ནགས་ལའ་སན་མ།

I

ཆད་བརད།

འཛམ་གང་ག་ལའ་ཁན་འདར་འཚ་བའ་མ་རམས་ཀས་ས་སའ་མ་རགས་ཀ་ང་བ་མཚན་བད་

རག་གནས་གང་སལ་བཏང་ནས་མདན་སད་བད་བཞན་པ་ལར། ལ་རས་ཡན་རང་ལན་པའ་བད་

མ་རགས་ལ་མཚན་ན་སན་བན་མས་དབན་བཙན་པའ་དཀའ་སད་ཀས་དངས་པའ་འཛམ་གང་ན་

ཀན་གས་བསགས་པའ་རག་གཞང་འད་ཉད་མ་ཉམས་གང་སལ་དང་། ཉམས་པ་སར་ཆད་བད་

ར་དང་། རང་རགས་གཅག་པའ་གངས་ཕག་སན་ཟ་རམས་ཕན་ཚན་འཐབ་འཁག་དང་། ཚལ་མན་

ག་སད་ངན་སགས་སངས་ཏ་འཆམ་མཐན་ངང་འཛམ་གང་ག་མ་རམས་ཀ་རས་ས་བསག་དགས་

པ་ན་ང་ཚར་བབ་པའ་འགན་འཁ་ཡན་པར་བརན། ཕགས་ས་ས་ནས་རམ་རག་དང་། དཔད་གང་

སགས་སལ་ནས་རག་གཞང་ཉམས་གས་དང་། བསམ་པའ་དཔལ་ཡན་གང་འཕལ་བང་དང་འབང་

བཞན་པར་དགའ་འས་པ་ཞག་ཏ་འཁམས། ད་བཞན་རམ་དབ་འད་ལའང་བརད་བ་ཟབ་པ་རད་

བད་སན་སབ་ཕན་སམ་ཚགས་པར་བརན། འད་བརད་ནས་བསལ་ལངས་ཁ་བ་ར་བའ་ཆས་རག་

མ་ཏག་ག་འདབ་མ་ཕགས་བཅར་བཞད་ད་འཕལ་ཡན་དག་བའ་སན་ལམ་དང་བཅས་ཏ་ཆགས་ར་

ཉ་གགས་ས་ཕང་བདན་པ་བསན་འཛན་ཕན་ཚགས་ནས་ས་ལ་ ༢༠༠༩ ཟ་༡༡ ཚས་ ༢༥ལ།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

II

ནགས་ལའ་སན་མ།

III

ཆད་བརད།

ཚག་གཉས།

ན་ག་སངས་རས་བསན་དར།

ནགས་ལའ་སན་མ་ན་བས་ས་དཔར་ད་བསན་པའ་དས་དབ་ཇ་སད་ཅག་མཆས་པའ་དབས་

ནས་སས་དམགས་དང་གབ་སངས་ཀ་ཆ་གང་ཐད་ནས་དམགས་བསལ་ཞག་ཆགས་ཡད། འད་

ན་བས་ས་རང་ག་ཕ་ཡལ་གཅག་པའ་བ་ཕག་ན་གཞན་རམས་ལ་ཆད་ད་དམགས་པ་ཙམ་གས་

མ་ཆག་པར་ད་དག་འབ་རམ་ག་བ་བར་དངས་ས་ཞགས་བཅག་པའ་ལག་རས་གང་ད་གསལ་

བའ་མ་ལང་ཞག་ཀང་ཡན། ༧གང་ས་༧སབས་མགན་ཆན་པའ་ཐགས་ར་བ་ན་མད་པ་ལ་བརན་

ནས་བས་འབར་བད་ཕག་ཀན་ལ་ཤས་ཡན་སབ་གསའ་མཐན་རན་མ་དམན་པ་ཞག་ཐབ་ཡད་

ཀང་། ར་རན་ས་ཚགས་ཀ་རན་པས་རང་རའ་བ་ཕག་རམས་ཀ་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་རམ་རག་

