ประกาศกระทรวงศกษาธการ เรอง มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร

พ.ศ. ๒๕๖๑

ตามประกาศกระทรวงศกษาธการ เรอง กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒ ก าหนดใหจดท ามาตรฐานคณวฒสาขาหรอสาขาวชา เพอใหสถาบนอดมศกษาน าไปจดท าหลกสตรหรอปรบปรงหลกสตรและจดการเรยนการสอน เพอใหคณภาพของบณฑตในสาขา หรอสาขาวชาของแตละระดบคณวฒมมาตรฐานใกลเคยงกน จงจ าเปนตองก าหนดมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร ใหสอดคลองกบกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตดงกลาว

อาศยอ านาจตามความในมาตรา ๘ และมาตรา ๑๖ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. ๒๕๔๖ รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ โดยค าแนะน าของคณะกรรมการ การอดมศกษา ในการประชมครงท ๑๒/๒๕๖๑ เมอวนท ๘ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๖๑ จงออกประกาศไว ดงตอไปน

ขอ ๑ การจดการศกษาหลกสตรระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร ตองมมาตรฐาน ไมต ากวา “มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร พ.ศ. ๒๕๖๑”

ขอ ๒ การจดท าหลกสตรหรอปรบปรงหลกสตรระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร ตองมงให เกดมาตรฐานผลการเรยนรของบณฑต โดยมหลกสตร การจดการเรยนการสอน และองคประกอบอน ๆ ตามมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร พ.ศ. ๒๕๖๑ ทแนบทายประกาศน

ขอ ๓ สถาบนอดมศกษาใดจดการศกษาในหลกสตรระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร อยในวนทประกาศฉบบนใชบงคบ ตองปรบปรงหลกสตรใหเปนไปตามประกาศน ภายในปการศกษา ๒๕๖๓

ขอ ๔ ในกรณทไมสามารถปฏบตตามหลกเกณฑขางตนได หรอมความจ าเปนตองปฏบตนอกเหนอจากทก าหนดไวในประกาศน ใหอยในดลยพนจของคณะกรรมการการอดมศกษาทจะพจารณา และใหถอค าวนจฉยของคณะกรรมการการอดมศกษานนเปนทสด

ประกาศ ณ วนท 7 พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๖๑

ธระเกยรต เจรญเศรษฐศลป รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ

หนา ๗

เลม ๑๓๕ ตอนพเศษ ๓๑๙ ง ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๖๑

มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร พ.ศ. ๒๕๖๑

เอกสารแนบทาย ประกาศกระทรวงศกษาธการ

เรอง มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร พ.ศ. ๒๕๖๑

มคอ.๑

๑

มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร

๑. ชอ สาขาวชา สาขาวชานตศาสตร

๒. ชอปรญญา และสาขาวชา ภาษาไทย นตศาสตรบณฑต (น.บ.) ภาษาองกฤษ Bachelor of Laws (LL.B.)

๓. ลกษณะของสาขาวชา

การศกษาวชานตศาสตรในเชงอดมคตและเปนแนวปฏบตของมหาวทยาลยในตางประเทศ จะครอบคลมการศกษาใน ๓ มต ไดแก (๑) ความเปนมาทางประวตศาสตรของหลกกฎหมาย หรอทเรยกวาวชานตศาสตรเชงขอเทจจรง (๒) หลกกฎหมายทใชบงคบอยในปจจบน (กฎหมายบานเมอง : Positive law) หรอวชานตศาสตรโดยแท และ (๓) การตงค าถามเกยวกบภารกจหลกของกฎหมาย อนไดแก การรกษา ความสงบเรยบรอย ศลธรรมอนด และความเปนธรรมในสงคม หรอเรยกวาวชานตศาสตรเชงคณคา อยางไรกตาม ดวยขอจ ากดนานบปการ เนอหาการสอนวชานตศาสตรในระดบปรญญาตรในมหาวทยาลยสวนใหญทงของรฐและเอกชนจงถกมงเนนไปทการศกษาหลกกฎหมายทใชบงคบอยในสงคมปจจบน หรอกฎหมายบานเมอง หรอมตของวชานตศาสตรโดยแทดงทกลาวถงขางตน โดยมเปาหมายเพอท าความเขาใจในเนอหาและสามารถปรบใชกฎหมายกบขอเทจจรงในสงคมในฐานะเปนกฎเกณฑแบบแผน (Norm) ของสงคมซงใชเปนมาตรฐานทจะใชตดสนวาการกระท าอยางใดอยางหนงถกหรอผด อยางไรกตาม กฎหมายไมไดเกดขนอยางโดดเดยว โดยปราศจากบรบท หากแตเกดขนจากประวตศาสตร สภาพทางการเมอง สงคม เศรษฐกจ และความคด ทางปรชญา กฎหมาย จงเปนสงทสามารถเปลยนแปลงไดตามความเปลยนแปลงของบรบทแวดลอมดงกลาว การศกษาวชานตศาสตรเพอใหเกดความเขาใจในเนอหากฎหมายอยางถองแท นกศกษากฎหมายตองเปน ผมความรเบองตนในศาสตรดานอน ๆ ทเกยวของไมวาจะเปนในดานประวตศาสตร ปรชญา ทฤษฎการเมอง เศรษฐศาสตร สงคมวทยา รวมถงความรความสามารถและทกษะดานภาษา อยางเพยงพอทจะบรณาการ กบวชานตศาสตรได ทงนเพอทจะสามารถปรบใชกฎหมายไดอยางถกตอง สวนการศกษาวชาน ต ศาสตร ในเช งคณค าซ งต องอาศ ยความรความเข าใจในความเป นมา ทางประวตศาสตร ปรชญา และแนวความคดเกยวกบภารกจของนตศาสตรซงมงเนนในการอ านวยความเปนธรรม การรกษาความสงบเรยบรอย และการพทกษรกษาศลธรรมอนดของสงคม ยงไมไดรบการสนบสนนสงเสรม ใหเกดดอกออกผลอยางเตมทในสงคมไทย ดงนน ผลผลตของบณฑตระดบปรญญาตรทางนตศาสตรของสงคมไทยสวนใหญจงเปน “นกเทคนค” ทางกฎหมาย ทอาจสามารถปรบใชหลกกฎหมายทมอยกบขอเทจจรงรายคด ทเกดขน แตยงขาดทกษะในการแยกแยะวเคราะห วพากษวจารณ เพอใหกฎหมายสามารถสรางความเปนธรรมและความสงบเรยบรอยใหเกดขนในสงคมไทย และยงขาดศกยภาพทจะเปน “วศวกรสงคม” ดวยเหตท วชานตศาสตรเปนศาสตรทมมตในเชงคณคาประกอบอยดวย บณฑตทางกฎหมายจงไมเพยงจะตองเปน ผทมความรในกฎหมายทส าคญและปรบใชกฎหมายใหถกตองครบถวนเทานน แตยงจะตองเปนผทถงพรอมในทางจรยธรรมและจรรยาบรรณทางวชาชพ มความหนกแนนมนคงในหลกการแหงความยตธรรม หลกนตธรรม มจตส านกรบผดชอบตอสงคม และมความรบผดชอบในวชาชพแหงกฎหมายดวย

มคอ.๑

๒

นอกจากน การศกษาวชานตศาสตรแตเพยงกฎหมายทมผลใชอยในปจจบนหร อการศกษา แตเพยงเนอหาของกฎหมายซงเปรยบเสมอนรางกาย แตขาดซงจตวญญาณของกฎหมาย (Spirit) กไมอาจเรยก ไดวาเปนการศกษาวชานตศาสตรทสมบรณได ดวยเหตน การศกษาความคด วธคด วธการ และทศนคต ของนกกฎหมายทมตอระบบกฎหมาย รวมทงวธใชและตความกฎหมาย วธแบงแยกหมวดหมของกฎหมาย วธคนพบกฎหมาย ตลอดจนวธเสรมกฎหมายใหสมบรณ อนเปนวธการท าใหกฎหมายเจรญงอกงามขน ตามความเปลยนแปลงของสงคมแตละยคสมย ซงรวมเรยกวา “นตวธ” (Juristic method) นบวาเปนสงจ าเปน ทมความส าคญไมยงหยอนไปกวากน ยงไปกวานน หากพจารณาจากความเปลยนแปลงของกฎหมายในยคสมยปจจบนทมกฎหมายพเศษใหม ๆ เกดขนอยตลอดเวลา อนมผลใหกฎหมายทใชบงคบอยในปจจบนมจ านวนมากและไมสามารถทจะศกษาเรยนรไดอยางครบถวนทกฉบบในระดบปรญญาตร การศกษาวธคดในทางกฎหมายหรอนตวธกยอมมความส าคญมากยงขน เพราะนตวธจะเปนฐานส าคญทจะท าใหนกศกษาสามารถตอยอดการเรยนรและท าความเขาใจกฎหมายใหมทเปลยนแปลงไป การศกษาในระดบสงขนไป รวมถงการตอยอดน าไปใชเพอประกอบวชาชพกฎหมายตอไป

