i a h a u d s e m e l a p p a r u i t .
S i q u i d e m U r b a n u s V I I I , a d m i s s i s A r m e n i o r u m a l u m n i s i n C o l l e g i u m
u r b a n u m c h r i s t i a n o n o m i n i p r o p a g a n d o : B e n e d i c t u s X I V , r e s t i t u t a
P a t r i a r c h a t u s Curiensis d i g n i t a t e : G r e g o r i u s X V I , o r d i n a t a r e D i o e
ceseos C o n s t a n t i n o p o l i t a n a e , c o l l a t a q u e l i b e r a l i t e r o p e r a i n h o s p i
t a l e m d o m u m u r b a n a m p e r e g r i n i s e x A r m e n i a r e c i p i e n d i s , p r a e c l a r a m
v o l u n t a t e m s u a m r e i p s a t e s t a t i s u n t . P r a e c e t e r i s v e r o p e r m a n
s u r u m est ; P i i V I I I benef ic ium e t g r a t i a , c u i u s p o t i s s i m u m i n s t a n t i a
<sonsilioque, a d n i t e n t i b u s R e g e G a l l i a r u m e t I m p e r a t o r e A u s t r i a e
H u n g a r i a e , i l l u d e s t a b O t h o m a n i i m p e r i i p r i n c i p e i m p e t r a t u m , u t
A r m e n i o s c a t h o l i c o r i t u a s c h i s m a t i c o r u m a n t i s t i t u m s e r v i t u t e l i
be ros esse p r o p o t e s t a t e i u b e r e t . Q u o fac to P o n t i f e x benef icus e t Ann, Tom. XV. fase. CLXXVI. ' 22
3 3 8 LITTERAE
s a p i e n s P r i m a t i a l i Sede , cu i o m n e s e x A r m e n i a c a t h o l i c i s u b e s s e n t , ,
C o n s t a n t i n o p o l i c o n s t i t u t a , i n c o m m o d i s d i u t u r n i s i i s q u e p e r m a g n i s
f inem i m p o s u i t . A c s i m i l i modo P i u s I X v e l a b e x o r d i o P o n t i f i c a t u s
s u i ocu los i n A r m e n i a m s i n g u l a r i c u m b e n e v o l e n t i a c o n i e c i t : e t
p l u r a d e c u r s u t e m p o r i s d e c r e v i t , q u a e a d p u b l i c u m e ius p o p u l i b o
n u m s a c r a e q u e d i s c i p l i n a e i n c o l u m i t a t e m p r o d e s s e v i d e r e n t u r . Q u o d
s i h i s s u p e r i o r i b u s a n n i s , n o n s i n e m a g n o b o n o r u m o m n i u m l u c t u ,
r e m A r m e n i o r u m c a t h o l i c a m c a s u s af f l ix i t i n o p i n a t u s e t g r a v i s ,
p ro fec to d e s i d e r a t a non e s t h u i u s A p o s t o l i c a e S e d i s v e l c o n s t a n t i a
ve] c a r i t a s i n e x t i n g u e n d a f u n e s t a i l l a s e d i t i o n i s f l a m m a , q u a m
t u r b u l e n t a p a u c o r u m i n g e n i a c o n c i t a v e r u n t . E x t r e m a s e i u s d i s s i d i i
r e l i q u i a s p e n i t u s s u b l a t u m i r i De i m i s e r i c o r d i s p a t r o c i n i o confidi
m u s , u t a d u n u m o m n e s r e f e r a n t sese a d s a n c t a m c a t h o l i c a m E c c l e
s i am, p r i s t i n u m q u e e r g a A p o s t o l i c a m S e d e m o b s e q u i u m , c u i u s r e
t i n e n d i c a u s s a , a c e r b a s A r m e n i i v e x a t i o n e s l a b o r e s q u e v e h e m e n t e s
saepe a n t e a m e m o r a b i l i f o r t i t u d i n e p e r t u l e r u n t .
H i s , q u a e c o m m e m o r a t a s u n t , d e c e s s o r u m N o s t r o r u m e x e m p l i s ,
a t q u e ips i s A r m e n i o r u m h o m i n u m n o n e x i g u i s i n E c c l e s i a m officiis
p e r m o v e t u r e t a d bene m e r e n d u m i n c i t a t u r a n i m u s N o s t e r , c e t e
r o q u i n s p o n t e s u a p r o p e n s u s i n O r i e n t e m , m a g n a r u m v i r t u t u m g l o r i a
n o b i l e m , e t c h r i s t i a n i n o m i n i s o r i g i n i b u s c o n s e c r a t u m . D i u s a n e i n
h a c c o g i t a t i o n e s u m u s , q u a m a x i m e r a t i o n e c o n v e n i a t o p e r a m N o
s t r a m i n p u b l i c a m e iu s g e n t i s con fe r r e u t i l i t a t e m . I n q u o g e n e r e
a l i q u i d i a m , i u v a n t e Deo , v i d e m u r a s s e c u t i o b i n d u s t r i a m a p o s t o
l i c a m v i r o r u m c u m e S o c i e t a t e I e s u , t u m e S c h o l i s C h r i s t i a n i s ,
quos i n A r m e n i a m N o s i p s i m i s i m u s , q u i q u e i n i n s t i t u t i o n e l i t t e
r a r i a i t e m q u e i n r e l i g i o s a t e r t i u m i a m a n n u m d e s u d a n t a t q u e e l a
b o r a n t . - V e r u m t a m e n m a i u s q u i d d a m efficere e s t a n i m u s , o m n i n o
q u e p r o v i d e r e u t , q u e m a d m o d u m p l u r e s e x n a t i o n i b u s c e t e r i s , s ic
e t A r m e n i a s u a m i n U r b e d o m u m a l t r i c e m h a b e a t , q u o a d o l e s c e n
t e s i n d í g e n a s m i t t a t l i b e r a l i t e r e r u d i e n d o s , e t a d s a c r a m u n e r a d i
l i g e n t i p r a e p a r a t i o n e e x e r c e n d o s . I d o n e i s q u i p p e s a c r o r u m a d m i n i
s t r i s i n s t i t u e n d i s n u s p i a m f o r t a s s e o p p o r t u n i t a s , q u a m R o m a e , m a i o r ,
i n h a c p r i n c i p e o rb i s c h r i s t i a n i c i v i t a t e , p r o p e s e p u l c h r a A p o s t o
l o r u m m a x i m o r u m , i n ips i s ocu l i s s u m m i P o n t i f i c i s , q u i m u n e r e
D e i v i c a r i o c o m m u n i s e s t g e n t i u m u n i v e r s a r u m p a t e r , f i d e i q u e c a
t h o l i c a e c u s t o s e t i n t e r p r e s . - H o c p l a n e i d e m c a v e r a t m e n s p r o v i d a .
G r e g o r i i X I I I , decessor i s N o s t r i , q u i , d a t i s i n i d l i t t e r i s A p o s t o
l ic is Romana Ecclesia I I I I d u s O c t o b r i s a n n o M D L X X X I V , C o l
l e g i u m A r m e n i o r u m i n U r b e c o n d e n d u m d e c r e v e r a t . M o r s t a m e n .
LITTERAE 339
s i Pon t i f i c i o p t i m o p r o p o s i t i l a u d e m n o n a d e m i t , c e r t e s u s c e p t i con
s i l i i c u r s u m i n t e r c e p i t . D i u i n f e c t a r è , p o s t r e m o t e m p o r e E p i s c o p i
A r m e n i i c u m R o m a m f r e q u e n t e s c o n v e n i s s e n t a d s a e c u l a r i a s o l l e m
n i a o b m e m o r i a m p r i n c i p i s A p o s t o l o r u m , o b l a t o a d P i u m I X l i b e l l o ,
s u p p l i c i t e r o r a v e r a n t , u t q u o d G r e g o r i u s X I I I i n c h o a v i t , n e c a b
s o l v i t , a u c t o r i t a t e c u r a q u e e i u s p e r f i c e r e t u r . N e q u e e s t d u b i t a n d u m ,
a d E p i s c o p o r u m p r e c e s e x i t u m c e l e r i u s r e s p o n s u r u m fu i s se , n i s i
c a u s s a e v a r i a e i n t e r c e s s i s s e n t . N o s v e r o , m a g n a c u m d i v i n a e b o n i
t a t i s f i d u c i a , o p t a t u m i a m p r i d e m o p u s ' a g g r e d i m u r : a d c u i u s p e r
f e c t i o n e m a c t u t e l a m s i n e q u a m t e m p o r a p a t i u n t u r t a n t u m d a r e e t
a t t r i b u e r e , q u a n t u m e t v o l u n t a s f e r r e t e t r e s i p s a p o s t u l a r e t , con
f i r m a t t a m e n N o s e r e c t o q u e esse a n i m o i u b e t s p e c t a t a c h r i s t i a n o
r u m t o t o o r b e i n l i b e r a l i t a t e c o n s t a n t i a .
I t a q u e a d i n c r e m e n t u m c a t h o l i c a e r e l i g i o n i s , a d decus u t i l i t a -
t e m q u e n a t i o n i s A r m e n i a e , h i s L i t t e r i s a u c t o r i t a t e N o s t r a a p o s t o
l i ca f u n d a m u s e t c o n s t i t u i m u s i n h a c a l m a U r b e C o l l e g i u m C l e r i
c o r u m A r m e n i o r u m , e i d e m q u e p r i v i l e g i a i u s q u e o m n e l e g i t i m i co l
l e g i i t r i b u i m u s , a d l e g e s q u a e i n f r a s c r i p t a e s u n t .
I . D i l e c t u s f i l i u s N o s t e r A n t o n i u s S . R . E . C a r d i n a l i s H a s s u n ,
n a t i o n e A r m e n i u s , bene d e r e c a t h o l i c a a p u d p o p u l a r e s suos m e r i t u s ,
p r i m u s e x i n s t i t u t o P a t r o n a t u m C o l l e g i i A r m e n i o r u m s u s c i p i a t ,
e o q u e n o m i n e i u s p o t e s t a t e m q u e i n C o l l e g i u m g e r a t .
I I . C u m p l a c e a t N o b i s , Co l l eg io A r m e n i o r u m c e r t a q u a e d a m
v i n c u l a c u m sac ro Cons i l io c h r i s t i a n o n o m i n i p r o p a g a n d o i n t e r c e
d e r e , i d c i r c o i n r e l i q u u m t e m p u s C a r d i n a l i s , q u i s a c r i h u i u s P r a e
l e c t u s Cons i l i i f u e r i t , i d e m P a t r o n u s seu Protector C o l l e g i i A r m e
n i o r u m s i t . S i i s P a t r o n u s non e r i t , C a r d i n a l i s a l t e r e x eodem s a c r o
C o n s i l i o , a u c t o r i t a t e n u t u q u e Pon t i f i c i s m a x i m i , P a t r o n u s a d s c i -
s c a t u r .
I I I . C a r d i n a l i s P a t r o n u s , e x t r e m o q u o q u e a n n o , d e d i s c i p l i n a
d e q u e r e f a m i l i a r i a d Pon t i f i c em m a x i m u m p e r l i t t e r a s r e f e r a t .
I V . C u r a t o r s e u Praeses C o l l e g i i e s t o , q u i e t a d i u t o r a b
a c t i s s a c r i Cons i l i i a d n e g o t i a O r i e n t a l i u m . S i i s C u r a t o r n o n
e r i t , C u r a t o r a d l e g a t u r , i u s s u Pon t i f i c i s m a x i m i , e x o r d i n e A n t i
s t i t u m U r b a n o r u m .
V . A l u m n i A r m e n i o r i t u c o o p t e n t u r a C a r d i n a l i P a t r o n o , a u
c t o r i b u s E p i s c o p i s Dioeceseòn s i n g u l a r u m .
V I . C o o p t e n t u r h u m a n i o r u m l i t t e r a r u m p r i m o r d i a s u p e r g r e s s i ,
i n q u i b u s i n d o l e s a d s a c e r d o t i u m m a i o r esse v i d e a t u r .
V I I . I i d e m i n Co l l eg io U r b a n i a n o c h r i s t i a n o n o m i n i p r o p a g a n d o
340 LITTERAE
a d s c h o l a s , s t u d i o r u m c a u s s a : f a c t o q u e p e r i c u l o , a d g r a d u s A c a d e
micos a d m i t t a n t u r .
V I I I . A l u m n i n a t i o n e A r m e n i i , q u i hoc t e m p o r e i n C o l l e g i o
U r b a n i a n o s u n t , i n C o l l e g i u m A r m e n i o r u m d i m i t t a n t u r .
I X . C o l l e g i u m U r b a n i a n u m e x a e r a r i o s u o , p r o r a t a p a r t e d e -
c r e s c e n t i u m A l u m n o r u m , s ex m i l l i a a r g e n t e o r u m i t a l i c o r u m ,
s e u libellarum, Co l l eg io A r m e n i o r u m i n s i n g u l o s a n n o s s o l v a t de -
p e n d a t .
D e n i q u e v o l u m u s , u t h a e L i t t e r a e N o s t r a e f i r m a e r a t a e q u e ,
u t i s u n t , i t a i n p o s t e r u m p e r m a n e a n t : i r r i t u m a u t e m e t i n a n e fu
t u r u m d e c e r n i m u s , s i q u i d s u p e r h i s a q u o q u a m c o n t i g e r i t a t t e n
t a r i : c o n t r a r i i s q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s .
D a t u m R o m a e a p u d S . P e t r u m s u b a n u l o P i s c a t o r i s , d i e
1 M a r t i i a n n o M D C C C L X X X I I I , P o n t i f i c a t u s N o s t r i a n n o Q u i n t o .
T H . CARD. M E R T E L .
EX S. CONGREGATIONE CONCILII
CHAMBRÍEN.
DISPENSATIONIS AB IRREGULARITATE
Die 20 Maii 1882.
P e r S u m m a r i a p r e c u m .
COMPENDIUM FACTI. Sacerdos Anselmus, supplici libello admoto apud s. Concilii Congregationem, expetivit ut absol-veretur ab irregularitate, ob amputationem digitorum polli— cis et indicis contracta. Antistes rogatus de informatione et voto retulit: « Magister noster caeremoniarum , post prae-» habitum examen testificatur, oratorem praedictum posse » quidem Missam celebrare: attamen cum non possit Hostiam » sacram tenere in fractione , nisi cum digitis medio et
DISPENSATIONIS AB IRREGULARITATE 3 4 1
» anulari, et Eucharistiam fidelibus distribuere, nisi manu » sinistra; et inde aliquantula admiratio oriretur coram po-» pulo adsistente: ego infrascriptus supplico, ut opportuna » facultas concedatur, saltem ut praedictus sacerdos Missam « privatim celebrare possit ».
Quum de more praemissa fuerint ex officio multa, tum quoad factum, tum quoad ius, remissum fuit iudicio EE. P P . decernere quonam responso oratoris preces essent dimit-tendae.
RESOLUTIO. S. C. Concilii, re ponderata, sub die 20 Maii 1882, respondit:
Pro gratia, dummodo tamen orator celebret in oratorio privato, vel in Ecclesia hora minus a populo frequentata; facto verbo cum SSmo.
ACHERUNTINO
SUPER DISPENSATIONE SPONSALIUM
Die 15 Iulii 1882.
Per summaria precum.
COMPENDIUM FACTI. Petrus, supplici oblato libello, haec perhibuit: sese tribus abhinc annis sponsalia inivisse cum Gratia, eo consilio ut, expleto militari curriculo, matrimonium de praesenti cum ea perficeret : inter sese tamen, dum res conciliaretur, carnaliter cognovisse. Expleto autem servitio militari, sese rescivisse, ait orator, puellam haud bono frui nomine, quum iam deflorata fuisset a patruo, apud quem vivebat. Hinc nova inivisse cum Maria sponsalia, ait orator, et civili vinculo eamdem sibi copulavisse, cum animo tamen matrimonium coram Ecclesia ineundi, expletis ritus formalitatibus.
Verum utut Gratia audivit, Petrum cum Maria ecclesiasticum matrimonium contracturum esse, illico ad Curiam
3 4 2 ACHERUNTÏNA
convolavit et impedimentum legitimorum sponsalium adversus Petrum produxit. Curia summario processu hac de re confecto, et perpenso sponsalia et deflorationem reapse locum habuisse, assertionem autem, qua Petrus de incestu et infidelitate Gratiam accusabat, esse omnino gratuitam, post maturum examen diiudicabit, impedimentum productum a Gratia adversum Petrum retinendum esse.
Haec Curiae sententia haud arrisit Petro, qui sacratissimum Principem adivit, implorans dispensationem ab impedimento sponsalium in forma pauperum. Hoc accepto supplici libello, Ordinario scriptum fuit ut referret : « an stante ci-» vili vinculo, quo orator impeditur quominus sponsalium » fidem servare possit, non expediret rem componere per pe-» cuniariam compensationem, praestandam iuveni deceptae. » Retulit tamen Antistes, Gratiam abnuisse rem componere per pecuniariam compensationem libell. 200, a Petro oblatam.
Disceptatio synoptiea
SPONSALIA RESOLVENDA VIDENTUR. Iusta intercedente causa spo salia nedum mutuo consensu, sed etiam altero sponsorum reluctante dissolvi posse, habetur expressum in Cap. Quemadmodum de Iureiur. Porro in themate intercedere causas, quae petitam solutionem suadent, nullo modo ambigi posse videtur. Sane adest primo impossibilitas nuptias cum Gratia contrahendi, ex civili matrimonio orta, cum Teresia iam inito; adest firmum oratoris propositum huiusmodi nuptias haud contrahendi, adest summa aversio, qua in mulier m fertur orator, ex qua, in casu coactionis matrimonii, rixae, contentiones et mali exitus forent pertimescendi.
Nec difficultatem facessere videtur quod Petrus praeter promissionem-de futuro matrimonio Gratiae factam, eam insuper violaverit; quandoquidem novum non est in persimi-libus, imo in durioribus casibus huiusmodi sponsalia dissoluta fuisse. Re quidem vera in Ostunen. super dispensatione sponsalium inter Summaria precum relata, licet
AGHERUNTINA 3 4 3
(1) Habes hanc quaestionem Vol. X pag. 319.
ageretur de matrimonii promissione cum subsequuta defloratione, nihilominus concurrentibus iustis causis, in animi aversione ac civili contubernio consistentibus, S. O. C. sub die 25 Augusti 1877 respondit: « Consulendum SSmo pro » dispensatione ab impedimento sponsalium* solutis saltem » biscentum libellis. » ( 1 ) Idipsum confirmavit in Bisinianen. Dissolutionis Sponsalium diei 19 Septembris 1841 et .alibi passim.
SPONSALIA VIDENTUR HAUD RESOLVENDA. EX altera vero parte deneganda videtur petita dispensatio eo quod, cum dubitari nequeat, quin Petrus, serio et ex animo sese obligandi, vera sponsalia cum Gratia contraxerit, sequitur quod si dispensationis gratia induigeretur, iura per huiusmodi sponsalium contractum a Gratia acquisita graviter laederentur. Tantum igitur abest quod Petrus implorata dispensationis •gratia donetur, ut potius ad datam fidem praestandam adi-gendus esse videatur, iuxta textum in cap. Uteris 10 de Spons . Sur d. consil. 364 n. 10 vers, sed etiam. Et eo vel magis, quia praeterquam quod Gratia, ob sequutam deflorationem, diffamata perpetuo maneret, omnem in posterum nubendi occasionem et spem amitteret. Quod in magno pretio habendum esse nemo cordatus inficiari valet.
Hisce praeiactis, quaesitum fuit ab Emis Patribus quomodo oratoris preces essent dimitíendae.
RESOLUTIO. Sacra C. O. die 15 Iulii 1882, re examinata, respondit:
Solutis libellis 200 favore Sponsae, pro gratia* facto verbo cum SSmo.
3 i 4
IURISPATRONATUS.
Die 12 Augusti 1882.
COMPENDIUM FACTI. Episcopus P . s. Concilii Congregationi retulit: vacare in Collegiata T. duas praebendas canonicales laicalis iurispatronatus ; quarum altera pertinet ad Ducem P. altera vero ad loci Municipium : Ducem vero nominavisse sacerdotem Iosephum. Quum Municipium, intra iuris limites, neminem praesentaverit, ius praesentandi sibi devolutam esse, ait Episcopus, qui statuit beneficia illa conferre.
Dum per publica edicta res innotuit, Decanus Collegiatae, proposuit resolvenda dubia nonnulla antequam duo canonicatus conferrentur. Episcopus nominationem suspendit, attendens resolutionem dubiorum; et animadvertit, nucleum quaestionis in hoc reperiri, quod Collegiata anno 1867, lege civili, suppressa fuerit, eiusque bona Demanio adiudicata; ita ut pensio ad vitam concessa fuerit solummodo praeben-datis, qui tempore suppressionis aderant. Hisce praenotatis,, en dubi a a Decano proposita:
I. An conservari possit patronis ius praesentationis, post suppressionem. Et quatenus' negative
II. Iuspatronatus devolvi ne potest Capitulo, quum ad Canonicos tantum pertineat rerum suarum participes reddere novos canonicos instituendos?
QUAE PATRONIS FAVENT. Incontroversi iuris est, praesentationem ad beneficium vacans, a patrono factam, validam recensendam esse quoties sive ex parte praesentantis, sive-ex parte praesentati nullum occurrit vitium, quod eam quo-
IURISPATRONATUS 3 4 5
vis robore destituât. Item incontroversi iuris est i u spa t ro natus, circa beneficia semel constituto, huiusmodi beneficium tamdiu iuspatronatus obnoxium remanere, quamdiu ex causis et modis a ss. Canonibus praescriptis extinctum non sit. Cum itaque in themate sive ex parte praesentantis, sive ex parte praesentati nullum occurrat vitium, vi cuius nominatio a p a trono peracta, invalida retineri debeat; cum pariter beneficia iuspatronatus subiecta, modis a iure praescriptis, extincta haud sint; sponte sua fluit patronis ius praesentandi competere, ideoque praesentationem a patrono Duce, favore sacerdotis Iosephi peractam, in pleno firmitatis robore manu-tenendam esse.
Neque oggeras praedicta beneficia ceu extincta habenda esse, ex eo quod Collegiata illa in "vim legis civilis anno 1867 editae, suppressa fuerint, quandoquidem vulgatum in iure est quod quidquid laica potestas de bonis ad Ecclesiam pertinentibus disponat, flocci fieri debeat, etiamsi huiusmodi dispositio in Ecclesiae favorem vergeret. Idque eo vel magis in casu sentiendum esse videtur, cum explorati facti sit, quod laicae potestatis dispositio non in Ecclesiae utilitatem et bonum, sed in manifestum ipsius damnum et praeiudicium vertat. Cap. 10 de Constit. Cap. 12 de reb. Eccl. non alienan. Cap. 8. de arbitr. Fagnan. in Cap. Quae in Ecclesiarum num 30 et 31. Cuius nullitatis ratio in eo ponitur, quod laici iurisdictione carent sive in Ecclesiasticas personas, sive in bona Ecclesiae; Fagnan. cit. loc. - ibi -Ampliatur septimo etiamsi statuta laicorum redundent in favorem et commodum Ecclesiarum, quia nihilominus non valent ex defectu potestatis. . . . Idem docet Piton, in contrövers. Pat. allegat. 57 num. 70, et firmat Pot. cor. Cavai er. decis. 494 n. 2.
Posito itaque quod Collegiata a civili potestate, Ecclesia pro suo posse ex adverso reclamante, suppressa fuerit, nemo* non videt, huiusmodi suppressionem nullius roboris, saltem in faciem Ecclesiae, habendam esse: ideoque praedicta beneficia, tamquam existentia retineri portere. Quod enim
346 IURISPATRONATUS
nullum est, nullum producere posse effectum tradit I. 4. §. Condemnatum de reiudicat. et Cap. Illud 8 de lurepatr.
Quin ex adverso urgeatur quod destructa Ecclesia vel fundo patronato, aut reditibus omnino deficientibus, etiam iuspatronatus, hisce inhaerens, perire necesse est; cum rei non existentis nullae sint qualitates Leg. 1 ff. de haered. vel act. vend, et docent Loc. in comment, de Iurepat, num.4. Piringh eod. tit. 188. Siquidem aliud est aliquid destrui et perire auctoritate superioris, causa cognita, vel per rerum naturam, et aliud usurpari vel capi de -facto contra omne humani et divini Iuris principium. Distinctionem hanc acu tangit Piton, in Discept. Eccles. 8 n. 18; ubi refert elegantem doctrinam Baldi in Mar gor. ad Innoc, loco repert* in verbo civitas. Cum igitur bona et fundi patronatae Ecclesiae non iure, sed tantum de facto ab illegitima potestate occupati fuerint, pronum est inferre quod Patroni a praesentandi iure non deciderint.
Neque sustineri posse videtur ratio a decano Capituli adducta, quod nempe si huiusmodi novi Canonici, a Patronis nominati, admitterentur in Capitulo, de alieno lucrarentur, nihil de proprio amittentes, seu participarent de distributionibus choralibus, nil in commune conferentes utpote Canonici sine praebenda, et sic in praeiudicium vergerent Capituli. Siquidem nullum gravamen et damnum Capitularibus obvenit, imo optime consulitur decori servitii choralis et ss. functionum.
Quamvis si res intimius perpendatur, hypothesis excogitata a decano Capituli nullimode locum habere potest. Canonici enim post suppressionis legem, usque ad praesens, massa pro distributionibus choralibus penitus destituuntur, -cum nil unquam in commune contulerint. Id Canonicus Li-destri, novissime nominatus, probat ex indubiae fidei documentis Camerarii Capituli.
Admissa autem validitate praesentationis a Patrono Duce expletae, nulla apparet pretiosa ratio cur idem dicendum non sit de alterius beneficiati nominatione ad Episcopum, pro hac
IURISPATRONATUS 3 4 7
vice ob desidiam Municipii, devoluta; ex eo quod intra tempus a iure praefinitum, Clericum idoneum ut ab Ordinario institueretur, praesentare neglexerit. Re sane vera, Patrono laico, intra quadrimestre tempus, Clericum instituendum praesentare negligente, hoc ius pro ea vice ad Ordinarium devolvi, extra omnem dubitationis aleam positum est, post ea quae habentur in Arg. Cap. Eam. te 22 et Cap. Cum praeter 27 de iurepatr. Barbosa de Offic, et potest. Episc. Alleg. 72 num. 141 et 168; Abbas in Cap. Quoniam 3 h. t. cum communi.
Verum dato etiam quod, sequuta Collegiatae suppressione, Patroni ius praesentandi amiserint, intelligi haud datur quonam pacto huiusmodi ius, prout Decanus contendit, ad Capitulum transierit. Notum enim est in canonica iurisprudentia, Iuspatronatus, nonnullis modis a lege statutis, tantum acquiri, quales potissimum sunt fundatio, constructio vel do-tatio Ecclesiae, idque tam per laicos quam per clericos uti docet Gloss, communiter recepta in Cap. Piae mentis 26 v. eod. caus. 16 q. 6. Abbas, ad ruh. h. t. num. 7 Silv. v. luspat. quaest. 1. Azor. cit. Cap. 19 q. 3 aliique DD. communiter. Unde versus tritus Patronum faciunt, dos, aedificatio, fundus et firmat Trid. Sess. 14 Cap. 12, Sess. 25 Cap. 9 de Reform. Atqui explorati facti est quod Capitulares nihil conferunt in receptione novorum Canonicorum. Ergo intelligi nequit quo fundamento in novorum canonicorum electione iuspatronatus sibi vindicare praesumant.
Frustra sed vero Decanus sustinuit capitulari Collegio iuspatronatus competere; tum quia ab eodem Collegio plures favores novis canonicis indulgentur, et quia praesertim ceu ipse edisserit, in partem admittuntur distributionum quoti-dianarum, quae non habentur ex superius dictis.
Deterius tandem hoc ius capitulari Collegio vindicare studuit, asserens quod tales Canonici honorarii appellandi sint, quodque ius eligendi Canonicos honorarios" in corpore Capituli resideat, minime in patronis. Re sane vera hoc ius ad Episcopum potius pertinere, qui Capituli consensu, vel consilio
348 IURISPATRONATUS
praehabito, Canonicos honorarios eligi ceu a S. C. C. re solutum fuisse traditur Vol. III, p. 138 harum ephem.
Quaquaversus itaque rem inspicere Iubeat manifestum apparet, novorum Canonicorum nominationem ad Capitulum spectare non posse.
QUAE CAPITULO FAVENT. EX altera vero parte patronus a Capituli Decano adlectus allegationem exhibuit, qua evincere studuit ius nominandi patronos amisisse, atque huiusmodi ius ad Capitulum in actualibus rerum circumstantiis devolutum fuisse. Quod ut efficaciter evincerei, animadvertit apud omnes receptum esse praecipuum ius patronorum in praesentatione consistere iuxta Cap. 3 de iure patron, et Cap. 1 De praeb, in 6. Unde Engel lib. 3 tit. 38 num. 2' apertissime docet, Iuspatronatus consistere in potestate praesentandi Clericum ad beneficium vacans.
Verum indubium pariter esse ait, hoc ius tamdiu subsistere, quamdiu res iuripatronatns obnoxia in suo esse perseverat ; secus enim dicendum esse urget, si res amplius non extet. Nequit enim exerceri ius in re, quae esse desivit. Quapropter omnes DD. tenent iuspatronatus amitti destructione Ecclesiae, amissione dotis et reditus: «Amitti tur iuspatro-» natus, si Ecclesia totaliter destruatur, vel etiam dos et » reditus penitus deficiant, neque reviviscet, licet Ecclesia » rursus aedificetur, vel dotetur, nisi prior patronus ad » raeedificandum vel dotandum concurrent, » Engel loc. cit. num. 26. Praesertim vero si Ecclesiae destructio vel beneficii perditio ex negligentia et oscitantia patronorum contigerit, quibus ad tramites iuris onus incumbit tuendi Ecclesiam et eius bona, ne male alienentur, aut dilapidentur* Engel loc. cit. num. 5.
Hisce in iure praestitutis, cum explorati facti sit beneficia de quibus agitur, extincta fuisse; cum pariter explorati facti sit eadem beneficia patronorum culpa suppressa fuisse, ex eo quod ii nihil peregerint, ut dos beneficiaria conservaretur; consequitur una cum beneficiis ius nominandi perditum fuisse. Ruente enim principali, accessorium quoque
IURISPATRONATUS 3 4 9
ruere debere, docet iuris regula, qua non vulgatior altera. Idque fortius in casu tenendum esse patronus asserit, nedum quia iuxta instructiones a s. Poenitentiaria die 13 Iunii 1868 latas, patroni huiusmodi beneficia ex fisci un-guibus per taxae solutionem subducere valebant ; verum -etiam quia id peragere commode poterant, siquidem s. Tribunal facultatem patronis indulsit onera reducendi, aut suspendendi, vel aliquam bonorum partem vendendi, ut propriae indemnitati consulerent. Cum tamen hisce non obstantibus patroni nihil peregerint, ut beneficia sarcta tectaque tuerentur, recto alveo fluere edisserit, ipsos ius praesentandi amisisse.
Extinctis autem beneficiis, nihil aliud in Collegiata Ecclesia remanere posse, subdit orator, quam ad summum ipsorum titulum atque nomen, cuius tituli collationem ad Capitulum pertinere contendit. Quem ad effectum animadvertit, tales Canonicos, utpote beneficii reditibus destituios, honorarios merito appellari posse. Iamvero honorariorum Canonicorum nominationem ad Capitulum spectare, inquit, ratione innixus, quod huic incumbit onus procurandi maiorem cultum et'explendi chorale servitium. Ad rem citat Van-Espen, qui in tom. 3 §. 19 par, 2 sect. 3 tit. 4 de Ord. benef, provisione haec habet - ibi - « Sicuti naturale est, ut » Canonici Cathedralis una cum suo Episcopo, tamquam cum > suo Capite, eligant corporis sui membra, ita quoque iure » communi electio Canonicorum Ecclesiarum Collegiatarum, » spectare videtur ad Canonicos una cum suo Decano aut » illo, qui cum Canonicis unum corpus, sive Capitulum con-» stitnit ».
Paucis his praehabitis, enodandum propositum fuit
M) H I) i U IIB
An et cui competat ius praesentandi in casu. RESOLUTIO . S. C. Concilii, re perpensa, sub die 12 Au
gusti 1882 censuit respondere: In casu, de quo agitur, negative in omnibus.
3 5 0 IURISPATRONATUS
Ex HIS COLLIGES
I. Quum ad acquirendum iuspatronatus ex lege ss. canonum requirantur fundatio, constructio vel dotatio Ecclesiae, unde versus tri tus: «patronum faciunt dos, aedificatio, fundus » sequi nullum ius Capitulum exerere posse in praebendis illis, in quarum constitutione nihil contulit.
II. Verumtamen patronorum iura, quorum primum est facultas praesentandi clericum ad beneficium vacans, tamdiu subsistunt, quamdiu res iuspatronatus obnoxia in suo esse perseverat.
III. Ambigi non posse, praebendas canonicales in themate, dotem amisisse tum compilatione Fisci, tum patronorum socordiâ; qui nihil egerunt ut eaedem servarentur; hinc periisse dicendum est de facto, si non de iure ; ast in re quae esse desiit nemo ius exercere valet.
IV. Neque canonicos in themate, quorum titulum aut nomen solummodo manet, haberi posse honorariorum instar; nam canonici honorarii creantur per Episcopum cum consensu Capituli, vel etiam per Capitulum cum* consensu Episcopi (1).
ROMANA
DISPENSATIONIS
Die 16 Decembris 1882.
Per summaria precum.
COMPENDIUM FACTI. Clericus Marcellus sodalis Societatis Iesu ab anno 1866, eique iam votis perpetuis devinctus supplex expostulavit, ut ad ss. Ordines promoveri valeat, etsi ob luctuosam visivae facultatis infirmitatem, quam ipe-rastesia vocant, cogatur a quavis sese lectione abstinere;
(1) Confer Vol. III. pag. 138 har. ephem.
ROMVNA 35f
proindeque etiam a divini officii recitatione dispensari, in alias preces commutanda; fovens, ceteroquin, spem fore ut morbus, mitior iam factus, assidua curatione tandem sit r e in issurus.
Preces testimonio physici curantis roborat, qui etiam re fert oratorem optima corporis habitudine pollere. Exhibuit insuper amplissimum P. Praepositi Provinciae documentum T
ex quo colligitur, eum in Austriae et Galliae CollegiiSj vel grammaticae docendae, vel conviciorum conturberniis praepositum, ubique semper ingenii laudem cum religiosae vitae virtutibus coniunxisse.
Disceptatio Synoptäea.
P R E C E S R E S P U E N D A E V I D E N T U R . Certum est oculorum vi t io laborantem esse irregulärem, nec solum impediri quominus promoveatur ad ordines, sed etiam quin prima tonsura initiari possit; Pigliateli, consult. 145 num. 7 et 8, Barbosa de Episcop. par. 2 allegat. 42 num. 27 et 29. Cum enim agitur de promovendo, quem nulla necessitatis vel utilitatis ratio postulare videtur, ut inter clericos cooptetur, nulla suppetit dispensationis ratio. Redeat exemplum Pampilonen. Dispensationis diei 28 Martii 1733, nuperrime relatum in una Geneven. de qua infra. Res erat de adolescente claris orto natalibus, qui cum litterarum studiis se tradidisset, ex~ eorum fortasse intemperantia caecitatem fere poenitus contraxerat, integris tamen manentibus oculis. Sed non idea studia intermisit, et aliena usus opera hausit, per aures quae-haurire non potuit per oculos. Itaque non mediocres fecit progressus ; nam tum in sacra tem in profana historia r
catechisticam quoque doctrinam et mysticarum rerum cognitionem est assequutus; denique concinne cymbalissare d i dicit. Eo clericali militiae adscribi cupiente, Episcopus indolem hominis, ceteraque virtutum ornamenta commendans, ipsum putabat dispensatione dignum, ut prima Tonsura initiari posset, et ad ecclesiastica beneficia assequenda habilis-
352 ROMANA
leddi, affirmans, eum officium B. M. V. ac defunctorum recitare memoriter potuisse. Praeterea animad vertebatur, ipsum non inutilem omnino Ecclesiae futurum; potuisse scilicet fidei -elementa pueris tradere, organa in divinis officiis tractare, denique per integritatem morum piasque exercitationes aliis prodesse exemplo, quod est veluti perpetuum praedicandi genus. Attamen proposito dubio « An sit consulendum SSmo pro dispensatione oratoris ad suscipiendam primam tonsuram » responsum fuit « Negative. »
PRECES EXCIPIENDAE VIDENTUR. Viderint Emi Patres an haec tanti sint ponderis, ut spem gratiae oratori quoque adimant. Quamvis enim, quoad effectum, modo eius infirmitas aequiparari quodammodo possit caecitati, quia legere prae-peditur, non ideo tamen caecus dici potest, nec proinde proprie irregularis; sed quominus sacra regulariter peragat -temporaneo impedimento detentus, quod brevi etiam cessare potest. Reque vera medicus refert quod artis praesidio eius morbus mitior factus est. Ceteroquin agitur de clerico in minoribus Ordinibus constituto, triginta trium annorum aetatem agens, et quod maius est, perpetuo religionis voto adstricta, cui nimis molestum ac aerumnosum esset diutius a sacris obeundis arceri usque dum morbi vis omnino remittat .
In deteriori sed vero hypothesi, quod scilicet Orator lumine laesus maneat, meminisse iuverit nuperrimam Gene-•ven. inter Summaria Precum diei 20 Martii 1880 propositam. In ea agebatur de clerico Francisco Xaverio Dufesne religiosae familiae Vicariatus Apostolici Genevensis, qui oculorum usum ferme amisit, et nonnisi verum generalem quemdam et nebulosum conspectum habens. Anno 1876 sa me. Pius IX precibus Vicarii Apostolici motus, tali haud obstante defectu , indulsit ut ad ss. Subdiaconatus et Diaconatus ordines promoveretur. Oblato dein libello SSmo Principi ut ad s. Presyteratus Ordinem ascendere posset, die 20 Martii 1880 prodiit responsum : « Attentis etc. pro gratia cum facultate oratori celebrandi Missam votivam B. Mariae
ROMANA 3 5 3
Virginis et obligatione assistentiae alterius Sacerdotis vel Diaconij facto verbo cum SSmo. Et SSmus resolutionem benigne approbare ac confirmare dignatus est. Atque heic monendum, praesentes quoque preces Vobis a Sanctitate Sua pro voto fuisse remissas.
Quibus praenotatis, quaesitum est quomodo oratoris preces essent dimittendae.
RESOLUTIO. Sacra O. Concilii, re ponderata, sub die 16 Decembris 1882 respondit:
Attentis etc. Pro gratia cum facultate oratori celebrandi Missam votivam B. M. V. et obligatione adsistentiae alterius Sacerdotis vel Diaconi, commutato onere divini officii in alias preces a proprio superiore determinandas, facto verbo cum SSmo.
^-m^HS**^
CAMERACEN.
POSTULATUM CIRCA STIPENDIA PRO EXECUTIONE
DISPENSATIONUM APOSTOLICARUM,
Die 12 Augusti 1882.
Per summaria precum.
COMPENDIUM FACTI. Sub die 1 4 mensis Iulii anni 1881
Alfridus Duquesnay, Sacratissimo Principi supplicem libellum porrexit, exponens quod : « Eminentissimo suo antecessori die 27 Iulii 1857, a SS. DD. N. Papa Pio IX. concessa fuit facultas utendi taxa infrascripta:
« Cancellariae scilicet solvuntur pro uteris » Ordinationum testimonialibus libell. . . . 1 50
» Provisionibus Canonicatuum 24 —• » Parochiarum 1. Classis 24 —»
» 2. Classis 18 Acta, Tom. XV. fase. CLXXVI.
3o4 CAMERACEN*.
» Succursalium quae tria incolarum exce-> dunt millia . 12 -—
» P r o provisionibus succursalium quae mille > ad tres mille incolas habent 9 —
» Pro provisionibus succursalium quae mille » non habent incolas 6 —
» Pro uteris Vicariorum 3 — » Dispensationibus super uno hanno . . . 3 — » Super tempore prohibito 3 -— » Super impedimento cognationis, consan-
» guinitatis et affinitatis tertio gradu aequali et » infra 6 —
» Pro dispensationibus erectionis Confrater-» Litatis 3 —
» Viae ss. Crucis . . . . . . . . 3 — » Quae quidem taxa aliquantulum excedit Innoeentia-
nam. Haec autem si nunc temporis ac in istis regionibus stricte observaretur, non posset necessariis Cancellariae sumptibus fieri satis. Ideoque Archiepiscopus orator humiliter implorat Indultum, vi cuius ipsi liceat eadem taxa uti. »
< Insuper, cum in dies ingravescat annonae caritas, et in his turbatis temporibus reditus Episcopis attributi, ex legibus imminuti sint, et, quod peius est, cum id quod ex hisi reditibus superest omnino instabile ac proinde incertum sit y
praelaudatis Archiepiscopus humiliter postulat: 1 ut taxam pro dispensationibus super impedimento cognationis, consanguinitatis et affinitatis tertio gradu aequali et infra determinare possit iuxta facultates oratorum, ad instar Curiae Romanae; ac 2 ut si quid, demptis necessariis Cancellariae sumptibus, supersit, id non solum in pia opera, sed ad necessaria vitae erogare possit et valeat. Reditus enim Archiepiscopi oratoris imminuti sunt ex vigintimillibus francis,, prae reditibus quibus fruebatur Emus antecessor Régnier. »
CAMERAGEN. 3o5>
Disceptatio Synopti«a
QUAE PETITIONI ADVERSANTUR. AC in primis huiusmodi preces videntur negativo responso dimittendae, quandoquidem-praescriptioni in exigenda taxa a Pontifice Innocentio XI constitutae refragantur. Sane praescriptio Innocentiana habet quod in causis matrimonii aut sponsalium, in executione d i spensationum Apostolicarum matrimonialium, Episcopus, eius Vicarius, aut alius officialis nullum accipere potest donum vel taxam etc. Solus cancellarius excipere valet mercedem labori aequam : ita ut in executione dispensationum et pro testibus ad evmcendam status libertatem * id quod exigitur scutatum unum haud excedat.
Quam quidem taxam in praesentiarum suum valorem obtinere etiam in exteris regionibus, et vim legis habere testantur Card. Petra ad Const. Apost. tom. 1 Prooem. §. 3 num. 32. adducens Terraconen. Taxae Inn. diei 2 Maii 1699; et Œrald. lus Pontifie. §. 2 sect. 53 referens plures-alias resolutiones S. C. C. Id tradunt etiam Doctores et iuris Canonici interpretes; inter quos praecipue Fagnanus in V Decretai. Ne Praelati vic. suas cap. Quoniam num. 30.
Iam vero cum in casu nostro exhibeatur taxa, quae ex cedit Innocentianam : Archiepiscopus enim ipse, in supplici: suo libello S. C. C. oblato, refert « quae quidem taxa ali— » quantulum excedit Innocentianam »; sponte veluti sua fluitr-indultum ab Archiepiscopo imploratam, ut scilicet ea taxa uti possit, concedendum haud esse. Muli oque minus indulgen posse videtur quod Archiepiscopus secundo loco petit,, nempe, « ut si quid, demptis necessariis Cancellariae sum-» ptibus, supersit, id non solum in pia opera, sed ad ne-» cessaria vitae erogare possit et valeat ».
QUAE PETITIONI FAVENT. Verumtamen, cum ex iis quae-in facti specie enucleavimus, manifestum appareat causas, ob quas fel. rec. Pius IX taxam, aliquantulum excedentem Innocentianam, indulsit in praesentiarum adesse, videtur q noè
3 5 6 CAMERACEN.
Archiepiscopo oratori concedi debeat, ut eadem taxa, Eminentissimo antecessori indulta, ipse quoque uti valeat. Quin imo, cum ipsius oeconomicae conditiones aggravatae et in peius versae sint, EE. Patrum est videre utrum oratori concedi debeat quod in secundo loco petit, ut scilicet « si » quid, demptis necessariis Cancellariae sumptibus, supersit, » id non solum in pia opera, sed ad necessaria vi tae , ero-» gare possit et valeat ».
Quibus praenotatis, quaesitum est quomodo essent dimit-tendae preces oratoris Archiepiscopi.
RESOLUTIO. Sacra C. Concilii, re cognita, sub die 12 Augusti 1882; censuit respondere:
Attentis etc. pro facultate utendi enunciata taxa a s. m. -Pii IX indulta, usque ad novas S. Sedis ordinationes, facto verbo cum SSmo (1) .
(1) Confer Granaten, et Mindonen. quo rigore prohibentur stipendia in exe-
relat . hoc vol . pag. 111. ut videre valeas catione Dispensationum Apostolicarum.
SECOVIEN.
CANONICATUS DOCTORALIS
Die 9 Septembris 1882.
COMPENDIUM FACTI. Antistes Segoviensis in Hispania sub die 15 Octobris anni 1881 ad S. Congreg. Concilii confugit sequentium dubiorum solutionem enixe efflagitans : « 10 An pro provisione Canonicatus doctoralis hodie in hac Cathedrali vacantis, convocari debeant non tantum illi qui in utroque iure civili et canonico gradum licentiatus vel doctoratus obtinuere, sed illi insuper qui licentiam vel lauream doctoris in iure canonico sunt consecuti ab aliquo ex nostris Seminariis centralibus, ut ex Bulla Sixti IV fel. rec.
SEGOVIEN. 3 5 7
eruitur, et in omnibus vel fere omnibus Dioecesibus Hispan u s fit. Et quatenus affirmative. »
« 2° Si Capitulum, aliquam abusi vam consuetudinem ad-ducendo, contendat, eos dumtaxat convocandos qui in utroque iure licentiati vel doctores existant, an Episcopus possit et debeat praedictam respuere consuetudinem, utpote contrariam iuri communi, Ecclesiarum hispaniarum constanti praxi ad versantem, novissimo concordato parum conformem, nec non iniuriosam et nostris Seminariis conciliaribus et alumnis qui in iisdem ecclesiastica studia perficiunt. »
Disceptatio Synoptica.
DEDUCTIONES CAPITULI. Canonici Ecclesiae cathedralis Segoviensis contendunt, ad canonicatus doctoralis concursum ?
eos tantummodo admittendos esse, qui, nedum in iure canonico, sed etiam in iure civili gradum licentiatus vel doctoratus obtinuere. Idque binis rationibus innixi, demonstrari posse autumant, quae in indole et natura canonicatus doctoralis propria atque in observantia consistunt.
Ad primam quod spectat, Canonici animadvertunt, praebendam doctoralem ideo a sa. me. Sixto IV in regno Hispanico erectam fuisse, ut qui huiusmodi praebendam, peracto feliciter examine, consequutus fuisset, non modo Capitulum consilio adiuvaret, verum etiam ut Capituli iura, quoties in discrimen adducta fuissent, penes tribunalia civilia, sarta tectaque pro suo posse tueretur.
Hoc in tuto posito, Canonici subdunt, huiusmodi praebendam, eos tantum consequi et obtinere posse qui utriusque iuris laurea insigniti sunt. Si res aliter foret, praebendae doctoralis institutio fere omnino inutilis evaderet; quandoquidem in comperto est , iuris civilis scientia et laurea destituios, penes tribunalia civilia, causas orare non posse.
Huiusmodi lauream eo vel magis in praesenti tempore r • -! Titulum urget , quia Gubernium hispanicum Ee-
3 5 3 SECOVIEN.
olesiam proprio tribunali ao potestate sententias ferendi spoliavit. Hinc iura capituli, si laesa fuerint, defendenda sunt apud Tribunalia civilia, penes quae admittuntur solummodo qui laurea civili donati fuerint. Si itaque in canonicum doctoralem eligeretur ille qui lauream in iure civili haud obtinuit, sequeretur quod non modo Ecclesiae cathedralis iura indefensa remanerent, cum gravissimo ipsius Cathedralis praeiudicio, sed etiam quod praebendae doctoralis institutio pene inutilis evaderet.
Verum admisso etiam parumper quod iura Ecclesiae in discrimen adducta, per defensores laicos in civili tribunali propugnan" queant; tamen cum in Capituli honorem magis vergat, si canonicus doctoralis utraque laurea praefulgeat, hinc ad examen peragendum, eos tantum convocandos esse Capitulum sustinuit, qui in utroque iure civili et canonico gradum licentiatus vel doctoratus consecuti sunt.
Atqui nedum ex beneficii doctoralis natura et indole, sed etiam ex consuetudine, in Ecclesia cathedrali vigenti, idipsum evinci posse capitulum contendit, ceu ex Uteris concursus edictalibus, in archivio existentibus, manifestum apparet. Huiusmodi vero observantia in tuto posita, eam in pleno firmitatis robore manutenendam esse, nemo, qui in canonum scientia prorsus peregrinus haud sit, inficias ibit.
Nec refert quod Bulla Sixti IV, pro doctoralibus praebendis in Hispania instituendis edita, decernat ad hanc praebendam eligendum esse doctorem aut licentiatum in utroque, vel in alterutro iure ; tralalitium siquidem in iure est, consuetudini, si ea fuerit rationabilis et legitime praescripta, tantam vim inesse, ut ipsam legem positivam abrogare valeat ex Cap. 11 de Consuet. et ex Cap. 8 Dilectus .§. IO. Ceterum cod. lit. Concinit Benedictus XIV lib. 12 C. 8 num. 8 de Syn. Dioeces, tradens - ibi - « Nihil magis tr i-» tum quam legem quandam humanam, etiam canonicam, » posse contraria consuetudine, quae sit rationabilis et le-» gitime praescripta, abrogari ».
Porro enunciatam consuetudinem esse rationabilem extra
SECOVIEN. 3o9
omnem dubitationis aleam positum esse videtur: ea siquidem in maiorem Ecclesiae Cathedralis atque Capituli decorem vergit. Tamdem vero legitimae praescriptionis tempus attigisse, pariter indubrum esse videtur, si Capituli assertio-nibus ñdes praestari debeat.
Pariter nec refert ab Episcopo obiectum, quod scilicet in aliis Hispaniae Ecclesiis tantummodo in iure canonico licentiati admittuntur; consuetudinem enim de casu in casum, vel de loco ad locum non esse pertrahendam explorati iuris ^est, I. 3 in fi. de testam. Brad. cons. 237 col. 1, Surd. ¿ons. 322 n. 13 lib. 3, Gratian, loco citato n. 12.
Tandem, ob aliam facti rationem, Capitulum contendit dumtaxat in utroque iure licentiatos ad examen convocandos esse, quia nempe Canonico doctorali, iuris canonici laurea tantum decorato, institutionem ac dotationem, post Concordatum anni 1831 Canonicis doctoralibus tribui solitam, Gubernium certo certius denegaturum esset, quia basis institutionis earumdem praebedarum deficeret. Et ideo inspecta natura doctoralis beneficii, et consuetudine, sequitur quod ad concursum convocandi sint qui in utroque iure licentiati vel Doctores existant.
EPISCOPI DEDUCTIONES. His at vero omnibus obsistit Episcopus qui contendit, tam licentiatos et doctores in utroque iure ab aliqua regia Universitate, quam licentiatos et doctores in iure canonico ab aliquo centrali Seminario esse vocandos et admittendos ad concursum memorati canonicatus. Quod ut efficaciter ostendat, Episcopus praeprimis inficiatur, •doctoralem praebendam institutam fuisse ut, qui ipsam possidet, violata Ecclesiae cathedralis iura penes tribunalia laica vindicare queat, sed potius instituta videtur ad hoc, ut vir in iure canonico peritus consilio et sententia sua Capitulum in rebus difficilibus adiuvet. Nam plura adsunt media ad vindicanda iura Capituli, quando opus sit. Nec canonici doctorales id possent, coram civilibus tribunalibus, quia nurn-«jiiam aut fere numquam, ratione gravium expensarum, sunt ¿•uafricalati in collegio advocatorum. Si necessum esset quod
360 SEGOVIEN.
Canonicus doctoralis per se munus advocati apud Tribunal civile exerceret, dicendum foret, Capitula omnia, quod absit y
parum vel nil de iuribus suis curare : nam ad concursum huius Praebendae admittuntur simplices canonistae in omnibus; Cathedralibus.
Praeterea, ait Episcopus: Summus Pontifex Sixtus IV san., mem. in Bulla erectionis et hos et illos statuit esse vocandos, dum innuit: Et unus doctor seu licentiatus in utroque vel altero iurium... . Et alteri qui altero iurium doctor seu licentiatus existat . . . .
Ex consuetudine pene omnium Cathedralium Hispaniae-licentiati vel doctores in iure canonico haud excluduntur a concursu praebendae doctoralis ; quin imo hodie penes plures Cathedrales hanc praebendam obtinet aliquis licentiatus vel doctor in iure canonico. Neque obliviscendum, adiecit Antistes, apud nos, licentiatos illos et doctores aptos esse ad munus Vicarii generalis exercendum: qua ratione ergo excluderentur ab obtinenda praebenda doctorali? Sed, prosecutus est Episcopus, si aliquod discrimen foret admittendum inter licentiatos et doctores in utroque iure ab aliqua Universitate , et licentiatos vel doctores in iure canonico a Seminariis centralibus, absque dubio fieri deberet in horum favorem et gratiam : nam tituli qui in Seminariis expediuntur, effectus canonicos ex se producunt, dum tituli ab Universitatibus collati, revalidatione ecclesiastica indigent.
Facultas autem iuris canonici in Seminariis ab ultimo* Concordato erecta, ad nihil inserviret si praedicti licentiati et doctores a muneribus ecclesiasticis, quae huius facultatis sunt propria, arceri deberent.
Insuper hodie Capitula cathedralia bonis temporalibus-omnino carent, ideoque quovis alio tempore opportunius posset invocari ratio ex eo petita, quod canonici doctorales apud civilia tribunalia huius generis bona et iura tueri debeant.
Nullum vero Breve pontificium extat, pro Capituli sententia, nullaque vera immemorabilis temporis consuetudo..
SEGOVIEN. 3 6 1
Quod nullum sit Breve patet ex silentio Capituli ; quod consuetudo non faveat, perspicuum es t , nam ultima huius canonicatus provisio locum habuit ante Concordatum anni 1831, id est illis temporibus quibus a Seminariis non con-ferebantur gradus in iuris canonici facultate.
Cum igitur ex huc usque disputatis erui detur finem diversum ab illo, quem Capitulum propugnavit in praebendae institutione prae oculis habitum fuisse, cum insuper liqueat consuetudinem cui Capitulum innititur, quovis fundamento destitutam esse, plane consequitur in concurrentium albo, pro-praebenda doctorali obtinenda, non solos in utroque iure lau-reatos, sed etiam unius iuris canonici licentia ornatos nomen dare posse.
Hisce praemissis, diluendum propositum fuit
BSubid n»
An ad concursum, pro canonicatus doctoralis provisione, qui in utroque iure gradum licentiatus vel doctoratus obtinuerunt, dumtaxat admittendi sunt, vel potius illi quoque qui licentiam, vel lauream doctoris in solo iure canonico consecuti sunt, convocari valeant in casu.
RESOLUTIO. Sacra Cong. C. re discussa, sub die 9 Septembris-1882, censuit respondere:
Negative ad primam partem, affirmative ad secundam^ et amplius.
Ex QUIBUS COLLIGES :
I. Ex verbis ipsis Bullae Sixti IV videri erui posse licentiatos et doctores in utroque iure, tum licentiatos et doctores sive in uno sive in altero iure admitti debere ad concursum praebendae doctoralis. (1)
(1) Confer Barbastren. super con- et doctoralem. Si ergo ex i l la resolutione
cursu ad praebendas magistralem et do- l icent iat i in iure canonico consequi va-ctoralem, relatam Vol. XIII , 81 . In ea- lene praebendam doctoralem , quomodo-
dem quaestione iam resolutum fuit etiam excluderentur qui hunc gradum consecuti l icentiatos in iure canonico admitt i posse fuerint apud Seminaria, sine dedecore-.
»•4 «vus equendas praebendas magistralem earumdem Facultatum iuris canonici?
3 6 2 CONCURSUS
II. Si contrarium, per hypothesim, admitteretur , frustranea fieret in Seminariis institutio facultatis iuris canonici, et indecore inibi licentiati, vel laureati a muneribus ecclesiasticis arcerentur.
— CONCURSUS
Die 9 Septembris 1882.
COMPENDIUM* FACTI. Per mortem titularium vacaverunt anno 1879 tum Archipresbyteratus Ecclesiae collegiatae et Matricis T. cui adnexa erat cura animarum , tum Paroecia s. Margaritae. Quapropter episcopalis Curia per publica edicta concursum indixit ad tramites Concilii Tridentini et apostolicarum Constitutionum. Sacerdos Ferdinandus, pro Archispresbyteratu Collegiatae, et Sacerdos Philippus pro Paroecia s. Margaritae, ad concursum accesserunt.
Habito experimento, quod idem fuit pro utraque provisione, statuta die Examinatores idoneum ad paroeciam s. Margaritae renunciarunt Sacerdotem Philippum, qui institutionem ab Episcopo obtinuit quindecim post dies. Quoad vero Sacerdotem Ferdinandum haec retulerunt: « Iam a nobis examine peracto die quinta huius mensis Septembris de aetate, moribus, doctrina, prudentia et aliis qualitatibus presbyteri Ferdinandi pro Archipresbyteratu vacante, compertum est, ipsum constitutum esse in aetate 59 annorum üompletorum, moribus, et prudentia quadam imbui: quoad doctrinam vero vix approbari posse; hinc, attentis potius ceteris qualitatibus, eum idoneum iudicamus, ac Episcopo renunciamus. »
Huius relationis habita notitia, Episcopus perpensis etiam scriptis et qualitatibus sacerdotis Ferdinandi, institutionem differre censuit. Hoc aegre tulit praefatus Sacerdos, eo maxime quia alter concurrens iam adepta paroecia fruebatur. Hinc omnem movere coepit lapidem penes Episcopum, ut et
CONCURSUS 3 6 3
ipse suo iure non destituentur, praesertim cum a duobus examinatoribus felicem sui concursus exitum rescivisset; ast incassum. Quapropter sub die 10 Septembris 1880 scriptum recursum formiter emisit penes S. Concilii Congregationem ad sua iura sarta tectaque servanda.
I>isceg>tatio Syuopfica
Nulla ex officio facta est animadversio in proposita quaestione, sed acta concursus examinanda remissa fuere Consultori. In compendium referimus quae hic scripsit de iure meritoque causae.
CONSULTORIS VOTUM. Praemonuit consultor quaestionem hanc suas habere difficultates; et ideo priusquam proferret sententiam, opportunum duxit aliquid praemittere circa ius, quod Ferdinandus habere posset, obtinendi beneficium. .Hinc .ait: praescribit Sacr. Concilium Trid. Sess. 24 c. 18. « Peracto » examine, in concursu,reu initientur quotcumqueab his (Exa-» minatoribus) idonei iudicati fuerint aetate,moribus,doctrina, » prudentia et aliis rebus ad vacantem Ecclesiam gubernan-» dam opportunis; ex hisque Episcopus eum eligat,quem cete-» ris magis idoneum iudicaverit, atque illi et non alteri col-» latio Ecclesiae ab eo fiat, ad quem spectabit eam con-» ferre. » Ex hac Concilii Trid. ordinatione manifeste eruitur, quod non obstante concursu, relinquitur conscientiae et iudicio Episcopi determinandum, quinam ex concurrentibus magis idoneus sit, et licet omnes tam Theologi, quam Canonistae conveniant, quod Episcopus tenetur eligere inter idoneos digniorem, praecipue cum agitur de Beneficio cui. animarum cura annexa est, tamen pariter omnes conveniunt, «quod Episcopus in iudicando quinam sit dignior, haud tenetur se conformare iudicio ab Examinatoribus prolato, ac potest aliqua ox parte ipsorum Examinatorum iudicium reformare, determinando illum esse digniorem, qui tantummodo nü dignus vel tantum uti idoneus ab Examinatoribus fuit renuntiatus. « Renunciare digniorem inter adpro-
364 CONCURSUS
» batos, ait Benedictus XIV de Synodo Dioecesana lib. 4 » cap. 8, •§. 6. solius iudicio episcopi commissum est ». Idipsum millies definivit S. Concilii Congregatio, ut ceteris missis videre est in quadam Montis Alti Parochialis 17 Iulii 1862.
In casu igitur plurium concurrentium, ex favorabilior! iudicio examinatorum, nullum ius acquirit ille qui dignior iudicatus fuit prae alio, qui tantummodo fuit adprobatus, ad obtinendum beneficium, alioquin enim electio et renunciatio dignioris inter adprobatos , non esset relicta solius iudicio episcopi. In casu tamen, de quo res est, habemus potius cursum, quam concursum, ideo quaestio de iure quod acquirere posset Ferdinandus, est consideranda absolute., non relate ad alios concurrentes. Innixus autem testimonio variorum doctorum sibi visus est consultor eruere posse, sacerdotem Ferdinandum, licet ab Examinatoribus fuerit uti idoneus Episcopo renuntiatus, absolute loquendo non habuisse ius, ut ab Episcopo nominaretur et approbaretur ad Beneficium parochiale consequendum, eo vel maxime quod de beneficio agebatur, cuius collatio ad Episcopum pertinebat.
Nam Reclusius de Concursibus Part. 2 Tit. 5 n. 46 haec habet: « Concursus actum collationis nec perficit, nec » consumit, sed ad illum dumtaxat disponit et praeparat, » quod non eget demonstratione. » Et Cardinalis De Luca in Theatro veritatis et iustitiae diseurs. 70 nn. 16, 17 docet quod « in beneficiis liberae collationis per opposi tio-» nem, nullum acquiritur ius sive in re sive ad rem. In » debitis vero certo generi personarum tantum acquiritur » ius ad rem. Addit tamen, quod quando oppositor est solus, » maiores et graviores requiruntur rationes ad ipsum exclu-» dendum. »
Videndum igitur nunc est an revera gravissimae adsint rationes, ob quas, non obstante favorabili exitu concursus, excludendus sit sacerdos Ferdinandus a collatione sive ah assecutione beneficii parochialis.
Imprimis iuxta relationem Examinatorum habemus quod
CONCURSUS 3 6 5
(1) Confer Vol . V I I pag. 340 et 467
ut eruas quodnam indicium faciendm sit
de peritia sen scientia concurrentia. Re
colé et iam Vol. X I , 131 nota in calce, et
Vol . X I I I pag. 119; ubi dictum est ab
examinatoribus ferendum esse iudicium
cumulatirum quoad scientiam et a l ias
qual i tates concurrentium.
nominatus Sacerdos, quoad doctrinam vix approbari potest: hinc attentis potius' ceteris qualitatibus, dicunt Examinatores, eum idoneum iudicamus. Dubitari primo posset an t ? t# - approbatus quoad doctrinam, rite possit in concursu iudicari idoneus, attentis potius ceteris qualitatibus ? Canonistae innixi testui Concilii Tridentini praecipientis sess. 24 cap. 18 de Me for., quod « peracto deinde examine, renun-» cientur quotquot ab his (Examinatoribus) idonei iudicati » fuerint aetate, moribus, doctrina, prudentia et aliis rébus » ad vacantem Ecclesiam gubernandam » unanimiter docent quod Examinatorum iudicium non debet ita sistere super doctrinam, ut simul non extendatur super alias praerogativas ad parochialem Ecclesiam regendam necessarias. Hinc Barbosa Collectanea in Conc. Trid. sess. 24 c. 18 n. 118 scribit: « In concursu Parochialium non solum considerari » idoneitatem respectu scientiae, sed etiam respectu aetatis, » morum prudentiae et huiusmodi ad Ecclesiam Parochialem » gubernandam, advertunt Massobrius etc. »
Et Benedictus XIV f. r. in Constitutione Cum illud, praecipit: « Hisce, nempe doctrina et alia requisita, coniunctim » expensis, Examinatores per suffragia, inhabiles eiiciant, » atque idoneos Episcopo renuncient. » Ast in casu nostro operosius inquirendum est, an ceterae praerogativae ita valeant supplere defectum scientiae ut vix idoneus quoad doctrinam, attentis potius ceteris qualitatibus, idoneus iudicari possit? (1)
Cum ergo in casu nostro iudicium peritiae seu scientiae non sit illud quod assorbet ceteras qualitates; sed potius e converso iudicium ceterarum qualitatum sit illud quod absorbet peritiam et scientiam (attentis potius ceteris qualitatibus , dicunt Examinatores, eum idoneum iudicamus) dubitari saltem fas est an hoc examinatorum iudicium ex
3 6 6 CONCURSUS
hac parte fuerit rationabiliter probatum. Eo vel maxime* quod, ut postea videbimus, ceterae qualitates in sacerdote Ferdinando, vel omnino desunt vel certe tales non sunt, quae defectum peritiae vel scientiae supplere valeant. Ut autem Consultor erueret, Examinatores non recte iudicasse d& Ferdinandi peritia, eius scripta ad trutinam revocavit. Quoad solutionem primi casus ai t : abstractione facta ab erroribus grammaticalibus, fateor quod multoties casum et solutionem examinavi, ut assequi valerem, si possibile esset, mentem Ferdinandi; ac tandem post longam considerationem mihi v i detur ; quod si in solutione aliquid dicit, sententiam exprimit quod sacramentum extremae Unctionis, in se susceptum,, necessarium est ad aeternam salutem consequendam. Quod. quantum a veritate longe sit, nemo est qui non videat; tamen unus Examinator dedit concurrenti pro hac solutione-vota 8, alter 6, tertius 6!
Ut autem melius appareat irration abi litas iudicii Examinatorum, consideravit eumdem casum, prout scriptus et. resolutus fuit a Sacerdote, qui pro alia Paroecia in eodem concursu fuit examinatus. Solutionem autem hanc nedum bono idiomate latino conscriptam fuisse, sed veritatem a t tigisse asseruit consultor. Non obstante hac solutione, Examinatores ita diversum iudicium protulerunt, ut primus ass ignant huic alteri concurrenti vota 4 , secundus pariter 4, tertius 2. Et ita complexive sacerdos Ferdinandus, obtinuit pro solutione huius primi casus vota 20, sacerdos Philippus 10.
Abstineo a referendis'singillatim aliis duobus casibus propositis cum suis respectivis solutionibus; tantum dico quod ferme idem discrimen invenitur in Examinatorum iudicio,, prouti ex votis sive punctis, cuilibet concurrenti assignatis apparet; discrimen istud vero vel maxime apparet si considerentur 'vota, uni et alteri concurrenti assignata propter conciunculam. Si enim conciuncula sacerdotis Philippi non est omni ex parte perfecta, conciuncula sacerdotis Ferdinandi vere horribilis est, sine sensu, sine lingua, sine grammatica»
CONCURSUS 367
sine ideis, sine conceptibus, et in aliqua parte etiam contra litteram Evangelii. Tamen Examinatores unius tantummodo voti differentiam in favorem sacerdotis Philippi invenerunt. Nolo tamen hac super re ulterius insistere, cum in casu nostro quaestio non sit de merito doctrinali Ferdi-nandi relate ad doctrinalem meritum Sacerdotis alterius, quia non pro eodem, sed pro diverso Parochiali beneficio obtinendo concurrerunt. Tantum volui hanc comparationem instituere, ut etiam ex hoc irrationabilitas iudicii Examinatorum, quoad doctrinam sacerdotis Ferdinandi appareret.
Ast in mea sententia, Examinatorum iudicium irratio--nabile est non solum comparative, sed etiam absolute con sideratum. Quod tale sit circa primi casus solutionem ex dictis iam satis superque patet. Relate vero ad alias solutiones observandum generaliter venit quod Ferdinandus aliquas tantummodo generales theorias in medium protulit, de practica vero solutione casuum parum vel nihil dicit. In solutione secundi casus circa doctrinam Parochi, de quo in quaesito dicitur, quod docebat solam Fidem sufficere ad d. e— ternani salutem consequendam, pariter cultum externum ac ipsum Missae sacrificium haud necessarium esse respondit Ferdinandus, Parochum non bene docere. Sed ne suspicare quidem videtur, quod doctrina Parochi haeretica est; ac ideo propter malam administrationem Sacramentorum, et propter haereses quas expresse docet, non solum improbandus, sed ab» officio omnino removendus Parochus esset.
Solutio pariter tertii casus nihil aut valde parum dicit quod ad rem faciat, et quod practice faciendum sit haud quaquam determinat. Unde attentis tribus solutionibus, non vioc approbari ; sed omnino reprobari sacerdos Ferdinandus merebatur, utpote destitutus illa doctrina, quae ad Paroeciam primi ordinis gubernandam necessaria est. Idem dicendum est si attendatur modus, quo conciunculam exaravit.
Quaenam vero sit sacerdotis Ferdinandi peritia, non solum ex concursu, sed etiam apparet ex his quae Episcopus de? eod.MU retulit, aiens: cum esset ordinarius confessarii n darum-
3 6 8 CONCURSUS
dam Monialium, epistola ad Episcopum ipsum conscripta, sub die 22 Septembris 1867, quaesivit an posset audire confessionem unius Monialis, quae- confessarium particularem habebat, sed una vel altera vice petiit apud ipsum confiteri. Ac ante Episcopi responsionem, iam resolverat, se non posse eam audire, quia illa monialis non erat de suo ovili!
Pariter sub die 16 Maii 1868 proposuit aliud dubium, quod cum esset una Monialis infirma et deberet petere ab Apostolica Sede permissionem egrediendi de clausura, communitas Monialium ipsi Episcopo remiserat fidem iuratam super veritate infirmitatis, et propter hoc sacerdos Ferdinandus autumabat Moniales in excommunicationem incidisse ob conatum violandi clausuram: unde ante Episcopi responsionem illas confessione ac Sacramento Eucharistiae privavit.
Insuper Episcopus narrare prosequitur, moniales sub diebus 25 Iunii, 24 Iulii et 29 Augusti 1869 ipsi scribebant; sacerdotem Ferdinandum in eorum directione ita confuse et
contradictorio se gerere, ut quid agerent, nescirent: nam aiebant, verbum quod hodie mortem animae confert, cras adnexam habet plenariam indulgentiam. In secundo epistolio narrant Moniales, quod pro peccatis in confessione auditis publicas poenitentias imponebat, ac uni ex Monialibus poenitentiam imposuit ambulandi per octo dies nudis pedibus!
Sive ergo attendantur scripta, quae in concursu exaravit sacerdos Ferdinandus, sive attendatur modus quo se practice gessit, scientia necessaria ad Paroeciam primi ordinis gubernandam destitutus apparet, ac ideo, iterum concludam, quod non viso approbari* sed omnino reprobari ex hac parte in concursu merebatur. Posito ergo quod iudicium Examinatorum in hac parte irrationabile fuerit, redeamus oportet ad ipsorum relationem, ut ipsam consideremus, quatenus respicit concurrentis requisita, quae in sententia Examinatorum talia ac tanti ponderis sunt, ut in concurrente supplere valeant scientiae defectum: attentis potius caeteris Qualitatibus eum idoneum iudicamus, dicunt Examinatores.
CONCURSUS 369
Ac primo quidem ad mentem revocare oportet illud quod superius dixi, quod nempe licet in concursu, simul cum scientia consideranda veniant cetera concurrentis requisita, tamen, <ktm adest in concurrente talis ac tantus scientiae defectus, ut quoad doctrinam approbari haud mereatur, non possunt cetera requisita hunc defectum supplere. Demonstratum est. autem quod sacerdos Ferdinandus scientia necessaria ad regendam paroeciam omnino caret, ideo in casu de quo agitur ceterae qualitates non possunt scientiae defectum supplere, ac proinde si quoad scientiam Examinatorum iudicium irrationabile fuit, etiam in hac parte irrationabile sit necesse est.
Sed ulterius, ubi sunt, et quaenam sunt ceterae istae sacerdotis Ferdinandi qualitates? Examinatores dicunt ipsum moderatis .moribus, et prudentia quadam imbui; quibus verbis, ut mihi videtur, satis vel ipsi Examinatores exprimunt quod circa prudentiam aliquid remanet desideran-dum, prudentia quadam imbui. Et quod revera ita sit, satis ex supra citata revmi Episcopi relatione eruitur. Ac profecto prudentia haud praeditum se esse ostendit sacerdos Ferdinandus, dum quaerebat subscriptiones ut ipsum in Oeconomum postularent, quando Archipresbyter Ecclesiae Matricis adhuc viveret. Prudens non fuit dum promisit malis presbyteris, ab Ordinario iuste suspensis, sese acturum ut reabilitationem obtinerent, si Archipresbyteratum consequutus fuisset. Prudens non fuit, quando, cum esset ordinarius -confessarius Monasterii undecim monialium, hanc parvam communitatem ita divisit, ut unae adversus alteras insurgèrent, propter indiscretam et imprudentem ipsius directionem, et tamen, ut dicit Visitator ab ipso Episcopo missus, modis omnibus quaerebat in confessarium confirmari.
Contra sacrorum Canonum dispositiones se ingerebat, absque facultate, in dirigendis Monialibus et ob hoc ab Episcopo severe reprehensus fuit. Quod relate ad moralitatem non ita caute, ut deberet, se gerat ex eo etiam ostenditur, quod in eadem domo vivit cum nepote concubinari, ac permitt i t nepotis concubinam sibi familiari.'Insuper alium ne
j e / * ">>».. XV fase. CL XX FI. <J4
3 7 0 CONCURSUS
potem alit, qui pariter concubinarie vivit, ac ut tot expensis occurrat, debita multa contraxit, quibus non potest satisfacere* Ex quibus erui datum est, ait Consultor, Ferdinandum omnino destitui qualitatibus, ob quas idoneus declaratus fuit ab» Examinatoribus. Qua de re etiamsi probandus per hypothesim visus fuisset ratione doctrinae, tamen ob defectum aliarum qualitatum reiiciendus erat.
Hinc Consultor conclusit aiens: omnino culpandos esse-Examinatores, grave ot liti munus quo fungebantur, dum Sacerdotem doctrinae aliarumque qualitatum expertem renunciarunt idoneum. Et ideo eorumdem iudicium, omni ex parte-irrationabiles fuisse: Sacerdotem vero, etsi solus ad concursum accesserit, nullum acquisivisse ius ad beneficium assequendum, et concursum vitio nullitatis laborare.
Hisce praemissis, resolvenda proposita fuere
Dubia
I. An constet de mala relatione examinatorum in casu*
Et quatenus Affirmative
II. An deveniendum sit ad novum concursum, vel potius Archipresbyteratus adiudicandus sit sacerdoti Ferdinando in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. C. sub die 9 Septembris 1882: respondit :
Ad I. Affirmative et amplius. Ad It. Fiat novus concursus coram aliis examinato
ribus. Ex QUIBUS COLLIGES :
I. Solius Episcopi iudicio commissum esse renuntiare di-gniorem inter approbatos; ita ut eidem liceat, aliqua ex parte, examinatorum reformare iudicium, declarando esse digniorem, etiam illum qui ab eisdem uti tantum dignus» vel idoneus declaratus fuerit.
CONCURSUS 3 7 1
II. Ex huiusmodi ergo iurisprudentia dicendum, per concursum, actum collationis non perfici, sed ad illum dumtaxat disponi et praeparari. (1)
III. Ideo neminem ex concurrentibus ius ullum acquirere ad obtinendum beneficium ex iudicio examinatorum favora-biliori; alioquin electio et renuntiatio dignioris inter approbatos, non relinqueretur solius iudicio Episcopi.
IV. Quamquam in casu quo unus solus sit concurrens,, maiores requirantur rationes ad ipsum excludendum, tamen concurrens ius certum non acquirit ; ita ut Episcopus cogi possit ad institutionem dandam: quia tota substantia actus collationis paroeciarum iudicio et episcopali iurisdictioni relinquitur. (2)
V. Iuxta Trid-. Sess. 24 cap. 18, renuncian ab examinatoribus debent quotquot, praevio cumulativo iudicio, idonei iudicati fuerint aetate, moribus, doctrina, prudentia, et aliis qualitatibus ad vacantem Ecclesiam gubernandam.
VI. In themate sacerdos Ferdinandus pene nihil obtulit ad hoc adstruendum cumulativum iudicium: etenim scientia, quae quantitas negativa fuit, addi nullo modo potuit aliis qualitatibus, nemini cognitis, nisi oculis examinatorum lynceis.
VII. Hinc S. C. C. quae oculis diversis scientiam qua-litatesque Ferdinandi conspexit,, malam fuisse censuit examinatorum relationem, iussitque novum fieri concursum coram aliis examinatoribus.
(1) Episcopus in casu de quo agitur
nullo modo culpandus est si indefinite
d is tul i t institutionem dare. A culpa ta
men non vacat ex eo quod ad concursum
admiserit Ferdinandum, cuius peritia et
requisita ad legendum populum eidem
innotescere debuerant. Ut excludatur
concurrens a concursu non requiritur re
gularis processus, sed ut adsint aliqua
facta , quae concurrentis bono nomini
adversentur. Confer nota 2 Vol . V I I
pag. 351 har. ephemer.
(2) Garzias de Benef. part. 4 c. 7
n. 82 a i t : « Domini (Iudices s. Rotae)
magis ierunt in lioc, quod collatio p a
rochial ium, et iam hodie non sit neces~
saria , quia tota radicatur in mera vo
luntate Episcopi , qui potest abstinere
ab i l la et permittere ut per lapsum tem
poris ius devolvatur ad Superiorem, nec
ad eam per al iam cogi potest »
3 7 2
EX SACRA C O N G R E G A T I O N E (NOULGENTIAROi
Decretam, quo conceditur Indulgentia centum dierum Sacerdotibus,
qui adnexam recitent orationem.
D i e 1 7 F e b r u a r i i 1 8 8 3
B e a t i s s i m e P a t e r
F r . M a r i a B e r n a r d u s A b b a s L i r i n e n s i s e t V i c a r i u s C o n g r e g a
t i o n i s d e S e n a n q u e , a d p e d e s S . V . p r o v o l u t u s , p o s t u l a t u t p r e s b y t e r i
t u m s a e c u l a r e s , t u m r e g u l a r e s a d s c r i p t i P i a e S o d a l i t a t i Nostrae
Dominae de Presbyteris, r e c i t a n t e s a n t e M i s s a m o r a t i o n e m se
q u e n t e m :
O M a t e r p i e t a t i s e t m i s e r i c o r d i a e , B e a t i s s i m a V i r g o M a r i a , e g o
m i s e r e t i n d i g n u s p e c c a t o r a d t e confug io t o t o c o r d e e t a f fec tu e t
p r e c o r p i e t a t e m t u a m ; u t s i c u t d u l c i s s i m o F i l i o t u o , i n c r u c e p e n
d e n t i , a d s t i t i s t i , i t a e t m i h i m i s e r o p e c c a t o r i e t s a c e r d o t i b u s o m n i
b u s h i c e t i n t o t a s a n c t a E c c l e s i a hod i e o f f e r e n t i b u s , c l e m e n t e r ad*-
s i s t e r e d i g n e r i s , u t t u a g r a t i a a d i u t i d i g n a m e t a c c e p t a b i l e m h o s t i a m
i n c o n s p e c t u s u m m a e e t i n d i v i d u a e T r i n i t a t i s of fer re v a l e a m u s . A m e n .
- l u c r a r i v a l e a n t I n d u l g e n t i a m c e n t u m d i e r u m .
E t D e u s . e t c .
S a n c t i s s i m u s D n u s N . L e o P a p a X I I I , , i n A u d i e n t i a h a b i t a d i e
1 7 F e b r u a r i i 1 8 8 3 a b i n f r a s c r i p t o S e c r e t a r i o S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s
I n d u l g e n t i i s S a c r i s q u e R e l i q u i i s p r a e p o s i t a e , b e n i g n e i n d u l s i t , u t n e
d u m S a c e r d o t e s d e q u i b u s i n p r e c i b u s , sed o m n e s t u m S a e c u l a r e s
t u m R e g u l a r e s , p r o p o s i t a m o r a t i o n e m , c o r d e s a l t e m c o n t r i t o , a n t e
• ce l eb ra t ionem M i s s a e , d e v o t e r e c i t a n t e s , l u c r a r i v a l e a n t I n d u l g e n t i a m
c e n t u m d i e r u m . P r a e s e n t i i n p e r p e t u u m v a l i t u r o , a b s q u e u l l a B r e v i s
e x p e d i t i o n e . C o n t r a r i i s q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s . D a t u m R o m a e
e x S e c r e t a r i a e i u s d e m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s d i e 1 7 F e b r u a r i i 1 8 8 3 .
A L . CARD. O R E G L I A A s . STEPH. P R A E F .
F . D e l l a V o l p e Secret*
3 7 3
Die 28 .Iulii 1882.
D E C R E T U M , QUO DECLARANTUR NULLAE INDULGENTIAE
PATRIS BLANCHARD NUNCUPATAE.
Q u i d a m S a c e r d o s e Dioeces i V a p i n c e n s i i n G-allia o r i u n d u s , n o
m i n e I o a n n e s F r a n c i s c u s B l a n c h a r d , o l im M i s s i o n a r i u s S o d a l i t a t i s
B . M. V i r g i n i s e Laus, c o n t e n d i t se a fe l . r e c . P i o IX accepisse ,
v i v a e voc i s o r a c u l o , p o t e s t a t e m concedend i I n d u l g e n t i a m p r o l u
b i t u s u o .
I l l a e a u t e m I n d u l g e n t i a e s u n t p l e n a r i a e v e l p a r t i c u l a r e s , e t D e
f u n c t i s i n P u r g a t o r i o d e t e n t i s a p p l i c a r i p o s s u n t , nec n e , i u x t a e i u s
d e m b e n e p l a c i t u m .
A d l u c r a n d a s h u i u s m o d i I n d u l g e n t i a s , s e q u e n t e s c o n d i t i o n e s
p r a e s c r i b e r e so l e t : d e o s c u l a r i v e l a s p i c e r e C h r i s t i C ruc i f i x i i m a g i n e m
a u t n u m i s m a t a a b ipso b e n e d i c t a ; q u o d q u i d e m f i e r i p o t e s t c e n t i e s ,
e x e m p l i g r a t i a , i n u n a h o r a , e t s ic t o t i e s q u o t i e s I n d u l g e n t i a e p l e
n a r i a e a c q u i r u n t u r . A l i u n d e nec confess ionem n e c c o m m u n i o n e m r e
q u i r i t , n e q u e u l l a s p r e c e s p r o E c c l e s i a v e l a d i n t e n t i o n e m S u m m i
P o n t i f i c i s f a c i e n d a s , p r o u t t a m e n f e r t c o n s u e t u d o .
Q u a e e u m i t a s i n t E p i s c o p u s V a p i n c e n s i s a d s . C o n g r e g a t u o
n e r à c o n f u g i t , u t e u m a g e n d i m o d u m i n casu docere e t r e spons ionem,
a d s e q u e n t i a d u b i a s u p p e d i t a r e d i g n e t u r .
1 . A n p o s s i t a d m i t t i t a l e m a c t a n t a m p o t e s t a t e m c i r ca I n d u l
g e n t i a s , f i d e l i b u s e l a r g i e n d a s , p r i v a t o S a c e r d o t i , v i v a e vocis o r a c u l o ,
concessam fu isse , p r o u t d i c t u s s a c e r d o s I o a n n e s F r a n c i s c u s B l a n c h a r d
g l o r i a t u r ?
2 . D a t o q u o d t a m a m p l a p o t e s t a s a l i c u i S a c e r d o t i i m p e r t i t a
f u e r i t , a n e i p r o r s u s l i c e a t u b i q u e i n g r a t i a m f i d e l i u m e a d e m u t i ,
i n c o n s u l t a s . I n d u l g e n t i a r u m C o n g r e g a t i o n e , e t i n c o n s u l t i s , i m o
i n v i t i s a t q u e r e c l a m a n t i b u s l o c o r u m O r d i n a r i i s ?
S a c r a C o n g r e g a t i o I n d u l g e n t i i s s a c r i s q u e R e l i q u i i s p r a e p o s i t a
i 0 3 ¡ > o n d e n d u m c e n s u i t :
VAPINCEN.
374 VAPINCEN.
Ad utramque negative: et curet Episcopus, meliori quo fieri
potest modo, ut praefatus Sacerdos desistat uti adserta potestate •concedendi Indulgentias, de quibus in casu , ne diu fideles in •errorem pertractantur.
Datum Romae ex Secretaria eiusdem Sac. Congregationis die 28 Iu l i i 1882.
A L . CARD. O R E G L I A A s . STEPH. PRAEF.
F. Della Volpe Secret.
©
E X S . C O N G R E G A T I O N E R I T U I
Responsum quoad festa primaria etc. si concurrant cum festis
secundariis Dominicae Passionis.
Reverendissimus Dominus Isidoras Du Rousseaux, Episcopus Tornacensis a Sacra Rituum Congregatione insequentis dubii resolutionem efflagitavit, nimirum ; u An festa primaria ritus duplicis maioris sint praeferenda, in concursu, Festis secundariis Passionis Dominicae, quae sunt etiam ritus duplicis maioris?
Et sacra eadem Congregatio, ad relationem infrascripti Secretarii, audita sententia alterius ex Apostolicarum ceremoniarum Magistris, sic, rescribendum censuit :
Negative, iuxta Decreta de concurrentia in Panormitana diei 12 Aprilis 1823, in Mechlinien, diei 22 Maii 1841, et Meliten, diei 6 Septembris 1845.
Atque ita rescripsit ac declaravit 25 Septembris 1882.
Pro Emo ac Rmo Dno DOMINICO CARD. BARTOLLNI
S. R. C. Praefecto
CAMILLUS CARD . DI PIETRO Episc. Ostien. et Ve-liternen.
LAURENTIUS SALVATI S. R. C. Secretarius
APPENDIX V. 3 7 5
Commentarium brevissimus instructionis editae a S. C. Episcoporum et Regularium die 11 Iunii 1880 (1) .
H a u d s e m e l , n e q u e u n i u s
t a n t u m a Dioeces i s O r d i n a r i o r o
g a t i , u t c o m m e n t a r i u m a d i i c e r e -
m u s q u i b u s d a m a r t i c u l i s instru
ctionis pro Ecclesiasticis Curiis, quoad modum procedendi oeconomice in causis disciplinaribus et criminalibus clericorum, e d i
t a e a S . C . E p i s c o p o r u m e t
R e g u l a r i u m d ie 1 1 I u n i i 1 8 8 0 ;
m a n u m o p e r i a d m o v e m u s , i n i d
s e d u l o i n t e n d e n t e s , u t a b e i s
d e m C u r i i s e cc l e s i a s t i c i s p r o
p r o v i d i s s i m a e h u i u s m o d i i n s t r u
c t i o n i s a p p l i c a t i o n e , t u t i u s a t q u e
e x p e d i t i u s h u i u s m o d i n e g o t i a g e
r a n t u r . P l u r a p a u c i s p e r s t r i n g i -
m u s , n e b r e v i t a t i q u a m nob i s
p r o p o s u i m u s deficere v i d e a m u r .
H a u d m o r a m u r c i r c a i n s t r u c t i o
n i s s c o p u m ; q u i p a t e t e x p r o e m i o .
U r g e n t e e x u n a p a r t e i n i q u a t e m
p o r u m c o n d i t i o n e , q u a E p i s c o p i
a d i d r e d a c t i s u n t , u t q u i b u s d a m
i n t e r eos i m p o s s i b i l e q u o q u e e v a
s e r i t %>$as C u r i a s r e g u l a r i t e r i n
s t i t u e r e , e t l i b e r e a g e r e i n e x e r
c i t i o d i s c i p l i n a r i s i u r i s d i c t i o n i s :
e x a l i a , i n s t a n t e c a n o n i c a e r e g u -
l a r i t a t i s e t i u s t i t i a e t u t a m i n e ,
quod p r a e s c r i p t a e a i u r e p r o c e
d e n d i f o r m a e m a x i m e p r a e s t a n t ;
o p e r a e p r e t i u m e r a t m i n u s so l
l e m n e s e t m a g i s oeconomicas p r o
cedend i f o r m a s p e r m i t t e r e , a c u n a
s i m u l , c a n o n i c a m r e g u l a r i t a t e n r ,
i u s t i t i a m , u n i f o r m i t a t e m q u e i n
i u d i c i i s s e r v a r e . I d e o d u m in ac
cidentalibus modi f ica t io o c c u r r i t ,
substantialium r e l a x a t i o i n t e r
d i c i t u r .
I t e m h a u d m o r a m u r i n h i s
q u a e in primo, secundo et tertip a r t i c u l o c o n t i n e n t u r . E t e n i m n u l
l u s e s t O r d i n a r i u s q u i p r o b e n o n
n o v e r i t , g r a v i s s i m u m s ib i o n u s
i n c u m b e r e d i s c i p l i n a m c o r r e c t i o -
n e m q u e c u r a n d i c l e r i c o r u m , q u e i s
p r a e e s t , u t o r d i n i s p e r t u r b a t i o
n e s , t e m p o r e o p p o r t u n o a n t e v e r -
s a e , f a c i l i u s e l i m i n e n t u r .
D u p l e x m a l i s r e m e d i o r u m g e n u s
i n d i g i t a t S a c r a C o n g r e g a t i o : d i
v e r s i m o d e a p p l i c a n d u m , p r o u t i v e l
m a l u m a d h u c p r a e c a v e n d u m s e
p r a e b e t , v e l p u n i t i o n i b u s e x p i a n
d u m ; i t a t a m e n u t r e i r e s i p i s c a n t ,
e t a d b o n a m f r u g e m r e d e u n t e s ,
a d m i s s i c o n s e q u e n t i a s r e p a r a r e
valeant,
(1) Habes hanc Instructionem Volum. XIII pag, 324 har. §phem.
376 APPENDIX V.
» alia pia seu Regulari Domo ab-v ipsis ordinariis ad id designandi da et approbanda. »
Eadem in epistola qui s it commendati huiusce operis scopus describitur, u Cum diuturna expe-» rientia compertum sit , ad re t i -y> nendam conservandamque ordi-n nis dignitatem et sanctimoniam » maxime conducere ut Ecclesia-» stici viri spiritualibus Exercitiis; n aliquando vacent, quibus quid-n quid sordidum de mundano pulii vere contractum est commode de-» tergitur, Ecclesiasticus spiritus; » reparatur, mentis acies ad divini narum rerum contemplationem n extollitur, recte sancteque v i ri vendi norma vel instituitur v e l » confirmatur; proinde Sanctitas. n sua, eximio quo flagrat omnium » salutis zelo, vehementer exo-» ptans, ut pium hoc et saluber-» rimum Exercitiorum spirituali lium opus ubique locorum ma-» gnopere frequente tur, ac v i ii geat, universos Patriarchas,. n Archiepiscopos, Episcopos ceteri rosque cum Italiae, tum etiam v Insularum adiacentium Ordinati rios enixe admonet ac hortatur,, » ut i l lud in sua quisque Dioe-» cesi, quo maiori poterunt co-» natu, promovere satagant. »
A s t longe alia ratione ac m. citata epistola S. C. Ep. et Reg. spiritualia exercitia in istructio-ne de qua agimus introducta sunt. Siquidem in epistola diei 1 F e bruarii 1710, Exercitia Italiae:
Ad malum praecavendum tria proponuntur : 1. spiritualia exercitia, 2. admonitiones, 3. praecepta. De admonitionibus praeceptisque nonnulla adduntur in sequentibus articulis: de exercitiis spiritualibus non i tem. Scitum iam est omnibus spiritualia exercitia quae a Constitutione 126 Summi Pontificis Alexandri VII quae ineipit Apostolica Sollicitudo, quaeque ab epistola S. C. Episcoporum et'Regularium iussu Innocentii XI felicis recordationis edita die 9 Octobris 1682, imposita sunt i l l is omnibus qui vel religiosum habitum sumere, vel religiosam professionem edere, vel sacros ac etiam minores Ordines suscipere exoptarent ; per aliam epistolam sacrae eiusdem Congregationis datam die 1 Februarii 1710,de mandato Summi Pontificis Clementis X I , maxime commendata1 fuisse Ordinariis Italiae Insulárumque adiacentium « ut » fructu, qui sane' uberrimus ex n praedictis spiritualibus Exerci-» tus percipitur, opportune pro-» posito ác explicato, universos » ex clero sibi subiecto, sed praec i p u e animarum' Rectores, Con-n fessariós, Canonicos aliosque Be-n neficiâtos, Chori servitio adstricti; tos, diligenter excitent ad eadem » Exercitia, saltem semel in anno » peragenda, in domibus Religioni sorum Societatis Iesu, seu prae-» sbyterorum Congregationis Mis-7> sionis, si adsint, sin minus in
E p i s c o p i s m a x i m e c o m m e n d a b a n -
t u r . a b u n o q u o q u e d e c l e r o p e r
a g e n d a , ut quidquid sordi
dum de mundano pulvere contractum est commode detergatur, Ecclesiasticus spiritus reparetur e t c . , q u i f i n i s , e t i a m b i s q u i
p e r f e c t i o r e m v i t a m a g u n t com
m u n i s e s se p o t e s t , i m m o d e b e t .
V e r u m , c u m s p i r i t u a l i a e x e r
c i t i a i n t e r m e d i a a d m a l u m p r a e
c a v e n d u m o p p o r t u n a p r o p o n u n
t u r , l i c e t i n t r i n s e c u s e o r u m f i n i s
i d e m s e m p e r m a n e a t , m e d i a t u s
t a m e n i l l e f i t : i m m e d i a t e e n i m
a d h i b e n t u r a d c o r r e c t i o n e m c le
r i c o r u m , q u i e t i a m s i s o r d i s a d h u c
e x s p e r t e s m a n e a n t , l u b r i c u m t a
m e n i t e r s e q u u n t u r . I m m o f r e
q u e n t e r c u m a d m o n i t i o n e , a u t
e t i a m p o s t a d m o n i t i o n e s , p r a e c e
p t o i m p o n u n t u r : a t q u e eo c a s u
p o e n a e , l i c e t l e v i s s i m a e , r a t i o n e m
e x h i b e n t .
C i r c a h u i u s m o d i r e m e d i o r u m
p r a e v e n i e n t i u m a p p l i c a t i o n e m ,
q u a e r i p o t e s t .
1 Q u i b u s i n r e r u m a d i u n c t i s
a d h i b e n d a s u n t ?
2 . Q u i b u s n a m p r a e c e d e n t i b u s
a c t i b u s ?
3 . P a r i a n e s u n t i n t e r se , v e l
a l t e r u m a l t e r i g r a v i t a t e p r a e
s t a t ?
Q u o d r e s p i c i t p r i m u m q u a e
s t i o n i s c a p u t , f ac i l i r a t i o n e sol
v i t u r . A i t s . C o n g r e g a t i o p r a e
v e n t i v a r e m e d i a a d h i b e n d a esse
ad i m p e d i e n d u m quominus ma
lum adveniat, ut scandali sti
li v. 3 7 7
muli, occasiones voluntariae causaeque ad delinquendum proximae removeantur. O p u s e s t i g i
t u r u t f a c t u m a l i q u o d e x i s t a t :
n a m s i n i h i l a d s i t , n i h i l a p p l i
c a r i p o t e s t , n e c e x r e m o t i p o s
s i b i l i s m a l i f o r m i d i n e a g e n d u m
e s t . A s t f a c t u m t a l i s esse d e b e t
n a t u r a e q u a e v e l c u l p a m , l i c e t
l e v e m , f e r a t , v e l e t i a m s i c u l p a m
n o n c o n t i n e a t , i l l i t a m e n p r o x i m e
a c c e d a t . T a l e s s u n t o c c a s i o n e s
v o l u n t a r i a e a l i a e q u e c a u s a e a d
d e l i n q u e n d u m p r o x i m a e , q u a e
T h e o l o g i a m m o r a l e m edoc t i s o -
p t i m e n o t a e s u n t . T a n d e m a c t u s
n o n n u l l i q u a n d o q u e c u l p a e e x p e r
t e s p e r s e s u n t , e t t a m e n r e s p i
c i e n t i u m o c u l i s d i v e r s i m o d e sese
o f f e run t , e t s c a n d a l u m g i g n u n t .
I n s u p e r t a l e esse d e b e t f a c t u m
q u o d n o n i n o c c u l t o m a n e a t , b e n e
v e r o e x t e r i u s n o t u m a l i c u i s i t .
C a u t u m e n i m v o l u i t i n articu
lo IX S. C. n o v a h a c i n s t r u c t i o n e ,
n i h i l d e t r a h i « e x t r a i u d i c i a l i r e -
V med io ex informata conscien-
» tia, q u o d p r o c r i m i n i b u s occu l -
» i i s S . T r i d e n t i n a S y n o d u s d e -
» c r e v i t . » E t de h o c r e m e d i o s a t i s
a b u n d e l o q u u t i s u m u s i n Appendi
c e I I I V o l . X I V p . 2 9 9 . I d e o O r d i
n a r i i s p r a e c i p i t u r , i n a r t i c u l o V u t
s u m m a r i a m fac t i c o g n i t i o n e m su
m a n t , e u m i n f i n e m u t s i a d u l t e
r i o r a p r o c e d e r e o p o r t e a t , v e l c le
r i c u s a d s u p e r i o r e m a u c t o r i t a t e m
p r o v o c a v e r i t , f ac t i p r o b a t i o n e s ,
ip s i i n p r o m p t u h a b e r e , e t a d S u
p e r i o r e m t r a n s m i t t e r e v a l e a n t .
378 APPENDLX V.
Occurrit Loc ïocc secunda ex propositis quaestionibus: nempe, -quibusnam praecedentibus acti' bus;praeseruativis remediis uti licebit t Quae quidem quaestio in aliam traducitur. « In quo conni sistit summaria illa facti COTÍ gnitio quam Ordinarii praemit-
'V tere debent praevenientium renn mediorum applicationi? »
Duae probationum species, in iure notae sunt: plena, et semiplena. Auctor .Ferraris verbo u probatio ». num 4. ait: Plena illa est (probatio) quae tantam fidem facit quanta ad definiendas controversias sufficit: ut est probatio,quae fit per duos testes, omni exceptione maiores, per instrumenta authentica, per confessionem propriam, et huiusmodi. Semiplena illa est quae facit quidem aliquam fidem rei gestae, sed non tantam, quae sufficiat ad definiendas controversias, uti est probatio per unum
•testem, per confessionem extraiudicialem, per scripturam privatam, per fugam rei qui debuisset respondere, perfamam et huiusmodi. Sic in re communis. Et inferius sub num. 13 idem
Auctor tradit: Dantur tamen plures casus in quibus non rae
quiritur probatio plena, sed sufficit semiplena, vel alia ex coniecturis deprompta, ut sunt casus in quibus sententia lata
facit modicum praeiudicium. Mota recentior part. 3 decis. 466
sub num. 4 part. 4 . . et Doctores communiter per textum in I. 3 §. « ideoque Divus n ff. de testibus c. u in nostra » de testibus» Demum sub nu m- 19 addit Tandem sufficit probatio semiplena in causis summariis ubi agitur de rebus modicis et quasi nullius praeiudicii. Rota part. 15 dec. 190 num. 14 per textum in C. u ex litteris » de iri integrum restituí. C u cum Bertoldus » 18 de sententi et reiudicat. etc.
Hisce positis iuris principiis, urget iterum quaestio: « Plena » ne probatione opus erit, vel se-» miplena sufficiens censenda est, » ut praeventivis remediis uti linn ceat? » Rerum et personarum adiunctis plurimum attendendum est nostra sententia. Graviores pro gravioribus rebus probationes, pro levioribus leviores sumendae sunt, pleniores si de persona agatur aetate, morum.integritate usque adhuc nulli obnoxia culpae: minus plenae si accusatus, sè alias iam levitatis haud exsper-tem ostenderit. Profecto ad remedia applicanda deveniendum non est, quin semiplena saltem probatio existat. Verum quoniam hoc probationum caput magni faciendum est, accuratiores, quo fieri potest huius commentarii brevitati a c c o m o d a t a 3 notitias tradimus de modo summariam illam facti cognitionem sibi comparandi, de qua loquitur hoc in articulo S. Congregatio.
APPE
A g i t u r d e r e m e d i i s c a n o n i c i s
f o r m a e x t r a i u d i c i a l i a p p l i c a n d i s
a d h o c , u t q u i s a d b o n a m f r u g e m
r e d e a t , v e l p r o x i m u m l a b e n d i p e
r i c u l u m v i t e t , v e l s c a n d a l u m t o l
l a t . D i l i g e n t e r i g i t u r i n q u i r e r e
•debet E p i s c o p u s d e f a c t i e x i s t e n
t i a e t q u a l i t a t i b u s , q u o d i n i u r e
v o c a t u r procedere per inquisi
tionis viam. E p i s c o p i s o n u s i n
q u i r e n d i i n c u m b i t i u x t a i l l u d
M e l e h i a d i s P a p a e p r a e c e p t u m
H i s p a n i s E p i s c o p i s d a t u m 2 . q . I .
c a n . 1 3 . Primo semper diligen
ter inquirite, ut cum iustitia et
veritate definiatis: neminem con-
demnetis ante verum et iustum
iudicium : nullum suspicionis
arbitrio iudicet is: sed primum
probate, et postea charitativam
proferte sententiam. N e c si no
torium (quod v o c a n t ) f a c t u m po
p u l o s i t , o m i t t e n d a e s t i n q u i s i t i o :
f i e r i e n i m p o t e s t u t p o s t d i l i g e n
t e m s u m p t a m i n f o r m a t i o n e m , r e s
v e l f a l s a v e l l o n g e d i v e r s a s e p r a e
b e a t , a c n o t o r i a d i c e b a t u r .
A s t p r o c e s s u s p e r inquisitio
nis viam de q u o in i u r e canon ico
d i s s e r i t u r , c r i m i n a l i a r e s p i c i t i u
d i c i a : i n q u i s i t i o d e q u a l o q u i m u r
a d e x t r a i u d i c i a l i a a p p l i c a n d a r e
m e d i a i t e r s t e r n i t , e t e x t r a i u d i
c i a l i f o r m a i n s t i t u i t u r , i n f a m i a m
a c c u s a t i h a u d p r a e r e q u i r i t , p r o u t i
a n t i q u i t u s , q u i a s e c r e t o a d h i b e n d a ,
-est. I n q u i s i t i o a u t e m h u i u s m o d i
pro n o t i t i a C u r i a e i n s t i t u e n d a , i t a
o r d i n a r i o i n u s u h a b e n d a e s t , u t
. nemin i i i c r^ t ve! i n t e r n a e cor-
) ix v 379
r e c t i o n i v e l i u d i c i i a c t u i m a n u m
a d m o v e r e , q u i n i n q u i s i t i o i s t h a e c
p r a e c e d a t .
A c c i d i t n o n r a r o a d E p i s c o p i
a u r e s p e r v e n i r e , v e l p e r r u m o r e m
a u t f a m a m , v e l p e r d e n u n t i a t i o n e m
s e c r e t a m , a u t e t i a m a n o n y m a m ,
v e l p e r f a m a m a u t r u m o r e m , v e l
p e r d e n u n t i a t i o n e m P r o m o t o r i s
F i s c a l i s , a l i q u o i n loco t a l i m o d o
p e c c a r i , v e l p r a e c e p t a c l e r o i m
p o s i t a n e g l i g i . F r e q u e n t i u s h a e c
i n e i u s ocu los i n s i l i u n t i n d i s c u r s u
s . v i s i t a t i o n i s . T u m E p i s c o p u s a
f a c t o , a d d e l i n q u e n t i s i n q u i s i t i o
n e m p r o c e d e r e t e n e t u r .
P r o h u i u s m o d i i n q u i s i t i o n e ,
q u a e g e n e r a l i s n u n c u p a t u r , p e r a
g e n d a m e t h o d u m docet Pellegrin.
Prax. Vic. Gen. par. 4. sect. 2.
n. 73 Episcopus secreto et sepa
ratim vocat personas, quae sibi
pleniores notitias suppeditare
possunt circa tale factum emer
gentia, dependentia, contingen
tia ac illi adnexa et connexa,
ut delinquentem pro sui poena
et aliorum exemplo punire va
leat: easque singillatim ad veri
tatem aperiendam opportunis
verbis excitat ac interrogat, an
ipse sciat factum eiusque cir
cumstantias, et praesertim an
sciat quis illud commiserit. Si
ille talis, qui sic secreto inter
rogaturi dixerit se nescire, in
terrogetur iterum in genere, an
sciat saltem aliquem de tali fa
cto esse infamatum vel suspe
ctum, et illo respondente nega-
380 APPENDIX V.
p r a e s t a n t i , p r u d e n t i a c o m m e n d a
t o , s t u d i i a u t od i i e r g a d e l i n q u e n
t e m a f f ec t ibus h a u d o b n o x i o . Van
Espen loc. cit. hum. 25 et in o p e r e
c u i u s t i t u l u s Praxis rerum cri
men, cap. 8 num. 1 et 2. A t
t e n d e n d u m e s t s e c u n d o loco, n e
a d i n q u i s i t i a u r e s i n q u i s i t i o n i s
n o t i t i a p e r v e n i a t . T e r t i o loco
c a v e n d u m e s t n e i n q u i s i t i o i n v u l
g u s e d i i n c i p i a t . C e t e r u m t u m
t e s t i u m d e p o s i t i o n e s s e c r e t o e t
s i n g i l l a t i m o b t e n t a e , t u m i n f o r
m a t i o n e s a l i a e q u e h u i u s m o d i
p r o b a t i o n e s s c r i p t o t r a d e n d a e
s u n t e t i n C u r i a s e r v a n d a e , p r o
c a s u q u o v e l i n q u i s i t u s contra ,
r e m e d i i a p p l i c a t i o n e m a d S u p e
r i o r e m r e c u r s u m f a c i a t , v e l a b
i p s a C u r i a , a d u l t e r i o r a p r o c e d i
o p o r t e a t .
P o s t e x p l e t a m i n q u i s i t i o n e m ,
s i v e l r e i t a t i s , v e l p e r i c u l i p r o
x i m i , v e l s c a n d a l i e x i s t e n t i s p r o
b a t i o n e s a d s i n t h a u d g r a v e s , s e u
p o t i u s i n d i c i a a l i q u o i n p r e t i o
h a b e n d a , p r u d e n t i s e r i t E p i s copi y
a n t e m o n i t i o n i s c a n o n i c a e a p p l i
c a t i o n e m , d e l i n q u e n t i ad se a r c e s
s i t o , q u a e c o n t r a e u m e x t a n t a c
c u s a t i o n e s p a n d e r e , q u i n o r i g i
n e m n o t i t i a e e t d e p o n e n t e s e i d e m
n o t o s f a c i a t . I d e t i a m p e r p r u
d e n t e m e t n o n d u b i a e f a m a e ec
c l e s i a s t i c u m v i r u m , c u i Episcopus-
m a n d a t u m a d h o c c o n f e r a t , f i e r i
p o t e s t . P o e n a e c o m m i n a t i o n u l l a ,
f a c i e n d a e s t i n q u i s i t o . Q u i s i a d
a c c u s a t i o n e m d e s t r u e n d a m p e r v e
n i a t ; i a m n i h i l u l t r o e s t a g e n d u m .
tive, denuo interrogetur an sciat quis possit omnia scire. Et sic poterit procedere cum aliis.