ག་ཆ་ཚད་འཛན་རམ་དང་མཐན་པ་ཞག་ཡང་ཐབ་ཀ་མད་པ་མངན་སམ་ཚད་གབ་བ། །འད་ཐད་

བཙན་བལ་བད་མའ་སག་འཛགས་ནས་ཤས་ཡན་སད་བས་གསར་པ་དང་། ནགས་ལའ་རམ་

སག་ཚགས་ཆང་ནས་རང་ག་ཕ་ཡལ་གཅག་པའ་བ་ཕག་རམས་ལ་བད་ཀ་ཤས་རག་ཐད་བ་བག་

ག་རགས་སར་ཞག་དགས་པ་གཟགས་ཏ་དས་ཚད་ནམ་ཁམ་ལ་ལམ་སན་རམ་དག་དང་ཟབ་སང་

ས་ཕར་ཕལ་བ་སགས་ལ་བརན་ནས་ནགས་ཤད་འབ་ར་ནས་ཡན་པའ་སབ་ཕག་རམས་ཉ་བའ་ལ་

ཤས་ནང་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་རམ་རག་ག་གནས་ཚད་ཐད་སབ་ཕག་བངས་ཀ་ལ་བསད་ལས་

ཁང་རམས་ཀ་ཟ་བསད་ལག་པ་བང་དང་འབང་བཞན་པ་ཟར་བལས་ལབ་མཐང་ད་གར་ཡད།།

ས་བ་ཞ་རལ་ཆན་མའ་ཕ་ལ་ས་རབ་གནས་ས་མ་གང་ལ་ཕ་ལ་ ༢༠༠༩ ལར་ནགས་ལ་

རམ་སག་ཁང་དབ་བརས་ཏ་ནགས་ལའ་སན་མའ་ལ་ཁག་འཕགས་ཡལ་ད་ཐག་མར་འཕས། ད་

ནས་ད་བར་ནགས་ལའ་སན་མར་གགས་བར་གང་གས་ཀང་མ་ཚགས་པར་འདན་ཐངས་དག་ས་

ལ་བར་བཏན་ཟན། ད་ལམ་ག་འདན་ཐངས་འད་ན་བདན་པ་ཡན་ཞང་། འད་ཡང་ས་མཁ་བཞན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