การศกษาวชานตศาสตรในมหาวทยาลยจะเปนการศกษาในเชงวชาการและเนนการศกษาในเชงทฤษฎ แตลกษณะเฉพาะประการหนงของวชานตศาสตรคอมความเปนวชาชพอยในเนอหาวชาโดยธรรมชาต ซงโดยทวไปแลวจะมการแบงหนาทความรบผดชอบในการจดการศกษาทชดเจนระหวางมหาวทยาลยและองคกรวชาชพ โดยมหาวทยาลยจะรบภาระหนาทในการศกษากฎหมายในเชงวชาการ สวนการศกษากฎหมายเพอประกอบวชาชพทางกฎหมายจะเปนภาระความรบผดชอบขององคกรวชาชพภายหลง จากทผศกษากฎหมายส าเรจการศกษาในระดบปรญญาตรแลว ซงเปนการศกษาทเนนทกษะทจ าเปน ส าหรบประกอบวชาชพยงกวาเนอหาในเชงทฤษฎ อยางไรกตาม การแบงแยกอยางเดดขาดดงกลาวอาจจะ ไมสอดคลองกบสภาวะความเปลยนแปลงในปจจบน ซงอาชพทเกยวของกบกฎหมายไมได จ ากดอยเพยงทนายความ อยการ และผพพากษา ซงเปนวชาชพทางกฎหมายทส าคญอกตอไป หากแตในภาคธรกจเอกชนกมความตองการผมความรทางกฎหมายและทกษะในการประกอบวชาชพอยางเพยงพออกดวย การจดการศกษาในระดบปรญญาตรในมหาวทยาลยจงตองมความยดหยนมากยงขน โดยจะยงคงเนนการศกษา ในเชงทฤษฎหรอวชาการ และจะตองเสรมทกษะในทางปฏบตทจ าเปนส าหรบการประกอบวชาชพกฎหมายใหแกนกศกษาเพอใหนกศกษาสามารถตอยอดเรยนรไดดวยตนเองตอไปในภายภาคหนา

ในปจจบนกฎหมายเขามามบทบาทเพมขนในสงคมไทย ทงในแงของการเกดขนขององคกรภาครฐ และการตรวจสอบการท างานขององคกรภาครฐโดยประชาชน จนสงผลใหสงคมเกดความคาดหมายและ ความคาดหวงตอบทบาทของนกกฎหมายทงในแงของวชาความร ทกษะ และคณธรรมในระดบทสงมากอยางเดนชดในรอบกวาสบปทผานมา นอกจากน พฒนาการทางเศรษฐกจและสงคมทส าคญอนไดแก การพฒนา ของวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระแสโลกาภวตน นวตกรรมใหม ๆ ของภาคธรกจเอกชน รวมไปถง การรวมกลมเศรษฐกจตาง ๆ กลวนเปนปจจยสภาพแวดลอมส าคญทสงผลกระทบมากนอยหลากหลายตางกนไปตอการประกอบวชาชพกฎหมาย ทประชมคณบดคณะนตศาสตรและบรรดาผบรหารการเรยน การสอนสาขาวชานตศาสตรในสถาบนอดมศกษาไดตระหนกถงสภาพแวดลอมทเปลยนไปเชนนมาโดยตลอดจงเหนควรทจะไดมการปรบปรงหลกสตรนตศาสตรบณฑตใหสามารถรองรบสภาพแวดลอมดงกลาว โดยจดโครงสรางของหลกสตรใหกระชบ ยดหยนตอการเปลยนแปลง พรอมทจะตอบสนองการพฒนา องคความรใหม และมมาตรฐานทยอมรบความหลากหลายในทางเนอหา เพอทจะสามารถผลตบณฑตระดบปรญญาตรทางกฎหมายใหเปนผมความรพนฐานทางนตศาสตรเฉพาะแตทส าคญจ าเปน เปดทางเลอก

มคอ.๑

๓

ใหศกษาความรเฉพาะทางในกฎหมายเฉพาะดานตามความถนดหรอสนใจ อนจะเอออ านวยสอดคลอง กบความหลากหลายของพฒนาการทางสงคม เศรษฐกจ และการเมองทด าเนนไปอยในสงคมของไทย กบใหมทกษะทส าคญจ าเปนเพอการประกอบวชาชพทางกฎหมายหรออาชพทเกยวของกบกฎหมายและมทกษะ ในการศกษาเรยนรดวยตนเองตอไปในภายภาคหนา ขณะเดยวกน ในสวนของความคาดหวงทมตอคณธรรมของนกกฎหมาย จะตองมการปลกฝง อบรม บมเพาะใหบณฑตทางกฎหมายประพฤตตนอยในกรอบจรยธรรม จรรยาบรรณ มความหนกแนน มนคงในหลกการแหงความยตธรรม หลกนตธรรม กบมจตส านกรบผดชอบตอสงคม และมความรบผดชอบในวชาชพนกกฎหมายใหมากยงขน

๔. คณลกษณะของบณฑตทพงประสงค (๑) มความรทงในภาพรวมและเชงลกในบรรดากฎหมายพนฐานทจ าเปนและมความส าคญส าหรบการน าไปปรบใชกบกฎหมายอน ๆ เพอศกษาตอในระดบสงขนไป หรอคนควาวจย หรอในการประกอบวชาชพ

(๒) สามารถใชกฎหมายอยางถกตองครบถวนตามหลกวชาการ มนตทศนะ คณธรรมและจรยธรรม

(๓) มทกษะในการคด วเคราะห สงเคราะห วพากษวจารณทงในปญหาขอเทจจรงปญหาขอกฎหมาย อยางมความเชอมโยงหรอบรณาการกบศาสตรอน และสามารถหาขอยตหรอเสนอทางเลอกโดยค านงถง หลกความยตธรรมและหลกนตธรรม (๔) มทกษะในการท างานรวมกบผอนอยางเกอกล และเปนกลยาณมตร มจตส านกรบผดชอบ ตอชมชน ทองถน สงคม และประเทศชาต รวมไปถงมจตใจใหความใสใจแกบคคลหรอสงคมทเดอดรอน หรอดอยโอกาส

(๕) มทกษะในการใชเทคโนโลย การใชภาษาไทย และการใชภาษาตางประเทศทจ าเปนในการประกอบวชาชพกฎหมายหรออาชพอนตามควรแกกรณ

๕. มาตรฐานผลการเรยนร จากคณลกษณะบณฑตทพงประสงคของสาขาวชานตศาสตร การจดท าหลกสตร การจดการเรยนการสอน การวดและประเมนผล จะตองสอดคลองกบเนอหาสาระการเรยนรอยางนอย ๕ ดานดงน ๕.๑ มาตรฐานผลการเรยนรดานคณธรรมและจรยธรรม

(๑) ตระหนกร เขาใจ และยดมนในหลกความยตธรรม หลกนตธรรม มความประพฤต ทสอดคลองกบหลกคณธรรมและจรยธรรมของนกกฎหมาย

(๒) มความซอสตยสจรต มจตส านกรบผดชอบตอสงคม และมความตนตวตอปญหากฎหมายทเกดขนในทองถน สงคม และประเทศชาต ๕.๒ มาตรฐานผลการเรยนรดานความร (๑) มความรความเขาใจในกฎหมายพนฐานและกฎหมายเฉพาะทงในแงทฤษฎ หลกการ แนวคด บทบญญตของกฎหมาย และแนวค าพพากษาหรอค าวนจฉยขององคกรตลาการ (๒) สามารถน าความรความเขาใจ ในทฤษฎ หลกการ แนวคด บทบญญตของกฎหมาย ไปปรบใชกบปญหาขอเทจจรง หรอคนควาในระดบสงขน หรอวจยอยางมนตทศนะควบคกบคณธรรม และสามารถบรณาการเชอมโยงกบศาสตรอน ๆ ทเกยวของได

มคอ.๑

๔

๕.๓ มาตรฐานผลการเรยนรดานทกษะทางปญญา

(๑) มความสามารถในการคนหาหรอไดมาซงขอเทจจรง รวมตลอดไปถงการวเคราะห สงเคราะห และสรปขอเทจจรงทไดมา อนเปนทกษะทส าคญของการปฏบตงานดานกฎหมาย (๒) มความสามารถในการใชและการตความกฎหมาย การเทยบเคยงและการคนหาหลกเกณฑทเหมาะสมเพอน ามาปรบใชกบขอเทจจรงหรอปญหาตางๆ ทเกดขนอยางถกตองและเปนธรรมแกกรณ ทงน โดยค านงถงหลกความยตธรรมและหลกนตธรรม (๓) มความสามารถในการคนหาหรอไดมาซงขอมลตาง ๆ ไมวาจะเปนเอกสาร ตวเลข หรอจ านวน ขอมลสถต ตลอดจนการท าความเขาใจ เชอมโยงความสมพนธระหวางขอมล วเคราะห สงเคราะห สรปและแปลผลขอมลทไดมาเหลานน