S i e x i n q u i s i t i o n e g e n e r a l i s u
p e r d e t e r m i n a t a p e r s o n a n o n l e v i a
c u m u l e n t u r i n d i c i a (de h a c a u t e m
l e v i t a t e v e l g r a v i t a t e i u d i c i u m
f e r r e E p i s c o p i es t ) a d i n f o r m a
t i o n e m eae, officio s u m e n d a m p r o
c e d i t .
Q u o d r e s p i c i t E p i s c o p o r u m
c r i t e r i a h a c i n r e , p r a e " ocu l i s
t e n e n d u m e s t q u o d t r a d i t Van
Espen Ius Eccles.univers.par. 3 tit. 8 cap. 1 num. 37. E x om
n i u m D o c t o r u m s e n t e n t i a , i n
m a t e r i a i u d i c i o r u m , n o n p o t e s t
s t a t u i c e r t a r e g u l a : sed t o t u m
r e l i n q u i t u r i u d i c i o I u d i c i s , q u i
s e c u n d u m q u a l i t a t e m p e r s o n a r u m
e t d e l i c t i e t i n d i c i o r u m , i u d i c a
b i t n u m indicia sufficiant ad capiendam informationem contra illam personam.
P a t e t o p u s n o n esse g e n e r a l i
i n q u i s i t i o n e , q u o t i e s u n a c u m fa
c t o , d e l i n q u e n t i s n o m e n n o t u m
f i t . T u n c e n i m d i r e c t e a d i n q u i
s i t i o n e m q u a m v o c a n t specialem
s c i l i c e t a d e a m i n q u a d e a l i c u
i u s p e r s o n a e r e i t a t e q u a e r i t u r ,
p r o c e d i t u r .
A d i n q u i s i t i o n e m t u m g e n e
r a l e m t u m s p e c i a l e m r i t e e x p l e n
d a m , t r i a e x c o m u n i d o c t o r u m
s e n t e n t i a p r a e c i p u e s e r v a n d a
s u n t . E t p r i m o loco a t t e n d e n d u m
e s t u t f i a t a b ipso O r d i n a r i o ; v e l
d e e i u s m a n d a t o a b ecc l e s i a s t i co
v i r o , p r o b i t a t e a t q u e i n t e g r i t a t e
E o d e m modo p r o c e d e n d u m e s t
c u m h i s q u i a b i n c e p t o d e s i s t e r e
p r o m i t t u n t , e t m a l u m r e p a r a r e ;
a c r e a p s e s a t a g u n t u t p r o m i s s a
• e x e q u a n t u r . A s t s i i n d i c i a t a l i s
s i n t n a t u r a e , q u a e h a u d l e v i s r e i -
t a t i s s e m i p l e n a m p r o b a t i o n e m con
s t i t u a n t : ( i n t e r q u a e m a g n i fa
c i e n d a e s t d e l i n q u e n t i s v o c a t i a d
E p i s c o p u m a c c e d e n d i r e c u s a t i o ,
v e l e x t r a i u d i c i a l i s e i u s d e m confes
s i o ) , c a n o n i c a e a d m o n i t i o n i s a p r
p l i c a t i o n o n e s t u l t e r i u s diffe
r e n d a .
T e r t i a e e x p r o p o s i t i s q u a e s t i o
n i b u s -ex i p s a i n s t r u c t i o n i s l i t t e r a
e t s p i r i t u - p r o n u m e s t r e s p o n s u m .
A i t S ^ C . i n a r t i c u l o V I , « c a n o -
r> n i c a s a d m o n i t i o n e s esse a p p l i -
•>•> c a n d a s s i v e in f o r m a p a t e r n a et
•n s e c r e t a ( e t i a m p e r e p i s t o l a m a u t
•» p e r i n t e r p o s i t a m p e r s o n a m ) s i v e
n i n f o r m a l e g a l i , i t a t a m e n u t
r i de e a r u n d e m e x e c u t i o n e a l i q u o
•n ex a c t u c o n s t e t . » P r o s e q u i t u r
s e d i n a r t i c u l o V I I . u Q u a t e n u s
n i n f r u c t u o s a e i n f o r m a t i o n e s e v a -
V d a n t , O r d i n a r i u s C u r i a e p r a e -
V c i p i t , u t d e l i n q u e n t i . a n a l o g u m
v i n i u n g a t u r p r a e c e p t u m e t c . »
E r g o p r a e c e p t u m n o n n i s i p r a e
m i s s i s m o n i t i o n i b u s , h i s q u e p e r
d e l i n q u e n t e m s p r e t i s i n i u n g e n -
d u m e s t . E r g o g r a v i t a t e p r a e s t a t
p r a e a d m o n i t i o n i b u s p r a e c e p t u m .
I m m o i n i p s a a d m o n i t i o n e v a r i i
g r a v i t a t i s g r a d u s e x t a n t , p r o u t i
v e l i n f o r m a p a t e r n a , v e l i n f o r m a
l e g a l i p e r f i c i t u r . E t q u o n i a m i n
a c t u p r a e c e p t i s a e p i u s d e l i n q u e n -
) i x v . 3 8 1
t i i m p o n i t u r s u b p o e n a s u s p e n
s ion i s e t c . , u t . s p i r i t u a l i b u s e x e r c i
t i i s penes r e l i g i o s a m a l i q u a m f a
m i l i a m o p e r a m d e t , h o c s u b r e
s p e c t u , g r a v i o r a e t i a m s p i r i t u a l i a
e x e r c i t i a v i d e r i p o t e r u n t , q u i a
a l i q u o modo p o e n a e n a t u r a m i n
d u u n t , ceu s u p r a d i c t u m e s t .
A d m o n i t i o n u m e t p r a e c e p t i
f o r m a m q u o d a t t i n e t , c l a r a p e r
s e s u n t q u a e i n a r t i c u l i s V I , V I I ,
V I I I , t r a d u n t u r . Canonicae , m o n i
t i o n e s f i e r i d e b e n t u s ive in f o r m a
n p a t e r n a e t s e c r e t a ( e t i a m p e r
» e p i s t o l a m a u t p e r i n t e r p o s i t a m
» p e r s o n a m ) s i v e in f o r m a l e g a l i :
» i t a t a m e n u t d e e a r u m d e m e x e •
» c u t i o n e c o n s t e t ex a l i q u o s a c t u »
N i h i l e r g o r e f e r t u t r u m u n u s v e l
a l t e r , m o d u s e l i g a t u r : d u m m o d o ,
e x a l i q u o a c t u , c o n s t e t m o n i t i o n e s
l o c u m r e v e r a h a b u i s s e . E r g o s i
e p i s t o l a a d h i b e a t u r , e a m i t t e n d a
e r i t i u x t a p r a e s c r i p t u m a r t i c u
l i X V , n e m p e ope c o m m e n d a t i o n i s
u p e n e s officium t a b e l l a r i o r u m , ex-
? poscendo f idem e x h i b i t i o n i s , r e -
n c e p t i o n i s a u t r e p u d i i , n S i v e r o
p e r i n t e r p o s i t a m p e r s o n a m m o n i t i o
a p p l i c a n d a s i t , p ro fec to c u m a d
g r a v i s s i m u m h u i u s m o d i s c o p u m ,
n o n n i s i i l l i d e c l e ro a d h i b e n d i s i n t
q u i s a n c t i t a t e a e t a t e e t d o c t r i n a
c e t e r i s p r a e c e l l u n t , e o r u m t e s t i
m o n i u m s c r i p t u m d e a d m o n i t i o n e ,
e x e q u u t i o n i c o m m i s s a , p l e n a m
s ib i f i d e m v i n d i c a b i t . T a n d e m , s i
i n f o r m a l e g a l i p r o c e d e r e necesse
s i t , e t n u l l u m a d s i t i m p e d i m e n
t u m e x p a r t e g u b e r n o r u m , h o c
3 8 2 APPENDIX V.
municationis. Et non solum rae
quiritur dicta monitio in excom
municatione ut supra, sed etiam
in suspensione et interdicto Cap*
u r e p r e h e n s i b i l i s » in principio
ubi Gloss, in verbo u m o n i t i o n e rr
de appell, et Cap. u S t a t u t u m rr
de sentent, excommun, in 6r
quae quidem monitio trina, seu
cum trino termine, debet saltem
continere spatium sex dierum:
et sic duorum dierum pro quo
libet termino, seu pro qualibet
monitione, ut probatur in dicta
constitutione, ibi aliquorum die
rum competentia intervalla.
M o n i t i o n e s E p i s c o p u s a p p l i
c a t , p r a e c e p t u m a C u r i a e d e n d u m
e s t , m o n i t i o n e s e n i m e t i a m i n
f o r m a l e g a l i a d h i b i t a e , e t p e r a p -
p a r i t o r e m e x e c u t i o n i c o m m i s s a e ,
s e m p e r a l i q u i d p a t e r n i c o n t i n e n t ;
i deo O r d i n a r i i p e r s o n a m n o n e x c e
d u n t . S e d c u m a d p r a e c e p t u m
d e v e n i e n d u m e s t , l i c e t i n fo rma ,
e x t r a i u d i c i a l i , e t s a e p e e t i a m se
c r e t a i n t i m a n d u m , r e s t r a n s i t i n
d o m i n i u m t r i b u n a l i s E p i s c o p i ,
u n d e p r a e c e p t u m e m i t t i t u r . I n
p r a e c e p t o , q u i d d e l i n q u e n s a g e r e ;
v e l a q u o a b s t i n e r e d e b e a t d e c l a
r a n d u m e s t : a t q u e i t a r e s i p i s c e n
t i a m , q u a m s p o n t a n e a m o b t i n e
r e m o n i t i o n u m scopus e s t , coa-
c t i v a e i n i u n c t i o n e s v i c o n s e q u i
s a t a g u n t . I n i u n c t i o n e s s e q u i t u r
s a n c t i o p e n a l i s , d e l i n q u e n t i c o m -
m i n a n d a , a t q u e a b ipso i n c u r
r e n d a s i p r a e c e p t u m t r a n s g r e d i a
t u r . T r i a i g i t u r s u b s t a n t i a l i a s u n i
e s t , s i C u r i a e p r o p r i o s h a b e a n t
a p p a r i t o r e s , m o n i t i o n e s p e r a p -
p a r i t o r e m n o t i f i c a n t u r a t q u e i n
t i m a n t u r . S i a p p a r i t o r e u t i im
poss ib i l e e v a d a t , s u p p l e n d u m e s t
c o m m e n d a t a e p i a t o l a , ceu i n c i
t a t o a r t i c u l o X I V p r a e s c r i b i t u r .
n Q u a t e n u s i n f r u c t u o s a e m o -
n n i t i o n e s e v a d a n t , ( h a b e m u s i n
r> a r t i c u l o V I I ) O r d i n a r i u s p r a e -
» c i p i t C u r i a e j u t d e l i n q u e n t i
v a n a l o g u m i n i u n g a t u r ' p r a e c e
pi p t u m , in q u o d e c l a r e t u r q u i d
n e i d e m a g e n d u m a u t o m i t t e n d u m
» s i t , c u m r e s p o n d e n t i s p o e n a e
v e c c l e s i a s t i c a e c o m m i n a t i o n e ,
n q u a m i n c u r r e t i n c a s u t r a n s
it g r e s s i o n i s . »
O m n i a h o c i n a r t i c u l o d i l i
g e n t e r d e s c r i p t a s u n t . Officium a
quo p r a e c e p t u m e d e n d u m e s t i n
d i c a t u r ; s u b s t a n t i a l i a p r o i n t r i n
s e c a p r a e c e p t i f o r m a e x p r i m u n t u r .
P r a e c e p t o p r a e m i t t i d e b e n t
monitiones (non monitio) c a n o n i
c a e . Q u o t n u m e r o ? p r a x i s cano-*
n i c a f e r t tres n u m e r o m o n i t i o n e s
esse a d h i b e n d a s , s e x d i e r u m s p a
t i o e x p l e n d a s , hoc e s t b i d u o i n
t e r u n a m e t a l t e r a m i n t e r c e
d e n t e . Ridolphin. praxis iudic.
Part. I Cap. XIV. num. 244 et
seqq. doce t Tertio ut quis pos
sit excommunicari, requiritur
trina monitio, vel una cum trino
termino dierum distincte assi
gnato Cap. u C o n s t i t u t i o n e m » de
Sentent .excommunie^ in 6-Cap.
¿ S a c r o n ubi Gloss, in verbo u com
p e t e n t i * de sententia excom
p r o p r a e c e p t o . 1 . m o n i t i o n u m
p r a e m i s s i o , 2 . e x p r e s s i o e o r u m
q u a e a g e r e , v e l a q u i b u s a b s t i
n e r e d e b e t d e l i n q u e n s , 3 s a n c t i o
p o e n a l i s . Q u a e s a n c t i o p o e n a l i s
r e i g r a v i t a t i a c c o m m o d a t a esse d e
b e t . P r o l e v i o r i b u s c u l p i s s p i r i
t u a l i a e x e r c i t i a , q u a e ( u t i s u p r a
d i x i m u s ) e t i a m i n a d m o n i t i o n e
a p p l i c a n t u r , f r e q u e n t i s s i m e a d h i
b e r i s o l e n t . P r o g r a v i o r i b u s , su
s p e n s i o a d i v i n i s a l i a e q u e h u i u s
m o d i p o e n a e , s a e p i s s i m e c u m sp i
r i t u a l i b u s e x e r c i t i i s c o n i u n c t a e .
P e r s p i c u a p a r i t e r s u n t q u a e i n
a r t i c u l o V I I I p r a e s c r i b u n t u r .
P r a e c e p t i i n t i m a t i o C a n c e l l a r i o
C u r i a e c o m m i t t i t u r , e t n o n a l t e r i ;
v e l c o r a m V i c a r i o G e n e r a l i , v e l
c o r a m d u o b u s t e s t i b u s ecc les ia
s t i c i s , a u t l a i o i s p r o b a t a e p r o b i
t a t i s e x p l e n d a . A c t u s i n t i m a t i o
n i s , a p r a e s e n t i b u s , e t e t i a m a
p r a e v e n t o , q u a t e n u s ipse v e l i t ,
s u b s c r i b i t u r .
R e i g r a v i t a t e c r e s c e n t e , c r e
s c u n t e t i u r i s s o l l e m n i t a t e s . P r o
p r a e c e p t i i n t i m a t i o n e C a n c e l l a r i i
p e r s o n a n e c e s s a r i a f i t o m n i n o ,
a t q u e n e i n t i m a t i o n i s p r a e c e p t i
e x i s t e n t i a i n d u b i u m r e v o c e t u r ,
p r a e s e n t i u m s u b s c r i p t i o n e s p r o
a c t u s v a l i d i t a t e r e q u i r u n t u r ,
. j u u s c r i b a t n e c n e p r a e v e n t u s ,
n o n r e f e r t .
P r o r e i n a t u r a f i e r i q u a n d o
q u e p o t e s t , u t V i c a r i u s G e n e r a
l i s i u s i u r a n d u m s e r v a n d i s e c r e
t u m a t e s t i b u s r e q u i r a t : q u o d
v a l d e c o n s e n t a n e u m e s t e x i m i a e
NDix v. 3 8 3
i l l i c h a r i t a t i a c p r u d e n t i a e , q u a
E c c l e s i a i n s u i s a c t i b u s s e m p e r
u t i s o l e t , p r a e s e r t i m a d s c a n d a l i
d i f fus ionem i n p o p u l o p r a e p e d i e n
d a m . E t e n i m m e m o r i a n o n e x c i
d a t o p o r t e t , p r a e c e p t u m d e quo-
l o q u i m u r , i n t e r r e m e d i a e x t r a i u -
d i c i a l i a a d m a l u m a n t e v e r t e n d u m
o p p o r t u n a r e c e n s e r i : a t q u e i n
e i u s d e m a p p l i c a t i o n e e x t r a i u d i
c i a l i f o r m a o m n i n o p r o c e d i .
M o n i t u m i n a r t i c u l o I X e x p r e s
s u m p e r s e p a t e n s e s t . I n s t r u c t i o ,
p r o oeconomic is i n d i c a n d i s h u i u s
m o d i a g e n d i r e g u l i s , i l l o s t a n t u m
c a s u s r e s p i c i t , i l l a s q u e C u r i a s in.
q u i b u s ve l imposs ib i l e v e l i m p r u
d e n s e v a d e r e t s o l l e m n e s p roces
s u s i n s t i t u e r e . N a m p r o i l l i s l o
cis i n q u i b u s n u l l u m a d e s t i m
p e d i m e n t u m a d i u d i c i a i n s t r u e n
da , f i rmae m a n e n t i u d i c i o r u m
s o l l e m n i t a t e s a s a c r i s C a n o n i b u s ,
C o n s t i t u t i o n i b u s q u e A p o s t o l i c i s -
p r a e s c r i p t a e . M a n e t q u o q u e pro-
o c c u l t i s r e a t i b u s e x t r a o r d i n a r i u m
r e m e d i u m ex informata conscien
tia de q u o in Cap. I. Sess. 14 Conc. Trid. de Reform.
A r e m e d i i s a d m a l u m p r a e c a
v e n d u m o p p o r t u n i s , g r a d u s f i t i n
A r t i c u l o X ad m o d u m p r o c e d e n d i
i n c a s i b u s , p r o q u i b u s c r i m i n a l i -
t e r a g e r e n e c e s s e s i t , o m n i n o .
Q u i b u s i n c a s i b u s c r i m i n a l i -
t e r a g e n d u m s i t eodem i n a r t i
cu lo X e x p r e s s u m es t . L ob p r a e
cep t i t r a n s g r e s s i o n e m 2 . o b c o m
m u n i a c r i m i n a 3 ¿ o b l e g u m E c
c les iae a p e r t a m v i o l a t i o n e m . I n
384 APPENDIX V.
i d i n t e n d i t i n s t r u c t i o , n t s u b s t a n
t i a l e s i u s t i t i a e r e g u l a e s a r c t a ^
t e c t a e s i n t , a t q u e u n a s i m u l p r o
c e s s u s s u m m a r i e e t s i n e i u d i c i i
s t r e p i t u confici v a l e a t . P a t e t ,
-« t i am i n c a s i b u s q u i a b i n i t i o
m a l u m a n t e v e r t e n d u m t a n t u m
c o n t i n e n t , a d i u d i c i u m i n f o r m a
q u a n d o q u e esse p r o c e d e n d u m , s i
a d m o n i t i o n e s e t p r a e c e p t i i n i u n
c t i o n e s a d e l i n q u e n t e c o n t e m n a n -
t u r .
Q u i s e q u u n t u r a r t i c u l i a X I
•ad u l t i m u m , o r d i n e m , a t q u e , u t i
i u r i d i c o v o c a b u l o a p p e l l a t u r , te
lam - i n s t i t u e n d i i u d i c i i d e s c r i
b u n t , a q u a ne i n hoc q u i d e m
oeconomico p r o c e d e n d i modo d isce
d e r e l i c e t : s ecus d e l i n q u e n t i b u s
v i a p a t e r e t i u r e a c m e r i t o c o n t r a
p r o c e s s u m i n s u r g e n d i , a c e t i a m
n u l l i t a t e i n f e c t o s i u d i c i i a c t u s
p r o c l a m a n d i . E x d e s c r i p t o a u t e m
i u d i c i i o r d i n e p l a n u m fit ; oecono
m i c u m h u n c p r o c e d e n d i m o d u m ,
t o t o coelo d i f f e r r e a i u d i c i i s s u m
m a r i i s i n i u r e c a n o n i c o , i a m n o
t i s , q u o r u m i n s t i t u t i o o r i g i n e m
d u x i t a C l e m e n t i n a Saepe (Cap, 2.
de verb signi/.) et a C l e m e n t i n a
Dispendiosam (Cap. 2. de iudiciis). S u m m a r i a e n i m i u d i c i a c u m
c r i m i n a l i b u s p r o c e s s i b u s n i h i l
c o m m u n e h a b e n t , q u a e v e l r a t i o
n e p e r s o n a e i u d i c a n t i s e t i n cas i
bus a i u r e p r a e s c r i p t i s t a x a t i v e
a d h i b e n d a s u n t .
S u m m a r i e p r o c e d e r e t e n e t u r
d e l e g a t u s a P a p a c u i a l i q u a c a u s a
s u m m a r i e t e r m i n a n d a c o m m i s s a
e s t . S u m m a r i e p r o c e d i p o t e s t i n
c a u s i s s u p e r e l e c t i o n i b u s , p o s
t u l a t i o n i b u s , p r o v i s i o n i b u s , d i g n i
t a t i b u s , p e r s o n a t i b u s , officiis, c a
n o n i c a t i b u s , p r a e b e n d i s , benef ic i i s
e cc l e s i a s t i c i s , d e c i m i s , m a t r i m o
n i i s e t u s u r i s .
I n s u p e r s u m m a r i e e x p e d i r i
p o s s u n t c a u s a e p a u p e r u m , v i d u a
r u m , p u p i l l o r u m e t m i s e r a b i l i u m
p e r s o n a r u m : c a u s a e a l i m e n t o r u m ,
c a u s a e s p o l i i , d e p o s i t i , m e r c e d i s e t
p e r e g r i n o r u m , c a u s a e r e l i g i o s o
r u m , c a u s a e l e v i o r i s m o m e n t i ,
c a u s a e q u a e o b a l i q u o d i m m i n e n s
p e r i c u l u m m o r a m h a u d p a t i u n t u r ; .
Articulus XI. A n t e o m n i a
q u a t u o r e x h i b e t m o d o s p r o c e s
s u m i n s t r u e n d i i i q u e s u n t :
1. Ex officio. 2. In sequelam supplias li
belli. 3. In sequelam quaerelae*
4. In sequelam notitiae quae alia quavis ratione ad Curiam pervenerit.
P r o c e s s u s e x officio t u n c h a
b e t u r c u m C u r i a e p i s c o p a l i s , p r o
p r i o m o t u , r e u m i n s e c t a t u r . A s t
q u i a n o n d e c e t i u d i c e m p e r s e
r e u m i n s e c t a r i , a c c u s a t o r i s p a r
t e s s u s t i n e r e d e b e t P r o m o t o r f i
s ca l i s , d e c u i u s p r a e s e n t i a e i n u n a
q u a q u e C u r i a n e c e s s i t a t e d i c e n
d u m e s t i n f r a s u b a r t i c u l o X I I I .
P r o c e s s u s e x officio s u b s t r a t u m
p r a e b e t i n q u i s i t i o a l i a q u e p r a e
m i t t e n d a a d p r a e c e p t i i n t i m a t i o
n e m , d e q u i b u s l o q u u t i s u m u s
s u b a r t i c u l i s V á d V I I I .
P r v e s r u s in. s e q u e l a m s u p p l i -
c i s l i b e l l i t u n c l o c u m h a b e t , c u m
a l i q u i s s e a c t o r e m c o n s t i t u i t ,
r e u m q u e p r o v o c a t , u t c o r a m C u r i a
c o m p a r e a t a d r e s p o n d e n d u m d e
a l i q u o f a c t o .
E a d e m d i c e n d a s u n t d e p r o
c e s s u i n s e q u e l a m q u a e r e l a e , q u a m
u n u s v e l p l u r e s c o r a m C u r i a d e
p o n u n t . I n h u i u s m o d i p r o c e s s i b u s ,
C u r i a e officium e s t i n v i g i l a r e u t
a c t u s o m n e s s e n t e n t i a e p r a e m i t
t e n d i r e g u l a r i t e r e x p l e a n t u r , n e
a d v e n i a t , q u o d s a e p e u s u v e n i r e
s o l e t , u t ob v i t i a q u a e formae d i
c u n t u r , q u a e i a m a c t a s u n t o m n i a
t a m q u a m n o n e s s e n t h a b e n d a s i n t .
P r o c e s s u s e x n o t i t i a q u a e a l i o
q u o v i s modo a d C u r i a m p e r v e
n e r i t t u m p r a e s e r t i m i n s t i t u i t u r ,
c u m n o t o r i u m e s t r e i c r i m e n n o
t o r i e t a t e f a c t i . N o t o r i u m a u
t e m f a c t i i u x t a e a q u a e t r a d i t
Schmalzgrueber in tit. 1 lib. 5
Decretal.: erit quando crimen
patratum est coram decem aut
saltem sex hominibus, qui illud
certo et per sensum cognoverint:
quia, ut ex hactenus dictis
constat, ad notorium facti re
quiritur ut illud patratum sit
coram populo, vel maiore il
lius parte: ad populum au
tem constituendum requiruntur
decem saltem homines. V e r u m
q u o n i a m h i c e t i a m m o d u s , p e r s o n a
e g e t q u a e a c t o r i s s e u a c c u s a t o r i s
p a r t e s s u s c i p i a t ex officio , e t
p e r s o n a n u l l a a l i a esse p o t e s t
q u a m p r o m o t o r f i s c a l i s , c u m p r i -
Actn, Tom. XV. fase. OLXXVIT.
six v. 385
m o , hoc e s t c u m mo d o p r o c e s s u m
i n s t r u e n d i ex officio con fund i
t u r .
P r o c e s s u s a u t e m , s e m e l ac
i n c e p t u s e s t u s q u e a d e x i t u m p e r
d u c i d e b e t e u m i n f i n e m , u t o m n i
a d h i b i t a c a u t e l a a t q u e p r u
d e n t i a v e r i t a s d e t e g a t u r . Q u o
n i a m sed p r o c e s s u s f i n i s e s t
v e r i t a t i s c o g n i t i o , s i r e u s o m n i a
c o n f i t e a t u r , i a m a l i i s s ib i p r o b a
t i o n i b u s c o m p a r a n d i s i n d u l g e n
d u m e s t .
In articulo XII p r o confec t io
n e p r o c e s s u s d a t u r E p i s c o p i s f a
c u l t a s d e l e g a n d i p r o b u m i d o n e u m -
q u e E c c l e s i a s t i c u m , d u m m o d o
Actuarius a d s i t . De p r o b i t a t i s
e t i d o n e i t a t i s n o t i s q u a e i n E c
c l e s i a s t i c i s a b E p i s c o p o d e p u t a n -
d i s n e c e s s a r i a e s u n t , n i h i l e s t d i
c e n d u m . S i q u i d e m c u i q u e p a t e t
q u a n t i f a c i e n d u m s i t u t i l l i , q u i
b u s t a m m a g n i m o m e n t i o p u s com
m i t t i t u r , u t d e a l i o r u m a c t i o n i b u s
i n q u i r a n t , non modo d o c t r i n a e ,
sed e t p r s b i t a t i s i n t e g r i t a t i s s a n -
c t a e q u e v i t a e f a m a c e t e r i s p r a e -
c e l l a n t . H u i c a d s t a r e d e b e t Actua
rius. Q u i v e r o s u b a c t u a r i i n o m i n e
v e n i a t , d e s c r i b i t u r a b a u c t o r e
Bouix de iudiciis Tom. I part. 2
sect. 2. Cap. 15 %.3. An Actua
rii et Cancellarii idem sint ac
Notarii. Solent passim a cano
nistis pro synonimis adhiberi
Actuarii et Cancellarii vocabula.
Item Actuarios cum Notariis
confundunt. Dicuntur quoque
Notarii Actuarii seu Magistri.
26
3 8 6 APPENDIX r .
acta curiae seu cancellariae cut addicuntur, vim notariorum ha bere. E r g o c u m a d p r o c e s s u s c o n
fec t ionem Actuarii a s se s s io n e
c e s s a r i a e d i c i t u r , i n t e l l i g e n d u m
e s t c u r i a e Cancellarii p r a e s e n
t i a m r e q u i r i : n a m C a n c e l l a r i i
n o m e n c o m m u n i t e r p r o A c t u a r i o -
u s u r p a t u r , e t v i c i s s i m .
Articulus XIII. I m p o n i t u r hoc a r t i c u l o u n i c u i q u e c u r i a e o b l i
g a t i o n o m i n a n d i Procuratorem
Fiscalem, ( qu i e t i a m Advocatus Fiscalis n u n c u p a t u r , ) p r o i u s t i
t i a e e t l e g i s t u t e l a . C u i u s offi
c i u m o p t i m e d e s c r i b i t Pellegri-
nus de Vicario Gener. Episcopi part. 4 sect. 1, num. 19. Fiscalis curiae episcopalis officium est assistere Vicario generali^ instare pro iuribus Ecclesiae r agere ac defendere fiscalia ea in quibus agitur de publica pecunia vel vindicta Propterea potest petere quod detur terminus ad probandum delictum r potest petere remissionem, ubi de iure concedi debet : similiter* potest petere citari; nec non publicationem fieri: inquisitos non audiri, repeti testes: ipsos-testes interrogari : reos non comparentes contumaces declarari, et tandem culpabiles condemnari. Potest similiter in omnibus cum iudice intervenire et consilii gratia votum praestare, non tamen iudicare. P o r r o , e i u s a c t i o in p r o c e s s i b u s q u a e ex-
officio i n s t r u u n t u r , i p s a m i u d i c i i
actorum, ex eo quod acta iudicialia et processum consignant et confirmant. (Leurenius For. Eccles, in tit. 22, libri 2, decret. 9,687). Idem tradit Cardinalis De Luca (de iudiciis disc.-5 num. I.) Abstrahendo a particularibus locorum consuetudinibus circa modum haec vocabula interpretandi, videtur notarios inter, et actuarios seu cancellarius, eamdem ac genus inter et species suas differentiam intercedere. Nam ex usu loquendi magis ordinario (ut videtur) actuarii vocabulo non tantum intelligitur qui potest acta scribere quae fidem publicam faciunt, sed insuper qui de
facto deputatus fuit ad conscribenda eiusmodi acta in aliqua curia seu cancellaria. Qui autem fuit dumtaxat creatus notarius, sed nondum ad exercendum in aliqua curia aut cancellaria officium suum deputatus, servat notarii nomen, non autem, iuxta magis receptum usum,vocatur actuarius seu cancellarius; ne cum altero qui de facto deputatus, atque alienae curiae vel cancellariae addictus,
fuit, confundatur Sed
quidquid sit de his a nobis in-digitatis discriminibus, duo certa sunt: p r i m o quoad intelligenda eiusmodi vocabula standum locorum consuetudinibus : s ecundo legitime constitutum actuarium ct cancellarium, saltem quoad
APPE DIX v. 387
s u p p l e n d u m e s t p e r e p i s t o l a s t a
b e l l a r i o r u m officio o b l a t a s a t q u e
c o m m e n d a t a s c u m e x h i b i t i o n i s v e l
r e p u d i i f ide ( q u a m reditus v o
c a n t ) u t q u a e v i s n o n r e c e p t i o n i s
d u b i e t a s a b s i t . N i s i i d a d a m u s
s i m o b s e r v e t u r , r e i c o n t u m a c i a
t u t o d e c l a r a r i n u n q u a m p o t e r i t
Q u o d s i n o n a d h i b i t i s h u i u s m o d i
c a u t e l i s , i n i ud i c io v o c a t u s con
t u m a x d e c l a r a r e t u r , i u r e a c m e
r i t o i s t a m c o n t r a d e c l a r a t i o n e m ,
i n s u r g e r e t , a c c o n t r a s e n t e n t i a m
n u l l i t a t e i n f e c t a m , a d s u p e r i u s
t r i b u n a l p r o v o c a r e t .
Articulus XV. De f u n d a m e n t o
p r o c e s s u s a g i t u r hoc i n a r t i c u l o .
V e l e n i m ex officio p r o c e s s u s
i n s t i t u a t u r , v e l a d a l i c u i u s i n
s t a n t i a m a u t q u a e r e b a m , f a c t i
e x p o s i t i o c e t e r a p r a e c e d e r e de
b e t q u a e e x t a n t i n p r o c e s s u . S e
q u u n t u r p r o b a t i o n e s q u a e f a c t u m
c o n v a l i d a n t : c u i u s g e n e r i s s u n t
i n f o r m a t i o n e s a u t h e n t i c a e , e x t r a
i u d i c i a l e s r e i confess iones , t e s t i u m
d e p o s i t i o n e s , a l i a e q u e a n t e p r o
cessus e x o r d i u m s u m e n d a e , p r o u t i
s u p e r i u s c i r ca a r t i c u l u m X I m o
n u i m u s . P r a e s e r t i m p r o i n f o r m a
t i o n i b u s a u t h e n t i c i s o b t i n e n d i s
a d l a b o r a n d u m e s t , q u a l e s esse
p o s s u n t p a r o c h i d e l i n q u e n t i s p r o
p r i i , s i d e c l e r i co a g a t u r , v e l v i -
c i n i o r u m p a r o c h o r u m e t V i c a r i i
f o r a n e i s i de p a r o c h o . C a s u s
e x c i p i t u r q u o p r a e c e p t i t r a n s g r e s
sio a c c i d e r i t : t u n c e n i m e d e r e
s a t i s e s t i p s i u s p r a e c e p t i d e c r e
t i m i , n e c n o n i n t i m a t i o n i s a c t u m
e s s e n t i a m i t a affici t , u t e o a b s e n t e
i u d i c i u m e s s e n e q u e a t . E s t e n i m
i n q u o v i s i ud i c io e s s e n t i a l e u t
t r e s s a l t e m a d s i n t p e r s o n a e : n e m
pe i u d e x , a c t o r , e t r e u s , - Bar
bosa de iudic. num. 7 i u d i c i u m
def in i t actum trium personarum
iudicis, actoris et rei, in iudiciis legitime contendentium. Si i p s u m d e m a s , d e b e r e t E p i s c o p u s ,
q u i i udex e s t , a c c u s a t o r i s p a r t e s
s u s c i p e r e : h o c e s t i u d e x e t a c t o r
s i m u l i u d i c i o a d s t a r e : q u o d ip s i
i u d i c i i e s s e n t i a e r e p u g n a t . "Verum
n o n i n i u d i c i i s t a n t u m , q u a e e x
officio i n s t i t u u n t u r , sed i n o m n i
b u s i u d i c i i s e i u s p r a e s e n t i a n e
c e s s a r i a e s t . Q u a m q u i d e m n e
c e s s i t a t e m i t a a s s e r i t c i t a t u s
a u c t o r Pellegrin. part. 4 sect. 1.
Est autem adeo necessarium in criminalibus ut citetur in omnibus actibus quae fiunt contra reum Fiscalis curiae, ut si feratur sententia contra reum, ipso non citato, sententia erit nulla L e g . 1. Cod. de sententiis adversus fiscalem latis. Q u a p r o
p t e r c u m t e n e n d u m s i t p r a e s u p -
p o n i i n i u r e i n q u o l i b e t i u d i c i o
P r o m o t o r i s F i s c a l i s p r a e s e n t i a e
n e c e s s i t a t e m , e i u s p r a e s e n t i a e n e
c e s s i t a s i n u n a q u a q u e ep i s copa l i
C u r i a p e r s e p a t e n s e s t .
Articulus XIV. V e l a d s u n t
i n C u r i a a p p a r i t o r e s , i p s i c u r i a e
a d d i c t i , e t hoc c a s u e o r u m o p e r a
c i t a t i o n e s i n t i m a t i o n e s not i f ica-
t i o n e s q u e a d n o r m a m i u r i s m i t
t e n d a e s u n t . V e l d e s u n t , e t t u n c
388 APPENDIX V.
f i e r i p o s s i t i n p r o c e s s u , p r o c a s u
d e q u o i n A r t i c u l o X X . E t n o n
modo s e p a r a t i m t e s t e s a u d i r i
o p p o r t u n u m e s t , s ed e t i a m i m
p e d i r e n e q u i e x a m i n i s u b i e c t i
i a m s u n t , c u m a u d i e n d i s co l lo
q u a n t u r . I t a l i b e r a m a g i s , n u l
l a q u e e x t e r n a i n s i n u a t i o n e v i
t i a t a i n d i v i d u a l i s f a c t i c o g n i t i o
a b u n o q u o q u o t e s t i u m p r o f e r e t u r .
A t q u e h i c r e d e u n t q u a e s u p r a
t r a d i d i m u s f Artici V et V) de t e
s t i b u s p r o i n q u i s i t i o n e a u d i e n d i s :
de q u i b u s doce t Pellegrina Prax.
Vic. part. 4 Sect. 4 n. 3 %.Nota.
- Nota tamen quod testes pro
informatione Curiae semper exa
minari debent secreto èt singil
latim, ita ut quilibet ignoret
quid alteri interrogatum fuit,
quomodocumque procedatur, si
ve per denuntiationem, sive per
inquisitionem, sive per accusa
tionem, sive per alium modum.
E a d e m h a e c p r i n c i p i a c o n t i n e t
Instructio S. C. de Propaganda
Fide ad Episcopos Statuum Foe
deratorum Americae diei 20 Iu
lii 1878 (1) q u a e m o n e t : ne quid
in investigatione fiat quod aut
ipsos ( i n q u i s i t o r e s ) aut alios pe
riculo damni, vel gravaminis
exponat, praesertim ne locus de
tur actioni libelli famosi, vel
alii cuicumque processui coram
tribunali civili.
Articuli XVIII et XIX
c o m m e n t a r i o n o n i n d i g e n t .
Articulus XX. C a s u s d a r i
(1) Vide Vol. XII pag. 88.
a d n o r m a m a r t i c u l o r u m V I I
e t V I I I c o n f e c t u m . S c i l i c e t a c t u s
p r a e c e p t i , c u m i n t i m a t i o n i s t e
s t i m o n i o , d e c u i u s t r a n s g r e s s i o n e
p r o c e s s u s i n s t i t u e n d u s e s t .
Articulus XVI. C o n t i n e t m o
n i t u m p r o s e n t e n t i a r e c t e f e r e n d a .
S i q u i d e m r e c t a m i n i m e e s s e t , q u a e
s ine l e g a l i p r o b a t i o n e e d e r e t u r .
L e g a l i s a u t e m p r o b a t i o t a l i b u s
e x e l e m e n t i s c o m p o n i d e b e t , q u a e
v e r i t a t e m i n a p e r t o p o n a n t , s i n
m i n u s m o r a l e m c o n v i c t i o n e m i n
d u c a n t , q u o l i b e t r e m o t o r a t i o n a
b i l i d u b i o i n c o n t r a r i u m . E r g o
a n t e q u a m s e n t e n t i a p r o f e r a t u r ,
s e d u l o i n q u i r e n d u m e s t , n u m t a l e
s i t p r o b a t i o n u m p o n d u s , q u a l e
hoc e x a r t i c u l o r e q u i r i t u r . Q u a
s u p e r r e n u l l a d a r i p o t e s t c e r t a
r e g u l a : q u a e n o n n i s i e x p r o p r i a
c u i u s q u e i u d i c i s c o n s c i e n t i a s u
m e n d a e s t .
Articulus XVII. Q u o n i a m
d e p r o b a t i o n u m p o n d e r e p r aece
d e n t i i n a r t i c u l o a c t u m e s t , e t
i n c r i m i n a l i b u s c a u s i s t e s t i u m
e x a m i n a c o m m u n i t e r e x p e d i e n d a
s u n t , d e t e s t i b u s a g i t u r a b h o c
a r t i c u l o a d v i g e s i m u m . E t p r i m o
quod r e s p i c i t m o d u m a u d i e n d i
t e s t e s , p r a e c i p i t u r , i l l o s s e p a r a t i m
s e m p e r esse a u d i e n d o s . N i h i l d e
e o r u m i n t i m a t i o n e c o n t i n e t a r t i
c u l u s : sed i n d u b i u m e s t p r a e
p r i m i s n e c e s s a r i u m esse u t i n t i
m e n t u r , a t q u e d e r e c e p t a i n t i
m a t i o n e p r o b a t i o a d a c t a e x i s t a t ,
u t d e e o r u m r e c u s a t i o n e m e n t i o
ü o t e s t , e t n o n i n f r e q u e n t e r n o s t r i s
h i sce t e n i p o r i b u s , u t f a c t i c u i u s d a m
c r i m i n o s i i l l i c e r t i o r e s s i n t , q u o s
s u p e r c l e r i c o r u m c r i m i n i b u s t e
s t e s a d h i b e r e i m p r u d e n s , i m m o
c o n d e m n a n d u m e s s e t . C a s u s t u n c
d a t u r , c u m h u i u s m o d i t e s t i m o n i a
p e r h i b e n d a e s s e n t a b i m p i i s h o
m i n i b u s R e l i g i o n i a d v e r s i s , q u i
v a l d e l a e t a n t u r s i e cc l e s i a s t i co
r u m c u l p a i n v u l g u s e d e n d i e t
i n f l a t i s bucc i s e x t o l l e n d i oppor r
t u n a i p s i s occasio o c c u r r a t . T u n c
m a x i m e a d l a b o r a n d u m , e s t u t a l i i
i n v e n i a n t u r t e s t e s , q u i d e r e l a t o ,
h o c e s t d e r e b u s q u a s a b a l i i s
n a r r a r i a u d i v e r u n t d e p o n a n t . -
E a d e m a g e n d i r a t i o e s t a d h i
b e n d a c u m t e s t e s , l i c e t v o c a t i , a d
C u r i a m a c c e d e r e r e n u a n t , q u o d
e t i a m n o n i n f r e q u e n t e r n o s t r i s
d i e b u s a c c i d i t .
Articulus XXI. N o n a n t e
r e u s v o c a n d u s e s t , u t e x a m i n i
s u b i i c i a t u r , q u a m o m n i a c o l l e c t a
f u e r i n t q u a e f a c t i e x i s t e n t i a m
a t q u e i m p u t a t u m c u l p a b i l e m os
t e n d a n t . F i e r i e n i m p o t e s t u t
t e s t e s i m p u t a t i c u l p a m e x c l u
d a n t : e t hoc i n c a s u p r o c e s s u s
a d s e c r e t u m a r c h i v i u m r e l e g a n -
d u s e s t : q u i n i m p u t a t u s s e c r i -
m i n o s a e a c t i o n i s a c c u s a t u m fu i s se
s c i a t . - I m p u t a t i v o c a t i o p e r
a c t u m i n t i m a t i o n i s u n o v e l a l t e r o
ex m o d i s s u p r a r e c e n s i t i s . (Ar-
tic. XIV) t r a n s m i t t e n d u m , p r o
b a n d a e s t .
Articuli XXII et XXIII. H a u d s e m p e r q u a e s i n t a ccu -
IX v . 389
s a t i o n e s i n i p s u m l a t a e i m p u
t a t o n o t a e f i u n t i n a c t u i n t i m a
t i o n i s . P r u d e n t i a d u c e h o c i n ca
p i t e , p r o u t i e t i n c e t e r i s , a g e n
d u m e s t . S i q u i d e m b o n u m e s t
a c c u s a t u m a d C u r i a m a c c e d e n t e m ,
p a r a t u m s e p r a e b e r e , u t a c c u s a
t i o n i b u s r e s p o n d e a t : v e r u m s i
a c c u s a t i o n e s t a l i s s i n t n a t u r a e ,
q u a s n e c s c r i p t a e i n t i m a t i o n i t r a
d e r e t u t u m f o r e t , v e l a l i a e con
c u r r a n t c i r c u m s t a n t i a e q u a e c i r
c u m s p e c t i o n e m s e r v a n d a m s u a
d e a n t , s a t i s e r i t i n i n t i m a t i o n i s
a c t u , i n t i m a t o i n g e n e r e i n d i c a r e
i p s u m e x a m i n i s u b i i c i o p o r t e r e u t
accusationi cuidam r e s p o n d e a t .
In articulo XXIV p l u r a con
t i n e n t u r . T r a d i t u r p r i m o loco
a d C u r i a m n o n a c c e d e n t i i t e r a n -
d a m esse i n t i m a t i o n e m . Q u a e i n
i n t i m a t i o n e c o m p r e h e n d e n d a s u n t ,
d e i n d e e x p l i c a n t u r . D e b e t i t a q u e
p r a e f i g i a c c u s a t o c o n g r u u s t e r
m i n u s p e r e m t o r i u s a d c o m p a r e n
d u m : a c u n a s i m u l e i d e m d e c l a
r a r i , quod n i s i i n t i m a t i o n i o b t e m
p e r e t e t d i u t i u s r e s i s t a t , p r o
c o n t u m a c e h a b e b i t u r . T a n d e m
e i u s c o n t u m a c i a d e c e r n i p o t e r i t ,
s i a l t e r a m h a n c i n t i m a t i o n e m
s p e r n e r e a u d e a t , q u i n l e g i t i m i i m
p e d i m e n t i p r o b a t i o n e s a f f e r a t .
S u b i e c t u m e r g o a r t i c u l i e s t , n o v a
i n t i m a t i o p r o p r a e f i x i o n e t e r m i n i
c o n g r u i p e r e m p t o r i i c u m s a n c t i o n e
d e c l a r a t i o n i s c o n t u m a c i a e , c o n t r a
r e u m n o n c o m p a r e n t e m c o r a m E p i
s c o p a l i C u r i a , n u l l a a l l a t a l e g i t i m i
i m p e d i m e n t i p r o b a t i o n e . T e r m i n i
390 APPENDIX V.
prae f igendo p e r e m p t o r i i necess i
t a s e x e o e v i n c i t u r , q u o d a g i t u r
d e c o n t u m a c i a r e i d e c l a r a n d a .
A s t c u m a g i t u r d e c o n t u m a c i a
d e c e r n e n d a , a c t o r v e l p r o m o t o r
'fiscalis r e i c o n t u m a c i a m accu
s a r e d e b e t , e t p e t e r e q u o d p r o
cessu c o n t u m a c i a l i n e g o t i u m a b
s o l v a t u r . De Luca de iudic. d i sc . 10 n° 1. Sequuta citationis legitima exequutione de mandato iudicis competentis, eiusque legitima productione in tempore pariter legitimo, aliisque concurrentibus de quibus disc, praecede si citatus statuto termino non compareat, adeout incurrat contumaciam, tunc iuris rigore ad ulteriorem processum in contumacia procedi potest, absque necessitate replicandi alias citationes : potissime vero ubi prima citatio fit ad totam causam, iusta stylum hodie pene ubique vigentem, cum monitione ad deputandum, legitimum procuratorem in loco reperibilem, et cum comminatione, quod alias ad ulteriora procedetur, usque ad iudicii terminationem et exe-quutionem: adeout aliae citationes, etiam per contradictas, sint ex urbanitate, atque ad super abundantiam. Et num. 6 a d d i t . - Requiritur ut citatio fiat legitime, idest personaliter quando ex culpa citandi id non impediatur. E t n u m . l é . - Ad constituendum autem in contumacia, de iure illa in termino
debet accusari. Sed in Curia potest semper accusari, etiam post elapsum terminum ad comparendum. D e c o n g r u i t a t e t e r
m i n i p r a e f i g e n d o n i h i l c e r t i con
s t i t u i p o t e s t : v a r i a e n i m esse
d e b e t p r o l o c o r u m d i s t a n t i a e t
p r o c o m m o d i o r i s v e l diff ici l ioris
a d C u r i a m accessu . M o t u p r o p r i o
G r e g o r i i X V I d ie i 1 0 N o v e m b r i s
1 8 3 4 p r o r e g i o n i b u s pon t i f i c iae
d i t i o n i s u b i e c t i s , t e r m i n u m t r i u m
d i e r u m a d c o m p a r e n d u m c o r a m
a s s e s s o r i b u s a l i i s q u e s i n g u l a r i b u s -
i u d i c i b u s : oc to d i e r u m ad c o m
p a r e n d u m c o r a m t r i b u n a l i s t a
t u t u m f u e r a t . H o c c e r t e r e q u i r i
t u r , u t c i t a t o t a l i s d e t u r t e r m i n u s
a d c o m p a r e n d u m q u i i t i n e r i a b
eo a l i q u a c o m m o d i t a t e perf ic ien
d o c o n g r u u s s i t .
D a r i c a s u s p o t e s t q u o c i t a t u s
l e g i t i m e n e a d C u r i a m s t a t i m
a c c e d a t i m p e d i a t u r . D e l e g i t i m o
i m p e d i m e n t o a d c o m p a r e n d u m a i t
De Luca de iudic. disc. 9. Cum autem contumacia in iudicis contemptu consistat, hinc non debet reputari contumax, qui ex aliquo iusto, non autem affectato impedimento comparare non potest. Et Pellegrin. Op.cit. part.4 sect. 7 n. 20. Est tamen advertendum quod quotiescumque quis citatur, et habet aliquod impedimentum ex praedictis, vel a-liud simile, tenetur excusatorem ad iudicem mittere, ut eum certiorem faciat super tali impedimento qui quidem excusa-
Mores probare debent per aliquam scripturam, vel publicum monumentum , impedimentum quod proponunt pro citato. Innocent, in cap. veniens de accusat. Bart, in dicto §. ad crimen Bald, in Margar .verbooffìcmmquaest.31. Immo cogi possunt ad iurandum de veritate dicenda.
Articulus XXV h a b e t , u C u m
•v a c c u s a t u s c o m p a r e a t , e x a m i n i
•» s u b i i c i e n d u s e s t : et q u a t e n u s
» i n d u c t i o n e s f a c i a t a l i c u i u s m o -
•» m e n t i , d e b e n t i s t a e , q u a n t u m
Tf f i e r i p o t e s t e x h a u r i r i » . E r g o
a d t r a m i t e s i n s t r u c t i o n i s q u a m
p r a e m a n i b u s h a b e m u s , s t a t i m
a c r e u s c o m p a r e a t , n o n l i c e t a d
u l t e r i o r a p r o c e d e r e , n e q u i d e m
a d l i t i s c o n t e s t a t i o n e m , sed i l l i co
-eius e x a m i n i i n c u m b e n d u m e s t .
E t q u o n i a m c u m h u i u s m o d i e x a
m e n s c r i p t o t r a d i t u r , f o r m u l a
a d h i b e r i s o l e t Constitutus per
sonaliter in Camera etc. coram Periilustri et Brno Vicario Generali etc. Meque Actuario etc. Assistente Brno Promotore Fi
scali Curiae Episcopalis etc. D. N. qui delato sibi iuramento veritatis dicendae super quibus interrogantur, prout tactis et, {vel tacto pectore si s i t C l e r i cu s )
iuravit, fuit per eumdem Dominum Vicarium Generalem interrogatus etc., ideo constitutum
p e r a n t o n o m a s i a m v o c a t u r . C i r c a
m o d u m e x p l e n d i c o n s t i t u t u m ,
liau<l a b s r e e r i t n o t a r e :
1 . U*nìu f e r r e u t i n t e r r o g a t o
m i * v. 3 9 1
r i a l a t i n o s e r m o n e c l e r i c i s defe
r a n t u r : e o r u m v e r o r e s p o n s i o n e s
v e r n á c u l o p r o p r i o e x p r e s s a e s i n t .
S c r i p t o a u t e m t r a d a n t u r o m n i a
p e r a c t u a r i u m .
2 . I n i n t e r r o g a t o r i i s c u m o r
d i n e esse p r o c e d e n d u m : e t q u i
d e m d u p l i c i s u b r a t i o n e . O r d o
e n i m s e r v a n d u s e s t , t u m i n m a
t e r i a e x a m i n i s , ne s c i l i c e t a ) ab
u n a r e a d a l i a m p e n e d i v e r s a m
t r a n s i t u s f i a t : e t d e i n d e r e d i t u s
a d p r i m a m b ) p l u r a c u m u l e n t u r
q u a e d i l i g e n t e r s e p a r a n d a s u n t ,
e t s i n g i l l a t i m p r o p o n e n d a : 6') g r a
v i o r a l e v i o r i b u s p r a e m i t t a n t u r :
sed a l e v i o r i b u s e t g e n e r a l i o r i b u s
a d p r o x i m i o r a e t u r g e n t i o r a i n
d i c i a p r o c e d a t u r : i t a u t s i e x a
m e n p r i m a v ice a d e x i t u m p e r
d u c e r e imposs ib i l e e v a d a t , q u a e
m a g i s u r g e n t e t g r a v i t a t e p r a e
s t a n t , a l i a die e x p l e a n t u r . A d
r e m Pellegrinus in o p e r e s a e p i u s
c i t a t o , c u i t i t u l u s praxis Vicar,
Gener. part. 4. sect. 9. n. 37: Debet autem ( iudex) examen
prima vice, si illud non perficiatur, eousque ducere, ut non deveniatur ad indicia proxima: ista enim reservanda sunt in interrogatoriis, quando examen prosequitur et perficitur, non quando relinquendum est, quia alias si inchoentur, et postea non perficiatur examen, sed differatur in aliam diem, reus non sic facile veritatem fatebi-tur, sicut forsan faceret, si prosequeretur examen: nam tunc
3 9 2
quasi defectus si nulla
APPENDIX v.
datur intermissio interrogationum; et
quodammodo illaqueatus exi
stit.... Alias si examen non fi
niatur, et reus aliquod verbum
audiverit ex quo coniecturam
possit fuisse indicium contra
illum: cum reassumetur examen,
cautius respondebit, quia nox,
quae intermediai, cum sit co
gitationis mater, suppeditabit
insinuabitque illi responsiones
captiosas et- aequivocas. Unde
magnam habere debet patien
tiam iudex ut examen perficiat,
cum ad interrogationes perve
nerit, in quibus sunt urgentiora
et proximiora delicti indicia.
S . C u m a d e x i t u m p e r d u c t u n i
f u e r i t c o n s t i t u t u m , v e l i n t e r r u
p t i o n e m a l i q u a m p a t i a t u r , r e o
e x h i b e n d u m e r i t , u t i p s e s u a m a
n u q u a e r e p o s u i t s u b s c r i b a t , v e l
s i s c r i b e r e n e s c i a t , (quod de c le
r i co n o n s u p p o n i t u r ) u t s i g n u m
C r u c i s p r o p r i a m a n u a p p o n a t .
D e i n s u b s c r i b e n t i u d e x e t n o t a
r i u s s e u ac tuar ius" . H a e c t r a d i t
c i t a t u s A u c t o r , eodem i n o p e r e
num. 54 et 58.
H u c u s q u e d e e x a m i n i s s e u con
s t i t u t i f o r m a .
P r o s e q u i t u r sed a r t i c u l u s a e t
v q u a t e n u s ( r eus ) i n d u c t i o n e s fa-
n c i a t a l i c u i u s m o m e n t i , d e b e n t
n i s t a e , q u a n t u m f i e r i p o t e s t , e x -
V h a u r i r i » . Q u a e s u n t i n d u c t i o n e s
i s t a e h a u d s p e r n e n d a e q u a s a n t e
l i t i s c o n t e s t a t i o n e m e x h a u r i r i
e x p e d i a t ? P r o c a s u u m d i v e r s i t a t e
p l u r i m a e eae esse p o s s u n t , e t f r e
q u e n t e r t a m m a g n i p o n d e r i s , u t
i u d i c i i p r o s e q u u t i o n i l o c u s a m
p l i u s n o n s i t . F a c e n i m a c c u s a r i ,
c l e r i c u m t a l i d i e a t q u e h o r a c u m
t a l i p e r s o n a peccasse . F a c t a l e s
a b ip so i n d u c t i o n e s f i e r i d o c u
m e n t i s c o n f i r m a t a s , q u a e i n c o n
t i n e n t i p r o b e n t : e u m i l l a i p s a
d i e a t q u e h o r a i n loco p e n i t u s
d i s s i t o m o r a t u m fu i s se , c u i u s q u i
d e m p r o b a t i o n i s t a n t u m e s t pon
d u s , u t s u b coarctatae n o m i n e
v e n i a t p e n e s c r i m i n a l i s i u r i s d o
c t o r e s : v e l t a l e s ab eo i n d i c a r i
r e r u m p e r s o n a r u m q u e c i r c u m s t a n
t i a s , q u a e i p s a m f a s t i e x i s t e n
t i a m in d u b i u m r e v o c e n t ; fac*
e x i s t e r e q u i d e m f a c t u m , sed a l i u m
i m p u t a b i l e m d e s i g n a r i , t e s t e s q u e
i n d i c a r i , v e l q u a e Gulpae e i a p
p o n u n t u r , m o r b i a l i c u i u s p r o b a t i
effectus esse , a l i a q u e h u i u s m o d i .
H i s c e i n c a s i b u s q u i s q u e facile;
p e r c i p i t a d f a c t i c o n t e s t a t i o n e m
h a u d esse p r o c e d e n d u m , q u i n h u
i u s m o d i i n d u c t i o n e s e x p e n d a n t u r ,
e a q u e o m n i a q u a e a d e a s d e m r e
f e r u n t u r , a d e x i t u m p e r d u c a n
t u r .
Ar tic. XX VI p r a e s c r i b i t , p r o
c e d e n d u m inde esse (hoc e s t h i s c e
o m n i b u s p r a e m i s s i s q u a e i n p r a e
c e d e n t i b u s a r t i c u l i s c o n t i n e n t u r )
u a d c o n t e s t a t i o n e m f a c t i c r i m i -
n n o s i , e t c o n c l u s i o n u m h a b i t a -
» r u m , a d r e t i n e n d u m a c c u s a t u m
» c r i m i n i s r e u m esse , e t r e l a t i v i s
y> c anon i c i s p o e n i s s u b i e c t u m . rr
I t a q u e c o n t e s t a t i o / a c í í criminosi
t u n c l o c u m h a b e t , c u m p r o b a t i o
n i b u s s i m u l c o l l e c t i s q u a e v e l e x
s c r i p t u r i s , v e l e x t e s t i b u s , v e l e x
a c c u s a t i c o n t u m a c i a p r o m a n a n t ,
a u d i t o q u e i n q u i s i t o , c o n s t i t u i t u r
e u m t a m q u a m r e u m esse h a b e n
d u m , a c t a l e s i l l i e sse a p p l i c a n
d a s c a n o n i c a s p o e n a s . P a t e t con
t e s t a t i o n e m f a c t i , e t i a m s i r e u s
i n c o n t u m a c i a p e r m a n s e r i t , esse
e x p l e n d a m : c o n t u m a x e n i m , p e r
f i c t i o n e m i u r i s t a m q u a m p r a e s e n s
h a b e t u r .
N i h i l hoc a u t s e q u e n t i b u s a r
t i c u l i s e x p r e s s e e d i c i t u r d e n o t i
f i c a n d a v e l n o n r e o c r i m i n i s con
t e s t a t i o n e i n c a s u c o n t u m a c i a e .
E t v i d e t u r n o n e s se n e c e s s a r i a m
n o t i f i c a t i o n e m , q u i a c u m c i t a t u s
f u e r i t a d c o m p a r e n d u m , e t i p se s e
c o n t u m a c e m h a b u e r i t , s i b i i m
p u t a r e d e b e t e u m l a t e r e q u a e s i
p r a e s e n s f u i s s e t , c o g n o v i s s e t . I m
m o e iu s a b s e n t i a a r g u m e n t u m r e i -
t a t i s m a x i m u m s u p p e d i t a t , q u o d
confess ioni c o m p a r a t u r . A t t a m e n
q u o n i a m , u t i i n s e q u e n t i a r t i c u l o
X X V I I e x p r e s s u m e s t , f a c t i c r i m i
nos i c o n t e s t a t i o i n e u m f i n e m
e s t f ac i enda u t u i n q u i s i t u s h a -
» b e a t p l e n a m c o g n i t i o n e m e o r u m
n o m n i u m q u a e i n a c t i s e x t a n t
r c o n t r a se » ; c a u t i u s et a e q u i u s e-
t i a m a g i a r b i t r a m u r , s i a c c u s a t o ,
q u a e e x l i t i s c o n t e s t a t i o n e i n
e u m e x u r g u n t , n o t i f i c e n t u r . C u
i u s a e q u i t a t i s a r g u m e n t u m e x
h o c e t i a m e r u i t u r : q u o d n i s i d e
c o n t e s t a t i o n e n o t i t i a m h a b e a t ,
c o n d e m n a t u r a c c u s a t u s , e o r u m
ix v. 3 9 5
o m n i u m q u a e i n i p s u m c o n t e s t a t a
s u n t , i m m o q u a n d o q u e i p s i u s d e
l i c t i d e q u o a c c u s a t u r p e n i t u s
i g n a r u s s i ( i u x t a t r a d i t a i n Ar-
tic.XXII et XXIII) c a s u s f u e r i t ;
a c c u s a t i o n e s i n a c t u i n t i m a t i o n i s
o c c u l t a s s e r v a n d i .
In articulis XXVI I et XXVIII e a p r o p o n u n t u r q u a e r e u s a g e r e
p o t e s t a n t e q u a m p r o c e s s u s a d e x i
t u m p e r d u c t u s , e t , u t i c o m m u
n i t e r a p p e l l a t u r , clausus d ic i
v a l e a t . S i q u i d e m a c c u s a t o , c u m
e a o m n i a n o v i t q u a e c o n t r a s e
i n a c t i s e x i s t u n t , c o n c e d i t u r
1 . u t r e s p o n d e a t , 2 . u t s u i p s i u s
de fens ionem c o n d e r e v a l e a t , 3 . u t
t e r m i n i p r a e f i x i o n e m p e t a t a d
e x h i b e n d a m i n s c r i p t i s a l l e g a
t i o n e m , i d q u e p r a e s e r t i m s i a d
n o r m a m a r t i c u l i X X I I I c i t a t u s
f u e r i t a d c o m p a r e n d u m c o r a m Cu
r i a E p i s c o p a l i , q u i n , o b c a u s a s Or
d i n a r i i p r u d e n t i a e c o m m i s s a s , e i
d e m i n n o t u e r i t a c c u s a t i o n u m q u a
l i t a s e t m a t e r i a . Sed c u m r e s p o n
d e n d i f a c u l t a s r eo c o n c e d a t u r ,
e idem e t a d p r o b a t i o n e s a f fe ren
d a s t e m p u s d a n d u m e s t . S u n t
e r g o d i l a t i o n e s q u a s p e t e r e r e o
p e r m i t t i t u r . Q u a t u o r a u t e m d i l a
t i o n u m t e r m i n i r e c e n s e n t u r penetv
R o m a n a m a l i a s q u e p r i n c i p a l e s
C u r i a s E p i s c o p a l e s , e t i a m s i s u m
m a r i e p r o c e d a t u r , s ive d e c i v i l i
b u s c a u s i s a g a t u r , s ive d e c r i m i
n a l i b u s . T e r m i n i a u t e m h u i u s m o d i
s u n t 1. ad articulandum, 2. ad
dicendum contra articulos, 3. ad producendum omnia, 4. ad di-
3 9 Ì APPENDIX V.
cu lo s a d m i t t i t si et in quantum,
salvo iure impertinentium et
non admittendorum.
Q u o d s i n o n n u l l o s a r t i c u l o s
r e s e c a n d o s esse e t a b o l e n d o s a r
b i t r e t u r , m a n d a t eos r e s e c a r i e t
d e l e r i . A r t i c u l a n s , q u i e s t a c t o r
v e l p r o m o t o r f i s c a l i s , p o s t h a e c
i u r a r e d e b e t v e r a esse c o n t e n t a
i n a r t i c u l i s .
R e o t e m p u s i n d u l g e n d u m e s t
u t a r t i c u l i s r e s p o n d e a t . Q u o s d a m
a d m i t t i t , r e s p u i t , d i l u c i d e i n f r a
t e r m i n u m r e s p o n s a p r a e b e t e t
i u r a t . E t h i c s e c u n d u s t e r m i n u s
e s t a d d i c e n d u m c o n t r a a r t i c u l o s .
I a m p a t e t , i n t e r c e d e n t e i u r a m e n
t o , a r t i c u l o s e t r e s p o n s a loco v e
r i t a t i s h a b e r i , i n i i s d e m q u e con
t e n t a a m p l i u s i m p u g n a r i n e q u i r e .
T e r t i o t e r m i n o s i m u l t a n e e u -
t u n t u r A c t o r (s ive P r o m o t o r F i
sca l i s ) e t r e u s , ad p r o b a n d u m
c o n t e n t a i n a r t i c u l i s e t i n r e
s p o n s i o n i b u s . Q u o e l a p s o t e r m i n o ,
i t e r u m s i m u l t a n e e q u a r t u s i n -
d u l g e t u r t e r m i n u s , a d d i c e n d u m
h i n c i n d e c o n t r a p r o l a t i o n e s .
I n t e r m i n i s a d p r o b a n d u m e t
a d d i c e n d u m c o n t r a p r o b a t i o n e s ,
h a e p r o d u c e n d a e s u n t .
D e p r o b a t i o n u m g e n e r i b u s n i
h i l a f f e r imus , c u i q u e e n i m n o t a
s u n t . D e t e s t i b u s n o n n u l l i a u
c t o r e s n o t a n t : e o r u m d e p o s i t i o n e s
n o n r e l e v a r e , s i p o s t e a q u a m a u -
d i t i f u e r i n t i n inquisitione p r o
n o t i t i a C u r i a e , i t e r u m e x a m i n a t i
n o n f u e r i n t i n p r o g r e s s u i u d i c i i .
I d e o a d v i t a n d a n u l l i t a t i s exce -
cendum contra producta. Pelle-
grin. Op.cit. part. 2, sect.2, sub
sect, 1, intersec. unie, num, 31,
et seq. Illi enim quatuor termi
ni, substantiales etiam in cri
minalibus causis, servari debent,
prouti sunt termini ad articu-
landum, ad dicendum contra
articulos, ad producendum om
nia, et ad dicendum contra pro
ducta: alias oriretur nullitas
processus et invaliditas actorum.
A r t i c u l a r e - idem e s t a c a r t i c u
los p r o p o n e r e . A r t i c u l i a u t e m
s u n t a s s e r t i o n e s f a c t o r u m p r i n
c i p a l i u m , q u a s u n u s e x l i t i g a n
t i b u s a l t e r i p r o p o n i t . I n c a u s i s
c i v i l i b u s a r t i c u l i , positiones p r o
p r i o n o m i n e v o c a n t u r , a v e r b o
ponere q u o d in f o r m u l a a d h i
b e t u r : in c r i m i n a l i b u s capitula.
O p o r t e t p o s i t i o n e s (ve l c a p i t u l a )
c l a r a s esse : a d f a c t a n o n i u r a
d e c l a r a n d a o r d i n a t a s , n o n c a p t i o
s a s , n o n s u g g e s t i v a s , n o n f a c t a
c o n t i n e n t e s q u a e c u m iud ic io s e u
i n q u i s i t i o n e n i h i l c o m m u n e h a
b e a n t , n o n e x t r a v a g a n t e s : sed
d e s u m p t a s e x l ibe l lo v e l e x i i s ,
q u a e h a b e n t u r i n i n q u i s i t i o n e p r o
n o t i t i a C u r i a e . Pellegrin. loc.
cit. part. 2, sect. 2, subsect. 5,
num. 2, et seqq. et subsect. 4
num. 14.
A r t i c u l i p r a e s e n t a n t u r s t a t a
d i e : e t a c t u a r i u s in ca lce fol i i
q u o d eos c o n t i n e t , d i e m , m e n s e m
e t a n n u m e t i u d i c e m , c o r a m q u o
o b l a t i s u n t , n o t a t . E d i t u r a i ud i ce
d e c r e t u m q u o p r a e s e n t a t o s a r t i
APPE?
p t i o n e s . t u t i u s e s t u t i t e r u m i n
p r o c e s s u e x a m i n i s u b i i c i a n t u r .
C u m e a q u a e t e s t i s d e p o s u i t
d e v i s u , d i r e c t e c o n t r a r i a s u n t
i i s q u a e r e u s a s s e r i t , a d h i b e n d a
e s s e t d e p o s i t i o n i s c o r a m r e o r e
n o v a t i o , s e u u t i e a m v o c a n t con-
frontatio. V e r u m r a r o f i t u t h a e c
m e d i a i n p r a e s e n t i E c c l e s i a e con
d i t i o n e p e r i c u l i s o b n o x i a n o n s i n t :
e t p r u d e n t i a s u a s i t , non s o l u m a
c o n f r o n t a t i o n e a b s t i n e r i , s ed e t
i a m a t e s t i u m n o m i n i b u s r e o m a -
n i f e s t a n d i s . Q u o d d e t e s t i u m n o
m i n i b u s h e i c n o t a v i m u s , e t i a m
d e t e s t i b u s , i t e r u m e x a m i n i s u b i i
c i e n d i s , d i c e n d u m e s t . P l u r i m a
e n i m q u a e h u c u s q u e u t i neces
s a r i a h a b i t a s u n t , O r d i n a r i o r u m
p r u d e n t i a e c o m m i t t u n t u r , q u o
r u m u n u s q u i s q u e s c i t q u o u s q u e
p r o g r e d i s i b i l i c e a t .
Pro articulis XXIX et s e q u e n
t i b u s u s q u e a d X X X V I c o m m e n
t a r i u m s u p e r f l u u m d u c i m u s . E t
e n i m ^ n o s t r u m n o n e s t doce re
a c t u a r i o s , q u o m o d o a c t o r u m r e
s t r i c t u s s i t e x a r a n d u s .
D e f e n s o r e m h a b e r e d e b e t i n
q u i s i t u s , q u i s q u i s i l l e s i t , v e l s a
c e r d o s v e l l a i c u s .
S i l a i c u s s i t p a t r o n u s , i s n o n
a n t e a de fens ion i s u m e n d a e a d
m i t t i t u r , q u a m a b O r d i n a r i o a d -
p r o b e t u r .
Q u o d i n o m n i b u s c r i m i n a l i b u s
i u d i c i i s u s u v e n i t , u t i n d e f e n s u s
n u l l u s c o n d a m n e t u r , i d e t i n s t r u
c t i o S . O . p r a e c i p i t . R e o e n i m
d e f e n s o r e m sibi e l i g e r e r e c u s a n t i ,
i x v. 395
ex offi-iio ab O r d i n a r i o p a t r o n u s
e s t a s s i g n a n d u s .
Q u a e p r o p r o c e s s u s con fec t i one
c o m m e n d a t a e s u n t c a u t e l a e , e a e
r e d e u n t , c u m a g i t u r d e p r o c e s s u
e i u s q u e r e s t r i c t u i n c a n c e l l a r i a
de fenso r i o s t e n d e n d o .
I t a s i s u b s e c r e t i i u r a m e n t o t o
t u s confec tus f u i t p r o c e s s u s , e t i a m
defensor s e c r e t i i u r a m e n t o s u b
i i c i t u r . Defens io e t s c r i p t i s t r a d i
p o t e s t , e t e x h i b e r i a n t e q u a m c a u
sae p r o p o s i t i o l o c u m h a b e a t . N e
q u i t t y p i s i m p r i m i , q u i a e x p r e s s e
d e s c r i p t i s fo l i i s l o q u i t u r a r t i
c u l u s X X X I I .
O m n i a q u a e c u m q u e a d a c t a
p r o s t a n t nosse d e b e t P r o m o t o r
F i s c a l i s a n t e q u a m c a u s a p r o p o n a
t u r ; u t a c c u s a t i o n e m , q u a e r equi-
sitoriae s u b n o m i n e v e n i t p a r a r e
v a l e a t . D e b e t e a r u m d e m r e r u m
o m n i u m p l e n a m h a b e r e n o t i t i a m
O r d i n a r i u s : n o n e n i m d e c e t co
r a m e i u s V i c a r i o G e n e r a l i , q u i
e i u s n o m i n e i u d i c i u m f e r r e d e b e t ,
c a u s a m p r o p o n i , c u u i s s t a t u m
d e d u c t i o n e s d o c u m e n t a q u e o m n i a
h i n c i n d e a l l a t a i p se a p p r i m e
n o n c o g n o v e r i t .
V i c a r i u s G e n e r a l i s , P r o m o t o r
F i s c a l i s , De fenso r e t C a n c e l l a
r i u s t r i b u n a l conf ic iun t . V i c a r i u s
G e n e r a l i s i u d e x e s t , P r o m o t o r
F i s c a l i s a c c u s a t o r , D e f e n s o r r e u m
r e p r e h e s e n t a t , C a n c e l l a r i u s a c t a
e x c i p i t . N e q u i t m i n o r i p e r s o n a
r u m n u m e r o c a u s a r u m c r i m i n a
l i u m i u d i c i u m e d i .
S e n t e n t i a sess ione q u a m v o -
396 APPEN DIX v .
(1) Litterae i l l ius circularis instructionis antiquioris aevi traductio edenda erit sequentibus fasciculis .
g l e c t i p e r e m p t o r i i t e r m i n i , e t
e x s u r g e n t i s p e r e m p t i o n i s a p p e l
l a t i o n i s (Artic. X L I ) c l a r e e t
p e r s p i c u e c o n s t i t u t i s u n t .
U r g e t r o g a t i o . A p p a r i t o r i s s e u
C u r s o r i s o p e r a n e c e s s a r i a n e e s t
p r o s e n t e n t i a e i n t i m a t i o n e , u t d ies
i l l i decem d e c u r r e r e i n o i p i a n t q u i
t e r m i n u m a d a p p e l l a n d u m f a t a
l e m c o n t i n e n t , s e u p o t i u s s a t i s
e r i t a g e r e a d n o r m a m a r t i
c u l i X I V ?
A g i t u r d e r e g r a v i s s i m a , h o c
e s t d e p r a e p e d i e n d a p r a e v e n t o
a p p e l l a t i o n e , p e r s u p r e m a m pe
r e m p t i o n i s e x c e p t i o n e m . E r g o
q u a m m a x i m e i n t e r e s t s e n t e n
t i a e i n t i m a t i o n e m m t u t o p o n i .
S a c r a C o n g r e g a t i o l e g e s s e r v a n d a s
esse i u b e t e d i t a s p e r d e c r e t u m
die i 1 8 D e c e m b r i s 1 8 3 5 . I a m v e r o
i n eo d e c r e t o e x p r e s s e p r a e s c r i
b i t u r s u b n u m . I I . Decem dies
numerari incipient non a die quo sententia lata est, sed a die quo reo vel eius defensori per cursorem denunciata fuit. E r g o c u m m e m o r a t u m d e c r e t u m
t e n e n d u m s i t t a m q u a m a d v e r
b u m r e p e t i t u m i n i n s t r u c t i o n e ,
c u m q u e i n d e c r e t o eo d em C u r s o
r i s p e r s o n a , q u a e r e l a t i o n e m a c t a e
i n t i m a t i o n i s conf ic ia t n e c e s s a r i a
d i c a t u r , n o s t r a o p i n i o n e , a p p a r i
t o r i s o p e r a , p r o s e n t e n t i a e n o t i
f i c a t i o n e e x p l e n d a , n e c e s s a r i a e s t .
V a l i d a sed c e n s e n d a e s t i n t i m a t i o
f a c t a r e o vel eius defensori.
e a n t stante, e d e n d a e s t , s a l t e m
p r o p a r t e d i s p o s i t i v a , q u a e c a n
c e l l a r i o d i c t a t u r u n a c u m m e n t i o
n e canon icae p o e n a e , r e o a p p l i c a t a e .
u S e n t e n t i a ( i t a in Articulo
» X X X V I ) p r a e v e n t o i n d i c i t u r ,
» q u i p o t e s t a p p e l l a t i o n e m ad
» A u c t o r i t a t e m s u p e r i o r e m ec-
n c l e s i a s t i c a m i n t e r p o n e r e . P r o
» a p p e l l a t i o n e ( p r o s e q u i t u r Ar-
V ticulus X X X V I I ) s e r v a n t u r n o r -
» m a e s t a t u t a e a C o n s t i t u t i o n e
n Ad militantes s. m. B e n e d i
re c t i X I V 30 M a r t i i 1 7 4 2 , a l i a e
ni q u e e m a n a t a e ab h a c s . Con
ni g r e g a t i o n e D e c r e t o 18 D e c e m -
« b r i s 1 8 3 5 e t L i t t e r a c i r c u l a r i
n d ie i 1 A u g u s t i 1 8 5 1 . ' i D e c r e t u m
d ie i 1 8 D e c e m b r i s 1 8 3 5 d e d i m u s
i a m i n ca lce i n s t r u c t i o n i s (Vide
v o l . X I I I p a g . 333) A l i t t e r a c i r
c u l a r i d i e i 1 A u g u s t i (1) a f f e r enda
a b s t i n u i m u s , q u i a p r a e c i p u a e e i u s
d e m i n s t r u c t i o n e s i n a l l a t o de
c r e t o c o n t i n e r i nob is v i s a e s u n t ,
e t q u i a t e r m i n u s p r o a p p e l l a
t i o n e e d e n d a i n t r a decem d ies
(Artic. X X X V I I I ) p r a e s c r i p t i o
p r o t r a n s m i s s i o n e a c t o r u m i m
m e d i a t e f ac i enda a C u r i a q u a e
s e n t e n t i a m p r o t u l i t , a d A u c t o r i
t a t e m e c c l e s i a s t i c a m s u p e r i o r e m
ad quam a p p e l l a t u m e s t (Ar
tic. X X X I X ) t e r m i n u s d i e r u m
v i g i n t i a b A u c t o r i t a t e E c c l e s i a
s t i c a s u p e r i o r e p r o de fenso r i s de
p u t a t i o n e c o n s t i t u e n d u s ; (Ar-
tic. X L ) e t t a n d e m effectus n e -
APPEN] X v . 397
U r g e t a l i a q u a e s t i o . C o r a m
q u o p r o p o n e n d a e s t a p p e l l a t i o ?
c o r a m i u d i c e a quo, v e l c o r a m
i u d i c e ad quem f T r a d u n t c o m m u
n i t e r d o c t o r e s , a p p e l l a t i o n e m esse
e d e n d a m c o r a m i u d i c e a quo a p
p e l l a t u r . R a t i o a d d u c i t u r , q u i a
n i s i a p p e l l a t i o i u d i c i a quo i n
n o t e s c a t , n e u l t e r i u s p r o c e d a t ,
r e c t e i p se a d u l t e r i o r a p r o g r e
d i e t u r . A t t a m e n s i c o n t i n g a t a d
P a p a m a p p e l l a r i p e n e s S . C . E p i
s c o p o r u m e t R e g u l a r i u m v e l Con
c i l i i , d u m m o d o i n f r a p r a e f i x u m
t e r m i n u m i d f i a t , suos p a r i t , e f
f e c t u s a p p e l l a t i o , c u i u s e x i s t e n t i a e
f i t compos p e r l i t t e r a s i n f o r m a -
t o r i a s a S. C. E p i s c o p u s a quo
e d i t a e s t s e n t e n t i a .
C o m m e n t a r i u m c e r t e n u l l u m
a d d e n d u m e s t d i s p o s i t i o n i Arti
culi X Z J 7 " , q u a p r a e c i p i t u r : i n a p
p e l l a t i o n i b u s a s e n t e n t i a E p i s c o
p a l i s C u r i a e a d M e t r o p o l i t a n a m ,
e a m d e m esse s e q u e n d a m p r o c e
d e n d i m e t h o d u m , q u a e p r o e p i
s c o p a l i b u s C u r i i s i n i n s t r u c t i o n e
<iata e s t .
M o n i t u m a r t i c u l i X L I I I v e r e
o p p o r t u n u m e s t n o s t r i s h i sce t e m
p o r i b u s , c u m , p o s t h a b i t i s o m n i n o
.Eccles iae l e g i b u s , s a e c u l a r i a g u
b e r n i a p r i v i l e g i u m fo r i n i h i l i fe
c e r i n t , c l e r i c o s q u e p r o c o m m u
n i b u s r e a t i b u s i u r i s d i c t i o n i s u a e
s u b i e c e r i n t . O r d i n a r i o p r a e c i p i t u r
u t f ac t i c r i m i n o s i s u m m a r i a m
«lot ionem c a p e r e s a t a g a t , v i d e a t
is a e n u m i u x t a s s . Ca n oti u m d i -
s c i p l i n a m , i n f a m i a e i r r e g u l a r i t a
t i s v e l a l t e r i u s e c c l e s i a s t i c a e s a n
c t i o n i s a p p l i c a t i o n e m s e c u m f e r a t .
D e i n , i u d i c i o p e n d e n t e , v e l q u o u s
q u e a c c u s a t u s i n c a r c e r e m d e g a t ,
p r o v i s i o n a l e s m o d o s n o n e x c e d a t .
I u d i c i o s ed a d e x i t u m p e r d u c t o ,
e t a c c u s a t o a d l i b e r t a t e m r e s t i -
t u t o , C u r i a p r o c e d e r e d e b e t a d
n o r m a m a s s u m p t a r u m i n f o r m a
t i o n u m , i u x t a p r o c e d e n d i n o r m a s
i n i n s t r u c t i o n e c u i i n c u m b i m u s ,
p r a e s t i t u t a s . R e d e u n t e r g o h i c
q u a e c i r ca m o d u m i n f o r m a t i o n e s
s u s c i p i e n d i d i s s e r u i m u s d e a r t i
c u l i s I V e t V .
P o s t r e m u s a r t i c u l u s X L I V
l o n g e a l t i o r i s g r a v i t a t i s d i s p o s i
t i o n e m c o n t i n e t , a c p r i m a f r o n t e
a p p a r e a t . F i n i s e n i m i n s t r u c t i o
n i s cum s i t p l u r a O r d i n a r i o r u m
p r u d e n t i a e c o m m i t t e r e , sed u n a
s i m u l a r b i t r i a c o e r c e r e , u t q u a e
s t i o n i b u s e t r e c u r s i b u s v i a p r a e
p e d i a t u r , t u t i u s e s t p r o c a s u u m
o p p o r t u n i t a t e , O r d i n a r i o s s . Con
g r e g a t i o n e m s c i s c i t a r i q u i d f a c t u
o p p o r t u n u m s i t , q u a m i n q u a e
s t i o n e s e t n u l l i t a t e s i n c u r r e r e .
H a e c p r o b r e v i t a t e i l l a , q u a m
nob i s p r o p o s u i m u s a t t u l i s s e suf
f i c i a t . S i q u i s d e i n d e n o b i s casus ,
o c c u r r e t c u i u s occas ione a m p l i o r
a l i c u i u s a r t i c u l i e x p l a n a t i o s i t
conf ic ienda , o p u s p r a e s t a b i m u s .
P r o x i m o fasc icu lo d o c u m e n t a e -
d e n d a e r u n t e x S a c r a C o n g r e g a
t i o n e " p r o m a n a n t i a , q u a e a d r e m
f a c i a n t .
398
LITTERAE responsionis Antistitum Hispanorum ad Epistolam
Encyclicam SSmi. Patris Leonis XIII (1) .
Beatissime Pater
I n g a u d i u m c o n v e r s a e s t t r i s t i t i a n o s t r a , u b i l e g i m u s E n c y
c l i c a m Cum multa, d a t a m a S a n c t i t a t e V e s t r a d i e 8 D e c e m b r i s s u
p e r i o r i s ; n a m v e r e b a m u r n e i n c a t h o l i c o a c n o b i l i s s i m o H i s p a n i a e
R e g n o b o n i a t q u e a m i c i a n i m i t u r b a r e n t u r c o r d a t a s e n s a , qu ibus -
E p i s c o p i pacif icis t r i u m p h i s d e c o r a t i s u n t . Q u i q u i d e m t i m o r e s ,
c e r t e e x a n i m o r u m i n f i r m i t a t e p o t i u s q u a m e x r e r u m , h a u d b o n a
i n d o l e o r t i , o m n i n o e v a n u e r u n t , e x q u o u n a m e n t e n o s t r o v e n e
r a n d o , d i l e c t i s s i m o q u e P a t r i , C h r i s t i V i c a r i o , l i t t e r a s g r a t i t u d i n i s
e t g r a t u l a t i o n i s p l e n a s m i t t e r e p o s s u m u s , e o q u o d e x i m i o n o s h o
n o r e p r o s e q u u t u s s i t , q u u m a d suos f i l i o s , p r a e l a t o s H i s p a n i a e s e n
s i t , u t t u t i s a c b e n i g n i s v e r b i s r e c r e a t i , i n u n i t a t i s , p e r f e c t a e q u e
o b e d i e n t i a e s e n s u p e r m a n e r e , e t C l e r u m a c C h r i s t i f i d e l e s s u s t i n e r e
v a l e a n t .
Q u u m q u e m i r a b i l i s V e s t r a i n s t i t u t i o o p p o r t u n e a d m o d u m v e
n e r i t , t a n q u a m r o s s u p e r t e r r a m s i t i e n t e m , n e q u e v o l u m u s , n e q u e
p o s s e m u s m e l i o r i modo e a m c o m m e n t a r i , q u a m p u r a e , s i m p l i c i s ,
g e r m a n a e q u e o b s e r v a n t i a e e r g a S u m m u m P a s t o r e m , a q u o g r e g i s
p a r t e s , q u a s d u c i m u s , r e g e n d a s p a s c e n d a s q u e a c c e p i m u s , l i t t e r i s
u n a n i m i t e r s u b s c r i b e n d o .
U n u s q u u m s i t E p i s c o p a t u s , a nob i s c a t h o l i c i o v i l i s r e g i o n a l i
p a r t e officii r a t i o n u n c p o s t u l a t confess ionem, p r o t e s t a t i o n e m a t q u e
v o t u m c o n s t a n t i s i n t u r b a t a e q u e d o c i l i t a t i s . F a t e m u r i g i t u r , B e a
t i s s i m e P a t e r , T e n o s t r u m esse d o c t o r e m , n o s t r u m d u c e m , n o s t r u m
c o l u m e n a t q u e p r a e s i d i u m .
A t t e s t a m u r S a n c t i t a t i V e s t r a e n o s t r a m s u b m i s s i o n e m s i n c e r a m
esse a t q u e p e r f e c t a m ; e t i n e i u s d e m s u b m i s s i o n i s p i g n u s , n u l l a i n
t e r p o s i t a c o n d i t i o n e , p r o m i s i m u s n i h i l n o s i n p o s t e r u m f a c t u r o s ,
n e q u e d i c t u r o s , q u o d a b i i s q u a e ceu M a g i s t e r h u m a n i s s i m e d o c u i
s t i , n o b i s q u e i n i u n x i s t i , a b h o r r e a t . Q u u m q u e s u a v i s s i m a m d i g n i t a
t e m , q u a n o h i s d i s c i p l i n a t r a d i t a e s t a b e o q u i c o n f i r m a t f r a t r e »
(1) Retul imus hanc Epistolam Encyclicam pag. 241 huius Vol . X V .
LITTERAE 39<*
s u o s , c a t h o l i c u s o r b i s i u r e m e r i t o q u e p l a u d a t , c o r a m coelo e t t e r r a
e t i n a e d i f i c a t i o n e m c h r i s t i a n i p o p u l i s ign i f i ca re v o l u m u s , n o s o m n e s
i n s p i r i t u e t v e r i t a t e n o s t r o S u p r e m o D u c i a t q u e i n v i c e m v e r e con
i u n g i , u t i n r e b u s q u a s T u , q u i I e s u C h r i s t i v i ce s g e r i s i n t e r r a ,
n o s e x e q u i i u s s e r i s , n e u n q u a m v e l m i n i m u m d i s s e n t i a m u s .
D a m l o q u e r i s , e r u d i m u r ; d u m s u a d e s , o b t e m p e r a m u s ; e t q u u m
p r a e c i p i s , l i b e n t i s s i m e s u b i i c i m u r . Causa ergo finita est : utinam
finiantur contentiones I I d i p s u m i g i t u r s e n t i m u s , u t A p o s t o l u s d e
s i d e r a b a t , t e n e m u s q u o d a c c e p i m u s , t r a d i m u s quod d i d i c i m u s .
N o s e t i a m u r g e t c h a r i t a s ; n a m d i c t a n t e A u g u s t i n o , u u b i c h a -
» r i t a s n o n e s t , n o n p o t e s t esse i u s t i t i a . D i l e c t i o e n i m p r o x i m i
n m a l u m n o n o p e r a t u r ; q u a m s i h a b e r e n t , n o n d i l a n i a r e n t corpus-
» C h r i s t i q u o d e s t E c c l e s i a . »
S a n c t i t a t i s V e s t r a e h u m i l e s f i l i i e t s e r v i o b s e q u e n t e s h i s p a n i
P r a e s u l e s s u p p l i c i t e r p e t u n t A p o s t o l i c a m B e n e d i c t i o n e m .
D a t u m i n E p i p h a n i a D o m i n i a n n o 1 8 8 3 .
BE CONSISTORIO HABITO D I E 15 MARTII 1883.
Sanctissimus Pater hac mane publicum tenuit Consistorium in Aedibus Vaticanis; in quo galerum rubrum tradidit Emis Cardinalibus Angelo Bianchi et Vladimiro Czacki r
creatis et publicatis in Consistorio Secreto diei 25 Septembris anni superioris. Expleto publico Consistorio , SSmus-Pater aliud tenuit secretum Consistorium, in quo brevi habita Allocutione sequentes proposuit Ecclesias :
METROPOLITANAM ECCLESIAM c l e s i a m A r c h i e p i s c o p a l e m T a r s e n -
V * k R SAVI F . N . v a c a n , p e r t r a n s í a - s e m , f a v o r e R . P . D . V i n c e n t i i
t i o n e m K,. P . D . S i g i s m u n d i E e - T h e o p h i l i P o p i e l , E p i s c o p i U l a -
i n U F e l i n s k i a d t i t u l a r o n j E e - d i s l a v i e n s i s seu C a l i s s i e n s i s .
400 EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
TITULAREM ECCLESIAM ARCHIE
PISCOPALEM TARSEN, v a c a n , p e r
a s s i g n a t i o n e m T i t u l i p r e s b y t e
r a l i s s . P u d e n t i a n a e f a c t a m E m o
a c R m o D o m i n o D o m i n i c o S . R.. E .
P r e s b y t e r o C a r d i n a l i S a n g u i g n i ,
m o d o v i t a f u n c t o , f a v o r e R . P . D .
S i g i s m u n d i F e l i c i s F e l i n s k i , A r
c h i e p i s c o p i V a r s a v i e n s i s .
METROPOLITANAM ECCLESIAM Mo-
HILOVIEN. v a c a n , p e r o b i t u m b o .
m e . A n t o n i i F i j a l k o w s k i , u l t i m i
i l l i u s A r c h i p r a e s u l i s , e x t r a r o
m a n a m c u r i a m d e f u n c t i , f a v o r e
R . P . D . A l e x a n d r i C a s i m i r i d e
D z i e w a l t o w o G i n t o w t E p i s c o p i
t i t u l a r i s H e l e n o p o l i t a n i e t suf
f r a g a n e i P l o c e n s i s .
METROPOLITANAM ECCLESIAM H I -
SPALEN. v a c a n , p e r o b i t u m c l a r .
m e . J o a c h i m i S . R . E . d u m v i
v e r e t P r e s b y t e r i C a r d i n a l i s L l u c h
•et G a r r i g a , u l t i m i i l l i u s A r c h i
p r a e s u l i s , e x t r a r o m a n a m c u r i a m
d e f u n c t i , f a v o r e R . P . D . Z e p h i
r i n i G o n z a l e z e t D i a z T u n o n ,
O r d i n i s P r a e d i c a t o r u m , C o r d u
b e n s i s A n t i s t i t i s .
METROPOLITANAM ECCLESIAM
BÜRGEN, v a c a n , p e r o b i t u m bo .
m e . A n a s t a s i i R o d r i g o Y u s t o ,
u l t i m i i l l i u s A r c h i e p i s c o p i , e x t r a
r o m a n a m c u r i a m d e f u n c t i , f a v o r e
R . P . D . S a t u r n i n i F e r n a n d e z
-de C a s t r o , E p i s c o p i L e g i o n e n s i s
a d d i c t a m E c c l e s i a m e x b e n i g n i
t a t e S a n c t i t a t i s S u a e t r a n s l a
t i , a d p r a e s e n t a t i o n e m S e r e
n i s s i m i R e g i s C a t h o l i c i .
CATHEDRALEM ECCLESIAM PLOCEN.
v a c a n , p e r t r a n s l a t i o n e m R . P . D .
V i n c e n t i i T e o p h i l i P o p i e l a d S e
d e m U l a d i s l a v i e n s e m s e u C a l i s -
s i e n s e m , f a v o r e R . P , D . G a s p a r i s
Boro-wski A n t i s t i t i s L u c e o r i e n -
s i s a c Z y t o m i r i e n s i s a d P l o c e n .
E c c l e s i a m e x b e n i g n i t a t e S a n c t i
t a t i s S u a e t r a n s l a t i .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCO
PALEM ESBONEN. s u b A r c h i e p i s c o p o
B o s t r e n s i v a c a n , p e r succes s io
n e m R . P . D . R a p h a e l i s C a p o n e ,
C o n g r e g a t i o n i s S S m i R e d e m p t o
r i s , a d C a t h e d r a l e m S e d e m M u -
r a n a m , f a v o r e R . P . D . A d a m i
S t a n i s l a i K r a n s i n s k i a d i p s a m
E c c l e s i a m e x b e n i g n i t a t e S a n c t i
t a t i s S u a e t r a n s l a t i .
CATHEDRALEM ECCLESIAM TTLADI-
SLAVIEN. s e u CALISSIEN. v a c a n ,
p e r t r a n s l a t i o n e m a d M e t r o p o l i
t a n a m S e d e m V a r s a v i e n s e m
R . P . D . V i n c e n t i i T h e o p h i l i P o
p i e l , f a v o r e R . P . D . A l e x a n d r i
B e r e s n i e w i c z , E p i s c o p i M a x i m i a -
n o p o l i t a n i e t s u f f r a g a n e i S a m o
g i t i e n s i s a d e a n d e m E c c l e s i a m e x
b e n i g n i t a t e S a n c t i t a t i s S u a e
t r a n s l a t i .
CATHEDRALES ECCLESIAS L A U S A -
NEN. ET GENÉVEN. i n v i c e m c a n o
n ice u n i t a s , v a c a n , p e r o b i t u m
b o . m e . C h r i s t o p h o r i C o s a n d e y ,
u l t i m i E p i s c o p i , e x t r a r o m a n a m
c u r i a m d e f u n c t i , f a v o r e R . P . D .
G a s p a r i s M e r m i l l o d , E p i s c o p i t i
t u l a r i s H e b r o n e n s i s , a d e a s d e m
E c c l e s i a s e x b e n i g n i t a t e S a n c t i
t a t i s S u a e t r a n s l a t i .
ECCLESIAM K IELCEN. PER A P O -
E l aCTIS COI ISTORIALI BUS 401
ÄTOLICAS L ITERAS « Ut primum Catholicae Ecclesiae regimen » d a t a s d i e 28 D e c e m b r i s 1882 a
d ioeces i C r a c o v i e n s i s e i u n e t a m ,
p e r S a n c t i t a t e m S u a m a d C a
t h e d r a l i s f a s t i g i u m r e s t i t u t a m ,
v e l i t e r u m e r e c t a m e t a s u a i n
C a t h e d r a l e m r e s t i t u t i o n e , v e l
n o v a e r e c t i o n e v a c a n t e m , f a v ó r e
R . P . D . T h o m a e T h e o p h i l i K u -
l i n s k i , E p i s c o p i t i t u l a r i s S a t a l a e ,
a d i p s a m E c c l e s i a m e x b e n i g n i
t a t e S a n c t i t a t i s S u a e t r a n s l a t i .
COADIUTORIAM c u m f u t u r a suc
cess ione CATHEDRALIS ECCLESIAE
AGRIGENTIN. f a v o r e R . P . D . Ca
i e t a n i B l a n d i n i , t i t u l a r i s E p i
scopi S e r g i o p o l i t a n i , e t P r a e l a t i
o r d i n a r i i s . L u d a e d e P l a n o Me-
l a t i i .
CATHEDRALEM ECCLESIAM MONTIS
EALISCI, v a c a n , p e r t r a n s l a t i o n e m
a d A r c h i e p i s c o p a l e m E c c l e s i a m
t i t u l a r e m P h a r s a l i e n . R,. P . D .
A l o i s i i R o t e i l i , C o n s t a n t i n o p o l i
D e l e g a t i A p o s t o l i c i p r o O r i e n t a
l i b u s , e t V i c a r i i P a t r i a r c h a l i s
p r o L a t i n i s , f a v o r e R . D . L u c i a n i
<Gent i lucc i , P r e s b y t e r i E a b r i a -
n e n s i s . Q u i e x l e g i t i m i s , c a t h o l i
c i s , h o n e s t i s q u e p a r e n t i b u s E a b r i a -
n i p r o g e n i t u s e t i n q u a d r a g e s i m o
p r i m o a e t a t i s s u a e a n n o c o n s t i
t u t u s e s t . A l u m n i s P o n t i f i c i i S e
m i n a r i i P i i R o m a e a d i u n c t u s ,
i b i q u e p r e s b y t e r a t u s O r d i n e a c
t u m i n s a c r a t h e o l o g i a , t u m i n
u t r o q u e i u r e d u d u m d o c t o r a l i
l a u r e a d o n a t u s , i n p a t r i o e p h e -
heo A n t e c e s s o r p h i l o s o p h i a e , V i -
Acta, Tom. XV. fase. CLXXYII.
c e - R e c t o r , s t u d i o r u m P r a e f e c t u s
a c D e p u t a t u s ef fec tus e s t . E a -
b r i ane t í s i s C a t h e d r a l i s C a n o n i c u s
a d h o n o r e m , h u c u s q u e T i t u l a r i s ,
E x a m i n a t o r p r o - S y n o d a l i s , i n
ecc l e s i a s t i ca c u r i a J u d e x , e i u s
q u e dioeceseos P r o - V i c a r i u s i n
s p i r i t u a l i b u s g e n e r a l i s r e n u n t i a
t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM ASSI -
SIEN. v a c a n , p e r o b i t u m b o . m e .
P e r e g r i n i To fon i , u l t i m i i l l i u s
E p i s c o p i , e x t r a r o m a n a m c u r i a m
d e f u n c t i , f a v o r e R . D . C a i e t a n i
L i r o n i , P r e s b y t e r i S p o l e t a n i . Q u i
S p o l e t i p r o g e n i t u s , e t s e x a g e
s i m u m s e x t u m a e t a t i s s u a e a n
n u m s u p e r g r e s s u s , t u m i n s a c r a
t h e o l o g i a , t u m i n u t r o q u e i u r e
d o c t o r a l i l a u r e a d u d u m d o n a t u s ,
e t i n t e r c e n s o r e s a c a d e m i a e t h e o
l o g i c a e a d s c i t u s , i n p u b l i c o p a
t r i o g y m n a s i o c i v i l e s e t c r i m i
n a l e s t r a d e n s i n s t i t u t i o n e s , i l l a
q u e i n B a s i l i c a m e t r o p o l i t a n a
P r i o r h u c u s q u e a d l e c t u s , a r c h i
dioeceseos e i u s d e m P r o v i c a r i u s
i n s p i r i t u a l i b u s g e n e r a l i s s e m e l
e t h a c t e n u s , i p s a q u e Sede v a
c a n t e , V i c a r i u s q u o q u e C a p i t u l a -
r i s r e n u n t i a t u s e s t .
CATHEDRALES ECCLESIAS F A -
BRIANEN. ET MATHILICEN. i n v i c e m
p e r p e t u o canon ice u n i t a s , v a c a n ,
p e r o b i t u m bo . m e . L e o p o l d i A n
g e l i S a n t a n c h è , u l t i m i i l l a r u m
E p i s c o p i , e x t r a r o m a n a m c u r i a m
d e f u n c t i , f a v o r e R . D . M a c a r i i S o -
r i n i p r e s b y t e r i R e c i n e t e n s i s . Q u i
R e c i n e t i p r o g e n i t u s e t i n q u a -
26
4 0 2 EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
d r a g e s i m o n o n o a e t a t i s s u a e con
s t i t u t u s , t u m i n s a c r a t h e o l o g i a ,
t u m a p u d r o m a n a m u n i v e r s i t a
t e m i n u t r o q u e i u r e d u d u m do
c t o r a l i l a u r e a d o n a t u s , i n p a t r i o
e p h e b e o p h i l o s o p h i a e , c a n o n i c a
r u m i n s t i t u t i o n u m a t q u e d o g m a
t i c a e t h e o l o g i a e a n t e c e s s o r e m
a g e n s , P r o - V i c a r i i g e n e r a l i s d ioe
ceseos e t E x a m i n a t o r i s s y n o d a
l i s m u n e r i b u s p e r f u n c t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM MONO-
POLITAN. vacanv p e r o b i t u m bo .
m e . A n t o n i i D a l e n a , u l t i m i i l l i u s
E p i s c o p i , e x t r a r o m a n a m c u r i a m
d e f u n c t i , f a v o r e R . P . D . C a r o l i
C a p u t o , p r e s b y t e r i N e a p o l i t a n i .
Q u i e x l e g i t i m i s , c a t h o l i c i s , h o
n e s t i s q u e p a r e n t i b u s N e a p o l i p r o -
g e n i t u s e t i n q u a d r a g e s i m o a e
t a t i s s u a e a n n o c o n s t i t u t u s , R o
m a e i n s a c r a t h e o l o g i a e t i n
u t r o q u e i u r e d o c t o r a l e m a s s e q u u
t u s l a u r e a m , a c t u m i n t e r m e m
b r a a c a d e m i a e r e l i g i o n i s c a t h o
l i c a e , t u m i n t e r S a n c t i t a t i s s u a e
d o m e s t i c o s A n t i s t i t e s a d n u m e
r a t u s e t s a c r a e C o n g r e g a t i o n i
n e g o t i i s e x t r a o r d i n a r i i s ecc les ia
s t i c i s p r a e p o s i t a e a d d i c t u s e s t .
CATHEDRALES ECCLESIAS PISTO
RIEN, AC PRATEN. i n v i c e m p e r p e
t u o canon ice u n i t a s , v a c a n , p e r
o b i t u m bo. m e . N i c o l a i S o z z i f a n t i ,
u l t i m i i l l a r u m E p i s c o p i , e x t r a
r o m a n a m c u r i a m d e f u n c t i , f a v o r e
R . D . D o n a t i V e l l u t i Z a t i , e D u c i
b u s s . C l e m e n t i s , P r e s b y t e r i F i o
r e n t i n i . Q u i e x l e g i t i m i s , c a t h o l i
c i s , n o b i l i b u s q u e p a r e n t i b u s F l o -
r e n t i a e o r t u s , a c i n t r i ges imo»
o c t a v o a e t a t i s s u a e a n n o c o n s t i
t u t u s e s t . P r e s b y t e r a t u s o r d i n e
e t i n s a c r a t h e o l o g i a d u d u m d o
c t o r a l i l a u r e a d o n a t u s i n e c c l e
s i a s t i c i s f u n c t i o n i b u s o b e u n d i s , ,
p r a e s e r t i m s a c r a m e n t a l e s confes
s iones e x c i p i e n d o , D e i q u e v e r b u m
p r a e d i c a n d o , s e d u l o i n c u b u i t . P u e
r o r u m s e r o t i n i s i n s c h o l i s d i r e
c t o r e m a g e n s , C a n o n i c u s a d h o
n o r e m p e n e s F l o r e n t i n a m sedem
m e t r o p o l i t a n a m , e t h u c u s q u e i n i
b i C a n o n i c u s t h e o l o g u s r e n u n
t i a t u s , a c i n t e r p r o - s y n o d a l e s -
E x a m i n a t o r e s a d s c i t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM * A L G A -
REN. v a c a n , p e r o b i t u m bo . m e .
J o a n n i s M a r i a e F i l i a , u l t i m i i l
l i u s E p i s c o p i , e x t r a r o m a n a m ,
c u r i a m d e f u n c t i , f a v o r e R . P . F r .
E l i s e i G i o r d a n o , O r d i n i s B m a e
V i r g i n i s M a r i a e d e M o n t e C a r
m e l o a n t i q u a e o b s e r v a n t i a e . r e
g u l a r i s , p r e s b y t e r i T u r r i t a n i .
Q u i i n d i s c i p l i n i s p h i l o s o p h i c i s ,
a t q u e t h e o l o g i c i s p e n e s t u r r i t a -
n a m u n i v e r s i t a t e m d o c t o r a t u s ^
l a u r e a d u d u m d o n a t u s , i n e c c l e
s i a s t i c i s o b e u n d i s f u n c t i o n i b u s
n a v a m i m p e n d i t o p e r a m ; e t a
t r i g i n t a fe re a n n i s P a r o c h u s
s . M a r i a e T r a n s p o n t i n a e d e U r b e ,
t o t i u s O r d i n i s C a r m e l i t a n i P r o
c u r a t o r g e n e r a l i s , s i m u l q u e Co l
l e g i i t h e o l o g i c i m e m b r u m h u c u s
q u e r e n u n t i a t u s e s t .
CATEDRALEM ECCLESIAM S A L A
RIEN, v a c a n , p e r o b i t u m b o . m e .
E m e r i c i S z a b o , u l t i m i i l l i u s E p i -
EX ACTIS CO:
s c o p i , e x t r a r o m a n a m c u r i a m de
f u n c t i , f a v o r e R . D . C o r n e l i i H i *
d a s y , p r e s b y t e r i a r ch id ioece seos
S t r i g o n i e n s i s , a d n o m i n a t i o n e m
s a c r a e C a e s a r e a e M a i e s t a t i s F r a n
cisci J o s e p h i I , A u s t r i a e I m p e r a
t o r i s , B o h e m i a e e t H u n g a r i a e
R e g i s A p o s t o l i c i .
R . D . C o r n e l i u s H i s d a y e x l e
g i t i m i s , c a t h o l i c i s , h o n e s t i s q u e
p a r e n t i b u s i n c i v i t a t e C o m a r o m i i ,
a r ch id ioece seos S t r i g o n i e n s i s p r o
g e n i t u s , e t i n q u i n q u a g e s i m o
q u i n t o a e t a t i s s u a e a n n o c o n s t i
t u t u s ; s a c r o P r e s b y t e r a t u s o r
d i n e d u d u m i n s i g n i t u s , i n f u n
c t i o n i b u s p e r a g e n d i s ecc l e s i a s t i
c is l a u d a b i l i t e r i n c u b u i t . A n i
m a r u m c u r a e , q u a C o o p e r a t o r ,
a l i q u a n d o a d d i c t u s , i n a r c h i e p i
scopa l i g y m n a s i o T i r n a v i e n s i
p h i l o s o p h i a e p r o f e s s o r , i u v e n t u
t i s e d u c a t o r ? > e i u s d e m q u e g y m
n a s i i e t c o n v i c t u s d i r e c t o r , a t
q u e r e c t o r r e n u n c i a t u s e s t . I n
c o n s i l i a r i u m s e c t i o n i s p e n e s c u l
t u s m i n i s t e r i u m H u n g a r i a e a s
s u m p t u s , t u m C a n o n i c i S t r i g o
n i e n s i s s t a l l o , t u m t i t u l o A b b a
t i s B e a t a e M a r i a e V i r g i n i s d e
S z e p l a k h u c u s q u e d i t a t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM E P E R -
IESSIEN. r i t u s G r a e c o - c a t h o l i c i ,
v a c a n , p e r o b i t u m bo . m e . N i c o
l a i T o t h , u l t i m i i l l i u s E p i s c o p i ,
e x t r a r o m a n a m c u r i a m d e f u n c t i ,
f a v o r e R . D . J o a n n i s V a l y i ,
P r e s b y t e r i M u n k a c s i e n s i s , a d
n o m i n a t i o n e m s a c r a e C a e s a r e a e
M a i e s t a t i s F r a n c i s c i J o s e p h i P r i -
ISTORIALIBUS 1 0 %
m i , A u s t r i a e I m p e r a t o r i s , B o h e
m i a e e t H u n g a r i a e r e g i s A p o
s t o l i c i .