IV

ཐན་བཞན་པ་ལགས་ན་སར་བད་ཡག་ཀག་པ་པ་ཀན་དང་། བ་བག་ནགས་ཤད་འབ་ར་བ་རམས་

ལ་དགའ་སབས་བད་འས་པའ་བ་བ་བཟང་པ་ཞག་ཡན་པར་བརན་འད་ནས་ས་སམས་འཁལ་བའ་

ངང་ནས་དགའ་བས་དང་བསགས་བརད། ད་བཞན་རས་ས་ཡ་རང་ཞ། །དང་ག་ཆར་བད་མའ་

འདས་སད་ཀ་དཔལ་འབར་ལ་མཚན་ན་དས་དབ་མ་མཐད་ནས་འདན་ར་ད་ཙམ་དཀའ་བ་མན་

པའ་དབང་ད་བཏང་ནའང་། ཆད་རམ་ག་ཞལ་འདབས་མ་མཐད་ནས་ཐབ་ར་ན་དཀའ་བས་ཚད་

ད་འཛན་ཆག །ད་ལ་ནའང་ནགས་ལའ་སན་མས་འདས་སང་ག་ལ་ཟའ་ནང་རམ་པ་པའ་དཔང་

ཚགས་ཤག་ཆད་ད་སད་སང་བད་ཐབ་པའ་ལག་རས་ས་འད་ཉད་ད་ལ་བར་མ་མཐད་ཐབ་པ་ཙམ་

མ་ཟད་འབང་འགར་ཡང་རན་གནས་ཐབ་པའ་ར་བ་དང་ཡད་ཆས་ཡད། ནགས་ལའ་སན་མའ་

དས་དབ་ན་མ་རགས་དང་ཕ་ཡལ་གཅག་པའ་ལ་ར་ཡད་ཅས་ཁས་འཆས་པའ་སས་བ་རམས་ལ་

ལ་ར་ཇ་ལར་འཛན་དགས་པའ་མག་དཔ་མཐང་བ་དན་ལན་ཞག་ཡན། རང་རའ་ས་ཚགས་ནང་

དས་དབ་མང་པ་འཁངས་ཡད་ཀང་། འཁར་འགས་ཤན་ཏ་ཆང་བ་དང་། ས་ཚ་ཤན་ཏ་ཐང་བས་

འཇག་རན་མ་ཡལ་འདར་ཡན་གནས་ཐབ་པ་དཀའ་བའ་ཚད་ད་གར་ཡད། ངའ་ར་བར་ནགས་ལའ་

སན་མས་དས་དབ་ཀ་ས་ཚའ་དས་ཡན་ལ་ས་གནན་ག་ཕག་རས་མནན་ཏ་རང་ཉད་དང་བཅས་

པ་ས་གཅན་ལས་གལ་ནས་ཟ་འཛན་གས་དབན་པའ་དས་དབ་ཡར་ངའ་ཟ་ལར་འཕལ་བར་ཤག་

ཅས་སན་ལམ་ག་ཚག་དང་བཅས་ན་ག་སངས་རས་བསན་དར་གས་རབ་གནས་ཤང་མ་ལག་ས་

ཕ་ལ་ ༢༠༡༥ ཟ་ ༡༡ ཚས་ ༢༧ ཉན་སལ་ལ།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