(๔) มความสามารถในการวพากษ วจารณ สนบสนน โตแยง รบฟงความเหนจากบคคลอน อนเปนทกษะทส าคญของการปฏบตงานดานกฎหมาย เพอน าไปสขอยตและการเสนอทางออก หรอทางเลอก ไดอยางรอบดานและเปนกลยาณมตร

(๕) ตระหนกถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวต มความใฝร ตดตามการเปลยนแปลงทางกฎหมาย สงคม เศรษฐกจ การเมอง เพอพฒนาตนเองอยางตอเนอง

๕.๔ มาตรฐานผลการเรยนรดานทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ

(๑) มความสามารถในการท างานรวมกบผอน (๒) รบฟงความเหนของผอนอยางใสใจและใหเกยรตแกกน และยอมรบความแตกตาง ของความเหน (๓) มความสามารถในการปรบตวในสงคมทมความหลากหลาย มวฒภาวะทางอารมณ สามารถควบคมอารมณและมความอดทน (๔) ใชสทธเสรภาพโดยไมกระทบผอน และมจตส านกรบผดชอบประพฤตตนเปนพลเมองดของสงคม ๕.๕ มาตรฐานผลการเรยนรดานทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลย

(๑) มความสามารถในการใชภาษาเขยนในทางกฎหมาย (๒) มความสามารถในการสอสารและการน าเสนอ ตลอดจนการตงค าถาม หรอการ ตอบค าถามทชดเจนท าใหบคคลอนเขาใจไดงาย

(๓) มทกษะในการใชภาษาไทยและภาษาตางประเทศทเหมาะสมแกกรณ (๔) มความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศตาง ๆ ทงในดานการศกษา การคนควา การสอสารระหวางบคคล และในการประกอบวชาชพหรออาชพ ไดอยางเหมาะสมแกกรณ (๕) มทกษะในการคนหา ท าความเขาใจ และน าไปใชซงขอมลทเปนตวเลข หรอจ านวน สถตตาง ๆ เพอประโยชนในการใชกฎหมาย การปรบปรงพฒนากฎหมาย และก าหนดนโยบายทเกยวของ

อนง มาตรฐานผลการเรยนรขางตนเปนมาตรฐานขนต าส าหรบการศกษาระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร สถาบนอดมศกษาอาจเพมเตมมาตรฐานผลการเรยนรตามทเหนสมควร ทงน เพอใหสอดคลอง กบนโยบายการศกษา เอกลกษณและหรออตลกษณของสถาบนอดมศกษา

๖. องคกรวชาชพทเกยวของ

ไมม

มคอ.๑

๕

๗. โครงสรางหลกสตร

โครงสรางของหลกสตรระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร ประกอบดวย หมวดวชาศกษาทวไป หมวดวชาเฉพาะ และหมวดวชาเลอกเสร โดยมจ านวนหนวยกตในแตละหมวดและหนวยกตรวมตลอดหลกสตรเปนไปตามประกาศกระทรวงศกษาธการ เรอง เกณฑมาตรฐานหลกสตรระดบปรญญาตร ทมผลใชบงคบ ในปจจบน ดงน หนวยกตรวมตลอดหลกสตร ไมนอยกวา ๑๒๐ หนวยกต แบงเปน ๓ หมวดวชา

๗.๑ หมวดวชาศกษาทวไป ใหมจ านวนหนวยกตรวมไมนอยกวา ๓๐ หนวยกต

๗.๒ หมวดวชาเฉพาะ ใหมจ านวนหนวยกตรวมไมนอยกวา ๘๔ หนวยกต

ประกอบดวย กลมวชาแกน (วชาบงคบทางกฎหมาย) กบกลมวชาเฉพาะดาน (วชาเลอกทางกฎหมาย) ทมงใหผเรยนมความรความเขาใจทงในกฎหมายพนฐานทส าคญและจ าเปน กบมความรความเขาใจลมลก ในกฎหมายเฉพาะดานตามความสนใจหรอถนด และมทกษะทจะสามารถออกไปปฏบต งานวชาชพกฎหมายหรออาชพอนทใชกฎหมายได การจดการหลกสตรในหมวดวชาเฉพาะก าหนดไว ดงน (๑) กลมวชาแกน หมายถงวชาทเปนความรในกฎหมายทจ าเปนและมความส าคญ ซงตองศกษาเพอเปนพนความรทงส าหรบการศกษาวชาเลอกและส าหรบการประกอบวชาชพ หรออาชพ มจ านวนหนวยกตรวมไมนอยกวา ๖๖ หนวยกต

ส าหรบองคความรดานกระบวนการยตธรรมนน เปนองคความรทถกบรรจไวในกลมวชาแกน (วชาบงคบ) โดยจะกระจายไปใน ๓ กลมวชาดวยกนคอ กลมวชาหลกทวไปแหงกฎหมาย กลมวชากฎหมายมหาชน และกลมวชากฎหมายวธสบญญต (๒) กลมวชาเฉพาะดาน หมายถงวชาเลอกทเปนความรในกฎหมายเฉพาะเรอง ไดแก วชาตอเนองจากวชาบงคบ วชาทเปนความรชนสงขนไป วชาเฉพาะดานอนเปนเอกเทศ วชาสมมนาในปญหา ทางกฎหมายดานตาง ๆ ไมวาในทางทฤษฎหรอภาคปฏบต วชาทสงเสรมดานทกษะในการปฏบตงาน การฝกประสบการณวชาชพ สหกจศกษา หรอการคนควาท าวจย/โครงงาน เปนตน โดยอาจจดวชาเหลานเปนกลมใหเลอกตามเนอหาสาระของวชา หรอจดเปนกลมวชาเพอการประกอบวชาชพดานหนงดานใดกได มจ านวนหนวยกตรวมไมนอยกวา ๑๒ หนวยกต ๗.๓ หมวดวชาเลอกเสร ใหนกศกษาเลอกจากบรรดาวชาใด ๆ ทเปดสอนในสถาบนมจ านวนหนวยกต รวมไมนอยกวา ๖ หนวยกต

๗.๔ หมวดวชาโทในสาขาวชาอน/วชาสาขาอน ในสวนดงกลาวนไมเปนหมวดทบงคบใหตองม ในหลกสตร หากสถาบนประสงคจะใหผเรยนในหลกสตรของตนมความรหรอทกษะเพมเตมในสาขาวชาอน กอาจก าหนดใหผเรยนศกษาวชาในสาขาวชาอนเปนวชาโท หรอใหนกศกษาศกษาวชาสาขาอน ๆ ตามความสนใจหรอความถนดของแตละบคคล๑ จ านวนหนวยกตในหมวดนใหเปนไปตามเกณฑของแตละสถาบน

๑ กลาวคอ นกศกษาไมจ าเปนตองศกษาเฉพาะแตกลมวชาในสาขาใดสาขาหนงใหเปนวชาโทเทานน

มคอ.๑

๖

๘. เนอหาสาระส าคญของสาขาวชา

การก าหนดเนอหาสาระส าคญของหมวดวชาเฉพาะนน พจารณาจากผลการศกษาวจยการศกษากฎหมายในตางประเทศ ผลการประชมสมมนาดานการพฒนาการเรยนการสอนทจดโดยคณะกรรมการปฏรปกฎหมาย การประชมรวมกนระหวางคณบด/ประธานสาขาวชา/หวหนาภาควชา/หวหนาสาขาวชานตศาสตรในหลายครง การรบฟงความเหนจากองคกรวชาชพ หนวยงานภาครฐ หนวยงานภาคเอกชน ซงเปนผมสวนไดสวนเสยในการรบบณฑตไปปฏบตงาน ตลอดจนผบรหารหลกสตร อาจารยผรบผดชอบหลกสตร และอาจารยประจ าหลกสตร ซงไดสะทอนใหเหนแนวทางทเหมาะสมในการก าหนดเนอหาสาระส าคญของสาขาวชานตศาสตรไวดงน ๘.๑ กลมวชาแกน (วชาบงคบทางกฎหมาย) ประกอบดวยกลมวชาทส าคญดงตอไปน (๑) กลมวชาหลกทวไปแหงกฎหมาย ในสวนของกลมวชานจะเกยวของกบหลกการทวไปแหงกฎหมาย ระบบกฎหมาย หลกแนวคดทฤษฎในทางปรชญาแหงกฎหมาย ประวตศาสตรของขอความคดและสถาบนทางกฎหมาย และหลกจรยธรรมจรรยาบรรณแหงวชาชพนกกฎหมาย วชาเหลานมเนอหาสาระ ทจะเปนพนฐานแกการศกษากฎหมาย การใชและการตความกฎหมาย การท าความเขาใจเหตผลและ หลกปรชญาทอยเบองหลงของกฎเกณฑตาง ๆ รวมตลอดถงความเขาใจในกรอบของการประกอบวชาชพ การด ารงตน และบทบาทของนกกฎหมายในสงคม จากเนอหาทคอนขางกวางขวาง จงจะก าหนดใหศกษาเปนวชาบงคบในสดสวนจ านวนไมนอยกวา ๙ หนวยกต