R . D . I o a n n e s V a l y i e x l e g i
t i m i s , g r a e c o - e a t h o l i c i s , h o n e
s t i s q u e p a r e n t i b u s p r o g e n i
t u s e t i n q u a d r a g e s i m o s e x t o a e
t a t i s s u a e a n n o c o n s t i t u t u s , e t
i n s a c r a t h e o l o g i a d u d u m d o c t o
r a l i l a u r e a d o n a t u s , i n s e m i n a
r i o T J n g v a r i n e n s i i u r i s c a n o n i c i
e t e cc l e s i a s t i c ae h i s t o r i a e p ro fe s
s o r , e t i n t e r S a n c t i t a t i s S u a e C a
p e l l a n e s a d h o n o r e m e x t r a u r
b e m a d s c i t u s , p e n e s u n i v e r s i t a
t e m B u d a p e s t i n e n s e m m e m b r u m
c o l l e g i a t u m , e t M u n k a c s i e n s i s
C a t h e d r a l i s c a n o n i c u s a d h o n o
r e m r e n u n c i a t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM CRI-
SIEN. R i t u s G r a e c i , S . R . E . u n i t i ,
v a c a n , p e r o b i t u m bo . m e . G e o r
g i S m i c i k l a s , u l t i m i i l l i u s E p i
scop i , e x t r a r o m a n a m c u r i a m d e
f u n c t i , f a v o r e R . D . E l i a e H r a n i -
l o v i c , p r e s b y t e r i d ioeceseos C r i -
s i e n s i s , a d n o m i n a t i o n e m s a c r a e
C a e s a r e a e M a i e s t a t i s F r a n c i s c i
I o s e p h i I . A u s t r i a e I m p e r a t o r i s ,
B o h e m i a e e t H u n g a r i a e R e g i s
A p o s t o l i c i .
E l i a s H r a n i l o v i c e x l e g i t i m i s ,
g r a e c o - c a t h o l i c i s , h o n e s t i s q u e p a
r e n t i b u s Sosice i n C r o a t i a , d ioe
ceseos C r i s i e n s i s p r o g e n i t u s , a c
i n t e r t i o s u p r a t r i g e s i m u m a e t a t i s
s u a e a n n o c o n s t i t u t u s , p a s t o r e m
a n i m a r u m a g e n s i n P a r o c h i a s u a e
dioeceseos, c a n o n i c u s t e m p l i m a
x i m i C r i s i e n s i s , e t i u d e x m a t r i -
4 0 4 EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
m o n i a l i b u s c a u s i s cognoscend i s
h u c u s q u e r e n u n t i a t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM LUCEO-
RIEN. AC ZYTOMIRIEN. i n v i c e m
p e r p e t u o canon ice u n i t a s , v a c a n ,
p e r t r a n s l a t i o n e m R . P . D . G-a-
s p a r i s B o r o w s k i a d C a t h e d r a l e m
P l o c e n s e m , f a v o r e R . D . S i m o n i s
M a r t i n i K o z l o w s k i , p r e s b y t e r i
V i l n e n s i s d ioeceseos . Q u i i n s a
c r a t h e o l o g i a m a g i s t e r i o a t q u e
l a u r e a d o c t o r a l i d u d u m d o n a t u s ,
i n e c c l e s i a s t i c i s f u n c t i o n i b u s ob
e u n d i s n a v i t e r e m i c u i t . I n s e m i
n a r i o d ioecesano V i l n e n s i p r o
fessor i s t h e o l o g i a e m o r a l i s e t h o -
m i l e t i c a e , i b i q u e r e c t o r i s , a c
P e t r o p o l i p e n e s a c a d e m i a m eccle
s i a s t i c a m R o m a n o - C a t h o l i c a m H i
s t o r i a e ecc le s i a s t i cae e t I u r i s ca
non ic i p r o f e s s o r i s , e t h u c u s q u e
r e c t o r i s p e r f u n c t u s e s t m u n e r i
b u s .
CATHEDRALEM ECCLESIAM V I L
IS EN. v a c a n , p e r d i m i s s i o n e m a
R . P . D . A d a m o S t a n i s l a o K r a n
s i n s k i e C l e r i c i s R e g u l a r i b u s
S c h o l a r u m p i a r u m u l t r o , l i b e n
t e r q u e i n m a n i b u s S a n c t i t a t i s
S u a e p e r a c t a m , e t a b e a d e m a d
m i s s a m , f a v o r e R . D . C a r o l i K r y -
n i e w i c k i , P r e s b y t e r i d ioeceseos
V i l n e n s i s .
R . D . C a r o l u s K r y n i e w i c h i
q u a d r a g e s i m u m p r i m u m a e t a t i s
s u a e a n n u m s u p e r g r e s s u s , e t i n
s a c r a t h e o l o g i a c a n d i d a t i a c m a
g i s t e r i i g r a d u d u d u m d o n a t u s ,
p e n e s a c a d e m i a m e c c l e s i a s t i c a m
R o m a n o - C a t h o l i c a m a r c h e o l o g i a e
b i b l i c a e , r i t u s e t c a n t u s ecc le
s i a s t i c i p r a e c e p t o r i s , h i s t o r i a e
ecc l e s i a s t i cae e t I u r i s c a n o n i c i
p r o f e s s o r i s ; P e t r o p o l i r e c t o r s e
m i n a r i i , i u r i s q u e c a n o n i c i p r a e
c e p t o r c o n s t i t u t u s , M o h i l o v i a e
de fenso r s a c r a m e n t i m a t r i m o n i i ,
C e n s o r L i b r o r u m s p i r i t u a l i u m ,
C a n o n i c u s a d h o n o r e m p r i u s , t i
t u l a r i s d e i n , e t i n p r a e s e n t i a r u m
u s q u e i p s a i n m e t r o p o l i t a n a P r a e
l a t u s S c h o l a s t i c u s r e n u n t i a t u s
e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM S A N -
DOMIRIEN. v a c a n , p e r o b i t u m b o .
m e . I o s e p h i M i c h a e l i s I u s z y n s k i ,
u l t i m i i l l i u s E p i s c o p i , e x t r a r o
m a n a m c u r i a m d e f u n c t i , f a v o r e
R . D . A n t o n i i F r a n c i s c i X a v e r i i
S o t k i e w i c z , P r e s b y t e r i S a n d o m i
r i e n s i s d ioeceseos . Q u i i n s a c r a
t h e o l o g i a c a n d i d a t u s g r a d u d u
d u m d o n a t u s , p e n e s a c a d e m i a m
e c c l e s i a s t i c a m V a r s a v i e n s e m I u r i s
canon ic i p r o f e s s o r i s , a c r e f e r e n
t i s i n c a u s i s m a t r i m o n i a l i b u s
e i u s d e m c u r i a e m u n e r i b u s p e r
f u n c t u s , C a n o n i c u s h u c u s q u e v a r
s a v i e n s i s m e t r o p o l i t a n a e , i p s i u s
q u e a r c h i d i o e c e s e o s a d m i n i s t r a
t o r r e n u n t i a t u s f u i t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM SAMO-
GITIEN. v a c a n , p e r o b i t u m bo . m e .
M a t t h i a e W o t o n c z e w s k i , u l t i m i
i l l i u s E p i s c o p i , e x t r a r o m a n a m
c u r i a m d e f u n c t i , f a v o r e R . D . M i e -
ces la i P a l l u l o n , P r e s b y t e r i d ioe
ceseos S a m o g i t i e n s i s . Q u i i n q u a
d r a g e s i m o n o n o a e t a t i s s u a e a n n o
c o n s t i t u t u s , e t i n s a c r a t h e o l o -
EX ACTIS CO SISTORIALIBUS 4 0 5
g i à m a g i s t r i g r a d u m a s s e q u u t u s ,
i n d ioecesano s e m i n a r i o l i n g u a e
l a t i n a e , s a c r a e q u e t h e o l o g i a e p r o
fes so rem a g e n s , e t C a u n e n s i i n
g y m n a s i o p u e l l a r u m c a p e l l a n u s
h u c u s q u e a d l e c t u s , S a m o g i t i e n s i
i n C a t h e d r a l i C a n o n i c u s p r i u s ,
e t i n p r a e s e n t i a r u m u s q u e P r a e
l a t u s c a n t o r r e n u n t i a t u s , p e n e s
d i o e c e s a n u m C o n s i s t o r i u m a s se s
s o r i s e t v ice-Off ic ia l i s m u n e r e
p e r f u n c t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM L U -
BLINEN. v a c a n , p e r o b i t u m b o .
m e . V a l e n t i n i B a r a n o w s k i , u l t i m i
i l l i u s E p i s c o p i , e x t r a r o m a n a m
c u r i a m d e f u n c t i , f a v o r e C a s i m i r i
W n o r o w s k i , P r e s b y t e r i a r c h i d i o e
ceseos V a r s a v i e n s i s . Q u i i n s a c r a
t h e o l o g i a d u d u m c a n d i d a t i g r a d u
d o n a t u s , i n a c a d e m i a ecc l e s i a s t i c a
V a r s a v i e n s i s t u d i i b ib l ic i a n t e
cessore m a g e n s , p l u r i m i s a b h i n c
a n n i s p a r o c h i a m i n S z a n i e c r e -
g e n s , C o l l e g i a t a e K i e l c e n s i s C a
n o n i c u s a d h o n o r e m p r i u s , h u c
u s q u e v e r o P r a e l a t u s S c h o l a s t i
c u s e t s e m i n a r i i r e c t o r a t q u e
p ro fesso r r e n u n t i a t u s e s t .
CATHEDRALEM ECCLESIAM PASTO-
POLITA N. in C o n f o e d e r a t i o n e Co
l u m b i a e , A m e r i c a e m e r i d i o n a l i s ,
v a c a n , p e r d i m i s s i o n e m a R . P . D .
E m m a n u e l e C a n u t o R e s t r e p o , u l
t r o l i b e n t e r q u e i n m a n i b u s S a n
c t i t a t i s S u a e p e r a c t a m e t a b e a
d e m a d m i s s a m , f a v o r e R . P . I g n a
t i i Ve lasco e S o c i e t a t e I e s u , P r e
s b y t e r i P o p a y a n e n s i s . Q u i i n t e r
a l u m n o s S o c i e t a t i s I e s u a b ado -
l e s c e n t i a a d n u m e r a t u s i b i q u e P r e
s b y t e r p ro f e s s u s , i n p h i l o s o p h i a ,
e t i n s a c r a t h e o l o g i a d o c t o r ef
f e c t u s , i n ecc l e s i a s t i c i s o b e u n d i s
f u n c t i o n i b u s n a v i t e r i n c u b u i t . N o
v i t i o r u m m a g i s t r i , s u p e r i o r i s
d o m u s , a c n u p e r c o n v i c t u s i n
u r b e Saltillo M e x i c a n a e r e i p u
b l i cae r e c t o r i s m u n e r e p e r f u n
c t u s e s t
ECCLESIAM COLIMEN, in M e x i
c a n a d i t i o n e A m e r i c a e S e p t e n
t r i o n a l i s s i t a m a t q u e a p r i m a e v a
e r e c t i o n e s u a v a c a n t e m , f a v o r e
R . D . F r a n c i s c i M e l i t h o n i s V a r
g a s , p r e s b y t e r i a r ch id ioeceseos
d e G r u a d a l a x a r a . Q u i i n s a c r a
t h e o l o g i a d u d u m l i c e n t i a e g r a d u
d o n a t u s , i n ecc l e s i a s t i c i s o b e u n
d is f u n c t i o n i b u s , i n p a r o e c i i s d i
v e r s i s s u a e a r c h i d i o e c e s i s a n i m a
r u m c u r a m g e r e n s , e t i n a r c h i -
d ioecesano s e m i n a r i o r e c t o r i s , a c
t h e o l o g a l i s M a g i s t r i m u n e r e p e r
f u n c t u s e s t . A r c h i d i o e c e s e o s p r a e
d i c t a e , a b s e n t e A n t i s t i t e , V i c a
r i u s a d l e c t u s , e i u s d e m q u e P r a e
s u l i s v i s i t a t o r A p o s t o l i c u s C a l i -
fo rn i ae s u b d e l e g a t u s , h u c u s q u e
C a n o n i c u s l e c t o r a l i s p e n e s G-ua-
d a l a x a r e n s e m m e t r o p o l i t a n a m r e
n u n t i a t u s e s t .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCO
PALEM TANEN. sub A r c h i e p i s c o p o
D a m i a t e n s i , v a c a n , p e r t r a n s l a
t i o n e m R . P . D . E l i a e B i a n c h i
a d A r c h i e p i s c o p a l e m Ecc l e s i am
t i t u l a r e m Nicos i ensem , f a v o r e
R . D . I o s e p h i C a v a l i e r e , P r e s b y
t e r i C a s s a n e n s i s dioeceseos ; q u i
4 0 6 EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
e t i a m d e p u t a t u s f u i t i n C o a d i u
t o r e m c u m f u t u r a success ione R .
P . D . A l o i s i i M a r i a e L e m b o , O r
d i n i s M i n o r u m O b s e r v a n t i u m
s . F r a n c i s c i , A n t i s t i t i s C o t r o -
n e n s i s .
R . D . I o s e p h u s C a v a l i e r e i n
s e x a g e s i m o p r i m o a e t a t i s s u a e
a n n o c o n s t i t u t u s , i n s a c r a t h e o
l o g i a d u d u m d o c t o r a l i l a u r e a do
n a t u s , C o n s e n t i n a i n M e t r o p o l i
t a n a p r i n c i p e D e c a n a t u s d i g n i
t a t e h a c t e n u s - d i t a t u s ; i p s o q u e
i n s e m i n a r i o s a c r a e t h e o l o g i a e
a n t e c e s s o r a d l e c t u s , a r c h i d i o e
ceseos e i u s d e m c o n v i s i t a t o r , e x a
m i n a t u r p r o - S y n o d a l i s , a t q u e
p r a e d i c t a e m e t r o p o l i t a n a e C u r i a e
p r o m o t o r f i s c a l i s r e n u n c i a t u s e s t .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCO
PALEM M ILTEN. s u b A r c h i e p i s c o p o
S e l e u c i a e , v a c a n , p e r t r a n s l a t i o
n e m R . P . D . A n t o n i i P o l i n a d
C a t h e d r a l e m S e d e m A d r i e n s e m ,
f a v o r e R . P . F r . I o a n n i s B a p t i
s t a e M a n t o v a n o , O r d i n i s M i n i m o -
r u m s . F r a n c i s c i d e P a u l a , P r e
s b y t e r i C o n s e n t i n a e a r c h i d i o e c e
seos ; q u i e t i a m d e p u t a t u s f u i t i n
c o a d i u t o r e m c u m f u t u r a succes
s ione R . P . D . N i c o l a i d e S i m o n e
A n t i s t i t i s B o v e n s i s .
R . P . F r . I o a n n e s B a p t i s t a
M a n t o v a n o C o n s e n t i n a e a r c h i d i o e
ceseos i n s e x a g e s i m o p r i m o a e
t a t i s s u a e a n n o c o n s t i t u t u s , i n
t e r a l u m n o s O r d i n i s M i n i m o r u m
s . F r a n c i s c i de P a u l a a p r i m a iu -
v e n t a a d s c r i p t u s , l e c t o r i s g r a d u
i n p h i l o s o p h i c i s , a c t h e o l o g i c i s
f a c u l t a t i b u s R o m a e d u d u m d o
n a t u s , s a c r a e t h e o l o g i a e d o g m a
t i c a e e t m o r a l i s M a g i s t e r i u m i n
s u o O r d i n e l a u d a b i l i t e r R o m a e
e x e r c e n s , h a c t e n u s t o t i u s O r d i
n i s p r o c u r a t o r g e n e r a l i s r e n u n
t i a t u s e s t .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCOPA
LEM ARATHEN. s u b A r c h i e p i s c o p o
P e t r e n s i , v a c a n , p e r o b i t u m b o .
m e . A l o i s i i M a i g r e t , u l t i m i i l l i u s
E p i s c o p i , e x t r a r o m a n a m c u r i a m
d e f u n c t i , f a v o r e R . D . I o s e p h i
H o l l a h , p r e s b y t e r i V a r s a v i e n s i s
a r c h i d i o e c e s e o s . Q u i e t i a m d e p u
t a t u s f u i t i n s u f f r a g a n e u m S e y -
n e n s e m v e l A u g u s t o v i e n s e m .
R . D . I o s e p h u s H o l l a k i n d ioe
cesi A u g u s t o v i e n s i , v e l d e S e y n a
p r o g e n i t u s e t i n s e p t u a g e s i m o
p r i m o a e t a t i s s u a e a n n o c o n s t i
t u t u s , V a r s a v i e n s i c l e ro a d s c r i
p t u s , e t g r a d u c a n d i t a t i i n s a c r a
t h e o l o g i a d u d u m d o n a t u s , p e n e s
i n s t i t u t u m V a r s a v i e n s e s u r d o -
m u t o r u m p r a e f e c t u m a g e n s r e
l i g i o n i s a c m o r a l i t a t i s , e t a p u d
o p p i d u m R a d z y m i n i n p ed ag o g i co
i n s t i t u t o docens a d o l e s c e n t e s ,
i n i b i C u r a t u s a d l e c t u s e s t . V a r
s a v i a e p a r o e c i a l i s E c c l e s i a e s a n
c t i s s i m a e T r i n i t a t i s a c s u c c e s s i v e
p a r o e c i a e O m n i u m S a n c t o r u m
a d m i n i s t r a t o r h u c u s q u e r e n u n
t i a t u s e s t .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCOPA
LEM DIOCLETIANOPOLITAN. s u b P a
t r i a r c h a H i e r o s o l y m i t a n o v a c a n ,
p e r o b i t u m b o . m e . I a c o b i "Whe-
l a n . u l t i m i i l l i u s E p i s c o p i , e x t r a
EX ACTIS COI ISTORIA'IBUS 4 0 7
l o m a n a m c u r i a m d e f u n c t i , f a v o r e
"R. D . A n t o n i i Z e r r , P r e s b y t e r i
d ioeceseos T i r a s p o l e n s i s ; q u i e t i a m
d e p u t a t u s f u i t i n s u f f r a g a n e u m
T i r a s p o l e n s e m .
R . D . A n t o n i u s Z e r r i n d ioe
c e s i T i r a s p o l e n s i p r o g e n i t u s , e t
i n t r i c e s i m o q u a r t o a e t a t i s s u a e
a n n o c o n s t i t u t u s , c a t e c h e s e o s m a
g i s t e r i n i p s i s s c h o l i s c e n t r a l i b u s
e f f ec tu s , p r o E c c l e s i i s C a t h o l i c i s
S a m a r a e d e c a n u s i n s t i t u t u s e s t .
P r o f e s s o r i s p h i l o s o p h i a e a c t h e o
l o g i a e d o g m a t i c a e T i r a s p o l e n s i
i n s e m i n a r i o , i b i q u e I n s p e c t o n s
v i c i b u s p e r f u n c t u s , C o n s i s t o r i i
T i r a s p o l e n s i s a s se s so r , e i u s d e m
q u e C a p i t u l i c a n o n i c u s h u c u s q u e
r e n u n t i a t u s e s t .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCO-
LEM CORYCE.N. s u b A r c h i e p i s c o p o
S e l e u c i a e , v a c a n , p e r t r a n s l a t i o
n e m R . P . D . E d m u n d i K n i g h t
a d C a t h e d r a l e m S e d e m S a l o p i e n -
s e m , f a v o r e R . D . T h o m a e M o n -
te fusco , P r e s b y t e r i N e a p o l i t a n i ;
q u i e t i a m d e p u t a t u s f u i t i n a u
x i l i a r e m R . P . D . A l o i s i i M a r
g a r i t a , e M i s s i o n i s C o n g r e g a t i o n e ,
E p i s c o p i U r i t a n i .
R . D . T h o m a s M o n t e f u s c o q u a -
I r a g e s i m u m s e x t u m a e t a t i s s u a e
a n n u m s u p e r g r e s s u s , a d ecc les ia
s t i c a s p e r a g e n d a s f u n c t i o n e s se
d u l u m i n t e n d i t a n i m u m v e l p u e
r o s f i d e i r u d i m e n t a edocendo ,
c o n f e s s i o n e s e x c i p i e n d o , v e l p e r
p a g o s e t o p p i d a N e a p o l i t a n i a g r i
m i s s i o n e s t r a d e n d o . C o n s e r v a t o -
r i i p u e l l a r u m a N o t a r i i s n u n c u -
p a t i s u p e r i o r e c c l e s i a s t i c u s , C o n
g r e g a t i o n i M i s s i o n a r i o r u m , c u i
t i t u l u s a C o l l a t i o n e , a d d i c t u s , e t
s o d a l i t i i s . R a p h a e l i s d i r e c t o r s p i
r i t u a l i s r e n u n t i a t u s e s t .
TITULAREM ECCLESIAM EPISCO
PALEM CALLINICEN. v a c a n , p e r ob
i t u m bo. m e . A n i c e t i F e r r a n t e ,
u l t i m i i l l i u s E p i s c o p i , e x t r a r o
m a n a m c u r i a m d e f u n c t i , f a v o r e
R . P . F r . A l o i s i i S e p i a c c i , O r d i n i s
E r e m i t a r u m s . A u g u s t i n i , p r e s b y
t e r i a r ch id ioece seos P e r u s i n a e . Q u i
i n t e r a l u m n o s O r d i n i s E r e m i t a
r u m s . A u g u s t i n i a p r i m a i u -
v e n t a a d s c i t u s , i b i q u e s o l e m n i a
n u n c u p a t u s v o t a , a S u m m o P o n
tifice L e o n e X I I I , t u n c t e m p o r i s
P e r u s i n a m s a p i e n t e r r e g e n t e E c
c l e s i a m , s a c e r d o t i o a u c t u s e t i n
d i s c i p l i n i s p h i l o s o p h i c i s , a t q u e
t h e o l o g i c i s d o c t o r a l i l a u r e a d o
n a t u s , a d e c c l e s i a s t i c a s p e r a g e n
d a s f u n c t i o n e s s e d u l u m a p p l i c u i t
a n i m u m . R o m a e i n s t u d i o F r a
t r u m H i b e r n o r u m a d s . M a r i a m
i n P o s t e r u l a , e t i n Co l l eg io G-an-
d a v e n s i R e g e n t i s e x e r c e n s g r a
d u m , s t u d i i s m o d e r a n d i s s . A u
g u s t i n i p r a e f e c t u s e t a n g e l i c a e
b i b l i o t h e c a e t h e o l o g u s e f fec tus ,
l i n g u a r u m h e b r a i c a e e t a r a b i c a e
m a g i s t e r i u m , a t q u e l o c o r u m t h e o
l o g i c o r u m c a t h e d r a m p e n e s R o
m a n a m u n i v e r s i t a t e m a s s e q u u t u s
e s t . S e c r e t a r i i g e n e r a l i s , e t p r o
c u r a t o r i s g e n e r a l i s O r d i n i s p e r
f u n c t u s m u n e r i b u s , i n t e r r o m a n i
C l e r i E x a m i n a t o r e s , A c a d e m i c o s
r e l i g i o n i s c a t h o l i c a e , a t q u e Soc ios
4 0 8 EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
ctus , canonicus hucusque V a r saviensis metropolitanae, ipsiusque archidioeceseos administrator renuntiatus fuit.
Per Breve pontificium au~ tem sequentes Ecclesiae collatae fuerunt:
ECCLESIA TITULARIS ARCHIEPISCO
PALIS THEODOSIOPOLITAN. R. P. D.
Iosepho Sembratowicz, translata ex Ecclesia Leopoliensi ritus grae-ci-rutheni.
ECCLESIA TITULARIS ARCHIEPI
SCOPALIS CLAUDIANOPOLITAN. Eugenio Desflêches, translato ex Ecclesia titulari Siniten. et e Vicariatu Apostolico Sut-Chuen. orientalis in Sinis.
ECCLESIA ARCHIEPISCOPALISPHAR-
SALIEN. R. P . D . Aloysio Roteil i , Delegato Apostolico Orientalium Constantinopoli, Vicarioque patriarchali Latinorum, translato-ex Ecclesia Montisfalisci.
ECCLESIA TITULARIS ARCHIEPI
SCOPALI S HERACLEEN . R. P. D. Ma
riano Rampolla, corniti e Tindaro, Nuntio Apostolico Hispaniae.
ECCLESIA METROPOLITANA H A L I
FAXIEN . R. ï \ Cornelio O' Briert Dioecesis Carolopolitanensis.
ECCLESIA CATHEDRALIS CAROLO-
POLITAN. R. P . D . Henrico Northrop, translato ex Ecclesia t i tulari Rosalien. et ex Vicariatu Apostolico Carolinae septentrionalis , cuius retinet administrationem.
ECCLESIA CATHEDRALIS FLUMINIS
RAPIDI R. D. Henrico Iosepho R i -
Genuensium theologorum Collegii s. Thomae Aquinatis cooptatus, consultor Sanctae Romanae et universalis Inquisitionis, Congregationis a negotiis ecclesiasticis extraordinariis, nec non Indicis renuntiatus est.
CATHEDRALEM ECCLESIAM COR-
DUBEN. yacan, per translationem R. P. D. Zephyrini Gonzalez et Diaz Tuñon, Ordinis Praedicatorum, ad metropolitanam Sedem Hispalensem, favore R. P. D. Sebastiani Herrero et Espinosa de los Monteros, e Congregatione Oratorii, ad praesentationem Serenissimi Regis Catholici.
CATHEDRALEM ECCLESIAM S A N -
DOMIRIEN. vacan, per obitum bo. me. Iosephi Mihaelis luszynski, ultimi il l ius Episcopi, extra romanam curiam defuncti, favore R. D. Antonii Francisci Xaverii Sotkiewiez, presbyteri Sandomiriensis. Qui in sacra theologia candidatus gradu dudum donatus , Religionis et moralitatis praeceptorem agens in districtuali quatuor classium Sandomiriensi schola, eiusque seminarii professor et vice-rector effectus, in Stupia, Nova suae dioeceseos Parochus institutus est. I l l ius curiae Episcopalis assessor, canonicus ad honorem Lublinensis nominatus, pene.î academiam ecclesiasticam Varsaviensem Iuris canonici professoris, ac referentis in causis matrimonialibus eiusdem curiae muneribus perfun
EX ACTIS CO! ISTORIALIBUS 4 0 ^
E X S . C O N G R E G A T I O N E C O N C I L I I
MATRIMONII
Die 12 Augusti 1882, 17 Februarii et 7 Aprilis 1883.
COMPENDIUM FACTI. Franciscus nobilis vir anno 1856 religiosum matrimonium in Ecclesia parochiali cum Aemilia iniit. Verum huiusmodi matrimonium infenso sydere initum fuisse videtur: quandoquidem pluribus a contracto coniugia elapsis annis, Aemilia talia dementiae signa praebere coepit ?
ut necesse fuerit eam in publicum valetudinarium adducere T
ubi artis salutaris remedia experiri posset: sed omnia ten-tamina adeo in irritum cesserunt, ut nec in praesentiarum spes ulla affulgeat, quod Aemilia perditam mentis serenitatem recuperare valeat.
Huiusce rerum status pertaesus Franciscus, Sacratissimum Principem adivit, humiliter expostulans, ut, praevio processu canonico, suum matrimonium cum Aemilia irritum declara-
e l i t e r a r c h i d i o e c e s a n . c i n c i n n a -
t e n s i .
ECCLESIA TITULARIS EPISCOPALIS
MEGÄREN. B,. P . M a r i a e I o s e p h o
V e r d i e r e C o n g r e g a t i o n e S a c r i
C o r d i s , d e p u t a t o i n c o a d i u t o r e m
c u m f u t u r a success ione R . P . D .
S t e p h a n i T a n s s e n , v i c a r i i A p o
s to l i c i e T a h i t i .
ECCLESIA TITULARIS EPISCOPALIS
MARROCCHIEN. R . P . A l o i s i o d e
G o n z a g a O r d i n i s C a p u c c i n o r u m ,
d e p u t a t o i n c o a d i u t o r e m c u m fu
t u r a success ione R . P . D . L u d o -
v i c i T a u r i n . , V i c a r i o Apos to l ice*
a p u d G a l l a s .
ECCLESIA TITULARIS EPISCOPALIS
TRICALEN. R . D . A d u l p h o G r a n d y ,
d e p u t a t o i n c o a d i u t o r e m c u m f u
t u r a success ione R . P . D . F r a n
cisci I o a n . L a o n e n a n , V i c a r i o -
A p o s t o l i c o e P o n d i c h e r y .
ECCLESIA TITULARIS EPÌSCOPALIS
SUREN. R . P . D a n i e l i a s a n c t o
D o n a t o , e M i n o r i b u s R e f o r m a t i s r
d e p u t a t o i n a u x i l i a r e m R . P . D .
I g n a t i i P e r s i c o , E p i s c o p i A q u i -
n a t e n s i s e t c .
410 MATRIMONII
retiir duplici ex titulo: 1. nempe ex illicita affinitate primi gradus matrimonium antecedenti 2. ex defectu consensus. Quod si, in foro externo probari sufficienter nequiret, irritum fuisse matrimonium, tamen Pontificem deprecatus est orator ut dispensaret super matrimonio rato et non consummato.
Impossibile esse, ait orator, instaurare vitae consuetudinem cum muliere, quae etsi demens et histérica, tamen vitam cum aliis degit omni laude indignam.
Disceptatio Synoptica
DEFENSIO FRANCISCI. Primum caput suae defensionis aggrediens orator ait, esse in iure notissimum, ex copula perfecta illicita oriri impedimentum affinitatis, dirimens matrimonium usque ad secundum gradum, ad tradita per Reifienst. lib. 4 Decret, tit. 14 %. 2 n. 46, Sánchez lib. 7 disp. 64 n. 8. Iamvero in casu Franciscum copulam perfectam atque illicitam cum matre sponsae , tam ante quam post contractas nuptias habuisse colligi 1. ex iurata confessione ipsius sponsi; 2. ex confessione matris sponsae, emissa tempore non suspecto; 3. ex confessione ipsius sponsae antequam amitteret mentem; 4. ex documentis et confessione scripto tradita ipsius patris Aemiliae, postquam epistolare commercium detegerat, quod intercesserat inter suam uxorem et Franciscum; 5. ex testibus, omni exceptione maioribus, 'a sponso adductis; 6. (andern ab ipsis testibus etiam affinibus et consanguineis adductis a fisco ob amentiam Aemiliae. Sane Franciscus interrogatus iudicialiter respondit : sese rem habuisse, coniugum instar, cum matre suae uxoris per duos annos, qui praecesserant matrimonium , nec non per aliquod tempus quod matrimonium subsequutum est.
Hisce expositis, iuratam coniugum confessionem, praesertim accedente testimonio septimae manus, plene probare sustinuit, tum ex cap. 4 Proposuisti de probat, tum ex Resol. S. C. C. praesertim in Burdigalensi Dispensat, matrim. 26 Februarii 1825. Et iure merito, nam iudicialis confessio habetur uti regina probationum, maxime quando
M A T R I M O N I I 411
aliorum testimonio roboratur, ReifFenst. lib. 3 tit. 18 •num. 52. Iuratae sponsi confessioni consonat depositio matris sponsae , licet extraiudicialis , quandoquidem illa declaravit affini suae, sese a Francisco perofficiose observatam fuisse, et nonnulla ab eodem accepisse munera. Alius testis retulit audivisse eadem. Idipsum probatur ex confessione sponsae, quae antequam usum rationis amitteret, quatuor testibus enarravit, copulam quam mater cum Francisco ante matrimonium habuit. Qua de re nullo, ait, amore sese prosequi potuisse Franciscum, sed odio habuisse.
In themate autem sponsae confessionem plurimi faciendam esse edicit, tum quia ipsa melius prae ceteris, quia semper domi erat, agendi rationem suae genitricis agnoscere poterat, tum quia praesumi nequit, aliam propriam genitricem calumniis persequi velle.
Obiecto autem quod filia inhabilis est ad testificandum -contra propriam matrem, reponit cum Mascardo de probat, conci. 1359 num. 1 - ibi - « testes alias inhabiles admit-» tuntur in iis, quae sunt difficilis probationis, ut sunt ea » quae communiter occulte fieri consueverunt, ut adulterium, > furtum et huiusmodi, in quibus, ut plurimum, nulli testes » intervenire solent, nisi fortasse mulieres et domesticae » personae ».
Nec satis, sed Franciscum rem habuisse cum matre sponsae annis 1854 et 1855, seu ante matrimonium, ex epistolari commercio, adstrui posse orator ait , quod Franciscum inter et sponsae matrem intercesserat, quodque ex uteris sponsae patris colligitur. Sane sponsae pater ita ann. 1874, 22 Aprilis ad Franciscum scribebat : aliquas reperi ex tuis litteris; quae duo mihi revelant, nempe contumeliam mihi illatam, et abusum fiduciae in domo mea, in qua excipiebaris uti amicus. Consuetudo haec tua evincit, infelicem meam filiam crudeliter tibi in matrimonium traditam fuisse ad honorem sontis matris protegendum. Deinde minatur omnes epistola» de turpi consuetudine ad Fiscum roiiii itere, nisi curet sponsae infelicis sani tati prospicere, prae-
412 MATRIMONII
tìxitque peremptorium terminum bimestris, quo inutiliter elapso, ipsum provocavit ad duellimi. Iam vero arguit Orator r
quid est quod constituit mariti dedecus, nisi infidelitas uxoris-et thori violatio? Quanam ratione uxorem suam culpabilem cum Francisco deprehendit, nisi quia ex epistolis adulteri— num eorum commercium erumpit? Si Epistolas Pater regio Fisco tradere minatur, ad stabiliendam criminaliter uxoris et Francisci culpabilitatem, quomodo dubitari potest de existentia copulae ante matrimonium filiae ? Ex his aliisque colligit Orator, impedimentum affinitatis ex copula illicita in primo gradu, proindeque matrimonii nullitatem.
Allatis testimoniis concinere ait, alios testes qui de publica fama referunt circa turpem relationem inter Franciscum et Aemiliae matrem, sive ante, sive post sequutum matrimonium. Sed maiora urgent; orator enim edisserit quod ipsi testes, favore Aemiliae ab Adsertore vinculi adducti, re lationes Francisci cum matre sponsae pro veritate fatentur, quamvis ipsi dicant nunquam credidisse , quod huiusmodi relationes usque ad extremum compulsae fuerint.
Post haec orator adduxit theoriam Alae Foro criminale t. 7 das. 2 n. 58 qui ait: quando agitur de carnis cr i minibus, quae odio habent lucem, et ideo clam patrantur, locum habent et valorem indicia, praesumptiones et coniecturae; regula constituta a Farinacio... Zacchia... et firmata per Rotam in Calaguritana praetensi matrimonii 11 Februarii 1647 coram Meltio num. 10. Has autem probationes praesumpti vas, sive ex antecedentibus, sive ex concomi tantibus, sive ex subsequentibus cum in casu omnes concurrere affirmet, orator concludit dubitandum non esse de existentia affinitatis illicitae in primo gradu, quae nullum reddidit matrimonium Francisci cum Aemilia contractum.
Adstructa matrimonii nullitate, fere inutile esse edicit; eam ex alio capite, nempe ex defectu libertatis evincere. Ceterum hac quoque super re aliqidd dicendum putat, tum in iure tum in facto, ut iudices sententiam ex integra causae cognitione ad normam iuris ferre valeant. In iure adnotavit
MATRIMONII 413
cum De loriis in tract, de sacram. Matr. p. 8 q. 21 n. 5 quod: « In Matrimonio requiritur consensus Uberrimus cap. » Cum locum de sponsal. quia hoc sacramentum continet > vinculum indissolubile, et si ab initio gratum non est, » vi vel metu interveniente et cogente, felices exitus ha-y> bere non potest. Cum praesens 20 quaest. 3. > Unde fit quod dum celeri contractus metu gravi initi sunt rescin-•dibiles L 9 Cod. de contract. matrimonium tali metu initum, etiam iuxta legis civilis censuram, nullum est L. 21 •et 22 ff. de ritu nuptiarum. Metus autem gravis iuxta praedictum auctorem, loc. cit. num. 4, est metus mortis propriae, filiorum, parentum, aut rei suae magnae et notabilis amissionis, veluti etiam metus infamiae iuris vel facti, cum melius sit bonum nomen, quam divitiae multae.
Atqui haec adamussim in themate concurrere probavit defensor. Sane matrimonium non sponte ab Aemilia fuit «contractum, sed contra propriam inclinationem, nempe ut genitrici morem gereret. Ait enim Curatus: quod ex aliis sciam, Aemilia videtur aegre suum praebuisse consensum in matrimonium cum Francisco; sed solum, ut matris precibus indulgeret; dum alium praediligeret. Eadem haec repetunt alii testes. Deficientiam libertatis arguit orator ex infelici exitu huius matrimonii. Et ideo, prosequutus est, nullum renunciandum venit, nedum ex impedimento affinitatis ob «copulam illicitam, verum etiam ob defectum plenae libertatis in Aemilia.
Ad aliud caput suae defensionis progressus orator, ait: Si , ex hypothesi, validum renuncian libeat matrimonium huiusmodi, dispensatio denegari nequit: quia tantum ratum est, gravesque adsunt causae ad relaxationem. Quod non fuerit consummatum ex iurata Francisci depositione sategit evincere. Ego credo, ait vir, numquam matrimonium consummatum fuisse, quia uxor semper obstaculum consummationi posuit. Depositioni huic omnis adhibenda est fides; quia iurata unius coniugis affirmatio, pro veritate habetur,
414 MATRIMONII
et quia testes referunt virum bonis exornatum moribus, et mentiendi omnino incapacem. Hisce concinunt alii testes* qui positive loquuntur de religione et moralitate viri et de-publica opinione eidem favorabili testantur. Quo vero ad testes fiscales orator animadvertit, quod ii quoque vel bene-de Francisco loquuntur, vel certe non male. Unde concludit, dubitandum non esse quin affirmatio viri, sub iuramenti vinculo edita de non sequuta consummatione, tamquam veridica et a falsitate immunis sit retinenda. Verum Francisci confessioni magnum pondus addere urget septimae manus testes, qui veluti uno ore in hoc conveniunt, quod coniuges vixerint separati, quodque Aemilia odio prosecuta sit maritum, quia sciebat illicitas eiusdem relationes cum genitrice. Omnes pariter testantur de publica fama non sequutae matrimonii consummationis, quodque nulli filii nati sint sive-legitimi sive illegitimi. Deinde progrediens orator ad expendendos septem testes, a Fisco adductos, observavit quod tres primi vel nihil de consummatione asserunt, vel asserunt, coniuges vixisse separatos et certe filios non habuisse. Testimonia autem illorum qui referunt mulierem abortum habuisse, vel per octo dies cum coniuge in eodem lecto cuba visse apud amicos quos visitaverunt, inverosimilia sunt. Constat enim quod hos amicos non visitaverint, et Aemiliam iam ab anno initi matrimonii amicitias fovisse cum aliis amatoribus. Hinc presumi etiam potest ab aliis praegnantem factam fuisse, abortumque procurasse ne res a marito-cognosceretur, ad lites vitandas.
Ad causas tandem dispensationis transitum faciens, dua& intercedere, orator contendit, easque adeo graves esse censuit, ut ad dispensationem obtinendam sufficiant. Primam harum causarum in morbo insanabili consistere ait, quo, ex utriusque medici confessione, Aemilia laborat. Secundam causam reponit in periculo incontinentiae in quo Franciscus-versatur et in amore quo ipse flagrat consulendi suae posteritati. Porro, subdit orator, ipsamet s. Mater Ecclesia neminem impellere cupit ad subeundum statum violentiae r
MATRIMONII 41^:
quando gravissimo animae detrimento occurri possit aliquo remedio, ex quo nullius iura laedantur.
Cum igitur in themate sive de impedimento affinitatis-oh copulam illicitam, sive de defectu alterutrius partis consensus dubitari nequeat, vel sin minus matrimonium ratum et non consummatum fuisse, luce meridiana clarius constet; cum pariter constet binas adesse causas easque ad obtinendam dispensationem urgentissimas, sponte sua fluere, conclusit orator, matrimonium nullum declaratum iri, vel sin minus imploratam dispensationis gratiam Francisco concedendam esse.
ANIMADVERSIONES DEFENSORIS S. VINCULI. Ad primum suae orationis caput defensor de veniens, praetermissa disputatione super impedimenti natura, totam quaestionem versari autuma-vit super probationibus existentiae impedimenti, praesertim cum agatur de dissolvendo Matrimonio iam contracto. Quandoquidem iuxta ss. Canonum praescriptiones et praesertim cap. 3 De eo qui cognovit consang. etc. et sententias DD. quando de matrimonio, iam inito, irritando agitur, plena et quidem iuridica impedimenti certitudo requiritur, qua deficiente, matrimonium haud dissolvi posse asseruit. Ita Alexander III in capit. Super eo. Cosci De Separat. Thori lib. 1 cap. 6 n. 35. Rota decis. 1317 coram Lancetta. Nec aliter sensit S. C. C. in Asculana 4 Iulii 1668 §. De modo. Harum autem probationum difficultatem augeri si causa impedimenti occulta sit, fortius vero si contra partem defunctam esset evincienda. Sed quidquid sit de hac speciali circumstantia, quae in themate occurrit; ad naturam et qualitates talium probationum expendendas accedens, animadvertit, solam coniugum confessionem cum septimae manus testimonio ad impedimenti probationem aliquando non sufficere.
Quin oggeri valeat cap. Proposuisti 4 De probat, citatum siquidem caput ad rem non facere inquit, ex eo quod de illo loquitur, qui post triennale experimentum matrimonii inconsummationem asserit. Speciales at vero in themate
4 Ib' M A H U M O S li
praescriptiones iuris haberi et praecise cap. 3 De eo qui cognov. cons. ubi Alexander III statuit « De illo qui uxorem fratris sui* antequam in Matrimonium iungeretur se proposuit cognovisse, hoc tuae prudentiae respondemus, quod nisi hoc publicum et notorium fuerit, aut idoneis testibus comprobatum, praedictum matrimonium suasione illa ipsam impetere non permittas. Idemque tradit Cae-lestinus III in cap. 5 eadem de causa propter eorum confessionem tantum vel rumorem viciniae separari non debent. Consentanee ad hos textus eamdem tradiderunt doctrinam Reiffenstuel in lib. IV tit. 19 n. 16, Schmalzgrueber in idem, et Cosci lib. I, cap. 6, de Separat, thori: ea ducti ratione quod confitenti suam turpitudinem in sui favorem non est fides praestanda Digest, lib. 48, tit. 18, §. T. Nec aliter sentiunt aetatis nostrae criminalistae Re-nazzi, Carmignani, Desquiron, quorum ultimus utens Quin-tiliani verbis ait: huiusmodi confessio censenda est a demente peracta: nam qui seipsum accusat agi videtur a furore vel ab ebrietate, aut ab errore, sive a dolo.
Haec quae sancita reperiuntur, quando coniuges ambo crimen fatentur, eo magis servanda esse, autumavit vinculi defensor, si unus tantum crimen fatetur, prout in themate verificatur; ex eo quod sponsa dementia laborat, eiusque mater, criminis insimulata, demortua est. Neque ex demor-tuae confessione proprii facinoris, licet tempore non suspecto peracta, aliquid in contrarium evinci posse contendit. In epistola enim a defunctae marito ad Franciscum missa, ex •qua assertum adulterium patratum fuisse depromitur, de completo adulterio sermo explicitus non habetur. Quo vero ad literas amatorias , a Francisco defunctae matri uxoris scriptas, et a viro defunctae repertas, ex quibus adulterii crimen Francisci patronus erui posse confidit, matrimonii •defensor animadvertit, eas in nullo pretio habendas esse: ex eo quod cum apud acta non existant, examini subiici haud possunt.
Qua de re S. C. C. in similibus casibus respondit, non
MATRIMONII 417
constare de «nullitate matrimonii ceu videre est in Verulana 5 Iulii 1856 et in Pisauren. 22 Maii 1875: in quibus idem responsum prodiit, licet utriusque sponsi iurata adesset confessio. (1)
Post haec ad secundam disquisitionem descendens, praeprimis adnotare existimavit, testes tales minime esse debere, ut factum de visu agnitum referant, quandoquidem accidere extraordinario potest, quod in fragranti amasii deprehendantur. Sed eos testes a iure requiri evidens es t , qui circa indicia vel circumstantias ita referant, ut per inductionem actus comprobetur; indicia vero huiusmodi esse debere et talibus circumstantiis suffulta, ut carnalem commixtionem de vincant. Quam carnalem commixtionem nullo modo argui posse contendit ex reliquis indiciis ordinariis et remotis, quae inhonestae amicitiae suspicionem ingerunt, sed actum carnalem perfectum intercessisse profecto non probant. Quandoquidem quotidiana experientia docet, plures amasios reperiri, qui spe ad actum habendum vivunt, sed invicem fru-strantur, licet ab obscoenis sese non abstineant. Quaenam autem indicia violenta ad perfectam copulam demonstrandam acta dicantur, deduci posse ait Ex cap. litteris 12 de praesumat, ubi traditur esse grave indicium quando nudus •cum nuda, solus cum sola secretis locis et latebris, ad hoc commodis et locis celatis, reperiatur. Quapropter testium depositiones importare dicuntur gravem praesumptionem, si viderint nudum cum nuda vel solam cum solo; ita tradunt omnes Doctores et praesertim Cosci lib. II cap. 2, n. 29, Barbosa in Collect, doct., Ursaia in tom. III part. 2 Discept. 9 n. 26.
Quin obiiciatur theoria ex Ala desumpta, quae leviora signa ad probationem constituendam de facto admittere videtur; quandoquidem in genere de criminibus carnis loquitur, haud vero de copula ad impedimentum gignendum .habita.
(1) Pisauren. in qua reperies quaestionem huic consimilem, relata fuit Vo l .VIII pag. 630 har. ephem.
Áitn. 'tom. XV,fase. CLXXV1I. 27
418 MATRIMONII
Hac iuris dispositione quoad probationes praemissa, ad singulorum testium depositiones enucleandas accedit; praetermissa tum epistola mariti defunctae, de qua supra, tum depositione Aemiliae: quandoquidem contra propriam matrem venire abnorme est, et praeterea improperia in virum prolata momento irae et furoris, sunt nonnisi expressiones genericae, quae eamdem patiuntur exceptionem ac aliorum testium : qui quidem omnes generice et de auditu referunt.
Ex hac testium summa nihil evinci posse conclusit, nec adminiculum ullum hauriri, ex quo praesumptio violenta copulae habitae erui possit, unde impedimentum oriatur. Unus tantummodo '"testis, vestem a Francisco donatam fuisse deponit: verum hoc certe non signum habitae copulae vel pretium meretricii est; ad summum pro expugnanda mulieris reluctantia factum fuisse dicendum est: quinimo huiusmodi donum ceu indicium recti animi idem testis interpretatur aiens: credo id fecisse futuri matrimonii ineundi gratia. Unde quanti pretii habendus sit iste viciniae et vulgi rumor, docet caput Super eo 5, De eo qui cognov- Nec secus docuerunt doctores, inter quos citat Devoti Ius. Can. Univ. lib. II tit. 19 §. 13 et Reiffenstuel Lib. 11 tit. 20 num. 391. Potius admiratione dignum esse subdit, tantam famam rumoremque viciniae circa inhonestam Francisci cum matre sponsae ante Matrimonium consuetudinem, ita Parochum latuisse, ut t u t a conscientia matrimonium, dispensatio denun t i a t iones , celebrari permiserit. Qunm quidem Parochi agendi rationem demonstrare urget, de tali impedimento, quod solummodo viginti post annos Francisci amicis innotuit, nullam vel minimam suspicionem, tempore initi matrimonii ortam fuisse.
Pergens in suis animadversionibus s. vinculi adsertor, ait: ad matrimonium irritandum non quamcumque libertatis imminutionem, sed eam requiri, quae gravis et quae a principio extrinseco procedit, ob metum iniuste incussum ad actum extorquendum. Admisit autem opinionem, metus causam verificari, licet malum quod imminet non respiciat ipsam..
MATRIMONII 419
agentis personam, sed aliam cum eo stricto vinculo coniunctam. Sed intelligere non posse ait , quomodo Aemilia acta fuerit ad matrimonium ineundum ex hoc metu gravi, ut nempe nuptiis matris honori prospiceret, et ut iurgia et scandala averteret.
Etenim vel Aemilia turpem Francisci cum matre consuetudinem non agnoscehat, et in hoc cmsu metus causa atque mentis trepidatio ob instans malum deerat. Vel agnoscebat, et tunc animadvertit illud non esse malum quod minabatur, nisi nuptiae fierent, sed esse iustam vindictam quam vir contra uxorem sumpturus esset, a filiae matrimonio omnino independens, quae etiam matrimonio contracto evenire poterat. Hinc sponsus vel sponsa ad illud impediendum per matrimonium inutiliter cogebatur. Sed dato, quod Aemilia praeviderit futurum esse, ut per matrimonium malum matri imminens impediret, matrimonium potius ele-ctivae quam coactae voluntatis actum fuisse ait, ut scilicet matri in obscoènis inserviret.
Quod cum repugnet admitti posse in filia benemorata et sagaci, qualem fuisse Aemiliam omnes testes praedicant, potius dicendum esse subdit, filiam turpem hanc matris cum Francisco relationem penitus ignorasse, ceu ex testium depositionibus dubio procul erui datur.
Addit etiam: si post initas nuptias, huiusmodi pravae relationis dubium zelotipiam et iram mulieris sic movet, ut ipsa reiiciat virum suum, quomodo concipi potest antea impedimento haud fuisse, quominus nuptias cum Francisco concìliaret? E contra, ait, tanta animi quiete Aemiliam Francisco nupsisse apparet, ut pluribus primo nuptiarum tempore protestata sit, contentam fuisse suo matrimonio.
Neque dicat Patronus adfuisse in themate metum reverentialem ante nuptias; etenim defecerunt minae, verbera, et mala intollerabilia ad Aemiliam cogendam. De iisdem ne verbum quidem faciunt testes; quinimo testes ab Episcopo acciti excludunt omnino, Aemiliam inivisse matrimonium cum Francisco ex metu reverentiali. Iis vero testibus, utpote
I septimae manus, maiorem fidem praestandam esse ait, quam ceteris a Francisco deductis, ex eo quod cum ipsis amicitiae vinculo hic coniunctus existit.
Tandem parumper admisso quod metus reapse extiterit, monuit tamen, metum tunc graviter incussum, perdurare debere etiam in actu celebrationis matrimonii, secus de eodem metu non constare tenendum est. Quod in themate defuerit, metus iste, eruitur etiam ex testimonio viri et parochi. Rogati enim a iudice quomodo sponsa se gessisset in Ecclesia, primus respondit: sponsa suum praebuit assensum, quin cernerem in ea ullam difficultatem; alius vero ait: sponsa libere coram" me proprium emisit consensum. Hinc adsertor s. Vinculi miratus est quomodo quaestio de consensus defectu fuerit, quum pene deficiant argumenta, etiam ad suspicionem ingerendam.
Contra autem, ait Vindex, ex factorum historia eruitur, consummationem matrimonii plane de vinci posse. Sane ex. viri ipsius depositione, manifestum apparet, sponsos una simul cohabitasse , manentes post celebrationem matrimonii in domo matris, et in eodem cubiculo noctu dormientes; tum denique in domo mariti, praeter alia loca, per plures annos condormivisse, usque dum sponsa dementiae causa nosocomium ingressa fuit. Ex his quisquis videt enasci gravissimam praesumptionem de matrimonii consummatione. Quae praesumptio haud cedit veritati, nisi gravissimae adsint contrariae probationes. Quas tamen probationes perperam reponi in sola coniugum confessione, licet iuncta septimae manus testimonio: quandoquidem contra omnium Canonistarum doctrinam hoc assereretur, ceu recte tradit Cosci lib. III cap. 2 num. 147 de Separat, thor. Insuper quum sponsa nihil proferre valeat, deest concors coniugum assertio. Post haec inutile est, ait vindex, de causis disserere pro dispensatione ; quae tamen omnino deficiunt. Nam veram causam qua Franciscus matrimonii solutionem quaesivit in hoc esse plures autumant testes, ut se liberaret a solvenda
420 MATRIMONII
MATRIMONII 421
menstrua pensione pro infelici uxore, in dementium Inospitali detenta.
Hisce ex utraque parte adductis, quaesitum est quomodo dimittenda essent sequentia
(Dubia
I. An constet de nullitate matrimonii in casu. Et quatenus Negative II. An sit consulendum SSmo pro dispensatione matt
monii rati et non consummati in casu. RESOLUTIO. Sacra C. O. re ponderata, sub die 12 Au
gusti 1882, censuit respondendum: Ad primum et secundum negative. CAUSAE PROSECUTIO. Beneficium novae audientiae petiit,
obtinuitque Francisci orator; simulque institit ut penes Curiam per novi processus confectionem tres alii testes audi-rentur , ut validiori fulcimine matrimonii nullitas , ob impedimentum dirimens, ex copula illicita , adstrueretur. Et re quidem vera tres testes formiter auditi fuerunt; quorum primus, famulus Francisci, retulit sub iuramento, sese probe cognovisse matrem Aemiliae , et scivisse eamdem pessimae famae apud omnes ; ita ut viveret cum Francisco ceu maritus et uxor. Insuper retulit, sese vidisse pluries in cubiculo domini sui matrem Aemiliae et Franciscum, vestibus omnino exutos et semel conspexisse eosdem in unione carnali. Haec autem omnia accidisse, ait testis , ante matrimonium ; quo tempore Franciscus biduo in hebdomada mulierem illam in-visebat dum rusticaretur. Alius testis pene eadem retulit quoad pessimam famam mulieris, et quoad turpes relationes cum Francisco, quamvis eosdem non viderit nudos , vel unione carnali copulatos.
Medicus autem Hospitalis, in quo mulier detinetur, uti tertius testis , ait : sese interrogare potuisse Aemiliam quoad turpes relationes eius matris cum Francisco. Haec uti memor rerum, quibus olim cruciata fuerat, ait: sibi probe innotuisse relationes carnales suae matris cum Francisco; quod a matre
4 2 2 MATRIMONII
ipsa sciverat; quae insuper filiae patefecit locum in quo conveniebant ad explendas libidines, delectationesque habitas cum Francisco filiae enarravit ut eamdem impellerei ad matrimonium cum illo ineundum. Adiecit autem etiam a patre suo scivisse, amasios petere rus matris ad explendas libidines.
Haec omnia satis esse, ait Francisci orator, ad plenam probationem impedimenti inducendam, cum violenta indicia actus necessarii habeantur, ad tradita per cap. Litteris 12 de praesumpt. Cosci lib. 2 cap. 4 n. 19. Habemus nudum cum nuda , non una tantum vice sed fréquenter ; habemus locum secretum, nempe cubiculum , denique actum copulati vum. Praeter haec adest biduana visitatio Francisci in hebdomada, dum amasia rusticaretur, et morae viri eiusdem, ibi productae usque ad noctis horas et quandoque ad primum mane et publica fama de his illicitis amoribus.
Neque respui possunt Aemiliae depositiones , utpote dementis ; quia consonae sunt aliorum testium depositionibus quoad substantiam et quoad loca; et quia indicant scientiae causam, nempe matris et patris confessionem.
Vindex autem s. Vinculi contra insurgit , et refutatis argumentis , quae iterum ex adverso prolata fuerunt, ait, nupera allata testimonia, ad opportunitatem composita, omni robore destituta esse.
Quibus praemissis , proposita fuere diluenda sequentia
Bubia.
I. An sit standum vel recedendum a decisis in primo dubio in casu.
II. An sit standum vel recedendum a decisis in secundo dubio in casu.
RESOLUTIO. Sacra C C . re iterum perpensa, sub die 17 Februarii 1883, censuit respondere:
Ad I. Eoe noviter deductis, recedendum a decisis. Ad II. Provisum in primo. Tertio proposita fuit quaestio haec ad instantiam vin-
MATRIMONII 4 2 3
dicis sacri vinculi sub die 7 Aprilis 1883 : Sacra autem Congregatio respondit dubio proposito:
In secundo loco decisis.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Adfuisse in themate impedimentum affinitatis ex crimine adulterii ortum retineri posse videtur, neque iuridicam omnino defuisse de eius existentia probationem.
II . Etenim ex cap. De eo qui cognovi, cons. erui, publicum et notorium esse debere aut idoneis testibus probatum impedimentum dirimens, ut validitas matrimonii impeti possit.
III. Neque ex rumore viciniae aut ex coniugum confessione, propriam turpitudinem re velantium, probatio sufficiens semper erui ad irritandum matrimonium; eoquod qui se accusat agi videtur ab errore vel a dolo.
IV. Etsi non requiratur quod testes tales sint, ut factum de visu agnitum referant, quod saepius impossibile esset; tamen tales esse debent ex iure, qui circa indicia vel circumstantias ita referant, ut per inductionem actus comprobetur.
V. Ex nuperrima testium depositione impedimentum esse «victum patere videtur: nam omnia adfuere extrema, quae iuridicam faciunt probationem : adfuit nempe nudus cum nuda, locus secretus, actusque copulativus.
42ì
OSCEN.
DISTRIBUTIONUM
Die 12 Augusti 188$t
Per summaria p r e c w
COMPENDIUM FACTI. Episcopus Oseen, datìs Uteris die 1 5
Martii volventis anni, Sanctissimum Principem adivit exponens : in civitate episcopali extare Capitulum ecclesiasticum a s. Laurentio nuncupatum, in quo beneficia in distributionibus quotidianis tantum consistunt. Ob inopiam sacerdotum Episcopi praedecessores ex benefìciatis laudati Capituli aliquot elegerunt, quibus docendi munus commiserunt in Seminario conciliari, accommodatis tamen horis magisterii cum horis ofificii choralis. Ex his nonnulla procedebant incommoda : 1. ordinarie tempus deficiebat discipulis ad addiscendam lectionem serotinam, quia ex aula matutina egrediebantur hora duodecima; 2 explicationes, erant breviores, quam necessitas expostulabat; 3 deerat admodum in Seminario desideranda disciplina, quia alii professores diversis et convenientioribus horis suos alumnos educebant ; 4 interdum eo quod protendebantur officia capitularia, beneficiati qui simul erant professores, aut non assistebant Seminario, aut perbrevi temporis spatio explicationes absolvebant.
Quibus malis occurrere cupiens Episcopus statuit, ut in gratiam disciplinae et ad maiorem profectum scholasticorum omnes professores beneficiati iisdem et quidem opportunioribus" horis, quibus alii cathedralia, docendi munus implerent. Ex hoc decreto contigit ut professores beneficiarii non possent choro interesse, nisi diebus vacationis : et exinde suborta fuit quaestio, an beneficiarii, professores diebus quibus a choro absunt, ut in Seminario alumnos edoceant, iure
ose EN. 4 2 5
potiantur saltem duas tertias partes fructuum beneficii percipiendi. Episcopus non audens suo iudicio causam dirimere,, ad S. C. Congr. confugit ut, re mature perpensa, pro qua. parte extet ius declarare auctoritative dignetur.
Di&eeptatlo synoptlea.
QUAE FAVORE BENEFICIATORUM PRODUCUNTUR. Praeprimis beneficiati professores contendunt pollere iure percipiendi saltem duas tertias partes distributionum, tum canonum dispositione, tum interpretum doctrina, tum praxi S. C. Congr. Sane explorati iuris est, legem praesentiae in choro eum non attingere, qui ob evidentem ecclesiae utilitatem abest: imo taliter absens, iuris fictione tanquam praesens habetur, ad effectum tum fructus praebendae, tum quotidianas distributiones lucrandi cap. Consuetudinem de Clericis non resi-dentibus in 6; ubi Bonifacius VIII constituit : absentes a choro distributionibus carere, exceptis illis, quos infirmitas* seu iusta ac rationabilis corporis necessitas, aut evidens ecclesiae utilitas excusar et: » quam dispositionem Tridentini Patres Sess. 24 de Ee form. cap. 2 confirmarunt.
Praeterea beneficiatis professoribus favere videtur cap. Super Specula lib. 5 tit. 5 de magistris §. docentes; ubi docentibus conceditur facultas percipiendi proventus praebendarum et beneficiorum suorum, non obstante aliqua consuetudine vel statuto : cum denario fraudari non debeant in vinea Domini operantes. Et Fagnanus in cit. cap. apertissime docet, magistros habentes beneficia, quae in distributionibus tantum consistant, duas tertias partes lucrari, amissa alia tertia parte, quae praesentibus accrescit.
Hactenus deductis adde interpretes fere omnes qui una voce tradunt, quod in ecclesiis ubi beneficia tantum in distributionibus quotidianis consistant, duae partes distributionum assumunt naturam praebendae: alia tertia pars uti vera distributio permanet, et hanc praesentes lucrantur, absentes amittunt; Lucidi de Distrib. num. 29, Piton. Di-
426 oscEN.
scept. Eccl. XXXIV num. 1, Pignat. Consul. 1J5 num. 42 tom. 9.
Quod si per hypothesim beneficiati professores hoc iure non polleant, tamen, aequitate suggerente, attentis precibus Episcopi, stante necessitate, et Ecclesiae utilitate, indultum ad quinquennium saltem concedendum esse videtur ob sequentes rationes; quia 1 sacra Congreg. Concilii saepe saepius magistris hoc indultum concedere in more habuit: 2, quia in casu Episcopus aliter consulere nequit disciplinae Seminarii, nisi tres professores bénéficiâtes in munere suo conservet: 3 quia stipendium magistris assignatum augeri minime potest r 4 tandem quia ipse Episcopus preces praebet s. Congr. ut saltem indultum benigne concedat ad quinquennium favore trium beneficiatorum, quibus onus docendi incumbit.
QUAE CONTRA BENEFICIATUS PRODUCUNTUR. Altera vero ex parte videtur ius obstare precibus beneficiatorum profes
sorum. Ac primo obstant patulae ecclesiastici iuris sanctiones, quae diserte disponunt, ut solum choro praesentes lucrentur distributiones: ad rem in cap. unie, de clericis non resi-dentibus in 6, Bonifacius VIII constituit, ut distributiones ipsae quotidianae canonicis ac aliis beneficiatis, qui officiis in iisdem ecclesiis adfuerint, tribuantur: qui vero aliter de distributionibus ipsis quidquam receperit, rerum sic receptarum dominium non acquirat. Unde processit theoria in scholis et in foro notissima, quod nempe distributiones beneficiatis debentur non ratione beneficii, sed ratione servitii, in Ecclesia praestiti. His dispositionibus concinit cap. 3 Sess. 22 de reform. Concilii Tridentini, ratum habendo quod disposuit Bonifacius in cap. cit. imo mandans, ut omnino servetur.
Insuper Capitulum opponit beneficiatis professoribus consuetudinem, qua professores in Seminario docentes semper distributiones amiserunt.
Obstat ulterius declaratio s. Congr. Concilii relata a Barbosa pag. 544, et pariter doctrina ab eodem exposita, nec non Gonzalez ad reg. 3. Tandem Capitulum opponit vo-
o s c E N . 427
iuiitatem testatorum fuisse adigere bénéficiâtes ad assistentiam choro: et quoniam testatorum voluntas semper est servanda, uti omnia iura clamant, hinc concludi posse videtur beneficiorum preces huiusmodi haud esse, ut excipi valeant.
His rationibus hinc inde adnotatis, remissum fuit E E . P P . decernere quomodo preces essent dimittendae.
RESOLUTIO. Sacra Cong. Concilii, re ponderata, sub die 12 Augusti 1882, respondit:
Pro gratia ad quinquennium diebus, quibus docent, amissa tertia distributionum parte.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Quum laborantes in vinea Domini denario defraudari non debeant: ideo ex DD. sententia lucrari posse duas tertias distributionum partes Magistros qui beneficia possident quae in distributionibus tantum consistant.
II. Magistros Beneficiatus in themate, quando docent, abesse a choro in Ecclesiae utilitatem : ideo gratiam obtinuisse percipiendi duas tertias distributionum partes.
*-!-*-!-•
NEAPOLITANA - VISITATIONIS
Die 9 Septembris Î882.
COMPENDIUM FACTI. Franciscus Pignatelli, supplici dato libello, retulit: sese frui iurepatronatus laico super Ecclesia s. Mariae, vi cuius rectores nominat, statuta constituit atque reformat, et agnatorum cadavera excipit, independenter ab Ordinario. Cum iura exemptionis ab Ordinario exercuerit orator, iuxta Bullam Leonis X, ab anno 1697, praescriptio adest in sui favorem plusquam centenaria, numquam internirtn. A .tamen archiepiscopalis Curia nunc, super dicta
428 VISITATIONIS
Ecclesia suam exerere iurisdictionem praesumens, s. Visitationem indixit. Quamobrem orator Sanctitatem Vestram exo-rat, ut declarare dignetur, Ecclesiam illam exemptam esse ab omni episcopali iurisdictione, haud excepta s. Visitatione, vi Bullae Leonis X, iurisque praescriptionis.
Rogatus de more Antistes, copiam trasmisit Bullae Leonis X; addiditque per eamdem Bullam, concessam fuisse gratiam quam comes Pignatelli supplici libello expetiverat; sed nullum in ea fieri verbum de praetensa exemptione ab episcopali iurisdictione.
Disceptatio «y»«optica.
DEFENSIO PATRONI. Ut exemptionem Ecclesiae s. Mariae evincerei ille, retulit haec verba Bullae: « et insuper tu-» tori et aliis nobilibus masculis dumtaxat de familia de » Pignatellis, pro tempore existentibus, ius patronatus, et » praesentandi personam idoneam ad dictam perpetuam ea-» pellaniam, quoties illa pro tempore, quoquo modo vacare » contigerit, et deputandi capellanos, sacristam, et mi-» nistros in dicta Ecclesia. »
Iamvero, citata Bullae Leonis X verba, quae plenissimam libertatem familiae Pignatelli concedunt, nedum a parochi iurisdictione, sed etiam ab Episcopi potestate exemptionem importare, nullatenus dubitari posse videtur; quandoquidem Barbosa in Allegat. 123. n. 14. de offic, et potest. Episcopi tradit, quod Summus Pontifex exemptionem a potestate Ordinariorum tunc concedere videtur, cum plenam libertatem alicui vel personae, vel loco indulget: Franc. in Cap. 1. §. illum num. 3. de verbor. signif. lib. 6. Erasm. a Cochier. quaest. 9. num. 1. vers. Gaudeat. Porro in themate patrono plenam libertatem super omnibus quae memoratam Ecclesiam attingunt concessam fuisse, quisque ingenio suo facile percipit, dummodo in praefatae Bullae verba oculos vel obiter convertat. Supposito autem quod huiusmodi Ecclesia ab Ordinarii potestate exempta sit, et s. Sedi
VISITATIONIS 429
immediate subiecta, plane consequitur, Episcopum nullum iurisdictionis actum in ea exercere, ideoque neque sacram visitationem in ea peragere valere; Conc. Trid. sess. 22 cap. 9 d e Reform. Pitonius d e controv. patr. alleg. 2 3 . n . 2 ; Lucidi d e visit. ss. L L i tom. 1 . p . 1 3 2 . n . 2 9 .
Propugnatam exemptionem confirmari ait ex longissimi temporis observantia, vi cuius orator exercuit huiusmodi ius exemptionis ab auctoritate Ordinarii, ab anno 1698 usque adhuc, efformando praescriptionem plusquam centenariam. Quaenam autem sit vis et efficacia consuetudinis centenariae erui datur, non modo ex censura iuris tum civilis, tum canonici, L . de quibus ff. de leg. C. Cum dilectus de consuet. verum etiam .ex omnium interpretum doctrina et sacrorum Tribunalium praxi.
Quin regerere valeat textum in cap. Cum ex offic, de praescript. ubi decernitur visitationem praescribi non posse. Huic enim offensioni occurri posse videtur, animadvertendo iura episcopalia praescriptioni obnoxia esse ex Cap. audistis, et ex Cap. Cum olim, de praescript. ideoque et visitationem praescribi posse, quippe quae est de iuribus episcopalibus Cap. Conquerente de offic. Ordin. Mox autem obiecto cap. cum ex officii de praescrip. directe respondent allegando Barbosam qui i n Allegat. 1 2 9 . num. 9 . e t seq. de Offic, et Potest. Episcop. haec ad rem habet. - ibi -« Praescriptio tollens omnino visitationem iure communi » iniunctam merito prohibetur, quamvis admittatur, quae » illam transfert, vel aliis accumulât, sicut etiam admitti-» tur, quae omnino tollit visitationem iure speciali compe-» tentem. »
Hisce in iure praeiactis, cum in facto consistat, hic agi non de praescriptione quae omnino tollit visitationem, iure communi Episcopo competentem, sed de ea quae ius visitandi Episcopo competens, ad s. Sedem transfert : hinc sponte sequitur huiusmodi praescriptionem admitti oportere. Et iure merito, quia, ut sapienter observat Barbosa loc. cit. n . 1 3 . talis praescriptio, absolute loquendo, non est contra visita-
430 V I S I T A T I O N I S
tionem, quam non tollit, sed contra Praelatum, cui praeiudicat. Cum igitur de exemptione Ecclesiae s. Mariae ab Episcopi potestate dubitari nequeat, pleno alveo fluere videtur, ipsam nullo modo subiectam esse iurisdictioni episcopali, ac per consequens ab eodem visitari haud posse.
DEFENSIO ORDINARII. Contra studuit hic evincere, Ecclesiam s. Mariae nullo modo exemptam esse a sua iurisdictione; eamque proinde visitationi obnoxiam esse, ex eo quod in Bulla s. m. Leonis X, quae ad alium finem implorata fuit, ne verbum quidem inveniri, ait, quod praetensam exemptionem importare valeat.
Et re quidem vera per hanc Bullam, concessit Summus Pontifex ius perpetuae praesentationis corniti Pignatelli eiusque lineae masculinae: nempe id concessit quod dictus comes, supplici libello, expoposcerat; sed de exemptione a iurisdictione Ordinarii ne verbum quidem; hinc ius visitationis haud laesum fuisse, sed in suo robore permanere patet. Et recta videtur argumentatio nam agitur in themate de re, quam maxime odiosa et restrictiva iurisdictionis episcopalis, quae proinde admitti nequit, nisi aperta legis verba id expresse suadeant, vulgatum cum sit odia restringi oportere L. Cum quidem ff. de lib. et posthum. Cap. odia de reg. iur. in 6.
Quin imo dato etiam, sed non concesso quod in vim citatae Bullae, ecclesia s. Mariae tamquam exempta censeri debeat, tamen visitationi Ordinarii subiecta remanet, quia tradit Barbosa in Alleg. 123 num. 30 de Offic, et Potest. Episcopi, quod in causis visitationis, ab his simplex exemptio neminem eximit, si de illis specialis et expressa mentio non fiat. Concinit Paul. Fusch. de Visitat, lib. 2 Cap. 20 num. 10. Pitonius de Controv. Patron, alleg. 23 num. 2; Rota decis. 186 num. 2 part. 1 divers. Privilegium enim exemptionis non includit exemptionem a visitatione, Lucidi de visit. ss. LL. tom. 2. p. 487 n. 244.
Neque difficultatem facessere videtur quod in themate agatur de iuspatronatus laicali. Ex verbis enim decreti Con-
VISITATIONIS 43 f
cilii Tridentini omnia loca pia possunt ab Episcopis visitari, licet eorumdem cura ad laicos pertineat. Quapropter laicalis loci qualitas impedimento non est quominus in eodem, visitandi ius ab Episcopo exerceatur Monncel, Form. leg. t. 5 form. 1 num. 10; Pitonius op. cit. alleg. 32 num. 5; Gonzalez de benef. p. 1. eo. 2 num. 104; Castrop, oper. moral, tract. 13. de benef. disp. 1, et confirmatum fuit a S. C. C. in Imolen. 25 Novemb. 1692 et 20 Iulii 1693 apud Monacell. I. c. et apud folium Faventinae Red. rat. 8 Augusti 1772.
A iure deinde ad facta descendens Ordinarius pro sua iurisdictione tuenda, animadvertit sacrum visitationis munus in hac s. Mariae Ecclesia per plura saecula expletum fuisse a suis praedecessoribus usque ad annum 1698. Praeterea, ait Antistes, praesentati ad dictam capellaniam, institutionem iugiter receperunt ab Ordinario loci : quod factum innuit, ius recognitum fuisse in eodem Dioecesano.
Iamvero observantia optima dicitur interpres legis fundationis ex Lotter. de re benefic. lib. 2. quaest. 1 n. 125. Card. De Luca de Iur. patron. Disc. 60 num. 9. Tondut. Quaest, beneficiai, part. 3 cap. 157, et maiorem omnium auctoritatem sibi vindicat, si, ut in casu, sit illi proxima et coaeva Piton. Discep. Ecclesiast. disc. 159 num. 44 §. Habemus.
Perperam vero obiicies, Ecclesiam s. Mariae, post annum 1698, nunquam visitatam fuisse ab Ordinario, ideoque eius ius visitandi in posterum praescriptum esse. Antistes enim animadvertit, sacram visitationem esse ius et munus episcopali iurisdictioni inhaerens, in cuius exercitio Praesul plena libertate pollet. Cum autem in illa latissima Archidioecesi quamplures adsint Ecclesiae et pia loca, eiusdem antecessores impotes singula perlustrando illa seligebant quae pastorali vigilantia magis indigere videbantur, uti ex sacrae visitationis relationibus S. C. C. eruere potest. Quare ex non exercitio actus mere facultativa nequit amitti ius positivum,, et ab ipsa natura iurisdictionis episcopalis immediate dimanans.
432 VISITATIONIS
Re sane vera agi in casu de actibus mere facultativis nemo cordatus inficias ibit. Porro explorati iuris est in hisce actibus praescriptionem non induci; nisi constet ipsos fuisse prohibitos et partem adversam per tempus habile ad praescribendum prohibitioni acquievisse; Gloss, in L. Y. Commun, dividundo 6 de Annali praescript.; De Luca de Benef, disc. 97 num. 13; Rota in millenis decisionibus praesert im vero in Decis. 253 num. 8p. 3 recent. - ibi - « Mi-» nus resistit quod hic murus diu steterit et per multos an-> nos in ea forma, quia nihilominus potest elevari, cum » istud sit merae facultatis, non praescribitur, quamvis per » mille annos non fuerit elevatus, nisi praecedente prohi-> bitione et legitima acquiescentia ».
Tandem in damnata hypothesi quod oratores praetenso privilegio reapse fruantur, tamen impedire nullo modo valent quominus Archiepiscopus utens iure sibi a Conc. Trident. Sess. 7 Cap. 8 de Reform, indulto, tamquam Delegatus Apostolicus visitationis actum in Ecclesia s. Mariae perficiat.
Hisce praenotatis, propositum fuit derimendum
llubium
An Ebclesia s. Mariae a iurisdictione et visitatione Archiepiscopi Neapolitani exempta sit in casu.
RESOLUTIO. Sacra Congr. Concilii, re perpensa, sub die 9 Septembris 1882, censuit respondere:
Negative et amplius.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Privilegium exemptionis haud includere exemptionem a visitatione Ordinarii ; ceu colligitur ex variis resolutionibus S. C. C. in quibus, si ex una parte exemptionis privilegium haud denegatum fuit, ex altera tamen recognitum fuit in Episcopo ius visitandi.
II. Hinc simplicem exemptionem alicui Ecclesiae aut loco
VISITATIONIS 433
(1) Nonnullae hac in nota referuntur
declarationes s. C. C. ad firmandum quod
enunciavimus in deductionibus, et ad tu
tiorem tradendam normam pro simil ibus
cas ibus . In Perusina V i s i t . s s . i im. 26 Au
gust i 1851 agebatur de quatuor Sodali
t i i s , diversas causas exemptionum sibi
arrogant ibus , inter quas ea erat circa
unum et alterum , quod ecclesiae regu
larium adnexa de exemptione regularium
participarant. Nihi lominus propositis du
b i i s , an constaret de bono iure Emi . Epi
scopi (nunc Leo Papa XII I ) vis i tandi sin
gula ea Sodalitia ; s. Cong. respondit ad
omnia : « Affirmative et amplius. » In Ber-
gomen. Exemptionis 18 Decem. 1858 pro
positum fuit dubium : « An constet de
«exempt ione , seu potius de bono iure
» Episcopi vis i tandi Sodalitium B. M. V.
» Gratiarum,ac exigendi administrationis
» rationes abeiusdem officialibus in casu.»
s. Cong. rescripsit : « Negat ive ad primam
•» partem, affirmative in omnibus ad se-
- c u n d a m . »
Avia, Tom. XV. fase. CT,XXVII.
In Bergomen, exemptionis 18 Decembris 18E8 Pontifex Nicolaus V praeceperat per bullam 1453, ut nulla potestas sese intromitteret in administrationem Basil icae s. Mariae Maioris, quae extructa fuerat c iv i ta t i s expensis, et in qua erectum est Sodalitium sub t i tulo miser i c o r d i a e . Proposita fuere dubia: « l °An » et quomodo constet de exemptione Ec-» clesiae s. Mariae maioris, ac Sodaliti i » a misericordia nuncupati, a iurisdictione » Episcopi in casu? et quatenus negative: n 2° An et quomodo competat Episcopo » ius vis i tandi tam Ecclesiam, quam So-» dalit ium in casu.» Emi. Patres responderunt: «Ad 1. Affirmative ex Bul la Ni-» colai V; servatis tamen moderationibus » a s. C. Trid. decretis. Ad 2. Affirmative, » iure delegato. »
Concinunt T e l a t i s resolutionibus Ee-g ien . Exemptionis 30 Ianuar. 1856, Civita t i s Castelli Vis . sac. Iim. 18 Iul i i 1857, aliaeque complurimae.
pio concessam, haud eximere eamdem a visitatione Episcopi, nisi de ea specialis et expressa mentio fìat; et in dubio an vera adsit exemptio, standum est pro iurisdictione Episcopi.
III. Quum ius visitandi, ad Episcopos pertinens, sancitum firmatumque fuerit per Tridentinum, contra quod plures docent non dari praescriptio, ideo contraria observantia ad illud infringendum haud proficeret, etiam quia ex non exercitio actus f a c u l t a t i v a ius positivum amitti nequeat.
IV. Antistites ita iure fulciri quoad s. visitationem Ecclesiarum locorumque piorum, ut si aliquam Ecclesiam iure ordinario visitare nequeant, id facere valeant iure delegato, seu tamquam Delegati Apostolici, Trid. Sess. 7 cap. 8 de ref.
V. In themate certum non esse exemptionem a iurisdictione Episcopi concessam fuisse, aut ex contraria observantia fuisse partum huiusmodi privilegium ; ideoque ius Ordinarii visitandi Ecclesiam s. Mariae sartum tectumque mansisse. (1)
28
434
MATRIMONII
Die 16 Decembris 1882.
COMPENDIUM FACTI. Anno 1851 Ioannes et vidj&a Eleonora coram sacerdote Ladislao , de Parochi consensu , matrimonium rite iniverunt. Sed infausto sydere nuptiae celebratae fuisse videntur ; nam brevi dissentiones et iurgia inter sponsos exorta sunt; iisque in diem increbrescentibus, Ioannes tribunale laicum adivit, atque Eleonoram ebrietati plus aequo deditam , ac adulterii crimine ream accusans , separationis seu legalis divortii sententiam petivit. Voti compos factus, ut secundas nuptias rite contraheret, Summum adivit Pontificem ; et exposito « quod ante quatuordecim annos, coactus a parentibus, duxit in matrimonium viduam Eleonoram, expostulavit, ut Consistorium episcopale Culmense, cum Dioecesis orbata sit Praesule, possit suum matrimonium irritum declarare, quod ipse invitus-et coactus inivit. »
Hoc accepto supplici libello, S. C. C. die 15 Martii 1880*
rescriptum edidit: Sanctissimus . . . benigne commisit Episcopo Culmen, ut servatis rite servandis, causam super matrimonii nullitate, ex capite vis et metus, inter Ioannem et Eleonoram cognoscere ac de eadem iudicare queat usque-ad sententiam definitivam. Curia ecclesiastica Culmen, utriusque coniugis confessionibus ac testium depositionibus perpensis, rata nullam vim sive metum ex parentum parte adfuisse, sub die 15 Martii 1881, pro matrimonii validitate definitivam sententiam edidit.
Ab hac sententia se gravatum reputans Ioannes, appellationem , tempore u t i l i , interposuit. Causa tractata fuit oeconomice apud S. C. C. ob coniugum paupertatem, cum
MATRIMONII ( 435
voto Theologi et Canonistae, nec non cum animadversionibus defensoris s. vinculi; quorum inferius synopsim damus.
Ittsreptatio Synoptica
VOTUM THEOLOGI. Quaesivit iste an in themate sufficiens adesset vis et metus ad matrimonium dirimendum ; cense tque adesse. Nam, a i t , apud omnes receptum es t , matrimonium dirimi ex vi ac metu , qui cadit in constantem virum. Salmaticenses autem Tract. 9. de matrim, cap. 9. punct. 1. n. 18 et seqq. tradunt: « Sequentes conditiones » pro metu gravi cadente m constantem virum assignant » communiter Doctores. Prima conditio ad metum cadentem » in virum constantem est, quod malum quod timetur, grave » sit . . . Secunda requiritur , ut quis non leviter credat » sibi malum imminere, sed probabiliter et rationabiliter . . . » Tertia ut metum incutiens potens sit minas executioni » mandare . . . Quarta ut metus incutiens minas exequi > solitus sit, vel in eodem genere mali, vel in alio simili . . . » Quinta et ultima , ut non possit timens facile occurrere » malis imminentibus vel per se vel per superiorem , vel » per amicos. »
Hisce praemissis audiendum est quid Ioannes deposuerit; ait enim: nisi in uxorem duxeris viduam Eleonoram, dixit mihi pa ter , amodo haud vocaberis filius meus * domusque mea tibi erit derelinquenda, nihilque tibi dabo , et nolo amplius aliquid scire de te. In hac depositione luculenter verificatur prima et quinta conditio. Est omnino grave, uti aiunt Salmaticenses, loc. cit. n. 25: « Dicendum » est quod timor amissionis omnium bonorum vel maioris » partis, vel certae rei magnae et notabilis , quamvis non » sit maior pars bonorum : est timor gravis , quia iure > optimo talis amissio virum constantem terrere potest. »
Neque aliunde poterat Ioannes occurrere propriae sustentationi si expelleretur a domo paterna ; nondum enim vigesimum expleverat annum , nec uilam callebat artem.
436 MATRIMONII
At minis recensitis addendum est quod pater violentas manus intulerit in filium, verberibusque affeeerit, ut eum compelleret ad hasce nuptias ineundas.
Per hanc coactionem a Ioanne passam minis et verberibus, dum eundum erat ad altare , verificantur aliae tres conditiones supra recensitae. Nam quod pater fuerit capax et potens ad exequendas minas demonstrat factum tantae severitatis ac inhumanitatis; ad tradita per Bossium de Matrim, cap. 12. n. 68. Et Pontius de consensu ex metu et dolo lib. 4. cap. 5 n. 4 addit: « Minae graves ac verbera » sufficiunt metum gravem incutere, multo magis si adiun-» gantur metui reverentiali. » Cum ergo omnes concurrant in casu praedictae conditiones in coactione Ioannis, merito tenendum quod in ipso fuerit metus ad eius matrimonium dirimendum sufficiens.
Praeterea coactio haec aliqua comitatur singularitate, quae magis libertati opponitur: nam hoc coniugium initum fuit tribus hebdomadis ab ipso patre ; ita ut filius tempus et opportunitatem non habuit sese aliquo modo liberandi a paterna vexatione. Hinc defuit illa libertas, quae prae aliis contractibus in matrimonio requiritur; quod cum maturitate magna , et pleno consilio faciendum est. Sed ad hoc rite peragendum, tempus haud fuit sufficiens. Rixae autem, iurgia, odia quae statim matrimonium initum sequuta sunt, magis magisque revelant invincibilem aversionem, effectum praedictae coactionis in contractu huius matrimonii.
Censuit praeterea Consultor satis constare in themate de vi ac metu , ex depositione iurata trium testium , de quorum veracitate respectivi parochi haud dubitarunt. Hinc Cosci de Spons. cap. 8 n. 61 et seqq. « Metus tamen pro » annullando matrimonio non probatur per testes non con-> cludentes de circumstantiis minarum ; deponere namque » debent de metu et circa metum de quo in specie agitur, » alias nihil revelant. » Similiter Rota decis. 334 part. 2 n. 9 - 40. 301 part. 2 n. 24 et seqq. « Metus reveren-» tialis, de quo agitur, non sit habenda ratio, nisi sit qualifi-
MATRIMONII 437
> catus minis et verberibus, vel gravioribus circumstantiis. » Ex iuratis depositionibus patet metum Ioannis qualificatum esse minis.
Neque trium testium depositiones infirmantur ex eo quod nonnulli testes retulerint , numquam audivisse aut vidisse huiusmodi coactionem : nam depositiones hae argumento negativo aequivalent. Ast haud obliterandum est quod argumentum negativum nil valet in concursu argumenti positivi. Dicere enim possumus cum Sperelli decis. 5 n. 88: « Attestatio autem parochi et testium probat quidem non » fuisse in illo actu contracti matrimonii a quoquam me-> tum illatum ; non autem excludit quin ante illorum ad-» ventum praecesserit metus, ita respondet in puncto Rota » in decis. 64 n. 25 par. 1 in recentioribus. » Tandem animadvertendum est cum Bossio cit. cap. 344: « Cum » actus praesertim a patre seu parentibus illatus , sit diffi-» cilis probationis, quia clam et intra domesticos parietes » infertur, ideo ad illius probationem non requiri testes, » omni exceptione maiores , sed admitti eos qui alias non » admitterentur . . . . »
Quaesivit etiam Consultor an per diutinam cohabitationem revalidatum fuerit matrimonium, de quo agitur; cen-suitque non fuisse revalidatum. Nam ut cohabitatio ratificare matrimonium queat, variae exiguntur a DD. conditiones, nempe ut cohabitatio sit diuturna, spontanea et metus cessaverit, ut vere consensus adfuerit saltem virtualis, qui in ipsa libera habitatione inveniri censetur , nisi animum oppositum habuerit, Conditio haec ultima ita essentialis est, ut licet aliae adfuerint, nullae fiunt si haec desit, iuxta illud Alexandri III in cap. 9 de Spons. « matrimonium autem solo consensu contrahitur » . . . Qua de re ex doctoribus requiritur, ut qui flete contraxit apponat novum consensum maritaliter cohabitandi; et ut adeo perseveret consensus alterius partis , ut adhuc contraheret matrimonium si sciret eius nullitatem. Hae conditiones omnino deficiunt in casu nostro; neque praesumi possunt: nam praeter Ioannis
4 3 8 MATRIMONII
protestationes, qui ait numquam, ceu uxorem suam habuisse Eleonoram , vita ipsorum coniugum id satis probat. Revera ab ipsis matrimonii primordiis inter coniuges exarserunt continua iurgia, dissidia et odia. Hinc per diutinam cohabitationem matrimonium, de quo agitur, haud ratifica-tum fuit. Praeterea etiam ex iure novo Ioannes et Eleonora consensum renovare debebant coram Parocho et duobus testibus, ut revalidare possent eorum matrimonium, ad formam Tridentini, quia coactio in foro externo iuridice probata fuit, et impedimentum est publicum. Ad rem Barbosa de offic. Episc. part. 2 alleg. 32 n. 149: « hodierno iure cohabitatio efficere nequit matrimonium, sed novus consensus requiritur, et forma Concilii. »
Ex quibus aliisque conclusit consultor, matrimonium nullitate laborare, illudque solvendum esse ad instantiam partis.
VOTUM CANONISTAE. Quum semel initum amplius dissolvi nequeat sacrum coniugii foedus, iure cautum est, ut irritum vel ab initio sit, si metu illato compulsus, verba quis protulit consensus, licet animo dissentiret, deficiente ob metum incussum plena libertate consensus. Plenus etenim, ut dicit Coscius, de Separat, coniug. lib. 1 c. 8, requiritur consensus ad matrimonii validitatem, totalis libertas ac securitas . . . . ne quis propter timorem dicat amare quod odit; et idcirco exinde sequatur infelix exitus, qui ex invitis nuptiis provenire solet . . . .
Hinc non solum metus de quo dicitur in virum constantem cadere , sed etiam metus reverentialis , dummodo sit qualificatus, aut importunis precibus et suasionibus, quae emissae a persona , cui resisti non possit, vim habent coactionis; Sánchez de matrim, lib. 4 disp. 7 n. 4 et seqq.; aut minis praecisis, percussionibus, increpationibus assiduis et saepius repetitis, ac gravioribus circumstantiis. Attamen probationes pro statuenda nullitate vinculi matrimonialis, ex cap. vis et metus, debent esse concludentes ex consensu omnium theologorum et canonistarum; Schmalzgrueber Ius can. univ. t. 4 p. 1 tit. 1 n. 432.
MATRIMONII 4 3 9
Ad matrimonium deveniendo de quo agitur , consultor censuit ipsius nullitatem haud probatam fuisse sufficienter, variis de causis. Et L quia assertiones Ioannis, postulantis declarationem nullitatis matrimonii, nullam fidem merentur, tum quia testimonium profert de seipso et in propriam utilitatem , tum quia eius testimonium falsitatibus et contradictionibus comitatur , ceu ex actis processus facile evinci potest. Agitur enim de homine qui minatur relinquere religionem catholicam, ut in secta protestantica uxorem haereticam ducere valeat. Parochus autem retul i t , Ioannem esse hominem garrulum , impium, vilem , et talem qui patriam, patrem fidemque denegare capax omnino sit, pauco pro argento. Nec affectum erga fidem eum movere ad quaerendam declarationem nullitatis matrimonii , ait Parochus idem. 2. Quia testes inducti ad probandum matrimonium contractum fuisse per vim et metum , haud concludenter proban t , revera adfuisse vim et metum. Primus testis qui nunc in aetate 43 annorum constitutus est, tresdecim annos natus erat quando anno 1851 matrimonium celebratum fuit. In prima sua depositione loquitur de morali coactione patris erga Ioannem, et adiecit nil aliud possem dicere quoad actus violentiae. Postea addidit quod in die nuptiarum locum habuerunt physicae violentiae. Sed de hisce gravibus circumstantiis , neque Ioannes , neque alii duo testes mentionem faciunt.
Secundus testis est de auditu , non de visu, et rogatus fuit non a iudice ecclesiastico, sed a iudice laico in tribunali civili.
Tertius testis fuit Noverca Ioannis in aetate annorum 85 •constituta, infirmae valetudinis et morti proxima, quando depositionem fecit, quae omni caret iuridica forma. Insuper hanc depositionem et relationem sibi a semetipso Ioannes procuravit.
Brevibus ex hisce animadversionibus erui datum e s t , a i t Canonista, quod testes adducti a Ioanne haud concludenter probant, ipsum inductum fuisse per vim et metum,
440 MATRIMONII
iniuste a patre incussum, ad matrimonium cum Eleonora celebrandum. Quinimo deprehenditur sponte ac libere a Ioanne celebratum fuisse dictum matrimonium , si perpendantur assertiones sponsae, aliorumque testium depositiones. Licet enim sponsae assertiones non sint habendae in omnibus firmae et veritati consonae, quia pro seipsa testimonium perhibet, videntur tamen fidem mereri prae assertionihus Ioannis, quia testium depositionibus roborantur, et quia post separationem ipsa honestam et tranquillam ducit vitam. Sufficiat quoad testes , aliis omissis, pernoscere relationem Sacerdotis qui nuptias Ioannis benedixit. Ait iste : ignotum omnino mihi est, Ioannem a patre adactum fuisse ad matrimonium contrahendum cum Eleonora : hinc mendacium esse pro certo mihi est. Ergo violentiae non extiterunt ; et ex his quae matrimonium praecesserunt matrimonii nullitas adstrui nequit. Ad examen revocando quae matrimonium subsequuta sunt, animadvertit consultor, per 24 annorum spatium , seu per longaevam cohabitationem cum uxore sua vixisse Ioannem. Ex qua longaeva cohabitatione, matrimonium huiusmodi ratificatum fuisse , retineri debet, etiamsi per vim et metum, a patre iniuste incussum, initum fuisset. Coscius de Separat, thori lib. i cap. S n. 68 ait : <c excluditur metus si subsequuta fuerit, sine ulla quaerela, » longaeva cohabitatio. » Schmalzgrueber,/^, can. univ. t. 4. p. 1 tit. 1 n. 419. Quis enim diceret Ioannem ex metu cohabitationem per 24 annos continuasse ? Insuper ex actorum serie clarum fit, Ioannem propria industria et proprio labore vixisse, et ideo evanescit etiam probabilis ratio vis et metus ex parte patris.
Sententiae autem quod revalidan possit matrimonium ex metu initum, subscribit Ecclesiae doctor s. Alphonsus de Ligorio Lib. 6 de matrim, cap. 3 aiens: sufficere consensum partis metum passae , vel ficte consentientis, expressum per copulam coniugalem vel per cohabitationem, una cum consensu alterius prius dato , ad faciendum vali-
MATRIMONII 441
dum matrimonium. (1) Nunc si impedimentum ex vi et metu adfuit, fuit occultum ; dum neque Sacerdos qui nuptias benedixit, et apud quem Ioannes morabatur ratione officii organistae, id noverit. In casu autem nostro adsunt etiam conditiones requisitae a Schmalzgrueber loc. cit. n. 421; nempe ratificans novit matrimonium, prius contractum, esse invalidum. Ioannes fatetur dignovisse matrimonii nullitatem, tamen per 24 annos cohabitavit. Adest longaeva cohabitatio, quae omnino spontanea fuit , ita ut cessaverit etiam causa timoris. Quibus praemissis , conclusit Consultor , non esse recedendum a sententia in prima instantia, in favorem sacri vinculi prolata.
ANIMADVERSIONES S. VINCULI DEFENSORIS. Cum, ait ille, lex civilis prohibeat ne quaevis auctoritas, extra civilia t r i bunalia, iuramentum excipere possit, ideo necessario deprehenduntur variae irregularitates in processus instructione. Quidquid tamen sit de his irregularitatibus, quarum pars si sananda sit videant Emi Patres, defensor s. yinculi ait, sese adhaerere voto Canonistae, qui pro validitate matrimonii suffragium tulit. Hinc defensor amplexatus est sententiam, quod nempe neque metus sufficiens adfuerit, neque si adfuit , eius existentia probata fuit. Hanc secundam partem sapienter a Canonista disputatam fuisse et proinde ne dicta repetat tantum sibi superesse, ait, demonstrandum, metum eiusque causam defuisse.
Optimo iure vis et metus inter impedimenta matrimonii dirimentia adnumeratur; ast non quivis metus matrimonium dirimit, sed ille quem describit Schmalzgrueber Iur. can. part. 5 tit. 40 n. 2: seu metus gravis, qui et iustus et probabilis dicitur, et qui in virum constantem cadit, seu qui talis sit, ut eum qui illum patitur, etsi alias fortis et constans sit a proposito dimovere valeat. Hinc omnes doctores conditiones quasdam enumerant, quae metum ipsum, tum in gravitate, tum in sua efficacia determinant ut inde
(1) Recole Vol . XI har. epliem. pag. 338.
442 MATRIMONII
dici possit gravis, iustus et in virum constantem incidens. Quas conditiones enucleant Schmalzgrueber loc. cit. n. 3; Sánchez de Matrim, lib. 4 disp. 1 n. 19.
Age nunc : impenderat ne Ioanni grave malum , prout prima conditio expostulat ? Quid ipse formidabat ? Minas sibi illatas a patre , quasque supra retulimus , tales non fuisse quales canones requirunt, certum est. Nam non agitur de puella quae e domo reiecta, quo se confugiat nescit; sed agitur de iuvene qui in eo est, ut vigesimum aetatis annum compleat. Agitur de adolescente, cui non desunt patroni, praesertim inter presbyteros, quibus ipse et pater pulsan-tibus organis" inserviunt. Et quatenus iuvenis fuisset relictus a patre, poterat sibi consulere, ceu evenit paulo post a celebratione matrimonii, quia iam officio organistae fungebatur in Ecclesia parochi, qui eius nuptiis benedixit. Qua de re fame perire nequibat. Sed pater addebat, se nihil ei de familiae bonis daturum. In primis e processu nescitur quaenam fuerit patris conditio; at non videtur grave patrimonium is possidere, ex quo dicitur vivere officio organistae. Hinc quorum bonorum amissionem Ioannes timere potuit, ut , spe illa consequendi , contra voluntatem , abominabile -vinculum perpetuo iniret ? Neque pater ex lege civili ex-haeredare potuisset filium, absque legitima causa in iure expressa. Si autem agatur de metu bona libera amittendi, iuxta doctores, hoc non constituit metum cadentem in virum constantem , quia filius, quoad illa, ius ad rem non ha,bet, et patri libere de iis disponere ius est. Ideo timor huiusmodi reducitur ad metum lucri amittendi, quod requisitum metum non constituit ; Pontius de Matrim, lib. 4 cap. 5 n. IO, Sánchez de Matrim, part. 4 disp. 5 n. 28.
Admissa quoque malorum gravitate, nescitur ex processu an pater esset levis vel pertinax et solitus minas exequi, vel potius esset homo iactabundus et facile iram deponens. Quod autem pater addiderit minis percussiones, ceu aliquis testis re tu l i t , rite probatum non fuit ; idque satis demonstravit Canonista in suo voto.
MATRIMONII 4 4 3
Verumtamen admittamus, ait defensor, graves saevitias et gravia mala a patre ei minitata fuisse , quaeri adhuc potest, erant ne omnia haec inevitabilia? Nullum ne aderat medium , quo agimus patris temperari possit ; eumque adduci ad saniorem mentem ? Hoc requirunt canones : qui aperte loquuntur, quaecumque mala, etiam gravissima exu-lare vel inefficacia esse ad metum constituendum , quando ad consanguineos , ad amicos , ad probos viros facilis est recursus , ut qui ea minitatur, animum mutandum ab eis suadeatur. Aliter imputetur ei qui facile potuerit vitare malum, si timore illius aliquid egit.
In casu aderant Presbyteri, patri atque Ioanni noti et amici, ad quos facile erat recurrere. Ioannes haud erat t i mida puella , quae domi restricta animo et potestate ca-rebat coram eisdem sistere, eosque adprecari, ut patrem a proposito dimoverent, et in filium non esse inse-viendum hortarentur. Omnia omisit Ioannes.
Ast orator recursum facere ad metum reverentiae videtur quando ait : quum meum patrem vere amarem, eius minis cedere debebam. Inficiari nequit, doctores ad calculum ponere reverentiam erga patrem, sed etiam quaedam mala evitanda adesse requirere. Ita Sánchez, aliis praeteritis, in lib. 4 disp. 6 n. 7 € ultima sententia quam multo verio-» rem puto, docet, solum metum reverentialem, nisi minae » aut verbera, aut alius metus gravis illis adiungatur non » cadere in virum constantem, ac proinde nec annullare ma-» trimonium. » Item Reiffenstuel lib. 3 tit. 41 de reg. et trans. n. 165.
Hisce in iure statutis , facile ex antea disputatis, resultat, non utiliter invocari huiusmodi metum in casu. Sed admisso etiam uti sufficienti nudo metu reverentiali, requiritur ut agatur de filio benemorato, optimae indolis, et non communi amore erga parentes fragrante. Ioannes autem hoc amore affici erga patrem dici videtur non posse; si attendatur quod ipse rogatus deposuerit apud Consistorium Culmen, sese habuisse patrem uti praecipuam causam ea-
f.
4 4 4 MATRIMONII
lamitatis suae, ideoque nihil curavisse scire an viveret vel mortuus esset. Ab hac depositione iam ante sex menses, diem pater obierat supremum. Ast si post matrimonium tanto odio tantoque aspernatu patrem prosecutus e s t , ut neque agnoscere curaverit an viveret , dici ne poterit tali indole naturaliter praeditum antea esse, ut ne patri displiceret tanto sacrificio eius amore se subdiderit?
Praeterea quum agatur de matrimonio, causa abominationis necessario adesse debet, ut evinci queat, vim metumque adfuisse. Ast in casu qualis esse potest ? forsan amor castitatis ? Ast quis id serio asserere valebit ? inopportunitas temporis, ut 'magis studio incumberet? Ast iam capax fuit magisterii exercitio; et eius indolis erat ars, cui indulgebat, ut etiam uxoratus'eidem operam im pendere potuisset, auctus praesertim mediis ex bonis uxoris.
Hisce omnibus absolutis enodandum propositum fuit
Dubium
An sententia Curiae Ecclesiasticae Culmen, sit confirmanda vel infirmanda in casu.
RESOLUTIO. Sacra C C . re discussa, sub die 16 Decembris 1882 censuit respondere: Sententiam esse confirmandam.
Ex QUIBUS COLLIGES I. Etiam ex divo Thoma in 4 dist. 29 quaest, unie. art. 3 quaest. 1 in corp. matrimonium, metu gravi iniuste incusso, initum in utroque iure nullum irriturnque fieri.
II. Attamen standum esse pro validitate matrimonii , quatenus omnibus consideratis, dubium supersit, an metus iniuste ad matrimonium contrahendum incussus, gravis considerandus sit nec ne ; vel quatenus gravis exti teri t , sed concludenter probari nequivit.
III. Etenim, praeterquamquod cum contractus celebratus est, possessio , seu praesumptio stat pro eius valore , idem exposcere videntur tum reverentia sacramento debita , tum respublica, prolesque educanda , quarum interest ut matrimonia non solvantur.
MATRIMONII 445 IV. In themate videri aut nullimode adfuisse vim me-
tumque ad matrimonium ineundum ; aut, si adfuit, rite
V. Quum, ex parte patientis vel inferentis metum, agatur de re difficilis probationis, indicia et coniecturae, et etiam consanguinei materque ipsa ad probandum admittuntur, ut morali certitudine innotescat, an metus, cadens in constantem virum, incussus sit.
VI. In themate existentiam metus , ad matrimonium ineundum incussus, concludenter haud probatam fuisse videri neque ex coniecturis aut indiciis, neque ex testibus consanguineis aut extraneis.
Responsum respiciens tempus medium quoad ieiunium naturale servandum,
et officium divinum recitandum.
Die 29 Novembris 1882.
H a c s u b d i e s . T r i b u n a l i s . P o e n i t e n t i a r i a e A p o s t o l i c a e s e q u e n s
p r o p o s i t u m f u i t
« U t r u m , u b i h o r o l o g i a a d h i b e n t u r , t e m p o r i m e d i o a c c o m m o d a t a ,
» i p s i s s i t s t a n d u m , t u m p r o o n e r e d i v i n i officii s o l v e n d o , t u m p r o
» i e i u n i o n a t u r a l i s e r v a n d o ; v e l d e b e a t q u i s , a u t s a l t e m p o s s i t u t i
» t e m p o r e v e r o ? »
S a c r a P o e n i t e n t i a r i a h u i c d u b i o r e s p o n d i t : u Fideles in ieiunio
naturali servando, et in officio divino recitando, sequi tempus medium posse, sed non teneri. »
probatam non fuisse.
Dubium.
446
N O V A R C E K .
U s u s i n v a l u i t i n Dioeces i N o v a r c e n s i , u t s u p e r A l t a r i a , u n a c u m c a n d e l i s e x c e r a con fec t i s , l u m i n a e x g a z a c c e n d a n t u r ; a d m a i o r e m s p l e n d o r e m o b t i n e n d u m . D u b i t a n s p o r r o h o d i e r n u s E p i s c o p u s N o v a r c e n . u t r u m i d l i c e a t , a S a c r a R i t u u m C o n g r e g a t i o n e e x q u i s i v i t : A n s u p e r A l t a r i , p r a e t e r c a n d e l a s e x c e r a , t o l e r a r i p o s s i t , u t h a b e a t u r e t i a m i l l u m i n a t i o e x g a z , v e l a n u s u s p r a e d i c t u s p r o h i b e r i d e b e a t ? S a c r a v e r o e a d e m C o n g r e g a t i o , a d r e l a t i o n e m s u b s c r i p t i S e c r e t a r i i , e i u s m o d i d u b i o r e s c r i b e r e c e n s u i t : Negative ad primam partem; Affirmative ad secundam. A t q u e i t a d e c l a r a v i t ac r e s c r i p s i t . D i e 8 M a r t i i 1 8 7 9 .
I t a r e p e r i t u r i n A c t i s e t R e g e s t i s S e c r e t a r i a e S a c r o r u m R i t u u m C o n g r e g a t i o n i s . I n q u o r u m f i d e m e t c . E x e a d e m S e c r e t a r i a h a c d i e 1 3 A p r i l i s 1 8 8 3 .
P r o R . P . D . LAURENTIO SALVATI S . R . C . S e c r e t a r i o
IOANNES C ñ c u s PONZI S u b s t i t u t u s .
RAVENNATEN.
M e t r o p o l i t a n a e E c c l e s i a e R a v e n n a t e n , s a c r a r u m C a e r e m o n i a r u m M a g i s t e r a S a c r a R i t u u m C o n g r e g a t i o n e i n s e q u e n t i u m d u b i o r u m s o l u t i o n e m , d e c o n s e n s u s u i R m i A r c h i e p i s c o p i , h u m i l l i m e e x p o s t u l a v i t , v i d e l i c e t :
I n q u i b u s d a m Ecc le s i i s C a t h e d r a l i b u s e t C o l l e g i a t i s d i e s a n c t i M a r c i a l i i s q u e d i e b u s R o g a t i o n u m , p o s t N o n a m fit P r o c e s s i o , L i t a n i a s S a n c t o r u m d e c a n t a n d o . H i s c e a b s o l u t i s , u n u s e B e n e f i c i a t i s , s i v e C a p e l l a n i s , c a n i t M i s s a m R o g a t i o n u m , i n q u a C r u x C a p i t u l i a d s t a t i n c o r n u E v a n g e l i i . P o s t M i s s a m c a p i t u l u m e t c l e r u s r e d e u n t i n S a c r a r i u m c u m A c o l y t h i s , a b s q u e C r u c e , p r o u t i d i e b u s f e r i a l i b u s . Q u a e r i t u r :
L In M i s s a R o g a t i o n u m , q u a e c a n i t u r a B e n e f i c i a t i s , s i v e C a p e l l a n i s , c o l l o c a r i n e p o t e s t C r u x C a p i t u l i i n c o r n u E v a n g e l i i , s i c u t f i t i n m i s s i s c a n o n i c a l i b u s ?
I I . A b s o l u t a M i s s a , r e d i t u s i n S a c r a r i u m f i e r i n e d e b e t p r o c e s s i o n a l i t e r c u m C r u c e ?
S a c r a p o r r o e a d e m C o n g r e g a t i o , r e f e r e n t e i n f r a s c r i p t o S e c r e t a r i o , a u d i t a q u e s e n t e n t i a a l t e r i u s e x A p o s t o l i c a r u m C a e r e m o n i a r u m M a g i s t r i s , r e s c r i b e n d u m c e n s u i t :
Ad I. Negative, iuxta consuetudinem Sacrosanctae Patriarchalis Archibasilicae Lateranensis.