(๒) กลมวชากฎหมายแพง กฎห มายแ พ งเป น กฎ ห มาย พ น ฐานท ม ค ว าม เก ย ว พ น กบการด าเนนชวตโดยทวไปของบคคลทกคนในสงคมเรมตงแตถอก าเนดไปจนถงแกความตาย การถอครองทรพยสน การไดมาหรอเปลยนแปลงซงสทธในทรพยสน การประกอบอาชพ การประกอบกจกรรม ทางเศรษฐกจตาง ๆ ความสมพนธในครอบครว การจดการทรพยสนเมอถงแกความตาย เปนกลมวชาทมเนอหาสาระจ านวนมากทงทปรากฏในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยอนถอเปนกฎหมายทวไปของกฎหมายเอกชน และยงปรากฏในพระราชบญญตอน ๆ ทถอเปนกฎหมายพเศษอกเปนจ านวนมาก การศกษากฎหมายเอกชน

โครงสรางหลกสตร จ านวนหนวยกต

๑. หมวดวชาศกษาทวไป ไมนอยกวา ๓๐

๒. หมวดวชาเฉพาะ (วชากฎหมาย)

สวนท ๑ วชาแกนหรอวชาบงคบ ไมนอยกวา

สวนท ๒ วชาเฉพาะดานหรอวชาเลอกทางกฎหมาย ไมนอยกวา

ทงน รวมทงหมวดตองไมนอยกวา

๖๖

๑๒

๘๔

๓. หมวดวชาเลอกเสร ไมนอยกวา ๖

๔. หมวดวชาโท/วชาสาขาอน (ถาม) ตามเกณฑแตละสถาบน

จ านวนรวมทงหมดไมนอยกวา ๑๒๐

มคอ.๑

๗

ในฐานะทเปนวชาบงคบทตองศกษาจงไมอาจกระท าไดทงหมด สมควรทจะก าหนดใหศกษาแตเฉพาะวชา ทมเนอหาสาระอนเปนหลกพนฐานส าคญในสดสวนจ านวนไมนอยกวา ๑๕ หนวยกต (๓) กลมวชากฎหมายอาญา กฎหมายอาญาเปนกฎหมายพนฐานทมความส าคญในการควบคมความประพฤตหรอพฤตกรรมทว ๆ ไปของบคคลในสงคมใหอยรวมกนอยางสงบสข ในกฎหมายนจะก าหนดวาการกระท าใดเปนสงทไมพงประสงค หากฝาฝนจะไดรบโทษในลกษณะตาง ๆ กนไปตามความรายแรง ของการกระท า ทงน เพอแกไขปรบปรงพฤตกรรมของผฝาฝนใหสามารถกลบคนมาอยรวมกบบคคลอนได อยางสงบสข กฎหมายอาญากเชนเดยวกบกฎหมายแพงทมทงปรากฏในประมวลกฎหมายอาญาและ ในพระราชบญญตอน ๆ อกเปนจ านวนมาก การศกษากฎหมายอาญาในฐานะทเปนวชาบงคบจงก าหนดใหศกษาเฉพาะในสวนของประมวลกฎหมายอาญาเปนส าคญ โดยก าหนดใหมสดสวนจ านวนไมนอยกวา ๖ หนวยกต (๔) กลมวชากฎหมายมหาชน กฎหมายมหาชนเปนกฎหมายพนฐานทมความส าคญในฐานะทวางกลไกการจดโครงสรางของรฐ การจดสรรอ านาจอธปไตย การก าหนดองคกรผใชอ านาจและก าหนดกรอบการใชอ านาจ สทธมนษยชน และการคมครองสทธเสรภาพของประชาชนทเปนเจาของอ านาจอธปไตย การจดองคกรและการบรหารองคกรฝายปกครอง การใชอ านาจและกรอบการใชอ านาจขององคกร ฝายปกครอง รวมตลอดไปถงกลไกการระงบขอพพาททเกยวของกบกฎหมายซงมลกษณะพเศษตางไปจาก ขอพพาทตามกฎหมายอน โดยเหตทกฎหมายมหาชนมเนอหาสาระครอบคลมตงแตกฎหมายรฐธรรมนญ กฎหมายปกครอง ไปจนถงศาลรฐธรรมนญและศาลปกครอง การศกษากฎหมายมหาชนในฐานะทเปนวชาบงคบ จงก าหนดใหศกษาเฉพาะสวนทเปนพนฐานส าคญ โดยก าหนดใหมสดสวนจ านวนไมนอยกวา ๘ หนวยกต (๕) กลมวชากฎหมายพาณชยและธรกจ นอกเหนอไปจากหลกทวไปแหงสญญาทก าหนด ใหเปนวชาบงคบตองศกษาในสวนของกลมกฎหมายแพงแลว ยงมสญญาบางประเภททมความส าคญและ เปนประโยชนตอทงการด าเนนชวตทวไปของบคคลและการประกอบธรกจการคา สมควรทจะก าหนดใหเปนวชาบงคบตองศกษาในสดสวนจ านวนไมนอยกวา ๖ หนวยกต (๖) กลมวชากฎหมายวธสบญญต กฎหมายวธสบญญตเปนกลไกในการใชบงคบกฎหมายและเพอการระงบขอพพาท หากปราศจากกลไกเหลานจะท าใหบรรดาสทธ หนาท และความรบผดของบคคลตามกฎหมายขาดความแนนอนชดเจนในการใชบงคบ ซงหลกกฎหมายวธพจารณาความในกฎหมาย แตละสาขาจะมหลกการทแตกตางกน จงควรก าหนดใหเรยนทงระบบศาลแตละสาขากบหลกกฎหมาย วธพจารณาทางกฎหมายเอกชน กฎหมายอาญา และกฎหมายมหาชน รวมไปถงการคนหาขอเทจจรงเพอใหไดมาซงพยานหลกฐาน ซงลวนแตเปนพนฐานส าคญ จงสมควรทจะตองก าหนดใหเปนวชาบงคบในสดสวนจ านวนไมนอยกวา ๘ หนวยกต (๗) กลมวชากฎหมายระหวางประเทศ เปนการศกษากฎหมายระหวางประเทศในสองมตกลาวคอ การศกษานตสมพนธระหวางเอกชนทมองคประกอบระหวางประเทศ การก าหนดเขตอ านาจศาล การเลอกใชกฎหมายตอนตสมพนธดงกลาว รวมถงการยอมรบและการบงคบตามค าชขาดของศาลตางประเทศ กบในอกมตหนงเปนการศกษานตสมพนธระหวางรฐในทางระหวางประเทศ พนธกรณของรฐ ในกฎหมายระหวางประเทศ โดยใหมสดสวนจ านวนไมนอยกวา ๕ หนวยกต (๘) กลมวชากฎหมายเกยวกบการเปลยนแปลงทางสงคม การพฒนาชมชน หรอวทยาศาสตรและเทคโนโลย นอกเหนอไปจาก ๗ กลมวชาขางตน จะยงคงมเนอหาสาระของสาขาวชา อกบางสวนทสถาบนแตละแหงเหนสมควรก าหนดใหผเรยนศกษาเปนวชาบงคบ ทงในแงเนอหาทเปนพนฐานจ าเปนแกการศกษาวชาอน ๆ สงขนไป หรอจ าเปนตอการประกอบวชาชพหรออาชพในอนาคต หรอเปนวชา

มคอ.๑

๘

นตศาสตรทมความสมพนธเชอมโยงกบสาขาวชาอนไมวาจะเปนดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง วทยาศาสตรและเทคโนโลย หรอเปนวชาเฉพาะทสถาบนมงหวงใหเปนอตลกษณของหลกสตร โดยในสวนนใหมสดสวนจ านวนไมนอยกวา ๙ หนวยกต อนง ส าหรบวชาทสถาบนเหนควรก าหนดขนโดยเฉพาะตามวตถประสงคของหลกสตรหรออตลกษณของสถาบนนน ใหสถาบนก าหนดขนตามทพจารณาเหนสมควร ๘.๒ กลมวชาเฉพาะดาน (วชาเลอกทางกฎหมาย) โดยเหตทปจจบนมกฎหมายใหม ๆ ถกบญญตใหมผลใชบงคบเปนจ านวนมาก มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตรฉบบนจงเหนวาการใหผเรยนศกษาวชาบงคบในสดสวนมากกวาสองในสามดงทผานมา ท าใหผเรยนตองศกษาในวชาทอาจไมไดถกน า ไปใชประโยชน หรอมโอกาสใชนอยมากส าหรบบณฑตแตละรายและท าใหขาดโอกาสทจะศกษาวชาความรใหม ๆ จงมความจ าเปนทจะใหมวชาบงคบในสดสวนทลดลงจากเดม เพอใหผเรยนมโอกาสไดศกษาวชากฎหมายอน ๆ ทมอยมากมายใหมากขนตามความสนใจและความถนดของตน และเพอใหการเลอกศกษาวชาเลอก ทางกฎหมายเปนไปอยางมประสทธภาพทงแกผเรยนและสถาบนผจดการเรยนการสอน สถาบนอาจจะจดกลมวชาเลอกใหเปนกจจะลกษณะหรอรปธรรมตามเนอหาสาระ หรอตามแนวทางการประกอบอาชพ หรอวชาชพ หรออาจปลอยใหผเรยนเลอกเรยนตามความถนดและความสนใจโดยไมจดเปนกลมกได โดยใหมสดสวนหนวยกตไมนอยกวา ๑๒ หนวยกต

อยางไรกด หากจะแบงวชาเลอกทางกฎหมายเปนกลม ๆ สถาบนอาจจดกลมในแนวทางตามตวอยางตอไปน

(๑) กลมวชาชพในกระบวนการยตธรรม (๒) กลมวชากฎหมายธรกจ (๓) กลมวชากฎหมายมหาชน (๔) กลมวชากฎหมายระหวางประเทศและธรกจระหวางประเทศ (๕) กลมวชากฎหมายสงคมและสวสดการ

๘.๓ ความสมพนธระหวางเนอหาสาระส าคญของสาขาวชากบมาตรฐานผลการเรยนร ในการจดการเรยนการสอนแกผเรยนในสาขาวชานตศาสตรชนปรญญาตรนน ในแตละวชาไมวาจะเปนวชาบงคบหรอวชาเลอก โดยทวไปจะเปนการเรยนรในกฎเกณฑทปรากฏทงในรปของบทบญญตแหงกฎหมาย ทฤษฎ หลกการและแนวคดทอยเบองหลงกฎเกณฑทงหลาย การแปลความ การตความ การใชกฎหมาย ในความเปนจรงผานต ารา งานวจย ค าพพากษาหรอค าวนจฉยขององคกรตลาการหรอองคกรอน ๆ ซงอาจแสดงใหเหนถงความสมพนธกบมาตรฐานผลการเรยนรทง ๕ ดาน ดงน (๑) มาตรฐานผลการเรยนรดานคณธรรมและจรยธรรม ในสวนน นอกเหนอจากการจดใหมวชาหลก วชาชพ และจรยธรรมของนกกฎหมายขนเปนวชาบงคบโดยเฉพาะเจาะจงเพออบรมบมเพาะปลกฝงแนวคดแกผเรยนแลว ในการบรรยายการสอนในชนเรยนจะมการสอดแทรกขอคดเหนดานหลกเหตผล ความยตธรรม ความเปนธรรม เมอไดมการศกษาบทบญญต แนวคด และค าวนจฉยทางกฎหมายในแตละสวน ของเนอหา เพราะในการอธบายท าความเขาใจในหลกกฎหมาย การแปลความ และการปรบใช ยอมแสดงใหเหน อยในตวถงความเปนเหตเปนผลทยตธรรมในการน ากฎหมายไปปรบใช การทผเรยนไดเรยนรในลกษณะเชนนตลอดระยะเวลาทศกษาเลาเรยน ยอมกอใหเกดความเขาใจอยางลกซง จนน าไปสการปฏบตตนอยางเปนนสยเพอไปประกอบอาชพ ซงถอวาเปนการปลกฝงทด าเนนไปอยางเปนล าดบนบตงแตเขาเรยนจนส าเรจการศกษา

มคอ.๑

๙

นอกจากน การจดใหมวชาทกษะในการปฏบตงานดานกฎหมาย การฝกงาน สหกจศกษา จะชวยใหผเรยนไดพบสถานการณจรงในวชาชพหรอการประกอบอาชพ ซงจะท าใหหล กคณธรรมและจรยธรรมทไดรบการปลกฝงมาตงแตตนไดรบการเปรยบเทยบใหเหนจรงจง อนจะท าใหผเรยนเขาใจ ในรปธรรมของหลกคณธรรมและจรยธรรมดวยตนเอง และน าไปปรบใชเพอด ารงตนในอนาคต

(๒) มาตรฐานผลการเรยนรดานความร ในการเรยนการสอนแตละรายวชาไมวาในวชาบงคบหรอวชาเลอกทางกฎหมาย ผเรยนจะไดรบความรทงจากบทบญญตแหงกฎหมาย ทฤษฎ หลกการและแนวคดทอยเบองหลงกฎเกณฑทงหลาย การแปลความการตความ การใชกฎหมายในความเปนจรงผานต ารา งานวจย ค าพพากษาหรอค าวนจฉยขององคกรตลาการหรอองคกรอน ๆ เพอน าไปปรบใชกบขอเทจจรง ทเกดขนในการประกอบวชาชพหรออาชพไดอยางถกตอง และยงเปนพนฐานใหแกการไปศกษาชนสงทลมลกขนในระดบบณฑตศกษา นอกจากน จะยงไดรบทราบถงปญหาในการปรบใชกฎหมาย ความไมเหมาะสม หรอความลาสมยของบทบญญตบางสวน หรอผลกระทบทจะเกดจากการใชบงคบกฎหมาย หรอการมชองโหว ทยงไมมกฎหมายบญญต จากอาจารยผสอนอนจะท าใหผเรยนมมมมองในเชงวเคราะห วพากษ วจารณ ทจะน าไปใชในการประกอบอาชพในอนาคตตอไปดวย

(๓) มาตรฐานผลการเรยนรดานทกษะทางปญญา ในการประกอบวชาชพกฎหมาย หรออาชพทเกยวของกบกฎหมายนน การแสวงหาหรอคนหาเพอใหไดมาซงขอเทจจรงเปนเรองทส าคญในเบองตน กอนทจะน าไปสกระบวนการคนหาหลกกฎหมายทถกตองเหมาะสมมาปรบใชแกขอเทจจรงหรอขอพพาทแหงคด ในการเรยนการสอนวชากฎหมายจะละเวนในเรองของขอเทจจรงไมได ไมวาจะเปนขอเทจจรงทเกดขน ในแตละคด หรอขอเทจจรงทสมมตขนเพอใชในการเรยนการสอน ลวนจะถกน ามาใชเปนเครองมอใหเกด ความเขาใจในบทบญญตแหงกฎหมาย การปรบใชและการตความ ผเรยนจะถกฝกฝนทกษะตาง ๆ เกยวกบการคนหา วเคราะห สรปขอเทจจรง จากนนจงจะคนหากฎหมายหรอหลกเกณฑ มาวเคราะหเพอปรบใช หรอเทยบเคยงใชใหถกตองตามทไดศกษามา รวมไปถงการคนหาขอมลดานอน ๆ ประกอบ เพอท าความเขาใจ กบขอเทจจรงทเกดขนในบรบทตาง ๆ ซงในกระบวนการเหลานจะมการวพากษวจารณการโตแยง ทงในปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมายอยเกอบตลอดในแทบทกวชาตลอดการศกษาในหลกสตร และโดยเหตทกฎหมายมการปรบปรงแกไขหรอบญญตขนใหมอยตลอดเวลาตามพฒนาการของสงคมการเมองและเศรษฐกจ การปรบใชกฎหมายโดยไมตระหนกรถงการเปลยนแปลงของกฎหมายและสงคม เปนความรบผดชอบ อนส าคญทผเรยนจะไดรบการบอกเลาและฝกฝนอยตลอดเวลาในหองเรยน

(๔) มาตรฐานผลการเรยนรดานทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ ทกษะในการท างานเปนทม การรบฟงความเหนของผอน การปรบตว ความอดทน ลวนเปนทกษะทส าคญและจ าเปนในการประกอบวชาชพหรออาชพทเกยวของกบกฎหมาย ผเรยนจะไดฝกฝนทกษะเหลานทงในวชาทกษะปฏบตงานทางกฎหมายและในการฝกงาน รวมไปถงการฝกฝนในชนเรยนในวชาของชนปทสงขน ท เปนวชาสมมนาในปญหากฎหมายดานตาง ๆ และวชาเลอกเฉพาะทางทมชนเรยนขนาดเลกซ งจะม วธจดการเรยนการสอนทหลากหลายมากกวาการบรรยาย

(๕) มาตรฐานผลการเรยนรดานทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลย การเขยนเปนทกษะทส าคญของนกกฎหมายซงนกศกษาจะฝกฝนผานการเรยนการท างานและการสอบในเกอบทกรายวชาในหลกสตร สวนการสอสารดานการฟง การพด การซกถาม การแสดงความเหน และการน าเสนอ รวมไปถงการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอคนหาค าพพากษา/ค าวนจฉย และขอมลอน ๆ ลวนเปนทกษะทส าคญของนกกฎหมายเชนกน ทกษะเหลาน จะถกฝกฝนในชนเรยนเชนเดยวกน