Ad I I . Provisum in primo - A t q u e i t a r e s c r i p s i t d i e 5 I a n u a r i i 1 8 8 3 .
D . C a r d i n a l i s BARTOLINIU» S . R . C . P r a e f e c t . Laurentius Salvati S. R. C. Secretarius.
E X 3 . C O N G R E G A T I O N E R I T U U M
APPENDIX VI.
4 4 T
De nativitate Raphaelis Sanctii saeculari festo recolenda
S i c u t i q u u m s a e c u l a r i a f e s t a
a g e r e n t u r a d r e c o l e n d u m M i c h a e
l i s A n g e l i B o n a r o t a e n a t a l e m
d i e m , i n e i u s v i r i h o n o r e s n o s t e r
m e n s t r u u s l i b e l l u s s u a m s y m b o -
l a m c o n t u l i t ; i t a n e c p e r h o s
d i e s , q u i b u s e a d e m d e c a u s a R a
p h a e l i s S a n c t i i m e m o r i a celebran
t u r , s i l u i s s e f a s e r i t . I m o e a d e m
p r o r s u s r a t i o n e , i p s i q u e l ibe l lo
a d m o d u m a p t a , t r i b u t u m sol v e -
m u s n o s t r u m . T u n c e n i m P a u l i
t e r t i i r o m a n i pon t i f i c i s a d M i
c h a e l e m A n g e l u m e p i s t o l a s e x h i -
b u i m u s , e d i t a s l i c e t a t n o n p a s
s i m o b v i a s , p e r q u a s m o n u m e n
t u m a e r e p e r e n n i u s t u m M i c h a e l i
A n g e l o , t u m i p s i P a u l o P o n t i f i c i
e x i g i t u r .Modo v e r o d u a s L e o n i s X ,
q u i eodem q u o P a u l u s s a e c u l o ,
r o m a n a e p r a e f u e r a t E c c l e s i a e ,
d a m u s e p i s t o l a s , q u i b u s t u m i l l u d
f i r m a t u r , b o n o r u m a r t i u m s t u d i o
adeo f e re a c d i v i n a e r e l i g i o n i s
s o l l i c i t u d i n e , P o n t i f i c u m p e c t o r a
c a l u i s s e .
Q u a e e p i s t o l a e q u a m v i s i n t e r
a l i a s n i t e a n t , q u a s P e t r u s Bern-
b u s L e o n i s X n o m i n e s c r i p s i t ,
a t t a m e n , n o n q u i d e m l e c t o r i b u s
n o s t r i s , sed c e r t e i l l i s q u i h o d i e
p a l m a m l i t t e r a r u m a c h i s t o r i a e ,
n u l l o p e r m i t t e n t e , s ib i a r r i p i u n t ,
o b l i v i o n i p e n i t u s , n e d i c a m se
p u l t u r a e , t r a d i t a e v i d e n t u r . N i s i
e n i m i t a e s s e t , n e c R a p h a e l i s
s a e c u l a r e f e s t u m cum i n i u r i a R o
m a n o r u m P o n t i f i c u m a g e r e s e
posse s o m m a s s e n t , nec a b a r t i u m
b o n a r u m f a v o r e e t p a t r o c i n i o eam.
g e n t e m e x t u l i s s e n t , q u a e o m n e m
b o n a r u m a r t i u m c u r a m p u b l i c e
p e r p e t u o q u e , h i s t o r i a t e s t e , n e
g l e x i t .
R A P H A E L L O U R B I N A T I .
(Lib. IX, E p . 13.)
LEO PAPA X .
C u m p r a e t e r p i c t u r a e a r t e m ,
q u a i n a r t e t e e x c e l l e r e o m n e s
h o m i n e s i n t e l l i g u n t , i s a B r a
m a n t e a r c h i t e c t o e t i a m i n con
s t r u e n d i s a e d i b u s e s h a b i t u s , u t
t i b i i l l e r e c t e P r i n c i p i s A p o s t o
l o r u m t e m p l i r o m a n i , a se i n c h o a t i
a ed i f i ca t i onem c o m m i t t i posse
m o r i e n s e x i s t i m a v e r i t , i d q u e t u
n o b i s f o r m a e i u s t e m p l i c o n f e c t a ,
q u a e d e s i d e r a b a t u r , t o t i u s q u e ope
r i s r a t i o n e t r a d i t a d o c t e a t q u e
a b u n d e p r o b a v e r i s ; n o s q u i b u s
n i h i l e s t p r o p e a n t i q u i u s , q u a m
u t f a n u m i d m a g n i f i c e n t i s s i m e
q u a m q u e c e l e r i u s c o n s t r u a t u r , t e
m a g i s t r u m e i u s o p e r i s f a c i m u s
c u m s t i p e n d i o n u m u m a u r e o r u m
t r e c e n t o r u m t i b i a n n i s s i n g u l i s
c u r a n d o r u m a n o s t r i s p e c u n i a r u m ,
q u a e a d e i u s f a n i a e d i f i c a t i o n e m
e r o g a n t u r a d n o s q u e p e r f e r u n t u r , ,
448 APPENDIX VI.
m a g i s t r i s : a q u i b u s i d s t i p e n d i u m
a e q u i s p r o t e m p o r e p o r t i o n i b u s
d a r i t i b i c u m p e t i e r i s , s i ne m o r a
e t i a m m e n s i b u s s i n g u l i s i u b e o .
T e v e r o h o r t o r , u t h u i u s m u n e
r i s c u r a m i t a s u s c i p i a s , u t i n e o
e x e r c e n d o c u m e x i s t i m a t i o n i s t u a e
a c n o m i n i s , q u o r u m q u i d a m i n
i u v e n i l i a e t a t e b o n a f u n d a m e n t a
i a c e r e t e o p o r t e t , t u m spe i d e
t e n o s t r a e p a t e r n a e q u e i n t e b e
n e v o l e n t i a e , d e m u m e t i a m f a n i ,
q u o d i n t o t o o rbe t e r r a r u m l o n g e
o m n i u m m a x i m u m a t q u e s a n c t i s
s i m u m s e m p e r f u i t , d i g n i t a t i s e t
c e l e b r i t a t i s , e t i n i p s u m P r i n c i
p e m A p o s t o l o r u m d e b i t a e a n o b i s
p i e t a t i s r a t i o n e m h a b u i s s e v i -
d e a r e . D a t . C a l . A u g . A n n o se
c u n d o . R o m a (1514) .
R A P H A E L L O U R B I N A T I .
(Lib. X, Ep . 52.)
LEO PAPA X .
C u m a d P r i n c i p i s A p o s t o l o r u m
f a n u m r o m a n u m e x a e d i f i c a n d u m
m a x i m e i n t e r s i t , u t l a p i d u m m a r -
m o r i s q u e c o p i a , q u a a b u n d a r e
n o s o p o r t e t d o m i p o t i u s h a b e a
t u r q u a m p e r e g r e a d v e h a t u r , ex
p l o r a t u m a u t e m m i h i s i t m a
g n a m e i u s r e i f a c u l t a t e m u r b i s
r u i n a s s u p p e d i t a r e , effodique p a s
s i m o m n i s g e n e r i s s a x a fe re a b
o m n i b u s , q u i R o m a e q u i q u e e t
i a m p r o p e R o m a m aed i f i ca re a l i
q u i d v e l o m n i n o t e r r a m v e r t e r e
p a r u m p e r m o l i u n t u r , T e , q u o
m a g i s t r o e i u s aed i f i ca t i on i s u t o r ,
m a r m o r u m e t l a p i d u m o m n i u m
q u i R o m a e q u i q u e e x t r a R o m a m
d e n u m m i l l i u m p a s s u u m s p a t i o
p o s t h a c e r u e n t u r , p r a e f e c t u m
facio e a d e c a u s a u t q u a e a d e i u s
f a n i a e d i f i c a t i o n e m i d o n e a e r u n t
m i h i e m a s . Q u a r e m a n d o o m n i
b u s h o m i n i b u s , m e d i o c r i b u s , s u m
m i s , i n f i m i s : q u a e p o s t h a c m a r -
m o r a q u a e q u e s a x a o m n i s g e n e
r i s i n t r a e u m q u e m d i x i loc i
s p a t i u m ' e r u e n t , e f fod ien t , u t t e
e a r u m r e r u m p r a e f e c t u m d e s i n
g u l i s e r u t i s effossisque q u a m p r i
m u m c e r t i o r e m f a c i a n t . I d q u i
t r i d u o n o n i e c e r i t , e i a c e n t u m
u s q u e a d t r e c e n t u m n u m u m a u
r e o r u m q u a e t i b i v i d e b i t u r m u l
e t a e s t o . P r a e t e r e a q u o n i a m ce r
t i o r s u m f a c t u s m u l t u m a n t i q u i
m a r m o r i s e t s a x i l i t t e r i s m o n u -
m e n t i s q u e i n c i s i , q u a e q u i d e m
s a e p e m o n u m e n t a n o t a m a l i q u a m
e g r e g i a m p r a e s e f e r u n t , q u a e q u e
s e r v a r i o p e r a e p r e t i u m e s s e t ad
c u l t u m l i t t e r a r u m r o m a m q u e s e r
m o n i s e l e g a n t i a m e x c o l e n d a m , a
f a b r i s m a r m o r a r i i s e o p r o m a t e r i a
u t e n t i b u s t e m e r e s e c a r i , i t a u t
i n s c r i p t i o n e s a b o l e a n t u r , m a n d o
o m n i b u s q u i c a e d e n d i m a r m o r i s
a r t e m R o m a e e x e r c e n t , u t s i n e
t u o i u s s u a u t p e r m i s s u l a p i d e m
u l l u m i n s c r i p t u m c a e d e r e ¡secare v e
n e a u d e a n t , e a d e m i l l i m u l e t a
a d h i b i t a q u i s ecus a c i ubeo fece
r i t . D a t . s e x t o C a l . S e p t e m b , a n n o
t e r t i o . R o m a (1515) .
449
BREVE, quo Sodalitio ab ADORATIONE REPARATRICE nuncupato variae conceduntur Indulgentiae.
L E O P P . X I I I .
Ad perpetuam rei memoriam
H a c i n a d v e r s i t a t e t e m p o r u m , d u m t o t t a m q u e s c e l e r a v i d e t
l u g e t q u e C h r i s t i a n u s O r b i s , a t q u e i n c r e d i b i l i p r o r s u s i m p i e t a t e p r o -
f l i g a t i s s i m i s a b h o m i n i b u s p r a e c e p t a D e i c o n d u c a n t u r , N o b i s i n n u
m e r i s q u o t i d i e a m a r i t u d i n i b u s s a t u r a t i s , h a u d l e v i s o l a t i o e s t s t u
d i u m e t s o l l i c i t u d o b o n o r u m , q u i i n D o m i n u m a u s u t e m e r a r i o i l l a t a s
i n i u r i a s p r o v i r i b u s r e p e n d e r e n i t u n t u r . G r a t u s i d c i r c o N o b i s e s t
a t q u e a c c e p t u s i l le p i o r u m c o n s e n s u s f i d e l i u m , qu i s o d a l i t i a i n s t i
t u e n t e s , i n r é p a r a t r i c e s p r e c e s Deo i u g i t e r a d h i b e n d a s , n e c n o n
d o m u s d i v i n a e c u l t u m p r o v e h e n d u m , a e t e r n a m q u e a n i m a r u m s a l u t e m
^ p r o c u r a n d a m , c u r a s s u a s o m n e s c o g i t a t i o n e s q u e c o l l o c a r u n t . H a e c
i n t e r s o d a l i t i a f i d e l i u m q u i a l a c r i t e r i n v i n e a D o m i n i a d l a b o r a n t
i l l u d p r a e c i p u e a d n u m e r a n d u m esse c e n s e m u s q u o d a b A d o r a t i o n e
R e p a r a t r i c e g e n t i u m C a t h o l i c a r u m t i t u l u m o b t i n e t , e t i n h a c a l m a
U r b e N o s t r a c a n o n i c e i n s t i t u t u m e x i s t i t ; f rug i fe ro e n i m a b h o c
I n s t i t u t o quod i n u n i v e r s u m t e r r a r u m o r b e m e x t e n d i t u r , l o n g i n q u a e
r e g i o n i s d i s s i t a e q u e g e n t e s , u n a p r e c u m c o m m u n i o n e s o c i a n t u r . N a m
•cum p r a e c i p u u s s i t d i c t i ope r i s f i n i s , p r e c i b u s q u a d r a g i n t a h o r a r u m
• c o n t i n u a t a r u m q u a e p e r p e t u o i n U r b e h a b e n t u r , R e p a r a t i o n i s U n i
v e r s a l i s v i m t r i b u e n d i , Chr i s t i f i de l e s i n p i u m h u i u s m o d i o p u s a d
l e c t i , q u a l i b e t e C h r i s t i a n i p o p u l i g e n t e s s i n t o r t i , s i i n U r b e c o m
m o r e n t u r , c o n s t i t u t o p e r h e b d o m a d a m die , p r o u n a q u a q u e n a t i o n e ,
i n U r b i s E c c l e s i i s , q u a d r a g i n t a h o r a r u m e x p o s i t i o n i , s t a t a h o r a ,
p e r a l i q u o d t e m p o r i s s p a t i u m a d s t a r e , s i v e r o e x t r a U r b e m d e g a n t ,
s i m i l i b u s p r o q u a q u e n a t i o n e p e r h e b d o m a d a m die e t h o r a c o n s t i
t u t i s , E c c l e s i a m i n q u a S a n c t i s s i m u m E u c h a r i s t i a e S a c r a m e n t u m
a s s e r v a t u r v i s i t a r e , p a r i t e r q u e p e r a l i q u o d t e m p o r i s s p a t i u m i u x t a
S o d a l i t i i i n s t i t u t a o r a r e so l en t . N u n c a u t e m c u m d i l e c t u s f i l ius
P r e s b y t e r A n t o n i u s .Brug idou d i c t i s p i i ope r i s m o d e r a t o r s u p p l i c e s
N o b i s p r e c e s h u m i l i t e r a d h i b u e r i t , u t p i u m h c c I n s t i t u t u m c o e l e
s t i u m m u n e r u m , q u o r u m d i s p e n s a t i o n e m N o b i s A l t i s s i m u s c r e d i d i t ,
« l a r g i t i o n e a u g e r e d i g n a r e m u s j N o n h i s c e v o t i s q u a e i n s p i r i t u a l e
Acta, Tom. XV. fase, CLXXVIIL 29
450 BREVE
T H . C a r d . MERTBL.
U n i v e r s i O r b i s C h r i s t i f i d e l i u m b o n u m c e d u n t , q u a n t u m i n Domino»
p o s s u m u s , a n n u e n d u m b e n i g n e c e n s u i m u s .
Q u a e c u m i t a s i n t , d e O m n i p o t e n t i s D e i m i s e r i c o r d i a a c B B . P e
t r i e t P a u l i A p p . e i u s a u c t o r i t a t e confis i , o m n i b u s e t s i n g u l i s n u n c
e t p r o t e m p o r e d i c t u m i n p i u m o p u s a d l e c t i s f i d e l i b u s e x t r a U r b e m
d e g e n t i b u s , q u i i u x t a S o d a l i t a t i s s u p r a m e m o r a t a e i n s t i t u t a , i n
s u a q u i s q u e r e g i o n e q u a m l i b e t E c c l e s i a m d e v o t e v i s i t a v e r i n t i n q u a
S a c r a m e n t u m A u g u s t u m a s s e r v e t u r , e t c o r a m i p s o p e r m e d i a m
c i r c i t e r h o r a m o r a v e r i n t , d u m m o d o r e l i q u a q u a e i n i u n c t a s u n t p i e
t a t i s o p e r a i n D o m i n o r i t e p r a e s t i t e r i n t , u t , q u o t i d i e , o m n e s e t
s i n g u l a s I n d u l g e n t i a s , p e c c a t o r u m r e m i s s i o n e s , ac p o e n i t e n t i a r u m
r e l a x a t i o n e s c o n s e q u a n t u r , q u a s c o n s e q u e r e n t u r , s i o r a t i o n i q u a
d r a g i n t a h o r a r u m i i s d e m d i e b u s i n E c c l e s i i s U r b i s a d f u e r i n t , d e
A p o s t o l i c a N o s t r a a u c t o r i t a t e v i p r a e s e n t i u m c o n c e d i m u s . I n U r b e
v e r o N o s t r a , I n s t i t u t i c e n t r o , n u n c e t p r o t e m p o r e i t e m e x i s t e n
t i b u s s o d a l i b u s , d u m m o d o v e r e p o e n i t e n t e s e t confess i a c s . C o m
m u n i o n e r e f e c t i , c u i u s l i b e t h e b d o m a d a e d i e p e r S o d a l i t a t i s s t a t u t a
i p s i s d e s i g n a t o , v e l a l i o d i e , q u a t e n u s l e g i t i m e f u e r i n t i m p e d i t i ,
p i u m o p u s A d o r a t i o n i s i n U r b i s E c c l e s i i s i n q u i b u s f i t q u a d r a g i n t a
h o r a r u m O r a t i o , r i t e p e r e g e r i n t , p r a e t e r q u a d r a g i n t a h o r a r u m I n
d u l g e n t i a s , o m n e s e t s i n g u l a s , u n o die s i n g u l i s p e r a n n u m m e n s i b u s
c u i u s q u e e o r u m a r b i t r i o s ib i e l i g e n d o , e t i a m P l e n a r i a m o m n i u m
p e c c a t o r u m s u o r u m m i s e r i c o r d i t e r i u D o m i n o c o n c e d i m u s . I n con
t r a r i u m f a c i e n t i b u s n o n o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e . P r a e s e n t i b u s -
p e r p e t u i s f u t u r i s t e m p o r i b u s v a l i t u r i s . V o l u m u s a u t e m u t p r a e s e n
t i u m L i t t e r a r u m t r a n s u m p t i s s e u e x e m p l i s e t i a m i m p r e s s i s , m a n u
a l i c u i u s N o t a r i i p u b l i c i s u b s c r i p t i s , e t s i g i l l o p e r s o n a e i n E c c l e
s i a s t i c a d i g n i t a t e c o n s t i t u t a e m u n i t i s , e a d e m p r o r s u s fides a d h i
b e a t u r , q u a e a d h i b e r e t u r i p s i s p r a e s e n t i b u s s i f o r e n t e x h i b i t a e v e l
o s t e n s a e .
D a t u m R o m a e a p u d s . P e t r u m s u b A n n u l o P i s c a t o r i s , d i e V T
j n e n s i s M a r t i i a ra r i M D C C C L X X X I I I P o n t i f i c a t u s N o s t r i A n n o S e x t o -
451
L E O P P . X I I I .
LITTERAE ad Praesidem catholicae Societatis Hungariae.
L E O P P . X I I I .
D i l e c t e F i l i s a l u t e m e t A p o s t o l i c a m b e n e d i c t i o n e m .
I n c o r r u p t a e f i d e i e t e g r e g i a e i n I S o s v o l u n t a t i s v e s t r a e t e s t e s
g r a t i s s i m a e N o b i s e x s t i t e r u n t obsequ iosae l i t t e r a e , q u a s p o s t con
v e n t u m O r o s h á z a e h a b i t u m a d N o s d e d i s t i s . F i e r i e n i m v e r o n o n
p o t e r a t q u i n i u c u n d a N o b i s a c c i d e r e n t e a q u a e r e t u l i s t i s d e e x o r d i i s
a c f e l i c ibus i n c r e m e n t i s s o c i e t a t i s v e s t r a e , d e q u e concord i s t u d i o ,
q u o s u b d u c t u e t a u s p i c i i s e cc l e s i a s t i c ae a u c t o r i t a t i s a d t u e n d a m
p r o v e h e n d a m q u e r e m c a t h o l i c a m i n H u n g a r i a e r e g n o , s a l u t e m q u e
p r o x i m o r u m c u r a n d a m i n c u m b i t i s .
I m p r i m i s v e r o N o s d e l e c t a r u n t e a q u a e p e r v o s i n n u p e r r i m i s
c o m i t i i s d e c r e t a e t c o n s t i t u t a fu isse n u n c i a s t i s , u t n e m p e i u v e n t u s
i u x t a s a n a m d o c t r i n a m i n s t i t u a t u r , s c r i p t a q u e s a l u t a r i a a d c u s t o
d i e n d a m e t s e r v a n d a m i n t e g r i t a t e m f i d e i c o m p a r a t a , q u a m l a t i s s i m e
f i e r i p o t e s t ope e p h e m e r i d u m , l i b r o r u m q u e e d e n d o r u m p r o p a g e n t u r .
A c n i h i l s a n e a n t i q u i u s a u t o p t a t i u s esse N o b i s p o t e s t , c e r n e n t i b u s
g l i s c e n t e m i n d ie s a u d a c i a m i m p i o r u m e t o m n i a m o l i e n t e m , u t f idem
u b i q u e m o r e s q u e c o r r u m p a t , q u a m u t v i d e a m u s e x a d v e r s o e x c i t a r i
e t i n c e n d i z e l u m b o n o r u m , q u i c o n n i t a n t u r a l a c r i t e r r e p a r a r e d a m n a
r e l i g i o n i i l l a t a , v e r i t a t i s c a u s a m d e f e n d e r e , p i e t a t i s a c v i r t u t u m
c e t e r a r u m c u l t u m a m p l i f i c a r e . F i r m i t e r i t a q u e conf id imus s e d u l a m
q u a m con fe r e t i s o p e r a m u t i n i t a cons i l i a e t p r o p o s i t a e x e q u a m i n i ,
d e c o r i fo re E c c l e s i a e e t p a t r i a e v e s t r a e , subs id io e t s o l a t i o S a c r o
r u m A n t i s t i b u s , a c p l u r i m u m c u n c t i s H u n g a r i a e f ide l ibus p r o f u t u -
r a m . N o s i n t e r i m p r a e p o t e n t i Deo p r e c e s c o n v e r t i m u s u t p r o p i t i u s
c o e t u m v e s t r u m r e s p i c i a t , f o r t u n e t a c s o s p i t e t : d i r i g a t I p s e g r e s s u s
v e s t r o s , m e n t e s i l l u s t r e t , m a n u s r o b o r e t , u t f e l i c i t e r o p e r e m i n i
o p u s v e s t r u m , e t l a e t a m i n i i n m i s e r i c o r d i a E i u s . A u s p i c e m d e n i q u e
u b e r t a t i s c a e l e s t i u m m u n e r u m , e t p a t e r n a e N o s t r a e c h a r i t a t i s t e
s t e m , A p o s t o l i c a m b e n e d i c t i o n e m v o b i s u n i v e r s i s e t s i n g u l i s p e r a
m a n t e r i n D o m i n o i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e a p u d s . P e t r u m d ie 8 M a r t i i a n . 1 8 8 3 . P o n t i f i -
t ì l i - Nocivi A n n o S e x t o .
4 5 2
DISPENSATIONIS
S U P E R D E F E C T U N A T A L I U M
Lie 9 Septembris 1882.
Per summaria 'precum.
COMPENDIUM FACTI. Franciscus illegitimo thoro natus, opera cuiusdam sacerdotis, nunc defuncti, studiis theologicis feliciter absolutis, cupiens militiae ecclesiasticae nomen dare, ab Ordinario promotus fuit ad tonsuram ac minores ordines. At nunc optans ad sacros ordines maiores ascendere , ad suum votum implendum, supplici dato libello humiliter sacratissimum Principem deprecatur, ut dispensationis beneficium, circa irregularitatis impedimentum, benigne concedere dignetur.
Precibus oratoris Ordinarius propitium votum adiunxit, causasque nonnullas pro consequenda dispensatione, super defectu natalium proposuit, et tandem circa ingenium ac bonos Francisci mores testimonium non leve fecit.
Disceptatio SynoptJca.
GRATIA DENEGANDA VIDETUR. Illegitimos omnes ab ordine suscipiendo arcendos esse usque ad evidentiae fastigium scatet Cap. Inter dilectos de excess, praelat. idque salubriter tribus potissimum de causis constitutum fuit. Primo, ob Ordinis praerogativam seu excellentiam atque dignitatem: unde indignum censetur, ut conferatur personis tam vilibus et
E X S . C O N G R E G A T I O N E C O N C I L I I
DISPENSATIONIS 453
quae notam turpitudinis contraxerunt. Deinde ob detesta-tionem atque execrationem paterni criminis , quod punitur in filio, ut per hoc puniatur ipsemet pater , arg. I. Isti quidem §. fin. ff. de eo quod metus causa et 6 vergentis 10 de Haereticis. Tertio tandem propter incontinentiam paternam, quae merito timetur in filio, arg. Com. si gens dist. 56, quia iuxta illud vulgatum : saepe solet similis filius esse patri. Neque cum iis facile dispensari solet, speciatim si publici scandali periculum adest , vel cum eo dispensandum sit, qui , ceu in casu , a personis progenitus est, inter quas matrimonium iure consistere non poterat. Quin imo tanto difficilius cum illegitimis dispensari solet, quanto eorum origo est turpior, ad tradita per D. Thomam in 4. sententiar. dist. 25 quaest. 2 art. 1 quaest. 3 -ibi - « Ordinati in quadam dignitate prae aliis constituun-» tur. Ideo ex quadam honestate requiritur in eis claritas » quaedam-, non de necessitate sacramenti, sed de necessitate » praecepti, ut scilicet sint bonae famae , bonis moribus » ornati, non publice poenitentes. Et -quia obscuratur ho-» minis claritas ex vitiosa origine, ideo etiam de illegitimo » thoro nati a susceptione ordinum repelluntur, nisi cum eis » dispensetur: et tanto est difficilior dispensatio, quantum » eorum origo est turpior ». Cum igitur in casu origo clerici Francisci turpissima censeri debeat, quandoque ex sacrilega unione genitus existit; cum pariter prudentem timendum sit, quod ex dispensatione publici scandali periculum oriatur, hinc prudenter concludi posse videtur, ipsius preces excipi non posse.
GRATIA CONCEDENDA VIDETUR. Altera vero ex parte animadvertendum occurrit, quod licet de veritate expositorum minime dubitari queat , tamen in facto est quod Ecclesia imploratam dispensationem indulgere soleat, quoties rationabiles adsunt causae, quae ipsam indulgendam esse suadent, «'ansae vero ob quas s. Sedes solet dispensare circa irregularitatem, ex defectu natalium, sunt praecipue evidens Ecclesiae" utilitas , probati oratoris mores cum optimo ipsius
454 DISPENSATIONIS
ingenio coniuncti. Porro huiusmodi rationabiles causas in quo versamur themate adesse, nullo pacto ambigi posse videtur. Sane quod adsit Ecclesiae utilitas scatet ex Episcopi informatione, qui inter causas pro dispensatione imploranda recenset parvum et imparem sacerdotum numerum in sua dioecesi existentem. Quoad probatos oratoris mores Episcopus haec habet: « Quod attinet mores eiusdem, pariter spe-» rare licet , fore , ut idem iugi conatu in melius semper » proficiat, et statui clericali ignominiam haud afferat. »
Tandem relate ad oratoris ingenium ipse Episcopus retulit, quod dictus iuvenis bono successu studia theologica absolvit ; et ideo eumdem commendat Apostolicae Sedi, ut pro recipiendis ordinibus omnibus maioribus gratiose dispensetur. Propitium Episcopi votum magno in pretio a S. C. C. haberi plurima exempla testantur. Quin a tali dispensatione concedenda retrahere valeat publici scandali periculum ; nam sacrilega clerici oratoris origo ita vulgata haud est, ut publicum quod timetur scandalum, reapse contingere valeat. Sane Episcopus perhibet, quod in communi hominum opinione filius legitimus existimabatur, licet, « mortuo patre adoptivo in quorumdam notitiam venit » eiusdem origo vitiata; ita ut sacrilega haec Ioannis origo » non sit omnino occulta. »
Cum igitur ex una parte publici scandali periculum valde remotum sit; ex altera vero cum rationabiles causae existant, quae dispensationem super natalium defectu inducendam esse suadeant, pleno veluti alveo fluere videtur, oratoris precibus annuendum esse. Idque praesertim quia huiusmodi gratias a S. C. C. pluries concessas fuisse erui datur ex Neocastren. et Cathanen. Dispensationis et ag-gregationis diei 8 Augusti 1847.
Quibus hinc inde cribratis, quaesitum fuit quomodo oratoris preces essent dimittendae.
RESOLUTIO. Sacra Cc C. re cognita, sub die 9 Septembris 1882 respondit :
Pro gratia dispensationis et habililationis ad susci-
DISPENSATIONIS h 5 f)
piendos sacros ordines, usque ad presbyteraUtm inclusive: ita tamen ut, si commode fieri possit, orator post ordinationem transferatur in aliquam dioecesis partem, in qua defectus penitus ignoretur, facto verbo cum SSmo.
Ex QUIBUS COLLIGES.
I. Ecclesiam velle clericorum ministerium esse utile et honorabile : hinc exclusit nonnullas personas , quorum ministerium in alterutro, vel in utroque deficeret, easque constituit esse irregulares.
II. Ordinatos enim in quadam constitui dignitate prae aliis , ambigi nequit ; ideo etiam illegitime nati a susceptione ordinum repelluntur , quia vitiosa eorumdem origo claritatem inficit, in hominum aestimatione (1).
III. Illegitime natos , per Apostolicam dispensationem ad ss. Ordines promotos, iuberi, ut plurimum sacrum exercere ministerium in locis quibus defectus ignoretur « ut » paternae incontinentiae memoria a locis Deo consecratis > longissime arceatur; Trid. Sess. 25. cap. 15. » (2).
(1) Ivo carnutensis in sua praefatione haec habet : « Quidam RR. Pontifices docuerunt, ne filii presbyterorum assu-merentur ad presbyteratum , non quod personarum acceptio apud Deum alicuius s i t momenti, vel natura , quae omnium par est genitrix, ab aliquo possit reprehendí , vel filius pro iniquitate patris -condemnari... sed ad reprimendam quo-, rumdam presbyterorum incontinentiam, ve l tut ius muniendam aliorum continent iam. »
(2) Ex interpretatione Constit. Cir~ <sumspecta - Gregorii XIV negantsr filio
i l legit imo quaecumque iura in Ecclesia in qua Pater ministravi t . Qua de re in Oritana diei 4 Iul . 1645 (l ib. 18 decret, pag. 492) quaesitum est: « an filius i l legit imus patris Parochi, iam defuncti, posset audire confessiones, in Ecclesia, in qua Pater fuit Parochus, vel saltem esset locus dispensationi. » S. Cong. respondit: « Non posse. « Quae omnia iure communi procedunt, nis i Apostolica Sedes dispensandum censuerit ex causis gravibus et i u s t i s , sibique bene v i s i s , ceu factum fuisse in themate l iquet .
456
FLORENTINA
PENSIONUM
Die 16 Decembris 1882
COMPENDIUM FACTI. Archiepiscopus Florentinus die 1 4 Decembris anni 1880 S. C. C. exposuit : quasdam pensiones, ex decreto Archiepiscopi Martini, anno 1782 paroeciali praebendae parochi s. Mariae a Fagna impositas esse , favore octo parochorum , easque iugiter exsolutas fuisse. Verumtamen parochus nùperrimus, addidit Praesul, renuit easdem rependere pensiones, his rationibus innixus, quod nempe Ordinario Florentino ius non erat perpetuam imponendi pensionem , et quia in eius decreto nulla mentio fit de facultatibus Apostolicis. Archiepiscopus de voto rogatus, a i t : quaesivi in archivio Cancellariae documenta, quibus quaestio clarescere valeret: et quamquam haud repertum fuerit pontificium rescriptum , tamen supplex inventus fuit libellus ad R. Pontificem pro necessariis facultatibus obtinendis ad-motus. Quamobrem si factum hoc cum verbis decreti Ar-chipraesulis conferimus - auctoritate nostra ordinaria et quocumque alio meliori modo - praesumi l icet , Praesulem illum obtinuisse quidem Apostolicas facultates, sed de eisdem mentionem aperte facere nequivisse in decreto, ratione iniqui temporis. Etenim neminem latet tristis servitus , cui florentina aliaeque Hetruriae Ecclesiae subiiciebantur a tempore P e t r Leopoldi, magni Ducis.
Disceptatio synoptiea
IURA OCTO PAROCHORUM. Sive in possessorio, sive in petitorio res inspici placeat, illud semper consequitur , quod Parochus pensiones solvere teneatur. Revera quod attinet possessorium iudicium, cum Parochus s. Mariae ab anno 1782
FLORENTINA 4ü7
usque ad annum 1880 hasce pensiones adamussim solverit, ac proinde memorati Parochi eas pacifice semper perceperint, nulla profecto pretiosa excogitari potest ratio, qua repente ab antiquissima et pacifica sui iuris possessione exturbari queant. Neque aliud iudicium in praesenti casu institui posse videtur, quam possessorium. Cum enim de antiqua praestatione res sit, quam ipsi a suis praedecessoribus acceptam habuerunt, atque una cum parochiali praebenda fuerint adepti, hinc non de re aliqua vindicanda , sed de sola possessione retinenda agendum est.
Verum etsi in petitorio iudicio disceptanda res foret, haud tamen Parochorum ius vacillaret. Nullatenus enim dubitari valet quin Archiepiscopus Martini, Apostolica praeditus facultate , pensiones istas constituerit. Quandoquidem ab exemplari supplicis libelli, Romano Pontifici porrecti, constat, quod animadvertens ipse praebendam Ecclesiae s. Mariae ad ingentem summam scutatorum 548 tunc temporis, demptis t ax i s , ascendere , et contra octo alias Ecclesias praebendas admodum exiguas possidere , in votis habuerit harum Ecclesiarum rectoribus, aliqua ratione, consulere.
Neque refert quod impetratae Pontificiae facultatis vel nullum vestigium modo reperiatur , vel Archiepiscopus in suo decreto expressam mentionem facere omiserit. Quoad primum siquidem obiectum quaevis difficultas corruit, si perpendatur a die impositae pensionis ad nostra tempora spatium centum annorum lapsum fuisse. Porro si lapsus 30 annorum tantam vim habet, ut beneplaciti Apostolici existentiae vehementem praesumptionem inducat, multo magis in themate huiusmodi beneplacitum haud exulasse retinendum es t , cum constet non per 30 annorum spatium , sed per 100 annorum lapsum, pensionem persolutam iugiter fuisse.
Quo vero ad alterum obiectum, ex historia impositionis harum pensionum apparet, rationem admodum gravem ita se gerendi Archiepiscopo fuisse. Sane ipse Materassi refert quod cum Florentina Respublica bona omnia Ristoris Ma-
$ o 8 FLORENTINA
-chiavelli, in seditionis poenam fìsco addixisset, ipsa acquisivit etiam iuspatronatus super memorata Paroecia, una cum Marcinone Rangoni Machiavelli exercendum. Anno vero 1780, vi cuiusdam conventionis inter praedictum Marchionem, et magnum Hetruriae Ducem ini tae , hic iuripatronatus nuncium misit, ille vero consensum praebuit ut paroecialis praebenda quibusdam pensionibus gravaretur. Hinc mense Iulii anni 1781 expositum fuit Vicario capitulari Florentinae Ecclesiae, voluntatem esse magni Ducis, tertia parte reditus huius praebendae, consulendi quinque vel sex Ecclesiis, magis indigentibus^ regionis vulgo Mugello ; et ipsi facultas commit tebatur hasce Ecclesias indicandi. Cum itaque magnus Dux in hac re partem habuerit , facili negotio intelligitur cur obtentae facultatis mentio facta haud sit ; ne scilicet zelothypia magni Ducis excitaretur, qui pontificiam potestatem ut sibi hostilem respiciebat.
Cum ex hucusque dictis satis aperte constet, istas pensiones legitime constitutas fuisse, iniuria prorsus Materassi ab hoc onere adimplendo modo eximi conatur; et inutili labore Parochus idem inficiatur hasce pensiones perpetuas esse , eo quod in decreto id expressis verbis haud dicatur, nam legenti decreti verba clare patet, Archiepiscopum Martini declarasse hoc idem per verba aequipollentia. Ex quibus decreti verbis etiam quisque ingenio suo facile percipit, rationem , qua Archiepiscopus ad pensiones imponendas motus fuit, duplicem fuisse; inopiam scilicet in qua illae octo parochiae versabantur , atque redituum excedentia, quibus Plebania s. Mariae a Fagna fruebatur. Tamdiu igitur huiusmodi pensiones perdurare debent, quamdiu praedictae paroeciae in eadem miserrima conditione reperiuntur, et donec Plebaniae reditus tales pensiones sustinere valent. Porro cum ex facto erumpat quod Plebaniae reditus adhuc pingues sint, quodque praedictarum Ecclesiarum rectores congruam sufficientem neque in praesentiarum habeant , omnia iura suadent etiam ab hodierno Parocho pensiones persolvendas fore-
FLORENTINA 4o9
Verum etsi ratio aliqua Parocho s. Mariae opitulari aliquando potuisset, ea tamen praesenti tempore praescriptionis vi sublata ac perempta dici deberet; siquidem omnia requisita praesefert, quibus praescriptio vallari debet, ut vim suam exerere valeat. Sane non deest temporis diuturnitas; nam spatio 40 annorum res vel immobiles Ecclesiarum praescribuntur cap. de quarta 4; cap. ad aures 6; cap. Illud autem 8 et cap. Quia iudicante de praescript. In casu vero plusquam centenaria praescriptio habetur, cum ab anno 1782 usque ad annum 1880, huiusmodi pensiones adamussim fuerint solutae: quod temporis spatium ad praescribenda bona immobilia ipsius Ecclesiae Romanae sufficeret. Neque iustus titulus desiderari potest. Namque in primis intelligi nequit quomodo Parochi s. Mariae sine ulla difficultate annuas hasce pensiones iugiter exsolverint, nisi titulo et obligatione aliqua ad id fuerint obstricti. Cum enim de solutione res est non multum homines proclives esse solent, nisi prius titulum et causam apprime noverint. Deinde centenaria praescriptio, uti habetur in themate, natura sua vim habet veri et legitimi tituli et privilegii: ac proinde illam habens meliorem titulum de mundo allegare potest in summa 2 ff. 7 de aqua, et aquae pluviae arcendos, I. hoc iure 3 §. 4 ff. de aqua quotid. d. super quibusdam de verbor. signif., et s. Bota in Praenestina mutae 23 Martii 1819 par. 3 coram Marco - ibi - « Qui » possessione fruitur centenaria, is certe quocumque meliori » ac potientiori titulo iureque suffultus est. Vis pactum ? » Vis privilegium 1 Cuncta haec , et si quid aliud exoptes » ex possessione centenaria sunt praesumenda. » Huic demum sententiae ipsa S. C. C consonat in Spoletana Annuae praestationis 24 Aprilis 1875 (1). Quare quocumque sub respectu quaestio consideretur parochorum ius, hasce pensiones exigendi, indubium apparet.
IURA PAROCHI S. MARIAE. EX altera sed vero parte parochus Plebaniae s. Mariae a Fagna ostendere sategit, nulla
(1) Habes hanc quaestionem relatam Vol. IX pag. 132 har, ephem.
460 FLORENTINA
obstringi obligatione huiusmodi pensiones persolvendi, eo quia non ab Apostolica Sede. sed ab Archiepiscopo Martini, sua potestate ordinaria suffultus, impositae fuerunt. Porro quod Episcopus nequeat sua potestate ordinaria pensiones parochialibus beneficiis imponere, docent unanimiter doctores. Inter quos citat Fagnanum, qui in opere - Commentaria in III librum Decretalium Innocentii 1$. C. nisi essent; Cap. 26 de praebend. et dignitatibus in confirmationem huius theoricae affert binas S. C. C. resolutiones ; e quibus, luce meridiana clarius patet, Episcopum, absque Pontificio beneplacito Ecclesiis , quibus animarum cura adnexa est, pensiones ""im ponere haud valere.
Hisce in iure praestitutis , cum in facto consistat quod Archiepiscopus proprio marte dictas pensiones Parochis reservaverit, prono veluti alveo fluit , ipsas quovis firmitatis robore destituías esse. Et re quidem vera legere est in decreto haec verba : cupientes, quantum in nobis est . . . ideo auctoritate nostra ordinaria . . . quae dictiones clare innuunt, auctoritate apostolica usum non fuisse Praesulem.
Verum admisso e t iam, sed non concesso , quod Archiepiscopus Martini, Tamquam Sedis Apostolicae delegatus, in tali negocio processisset: nihilominus tamen ad harum pen-sionum satisfactionem sese haud teneri, subdit Plebanus, quia eae perpetuae non sunt. Idque in primis argui posse, asserit, ex ipsius Archiepiscopalis decreti conclusione, quod nempe plebanus Michael Pini dictas pensiones praestare deberet,. quoad dictam Ecclesiam retinuerit. Qua de re si onus huiusmodi haud cessaret cum vita plebani Pini, otiosum fieret illud - quoad dictam Ecclesiam retinuerit.
Ulterius animadvertit, quod si pensiones hae impositae fuissent perpetuae, hypotheoa ad hoc inscribenda erat: nam per impositionem pensionis realis inducitur hypotheca specialis super fructibus beneficii, in favorem pensionarli; Fagnan. de Praeb, et Dignit. tom. IL et III. pag. 110 n. 58.
Ast numquam inscripta fuit hypotheca ob hunc titulum
FLORENTINA 461
contr¿a paroeciam s. Mariae. Neque inscribi poterat quia decretum Ordinarii satis non erat ad hoc, ut hypotheca inscribi potuisset. Neque- pensionum perpetuitas melius evincitur dicendo: illas impositas fuisse favore Ecclesiarum: nam Ordinarius ait, sic egisse ne cogeretur tot renovare decreta, toties quoties aliquis octo Parochorum, aut moreretur, aut Paroeciae nuntium mitteret, sospite plebano Pini, - quoad dictam ecclesiam retinuerit. Praeterea nulla fit pensionum mentio, neque quum institutionem orator acciperet, neque in curia Archiepiscopali, aut quando indictus fuit concursus per publica edicta. Haec omnia omitti nequibant, quatenus huiusmodi pensiones perdurare, ultra plebani Pini vitam, debuissent.
Obiectioni autem quod Parochi illas minime suivissent, nisi reapse perpetuae forent, Materassi reponit, id evenisse, quia iidem impositas fuisse censuerunt a competente auctoritate, ut perpetuo rependerentur, ceu asseruit oratoris antecessor, adhuc in vivis agens. Quare videtur quod successores Pini, decreti Archiepiscopalis vim ignorantes, eas persolverint, quod certo certius haud fecissent , si plenam rei notitiam habuissent. At S. C. in Terracinen. 2 Iunii 1838 §. Post haec habet « Éx errore nulla invehi potest consuetudo. » Reiffenst. I. 1 decret, tit. 4 §. 5 num. 25; s. Congreg, in Interamnen. Optionis 14 Augusti 1824. Ex errore itaque praedecessorum nulla actuali Parocho obligatio videtur exurgere.
Ad praescriptionem autem in casu evincendam iustus titulus deesse videtur. Etenim solutio harum pensionum, ex parte duorum successorum parochi Pini, pro iusto titulo habere nequit decretum Archiepiscopi Martini, quia ab eo evidenter excluditur , cum Archiepiscopus onus istud parocho Pini personaliter imposuerit.
Nec magis adversarios iuvat, ait Plebanus, quod ipse Ecclesiam s. Mariae obtinens, pensionis onus minime respuerit: nam parochus, antequam beneficium consequeretur, oppositionem facere nequibat, sed fecit simul ac titulum habuit.
4 6 2 FLORENTINA
Cum itaque ex hactenus disputatis ambigi nequeat quod Archiepiscopus Martini dictas pensiones, absque beneplacito Apostolico imposuerit; vel dato quod beneplacitum Apostolicum intercesserit, cum ex facto liqueat quod eae pensiones perpetuae haud sint, parochus Materassi conclusit, eas haud amplius esse solvendas.
Hisce breviter expositis propositum fuit dirimendum sequens
Dubium
An Parochus Materassi teneatur persolvere pensiones eco decreto Archiepiscopali anni 1782, favore octo Parochorum impositas in casu.
RESOLUTIO. Sacra C C . re disceptata, sub die 16 Decembris 1882 censuit esset respondendum: Affirmative et amplius.
Ex QUIBUS COLLIGES I. Doctores unanimiter docere, locorum Ordinarios propria auctoritate , absque Apostolico beneplacito, imponere non posse pensiones beneficiis parochialibus.
II. Praescriptionem vero centenariam, iuridice evictam, quoad pensiones, locum tenere posse beneplaciti Apostolici, praesertim si adsit iustus titulus.
III. In themate non defuisse iustum titulum, certamque obligationem pensiones praestandi, facile praesumi posse etiam ex ipso facto, quo a Plebanis s. Mariae, cursu centum annorum, absque ulla difficultate , pensiones exsolutae fuerint.
IV. Neque facile argui posse, in themate vere defuisse expetitum beneplacitum Apostolicum, quia de eo nulla facta mentio fuerit quum pensiones imponerentur : etenim forsan tristitia temporum illorum Ordinario suasit magis expedire, ut de eo taceretur, ne infensius Ecclesiae fieret gubernium civile, liberalium nostrorum antesignanum, a quo Apostolica Sedes, uti hostilis potestas habebatur.
463-
PAMPILONEN
P R A E B E N D A E THEOLOGALIS
Die 16 Decembris 1882.
Per summaria precum.
COMPENDIUM FACTI. Eugenius Lara, Canonicus theologus Ecclesiae Cathedralis Pampilonensis, supplicem libellum Sacratissimo Principi porrexit, exponens quod licet, iuxta illius Ecclesiae consuetudinem, publicas conciones de s. Scriptura non habeat, eamdem tamen ab initio octobris usque ad mensis maii exitum in seminario dioecesano explicat. Verum cum dubium exortum fuerit, utrum orator a Choro abesse valeat, nedum iis horis quibus docet, sed etiam pro tota die, qua lectiones habet, ut suae conscientiae consuleret,solutionem quaestionum sequentium enixe postulavit.
« Io An Canonicus lectoralis, sive theologus Pampilo-» nensis excusetur a chorali adsistentia pro tota die, diebus » illis quibus legit in seminario, a prima nempe mensis » octobris, usque ad mensem maii sequentis.
» 2° An excusetur etiam a chorali residentia pro matu-» tinis, quae pridie semper iuxta consuetudinem in hac Ca-» thedrali Ecclesia recitantur.
» 3° An lucrari possit quotidianas distributiones pro-> tota die, qua legit, etiam si choro non intersit ».
Episcopus rogatus, retulit: in Hispania anno 1852 editum fuisse, de consensu Nuncii Apostolici, regium diploma, quo commendabatur, ut Canonicis de officio nuncupatis onus edocendi seu legendi in seminariis imponeretur.
Mea quidem sententia expedit, ut Episcopi in his luctuosis temporibus uti valeant Canonicis dé officio ad legendum ia seminariis, si id opportunum iudicaverint.
PAMPILONEX.
Disceptatio Syitoptìc».
QUAE THEOLOGO ADVERSANTUR. AC praeprimis perpendendum occurrit, quod cum officium Canonici theologi ad hoc a iure institutum sit, ut Clerus et populus in divinis elo-•quiis publice instruatur, sponte sua sequi videtur, huic muneri minime satisfieri per lectiones, quae privatim ab Oratore traduntur seminarii alumnis. Quin imo Concilium Tridentinum Sess. 5 Cap. 1 de Reform, non solum o.a. populi instructionem respexisse, sed etiam locum designasse, cathedralem videlicet vel collegiatam, ad s. Scripturae lectionem habendam, diserte declaravit s. C. C. in Amerina 15 Martii 1710, in qua proposito tertio dubio: An lectio s. Scripturae sit facienda publice in Ecclesia, an vero in Sacristia, responsum datum fuit: affirmative quoad primam, negative quoad secundam partem. Et quamvis Card. Petra in Comment, ad Const. Apost. tom. 4 num. 52 locum Cathedralis ab Episcopo, maxima urgente causa, immutari posse autumet, tamen animadvertens loc. cit. Conc. Trid. sic suam conclusionem limitat: « dummodo . . . huiusmodi lectio fiat » omnino publice in loco publico: et nedum ecclesiastici, sed » omnes de populo in lege divina instruantur. » Cum igitur orator suo canonici theologi muneri haud fungi censendus sit, dum scholae vacat, consequens est ipsum, a chorali residentia numquam eximi posse. Idque eo fortius in themate retinendum esse putarem pro illius diei horis, quibus non legit: praesertim quia huiusmodi exemptio tam Canonico poenitentiario, quam canonicis magistrali et doctorali t r i bui deberet: quod in evidens servitii Chori damnum vergeret.
In vado autem posito, oratorem a chori servitio haud eximi, supervacaneum videtur de distributionibus disserere, quae, ut tradit s. Rota decis. 789 recent. Benedictus XIV lnstit. 107 num. 58, Piton. Discept. Eccles. 1 num. 36, Canonicis debentur ratione servitii, non tituli, illis exceptis,
FAMPILONEN. 4 6 5
-quos, iuxta cap. un. de Cler. non resid. in 6°, infirmitas, seu iusta et rationabilis corporis necessitas, aut evidens Ecclesiae utilitas excusar et.
Quid tandem sentiendum sit de matutinis laudibus, quae de sero praecedenti recitari solent, declaravit S. C. C. Nuncio Hispaniarum sub mense Decembri 1587, lib. 5 decret, pag. 71 - ibi - « Theologus, qui divinis pro praesenti ha-» betur diebus quibus legit, non est censendus praesens » matutinis, quae dicuntur sero praecedenti pro die se-» quenti. »
QUAE THEOLOGO FAVENT. Altera sed vero ex parte animadverti posse videtur, quod licet melius respondeat menti Concilii Tridentini, ut lectiones s. Scripturae ad Cleri et populi instructionem in Cathedrali vel Collegiata publice habeantur; attamen dubitari nequit, quin modum hac in re praescribere prudenti arbitrio Episcopi relinquatur. Sane constans s. C C . sententia fuit, ut Episcopus possit arbitrio suo Theologum compellere vel ad s. Scripturam explanan-dam, vel ad theologiam sive dogmaticam sive moralem explicandam, ut resolutum fuit in Pacen. 28 Septembris 1675 ad primum dubium, et tradit Gallemart. ad Sess. 5 Conc. Trid. Cap. 1 de Reform, n. 16, Fagnan. in cap. Quia nonnullis, de Magistris, et Benedictus XIV Synod. Dioeces, lib. 13 cap 9. Unde et illud sequebatur, ut arbitrium Episcopi probaretur quoad loci mutationem; nam theologia vel in seminario, ut plerumque fit, vel in loco separato cathedralis, non autem in publico et e suggestu explicatur. Nec desunt exempla, quibus expresse probata est translatio lectionis e Cathedrali in seminarium, ut in Sarsinaten. 9 Septembris 1843, Piscien. 23 Martii 1839 et aliis quamplurimis. - Neque diversa dicenda est praxis hodierna; licet enim s. C. C. in Dertbonen. VV. SS. LL. Iulii 1844 ad tertium dubium mandaverit omnino observantiam Encyclicae s. m. Gregorio XVI, Inter praecipuas machinationes, commutationem s. Scripturae in casus conscientiae denegans, idemque declaraverit in Casalen. 26 Iunii 1847\ arbitrium
Tom. IV. fate. CLXXVTÍL 3d
4ß6 PAMPILONEN.
tamen Episcopi rationabile non quoad locum, sed quoad materiam tantummodo cohibuit.
In casu autem eadem lectionum materia servata est; locus tantum fuit commutatus, et quidem iustis de causis,, et ad tramites sive regii diplomatis, a Nuntio Hispaniarum approbati, sive statutorum Capitularium, quae ius particulare-Ecclesiae Pampilonensis constituunt.
Cum igitur dubitari nequeat, quod Canonicus orator suo Theologi muneri plene satisfaciat docendo, ex Episcopi mandato, s. Scripturam in seminario, prono alveo fluere videtur, illum omnibus frui posse privilegiis, quae Canonicis theologis concessa ""sunt. Porro Theologum dispensatum existere ab integro chori servitio illius diei, qua ipse legit, atque simul distributiones lucrari tamquam praesens, res est extra controversiam posita. Scatet id ex innumeris s. C. C. resolutionibus, praesertim vero ex Oriolen. 5 Augusti 1816, Bisarchien. 26 Septembris 1857, Barchionen. 3 Iunii 1860, Arbor en. Theologalis 7 Decembris 1861, Verulana, Emolumentorum, 15 Decembris 1877.
Quae quidem theorica distributionibus extraordinariis aptanda videtur, prout resolutum fuit in Amnionen. Octobris 1586, lib. 4 decret, pag. 189, ad dub. 17, et tradit Scarfantonius ad lucubr. Ceccoper. lib. 2 tit. 10 num. 1 seq. praesertim cum in Ecclesia Pampilonensi vigeat consuetudo, ex qua huiusmodi quoque distributiones legitime absentibus conceduntur.
Tandem posito quod orator privilegio perfrui valeat abes-sendi a choro pro integra die, qua s. Scripturae lectiones alumnis in seminario tradit, videtur quod ipse excusandus quoque sit a chorali residentia pro matutinis, etiamsi iuxta consuetudinem in Ecclesia cathedrali pampilonensi vigentem, pridie semper recitari soleant.
Rebus igitur ita se habentibus, remissum fuit Emis Patribus decernere quonam responso oratoris postulata di-mittenda essent.
PAMPILONEN. 467
RESOLUTIO. Sacra C. Concilii die 16 Decembris 1882 re discussa, respondit:
In casu, de quo agitur, Canonicum theologum choro abesse ac distributiones lucrari posse pro iis tantum diei horis, quibus legit in seminario, onerata conscientia.
Ex QUIBUS COLLIGES
I. Apprime respondere menti s. Tridentinae Synodi, ut lectiones s. Scripturae ad Cleri populique instructionem habeantur in Cathedrali vel Collegiata.
II. Harum vero lectionum materiam esse debere ss. Scripturarum explanationem, colligi ex pluribus resolutionibus s. C. Concilii, editis praecipue post Encyclicam Inter praecipuas machinationes, Gregorii XVI.
III. Huic iugi observantiae haud refragari resolutionem in themate; nam eadem servatur lectionum materia, et tantum indulgetur in casu de quo agitur, ut lectiones habeantur in Seminario, attentis forsan peculiaribus loci circumstantiis (1).
(1) Iugem esse S. C. O. praxim, ut Canonicus Theologus revocetur ad explanationem ss . Scripturarum, quoties occasio id innuendi sese offerat , plane coll igitur recolendo harum ephera. Vol. V I I I , 3 3 6 ; Vol, IX 505; et 510 Append. I quoad originem et onera Canonici Theologi ; Vol. X, 509; Vol . XIII , 87 . Animadverte etiam Theologo in casu de quo agitur, haud indultum fuisse lucrari di
stributiones pro tota die , sed pro Us
tantum diei horis, quibus legit. Nam in i l la Cathedrali, ex consuetudine, matutina pridie recitantur. As t pro matut in i s quae recitantur post vesperas, Canonicum Theologum non haberi u t i praesentem docet Fagnan.cap.licet de praeb,
n.117; S. C. O. lib. 5. decret, pag. 7, a
terg.
TROPIEN.
IURIUM CANONICALIUM
Die 20 Ianuarii 1883.
COMPENDIUM FACTI. Cum Episcopus coadiutor, ad maiorem Dei gloriam ac Tropiensis cathedralis cultum, duos canonicatus erigere constituisset, die 23 Maii 1881 ea desuper re interrogavit Capitulum ; quod consensum libenter praebuit sub hac expressa reservatione, salvis omnibus iuribus, emolumentis et "praeminentiis, omnique ratione ad Capitulum spectanti, iuxta leges canonicas. Hinc sub ipsamet die idem Episcopus utrumque canonicatum fundavit, tributoque singulis annuo reditu libell. 210, statuit tertiam partem ex ducentis libellis... pro distributionibus quotidianis; ideoque duo canonici, ait Antistes, subiicientur multae tertiae partis, quae cedet favore praesentium.
Quamquam iuspatronatus collatum fuerit Episcopo pro tempore, tamen fundator pro prima vice has duas praebendas contulit independenter a concursu. Novi canonici autem per assuetam possessionis formam in fratres recepti, rati sunt paria omnino iura se habere cum antiquioribus Cathedralis canonicis. Aliter sed vero isti autumabant, eisque denegabant, praeminentiam super illos qui posterius immissi sunt in possessionem canonicatus, vocem in capitulo, in his quae respiciunt administrationem bonorum capitularium, et participationem communis massae. Quam exclusionem aegre ferentes canonici noviter admissi, suas querelas ad S. C. C. detulerunt.
Disceptatio Synoptica
CAPITULI ANIMADVERSIONES. Capitulum extra discrimen ponit, quod Episcopus, non praebendam subrogaverit pro duobus iam extantibus canonicatibus, qui iniustam a Fisco
TROPIEN. 469
direptionem passi fuerant, sed duos ex integro distinctos canonicatus fundaverit, atque erexerit supra vigintiquatuor antiquiores. Quod sane scatere videtur ex toto fundationis contextu, ac praesertim ex propriis distinctisque titulis et oneribus, ex iurepatronatu, cui sunt specialiter obnoxii, ac tandem ex concursu peragendo super peculiaribus quibusdam disciplinis pro eorumdem assecutione. Huiusmodi porro canonicatus utpote propriis legibus ac reditibus praediti, haud videntur Capitulo quidquam commune habere cum canonicatibus de massa, nec proinde praeiudicium afferre posse antiquioribus. Idque praesertim attenta limitatione consensui adiecta, quae sarta tectaque voluit favore antiquiorum o-mnia iura, emolumenta, et praeminentiae.
QUAE DEDUXERUNT CANONICI NUPERRIME Recurrentes recentioris erectionis animadvertunt, sibi negari non posse iura canonicalia, et praesertim distributiones chorales, et massam communem. Lege enim civili capitulo Tropien, ceu omnibus capitulis Cathedralibus, relicta est massa choralis favore omnium praesentium, choro inserviendum. Ast capitulum hoc coram Ecclesia, vigintiquatuor constat canonicis. Hinc omnibus choro interessentibus cedere debent chorales distributiones quotidianae, ad mentem sanctionum Tridentinae Synodi; quae voluit ut praebendati ad chorum evitarentur , nedum pietatis sensibus, sed etiam aliquo pecuniario lucro, ut divina officia decore celebrarentur. Ex hoc erui datum est quod distributiones chorales haud constituant partem integ r a l e m singulorum beneficiorum, sed omnino a praebendis distinguantur; ita ut duabus partibus constent beneficia. Lex suppressionis duodecim Capitulo adempsit praebendas, sed totum reliquit quotidianum praemium pro chori adsistentia et frequentia. Hinc si Episcopus , sua munificentia restituit duos canonicatus, haud intelligi potest quomodo Capitulum praepedire valeat ne novi praebendati , de massa chorali participent. Quod si canonicatus ab Episcopo erecti habeantur ceu praebendae novae erectionis, tunc omnis difficultas adimitur per s. C. C. cuius referimus verba:
470 TROPIEN.
Canonicatuum erectionem ab Episcopo fieri posse, ac propterea Canonici ab eo instituti habent stallum in Choro et vocem in Capitulo, aliisque canonicis, post eorum isti-tutionem provisis, praecedunt, atque honoribus et praeminentiis frui debent, quibus canonici antiquiores potiuntur; ut in Senogallien. 25 Februarii 1627, teste Barbosa collect, bullar. verbo canonicus fol. 95 verso 1. Quod autem in facto praxis huius Ecclesiae, haec fuerit, colligitur ex erectionihus praebendarum, quae variis temporibus ab Episcopis factae fuerunt; quarum canonici chorales distributiones obtinuerunt. Qua de re haud intelligi potest cur nuperrimis distributiones denegentur. Forsan vi reservationis capitularis? Ast Capitulares reservare sibi nequibant quod suum non erat. Quopropter quisquis videt, canonicos novae erectionis parifìcandos esse ceteris canonicis quoad honores et quoad emolumenta. Quonam vero iure duodecim canonici id sibi addicerent de massa, chorali quod etiam ad alios pertinet?
ANIMADVERSIONES PRO UTRAQUE PARTE. Indubium in iure es t , Episcopum novos canonicatus sive in Cathedralibus sive in collegiatis erigere posse, una tamen cum Capituli consensu. Ceccoper. lucubr. can. lib. 1 tit. 14 num. 35, S. Congr. in Aquinaten. 20 Februar. 1677. Sabinen. 14 April. 1696. Quae quidem erectio fieri potest vel pure et simpliciter, vel quibusdam conditionibus ac reservationibus, sive a fundatore, sive a Capitulo adiectis. Si primum fiat, nonnulli doctores tenent nihilominus novos canonicos non aequiparari omnimode antiquioribus, ob legalem iuris praesumptionem, quod admissio facta censeatur sine ulla proprii iuris diminutione ac iactura; Scarfanton. ad Ceccoper. lib. 1. tit. 14 num. 59 et seq. Tondut. Quaest, benef. cap. 68 num. 15. Alii vero tradunt per puram et simplicem admissionem fieri plenariam novorum canonicorum aggregationem in corpus Capituli, adeo ut noviter admissi iisdem honoribus, iuribus ac emolumentis una cum antiquis fratribus perfrui debeant: Card. De Luca de Canon.
TROPIEN. 471
disc. 37 num. 2; Panimoll, dec. 98 annoi. 1 num. 6; P i gliateli, consult, can. 48 tom. 6 per tot. Collatis tamen hisce diversis sententiis cum iis, quae traduntur ab eodem Card. De Luca eod. tit. disc. 6, num. 3 et a Piton, de Con-trov. Patr. alleg. 64 num. 5. res facile componi videtur, siquidem distinguatur, utrum novi canonici pure et simpliciter admittantur cum separata praebenda, distinctisque fructibus et emolumentis, vel eorumdem substantia immittatur in communem capituli massam. Ex facto enim haud immerito arguendum foret, Capitulum in primo casu omnia iura sua atque emolumenta distincta atque intacta praeservare voluisse, in altero vero una cum reditibus et emolumentis omnia iura et onera ex aequo novis confratribus communicare.
Ubi vero fìat novae erectioni locus sub certis conditionibus et reservationibus, communis est sententia, cui constanter adhaesit S. C. C. novos canonicos easdem servare debere, utpote adiectas in limine fundationis, nec proinde ulterius praetendere posse; Panimoll. loc. cit. n. 1 et seq. Card. De Luca loc. cit. disc. 6 n. 3. Ceccoper. Lucubr. can. lib. 1 tit. 14 n. 35, S. C. in Aretina Erectionis Canonicatuum 5 Maii 1703, Alatrina 8 Februar. 1727, Toletanae Archipresbyteratus 1 Februar. 1767. Cum autem stallum in choro et vox in capitulo sint de substantia ca-noniae Barbos, de Can. et dignit. cap. 12 n. 1. Reiffenst. Ius can. tom. 3, de canon,, num. 57,probe intelligitur praedictas conditiones et reservationes, quoties agatur de veris proprieque dictis canonicatibus erigendis, non circa substantiam, sed circa modum tantummodo exercendi praedicta iura ac praerogativas, incidere posse: secus namque si per fundationem vel capituli consensum detraheretur iisdem substan-fialibus iuribus, eo ipso novi canonici inter meros honorarios recensendi forent, prout late docuit Rota in Novarien, Praecedentiae 3 Iulii 1713 cor. Lancetta, et in confirmatoria 11 Decembr. 1713 cor. Barbadico, ac tenuit S. C, in Vinfimilien. Vocis in Capitulo 17 Decembr. 1836.
4 7 2 TROPIEN.
Memoratae autem conditiones et reservationes f inicere in primis possunt ius participandi de distributionibus aliisque* Capituli emolumentis. Quamvis enim canonici noviter erecti de aliorum distributionibus ac emolumentis participare valeant prout et quatenus et ipsi propriam conferant portionem, Barbos, de Canon, et dign. cap. 21 n. 25. Pigna-tell. Cons. can. 134 tom. 9 num. 35, Gallemart. ad Conc. Trid. sess. 21 cap. 3 num. 8 verb. proportionabiliter ; quoties tamen per fundationis legem vel Capituli consensum a participatione emolumentorum iam antiquioribus canonicis acquisitorum .excludantur, S. Congregatio hanc exclusionem approbavit. Sane in Nullius seu Terrae Pontiant Praecedentiae et distributionum, 26 Martii 1735 proposito dubio II. « An et cui debeantur distributiones et emolumenta de quibus agitur - responsum fuit - distributiones et emolumenta provenientia ab exercitio curae animarum, et a legatis relictis ante erectionem novorum canonicorum deberi canonicis antiquis » Similiter in Fabrianen. Iurium et Emolumentorum 8 Aug. 1820 ad dub. - I. An canonici secundae erectionis iure polleant lucrandi distributiones quotidianas aliaque emolumenta, quibus fruuntur Canonici primae erectionis in casu - responsum prodiit -Negative.
Aliisque pluribus praetermissis, in Veliterna Participationis 20 Dec. 1851 dubiis - I. An canonici secundae et tertiae erectionis admittendi sint ad participationem omnium emolumentorum Capitulo obvenientium tam pro missis aliisque functionibus adventitiis et a communitate seu pietate fidelium obvenientibus, quam ex funeribus in casu. II. An praedicti canonici participare debeant de piis legatis ac anniversariis capitulo relictis in casu. - Rescriptum fuit - Ad T et II negative quoad emolumenta provenientia ex dispositionibus relictis Capitulo ante erectionem canonicatuum et ab exercitio curae animarum. In reliquis affirmative.
Quo vero ad emolumenta incerta Gard. De Luca disc. 6
TROPIEN. 4 7 3
num. 14 subtiliter distinguit, utrum emolumentum consistat in certa ac determinata portione singulis canonicis distribuenda, vel in quadam summa inter canonicos dividenda pro maiori vel minori eorumdem numero: ac prioris g e neris emolumenta etiam canonicis novae erectionis deberi censet. Quam distinctionem tenuisse videtur S. O. in Faventina 12 Decembris 1564: siquidem dubio : - An idem Archipresbyter, ut supra exclusus a participatione distributionum et emolumentorum, possit participare de eleemosynis, quae dantur Capitulo pro funeralibus et anniversariis, occasione funer alium, quae inter praesentes distribuuntur - rescripsit: - Archipresbyterum participare non debere de his, quae proveniunt ad manus Camerarii, ex quibus diminueretur portio aliorum canonicorum.
Pariformiter conditiones et reservationes a fundatore vel a capitulo adiectae afficere possunt praecedentiam. Qua de re animadvertebatur in folio edito super causa Romana Praecedentiae iurium et emolumentorum canonicalium 18 Februarii 1865 §. Ad primum « Seclusa voluntate funda-» torum reprobandum non est in iure, ut 'canonici novae » erectionis ultimas in choro sedes occupent, ac iure prae-» cedentiae cum antiquioribus canonicis careant, iuxta mo-» nitum s. Congregationis in Pisana, Erectionis canoni-» catus 5 Decembris 1846 §. Si placuerit ; adeoque eam-» dem s. Congregationem confirmasse aliquando monent, » conditionem in receptionem novorum canonicatuum appo-» sitam, qua praecedentia quoad antiquos novis denegabatur > ceu videre est in Nepesina 1 Decembris 1704 relata in » Arianen. Canonicatuum 1 Februarii 1733. »
Ac re sane vera in una Civitatis Castellanae Iurium canonicalium 16 Iulii 1836, cum Capitulum pro nova duorum canonicatuum erectione assensum praestitisset sub conditione: quod duo novi canonicatus haud fruerentur praeminentiis sedium; ita ut semper tenere debeant duas ultimas sedes, neque ad superiores ascendere in casu vacationis, proposito dubio - An sit confirmanda vel infirmanda condi-
Vlh TROPIEN.
tio a Capitulo apposita in erectione in casu - rescriptum prodiit - Affirmative ad primam partem, negative ad secundam.
Quae huc usque adnotata sunt quoad emolumenta ac praecedentiam pronam veluti viam sternunt quaestioni circa vocem in Capitulo. Haec enim utpote fructus canoniae, omnibus quidem canonicis in genere competit, sed in specie tantum quoad singulos patet quantum quisque interesse habet in respectivis negotiis. Si igitur antiquiores canonici sibi praeservare possunt iura et emolumenta iam acquisita, sponte sequitur, novos canonicos vocem habere non posse quoad negotia praeservata. Hinc S. C. in Eugubina Erectionis canonicatuum 26 Mart. 1703 cum quaesitum fuisset. - An et in quibus negotiis iidem canonici ius habeant Capitularibus sessionibus interessendi - Respondit - Affirmative in omnibus, exceptis iis, quae respiciunt interesse et iuria particularia veterum canonicorum. - Et in s. Miniati 24 Nov. 1827, dubio - An et in quibus negotiis canonicus theologus gaudeat voce activa et passiva in casu — rescriptum est - Affirmative in omnibus, exceptis negotiis respicientibus massam communem et bona, ad Capitulum spectantia, ante erectionem praebendae theologalis.
Hisce praemissis, remissum fuit EE. Patribus diiudicare quousque in themate porrigeretur reservatio adiecta capituli consensui, ac dirimere
Dubia
I. An Canonici secundae erectionis gaudeant omnibus iuribus, atque emolumentis ceterorum Canonicorum in casu.
II. An iidem Canonici frui debeant eadem praecedentia quoad stallum, uti ceteri Canonici in casu.
III. An et in quibus negociis iidem Canonici ius habeant capitularibus sessionibus interessendi in casu.
TROPIEN. 475
RESOLUTIO. Sacra O. Congr. die 20 Ianuarii, re ponderata, censuit esset respondendum :
Ad I. Quoad distributiones quotidianas affirmative, quatenus et in quantum immiserint in massam communem distributionum. Quoad emolumenta provenientia ex dispositionibus relictis Capitulo ante erectionem novorum Canonicatuum, negative. Quo vero ad iura providebitur in sequentibus.
Ad II. Negative.
Ad III. Affirmative in omnibus, exceptis iis, quae respiciunt interesse et iura particularia veterum canonicorum.
Ex QUIBUS COLLIGES '.
I. Episcopos posse de consensu capituli novas erigere praebendas canonicales ; quibus adiici possunt a fundatore vel. a Capitulo quaedam conditiones ac reservationes, tum quoad distributiones, tum quoad iura et praeeminentiam in choro.
II. Doctores communiter iugemque s. C. Concilii praxim ferre quod canonici novae erectionis servare debeant conditiones et reservationes quae adiectae fuerint in limine fundationis.
III. Quas reservationes, quatenus etiam respicerent ius participandi de distributionibus, aliisque capituli emolumentis, iam acquisitis antiquioribus canonicis, s. C. Congregatio ratas habuit, probavitque exclusionem novorum, seu novae erectionis.
IV. Ratas quoque haberi ab eadem s. Congregatione conditiones adiectas quoad praecedentiam : nam in iure haud reprobatur quod canonici novae erectionis ultimas in choro sedes occupent, iureque praecedentiae careant cum antiquio-l ibus. canonicis.
476 TROPIEN.
CONCURSUS
Die 20 Ianuarii 1883.
COMPENDIUM FACTI. Labente anno 1881 Ecclesia s. Cassiam Dioecesis B. suo mansit viduata pastore. Ut animarum regimini consulere posset Antistes, sollicitudinis suae esse duxit per concursus aleam eidem Ecclesiae quamprimum novum curatorem praeficere. Concurrentium albo nomen dederunt Marcus Bolognesi, Hormisdas Giunchi, Vincentius Lelli, Aloysius Bandi, et Zephyrinus Zazzeri; ex actis autem concursus eruitur, etiam quemdam Antonium Morellini periculum fecisse. Laudati igitur concurrentes statuta die 19 Ianuarii 1882 comparuerunt coram Episcopo, et tribus examinatoribus ad examen subeundum. Ad trutinam deinde revocatis die 21 dicti mensis concurrentium responsis, ac perpensis testimoniis, morumque probitate eorum tantum, qui quoad doctrinae meritum idonei reputati fuerant, uti ex actis apparet, tres priores approbati renunciati sunt, tres postremi reprobati. Post haec Episcopus elegit Marcum Bolognesi, qui maiorem votorum numerum retulerat, eique vacantem Ecclesiam conferre decrevit.
Aegre id tulit Aloysius Bandi, qui ideo intra legitima tempora appellationem interponens, suas conquaestiones adversus examinatorum iudicium apud S. C. C. detulit, quae-
V. Quamobrem canonicos novae erectionis in themate, vi factae reservationis • a capitulo, percipere non posse emolumenta, Capitulo obvenientia ex dispositionibus, novam erectionem praecedentibus ; distributiones quotidianas percipere posse in quantum immiserint in communem massam ; frui non posse praecedentia quoad stallum in choro; neque assistere capitularibus sessionibus, in quibus agatur de iuribus veterum canonicorum.
CONCURSUS 477
dam gravissima circa mores, et sanam doctrinam Sacerdotis Bolognesi animadvertit, ac enixe rogabat ut concursus -acta novo examini subiicerentur.
Episcopus de voto requisitus, sategit ut examinatorum iudicium rectum fuisse demonstraret ; et quoad electum ad paroeciam ait: si quaedam contra eiusdem mores decem et octo abhinc annis evulgata fuerunt, ea, temporis lapsu, penitus delituissent, nisi recurrens in memoriam revocasset. Sed dato etiam, voces illas veritati inniti, quod non constat, obicem parare ad eius promotionem nequivisse videntur, postquam electus per quindecim annos et ul t ra , laudabiliter curam animarum gessit in montibus asperis huius Dioecesis.
Disceptatio Synoptiea
VOTUM CONSULTORIS. Censuit ille rationabilem et iustis-simam fuisse appellationem apud s. C. C. a Sacerdote Bandi interpositam, unde reformandum esse ait examinatorum iudicium: I o quia omnes et singuli concurrentes debiles fuerunt, neque tale discrimen inter ipsos intercedit, ut tres approbari et alii tres reprobari debeant ; 2° etiam comparatione inter ipsos instituta, omnes, plus, minus, approbandi videntur: 3° quia scrutinium institutum est exclusive super scientia, nulla habita singulorum meritorum ratione : ex quo sequitur: 4° comparativum iudicium institui haud posse pro iustitia: 5° quia comparatis etiam inter se scriptis Sacerdotum Bolognesi et Bandi, hic postremus aliquantulum primum superare videtur. Unde conclusit vel novum indicendum esse concursum, vel alterum ex concurrentibus eligendum esse, qui perpensis ipsius meritis ceteris praeferendus videtur; quo in casu cum sacerdos Bandi omnes antecellat, ipsi paroecia esset adiudicanda.
Interea temporis ab eodem Bolognesi canonica paroeciae possessio die 19 Augusti capta fuit: et huius facti rationem ex ignorantia s. C. C. prohibitionis excusare adnititur per cpistolium, quod ad eamdem s. Congregationem mittere curavit sub die 21 Octobris.
4 7 8 CONCURSUS
ANIMADVERSIONES EX OFFICIO. III primis notandum occurrit, quod statuit Tridentina Synodus Sess. 24 cap. 18 de Reform, videlicet in collatione beneficii parochialis iudicium cumulativum scientiae et requisitorum ab examinatoribus synodalibus ferendum esse. Sic enim sese habet Tridentinorum Patrum mandatum: « Peracto examine, renuntientur quot-» cumque ab his idonei iudicati fuerint aetate, moribus, » doctrina, prudentia et aliis rebus ad vacantem Ecclesiam » gubernandam opportunis. »
Quae quidem doctrina de iudicio cumulativo ac coniunctive ferendo circa doctrinam ac requisita concurrentium clarius explicatur et confirmatur a Benedicto XIV de Syn. Dioec. lib. 4. cap. 8. num. 3. - ibi - « Examinatores » non solum experiri debent eorumdem scientiam, sed et » praecipuam rationem habere probitatis, morum, prudentiae, » aetatis et ceterarum qualitatum, quibus praeditum esse » oportet cui animarum regimen committitur ». Cui concinit eiusdem Pontificis Constitutio incipiens Cum illud. sic enim inibi, §. 16 legitur : « Parem ni forte maiorem » solertiam examinatores adhibeant in perscrutandis aliis « qualitatibus regimini animarum consentaneis: morum ho-» nestatem inquirant, gravitatem, prudentiam, praestita ha-» ctenus Ecclesiae obsequia, acquisitam in aliis muneribus « laudem, aliaque spectabilium virtutum ornamenta, doctri-» nae arcto foedere consocianda : hisque omnibus coniunctim » expensis, inhabiles per sua suffragia reiiciant, et idoneos » Episcopo renuncient. »
Iam vero si concilium Tridentinum et Summus Pontifex Benedictus XIV formiter iudicium cumulativum et con-iunctivum scientiae et requisitorum induxerunt, hac forma spreta, ipse concursus corruat necesse est. Audiatur sane Reclusius de concursibus pag. 1 tit. 5. num. 16 et sea. » Mala pariter erit examinatorum relatio, quotiescumque in-» tra doctrinae limites sese continuerint, de moribus autem » aliisque ad animarum regimen opportunis qualitatibus mi~ > nime investigaverint:.... ita nt huiusmodi mala examina-
CONCURSUS 47fr
» torum relatio ob non servatam praescriptam ordinatamque » formam afferrai insanabilem concursus nullitatem etc. ».
Cui doctrinae constanter adhaesit S. C. C. quae in causa Montis Regalis die 2 Augusti 1607 relata a Fagnano in cap. Eam te, De aet. et qualit.praef. num. 15 censuit: « Si examinatores non retulerint idoneos quoad omnes qua-» litates, prout Concilium requirit, concursum esse nullum». Quibus consonare videntur resolutiones quae prodierunt in Beneventana Concursus die 26 Ianuarii 1878 et in Viter-bien. 4 Maii eiusdem anni (1).
Nulla sed vero in concursu de quo agitur ratio ab examinatoribus habita fuit de meritis Zazzeri, Morellini, et a-ctoris Bandi: ex qua iudicandi methodo, ut animadvertit Consultor, factum est, ut Aloysius Bandi reprobatus fuerit, cum vQta 15 cum dimidio obtinuerit quoad scientiam ; pro« ipsius vero meritis in schemate exhibito ponitur zero, id quod cum aliis duobus reprobatis pariter factum est : ita ut iuxta eorum opinionem tantummodo a scientia approbatio vel reprobatio sit repetenda. Quod si punctis 15 cum dimidio quoad scientiam ab Examinatoribus D.Bandi attributis, addita fuissent 12 vel saltem 10 puncta quoad merita, non solum ipse medietatem votorum superasset, sed forsitan etiam primo loco approbationem obtinuisset. Si enim pro meritis 10 puncta dederunt Sacerdoti Bolognesi, a fortiori saltem 10 puncta tribuere debuissent Bandi, qui a plurimis annis parochialia ministeria rite exercet, quique, uti habetur in litteris testimonialibus ipsius Episcopi, eidem traditis, bonis et honestis moribus praeditus est. Ex quibus omnibus quemadmodum ex actis apparet, manifesta erumpere videtur concursus nullitas, ideoque novum concursum indicendum esse.
Praeterea etiam animadversum fuit : quod si, hac etiam spreta forma, concursum substinendum esse Emis Patribus placuerit, tamen Bolognesi omnino reiciendus esset ab Ecclesia. Illo enim, contra s. C. C. mandatum canonicam be-
(1) Habes primam harum quaestionem Volum. XI , 117 ; alteram vero eodem*
Vol . 125.
480 CONCURSUS
iieficii possessionem adeptus fuit. Ex huiusmodi vero agendi ratione in poenas a Trid. Conc. sess. 22 cap. 11 de Reform, contra iurisdictionis et bonorum Ecclesiae usurpatores statutas, incurrisse merito videtur. Quas inter gravissimas poenas etiam privatio cuiuscumque ecclesiastici beneficii recensetur. Admissa itaque concursus validitate, electio tamen sacerdotis Bolognesi haud approbanda videtur.
Quibus animadversis, duo proposita fuere enodanda
Dubia
I. An constet de mala relatione Examinatorum, ita ut deveniendum sit ad novum examen in casu.
Et quatenus negative. II. An et cui adiucanda sit paroecia s. Cassiam in
casu. RESOLUTIO. Sacra O. O. re perpensa, sub die 20 Ianua
rii 1883 censuit respondere: Constare de mala relatione Examinatorum et esse lo
cum novo concursui et amplius; et ad mentem (1).
(1) Abst inemus a deductionibus et deductionibus et animadversionibus i s t i s , Applicationibus de more , esortando be- quoad iudicium cumulativum et coniun-
nevolos lectores, ut recolere velint quid- ct ivum scientiae et requisitorum per-qnid per nos dictum et animadversum agendum, confirmationem accedere ex
fuit in quaestionibus Concursus, relatis resolutione data in praesenti quaestione
Vol. X l pag. 117, et 125; Vol . XIII, 113 a S. C. Congregatione, et 119. Hic tantum animadvertere l ibet
PRIVATIONIS PAROECIAE
Dig 20 Ianuarii 1883.
COMPENDIUM FACTI. Episcopus P . ut spirituali discrimini, quod populo inferebatur opera Parochi, medelam afferret, coadiutorem dedit eidem Parocho; qui iam annos 73 expleverat, et infirma laborabat valetudine. Atque insimul indixit
PRIVATIONIS PAROECIAE 4Ô1
ni parochus congruam pensionem pro honesta substentatione •coadiutori praeberet. Haec providentia haud arrisit Parocho; qui pensionem solvere renuens, recursum habuit ad laicum Gubernium, contra agendi rationem Episcopi.
Cuius rei notitia statim ac ad illius aures pervenit, per decretum provisionale illico suspensionis poenam in eum inflixit; deinde, formali processu penes Curiam episcopalem instituto ac tribus monitionibus inutiliter praehabitis, in vim definitivae sententiae sub die 4 Februarii 1882, nedum provisionale suspensionis decretum confirmatum fuit, sed etiam ipse Parochus in contumacia persistens beneficio parochiali eiusque reditibus et emolumentis omnibus privatus fuit.
Parochus congruam dare pensionem Coadiutori iugiter renuit, appellavitque ad Sanctam Sedem.
Disceptatio sy »»optica.
DEFENSIO PAROCHI. Parochi patronus tria in capita orationem suam divisit, in quorum I o : nullam criminum inductionem ex sententia Episcopi inferri posse ostendit: 2° crimina tum quae a Curia P. depromuntur, tum quae fìsci promotor extulit, tum quae a sententia confirmata fuerunt, refutare sategit: 3° ex sententia, ex Episcopi Uteris aliisque •documentis non solum non reum criminibus de queis accusatur, :sed et innocentem extare Parochum demonstrare conatus est.
Ad primum itaque orationis caput adveniens adnotavit, quod iudex qui sententias ferre debet, praesertim si crimina damnet, sibi eorum persuasionem inducere debet, eamque deducere inductionem, quae ex factis haud dubie praepositis necessario scateat. Haec inductio in Episcopi sententia non reperitur. Nam crimina asserit, deinde probationem adducit, quae et ipsa probatione indiget. Deinde Parochum appellat schismaticum, quia praesbyteratus ordinem ab Episcopo schismatico in Corcyra recepit et quia nepotem Spiridionem eo misit, ut ad Sacerdotium ab Episcopo pariter schismatico
Acta. Tom. X Y, fase. C L XX VIII. 81
482 PRIVATIONIS PAROECIAE
eveheretur. Sed non probat, an reapse ab Episcopo schismatico presbyteratus ordinem receperit, an dein sub conditione ab Episcopo catholico ordinatus, iterum vel benedictus fuerit, et an nepos Spiridion Phaeaciam, ea ratione, ex suo iussu peteret.
Insuper Parochum non tantum schismaticum imo et haereticum ab Episcopo appellari, quia nunquam extremae unctionis sacramentum ministravit, ceu ex documento procuratoris Ecclesiae cathedralis colligitur.
Haereticus praeterea Parochus appellatur in sententia Curiae, quia pueris turmatim conventis sacramentum poenitentiae impertitus est; quia matrimonio copulavit qui impe-diebantur consanguinitate aut affinitate; ast nomina omnium illorum non indicat Episcopus.
Ex ipsa inductionis nullitate Parochi patronus deducit criminum inexistentiam, et hasce adiungit rationes. Probatio debet esse praecisa, die et consule designato, Maschard de Probation. conclus. 1107. et veluti est rei dubiae ostensio, debet legitime adduci Cap. 3 de Probation. debet esse clara, perspicua et certa Cap. 8 etc. concludens regulariter et plena Matth. 18 leg. 9 Cod. de iudic, in causis vero criminalibus clarior luce meridiana requiritur leg. fin. Cod. de iudic.
Post haec ad secundum caput suae orationis gradum faciens, omnia crimina, queis Parochus insimulatur refutare conatur. Et in primis praemittit quod tum ex imputatione, tum ex accusatione, tum denique ex sententia triplex veluti gradatio deducitur, et ex sententia excluduntur exceptiones, quae ab imputatione et accusatione depromuntur: quamvis testium depositio sit idem omnibus fulcimen. In apertam contradictionem incidere et accusationem et sententiam dicit,, nam illa dum asserit nunquam Evangelium Parochum expli-cuisse, adiungit male munera adimplevisse: sententia vero dum asserit, omnia fuisse media adhibita, quae poterant esse obiurgationes, monitiones, imo et paroeciae privatio, in contradictionem apertam incidit, cum affirmat, Parochum suum munus neglexisse. Deinde ad argumentationem Patronus-
PRIVATIONIS PAROECIAE 483
descendit qua Parochum rite munus suum obire demonstravit.
Parochus quibuscumque diebus festis Evangelium explicare, doctrinam christianam tradere et paroecianos de rebus ad animae salutem necessariis instruere debet: sed si impedimento irretitus non posset haec onera adimplere, Episcopus eum monere debebat. Attamen etiam probata in hisce negligentia, culpa foret Episcopi in primis, dein Parochi aliorumque sacerdotum, ex Constitutione Benedicti XIV Etsi minime §. 2. Immo est Episcopi maior, inquit, quia legitimi doctoris exigit ratio ut doctrina explicetur, et ubique tradatur. Etsi vero Episcopus post septemdecim annos nunc tantum scivit, ipse pariter neglexisse dicendus esset. Exculpari posset, si ubique et in illa paroecia non adfuisset utpote qui apostolicorum munerum sarcina praegravatus, sed excusari nequit si per visitatores omnia inquirere omiserit, ceu praecipit §. 16 eiusdem constitutionis.
Accusationem vero, Parochum nulla et nunquam administrasse sacramenta vel si quandoque, eorum sanctitatem parodia irrisisse aliae accusationes destruunt: pueros videlicet baptizando, lampadis oleo usum esse, confessiones raro audivisse, infirmos non sublevasse necessario animae solamine, nisi iterum atque iterum impellabatur, collective ab-solvisse pueros turmatim conventos, extra confessionalem mulierum audivisse confessiones, absque dispensationibus coniunxisse matrimonia inter parentes gradu a iure prohibito. Ergo, deducit, accusatur nulla et numquam sacramenta administrasse et omnia administrasse. Sed ex documentis constare edisserit, parochum doctrinam christianam semper tradidisse, fidei mysteria semper explicuisse, et paroecianos de religionis rudimentis semper docuisse. Qua de re, inquit, a iurata testium depositione et a parochorum attestationibus, calumniam refutari.
Neque schismaticum Parochum appellari posse contendit, onia in Corcyra ab Episcopo schismatico ad presbyteratum eiectus fuerit, et quia eius nepos Spiridion eo petierit, ut ab
48fe PRIVATIONIS PAROECIAE
Episcopo itidem schismatico ad Sacerdotium promoveretur. Revera ah Episcopo schismatico Parochus sacrum Ordinem recepit immo et erroribus irreptus erat, sed errores abiuravit. Neque dici posse schismaticum ex publica opinione, dum contra pene omnes eum existimant verum sacerdotem: et varii parochi limitrophi haud erubescunt sese profiteri amicos illius, et testantur semper eum invenisse sacerdotem sanae doctrinae.
Testimonio iurato paroecianorum evincit orator administrasse extremam unctionem, oleo a se benedicto; nam presbyteri Graeci utuntur oleo ab ipsis benedicto, ceu probat Mantena tom. 1 pag. 248, Nathanael in Epist, ad Episcopum Anagnin. Arcudius lib. 8 cap. 2 nam. facultatem habent illud consecrandi; Goarius in Euchologio pluries a Bened. XIV commendato. Neque tandem haereticum esse eo quia pueros turmatim conventos collective una tantum benedictione absolvit, quin formam sacramentalis iudicii servaret. Ad haec patronus subiungit nihil contra sacramentum egisse Parochum, uti probatur ex cit. Goario in Officii Olei Sancti odnotat. Neque haereticum evinci posse, eo quia matrimonia inter parentes gradu ab iure vetito coniunxerit. Quandoquidem hoc non probatur, sed asseritur tantum; etsi probaretur crimen deesset, nam probandum foret scienter copulasse. Eam Parochus diligentiam adhibuit quam praecipit Concilium Tridentinum.
Tandem, ait orator, Parochum ex sententia, ex Episcopi uteris aliisque documentis constare non modo non reum, sed innocentem esse. Deinde subdit, testium depositionem contra Parochum nullam fidem mereri. Nam aut testes ratione inquisitionis auditi fuere et tunc iuramento audiri nequibant, quin partis citatio fieret, Cap. 2. De test. Pyrhing lib. 2. decretor, tit. 6 n. 16 3: aut non ratione inquisitionis, et testes non poterant audiri, quia utpote laici excluduntur a iudiciis contra clericos Cap. 14 de test. 8. Sed Episcopus non poterat testibus aliquid statuere contra quod ipse quotannis per tot annorum spatium in sacra visitatione statuit.
PRIVATIONIS PAROECIAE 48S
DEFENSIO EPISCOPI. Contra vero Curiae episcopalis sententiam pleno in robore manutenendam esse omnia suadent, ait defensor. Quandoquidem Tridentina Synodus in capite 6 Sess. 21 de Reform, mandat Episcopis ut parochos « qui » turpiter et scandalose vivunt, postquam praemoniti fuerint, » coerceant ac castigent, et si adhuc incorregibiles in sua ne-» quitia perseverent eos, beneficiis iuxta sacrorum Canonum » constitutiones, exemptione et appellatione quacumque re-» mota, privandi facultatem habeant. » Ut igitur contra Parochum scandalose viventem tuta via ad privationem paroeciae deveniri possit, nil aliud requiri videtur, quam concludens criminum probatio. Can... Nos in quemquam 2 quaest. 1. et canon. Placuit, quaest. 2, et praemissa canonica forma, ad tradita per Cap. Si quisquam 2, et Cap. Si autem 6 De cohabit. Cleric. et mulier. Docet autem s. Congregatio in Cracovien. Parochialis 10 Februarii 1760, et in Ackeruntina Privationis Paroeciae 31 Martii 1855, hanc formam consistere in trina monitione, rationem reddente Fargna de Iure patron, part. 2 can. 21 eas. 9 num. 6. - ibi - « Quia cum poena privationis sit maxima, et aequi-» paretur morti civili, infligi non potest, nisi constito quod » parochus monitus noluerit... a perditionis via recedere. »
Quin opponatur in poenis fas esse servandam formam graduatoriam, antequam privationis sententia feratur. Quandoquidem distinguendum occurrit inter beneficiatos et parochos. Quoad primos cupiens Concilium Tridentinum experiri an ante extrema remedia resipiscere possent, in Sess. 25 cap. 14 de Reform, mandavit ut graduatoria poena servaretur, ita ut si primae monitioni minime obsecundassent, tertia parte fructuum privarentur, si secundae omnibus privarentur fructibus, et si adhuc in sua nequitia persévérassent, officiis et beneficiis privarentur; inhabiles eos reddendo ad beneficia quaecumque, et excommunicationis poena plecteren-tur. Diverso vero modo quoad parochos procedendum esse voluit, ita ut si postquam moniti, et coerciti fuerint in prava consuetudine insordescere non destiterint, parochiali beneficio
486 PRIVATIONIS PAROECIAE
privarentur, ceu docet Giraldi in Exposit. Iuris Ponti f. part. L lib. 3 Decretale, tit. 2 sect. 332 pag. 228: item firmavit s. Congregatio in Burgi s. Domnini Ecclesiae parochialis 6 Martii 1737.
Age nunc in themate adamussim verificantur quae a iure explicite requiruntur: ideoque tam quoad extrinsecum, quam quoad intrinsecum, iuris communis sanctionibus sententia Curiae P. conformis apparet.
Quandoquiquem extrinsecus re inspecta, in facto est Parochum nonnisi post solemnem processus penes Curiam Episcopalem institutum paroecia privatum fuisse. Siquidem tabulae processuales confectae sunt, publica documenta allata, testes formiter auditi et iuramento subiecti: parocho vero ter monito, ut iudicio sisteret ac defensionem pararet, ex eo quod in iudicium ire recusavit, defensor oifìciosus a Curia deputatus est. Hinc omnibus expletis, contra ipsum in contumacia persistentem, sententia privationis paroeciae et suspensionis a divinis provisionali decreto inflictae a Curia Episcopali lata fuit. Hisce raptim perpensis, quisque ingenio suo facile percipit, re tantum extrinsecus inspecta de iustitia et validitate sententiae dubitari non posse.
Verumtamen magis ac magis sententiae iustitia et validitas emicabit, si vel intrinsecus, inspiciatur, seu si ad naturam et indolem delictorum mens convertatur, quibus reus Parochus evasit. Dubitari sane non potest de concludenti criminum probatione; regula enim iuris est qua docemur, in qualibet causa ad legitimam probationem plenamque fidem faciendam satis esse duos testes probatae vitae, omnique exceptione maiores, nisi expresse per legem plures in aliqua causa desiderentur: Leg. Ubi numerus de test, et attestât. Can. Si teste §. Ubi numerus quaest. 3, Cap. Licet universis 13 de test, et attest; Reiftenstuel lib. 2 tit. 20 eod. tit. part. 8 n. 331. In casu autem nedum bini testes, sed plures iurati omnique exceptione maiores, quorum aliqui sacerdotali ordine decorati, uno ore de mala parochi agendi ratione deponunt: ita ut illum suo muneri parochiali haud
PRIVATIONIS PAROECIAE 487
satisfecisse ineluctabili argumento constat. Liquet enim Parochum haud docuisse fideles Religionis praecepta de necessitate medii, haud administrasse sacramenta, vel aliqua tantum, aut taliter ut eadem irridere videretur. Liquet etiam •ex pluribus argumentis, Parochum haud esse Graecum unitum, sed schismaticum; talemque haberi a suo grege et a limitrophi s populis, qui eum norunt. Praeterea ut haeresis suspectum habendum esse, evinci ex eo quod numquam ad-ministraverit sacramentum extremae unctionis; quia sacramentum poenitentiae pueris administraverit nulla servata iudicii forma, sed excipiendo eorumdem confessiones turmatim; quia matrimonio coniunxerit consanguineos et affines absque apostolico indulto, et alia huiusmodi.
Post haec tam luculentissima Curiae testimonia, evanescat oportet Parochi exceptio,qua insinuare satagit, testes vel odio vel inimicitia ductos contra ipsum tam nefanda deposuisset ipsis siquidem consonat testimonium Episcopi P. «Facile porro » credi non potest, Episcopos suae non minus, quam alienae » salutis adeo immemores, ut nec deterriti divini intermi-» natione iudicii, odio vel favore moveantur, et in sacrorum » Canonum singularem iniuriam dicant malum bonum, bo-» num malum, ponentes tenebras lucem, et lucem tenebras.» Benedictus XIV in Const. Cum illud.
Cum igitur crimina, de quibus Parochus redarguitur et reus evincitur, tanta ac tam abnormia sint, nihil plane prohibere visum fuit quominus Episcopus, ad iuris tramites contra huiusmodi Parochum procedere coactus fuerit, scilicet, monitionibus in irritum cessis, ad suspensionem et tandem ad beneficii cum emolumentis omnibus privationem.
Hisce praenotatis in utramque partem, enodandum propositum fuit sequens
Dubium.
An sententia Curiae Episcopalis P. sit confirmanda vel infirmanda in casu.
488 PRIVATIONIS PAROECIAE
RESOLUTIO. Sacra Cong. Concilii, re cognita, sub die 20 Ianuarii 1883 censuit respondere:
Sententiam esse confirmandam. Episcopus autem curet ut beneficio parochiali imponatur pensio favore sacerdotis (Parochi) pro eius substentatione; et amplius.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Episcopos ex Trid. Sess. 21 cap. 6 de Ref. posse beneficiis privare Parochos turpiter et scandalose viventes; quatenus in sua nequitia incorregibiles perseverent, postquam praemoniti, coerciti atque castigati fuerint.
II. Quum tamen privationis poena maxima sit et morti civili aequiparetur, infligi nequit, nisi praemissa canonica forma, ex qua oriatur concludens criminum probatio et constet, Parochum monitum noluisse a perditionis via recedere.
III. Videri in themate concludenter probatum fuisse, P a rochum ita scandalose vitam degere, ut ab omnibus schismaticus haberetur et haeresis suspectus; et cum ab Episcopo praemonitus fuerit, incorregibilem permansisse, propria denegando crimina. (1)
(1) Confer Vol. XIV, 372 et Vol. XII, 243 .
SPONSALIUM
Die 20 Ianuarii 1883
COMPENDIUM FACTI. Theresia Musani filiam suam Chri-stinam cum Iacobo Bianchi coniungere matrimonio percupiens, quemdam Andream Scagnetti rogavit, ut hac in re operam suam conferret; quippe qui magna cum Iacobo utebatur familiaritate, eumque musices artem docebat. Andreas, qui negotium pertractandum susceperat, mense maio 1879 domum
SPONSALIUM 4 8 9
Theresiae venit asserens, Iacobum sibi fidem, etiam iuramento firmatam, Christinam in uxorem ducendi dedisse, et ab eo in amoris signum munuscula quaedam, idest piaculares corollas, eidem puellae tradenda accepisse, ea tamen sub conditione, ut res nemini unquam suboleret. Huius verbis firmiter, laetanti animo, credidit Theresia, ac filiam suam Iacobo desponsatam esse sibi persuasit: et in hac persuasione mansit per annum circiter cum dimidio, quamvis Iacobus numquam sponsae domum esset ingressus, nec epistolis nec verbis eam fuisset allocutus. Verum cum resciverit, Iacobum, fracta fide, cum filia cuiusdam Francisci Summa iamiam sponsalia contracturam esse, id aegre ferens, Archiepiscopalem adiit Curiam instanter petens, ut ille ad fidem filiae suae adimplendam cogeretur. Protinus, hac habita noti t ia, Episcopus coadiutor Franciscum Summa, ne filiam Iacobo sponderet, pendente impedimento nihil transeat1, a Theresia Musani interposito, admonere curavit; at incassum, nam sponsalia, duobus transactis diebus ab accepta admonitione, inita fuisse ex facto constat. Nihilosecius formalis processus confectus fuit, et audito voto defensoris matrimonialis ac dumtaxat testimonio iurato Andreae Scagnetti, etsi Iacobus iudicio sistere renuerit, et quod Scagnetti testatus erat penitus mendax esse, per epistolam declaraverit, in eius tamen contumaciam sententia lata fuit pro sponsalium existentia inter Iacobum et Christinam, atque viro vetitum fuit ad alia vota transire, nisi graves adduceret rationes. Cum vero hoc ad aures Iacobi parentum, quibus insciis omnia fuerant peracta, pervenisset, vehementer indignati appellationem in eadem Curia interposuerunt, asserentes se filium exhaeredem facturos si hasce nuptias contraheret. Interea graves ortae sunt dissensiones ac turbae inter duas familias, quae effer-vescebant in dies, et continuo solutio petebatur sponsalium quae acribus causam dabant discordiis. Quamobrem Episcopus omnes adhibuit conatus, ut parentes Iacobi sponsalia cum Christina adversari désistèrent, nec non ut constantem Iacobi repugnantiam erga ipsam emolliret; sed nulla spe re-
490 SPONSALIUM
conciliationis affulgente, tandem ut modum conviens atque scandalis imponeret, ad trutinam controversiam revocavit; et collatis denuo consiliis eorumdem iudicum qui priori causae pertractationi adfuerant, declaravit solutioni sponsalium Ia--cobum inter et Ohristinam locum esse, tum ob apertam ad-versitatem Iacobi, quem inutile prorsus foret ecclesiasticis plectere censuris, tum etiam ob expressum ac firmum dissensum ipsius Iacobi parentum qui exhaeredationem ei mi-nitabantur. (1)
Mater Christinae ab hac sententia appellavit ad s. O. O. petens, ut Iacobus vel adigeretur ad ducendam Ohristinam, vel illi ad alia vota transire prohiberetur, donec puella alium virum non invenerit; facultas denegaretur , interim lite pendente, Archiepiscopo benedicendi matrimonium quod Iacobus pertentare posset.
Disceptatio Synoptica
VALIDA ESSE VIDENTUR SPONSALIA. Certi canonis est contractum sponsalitium in mutua utriusque contrahentis repromissione consistere L. 1 ff. de Sponsalibus, cui concinit Can. Nostrates 30 quaest. 5 ac proinde de illorum numero esse videtur, qui solo consensu perficiuntur, cum quoad eius substantiam nulla praescribatur forma aut solemnitas, auctore Engel, lib. IV tit. 1 num. 6 - ibi - certum est ad sponsalia de futuro, praeter consensum mutuum, nullam aliam solemnitatem requiri. Nec vero interest num clandestino modo, vel coram testibus sponsalia contrahantur; nam Tridentina Synodus Sess. 24 de Matrim, clandestinum matrimonium aperte reiecit ac reprobavit, sed ne verbum quidem fecit de clandestinis sponsalibus, adeoque iure communi valida censenda sunt. Quamobrem ad eorum probationem abunde sufficere videtur, iuxta utriusque iuris censuram, ut de mutua ac voluntaria futuri matrimonii promissione, aliquo externo signo manifestata, constet. Haec autem omnia adamussim
(1) Ignoratur quo iure Curia Archie- ediderit ! forsan ex aliquo speciali pri-piscopalis bis in eadem cansa sententiam vi leg io?
SPONSALIUM 491
in casu nostro concurrere ambigi nullo modo potest. Et re quidem vera, Iacobum neque semel neque bis, per mediatorem libere, ac omni coactione remota, fidem christinam ducendi dedisse, ex iurato testimonio ipsius mediatoris Andreae Scagnetti eruitur: quin imo ad suam fidem aliquo externo signo confirmandam munuscula quaedam sponsae per eumdem mediatorem misisse, quae adhuc in eiusdem sponsae manibus reperiuntur.
Nec quidquam refert si non per seipsum et consensum et munuscula puellae Iacobus praebuerit, nam hoc nihil sponsalium validitati detrahere ex eo aperte liquet, quod, uti matrimonia per procuratorem contrahi possunt, sic etiam sponsalia iuxta cap. ult. de Procuratoribus in 6.
Ad occurrendum praeterea difficultati quae ex testis qualitate oriri potest, scilicet quod mediator in testimonio ferendo a iure repellitur, animadverti praeprimis debet, in casu agi de re quam Iacobus occultare voluit, adeoque mediator in testium defectu admitti potest, uti docet Ferraris bibi. can. ad vocem testis - ibi - mediator potest esse testis quando aliter absque ipso veritas haberi non potest, tunc enim etiam invitus cogi potest ad testificandum in causis civilibus... et signanter potest esse testis favore matrimonii; Maschard. de Probat, conci. 1039 num. 21, Pirhing. de testibus num. 96. Nec obiici potest quod in hac controversia unicus habeatur testis, quia in primis responderi posset cum Pichler. lib. 2 tit. 20 num. 34. « Sufficit unus » testis quando difficulter vel nullo modo haberi possunt » plures testes: sic creditur interpreti qui unicus callet lin-» gua in qua scriptum est instrumentum. » Praeterea Andream Scagnetti semper honestate ac probitate apud omnes floruisse quamplures viri prudentes ac timorati testantur.
Ceterum huic testi alter etiam accedit ad evincendam sponsalium existentiam. Vidua enim Paulina Rebeschini, liae de re requisita, ingenue asseruit Iacobum Bianchi cum Andrea Scagnetti colloquentem de Christina Musani audivisse.
492 SPONSALIUM
Cum autem in testium defectu consanguinei quoque admittantur iuxta nonnullorum doctorum sententiam, teste Schmalzgrueber de iudiciis ubi agitur de testibus, reiici nequit Ioannes Musani patruus Christinae, qui sub iuramento asserit de hisce sponsalibus sponsae patrem sibi locutum fuisse, cum agebatur de re toti Musani familiae nota.
INVALIDA ESSE VIDENTUR SPONSALIA. EX altera vero part® satis caute procedendum est, cum de gravi obligatione alicui inducenda agatur, et nemo obligari possit nisi iuridice de manifesta eius voluntate sibi imponendi obligationem certo constet, neque enim quisquam, sine sua voluntate, iura acquirere aut obligationes inire potest. Ut autem haec voluntas iuridice probata dici valeat, duo saltem testes idonei et omni exceptione maiores requiruntur; et unus solus testis cuiuscumque sit dignitatis non sufficit ad legitimam probationem, ita ut nulla iudicialis controversia, sponsalium non exclusa, testimonio unius hominis quamvis legitimo terminari queat. Et hoc procedit tum de iure divino Deute-ronom. cap. 17 vers. 15 « non stabit testis unus contra aliquem »: tum de iure canonico can. Admonere 8 caus. 22 quaest. 2 « nec evangelium nec ulla divina humanaque lex unius testimonio etiam idoneo quempiam condemnat vel iustificat ». Tum denique de iure civili Z. Iurisiurandi S. Cod. de testibus. At in casu de quo agitur neque ex testium numero, neque ex qualitate neque ex iis quae testantur, sponsalium existentiam ullo modo probatam dici potest. Et sane singularis tantummodo testis in medium ex adversa parte affertur, scilicet mediator Scagnetti, ceteri vero, cum ab eo dumtaxat rem audivisse affirment, non pro diversis testibus habendi sunt, sed quid unum efficiunt cum ipso ad quem referuntur. Ioannes enim Musani aperte fatetur sponsalium notitiam habuisse a parentibus sponsae quos idem mediator certiores fecit. Minori etiam in praetio Paullinae Rebeschini testimonium habendum est, tum quia et ipsa precibus matris sponsae mediatricis partes egit, ut Scagnetti urgeret ad huic connubio contrahendo operam dandam,.
SPONSALIUM 4 9 3
tum quia nihil quod alicuius sit momenti ex ore Iacobi immediate audivisse asserit, verum per Scagnetti rem cognovisse. Si igitur auctor harum confessionum est ipsemet mediator, nullum gradum probationis constituunt testes de illo deponentes, ut in terminis observat Rota decis. 8 num. 23 coram Ar guel. ac proinde cum per unum singularem testem sponsalium existentiam demonstrare autumetur, recte concludi potest de ea iuridice non constare, iuxta superius allata iuris principia, ex quibus forense proces3Ít dicterium unus testis, nullus testis.