มคอ.๑

๑๐

นอกเหนอไปจากทกษะการใชภาษาไทยซงเปนคณลกษณะทขาดไมไดแลว ทกษะในการใชภาษาตางประเทศกเปนสวนส าคญทอาจจะมในบางกลมวชาเลอก อาท วชาภาษาองกฤษทางกฎหมายเปนสวนส าคญ ทจ าเปนตองศกษา ในขณะทภาษาตางประเทศอนผเรยนอาจศกษาไดในคณะอนทเปดสอนในสถาบนของตนหรอสถาบนภายนอก

๙. กลยทธการสอนและการประเมนผลการเรยนร ๙.๑ กลยทธการสอน ส าหรบแนวทางทสถาบนใชในการประสาทความรตามกลมสาระวชาแกผเรยน เพอใหบณฑตสาขาวชานตศาสตรมความรตามมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร รวมถงคณธรรม จรยธรรม ซงมความส าคญในการปฏบตงานนน อาจแบงไดเปน ๒ ระดบ คอ กลยทธการสอนระดบหลกสตร และกลยทธการสอนระดบรายวชา

(๑) กลยทธการสอนระดบหลกสตร ในระดบหลกสตรจะมการจดล าดบของรายวชากอนหลง ท งในแงของรายวชาและในแงของชนปของผ เรยน ผสมผสานกนไปในลกษณะของแผนการศกษา ตลอดระยะเวลา ๔ ป ใหผเรยนทราบลวงหนาไวในหลกสตรของสถาบน โดยวชาเฉพาะทเปนวชาบงคบ จะก าหนดใหศกษาวชาทเปนพนฐานหลกเสยกอนในเบองตนตงแตชนปท ๑ และชนปท ๒ จากนนจงก าหนดใหศกษาวชาบงคบทมเนอหาสบเนอง หรอวชาบงคบทตองใชความรพนฐาน ในชนปท ๒ และชนปท ๓ ตอไป สถาบนควรทจะก าหนดในแผนใหศกษาเสรจสนภายในชนปท ๓ เพอทผเรยนจะไดเรมศกษาวชาเฉพาะทเปนวชาเลอกในชนปท ๓ ส าหรบการเตรยมพรอมเพอไปฝกงานหาประสบการณในชวงภาคฤดรอนของชนปท ๓ หรอในชนปท ๔ และเมอไดไปฝกงานหาประสบการณแลว ผเรยนจะไดมโอกาสศกษาวชาเลอกทเหมาะสมหรอมความถนดในชนปท ๔ ตอไป การก าหนดแผนการศกษาเปนล าดบเชนนจะด าเนนไปอยางสอดคลอง กบการพฒนาความรความถนดหรอความสนใจของผเรยนทจะคอย ๆ คลคลายตวใหเกดความชดเจน เมอศกษาไปไดระยะหนง ดกวาทจะปลอยใหศกษาวชาเลอกไปอยางไมมทศทาง

ในสวนของวชาเลอกนน สถาบนควรจะไดก าหนดวชาเลอกใหเปนกลมวชาตามเนอหาสาขาวชายอย หรอตามแนวทางการประกอบวชาชพ หรอตามแนวการศกษาตอหลงปรญญาเพอให องคความรในวชาเลอกทผเรยนไดรบมความสมพนธเชอมโยงระหวางกนเปนระบบ แตกมไดปดโอกาส หากผเรยนประสงคจะเลอกเรยนตามความสนใจทหลากหลายของตนเอง

เกยวกบการฝกงานเพอฝกฝนทกษะหรอหาประสบการณจากการท างานหรอสหกจศกษานน สถาบนควรพจารณาความพรอมทงในสวนของสถาบนและผเรยนวา จะจดใหเปนการลงทะเบยนศกษา เปนสวนหนงของหลกสตร หรอเปนประสบการณทเลอกไปด าเนนการนอกหลกสตร และไมวาจะด าเนนการอยางไร สถาบนควรพจารณาด าเนนการประสานงานสนบสนนใหแกผเรยนในการนดวย

ส าหรบสถาบนการศกษาทก าหนดใหการเพมพนทกษะการท าวจยของนกศกษาเปนนโยบายในการจดการศกษาเพอใหนกศกษาสามารถตอยอดการศกษาในระดบสงตอไปไดนน กอาจพจารณาก าหนดใหมรายวชาวาดวยระเบยบวธวจยทางนตศาสตรเปนรายวชาเลอกหรอรายวชาบงคบกได อกทงสถาบนการศกษาอาจก าหนดใหการท าสารนพนธระดบปรญญาตรเปนสวนหนงของการศกษาระดบปรญญาตรทางนตศาสตรดวยกได ทงน ขนอยกบนโยบายและความพรอมของสถาบนการศกษา (๒) กลยทธการสอนระดบรายวชา ในระดบรายวชานน สถาบนจะตองจดการเรยนการสอนเพอใหผเรยนไดรบความรและมทกษะตามมาตรฐานผลการเรยนรทก าหนด โดยจะตองพจารณาเนอหาและวตถประสงคของรายวชาประกอบเปนส าคญ อาท ในรายวชาทเปนวชาบงคบในกฎหมายพนฐานทส าคญ ซงมกเปนชนเรยนขนาดใหญ อาจใชการสอนแบบบรรยายและอภปราย (Lecture and discussion method)

มคอ.๑

๑๑

เปนหลกรวมกบการสอนแบบเนนกรณปญหา (Problem – based method ) ในขณะทรายวชาทเปนวชาเลอก ซงอาจจะมขนาดชนเรยนเลกลงและมงใหผเรยนศกษาตามความสนใจ อาจจดการเรยนการสอนหลายแบบประกอบกน ไมวาจะเปนการเรยนการสอนเชงสมมนา การสอนแบบเนนกรณปญหา ประกอบกบการสอนแบบเนนการแสวงความรดวยตนเอง (Self-study method ) การสอนแบบมงเนนการคดวเคราะห (Criticality-based method) หรอในกรณของรายวชาทมงเนนทกษะของผเรยน อาจจดการเรยนการสอนแบบเนนสมรรถนะ (Competency – based method ) การสอนแบบมงเนนการสรางผลผลต (Productivity - based method) การสอนแบบสาธต (Demonstration method) การสอนแบบใชสถานการณจ าลอง (Simulation method ) การสอนกฎหมายเชงคลนก (Clinical legal education) เปนตน นอกจากน การสอสารความคด ความเขาใจ การโตเถยงวพากษวจารณ รวมไปถงการรบฟงผอน ไมวาจะเปนการสอดวยเอกสารหรอการเขยน หรอดวยวาจาในรปของการโตเถยง การอภปราย การน าเสนอ หรอการประชม ลวนเปนทกษะทส าคญยงของนกกฎหมาย ผสอนในแตละรายวชาควรทจะไดจดใหนกศกษามการฝกฝนทกษะเหลานประกอบไปดวย อนจะท าใหผเรยนไดฝกฝนทกษะเหลานไปตลอดจนจบการศกษาและมทกษะเหลานตดตวออกไปประกอบอาชพการงานไดเปนอยางด ๙.๒ การประเมนผลการเรยนร หมายถง การวดและการประเมนผลการเรยนร ซงตองวดและประเมนผลการเรยนรใหครบตามมาตรฐานผลการเรยนรของหลกสตรทง ๕ ดาน เทคนคหรอวธการ สามารถท าไดหลายรปแบบ เชน การสอบขอเขยน ซงอาจจะเปนการสอบปลายภาคแตเพยงอยางเดยว หรออาจจะประกอบดวยการสอบกลางภาคและการสอบปลายภาค รวมถงการก าหนดใหมการทดสอบยอยกได การมอบหมายงานใหศกษาคนควาดวยตนเองแลวน าเสนอตอผสอนและเพอนรวมหอง การน าเสนอเปนรายงาน การอภปราย การวดผลจากพฤตกรรมในหองเรยน การวดผลการเรยนรในแตละดานจะตองเลอกใชเทคนคหรอวธการวดผลทเหมาะสม เพอใหการวดและการประเมนผลการเรยนรไดอยางถกตอง เทยงตรง และเปนไปตามทคาดหวง เกณฑการวดและการประเมนผลตองเปนไปตามเกณฑมาตรฐานหลกสตรระดบปรญญาตรของกระทรวงศกษาธการ โดยสถาบนเปนผก าหนดเกณฑการวดผลและเกณฑขนต าของแตละรายวชา อยางสอดคลองกบวตถประสงคการเรยนรและวธการสอนของแตละรายวชา รวมทงพฒนาการของผเรยน ตวอยางวธการวดและประเมนผล ไดแก (๑) ดานคณธรรม จรยธรรม ใชการสงเกตพฤตกรรม การประเมนตนเอง การประเมน โดยเพอนรวมชนเรยน หรอกลมงาน การสอบขอเขยน การประเมนผลงานทมอบหมาย (๒) ดานความร ใชการสอบขอเขยน การสอบปากเปลา การสอบปฏบต การเขยนรายงานและน าเสนอดวยวาจา (๓) ดานทกษะทางปญญา ใชการสอบขอเขยน การสอบปากเปลา การสอบปฏบต การเขยนรายงาน การวจยและน าเสนอดวยวาจา การส งเกตการณ ใหผ เรยนแสดงความคดเหน การมอบหมายงานทตองกระตนใหเกดการประมวลความรของผเรยน (๔) ดานทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ ใชการสงเกตพฤตกรรม การประเมนตนเอง การประเมนโดยเพอนรวมชนเรยนหรอกลมงาน การประเมนผลงานทมอบหมาย และ การน าเสนอ

มคอ.๑

๑๒

(๕) ดานทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ใชการสอบขอเขยน การสอบปากเปลา การสอบปฏบต การสงเกตจากการใหผเรยนแสดงความคดเหน ใชการประเมนผลงาน ทมอบหมายและการน าเสนอ ๑๐. การทวนสอบมาตรฐานผลการเรยนร สถาบนตองก าหนดระบบและกลไกในการทวนสอบยนยนวาผเรยนและผส าเรจการศกษาทกคน มผลการเรยนรทง ๕ ดาน ตามทก าหนดไวในมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร ๑๐.๑ การทวนสอบขณะทผเรยนก าลงศกษาอย แยกเปนการทวนสอบในระดบรายวชา โดยใหผเรยนประเมนผลการเรยนการสอนกบการทวนสอบในระดบหลกสตร และควรจดใหมระบบประกนคณภาพการศกษาภายในสถาบนเพอทวนสอบมาตรฐานผลการเรยนร และรายงานผล

๑๐.๒ การทวนสอบมาตรฐานผลการเรยนรภายหลงผเรยนส าเรจการศกษา ในสวนน สถาบนตองส ารวจหรอวจยท เกยวของกบการประกอบอาชพของบณฑตอยางตอเนอง เพอน าผลมาปรบปรง กระบวนการเรยนการสอนและหลกสตรแบบครบวงจร รวมทงการประเมนคณภาพของหลกสตรและหนวยงาน โดยผมสวนไดสวนเสยไมวาจะเปนคณาจารย ผเรยน บณฑต ผใชบณฑต และผประเมนภายนอก

๑๑. คณสมบตผเขาศกษาและการเทยบโอนผลการเรยนร ๑๑.๑ คณสมบตผเขาศกษา ผเขาศกษาระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร ตองส าเรจการศกษาไมต ากวาระดบมธยมศกษาตอนปลาย หรอเทยบเทา ๑๑.๒ การเทยบโอนผลการเรยนร ให เปนไปตามขอบงคบวาดวยการศกษาระดบปรญญาตร ทก าหนดโดยสภาสถาบนภายใตกฎหมายทเกยวของ

๑๒. คณาจารยและบคลากรสนบสนนการเรยนการสอน

๑๒.๑ คณวฒของคณาจารย คณวฒของอาจารยผสอน อาจารยประจ าหลกสตร อาจารยผรบผดชอบหลกสตร และอาจารยพเศษ ใหเปนไปตามประกาศกระทรวงศกษาธการ เรอง เกณฑมาตรฐานหลกสตรระดบปรญญาตร ทมผลใชบงคบในปจจบน

๑๒.๒ บคลากรสนบสนน สถาบนควรมบคลากรสนบสนนทมคณวฒและมความรความสามารถ ทกษะดานตาง ๆ ทเหมาะสมกบความจ าเปนและความตองการของการจดการเรยนการสอนอยางเพยงพอ ๑๓. ทรพยากรการเรยนการสอนและการจดการ

สถาบนควรสนบสนนและจดทรพยากรเพอใหการจดการเรยนการสอนบรรลผลตามมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร และวตถประสงคของหลกสตร ตามศกยภาพของแตละสถาบน โดยเฉพาะอยางยงในเรองดงตอไปน

(๑) การจดใหมหองสมด ต ารามาตรฐาน วารสารทางวชาการสาขาวชานตศาสตรและสาขาวชาอนท เกยวของ ค าพพากษา ค าวนจฉย และฐานขอมลทางกฎหมายท ส าคญอยางพอเพยง โดยใหค านงถงขนาดและศกยภาพของแตละสถาบน

(๒) การจดใหมเทคโนโลยสารสนเทศ เพอใหผเรยนไดใชในการเรยนการสอน การฝกทกษะตาง ๆ และการคนควาหาขอมล

มคอ.๑

๑๓

(๓) การจดใหมหองเรยนทมโสตทศนปกรณ สอการสอนททนสมย ตลอดจนสภาพแวดลอมทเหมาะแกการเรยนรในขนาดทหลากหลายสอดคลองกบลกษณะรายวชาตาง ๆ และมจ านวนทเพยงพอ

(๔) การประสานงานกบสถาบนอดมศกษาอน หรอหนวยงานอนเพอจดใหมทรพยากรทางการเรยนการสอนรวมกนเพอเพมประสทธภาพการเรยนรของผเรยนและคณาจารย

๑๔. แนวทางการพฒนาอาจารย สถาบนควรจดใหมกลไกและระบบในการพฒนาคณาจารยใหมความรความสามารถและศกยภาพ ในการปฏบตหนาทของคณาจารยอยางตอเนอง ทงน ตามศกยภาพและความจ าเปนของแตละสถาบน ตวอยางของกลไกและระบบดงกลาวอาจประกอบดวย

(๑) การปฐมนเทศอาจารยใหม (ถาม)๒ 2 (๒) การอบรมเกยวกบการจดการเรยนการสอน การพฒนางานวชาการ การวดและประเมนผล และการวจย

(๓) ระบบการพฒนาความรและศกยภาพของอาจารยอยางตอเนอง ทงในเรองของ การสนบสนนการศกษาตอในระดบสงขนไป และการใหทนไปศกษาอบรมระยะสนเพมพนความรทางวชาการหรอวชาชพ

(๔) การสรางระบบสนบสนนใหผลตผลงานทางวชาการ การใหทนสนบสนนการวจย การจดใหมชองทางการเผยแพรผลงานทางวชาการ อาทเชน การจดสมมนาทางวชาการ การประชมทางวชาการ การจดท าวารสารทางวชาการ

(๕) การจดท าความตกลงกบสถาบนอดมศกษาอนหรอหนวยงานอน เพอใหมการแลกเปลยนขอมลหรอทรพยากรสนบสนนการเรยนการสอน การแลกเปลยนคณาจารย การรวมมอในการเรยนการสอนหรอการท าวจยรวมกน และการจดกจกรรมทางวชาการรวมกน

๑๕. การประกนคณภาพหลกสตรและการจดการเรยนการสอน

สถาบนทจดการเรยนการสอนสาขาวชานตศาสตรตองสามารถประกนคณภาพหลกสตรและ จดการเรยนการสอนตามมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร โดยก าหนดตวบงชหลกและเปาหมายผลการด าเนนงานทวไป ตามเกณฑการประกนคณภาพการศกษาภายในสถาบน และอยางนอย ตองมตวบงชดงตอไปน (๑ ) อาจารย ผ รบผ ดชอบหล กส ตรอย างน อยรอยละ ๘๐ ม ส วนร วมในการประช ม เพอวางแผน ตดตาม และทบทวนการด าเนนงานหลกสตร (๒) มรายละเอยดของหลกสตรตาม มคอ.๒ ทสอดคลองกบมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร (๓) มการจดท ารายละเอยดของรายวชา และประสบการณภาคสนาม (ถาม) ตาม มคอ.๓ และ มคอ.๔ อยางนอยกอนการเปดสอนในแตละภาคการศกษาใหครบทกรายวชา (๔) มการจดท ารายงานผลการด าเนนการของรายวชา และรายงานผลการด าเนนการ ของประสบการณภาคสนาม (ถาม) ตาม มคอ.๕ และ มคอ.๖ ภายใน ๓๐ วน หลงสนสดภาคการศกษาทเปดสอนใหครบทกรายวชา

2 หมายความวาไมไดเปนการบงคบทตองด าเนนการทกป หากในบางปไมมการรบอาจารยใหมเขาปฏบตงาน กไมมเหตอนใดตองจดใหมการปฐมนเทศ

มคอ.๑

๑๔

(๕) มการจดท ารายงานผลการด าเนนการของหลกสตร ตาม มคอ.๗ หรอเกณฑมาตรฐานอน ภายใน ๖๐ วน หลงสนสดปการศกษา

(๖) มการทวนสอบผลสมฤทธของนกศกษาตามมาตรฐานผลการเรยนรทก าหนดใน มคอ.๓ และ มคอ.๔ (ถาม) อยางนอยรอยละ ๒๕ ของรายวชาทเปดสอนในแตละปการศกษา

(๗) มการพฒนา/ปรบปรงการจดการเรยนการสอน กลยทธการสอน หรอการประเมนผลการเรยนร จากผลการประเมนการด าเนนงานทรายงานใน มคอ.๗ หรอเกณฑมาตรฐานอน ของปการศกษา ทผานมา