Praeterea ex factorum historia quisque ingenio suo facile percipit adductum testem, non esse omni exceptione maiorem. Ipse enim non a Iacobo requisitus fuit ut rei interve-niret, sed contra ; quin imo magistri munere abutens in-cautum iuvenem illaqueare studuit, ut optatis puellae matris, cuius valde intererat hoc contrahi matrimonium, responderet: non est ergo dignus ut audiatur. At si iugiter hoc unum testimonium interius inspiciatur, multa subsunt quae nullam fuisse adolescentulo voluntatem serio ineundi haec sponsalia ostendunt. Ipse enim, ut ex eiusdem mediatoris verbis eruitur, nunquam facie Christinam noverat; verum cuiusnam esset aetatis, indolis, aspectus et divitiarum omnino ignorabat, adeoque cum voluntas ad incognitum non feratur, neque Iacobo voluntatem fuisse, eam ducendi in uxorem, concludendum videtur.
Inepte ad piaculares corollas, veluti munuscula amoris confugeretur; nam praeter quam quod concludenter non probatur a Iacobo missa fuisse, cum talia non sint ut relationem habeant ad matrimonium, dubitari potest an serio vel ironico animo tradita sint, ideoque nihil ex iis inferri potest.
Quibus breviter adductis, propositum fuit diluendum
Dubium
An constet de sponsalium validitate inter Iacobum Bianchi et Christinam Musani in casu.
494 SPONSALIUM
RESOLUTIO. Sacra O. Concilii, die 20 Ianuarii 1883, re ponderata, censuit respondere:
Negative et amplius.
Ex QUIBUS COLLIGES:
I. Non quolibet indicio populive rumore evinci sponsalium existentiam; sed concludentissimá requiri argumenta, quae viri et mulieris voluntatem patefaciant; nam sponsalium contractus liberam in matrimonio voluntatem contrahentium coarctat.
II. Ideoque in foro externo standum esse pro nullitate sponsalium, seu libertati contrahentium favendum esse, quoties verba aut indicia dubia sint, aut plenam non faciant probationem.
III. Probationes ex integro per depositiones unius testis haud perfici; quia dictum unius est dictum nullius; et quia nec evangelium, nec ulla divina humanaque lex unius testimonio, etiam idoneo, quempiam condemnat nec iustificat.
IV. Testes in themate adductos unicum probationis gradum constituere; quia omnes referunt quod unus affirmavit, et quia ab uno didicerunt ab eisdem relata.
APPENDIX VIL
4 9 5
in qua referuntur Missae et Officia ad Clerum Romanum extensa per Breve SSmi D. N. Leonis XIII diei 28 Iulii 1882. (1)
DIE IX OCTOBRIS
( R o m a e d ie X I Oc tobr i s )
In festo
BEATI JOANNIS LEONARDI C.
M I S S A
Introitus. Eccli. 4 2 .
In s e r m o n i b u s P ó m i n i ó p e r a e j u s :
so l i l l u m i n a n s p e r o m n i a r e s p e
x i t , e t g l o r i a D o m i n i p l e n u m e s t
o p u s e j u s .
Psal. 95. C a n t a t e D o m i n o
c a n t i c u m n o v u m , c a n t a t e D o m i n o
o m n i s t e r r a .
f . G l o r i a P a t r i .
Oratio
De u s , q u i b e a t u m J o a n n e m Con-
fessórem t u u m a d f i d e m i n g e n
t i b u s p r o p a g a n d a m m i r a b i l i t e r e x
c i t a r e d i g n a t u s e s , a c p e r e u m
in e r u d i e n d i s f idel ibus n o v a m
in E c c l e s i a t u a f a m i l i a m c o n g r e
g a s t i : d a n o b i s f a m u l i s t u i s ; i t a
e iu s i n s t i t u t i s p ro f i ce re , u t p r a e
m i a c o n s e q u a m u r a e t e r n a . P e r D o
m i n u m .
L e c t i o Ep i s to l ae beati Pauli A p ó s t o l i ad C o r i n t h i o s . 2. Cor. 4.
Fr a t r e s : H a b e n t e s a d m i n i s t r a
t i o n e m i u x t a q u o d m i s e r i c o r
d i a m c o n s e c u t i s u m u s , n o n defic i m u s , s ed a b d i c á m u s o c c u l t a de
d e c o r i s , n o n a m b u l a n t e s i n astut i a , n e q u e a d u l t e r a n t e s v e r b u m
D e i , sed i n m a n i f e s t a t i o n e v e r i
tatis c o m m e n d a n t e s n o s m e t i p s o s
a d o m n e m c o n s c i e n t i a m h o m i n u m
c o r a m D e o . Q u o d s i e t i a m o p e r
t u m e s t E v a n g e l i u m n o s t r u m : i n
i i s , q u i p e r e u n t , e s t o p e r t u m : i n
q u i b u s D e u s h u i u s s a e c u l i excae
c a v i t m e n t e s i n f i d e l i u m , u t n o n
f u l g e a t i l l i s i l l u m i n a t i o E v a n
gelii g lor iae C h r i s t i , q u i e s t i m a g o
D e i . N o n e n i m n o s m e t i p s o s p r a e
d i c a m u s , sed J e s u m C h r i s t u m D o
m i n u m n o s t r u m : n o s a u t e m s e r v o s
v e s t r o s p e r J e s u m ; q u o n i a m D e u s ,
q u i d i x i t d e t e n e b r i s l u c e m s p l e n -
d é s c e r e , i pse illuxit i n c o r d i b u s
n o s t r i s , a d i l l u m i n a t i o n e m sc ien
t ias c l a r i t a t i s Dei, in fac ie C h r i s t i
(1) Missae et officia ss . Benedicti Iosephi Labre et Ioannis Baptistae de Ross i
iam relata inerant in Appenct. I. pag. 41 voluminis huius.
496 APPENDIX VII.
Tempore Paschali, omisso Graduale, dicitur: A l l e l u j a , a l
l e l u j a .
f. Psal. 51. S i c u t o l i v a f r u
c t i f e r a i n D o m o D e i , s p e r a v i i n
m i s e r i c o r d i a D e i i n a e t e r n u m : e t
i n saecu lum saeculi . A l l e l u j a .
f . Psal. 61. In D e o s a l u t a r e
m e u m , e t g l o r i a m e a : D e u s a u
x i l i i me i , e t spe s m e a in Deo est.
A l l e l u j a .
f f i S e q u e n t i a s a n c t i E v a n g e l i i
s e c u n d u m L u c a m . Luc. 10.
In i l lo t e m p o r e : D e s i g n a v i t D o
m i n u s e t a l i o s s e p t u a g i n t a d u o s ,
e t m i s i t i l l o s b inos a n t e fac iem
s u a m i n o m n e m c i v i t a t e m , e t l o
c u m , quo e r a t i p s e v e n t u r u s . E t
d i c e b a t i l l i s : M e s s i s q u i d e m m u l t a ,
o p e r a r i i a u t e m p a u c i . R o g a t e e r g o
D o m i n u m mess i s , u t m i t t a t ope
r a r i o s i n m e s s e m s u a m . I t e : ecce
ego m i t t o v o s s i c u t a g n o s i n t e r
l u p o s . N o l i t e p o r t a r e s a c c u l u m ,
n e q u e p e r a m , n e q u e c a l c e a m e n t a ,
e t n e m i n e m p e r v i a m s a l u t a v e
r i t i s . I n q u a m c u m q u e d o m u m i n
t r a v e r i t i s , p r i m u m d i c i t e : P a x
h u i c d o m u i . E t s i ib i f u e r i t f i l i u s
p a c i s , r e q u i e s c e t s u p e r i l l u m p a x
v e s t r a : s i n a u t e m , a d v o s r e v e r
t e t u r . I n e a d e m a u t e m domo m a
n e t e e d e n t e s , e t b i b e n t e s , q u a e
a p u d i l l o s s u n t : d i g n u s e s t
e n i m o p e r a r i u s m e r c é d e s u a . N o
l i t e t r a n s i r e d e domo i n d o m u m .
E t i n q u a m c u m q u e c i v i t a t e m i n
t r a v e r i t i s , e t s u s c e p e r i n t vos m a n .
J e s u . O m n i a e n i m p r o p t e r vos ; u t
g r a t i a a b u n d a n s , p e r m u l t o s i n
g r a t i a r u m a c t i o n e , a b u n d e t i n glo
r i a m D e i . P r o p t e r q u o d n o n d e
ficimus : s ed l i c e t is , q u i fo r i s
• e s t , n o s t e r h o m o c o r r u m p a t u r ,
t a m e n i s , q u i i n t u s e s t , r e n o v a
t u r d e d i e i n d i e m . I d e n i m , q u o d
i n p r a e s e n t i e s t m o m e n t a n e u m , e t
l e v e t r i b u l a t i o n i s n o s t r a e , s u p r a
m o d u m i n s u b l i m i t a t e , a e t e r n u m
g lor iae p o n d u s o p e r a t u r i n n o b i s ,
n o n c o n t e m p l a n t i b u s n o b i s quae
v i d e n t u r , sed quae n o n v i d e n t u r .
Quae e n i m v i d e n t u r , t e m p o r a l i a
s u n t : quae a u t e m n o n v i d e n t u r ,
.aeterna s u n t .
Graduale Psal. 72 et 68. I n -f l a m m á t u m e s t co r m e u m , e t r e n e s
m e i c o m m u t a t i s u n t : z e l u s d o m u s
•tuae c o m e d i t m e .
f . Isaice 49. P o s u i t os m e u m
q u a s i g l a d i u m a c u t u m : i n u m b r a
m a n u s suae p r o t e x i t m e , e t p o s u i t
m e s i c u t s a g i t t a m e l e c t a m . A l l e
luja, a l l e l u j a .
f. Psal. 70. T a m q u a m prcH-
d i g i u m f a c t u s s u m m u l t i s : e t t u
a d j ú t o r f o r t i s . A l l e l u j a .
Post Septuagesimam, omissis Alleluja, et versu seq. dicitur:
factus. Psal. 54. C o n t r i
s t a t u s s u m i n e x e r c i t a t i o n e m e a :
e t c o n t u r b a t u s a voce i n i m i c i e t
a t r i b u l a t i o n e p e c c a t o r i s .
f * - Q u o n i a m d e c l i n a v e r u n t in
m e i n i q u i t a t e s : e t , i n i r a m o l e s t i
e r a n t m i h i .
f . E g o a u t e m a d D e u m c la
m a v i : e t D o m i n u s s a l v a b i t m e .
<lueá te quae a p p o n u n t u r v o b i s , e t
c u r a t e i n f i r m o s , q u i i n i l l a s u n t ,
e t d i c i t e i l l i s : A p p r o p i n q u a v i t i n
v o s r e g n u m D e i .
offertorium Coloss. 1. C h r i s t i
f a c t u s s u m ego m i n i s t e r s e c u n d u m
d i s p e n s a t i o n e m D e i , quae d a t a e s t
m i h i , u t i m p l e a m v e r b u m D o m i n i .
Secreta
Su s c i p e , D ó m i n e , o b l a t i o n e m m u n
d a m s a l u t a r i s hos t iae e t p r a e s t a ;
u t i n t e r c e d e n t e b e a t o J o a n n e con
fesso re t u o , u b i q u e g e n t i u m j u -
g i t e r o f f e r a t u r . P e r D o m i n u m
n o s t r u m .
Communio Philipp. 3. Quae
m i h i f u e r u n t l u c r a , heec a r b i
t r a t u s s u m p r o p t e r C h r i s t u m de
t r i m e n t a .
Postcommunio
Pr e t i o s i C o r p o r i s , e t S a n g u i n i s
t u i s a c r i s r e f e c t i m y s t e r i i s ,
D ó m i n e , a d p r e c a m u r : u t b e a t i
J o a n n i s Confesso r i s t u i e x e m p l o ,
s t u d e a m u s conf i t e r i q u o d c r e d i d i t ,
e t o p e r e e x e r c e r e q u o d d o c u i t .
Q u i v i v i s e t r e g n a s .
DIE XXVI NOVEMBRIS
(Romae d ie X V I I D e c e m b r i s )
In Festo
I LEONARDI A PORTU MAURITIO C.
M I S S A
Introitus Isaice 58.
ó m i n u s i m p l e b i t s p l e n d o r i b u s
a n i m a m t u a m , e t ossa t u a Ii-.
Acta, Tom. ..IT", fate. C L XXVIII.
APPENDIX VII. 497
b e r á b i t , e t e r i t q u a s i h o r t u s i r r i
g u u s , e t s i c u t fons a q u a r u m ,
c u j u s n o n def ic iun t aquae .
Psal. 80. E x u l t a t e D e o a d i u
t ó r i n o s t r o : j u b í l a t e D e o J a c o b .
f . G l o r i a P a t r i .
Oratio
De u s , q u i i n o b s t i n á t i s p e c c a t o
r u m c o r d i b u s a d p o e n i t e n t i a m
n e c t e n d i s b e a t u m L e o n á r d u m
Confes só rem t u u m ope re e t s e r
m o n e p o t e n t e m effecis t i : d a quae
s u m u s ; u t p e r e j u s p r e c e s e t me
r i t a e c o r d i b u s n o s t r i s c o n t r i t i o
n i s l a c r i m a s e l i c e r e v a l e a m u s . P e r
D o m i n u m .
L e c t i o E p i s t o l a e beati P a u l i
A p ó s t o l i ad E p h e s i o s . Eph. 1.
Fr a t r e s : B e n e d i c t u s D e u s , e t
P a t e r D o m i n i n o s t r i J e s u C h r i
s t i , q u i b e n e d i c t i o n e s p i r i t u a l i
i n cae les t ibus in C h r i s t o , s i c u t
elegit n o s i n I p s o a n t e m u n d i
c o n s t i t u t i o n e m , u t e s s e m u s s a n c t i
e t i m m a c u l a t i i n c o n s p e c t u e j u s
i n c h a r i t a t e . Q u i p r a e d e s t i n a v i t
n o s i n a d o p t i o n e m f i l i o r u m p e r
J e s u m C h r i s t u m i n i p s u m : s e c u n
d u m p r o p o s i t u m v o l u n t a t i s suas ,
i n l a u d e m glor iae g r a t i a e suae, i n
q u a g r a t i f i c a v i t n o s i n d i l e c t o
F i l i o s u o . I n q u o h a b e m u s r e
d e m p t i o n e m p e r s a n g u i n e m e j u s ,
r e m i s s i o n e m p e c c a t o r u m s e c u n
d u m d i v i t i a s g r a t i a e q u a e s u p e r
a b u n d a v i t i n n o b i s i n o m n i s a -
32
498 APPENDIX VII.
p i é n t i a , e t p r u d e n t i a . U t n o t u m
face re t nob i s s a c r a m e n t u m v o
l u n t a t i s suae s e c u n d u m b e n e p l a
c i t u m e j u s , q u o d p r o p o s u i t i n eo ,
i n d i s p e n s a t i o n e m p l e n i t u d i n i s
t e m p o r u m , i n s t a u r a r e o m n i a i n
C h r i s t o , quae in caelis, e t quae in
t e r r a s u n t i n i p s o . I n q u o e t i a m
e t n o s s o r t e v o c a t i s u m u s p raedes t i
n a t i s e c u n d u m p r o p o s i t u m e j u s ,
q u i o p e r a t u r o m n i a s e c u n d u m con
s i l i um v o l u n t a t i s suae: u t s i m u s i n
l a u d e m gloriae e ju s nos , q u i a n t e
s p e r a v i m u s i n C h r i s t o . I n q u o e t
v o s , c u m a u d i s s e t i s v e r b u m v e r i t a
t i s , ( E v a n g e l i u m s a l u t i s ves t rae) i n
quo e t c r e d e n t e s s i g n a t i e s t i s i n
S p i r i t u p r o m i s s i o n i s s a n c t o , q u i
e s t p i g n u s h a e r e d i t a t i s nos t r ae i n
r e d e m p t i o n e m a c q u i s i t i o n i s i n laudem glor iae i p s i u s .
Graduale Ps. 91. J u s t u s ut
p a l m a f l o r e b i t : s i c u t c e d r u s L i
b a n i m u l t i p l i c a b i t u r i n domo D o
m i n i .
jr. A d a n n u n t i a n d u m m a n e m i
s e r i c o r d i a m t u a m , e t v e r i t a t e m
t u a m p e r n o c t e m . A l l e l u j a , a l
l e l u j a .
f. Isaice 52. Q u a m p u l c h r i
s u p e r m o n t e s pedes a n n u n t i a n t i s
e t p r a e d i c a n t i s pacem : a n n u n
t i a n t i s b o n u m , p r a e d i c a n t i s s a l u
t e m . A l l e l u j a .
Post Septuag esimam, omissis A l l e l u j a , et versu sequenti di
citur:
Tractus Ps. 111. B e a t u s v i r
q u i t i m e t D o m i n u m : i n m a n d a t i s
e j u s c u p i t n i m i s .
f . P o t e n s i n t e r r a e r i t s e m e n
e j u s : g e n e r a t i o r e c t o r u m b e n e d i
c e t u r .
f . G l o r i a e t d iv i t i ae in domo*
e jus : e t j u s t i t i a e j u s m a n e t in
saecu lum saecu l i .
Tempore Paschali omittitur Graduale et ejus loco dicitur .-A l l e l u j a , a l l e l u j a .
f. Osee 14. J u s t u s g e r m i
n a b i t s i c u t l i l i u m , e t f l o r e b i t i n
a e t e r n u m a n t e D o m i n u m . A l l e
luja.
jpg S e q u e n t i a S a n c t i E v a n g e l i i
s e c u n d u m L u c a m . Luc. 10.
In i l l o t e m p o r e : D e s i g n a v i t Do
m i n u s e t a l i o s s e p t u a g i n t a duos , ,
e t m i s i t i l l o s b i n o s a n t e f a c i e m
s u a m i n o m n e m c i v i t a t e m , e t l o
c u m , quo e r a t i p s e v e n t u r u s . E t
d i c e b a t i l l i s : Mess i s q u i d e m m u l
t a , o p e r a r i i a u t e m p a u c i . R o g a t e
e r g o D o m i n u m mess i s , u t m i t t a t
o p e r a r i o s i n m e s s e m s u a m . I t e :
ecce E g o m i t t o v o s s i c u t agnos-
i n t e r l u p o s . N o l i t e p o r t a r e s a c
culum,- n e q u e p e r a m , n e q u e c a l
c e a m e n t a , e t n e m i n e m p e r v i a m
s a l u t a v e r i t i s . I n q u a m c u m q u e
d o m u m i n t r a v e r i t i s , p r i m u m d i
c i t e : P a x h u i c d o m u i . E t s i i b i
f u e r i t f i l i u s p a c i s , r e q u i e s c e t s u
p e r i l l u m p a x v e s t r a : s i n a u t e m ,
a d v o s r e v e r t e t u r . I n e a d e m au
t e m domo m a n e t e e d e n t e s , e t b i
b e n t e s , quae a p u d i l l o s s u n t : d i
g n u s e s t e n i m o p e r a r i u s m e r c é d e
s u a . N o l i t e t r a n s i r e d e domo i n d o -
m u m . E t i n q u a m c u m q u e c i v i t a t e m
i n t r a v e r i t i s , e t s u s c e p e r i n t v o s ,
m a n d u c a t e quae a p p o n u n t u r v o
b i s : e t c u r a t e i n f i r m o s , q u i in
u l a s u n t , e t d i c i t e i l l i s : a p p r o
p i n q u a v i t i n v o s r e g n u m D e i .
Offertorium 2. Cor. 3. N o n s u m u s suff ic ientes c o g i t a r e a l i
q u i d a n o b i s , q u a s i ex n o b i s : s ed
suf f ic ien t ia n o s t r a e x Deo e s t , q u i
e t idóneos n o s fec i t m i n i s t r o s n o v i
T e s t a m é n t i .
Secreta
Im m a c u l a t a m h o s t i a m t i b i , D o
m i n e , o f fe r imus d e p r e c a n t e s ; u t ,
s a n c t i L e o n a r d i Confes so r i s i n
t e r v e n i e n t e s u f f r a g i o , s e m p e r i n
n o b i s d i l e c t i F i l i i t u i P a s s i o n i s
m e m o r i a p e r s e v e r e t e t f r u c t u s .
P e r e u m d e m D o m i n u m .
Communio 2. Cor. 3. P r o C h r i s t o l e g a t i o n e f u n g i m u r t a m
q u a m D e o e x h o r t a n t e p e r nos*
O b s e c r a m u s p r o C h r i s t o , r e c o n
c i l i a m i n i D e o .
Postcommunio
Ci t o a n t i c i p e n t n o s m i s e r i c o r
diae t uae , q u a e s u m u s D o m i n e ,
i n t e r c é d e n t e s a n c t o Confessóre
t u o L e o n a r d o : u t a c u l p i s e x p i a t i ,
i n e l e c t o r u m n u m e r o esse m e r e á -
m u r . P e r D o m i n u m .
DIE XIX AUGUSTI.
B E A T I U R B A N I I I .
PAP.dE ST CONFESSORIS
D u p l e x
Omnia de Communi
Confess. Ponti/., prœter seq.
ix vi i . 499 In hymno I s t e Confessor mu
tatur tertius versus.
Oratio
Do m i n e J e s u C h r i s t e , q u i b e a t o
Pon t i f i c i U r b a n o p r o Eccles iae
tuae l i b e r t a t e e t déco re f e l i c i t e r
d e c e r t á r e t r i b u i s t i , e u m q u e a d
r e d i m e n d a a b i n f i d e l i u m p o t e
s t a t e tuae v i tae m o r t a l i s e t p a s
s ion i s m o n u m e n t a p e r v i r t u t e m
C r u c i s r o b o r a s t i ; concede , u t
i p s i u s i n t e r c e s s i ó n e , c o n t r a h o
s t e s an imae nos t r ae d i m i c a n t e s i n
t e r r i s , aeternae g lor iae b r a v i u m
a c c i p e r e m e r e á m u r . Q u i v i v i s e t
r e g n a s .
In I. Nocturno Lectiones de
Scriptura occurrente.
I N I I . N O C T U R N O .
Lectio iv.
Saeculo u n d é c i m o , f e r v e n t e l u
c r o s i s s i m o d i s s id io E c c l e s i a m
i n t e r e t I m p e r i u m , n o n m i n ó r i
f o r t i t u d i n e q u a m c e t e r i P o n t i f i
ces , q u i p e r e a t é m p o r a R o m a
n a m o b t i n u e r u n t S e d e m , e n i t u i t
U r b a n u s s e c u n d u s , Odo a n t e a v o
c a t u s , e n o b i l i f a m i l i a a p u d C a -
s t e l l i ó n e m s u p r a M a t r ó n a m n o n
p r o c u l a R h e m é n s i u r b e o r t u s .
I s B r u n ó n e m a g i s t r o , c e l e b é r r i
m o p o s t e a C a r t h u s i a n ó r u m i n -
s t i t u t ó r e , p h i l o s o p h i c i s a c t h e o
log i c i s s t u d i i s o p e r a m d e d i t , e t
o b e g r e g i a s v i r t u t e s i n E c c l e s i a
500 APPENDIX VII.
o b s e r v a n t i a m s t r è n u e c u r a v i t .
S e d o m n i u m c e l e b é r r i m u m f u i t
C l a r o m o n t á n u m C o n c i l i u m , i n
q u o i l l a r u m s a c r a r u m E x p e d i
t i ó n u m fe l ic i ss imo succes su a u c t o r
e x t i t i t , quae e x s a l u t i f e r a e C r u c i s
C h r i s t i s i g n o , q u o d e c o r a b á n t u r ,
C r u c i a t á r u m n o m i n e f u e r u n t a p
p e l l a t a e . A c s a n e m i r u m e s t P o n
t i f icem p a u p e r e m , u t i e r a t t u n c
U r b a n u s , a b s q u e r e g u m o p e , s i n e
u l l a e x a c t i o n e , a u t t r i b u t o , t a m
i n g e n t e m p r i n c i p u m v i r o r u m q u e
n o b i l i u m , a c c e t e r o r u m e x o m n i
ó r d i n e , s t a t u e t r e g n o m u l t i t u
d i n e m c o n g r e g a s s e , q u i ad dif
f ic i lem adeo e x p e d i t i o n e m s p o n t e
e t a l a c r i á n i m o p r o p e r a r e n t ; q u i
b u s p r o s t i p e n d i o s o l a p r o p o n e
b a t u r p e c c a t o r u m i n d u l g e n t i a ,
e t so l a spes v i tae aeternae p r o
p raemio .
B¡U P o s u i a d j u t ó r i u m .
Lectio vi.
Be a t a m D e i G e n i t r i c e m s i n g u
lari obsequio p r o s e q u e n s , s p e
c i a l i u m p r e c u m i n e j u s h o n o r e m
r e c i t a t i o n e m c l e r i c i s aeque a c l a i
c is e a occas ione i n d i x i t , u t q u i
f i d e l e s susc ip iendae e x p e d i t i o n i
i m p a r e s e s s e n t , m i l i t e s p r o r e l i
g i o n i s c a u s a d i m i c a n t e s s a l t e m
o r a t i o n i b u s a d j u v á r e n t . H i n c e t
c u l t u s Bea tae Mar i ae , q u i h o d i e
q u e i n S a b b a t o c e l e b r a r i s o l e t ,
a b e o i n s t i t u t u s fu isse p e r h i b e
t u r . P o s t p l u r i m o s a u t e m l a b o
r e s p r o E c c l e s i a s u p e r a t o s , Ro-
R h e m é n s i c a n o n i c a t u p o t i t u s e s t .
A t saeculi c u r a s p e r t a e s u s , a c
R e g u l a m S a n c t i B e n e d i c t i p r o
fessus , p r i m u m in C l u n i a c e n s i ,
de in i n B a i n s o n ¿ n s i e t C a v é n s i
caenóbiis r e l i g i o s i s s i m e c o n v e r s a
t u s e s t . V e s t i g i a s e q u u t u s S a n c t i
G r e g o r i i S e p t i m i , v i r i o p e r e e t
s e r m ó n e p o t e n t i s , a quo., in m a
i o r i b u s E c c l e s i a e negoc i i s a d h i
b i t u s f u e r a t , a t q u e E p i s c o p u s
O s t i e n s i s e t Sanc tae R o m a n e e
C a r d i n a l i s c r e a t u s , p a r i a n i m i
c o n s t a n t i a a c f o r t i t u d i n e j u r a E c
clesiae c o n t r a l a i c a m p o t e s t a t e m
v i n d i c a v i t .
1$. I n v e n i D a v i d .
Lectio v.
s u m m u s P o n t i f e x r e n u n t i a t u s ,
^ C a s i n i m o n t e m i n v i s i t , s a c r a s
ib i b e a t i s s i m i P a t r i s B e n e d i c t i
e x u v i a s v e n e r a t u r u s , e j u s q u e ope
a lapidis m o r b o , q u o d i u l a b o
r a v e r a t , i n s i g n i p r o d i g i o s a n a t u s
f u i t . C a v e n s i s m o n a s t e r i i E c c l e
s i a m e t S a n c t i N i c o l a i B a r e n s i s
B a s i l i c a m c o n s e c r a v i t , i b i q u e cor
p u s e j ú s d e m t h a u m a t ú r g i m a g n a
c u m s o l e m n i t a t e r e p o s u i t . I n ea
d e m B a r e n s i B a s i l i c a i n s i g n e
C o n c i l i u m h a b u i t , u t G r a e c o r u m
e r r o r e s c o n f u t á r e t , d o c t i s s i m i s
p r a e s e r t i m u s u s a r g u m e n t i s , q u i
b u s S a n c t u s A n s e l m u s A r c h i e p i
s copus C a n t u a r i é n s i s f i d e m ca
t h o l i c a m a s s e r u i t . A l i i s p r a e t e r e a
d i v e r s i s i n loc i s c o n v o c a t i s Con
c i l i i s , ecc les ias t icae d isc ip l inae
APPE!
mae, quae j a m c u m t o t a I t a l i a
a b H e n r i c i I m p e r a t o r i s o p p r e s
s ione e v a s e r a t , u n i v e r s a l i q u o q u e
E c c l e s i a i n t r a n q u i l l i ó r e m s t a t u m
r e v o c a t a , t a n d e m m e r i t o r u m m a
g i s q u a m d i e r u m p l e n u s , a n n o
m i l l e s i m o n o n a g é s i m o n o n o , d i e
v i g é s i m a n o n a J u l i i g l o r i o s a j u -
s t ó r u m m o r t e q u i e v i t , c u m P e t r i
C a t h e d r a m t e n u i s s e t a n n o s u n
d e c i m , m e n s e s q u a t u o r , d ies de
cem e t oc to . C o r p u s e x aedibus
P e t r i L e o n i s a p u d S a n c t u m N i
c o l a u m i n C a r c e r e a d B a s i l i c a m
V a t i c a n a m d e l a t u m e s t , i b i q u e
i n t e r t o t i u s U r b i s l u c t u m e t
t r i s t i t i a m honor i f ice c o n d i t u m .
C u l t u m u s q u e a b i m m e m o r a b i l i
t e m p o r e B e a t o U r b a n o S e c u n d o
e x h i b i t u m L e o D e c i m u s t e r t i u s
P o n t i f e x M a x i m u s e x S a c r o r u m
R i t u u m C o n g r e g a t i o n i s c o n s u l t o
r a t u m h a b u i t e t c o n f i r m a v i t , a t
q u e Officium c u m M i s s a , i n e i u s
h o n o r e m q u o t a n n i s c e l e b r a n d u m
C l e r o R o m a n o , R h e m é n s i a c T o -
lo sáno b e n i g n e i n d u l s i t .
R). I s t e e s t .
In III. Nocturno Homil. in Evang. V i g i l a t e , de eodem Com
muni secundo loco.
MISSA
Mi ssa Statuit de Comm.Conf. Pont. cum Evang. Vigilate de eo dem Comm. 2. loco.
ix v ì i . g o l
Oratio
Do m i n e J e s u C h r i s t e , q u i b e a t o
Pon t i f i c i U r b a n o p r o Ecclesiae
tuae l i b e r t a t e e t decore f e l i c i t e r
d e c e r t á r e t r i b u i s t i , e u m q u e a d
r e d i m e n d a a b in f ide l ium p o t e s t a t e
tuae vi tae m o r t a l i s e t p a s s i o n i s
m o n u m e n t a p e r v i r t u t e m C r u c i s
r o b o r a s t i ; concede , u t i p s i u s i n
t e r c e s s i o n e , c o n t r a h o s t e s animae
nos t rae d i m i c a n t e s in t e r r i s , ae
t e rnae g lor ias b r a v i u m a c c i p e r e
m e r e á m u r . Q u i v i v i s .
Secreta
Pr o c h r i s t i a n a e f i d e i t r i u m p h o
h o s t i a s t i b i , D ó m i n e , p l a c a t i ó -
n i s of fer imus , u t , i n t e r c e d e n t e
B e a t o U r b a n o Confessóre t u o a t
q u e Pon t i f i ce , q u o s c u m q u e n o
m i n i s t u i h o s t e s s u p e r a r e v a l e a
m u s . P e r D o m i n u m .
Postcommunio
Sp i r i t u m nob i s , D o m i n e , f o r t i
t u d i n i s t r i b u a t haec m e n s a cae
l e s t i s ; q u a r e f e c t u s B e a t u s P o n t i
fex U r b a n u s u s q u e a d m o n t e m s a n
c t u m t u u m a l a c r i t e r a m b u l a v i t .
P e r D o m i n u m .
DIE XI OCTOBRIS
B. JOANNIS LEONARDI C.
D u p l e x
Omnia de Comm. Con/ess,
non Ponti/., prceter seq.
5 02 APPENDIX VII.
In hymno I s t e Confessor mu
tatur tertius versus.
Oratio
De u s , q u i b e a t u m J o a n n e m
Confessó rem t u u m a d f i d e m
i n g e n t i b u s p r o p a g a n d a m m i r a
b i l i t e r e x c i t a r e d i g n a t u s e s , ac
p e r e u m i n e r u d i e n d i s f i d e l i b u s
n o v a m i n E c c l e s i a t u a f a m i l i a m
c o n g r e g a s t i : d a n o b i s f a m u l i s t u i s ;
i t a e j u s i n s t i t u t i s p r o f i c e r e , u t
p raemia c o n s e q u a m u r a e t e r n a .
P e r D o m i n u m n o s t r u m .
In L Nocturno Lectiones de Scriptura occurrente.
I N I L N O C T U R N O .
Lectio iv.
Jo a n n e s L e o n a r d i i n oppido D e
c i m i n o n l o n g e a L u c e n s i u r b e
p i i s e t h o n e s t i s o r t u s p a r e n t i b u s ,
j a m i n d e a p r i m a a e t a t e , s o l i t u
d i n i s e t p r e c a t i o n i s a m ó r e , g r a v e
q u i d d a m a c m a t u r u m p r a e s é t u l i t .
A n n o s n a t u s v i g i n t i sex a Deo
v o c a t u s a d ecclesias t icae mi l i t i ae
n o m e n d a n d u m , saecu la r ibus c u r i s
i l l i co n u n c i u m r e m i s i t . A c p r i m o
i n t e r p u e r o s l a t i nae l inguae r u d i
m e n t i s i n s t r u c t u s , d e i n d e i n l i t
t e r i s e t p h i l o s o p h i c i s a c t h e o l o
g ic i s d i s c i p l i n i s adeo p r o f e c i t , u t
v i x a c t o q u a d r i è n n i o a d s ace rdo
t i u m e x o b e d i e n t i a p r o m o t u s fu
e r i t . M u l t o a l a c r i u s t u n c a d do
m i n i c i a g r i c u l t u r a m s e conve r
t i t , a l i q u o t n a c t u s bonae i n d o l i s
n o b i l e s j ú v e n e s , c u m eos a d v i r
tutis p e r f e c t ó n e m s e d u l o e x e r c u -
i s s e t , i n s e q u e n t i a n n o C o n g r e g a
t i o n e m i n s t i t u i t C l e r i c o r u m R e
g u l a r i u m , q u a m a M a t r e D e i , o b
i n c e n s u m e r g a i p s a m suae devo
t i o n i s a f f ec tum, n u n c u p a v i t . Mox
e o r u m c u r a e t ze lo e x p l i c a t a p u
e r i s à e r u d i b u s c h r i s t i a n a e d o c t r i
nae p raecep ta , f l a g i t i ó s i a d j u s t i -
tiae s e m i t a m t r a d u c t i , p u e l l a r u m
c a s t i t a t i c o n s u l t u m , p i a e r e c t a
s o d a l i t i a , f r e q u e n s i n v e c t u s s a c r a
m e n t o r u m u s u s , t a n t a q u e p e r a c t a
e s t a n i m o r u m c o m m u t a t i o , u t
c u m i n L u c e n s i r e p ú b l i c a , haere
t i c o r u m p r a e s e r t i m per f ìd iós i s ar
t i b u s , a r d e r e n t c i v i u m odia, p r o -
f l igat ique e s s e n t m o r e s , i b i d e m
b r e v i t e m p o r e p i e t a s r e v i x i s s e
v i d e r e t u r .
f . H o n e s t u m f e c i t .
Lectio v.
Ta m s a l u t a r i u m o p e r u m c a u s a
i n c i d i t J o a n n e s i n a c é r r i m a s
i n s e c t a t i ó n e s h o m i n u m n e q u a m ,
q u i e u m ac socios , . e t i a m a p u d
Pon t i f i cem M á x i m u m , f ic t i s c r i
m i n a t i o n i b u s i n a p e t e n t e s , r e c e n s
c o a c t a m f a m i l i a m p e r d e r e o m n i
ope n i t e b á n t u r . A d e o , i n s t i g a n t e
daemone , e f f é rbu i t p r o c é l i a , ut
r e l i g i ó s i s o d a l e s o m n i a d v i s i
t a n d u m subs id io p r i v a t i , d e j e d i
q u e e s u i s a e d i b u s , a l i o pe r fu
g i u m quae re re coac t i f u e r i n t . S e d
aquae m u l t a e n u n q u a m p o t u e r u n t
e x t i n g u e r e c a r i t a t e m V i r i D e i ,
q u i p raec l a re s ib i a c t u m d u c e b a t
s i q u i d l i b e t p r o J e s u C h r i s t i no
m i n e p a t e r e t u r . I m p e t r a t a a S u m
m o P o n t i f . G r e g o r i o D e c i m o t é r t i o
suae C o n g r e g a t i o n i s c o n f i r m a t i o
n e , A p o s t o l i c i s u i l a b o r i s f r u c t u s
c o n s t a n t e r s e r v a v i t , i m o v e l u l t r a
p a t r i a e re ipub l icae f i n e s u b è r r i m e
a u x i t . O b c o g n i t a m i n a r d u i s é -
t i a m n e g o t i i s s i n g u l a r e m e j u s
p r u d e n t i a m , saepe m a g n o u b i q u e
c u m a n i m a r u m b o n o , n e d u m a b
E p i s c o p i s a d h i b i t u s e s t a d r e l e -
v á n d a s c o m p o n e n d á s q u e ecc les ia
r u m r e s , s ed e t R o m a n i P o n t i
f i c i s a u c t o r i t a t e d e l e g a t u s a d i n
t r i c a t a l i t i g i a d i r i m e n d a , e t a d
r e l i g i o s a s f a m i l i a s r e f o r m á n d a s .
P a r i t e r s a n c t o J o s é p h o C a l a s á n -
c t i o , e j ú s q u e p e n e col lápsae so
c i e t a t i p raes to fu i t . H a u d l e v e m
q u o q u e i m p e n d i t o p e r a m n e g o t i i s
nosocomi i s a n c t i S p i r i t u s i n S á x i a ,
»et m o n i a l i b u s o b l a t i s s a n c t a e F r a n -
ciscae R o m a n a e e x c o l e n d i s ,
f . A m a v i t e u m .
Lectio vi.
Gr a v i t e r d o l e n s g e n t e s adeo plur i m a s r e m o t i s i n r e g i o n i b u s
s e d é r e a d h u c i n t e n e b r i s , l u c e E -
v a n g é l i i c a r e n t e s , i n f l a m m a b á t u r
d e s i d e r i o m i g r á n d i i n i l l a s o r a s
a d l u m e n verae r e l i g i o n i s effun
d e n d u m . A t c u m i n t e l l e x i s s e t a
s a n c t o P h i l i p p o N é r i o ( a q u o v e
r u s r e fo rm á t o r d i c e b a t u r ) s e s u á m -
APPENDIX VII. 5 0 3
q u e C o n g r e g a t i o n e m a d i n s t i t u
e n d o s I t a l i a e p o p u l o s d e s t i n a r i ,
d iv inae a c q u i e v i t v o l u n t a t i ; m i
n i m e t a m e n a b s t i n u i t q u i n , s i
a l i q u a m in f ide l ibus o p e m a f f e r r e
p o s s e t , e x p e r i r e t u r . H i n c prae
s u l i V i v e s p i i s s imo s e a d j ú n x i t ,
i n i t í s q u e c u m eo cons i l i i s cae tum
i n s t i t u i t p r e s b y t e r o r u m , q u i b u s
p r o p o s i t u m e s s e t i d ó n e o s i n f o r
m a r e a d o l e s c e n t e s , i n d i s s i t a s r e
g i o n e s s u b i n d e m i t t e n dos a d fi
d e m p r o p a g a n d a m ; q u a r e m é r i t o
v e l u t i a u c t o r c e n s e t u r p r a e c l a r i s
s i m i i l l i u s I n s t i t u t i , q u o d S u m
m o r u m P o n t i f i c u m ó p e r a a m p l i
f i c a t u m , p ro fe rendae p e r u n i v e r
s u m o r b e m ca thol icae f ide i m i r a
b i l i t e r i n s e r v i t . P l u r a ó p e r a d e
r e s a c r a e t m o r a l i c o n s c r i p s i t c u i
v i s h o m i n u m c o n d i t i o n i a ccom-
m o d a t i s s i m a . D é n i q u e a s a c r o m i
n i s t e r i o n u m q u a m def ic iens , c u m
t o t a v i tae r a t i o n e n o n mo d o s u i s ,
sed e t u n i v e r s o C l e r o p r a e l u x i s s e t
e x e m p l o , i n c i n e r e e t c i l ic io a d D o
m i n u m m i g r a v i t Romae , d i e n o n a
O c t o b r i s a n n o m i l l e s i m o s e x c e n t é
s imo n o n o , ae t a t i s s e x a g é s i m o s e x
t o . Q u e m s a n c t i t a t e , d i v i n i s d o n i s
e t m i r a c u l i s i l l u s t r e m P i u s N o n u s
S u m m u s P o n t i f e x B e a t o r u m f a s t i s
a c c e n s u i t .
R). I s t e h o m o .
In III. Nocturno Lectiones Homil. in Evang* D e s i g n a v i t
D o m i n u s , de Communi Evange-
listarum, cum B)B). de Confess, non Pontif.
S04 APPENDIX VII.
DIE XVII DECEMBRIS
SANCTI LEONARDI A
P O R T U MAURITIO CONFESSOBIS
D u p l e x
Omnia de Comm. Confess. non Pontif.
In hymno I s t e Confessor mu
tatur tertius versus.
Oratio
e u s , q u i i n o b s t i n á t i s pecca to
r u m c o r d i b u s a d p o e n i t e n t i a m
n e c t e n d i s b e a t u m L e o n á r d u m Con-
f e s só rem t u u m o p e r e a c s e r m ó n e
p o t e n t e m effecis t i : d a q u a e s u m u s ;
u t p e r e j u s p r e c e s e t m é r i t a e
c o r d i b u s n o s t r i s c o n t r i t i o n i s l a
c r i m a s e l i c e r e v a l e a m u s . P e r D o
m i n u m .
Et fit Commem. Ferio?. In L Nocturno Lectiones de
Scriptura occurrente. In Quatuor Temp. Leci,
B e a t u s v i r de eodem Comm, se
cundo loco,
I N I I . N O C T U R N O .
Lectio iv,
e o n á r d u s i n P o r t u M a u r i t i o a d
o r a L i g ù s t i c a I t a l i a e o r t u s e s t L
p a r e n t i b u s p i e t a t e e g r e g i i s po
t i u s , q u a m g e n e r e c l a r i s ; q u i p u e
r u m a n i m a m s o r t i t u m b o n a m , d i
v i n a f a v e n t e g r a t i a , i n t imóre -
D ò m i n i o m n i c u r a i n s t i t u e r u n t *
M i r a n d u m e r a t e u m i n t e m p l o
v e l domi v i d e r e a u t a u d i r e , s i v e
f é r v i d a s a d D e u m ef fundere p r e
ces , s i v e h o r t a r i coaetaneos a d r e
l i g i o n i s a l i a r u m q u e v i r t u t u m ope
r a e x e r c e n d a . A d u l e s c e n s s t u d i o
r u m c a u s a R o m a m m i s s u s a d i n
s t a r n o v i s i d e r i s i n G r e g o r i a n o
Co l l eg io t u m l i t t e r a r u m a c sc ien
t i a r u m p r o f e c t u , t u m p o t i s s i m u m
vi tae s a n c t i t a t e e f fu ls i t . J a m d e
v i r t u t e i n v i r t u t e m q u o t i d i e m a
g i s p r o g r e d i e n s , u t i n t i m i u s Deo-
i n s e r v i r e t a c p r o x i m o r u m u t i l i
t a t i v a c á r e t , d e r e l i g ió so i n s t i t u t o
a m p l e c t e n d o c o g i t a v i t . E t l i c e t
p a t r u u s p r o v i r i b u s n i t e r e t u r u t
h u n c n e p o t e m a p p r i m e c a r u m a b
h u j u s m o d i cons i l io r e t r á h e r e t i p s e
t a m e n , e j ú s d e m b l a n d i t i i s minus
q u e p o s t h a b i t i s , E r a t r u m M i n o
r u m e x c a l c e a t ó r u m r i g i d i ó r i s ob
s e r v a n t i a e c o n s o r t i o c o o p t a r i o b
t i n u i t , e o r u m p r é s e r t i m m o d e s t i a
c a p t u s , a c e x t r é m a p a u p e r t a t e .
B). H o n e s t u m f e c i t .
Lectio v,
A p r i m o t y r o c i n i o , e t q u o a d i n
e o s u p e r f u i t v i tae a n h é l i t u s , n i l
habuit a n t i q u i u s , q u a m u t S e r a
p h i c i P a t r i s e x e m p l a p e r f e c t i s
s imo m u t a r e t u r , p r a e s e r t i m c u m
v i x a c c l e r i c u s effectu», d e s i d e r i a
APPENDIX Til . 5 0 5
i n c e n s u s f u i t m i g r a n d i i n b a r b a - f icáciam , a r d e n t í s s i n i u m l o
r a s t e r r a s , u t s a n g u i n e m s u u m q u é n t i s z e l u m , t u m p r a e s e r t i m
p r o f ú n d e r e t a d i n f ide l i um á n i m a s o b p r a e c l a r a m e j u s v i tae s a n c t i -
C h r i s t o l u c r a n d a s . V e r u m d i v i - m ó n i a m , quae s u a v i s s i m u m C h r i -
aae p r o v i d e n t i a e cons i l i i s a n i m u m s t i o d o r e m u b i q u e e f f iába t . S e n i o
compónens s u u m , d i s c i p l i n a s t h e o - t a n d e m a c i n n u m e r i s l a b o r i b u s
lóg icas s e d u l o e x c o l e r e s a t e g i t , c o n s u m p t u s , c u m S u m m o P o n t i -
u t a d o m n e o p u s b o n u m i n s t r ú - f i c i B e n e d i c t o D é c i m o q u a r t o fl
e t u s f o r e t . S a c r i s d e i n d e o r d i n i - dem d e d i s s e t n u l l i b i s e n i s i R o
b u s i n i t i a t u s , a c s a c e r d o t a l i cha - mas m o r i t u r u m , i n a l m a m h a n c
r a c t é r e i n s i g n i t u s , p r o t i n u s i n U r b e m r e d i e n s e B o n o n i e n s i m i s -
c u l t i s s i m i s e t i a m I t a l i a e u r b i b u s s ióne , m o r b o t e n t a r i coep i t , q u o
praeconis e v a n g e l i i m u n e r e f u n g i s ib i b r e v i d e c e d é n d u m esse p a l a m
coepit . A p o s t o l i c a m v i v e n d i for- e d i x i t . C u m i g i t u r s a n c t i B o n a -
m a m s e q u u t u s , ú n i c a c o n t e n t u s v e n t u r a e coenobium i n g r e s s u s e s s e t ,
t ú n i c a a t q u e a b j é c t i s ca lce i s ; i l l i co ecclesiae s a c r a m e n t i s m u n i r i
q u a m v i s t e n u i e s s e t c o r p ú s c u l o , v o l u i t , q u i b u s a d m i r a b i l i f e r v o r e ,
t a m e n p e r i c u l i s , d i f f i c u l t a t i b u s , 1 , a t q u e i n e x p l e b i l i a n i m i g a u d i o
a s p e r i t á t i b u s , l a b o r i b u s q u e h a u d s u s c e p t i s , p l a c i d i s s i m e i n D o m i n i
f r u c t u m s e u n q u a m s e n s i t . S ic osculo q u i e v i t . L e o n a r d i o b i t u m
r e l i q u a m v i t a m p e r a n n o s q u a - p l u r i m a s e q u u t a s u n t p r o d i g i a ,
t u o r s u p r a q u a d r a g i n t a s t r è n u e q u i b u s r i t e p r o b a t i s , a P i o S e x t o
i m p e n d i t , c u m i n g e n t i u b i q u e a n i - Pon t í f i ce M á x i m o i d e m i n t e r B e á -
m á r u m l u c r o e t r e l i g i o n i s i n c r e - t o s cael i tes a d n u m e r a t u s e s t . N o -
m é n t o . ¥ v i s d e i n d e cum c o r u s c a r e coepisset
R). A m a v i t e u m . ' s i g n i s , t a n d e m P i u s N o n u s P o n
de s u b s e q u ú t a e . I p s a e n i m s á x e a de Homilia in Evang. D e s i g n á -
ac f é r r e a c o r d a , eo a u d i t o v e h e - v i t D o m i n u s , de Comm. Evan
nuente,? s c i n d e b á n t u r ad p œ n i t é n - gelistarum, cum I$R). de Conf.
t i a m t u m ob m i r a m s e r m o n i s ef- non Pont.
Lectio vi.
t i f e x M a x i m u s p r a e c l a r i s s i m u m
h u n c v e r b i D e i praeconem S a n c t o
r u m c a t á l o g o a c c e n s u i t .
Im m e n s a p o r r o f u i t p o p u l o r u m
a d e u m a u d i e n d u m f r e q u e n t i a ,
e t i n n u m e r a b i l e s c o n v e r s i o n e s i n -
R). I s t e h o m o .
In III. Nocturno Lectiones
5 0 6
DECRETUM quo festa ss. Benedicti Abbatis, Dominici ternani et Francisci Assisiensis ad ritum duplicem maiorem evehuntur.
D E C R E T U M
URBIS ET ORBIS
S a e c u l a r i a s o l e m n i a m a g n o c u m C a t h o l i c i p o p u l i g a u d i o , o b i n
c l i t i M o n a c h o r u m i n Occ iden t e P a t r i s l e g i f e r i , e t A s s i s i e n s i s s e r a
p h i c i P a t r i a r c h a e m e m o r i a m s u p e r i o r i b u s a n n i s c e l e b r a t a , p l u r i m o
r u m d e s i d e r i u m e x c i t a r u n t , u t i n c r e m e n t i a l i q u i d a c c i p e r e t c u l t u s
p e r a n n o s s i n g u l o s a b E c c l e s i a u n i v e r s a i m p e n d i s o l i t u s h i s s a n c t i s
O a e l i t i b u s , e x q u i b u s i n g e n t e m q u a m d a m benef i c io rum v i m i n c h r i
s t i a n a m c i v i l e m q u e r e m p u b l i c a m i n d u x i s s e m i r a m u r . I d v e l m a g i s
h o d i e c o n v e n i r e m e r i t o p u t a v e r u n t , n e v i d e l i c e t p o s t e r u m , o b i m
m u t a t a m R u b r i c a m d e T r a n s l a t i o n e F e s t o r u m , i l l o r u m officia, p r a e
c i p u e v e r o M o n a c h o r u m p r a e c l a r i s s i m i P a r e n t i s , s aepe s a e p i u s a d
m o d u m s i m p l i c i s r i t u s r e d u c i , a u t p e n i t u s o m i t t i ; c o n t i n g a t . S a n c t i s
s i m u s a u t e m D o m i n u s N o s t e r L e o P a p a X I I I p r o s u a s p e c i a l i a t q u e
e x i m i a e r g a u t r u m q u e a d m i r a b i l e m I n s t i t u t o r e m p i e t a t e e t r e l i g i o n e
a c c e d e n t i b u s e t i a m a l i q u o r u m S a c r o r u m A n t i s t i t u m p o s t u l a t i o n i b u s
s ib i h u m i l l i m e p o r r e c t i s , v o t i s h i s c e p r o n o a c l i b e n t i a n i m o obse
c u n d a r e d e c r e v i t . V o l u i t t a m e n a b hoc h o n o r e m i n i m e s e i u n g i S a n
a t u m D o m i n i c u m G u s m a n u m , q u i c u m F a m i l i a e M i n o r i t i c a e P a t r i
a r c h a a m i c i t i a a r c t o v i n c u l o i n c a r i t a t e c o l l i g a t u s u i n t e g r i t a t e m
» c a e l e s t i u m d o c t r i n a r u m t u e b a t u r , p r a v o s q u e h a e r e t i c o r u m e r r o r e s
t> l u c e c h r i s t i a n a e s a p i e n t i a e p e r e a d e m t e m p o r a d e p e l l e b a t , q u i b u s
• » i l l e , a d g r a n d i a d u c e n t e D e o . i d i m p e t r a v i t u t a d v i r t u t e m e x -
i > c i t a r e t c h r i s t i a n o s h o m i n e s , e t d i u m u l t u m q u e d e v i o s a d i m i t a -
3> t i o n e m C h r i s t i t r a d u c e r e t , n (In Ep. Endel. SSmi Dñi Nostri
17 Septembr. 1882). P r a e c e p i t i g i t u r S a n c t i t a s S u a , u t f e s t a S a n
c t o r u m C o n f e s s o r u m B e n e d i c t i A b b a t i s d ie 2 1 M a r t i i , D o m i n i c i G u s .
m a n i 4 A u g u s t i e t F r a n c i s c i A s s i s i e n s i s 4 O c t o b r i s , i n K a l e n d a r i o
u n i v e r s a l i s E c c l e s i a e h a c t e n u s s u b r i t u d u p l i c i m i n o r i i n s c r i p t a , a d
r i t u m d u p l i c e m m a i o r e m e v e h a n t u r . M a n d a v i t p r a e t e r e a d e h o c p e r
S a c r o r u m R i t u u m C o n g r e g a t i o n e m p r a e s e n s ed i d e c r e t u m , q u o d a n n o
E X S A C R A R I T U U M C O N G R E G A T I O N E
DECRETUM 507
DECRETUM, quo iterum excitantur locorum Ordinarii ad adoptandam in respectivis dioecesibus editionem librorum choralium cura Sacr. Kit. Congregationis novissime Ratisbonae impressam, simulque praecipitur ad cantus uniformitatem servandam, ut eae partes quae musicis notis designantur, in novis editionibus Missalium, Ritualium, ac Pontificalium, exigantur ad normam eiusdem Editionis.
R o m a n o r u m P o n t i f i c u m s o l l i c i t u d o , q u e m a d m o d u m i n r e l i q u i s
q u a e a d s a c r a m l i t u r g i a m p e r t i n e n t , i n e o e t i a m e x c e l l u i t , q u o d
e c c l e s i a s t i c o r u m c o n c e n t u u m , m a x i m e v e r o G r e g o r i a n i c a n t u s , deco r i
a t q u e u n i f o r m i t a t i s e m p e r c o n s u l u e r i t . Q u o c i r c a , c u m i u x t a v o t a
S a n c t a e T r i d e n t i n a e S y n o d i , P i u s I V P o n t i f e x M a x i m u s a l i q u o t
S . R . E . C a r d i n a l e s r e f o r m a t i o n i l i t u r g i c i c a n t u s p r a e f e c i s s e t , o m n e m
h i c u r a m a d h i b u e r e , u t c a n t u s e i u s m o d i a d a p t i o r e m s i m p l i c i o r e m -
q u e f o r m a m r e d u c e r e t u r , e t i t a a b o m n i b u s d i v i n a e p s a l m o d i a e o p e
r a m d a n t i b u s r e c i p i a d o p t a r i q u e faci le posse t . Q u a i n r e pe r f i c i enda
p l u r i m u m i l l o s i u v i t s o l e r s i n d u s t r i a a t q u e e x i m i a , p e r i t i a M a g i s t r i
I o a n n i s P e t r i - A l o y s i i P r a e n e s t i n a q u i , i u x t a r e c e n s i t a s p r u d e n t i s -
s i m a s n o r m a s , i t a R o m a n i G r a d u a l i s e m e n d a t i o n e m p e r f e c i t , u t
s i m u l p r o p r i o s , a c g e n u i n o s G r e g o r i a n i c a n t u s c h a r a c t e r e s i n e o
c o n s e r v a r e t . G r a d u a l e R o m a n u m i t a e m e n d a t u m a t q u e r e d u c t u m
de inceps P a u l u s V P o n t i f e x M a x i m u s t y p i s Medice i s R o m a e i m
p r i m i i u s s i t , e t A p o s t o l i c i s L i t t e r i s i n f o r m a B r e v i s a p p r o b a v i t .
Q u o e x t e m p o r e i n P o n t i f i c i a C a p e l l a , a t q u e i n P a t r i a r c h a l i b u s
a l i i s q u e i n s i g n i o r i b u s U r b i s E c c l e s i i s a d h i b e r i i l l u d coep i t . P e t r i -
A l o i s i i P r a e n e s t i n i a l i q u o t d i s c i p u l i c o e p t u m , a b e o . o p u s , i u b e n t i b u s
R o m a n i s P o n t i f i c i b u s p r o s e c u t i e r a n t . A e t a t e v e r o n o s t r a , c u m s . m .
P i u s I X P o n t i f e x M a x i m u s R o m a n a m l i t u r g i a m i n o m n i b u s f e re E c
c l e s i i s f e l i c i t e r a d o p t a t a m c e r n e r e t , e t i a m i n v o t i s h a b u i t q u o a d
c a n t u m l i t u r g i c u m u n i f o r m i t a t e m i n d u c e r e . I d c i r c o p e r S a c r a m R i
t u u m C o n g r e g a t i o n e m p e c u l i a r e m i n s t i t u i t C o m m i s s i o n e m v i r o r u m
ecc le s i a s t i c i c a n t u s a p p r i m e p e r i t o r u m , q u i s u b e i u s d e m d u c t u ,
a u s p i c i i s e t a u c t o r i t a t e G r a d u a l e e d i t i o n i s Med iceae P a u l i V i t e r u m
p r o x i m e i n s e q u e n t e u b i v i s e r i t e x e c u t i o n i t r a d e n d u m . C o n t r a r i i s n o n
o b s t a n t i b u s q u i b u s c u m q u e .
D i e 5 A p r i l i s 1 8 8 3 .
D . CARDINALIS BARTOLINIUS S . R . C . PRAEFECTUS
L o c o ^ S i g i l l i
Laurentius Saloati S. R. C. SecretaiHus
508 DECRETUM
e v u l g a r e n t , c e t e r a s q u e p a r t e s , q u a e d e e r a n t e i u s d e m c a n t u s , a d n o r
m a m G r a d u a l i s p e r f i c e r e n t . H u i c v o l u n t a t i o b s e c u t a S a c r a R i t u u m
C o n g r e g a t i o , e d i t i s p e r p r a e f a t a m C o m m m i s s i o n e m c i r c u l a r i b u s l i t
f e r i s d ie 2 I a n u a r i i a n n i 1 8 6 8 , n o m i n e S u m m i Pon t i f i c i s i n v i t a v i t
t y p o g r a p h o s l i b r o r u m l i t u r g i c o r u m e d i t o r e s , t a m n o s t r a t e s , q u a m
e x t e r o s , q u i v e l l e n t pe rhonor i f i co a t q u e s a l u b e r r i m o h u i c o p e r i , s u b
d i r e c t i o n e C o m m i s s i o n i s e t a u s p i c i i s S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s , manus -
a d m o v e r e . A t c u m i l l u d g r a v i s s i m u m esse omnes a g n o s c e r e n t , m a
g n a s s e e x p e n s a s , d i l i g e n t i a m q u e p l u r i m a m r e q u i r e r e , u n u s E q u e s
F r i d e r i c u s P u s t e t R a t i s b o n e n s i s , S u m m i Pon t i f i c i s a t q u e S a c r o r u m
R i t u u m C o n g r e g a t i o n i s T y p o g r a p h u s , a r d u o s e h u i c o p e r i a c c i n x i t ,
a c f e l i c i t e r , G r a d u a l e q u o d a t t i n e t , i l l u d a b s o l v i t . P e r f e c t a i t a q u e
f u i t R o m a n i G r a d u a l i s P a u l i V E d i t i o m a t u r o s t u d i o e t c u r a p r a e
d i c t a e C o m m i s s i o n i s , ab e a q u e d i l i g e n t e r r e v i s a , e t t a m q u a m a u
t h e n t i c a d e c l a r a t a , a d e o u t m e r i t o R o m a n a , e t a S a c r a C o n g r e g a
t i o n e c o n c i n n a t a d ic i v a l e a t . E a m S u m m u s P o n t i f e x P i u s I X s u i s
B r e v i b u s l i t t e r i s d a t i s d i e 3 M a i i a n n i 1 8 7 3 , p l u r i m u m l a u d a v i t ,
a t q u e a d u n i t a t e m c a n t u s ecc le s i a s t i c i i n d u c e n d a m R e v e r e n d i s s i m i s
l o c o r u m O r d i n a r i i s , i i s q u e o m n i b u s , q u i b u s M u s i c e s s a c r a e c u r a es t ,
m a g n o p e r e c o m m e n d a t : a d d i t a h o r t a t i o n e i p s i E d i t o r i , u t q u a e a d h u c
e d e n d a s u p e r e r a n t d e G r e g o r i a n o c a n t u v o l u m i n a , q u i b u s i n c h o a t a
o l im a P a u l o V p e r f i c i t u r e d i t i o , t a n d e m in l u c e m p r o f e r r e t . C u m
i t a q u e de inceps i d e m T y p o g r a p h u s , p a r i s t u d i o a c d i l i g e n t i a , e t i u x t a
p r a e d i c t a s n o r m a s , e a m p a r t e m e d i d i s s e t A n t i p h o n a r i i a t q u e P s a l t e r i i
q u a e H o r a s d i u r n a s c o m p l e c t i t u r , S a n c t i s s i m u s D o m i n u s N o s t e r
L e o X I I I a l i a s e d i d i t A p o s t o l i c a s L i t t e r a s i n f o r m a B r e v i s d ie 1 5
N o v e m b r i s a n n i 1 8 7 8 , q u i b u s P r a e d e c e s s o r i s s u i d e c r e t a con f i rmans >
e a m E d i t i o n e m a V i r i s ecc l e s i a s t i c i s c a n t u s a p p r i m e p e r i t i s , a d i d
a S a c r a R i t u u m C o n g r e g a t i o n e d e p u t a t i s , r e v i s a m a p p r o b a v i t a t q u e
a u t h e n t i c a m d e c l a r a v i t ; a d i e c t a , i i sdem v e r b i s , q u i b u s s . m . P i u s I X
u s u s f u e r a t p r o e d i t o G r a d u a l i , v e h e m e n t i E d i t i o n i s e i u s d e m com
m e n d a t i o n e a d R e v e r e n d i s s i m o s O r d i n a r i o s omnes Mus i ce s s a c r a e
c u l t o r e s ut sic cunctis in locis ac dioecesibus, cum in ceteris quae ad sacram Liturgiam pertinent, tum etiam in cantu ; una eademque ratio servetur, qua Romana utitur Ecclesia.
I n t e r e a t e m p o r i s p l u r e s ecc les i a s t i cae Mus i ce s c u l t o r e s s u b t i l i u s
i n q u i r e r e c o e p e r u n t , q u a e n a m esse t p r i m i g e n i a G r e g o r i a n i c a n t u s r a t i o ,
q u a e q u e f u e r i n t p e r s u b s e q u e n t e s a e t a t e s v a r i a e p h a s e s . V e r u m t a
m e n p l u s a e q u o h u i u s i n v e s t i g a t i o n i s l i m i t e s p r a e t e r g r e s s i , a c n i m i o
a n t i q u i t a t i s a m o r e f o r t a s s e a b r e p t i , n e g l i g e r e v i s i s u n t r e c e n t e s
DF.CUET U M 509
S e d i s A p o s t o l i c a e o r d i n a t i o n e s , e i u s q u e d e s i d e r i a p l u r i e s c a n i f e s t a t a
p r o i n t r o d u c e n d a u n i f o r m i t a t e G r e g o r i a n i c a n t u s , i u x t a m o d u m
p r u d e n t i s s i m o R o m a n a e E c c l e s i a e u s u c o m p r a b a t u m . S c i l i c e t ; p o s t
h a b i t o hoc i a m s a p i e n t e r c o n s t i t u t o t r a m i t e , a d h u c s ib i i n t e g r u m
e s s e p u t a r u n t c o n t e n d e r e , u t a d e a m q u a m ip s i p u t a n t , p r i m a e v a m
•conc-entuum. f o r m a m G r e g o r i a n u s c a n t u s r e d u c a t u r , eo e t i a m s u b
o b t e n t u , q u o d A p o s t o l i c a Sedes c a n t u m e d i t i o n i s a b s e n u p e r a p
p r o b a t a e a u t h e n t i c u m q u i d e m d e c l a r a v e r i t , e t m a g n o p e r e c o m m e n
d a v e r i t , a u t m i n i m e s i n g u l i s E c c l e s i i s , i m p o s u e r i t ; q u i n a d v e r t e r e n t ,
u t i o p o r t e b a t c o n s t a n t e m esse S u m m o r u m P o n t i f i c u m p r a x i m a d
n o n n u l l o s a b u s u s t o l l e n d o s p e r s u a s i o n e m a g i s q u a m i m p e r a t i s u t i v o
l u i s s e ; e o v e l m a x i m e s c i e n t e s q u o d R m i l o c o r u m O r d i n a r i i , e o r u m
q u e C l e r i v e r b a e x h o r t a t i o n i s S u m m i Pon t i f i c i s loco m a n d a t i p i e -
e t r e l i g i o s e i n t e r p r e t a r i s o l e n t . Q u a e q u i d e m a r b i t r a n d i r a t i o n e s
c u m p e r e p h e m e r i d e s , a c v a r i a e d i t a o p u s c u l a v u l g a r e n t u r , i p s a q u e
E d i t i o n i s p r a e f a t a e a p p r o b a t i o i n d u b i u m v o c a r e t u r , S a c r a Con
g r e g a t i o s u i officii esse d u x e r a t A p o s t o l i c a s L i t t e r a s s a . m e . P i i I X
i a m e d i t a s , a u t h e n t i c a s d e c l a r a r e , e t e i u s d e m e d i t i o n i s a p p r o b a t i o
n e m i t e r u m c o n f i r m a r e , d e c r e t o e d i t o d ie 1 4 A p r i l i s a n n i 1 8 7 7 .
N i h i l o m i n u s n e q u e e o d e c r e t o , n e q u e s u b s e q u e n t i b u s A p o s t o l i c i s
l i t t e r i s S a n c t i s s i m i D o m i n i N o s t r i s u p e r i u s m e m o r a t i s , i l l i a c q u i e
sce re v i s i s u n t ; q u i n i m o s u a s o p i n a t i o n e s a d h u c v a l i d i u s i n c u l c a r e
p e r r e x e r e i n e o c o n v e n t u c u l t o r u m ecc les i a s t i c i c a n t u s , q u i u t G u i
d o n i M o n a c h o s o l e m n e s d e f e r r e n t u r h o n o r e s , s u p e r i o r e a n n o A r e t i i
h a b i t u s e s t : n o n s ine i l l o r u m offensione, q u i A p o s t o l i c a e S e d i s a u
c t o r i t a t e m , n o n m i n u s q u a m i n r e l i q u i s a d S a c r a m L i t u r g i a m per""
t i n e n t i b u s , i n c a n t u s e t i a m r a t i o n e e t u n i f o r m i t a t e , u n i c e s e q u e n
d a m esse i u r e m e r i t o e x i s t i m a n t . S e d q u i d q u i d h a c i n r e i m p r o
b a n d u m i r r e p s e r i t , q u o n i a m i i , q u i A r e t i i h a c d e c a u s a c o n v e n e
r a n t , n o n n u l l a e a d e m d e r e v o t a , s e u p o s t u l a t a S a n c t i s s i m o D o
m i n o N o s t r o L e o n i X I I I h u m i l i t e r p o r r e x e r u n t , e i u s d e m o r a c u l u m
e x q u i r e n t e s ; i d e m S a n c t i s s i m u s D o m i n u s N o s t e r , a t t e n t a n e g o t i i
g r a v i t a t e , p e c u l i a r i S a c r a e R i t u u m C o n g r e g a t i o n i s C o e t u i a b s e
de lec to q u o r u m d a m S . R . E . C a r d i n a l i u m S a c r i s t u e n d i s R i t i b u s
p r a e p o s i t o r u m , a t q u e a l i q u o t P r a e s u l u m Official ium e i u s d e m S a c r a e
C o n g r e g a t i o n i s i l l u d e x p e n d e n d u m c o m m i s i t . Q u a e p e c u l i a r i s Con
g r e g a t i o a d V a t i c a n u m i n f r a s c r i p t a d i e a d u n a t a , r e m a t u r e accu
r a t o q u e p e r p e n s a , a c r e s u m p t i s o m n i b u s a d r e m p e r t i n e n t i b u s , e x
q u i s i t a s q u e e t i a m p e r i t i s s i m o r u m v i r o r u m s e n t e n t i i s , i t a , s i S a n
c t i s s i m o p l a c u e r i t , d e c e r n e n d u m c e n s u i t :
5Î0 DECRETUM
V o t a s e u P o s t u l a t a a b A r e t i n o C o n v e n t u s u p e r i i r e a n n o e m i s s a ,
a c S e d i A p o s t o l i c a e a b eodem o b l a t a p r o l i t u r g i c o c a n t u G r e g o r i a n o
a d v e t u s t a m t r a d i t i o n e m r e d i g e n d o , a c c e p t a u t i s o n a n t , r e c i p i p r o -
b a r i q u e n o n posse . Q u a m v i s e n i m ecc l e s i a s t i c i c a n t u s c u l t o r i b u s i n
t e g r u m l i b e r u m q u e s e m p e r f u e r i t , a c d e i n c e p s f u t u r u m s i t , e r u d i
t i o n i s g r a t i a , d i s q u i r e r e q u a e n a m v e t u s f u e r i t i p s i u s e c c l e s i a s t i c i
c a n t u s f o r m a , v a r i a e q u e e i u s d e m p h a s e s , q u e m a d m o d u m d e a n t i q u i s -
E c c l e s i a e r i t i b u s , a c r e l i q u i s S a c r a e L i t u r g i a e p a r t i b u s e r u d i t i s
s i m i v i r i c u m p l u r i m a c o m m e n d a t i o n e d i s p u t a r e e t i n q u i r e r e c o n
s u e v e r u n t ; n i h i l o m i n u s e a m t a n t u m u t i a u t h e n t i c a m G r e g o r i a n i
c a n t u s f o r m a m a t q u e l e g i t i m a m h o d i e h a b e n d a m esse , q u a e i u x t a
T r i d e n t i n a » s a n c t i o n e s a P a u l o V . P i o I X s a . m e . e t Sanc t i s s imo-
D o m i n o N o s t r o L e o n e X I I I , a t q u e a S a c r a R i t u u m C o n g r e g a t i o n e ,
i u x t a e d i t i o n e m R a t i s b o n a e a d o r n a t a m , r a t a e s t e t c o n f i r m a t a , u t
p o t e q u a e u n i c e e a m c a n t u s r a t i o n e m c o n t i n e a t , q u a R o m a n a u t i t u r
E c c l e s i a . Q u o c i r c a d e h a c a u t h e n t i c i t a t e e t l e g i t i m i t a t e i n t e r e o s r
q u i S e d i s A p o s t o l i c a e a u c t o r i t a t i s i n c e r e o b s e q u u n t u r , n e c d u b i t a n
d u m , n e q u e a m p l i u s d i s q u i r e n d u m e s s e . U t v e r o c a n t u s , q u i i n
S a c r a L i t u r g i a , s t r i c t o s e n s u a c c e p t a , a d h i b e t u r , u n i f o r m i s u b i q u e
e x i s t a t , i n n o v i s e d i t i o n i b u s M i s s a l i u m , R i t u a l i u m a c P o n t i f i c a l i u m ,
eae p a r t e s , q u a e m u s i c i s n o t i s d e s i g n a n t u r , a d n o r m a m E d i t i o n i s
p r a e d i c t a e a S . Sede a p p r o b a t a e , u t p o t e c o n t i n e n t i s c a n t u m l i t u r
g i c u m p r o p r i u m E c c l e s i a e R o m a n a e ( u t p r a e f e r t i p s e t i t u l u s i n f r o n t e
c u i u s q u e l i b r i a p p o s i t u s ) e x i g a n t u r , i t a u t i l l i u s t e x t u i s i n t o m n i n o
c o n f o r m e s . D e c e t e r o q u a m v i s , i u x t a p r u d e n t i s s i m a m S e d i s A p o
s t o l i c a e a g e n d i r a t i o n e m c u m d e u n i f o r m i t a t e i n ecc l e s i a s t i ca l i t u r
g i a i n d u c e n d a a c t u m e s t , p r a e f a t a m e d i t i o n e m s i n g u l i s E c c l e s i i s n o n
i m p o n a t , n i h i l o m i n u s i t e r u m p l u r i m u m h o r t a t u r o m n e s R e v e r e n
d i s s imus l o c o r u m O r d i n a r i o s a l i o s q u e ecc l e s i a s t i c i c a n t u s c u l t o r e s r
u t i l l a m i n S a c r a L i t u r g i a , a d c a n t u s u n i f o r m i t a t e m s e r v a n d a m ,
a d o p t a r e c u r e n t , q u e m a d m o d u m p l u r e s i a m E c c l e s i a e l a u d a b i l i t e r
a m p l e x a e s u n t . - E t i t a d e c r e v i t d ie 1 0 A p r i l i s 1 8 8 3 .
P a c t a a u t e m d e h i s o m n i b u s p e r i n f r a s c r i p t u m S e c r e t a r i u m S a n
c t i s s imo D o m i n o N o s t r o L e o n i P a p a e X I I I f i d e l i r e l a t i o n e , S a n c t i t a s -
S u a D e c r e t u m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s r a t u m h a b u i t , c o n f i r m a v i t , e t
p u b l i c i i u r i s f i e r i m a n d a v i t d ie 2 6 e i u s d e m m e n s i s e t a n n i .
D . C A R D . B A R T O L I N I U S , PRAEFECTUS L o c o g g S i g i l l i
Laurentius Salvati S. B. C. Secretarius
DECRETUM 51t
ROTHOMAGEN. Beatificationis et Canonizationis Ven. Servi Dei Ioannis Baptistae De la Salle Fundatoris Congregationis Fratrum Scholarum Christianarum.
P e r D e c r e t u m S a c r o r u m R i t u u m C o n g r e g a t i o n i s s u b d i e 2 3 M a i i
1 8 7 9 a S a n c t i s s i m o D o m i n o N o s t r o LEONE PAPA X I I I b e n i g n e con
ces sum fuit, ut in O r d i n a r i o i p s i u s S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s C o e t u
a g e r e t u r , a b s q u e i n t e r v e n t u e t v o t o C o n s u l t o r u m , d e V a l i d i t a t e P r o
c e s s u u m A p o s t o l i c a A u c t o r i t a t e c o n s t r u c t o r u m s u p e r t r i b u s M i r a c u l i s ,
quae p r a e d i c t o V e n . S e r v o D e i I o a n n e B a p t i s t a D e l a S a l l e i n
t e r c e d e n t e , a Deo p a t r a t a f e r u n t u r . H i n c E m u s e t R m u s D o m i n u s
C a r d i n a l i s I o a n n e s B a p t i s t a P i t r a , p r a e f a t a e C a u s a e P o n e n s a d i n
s t a n t i a m R e v . F r . R o b u s t i a n i P r o c u r a t o r i s G-enera l i s C o n g r e g a
t i o n i s F r a t r u m S c h o l a r u m C h r i s t i a n a r u m , e t h u i u s c e C a u s a e P o
s t u l a t o r i s , i n O r d i n a r i o spec i a l i C o e t u i p s i u s S a c r a e R i t u u m Con
g r e g a t i o n i s , i u x t a p e c u l i a r e s d i s p o s i t i o n e s e i u s d e m S a n c t i s s i m i D o
m i n i N o s t r i s u b d ie 2 0 N o v e m b r i s 1 8 7 8 e d i t a s , c o n s t i t u t o , a c s u b
s i g n a t a d ie a d V a t i c a n u m c o a d u n a t o , s e q u e n s D u b i u m p r o p o s u i t ,
n i m i r u m :
« An constet de validitate Processuum, Auctoritate Aposto
lica constructorum super Miraculis in Dioecesibus Rothomagen.
Parisien. Aurelianen., testes sint rite ac recte examinati, et iura
producta legitime compulsata in casu et ad effectum de quo
agitur ? »
S a c r a p o r r o e a d e m C o n g r e g a t i o , o m n i b u s a c c u r a t o e x a m i n e
p e r p e n s i s , a u d i t o q u e voce e t s c r i p t o R . P . D . A u g u s t i n o C a p r a r a
S a n c t a e F i d e i P r o m o t o r e , r e s c r i b e r e r a t a e s t : Affirmative seu Con
stare.
D i e 1 3 F e b r u a r i i 1 8 8 3 .
F a c t a p o s t m o d u m d e h i s S a n c t i s s i m o D o m i n o N o s t r o LEONI
PAPAE X I I I p e r i n f r a s c r i p t u m S e c r e t a r i u m fideli r e l a t i o n e , S a n c t i t a s
S u a s e n t e n t i a m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s r a t a m h a b u i t e t c o n f i r m a v i t
d i e 1 5 eodem M e n s e e t A n n o .
D . CARD. B A R T O L I N I U S S . R . C . P R A E F .
L o c o ¡¡¡JjS S i g i l l i
LAURENTIUS SALVATI S. R. C. Secretarius.
512
E X 8 . C O N G R E G A T I O N E D E P R O P A G A N D A F I D E
LITTERAE circulares ad Hiberniae Episcopos, quibus edicitur probari non posse pecuniae collectam, ad quam adigi quis videtur quadam veluti vi ac metu.
Illustrissime ox Rme Domine
Q u i d q u i d s i t d e p e r s o n a P a r n e l l i e i u s q u e c o n s i l i i s , e x p l o r a t u m t a m e n e s t p l u r e s e x i l l i u s a s sec l i s e a m a g e n d i r a t i o n e m i n m u l t i s c a s i b u s a d h i b u i s s e , q u a e p l a n e a b h o r r e t a b i i s q u a e S u m m u s P o n t i f e x i n s u i s a d C a r d i n a l e m A r c h i e p i s c o p u m D u b l i n e n s e m u t e r i s e n u n c i a v i t , q u a e q u e i n i n s t r u c t i o n i b u s h u i u s s . C o n g r e g a t i o n i s a b H i b e r n i a e E p i s c o p i s i n n u p e r r i m o D u b l i n e n s i c o n v e n t u u n a n i m i t e r r e c e p t i s c o n t i n e n t u r . E n i m v e r o i u x t a h a e c p r a e s c r i p t a fas est /libemos fortunae suae afflictae levationem quaerere, fas est et pro iure suo contendere, s e r v a n d u m t a m e n s e m p e r d i v i n u m i l l u d p r a e c e p t u m , quaeri primum oportere regnum Dei et iustitiam eius; turpe autem esse, causam quamvis iustam tueri non iuste. P o r r o C l e r i t o t i u s et m a x i m e Episcoporum est incitatos multitudinis animos temperare et ad iustitiam necessariamque in omnibus rebus moderationem tempestivis hortationibus revocare, ne vehementiori cupiditate ducti emolumenta rerum fallacibus iudiciis videant, aut spem publicae felicitatis in dedecore fiagitiorum ponant. H i n c s e q u i t u r n e m i n i c l e r i c o r u m l i c e r e a b h i s r e g u l i s de f l ec te re , n e c i i s m o t i b u s , q u i p r u d e n t i a e e t s t u d i o p l a c a n d o r u m a n i m o r u m m i n i m e c o n v e n i u n t sese i m m i s c e r e , a u t i l l i s p r o v e h e n d i s d a r e o p e r a m . H a u d c e r t e v e t i t u m e s t p e c u n i a s a d c o n d i t i o n e m H i b e r n o r u m l e v a n -d a m c o n f e r r e : v e r u m t a m e n e x p r a e d i c t i s m a n d a t i s A p o s t o l i c i s eae c o l l e c t a e o m n i n o r e p r o b a n d a e s u n t q u a e p r o c l a m a n t u r a d c u p i d i t a t e s p o p u l i i n f l a m m a n d a s , u t i i s fac i le h o m i n e s a b u t i q u e a n t a d t u r b u l e n t a cons i l i a c o n t r a l eges i n e u n d a . P o t i s s i m u m v e r o a b i l l i s a b s t i n e n d u m , c u m h a u d obscu re p a t e t e x i n d e od ia e x c i t a r i , conv i c i a i n v i r o s s p e c t a t o s c o n g e r i , n e q u e c r i m i n a a c caedes , q u i b u s f l a g i t i o s i h o m i n e s sese p o l l u e r u n t u l l i m o d e r e p r o b a r i ; m a x i m e u b i a s s e r a t u r m e n s u r a m v e r i i n p a t r i a m a m o r i s e x c o n l a t a v e l d e n e g a t a p e c u n i a a e s t i m a r i , q u o f i t u t q u a d a m v e l u t i v i a c m e t u a d i g i a d h a e c h o m i n e s v i d e a n t u r .
Q u i b u s p o s i t i s c o m p e r t u m A m p l i t u d i n i t u a e esse d e b e t , e a m p e c u n i a e c o l l e c t a m q u a e Parnell testimonial f und a u d i t , ab h a c S a c r a C o n g r e g a t i o n e n o n posse p r o b a r i , n e c p r o i n d e e c c l e s i a s t i c i s v i r i s , m a x i m e v e r o E p i s c o p i s l i c e r e e a m u l l o modo c o m m e n d a r e v e l p r o m o v e r e .
I n t e r e a p r e c o r D e u m u t i A m p l i t u d i n e m t u a m d i u t i s s i m e s o s p i t e t . D a t u m R o m a e e x A e d . S . C . d e P r o p a g a n d a F i d e d i e 1 1 M a i i
1 8 8 3 .
513
Sanctissimi Domini Nostri LEONIS Divina Providentia PAPAE XIII Constitutio De Lege Franciscalium tertii Ordinis saecularis.
L E O E P I S C O P U S
SERVUS SERVORUM DEI
Ad perpetuam rei memoriam
M i s e r i c o r s D e i F i l i u s , q u i , s u a v i i u g o e t l e v e o n e r e n o m i n i b u s
i m p o s i t o , o m n i u m v i t a e e t s a l u t i c o n s u l u i t , E c c l e s i a m a s e c o n d i
t a m n o n p o t e s t a t i s s o l u m sed e t i a m m i s e r i c o r d i a e s u a e r e l i q u i t h e
r e d e m , u t p a r t a p e r i p s u m beneficia a d o m n e s s a e c u l o r u m a e t a t e s
•eodem s e m p e r c h a r i t a t i s t e n o r e p r o p a g a r e n t u r . P r o p t e r e a q u e m a d
m o d u m i n i i s , q u a e I e s u s C h r i s t u s i n o m n i v i t a v e l g e s s i t v e l p r a e
c e p i t , m i t i s i l l a s a p i e n t i a e t i n v i c t a e m a g n i t u d o b e n i g n i t a t i s e l u x i t ,
s i c p a r i t e r i n s i n g u l i s c h r i s t i a n a e r e i p u b l i c a e i n s t i t u t i s m i r a q u a e
d a m e m i n e t i n d u l g e n t i a e t l e n i t a s , u t p l a n e v e l i n h a c i p s a r e s i
m i l i t u d i n e m D e i , qui charitas est (1) , g e r e r e E c c l e s i a v i d e a t u r . I l l u d
e s t a u t e m m u n u s p i e t a t i s h u i u s m a t e r n a e m a x i m e p r o p r i u m , acco
m o d a r e s a p i e n t e r l e g e s , q u o a d f i e r i p o t e s t , a d t e m p o r a , a d m o r e s ,
a t i n p r a e c i p i e n d o e x i g e n d o q u e s u m m a s e m p e r a e q u i t a t e u t i . A t q u e
h u i u s m o d i c o n s u e t u d i n e c h a r i t a t i s s i m u l e t s a p i e n t i a e ef f ic i tur , u t
i m m u t a b i l i t a t e m d o c t r i n a e a b s o l u t a m e t s e m p i t e r n a m c u m p r u d e n t i
d i s c i p l i n a e v a r i e t a t e E c c l e s i a c o n i u n g a t .
H a c N o s r a t i o n e a n i m u m e t m e n t e m N o s t r a m i n g e r e n d o P o n
t i f i c a t u c o n f o r m a n t e s , officii N o s t r i d u c i m u s eo , q u o a e q u u m e s t ,
i u d i c i o a e s t i m a r e n a t u r a m t e m p o r u m , e t o m n i a c i r c u m s p i c e r e , n e
q u e m di f f icu l tas d e t e r r e a t a b u t i l i u m e x e r c i t a t i o n e v i r t u t u m . E t
n u n c q u i d e m p e r p e n d e r e a d h a n c n o r m a m p l a c u i t s o d a l i t a t e m F r a n
c i s c a l i u m Ordinis Tertii, q u i saecularis d i c i t u r , d i l i g e n t e r q u e s t a
t u e r e n u m l e g e s e i u s modice t e m p e r a r i o b m u t a t a t e m p o r a o p o r
t e r e t .
P r a e c l a r u m i s t u d F r a n c i s c i p a t r i s i n s t i t u t u m v e h e m e n t e r p i e t a t i
c h r i s t i a n o r u m c o m m e n d a v i m u s p e r l i t t e r a s E n c y c l i c a s Auspicato,
q u a s d ie X Y I I S e p t e m b r i s a n n o s u p e r i o r e d e d i m u s . D e d i m u s a u t e m
h a c v o l u n t a t e a t q u e hoc u n i c e p r o p o s i t o , u t q u a n t o p l u r e s p o s s e n t (1) I Ion. IV, 16.
Acta. Tom. XV, fase. OLXXIX 33
514 CONSTITUTIO
a d s a n c t i t a t i s c h r i s t i a n a e l a u d e m i n v i t a t i o n e N o s t r a t e m p e s t i v e re
v o c a r e n t u r . O r i g o q u i p p e e s t m a x i m a e t m a l o r u m q u a e p r e m u n t , e t
p e r i c u l o r u m q u a e m e t u u n t u r , n e g l e c t a c h r i s t i a n a v i r t u s : a l t e r i s
v e r o m e d e r i , a t q u e a l t e r a d e p r e c a r i n o n a l i a h o m i n e s r a t i o n e p o s
s u n t , q u a m m a t u r a n d o p r i v a t i m e t p u b l i c e a d I e s u m C h r i s t u m r e
d i t u , qui saldare in perpetuum potest accedentes per semetipsum ad Deum (1) . I a m v e r o in c u r a n d i s I e s u C h r i s t i p r a e c e p t i s i n s t i t u t a ,
F r a n c i s c a l i a t o t a s u n t p o s i t a : n e q u e e n i m q u i c q u a m s p e c t a v i t a l i u d
a u c t o r s a n c t i s s i m u s , q u a m u t i n i i s , v e l u t i n q u a d a m p a l a e s t r a ,
d i l i g e n t i u s v i t a c h r i s t i a n a e x e r c e r e t u r . P r o f e c t o O r d i n e s F r a n c i s c a
l e s d u o p r i o r e s , m a g n a r u m v i r t u t u m i n f o r m a t i d i s c i p l i n i s , p e r f e
c t i u s q u i d d a m d i v i n i u s q ù e p e r s e q u u n t u r : s ed p a u c o r u m s u n t , n e m p e
e o r u m q u i b u s D e i m u n e r e concessum e s t a d e v a n g e l i c o r u m cons i l i o
r u m s a n c t i t a t e m s i n g u l a r i q u a d a m a l a c r i t a t e c o n t e n d e r e . V e r u m
T e r t i u s O r d o n a t u s a p t u s e s t m u l t i t u d i n i : e t q u a n t u m p o s s i t a d
m o r e s i u s t o s , i n t e g r o s , r e l i g i o s o s s u p e r i o r u m t e m p o r u m m o n u m e n t a
e t r e s i p s a d e c l a r a t .
A u c t o r i a u t e m e t a d i u t o r i . b o n o r u m c o n s i l i o r u m Deo a c c e p t u m r e
f e r r e d e b e m u s , q u o d i l l i s c o h o r t a t i o n i b u s N o s t r i s c l a u s a e a u r e s p o
p u l i c h r i s t i a n i n o n f u e r u n t . I m o v e r o p l u r i m i s e x loc is p e r f e r t u r
e x c i t a t a e r g a F r a n c i s c u m A s s i s i e n s e m p i e t a s , a u c t u s q u e p a s s i m n u
m e r u s s o d a l i t a t e m T e r t i i O r d i n i s e x p e t e n t i u m . Q u a p r o p t e r v e l u t
i n c i t a m e n t a c u r r e n t i b u s p r a e b i t u r i , i l l u c decrev imus^ c o g i t a t i o n e m
i n t e n d e r e , u n d e i m p e d i r i a u t r e t a r d a r i a l i q u a t e n u s posse a n i m o r u m
s a l u t a r i s i s t e c u r s u s v i d e b a t u r . E t p r i m u m q u i d e m p e r s p e x i m u s ,
R e g u l a m T e r t i i O r d i n i s q u a m N i c o l a u s I V D e c e s s o r N o s t e r , p r o b a
v i t c o n f i r m a v i t q u e C o n s t i t u t i o n e A p o s t o l i c a Supra Montem d i e XVIII
A u g u s t i MccLxxxix, n o n o m n i n o i i s , q u i b u s n u n c v i v i t u r , t e m p o r i
b u s a t q u e m o r i b u s r e s p o n d e r e . H i n c c u m e x p l e r i s u s c e p t a officia s i n e
m o l e s t i a e t l a b o r e n i m i o n o n p o s s i n t , p l e r a q u e l e g u m c a p i t a condo
n a r e s o d a l i u m p r e c i b u s h a c t e n u s necesse f u i t : q u o d q u i d e m s ine d i
s c i p l i n a e c o m m u n i s d e t r i m e n t o f i e r i n o n posse , fac i le i n t e l l i g i t u r .
D e i n d e a l i a q u o q u e i n e a d e m s o d a l i t a t e e r a t c a u s s a , q u a e N o
s t r a s s ib i c u r a s v i n d i c a r e t . N i m i r u m R o m a n i Po n t i f i c e s D e c e s s o r e s
N o s t r i T e r t i u m O r d i n e m i a m i n d e a n a t a l i suo s u m m a b e n e v o l e n t i a
c o m p l e x i , I n d u l g e n t i a s c o m p l u r e s e t s a t i s a m p l a s i n e x p i a t i o n e m
a d m i s s o r u m s o d a l i b u s concesse re . Q u a r u m r a t i o effecta e s t a n n o r u m
d e c u r s u p e r p l e x i o r : a t q u e i l l u d i n c o n t e n t i o n e m saepe v e n i e b a t , n u m
d e pon t i f i c a l i i n d u l g e n t i a c e r t i s i n causs i s c o n s t a r e t , e t q u o t e m -
(1) Hebr. VII , 25.
CONSTITUTIO 5 1 5
Lex Sodalium Franciscalium Tertii Ordinis qui Saecularis dicitur
CAP. I .
DE COOPTATIONE, TIROCINIO, PROFESSIONE.
§ I. Ne quos c o o p t a r i l i c e a t , n i s i m a i o r e s q u a t u o r d e c i m a n n o
r u m , eosque b e n e m o r a t o s , r e t i n e n t e s c o n c o r d i a e , a t q u e i n p r i m i s
p o r e , q u o v e g e n e r e e a d e m u t i fas e s s e t . C e r t e d e s i d e r a t a n o n e s t
A p o s t o l i c a e S e d i s h a c i n r e p r o v i d e n t i a : a c n o m i n a t i m B e n e d i c t u s X I V
P . M. C o n s t i t u t i o n e Ad Romanum Pontificem d i e xv M a r t i i a n n o
MDCCLI t o l l e n d a s p r i o r e s d u b i t a t i o n e s c u r a v i t ; n o n p a u c a s t a m e n , u t
f e re t i t , d e n u o a t t u l i t d i e s .
Q u a m o b r e m h u i u s m o d i i n c o m m o d o r u m c o g i t a t i o n e a d d u c t i , e x
s ac ro Cons i l i o I n d u l g e n t i i s s a c r i s q u e r e l i q u i i s t u e n d i s p r a e p o s i t o
a l i q u o t S . E . R . C a r d i n a l e s d e s t i n a v i m u s , q u i l e g e s T e r t i a r i o r u m
p r i s t i n a s c u m c u r a r e c o g n o s c e r e n t ; i t e m I n d u l g e n t i a s e t p r i v i l e g i a
o m n i a i n c o m m e n t a r i u m r e l a t a e x a m i n a r e n t : a d h i b i t o q u e i n t e l l i g e n t i
i u d i c i o , h a c d e r e a d N o s r e f e r r e n t , q u i d r e t i n e n d u m q u i d v e n o
v a n d u m p r o t e m p o r u m c o n d i t i o n e c e n s u i s s e n t . T r a n s a c t o , u t i im
p e r a t u m e r a t , n e g o t i o , i i q u i d e m N o b i s a u c t o r e s f u e r u n t , l e g e s v e
t e r e s n e c t i a t q u e a c c o m o d a r i a d h a s r e c e n t e s v i v e n d i c o n s u e t u d i n e s
o p o r t e r e , c u m q u o r u m d a m c a p i t u m i m m u t a t i o n e n o n n u l l a . D e I n
d u l g e n t i i s v e r o , n e q u i r e l i n q u a t u r h a e s i t a n d i l o c u s , p r o h i b e n d i -
q u e c a u s s a p e r i c u l i , n e q u i d n o n i u r e f i a t , a r b i t r a t i s u n t , N o s a d
e x e m p l u m B e n e d i c t i X I V s a p i e n t e r u t i l i t e r q u e f a c t u r o s , s i r e v o c a t i s
a b r o g a t i s q u e I n d u l g e n t i i s o m n i b u s , q u a e h a c t e n u s v a l u e r a n t , a l i a s
q u a s d a m e x i n t e g r o e idem s o d a l i t i o d e c r e v e r i m u s .
E r g o q u o d b o n u m f e l i x q u e s i t , D e i g l o r i a m a m p l i f i c e t , e t p i e
t a t i s v i r t u t u m q u e c e t e r a r u m s t u d i a m a g i s a c c e n d a t , N o s h i s L i t t e r i s
a u c t o r i t a t e N o s t r a a p o s t o l i c a L e g e m F r a n c i s c a l i u m O r d i n i s T e r t i i ,
q u i saecularis d i c i t u r , e o modo q u o i n f r a d e s c r i p t a e s t , n o v a m u s e t
s a n c i m u s . Q u o t a m e n f a c t o n i h i l d e m p t u m d e i p s a O r d i n i s n a t u r a
p u t e t u r ; q u a m o m n i n o v o l u m u s i m m u t a t a m a t q u e i n t e g r a m p e r m a
n e r e . P r a e t e r e a p o e n a r u m r e m i s s i o n i b u s , s e u I n d u l g e n t i i s , p r i v i l e
g i i s q u e , quae i n f r a i n i n d i c e r e c e n s e n t u r , eosdem s o d a l e s u t i . posse
v o l u m u s e t i u b e m u s , s u b l a t i s p e n i t u s I n d u l g e n t i i s p r i v i l e g i i s q u e
u n i v e r s i s , q u a e e i d e m s o d a l i t i o h a e c A p o s t o l i c a S e d e s q u o c u m q u e
v e l t e m p o r e , v e l n o m i n e , v e l f o r m a a n t e hanG d i e m c o n c e s s e r a t .
8J6 CONSTITUTIO
s a n c t i t a t e p r o f e s s i o n i s c a t h o l i c a e p r o b a t o s , s p e c t a t o q u e e r g a E c c l e
s i a m R o m a n a m S e d e m q u e A p o s t o l i c a m obsequ io .
§ I I . N u p t a e , n i s i s c i e n t e e t c o n s e n t i e n t e v i r o , n e c o o p t e n t u r ,
e x t r a q u a m s i s ecus v i d e a t u r f a c i e n d u m , a u c t o r e s a c e r d o t e consc ien
t i a e i p s a r u m i u d i c e .
§ I I I . A d l e c t i i n s o d a l i t a t e m scapulare p a r v u m u n a q u e c i n g u
l u m d e m o r e g e r a n t : n i g e s s e r i n t , s t a t i s p r i v i l e g i i s i u r i b u s q u e ca
r e a n t .
§ I V . Q u i q u a e v e T e r t i u m O r d i n e m i n i e r i n t , u n u m i p s u m a n
n u m t i r o c i n i o e x i g a n t : m o x , O r d i n e m r i t e p ro fes s i , s e r v a t u r o s esse
i u r a D e i , o b e d i e n t e s E c c l e s i a e d i c to f u t u r o s ; s i q u i d i n i i s , q u a e
p ro fes s i s u n t , d e l i q u e r i n t , s a t i s f a c t u r o s s i n g u l i s p o n d e a n t .
CAP. I I .
DE DISCIPLINA VIVENDI.
§ I . S o d a l e s T e r t i i O r d i n i s i n o m n i c u l t u h a b i t u q u e , s u m p t u o -
s io re e l è g a n t i a p o s t h a b i t a , t e n e a n t e a m , q u a e s i n g u l o s d e c e a t , m e -
d i o c r i t a t i s r e g u l a m .
§ I I . C h o r e i s l u d i s v e scen ic i s p r o c a c i o r i b u s , i t e m c o m i s s a t i o n i
b u s p e r q u a m c a u t e a b s t i n e a n t .
§ I I I . P a s t u a t q u e p o t u u t a n t u r f r u g a l i t e r : n e v e a n t e ve l a c -
c u m b a n t v e l a s s u r g a n t d e m e n s a , q u a m i n v o c a t o p i e g r a t e q u e D e o .
§ I V . I e i u n i u m M a r i a e V i r g i n i I m m a c u l a t a e , i t e m F r a n c i s c o
P a t r i , p r i d i e s a c r a s o l e m n i a , s i n g u l i se r v a n t o : a d m o d u m l a u d a b i
l e s , s i q u i p r a e t e r e a v e l i e i u n i u m i n s e x t a s , v e l a b s t i n e n t i a m c a r
n i u m i n q u a r t a s q u a s q u e f e r i a s s e r v a r i n t , d i s c i p l i n a v e t e r i T e r t i a
r i o r u m .
§ V . A d m i s s a r i t e e x p i a n t o p e r m e n s e s s i n g u l o s ; i t e m a d d i v i
n u m e p u l u m a c c e d a n t p e r m e n s e s s i n g u l o s .
§ V I . T e r t i a r i o s e x o r d i n e C l e r i c o r u m , q u o d P s a l m i s q u o t i d i e d a n t
o p e r a m , n i h i l p r a e t e r e a hoc n o m i n e d e b e r e p l a c e t . L a i c i , q u i nec
c a n o n i c a s , n e u M a r i a l e s p r e c e s , v u l g o Officium parvum B. V. M.,
p e r s o l v u n t , p r e c a t i o n e m Dominicam- cirm S a l u t a t i o n e A n g e l i c a e t
Gloria Patri a d h i b e a n t duodec i e s ia. dies s i n g u l o s , e x c e p t o s i p e r
v a l e t u d i n e m n o n l i c e a t .
§ V I I . Q u i b u s e s t t e s t a m e n t i f a c t i o , i i s u o q u i s q u e t e m p o r e d e r e s u a t e s t e n t u r .
§ V I I I . I n f a m i l i a r i v i t a s t u d e a n t c e t e r o s e x e m p l o a n t e c e d e r e :
p i e t a t i s a r t e s , r e s q u e o p t i m a s p r o v e h e r e . L i b r o s v e l d i a r i a , u n d e
p e r n i c i e s v i r t u t i m e t u a t u r , d o m u m s u a m i n f e r r i , a b i i s q u e , q u i i n
i p s o r u m p o t e s t a t e s i n t , l e g i n e s i n a n t .
CONSTITUTIO 5 1 7
§ I X . C h a r i t a t e m b e n e v o l a m e t i n t e r s e e t a d a l i e n o s s e d u l o t u e
a n t u r . C o m p o n e n d a s , s i cub i p o s s u n t , d i s c o r d i a s c u r e n t .
§ X . I u s i u r a n d u m n e i u r e n t u n q u a m , n i s i n e c e s s a r i o . T u r p i a
d i c t u , s c u r r i l e s iocos f a n d o f u g i a n t . E x c u t i a n t sese v e s p e r i , n u m
t a l e q u i d q u a m t e m e r e f e c e r i n t : s i f e c e r i n t , e r r o r e m p o e n i t e n d o co r
r i g a n t .
§ X I . R e i d i v i n a e , q u i commode p o s s u n t , q u o t i d i e i n t e r s i n t . A d
c o e t u s m e n s t r u o s , q u o s P r a e f e c t u s i n d i x e r i t , c o n v e n i a n t .
§ X I I . C o n f e r a n t i n c o m m u n e p r o f a c u l t a t e q u i s q u e s u a n o n
n i h i l , u n d e v e l t e n u i o r e s e s o d a l i u m n u m e r o , p r a e s e r t i m af fec ta v a
l e t u d i n e , s u b l e v e n t u r , v e l d i v i n i c u l t u s d i g n i t a t i c o n s u l a t u r .
§ X I I I . A d s o d a l e m a e g r o t a n t e m P r a e f e c t i v e l a d e a n t i p s i , v e l
m i t t a n t , q u i c h a r i t a t i s officia e x p l e a t . I i d e m , i n m o r b o a n c i p i t i , m o
n e a n t s u a d e a n t , u t q u a e a d e x p i a n d u m a n i m u m p e r t i n e n t , a e g r o t u s
t e m p e s t i v e c u r e t .
§ X I V . A d e x e q u i a s soda l i s d e m o r t u i s o d a l e s m u n i c i p e s h o s p i -
t e s v e c o n v e n i a n t , s i m u l q u e M a r i a l e s p reces i n s t i t u t o D o m i n i c i P a
t r i s , i d e s t Rosarium, t e r t i a m p a r t e m a d c a e l e s t e d e m o r t u i so la
t i u m a d h i b e a n t . I t e m s a c e r d o t e s i n t e r , r e m d i v i n a m , l a i c i , s i p o t e
r u n t , s u m p t a E u c h a r i s t i a , p a c e m f r a t r i de func to s e m p i t e r n a m p i i
v o l e n t e s a d p r e c e n t u r .
CAP . I I I .
DE OFFICIIS, DE VISITATIONE, DEQUE IPSA LEGE.
§ I . Officia, a d v o c a t i s a d c o n v e n t u m s o d a l i b u s , d e f e r a n t u r . E a
d e m t r i e n n a l i a s u n t o . O b l a t a n e q u i s ine c a u s s a i u s t a r e c u s e t , ceu
o s c i t a n t e r g e r a t .
§ I I . C u r a t o r , qu i Visitator a u d i t , d i l i g e n t e r q u a e r a t , s a t i s n e
s a l v a e l e g e s . E i u s r e i e r g o , s o d a l i t i o r u m sedes i n s i n g u l o s a n n o s ,
eoque c r e b r i u s , s i r e s p o s t u l a v e r i t , p r o p o t e s t a t e c i r c u m e a t , coe-
t u m q u e h a b e a t , P r a e f e c t i s s o d a l i b u s q u e u n i v e r s i s adesse i u s s i s . S i '
q u e m Visitator ad officium m o n e n d o i u b e n d o r e v o c a n t , s i v e q u i d ,
s a l u t a r i s p o e n a e n o m i n e , i n q u e m q u a m d e c r e v e r i t , h i c m o d e s t e a c
c i p i a t , i d e m q u e l u e r e n e a b n u a t .
§ I I I . Visitatores e x P r i m o E r a n c i s c a l i u m O r d i n e , v e l e x O r
d i n e T e r t i o R e g u l a r i l e g a n t u r , quos C u s t o d e s s e u Guardiani, s i i d
r o g a t i f u e r i n t , d e s i g n a b u n t . Visitatoris m u n e r e l a i c i s v i r i s i n t e r
d i c t u m e s t o .
§ I V . S o d a l e s n e c o b e d i e n t e s e t n o x i i i t e r u m e t t e r t i u m a d m o -
n e a n t u r officii s u i : n i p a r e a n t , e x c e d e r e O r d i n e i u b e a n t u r .
S I 8 CONSTITUTIO
Index indulgentiarum et privilegiorum.
CAP. I .
DE INDULGENTIIS PLENARIIS.
T e r t i a r i i s e x u t r o q u e s e x u s i n g u l i s , q u i a d m i s s o r u m confess ione
r i t u c h r i s t i a n o e x p i a t i s a c r a m E u c h a r i s t i a m s u m p s e r i n t , I n d u l g e n
t i a m p l e n a r i a m c o n s e q u e n d i i u s s i t , d i ebus e t c aus s i s q u a e i n f r a
s c r i p t a e s u n t :
I . D i e a d i t i a l i :
I I . Q u o d ie s i n g u l i O r d i n e m p r i m i t u s p r o f i t e n t u r :
I I I . Q u o d ie a d conc ionem m e n s t r u a m seu Conferentiam con
v e n i u n t , s i modo t e m p l u m a l i q u o d p u b l i c u m v e s a c r a r i u m p i e t a t i s
c a u s s a a d i e r i n t , r e m q u e c h r i s t i a n a m Deo d e m o r e c o m m e n d a v e r i n t :
I V . D i e I V o c t o b r i s , n a t a l i F r a n c i s c i P a t r i s l e g i f e r i : d ie X I I
A u g u s t i , n a t a l i C l a r a e V i r g i n i s l eg i f e r ae : d ie I I A u g u s t i , f es to M a
r i a e A n g e l o r u m r e g i n a e o b B a s i l i c a m e i u s d e d i c a t a m : i t e m q u o d ie
s o l e m n i a a n n i v e r s a r i a a g u n t u r S a n c t i c a e l i t i s , i n c u i u s t e m p l o se
d e s e s t s o d a l i t i i c o n s t i t u t a , s i modo i p s u m t e m p l u m p i e t a t i s c a u s s a
c e l e b r a v e r i n t , r e m q u e c h r i s t i a n a m D e o d e m o r e c o m m e n d a v e r i n t :
V . S e m e l p e r m e n s e s s i n g u l o s , q u o d ie c u i q u e p l a c u e r i t , s i m o d o
t e m p l u m a l i q u o d p u b l i c u m v e s a c r a r i u m p i e t a t i s c a u s s a a d i e r i n t ,
e t a l i q u a n d i u a d m e n t e m Pon t i f i c i s m a x i m i obsec rando p e r s t i t e r i n t :
V I . Q u o t i e s , p o t i o r i s v i t a e s t u d i o , p e r oc to d i e s c o n t i n u o s s t a t i s
a n i m i m e d i t a t i o n i b u s o p e r a m d a t u r i s e c e s s e r i n t :
V I I . I t e m m o r i t u r i s , s i s a n c t u m s a l u t a r e n o m e n I e s u a u t voce ,
a u t , s i l o q u i posse d e s i e r i n t , v o l u n t a t e i m p l o r a v e r i n t . I i d e m eodem
i u r * f r u a n t u r , s i n e c c o m p o t e s s a c r a Confess ione a t q u e E u c h a r i s t i a ,
a n i m i d o l o r e c u l p a s e x p i a v e r i n t .
§ V . I n l i is l e g i b u s s i q u i f o r t e q u i d d e l i q u e r i n t , n o e s e n o m i n e
c u l p a m s u s c e p t u r o s n u l l a m s c i a n t , e x c e p t i s i i s q u a e i u r e d i v i n o E c
c l e s i aeve l e g i b u s a l i o q u i p r a e c i p i u n t u r .
§ V I . S i q u a e h u i u s c a p i t a l e g i s q u e m q u a m s e r v a r e c a u s s a g r a
t i s e t i u s t a p r o h i b e a t , e u m e x e a p a r t e l e g e s o l v i , e a d e m v e c a p i t a
c o m m u t a r i p r u d e n t e r l i c e a t . C u i u s r e i P r a e f e c t i s o r d i n a r i i s F r a n
c i s c a l i u m e t P r i m i O r d i n i s e t T e r t i i , i t e m Visitatoribus s u p r a d i
c t i s f a c u l t a s p o t e s t a s q u e s i t .
CONSTITUTIO 5 1 9
V I I I . B i s i n a n n o Benedictionem summi Pontificis nomine a c
c e p t u m , s i a d m e n t e m i p s i u s Pon t i f i c i s D e o a l i q u a n d i u s u p p l i c a v e
r i n i : i t e m q u e , h a c i p s a s u p p l i c a n d i l e g e , a c c e p t u r i s q u a m a p p e l l a n t
Absolutionem, h o c e s t Benedictionem, p e r h o s d ies q u i i n f r a s c r i p t i
s u n t : I . N a t a l i D o m i n i N o s t r i I e s u C h r i s t i : I I . d i e s o l e m n i P a
s c h a t i s R e s u r r e c t i o n i s : I I I . d ie s o l e m n i P e n t e c o s t e s : I V . i n f e s to
S a n c t i s s i m i C o r d i s I e s u : V . i t e m I m m a c u l a t a e C o n c e p t i o n i s B . M a
r i a e V i r g i n i s : V I . I o s e p h i spons i e i u s d ie X I X . M a r t i i : V I I . I m
p r e s s i o n i s s s . S t i g m a t u m F r a n c i s c i P a t r i s d i e X V I I S e p t e m b r i s : V I I I .
L u d o v i c i r e g i s G-a l l i a rum, P a t r o n i c a e l e s t i s s o d a l i u m T e r t i o O r
d i n e die X X V A u g u s t i : I X . E l i s a b e t h H u n g a r i c a e d ie X I X N o
v e m b r i s .
I X . I t e m s e m e l in m e n s e , s i q u i Pater, Ave e t Gloria Patri
q u i n q u i e s p r o i n c o l u m i t a t e r e i c h r i s t i a n a e , s e m e l a d m e n t e m P o n
t i f ic is m a x i m i r e c i t a v e r i n t , i i i u r e o m n i a d e x p i a n d a s a n i m i l a b e s
f r u a n t u r , q u o f r u u n t u r e t q u i s t a t i v a i n U r b e s u p p l i c i a o b e u n t , e t
q u i P o r t i u n c u l a m , H i e r o s o l y m i t a n a loca s a n c t i s s i m a , a e d e m I a c o b i
A p o s t o l i C o m p o s t e l l e n s e m , r e l i g i o n i s c a u s s a , c e l e b r a n t .
X . Q u i b u s d i e b u s s t a t i v a e s u p p l i c a t i o n e s i n M i s s a l i R o m a n o de
s i g n a n t u r , s i t e m p l u m s a c r a r i u m v e . i n q u o sedes c h r i s t i a n a m D e o
d e m o r e c o m m e n d a v e r i n t , i n eodem t e m p l o s a c r a r i o v e p e r eos ipsos
d i e s a m p l i s s i m o i u r e f r u a n t u r , quo i n U r b e c ives h o s p i t e s v e f r u
u n t u r .
CAP . I I .
DE INDULGENTIIS PARTIALIBUS.
I . T e r t i a r i i s e x u t r o q u e s e x u s i n g u l i s , s i t e m p l u m s a c r a r i u m v e ,
i n q u o e s t sedes s o d a l i t i i c o n s t i t u t a , c e l e b r a v e r i n t , Deoque p r o r e i
c h r i s t i a n a e i n c o l u m i t a t e . s u p p l i c a v e r i n t q u o die s a c r a S t i g m a t a F r a n
cisco P a t r i d i v i n i t u s i m p r e s s a s u n t , i t e m fes to s a n c t o r u m L u d o v i c i
r e g i s , E l i s a b e t h r e g i n a e L u s i t a n i a e , E l i s a b e t h H u n g a r i c a e , M a r g a
r i t a e C o r t o n e n s i s , i t e m q u e a l i i s d u o d e c i m d i e b u s , q u o s s i n g u l i m a
l u e r i n t e t P r a e f e c t u s O r d i n i s p r o b a n t , e a s u p p l i c a t i o s e p t e n n i s se-
p t i e s q u e q u a d r a g e n a e s a t i s f a c t i o n i s i n s t a r s i t .
I I . Q u o t i e s M i s s a e a l i i s v e d i v i n i s officiis, v e l s o d a l i u m conven
t i b u s p u b l i c i s p r i v a t i s v e i n t e r f u e r i n t : i n o p e s h o s p i t i o a c c e p e r i n t :
d i s s i d i a c o m p o s u e r i n t , c o m p o n e n d a v e c u r a r i n t : i n p o m p a m r i t e d u -
c t a m p r o d i e r u n t : S a c r a m e n t u m A u g u s t u m , c u m c i r c u m f e r t u r , v e l
c o m i t a t i s i n t , v e l , s i c o m i t a r i n e q u i v e r i n t , a d c a m p a n i a e r i s s i g n u m
p r e c a t i o n e m D o m i n i c a m c u m S a l u t a t i o n e A n g e l i c a s eme l r e c i t a v e -
520 CONSTITUTIO
rint : quinquies precationem et sa lutat ionem eamdem reci taverint rei christ ianae, ve l an imabus sodal ium defunctorum Deo commendandi» : hominem mortuum extulerunt: devium quemquam ad officium reduxer int : D e i praeceptis ceterisque ad salutem necessari is quempiam erudierint : aut al iud quippiam ex hoc genere charitatis egerint , tot ies s ingul is eorum, Larum rerum singularum caussa, tercentos de poenalium dierum numero expungere liceat.
Tertiariis, s i malint , omnibus et s ingul is indulgent i i s supra dict i s , s ive plenariis s ive partialibus, labes poenasque defunctorum expiare l iceat .
C a p . I I I .
D E P R I V I L E G I I S .
I . Sacerdot ibus ex ordine Tertiariorum ad quodlibet ait ire facient ibus, tribus ex qualibet hebdomade diebus, perlitare fas sit, modo ne similem perlitandi facultatem in a l ium diem impetraverint .
I I . Qui sacrum fecerit animabus sodalium defunctorum expiandis , i s ubicumque veniae defuncto impetrandae perlitato.
A t q u e haec omnia et s ingula, uti supra decreta sunt , i ta f irma, stabilia, rata in perpetuum esse vo lumus : non obstantibus Constitutionibus, Litteris Aposto l ic i s , s tatut is , consuetudinibus,, privi legi is , al isque Nostr is et Cancellariae Aposto l icae regul is et contrariis quibuscumque. Nul l i ergo hominum l iceat has Litteras Nostras ullo modo, u l lâve ex parte violare. Si quis autem adversus eas tale quicquam ausit , indignat ionem omnipotent is Dei , et beatorum Petri et Paul i Aposto lorum Eius se noveri t incursurum.
D a t u m Romae apud S. Petrum, anno Incarnationis Dominicae Mi% lesimo oct ingentes imo octoges imo tertio, I I I Ka lendas Iunias , Pontifica tus Nostr i A n n o Sexto .
C . C a r d . S a c c o n i Pro-Datarius — - Ta t . C a r d . M e r t e l .
V I S A D e C u r i a L D e A q u i l a e V i c e c o m i t i b u s
Loco *£• Plumbi
Beg. in Secret. Brevium
I . C u g n o n i u s .
521
E X S. C O N G R E G A T I O N E CONCILII
C E R I N I O L E N.
O N E R U M
Die 20 Ianuarii 1883.
COMPENDIUM FACTI. Unica olim in Ceriniolensi civi-"fato Paroecia extabat, cuius habitualem curam Cathedralia Capitulum, actualem vero Archipresbyter gerebat. Ut autem animarum regimini aptiori ratione consuleretur, anno 1832, dismembratione peracta, duae novae Paroeciae constitutae fuerunt sub titulo B. V. Mariae a Monte Carmelo, et B. V. Mariae Perdolentis, quarum habitualem curam, ac plurima emolumenta, Parochorum propria, Capitulum sibi reservavit, annua libellarum summa 637, 50 utrique Vicario Parocho attributa. Postremis hisce annis, ob auctum fidelium numerum, uterque Parochus necessarium duxit duos Capellanos coadiutores sibi adsciscere, annuis libellis 153 unicuique assignatis. Ob impositionem vero taxae, vulgo di ricchezza mobile, parochorum congrua adhuc imminuta fuit libellis 87, 50; quas Capitulum sibi retinet; tum quoque altera taxa vulgo di manimorte. Ex quo factum est, ut eorum convenienti sustentationi haud amplius provisum maneret; ideoque die 13 Decembris 1881 Sacratissimum Principem supplices adierunt, ac postularunt ut Capitulum, penes quod habitualis cura residet, cogeretur ad Capellano-rum stipendia et ad taxam di ricchezza mobile persolvenda.
Disceptatio Sinóptica.
DEFENSIO PAROCHORUM. AC in primis Parochi contendunt Capitulum teneri quatuor Capellanis coadiutoribus stipendia persolvere. Et sane Parochorum congruam sufficere debere
522 CERINIOLEN.
ad honestam vitae sustentationem, extra controversiam est-Iamvero demptis libellis 306, quas uterque Parochus suis Capellanis rependit, reliqua summa libellarum 331 , 50 convenienti eorum sustentationi est prorsus impar. Hinc optimo iure ab huiusmodi gravissimo onere sublevandi sunt. Cum autem habitualis cura penes Capitulum existat, sponte sequitur ipsi hoc onus incumbere.
Praeterea in hisce duabus Paroeciis instituendis Capitulum sibi reservavit, ut in Bulla erectionis habetur, iura associationum, aliaque emolumenta, quae dicuntur stolae nigrae. Hinc Parochis relinquuntur parva emolumenta ex matrimonio obvenientia, cum expensis pro cultu. Quare cum ex habituali cura Capitulum quamplurima emolumenta Parochorum propria percipere velit, illud onus ex eadem habituali cura derivans effugere minime debet. Absonum enim es t , ut qui ex alicuius iuris exercitio commodum sentit, incommodum ab alio perferri contendat.
Quibus expensis haud effugium aliud invenire potest Capitulum, quam in Bulla S. Pii V Ad exequendam, in qua Vicariis curatis congruae quantitatem praefiniri mandavit,, et ordinariis locorum hanc dedit normam, scilicet ut non maior centum, nec minor quinquaginta scutatorum summa ipsis assignaretur. Verum si intimius tum facta, tum Bulla inspiciantur, totum hoc Capituli fulcrum evanescit. Revera in primis, aiunt Parochi, ex iam dictis satis clare apparere congruam ipsis assignatam, detractis Capellanorum stipendiis ac expensis' cultus, quin computetur taxa di ricchezza mobile, quinquaginta seu tata haud amplius pertingere.
At dato etiam quod eorum congrua ad legalem summam ascendat, edicunt potius Bullae spiritum examini subiiciendum esse, quam verba, ex tradita per Apostolum in II. Cor. 3. 6. Littera occidit, spiritus vivificat. Iamvero si bene Pontificis verba perpendantur, illico erumpit hanc congruam praefixisse ad excessus praelatorum moderandos, qui in portione fructuum Parochis assignanda parum aut nihilum ex. fructibus assisnabant ecclesiarum rectoribus.
CERINIOLEN. o23
In casu autem oppositum omnino verificatur, cum Canonici ex praebenda et distributionibus necessaria commodae eorum sustentationi desumant, Parochi vero in egestate versantur. Quare cum finis legis cessaverit, et ipsam legis dispositionem cessasse dicendum est. Notandum etiam Pontificem voluisse sua dispositione, curam animarum exercentium utilitati, recta ratione, et provida moderatione consuli et salubriter provideri. Atqui congrua ipsis assignata, qua Cappellanis consulere debent, insufficiens est convenienti vitae sustentationi ob nimis auctum alimentorum pretium. Ergo concludi debet vel dispositionem Pontificis cessasse, vel saltem esse moderandam , quia non debet intentio verbis deservire, sed verba intentioni. L. Scire ff. 16. de Legibus.
Neque magis iuvat Capitulum opponere duos tantum Cappellanos utrique Parocho sufficere. Siquidem quaelibet Paroecia decem millia circiter fidelium complectitur, uti Parochi ex Syndici testificatione ostendunt; huius proinde multitudinis spirituali bono consulendi, nedum duo, sed etiam tres Sacerdotes vix pares esse videntur , uti ex Episcopi ipsius verbis eruitur.
Hoc posito, ex disciplina Concilii Tridentini in Sess. XXI, cap. 4. De Ref. tradita, ius est Parochis tot coadiutores sibi adiungere quot sufficiant ad ministranda Sacramenta et ad divinum cultum peragendum: quod si hoc Parochi non faciant, Episcopus eos cogat: praestat verba Tridentini referre: « Epi-» scopi etiam tamquam Apostolicae Sedis delegati, in omni-» bus Ecclesiis parochialibus vel baptismalibus, in quibus po-» pulus ita numerosus sit, ut unus rector non possit suffi-» cere ecclesiasticis sacramentis ministrandis, et cultui divino » peragendo, cogant rectores, vel alios ad quos pertinet, » sibi tot Sacerdotes ad hoc munus adiungere, quot suffi-» ciant ad sacramenta exhibenda, et cultum divinum cele-» brandum. » Idem omnino evincitur ex Constitutionibus Apostolici muneris Innocentii XIII, et In supremo Benedicti XIII. Quod revera salubriter cautum est, ne fideles petentes panem, non sit qui frangat eis
5 2 i CERINIOI.EN,
Ad aliud autem dubium gradum faciendo etiam onus taxae vulgo ricchezza mobile a Capitulo perferendum esse Parochi contendunt. Aiunt enim : congrua Parochorum haud constituta fuit in fundo certo, per Capitulum designato; P a rochi subire tenentur aut augmentum, aut redituum imminutionem. Sed Capitulum ceu morale corpus praestare quotannis spopondit libellas 637, 50 pro congrua: hinc Capitulum ipsum onus taxae perferre debet nihilque repetere valebit a Parochis.
Perperam vero Capitulum obiiciet quod demptis a congrua libellis 87, 50 pro memoratae taxae solutione, summa a Tridentino Concilio statuta, integra remaneat. Nunc etenim ob temporis et annonae charitatem vitae substentatio difficilior evasit. Hinc merito ReifFenstuel Lib. III Decr.. tit. 37 num. 23, circa dispositionem s. Pii V, Parochorum congruam respicientem, animadvertit: « Observandum nihi-» lominus est, et attendendum omnino videtur, quod tem-» pore quo edita fuit haec Bulla (s. Pii V) videlicet 1567, » omnia saltem in suis partibus fuerint in longe viliori » pretio; adeo ut his temporibus, respectu praecedentis illius-» temporis, necessaria vitae, vix duplici pretio acquirantur: » consequenter ubi tempore illo quinquaginta, vel centum » scutata pro honesta substentatio ne sufficiebant, hodie cen-» tum, vel ducenta necessaria sint; adeoque etiam temporis » ratio merito habenda sit, iuxta illud vulgare concorda » tempora, et concordabis iura. » Si igitur aetate huius auctoris congrua scutatorum centum Parochis vix sufficiens erat, nostris temporibus inspectis, ac perpenso, quod oratores emolumentis stolae nigrae carent, huiusmodi congrua prorsus insufficiens est habenda.
DEFENSIO CAPITULI. Defensor vero Capituli Ceriniolensis oneri Parochorum utrumque esse asserit, stipendium nempe Coadiutorum in annuis libellis 306, et taxam di ricchezza mobile i n libellis 87,50. A a primum quod attinet, distinctione utitur inter onera, quae respiciunt curam animarum et administrationem sacramentorum, atque alia onera: hinc ex
CERINIOLEN. 5 2 5
auctoritate Pitonii in discept, ecclesiast. 50 num. 37 ait: impensam Coadiutorum, principaliter referendam inter onera curae animarum et administrationis sacramentorum, pertinere ad Vicarium perpetuum, habentem curam actualem Parochiae, non ad Capitulum habens curam habitualem: nam congrua datur praecise Vicario pro his oneribus curae.
Uno tantum casu non teneri Vicarium expensis curae, iuxta Pitonium loc. cit. num. 40, quando nempe ei data esset congrua sufficiens dumtaxat pro alimentis. Verumtamen huiusmodi non esse, subiungit orator, congruam Vicariorum Ceriniolensium : primo a ducatis 150 quotannis traditis a Capitulo pro unoquoque : secundo ab incertis stolae albae, quae singulis annis conscendunt ex attestatione pro-cancellarii Curiae episcopalis, ad ducata 60, praeter alia, de quibus infra. Cum ergo congrua conciliaris pro alimentis Parochi conscendat ad annua ducata centum, sive libellas 425, et Parochi vicissim Ceriniolenses habeant singulariter saltem ducata biscentum et decem, nempe libellas 892, superesse patet pro expensis curae, et principe loco Coadiutorum, in libellis 305, praeter eorum alimoniam, annua ducata 110, seu quod idem est libellae 467.
Quin obiiciatur calculan non posse in congrua lucra eventualia atque incerta, qualia sunt illa stolae albae: nam ait Cardinalis de Luca in disc. 18 de Parodi, num. 12. Quamvis pro ratione dubitandi obstare videretur conclusio, quod in congrua habenda non est ratio de incertis, attamen non videbatur motivum considerabile, quoniam dicta conclusio intelligenda est de illis emolumentis, mere voluntariis et incertis, quae pendent a sola populi devotione, et quae possunt nulla esse: secus autem in emolumentis parochialibus, solvendis occasione sacramentorum, vel sepulturae, cum non possit populus non mori, non nasci et non baptizari, atque non contrahere matrimonia.
Ad taxam autem di ricchezza mobile quod spectat in libellis 87.50, super ducatis 300, quae exacte a Capitulo binis
526 CERI MOLEN.
Parochis penduntur, praemonuit defensor, iam Capitulum solvere Gubernio omnia et quaecumque onera inhaerentia bonis sex Mansionariorum suppressorum, unde hauriuntur. Itaque reliqua onera quae, praeter expensas curae, supra laudatus Pitonius in cit. discept, eccl. 50 num. 37, reiicit in Capitulum, habens curam habitualem, Capitulum ipsum vere et ad unguem iuxta leges ecclesiasticas sustinet. Quaestio hic est de nova diversaque taxa di ricchezza mobile, quae suapte vi percipientem, non dantem persequitur: qui ideo postquam debitum solvit, praesto esse iterum non potest assignatario summae, si ab eo gubernium aliud pro sua propria persona ultra exigit.
Quibus in iure constitutis oneribus Parochorum, in mercede Coadiutorum et in taxa di ricchezza mobile, neque eos saltem exonerari oportere, subdit Orator, ob assertam deficientiam congruae conciliaris, si iis Parochi damna-rentur. Nam ex Constit, s. Pii V Ad exequendum Congrua esse debet non maior centum, nec minor quinquaginta scut. annuis seu libellae 500, comprehensis omnibus incertis, emolumentis et aliis obventionibus communiter percipi solitis. Parochi vicissim habent annua ducata 150 a Capitulo pro unoquoque, et emolumenta stolae albae, conscen-dentia, ex attestatione Pro-Cancellarii Curiae Episcopalis, ad alia ducata 60: in totum ducata 210, sive libellas 892. Hinc facile percipitur integram congruam ducatorum centum non deesse parochis, etiamsi onera de quibus agitur praestare deberent. Favore autem parochorum adsunt legata pia, in utraque ecclesia adimplenda, quibus impletis, aliquid superest favore Parochorum eorumdem. Congrua haec haud imminuitur ab expensis cultus; quae ex integro sustinentur a duabus Confraternitatibus, sexaginta abhinc annis existentibus in illis Ecclesiis.
Ceterum, si congrua ad hypothesim deficeret, non inde Capitulum ei teneri, Defensor conclusit. Non enim hodie amplius proceditur vel procedi potest cum antiqua regula, quod Capitulum habens curam habitualem supplere debeo
CERINIOLEN. 5 2 7
congruae, dummodo tamen bona Ecclesiae parochialis habeat, et in quantum ipsa bona sinunt ex Card. Be Luca de paroch. disc. 18 n. IO 11. Universa quandoquidem bona ecclesiastica laicum Gubernium occupavit, relictis duodecim tantum Canonicatibus in Cathedralibus cum sex Mansiona-riatibus: quorum primi in Cathedrali Ceriniolensi praebendam habent ducatorum 100: alteri ducatorum 50, oneribus pro medietate fere consumptam : reliquum est massa communis sub natura distributionum quotidianarum, ad quae ius habent beneficiati choro interessentes.
Nil itaque Canonici et Mansionarii dare possent, etsi maxime vellent, et in praeciso casu deficientis congruae confugiendum esset ad Gubernium, penes quod resident bona Parochiarum. Siquidem lex quae fisco addixit Ecclesiae patrimonium, sese obligavit deficientiam congruae, pro numero animarum supplere, et quotidie ad illud pro necessitate recurritur.
Hisce aliisque animadversis, sequentia proposita fuere enodanda
Dubia
I. An Parochi vel Capitulum teneantur stipendia re-pendere Capellanis coadiutoribus in casu.
II. An onus taxae, vulgo di ricchezza mobile, sustinendum sit a Parochis, vel a Capitulo in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. C. re disceptata, sub die 20 Ianuarii 1883, censuit respoudere:
Ad I. Capitulum non teneri. Ad II. Negative ad primam partem, affirmative ad se
cundam.
Ex QUIBUS COLLIGES
I. Oneribus quae respiciunt curam animarum et administrationem sacramentorum satisfaciendum esse per parochum, curam gerentem actualem, si conguam habeat a iure volitam.
5 2 8 CERINIOLEN.
FULDEN.
CONSUETUDINIS ET FACULTATIS
ADSERVANDI S S . EUCHARISTIAM
Die 17 Februarii 1883.
Per summaria precum.
COMPENDIUM FACTI. Episcopus Fuldensis, supplici oblato libello sub die 11 Decembris 1882, Summo Pontifici exposuit: « Consuetudinem inolevisse a pluribus saeculis conservandi SS. Sacramentum in Ecclesiis filialibus suae Dioecesis; quibus addictus est presbyter, qui diebus festis et fere quotidie in illis Ecclesiis missam celebrat. Ceterum SS. Sacramentum caute custoditur et lampas perpetuo accensa habetur, sed dictae consuetudinis origo documentis demonstrari nequit ; attamen quum dioecesim supradictam saepius a Nun-ciis Apostolicis clarissimis visi tatam esse constet, indultum
II. Inter onera quae Sacramentorum administrationem, et animarum curam tangunt, videri recensendos esse coadiu^ torum impensas (1).
III. Congrua in themate libera a laxa vulgo di ricchezza mobile praestanda esse videtur quia constituta est a Capitulo in vim pecuniae certam atque determinatam ( 2 ) .
(1) Confer. Vol . VIII , 594. Postula- (2) Recole Vol. X I , 447 Reìntegra-
tum circa Paroeciam. In hoc postulato tionis vectigalium. Quaestio haec agi-
quaerit Episcopus an queat cogere pa- tata est inter Capitulum Cortonen. et
rochum sibi adiungere suis sumptibus unum ex quatuor Par#chis, quibus idem alium sacerdotem ad obeunda munia pa- Capitulum oongruam parochialem prae-
rochialia ; quibus impares evaserant pa- stare spoponderat, a quovis onere im-
rochus-eiusque cappellanus. Sacra C. C. munem. Sacra Cong. resolvit vect igal ia
re perpensa die 24 Iu l i i 1875 respondit : ( inter quae taxa di ricchezza mobile) In casu exposito cogi posse parochum tam persoluta quam persolvenda a capi-
et amplius, tulo redintegranda fuisse.
FULDEN. 5 2 9
quoddam Apostolicum praesumendum videtur. Praeterea in supradicta dioecesi, praesertim per partes haereticorum, sacella aliqua erecta sunt, et alia, ceu sperare libet, in posterum erigentur, in quibus ab initio presbyter bis per mensem dicit missam fideliusque collectis providet, praesertim infirmis, in vicinia graviter decumbentibus. Fideles dictorum locorum vehementer desiderant SS. Sacramentum, etiam illis diebus in quibus missa non offertur, colere. Procul dubio Sacramentum per ludimagistrum, sacristam vel alios viros fideles caute custodiri potest et lampas perpetuo accensa haberi. Ad S. V. pedes Episcopus orator humillime provolutus rogat, ut eamdem consuetudinem asservandi SS. Sacramentum in ecclesiis filialibus, supra descriptam, benignissime ratam habeat, eique facultatem concedat, servatis servandis, permittendi, ut in ecclesiis vel sacellis secundo loco supra commemoratis SS. Sacramentum asservari liceat. »
Disceptatio Synoptiea.
GRATIA ÌNDULGENDA VIDETUR. Certum est, SSmum Sacramentum asservari posse etiam in Ecclesiis non parochialibus ex indulto Apostolico. Quamvis vero nullum in casu afferatur dpcumentum ad illud probandum, debet tamen praesumi ex consuetudine vigente, teste Episcopo, a pluribus saeculis cum hoc proprium sit consuetudinis saecularis, -quae non innitatur falso titulo. Et revera in iure exploratum est huiusmodi consuetudinem vim privilegii habere et meliorem de mundo titulum praebere; Card. De Luca de Benef. disc. 32. num. 2 et 6; S. Rota pluribus in decisionibus, sed praesertim in Praenestina Mutae 23 Martii 1819 par. 3 coram Marco.
Sed ut res inspiciatur proprie quoad consuetudinem asservandae Eucharistiae, placet referre verba Benedicti XIV Const. Quamvis iusto die 30 Aprilis 1749 §. 24: « Sa-» cramentum Eucharistiae in Ecclesiis quae parochiales non » sunt, retineri non potest absque praesidio Apostolici In
s c i a , Tom. XV fase. C L XXIX. 34
S30 FULDEN.
» diilti vel immemorabilis consuetudinis, quae huiusmodi » Indulti praesumptionem inducit. » Et uberius a S. C. C. iam fuit approbatum, ut SS. Eucharistiae Sacramentum conservaretur in Ecclesiis etiam non parochialibus, si ab immemorabili fuerit in eisdem asservatum, uti habetur in Neapolitana 21 Aprilis 1709. Accedit huiusmodi consuetudinem tacita quoque approbatione Nuntiorum Apostolicorum fulciri, qui saepius Dioecesim Fuldensem perlustrarunt. Hinc quod rata haberi debeat praefata consuetudo asservandae Eucharistiae etiam in Ecclesiis filialibus omnis ratio suadet.
Quoad alteram supplicis libelli partem animadverti potest verbis Card. Petra in Comment, ad Constit. 1 Urbani IV num. 37: « In huiusmodi licentiis concedendis sc-» le ts . Congregatio Concilii caute procedere,nedum ob metum » facilis irreverentiae, verum etiam quia tantum Sacramen-» tum dedecet in loco minus solemniori asservari, quamvis » dum adsit concursus populi, et praesertim si distet a pa-» rochiali et alia concurrant necessaria pro manutentions » soleat annuere. »
Haec omnia plane concurrunt in casu. Et revera adest concursus fidelium, qui vehementer, teste Episcopo, Eucharistiae Sacramentum etiam illis diebus, quibus missae sacrificium non offertur, colere optarent. Adest elfciam necessitas et utilitas. Cum enim SS. Sacramentum asservetur praecipue in usum infirmorum, nisi facultas, quae in votis est, concedatur, fideles qui in illis locis degunt, cum in vitae discrimine versantur, vel debent de hac vita sine postremo Religionis subsidio migrare, vel eis transferendum est cum gravi incommodo a paroecia, quae longe distat. Et quod magni facienda sit haec ratio patet ex pluribus S. C. C. decisionibus; Neapolitana 31 Iunii 1706 et Ulyssiponen. 6 Septembris, 1707. Omnia demum, quae ad decentiam, ornatum et custodiam requiruntur, rite servari, s. Sedi Episcopus amplissime praestat.
GRATIA DENEGANDA VIDETUR. Verumtamen ex altera part* praeprimis perpendendum occurrit quod potissima ratio, qua
FULDEN. §31
mos asservandi Eucharistiam in Ecclesia invaluit, in eo sita est, ut deferatur ad infirmos, ne sine communione moriantur; Can. Presbyter, dist. 2 de consecrat. Cum igitur huiusmodi cura pertineat ad parochum, hinc SS. Eucharistia asservari potest tantum in Ecclesiis parochialibus aut in illis quae paroeciae rationem praeseferunt, inter quas certe referri non possunt Ecclesiae aut sacella, de quibus in supplici libello est sermo. Nec quoad haec sacella removeri potest omnino periculum irreverentiae, cui maximopere Pontifices caverunt in huiusmodi licentiis indulgendis; Cap. 1 tit. 44 lib. 3 Decret. Litterae Encyclicae s. Congr. Episcop. et Regul. diei 7 Febr. 1751. Omnes enim scimus quanto odio SS. Sacramentum semper prosequuti sunt haeretici, in quorum partibus sunt erecta praesertim sacella, pro quibus Indultum Apostolicum petitur.
Debere demum singulis diebus missam celebrari in Ecclesia, ubi Eucharistia asservatur, colligi posse videtur ex Decreto S. Congregationis Rituum in Firmana diei 16 Martii 1833, ubi statutum fuit aedituum addictum rurali Ecclesiae, ubi Eucharistia asservatur, « teneri ad residen-» tiam, et quotidianam missae celebrationem vel per se » vel per alium sacerdotem. » Hoc autem non observari nedum in sacellis secundo loco memoratis, ubi tantum bis per mensem celebratur, sed neque in Ecclesiis filialibus, uti Episcopus ipse fatetur.
Hisce breviter animadversis quaesitum fuit ab Emis Patribus quid esset respondendum precibus Episcopi Fuldensis.
RESOLUTIO. Sacra C. Congregatio, re ponderata, sub die 17 Februarii 1883 censuit respondere:
Pro gratia, iuxta petita, ita tamen ut in Sacellis, tam erectis, quam erigendis curet ut Missa, saltem semel in hebdomada, celebretur, facto verbo cum SSmo.
Ex QUIBUS COLLIGES I
I. Piam matrem Ecclesiam concedere solere, ut SSmum Sacramentum asservetur etiam in loco minus solemniori,
5 3 2 FULDEN»
secluso irreverentiae metu, quoties adsit populi concursus, necessitas et utilitas.
II . In themate tria haec adesse per loci Ordinarium autu-mari; qui ait, in votis esse fidelium suae Dioecesis SSmum colere Sacramentum, et per hanc facultatem apprime consuli aeternae infirmorum saluti : quibus aut migrandum esset absque hoc Religionis solamine, aut eisdem deferendum cum magno incommodo a Paroecia, quae saepe longe distat.
o o
CASTRIMARIS
NOMINATIONIS
Die 17 Februarii et 5 Maii 1883.
COMPENDIUM FACTI. Antonius Bolognese, publicis tabulis, rite confectis, sub die 26 Decembris 1701, Canonicatum in Ecclesia Cathedrali Castrimaris fundavit, favore Capituli statuens iuspatronatus, hac sub lege : quod esset eligendus ad hanc praebendam laurea donatus, sive in s. Theologia, sive in iure civili. Si autem in futuris praesentationibus haud inveniretur neutra laurea praeditus, unus ex Hebdo-madariis a Capitulo posset praesentari.
Archidiaconus Capituli Apostolicam Sedem certiorem fecit, nunc canonicatum huiusmodi vacare, et duos adesse in illa civitate sacerdotes, prorsus iuvenes, qui lauream consecuti sunt ; dum extat aliquis ex hebdomadariis, qui iam processit in diebus suis, quique a triginta et ultra annis choro laudabiliter inservit. Quapropter archidiaconus , etiam Capituli nomine, expetivit, ut pro hac sola vice, praesentari posset ad vacantem praebendam unus, ex dictis hebdomadariis. Hisce precibus proprias adiecit Episcopus, qui etiam de veritate, et utilitate rei testatus est.
CASTRIMARIS 533
Disceptatio Synoptiea
DEFENSIO CAPITULI. Atque in primis, cum indubium sit civile gubernium ad duodenarium numerum canonicos reduxisse, praefatumque canonicatum suppressionis legi obnoxium fuisse, sponte veluti sua fluere videtur, Capitulum fundationis legibus amplius non teneri in casu. Cessantibus enim redditibus, cessare debere ordinationem fundatoris beneficii, in propatulo est apud DD. arg. §. f nal. Instü. de Usufructué cap. Cum accessissent 8 et cap. Eco parte 12 de Constitutionibus. Ita praesertim Felinus in cit. cap. Cum accessissent 8 de Constit. Reiffenstuel lib. HI Tit. V de Praeb, et Dignit. num. 114, Azorius p. 2 lib. 6 cap. 24 q. 6. Et optimo sane iure id statutum videtur, cum exploratum sit beneficii dotem constituere veluti fundamentum voluntatis fundatoris; ideoque hanc illius vicissitudines sequi necesse est, iusta vulgatam iuris regulam 42 in 6°: accessorium naturam sequi congruit principalis.
Quod autem huiusmodi praeiudicium ex dotis amissione dimanans experiri debeat fundator tantummodo, salvo i u s patronatus Capituli, extra omnem dubitationis aleam positum esse asserit Capitulum. Quandoquidem in comperto esse ait, quod fundator sibi retinuerit dominium directum dotis, ac propterea huius damnum ipse solus experiri debet. Illius enim esse periculum rei, cuius est sors, docet §. 3 Instit. de Locat. et Cond, necnon L. 1 C. de Iure Emphyt*
Hisce omnibus accedit quod Capitulum dum optimo iure post suppressionis legem posset in duodecim tantum canonicos dividere pecuniae summam a civili gubernio acceptam, exemplo non comuni alios septem canonicos et sex hebdomadarios ad eiusdem participationem vocavit; et id, prouti testatur Episcopus praecipue pro amore et decore sacri cultus. Si igitur Capitulum propter decorem divini cultus dat de proprio, ut numerus canonicorum et hebdomadariorum integer servetur, dotemque in casu tribuat, pronum est inferre, ipsum nulla fundationis lege obstringi valere in ele-
534 CASTRIMARIS
ctione novi canonici. Quinimo novum titulum iurispatronatus sibi vindicare posset, si vellet, cum dotatio a Concilio Tridentino Sess. 15 cap. 12, et Sess. 21 cap. 7 de Ref. pro sufficienti causa acquirendi iuspatronatus agnoscatur.
Praeterea animadvertit Capitulum quod canonicatus Bolognese propriam distinctam que entitatem retinet, neque naturam massae proprie participat; cuius proprium est, ut singulae partes ita misceantur, ut indistinctae maneant. Siquidem dos huius praebendae accidentaliter in communi massa erat et eo fere modo servabatur, quo summa aliqua determinata servatur in communi capsa a depositi custode. Mille enim ducata assignata fuerunt Capitulo a patrono; non quidem ut pro lubitu suo de hac summa disponeret, sed ut, manente semper eadem sorte, reditus tantum a Capitulo perciperentur.
Quaquaversus igitur res inspiciatur, manifestum semper apparet nominationem unius ex hebdomadariis ad canonicatum iure meritoque pro hac vice Capitulum peragere valere.
DEFENSIO SACERDOTUM LAUREATORUM. Altera sed vero ex parte perpendendum occurrit vulgatum in iure esse quod quidquid laica potestas de bonis ad Ecclesiam pertinentibus disponat, in irritum cedere debeat, etiamsi huiusmodi dispositio in ecclesiae favorem vergeret, cap. IO de Constit., cap. 12 de reo. Eccl. non alien., cap. S de arbitr., Fa-gnan. in cap. Quae in Ecclesiarum num. 20 et 31. Cuius nullitatis ratio in eo ponitur, quod laici iurisdictione carent sive in Ecclesiasticas personas, sive in bona Ecclesiae; Fa-gnan. loc. cit., Piton, in controvers. Pat. allegat. 57 n. 70, s. Rota Coram Cavaler. decis. 494 n. 21.
Posito itaque quod suppressio in casu a civili potestate, Ecclesia pro viribus reclamante, peracta fuerit, nemo non videt huiusmodi suppressionem nullius roboris habendam esse, ideoque beneficia, sicut et Canonicatum iurispatronatus, in eodem statu permanere, quo ante. Quod enim nullum est, nullum producere posse effectum tradit L. 4 §. fundamentum de re iudic, ei cap. illud 8 de lurepatr.
CASTRIMARIS Ö35
Quapropter, ad rem scribit Episcopus, ex sacerdotum sententia : redituum privationem pro septem praebendis, haup hiberi posse septem beneficiorum suppressionis instar; sed C 3 n s e n d a est veluti quaedam totius massae diminutio. Ita ut canonicus quisque parviorem consequi valeat quotam in fructuum divisione. Idque roborari etiam ex facto, quod Capitulum illud nullam habeat praebendarum distinctionem, haud excepto canonicatu iurispatronatus, sed unicam possideat communem massam ; et quia iam amplam obtinuerit missarum reductionem ab Apostolica Sede.
Hisce praestitutis, intelligi haud datur quonam pacto sustineri nunc valeat, quoad canonicatum iurispatronatus Capitulum non teneri fundationis legibus, quas ad unguem servandas esse docet L. Nulli licere Cod. de Episc, et Cler., Clement. Quia contingit, cap. 2 de Relig, dom., cap. Nos quidem de testam. Concil. Trid. Sess. 25 cap. 5 de Reform. Quinimo pius ipse fundator adeo firmas voluit huiusmodi leges, ut decreverit, irritum fieri quodlibet contrarium actum, etiam praevia Sedis Apostolicae dispensatione cum clausola derogatoria.
Porro ea quae ex adverso afferuntur pro adstruenda huius •canonicatus extinctione, mole sua ruere dubium non est, cum ex superius deductis luce meridiana clarius scateat non solum nullitas suppressionis, sed etiam dotis conservatio. Quandoquidem reddituum diminutio, cui ceteroquin iam provisum est per reductionem missarum, massam communem tangit.
Quae cum ita se habeant, non immerito concludi posse videtur, sacerdotium ius in pleno firmitatis robore manute-nendum esse.
Hisce delibatis, quaesitum fuit quonam responso esset dimittendum sequens
Uubium
An ad vacantem canonicatum pro hac vice nominandus sit unus ex hebd ornari ar Us, vel potius sor ordos laurea
5 3 6 CASTRIMARIS
RESOLUTIO. Sacra O. Cong. re disceptata, sub die 5 maii 1883, censuit respondere :
Negative ad primam partem, affirmative ad secundam.
I. In themate videri s. C. Congregationem haud censuisse extinctum canonicatum Bolognese neque de iure, neque de facto; sed habuisse suppressionem, lege civili peractam, ceu diminutionem massae communis; ita ut Capitulum adhuc teneatur fundationis legibus quoad electionem laureatorum. (1)
(1) Confer quaestionem iurispatronatus relatam Vol. XV pag. 344.
Dubia quoad interpretationem Constitutionis Apostolicae Sedis.
E p i s c o p u s N . a d p e d e s S a n c t i t a t i s V e s t r a e h u m i l l i m e p r o v o l u t u s
e x p o n i t , q u o d s u p e r i n t e r p r e t a t i o n e clarae i l l i u s C o n s t i t u t i o n i s ,
q u a e i n c i p i t u A p o s t o l i c a e S e d i s m o d e r a t i o n i » d ie l é O c t o b r . 186&
e m a n a t a e , i n h a c Dioeces i a l i q u a d u b i a o b o r t a s i n t , q u a e A p o s t o
l i c a s o l u t i o n e d i g a a esse v i d e n t u r .
P r i m o - A c p r i m u m q u i d e m p e r p r a e d i c t a m C o n s t i t u t i o n e m excom
m u n i c a t i o n i l a t a e s e n t e n t i a e , ep i scopis s ive o r d i n a r i i s r e s e r v a t a e , s u b
i a c e r e d e c l a r a n t u r u C l e r i c i i n s a c r i s c o n s t i t u t i v e l R e g u l a r e s a u t
M o n i a l e s p o s t v o t u m s o l e m n e c a s t i t a t i s , m a t r i m o n i u m c o n t r a h e r e
p r a e s u m e n t e s . » Q u a m c e n s u r a m a l i q u i e x t e n d i e t i a m a d eos C l e r i c o s
d e f e n d u n t , q u i c i v i l e , q u o d v o c a n t , m a t r i m o n i u m c o n t r a h e r e a t t e n t a n t
in loc i s , u b i D e c r e t u m - Tametsi - Conc. Tridentini (Sess. XXIV.
cap. I . De Reformât, matrim.) p r o m u l g a t u m et in u s u e s t . H a e c vero-
s e n t e n t i a a b a l i i s r e i i c i t u r .
Ex QUIBUS COLLIGES:
B E A T I S S I M E P A T E R ,
DUBIA 5 3 7
Q u a e r i t u r e r g o : u t r i s e n t e n t i a e s i t a d h a e r e n d u m ?
S e c u n d o - E x c o m m u n i c a t i o n i n e m i n i r e s e r v a t a e s u b i a c e n t , ex
C o n s t i t u t i o n e , de q u a q u a e r i t u r , i i u q u i l i b r o s de r e b u s s a c r i s
t r a c t a n t e s s i n e O r d i n a r i i a p p r o b a t i o n e i m p r i m u n t , a u t i m p r i m i f a
c i u n t , n S e d d u m a l i q u i r e s t r i n g e n d a m i l l a m esse a d s t r u u n t a d l i
b r o s s a c r a r u m S c r i p t u r a r u m , n e c n o n e o r u m d e m a d n o t a t i o n e s v e l
c o m m e n t a r i o s ; a l i i e c o n t r a a f f i r m a n t , l i b r o s q u o s c u m q u e d e r e b u s
t r a c t a n t e s i n g e n e r e , i . e . a d r e l i g i o n e m p e r t i n e n t i b u s t r a c t a n t e s ,
e â c e n s u r a c o m p r e h e n d i .
Q u a e r i t u r e r g o i t e r u m u t r i u s s e n t e n t i a e s i t a d h a e r e n d u m ?
T e r t i o - A t d u b i a q u a m p l u r a e x o r t a s u n t c i r c a p r a e f a t a e Con
s t i t u t i o n i s e x e q u u t i o n e m e x a p p o s i t a i n f i n e e i u s d e m g e n e r a l i , i m o
p l e n i s s i m a d e r o g a t i o n i s f o r m u l a u n o n o b s t a n t i b u s p r a e m i s s i s , a l i i s
q u e q u i b u s l i b e t o r d i n a t i o n i b u s , C o n s t i t u t i o n i b u s p r i v i l e g i i s , e t i a m s p e
c i a l i e t i n d i v i d u a m e n t i o n e d i g n i s , n e c n o n c o n s u e t u d i n i b u s , q u i b u s v i s ,
e t i a m i m m e m o r a b i l i b u s , c e t e r i s q u e c o n t r a r i i s q u i b u s c u m q u e . »
I n f r a s c r i p t u s E p i s c o p u s o r a t o r , u t d i f f i cu l t a t es h a u d p a r v a s o m i t
t a t , q u a e in e x e q u u t i o n e C o n s t i t u t i o n i s « A p o s t o l i c a e S e d i s » n a
s c u n t u r , e x e o p o t i s s i m u m q u o d i u r a E c c l e s i a e n o n s u n t p l e n e admissa ' ,
l e g e s q u e e t c o n s u e t u d i n e s v a r i a e h u i c C o n s t i t u t i o n i a d v e r s a e v i
g e a n t , p r i n c i p a l i o r a a l i q u a d u b i a q u o a d e i u s c l a u s u l a e v i m e t r a
t i o n e m p r o f e r r e s a t a g i t .
Io.) Vi C o n s t i t u t i o n i s p r a e f a t a e . « M o n i a l e s e c l a u s u r a e x e u n
t e s e x t r a c a s u s e t f o r m a m a S . P i o P P . V . i n C o n s t i t u t . « D e c o r i »
p r a e s c r i p t a m , e x c o m m u n i c a t i o n i l a t a e s e n t e n t i a e , R o m a n o P o n t i
f i c i r e s e r v a t a e s u b i i c i u n t u r . S e d i n h a c Dioeces i , u t e t i a m i n
p l u r i b u s a l i i s o m n i n o a b i m m e m o r a b i l i c o n c e d i t u r i i s d e m e g r e s s u s
e x c a u s i s g r a v i b u s , a b E p i s c o p o r e c o g n i t i s e t p r o b a t i s , i u x t a C o n
c i l i u m T r i d e n t i n u m e t n u l l a r a t i o n e h a b i t a C o n s t i t u t i o n i s P i a n a e .
Q u a e r i t u r e r g o u t r u m p a r t i c u l a r i s e a e t i m m e m o r a b i l i s c o n s u e
t u d o p e r d i c t a m n o v a m C o n s t i t u t i o n e m a b r o g a t a c e n s e r i d e b e a t ,
a n c o n t i n u a r i p o s s i t ?
2°.) I n e a d e m C o n s t . e x c o m m u n i c a t i o n e R o m a n o P o n t i f i c i r e
s e r v a t a p l e c t u n t u r « i m m u n i t a t e m a s y l i ecc l e s i a s t i c i a u s u t e m e r a
r i o v i o l a r e i u b e n t e s a u t v i o l a n t e s . »
H i s c e v e r o i n r e g i o n i b u s l e x a s y l i e cc l e s i a s t i c i , s e c u n d u m o -
m n e m s u a m r a t i o n e m a l o n g i s s i m o t e m p o r e i n d e s u e t u d i n e m a b i i t ,
i t a u t v i x q u i s q u a m , n i s i casu a d p e t e n d u m e i u s p a t r o n i c i u m a n i
m u m i n t e n d a t . N i h i l o m i n u s m o v e t u r q u a e s t i o u t r u m , a b r o g a t a con
t r a r i a c o n s u e t u d i n e , l e x a s y l i d e n u o s t a t u t a i n h i s q u o q u e r e g i o n i
b u s , s i t s a l t e m q u o a d s u b s t a n t i a m s e r v a n d a nec n e ?
5 3 8 DUBIA
3°. T a n d e m e x c o m m u n i c a t i o n i s u b i a c e r e d e c l a r a n t u r a l i e n a n t e s
e t r e c i p e r e p r a e s u m e n t e s b o n a e c c l e s i a s t i c a , a b s q u e b e n e p l a c i t o A p o
s to l i co ad f o r m a m E x t r a v a g a n t i s « A m b i t i o s a e » - de r e b u s ecc le
s i a s t i c i s n o n a l i e n a n d i s - E x i n f a u s t i s v e r o c a s i b u s q u i b u s a b i n i
t i o h u i u s s a e c u l i b o n a ecc l e s i a s t i ca a f f l i g e b a n t u r , a l i a s q u e o b c a u
s a s s u b o r t a e s u n t , v e l p r a e t e n d u n t u r , c o n s u e t u d i n e s s ac ro i u r i con
t r a r i a e , q u a e n o n n u m q u a m p r i v i l e g i i s s a t v e t u s t i s f i r m a r i v i d e n t u r .
C i r c a h a e c i g i t u r s e q u e n t i a d u b i a p r o f e r r i l i c e a t :
( A ) A n i p s a l e x B e n e p l a c i t i A p o s t o l i c i p e r C o n s t i t u t i o n e m s a e p e
m e m o r a t a m , l i c e t h a e c a d l i m i t a n d a s c e n s u r a s l a t a e s e n t e n t i a e po
t i s s i m u m t u m s p e c t a r i t , q u a s i d e novo p r o m u l g a t a e s t , u t s u a v i
g e n e r a l i t e r o m n e s l i g a t , a t q u e e t i a m l i g a r e t s i c o n s t i t u t i o i l l a u A m
b i t i o s a e n (qtfâm c e t e r o q u i n r a t a m f i r m a m q u e d e c l a r a t ) v e l a l i a s i
m i l i s n o n p r a e c e s s i s s e t ? E t s i a f f i r m a t i v e .
(B) A n v i c l a u s u l a e d e r o g a t o r i a e , v i n o v a e C o n s t i t u t i o n i s a p p o
s i t a e , r e v o c a t a c e n s e r i d e b e a n t p r i v i l e g i a a n t i q u a a b i p s a A p o s t o l i c a
S e d e r i t e o b t e n t a , a l i e n a n d i , s c i l i c e t , a b s q u e B e n e p l a c i t o A p o
s t o l i c o .
(C) A n d e r o g a t i o h a e c e x t e n d i e t i a m d e b e a t a d c o n s u e t u d i n e s
p a r t i c u l a r e s l e g i d e B e n e p l a c i t o A p o s t o l i c o l a t a e c o n t r a r i a s , q u a m
v i s i m m e m o r a b i l e s ?
(D) U t r a m c a d a t l e x f u n d a t i o n i s a l i c u i u s loci p i i , v e l I n s t i
t u t i e cc l e s i a s t i c i , i n q u a n t u m c i r ca bona l e g a t a B e n e p l a c i t u m A p o
s t o l i c u m u n a c u m c o n s e n s u E p i s c o p i s e u O r d i n a r i i e x c l u d i t , v e l
p e r m i t t i t e o r u m b o n o r u m a l i e n a t i o n e m a b s q u e t a l i c o n s e n s u e t B e
n e p l a c i t o ( i t a q u o d M o n a c e l l i , i n s u o f o r m u l a r i o , e x C a p . - T u a
N o s - d e d u x i t ) ; a n v e r o i s t a l e x f u n d a t i o n i s s t a r e p o s s i t , s a l t e m
r e s p e c t u I n s t i t u t o r u m , q u a e s u b i m m e d i a t o r e g u m p r o t e c t i o n e
s u n t ( T r i d . S e s s . X X I I . c a p . V I I I . d e R e f o r m a t . ) r e g i o t i t u l o in
s i g n i t a , l i b e r t a t e l e g a l i v e l f a c u l t a t e a r e g i b u s f u n d a t o r i b u s d o n a t a
f u e r i n t , f ac i end i d e s u i s b o n i s q u i d q u i d s ibi p r o s u i s e t I n s t i t u t i
t o t i u s n e c e s s i t a t i b u s d e c r e t o c o m m u n i l i b u e r i t ?
H a e c p r i n c i p a l i o r a s u n t d u b i a q u a e , u t S a n c t i t a s V e s t r a g r a t i o -
s i s s i m e s o l v e r e d i g n e t u r , h u m i l l i m e h i sce f l a g i t a t u r .
E t D e u s e t c .
F e r i a I V , d ie 2 2 D e c e m b r i s 1 8 8 0 .
E m i P P . D D . Q u o a d p r i m a m p a r t e m i n s t a n t i a e
A d d u b i u m P r i m u m .
C le r i co s i n s a c r i s c o n s t i t u t o s , v e l R e g u l a r e s a u t M o n i a l e s p o s t
e m i s s u m s o l e m n e c a s t i t a t i s v o t u m , p r a e s u m e n t e s c o n t r a h e r e m a t r i -
DUBIA S39
m o n i ü m , s ic d i c t u m , c i v i l e i n loc is u b i l e x T r i d e n t i n a d e c l a n d e
s t i n i t à t e v i g e t , i n c u r r e r e e x c o m m u n i c a t i o n e m l a t a e s e n t e n t i a e E p i
s c o p i s s e u O r d i n a r i i s r e s e r v a t a m .
A d S e c u n d u m .
C e n s u r a m n e m i n i r e s e r v a t a m , i n f l i c t a m i i s q u i l i b r o s d e r e b u s
s a c r i s t r a c t a n t e s s i n e o r d i n a r i a a p p r o b a t i o n e i m p r i m u n t , a u t i m
p r i m i f a c i u n t , r e s t r i n g e n d a m esse a d l i b r o s s a c r a r u m S c r i p t u r a r u m ,
n e c n o n a d e a r u m d e m a d n o t a t i o n e s e t c o m m e n t a r i o s , m i n i m e v e r o
e x t e n d e n d a m a d l i b r o s q u o s c u m q u e d e r e b u s s a c r i s i n g e n e r e , i d e s t
a d r e l i g i o n e m p e r t i n e n t i b u s t r a c t a n t e s .
Q u o a d s e c u n d a m p a r t e m i n s t a n t i a e
A d P r i m u m .
Affirmative ad p r i m a m p a r t e m , Negative ad s e c u n d a m : n e m p e
q u o a d e g r e s s u m M o n i a l i u m a c l a u s u r a s e r v a n d a m esse C o n s t i t u
t i o n e m S . P i i V . « D e c o r i » c o n t r a r i a c o n s u e t u d i n e n o n o b s t a n t e .
A d S e c u n d u m .
Affirmative e t d e t u r p a r t i c u l a i n s t r u c t i o n i s fe r . I V , 1 F e b r . 1 8 7 1
a d r e m fac iens p r o u t e x t a t i n V o C o n s .
A d p r i m u m d u b i u m s u b l i t t e r a ( A ) . Affirmative.
A d s e c u n d u m d u b i u m s u b l i t t e r a (B) q u a t e n u s p r i v i l e g i a d e
q u i b u s a g i t u r g e n e r a l i a s i n t , Affirmative; q u a t e n u s s i n t s p e c i a l i a e t
p e r s o n a l i a Negative.
A d t e r t i u m d u b i u m s u b l i t t e r a (C) Affirmative.
A d q u a r t u m d u b i u m s u b l i t t e r a (D) . P e r r e c e n t e m C o n s t i t u t i o
n e m n i h i l i m m u t a t u m esse q u o a d f u n d a t i o n e s l o c o r u m p i o r u m a l i a
r u m q u e e c c l e s i a s t i c a r u m I n s t i t u t i o n u m , d e q u i b u s p r o i n d e i u d i c a n
d u m esse p r o u t i n d i c a b a t u r a n t e p r o m u l g a t i o n e m h u i u s C o n s t i t u
t i o n i s .
540
DOCUMENTA PONTIFICIA
B R E V E COMMENTARIUM R E S P I C I E N T I A R E L A T U M P A G . 375
VOLUMINIS H U I U S -
Instructio edita anno 1832 a S. C. Immunitatis pro exclusione laicorum et clericorum coniugatorum a quovis iurisdictionis officio exercendo in causis criminalibus clericorum. (1)
I I I . e M . E . M o n s . come F r a t e l l o
E p r i n c i p i o c e r t o in d i r i t t o ,
e c o s t a n t e p r a t i c a che nè i l a i c i ,
n è g l i s t e s s i " C h i e r i c i c o n i u g a t i
possono g i u d i c a r e l e c a u s e c r i
m i n a l i d i C h i e r i c i , o d e s e r c i t a r e
c o n t r o d i ess i a l c u n a t t o d i g i u
r i s d i z i o n e a n c h e d e l e g a t a d a l g i u
d ice c o m p e t e n t e : po i ché la d e l e
g a z i o n e dee c a d e r e i n u n s o g g e t t o
c apace d i g i u r i s d i z i o n e ecc les ia
s t i c a , d i c u i t r a n n e i l caso d e l
l ' e s p r e s s a A p o s t o l i c a a u t o r i z z a
z i o n e , sono i n c a p a c i n o n m e n o i
l a i c i , che i C h i e r i c i c o n i u g a t i .
I n c o n f o r m i t à a l l ' e s p o s t o p r i n c i
p io q u e s t a s a c r a C o n g r e g a z i o n e
d e l l ' I m m u n i t à , c u i è a f f ida ta la
t u t e l a de i d i r i t t i d e l l a C h i e s a , e
d e l l e p e r s o n e e c c l e s i a s t i c h e , n o n
solo h a p i ù v o l t e i n c u l c a t o a g l i
O r d i n a r i d i n o n p r e v a l e r s i d e l
m i n i s t e r o d e ' l a i c i n e l l a f o r m a
z ione d e ' P r o c e s s i a ca r i co dei C h i e
r i c i , n o n solo h a deciso n o n po-
Illme ac R. Domine uti Frater
Certum in iure principium est f atque in praxi constanter servatum, nec laicos, neque ipsos coniugatus Clericos posse in causis Clericorum criminalibus iudicium ferre, vel aliquod contra ipsos actum exercere iurisdictionis, quamvis a competenti iudice delegatae: quoniam delegatio in subiectum cadere debet ecclesiasticae iurisdictionis capax qua, excepto casu Apostolicae Sedis,expresse auctor antis, incapaces sunt non minus ac laici, Clerici coniugati. Ad exposui principii tramites s . haec Congregatio Immunitatis cui iurium Ecclesiae personarumque ecclesiasticarum tutela commissa est, non modo Ordinariis saepius indixit ne laicorum ministerio in confectione processuum contra clericos uterentur: non modo decrevit nequire Epi-
(1) His quae in articulo X I I Appendicis V Pag. 385 huius voluminis addu-ximus de Actuariis et Cancellariis, Litteras editas a S. C. Immunitat is die 3
Octobris 1832 edicere opportunum a; Strat i sumus, ut notum s i t , nullum iurisdict ionis actum a la ic is vel clericis coniugatis exerceri posse in causis clericorum criminalibus: neque ipsis actuariis vel cancellariis, nisi clerici sint, etiam ex do legata eis , ab Episcopis facultate, licere tes t ium examina excipere.
t e r e u n V e s c o v o d e l e g a r e i l G i u
d i c e l a i co a p r o c e s s a r e un c h i e r i
co , a n c h e f i n o a l l a s e n t e n z a e s c l u
s i v a m e n t e ; n o n so lo h a d i c h i a r a t o
e s s e r n u l l o i l P r o c e s s o c o s t r u t t o
c o n t r o p e r s o n e e c c l e s i a s t i c h e d a
u n C h i e r i c o c o n i u g a t o , t u t t o c h é
s u d d e l e g a t o d i u n D e l e g a t o A p o
s t o l i c o ; m a e z i a n d i o i n d u e p i e n e
a d u n a n z e , l a p r i m a del g i o r n o
23 A g o s t o 1775 , V a l t r a de l d i 17
m a r z o 1 7 7 8 r e s c r i s s e i n f a v o r e
d e l l a n u l l i t à dei P r o c e s s i f a t t i con
t r o d u e E c c l e s i a s t i c i d a l l e C u r i e
d i S e z z e e P a l e s t r i n a p e r l a s o l a
r a g i o n e , c h e g l i e s a m i de i t e s t i
m o n i e r a n o s t a t i e s e g u i t i d a i C a n
ce l l i e r i v e s c o v i l i , i q u a l i , s e b b e n e
d e l e g a t i con i s p e c i a l e m a n d a t o
d e l G i u d i c e e c c l e s i a s t i c o , n o n
e r a n o p e r ò C h i e r i c i ce l ib i , ma<con-
i u g a t i . E d i n s e g u i t o s o t t o i l
g i o r n o 2 2 s e t t e m b r e 1 7 8 1 d i r e s s e
p e r e s p r e s s o O r a c o l o P o n t i f i c i o a
t u t t i g l i O r d i n a r i u n a l e t t e r a
c i r c o l a r e , n e l l a q u a l e r i p r o v a n d o
o g n i c o n t r a r i a a n c h e a n t i c h i s s i
m a c o n s u e t u d i n e , r i c h i a m ò a l l ' e -
s a t t a o s s e r v a n z a l e d i s p o s i z i o n i
c a n o n i c h e i n q u e l l e C u r i e , c h e
se n ' e r a n o a l l o n t a n a t e ; e n o n l a
sc iò d i p r o v v e d e r e co l i ' e se rc i z io
d e l l ' A p o s t o l i c a A u t o r i t à a i d i
f e t t i d e l l e P r o c e s s u r e d a e s se f i n o
a q u e l p u n t o f o r m a t e a c a r i c o
d e g l i E c c l e s i a s t i c i c o n t r o l a f o r m a
p r e s c r i t t a d a i s a c r i C a n o n i
M a l g r a d o de l le m a s s i m e , e p r a
t i c h e finora i n d i c a t e , è g i u n t o a
n o t i z i a d é l i a s . C o n g r e g a z i o n e de l -
544 scopum laicum Iudicem delegare pro conficiendo clerici processu etiam usque ad sententiae probationem exclusive; non modo nullum declaravit processum a Clerico coniugato, etiamsi a Delegato Apostolico subdelegato, contra Ecclesiasticas personas, sed etiam in plenis Comitiis dierum 23 Augusti 1775 et 17 Martii 1778 rescriptum edidit pro nullitate processuum, contra duos Ecclesiasticos instructorem in Curiis Setina et Praenestina, ea tantum de causa, quod testium examina excepta fuissent a C a n c e l l a r i i s e p i s c o p a l i b u s qui quam
vis delegati a Iudice ecclesiastico , non célibes Clerici sed coniugati erant. Dein sub die 22 Septembris 1781, de expresso Pontificio Oraculo ad omnes Ordinarios circulares litteras misit, quibus consuetudine qualibet,quamvis vetusta, reprobata, plenam diligentemque observantiam canonicarum dispositionum revocavit in illis Cwiis quae ab ea discesserunt: nec omisit Apostolicae auctoritatis exercitio defectibus consulere processuum, usque ad id tempus confectorum contra Ecclesiasticos in spre-tum formae a ss. Canonibus praescriptae.
Non obstantibus principiis praxique huc usque expositis, ad s. Congregationis Immunitatis notitiam pervenit quasdam Curias episcopales iterum, ct
5 4 2 DOCUMENTA
maiorì forsan amplitudine ab illis defiexisse. Ad normam articuli 3 appendicis Regulae organicae, in lucem editae die Ö Novembres anni 1831 proximi praeteriti . omnia Tribunalia criminalia ecclesiastica constare debent Ordinario et quatuor iudicibus. Ast pluribus in Dioecesibus, vel ob non rectum Supremae dispositionis intellectumT
vel ob defectum habilitatis inter clero addictos, ad supradicta Tribunalia constituenda vocantur laici quidam vel clerici coniugati, quibus iudicium committitur cum ceterarum causarum criminalium, ecclesiastico Foro pertinentium, tum itlarum quae Clerieos respiciunt. Hinc dubium surrexit de nullitate sententiarum, ab istis Tribunalibus in Ecclesiasticos promanantium, et nonnulli haud steterunt quin ad s. hanc Congregationem recursum facerent, ut nulla ex capite defectus iurisdictionis et relationis personalis immunitatis condemnatio in ipsum probata declaretur. Neque silendum est hoc loci de non minori irregularitate praxeos illius, quam S. C. antehac in aliis Curiis invaluisse novit, ut scilicet Iudicis processum conficien-tis officium, etiam in causis Clericorum, a laico vel a Clerico coniugato exerceri solitum sit.
Tali in rerum statu, S. C. eadem, ut venerabili suae insti-
l ' I m m u n i t à che a l c u n e C u r i e v e
scov i l i n e h a n n o n u o v a m e n t e , e
f o r se p i ù e s t e s a m e n t e d e v i a t o . A
f o r m a de l l ' A r t i c o l o 3 d e l l ' A p p e n
d ice a l R e g o l a m e n t o o r g a n i c o
p u b b l i c a t o i l 5 N o v e m b r e de l lo
s c o r s o a n n o 1831 d e b b o n o t u t t i i
T r i b u n a l i c r i m i n a l i e c c l e s i a s t i c i
e s s e r c o m p o s t i de l l ' O r d i n a r i o e d
a l t r i q u a t t r o G i u d i c i . O r a i n p i ù
D i o c e s i o p e r u n a s i n i s t r a i n t e l
l i g e n z a d e l l a S o v r a n a a c c e n n a t a
d i s p o s i z i o n e , o p e r l a m a n c a n z a
n e l C le ro d i a b i l i s o g g e t t i ; o
p e r a l t r i s i m i l i c i r c o s t a n z e s o n o
s t a t i c h i a m a t i a f a r p a r t e d e g l i
a n z i d e t t i T r i b u n a l i a l c u n i l a i c i
o c h i e r i c i c o n i u g a t i , ed a q u e s t i
r e s t a c o m m e s s o i l g i u d i z i o c o m e
de l l e a l t r e c a u s e c r i m i n a l i d i p e r
t i n e n z a de l F o r o e c c l e s i a s t i c o ,
cos ì d i q u e l l e d e ' C h i e r i c i . S i è
q u i n d i e c c i t a t o i l d u b b i o d e l l a
n u l l i t à de l l e s e n t e n z e , d a s i f fa t t i
T r i b u n a l i p r o n u n z i a t e c o n t r o g l i
E c c l e s i a s t i c i , e n o n ha t a l u n o d i
e s s i i n d u g i a t o a r i c o r r e r e a q u e
s t a s . C o n g r e g a z i o n e , ed a do
m a n d a r l e che d i c h i a r a s s e n u l l a ,
p e l t i t o l o d i m a n c a n z a d i g i u r i s
d i z i o n e e d i v i o l a z i o n e d e l l a p e r
s o n a l e i m m u n i t à , l a c o n d a n n a con
t r o d i l u i e m a n a t a . N è q u i d e e
t a c e r s i d e l l a p r a t i c a n o n m e n o
i r r e g o l a r e , c h e l a s . C o n g r e g a
z i o n e h a i n t a l c o u g i u n t u r a co
n o s c i u t o e s s e r s i a n t e c e d e n t e m e n t e
i n t r o d o t t a i n a l t r e C u r i e v e s c o
v i l i , n e l l e q u a l i l 'off icio d i G i u
d ice p r o c e s s a n t e , a n c h e n e l l e c a u -
DOC U M
se d e ' C h i e r i c i , è s o l i t o e s e r c i t a r s i
d a u n s emp l i ce l a i c o , o p p u r e d a
u n Ch ie r i co c o n i u g a t o .
I n q u e s t o s t a t o d i cose l a m e
d e s i m a s . C o n g r e g a z i o n e , s i a p e r
c o r r i s p o n d e r e a l f i n e d e l l a v e n e
r a b i l e s u a i s t i t u z i o n e , s i a p e r r i
m u o v e r e d a i g i u d i z i c h e s i p r o
n u n z i e r a n n o d a i T r i b u n a l i v e
scovil i c r i m i n a l i i l f o n d a t i s s i m o
dubbio d i n u l l i t à , s i a p e r i m p e
d i r e i l g r a v e d i s o r d i n e d i v e d e r e
p e r l ' e n u n c i a t o m o t i v o a l t e r a t o
i l c o r s o , e r i t a r d a t a l ' a m m i n i
s t r a z i o n e d e l l a p u n i t i v a g i u s t i z i a ;
h a c r e d u t o suo d o v e r e d i c o n s u l
t a r e LA. SANTITÀ DI NOSTRO SI
GNORE affine di p r e n d e r e col i ' A p o
s to l ico suo Oraco lo l e d e t e r m i
n a z i o n i , e p u b b l i c a r e i p r o v v e d i
m e n t i o p p o r t u n i come a r i c h i a m a r e
l ' o s s e r v a n z a d e l l e c a n o n i c h e r e
g o l e , così a t o g l i e r e le c a u s e di
u l t e r i o r i r i c o r s i , i q u a l i p o t r e b
be ro f a c i l m e n t e a v e r s i p e r p a r t e
d i a l t r i E c c l e s i a s t i c i i n s i m i l
g u i s a p r o c e s s a t i , e g i u d i c a t i d a i
T r i b u n a l i v e s c o v i l i c r i m i n a l i .
P r e s s o p e r t a n t o l a r e l a z i o n e
che d i t u t t o s i è f a t t a a l S a n t o
P a d r e , e d i n v i r t ù d e l l a s u a es
p r e s s a s o v r a n a a u t o r i z z a z i o n e s i
d i r i g e a V . S . l a p r e s e n t e l e t t e r a
d e l l a q u a l e d u e sono g l i o g g e t t i .
I l p r i m o è d i a v v e r t i r l a che se
m a i n e l l a s u a C u r i a , s e b b e n e p e r
l u n g o ed i m m e m o r a b i l e t e m p o ,
s i fosse f i n o r a t e n u t a u n a p r a
t i c a d i v e r s a d a q u e l l a , che s u l l e
t r a c c i e d e ' s a c r i C a n o n i t r o v a s i
VIA g 4 3
ditionis fini responderet, vel ut a iudiciis quae a Tribunalibus episcopalibus criminalibus pro
feruntur arctissimum nullitatis dubium exsularet, vel ut gravissimam ordinis perturbationem praepediret, quae accidit cum ob allatam causam puniti-vae iustitiae cursus mutatur ad-ministratioque retardatur, officii sui rata est Sanctitatem NOSTRI
DOMINI consulendi, ut ex Apostoli
co Oraculo suo, quae constituenda sunt acciperet provisionesque in lucem ederet opportunas, cum ad canonicas regulas ad observantiam revocandas, tum ad causas praepediendas novorum recursuum, qui facile admodum pro-derentur ab aliis Ecclesiasticis viris, tali modo inquisitis, atque a criminalibus episcopalibus Tri-bunalibus iudicatis.
Acta itaque rerum omnium ad Beatissimum Patrem relatione, ipsaque expresse aucto-rante, praesentes litterae ad Dominationem Tuam mittuntur, quarum duplex obiectum est. Primum ut moneatur quod si in Curia tua, quamvis longo et immemorabili tempore, praxis invaluerit haud cohaerens illi quae ad tramites ss. Canonum per huius S. C. resolutiones constituta est, exigas in futurum processus contra Ecclesiasticas personas, tam in actis constituti, quam in examine testium feri adstante et inter-
5 4 4 DOCUMENTA
s t a b i l i t a n e l l e r e p l i c a t e r i s o l u
z i o n i d i q u e s t a s . C o n g r e g a z i o n e ,
d e b b a E l l a e s i g e r e che i n a v v e
n i r e l e p r o c e s s u r e c o n t r o p e r s o n e
E c c l e s i a s t i c h e t a n t o p e r g l i a t t i
d e l c o s t i t u t o d e l r e o , q u a n t o d e l
l ' e s a m e d e i t e s t i m o n i s i a n o for
m a t e co l i ' a s s i s t e n z a , ed i n t e r
v e n t o d e l G i u d i c e ecc le s i a s t i co , o
d i a l t r o s o g g e t t o d a d e l e g a r s i ,
p u r c h é s i a C h i e r i c o ce l ibe . I l se
condo è di r e n d e r l e n o t o , c h e ,
n o n e s s e n d o s e n e n e l l o s p i r i t o n è
n e l l ' e s p r e s s i o n e d e l l ' a r t i c o l o 3
d e l l ' a p p e n d i c e a l R e g o l a m e n t o
o r g a n i c o d e r o g a t o i n a l c u n m o d o
a l l e d i s p o s i z i o n i c a n o n i c h e , i g i u
d i c i , i q u a l i h a n n o p r e s e n t e
m e n t e a c o m p o r r e i n u n co l l 'Or -
d i n a r i o t u t t i i T r i b u n a l i ecc le
s i a s t i c i c r i m i n a l i debbono e s se r
C h i e r i c i ce l ib i . E a l l ' a d e m p i m e n t o
d i ciò n o n è p e r o s t a r e l a con
d i z i o n e d i a l c u n e C i t t à e D i o c e s i ,
in cu i s i r e n d e m a l a g e v o l e d i a -
v e r e q u a t t r o C h i e r i c i ce l ib i a t t i
veniente Iudice ecclesiastico vel alia persona destinanda dum-modo clericus caelebs sit. Alterum est obiectum, ut tibi innotescat quod cum neque eae spiritu, neque ex littera articuli 3 Appendicis regulae organicae, ullo modo derogatum sit canonicis dispositionibus, iudices, qui in praesentialibus una cum Ordinario Tribunalia ecclesiastica omnia conficiunt, clerici caelibes esse debent. Neque huiusce regulae implemento obstat quarumdam ^Civitatum Dioecesum-que conditio, in quibus difficile est, ut adsint quatuor Clerici caelibes, apti ad prudens iudicis officium exercendum : quoniam horum locorum necessitatibus Sanctitas Sua iam consuluit per Secretariam Status, quae litte' ris circularibus diei 14 Aprilis praeteriti (1) de quatuor ad duo tantum numerum coegit eorum qui cum ordinario Tribunali
(1) Li t terae circulares, de quibus hic sermo est i ta se habent u Sanct i tat i No-
» stri Domini expositum est a quibusdam Curiis episcopalibus, nimis difficile esse,
» et quibusdam in Diocesibus impossibile quatuor personarum numerum cogere quae
» una simul cum Ordinario Tribunalia ecclesiastica in causis criminal ibus confi-
» ciant, iuxta dispositum in Articulo 4 appendicis Regulae organicae et proce-
» durae criminalis diei 5 Novembris anni praeterit i . Hinc est quod Sanct i tas
» Sua ta l ibus in pretio habit is circumstanti is , concessit Ordinariis facultatem ad
» duo numerum cogendi iudicum, qui una cum ipsis Ordinariis Tribunal respecti
vi vum conficiant in causis criminalibus ecclesiasticis et mixt i for i , quoties ips i
» rati fuerint nimis difficile esse quatuor personas eligere. Romae die 14 Apri l i s
» 1842. — T. CARD. BERNETTI. —. »
Haec pro simplici historica notit ia at tul imus : nam in instructione S. C. Epi
scoporum et Regularium de qua agit appendix nos tra , indicem etiam unicum
statutum est sufficere pro causis conficiendis resolvendisque praesenti temporum
conditione.
¿ id e s e r c i t a r e i l ge loso Officio d i
O i u d i c e , g iacc ì iè a l b i sogno d i
t a l i l u o g h i h a g i à SUA BEATITU
DINE p r o v v e d u t o p e r m e z z o d e l l a
S e g r e t e r i a d i S t a t o l a q u a l e co l l a
s u a l e t t e r a c i r c o l a r e , d e l g i o r n o
2 4 A p r i l e scorso h a r i s t r e t t o a
d u e i n vece d i q u a t t r o i l n u m e r o
•degli i n d i v i d u i che o l t r e l ' O r d i
n a r i o debbono f o r m a r e i l T r i b u
n a l e vescov i l e c r i m i n a l e . C h e s e
v ' a b b i a q u a l c h e D i o c e s i , i n c u i
i l C l e r o s i a s c a r s o d i p e r s o n e a -
b i l i a g i u d i c a r e che n o n s i pos
s a n o n e p p u r e a v e r e d u e s o g g e t t i
f o r n i t i d e l l a s c i enza , e d e l l e a l t r e
q u a l i t à n e c e s s a r i e ; i n t a l caso v u o
le SUA BEATITUDINE che i Vesco
v i r i c o r r a n o n e l l e p a r t i c o l a r i c i r
c o s t a n z e a q u e s t a S . C o n g r e g a
z i o n e , l a q u a l e i n t e s o l ' O r a c o l o
Pon t i f i c io , d a r à le i s t r u z i o n i , e
p r o v v i d e n z e che s i g i u d i c h e r a n n o
o p p o r t u n e , e m e n o l e s i v e s ì de i
s a c r i C a n o n i , s ì d e l l a p e r s o n a l e
E c c l e s i a s t i c a I m m u n i t à .
I n t a l c i r c o s t a n z a l a SANTITÀ
d i NOSTRO SIGNORE n o n ha l a s c i a t o
d i e s t e n d e r e l a b e n i g n a S u a
c o n s i d e r a z i o n e s o p r a t u t t e l e
p r o c e s s u r e f a t t e fino a l p r e
s e n t e c o n t r o l a f o r m a c a n o n i c a ,
n o n che s u l l e s e n t e n z e , e c o n d a n
ne p r o n u n z i a t e a ca r i co d i p e r
sone E c c l e s i a s t i c h e d a i T r i b u
n a l i v e s c o v i l i c r i m i n a l i , i q u a l i
fossero c o m p o s t i d i l a i c i , od a n
che d i C h i e r i c i c o n i u g a t i . R i»
g u a r d o p e r t a n t o a l l e p r o c e s s u r e ,
e s e n t e n z e s u i n d i c a t e p e r l e q u a l i
Anta, Tom. XV. fase. OL XXIX.
ENTA 5 45
Episcopale criminale componere
debent. Quod si aliqua in Dioecesi
ita parcus sit numerus perso
narum, ad iudicium ferendum
habilium, ut neque duo tantum
subiecta scientia aliisque ne
cessariis qualitatibus praeditae
haberi nequeant, hoc in casu
vult Sanctitas Sua, Episcopos
peculiaribus in circumstantiis
hanc s. Congregationem adire,
quae, Pontificio Oraculo audito,
instructiones provisionesque da
bit quae opportunae censeban
tur, quaeque minus tum sacros
Canones , tum Ecclesiasticam
Immunitatem laedent.
Hac in occasione Sanctitas
Nostri Domini haud sivit beni
gnam Suam considerationem ex
tendere ad omnes processus
huc usque initos contra formam
canonicam, nec non ad senten
tias et condemnationes prolatas
contra ecclesiasticas personas a
Tribunalibus, episcopalibus cri
minalibus quae ex laicis con
stent vel etiam ex Clericis con
iugatis. Itaque quoad processus
et sententias dictas, contra quas
usque adhuc nulla quaerela vel
appellatio ad hoc supremum Im
munitatis Tribunal deducta est,
vult Sanctitas Sua Apostolica
auctoritate integre universali'
35
546 DOCUMENTA
n o n è s t a t a f i n o r a d e d o t t a q u e
r e l a , o a p p e l l a z i o n e a q u e s t o s u
p r e m o T r i b u n a l e d e l l ' I m m u n i t à ,
v u o l e la SANTITÀ SUA , c h e con
A p o s t o l i c a A u t o r i t à r e s t i n o i n
t e r a m e n t e , ed u n i v e r s a l m e n t e
s a n a t e , e c o n v a l i d a t e p e r q u a n t o
f a r à d i m e s t i e r i , e d i n g u i s a
che d a l l a d a t a d e l l a p r e s e n t e
non s i a p i ù l u o g o a r i c o r s o d 1
s o r t a a l c u n a i n q u a l u n q u e s u
p r e m o T r i b u n a l e . I n f i n e a q u i e t e
p u r e d e l l e cosc ienze de i G i u d i c i
p r o c e s s a n t i , e d i q u e i che n o n
es sendo C h i e r i c i ce l ib i h a n n o p r o
n u n z i a t o i l g i u d i z i o c o n t r o p e r
sone e c c l e s i a s t i e h e , così p e l foro
i n t e r n o , come p e r l ' e s t e r n o n e l
caso di d u b b i o , o s c r u p o l o c h e
p o t e s s e i n l o r o s u s c i t a r s i a l l a
n o t i z i a d i q u a n t o è s t a t o p r e
messo , i l SANTO PADRE concede
l o r o u n a t o t a l e a s s o l u z i o n e d a q u a
l u n q u e p e n a e c e n s u r a c a n o n i c a ,
d a c u i s e g r e t a m e n t e p e r v i a p e
n i t e n z i a l e p o t r a n n o f a r s i a s s o l
v e r e , e d i s p e n s a r e d a i p r o p r i i
C o n f e s s o r i .
T a n t o v i e n e a V. S. s i g n i
f i ca to p e r s u a r e g o l a e g o v e r n o
c o l l a p r e s e n t e l e t t e r a , d i c u i do
v r à a c c u s a r e r i c e v u t a , e D i o l a
p r o s p e r i .
D i V o s t r a S i g n o r i a
R o m a , q u e s t o d ì 3 O t t . 1 8 3 2 .
terque sanari et convalidari r
in quantum opus sit : ita ut a~.
die praesentis nulli amplius re
cursu i ad quodvis supremum Tri
bunal locus pateat. Tandem ut
quieti consultum sit conscientiae
Iudicum, qui processus confe
cerunt, vel eorum qui cum non
essent Clerici caelibes contra
ecclesiasticas personas iudicium
tulerunt, tam pro foro interno
quam pro foro externo in ca
su dubii vel scrupuli, qui in
ipsis exsurgere posset, habita
notitia eorum quae praemissa
sunt, Sanctus Pater ipsis conce
dit absolutionem peramplam a
quavis poena vel censura cano
nica, a qua secreto in via poeni
tentiali absolvi poterunt ac dis
pensari a propriis confessariis.
Hoc Dominationi Tuae prae
sentibus litteris (quas accepisse
profiteri debebis) significatur
pro sua regula atque gubernio
Deusque sit Tibi propitius.
Datum Romae die 3 Octobris-
1832.
DOCUMENTA 547
Littera circularis edita a S. o. Episcoporum et Regularium die prima Augusti 1851. (1)
I I I . e M. R. M o n s . come F r a t e l l o Ulme ac Riñe Domine uti Frater.
L a S . M . d i P i o V I I n e l l a
s u a c o s t i t u z i o n e Post diuturnas i n d a t a 3 0 o t t o b r e 1 8 0 0 n e l t i
t o l o u De iurisdictionibus Tribunalium et Iudicum criminalium , iudiciorum forma et ordine etc. » al § 24: p r e s c r i s s e : a Si osservino per r avvenire tanto in Roma che nei Tribunali di tutto lo Stato Ecclesiastico le abbreviazioni di formóle , che nel Governo di Roma già si trovano in osservanza ». Q u e s t e f o r m ó l e e s p e c i a l m e n t e q u e l l e
d e l l a l e g i t t i m a z i o n e de i p r o c e s s i ,
l a q u a l e è a s s o l u t a m e n t e n e c e s
s a r i a n e g l i i n c a r t i , che s i com
p i l a n o d a l l e C u r i e E c c l e s i a s t i c h e ,
secondo l ' a n t i c a p r o c e d u r a d a os
s e r v a r s i a f o r m a d e l d e c r e t o d i
q u e s t a s a c r a C o n g r e g a z i o n e d e i
V e s c o v i e R e g o l a r i i n d a t a d e i
1 8 D é c e m b r e 1 8 3 5 p e r l e c a u s e
c r i m i n a l i , n o n sono a cogn iz ione
d i a l c u n i C a n c e l l i e r i d i d e t t e Cu
r i e , s iccome q u e s t a s a c r a Con
g r e g a z i o n e h a d o v u t o r i l e v a r e i n
p i ù c a u s e g i u d i c a t e i n p r i m a
(1) Litterae huius circularis iniunctiones, exceptis mutationibus a l lat i s ab in structione diei 11 Iuni i 1880, plura mirifice explicant : praesertim quae in §. XL et sequentibus continentur. Vide volum. X I I I pag. 335 et seq. , et nostram Appendicem V pag. 396 huius voluminis .
(2) Retul imus hoc decretum ceu al ias monuimus in volumine X I I I pag. 333 nota (1).
Pius VII. sa. me. : in sua constitutione « p o s t d i u t u r n a s »
diei 30 octobris 1800, in titulo u De i u r i s d i c t i o n i b u s T r i b u n a -
D l i u m e t I u d i c u m c r i m i n a l i u m
» i u d i c i o r u m f o r m a e t o r d i n e e t c . »
sub § 24 praescripsit, "a Obser-» ventur in futurum tam ROti mae quam in Tribunalibus » totius Ecclesiastici status forti mular um compendia, quae in » Romano gubernio in viridi » observantia iam existunt. » Huiusmodi formulae et illae praesertim processuum legitimationem respicientes, quae legitimatio absolute necessaria est in positionibus quae conficiantur a Curiis Ecclesiasticis iuxta veterem procedendi modum observandum ad tramites decreti S. C. Episcoporum et Regularium dati die 18 Decembris 1853 (2) pro causis criminalibus, ignorantur a quibusdam dictarum Curiarum Cancellariis , prouti S. haec Congregatio compertum habuit plu-
5 4 8 DOCUMENTA
i s t a n z a d a i T r i b u n a l i v e s c o v i l i , ribus in causis in prima instan -
essendos i p u r e t a l u n o p e r m e s s o tia ab Episcopalibus Tribunali-
ài d i s c u t e r e le c a u s e in u d i e n z a bus resolutis cum aliquis in
f o r m a l e , oss ia in s e d u t a , come formali audientia, hoc est ses-
f a n n o i T r i b u n a l i l a i c i n e l l e c a u s e sione stante, causarum discus-
m a g g i o r i , c o n t r o il s i s t e m a e lo siones sibi permiserit, ad simi-
s t i l e de i T r i b u n a l i ecc les ia- litudinem Tribunalium laicorum
s t i c i . Si è p e r t a n t o r a v v i s a t o u t i l e pro causis maioribus, contra
di f a r n u o v a m e n t e i m p r i m e r e le usum et consuetudinem Tribu-
fo rmole s o p r a i n d i c a t e , e d i r a - nalium Ecclesiasticorum. Ita-
m a r l e a g l i O r d i n a r i , aff inchè q u e opportunum ductum est eas-
o g n i c a n c e l l e r i a da l o r o d i p e n - dem formulas iterum typis im-
d e n t e ne s i a p r o v v e d u t a . A t a l ef- primere ac ad Ordinarios mit-
f e t t o ne t r a s m e t t o a V. S. N tere ut unaquaque Cancellaria
e s e m p l a r i . ab ipsis dependens eas possi-
• • • deat. Ad hunc effectum ad Do-
minationem Tuam exemplaria
N è p u ò q u e s t a s a c r a C o n g r e - N . . . . transmittuntur.
g a z i o n e d i s s i m u l a r e che t a l u n i O r
d i n a r i n e l l a compos iz ione de l l o r o
T r i b u n a l e c r i m i n a l e , q u a n t o al Nec possibile est ut S. haec
n u m e r o d e i g i u d i c i con v o t o de - Congregatio silentio praetereat;
c i s ivo , n o n h a n n o p r e s e n t e il d i - Ordinarios quosdam in sui Tri-
s p o s t o d e l l ' A p p e n d i c e al R e g o l a - bunalis criminalis confectione
m e n t o o r g a n i c o e di p r o c e d u r a quoad numerum iudicum deci-
c r i m i n a l e p e r n o r m a d e l l e C u r i e sivum votum ferentium , haud
e c c l e s i a s t i c h e e m a n a t o d a l l a s. m. prae oculis habere dispositiones
di G r e g o r i o X V I . p e r mezzo d e l l a Appendicis regulae organicae et
S e g r e t e r i a di S t a t o li 5 n o v e m - processus criminalis editae a
b r e 1 8 3 1 , con la p o s t e r i o r e dec l a - S. M. Greqorii XVI per Secre-
r a t o r i a r i s u l t a n t e d a l l a c i r c o l a r e tariam Status sub die 5 No-
d e l l a s t e s s a S e g r e t e r i a di S t a t o vembris 1831 una cum pedis-
de i 14 a p r i l e 1 8 3 2 . S iccome q u e - sequa declaratoria in litteris
s t a l e g g e p r o s e g u e ad e s s e r e n e l circularibus eiusdem Secretariae
suo p i eno v i g o r e , e la i n o s s e r - Status diei 14 Aprilis 1832 exi-
v a n z a offre m o t i v o ai d i f e n s o r i stente. Quoniam haec lex plenam
di r e c l a m a r e la n u l l i t à d e l l a s en - suam vim, exerere prosequitur,
t e n z a in p r i m a i s t a n z a , q u a n d o eiusdemque inobservantia cau-
¿i p r o p o n e la c a u s a in g r a d o di sam defensoribus praebet nulli-
a p p e l l o ; così a t o g l i e r e in a p p r e s o tatem sententiae primae instan-
DOCU MENTA 5 4 9
(1) Resolutio in exemplum allata i ta se habet
QUAESITUM
In Abbatial i Curia S. criminalis processus instructus est ad instant iam A
et eius filiae E. contra Aloisium de stupro cum praegnantia, promissione matrimonii
et tentamine abortus. - Processu ad exitum perducto, defensionibusque hinc inde
al lat i s , die 3 Ianuarii currentis anni 1839 in Congregatione Emi. Cardinalis Abbat is
proposita causa est, et unanimi voto resoluta per decisionem non constare de stu
pro: ideoque Aloysium esse dimittendum ex hactenus deductis : in reliquis
provideat Emus, Abbas ad mentem. Mens continebat provisiones quasdam ne nova
iurgia inter partes insurgèrent : admonitionemque advocato inflictam ob exprès ,
siones quasdam in defensione adhibitas .
Pacta partibus communicatione huius resolutionis, quaerelans eiusque fi l ia E.
penes Curiam abbatialem appellationem a sententia interposuerunt.
Cuius in sequelam appellationis praelaudatus Emus et Emus Abbas ad s. hanc
Congregationem Episcoporum et Regularium processum integrum mis i t una. cum
restrictu fiscali, defensionibus partium in prima instantia e d i t i s , quaerens « an
locus sit nec ne interpositae appellationi in casu ».
Iudex relator itaque ofiicii sui ratus est , praeventive certiorem reddere unum
quodque summo respectu dignum S. C. membrum, ut in coetu diei 22 currentis
februarii 1839 quaestio proposita examini subiceretur pro resolutione i l la quam
Emi Patres de iure decernent.
q u e s t a eccezione d e f e n s i o n a l e , s i
r a v v i s a n e c e s s a r i o d i r i c h i a m a r e
a m e m o r i a l e s u d d e t t e pont i f ìc ie
d i spos iz ion i , a l l e q u a l i sono coe
r e n t i l e i s t r u z i o n i d a t e , a l l a e v e
n i e n z a d e ' c a s i , a n c h e d a l l a s . Con
g r e g a z i o n e d e l l ' I m m u n i t à E c c l e
s i a s t i c a . A q u e s t o f ine s i a c c l u
dono a V. S. N e s e m p l a r i in
i s t a m p a d e l l e c i t a t e d i s p o s i z i o n i .
Aff inchè po i n o n s ' i g n o r i n o g l i
o n e r i che i ncombono a g l i i s t i g a
t o r i o a d e r e n t i a l F i s c o , a l l o r
q u a n d o e s s i , c r e d e n d o s i g r a v a t i
d a l g i u d i z i o d i p r i m a i s t a n z a , i n
t e r p o n g o n o l ' a p p e l l o a q u e s t a
s . C o n g r e g a z i o n e , s i p o r t a a n o
t i z i a d e l l a d i L e i C u r i a l a r i s o
l u z i o n e p r e s a n e l l a g e n e r a l e A d u
n a n z a de i 22 f e b b r a i o 1839 , ac
c l u d e n d o s e n e N . . . . e s e m p l a r i in
i s t a m p a .
tiae reclamandi, cum causa in
gradu appellationis proponitur,
ad, praecidendam in posterum
defensionalem hanc exceptio
nem , necessarium ductum est
in memoriam revocare supra
dictas pontificias dispositiones,
quibus cohaerent instructiones
proditae pro casuum opportu
nitate, a S. C. Immunitatis Ec
clesiasticae.
Ne vero onera ignorentur
quae instigatoribus vel Fisco
adhaerentibus incumbunt, cum
ipsi iudicio primae instan
tiae es gravatos existimant
appellationemque ad S. hanc
Congregationem interponunt, re
solutio tibi innotescat, oportet a
S. C. edita in generalibus co
mitiis diei22 Februarii 1839 (1)
550 DOCUMENTA
P e r a c c e l e r a r e finalmente il Ut tandem cito ad exitum
d i s b r i g o d e l l e c a u s e c h e in g r a d o perducantur causae in gradu
di a p p e l l o si defer i scono a q u e s t a appellationis ad s. hanc Con-
s a c r a C o n g r e g a z i o n e , i n t e r e s s o gregationem delatae, Domina
ci. S. a f a r conoscere ai m i n i s t r i tionis Tuae erit istius Curiae
di c o t e s t a C u r i a , c h e a l l o r q u a n d o ministris notum facere quod
n e i d iec i g i o r n i u t i l i , dopo la i n - cum intra decem dies a notifi-
t i m a z i o n e d e l l a s e n t e n z a il con- catione sententiae (1) condemna-
d a n n a t o i n t e r p o n g a V a p p e l l o a tus appellationem ad s. hanc
q u e s t a s a c r a C o n g r e g a z i o n e e Congregationem interponit, ap-
d a l l a m e d e s i m a s i a s t a t o a m - pellatioque admittitur,admissio-
messo e p a r t i c i p a t a l ' a m m i s s i o n e nis vero Ordinarius certior fit,
RESOLUTIO
In Congregatione generali habita in Palatio Apostolico Vaticano die 22 februarii 1839 Emi et Rmi Patres rescripserunt : Affirmative ad primam partem ,
negative ad secundam, praestita fideiussione fer institutorem de reficiendis
expensis tam primi quam ulterioris iudicii in eventu succumhentiae.
Tit certioretur Emus Ahias, etiam pro intimatione ad constituendum de
fensorem intra viginti dies.
(1) Ne commentario quod in Appendice nostra V, articulo X I V Instructionis S. C. Ep. et Reg. diei 11 Iuni i 1880 adiecimus (pag. 3S7) videantur ea contradicere quae dedimus pro articulo X L I (pag. 396), mentem nostram apertius pandimus. Instructio S. C. Episcoporum et Regularium in Articulo X I V methodum proposuit int imationes , notificationesqne explendi pro i l l i s Curis quae propter iniquam temporum conditionem apparitorem (cursorem) non habent. Verum nos cum de sententiae notificatione egimus, apparitoris operam necessariam dix imus . Quomodo (quaeri potest) , Cursoris opera adhibenda erat, cum ideo methodus articuli X I V invecta s i t quia Curiae Cursores non habent?-' Respondemus: al iud esse de apparitore loqui, qui Dioecesim integram peragretur, pro intimationibus , notificationibus accusato tradendis, aliud esse personam habere Curiae addictam quae intra l imites c iv i ta t i s in qua Curia s ita est huiusmodi actibus operam praestare va leat . Itaque cum necessarium non s i t sententiam condemnato notificari , sed sufficiat ut e ius defensori denuncietur, et detur defensori appellandi facultas, iuxta ea quae tradita sunt in decreto diei 18 Decembris 1835 articulis II et I I I (Vol. XIII
pag. 3S4) cuius quidem decreta tenor ad verbum insertum fuisse in Instructione memorata diei 11 Iunii 1880 intel l igendus est ex articulo XXXVII (dict. Vol.
pag. 333) cumque tenendum s i t defensorem ibi morari ubi Curia s i ta e s t , haud absonum censemus pro notificatione sentent iae , et actorum omnium quae appellationem respiciunt i l lam posse personam adhiber i , quae Curiae ve l ipsi Episcopo addicta Cursoris muneri explendo mittatur. Immo cum appellationum favor maximus esse debeat , perempta enim appellatione, condemnatio v im suam e x e r i t , ad quaestiones vitandas tut ius e r i t , nostra sentent ia , si et per Cursorem defensori, i»t per methodum articuli XIV accusato sententia notificetur : terminus autem decem dierum a die quo postrema notificatio in defensoris vel accusati manus pervenerit, decurrere incipiat.
DOCUMENTA 551
- a l l ' O r d i n a r i o c o l l a c o n s u e t a i n
g i u n z i o n e d i d o v e r s i p r o s e g u i r e
-den t ro i l t e r m i n e p e r e n t o r i o d i
g i o r n i v e n t i , d o v r à d a i M i n i s t r i
d e l l a C u r i a i n t i m a r s i a g l i a p p e l
l a n t i p e r a t t o c u r s o r i l e , che v o
l e n d o p r o s e g u i r e g l i a t t i d i a p
p e l l o , è n e c e s s a r i o che n e l p e r e n
t o r i o t e r m i n e d i v e n t i g i o r n i , d e
p u t i i n q u e s t a d o m i n a n t e u n A v
v o c a t o o P r o c u r a t o r e a p p r o v a t o
n e l l a R o m a n a C u r i a , a s s i c u r a n
d o s i che i l d i f enso re d a l u i s c e l t o ,
n e a s s u m e e f f e t t i v a m e n t e i l p a
t r o c i n i o , e p r e v i o i l s o l i t o d e p o
s i t o , r i t i r i d a l G i u d i c e r e l a t o r e
i l p rocesso ; scorso i l q u a l t e r
m i n e i n u t i l m e n t e , s ' i n t e n d e r à che
e s s o a b b i a r i n u n z i a t o a l benefìzio
d e l l ' a p p e l l o , ed in c o n s e g u e n z a
d a q u e s t a s a c r a C o n g r e g a z i o n e
v e r r à d i c h i a r a t o p e r e n t o . Q u a
l o r a po i a p p e l l a s s e l ' i s t i g a t o r e o
- a d e r e n t e al P i s c o , e p a r i m e n t i
l ' a p p e l l o m e d e s i m o s i a s t a t o a m
m e s s o d a l l a s a c r a C o n g r e g a z i o n e
e p a r t e c i p a t a l ' a m m i s s i o n e a l l ' O r
d i n a r i o , i n q u e s t o caso l ' a p p e l l o ,
T e n d e n d o s i c o m u n e a n c h e a l l ' a p
p e l l a t o , d o v r à n o t i f i c a r s i a q u e -
l ' u l t i m o l ' a p p e l l a z i o n e d a l p r i m o
i n t e r p o s t a e d a m m e s s a d a l l a s a
e r a C o n g r e g a z i o n e , ed o r d i n a r
g l i che s e nel. p e r e n t o r i o t e r
m i n e d i v e n t i g i o r n i n o n a v r à
d e p u t a t o i l suo d i f enso re f r a g l i
A v v o c a t i o P r o c u r a t o r i d e l l a R o
m a n a C u r i a , s ' i n t e n d e r à c h e v o
g l i a a s t e n e r s i d a l l ' i n t e r v e n i r e n e l
g i u d i z i o , e ad i s t a n z a d e l l ' i s t i g a -
dicta cum iniunctione intra terminum peremptorium dierum viginti appellationem prosequendi , a Curiae Ministris appellanti per actum cursoris erit intimandum , quod si ipse velit appellationem prosequi, necesse est, ut intra peremptorium terminum dierum viginti in Urbe Advocatum vel Procuratorem, a Pomana Curia approbatum, deputet, certusque sit defensorem a se electum reapse patrocinium sumere : praevioque deposito de usu, a Iudice relatore processum recipiat: quo termino inutiliter elapso, eum appellationis beneficio nuncium misisse tenendum erit: et consequenter a S. C. peremptio pronuntlabitur. Quoties autem instigator, vel Fisco adhaerens appellet, et pariter appellatio a S. C. excepta sit, admissioque Ordinario patefacta, hoc casu cum appellatio et appellato communis fiat, huic erit notificanda, ac una cum S. C. decreto quo eadem admittitur eique iniungendum erit, quod nisi intra peremptorium viginti dierum terminum defensorem inter Advocatos vel Procuratores Romanae Curiae elegerit, te» nendum erit ipsum ab interventu in iudicium abstineri velle: et ad instigatoris vel Fisco adherentis instantiam acta prosequenda erant usque ad decisionem causae inclusive , absque ulteriori appellatione. Insuper instigator i
5 5 2 DOGI [ENTA
(1) Hoc est int imat io pro constituendo in Urbe Advocato vel Procuratore »
Romana Curia approbato, qui e ius causam suscipiat agendam.
vel adhaerenti appellanti intimatio illa erit facienda desuper iam statuta (1) pro condemato, qui ad s. Congregationem provocat. Huiusmodi intimationes, relativa apparitoris relatione munitae, ad s. Congregationem erunt transmittendae.
Meminisse iuvet tandem r
actus intimationis sententiae et appellationis, pariter apparitoris relatione munitos , inserendos allegandosque esse in processibus, respectivis, qui ad normam articuli IV decreti diei 18 Decembris 1835, absque mora, addito eisdem cronologico indice,transmitti debent ad s. hanc Congregationem una cum re-strictu atque allegationibus, ac etiam cum exemplari conformi sententiae, cum authographum manere debeat penes respectivam Curiam, quae appositum servat registrum in Cancellaria criminali.
Placeat Dominationi tuae circularis huius litterae receptionem confiteri, Tibique fausta omnia precor a Domino.
Romae die 1 Augusti 1851. uti frater
F R . A . E . CARD. ORIOLI
Praefectus
D. Patriarca Constantino
politanus a Secretis.
t o r e o a d e r e n t e a l F i s c o s i p r o
s e g u i r a n n o g l i a t t i f i n o a l l a d e
c i s ione d e l l a c a u s a i n c l u s i v a m e n
t e , s e n z a u l t e r i o r e i n t e r p e l l a z i o n e .
I n o l t r e a l l ' i s t i g a t o r e o a d e r e n t e
a p p e l l a n t e d o v r à f a r s i q u e l l ' i n
t i m a z i o n e , che s i è d i s o p r a s t a
b i l i t a p e l c o n d a n n a t o c h e a p p e l l a
a l l a s . C o n g r e g . T a l i i n t i m a z i o n i
m u n i t e d e l l a c o r r i s p o n d e n t e r e
l a z i o n e de l c u r s o r e s i debbono t r a
s m e t t e r e a l l a s . C o n g r e g a z i o n e .
S i r i c o r d a in f ine , che g l i
a t t i d ' i n t i m a z i o n e d e l l a s e n t e n
z a , e d i a p p e l l o m u n i t i p a r i m e n t e
d e l l a r e l a z i o n e de l c u r s o r e , do
v r a n n o i n s e r i r s i e d a l l e g a r s i n e i
r i s p e t t i v i p r o c e s s i , i q u a l i a for
m a d e l l ' a r t i c o l o i v d e l d e c r e t o
d e i 1 8 d é c e m b r e 1 8 3 5 , s e n z a r i
t a r d o c o r r e d a t i d e l l ' i nd ice c r o
no log ico , s i debbono t r a s m e t t e
re a q u e s t a s . C o n g r e g a z i o n e col
r i s t r e t t o e col le d i fese , n o n m e n o
c h e co l l a c o p i a c o n f o r m e d e l l a
s e n t e n z a , r e s t a n d o l ' o r i g i n a l e d i
q u e s t a p r e s s o l a r i s p e t t i v a C u r i a ,
l a q u a l e n e t i e n e a p p o s i t o r e g i
s t r o n e l l a c a n c e l l e r i a c r i m i n a l e .
S i c o m p i a c e r à V . S . a c c u s a r
m i i l r i c e v i m e n t o d i q u e s t a C i r
c o l a r e , e le a u g u r o d a l S i g n o r e
o g n i p r o s p e r i t à .
R o m a 1 A g o s t o 1 8 5 1
Come F r a t e l l o
F R . A . F . CARD. ORIOLI Prefetto D. Patriarca di Costantinopoli
Segretario
VOTUM
Votum quoad emolumenta funeris EE. Cardinalium, tribuenda Ecclesiae parochiali et titulari.
EMINENTISSIME AC REVME PRINCEPS
P e t r u s b o . m e . C a r d . D e - S i l -
v e s t r i s u u m f i x e r a t d o m i c i l i u m
i n P a r o e c i a s s . Ce l s i e t I u l i a n i ,
i b i q u e X I I I K a l . D e c e m b r i s p r a e
t e r i t i a n n i 1 8 7 5 s u p r e m u m d i e m
o b i i t . I n p o s t r e m a a u t e m s u a t e
s t a m e n t a r i a d i s p o s i t i o n e s t a t u i t ,
u t , s i q u i d e m R o m a e m o r e r e t u r ,
s u u m c o r p u s i n E c c l e s i a s . M a r
c i , q u a m i n t i t u l u m C a r d i n a l a t u s
h a b e b a t , s e p u l c r o c o n d e r e t u r . V e
r u m , l i c e t i n h a c E c c l e s i a i u s t a fu
n e b r i a e i f u i s s e n t p e r s o ] u t a , t a m e n
u l t i m a i l l i u s v o l u n t a s e x e c u t i o n i
d e m a n d a r i n o n p o t u i t , o b s t a n t i
b u s l e g i b u s , q u o a d C o e m e t e r i a
v i g e n t i b u s ; e t c a d a v e r R h o d i -
g i u m , u b i ipse n a t a l i a h a b u e r a t ,
t r a n s l a t u m f u i t . H i n o e x o r t a e s t
q u a e s t i o r e l a t e a d i u r a f u n e r i s
i n t e r C a p i t u l u m V e n . E c c l e s i a e
s s . Ce l s i e t I u l i a n i e t C a p i t u l u m
s . M a r c i . P r i m u m e x h i s d u o b u s
c a p i t u l i s i n n i x u m p a r a g r a p h i s 32 ,
3 5 , 3 6 , 3 7 , S t a t u t i C l e r i R o
m a n i i n c a p i t e I V , p u t a t s ib i i u s
esse e m o l u m e n t a f u n e r i s e x i n t e
g r o l u c r a n d i . E t e n i m i n c i t a t i s
p a r a g r a p h i s s a n c i t u m e s t , u t
T i t u l a r i s E c c l e s i a C a r d i n a l i s d e
f u n c t i , t u n c s o l u m i n p r o v e n t u u m
d i v i s i o n e a d a e q u a l e m p a r t e m s i
m u l c u m P a r o c h i a l i a d m i t t a t u r ,
q u a n d o c o r p u s i n e a d e m t i t u l a r i
E c c l e s i a t u m u l a t u m s i t . E x a l i a
v e r o p a r t e C a p i t u l u m s . M a r c i
s ib i c o n t e n d i t i u s p e r c i p i e n d i e x
d i m i d i o f u n e r i s e m o l u m e n t a . N a m
s i c a d a v e r C a r d i n a l i s i n s u i t i t u l i
E c c l e s i a r e p o s i t u m n o n f u i t , h o c
u n i c e e s t r e p e t e n d u m e x d i s p o s i t i o
n e l e g i s , q u a e c e r t e c u m C a n o n u m
p r a e s c r i p t o n o n p l e n e c o n c o r d a t ,
s p e c t a t a s a l t e m t u m i p s i u s l e g i s
o m n i m o d a e x t e n s i o n e , t u m i n d i -
s t i n c t a , q u a m p r a e c i p i t , q u o r u m
c u m q u e d e f u n c t o r u m t u m u l a t i o n e
i n u n o e o d e m q u e c o e m e t e r i o . V e
r u m t a m e n d u o h a e c C a p i t u l a e x
c o m m u n i cons i l io a d E m i n e n t i a m
T u a m r e c u r s u m h a b u e r u n t , e t
T u o a u c t o r a b i l i i u d i c i o t o t i u s con
t r o v e r s i a e de f in i t i onem s u b i i c i e n -
t e s , p o s t u l a r u n t r e s o l u t i o n e m s e
q u e n t i s d u b i i - A n i n c a s u e m o
l u m e n t a f u n e r i s d e b e a n t u r i n t e
g r a E c c l e s i a e p a r o c h i a l i s s . Ce l s i
e t I u l i a n i ; an e c o n t r a s i n t a e
q u i s p a r t i b u s d i v i d e n d a i n t e r
e a n d e m E c c l e s i a m p a r o c h i a l e m ,
e t T i t u l a r e m s . M a r c i E c c l e s i a m
E t q u i d e m p l a c u i t E m i n e n t i a e
T u a e r e m h a n c a d m e d e f e r r e , u t
e x a m i n i s u b i e c t a q u a e s t i o n e , d e
i l l a m e a m s e n t e n t i a m p r o m e r e m .
E a d e m q u a e s t i o p o s t m o r t e m
bo . m e . C a r d i n a l i s T a r q u i n i a g i
t a t a e t i a m f u i t i n t e r C a p i t u l u m
5 5 i voi
•s. N i c o l a i in. c a r c e r e e t R ü m m P a
r o c h u m s . L a u r e n t i i i n L u c i n a .
E t q u o n i a m p a r t e s t u n c c o n t e n
d e n t e s , s e f ac i l e s e x h i b e b a n t a d
m u t u a m c o m p o s i t i o n e m e x bono e t
a e q u o i n e u n d a m ; h i n c p e c u l i a r e m
q u a m d a m i i s p r o p o s u i t r a n s a c t i o
n e m , q u a m a c c e p t a r u n t ; e a s d e m
q u e p a r t e s , datis U t e r i s d i e 1 9 M a i i
a n n o 1 8 7 4 , c e r t i o r e s feci d e a p
p r o b a t i o n e a b E m i n e n t i a T u a i l l i
t r a n s a c t i o n i p r a e s t i t a . N e v e r o
h u i u s c e m o d i c o n t r o v e r s i a e i t e r u m
e x c i t e n t u r , p u t o a b s r e n o n e s se ,
p r o p o s i t a m q u a e s t i o n e m a d i u r i s
t r a m i t e s p e r p e n d e r e , u t e x i n d e
g e n e r a l i s r e g u l a a d s i m i l e s con
t r o v e r s i a s i n p o s t e r u m d i r i m e n
d a s s t a t u i p o s s i t .