(๘) อาจารยใหม (ถาม) ทกคน ไดรบการปฐมนเทศหรอค าแนะน าดานการจดการเรยนการสอน

(๙) อาจารยประจ าหลกสตรทกคนไดรบการพฒนาทางวชาการ และ/หรอวชาชพ อยางนอย ปการศกษาละหนงครง

(๑๐) จ านวนบคลากรสนบสนนการเรยนการสอน (ถาม) ไดรบการพฒนาวชาการ และ/หรอวชาชพ ไมนอยกวารอยละ ๕๐ ตอปการศกษา (๑๑) ระดบความพงพอใจของนกศกษาปสดทาย/บณฑตใหมทมตอคณภาพหลกสตร เฉลยไมนอยกวา ๓.๕๑ จากคะแนนเตม ๕.๐

(๑๒) ระดบความพงพอใจของผใชบณฑตทมตอบณฑตใหม เฉลยไมนอยกวา ๓.๕๑ จากคะแนนเตม ๕.๐

หรอ สถาบนอดมศกษาสามารถก าหนดตวบงชผลการด าเนนงานตามกรอบมาตรฐานคณวฒไดเอง ซงแตละหลกสตรมอสระในการก าหนดตวบงชผลการด าเนนงานทใชในการตดตาม ประเมน และรายงานคณภาพของหลกสตรประจ าปทระบไวในหมวดท ๑ - ๖ ของแตละหลกสตร ตามบรบทและวตถประสงคในการผลตบณฑต

สถาบนทเปดการเรยนการสอนอาจก าหนดตวบงชเพมเตมเพอใหสอดคลองกบพนธกจและวตถประสงคของสถาบน หรอก าหนดเปาหมายการด าเนนงานทสงขน เพอยกระดบมาตรฐานของตนเอง โดยก าหนดไวในรายละเอยดของหลกสตร

สถาบนทจะไดรบการรบรองมาตรฐานหลกสตรตามมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร ตองมผลการด าเนนการบรรลตามเปาหมาย ตวบงชท ๑ – ๕ และมผลการด าเนนการบรรลตามเปาหมายตวบงชอยางนอยรอยละ ๘๐ ของทงหมด อยในเกณฑดตอเนอง ๒ ปการศกษากอนการรบรอง

๑๖. การน ามาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร สการปฏบต ระบกระบวนการทสถาบนอดมศกษาน ามาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร สการพฒนาหลกสตรใหมหรอหลกสตรปรบปรง ดงน

๑๖.๑ ใหสถาบนอดมศกษาพจารณาความพรอมและศกยภาพในการบรหารจดการศกษา ตามหลกสตรในหวขอตาง ๆ ทก าหนดในมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร

๑๖.๒ แตงตงคณะกรรมการพฒนาหลกสตรระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร ตามมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร ซงประกอบดวยกรรมการอยางนอย ๕ คน โดยมอาจารย ผรบผดชอบหลกสตรอยางนอย ๒ คน ผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญในสาขาวชานตศาสตร ซงเปนบคคล ภายนอกอยางนอย ๒ คน เพอด าเนนการพฒนาหลกสตรใหสอดคลองกบมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร

มคอ.๑

๑๕

สาขาวชานตศาสตร โดยมหวขอของหลกสตรอยางนอยตามท ก าหนดไวใน มคอ.๒ (รายละเอยดของหลกสตร)

๑๖.๓ การพฒนาหลกสตรระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตรตามขอ ๑๖.๒ นน ในหวขอมาตรฐานผลการเรยนรทคาดหวง นอกจากมาตรฐานผลการเรยนรทก าหนดไวในมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร แลว สถาบนอดมศกษาอาจเพมเตมมาตรฐานผลผลการเรยนรซงสถาบนอดมศกษา ตองการใหบณฑตระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตรของตนมคณลกษณะเดน หรอพเศษกวาบณฑต ในระดบคณวฒและสาขาวชาเดยวกนของสถาบนอน ๆ เพอใหเปนไปตามปรชญาและปณธานของสถาบนฯ และเปนทสนใจของบคคลทจะเลอกเรยนหลกสตรของสถาบนฯ หรอผทสนใจจะรบบณฑตเขาท างาน เมอส าเรจการศกษา โดยใหแสดงแผนทการกระจายความรบผดชอบตอมาตรฐานผลการเรยนรจากหลกสตร สรายวชา (Curriculum Mapping) เพอใหเหนวาแตละรายวชาในหลกสตรมความรบผดชอบหลก หรอ ความรบผดชอบรองตอมาตรฐานผลการเรยนรดานใดบาง

๑๖.๔ จดท ารายละเอยดของรายวชา รายละเอยดของประสบการณภาคสนาม ตามทก าหนด ไวในหลกสตร โดยมหวขออยางนอยตาม มคอ.๓ (รายละเอยดของรายวชา) และ มคอ.๔ (รายละเอยด ของประสบการณภาคสนาม) ตามล าดบ พรอมทงแสดงใหเหนวาแตละรายวชาจะท าใหเกดผลการเรยนร ทคาดหวงในเรองใดบาง สถาบนฯ ตองมอบหมายใหภาควชา/สาขาวชาจดท ารายละเอยดของรายวชาทกรายวชา รวมทงรายละเอยดของประสบการณภาคสนามใหเสรจเรยบรอยกอนการเปดสอน

๑๖.๕ สถาบนอดมศกษาตองเสนอสภาสถาบนฯ อนมตรายละเอยดของหลกสตร ซงไดจดท า อยางถกตองสมบรณแลวกอนเปดสอน โดยสภาสถาบนฯ ควรก าหนดระบบและกลไกของการจดท าและอนมตรายละเอยดของหลกสตร รายละเอยดของรายวชา และรายละเอยดของประสบการณ ภาคสนาม ใหชดเจน

๑๖.๖ สถาบนอดมศกษาตองเสนอรายละเอยดของหลกสตร ซงสภาสถาบนอดมศกษาอนมต ใหเปดสอนแลวเสนอส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษารบทราบภายใน ๓๐ วน นบตงแตวนทสภาสถาบนฯ อนมต

๑๖.๗ เมอสภาสถาบนอดมศกษาอนมต ตามขอ ๑๖.๕ แลว ใหมอบหมายอาจารยผสอน แตละรายวชาด าเนนการจดการเรยนการสอนตามกลยทธการสอนและการประเมนผลท ก าหนดไว ในรายละเอยดของหลกสตร รายละเอยดของรายวชา และรายละเอยดของประสบการณ ภาคสนาม ใหบรรลมาตรฐานผลการเรยนรทคาดหวงของสาขา/สาขาวชา

๑๖.๘ เมอสนสดการเรยนการสอน การประเมนผลและการทวนสอบผลการเรยนรแตละรายวชาและประสบการณภาคสนามในแตละภาคการศกษาแลว ใหอาจารยผสอนจดท ารายงานผลการด าเนนการ ของรายวชาซงรวมถงการประเมนผลและการทวนสอบผลการเรยนในรายวชาทตนรบผดชอบ พรอมปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะ โดยมหวขออยางนอยตาม มคอ.๕ (รายงานผลการด าเนนการของรายวชา) และ มคอ.๖ (รายงานผลการด าเนนการของประสบการณภาคสนาม) ใหอาจารยผรบผดชอบหลกสตรประมวล/วเคราะหประสทธภาพและประสทธผลการด าเนนการ และจดท ารายงานผลการด าเนนการของหลกสตร ในภาพรวม ประจ าปการศกษาเมอสนปการศกษา โดยมหวขออยางนอยตาม มคอ.๗ (รายงานผลการด าเนนการของหลกสตร) เพอใชในการพจารณาปรบปรงและพฒนากลยทธการสอน กลยทธการประเมนผล และแกไขปญหาอปสรรคทเกดขน และหากจ าเปนจะตองปรบปรงหลกสตรหรอการจดการเรยนการสอนกสามารถกระท าได

มคอ.๑

๑๖

๑๖.๙ เมอครบรอบหลกสตร ใหจดท ารายงานผลการด าเนนการของหลกสตร โดยมหวขออยางนอย ตาม มคอ.๗ (รายงานผลการด าเนนการของหลกสตร) เชนเดยวกบการรายงานผลการด าเนนการ ของหลกสตรในแตละปการศกษา และวเคราะหประสทธภาพและประสทธผลของการบรหารจดการหลกสตร ในภาพรวมวาบณฑตบรรลมาตรฐานผลการเรยนรตามทคาดหวงไวหรอไม รวมทงใหน าผลการวเคราะห มาปรบปรงและพฒนาหลกสตร และ/หรอการด าเนนการของหลกสตรตอไป

๑๗. การเผยแพรหลกสตรท มคณภาพและมาตรฐานตามกรอบมาตรฐานคณ วฒฯ ซ งบนทก

ในฐานขอมลหลกสตรเพอการเผยแพร (Thai Qualifications Register : TQR) การเผยแพรหลกสตรทมคณภาพและมาตรฐานตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต

ใหเปนไปตามการก าหนดของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา และทแกไขเพมเตม

-----------------------------------------------