I u r i d i c e i g i t u r i n s p e c t a q u a e
s t i o n e , h a e c m i h i e s t , s a l v o m e
l i o r i i u d i c i o , s e n t e n t i a , u t , s e m e l
a d m i s s o , q u o d C a r d i n a l i s d e f u n
c t u s i u x t a C l e r i R o m a n i S t a t u t u m
i n E c c l e s i a T i t u l a r i s . M a r c i sepe
l i r i d e b u i s s e t , h a e c e t i a m E c c l e s i a
d e b e a t p a r t i c e p s f i e r i e m o l u m e n
t o r u m f u n e r i s ; n i h i l o b s t a n t i b u s
^v igen t ibus l e g i b u s , q u a e i n d i s c r i
m i n a t i m d e f u n c t o r u m t u m u l a t i o
n e m i n u r b a n i s E c c l e s i i s i n t e r d i -
c u n t , e t c a d a v e r a , n e C a r d i n a l i
b u s q u i d e m e x c e p t i s , i n p u b l i c o
C o e m e t e r i o cond i i u b e n t . H i n c a d
p r o p o s i t u m d u b i u m i t a r e s p o n
d e n d u m censeo - N e g a t i v e ad p r i
m a m p a r t e m ; a f f i r m a t i v e a d se
c u n d a m . -
U t h u i u s r e s p o n s i o n i s v e r i t a s
•et s i m u l a e q u i t a s p a t e a t , e x p o -
n a m i u r i s c o m m u n i s p r i n c i p i a
q u a e h u c f a c i u n t , i i s e t i a m co l
l a t i s , q u a e i n C l e r i R o m a n i S t a
t u t o p r a e s c r i p t a r e p e r i u n t u r .
C o m m u n e i u s , c o n s i d e r a n s s t a
t u m f i d e l i u m d e f u n c t o r u m i n p a c e
C h r i s t i q u i e s c e n t i u m v e l u t con
t i n u a t i o n e m i l l i u s c o m m u n i o n i s ,
c u i u s , d u m v i t a m a g e r e n t , p a r
t i c i p e s e r a n t Cap. XII de Sepul
turis, s t a t u i t , u t q u i s q u e f ide
l i u m , modo s e p u l c r u m g e n t i l i t i u m
n o n h a b e a t e t a l i b i n o n s ib i e l e
g e r i t d o r m i t i o n i s l o c u m , cond i d e
b e a t in p a r o c h i a l i E c c l e s i a Cap. V
eodem titulo. S a c r i C a n o n e s t a m e n
r e s e r v a n t P a r o c h o d e f u n c t o q u a r
t a m p a r t e m e m o l u m e n t o r u m fu
n e r i s , q u a e dic i e t i a m s o l e t port io
canonica, q u o t i e s d e f u n c t u s i l l e
i n a l i a E c c l e s i a q u a m i n p a r o
c h i a l i s e p e l i a t u r : Cap. VIII et X
eod. tit. V e r u m d e c u r s u t e m p o
r i s , u t p u b l i c a e c o n s u l e r e t u r s a -
n i t a t i , g e n e r a t i m i n d u c t a f u i t l e x
c o e m e t e r i i c o m m u n i s , q u o d e x t r a
m o e n i a c i v i t a t u m v e l o p p i d o r u m
f o r e t e x t r u e n d u m . E t q u a n t u m
a d P o n t i f i c i a m d i t i o n e m a t t i n e t ,
a n n o .1817 p r o d i i t d i s p o s i t i o s a
c r a e C o n g r e g a t i o n i s C o n s u l t a t i o
n i s , q u a p r a e s c r i p t u m f u i t , d e
f u n c t o r u m c a d a v e r a i n p u b l i c o
c o e m e t e r i o c o n d e n d a e s s e , l i c e t
d e f u n c t u s p r i v i l e g i o s e p u l c r i g e n
t i l i t i i f r u e r e t u r . I n e a t a m e n h o c
c a u t u m f u i t : u S a r t a t e c t a q u e
m a n e a n t P a r o c h o e m o l u m e n t a ,
q u a e v e l e x S t a t u t o v e l e x l e g i
t i m a c o n s u e t u d i n e e i d g m d e b e n -
vor
t u r ; c i r c a h a e c e n i m n i h i l cen
s e r i d e b e t i n n o v a t u m p e r h u i u s
m o d i d i s p o s i t i o n e m . »
A d h u i u s m o d i l e g e s i m p l e n d a s
p a u l a t i m e t p r a e s e r t i m i n c i v i
t a t i b u s p u b l i c a e x t r u c t a f u e r e
c o e m e t e r i a ; e t s t a t i m i n t e r d e f u n
c t i P a r o c h u m e t E c c l e s i a m , i n q u a
i l l e s e p u l c r u m g e n t i l i t i u m h a b e
b a t , e x o r t a e s u n t q u a e s t i o n e s c i r ca
i u s t u m e x p o n e n d i c a d a v e r , t u m
l u c r a n d i f u n e r i s e m o l u m e n t a . S a
c r a C o n g r e g a t i o Conc i l i i , q u a e
p r a e c i p u e d e h i sce c o n t r o v e r s i i s
d i r i m e n d i s s o l l i c i t a f u i t , i n ea
c o n s t a n t e r m a n s i t s e n t e n t i a , u t
i u s i l l u d d e e x p o s i t i o n e c a d a v e r i s
e t d e p e r c i p i e n d i s f u n e r i s p r o v e n
t i b u s ( l i c e t c a d a v e r i n pub l i co coe
m e t e r i o f u e r i t r e c o n d i t u m ) p e r t i
n e a t a d E c c l e s i a m , in q u a d e f u n c t u s
p r o p r i a m h a b e b a t s e p u l t u r a m ; r e -
t í e . - v a t á P a r o c h o q u a r t a p a r t e ,
hoc es t c a n o n i c a p o r t i o n e , a d i u r i s
•corn m u n i s t r a m i t e s , i u x t a s u p e r i u s
d i c t a , l i a r e s p o n d i t s . C o n g r e g a
t i o in Camerinen. Funeris, q u a e
c a u s a p l u r i e s p r o p o s i t a , t a n d e m de
f in i ta f u i t die 2 4 N o v m b . a n . 1 8 2 1 .
I t a e t i a m in Pergulano, d i e i 18 De-
c e m b . 1 8 2 4 e t in Tiburtina 17 M a r
t i i 1 8 2 7 . E t t a n d e m , c e t e r i s omi s
s i s , i n e u m d e m s e n s u m s . C o n g r e
g a t i o r e s p o n d i t i n Aesina 2 6 F e
b r u a r i i 1 8 6 4 e t i n a l i a Foroliuien.
1 6 S e p t e m b r i s 1 8 7 1 .
E x h i s p l u r i b u s e t i n t e r a a
c o n s e n t i e n t i b u s r e s p o n s i o n i b u s a
s . C o n g r . Conc i l i i d a t i s , a d p r o
p o s i t a m d e q u a n u n c a g i m u s q u a e -
JM 5 5 5
s t i o n e m , r e s p e c t u h a b i t o t u m a d
d i s p o s i t i o n e m S . C o n g r e g a t i o n i s
C o n s u l t a t i o n i s a n n i 1 8 1 7 , t u m a d
l e g e s i n I t a l i c o R e g n o ' v i g e n t e s ,
i n v a l u i t e t a b o m n i b u s a d m i t t i
t u r t a m q u a m c a n o n i c a e i u r i s p r u
d e n t i a e c e r t u m e t p r a c t i c u m d i
c t a m e n , q u o d s c i l i c e t p e r l e g e m i n
d u c e n t e m c o e m e t e r i u m p r o o m n i
b u s i n d i s c r i m i n a t i m c o m m u n e , so
l u m m o d o locus materialis sepul
turae s i t i m m u t a t u s ; m a n e n t e
P a r o e c i i s e t a l i i s E c c l e s i i s i n t e
g r o i u r e e x p o n e n d i c a d a v e r e t
l u c r a n d i e m o l u m e n t a , q u o d i p s i s
i n e r a t a n t e p u b l i c i c o e m e t e r i i a e
d i f i ca t ionem: r e s e r v a t a t a m e n P a
r o c h o c a n o n i c a p o r t i o n e , i n h y p o
t h e s i q u o d t u m u l a t i o n i s i u s a d
a l i a m E c c l e s i a m a p a r o c h i a l i d i
s t i n c t a m s p e c t e t . H i n c f i t u t
h o d i e p u b l i c u m e t c o m m u n e coe
m e t e r i u m r e p r a e s e n t e t e t v e l u t
l ocum t e n e a t i l l i u s s e p u l c r i , q u o d
d e f u n c t u s , h u i u s m o d i c o e m e t e r i o
n o n e x i s t e n t e , h a b u i s s e t .
S i n u n c i n r e n o s t r a c o n s u l a m u s
R o m a n i C l e r i S t a t u t u m , d e p r e h e n -
d i m u s in c a p i t e V I I I § 9 s a n c i t u m
esse : u C a r d i n a l e s v e r o ( s e p e l i a n
t u r ) i n t e m p l i s , q u o r u m s u n t T i t u
l a r e s » . P r o p r i u m e r g o C a r d i n a l i u m
s e p u l c r u m e s t i n e o r u m E c c l e s i a
t i t u l a r i . Q u a r e s e m e l p o s i t o , q u o d
C a r d i n a l e s e t i a m s u b l e g e h u m a -
t i o n i s i n pub l i co c o e m e t e r i o com
p r e h e n d a n t u r , i u s s e p u l t u r a e c u m
a d n e x i s e m o l u m e n t i s s p e c t a b i t ,
p r o u t a n t e a a d E c c l e s i a m t i t u
l a r e m . N a m i u x t a i u r i d i c u m d i -
c t a m e i i s u p e r i u s m e m o r a t u m , coe
m e t e r i u m c o m m u n e E c c l e s i a e t i
t u l a r i s v i c e f u n g i t u r , e a m q u e r e
p r a e s e n t a t .
R e l a t e v e r o a d c a s u m d e q u o
d i s p u t a m u s , c o n f i r m a t i o ad i rne
p e t i p o t e s t e x d i s p o s i t i o n e t e
s t a m e n t a r i a e i u s d e m C a r d . D e
S i l v e s t r i , q u a s t a t u e b a t , s i
q u i d e m i p s e R o m a e s u p r e m u m
d iem o b i i s s e t , i n s u i t i t u l i E c c l e
s i a s e p e l i e n d u m fo re . A d E c c l e
s i a m p r o i n d e s . M a r c i i u s s p e c t a
b a t s e p u l t u r a e ; i d e o q u e t u m u l a
t u m C a r d i n a l i s c o r p u s i n c o m m u n i
c o n d i t o r i o , f ic t ione iuris h a b e n
d u m e s t p e r i n d e a c s i i n E c c l e s i a
s . M a r c i f u i s s e t r e p o s i t u m .
Y i c o n c l u s i o n i s h u i u s d e d u c t a e
e x r e g u l a p r a c t i c a c a n o n i c a e i u
r i s p r u d e n t i a e , p o s s u m u s c a s u i n o
s t r o a p p l i c a r e p a r a g r a p h u m 3 5 ca
p i t i s I V e i u s d e m S t a t u t i , u b i l e g i
t u r : u E c c l e s i i s t a m e n C a r d i n a l i u m
T i t u l a r i b u s p e r c i p i e n d i f u n e r i s
c u m P a r o e c i a i u s s i t , q u a m v i s i b i
c a d a v e r t a n t u m m o d o s e p e l i a t u r . »
Q u i n i m o , q u o n i a m e x e q u i a e
p r o a n i m a e i u s d e m C a r d i n a l i s D e -
S i l v e s t r i i n E c c l e s i a s . M a r c i ce
l e b r a t a e f u e r u n t , e t i a m a d r e m
n o s t r a m e t i n h u i u s E c c l e s i a e f a
v o r e m f a c i t p a r a g r a p h u s 1 e i u s
d e m c a p . I V , i n q u a , u t E c c l e s i a
s i m u l c u m d e f u n c t i C a r d i n a l i s
P a r o e c i a a d m i t t a t u r a d p a r t i c i
p a n d u s f u n e r i s p r o v e n t u s , h a b e
t u r r a t i o e x e q u i a r u m e t t u m u l a
t i o n i s , q u a e i n e a E c c l e s i a l ocum
h a b u e r i n t .
P a t e t i g i t u r q u o d r e l a t e a d f u
n e r i s e m o l u m e n t a c o m m u n e com
p e t i t i u s R m i s C a p i t u l i s s s . Ce l s i
e t I u l i a n i e t s . M a r c i ; q u o n i a m
p r i m u m r e p r a e s e n t a t d e f u n c t i C a r -
d i n a l i s P a r o e c i a m , a l t e r u m v e r o
T i t u l u m C a r d ì V a l i t i u m e t l o c u m
i u r i d i c u m s e p u l t u r a e i l l i u s .
V e r u m p o t e s t i n c o n t r a r i u m
o p p o n i , q u o d S t a t u t u m i n § . 3 2
e t 3 5 c a p i t i s I V e x i g e r e v i d e a t u r
r e a l e m c a d a v e r i s s e p u l t u r a m . , u t
T i t u l a r i s E c c l e s i a e m o l u m e n t o
r u m p a r t i c e p s esse q u e a t . E t e n i m
in § 32 l e g i t u r : dummodo in ea
(Ecc le s i a T i t u l a r i ) cadaver sepe
liatur » et in § 35 u Quamvis ibi ( in E c c l e s i i s T i t u l a r i b u s ) ca
daver tantummodo sepeliatur .n A t di f f icul tas q u a e l i b e t e v a n e s c i t
s i a n i m o r e c o l a t u r , q u o d h u i u s
m o d i S t a t u t u m e x a r a t u m f u i t
a n n o 1 8 6 2 , q u a n d o v i d e l i c e t C a r
d i n a l e s a l e g e c o e m e t e r i i c o m m u
n i s e x e m p t i e r a n t , q u a m e x e m
p t i o n e m i d e m S t a t u t u m C a p . V I I
§ 1 a g n o s c i t . E t s a n e , de f i c i en te
l e g e , q u a e C a r d i n a l i b u s t u m u l a
t i o n e m i n p r o p r i o t i t u l o i n t e r d i -
c e r e t , p r a e s u m i n e q u i t , S t a t u t u m
v o l u i s s e E c c l e s i a m t i t u l a r e m e x
c l u d e r e a b e m o l u m e n t i s f u n e r i s ,
i n h y p o t h e s i , q u a v i p o s t e r i o r i s
l e g i s , e t q u i d e m s s . C a n o n u m p r a e
s c r i p t o n o n u n d e q u a q u e c o n f o r m i s ,
p r o h i b i t a f u i s s e t r e a l i s t u m u l a t i o
i n i p s a E c c l e s i a t i t u l a r i . S e d e
c o n t r a , c u m S t a t u t u m a d s i g n a -
v e r i t i n h a c E c c l e s i a p r o p r i u m
C a r d i n a l i u m s e p u l c r u m , i m p l i c i t o
c o n s t i t u i t , u t i n q u a v i s f u t u r a e
l e g i s h y p o t h e s i p u b l i c u m coeme
t e r i u m , i u x t a c a n o n i c a m d o c t r i
n a m i a m a c c e p t a t a m e t a d p r a
x i m d e d u c t a m , r e p r a e s e n t a r e t E c
c l e s i a m T i t u l a r e m . Q u a r e r e a l i s
t u m u l a t i o c a d a v e r i s i n h u i u s m o d i
E c c l e s i a a d p a r t i c i p a n d a f u n e r i s
- e m o l u m e n t a i m p o s i t a f u i t a S t a
t u t o t a m q u a m n e c e s s a r i a cond i
t i o , n o n i a m i n t u i t u f u t u r a e p o s
s i b i l i s l e g i s , q u a e o m n e s a d com
m u n e c o e m e t e r i u m c o g e r e t ; s ed
r e s p e c t u a d a l i a m E c c l e s i a m i n
q u a C a r d i n a l i s c a d a v e r f o r s i t a n
f u i s s e t c o n d i t u m . E t r e q u i d e m
v e r a i d e m S t a t u t u m in § 1 e t
8 c a p i t i s V I I d u o s c a s u s p r a e
o c u l i s n o m i n a t i m h a b e t , i n q u i b u s
t a n t u m m o d o t u n c t e m p o r i s n e r i
p o t e r a t , u t C a r d i n a l i s c a d a v e r
s e p e l i r e t u r i n E c c l e s i a , q u a e a l i a
e s s e t a T i t u l a r i ; c a s u s v i d e l i c e t
s e p u l c r i g e n t i l i t i i e t s e p u l c r i a b
ip so C a r d i n a l i s ib i e l e c t i .
A d m a i o r e m a u t e m r e i p e r s p i
c u i t a t e m i u v e r i t e t a l i u d a d d e r e .
A n t e q u a m l e x p u b l i c i c o e m e t e r i i
v i g e r e t , u t E c c l e s i a e i n t r a P o n t i
f i c i a e t e m p o r a l i s d i t i o n i s l i m i t e s
s i t a e , i n q u i b u s f a m i l i a a l i q u a
s u a e g e n t i s s e p u l c r u m h a b e b a t ,
f r u i p o s s e n t i u r e f u n e r i s , d e b e b a t
i n i p s i s a d i m p l e r i c o n d i t i o r e a l i s
t u m u l a t i o n i s : adeo u t , s i de fun
c t u s a l i t e r c i r ca s u a e s e p u l t u r a e
l o c u m d i s p o s u i s s e t , E c c l e s i a , i n
q u a s e p u l c r u m g e n t i l i t i u m e r a t ,
e x c l u d e r e t u r a f u n e r i s e m o l u m e n
t i s . N i h i l o m i n u s p o s t eam l e g e m
UM 557
s e r v a t u m f u i t p r a e d i c t i s E c c l e s i i s
i u s f u n e r i s , e t s i i n i p s i s n o n a m
p l i u s v e r i f i c e t u r r e a l i s d e p o s i t i o
d e f u n c t i . Q u i n i m o h u i u s m o d i i u s
a g n i t u m e t i a m f u i t i n i i s d e m E c
c les i i s l i c e t s p e c t a r e n t a d R e
l ig iosos O r d i n e s a G u b e r n i o s u p
p r e s s u s . I n h o c s e n s u r e s p o n
d i t s a c r a Conc i l i i C o n g r e g a t i o i n
c a u s a i n t e r P P . C a r m e l i t a s e t P a
r o c h u m s . M e r c u r i a l i s E o r o l i v i i ,
q u a e de f in i t a f u i t d i e 1 6 S e p t e m ,
a n n o 1 8 7 1 : e t s . C o n g r e g a t i o i u
x t a r e g u l a m i a m r e c e p t a m i n a l i i s
s i m i l i b u s q u a e s t i o n i b u s r e l a t i s a
R e l i g i o s o r u m d e f e n s o r e , i s t o r u m
i u s a d s e r u i t . H i n c i u x t a m e n t e m
s . C o n g r e g a t i o n i s p r a e s c r i p t i o n e s
h a e i n r e a G u b e r n i o i n v e c t a e ,
n i h i l i m m u t a r u n t c i r c a i u r a i a m
a c q u i s i t a d i v e r s i s E c c l e s i i s q u o a d
f u n e r i s e m o l u m e n t a . E a d e m i g i
t u r r e g u l a s e r v a n d a e r i t i n c a s u
n o s t r o : non fu isse v i d e l i c e t l a e
s u m i u s T i t u l a r i s E c c l e s i a e , t a
m e t s i e x a c t u a l i s G u b e r n i i i n t e r
d i c t o d e f u n c t i C a r d i n a l i s c a d a v e r
i n e a n e q u e a t r e c o n d i .
S e c u n d o loco C a p i t u l u m s a n
c t o r u m Cels i e t I u l i a n i a l i u d h a
b e t quod ob i i c i a t ; v i d e l i c e t e x u
v i a s C a r d i n a l i s D e S i l v e s t r i n e
R o m a e q u i d e m i n c o m m u n i coe
m e t e r i o s e p u l t a s fu isse ; sed R h o -
d i g i i , u b i d e f u n c t u s n a t a l i a so r
t i t u s f u e r a t . E x q u o i n f e r e n d u m
v i d e t u r , i l l a m r e g u l a m a s . Con
g r e g a t i o n e Conc i l i i a d m i s s a m n o n
posse a d c a s u m n o s t r u m r e f e r r i .
E t e n i m R h o d i g i a n u m c o n d i t o -
8oS VOTUM
e x t i t i t , q u a m saepe m e m o r a t a G u
b e r n i i l e x , q u a e u t p o t e n o n c o n
f o r m i s S t a t u t i C l e r i R o m a n i s a n
c t i o n i b u s d e h u m a t i o n e C a r d i
n a l i u m , p o t e s t c o n s i d e r a r i u t
n e c e s s i t a s q u a e d a m , q u a m C a p i t u
l u m s . M a r c i p a t i c o a c t u m e s t . I a m
v e r o n e c e s s i t a s , q u a m q u i s pa t i .
c o g a t u r , n o n c o n s t i t u i t l e g i t i m u m
t i t u l u m a d i u s a b u n o i n a l i u m
t r a n s f e r e n d u m . V i d i m u s i n s u p e r
s . C o n g r e g a t i o n e m C o n c i l i i n u l
l a m v i m i u r i d i c a m a g n o v i s s e i n
i i s , q u a e a G u b e r n i o s u n t con
s t i t u t a , r e l a t e a d R e l i g i o s a s f a
m i l i a s q u a n d o a c t u m d e i u r e fu
n e r a n d i , q u o d a d e o r u m E c c l e s i a s
p e r t i n e b a t .
I g i t u r c o n c l u d a m : e x r a t i o
n i b u s h u c u s q u e a d d u c t i s h a e c
m i h i , s a l v o m e l i o r i i u d i c i o , t e
n e n d a esse v i d e t u r s e n t e n t i a , u t
s c i l i c e t e m o l u m e n t a f u n e r i s C a r d .
D e S i l v e s t r i d i v i d e n d a s i n t a e q u i s
p a r t i b u s i n t e r C a p i t u l u m s a n c t i
M a r c i , e t C a p i t u l u m s s . Ce l s i e t
I u l i a n i .
R o m a e d ie 17 M a r t i i 1876
Franciscus ada. Santi Promotor Fiscalis.
H a n c c o n c l u s i o n e m p r o b a v i t
E m u s e t R m u s C a r d i n a l i s P a t r i z i
S . D . N . P a p a e i n U r b e V i c a r i u s ,
d ie 1 A p r i l i s a n . 1876, e t e a d e m
conc lus io c o n s t i t u i t r e g u l a m pro
cas ibus s i m i l i b u s , q u i d e i n d e con
t i g e r u n t .
r i u m r e p r a e s e n t a n t q u i d e m i l l i u s
c i v i t a t i s E c c l e s i a s , n u l l a t e n u s
v e r o R o m a n a s .
H a n c a l t e r a m d i f f i c u l t a t e m ,
n u l l i u s esse p o n d e r i s , s e q u e n t i a
o s t e n d u n t . E t 1 ) q u a n d o d e f u n
c t u s i n a l i q u a E c c l e s i a s ib i p r o
p r i u m h a b e t s e p u l c r u m , n e q u e
d u m v i t a m a g e r e t a l i t e r d i s p o
s u i t , i l l a E c c l e s i a , hoc ip so q u o d
p o t i e b a t u r i u r e t u m u l a t i o n i s , s e r
v a t e t i a m i u s a d e m o l u m e n t a fu
n e r i s p e r c i p i e n d a ; p r o u t e r u i t u r
e x p l u r i b u s s . C o n g r e g a t i o n i s r e
s o l u t i o n i b u s , i n q u i b u s h a b e t u r
r a t i o i u r i s s e p u l t u r a e , q u o d a l i c u i
E c c l e s i a e c o m p e t a t , e t hoc i u s p e r
se s u m p t u m i n d e p e n d e n t e r a q u o
l i b e t f ac to h a b e t u r , u t sufficiens
t i t u l u s i u r i s f u n e r a n d i . 2 ) Q u i a
e a d e m s . C o n g r e g a t i o , d u m a d
m i s i t , c o m m u n e c o e m e t e r i u m l o
c u m t e n e r e E c c l e s i a e i n q u a d e
f u n c t u s c o n d i t u s f u i s s e t , n i s i ob-
s t i t i s s e t l e x c o m m u n i s t u m u l a t i o
n i s , n o n a d u n u m p o t i u s q u a m a d
a l i u d a t t e n d i t c o e m e t e r i u m , s e d
c o n s i d e r a v i t g e n e r a t i m t u m u l a
t i o n i s l o c u m p r o o m n i b u s i n d i
s c r i m i n a t i m c o n s t i t u t u m . H i n c f i t
u t i n n o s t r o c a s u c o e m e t e r i u m
R h o d i g i a n u m bene p o t e s t E c c l e
s i a m s a n c t i M a r c i r e p r a e s e n t a r e .
3) T a n d e m c a u s a ob q u a m ca
d a v e r C a r d i n a l i s D e - S i l v e s t r i n o n
p o t u i t i n E c c l e s i a s . M a r c i s e p e
l i r i , e t a d R h o d i g i a n u m coeme
t e r i u m t r a n s l a t u m f u i t , n o n a l i a
S59>
DECRETUM
quo resolvuntur quaestiones ortae in Bosnia quoad paroeciarum collationes.
C u m i n t e r R . P . D . A r c h i e p i s c o p u m V r h b o s n e n s e m e t M i s s i o n a r i o s e x O r d i n e s . P r a n c i s c i a d i u t u r n o i a m t e m p o r e i n Bosnia-e x i s t e n t e s d e c o l l a t i o n e P a r o e c i a r u m o b o r t a e s s e t q u a e s t i o , s . Cong r e g a t i o E c c l e s i a s t i c i s N e g o t i i s e x t r a o r d i n a r i i s p r aepos i t a d i e X D e c e m b r i s M D C C C L X X X I D e c r e t u m e d i d i t , q u o i i s d e m F r a n c i s c a l i b u s R e l i g i o s i s f i e b a t p o t e s t a s s p e c i a l i a s u a i u r a a p u d A p o s t o l i c a m S e d e m d e d u c e n d i . I n t e r i m u t r e s a m i c e c o m p o n e r e t u r , A r c h i e p i s c o p u s c u m S o d a l i b u s s . F r a n c i s c i t r a c t a t i o n e m i n i v e r u n t i n q u a P r a e p o s i t u s P r o v i n c i a e t r i g i n t a d u a s P a r o e c i a s c e d e n d a s o b t u l i t ; s e d c u m d e h o c p a r o e c i a r u m n u m e r o e t d e r a t i o n e cess ion is i n t e r s e n o n con v e n i r e n t , p r a e l a u d a t a m s a c r a m C o n g r e g a t i o n e m i t e r u m a d i v e r e ; q u a e o m n i b u s m a t u r e p e r p e n s i s , p r a e d i c t i p a r o e c i a r u m n u m e r i c e s s ionem r a t a m h a b u i t , a d i e c t a i n s u p e r p a r o e c i a d e B a n j a l u k a , e t d u a b u s a l i i s , c o l l a t i s u t r i n q u e cons i l i i s d e t e r m i n a n d i s , a t q u e e a q u a e s e q u u n t u r s a n c i e n d a e t d e c l a r a n d a esse i u d i c a v i t .
I . P r a e d i c t a e P a r o e c i a e a d n u m e r u m t r i g i n t a q u i n q u e , a R e l i g ios i s F r a n c i s c a l i b u s A r c h i e p i s c o p o c e d e n d a e , é v a d e n t i n p o s t e r u m l i b e r a e O r d i n a r i i c o l l a t i o n i s , e a e q u e e r u n t v i g i n t i q u a t u o r i n A r c h i d ioeces i V r h b o s n e n s i , n e m p e : (sequuntur nomina 24 paroeciarum). N o v e m in Dioeces i B a n i a l u c e n s i , n e m p e , (sequuntur nomina paroeciarum), q u i b u s a d d i d e b e b u n t a l i a e d u a e p a r o e c i a e u t r i n q u e u t s u p r a d e t e r m i n a n d a e . R e l i q u a e (58) P a r o c h i a e i n D i o e c e s i b u s V r h b o s n e n s i e t B a n i a l u c e n s i e r u n t r e g u l a r e s e t a d R e l i g i o s o s F r a n c i s c a l e s spe c t a r e p e r g e n t .
I I . C u m i n p a r o e c i i s l i b e r a e c o l l a t i o n i s p a r o c h u s s a e c u l a r i s s u c -c e d e t r e g u l a r i , h i c s u p e l l e c t i l e m d o m e s t i c a m t r a d e r e n o n t e n e b i t u r . Quod s i O r d i n a r i u s a l i q u a s e x h i s P a r o e c i i s P r e s b y t e r i R e g u l a r i s a d m i n i s t r a t i o n i v e l i t c o m m i t t e r e , h i c i d e m t r i b u t u m , q u o d n u n c p r a e s t a r e s o l e t , s u e C o n v e n t u i s o l v e r e d e b e b i t , e t a P r o v i n c i a l i O r d i n i s p r o p o n a t u r i t a , u t i u x t a c o n s t i t u t i o n e m A p o s t o l i c a m u F i r m a n d i s » a d n u t u m t a m P r a e f e c t i R e g u l a r i s s i t a m o v i b i l i s .
I I I . I n n o m i n a n d i s , t r a n s f e r e n d i s e t r e m o v e n d i s r e c t o r i b u s p a r o e c i a r u m r e g u l a r i u m e a o m n i a s e r v e n t u r , q u a e i n p r a e d i c t a Con s t i t u t i o n e a F i r m a n d i s v e t i n I n s t r u c t i o n i b u s S . C . d e P r o p a g a n d a F i d e d i e i 2 3 J u l i i 1 7 8 7 , e t 3 O c t o b r i s 1852 p r o B o s n i a e t H e r z e g o w i n a s t a t u a n t u r .
E X S . C . E C C L E S I A S T I C I S N E G O T I I S E X T R A O R D I N A R I I S PRAEPOSITA
§ 6 0 DECRETUM
I V . Q u o d a t t i n e t a d p a r o e c i a r u m r e g u l a r i u m t e r r i t o r i u m d i s m e m -b r a n d u m , e t a d p r a e f i e i e n d u m r e c t o r e m n o v a e p a r o e c i a e e x d i s m e m b r a t i o n e c o n s t i t u t a e e a e r u n t s e r v a n d a , q u a e i n C o n s t i t u t i o n e A p o s t o l i c a a R o m a n o s Pon t i f i ce s » p r o A n g l i a e t S c o t i a p r a e s c r i b u n t u r .
S S . D o m i n u s N o s t e r L é o D i v i n a P r o v i d e n t i a P a p a X I I I i n a u d i e n t i a d i e 1 3 M a r t i i i n f r a s c r i p t o S e c r e t a r i o e i u s d e m S . C . N e g o t i i s E c c l e s i a s t i c i s e x t r a o r d i n a r i i s p r a e p o s i t a e concessa h a e c o m n i a p r o b a v i t , m a n d a v i t h o c e d i D e c r e t u m e t i n A c t a h u i u s S . C . r e f e r r i . C o n t r a r i i s q u i b u s c u m q u e m i n i m e o b f u t u r i s .
D a t u m R o m a e e S e c r e t a r i a p r a e d i c t a e S . C . d i e 1 4 M a r t i i 1883 ,
Aloisius Pallotti, S e c r e t a r i u s .
F X S A C R A C O N G R E G A T I O N E I N D U L G E N T I A R U M
DECRETUM, quo conceditur Indulgentia tercentum dierum recitantibus adnexam orationem.
B e a t i s s i m e P a t e r !
P e t r u s B e c k x P r a e p o s i t u s g e n e r a l i s S o c i e t a t i s I e s u , a d p e d e s S . V . p r o v o l u t u s q u a m h u m i l l i m e p e t i t , u t i n f r a s c r i p t a e o r a t i o n i Suscipe e x s . I g n a t i i l i be l lo E x e r c i t i o r u m d e s u m p t a e , a l i q u a m i n d u l g e n t i a m , a b o m n i b u s u t r i u s q u e s e x u s C h r i s t i f i d e l i b u s l u c r a n d a m , a d n e c t e r e d i g n e t u r .
P r o q u a g r a t i a e t c . u S u s c i p e D o m i n e u n i v e r s a m m e a m l i b e r t a t e m . A c c i p e m e m o r i a m ,
t ? i n t e l l e c t u m a t q u e v o l u n t a t e m o m n e m . Q u i d q u i d h a b e o v e l pos s i -» deo , m i h i l a r g i t u s e s : i d t i b i t o t u m r e s t i t u o a c t u a e p r o r s u s n v o l u n t a t i t r a d o g u b e r n a n d u m . A m o r e m t u i s o l u m c u m g r a t i a t u a v m i h i d o n e s e t d i v e s s u m s a t i s , n e c a l i u d q u i d q u a m u l t r a posco . »
S a n c t i s s i m u s D o m i n u s N o s t e r L e o P a p a X I I I i n a u d i e n t i a h a b i t a d ie 2 6 M a i i 1 8 8 3 a b i n f r a s c r i p t o s u b s t i t u t o S e c r e t a r i a e S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s I n d u l g e n t i i s S a c r i s q u e R e l i q u i i s p r a e p o s i t a e , o m n i b u s u t r i u s q u e s e x u s C h r i s t i f i d e l i b u s , q u i corde s a l t e m c o n t r i t o a c d e v o t e p r a e f a t a m o r a t i o n e m r e c i t a v e r i n t , i n d u l g e n t i a m t e r c e n t u m d i e r u m , s e m e l i n d ie l u c r a n d a m , b e n i g n e conces s i t . P r a e s e n t i i n p e r p e t u u m v a l i t u r o b o s q u e u l l a B r e v i s e x p e d i t i o n e . C o n t r a r i i s q u i b u s c u m q u e n o n o b s t a n t i b u s . D a t u m R o m a e e x S e c r e t a r i a e i u s d e m s a c . Cong r e g a t i o n i s d i e 2 6 M a i i 1 8 8 3 .
A l . C a r d . O r e g l i a a S . S t e p h a n o P r a e f .
I o s e p h u s M . C a n o n i c u s Cose l l i S u b s t i t u t u s .
mi Litterae Leonis XIII ad Eq. P. Pustet ob novam editionem operum
Cosmae Alamanni S. Iesu - Summa totius philosophiae
L E O P P . X I I I .
D i l e c t e F i l i s a l u t e m e t A p o s t o l i c a m b e n e d i c t i o n e m .
G r a t u m f u i t N o b i s e x t u i s l i t t e r i s a g n o s c e r e o p t i m u m c o n s i l i u m
a t e s u s c e p t u m t y p i s e d e n d i S u m m a m P h i l o s o p h i c a m D . T h o m a e
A q u i n a t i s , q u a m o l i m C o s m u s A l a m a n n u s S o c i e t a t i s I e s u T h e o l o
g u s e x i m m o r t a l i b u s s c r i p t i s A n g e l i c i D o c t o r i s c o n t e x u i t , e t i n l u
cem e m i s i t , i n o r d i n e m p h i l o s o p h i c a e i n s t i t u t i o n i s r e d i g e n s o m n e s
p h i l o s o p h i a e p a r t e s , q u a s i d e m A n g e l i c u s D o c t o r i n s u i s o p e r i b u s
i n s i g n i s a p i e n t i a e l u c e r e f e r t i s p e r t r a c t a v i t . N o s q u i d e m , D i l e c t e F i l i ,
m a g n o i n p r e t i o h o c o p u s h a b e m u s , i n quo n o n mo d o S u m m i A q u i
n a t i s M a g i s t r i p h i l o s o p h i c a e d o c t r i n a e E i u s d e m v e r b i s p r o p o s i t a e
s u n t , sed e t i n i p s i s c o n c l u s i o n i b u s ; q u a e a b e o s u n t d e p r o m p t a e ,
a r g u m e n t a E i u s p l e n e a c f i d e l i t e r a f f e r u n t u r , q u a e d u m i l l a s p h i
l o s o p h i c a m e t h o d o d e m o n s t r a n t , eos o p p o r t u n e r e f e l l u n t , q u i A n g e
l i c u m D o c t o r e m n o n r a t i o n u m m o m e n t i s , sed a u c t o r i t a t e A r i s t o t e l i s
u n i c e i n n i x u m fu i s se c o n t e n d u n t ; a c m e r i t o p u t a m u s p h i l o s o p h i a e
« u l t o r e s e x eodem o p e r e , q u o d d o c t o r u m h o m i n u m i l l u s t r i a t e s t i
m o n i a c o m m e n d a r u n t , posse f e l i c i t e r v e l u t i e x s i n c e r o M a g n i D o
c t o r i s s a p i e n t i a m h a u r i r e . Q u a p r o p t e r i u c u n d u m e s t N o b i s , t e , u t
t u i s l i t t e r i s s ign i f i cas , s t a t u i s s e , omnes t u a s c u r a s a d e i u s d e m o p e r i s
e d i t i o n e m d i l i g e n t e r a c c u r a t e q u e a d o r n a n d a m , a d h i b i t a e t i a m d o c t o
r u m v i r o r u m o p e r a c o n f e r r e , e t commodi s e o r u m i n s e r v i r e , q u i N o
s t r i s h o r t a t i o n i b u s o b s e q u e n t e s , v i a m s o l i d a e s a p i e n t i a e i n t e r t o t
t e n e b r a s a f a l l a c i p h i l o s o p h i a a f fusas , c o n s e c t a n t u r . C u m h o c t u u m
c o n s i l i u m , D i l e c t e F i l i , i n o p t i m o r u m s t u d i o r u m u t i l i t a t e m r e d u n
d e t , N o s i l l u d N o s t r i s h i s c e L i t t e r i s u l t r o c o m m e n d a m u s , m i n i m e
d u b i t a n t e s q u i n i i o m n e s , q u i v e r a m s c i e n t i a m d i l i g u n t , t u a e i n
d u s t r i a e a c l a b o r i l i b e n t i s s i m e s u f f r a g e n t u r . A d p r e c a n t e s a u t e m d i
v i n a m b e n i g n i t a t e m , u t t u a e o p t i m a e v o l u n t a t i p r o p i t i a a d s i t , A p o
s t o l i c a m B e n e d i c t i o n e m , q u a m p o s t u l a s , i n t e s t i m o n i u m p a t e r n a e
d i l e c t i o n i s t i b i , t u a e q u e f a m i l i a e p e r a m a n t e r i n D o m i n o i m p e r t i m u s .
D a t u m R o m a e , a p u d s . P e t r u m d i e X V I I a p r i l i s 1 8 8 3 .
P o n t i f i c a t u s N o s t r i A n n o S e x t o .
L E O P P . X I I I .
Acta, Tom, XV. fase. CLXXX. 36
E X S . C O N G R E G A T I O N E C O N C I L I I
M UR ANA ET POTENTINA
IURISDICTIONIS
Die 17 Februarii 1883
COMPENDIUM FACTI. Anno 1877 Episcopus coadiutor Mu-ranus S. C. Congregationi exposuit: extare Cappellani, s. Cataldo dicatam, in loco suae Dioecesis, qui proximus est Oppido Aviliani e Dioecesi Potentina. In hac Cappella, praecipue tempore halneorum, divina rite peraguntur officia, sacraeque explentur functiones a clero Aviliani. Qui forsan ex tolerantia Episcopi murani, in sententiam venit, sibi esse patronatum in dicta Ecclesia; ibique posse omnimodam exercere iurisdictionem, fideliumque excipere confessiones, absque Ordinarii loci consensu. Quum haec agendi ratio iurisdictionem perturbet, aditumque reseret quamplurimis confusionibus in eiusdem exercitio, ideo orator petiit, ut finis huic perturbationi, per auctoritatem supremam, imponeretur.
Disceptatio gynoptlea*
EPISCOPI MURANI DEFENSIO. Quod Capella s. Cataldi, etsi dioecesi Potentinae finitima, tamen in territorio dioecesis mu-ranae sita sit, certum apparet ex confessione ipsa potentini Episcopi. Neque quod materialiter tantum, sed imo formaliter Episcopo Murano subiecta fuerit, factum s. Visitationis evin^ cit. Ipsa enim ab Episcopis Martucelli et Gigli, qui ah initio saeculi ad praesentem sedem muranam tenuerunt, constanter visitata est: uti constat ex actis visitationum 9
peractarum annis 1834, 41 , 48, "52, 57, 76. Quoad vera «pochas anteriores evincitur per litteras moderni Antistitis-
MURANA ET POTENTINA 563
murani ad Potentinam curiam. Et reapse ex documento anni 1734 eruitur , visitationem factam fuisse ab Antistite Murano in s. Cataldi Ecclesia. Quod si aliquando dicta Capella ab Episcopis potentinis visitata est, id explicari potest ex eo quod finitima sit potentinae dioecesi: ceteroquin vero, cum id accidit (ut ad annum 1730, et saeculo post ad annum 1834), illico et constanter murana Curia restitit, et huius p ro tes ta t iones Potentina acquievit.
Hisce autem in facto praestitutis, iam prono alveo iurisdictio murani Episcopi in s. Cataldi Ecclesiam fluere videtur. Siquidem iurisdictio Episcopi in omnes Ecclesias intra dioecesis fines constitutas in iure fundata est, ut Doctores communiter tradunt et docet Benedictus XIV Const. 76 Apostolicae servitutis. Et rursum quia ius et potestas visitandi iis spectare potest tantummodo, qui iurisdictionem ordinariam in aliquos habent, ut statuit cap. 1. Romana, §. Hanc: De Censibus in sexto. Cum igitur et indubium sit, Ecclesiam s. Cataldi in territorio murano includi et constanter ab Episcopis muranis visitatam fuisse, iam quaestio favore huius Episcopi finita videretur.
Verum cum vad suam iurisdictionem adstruendam Avi-lianensis clerus vel ad Patronatus ius, vel ad quamdam exemptionem, vel ad consuetudinem provocet, haec adnotanda videntur.
Et primo quidem quoad patronatum huius Ecclesiae re-colere iuvat, hunc spectare Principi Ruffo, uti muranus Antistes, scribens Episcopo potentino, affirmavit. Imo hunc principem unice capellae patronum existere plura suadent. Ipse enim Ecclesiae rectorem nominat ac murano Episcopo praesentat: et hoc in facto hodie est, et ab immemorabili id esse observatum, procurator, qui et antea fuerat familiae Caracciolo, praesentis Principis clare testatur. Iidem Principes territorii domini non semel et ipsi tantum post ss . visitationes rogati sunt , ut Ecclesiae necessitatibus satisfacerent; cum nempe opus? fuit, sacra indumenta, altarium ornamenta, confessionalia, et calices reficere curarunt;
§64 MURANA ET POTENTINA
pavimentum eonstruxerunt, et cetera huiusmodi : quae omnia constant tum ex procuratoris testimonio, tum ex s. visitationis actis. Quibus positis, quaecumque praesumptio favore Cleri avilianensis, corruat, necesse est.
Siquidem, ut docet Abbas in Rubrica de lurepatr. num. 3, et Barbosa L. 3 cap. 12 num. 12, aliique dd. passim, iuspatronatus consistit praecipue in iure praesentationis clerici, cui respondet officium protectionis Ecclesiae et comprobationis. Cum vero clerus avilianensis neque Ecclesiae rectorem nominet, neque Ecclesiae necessitatibus succurrat, tum honoribus, tum oneribus destitui dicendus est: et per consequens carere patronatus iure.
At dato etiam et non concesso clero avilianensi patronatus iure, iurisdictio eidem tribuenda non esset. Iura enim Patroni quatuor proprie sunt, quae in cap. Nobis 25, tit. de Iicrepatr. enumerantur, et a Glossa ibi duobus hisce versiculis comprehenduntur: «Patrono debetur honor, onus, utilitasque : praesentet, praesit, defendat, alatur egenus. » Quoad honorem vero hic intelligitur de praecedentia quadam in functionibus sacris et benedictionibus quae peragi in Ecclesia patronata solent, argumento cap. Piae mentis 26 c. 6 q. 7, et ut dd. docent. Numquam vero iura patrono debita concedunt quod ipse, si sacerdos sit, sacras functiones peragere, et sacramentales confessiones audire pro lubitu possit.
Neque magis clerus avilianensis iuvatur ex asserta s. Ca-taldi capellae exemptione. Siquidem haec probanda foret. Porro ad eam evincendam non sufficit adducere quodcumque argumentum; sed clarum et subsistens Apostolicum privilegium, vel consuetudo immemorabilis, rite probata, requiritur, ut decrevit S. C. C. die 7 Ianuarii 1721, et probavit Clemens XI die 14 Ianuarii eiusdem anni, et Benedictus XIV in Const. 33, t. h. 2 Bullarii. Rursum autem probata consuetudo dicitur tum solummodo, cum in aliquo loco ab immemorabili Praelatus iurisdictionales actus exercuerit, et Episcopus, in cuius dioecesi locus existit, toto eo tempore
MURANA ET POTENTINA 5 6 5
nullam in hisce actibus partem habuerit, neque in iis unquam se immiscuerit, ceu tradit Benedictus XIV De Synodo lib. 13 cap. 8 §. 18 et 21.
Porro clerus avilianensis nec Apostolicum privilegium sui favore adducere valet meque iurisdictionalium actuum exercitium perenne et independens adducere potest: siquidem (excepto die festi s. Cataldi) Ecclesiae huius cura capellano rectori a Principe patrono et ab Episcopo murano dependenti, demandata est. Exemptionis igitur forma deficere omnino videtur.
Inutili tandem labore clerus avilianensis ad consuetudinem confugit, qua evincere conatur sibi ius esse sacras functiones in Ecclesia s. Cataldi peragere, et confessiones fidelium independenter ab Episcopo murano audire.
Misso in primis quod recens haec consuetudo ab Episcopo murano, saltem relate ad confessionis sacramentum, dicatur, notare iuvabit quod Innocentius XI an. 1700 in celebri Bulla decrevit: confessarios tam saeculares quam regulares, quicumque ii sint, nullatenus posse audire poenitentes sine approbatione Episcopi loci, in quo ipsi poenitentes degunt. Quod iam definierat Conc. Tridentinum Sess. 23 cap. 17 de Reform. Et id cohaerenter ad naturam iudicii quod in sacramento poenitentiae exercetur, sicut ipsum Concilium expo-suerat in sess. 14 cap. 7: « Quoniam igitur natura et ratio » iudicii illud exposcit, ut sententia in subditos dumtaxat » feratur, persuasum semper in Ecclesia Dei fuit et verissi-» mum esse Synodus haec confirmat, nullius momenti ab-» solutionem eam esse debere, quam sacerdos in eum profert » in quem ordinariam aut subdelegataci non habet iuris-» dictionem. »
Quid vero ad iurisdictionem in hac re acquirendam consuetudo valeat, arguitur ex cap. Si Episcopus 2, de Poeni-tent. et Remission, in Sexto. Nullo igitur modo ex consuetudine, quaecumque ea tandem sit, clerus avilianensis poenitentiae sacramentum in Ecclesia s. Cataldi administrare posse videtur.
Quoad vero sacras functiones et missae celebrationem, etsi
566 MURAN A ET POTENTINA
receptum sit quod clerici vicinarum dioeceseon admittantur quin commendatitias litteras dioecesis Antistitis exhibuerint eiusdemque placitum obtinuerint, ut docet Schmalzgrueber de Cler. peregrinis num. 5 d. 3, et quotidiana praxis ostendit; s. tamen Congregatio pluries docuit Episcopos posse ad legem observandam adigere non solum subditos, imo etiam Regulares Lib. 8 Decret, pag. 78.
Posita igitur hac Episcopi facultate, cum in facultativis non detur praescriptio, ex noto iuris adagio, iam inutiliter prorsus ad hanc consuetudinem missas celebrandi clerus avilianensis pro vocaret.
DEFENSIO" CLERI AVILIANENSIS. Verum ex altera parte obsistit clerus avilianensis, sibique competere sustinet, tum in vim iurispatronatus, tum consuetudinis immemorabilis, independenter ab Episcopo murano, ad praedictam Ecclesiam accedendi, missam celebrandi, functiones in festo s. Cataldi fieri solitas peragendi, et alia iura exercendi. Idque tum ex huiusce Ecclesiae historia, tum ex pluribus sive veteribus, sive recentioribus documentis ostendi posse urget.
In primis enim constat initio saeculi XV Ecclesiam s. Cataldo dicatam, qua de agitur, avilianensem clerum extru-xisse, in eaque patronatum obtinuisse quin aliquid a murana Curia obiiceretur. Haec non modo potentinus Episcopus in sua informatione testatur, verum etiam muranus Episcopus Gigli, quod maximum est, luculentissime testimonio, an. 1834, confirmavit.
Lapsu dein temporis Ecclesiam hanc aetate fatiscentem, penitusque fere collapsam quidam ex civitate avilianensi restituere cogitaverunt. Id ut perficere iure valerent instaurationis perficiendae veniam non a murana, sed a potentina Curia anno 1673 petierunt. Oratorum preces potentinam Curiam benigne excepisse patet ex sequenti rescripto, quod sub die 21 Iulii 1673 eo in tempore Vicarius capitularis edidit. < Li-> ceat reaedificare petitam Capellani s. Cataldi dirutam ex » eleemosynis privatorum. »
Constat insuper, quum anno sequenti de benedicendo
MURANA ET POTENTINA 5 6 7
s. Cataldi simulacro ageretur, quod in restituta Ecclesia poni debebat, quemdam sacerdotem Carolum di Masa eam benedicendi veniam non a murano sed a potentino Episcopo petiisse et obtinuisse.
Huius vero simulacri effigies anno 1674 aere insculpta pro devotione Capituli avilianensis et in charta impressa fidelibus ad ruralem Ecclesiam undequaque concurrentibus die festo s. Cataldi quotannis distribuitur. Quin imo praedictum simulacrum s. Cataldi non in Murana, sed in avilianensi •civitate iugiter adservatur: quod, appropinquante die festo ab avilianensi clero in memoratam Ecclesiam solemniter defertur, Curia murana prorsus inaudita, quae tamen contra talem agendi rationem nihil umquam obmussitavit.
Hisce omnibus addi possunt avilianensis Ecclesiae statuta anno 1795 confecta, in quibus sermo est de iure patronatus Oapituli super Ecclesia s. Cataldi.
Nec praetereundum est penes potentinam Curiam agitatam esse quamdam quaestionem, quae circa celebrationem festivitatis s. Cataldi in Ecclesia, de qua agitur, inter clerum Aviliani et clerum terrae Roti exorta fuerat. Praedicta 'Curia, quin aliquid a Murana obiiceretur, die 16 Iulii 1831 de hac controversia sententiam edidit, qua declaravit, iuspatronatus dictae Capellae sub titulo s. Cataldi, nec non possessionem in ea exercendi sacras functiones in die decima Maii cuiusvis anni, in qua celebratur festivitas eiusdem sancti cura frequentia populi a vicinis terris cum devotione concur-rentis stare pro rmo Capitulo civitatis Aviliani, nec ab alio posse turbari.
Quibus omnibus patere videtur tum.patronatum, tum sacrarum perficiendarum functionum iura in rurali s. Cataldi Ecclesia avillánense capitulum obtinuisse et centenaria praescriptione possedisse.
Quod autem possessio haec pacifice semper processerit «constat in primis ex dictis. Quum enim ea omnia agerentur, quae relata sunt, tacuit omnino murana Curia quin .aliquod ius in medium afferret, vel aliquid obiiceret.
o 6 8 MURANA ET POTENTINA
Quin imo, quod maxime animadvertendum est in hac quaestione, non modo Episcopi murani nil unquam contra agendi rationem cleri avilianensis attulerunt, suoque potius silentio "eiusdem cleri iurium exercitium in tranquilla possessione reliquerunt, verum etiam Episcopus muranus Gigli iura, de quibus agitur, explicite recognovit, utque iam praescriptione firmata, suorum praedecessorum exemplo, habi i t .
Quae cum ita sint, avillánense Capitulum iure pollere videtur tum patronatus, tum ea omnia peragendi in Ecclesia s. Cataldi, quae usque adhuc centenaria et pacifica possessione peragere continuo consuevit, quin in hoc iuris exercitio, saeculorum usu et possessione praescripto, turbari legitime possit.
Quibus ex utraque parte deductis, sequens enodandum propositum fuit
Dubium
An et cuius favore constet de iurisdictione in casu.
RESOLUTIO. Sacra Concilii Cong. re discussa, sub die 17 Februarii 1883 censuit respondere:
Affirmative favore Episcopi murani, firmo tamen remanente iure Cleri avilianensis peragendi functiones iuxta solitum, exceptis confessionibus, pro quibus accedere debeat eiusdem Episcopi facultas et amplius.
Ex QUIBUS COLLIGES.
L Ius peragendi sacras functiones in Ecclesia alienae-Dioecesis, absque Ordinarii loci licentia, servatum fuisse videri favore cleri avilianensis, ex immemorabili possessione; quae iuxta Card. De Luca de benef, discept. 32, n. 2 et 4 meliorem praebet titulum de mundo, ita ut aequivaleat privilegio aut Apostolico indulto.
M U R A N A E T P O T E N T I N A 569^
II. Ex consuetudine immemorabili vel pacifica possessione, quaelibet illa sit, haud acquiri potestatem impertiendi sacramentalem absolutionem eruitur ex cap. Si Episcopus 2 de Poenitent. et Remission, in Sexto.
III. Fert enim indoles et ratio iudicii, ut solummodo in subditos sententia feratur.
IV. Qua de re semper in Ecclesia persuasum fuit, atque uti verissimum a Tridentino Sess. 23 cap. 17 de ref. confirmatum, nullius esse momenti absolutionem a Sacerdote in eum prolatam, in quem ordinariam aut subdelegatam non habeat iurisdictionem.
TAURINEN.
DISMEMBRATIONIS KT ERECTIONIS
Die 17 Martii 1883..
COMPENDIUM FACTI. In Archidioecesi Taurinensi extat parochialis Ecclesia loci vulgo Cornalense, cui subsunt nonnulla oppidula, inter quae recensetur Vallongo, ubi quaedam Capella extructa est s. Carolo dicata, cui plures circumstant familiae, (385 animarum circiter), quibus grave est se conferre ad propriam parochialem Ecclesiam.
Huic difficultati occurrere volens Metropolitanae Taurinensis Canonicus poenitentiarius, simulque cupiens spirituali bono incolarum illius regionis consulere, in qua ipse ortum habuit ac pueriles annos egit, de nova Paroecia illic erigenda cogitavit statuitque proprio aere, una cum commoda Parochi habitatione, sufficientem Ecclesiam aedificare, nec non congruam dotem ad eiusdem Parochi sustentationem constituere.
Consultus hac super re Archiepiscopus a Canonico, eius votis annuens, die 14 Maii anni 1882 edictum contra praetendentes edidit, in quo, inter alia, fines determinavit novae Paroeciae erigendae.
5 7 0 TAURINEN.
Parochus sed vero pagi Cornalense, imo et patronus eiusdem Ecclesiae parochialis, comes Eugenius de-Maistre, et nonnulli incolarum contra huiusmodi erectionem insurrexerunt protestationesque in Curia archiepiscopali emiserunt, «x quibus facile deduci poterat eorum animos ita fuisse dispositos, ut ad simplex Archiepiscopi iudicium non acquiescèrent.
Huiusmodi igitur animorum dispositiones perpendens Canonicus poenitentiarius, nolens tamen iudicium Ordinarii declinare, ad S. C. C. recursum habuit. Archiepiscopus requisitus pro informatione et voto, audito Parocho, aliisque interesse habentibus, retulit: sese omnino conspicere in hoc facto extrema requisita a sacris canonibus pro erectione novae paroeciae.
B* Is te i» tía t io s j n o p t i c t »
E A QUAE F A V E R E V I D E N T U R ERECTIONI NOVAE PAROECIAE.
Ac in primis animadvertendum occurrit, quod quamvis dismembratio Parochiarum sit in iure res admodum odiosa, quippe quae alienationem sapit, uti tradunt Ahias ad Cap. Ad audientiam in 1 notabilium de Eccles. aedi f.; Lotter. de re benef. lib. 19, 28 num. 4; Rota p. 7 Recent. Decis. 68 num. 1; tamen si adsint gravissimae causae, quales sunt evidens Ecclesiae utilitas vel urgens necessitas, admittenda omnino est, iuxta Cap. Sine exceptione 12 quaest. 2. Imo si tales adsint causae neque dissensus interesse habentium, neque ipsorum rectorum repugnantia tantam vim habere possunt, ut dismembrationem impedire valeant, ceu habetur in Trident. Sess. 21 Cap. 4 de Ref. et pluries docuit S. C. C. praesertim vero in Ianuen. Dismemb. 25 Ianuarii 1879; in Neten. Dismembr, et iuris sacras peragendi functiones 26 Aprilis 1879 (1). Porro in themate huiusmodi necessitatis et utilitatis causae adesse nemo inficias ibit.
(1) Ianuen, habes Vol. X I I , 287; Neten. Vol. X I I I , 60 .
TAURINEN. 57 i
Quoad primum enim plures necessitatis causae a dd. c i tantur: inter quas praecipue est • difficultas accedendi ad Ecclesiam parochialem ad percipienda sacramenta et divina officia audienda, ut patet expresse ex praeallegato decreto Concilii Tridentini.
Unde legitime infertur quod praeprimis distantia locorum necessariam causam dismembrationis et erectionis novae paroeciae constituit, ut ex cit. cap. 4. Et quamvis Io. Andr. Card. Abbas et alii videantur ad hoc exigere nimiam distantiam, vere tamen magna longinquitas, et viarum discrimen non requiritur, ut observat Ant. de Butr. n. 3 in ver. distare cit. cap. Sed solum requiritur talis ut propterea parochianis sine magno incommodo non pateat accessus ad maiorem Ecclesiam. Sufficit ergo pro causa divisionis, ut Pa roecia Ecclesiae antiquae sit adeo ampla, ut populus praesertim adversis temporibus non possit sine magno incommodo illuc, horis congruis, ad divina officia confluere, ad tradita per Fagnanum in Cap. Ad audientiam n. 18. Unde iuxta communem sententiam canonistarum satis distare pro dismembratione existimatur regio illa, quae duplici lapide ab Ecclesia porochiali distat; ita S. O. C. in Verulana Dis-memo. IO Martii 1862 §. Quae cum Pyrhing in ius can. cap. 16 num. 31 et Reclus, de re parodi, p. 1 c. 12 num. 87.
Iamvero haec iuris extrema requisita ad constituendam necessitatis causam pro erectione novae Paroeciae, in themate reperiri abunde constare videtur ex attestatione tum canonici poenitentiarii, tum Archiepiscopi. Verum haec necessitas magis magisque augetur ex consideratione difficultatum, quae intercedunt ut fideles possint ad Ecclesiam parochialem horis congruis accedere ad sacramenta percipienda, atque ad divina audienda officia. Haec autem talia sunt obstacula, ut etiam absque distantia constituere possunt legitimam dismembrationis causam; Fagnanus in Cap. Ad audientiam de Eccl. aedif. ?ium. 19.
Praeterea non solum necessitas, sed etiam evidens Ecclesiae utilitas erectionem novae Paroeciae expostulare vi-
5 7 2 TAURINEN.
detur in casu. Sane omissa parumper ratione generalis ut i litatis, quae semper alicui Ecclesiae obvenire solet ex proprii Parochi deputatione, loco mercenariorum Vicariorum; omisso etiam principio aequitatis, quod non sinit ut maior pars fidelium inserviat minori; hoc unum omitti non posse videtur in themate, ceu Archiepiscopus asserit, quod facilius pueri instructionem1 religiosam recipient in nova Ecclesia erigenda. Etenim parentes sollicitiores mittent ad paroeciam propin-quiorem filios, dum in praesenti haud curant ut veterem petant paroeciam, quae nimis distat. Haec sola utilitas luculentissime per se suadere videtur erectionem novae Paroeciae. Sed et aliae" adsunt in casu utilitates et quidem non sper-nendae, uti est illa, quae respicit associationem defunctorum, quae facilior evaderet in nova Paroecia.
Ex huc usque igitur adductis satis abunde constare videtur, tum de necessitate, tum de utilitate dismembrationis et erectionis novae Paroeciae. Verum si aliqua ambiguitas adhuc remaneat, omnem dubitandi viam praecludere videtur tum Archiepiscopus, qui aperte fatetur : omnia adesse extrema a iure volita pro erectione novae Paroeciae, tum factum incolentium Vallon go. Ii enim ut illis necessitatibus remedium aliquod pararent, iam decem abhinc annis Capel-lamí m retinent.
Posito igitur superabundanti numero parochianorum pro nova Paroecia, et admissis causis quae suadent eiusdem erectionem, affirmativo responso dimittendum esse videtur dubium propositum. Atque hoc .eo vel magis, quia in themate exulare videtur illa odiositas, quae semper comitare solet dismembrationes. Profecto dismembratio in casu non modo nullum praeiudicium Parochi iuribus affert; quia per erectionem novae, dos veteris paroeciae haud imminuitur; sed insuper liberat Parochum ab onere administrationis partis Paroeciae, quae secumfert graviorem laborem sive ob maiorem numerum fidelium sive ob distantiam a residentia.
Quod si aliquod detrimentum patiatur Parochus ex diminutione redituum stolae, qui, computatione facta, quotan-
TAURINEN. 5 7 3
nis vix attingunt summam 45 libellarum, haec diminutio compensato per laboris subtractionem.
Neque dicatur absque dismembratione suppleri posse necessitatibus per deputationem Capellani curati, a Parocho dependentis. Sane omisso quod huiusmodi Capellanus semper provideri deberetur a Parocho, quod non verificatur in casu; tamen certum est quod, quando constat de necessitate dismembrationis, praesertim ob locorum distantiam et difficultatem accessus , Concilium Tridentinum diserte statuit in Sess. 21 cap. 4 cit. esse locum deputationi proprii Parochi. Insuper ministerium Capellanorum nonnisi raro et prudenter -adhiberi debet in cura animarum cum mens sit Concilii Tridentini in Sess. 24 cap. 13 de Me f or m. ut unaquaeque Paroecia, suum peculiarem et perpetuum Pastorem habeat, qui oves suas cognoscere valeat. Cui concinit S. C. C. in Ianuen. Dismembrationis 25 Ianuarii 1878 §. Quin og geri - ibi - Hoc moderamen (Capellani Curati) nonnisi raro , prudenter ac non sine delectu, admitti debere ad tradita per Van. Espen lus. Eccl. p. 2 sect. 2 tit. 1 cap. 3. n. 30; Ursaja Discep. Eccl. tom. 1 p. 1 disc. 14 num. 93, Card. De Luca De decimis disc. 12 num. 12; Rota in Decis. 78 n. 52 cor. Ansaldo.
Semel igitur admissa necessitate dismembrationis et erectionis novae Paroeciae, corruant pariter necesse est quae-rimoniae tum parochi tum patroni, nec non parochianorum loci Cornalense iuxta Conc. Trident, in cit. Sess. 21 cap. 4 et Alex. III in Constit. Ad audientiam c. 3, X de Eccl. aedi f. III, 48.
Iudicium contra quod in honore haberi solet praesertim in huiusmodi quaestionibus est illud Ordinariorum: quandoquidem Episcopi praesumuntur magis informati de rebus et necessitatibus suae Dioecesis, ut Rebuf. in praxi benef, part. C. 1 de erect. in Cur. et Paroch. Cui concinit S. C. C. passim et praesertim in Massanen. et Populoniae Dismembr. 23 Augusti 1879 §. Sed contra; in Ipporegien. Dismembr. 23 Augusti 1879 §. Sed contra.
5 7 4 T A U R I N E N .
Quod si E E . V V . necessariam in casu existimabunt erectionem novae Paroeciae in pago Vallon go, sponte sua fluere* videtur dismembrationi obnoxias esse debere etiam portiones-alterius Paroeciae loci Casanova, designatas in Archiepiscopali edicto. Quandoquidem, licet Parochus illius Ecclesiae contradicat, asserens dismembrationem illarum portionum non esse necessariam; certum tamen est ex dismembratione maximam utilitatem illis obvenire, cum facilius pateat incolis ac cessus ad novam Paroeciam.
Cum igitur manifesta sit in casu sive utilitas sive necessitas erectionis novae Paroeciae iure meritoque concludi posse videtur "èsse locum dismembrationi. Idque eo vel magis, quia cum ex una parte nemini iuiuria inferatur, ex alia maximo fidelium bono et cultus divini incremento generositate Canonici poenitentiarii consulitur; quod enim alicui non nocet et alteri prodest fieri debere utrumque ius edocet.
EA QUAE ADVERSARI VIDENTUR ERECTIONI NOVAE PAROE
CIAE. Contra vero qui Parochorum et Patroni De-Maistre partes tuetur, septem argumenta adducit quibus demonstrare-nititur dismembrationi et erectioni locum omnino non esse in casu.
A primo capite igitur suae orationis exordiens certum exploratumque in iure asserit, dismembrationem omnino odiosam esse, utpote quae alienationem sapit; proindeque ad eam deveniendum non esse, nisi aliis antea remediis adhibitis, necessaria inveniatur; Fagnanus lib. 3 Decret. Cap. Ad audientiam num. 14; Bouix Tract, de Parocho part. 2* cap. 4 prop. 1 ; Card. De Luca in Parte V annot. ad S. C. Trid. disc. 16 num. 2: est enim dismembratio remedium extraordinarium et subsidiarium uti tradit Rota in Leodien* Dismembrationis 1 Februarii 1412 coram Falconieri.
Casum itaque dismembrationis a iure contemplatum t ra dit esse nimiam loci distantiam, si tamen huic alio modo mederi sit prorsus impossibile; RebufFus. prax. beneficiorum part. 1. de erect. in Curat, et Paroch. n. 1. Imo, duce;
TAURINEN. 5 7 5 '
Fagnano, omnes dismembrationis causas ad unicam reducit,, nimirum ad magnam difficultatem accedendi ad Ecclesiam matricem: Bouix de Paroch. part. cap. 4prop. i. et hanc sententiam Fagnani suum fundamentum habere dicit in Conc. Trid. Sess. 11 cap. 4 de Reform, et in Cap. Ad Audientiam 3 de Eccl. aedi f. ad quod, se refert Tridentina Synodus. Ex quibus liquere ait quod, ut necessaria dicatur dismembratio, probari debet quod sit impossibile adire parochialem Ecclesiam sine magno incommodo.
A iure vero ad facta descendens ex pluribus rationibus demonstrare contendit necessariam non esse dismembrationem in casu: ac imprimis propter distantiae difficultatem; quae talis est, ut itinere tertiae partis horae superari queat.. Porro haec distantia, subsumit defensor, non illa est quam. requirit Tridentinum pro dismembratione. Quandoquidem si in themate ratio habeatur sive regionis, in qua plura adsunt suburbia quae unam horam itineris distant a Paroeciis, sive qualitatis Parochianorum, qui agrorum et armentorum cultui addicuntur, nulla dici debet iuxta Card. De Luca in Annot. Conc. Trid. disc. 16 num. 2. Proinde, concludit cum Rota, nec est praesentandus novus Sacerdos, nec nova Ecclesia erigenda Decis. 146 n. 2 coram Motines.
Neque necessariam esse tradit novam Paroeciam ob difficultatem viarum. Siquidem amplae viae, aptae etiam pro curribus, ducunt habitatores loci Vallongo ad Paroeciam Cornalense, pluribus de hac re testantibus.
Praeterea necessaria non est nova Paroecia, prosequitur defensor, quia iam satis superque provisum est spirituali bono fidelium tum pagi Cornalense, ubi adest Parochus eiusque Coadiutor, tum aliorum vicorum in quibus nonnulli constituti inveniuntur Capellani ad incoi entium utilitatem procurandam. Necessitatibus vero Parochianorum loci Vallongo iam aliunde provisum autumat a testamento cuiusdam. Sac. Philippi Chicco, qui annuo reditu 50 libellarum relicto pro Cappella s. Caroli, alios reditus annuos constituit pro Missae celebratione in singulis diebus festis et pro christianae doctrinae institutione.
"576 TAURINEN.
Demum dismembrationis necessitatem destruere conatur ex non ingenti numero Parochianorum: siquidem testantibus finitimis Parochis et Municipio, Paroecia habet 680 pa- roecianos.
Ad secundum caput suae defensionis descendens Patronum abesse contendit in casu illam utilitatis causam, cuius meminit Conc. Tridentinum, quamque semper S. O. O. postulat in qualibet dismembratione, et ex cuius defectu eam denegare solet, ceu videre est in Anconitana Dismembrationis et reintegrationis 12 Februarii 1503, et in Ascu-lana Dismembrationis 14 Ianuarii 1804. Quod probat consensu parochianorum, qui asserunt nullo sub respectu utilem esse dismembrationem in casu. Nam hac peracta, Paroecia redigeretur ad 299 animas; dum illius Ecclesia continere valeat 1500 personas. Si itaque ex exiguo numero qui superest detrahantur etiam qui domi manere debent pro cura domesticarum rerum et armentorum, praefata Ecclesia, tempore divinorum officiorum, pene vacua manebit.
Insuper animadvertit defensor quod ex deputatione novi Parochi in Vallon g o non leve damnum obveniret aliis Paroeciis Taurinensis Dioecesis, quae licet sint maiori numero fidelium frequçntatae, nihilominus ob deficientiam Sacerdo-tuiii proprio sunt Pastore viduatae, teste Patrono De-Maistre et Archiepiscopo.
Ulterius progrediens tertio loco, observat defensor, dismembrationem esse prorsus perniciosam non tantum spiritualiter, sed etiam materialiter: nam Familia De-Maistre, quae necessitatibus cunctis paroecianorum consulit, hoc beneficio privarentur, qui ad aliam transirent paroeciam.
Damnum pariter dismembratio inferret Parochi iuribus ob privationem nimirum emolumentorum stolae, ut aiunt, nec non matrici Ecclesiae, quae in humiliorem statum filiali redigeretur, cum haec 385 animabus constaret, dum e contra matrix nonnisi 299 animas complecteretur. Neque minus perniciosam esse dicit dismembrationem pro Paroecia Casanova. Quandoquidem, avulso pago di Fraschero rotto, perampla
TAURINEN. 577
Ecclesia parochialis deserta remaneret absque cultu et decore utpote quae servaretur ac succurreretur fidelium oblationibus.
Ad quartum caput deinde transvolans orator suae defensionis, praemisso quod tradit Card. De Luca in Disc. 16 ad Annot. C. T. - ibi - « Quandoque non expedit (dismembratio) quoniam frequens experientia docet, quod huiusmodi parochialium duplicitas scissuras ac factionarias aemulationes inter utriusque clerum et populum respective causare solet » dismembrationem in casu utpote causam rixarum permittendam non esse arguit. Sane tum Parochi, tum proprietarii tum praesertim operarii pagi Vallongo aperte fatentur quod nova Paroecia erit rixarum et litigi omni fomes.
Huc oratione perducta, orator reiicere sategit novae Paroeciae erectionem ob impopularitatem. Cum enim huiusmodi causae populares sint, quilibet vices actoris gerere potest, Pi gn a teli i tom. 5 cons. 2, 229; Barbosa in Conc. Trid. cap. 6 p. 53; Rota in Gerunden. Umbriis 20 Martii 1600. Huiusmodi impopularitas evinci eliam potest per protestationes incolarum, in curia emissas, post dismembrationis decretum .
Hisce addit defensor quod ut dismembrationi sit locus in eam requireretur consensus Patroni, contrac:,u bilaterali intercedente, inter fundatorem Ecclesiae et Archiepiscopum. Sane eatenus pius fundator sibi onus imposuit Ecclesiam aedificandi, dotandi, eamque conservandi, quatenus erectae Paroeciae illud adsignabafur territorium, quatenus ille populus ei committebatur. Posito igitur manifesto Patroni dis-sensu nefas esse ait ab inito contractu resilire: quandoquidem « In contractibus nominatis non licet poenitere, idest a contractu resilire, altera parte non consentiente » L. Sicut 5 c. de action, et obligat. ; Ferraris Ver. contract. n. 13. Codex Italic, n. 1123.
Ultimo tandem loco animadvertit orator dismembrationem in casu iniuriosam esse respectu Patroni et parochianorum. Siquidem omnibus notam esse ait pietatem religio-
Acta, Tom. XV. fase. CL XXX. 37
578 TAURINEN.
nemque eximii Patroni , qui inhaerens vestigiis suorum auctorum solertem dat operam, ut habitantibus Burgi suppeditentur omnia media pro faciliori legum ecclesiasticarum adimplemento, et pro christiana illorum educatione. Iniurio-sam pariter eam esse dicit ipsis Burgi fidelibus, qui maxima prosequuntur benevolentia et studio beneficentissimum Pa~ tronum, prouti adducta monumenta testantur.
Hisce in utramque partem adductis, enodandum propositum fuit
D u b i u m
An sit locus dismembrationi paroeciarum locorum Cor-nalense et Casanova, et erectioni novae Paroeciae loci Val-longo in casu.
RESOLUTIO. Sacra C. C. re discussa, sub die 16 Martii 1883, censuit respondendum:
Negative. (1)
(1) Ne pluries animadversa, et deducta quoad dismembrationem paroeciarum repetamus, placet tantum observare Emos Iudices forsan in sententiam negativam-ivisse, eoquod deesent in subiecta quaestione eausae canonicae, quas DD. redigunt ad magnam difficultatem accedendi ad Ecclesiam matricem. Quae difficultas in themate haud probata fu i t ; dum contra refertur a pluribus neque longum esse iter neque arduas esse vias quae ad Ecclesiam Paroeciae ducunt. Maximum autem habuisse pondus apud Emos Patres nobilis Patroni oppositionem ambigendum non est..
Recoli possunt quaestiones dismembrationis relatae. Vol . I, pag. 520 et 543;. Vol. III, pag. 390 Appendix VI de Parochi, populique consensu in paroeciarum dismembratione ; Vol. XII , 287 ; Vol. X I I I , 60, 293, et 289 ubi adest Appendix VI de potestate Ordinariorum, deque iurisprudentia quoad Paroeciarum dismembrationem.
579
A D R I E N .
SPONSALIUM
Die i7 Martii Î883.
COMPENDIUM FACTI. Pacificus et Maria eiusdem civitatis, initis sponsalibus mense Martii 1879, tribus circiter annis mutuo amori indulserunt. Cum autem Maria, labente an. 1881, resciverit, Pacificum quodam morbo laborare, ac proinde perpenderet suos parentes huic matrimonio haud libenter fore consensuros, die 29 Decembris litteras eidem misit, quibus suam mentem ab inita obligatione recedendi pandebat; ipsum vero per litteras diei 31 eiusdem mensis assensum praebuisse Maria contendit. Constat tamen, quod Pacificus comperiens Mariam in votis habere matrimonium cum alio contrahere, die 3 Februarii 1882 penes Curiam institit, impedimentum sponsalium contra liberum Mariae statum obiiciens. Recla-mantibus vero tum muliere, tum eiusdem parentibus, ac impedimenti remotionem postulantibus, Episcopalis Curia summarium processum instituit, eoque expleto, die 18 Augusti 1882 sententiam Pacifico amicam protulit, declarans: iuridice constare de existentia impedimenti impedientis sponsalium, oppositi a domino Pacifico matrimonio Mariae
Animo haud fracta mulier ab adversa sibi sententia ad S. C. C. appellationem interposuit, efflagitans, ut Curiae sententia infirmaretur: quod si in suo vigore relinquenda foret, enixe exorabat, ut hisce rationibus a contractis sponsalibus dispensaretur : primo quidem ob ignorantiam in qua versabatur, ex privata matrimonii promissione publicum impedimentum exoriri: quia pro certo habet Pacificum sponsalium dissolution! assensisse: quia idem haud bona valetudine fruitur, ideoque parentes huic matrimonio pro viribus obstarent.
Episcopus autem processus acta transmittens exorabat Apostolicam Sedem, ut Maria de plenitudine potestatis sol-
580 ADRIEN.
veretur a sponsalium ligamine ex adductis causis. Addebat autem veritate niti, Pacificum haud perfecta frui valetudine; et adesse periculum, Mariam impelli posse ad matrimonium, quod aiunt civile. Ad quod, paucis post diebus, puellam inductam fuisse enarravit Antistes.
^ d i s c e p t a t i o S i n ó p t i c a
INFIRMANDA VIDETUR SENTENTIA CURIAE. Curiae sententiam esse infirmandam plura suadere videntur. Recolere enim prae primis praestat, quod sponsalia, quamvis ad matrimonii sacramentum ineundum dirigantur, pactionis tamen et contractus humani limites vix excedunt, ac proinde ut alii contractus dissolvi possunt. Inter plures vero causas quibus sponsalia licite rescinduntur, mutuus utriusque partis consensus praecipue recensetur, arg. cap. P r aeterea 2 de Sponsali}). Et merito, quod enim solo consensu contractum est, contrario consensu dissolvi potest, cum nihil tam naturale sit, quam eo genere quidquam dissolvi, quo colligatum est, ut ait Ulpianus L. Nihil 35 ff. de Reg. Iur. cui concinit cap. Omnis res 1 de Reg. Iur. in 6. Huiusmodi autem mutuum consensum in themate intercessisse ex processus actis prudenter arguitur. Maria enim iudicialiter requisita, et iusiurandum emittere disposita, idem autumavit. Plurimi autem faciendam esse Mariae depositionem haud ambigi potest, quia Episcopus eam retulit bonis moribus praeditam.
Accedit praeterea depositio Natalinae eiusdem germanae, et Santinae Cripaldi famulae, quae uti testes a Maria adductae iudicialiter auditae fuerunt. Natalina affirmavit reapse litteras conscriptas fuisse, quibus praestabat consensum pro sponsalium dissolutione, et nunc nescitur qua de causa lacera-tas esse. Quas depositiones iuramento se confirmare posse testatur. Cum itaque horum testium depositiones fide dignae et concordes videantur, merito argui potest revera Pacificum e sponsalitio foedere recessisse.
ADRIEN. 581
Neque posset opponi huiusmodi depositiones, utpote consanguineae et famulae, nullo in pretio habendas esse. Perpendendum siquidem est consanguineos, aniñes et domesticos uti testes admitti cum factum aliquod aliter quam per ipsos probari nequeat, cap. Veniens de Testibus, cap. Venerabilis de Testib. colendis, L. Consensu 8 Cod. de Repudiis. Quod adamussim in themate verificatur cum nullus alius testis de visu, praeter adductos habeatur.
Quin relevet quod Pacificus, transacto vix mense, ex quo litteras illas Mariae misit, sponsalium impedimentum penes Curiam opposuerit. Nam huiusmodi contradictio optime explicari posset ex eo quod Pacificus, facti poenitens, indignatione fuit affectus perspiciens Mariam statim cum alio viro et sponsalia contraxisse, et matrimonium iam esse inituram, quod ipse Praesul confirmavit.
Quod si hic mutuus consensus satis evidens haud appareat, ex alio capite sponsalia vim suam amisisse videntur. Et sane iuxta communem DD. sententiam gravis corporis infirmitas ab alterutro sponsorum contracta, post inita sponsalia, iuxtam causam alteri praebent ab illis resiliendi, cap. Quemadmodum 25 de Iureiur. Nemo enim cum tali persona gravi morbo laborante libenter contraheret, Sánchez lib. i de Matrim. D. 57 n. 1. et si ab initio illa infirmitas extitisset, vel alteri fuisset cognita, hic a coniugii promissione certe abstinuisset. Quod autem in casu Pacificus gravi morbo laboret in primis ex Mariae testimonio eruitur.
In cuius favore deposuerunt etiam Canonicus N. qui adfuit Pacifico dum aegrotaret, Medicus, qui eumdem curavit, et Pharmacopola, qui medicamenta praestitit. Ex istorum testimoniis colligitur gravi morbo Pacificum laborare, et matrimonii foedus eidem mortem inferre posse. Ex quo fit ut iusta adesset Mariae causa a sponsalibus recedendi.
Potiori iure id admittendum videtur cum Maria rescive-rit plures ex familia Pacifici phthisi laborantes decessisse. Ex fide enim Parochi constat, illius patrem et duos fratres
5 8 2 ADRIEN.
hoc morbo diem obiisse supremum adhuc iuvenes. Cum itaque Maria perspexerit, Pacificum mense Decembris 1881 in ea valetudinis conditione versari, ut matrimonium contrahere non posset, ac insuper si non certitudinem, suspicionem tamen maximam extare, ipsum phthisi laborare, suo iure usam fuisse videtur sponsalitio foedere rescindendo, ideoque Curiae sententiam esse infirmandam apparet.
Dato sed vero, at non concesso Episcopalem sententiam suum vigorem exerere, sponsalium tamen dispensationem pluribus ex causis indulgendam esse videtur. Et in primis ob parentum dissensum," qui numquam permittent eorum filiam cum Pacifico matrimonium inire. Maria vero coram iudice deposuit alteram causam sui recessus a sponsalibus fuisse vehementem suorum parentum oppositionem. Dissensum autem parentum sponsi vel sponsae rationabilem causam praebere pro sponsalium dissolutione indulgenda, DD. communiter tradunt.
His adiungitur ex una parte deliberata ac firma voluntas in qua persistit Maria cum alio matrimonium ineundi, ita ut pene impossibilis sit reconciliatio cum Pacifico. Ex altera vero Pacificus potius quam intuitu, vel fiducia futuri matrimonii, magis ultionis spiritu permotus coniugium Mariae cum alio viro adversatur, prouti affirmat Episcopus.
Cum itaque matrimonia libera esse debeant, ne infelices exitus exinde sequantur, a quacumque coactione abstinendum videtur. Quae porro causae ad excludendam coniugii coactionem permagni a DD. et a Rota Romana penduntur; ceu videre est, praeter alias quamplurimas, in Amerina Sponsalium S Februarii 1841 §. 6 coram Quaglia - ibi -« Vicissim vero satis validae visae sunt causae per Vincentii » oratores adductae, ob quas reluctatur matrimonium con-» trahere. Occurrit animorum dissociatio exorta ante litis » initium, quaeque per hanc litem recrudescit; occurrit pro-» pinquorum, atque praesertim Vincentii matris harum nu-» ptiarum improbatio; ac demum occurrit, Vincentium ani-» mum adiecisse ad aliam mulierem, ac cum ea matrimonium
ADRIEN. 5 8 3
>• praeparasse, quae quidem causae etiam seiunctim satis sunt > ad excludendam coactionem perpendit Rota ».
Subest praeterea auctoritas S. C. O. quae profecto probe perpendens quam difficilis exitus sit censurarum remedio ad coactionem matrimonii devenire, pluribus in casibus dispensationis beneficium, ad graviora removenda mala, indulgere consuevit. Exemplo sunt Pistorien. Sponsalium super dispensatione diei 7 Iunii 1856, Bisinianen. Dissolutionis sponsalium diei 19 Septembris 1841, et praesertim Nullius Ferentilli Sponsalium diei 29 Maii 1852 inter supplices libellos propositae. Quinimo si ex gravibus dissidiis., inter sponsos exortis etiam a matrimonio rato dispensatio indulgeri communiter solet, a fortiori in themate concedenda videtur. Demum cum Maria perversibus suasionibus allecta iam matrimonium civile cum alio viro contraxerit, nullum aliud medium suppetit ad eorum aeternae saluti consulendum, quam, dissolutis prioribus sponsalibus, matrimoniale foedus •coram Ecclesia inire.
CONFIRMANDA VIDETUR SENTENTIA CURIAE. At contra Pacificus tuetur, inita sponsalia in suo vigore permanere debere, nullamque dispensationis causam adesse. Et sane, quamvis certi canonis sit mutuo partium consensu sponsalium contractum dissolvi, huiusmodi tamen consensum minime interfuisse videtur. Pacificus enim absolute denegat praetensam scripsisse litteras Mariae; idque etiam evincere studuit trium testium depositionibus. Cum itaque in qualibet causa duo testes idonei ad legitimam probationem sufficiant, nisi aliter cautum sit, iuxta cap. in omni 4 de Testibus - ibi - € Ut in ore duorum vel trium testium stet omne verbum » cap. Licet 23 eod. cap. Si testes 3 caus. 4 quae-est. qu. 2 et 3, cumque in casu tres idonei habeantur uno ore asserentes, Pacificum petitioni Mariae constanter renuisse, eorum depositiones plenam probationem inducere videntur.
Argumenta vero ex adverso allata parvi sunt pendenda. In primis enim est reiicienda Mariae depositio, cum nemo
S84 ADRIEN.
in propria causa testis esse possit L. Nullus 10 ff. de Testibus, L. Omnibus 10 Codic. eod. - ibi - « Omnibus in re propria dicendi testimonii facultatem iura submove-rtmt. » Cap. Si testes 3 caus. 4 qu. 2 et 3. Seponendum pariter testimonium Natalinae sororis Mariae, quia iuxta communem DD, sententiam consanguinei illius, qui illos uti testes producit adversus extraneos, non sunt testes idonei. Ipsi enim ob naturalem affectionem erga suos consanguineos et affines nimis suspecti redduntur L. Testium fides 8 ff. de testibus, cap. Si testes 3 caus. 4 quaest. 2 cap. Consanguinei 1, ca.p. Accusatores 2, et cap. Suspectus 4 caus. 3 qu. "5 cap. Absens per alium 18 caus. 3 qu. 9. Demum ab ipso iudicii limine testis Cripaldi arcenda, cum famula ipsius producentis non sit testis ' idoneus L. 3 Cod* de testibus - ibi - « Etiam iure civili domestici testimonii fides improbatur, » cui consonat cap. Si testes 3 caus. 3 qu. 2 ubi eadem verba adducuntur L. Testes 24 ff. De Testibus. Ex quibus satis evinci videtur assertionem Mariae de consensu a Pacifico obtento quocumque fundamento destitui.
Animadvertere demum praestat, haud admitti posse, quod Maria, si reapse literas receperit, scidérit documentum, quo ad exoptata vota transeundi quodlibet impedimentum amove-batur. Cum igitur Mariae incumbat huiusmodi factum evidenter ostendere, cumque id minime praestiterit, ab ad ver-? sario, iure meritoque, denegatur.
Quin validius effugium captet ex asserta Pacifici infirmitate, ne datam fidem solvat. Pacificus enim sese nullo morbo laborare plurium testium et praecipue duorum Medicorum declaratione, ostendere sategit. Quae peritorum conformes declarationes satis ostendere videntur a veritate absonum esse, Pacificum phthisi laborare.
Quoad depositiones vero Canonici perpendendum est, primo illas contradicere assertioni ipsius medici Polo. Praeterea Antonius Ansaldi testatur se initio anni 1881 pluries requisivisse Canonicum circa valetudinem Pacifici, et ab eodem
A D R I E N . 5 8 5
iuge responsum habuisse quod Pacificus nullo laboraret morbo. Denique indubium est unum testem, cuiuscumque sit dignitatis, ad legitimam probationem non sufficere, ita ut nulla iudicialis "controversia unius hominis testimonio quamvis legitimo, terminari possit, quod expresse statuitur tum ex divino iure Deuteronom. cap. 15 vers. 17, tum ex iure canonico Can. Admonere8 caus. 22 quaest. 2 cap. Veniens 10, cap. Licet 23 et cap. Cum a nobis. De testibus; tum denique ex iure civili L. Iurisiurandi 9 Cod. De testibus: hinc vulgatum adagium dictum unius, dictum nullius... Cum itaque Maria per unum singularem testem autumet Pacifici infirmitatem ostendere, sponte sequitur de ea iuridice minime constare.
Causae vero dispensationis indulgendae, aut deficere, aut non ita graves esse videntur, ut Pacificus iure ad matrimonium cum Maria ineundum acquisito privari debeat. Parentum enim consensus haud est absolute necessarius in filiorum familias nuptiis : in praesenti vero controversia irrationabilis apparet. Statim enim ac quis devenerit ad pubertatis annos non est amplius sub potestate alterius, si sit liberae conditionis, quantum ad ea quae ad personam suam spectant, subindeque etiam invitis parentibus valet connubium inire vel religionem ingredi. Quam filiorum familias libertatem Tridentina Synodus cap. 1 Sess. 24 de Reform, matrim. solemniter confirmavit. Et S. C. facultatem concessit nuptias ineundi licet reluctassent mater, ceterique consanguinei, uti videre est in Florentina 12 Ianuarii 1726, et obsistente patre in Melevitana 20 Martii 1880 (1). Huiusmodi vero parentum dissensus irrationabilis videtur cum Pacificus sit honestae conditionis neque dedecus ullum familiae Mariae ex hoc connubio obvenire posset, ideoque eorum oppositio nihili facienda foret.
Neque potior ratio ex Mariae repugnantia est desumenda: cum obligatio ex sponsalibus orta gravis sit, D. Thomas in 4 dict. 27 quaest. 2 art. 1, Covar, part. 1 De sponsal.
(1) Recolé hanc quaestionem Vol. XIII , pag. 440.
o86 ADRIEN.
cap. 4 n. 2, Sánchez lib. 1 De sponsal. disp. 27 num. 2, Layman lib. 5 tract. JO part. 1 cap. i. num. 3, ideoque alterutri p a r t i m facultas non inest a data fide resilire. Cum igitur sponsalium existentia in dubium adduci nequeat, nec ulla rationabilis causa suppetat illa dissolvendi, satis evinci videtur, Mariam teneri fidem Pacifico datam per matrimonium liberare, et ad hoc praestandum etiam iuris remediis cogi posse.
Ex eo vero quod spreta Ecclesiae auctoritate cum alio viro in legali concubinatu versetur, dispensationis gratiae obtinendae est potius indigna. Non enim se Ecclesiae legibus, ut par esset, accommodare, sed Ecclesiam sibi inservire quasi per vim cogere maluit. Cum itaque in gratiarum dispensationibus habenda prae oculis sint adagia ex ss. Canonibus statuta non esse malitiis hominum indulgendum; neminem ex malitia sua commodum reportare debere: consequi sponte videtur petitam dispensationem haud esse largiendam.
His igitur utrinque animadversis EE. P P . iudicio proposita fuere enucleanda
Dub i n
I. An sententia Curiae Episcopalis Adrien, sit confirmanda, vel infirmanda in casu.
Et quatenus affirmative ad primam partem, negative ad secundam
II. An sit consulendum SSmo pro dispensatione in casu'
RESOLUTIO. Sacra C. Congregatio, re discussa, sub die 17 Martii 1883, respondere censuit:
Ad I. Providebitur in secundo.
ADRIEN. 587
Ad II. Affirmative, praevia separatione per tempus Ordinario benevisum et imposita salutari poenitentia. ( 1 )
(1) Recolé Vol . IX , pag. 124 ; in quo relata fuit al ia quaestio de dissolutione sponsalium. Confer Vol . X, 185 et 195 in nota. Ibi enim animadvertimus quod saepe s. C. Concilii SSum. Patrem rogat pro dispensatione sponsalium, de quorum val id i tate disceptatum est ; ets i eadem sponsalia requisita omnia exhibeant per quae val ida declarari possent. Ecclesia in h is casibus praefert tolerare contrave-nientem, quam il lum praecisa coactione ad matrimonium adigere ; praesentiens huiusmodi coactiones haud expedire fini s. vinculi .
Expedit enim Ecclesiam minus malum permittere, ut maius v i te t : maius malum est scandala et perpetuas inimici t ias oriri, quam fidem sponsalium frangere. In themate quilibet videt mala quae iam imminebant incautae Mariae quatenus a data sponsalium fide Papa non dispensavisset. Ipsa enim vinculo c iv i l i iam devin-ciebatur ali i v i ro ; qui iudicial iter eam convenire' poterat ut cum eo conviveret putido concubinatu.
DECRETUM, quo constituitur s. Vincentius a Paulo patronus omnium societatum caritatis, quae in (rallia vigent et ab eodem promana-
P r a e c l a r u m m i s e r i c o r d i a e e r g a p a u p e r e s e x e m p l a r e t c h r i s t i a n a e
c a r i t a t i s o p e r i b u s l a t e p r o v e h e n d i s v e l u t i d u c e m i n s i g n e m d e d i t D i
v i n a P r o v i d e n t i a S a n c t u m V i n c e n t i u m a P a u l o , q u i a d hoc o m n i b u s
o m n i a f a c t u s p e r t r a n s i i t bene fac iendo , e t P r e s b y t e r o s a s e i n s t i t u
ée-
G A L L I A R U M .
runt.
588 DECRETUM
DECRETUM
Valentina Beatificationis et Canonizationis ven. servae Dei Sor. Io-se phae Mariae a sancta Agnete, vulgo Ines de Beniganim sanctimonialis professae Ordinis Eremitarum Excalceatorum s. Augustini.
Q u u m d ie 8 p r o x i m e p r a e t e r i t i m e n s i s M a r t i i a S a n c t i s s i m o
D o m i n o N o s t r o LEONE PAPA X I I I concessum f u e r i t , u t i n C o n g r e
g a t i o n e s a c r o r u m R i t u u m o r d i n a r i a a g e r e t u r , a b s q u e i n t e r v e n t u
t a e C o n g r e g a t i o n i s Mi s s ion i s , P u e l l a s q u e a c a r i t a t e n u n c u p a t a s s u i
s p i r i t u s u t i h a e r e d e s effecit . H i s c e d e i n sese a d i u n x e r u n t l a i c i p e r
p l u r e s , q u i eodem benef ic ien t i ae a m o r e a c t i , V i n c e n t i i p a t r o c i n i o
su f fu l t i i n p a u p e r u m e t i n f i r m o r u m s u b l e v a t i o n e m e x i m i a m i s e r i
c o r d i a e t a m s p i r i t u a l i s q u a m c o r p o r a l i s o p e r a , n u l l i s n e q u e l a b o
r i b u s , n e q u e c u r i s n e q u e i m p e n s i s p a r c e n d o , a l a c r i t e r a g g r e s s i
s u n t .
E x q u i b u s d e r i v a v i t i l l u d i n s i g n e S o d a l i t i u m v u l g o Conferentiae
v o c a t u m , q u o d a n n o M D C C C X X X I I I P a r i s i i s o r t u m , f e re p e r t o t u m o r
bem, q u o c a t h o l i c u m p e r v e n i t n o m e n , mir i f ice d i f fusum e s t , u b e r e s q u e
e d i d i t s a l u t a r e s f r u c t u s . I t a q u e h u i u s c e S o d a l i t i i soci i a n n u m q u i n
q u a g e s i m u m a f u n d a t i o n e s u a modo r e c o l e r e g e s t i e n t e s s ib i i n v o t i s
e t i a m esse s i g n i f i c a r u n t , u t S a n c t u s V i n c e n t i u s , q u e m i a m p r o p r i o
v e l u t i i u r e t a m q u a m m a g i s t r u m e t p r o t e c t o r e m h a b e n t , A p o s t o l i c a e
S e d i s a u c t o r i t a t e s ib i d a r e t u r e t c o n s t i t u e r e t u r . H i s c e v o t i s s u a
c o n i u n g e n t e s R m i . d ioecesum G-a l l i ca rum P r a e s u l e s a S a n c t i s s i m o D o
m i n o N o s t r o L e o n e P a p a X I I I i d i p s u m e f f i a g i t a r u n t : f a v o r e o m n i u m
h u i u s m o d i S o c i e t a t u m c a r i t a t i s o p e r i b u s i n G a l l i a e r e g i o n i b u s i n
c u m b e n t i u m . S a n c t i t a s p o r r o S u a , r e f e r e n t e s u b s c r i p t o S a c r o r u m
R i t u u m C o n g r e g a t i o n i s S e c r e t a r i o , p r e c e s i s t a s e t p o s t u l a t a p e r
a m a n t e r e x c i p i e n s , S a n c t u m V i n c e n t i u m a P a u l o ceu p e c u l i a r e m S o
c i e t a t u m o m n i u m c a r i t a t i s a b eodem, u t s u p r a , q u o m o d o c u m q u e p r o
m a n a n t i u m , e a r u m sc i l i ce t t a n t u m q u a e i n Grall iae d i t i o n e v i g e n t ,
a p u d D e u m P a t r o n u m d e c l a r a r e e t c o n s t i t u e r e d i g n a t a e s t : i u s s i t
q u e p r a e t e r e a d e hoc A p o s t o l i c a s l i t t e r a s i n f o r m a B r e v i s e x p e d i r i .
D i e 2 6 A p r i l i s 1 8 8 3 .
D . C A R D . B A R T O L I N I U S , PRAEFECTUS
Laurentius Salvati S. R. C. Secretarius.
DECRETUM 5 8 9
e t - v o t o - C o n s u l t o r u m , d e v a l i t a t e p r o c e s s u s A p o s t o l i c a A u c t o r i t a t e
c o n s t r u c t i i n C u r i a E c c l e s i a s t i c a V a l e n t i n a s u p e r m i r a c u l i s p e r i n
t e r c e s s i o n e m p r a e f a t a e V e n . S e r v a e D e i S o r . l o s e p h a e M a r i a e a
s a n c t a A g n e t e , u t i f e r t u r , a D e o p a t r a t i s ; E m u s e t R m u s D o m i n u s
C a r d i n a l i s L u c i d u s P a r o c c h i , loco e t v ice i n f r a s c r i p t i C a r d i n a l i s
e i d e m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i P r a e f e c t i , h u i u s c e C a u s a e P o n e n t i s ,
i n s t a n t e R m o D o m i n o S i l v e s t r o R o n g i e r y F u l l e r a d A n t i s t i t e U r
b a n o a c R e c t o r e R e g i a e E c c l e s i a e H i s p a n i c a e S a n c t a e M a r i a e M o n
t i s S e r r a t i d e U r b e , C a u s a e i s t i u s P o s t u l a t o r e , i n O r d i n a r i o s p e c i a l i
C o e t u i p s i u s S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s i u x t a p e c u l i a r e s d i s p o s i t i o n e s
e i u s d e m S a n c t i s s i m i D o m i n i N o s t r i , s u b die 2 0 N o v e m b r i s e d i t a s ,
c o n s t i t u t o , a c s u b s i g n a t a d i e a d V a t i c a n u m c o a d u n a t o , s e q u e n s D u
b i u m p r o p o s u i t ; n i m i r u m a An constet de validitate processus
» Auctoritate Apostolica iu Civitate et Dioecesi Valentina con-•n structi super Miraculis; testes sint rite ac recte examinati; » et iure producta legitime compulsata, in casu et ad effectum » de quo agitur? n
S a c r a p o r r o e a d e m C o n g r e g a t i o , o m n i b u s a c c u r a t o e x a m i n e p e r
p e n s i s , a u d i t o q u e voce e t s c r i p t o R . P . D . A u g u s t i n o C a p r a r a S a n c t a e
F i d e i P r o m o t o r e , r e s c r i b e r e r a t a e s t : Affirmative. D i e 5 I u n i i 1 8 8 3 .
P a c t a a u t e m d e h i s S a n c t i s s i m o D o m i n o N o s t r o LEONI PAPAE X I I I
p e r i n f r a s c r i p t u m S e c r e t a r i u m f i d e l i r e l a t i o n e , S a n c t i t a s S u a sen
t e n t i a m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s r a t a m h a b u i t e t c o n f i r m a v i t d i e 1 4
i i sdem m e n s e e t a n n o .
D . C A R D I N A L I S B A R T O L I N I U S S . R . E . PRAEFECTUS.
Loco £33 S i g i l l i
LAURENTIUS SALVATI S. R. C. SECRETARIUS.
DECRETUM
RHEGINEN. Beatificationis et Canonizationis Ven. Servi Dei Fr. Iesualdi a Rh agio Sacerdotis Professi Ordinis Minorum sancti Francisci Capuccinorum.
Q u u m a d i n s t a n t i a m R e v . P a t r i s F r . A m e d e i a b U r b e v e t e r i
S a c e r d o t i s P r o f e s s i , e t P o s t u l a t o r i s G e n e r a l i s C a u s a r u m Bea t i f i c a -
590 DECRETUM
t i o n i s e t C a n o n i z a t i o n i s S e r v o r u m D e i O r d i n i s M i n o r u m S a n c t i F r a n
c i sc i C a p u c c i n o r u m , S a n c t i s s i m u s D o m i n u s N o s t e r L E O P A P A X I I I
d i e 2 3 I u n i i a n n o 1 8 8 1 i a m b e n i g n e i n d u l s i s s e t , u t d e E a m a S a n
c t i t a t i s V i t a e , V i r t u t u m e t M i r a c u l o r u m i n g e n e r e p r a e d i c t i V e n .
S e r v i D e i E r , l e s u a l d i a R e g i o a g i v a l e r e t i n S a c r a R i t u u m C o n
g r e g a t i o n e O r d i n a r i a , a b s q u e i n t e r v e n t u e t v o t o C o n s u l t o r u m ; E m u s
e t R m u s D n u s C a r d i n a l i s T h o m a s M a r i a M a r t i n e l l i , loco e t v i c e
E m i e t R m i C a r d i n a l i s P a n eb ianco h u i u s C a u s a e P o n e n t i s , s e q u e n s
D u b i u m d i s c u t i e n d u m p r o p o s u i t i n O r d i n a r i i s S a c r o r u m R i t u u m
C o m i t i i s , s u b s i g n a t a d ie ad V a t i c a n u m h a b i t i s , n i m i r u m : a An con
stet de validitate et relevantia Processus Apostolici in Civitate
Rheginen, constructi super Fama Sanctitatis, Vitae, Virtutum et
Miraculorum in genere praefati Ven. Servi Dei in casu, et ad
effectum de quo agitur1? » . E m i e t R m i P a t r e s S a c r i s t u e n d i s R i
t i b u s p r a e p o s i t i , o m n i b u s m a t u r o e x a m i n e p e r p e n s i s , a u d i t o q u e
voce e t s c r i p t o R . P . D . A u g u s t i n o C a p r a r a S a n c t a e F i d e i P r o
m o t o r e , r e s c r i b e n d u m c e n s u e r u n t : u Affirmative seu Constare, et
supplicandum Sanctissimo pro sanatione defectus sex priorum
Sessionum ob omissionem Vicarii Generalis in prima Sessione, rr
D i e 9 M a i i 1 8 8 3 .
Q u i b u s p e r i n f r a s c r i p t u m S e c r e t a r i u m S a n c t i s s i m o D o m i n o N o
s t r o L E O N I P A P A E X I I I f i d e l i t e r r e l a t i s , S a n c t i t a s S u a R e s c r i
p t u m S a c r a e C o n g r e g a t i o n i s r a t u m h a b u i t e t c o n f i r m a v i t , p e t i t a m -
q u e s a n a t i o n e m b e n i g n e conces s i t d ie 1 0 i i s d e m M e n s e e t A n n o .
D . C A R D . B A R T O L I N I U S S . R . C . P R A E F .
L o c o g g S i g i l l i
LAURENTIUS SALVATI S. R. C. Secretarius,
5 9 *
APPENDIX VIII
in qua colliguntur, in historiae commodum nonnullae Litterae, quoad res Ecclesiae, Pontificis Leonis XIII ad Germaniae Imperatorem, et huius responsa.
L e t t e r a d i G u g l i e l m o I I m p e r a
t o r e a L e o n e X I I I R o m a n o
P o n t e f i c e .
B e r l i n o 2 2 d é c e m b r e 1 8 8 2 .
u R i n g r a z i o V o s t r a S a n t i t à p e r
l a l e t t e r a che E l l a m i h a d i r e t t o
i l 3 di q u e s t o m e s e , e di t u t t o
c u o r e c o n t r a c c a m b i o l a s i n c e r a b e
n e v o l e n z a che E l l a m i d i m o s t r a .
Q u e s t a l e t t e r a m i c o n f e r m a n e l l a
s p e r a n z a , c h e V o s t r a S a n t i t à a t
t i n g e r à n e l l a sodd i s faz ione che
r i s e n t e con m e pe l r i s t a b i l i m e n t o
e p e r l ' e se rc i z io d e l l a m i a l e g a
z ione p re s so i l V a t i c a n o , u n n u o v o
m o t i v o d i c o r r i s p o n d e r e con p a r i
r a v v i c i n a m e n t o a i p a s s i f a t t i d a l
mio g o v e r n o , che h a n n o r e s o p o s
s ib i l e V o ccupaz ione d e l l a m a g
g i o r p a r t e d e l l e sed i v e s c o v i l i .
u S o n d i p a r e r e che t a l e r a v
v i c i n a m e n t o , s e a v e s s e l u o g o s u l
t e r r e n o d e l l a d e s i g n a z i o n e d e l l e
n o m i n e e c c l e s i a s t i c h e , s a r e b b e
a n c o r p i ù v a n t a g g i o s o p e r l a
C h i e s a che p e r l o S t a t o , p e r c h è
off r i rebbe l a p o s s i b i l i t à d i p r o v
v e d e r e a l l e v a c a n z e a v v e n u t e n e i
benefizi i e c c l e s i a s t i c i .
L i t e r a e G u i l l e l m i I m p e r a t o r i s
a d L e o n e m X I I I R o m . P o n t i
ficem.
B e r o l i n i X I K a l . I a n u a r i i
a n n i D . M D C C C L X X X I I L
Est gratia Sanctitati tuae ob literas, quas ad me III Non. Décembres mittere Tibi placuit; libentique animo sincerae in me benevolentiae tuae reddo vicem.. Hae literae me in optima spe confirmant, fore ut e voluptate, qua ambo afficimur ob instauratam in Vaticano legationem meam, novum suscipias incitamentum ad respondendum consensu pari iis, quae imperante me hic gesta sunt, quibus factum est ut pleraeque Episcoporum sedes facile a catholicis occupatae sint.
Equidem arbitror, hoc amicitiae foedus, nuper inter nos instauratum, si locum haberet in designatione nominationum eorum qui muneribus ecclesiasticis sunt destinandi, utilius fore Ecclesiae quam Imperio : quia hoc foedere constituto, Beneficiis ecclesiasticis vacui s consu laidi facultas fieret.
5 9 2 APPENDI
« S e i n s e g u i t o a d u n p r i m o
pas so de i C l e r o i n q u e s t a m a t e
r i a , i o p o t e s s i a v e r e l a c o n v i n
z i o n e che l a p r e m u r a p e r u n
r i a v v i c i n a m e n t o fosse r e c i p r o c a ,
i o d a r e i o p e r a , p e r c h è s i a n o so t
t o m e s s e a n u o v o e s a m e de l P a r
l a m e n t o d e l l a m i a m o n a r c h i a ,
q u e l l e l e g g i che e r a n o u t i l i i n
u n p e r i o d o d i l o t t a p e r d i fesa
d e i d i r i t t i c o n t e s t a t i de l lo S t a t o ,
s e n z a che p e r c i ò fossero neces
s a r i e i n u n modo p e r m a n e n t e i n
t e m p o d i r e l a z i o n i pac i f iche .
a Colgo v o l e n t i e r i q u e s t a oc
cas ione p e r a s s i c u r a r e n u o v a
m e n t e V o s t r a S a n t i t à d e l l a m i a
devoz ione e v e n e r a z i o n e p e r s o n a l i .
u Firmato. GUGLIELMO
« Controfirmato, DE BISMARCK.
x v i u
Si actu quopiam Cleri hac in re mihi ipse persuadere possim, curam comparandae animorum conciliationis reapse mutuam esse, Ego libenter operam darem, ut eae leges, quae quidem
fervente dissidii aestu, tuendis Imperii iuribus in discrimen vocatis, utiles erant, haud tamen necessariae cum amicitiae of
ficia ultro citroque intercedunt, supremo Dominationis meae Concilio, legibus condendis adlecto, iterum cognoscendae subiiciantur.
Hanc opportunam occasionem arripio obsequium et reverentiam in te meam etiam atque etiam confirmandi.
GUILLELMUS
D E BISMARCK
A Sua Maestà Imperiale e Reale Guglielmo I Imperatore di Germania, Re di Prussia.
L e o n e P a p a X I I I .
Maestà, N e l l a r e c e n t e i n a u g u r a z i o n e
d e l Landtag P r u s s i a n o ; l ' I m p e
r i a l e R e a l e M a e s t à V o s t r a s i è
c o m p i a c i u t a m a n i f e s t a r e a l suo
popo lo l a g i o i a che p r o v a v a n e l
c u o r e pe l c o n s o l i d a m e n t o de i suo i
r a p p o r t i a m i c h e v o l i col C a p o
d e l l a C h i e s a C a t t o l i c a , m e r c è l a
r i p r i s t i n a z i o n e d e l l e r e l a z i o n i d i
p l o m a t i c h e . Q u e s t e e s p r e s s i o n i ,
G u i l l e l m o G e r m a n i a e I m p e r a t o r i
B o r u s s i a e R e g i
L e o P a p a X I I I .
Aruspicanti nuper Imperiali Regali Maiestati tuae Borus-siens'em Conventum, quem L a n d t a g vulgo appellant, placuit laetitiam, qua eadem Maiestas tua ob confirmatum cum Catholicae Ecclesiae Capite • amicitiae foedus, mutuis relationibus instauratis , afficitur , sibi servientibus populis in concione patefacere.
A P PE NI
c o t a n t o co r t e s i p e r N o i , C i sono
g i u n t e o l t r e m o d o g r a d i t e e C i
i n d u c o n o a r e n d e r n e a V o s t r a
M a e s t à s p e c i a l i a z i o n i d i g r a z i e ,
i l che f acc i amo con v i v a s o d d i
s f az ione d e l l ' a n i m o N o s t r o .
N o i f i n d a i p r i m o r d i d e l P o n
t i f i ca to a v e v a m o r i p o s t o n e i n o
b i l i e g e n e r o s i s e n t i m e n t i d i V o
s t r a M a e s t à l a f i d u c i a d i v e d e r e
r i d o n a t a l a t r a n q u i l l i t à d e l l e
cosc ienze e l a pace r e l i g i o s a a i
popol i che obbediscono a l p o t e n t e
S u o s c e t t r o : e d o r a i l f a t t o s t e s so
de i r a p p o r t i d i p l o m a t i c i r i s t a
b i l i t i e P i n t e r e s s e che V o s t r a
M a e s t à pone a l c o n s e g u i m e n t o
di u n o scopo così a l t o e così
v a n t a g g i o s o , souo v e n u t i a raf
f o r z a r e l a N o s t r a f i d u c i a .
L a M a e s t à V o s t r a n e l l ' a l t o S u o
s e n n o e n e l l a S u a l u n g a espe
r i e n z a , s e n t e q u a n t o g r a n d e s i a
i l b i sogno d i r i c o n d u r r e i p o p o l i ,
m e r c è l ' o s s e r v a n z a de i d o v e r i r e
l i g io s i , a l l ' a d e m p i m e n t o d i q u e l l i
c h e l o r o i ncombono come c i t t a
d i n i e come s u d d i t i , o r a spec i a l
m e n t e che la s o c i e t à è scossa
n e l l e sue s t e s se b a s i . P o s s i a m o
a s s i c u r a r e V o s t r a M a e s t à c h e l a
C h i e s a c a t t o l i c a è p i e n a m e n t e
a n i m a t a d i q u e s t o s p i r i t o s e pos
s i ede , ove n o n i n c o n t r i o s t a c o l i ,
l a f o r z a p r e z i o s a d ' i n s i n u a r l o e d
e s p a n d e r l o d a p p e r t u t t o . Q u i n d i
f u s e m p r e N o s t r o v i v i s s i m o d e -
X VIII 593
Aita, Tom. XV. fato. CL1XX. 38
Huiusmuxli sensuum tuorum, Imperator, manifestatio nobis pergrata fuit, nosque ad gratias quam maximas Tibi agendas vehementer provocat co-gitque , quod quidem nunc Iubenti animo facimus.
Nos ipso Pontificatus exordio in magnanimis generosisque Maiestatis tuae sensibus spem po-sueramus, fore ut conscientiis tranquillitatem, pacem libertatemque Religionis catholicae amplectendae ac colendae populis Tibi servientibus restitutam tandem Nobis videre contingeret : nunc vero relationes ipsae inter nos nuper in-stauratae, demum cura atque studium,quo Maiestas Tua satagit utfinem tam praeclarum tamque proficuum assequatur, spem nostram mirifice confirmarunt.
Maiestas tua profecto eximia qua praedita est, sapientia, lon-gâque rerum experientia probe novit quam deceat atque oporteat, populos per officiorum religiosorum observantiam ad ea perficienda reducere, quae debent sive ut cives, sive ut subditi , id temporis praesertim, cum fundamenta ipsa, humanae societatis concuti quodammodo exagitarique videntur.
Possumus equidem Maiestati tuae certum facere, catholicam Ecclesiam hoc ipso spiritu plenissime informari, vimque praeclaram possidere spiritum ipsum9
5 9 1 APPEN
C h e s e g l ' i m p e r i o s i d o v e r i d e l
M i n i s t e r o A p o s t o l i c o , p i eno d i
r e s p o n s a b i l i t à d ' i n n a n z i a D i o e
a g l i u o m i n i , c i o b b l i g a n o a d o
m a n d a r e c h e l a n u o v a l e g i s l a
z ione e c c l e s i a s t i c a in P r u s s i a ,
a l m e n o n e i p u n t i e s s e n z i a l i p e r
l ' e s i s t e n z a e p e r l a v i t a d e l l a
r e l i g i o n e c a t t o l i c a , v e n g a i n m a
n i e r a d e f i n i t i v a a d d o l c i t a e co r
r e t t a , V o s t r a M a e s t à l u n g i d a l -
l ' a s c r i v e r l o a d i f e t t o di b u o n e e
c o n c i l i a n t i d i s p o s i z i o n i d a p a r t e
n o s t r a , v o r r à a n z i r i c o n o s c e r e
c h e l o d o m a n d i a m o n e l l ' i n t e r e s s e
s t e s s o d e l l a pace , l a q u a l e n o n
p o t r e b b e e s s e r v e r a e d u r e v o l e ,
s e n o n fosse s t a b i l i t a s o p r a so
l i d e f o n d a m e n t a . Q u e s t a pac i
f i c a z i o n e , m e n t r e f a r à p a g o u n o
de i d e s i d e r a p i ù a r d e n t i de l N o
s t r o c u o r e , e s t r i n g e r à con p i ù
f o r t i v inco l i a l t r o n o d e l l a M a e s t à
V o s t r a g l i a n i m i d i t u t t i i suo i
s u d d i t i c a t t o l i c i , f o r m e r à s e n z a
f a l l o a n c h e l a p i ù b e l l a e p r e -
IX VIII.
nisi illa obicibus interpositis praepediatur , insinuandi dif-fundendique per orbem. Hoc igitur ardens nobis semper votum fuit, ut Ecclesiae Catholicae fas sit virtutem suam populis Guberniisque libere explicare , et cum iisdem amicitiae pacisque foedera inire.
Si officiorum causa, quae Apostolicum nobis munus imponit? quibusque sacra sumus coram Deo et hominibus sponsione obstricti , ad postulandum addu-ducimur, ut nova in Borussia legislatio ( quod ad Ecclesiam pertinet), saltem in iis quae praecipua sunt, quaeque natura vitaque ipsa catholicae religionis in primis exigit, per ratum, certum atque immutabile iudicium'temperetur et corrigatur , id nequaquam Maiestas tua suspectae voluntati nostrae tribuat, quasi vero nos ab ineunda conciliatione alienum animum geramus ; sed potius agnoscere velit, nos illud causa ipsa pacis expostulare, quae quidem nec vera nec stabilis esse potest, nisi satis firmo
fundamento innitatur.
Hac igitur mutua animorum conciliatione et ardentibus cordis nostri votis affatim satisfiet, et validioribus vinculis omnium Catholicorum Tibi servientium animi praeclarissima Maiestatis Tuae Solio obstring entura et denique fulgentissima omnium
s i d e r i o d i v e d e r l a C h i e s a sp i e
g a r e l i b e r a m e n t e d o v u n q u e l a
s u a v i r t ù a v a n t a g g i o de i popo l i
e dei g o v e r n i , e di s t r i n g e r e con
q u e s t i a t a l uopo r a p p o r t i d i
iamicizia e di p a c e .
APPENDIX VIII. 5 9 5
z iosa c o r o n a d e l l u n g o e g l o r i o s o
S u o R e g n o .
C o n q u e s t a s p e r a n z a , i n n a l z i a
m o a l c ielo i p i ù f e r v i d i v o t i p e r
l a p r o s p e r i t à d e l l a M a e s t à V o
s t r a e d e l l a S u a I m p e r i a l e R e a l e
F a m i g l i a .
Dal Vaticano 3 Dicembre 1882.
ac pretiosissima longi gloriosi-que Regni tai Corona Tibi istic certissime perficietur»
Hac spe innixi Maiestatis tuae atque Imperialis-Regalis
familiae prosperitati ferventia Deo vota facimus.
Datae in Vaticano III Non. Dec. an. D. MDCCCLXXXII.
A Sua Maestà Imperiale Reale Guglielmo I Imperatore di Germania e Re di Prussia.
L e o n e P a p a X I I I .
Maestà,
L a l e t t e r a c h e l ' I m p e r i a l e
R e a l e M a e s t à V o s t r a C i h a f a t t o
r i m e t t e r e n e l d i c e m b r e p . p . p e r
l e m a n i de l s i g n o r S c h l ö z e r , I n
v i a t o S t r a o r d i n a r i o e M i n i s t r o
P l e n i p o t e n z i a r i o d i P r u s s i a p r e s s o
l a S a n t a S e d e , h a c o n f e r m a t o i n
N o i l a s p e r a n z a , l u n g a m e n t e n u
t r i t a , d i v e d e r e r i s o l u t e con u n
c o m p l e t o acco rdo l e v e r t e n z e r e
l i g i o s e n e l R e g n o d i P r u s s i a .
L ' a u g u s t a p a r o l a d i V o s t r a M a e
s t à , che s i m o s t r a d i s p o s t a a p r e
s t a r l a s u a m a n o p e r u n a r e v i
s ione d e l l ' a t t u a l e l e g i s l a z i o n e
e c c l e s i a s t i c a , C i f a s c o r g e r e n o n
l o n t a n a l a conc lu s ione d e l l ' a c
c o r d o . P e r t a l e f a v o r e v o l e d i s p o
s i z ione C i d i c h i a r i a m o a l l a M a e
s t à V o s t r a g r a t i e s o d d i s f a t t i .
G u i l l e l m o I .
G e r m a n i a e I m p e r a t o r i
B o r u s s i a e R e g i
L e o P a p a X I I I .
Literae, quas Imperialis-Regalis Maiestas tua D. Schlözer Legato extraordinario, Oratori cum liberis mandatis penes S. Sedem, ad Nos mittendas dedit, spem Nobis, iamdiu conceptam , confirmarunt, religiosas quasque controversias in Borussiaco Regno numeris omnibus absoluta Conventione diremptas iri. - Augustae Maiestatis tuae sermo , quo se ad praesentis ecclesiasticae Legislationis recognitionem ineundam in Concione paratam esse affirmavit, Nos in spem adducit fore, ut eiusmodi Conventio quam citissime absolvatur:
Ob istud praecellentis animi tui projsositum atque consilium nobis aequum apprimeque propitium, et gratias Maiestati tuae quam maximas habemus, et laetitia affectos Nos esse testamur.
5 9 6 APPENDIX VIII.
I n s e g u i t o d i ciò a b b i a m o f a t t o
s c r i v e r e d a l C a r d i n a l e N o s t r o
S e g r e t a r i o d i S t a t o a l s i g n o r
S c h l ö z e r u n a n o t a , c h e c r e d i a m o
s i a g i à s t a t a p o r t a t a a c o g n i
z ione d e l g o v e r n o d i V o s t r a M a e
s t à . I n essa a b b i a m o v o l u t o
c h e n u o v a m e n t e s i a s s i c u r a s s e i l
R . G o v e r n o d e l l a f e r m a N o s t r a
V o l o n t à , a n c h e a l t r e v o l t e m a
n i f e s t a t a , d i p e r m e t t e r e a i V e
scov i l a no t i f i ca d e i t i t o l a r i d a
n o m i n a r s i a i benef ic i i p a r r o c c h i a l i .
E p e r a v v i c i n a r c i i l p i ù p o s s i
b i l e a l l e v i s t e e a i d e s i d e r i i d e l l a
M a e s t à V o s t r a , a b b i a m o f a t t o co
nosce re a n c h e l a d i spos i z ione i n
c u i s i a m o d i n o n a t t e n d e r e l a
c o m p l e t a r e v i s i o n e d e l l e l e g g i
v i g e n t i p e r p r o v v e d e r e con l a
r i c h i e s t a no t i f i ca l e p a r r o c c h i e ,
a t t u a l m e n t e v a c a n t i .
A b b i a m o p e r ò d o m a n d a t o che
c o n t e m p o r a n e a m e n t e v e n g a n o a
modi f i ca r s i l e m i s u r e che o r a v i n
co lano 1' e se rc i z io de l p o t e r e e
de l m i n i s t e r o ecc l e s i a s t i co , 1' i-
s t r u z i o n e e l ' e d u c a z i o n e de l C l e r o ,
g i a c c h é t a l i modi f i caz ion i c r e d i a
m o i n d i s p e n s a b i l i p e r l a v i t a
s t e s s a d e l l a C h i e s a c a t t o l i c a .
Huius rei gratia Cardinalt Nobis totius Ditionis nostrae a secretis ad extranea mandavi' mus, ut hac super re D. Schlözer publicas literas daret, quas a praeclarissimis Imperii tui Administratoribus acceptas iam atque perlectas esse arbitramur. In iis Uteris voluntatem nostram pandimus,, ut summis Magistratibus Regnique Rectoribus nostrum consilium atque propositum, alias per Nos patefactum , denuo confirmaretur: videlicet ut Episcopis permittatur Notam eorum exhibere, qui ad ecclesiastica munia sunt nominandi. Atque ut ad Maiestatis tuae consilia votaque, quo propius Nobis liceret, accederemus, notum etiam fecimus propositum nostrum , absolutam legum vigentium quas modo meminimus, recognitionem nequaquam expectandi, quominus expetita Notae ipsius nomi-nandorum virorum exhibitione, Parochiis in praesentia vacuis provideatur.
At vero eodem tempore expo-stulavimus, ut leges atque statuta, quibus ecclesiasticae auctoritatis et Ministerii exercitium, instructio atque educatio Cleri compeditur, opportune temperetur ; id enim vitae ipsi catholicae Ecclesiae omnino necessarium arbitramur. Haec quippe exigit, ut Episcopis facultas sit, Ministros sacros instruendi,
E s s a es ige ehe i V e s c o v i a b
b i ano f a c o l t à d ' i s t r u i r e e d i for
m a r e s o t t o l a l o r o v i g i l a n z a e
con fo rme a g l ' i n s e g n a m e n t i e a l l o
s p i r i t o d e l l a s t e s s a C h i e s a i s a c r i
m i n i s t r i . L o S t a t o n o n p o t r e b b e
{ r i c h i e d e r e m e n o d i q u e s t o p e i
suo i f u n z i o n a r i . P a r i m e n t i è e l e
m e n t o e s s e n z i a l e d i v i t a u n a r a
g i o n e v o l e l i b e r t à n e l l ' e se rc iz io
d e l p o t e r e e de l m i n i s t e r o eccle
s i a s t i c o p e l b e n e d e l l e a n i m e .
S a r e b b e i n d a r n o , che s i n o m i n a s
se ro a l l e P a r r o c c h i e i n u o v i t i -
'<• t o l a r i se q u e s t i si t r o v a s s e r o poi
i m p e d i t i d i a g i r e i n c o n f o r m i t à
dei d o v e r i che i m p o n e 1' officio
p a s t o r a l e .
S t a b i l i t o P acco rdo su q u e s t i
p u n t i , s a r à fac i le , m e d i a n t e i l
r ec ip roco b u o n v o l e r e , d ' i n t e n
d e r s i a n c h e s u l l e a l t r e cond iz ion i ! n e c e s s a r i e p e r a s s i c u r a r e u n a
pace v e r a e d u r e v o l e , scopo fi
n a l e de i c o m u n i N o s t r i d e s i d e r i .
I n t a n t o p r e g h i a m o l a M a e s t à
V o s t r a d i a c c o g l i e r e l a r e i t e r a t a
e s p r e s s i o n e de i f e r v i d i v o t i , che
i n o n cess iamo d i f a r e p e r l a p i e n a
p r o s p e r i t à d e l l a s t e s s a M a e s t à
V o s t r a e d e l l a I . R . F a m i g l i a .
[x VIII. 597
Dal Vaticano , 30 Genna- Datae in Vaticano XXI Kal.
io 1883. Feb. an. D. MDCCCLXXXIII,
eosque propria cura et dire
ctione, iuxta Ecclesiae instituta
ac spiritum, quo ipsa animatur,
informandi: profecto Regni at
que 'Imperii Administratores ,
pro iis qui muniis publicis prae
ficiuntur , minus expetere non
possent.
Item elementum est ad ipsam
rei naturam pertinens, quaedam
cn auctoritatis et Ministerii
exercitio prudens libertas, ut
iis qui sibi commissi sunt, Epi
scopi natis consulere possint.
Supervacuum enim foret, Sacer
dotes, qui nuper nominati sint,
Parochiis regendis destinare ,
si hi in fungendis muneribus,
quae pastoralis dignitas postu
lat, compeditos se esse sense
rint.
Super his quae disputata sunt,
conventione stabilita,facillimum
erit, bona utrinque voluntate
favente, etiam in ceteris con
ditionibus convenire, ad veram
stabilemquepacem, quae quidem
communis votorum nostrorum
scopus est,confirmandam omnino
necessariis.
Interim Maiestatem tuam ro
gamus, ut saepius repetitum be-
nevolentis animi nostri, quo
omnia eidem Maiestati tuae at
que Imperiali-Regali Familiae
prospera ominamur, manifesta
tionem excipere dignetur.
5 9 8 APPENDIX VIII.
Sig. Inviato Straordinario e Mi
nistro Plenipotenziario presso
la S. Sede.
1 9 G e n n a i o 1 8 8 3 .
L a r i s p o s t a d i r e t t a d a S . M .
l ' I m p e r a t o r e d i G e r m a n i a a l S . P a
d r e , i l 22 d e l decorso d é c e m b r e
f a a c c o l t a con s e n s i d i spec i a l e
g r a d i m e n t o e d i l i e t a s p e r a n z a ;
p e r c h è e s sa n o n "solo m a n i f e s t a
n u o v a m e n t e le c o n c i l i a n t i e be
n e v o l e d i s p o s i z i o n i d i S . M. e
de l s u o G o v e r n o , ma è a l t r e s ì
u n n u o v o p a s s o c h e s i f a v e r s o
l a c o n c o r d i a .
La m a g g i o r diff icol tà c h e a
q u e s t a s i oppone è l a l e g i s l a z i o n e
P r u s s i a n a n e i p u n t i che sono i n
con t r a d i z i o n e con l a d i v i n a co
s t i t u z i o n e d e l l a C h i e s a C a t t o l i c a .
O r a e s sendos i S . M . c o m p i a c i u t a
d i d i c h i a r a r e che p o t r e b b e p r e
s t a r e l a s u a c o o p e r a z i o n e , p e r c h è
d a i c o r p i l e g i s l a t i v i s i p r e n d e s
s e r o n u o v a m e n t e i n c o n s i d e r a
z ione d e s u d d e t t e l e g g i , q u a n t e
v o l t e s i concedesse l a no t i f ica
de l l e n o m i n e e c c l e s i a s t i c h e , n o n
p u ò a m e n o d i r i c o n o s c e r s i che
un r i a v v i c i n a m e n t o s i è p r o d o t t o
t r a i d e s i d e r i d e l l a S . Sede e le
v i s t e de l G o v e r n o d i B e r l i n o .
Publicae Literae {vulgo N o t a ) Emi D. Cardinalis Iacobini, Papae a secretis in negotiis ad extranea, eximio viro Schlözer Borussiae Legato extraordinario, atque Oratori cum liberis amplissimisque mandatis penes S. Sedem.
Datae XIV Kal. Februar, an. D. MDCCCLXXXIII.
E x e m e . D o m i n e
Responsum a Magnifico Germaniae Imperatore ad Rom. Pontificem XI Kal. Ianuarii proxime elapsi per literas datum eximiae prorsus laetitiae ac festivae spei sensibus acceptum fuit: his enim Uteris non modo Imperatoris eiusdem, r eique publicae Administratorum animus apprime benevolus, atque ad conciliationem ineundam propensissimus denuo comprobatur, verum etiam novus quodammodo ad conventionem sanciendum gradus nobis factus esse videtur.
Quod maxime omnium huic conciliationi opponitur, eae Bo-russiaci Imperii leges sunt, quae divinis catholicae Ecclesiae institutis contradicunt. Nunc vero quum Magnificus Imperator benigne spoponderit, se operam daturum, ut publici Imperii Regnique Conventus, condendis legibus constituti , easdem illas leges iterum cognoscendas suscipiant, dummodo sive eidem Imperatori, sive Episcopis istic per nos liceat eorum nomina exhibere, quibus ecclesiastica munia tradenda sunt, Borussiaci Imperii consilia votis SSmi Patris accedere, et amico quodam foedere iam convenire coepisse satjs in comperto est.
I l S . P a d r e n e l l a n o t a l e t t e r a (1)
a M o n s . A r c i v e s c o v o d i C o l o n i a
g i à a v e v a m a n i f e s t a t a l a s u a v o
l o n t à d i p e r m e t t e r e , che a v e s s e
l u o g o l a d e t t a no t i f i ca , q u a n d o
s u l t e r r e n o l e g i s l a t i v o s i fossero
p o r t a t e a c o m p i m e n t o ì t c o n v e
n i e n t i r i f o r m e . O r a po i v o l e n d o
S . S . d i m o s t r a r e l ' a l t o p r e g i o
i n c u i t i e n e l e pac i f iche d i ch i a
r a z i o n i c o n t e n u t e n e l l a l e t t e r a
I m p e r i a l e , e q u a n t o v i v a s i a i n
L u i l a b r a m a d i f a r c e s s a r e con
o g n i p r o n t e z z a l e r a g i o n i d e l
d i s s i d i o , a n c h e s e n z a a t t e n d e r e
l ' e s a m e c o m p l e t o d i t u t t e l e d i
s p o s i z i o n i p r e g i u d i z i e v o l i a l l a
C h i e s a , è d i s p o s t a a c o n s e n t i r e ,
c h e q u e s t o p e r o r a s i l i m i t i a d
a l c u n i p u n t i s o l a m e n t e , e che l a
conces s ione d e l l a no t i f i ca p r o c e d a
d i p a r i passo con l a r e v i s i o n e
d e l l e L e g g i . H a q u i n d i o r d i n a t o
a l s o t t o s c r i t t o C a r d i n a l e S e g r e
t a r i o d i S t a t o d i d i c h i a r a r e , che
s i d a r a n n o a i V e s c o v i l e oppo r
t u n e i s t r u z i o n i p e r l a no t i f i ca
a l G o v e r n o d e i n u o v i t i t o l a r i d i
t u t t e l e p a r r o c c h i e o r a v a c a n t i ,
i q u a l i d e b b a n o e s s e r n e i n v e s t i t i
c o n l a c a n o n i c a i s t i t u z i o n e , q u a n
do , p r o p o s t e che s i eno a i c o r p i
l e g i s l a t i v i l e m i s u r e v a l e v o l i a
g a r a n t i r e e f f icacemente i l l i b e r o
e se rc i z io d e l l a g i u r i s d i z i o n e ec
c l e s i a s t i c a , n o n che l a l i b e r t à
d e l l a e d u c a z i o n e e d i s t r u z i o n e d e l
C l e r o , g l i s t e s s i c o r p i l e g i s l a t i v i
a v r a n n o m a n i f e s t a t o l a l o r o a d e
s i o n e . L a no t i f i ca che p e r o r a
APPENDIX vin 599
(1) Relata fa i t epistola haec Vol. X I I pag . 481 .
SSmus Pater in Epistola satis nota, ad Archiepiscopum Coloniensem data, iam suum propositum patefecerat permittendi ut exhiberetur Nota eligenclorum ad munia ecclesiastica, quum ii qui legibus condendis conveniunt ea legum ad Ecclesiam pertinentium temperamenta, quae decent, sanciissent.Nunc vero idem SSmus Pater, ut ostendat quanti ipse faciat pacis consilia, quae Uteris Imperatoris continentur,, quamque percupiat, ut dissi-diorum causae citius removeantur, etiam antequam omnium earum legum, quae istic Catholicae Ecclesiae adversantur, recognitio absolvatur, consentire paratus est-, ut eiusmodi legum recognitio, interim de nonnullis tantummodo fiat , quae praecipua sunt ; atque concessio de publicandis exhibendisque eorum Virorum nominibus , qui modo vacuis Parochiis sunt praeficiendi, pari gressu cum ipsa legum recognitione facienda procedat et vigeat.
Mandavit igitur hic subscripto Cardinali Sibi a secretis ad extranea ut edicat, datum iri Episcopis opportunas instructiones ad hanc nominum exhibitionem Imperatori peragendam, eorum Virorum Ecclesiasticorum., qui parochialibus muneribus destinandi sunt : hi profecto iuxta ss. Canonum praescripta atque statuta in suorum quique munerum possessionem immutentur, quum, propositis in publico Oratorum Conventu, condendis legibus ad-lectorum, consiliis, quae ad ab~ solutum ecclesiasticae auctoritatis exercitium, libertatemque instruendi informandique Cleri
6 0 0 APPENDIX VIII.
s a r e b b e t e m p o r a n e a , l i m i t a t a a l
caso d e l l e v a c a n z e a t t u a l i , a c q u i
s t e r à u n c a r a t t e r e s t a b i l e p e r
l ' a v v e n i r e , n e i m o d i d a d e t e r m i
n a r s i d i c o m u n e a c c o r d o , a p p e n a
s a r a c o m p i u t a l a r e v i s i o n e d e l l e
L e g g i .
I l S a n t o P a d r e p r o f o n d a m e n t e
r i c o n o s c e n t e a S . M. p e i s e n t i
m e n t i d i c o n c i l i a z i o n e , che g l i h a
m a n i f e s t a t o , n u t r e . l a p e r s u a s i o n e
che l a s t e s s a S . M . v o r r à a p
p r e z z a r e 1 ' e s p o s t a d e t e r m i n a
z i o n e , come u n n u o v o a r g o m e n t o
d i q u e l l o s p i r i t o d i a m i c i z i a e d i
m o d e r a z i o n e , o n d e f u r o n o a n i m a t i
t u t t i i suoi; a t t i v e r s o l ' I m p e r o
G e r m a n i c o s in d a l p r i n c i p i o d e l
suo P o n t i f i c a t o ; e che i l G o v e r n o
d i S . M . a s s o c i a n d o s i a i g e n e r o s i
i n t e n d i m e n t i , d i esso , v o r r à con
l u i c a m m i n a r e d i pas so u g u a l e
e deciso v e r s o l a b r a m a t a m e t a
d e l l a c o n c o r d i a . S . S a n t i t à è n e l
l ' i n t i m o c o n v i n c i m e n t o che q u e
s t a c o n c o r d i a s a r e b b e feconda d i
g r a n d i v a n t a g g i p e r g l ' i n t e r e s s i
p i ù v i t a l i d e l l a C h i e s a e de l l o
S t a t o , e s t r i n g e r e b b e l e p o p o l a
z i o n i c a t t o l i c h e con v i n c o l i d i
s e m p r e p i ù i n v i o l a b i l e f e d e l t à a l
T r o n o de l l o r o S o v r a n o .
T a n t o l o s c r i v e n t e C a r d i n a l e
h a l ' o n o r e d i p a r t e c i p a r e a l l ' È . V .
nobis confirmandam apta sint, iidem Oratores, reique publicae Administratores consenserint atque adstipulati fuerint.
Haec porro eadem nominum candidatorum Ecclesiasticorum publicatio atque exhibitio, quae modo temporanea' est, atque ipse Parochiarum in praesenti vacuarum videlicet numero de-finita , stabilis posthac futura est, mutuo consensu statuenda ac moderanda, vix absoluta legum , quas meminimus, recognitione.
SSmus Pater maximas Im -peratori gratias agens, quod animum aa mutuam conciliationem ineundam propensum ostenderit , confidit fore, ut ideni Magnificus Imperator hoc Rom. Pontificis propositum ac voluntatem libens favensque excipiat velut novum aequi ac benevo-lentis animi sui testimonium, quo se ab inito Pontificatu erga Germanicum Imperium continenter gessit ; summique istic rei publicae Administratores , collatis cum Rom. Pontifice studiis atque consiliis, ad conciliationem adeo expetitam peragendam pari g r actu cum Eodem incedere velint.
Idem SSmus Pater sibi ipse Omnino persuadet, hanc conventionem cum Catholicae Ecclesiae, tum vero etiam Imperio ipsi, in iis quidem quae ad utriusque naturam vitamque propius attinent, maximam allaturum esse utilitatem , atque ipsas Catholicas gentes Regi suo arctioribus observantiae vinculis obligaturam.
Haec , scribens Cardinalis , sibi duxit honori praeclarae Excellentiae tuae significarle, ea
p e r c h è v o g l i a p o r t a r l o a n o t i z i a
d e l s u o G o v e r n o , e ben L e r i n
n o v a i s e n s i d e l l a p i ù d i s t i n t a
c o n s i d e r a z i o n e .
L. CARD. JAOOBINI.
APPENDIX VIII 6 0 1
quae Idem rogat velis summis Imperii Regnique Administratoribus nota facere, dum observantiae atque existimationis etiam atque etiam Tibi sensus expromit.
L u d o v i c u s C a r d . I a c o b i n i u s .
A. S. Eminenza il cardinale segretario di Stato
Jacobini.
a R o m a é m a r z o 1 8 8 3 .
Eminenza
n C i r c o l a n o q u i d e l l e voc i a t t e
a m e t t e r e s o t t o u n a f a l s a l u c e
l a P r u s s i a , e che p o t r e b b e r o t u r
b a r e l e b u o n e r e l a z i o n i d e l m i o
g o v e r n o co l l a s . S e d e .
» R e p u t o m i o d o v e r e s m e n t i r e
q u e s t e voc i e d e s p o r r e i l v e r o
s t a t o d e l l e cose , n e l l ' i n t e r e s s e
d e l l ' a c c o r d o e s i s t e n t e f r a l a P r u s
s ia e l a C u r i a r o m a n a .
« F r a l e voc i d i q u e s t o g e n e r e ,
ca lcolo l ' a s s e r z i o n e di f fusa d a p a
r e c c h i e p e r s o n e , che l a P r u s s i a
a b b i a conch iuso u n a c c o r d o col
g o v e r n o i t a l i a n o , i n v i r t ù d e l
q u a l e S . E . i l c a r d i n a l e L e d o -
c h o w s k i , n o n a p p e n a s i m o s t r a s s e
fuo r i de l V a t i c a n o , d o v r e b b e es
s e r e a r r e s t a t o e c o n s e g n a t o a l l a
P r u s s i a .
» Mi p e r m e t t o d i d i c h i a r a r e
u f f i c i a l m e n t e a V o s t r a E c c e l l e n z a ,
q u a n t o s e g u e c o n t r a r i a m e n t e a
c iò .
» S . E . i l c a r d i n a l e L e d o c h o
w s k i v e n n e a s u o t e m p o c o n d a n -
L i t e r a e p u b l i c a e D . S c h l ö z e r a d C a r d i n a l e m L . I a c o b i n i t o t i u s P o n t i f i c i a e D i t i o n i s a S e c r e t i s a d e x t r a n e a .
D a t . R o m a e VT. N o n . M a r t i a s a n n o M D C C C L X X X I I I
E m i n e n t i s s i m e V i r
Circumferuntur hic rumores, quibus falsa ingeritur Borus-siaci Imperii existimatio, quaeque optimas inter Imperium ipsum ac s. Sedem relationes exturbare facile possent.
Existimo igitur officii mei esse has voces , tuendae amicitiae causa inter Borussiacum Imperium Romanamque Sedem,
falsas arguere ac demonstrare. Inter id genus rumores ille
mihiinprimis occurrit a quibusdam in vulgus perlatus, sparsus-que Borussiense Imperium cum Italico Regno conventionem peregisse, qua statuitur, ut Emus Vir Cardinalis Ledochowski,vix dum extra Vaticanum se prodat, comprehendatur, atque Bo-russiensi Magistratui tradatur.
Liceat mihi haec quae subiicio, pervulgatis opposita, ea qua praeditus sum auctoritate, Eminentiae tuae patefacere.
Emus Card, Ledochowski ob violatas Borussiaci Imperii leges, variis sub inde iudiciis poenisque damnatus fuit; atque indidem summi rerum publicarum Administratores hasce sen-
6 0 2 APPENDIX VIII.
n a t o a v a r i e p e n e d a d i v e r s i t r i
b u n a l i d i P o s e n p e r v i o l a z i o n e
d e l l e l e g g i p r u s s i a n e , e d i l m io
G o v e r n o fece p e r v e n i r e r e g o l a r
m e n t e q u e s t e s e n t e n z e a l C a r d i
n a l e p e r m e z z o d e l l e a u t o r i t à
i t a l i a n e .
» I l m i o g o v e r n o p e r ò n o n h a
p o t u t o m a i a v e r e l ' i d e a d i p r o
p o r r e a l g o v e r n o i t a l i a n o u n a r
r e s t o e d e s t r a d i z i o n e d i S . E . i l
c a r d i n a l e L e d o c h o w s k i , e l e a u
t o r i t à i t a l i a n e n o n p o t r e b b e r o
a v e r a c c e t t a t a q u e s t a p r o p o s t a ,
p o i c h é i l t r a t t a t o d i e s t r a d i z i o n e
p r u s s i a n o - i t a l i a n o n o n è i n v e -
r u n modo a p p l i c a b i l e a l l a c a t e
g o r i a d i r e a t i , d e i q u a l i f u a c
c u s a t o i l c a r d i n a l e L e d o c h o w s k i .
» Mi p e r m e t t o q u i n d i d i d i
c h i a r a r e n u o v a m e n t e e d i n modo
uff ic ia le :
n C h e i l m i o g o v e r n o n o n h a
m a i p r o p o s t o l ' a r r e s t o e l ' e s t r a d i
z i o n e d e l c a r d i n a l e L e d o c h o w s k i ,
e che q u i n d i S . E . i l C a r d i n a l e
L e d o c h o w s k i p u ò l a s c i a r e i l V a
t i c a n o s e n z a t e m e r e m e n o m a
m e n t e d i v e n i r e a r r e s t a t o a K o
ma , ed in g e n e r e in I t a l i a , e
c o n s e g n a t o a l l a P r u s s i a , o v v e r o
d i s u s c i t a r e a l c u n c o n f l i t t o , pe i
f a t t i s u a c c e n n a t i i n P r u s s i a , co l le
a u t o r i t à i t a l i a n e .
» G r a d i s c a l ' E . V . l a r i n n o v a t a
a s s i c u r a z i o n e d e l l a m i a a l t a s t i m a
-e d e v o z i o n e .
» firm. SCHLOZER »
tentias ad eumdem Cardinalem per Italici Regni Oratores Re-ctoresque, iuris publici ordine seroatOf mittendas curarunt.
At vero numquam iisdem Bo-russiaci Imperii Administratoribus mens fuit Itali Regni Oratoribus Rectoribusque mandare aut suggerere, ut Cardinalis Ledochowski comprehenderetur atque Imperatori nostro traderetur; quam quidem propositionem nequaquam hi ipsi Italici Regni Oratores Rectoresque exequendam suscipere potuissent: conventio enim Borussiaea-Italica de tradendis profugis, ea facinora, de quibus accusatus fuit Card. Ledochowski nus-piam meminit.
Fas igitur mihi sit iterum, et quidem qua polleo auctoritate, edicere, Borussiacum Imperium cui servio, numquam sive prae-cepisse , sive suggessisse, ut Card. Ledochowski comprehendatur ac tradatur; ideoque eumdem Emum Virum sinendum esse, quoad ipsi libeat,- in Vaticano degere, quin sive Romae, sive ubivis in Italia comprehendi se posse metuat, tradique Borussiae Magistratui, aut con
fictum quempiam ob ea facta quae hic per me exposita sunt, cum Italico Regno in Borussia aliquando excitum iri.
Atque hic repetitam observantiae erga te meae exhibitionem confirmationemque, Eminentissime Vir, libens excipite.
SCHLOZER.
6 0 3
LITTERAE MOTU PROPRIO
ET CONSTITUTIO R. PONTIFICIS
Litterae qu ibus R. Pontifex innui t
Ep iscoporum esse incitatos Hi-
b e r n o r u m animos t e m p e r a r e , u t
ea quae iure p e t u n t , abst inen
tes ab omni vi et a clandestinis
socie ta t ibus , iuste consequi va
leant p . 97
Epistola Encyclica SSmi D. N. Leo
nis XIII de s. Francisco Assi-
siensi et de te r t io Franciscalium
ord ine p ropagando . . » 145
Motu proprio SSmi D. N. Leo
nis XIII, quo in Aedibus Vati
canis ins t i tu i tur Tr ibunal ad d i
r imendas controvers ias , quae e-
nasci possent , con t rac tuum causa,
cum adminis t ra t ione Aed ium ea
r u m d e m • . . » 193
Epistola Encyclica SSmi D. N. Leo
nis Papae XIII ad venerabi les
fratres Archiepiscopos et Epi
scopos universos in reg ione Hi
spana » 241
Litterae SSmi D. N. Leonis XIII ad
E m u m Archiepiscopum Dubli-
nen . quibus exorat u t Clerus
Hyberniae to tus animos civium
modera r i cure t in i i s , qu ibus
nunc iaclantur fluctibus: gaudet
de curis adhibit is ab Episcopis
favore catholicae iuven tu t i s , eis
d e m q u e c o m m e n d a t phi loso
ph iam Aquinatis p ro Seminar io
rum adolescent ibus . . » 289
Litterae in forma b r e v i s , qu ibus
fundatur e t cons t i tu i tur Romae
Col legium pro clericis Arme
niis » 337
Litterae responsionis An t i s t i t um Hi
spanorum ad Epis tolam Ency
clicam Leonis XIII . . » 398
Litterae SSmi D. N. Leonis XIII ad
Praesidem catholicae Societatis
Hungariae » 4 5 1
Constitutio SSmi D. N. Leonis Pa
pae XIII de lege Franciscal ium
tert i i Ordinis saecularis . » 5 1 3
Litterae Leonis XIII ad E q u i t e m
F. Pustet ob novam susceptam
edi t ionem o p e r u m Cosmae Ala
manni S. Iesu - Summa totius
philosophiae » 561
EX ACTIS CONSISTORIALIBUS
De Consistorio habi to die 3 Iu
lii 1882 p. 3
Be Consistorio habi to d ie 25 Se
p tembr i s 1882 . . . . » 1 5 3
De Consistorio habito d ie 15 Mar
tii 1883 » 3 9 9
S U M M A A C T O R U M
QU . \E IN HOC VOLUMINE XV CONTINENTUR
~ * - f B ~
604 SUMMA GTORUM
Ecclesiarum rec ipe re valet , p r ae
ter victualia, nisi special i ter in
vi ta tus fuerit . . . . » 8 1
Electionis; d u b i u m est an e lec t io
in secre ta r ium capi tu larem va
lida dici q u e a t , q u u m elec tus
probabi l i te r sibi dede r i t suffra
g ium » 100
Distributionum; canonicus p a r o c h u s
e iusque coopera tores q u a e r u n t
an pr ivar i d i s t r ibu t ion ibus d e
beant p r o t e m p o r e , quo expla
nant s. Evange l ium aut confi
ciunt s ta tum an imarum. » 104
Gratianen. et Mindonien.; postula
tum circa s t ipendia p r o exe
cut ione d i spensa t ionum Apo
stol icarum » I I I
Renunciationis et excardinationis;
compos voti fit canonicus Poe
n i ten t ia r ius , cuius exc ip i tu r re
nuncia t io , quam Episcopus exci
p e r e nolui t » 119
Coetus capitulares; expet i t capi tu
lum ut in coetus capi tulares in
t e rven ian t duodec im Part ici
pantes t a n t u m , sicut duodec im
in t e rven iun t C a n o n i c i , ex quo
lex civilis ad duodec im eos r e
degit » 123
Vocis in Capitulo; capi tulares im
p u g n a n t vocem in capitulo Ar
ch ip resby te ro , cuius p r a e b e n d a ,
in p r i s t inum revoca tur s t a tum
pecul io pr iva to , q u u m saeculo
anteacto extincta fuisset » 127
Matrimonium; ex i s ten te i m p e d i
men to affinitatis, dub i t a tu r an
an te vel post in i tum m a t r i m o
n ium interfuer i t Apostolica di-
EX S. CONG. CONCILII
Nullitatis nominationis et restitu
tionis fructuum; in qua late di
spu ta tu r de res ignal ionibus , pe r -
m u t a t i o n u m causa , ab Ordina
riis nec accepto habitis n e q u e
reiect is intra m e n s e m , quae eo
ipso ad s. S e d e m devo lvun tu r ;
ad n o r m a m const i tut ionis Sa.
Me. Gregori i XIII quae incipit
Eumano vix iudicio, non modo
apud nos , sed e-tiam apud Belgas
se rvandae . . ; . . . » 9
Optionis; Episcopus confert suo Vi
cario genera l i vacan tem cano
n ica tum; q u e m tamen opta t alius
canonicus , ra tus hu iusmodi p r a e
b e n d a m iuri opt ionis obnoxiam
esse » 57
Sponsalium; r eso lv i tur valere spon
salia, etsi p robabi l i te r abfuerit
r ep romiss io mul ie r i s , quae spe
futuri matr imoni i def lorat tonem
passa est » 65
Privationis Paroeciae ; resolv i tur
paroecia p r i v a n d u m esse p re s
b y t e r u m , r qu i i teratis moni t io
n ibus Ordinari i incorregib i lem
se p r a e b u i t , q u i q u e accusatus
fuerat de variis c r iminibus » 70
Fructuum et distributionum; cano
nicus omnes amit t i t d i s t r ibu t io
nes , t e m p o r i suae absentiae re
sponden t e s , eoquod nulla ad
fuerit legi t ima abessendi causa,
ab Episcopo cognita . » 76
Retributionis seu absolutionis; ma
gis ter cae remon ia rum , s. visi
tationis grat ia , nihil r ec to r ibus
SUMMA a c t o r t j m 6 0 5
p t o , grat is docuer i t s . T h e o l o
giam in Seminar io ,censui t sibi d e
ber i e m o l u m e n t u m po t ius q u a m
dis t r ibu t iones quot id ianas : quia
ab Ecclesiae Statut is onus gratis
docendi non impon i tu r . » 2 0 8
Matrimonii; resolvi tur non con
stare de nul l i ta te m a t r i m o n i i ,
ex quo haud satis p r o b a t u m fuit
quod defuerit domic i l ium aut
quasi domici l ium p r o parochia l i
iur isdict ione . . . . . » 2 1 4
Institutionis; o rd inar ius h a u d ex
cipiens p raesen ta t ionem d u o r u m
filiorum pa t ron i , ob aetat is s tu
d i o r u m q u e defectum , contul i t
alteri beneficium; quae collatio
irri ta dec lara tur . . . » 229
Ordinationis seu excardinationis ;
exposcit d i spensa t ionem a d e
cennali domicil io clericus qui
quasi implevera t t r i e n n i u m , ex
quo coepit esse familiaris Ep i
scopi ad ss. Ordines susci
piendos » 247
Iuris funerandi; Pat res religiosae
domus sa tagunt ut sibi v indi
cent , vi c o n s u e t u d i n i s , ius fu
nerandi e t tumulandi quoad de
functos d u a r u m pa roec ia rum ,
ad pub l i cum c o e m e t e r i u m effe-
rendos ; » 292
Aretina iurispatronatus; canonici
de massa sibi v indicant iuspa
t ronatus ac t ivum s u p e r omnibus
p raebend i s e t d igni ta t ibus de
Massa ; nec non iuspat ronatus
pass ivum s u p e r Archidiaconalu ,
et Pr imicer ia tu in eadem Ca
thedral i ex is tent ibus . » 302
spensat io , quam adesse asserui t
mu l i e r » 132
Circa facultatem binandi; d e n e
ga tur binandi facultas, iusta de
ficiente causa . . . . » 159
Iurisdictionis; in te r Archiep iscopum
Neapol i tanum e t Ep i scopum No-
lanum lis est s u p e r p e r t i n e n
tiam cuiusdam Terr i tor i i e t E c
clesiae, quam sibi qu i sque com
p e t e r e au tuma t . . . » 163
Iuris deferendi crucem #t praeemi
nentiae; i n t e r p a r o c h u m et ca
p i t u l u m Collegiatae d i scep ta tu r
u t r i compe ta t ius e levandi c ru
cem et ius p r a e e m i n e n t i a e , in
funeribus in quibus Capi tu lum
in t e rven i t » 171
Approbationis Statuti; exposcit So
dal i t ium, u t Statuto n u p e r con
fecto ab Apostolica Sede ap
probat io conceda tu r , quam dare
r enu i t Ordinar ius . . . » 186
Dispensationis ab irregularitate;
i ndu lge tu r dispensatio Sacerdot i ,
qui apoplexiae morbo co r re
p tus amisit usum brachii d e -
xteri » 195
Applicationis Missarum; dub i t a tu r
an applicanda sit Missa p r o fun
da to re , q u u m ce r tum haud sit
u t r u m idem Missam ins t i tuens ,
vo lue r i t hoc onus i m p o n e r e . 196
( Iurisdictionis Parochialis; duo in t e r
: se cer lant paroch i , u t r i spec te t
: iur isdict io supe r d o m u m ex t ru -
í etam in latissimo agro , in te r duas
\ Paroecias posito . . . » 200
I Canonici magistralis ; qui q u u m
p e r qua tuo r annos , onere susce-
6 0 6 SUMMA ACTORUM
Matrimonii; quaes t io est an ma
t r imonium nul l i ta te laboret ob
i m p e d i m e n t u m ex illicita affi
ni ta te p r o m a n a n s . . . » 409-
Oseen, distributionum; Antistes ex
poscit , ut S. C. C. auc tor i ta
t ive d e c l a r e t , an beneficiarii
suas facere va leant , sa l tem duas
ter t ias pa r tes f ruc tuum benefi
cii, d iebus qu ibus a choro absunt*
u t i n Seminar io a lumnos e d o
ceant » 4 2 4
Neapolitana visitationis; Cappel lae
p a t r o n u s , innixus cuidam Bul
lae Leonis X, p r a e s u m i t , eam
dem Cappellani a vis i ta t ione r
o m n i q u e Ordinarii iur isdic t ione
e x e m p t a m esse . . . » 4 2 7
Matrimonii; impe t i t v i r val id i ta tem
matr imoni i , quod invi tus et
coactus inivit . . . . » 4 3 4
Dispensationis s upe r defectu nata
lium » 4 5 2
Florentina Pensionum; r e n u i t pa
rochus p inguis paroeciae pensiones p raes t a re , ol im imposi tas
ab Antist i te F l o r e n t i n o ; e o q u o á
ambig i tu r an id factum fuerit r
praev io Apostolico beneplac i to . ,
e t an pensiones hu iusmod i fue
r in t p e r p e t u a e . . . . » 4 5 6
Pampilonen. praebendae theologalis;
i n d u l g e t u r canonico theo logo
lucrari d is t r ibut iones chorales
p r o h o r i s , qu ibus in S e m i n a
rio explanat sacram S c r i p t u
ram . . . . . . . . » 4 6 3
Tropien. Iurium canonicalium ;
duobus canonicis novae e rec t io
nis denega t cap i tu lum pa r t i c i -
Feltrien. iurium et privilegiorum;
q u a t u o r d e c i m r e so lvun tu r dubia
quoad iura e t pr ivi legia parochia
l i a , quae cap i tu lum Cathedral is
sibi c o m p e t e r e a u t u m a t , q u i p p e
quod cura habituali po t i r e tu r . 309
Chambrien. d ispensat ionis ab i r r e
gular i ta te : sacerdos d i spensa tur
ab i r regu la r i t a te contracta ob
a m p u t a t i o n e m d ig i t o rum po l
lices e t indicis . . . . » 340
Acheruntino, s u p e r d ispensat ione
sponsal ium ; P e t r o dispensat io
sponsal ium i n d u l g e t u r , solut is
libellis 2 0 0 favore sponsae 3 4 1
Iurispatronatus; d i scep ta tu r cuinam
competa t ius p raesen tand i ad
duas p r a e b e n d a s canonicales lai
calis iu r i spa t rona tus , d u m Col
legiata , ad q u a m per t inent , , l ege
civili suppressa fuerit . » 344
Romana dispensationis ; clericus
Marcellus d i spensa t ionem obt i
nu i t p ro ss. rec ip iendis o rd in ibus ,
etsi visivae facultatis infirmitate
c o g e r e t u r a quavis sese abs t inere
lec t ione . » 350
Cameracen, pos tu la tum circa sti
pendia p r o execu t ione d i spen
sa t ionum Aposto l icarum. » 353
Segovien. canonica tus doctoral is ;
resolvi tur admi t t endos esse ad
concursum hu ius p r a e b e n d a e
e t iam i l l o s , qui l icent iam vel
lauream doctor is in solo iu re
canonico consecuti fue r in t .» 356
Concursus; d u b i t a t u r an re la t io
examina to rum fuerit mala , ita
u t ad n o v u m concu r sum d e v e
n i e n d u m sit » 362
SUMMA 2TORV M 6 0 ?
Sponsalium ; mu l i e r a data fide
r e c e d e r e exopta t cum resc i -
ver i t v i rum laborare q u o d a m
morbo » 5 7 9
EX S. CONG. EP . ET REG.
Romana seu Venetiarum ; ff. m i
nor . Capucc inorum s. Francisci
s u p e r obligatione rec i tandi d i
v inum officium ; quaes i tum est
an professi vo to rum s impl i c ium
huius Ordinis t e n e a n t u r ad p r i
vatam rec i t a t ionem divini of
ficii » 2 5 0
Meliten, funerum s u p e r i n t e r p r e
ta t ione resolu t ionis ; d i scep ta tu r
an nonnul lae resolu t iones quoad
emo lumen ta et funera applicar»
possint Melitae in casu consi
mili » 2 5 8
Terracinen. decimae; Parochus , post
un ionem d u a r u m pa roec i a rum,
r e p e n d e r e Episcopo renu i t du
pl icem d e c i m a m , q u a m d u o
paroeciae r e p e n d e b a n t an te
u n i o n e m » 3 2 7
EX S. CONG. RITUUM
Galliarum; i ndu lge tu r cunct is ga l
l iarum Dioecesibus, ut sub r i tu
duplici maiori recolantur Festa
ss . Mariae Magdalenae Poen i
tentis et Marthae Virginis .» 40
Galliarum; SSmus Pa ter i n d u l g e t
Antist i t ibus Gall iarum suppl i
c a n t e s , u t festa ss. E p p . La
zari , Maximini e t T rophymi r e -
colere valeant sub r i tu dupl ic i
minor i » 40*
Marianopolitana beatificationis et
p ; i l ionem massae c o m m u n i s , vo
cem in capi tulo quoad admin i
s t r a t ionem bonorum capi tula
r i u m , e t p r aeceden t i am quoad
stal lum ceu alii Canonici .» 4 6 8
Concursus; dec lara tur constare de
mala re la t ione examina to rum,
quia ab e isdem pos thab i tum fuit
iud ic ium cumula t ivum scient iae
e t r equ i s i to rum s u p e r concur
rent ibus » 476
Privationis paroeciae ; confirmatur
sen ten t ia Episcopi , qu i , praevia
iur idica f o r m a , p a r o c h u m b e
neficio parochial i p r ivav i t . » 480
Sponsalium; dec lara tur non con
s ta re de validitate sponsal ium
con t r ac to rum p e r m e d i a t o r e m ,
qui adfuit ceu unicus testis.» 4 8 8
Ceriniolen. quaest io est in te r pa
rochos et Capi tu lum utr i onus
incumbat s t ipendia cappel lanis
coadiutor ibus ex taxas vulgo
di ricchezza mobile impenden
di » 521
Fulden. consuetudin is et facultatis
asservandi ss. Euchar is t iam in
Ecclesiis filialibus . . » 528
Castrimaris nomina t ion is ; discepta
tu r an e l igendus sit ad vacantem
p r a e b e n d a m laurea doctorali in
s igni tus , vel hebdomadar ius 532
Murana et Potentina iurisdict ionis;
d e c e r n e r e p e t u n t duo Episcopi
ad q u e m specte t iurisdictio s u p e r
Cappellani s. Cata ldi . . » 562
Taurinen, d ismembrat ionis et e re
ct ionis; q u a e r i t u r an adsint ex
t r ema a ss. cc . expet i ta p r o dis
m e m b r a t i o n e p e r a g e n d a . » 569
€ 0 8 SUMMA. ACTORUM
Ravennaten, c rux capitularis collo
cari nequ i t in co rnu evange l i i ,
n e q u e cum eadem processio
nal i ter pe t i po tes t sacrar ium in
Missa Roga t ionum, q u a e can i tu r a
Beneficialis sive Capel lanis .» 446
Decretum : quo festa ss . Benedict i
A b b a t i s , Dominici Gusmani e t
Francisci Assis, ad r i tum dup l i
cem maiorem e v e h u n t u r . » 5 0 6
Decretum; quo i t e rum ex i tan tur lo
corum Ordinar i^ ad adop tandam
in respect ivis dioecesibus ed i
t ionem l ibrorum chora l ium, cura
S. Ri t . Cong. novissime Rat is-
bonae impressam; s imulque p rae -
c ip i tur ad cantus un i fo rmi ta tem
se rvandam, u t eae p a r t e s , quae
musicis notis d e s i g n a n t u r , in
novis edi t ionibus Missalium, Ri
tual ium , a tque Pontif ical ium,
ex igan tur ad no rmam e iusdem
edit ionis » 507
Rothomagen, beatificationis et ca
nonizationis v e n . servi Dei i o
annis Baptistae de la Sal le .» 5 1 1
Galliarum; d e c r e t u m quo consti
tu i tu r s. Vincent ius a Paulo
pa t ronus omnium socie ta tum ca
r i ta t i s , quae in Gallia v igen t et
ab eodem p r o m a n a r u n t . » 587
Valentina: beatificationis et cano
nizationis Iosephae Mariae a
s . A g n e t e , vulgo Ines de Be-
n igan im. „ » 588
Rheginen. Beatificationis et Cano
nizat ionis Ven . Servi Dei F r . l e -
sualdi a Rhegio Sacerdot is P ro
fessi Ordinis Minorum s. F ran
cisci Capuccinorum . . » 589
canonizat ionis ven . se rvae Dei
Margari tae Bourgeoys , funda tricis
Congregat ionis So ro rum Nostrae
Dominae » 48
Argentinen. L i t te rae ad Ep i scopum
Argen t , qu ibus dec la ra tu r , Or
d inar ios posse a p p r o b a r e , qua t e
nus e x p e d i r e censean t , Litanias
p r o pr ivata rec i ta t ione , non ve ro
p r o publicis func t ionibus .» 191
Brugen. ; confirmationis cultus ab
immemorabi l i t e m p o r e praes t i t i ,
se rvo Dei C a r d o , cognomen to
Bono, Xli i F landr iae Corniti. 192
Approba t io Scapularis in h o n o r e m
s. Michaelis Archangel i p ro So
dalit io d e Urbe . . . » 286
Calaritano,; canonizationis b. Sal
vatoris ab H o r t a , laici professi
Ordinis m i n o r u m s. Francisci de
observant ia » 2 8 6
Romana seu Praenes t ina et T r iden
tina beatificationis et canonica-
tionis ven . servi Dei F r . Ste
phani Bel les ini , sacerdotis p r o
fessi Ordinis E r e m i t a r u m s. Au
gus t in i , Parochi in Oppido Ge-
neslani » 287
Quebecen, beatificationis et canoni
zationis ven . servae Dei Sor .
Mariae ab incarna t ione , funda
tricis Monasterii Ursu l inarum in
civi ta te Quebecensi . . » 288
Responsum quoad festa pr imaria e tc .
si concur ran t cum festis secun
dariis Dominicae Passionis.» 374
Novarcen. d e n e g a t u r i l luminatio ex
gaz supe r Al tar ibus , e t iam ad
ma io rem s p l e n d o r e m o b t i n e n
d u m peracta » 446
E X S.
SUMMA.
CONG. INDULGENTIARUM
Archiepiscopus Mulinensis indul
gent iam cen tum d i e rum pet i t
e t obt inet p ro reci tant ibus ora
t ionem in h o n o r e m s. Iose
phi » 237
S S . Pater indulgent iam t e r c e n t u m
d ie rum e la rg i tur omnibus qui
rec i taver int invocat ionem in h o
norem s. Iosephi fac nos innor
cuam etc » 2 3 8
"Vieni l i* general is Dioecesis Aquen-
sis obt inui t a Beatissimo Pat re
indulgent iam biscentum d i e rum
p ro sacerdot ibus rec i tant ibus
duas orat iones an te et post sa
cramenta lem confessionem. 239
Rescriptum; quo concessa est In
dulgent ia t e r cen tum d ie rum
p u e r i s , operam li t teris datur is ,
qui rec i tent adnexam orat io
nem » 334
Decretum quo conced i tu r Indul
gentia c e n t u m d ie rum Sacer
dot ibus qui adnexam reci tent
orat ionem » 372
Vapincen. dec re tum quo dec la ran tur
nullae Indulgent iae pat r is Blan
chard n u n c u p a t a e . . . » 373
Decretum quo concedi tu r Indu l
gentia t e rcen tum d ie rum recitan
tibus adnexam ora t ionem.» 560
EX S. CONG. S. R. U. INQUJSIT.
Decretum; quo opuscu lum damna
t u r . » 143
De-cretum; quo e d i c i t u r , e o s , qui
ad unicam comest ionem non te
n e n t u r , obstringi tamen lege de
ACTORUM 6 0 9
Acta, Tom. XV. fase. CLIIJ. 39
non pe rmiscend i s licitis et in
terdict is epul is . . . . » 144
Dubia quoad in te rp re ta t ionem Con
stitutionis Apostolicae Sedis 536
EX S. POENITENTIARIA APOST.
Responsum de t e m p o r e medio quoad
ie iunium na tura le s e r v a n d u m
et officium d iv inum rec i tan-
d u m » 445
EX S. CONGREGATIONE
DE PROPAGANDA FIDE
Litterae circulares Emi Praefecti ad
Vicarios Apostolicos e tc . p e r
quas eisdem commi t t i t u r , ut ea
conqui ran t in reg ion ibus suae
iu r i sd ic t ion is , quae ad sacram
profanamque scientiam conferre
valeant » 3 3 1
Litterae circulares ad Hiberniae
Episcopos , quibus ed ic i tu r p r o
bari non posse p e c u n i a e col
lectam, ad quam adigi quis v i
d e t u r quadam velut i vi ac
me tu . . . . . . . » 512
EX S. CONG. INDICIS
Decretum quo p lures p r o h i b e n t u r
libri » 39
Decretum quo p lu res p r o h i b e n t u r
libri » 2 8 4
EX S. CONG. ECCL.
NEGOTIIS EXTRAORDINARIIS
PRAEPOSITA
Decretum quo reso lvun tu r q u a e
st iones or tae in Bosnia quoad
paroec ia rum collationes. » 556>
610 SUMMA
EX SECRETARIA BREVIUM
Breve; quo una e a d e m q u e con
s t i tu i tur formula absolut ionis ,
t u m genera l i s , t u m in ar t iculo
mor t i s , e t benedic t ionis papalis ,
adh ibenda penes ter t iar ios F ran
ciscales , alias e iusdem ordinis
famil ias , nec non penes alios
regulares ord ines ac Tert iar ios ,
ad ipsos pe r t i nen t e s . » 49
Breve; quo nonnul la i n se run tu r san
ctorum officia ^ K a l e n d a r i o tum
universali , tum cleri Romani ;
s imulque p raec ip i tu r , quomodo
mutanda sit rubr ica general is
Breviarii Romani t i t . x de t rans
latione fes torum, ut in u t r o q u e
Kalendario habean tu r sedes li
berae ad nova officia in t rodu
cenda » 54
Breve; quo Sodalitio ab adoratione
reparatrice nuncupa to variae
concedun tu r Indulgent iae . 449
APPENDICES
Appendix I; qua r e f e run tu r Officia
et Missae ss. Benedict i Iosephi
Labre et Ioannis Baptistae de
Rossi confessorum . . > 41
Appendix II; Officia et Missae ss.Lau
rent i i a Brundus io confessoris
et Clarae a cruce de Montefalco
virginis » 86
Appendix III; in qua r e f e run tu r
Missae b e a t o r u m Alphonsi de
Orozco, Caroli a Setia, et Humi
lis a Bisiniano confessorum. 141
i C TORUM
Appendix IV; in qua r e f e r u n t u r
' officia et Missae Sanc to rum T
q u o r u m festa extensa fuerunt
ad universa lem Ecclesiam a
SSmo D. N. Leone XIII. 264
Appendix V; in qua da tu r brevis-
s imum c o m m e n t a r i u m s u p e r in
s t ruc t ione edi ta a s. Congr .
Ep iscoporum et Regula r ium die-
H Iunii 1880 . . . . » 3 7 5
Appendix VI; de na t iv i ta te Ra
phaelis Sancta saeculari festo
recolenda » 4 4 7
Appendix VII; in qua r e f e r u n t u r
Missae et officia a SSmo D. N.
Leone XIII ad c lerum r o m a n u m
extensa » 4 9 5
Appendix VIII; in qua co l l igun tu r ,
in c o m m o d u m his tor iae , non
nullae l i t terae quoad res Eccle
s i a e , Pontificis Leonis XIII ad
Germanicae Impe ra to r em , et
hu ius responsa . . . . » 589>
MONITA
Monitum i nnuens quibus diebus assi
gnari p o t e r u n t in Kalendariis p a r -
t icular ibusnova officia in Kalenda
rio universal i inse renda . 142
Monitum; de amicali t ransac t ione
i n t e r Carmel i ta rum Ord inem e t
haeredes Augustini P iccone . 3 3 5
Documenta pontificia respicient ia
c o m m e n t a r i u m , re la tum p a g . 3 7 5
voluminis hu ius . . . » 5 4 0
Votum quoad emo lumen ta funeris
E E . Card ina l ium, t r ibuenda Ec
clesiae parochiali e t t i tu lar i . 5 5 ä
611
Eae autem conclusiones sub sequentibus verbis comprehenduntur t
Canonicus theologus Concursus Confraternitas Congregationes Romanae Dispensationes Apostolicae Distributiones Episcopus quoad s. Visitatio
nem Irregularitas
Iurisdictio Ius deferendi crucem Ius funerandi Iuspatronatus Matrimonium Missa quoad applicationem Optio Parochus quoad paroeciam Paroecia quoad unionem
Pensio Permutatio et resignatio Professi votorum simplicium
quoad officium divinum Retributio Sponsalia Statutum Vox in Capitulo
Canonicus theologus
Apprime respondet menti s. Trident. Synodi, quod lectiones s. Scripturae ad Cleri populique instructionem, habeantur in Cathedrali vel Collegiata, pag. 467.
Harum vero lectionum materiam esse debere ss. Scripturarum explanationem, colligitur ex pluribus resolutionibus s. G. Concilii, editis praecipue post. Encyclicam Inter
praecipuas machinationes. Gregorii XVI. ibid.
Huic iugi observantiae haud refragatur resolutio in themate: nam eadem servatur lectionum materia, et tantum indulgetur in casu
de quo agitur, ut, lectiones habeantur- in Seminario t attentis for
san peculiaribus loci circumstantiis, ibid.
C o n c u r s u s
Solius Episcopi iudicio commissum est renuntiare digniorem inter approbatos ; ita ut eidem liceat, aliqua ex parte, examinatorum reformare iudicium, declarando esse digniorem, etiam illum qui ab eisdem uti tantum dignus vel idoneus declaratus fuerit, pag. 370.
Ex huiusmodi ergo iurisprudentia dicendum , per concursum, actum collationis non perfici, sed ad illum dumtaxat disponi et praeparari, pag. 371 .
Ideo nemo ex concurrentibus ius ullum acquiret ad. obtinendum bene-
INDEX GENERALIS CONCLUSIONUM QUAS IN PLERISQUE ACTIS IN HOC VOLUMINE CONTENTIS
ADNOTATAE SUNT, QUARUM MATERIA IN SINGULIS ACTIS
AMPLE EXPOSITA, VEL DECLARATA REPERITUR.
612 INDEX GENERALIS
fictum ex i udicio examina to rum favo
rabil ior!; a l ioquin electio e t r e n u n
tiatio d ignior is in te r approba tos ,
non r e l i n q u e r e t u r solius iudicio
Ep iscop i , ibid.
Quamquam in casu q u o unus
solus sit c o n c u r r e n s , maiores r e
q u i r a n t u r rat iones ad ipsum exclu
d e n d u m , tamen concur rens ius cer
tum non acqui r i t , ita ut Episcopus
cogi possit ad ins t i tu t ionem dandam:
quia tota substantia actus collationis
paroec iarum iudicij) et episcopali
iur isdi t ioni r e l i nqu i tu r , ibid.
Iuxta Trid. Sess. 24 cap. 18,
r enunc ia r i ab examinator ibus d e b e n t
q u o t q u o t , p raev io cumulat ivo iu
d ic io , idonei iudicati fuerint ae ta te ,
m o r i b u s , doct r ina , p ruden t i a , et
aliis qual i ta t ibus ad vacantem Ec-
lesiam g u b e r n a n d a m , ibid.
Hinc S. C. G. quae oculis d i
versis scientiam qua l i l a t esque Fe r
dinandi conspexi t , malam fuisse cen
suit examina torum re l a t i onem, ius
s i tque n o v u m f ie r i concur sum coram
aliis examina tor ibus , ibid.
Confraternitas
Sodal i t ium c a n o n i c e , seu cum
approba t ione Episcopi e r e c t u m ,
potes t conficere s ta tuta , seu l egem
cons t i tuere circa ea quae eius con
c e r n u n t par t i cu la re r e g i m e n , idque
ex iu re scate t , pag. 1 9 1 .
At tamen hu iusmodi s t a t u t a , u t
vim obligandi h a b e a n t , examinari
e t p r o ra t ione loci approba r i , iuxta
Bullam Clementis VIII Dominus no
ster ab Ordinario d e b e n t , cuius m o
dera t ion i e t correct ioni in omnibus
et s e m p e r subiecta m a n e n t , ibid.
Ne tamen hae leges approba
t ione indignae habean tu r , consonae
esse d e b e n t tum Const i tu t ionibus
Apostolicis, tum ss. Congrega t ionum
resolut ionibus , ibid.
Congregationes Romanae
Sacrae Congrega t iones de m a n
dato e t ' n o m i n e R. Pontificis agentes
enuc lean t , e t d e t e r m i n a n t quodnam
sit ius p r o omni casu consimil i ,
quando iudicant de pos tu la t ione aut
de facto par t icular i , pag. 2 6 3 .
Quamobrem, iuxta saniorem d d .
s e n t e n t i a m , reso lu t iones ss. Con
g rega t ionum, etsi r edd i t ae p r o ca
sibus s ingular ibus , v im legis g e n e
ralis habent , et p r o casibus consi-
mil ibus obligant, ibid.
Huiusmodi sentent ia f i rmatur
p e r reso lu t ionem in casu da t am;
nam dece rn i tu r resolu t ionem red
di tam in Caven, et Sarnen, app l i
cari debe re casui Pa rochorum m e -
l i t ens ium, p r i m o consimil i , ibid.
Pro inde coeme te r ium pub l i cum
c o n s i d e r a t u r , fictione iuris, ceu
pars dis tr ic tus paroecialis quoad
illos qui p ropr iam sepu l tu ram n o n
haben t ; non vero quoad sepu l tu ram
haben tes in Ecclesiis exempt i s : n a m
et iam p r o istis c o e m e t e r i u m pub l i
cum fi t , fictione iuris , pars d is t r i
ctus Ecclesiae e x e m p t a e ; e t R e g u
lares so lummodo ius haben t comi-
tandi cadavera ab e o r u m Ecclesiis
INDEX. I NERAL1S 6 1 3
Ex notissima q u o q u e taxa Inno-
centiana p r a e c i p i t u r , E p i s c o p u m , e -
ius vicarium g e n e r a l e m , e t queml i
bet ex eiusdem officialibus nil rec i
p e r e posse , etiam oblatum sub specie
m u n e r i s , in execut ione dispensa
t ionum Apostol icarum in causis ma
t r imonial ibus , ibid.
D stributiones
Ceu alias innuimus ex i u r e cer
tum e s t , negl igentes vel r e s ide re
con temnen te s , suas facere non posse
quot idianas d is t r ibu t iones , quae in
t e r e s s e n t e s tan tum c o n c e d u n t u r .
pag. S i .
Ab hac iuris sanct ione excip iun
tu r tantum illi, quos infirmitas, seu
iuxta e t rat ionabil is corporis n e
cessitas, aut evidens Ecclesiae ut i
litas excuset ; quae tamen iusta
causa Episcopo cognita esse debe t .
ibid.
Iuxta De Luca Adnot. ad Con
cil. Trid. disc. 15 n. 15 com-
mendabi l is est m e n t i q u e Tr iden
tini consona c o n s u e t u d o « r edu
cendi o'rnnes p r a e b e n d a s , t o t u m q u e
mensae capitularis assem ad formam
d i s t r i bu t ionum, ibid.
Personis c a p i t u l a r i b u s , quibus
immine t cura a n i m a r u m , quotidia
n e conferri d e b e n t d is t r ibut iones ,
si d iv inorum t e m p o r e parochial ia
munia exercean t , pag. 109 .
Idque ex Tr iden t ino ipso sca
te t Sess. 22 cap. 3 « quodsi alicui
ex praedictis Dignitatibus. . . cura
animarum immineat. . . tunc pro
ad coemete r ium p u b l i c u m , absque
parocho , ibid.
Dispensationes Apostolicae Incurr i t excommunica t ionem
latae sen ten t iae , (quae in suo ro
b o r e esse v i d e t u r etiam post Con
s t i tu t ionem Apostolicae Sedis ) of
f ic ia l i s qui p raesumat aliquid m u
ner i s aut s t ipendi i accipere aut ex i
gere p r o execut ione dispensat ionum
Apostol icarum, pag. M8.
In dispensat ionibus autem , in
forma p a u p e r u m e x p e d i t i s , hu ius
modi excommunica t io S u m m o Pon
tifici r e se rva tu r , et d ispensat io , hoc
vitio perac ta , null ius declara tur r o
boris aut m o m e n t i , ibid.
Qua de re nul l i ter c o n t r a h u n t u r
mat r imonia , p ro quibus concessa fu
eri t dispensatio in forma p a u p e r u m ,
quoties officiales p r o illius d ispen
satione aliqua munera vel praemia
ex iguer in t vel acceper in t , ibid.
Verba Li t t e ra rum Apostol icarum,
adiect io excommunica t ionis ipso
facto i n c u r r e n d a e , et invalidatio
ipsius dispensationis, in forma pau
p e r u m , cum hoc vitio e x p e d i t a e ,
satis innuun t v e r u m p r a e c e p t u m ,
firmamque Pr incipis , id p raec ip ien
t is , vo lunta tem, ibid.
Quum autem Pr incipis in te rd i
c tum de non rec ip iendo aut aliquid
ex igendo toties i t e r e t u r , quot ies
L i t t e ra rum Apostol icarum executio
c o m m i t t i t u r , ideo ex iure omnis
contraria consue tudo inchoari ne
qu i t , cui innit i e t p e r quam defendi
possit factum officialium, a l iquid
a c c i p i e n d u m , ibid.
614 INDEX GENERALIS
tempore quo in curata Ecclesia re-
sederit ac ministraverit, tamquam
praesens sit, ac divinis intersit in
Ecclesiis cathedralibus, aut colle
giatis habeatur. » ibid.
Cui i n h a e r e n d o sanctioni S . C C .
p lur ies declaravi t , canonico habent i
curam a n i m a r u m , etiamsi divinis
n o n i n t e r s i t , deber i quot idianas
d is t r ibut iones , s i t e m p o r e q u o d i
vina officia ce l eb ran tu r , audi t con
fessiones vel alia ad ipsam curam
spectant ia exercea t , ibid.
Qua de re haud m i r u m v i d e t u r
si velut i p raesens in choro habea tu r
p a r o c h u s , cum s ta tum an imarum
perficit , aut Evange l i um explanat ;
nam ex p r a e c e p t o divino debe t ille
oves suas agnoscere, pro his sacri
ficium offerre, verbique divini prae
dicatione et bonorum omnium ope
rum exemplo pascere, pag. 1 1 0 .
E a d e m dici posse de coadiu to
r ibus Parochi nu l lum est d u b i u m :
ipsi en im parochi a b s e n t i s , au t
morbo impedi t i vices implen t ; et
ideo ubi eadem est ratio ibi ea
dem, legis dispositio esse debet.»ibid.
Cum au tem de te rminar i non
possi t , quot ies ge ren t e s an imarum
curam lucrari valeant d is t r ibut io
n e s , licet absentes a choro , seu qui
legi t ima excusantur causa , ideo
S. C. C. ad i icere solet - onerata
corum conscientia - ut innuat , eos
d e m hoc pr iv i leg io uti posse p ro
diebus et h o r i s , in quibus anima-
l i i m b o n u m pastores a l iunde di
si ri c te vocat. ibid.
Quum laborantes in vinea Do
mini denar io de f raudan non debeant :
ideo ex dd . sen ten t i a lucrar i possunt
duas tert ias d i s t r ibu t ionum par ies
Magistri qui beneficia poss ident quae
in dis t r ibut ionibus t a n t u m consi
stant , pag. 4 2 7 .
Episcopus quoad s. Visitationem
Priv i legium exempt ionis haud
includi t e x e m p t i o n e m a visi tat ione
Ordinarii ; ceu col l igi tur ex variis
resolut ionibus S. C. C. in qu ibus ,
s i ex una p a r t e exempt ionis pr iv i
leg ium haud d e n e g a t u m f u i t , ex
altera t amen r ecogn i tum fuit in
Episcopo ius vis i tandi , pag. 4 3 2 .
Hinc s imp lex e x e m p t i o alicui
Ecclesiae aut loco p io concessa,
haud eximi t e a m d e m a v i s i t a
t ione Episcopi , nisi de ea specialis
et expressa men t io f iat ; et in dubio
an vera adsit e x e m p t i o , s t andum
est p r o iur isdict ione Episcopi , ibid.
Quum ius vis i tandi , ad Episco
pos pe r t i nens , sanci tum f i rmatum
q u e fuerit p e r T r i d e n t i n u m , contra
quod plures docent non dari p r a e
scr ip t io , ideo contraria observant ia ,
ad illud in f r ingendum, h a u d profi
ce re t , et iam quia ex n o n exerci t io
actus facultat iva ius posi t ivum amitt i
n e q u e a t , pag. 4 3 3 .
Antis t i tes ita i u r e fu lc iuntur
quoad s. visitationem» Ecclesiarum
locorumque p i o r u m , ut si a l iquam
Ecclesiam iure ordinario visitare n e
quean t , id facere valeant iure d e
legato, seu tamquam Delegati Apo
stolici, Trid. Sess. 7 cap. 8 de ref.ibid.
INDEX GENERALIS 615
I r r e g t i l a i i t a s
Ecclesia vult c le r icorum mi
n i s t e r ium esse utile e t honorabile :
h i n c exclusit nonnul las pe rsonas ,
q u o r u m min i s t e r ium in a l t e r u t r o ,
vel in u t r o q u e def icere t , eosque
const i tu i t esse i r regulares , pag. 4 5 5 .
Ordinatos en im in quadam con
st i tui d igni ta te p rae aliis , ambigi
•nequit ; ideo et iam i l legi t ime nati
a suscept ione o r d i n u m r e p e l l u n t u r ,
quia vitiosa e o r u m d e m or igo clari
ta tem inficit, in h o m i n u m aest ima-
mat ione . ibid.
I l legi t ime nat i , p e r Apostolicam
dispensat ionem ad ss. Ordines p r o
mot i i uben tu r , u t p l u r i m u m , sacrum
e x e r c e r e min is te r ium in locis qu ibus
defectus ignore tu r « ut paternae
» incontinentiae memoria a locis
» Deo consecratis longissime arcea-
» tur; Trid. Sess. 25 cap. 15. » ibid.
Iurisdictio
Ecclesiastica iurisdict io duplici
ti iul o vindicari p o t e s t : n e m p e t i
tu lo expresso qui ex diser to p r i
vilegio Apostolicae Sedis p romane t ;
vel t i tulo praesumpto qui ex pos
sessione centum a n n o r u m , aut ex
immemorabi l i g ign i tu r . 177 .
In de lec tu tituli exp re s s i , qui
vis p o s s e s s o r , t i tulo p r ae sumpto
i n n i x u s , valet a l l e g a r e , uti a iunt
forenses , t i tu lum meliorem de
mundo, ad rem vel iurisdict io
n e m sibi r e t i nendam ; quam ipse
•eiusque antecessores t amdiu sine
quaere la r e t i n u e r i n t , pag. 178»
T i tu lum possessionis p r a e s u m
p t u m ex centenar ia , aut i m m e m o
rabili p a r t u m de le r i non po tes t , nisi
p e r aliam cen tenar iam, omnibus n u
m e r i s absolutam, ibid.
E x consue tud ine i m m e m o r a
bili vel pacifica possessione, quae
libet illa sit , haud acquir i potes ta
tem imper t i end i sacramenta lem ab
solut ionem e r u i t u r ex cap. Si Epi
scopus 2 de Poenüent. et Remission,
in Sexto. pag. 569.
F e r t enim indoles e t ratio iu
dicii , ut so lummodo in subdi tos
sentent ia feratur , ibid.
Qua de re s e m p e r in Ecclesia
pe r suasum fuit, a tque uti verissi
m u m a Tr iden t ino Sesses. 23. c. 17
de ref. conf i rma tum, nul l ius esse
momen t i absolut ionem a Sacerdote
in e u m prola tam, in q u e m ordina
riam aut subdelega lam non habeat
iur i sd ic t ionem, ibid.
Ius deferendi crucem
Unicam c rucem in funeribus d u
cemus esse deferendam , i l l amque
esse debe re Ecclesiae ipsius ad quam
corpus t rans fe r tu r , c e r t u m est in
i u re , et in resolut ionibus ss. Con
grega t ionum , nisi al i ter longaeva
statuat c o n s u e t u d o , pag. 1 8 5 .
Nullum ideo superesse potest d u
b ium quod parochi iure pol leant ex
tollendi c rucem in funeribus p a r o
chianorum suorum , qui ad pa roe
cialem Ecclesiam d e f e r u n t u r , ibid.
Iuxta vero SÍ?. Congrega t ionum
resolut iones , ab hac reguia exc ip i tu r
6 1 6 INDEX GENERALIS
t u m act ivum in aliam p e r s o n a m ,
secundo loco vocatam, t rans i re n o n
potes t donec aliquis ex t i te r i l piimo
loco vocatus, qui claris a r g u m e n t i s
ev ince re valeat p ropr i am succes
sionem , p r o p r i a m q u e voca t ionem.
pag. 2 3 6 .
Qua de re censen tu r nomina t i
ab ipso fundatore , illi qui iu re pas
sivo f ruun tur , possun tque i idem
nominat ioni pe r sonae cuiusl ibet iure-
p r o p r i o obs is te re , pag. 2 3 7 .
Ex Doctoribus licet beneficii i n -
s t i tu tor i , in ipso fundationis l imine ,
quasl ibet apponere honestas cond -
t i o n e s , etiam iuri communi con
t rar ias , d u m m o d o non laedant b e
neficiorum essentiam, ibid.
Iur ispatronatus ecclesiastici val i -
diss imum ti tulum praebe t fundatio
do ta t ioque beneficiorum, pag. 308. .
Ex communi d d . sentent ia p ro
fundatione et dotat ione beneficiorum
non requir i t i f r , u t fundatores de b o
nis propr i i s novas p raebendas const i
tuan t : sed satis esse , ut beneficia
e r igan tu r ex bonis mensae c a p i t u
lar is , q u o r u m fructus de c e t e r o fun
dator ibus pe r t inu i s sen t . ibid.
Ea iu r a sun t se rvanda , quae in
hu iusmodi erec t ionibus ac d o t a t i o -
n ibus fundatores sibi expresse r e
servata vo lue run t , p raese r t im c u m
expressus Ordinari i consensus e t
Pontificis confirmatio accesser in t .
pag. 3 0 9 .
Magnum exis tent is iu r i spa t rona
tus a r g u m e n t u m e r u i t u r ex obser
vant ia . Observantiae a u t e m m a x i
m a m demons t r a t ionem p r a e b e n t
c a s u s , q u o ads in t funebr i p r o c e s
s ioni Capitula Cathedral is vel Col
legiatae; tunc e n i m , p r o p t e r deb i
t am e i sdem r e v e r e n t i a m extol l i tur
c r u x Capitul i in te ressen t i s , sub qua
omnes i n c e d e r e d e b e n t , ibid.
In funer ibus d u c e n d i s , qu ibus
Cap i tu lum C a t h e d r a l i s , au t Colle
giatae in ters i t , p raeceden t i a d e b e t u r
Capitulo i p s o , u t p o t e digniori in
ecclesiastica h ierarchia , pag. 1 8 6 .
Ius funerandi
Ius sepe l iendi p rop r io s p a r o
ecianos et ius faciendi officium fu
n e b r e s u p e r cadaver ibus , cum p r i m o
s t r ic te c o n n e x u m , r e c e n s e n t u r in te r
iura pa roch ia l i a , e t p r iva t ive spe
c tan t ad Parochos. ppag. 3 0 2 .
Parochi haben t iuris adsistentia
in t umu la t i one s u o r u m paroec ia-
n o r u m , qui sepu l tu ra c a r e a n t , aut
e a m d e m non e leger in t , ibid.
Consue tud inem al leganti cont ra
P a r o c h o r u m i u r a , onus incumbi t
eam concludenter p roband i , e o q u o d
ag i t u r de p raesc r ibendo iure a l ieno:
cui praescr ip t ioni ius ipsum com
m u n e resist i t , ibid.
V e r u m t a m e n a l iquando ius Pa
rochorum cont icescere potes t , q u u m
adsi t qui in Ecclesia aliena sepu l
c r u m maiorum possideat , vel quia
eadem Ecclesia ius funerandi , seu
t u m u l a n d i sibi acquisiveri t ex p r i
v i l eg io , ex conven t ione , seu ex ali
q u o iusto t i tulo, ibid.
Iuspatronatus
Iuspa t rona tus t u m p a s s i v u m ,
INDEX G NER ALIS 6 1 7
M a t r i m o n i u m
Vulga tum e s t , q u e m l i b e t h a
b e r e posse non duo t a n t u m , sed
etiam plura domicil ia, s i n g u l o r u m
q u e iur ibus et praerogat iv is frui.
pag. 2 2 8 .
Iuxta d d . v ide tu r ex m u t a t i o n e
accidental i , absque animo dese rend i
d o m u m pa te rnam , e t absque v o
lunta te alibi p e r p e t u o m a n e n d i , non
cessare iur isdict ionem Parochi p r im i
domici l i i , ibid.
Ex Benedic to XIV de Synod*
Dioec. lib. 13 cap. 23 n. 5. d u
bitari non potest de val idi ta te ma
t r imoni i contracti coram P a r o c h o ,
qui etsi alio n o m i n e a c c e r s i t u s ,
t amen a con t rahen t ibus ut i Pa ro
chus adhibi tus fuer i t , ibid.
Eten im ex cap. De eo qui co-
gnov. cons. e ru i tu r , pub l i cum et n o
torium esse d e b e r e aut idoneis te
stibus p roba tum i m p e d i m e n t u m di
r imens , u t validitas mat r imoni i im
pet i possit, pag. 4 2 3 .
Neque ex r u m o r e viciniae au t
ex coniugum confessione, p r o p r i a m
t u r p i t u d i n e m revelant ium , p r o b a
t io sufficiens s e m p e r e r u i t u r ad i r r i
t andum m a t r i m o n i u m ; eoquod qui
se accusat agi v ide tu r ab e r r o r e ve l
a dolo . ibid.
Etsi non r e q u i r a t u r quod t e s t e s
tales s int , ut factum de visu agn i tum
referant , quod saepius impossibile
esset ; t amen tales esse d e b e n t ex
i u r e , qui circa indicia vel c i r c u m
stantias ita r e f e r a n t , u t per indu
ct ionem actus c o m p r o b e t u r , ibid.
Statuta capitularia, quae tanto ma
iori p raes tan t -auctoritate , quan to
ant iquior i aevo condi ta s u n t . ibid.
Nominat iones a Papa perac tae
et iam pe r saecula, p a t r o n o r u m iu
r ibus non prae iud ican t , ibid.
Odium inhu iu smod i iur ium exer
citio non h a b e t u r , eo quod contra
Episcopos s e rv i t u t em const i tuant :
cum quali tas patronal is canonicorum
in Cathedral ibus m o d u m pot ius
quam substant iam afficere v idea tur .
E ten im loco s imul taneae , e lect iones
canonicorum C a p i t u l o , Episcopo
vero e lec torum confirmationes r e
s e r v a n t u r , ibid.
Quum ad a c q u i r e n d u m iuspa t ro
natus ex lege ss. canonum requ i
r an tu r fundatio, const ruct io vel do -
tatio Ecclesiae, u n d e versus t r i tus :
« patronum faciunt dos, aedificatio,
fundus» sequi tur nu l lum ius Capitu
lum e x e r e r e posse in p raebend i s
illis, in q u a r u m cons t i tu t ionem nihi l
contul i t , pag. 3 5 0 .
V e r u m t a m e n p a t r o n o r u m iura ,
q u o r u m p r i m u m est facultas p r ae
sentandi c ler icum ad beneficium
vacans, tamdiu subsis tunt , quamdiu
res i u s p a t r o n a t u s obnoxia in suo
esse pe r seve ra t , ibid.
Ambigi non potes t , p raebendas
canonicales in t h e m a t e , doles ami
sisse tum compila t ione F i s c i , t um
p a t r o n o r u m socordiâ; qui nihil e g e
r u n t ut eaedem s e r v a r e n t u r ; hinc
periisse d i cendum est de facto, si
non de iure ; ast in re quae esse
desii t n e m o ius e x e r c e r e valet.
ibid.
•618 INDEX GENERALIS
q u e a t , nisi gravissimae adfuer in t
p r ae sumpt iones in con t r a r ium; q u o d
scilicet fundator missarum p r a e
cipiens ce lebra t ionem, l iberam r e
l iquer i t app l ica t ionem, ibid.
Optio
Iuri c o m m u n i h a u d inn i t i tu r ius
opt ionis , sed inveh i tu r s t a t u t o , con
sue tud ine aut Apostolico p r iv i l eg io .
pag. 6 4 .
Invehí consue tud ine ius hu ius
mod i coll igitur ex cap. IV de con-
suet. ubi Bonifacius VIII ait : « Cum
in tua Ecclesia, in qua consuetudo
habetur quod antiquiores Canonici
gradatim meliores, si voluerint,
possint, cum vacant per se vel per
alios optare praebendas....» ibid.
Ius hoc t amen e x e r c e n d u m esse
int ra viginti dies ex i u r e communi
e r u i t u r , a ien te Bonifacio VIII. e o d . c .
Ne praetextu eiusdem consuetudi
nis, provisiones... ultra debitum dif
feratur, statuimus ut executores...
optare volentes per viginti dies dum
taxat expectent... ibid.
Ius optionis consen taneum est
iusti t iae et aequi ta t i : doce t en im
ut qui p r a e ce te r i s laboris d i u r n i -
q u e servi t i i onera t u l e r i n t , p r a e
ceter is q u o q u e r emune ra t i on i s com
m o d u m pe r sen t i an t , pag. 6 5 .
Optandi c o n s u e t u d i n e m haud
tolli pe r n o n u sum p lu re s a u t u m a n t
auc tores : q u u m e n i m opt io conce
d a t u r facultative, si voluerint, con
ditio haec c o n t e m p l a t u r e t iam p o
tes ta tem non op tand i ; velut i l iberae
Et iam ex divo Thoma in 4 dist.
29 quaest, unie, art. 3 quaest. 1
in corp. m a t r i m o n i u m , m e t u gravi
i n iu s t e incusso, in i tum in u t r o q u e
«ure nu l lum i r r i t u m q u e f i t . pag. 4 4 4 .
At tamen s t a n d u m est p r o va
l id i t a t e ma t r imon i i , q u a t e n u s , omni
bus cons ide ra t i s , d u b i u m supers i t ,
-an m e t u s iniuste ad m a t r i m o n i u m
c o n t r a h e n d u m incussus , gravis con
s iderandus sit nec n e ; vel qua tenus
gravis e x t i t e r i t , sed conc luden te r
probar i nequmt.Hbid.
E t e n i m , p r a e t e r q u a m q u o d c u m
•contractus ce lebra tus est , possessio,
seu p r ae sumpt io stat p r o eius va
l o r e , idem exposce re v i d e n t u r t u m
r eve ren t i a sac ramento deb i t a , t u m
respublica , p ro l e sque educanda ,
q u a r u m in te res t u t mat r imonia non
so lvan tur , ibid.
In themate v i d e t u r aut nu l l imode
.adfuisse vim m e t u m q u e ad m a t r i
m o n i u m i n e u n d u m ; au t , s i adfuit ,
r i t e p roba tam non fuisse, pag. 4 4 5 .
Missa quoad applicationem
Regula est g e n e r a l i s , q u a m
p lu r imis confirmata S. C. C. r e so
lu t ion ibus , e u m qui beneficium fun
davi t , Missaeque ce lebra t ionem
i u s s i t , voluisse q u o q u e e a m d e m
«ibi appl icar i , pag. 2 0 0 .
Nam ex regula 114 ff. de reg.
iur. « In obscuris inspici solet quod
verisimilius est, aut quod plerum
que fieri solet. » ibid.
Haec ve risimili tudo e iusmodi
•est , q u a e ad n ih i lum redigi ne-
INDEX G NERA.LIS 619
haben tu r ceu abusus e t cor rupte la
omnino proi ic ienda. pag. 3 2 6 .
Neque ambige re paul isper l icet,
an imarum pastores pabulo verbi Dei
reficere d e b e r e oves sibi concre
ditas , d iebus f e s t i s , q u u m pat h
sit censura Tr ident in i Sess. 5 cap 2
de ref.; et RR. Pontifices p lu r i e s
p e r Const i tut iones , ad hoc editas
ins t i ter in t p r o hu ius disposi t ionis
observant ia , nihil obstante contrar ia
consue tud ine , et iam immemorabil i»
ibid.
Pari ter onus docendi p u e r o s f i d t i
rud imen ta , dominicis ali isque d iebus
festis, in singulis paroeciis , parochis
commit t i tu r e x Trid.Sess.24 c a p . 7 ;
absonum tamen non est, sed omni
no commendabi le , ut alii q u o q u e
operam suam praes ten t ad hoc opus ,
sub d i rec t ione tamen p a r o c h o r u m .
ibid.
E p i s c o p i , genera l i te r l oquendo ,
ad igere non possun t Sacerdotes , ani
m a r u m curae m i n i m e addic tos , ad
christ ianam doct r inam docendam:
possunt tamen ex Constit. Etsi mi
nime clericis d e n e g a r e ascensum
ad ordines maiores , e t Sacerdot ibus
beneficia, si parochis operam suam
commodare neg l exe r in t in t radenda
doctr ina christ iana, ibid.
Ius adminis t randi sacramenta Ma
t r imoni i e t Eucharis t iae p e r t i n e t ,
pr iva t ive ad parochos qui curam
actualem g e r u n t ; i d e o q u e n e m a ius
hoc sibi v indicare valet , etiamsi sit
canonicus illius c a p i t u l i , cui adsit
cura habitual is , ibid.
Episcopi ex Trid. S e s s . 2 1
act iones, quae in faciendo vel non
faciendo consis tunt ; ideo iura fa
cultatis imperscriptibi l ia d i cun tu r .
ibid.
Parochus quoad paroeciam
Decern i tu r ex Trid.Sess.24 cap.
13 de ref. populos in certas p r o
pr iasque paroecias d i s t inguendos
esse; et un icu ique Ecclesiam p r o
p r i am, e t pecu l i a rem, p e r p e t u u m
q u e parochum esse ass ignandum,
qui oves suas cognoscere valeat et
a quo solo oves p ropr iae sacra
menta susc ipere debean t , pag. 3 2 5 .
in themate dubi tar i non potes t
duas esse p a r o e c i a s , iam tum di
stinctas pe r Ordinar ium, q u u m exe-
cutus fuerit d e c r e t u m Visitatoris
apostolici ; q u o d evinc i tur p e r in
s t i tu t ionem d u o r u m v ica r io rum, qu i
postea omni in aevo, p e r concursum
et p e r canonicam inves t i tu ram l ibere
electi ab Episcopo f u e r u n t , i nde
p e n d e n t e r a" Capitulo Cathedral is .
i b i d .
Etsi cura habitualis a p u d Capi
t u lum maneat , ge rens t amen actua
lem a n i m a r u m curam offerre d e b e t
sacrificium p r o popu lo ex Trid.
Sess. 23 cap. 1 de ref. ex Be
n e d . XIV Constit. Cum semper
oblatas, ali isque Pontificum consti
tu t ion ibus ; n e q u e p e r Missae con
ventualis ce lebra t ionem huic oner i
satisfacit pa rochus : q u u m duo sint
onera in t e r se dis t incta , ibid.
Consue tud ines hu iusmodi one
ribus contrar iae invec tae , s e m p e r
620 INDEX GENERALIS
Ex canonica iu r i sprudent ia e r u i
t u r un ionem beneficiorum f ie r i sole
re absque p rae iud ic iohaben t iüm iura
supe r beneficio uni to ; ita ut s in
gulis sua iura inviolata s e r v e n t u r ,
quot ies compatibilia sint cum u n i o n e ,
pag. 3 3 1 .
Pensio
Doctores unan imi t e r docen t , lo
corum Ordinarios propr ia auc tor i
t a t e , absque Apostolico beneplac i to ,
imponere non posse pensiones b e
neficiis parochial ibus , pag. 462 .
Praescr ip t io ve ro c e n t e n a r i a ,
iur id ice evicla , quoad p e n s i o n e s ,
locum t e n e r e potest beneplaciti Apo
stolici, praeser t im si adsit iustus t i
tu lus , ibid.
Permutatio et resignatio
Permuta t iones beneficiorum a
Iure Canonico permissae in viridi
observantia sun t : eaeque sunt pe r
agendae ad no rmam Consti tut ionis
Gregorii XIII sa. m e . quae incipit
« Humano vix iudicio. » pag. 3 7 .
Gregoriana Consti tut io habenda
est t amquam ubique locorum r e
cepta , ibid.
Per concordata , Reservat ionibus
Apostolicis in eadem Const i tu t ione
content is , nu l lum al la tum fuit
p rae iud ic ium, nisi de res ignat ioni -
bus ac pe rmuta t ion ibus in i isdem
concordat is specialis men t io ex t i -
t e r i t . ibid.
Secundum iuris communis p r ae
cepta, pro pe rmu ta l i onum validitate
cap. 6 de Ref. possunt beneficiis p r i
vare Parochos t u rp i t e r e t scandalose
v iven tes ; qua tenus in sua nequi t ia
ìncorregibi les p e r s e v e r e n t , pos t
quam p iaemoni t i , coercit i a tque
castigati fuer in t , pag. 4 8 8 .
Quum t amen pr iva t ionis poena
maxima sit et mort i civili aequ i
p a r e t u r , infligi n e q u i t , nisi p r a e
missa canonica forma, ex qua oria
tu r concludens c r iminum probat io ,
et constet , Parochum mon i tum "no
luisse a perdit ionis.viâ r e c e d e r e , ibid.
Oneribus quae respic iunt ouram
an imarum et adminis t ra t ionem sa
c r a m e n t o r u m satisfaciendum est p e r
p a r o c h u m , curam g e r e n t e m actua
lem, si congruam habeat a iure vo-
l i tam. pag. 5 2 7 .
In te r onera quae Sacramentorum
admin is t ra t ionem, et an imarum cu
ram t a n g u n t , v ide tu r r ecensendos
esse coad iu to rum impensas .pag.528.
Paroecia quoad unionem
Validitas et iustitia unionis pa
roec ia rum p e n d e t ex ra t ionibus
ipsam u n i o n e m suaden t ibus a tque
ex auctor i ta te Super io r i s e a m d e m
dece rnen t i s , pag. 207.
Qua de re p r u d e n t i arbi t r io
E p i s c o p o r u m , u t p l u r i m u m r e m i t
t endum esse v ide tu r unionis nego
t i u m , cuius iustitia ex s ingu lorum
casuum adiunct is pensi tanda est. ibid.
Ex t r iden t ino Sess. 7 cap. 6 de
Ref. compe t i t E p i s c o p i s , e t iam
tamquam Apostolicae Sedis legatis ,
uniones pa roec ia rum p e r a g e r e in
casibus a iu re concessis, ibid.
INDEX G ÍERALIS 621
r e q u i r i t u r iusta c a u s a , quae est
necessi tas vel utilitas Ecclesiae . Uti
litas q u o q u e p e r m u t a n t i u m p r o iusta
•causa haber i po tes t , d u m m o d o et in
•ea utili tas Ecclesiae r e p e r i a t u r , ibid.
Ad permuta t ion is nego t ium ex
p l e n d u m mensis da tu r Episcopis
al i isque co l l a to r ibus , intra q u e m
p e r m u t a t i o n e m vel accepto habere
vel re i i ce re c o g u n t u r . Utili mense
t ransac to , illico disposi t io p e r m u t a -
to rum benefic iorum ad s . Sedem
d e v o l v i t u r , quae eadem aliis ido
ne is concedendi sibi ius reservavi t .
ibid.
U s q u e d u m s . Sedes de beneficiis
res ignat is , pe rmuta t ion i s causa, non
d i sposue r i t , eadem vacantia m a n e n t :
e t nemini licet de i isdem b e n e
ficiis d i s p o n e r e , pag. 3 8 .
Par t ium renuncia l iones , p rec ibus
iam s. Sedi o b l a t i s , iura e iusdem
s. Sedis quaesita haud laedunt , et
p r o non exis tent ibus habendae sun t ;
fortius cum ex metus incussione vi
-extortae s u n t . ibid.
De beneficiis, q u o r u m dispositio
s . Sedi devoluta e s t , novae resi
gna t iones nul lae in t r insecus s u n t ,
nomina t iones e t collationes a t t en
t a t u m c o n t i n e n t , quod intr inseca
nu l l i t a te eas afficit, ibid.
Resignat iones et iam in favorem
«editae coram Ordinariis nul lae sunt
h a b e n d a e , ibid.
Idem d icendum est de res igna-
s t ionibus ,quibus s imoniacum p a c t u m
•accessit, ibid.
Idem de res ignat ionibus q u a r u m
in t r a t res menses publicat io defuit :
deficiente en m publ ica t ione , b e
neficia ipso iu re in Curia vacantia
fiunt, et sun t reservata Papae . ibid.
Beneficii cuius collatio nul la d e
ce rn i tu r , fructus l i te p e n d e n t e
percept i res t i tuendi s u n t . ibid.
Rest i tu t io locum habere debe t a
d ie quo beneficiatus litis p e n d e n t i a e
noti t iam habui t , nam ea die bonam
fidem cessasse t e n e n d u m est. ibid.
For t ius ad res t i tu t ionem t e n e t u r
benef ic ia tus , si n e q u e choral ibus
officiis adfuit, nam ei haud opi tu
la tu r praesti t i serviti i ra t io . ibid.
Communis r egu la , fructus ab an
tecessore haud pe rcep tos successori
in beneficio adscribi t , vel Capi tulo
ex iure accrescendo ibid.
Verum hisce in casibus plur imi
facienda est loci observantia ad
cuius normam in f ructuum p e r c e -
p t ion ibus p roced i t u r , ibid.
Iuxta Cons t i tu t ionem s. Pii V.
Quanta Ecclesiae Dei Episcopi pos
sunt r ec ipe re e t a d m i t t e r e resi
gnationes e o r u m d u m t a x a t , q u i
aut senio confecti aut co rpo re im
pedi t i vel vitiati , aut c r imin i o b
noxii , aut censuris ecclesiasticis i r
ret i t i sunt . pag. 1 2 2 .
Hinc ex p raecep to Ecclesiae,
seu ex iure h u m a n o posi t ivo a n e
mine resignat iones f ie r i possunt ab
sque legitima causa. ibid.
In te r alias habe tu r uti legit ima
causa corporis debili tas seu infir
mitas ; quo in casu cedere d e b e t
lex humana legi na tura l i , a qua p r a e
c ip i tu r vale tudinis ac vi tae ipsius,
conservat io , ibid.
622 INDEX
Professi votorum simplicium quoad officium divinum
Professi vo to rum s impl ic ium
cu iuscumque ord in is , haud except is
Minoribus, non t e n e n t u r ad reci tat io
n e m pr iva tam divini officii.pag. 2 5 7 .
Nam ff. Minores, obl igantur ad
rec i ta t ionem divini officii ceu obli
gan tu r Dominicam , Benedict ini ,
August in iani ; h inc si alii ab onere
divini officii l iberan tur , et iam Ca
puccini d ispensat i j fuerunt cum aliis
a S u m m o Pontifice p e r reso lu t ionem
anni 1858 . ibid.
Retributio
Ex Tr iden t ino Sess. 24 cap. 3
de Ref. scopus p r a e c i p u u m pe ra
gendae s. Visitationis ab Ant is t i t ibus
is est, u t o r thodoxa induca tu r d o
c t r ina , boni mores s e r v e n t u r , p rav i
c o r r i g a n t u r , p o p u l u s q u e f ide l i s ad
re l ig ionem, pacem et innocent iam
accenda tu r , pag. 8 5 .
At tamen, omnia haec expler i m
s. Visi ta t ione opus est paterna
charitate...... . modesto equitatu, et
famulatu, ne visi tantes inut i l ibus
sumpt ibus ' cu iquam graves one ro
sive fiant. ibid.
Hinc dis tr icte p raec ip i tu r ne ipsi
Praelati aut quisquam suorum quid
quam p r o v i s i t a t i o n e . .... . nec p e
cuniam, nec m u n u s q u o d c u m q u e ,
et iam q u a l i t e r cu m q u e offeratur, ac
cipiant , ibid.
Nihil esse acc ip iendum, p r a e t e r
victualia, s. Visitationis causa , ita
GENERALIS
r igorose p r a e c e p t u m fui t , u t mi
n ime proficiat contrar ia consue tudo ,
et iam i m m e m o r a b i l i s ; qu in imo a
visi tantibus omnino se rvanda j ubi
v ige t , consue tudo non rec ip iendi
victualia, pecun iam aut q u i d q u a m a-
l iud, sed omnia gratis faciendi, ibid.
Sponsalia
Non quol ibet indicio p o p u l i v e r u
m o r e ev inc i tu r sponsal ium exis ten
tia; sed concludent iss ima r e q u i r u n
tur a r g u m e n t a , quae viri e t mul ieres
vo lun ta tem patefaciant ; nam spon
salium cont rac tus l iberam in ma
t r imonio volunta tem con t r ahen t ium
coarctat , pag. 4 9 4 .
Ideoque in foro e x t è r n o s tan
d u m est p ro null i tate sponsa l ium,
seu l ibertat i con t r ahen t ium faven
d u m est, quot ies verba au t indicia
dubia sint , aut p lenam n o n faciant
p r o b a t i o n e m , ibid.
Probat iones ex integro p e r deposi -
t iones unius testis haud per f ic iun tur ;
quia d ic tum unius est d ic tum n u l
lius ; et quia nec evangelium, nec
ulla divina humanoque lex unius
testimonio, etiam idoneo, quempiam
condemnat nec .iustificat, ibid.
Statutum
Inspecto iure c o m m u n i , ius con
dendi statuta , respicientia s ta tum
Ecc l e s i ae , d iv inum cul tum , - o r d i
nat ionem c h o r i , e t .Servi t ium Ca
thedral is p e r t i n e t ad Ep i scopum
et Cap i tu lum; Rota p. .4 t. 1 de
cis. 494 n. 6 recent, pag.' 2 1 4 .
INDEX G GERAUS 623
Qua de r e s t a t u t a , ve lu t i p r i
vata lex , religiose s e r r a n d a s u n t p e r
q u o s c u m q u e de g remio Capitul i
e x i s t e n t e s , quia ad r e c t u m confe
r u n t Capituli r eg imen , ibid.
Vox in Capitulo
Novi canonici , et ex t ra ca
p i tu la rem massam positi sese in
g e r e r e non possunt in par t icular ia
negocia v e t e r u m canonicorum p r i
mae const i tut ionis , ceu p lur ies r e
solvit s. C. Concilii , pag. 1 3 2 .
Episcopi possunt de consensu ca
pi tul i novas e r ige re p raebendas ca
nonicales ; quibus adiici possunt a
fundatore vel a Capitulo quaedam
condit iones ac reservat iones , t u m
quoad d i s t r i b u t i o n e s , tum qnoad
iura et p raeeminen t i am in choro .
vag. 4 7 5 .
Doctores c o m m u n i t e r iugisque
s. Congr . Concilii praxis fert q u o d
canonici novae erect ionis se rvare
debean t condi t iones e t reserva t io
nes quae adiectae fuerint in l imine
fundationis, ibid.
Quas reservat iones , q u a t e n u s
e t iam re sp ice ren t ius par t ic ipandi
de d is t r ibu t ion ibus , al i isque capituli
e m o l u m e n t i s , iam acquisitis ant i
quior ibus canonicis , s . C. Congre
gatio ratas habui t , p robav i t que ex
clusionem n o v o r u m , seu novae e r e
ct ionis , ibid.
Ratae q u o q u e haben tu r ab eadem
s. Congregat ione condi t iones adie
ctae quoad p r a e c e d e n t i a m : nam in
iu re haud r e p r o b a t u r quod canonici
novae erect ionis ul t imas in choro
sedes o c c u p e n t , i u r e q u e p r a e c e
dent iae careant cum an t iqu ior ibus
canonicis, ibid.