V

སན་གང་། སན་གང་ཞས་པའ་ཚག་འདའ་འག །བརམ་བའ་གཞང་དན་ནམ། ཡང་ན་སན་འགའ་

ཚག་དན་ཅ་ཞག་འབ་དགས་པ་ཡན། ཐག་མར་བཀ་ཤས་པའ་གཏམ་གས་ངག་ས་དབ་ནས་གང་

སང་དགས་པ་ཡན་ནམ། ཤས་རབ་སང་པ་དང་། ཡམ་རས་འབང་བསས་གསམ། གསང་འདས་

ར་རད་བཅས། གང་གཞ་ལས་ཀ་སན་ད་གསངས་པས། ད་ལར་ན་སན་གང་དང་གང་གཞ་གཉས་

གཅག་པ་ཡན་པ་ལ་བ་འདག །ད་ལ་དན་ཚན་ཁ་ཤས་ཤག་ཕ་ན། བསན་བཅས་དའ་མང་གང་

ཡན་དང་། གང་ཟག་གང་ག་དན་ད་མཛད་པ། རམ་པ་པ་སས་བརམས་པ། དའ་ཚད་གང་ཡན།

མཛད་པའ་དགས་པ་གང་ཡན་བཅས་ཅང་ཙམ་གང་དགས་པ་ལ་བ་མཐང་། དང་པ་བསན་བཅས་

དའ་མང་གང་ཡན་ཞས་ད་བས་མཚམས་སར་ན། ལན་ད་སབས་འདའ་བསན་བཅས་མཚན་ལ་

ནགས་ལའ་སན་མ་ཞས་བརད་ར་ཡན། འདའ་ས་དན་སར་ཅང་ཙམ་ཞས་ན། ནགས་ལ་ཞས་པ་

ན་མད་ཁམས་ཤད་ཆན་བཅ་བརད་ཀ་ནང་ཚན་ནགས་ཤད་ཅས་པ་ཡལ་མང་ཡལ་ལ་དང་ཉ་བར་

སར་ནས་ནགས་ལ་ཞས་པ་དང་། སན་མ་ཞས་པ་ན་བད་ལས་མཚངས་ཆས་ཀ་ས་ནས་བཏགས་

པ་ས། སན་མས་མན་པ་བསལ་ཞང་སང་བ་སར་བ་བཞན། བསན་བཅས་འདས་རང་ཞན་དང་།

བག་འཁམ། སད་ལག་དང་། མཁགས་འཛན་ངན་པ་སགས་ཀ་མན་པ་བསལ་ཞང་ཤས་རབ་ཀ་

སང་བ་སར་བའ་གསར་གཏད་ཀ་སན་མ་ཞག་ཡན།

གཉས་པ་གང་ཟག་གང་ག་དན་ད་མཛད་པ་ཡན་ཞ་ན། ཆས་རག་ལ་དད་མས་ཅན་ག་

ས་བ་རམས་ཀ་དན་ད་ཡན་པ་མ་ཟད། ཁ་བ་གངས་ཅན་པ་ས་དང་ལག་པར་ད་བད་ཀ་སད་ཡག་

ལ་མས་གས་ཧ་ཅང་ཆ་བའ་མད་ཁམས་ནགས་ཤད་འབ་ར་བའ་བ་གསལ་གཞན་སས་རམས་

ཀ་ཆད་ད་ཡན། རམ་པ་པ་སས་མཛད་པ་ཡན་ཞ་ན། ནགས་ཤད་འབ་ར་བའ་ཕ་མ་འད་མཉམ་

དང། ས་སར་དབར་མད། ཆས་ལགས་རས་མད། རན་གཞན་ཁད་མད་ཀས་འབད་པ་ལར་ལན་

ག་ས་ནས་བརམས་པ་ཡན། བསན་བཅས་དའ་ཚད་གང་ཡན་ཞ་ན། ནགས་ལའ་སན་མ་འད་ལ།

ཤ་ལ་ཀ་དང་། རབ་བད་སགས་འད་དང་འདའ་ཞས་མཐའ་གཅག་ཏ་ངས་བཟང་མད་ཀང་། སར་

ནགས་ལའ་སན་མ།

VI

བཏང་དབ་ཚད་དང་སས་ཚད་ངས་ཅན་ད་ཟན་ཡད། བསན་བཅས་ཀ་ཚད་ལ་སན་ག་ལ་ཙ་བས།

ཤ་ལ་ཀ་དང་། ལའ། རབ་བད། བམ་པ། གགས་བམ་སགས་མང་པ་གཏན་འབབས་གནང་བ་

ལར། གཞང་ཚད་ངས་གཏན་ཡད་ན་གང་བང་ལད་མ་འཇག་པ་དང་། ཤ་ལ་ཀ་དང་། ལའ། བམ་

གངས་སགས་ཀས་གཞང་ཚད་རགས་ས་བ་དང་མ་འཁགས་པ་སགས་ཀ་དགས་པ་ཁད་པར་

ཅན་ཡད་པ་བཤད། བསན་བཅས་ད་མཛད་པའ་དགས་པ་གང་ཡན་ཞ་ན། བད་ཀ་སད་ཡག་སང་

སད་སལ་གསམ་ལམ་ནས་མ་ཉམས་རན་འཛན་དང་ཉམས་པ་སར་གསའ་ས་ནས་དབ་འཕང་

མཐར་འདགས་བ་ར་ད་ཡན། ད་ཡང་། བསབ་ལ་བརན་པའ་གང་ཟག་གས། །དང་པ་ང་ར་རམས་

ལ་སངས། །སན་འཇག་མང་གཞ་རས་འཇག་གསམ། །ཀག་ག་ཆད་ད་བསབ་པ་ཡན། །རས་

འཇག་བཞ་ཡ་སར་བ་ན། །མཉན་བསམ་བསན་པའ་དན་ད་སར། །ཞས་པ་ལར་ཐག་མར་ང་ར་ས།

དབངས་གསལ་ག་ས་གདངས་དང་སའ་ས་གནས་བད་རལ་སགས་ལགས་པར་སང་བ་དང་། ད་

ནས་སན་རས་མང་གསམ་སར་ཀག་དང་། ས་རག་ག་བསན་བཅས་རང་གས་མཉན་པ་དང་ད་དན་

ཡང་ཡང་བསམ་པའ་ས་ནས་གཞན་ལ་བསན་པའ་དན་ད་རས་འཇག་བཞ་ཡ་སར་བ་ཡང་དག་

པར་སར་དགས་པ་གསངས་པ་བཞན་འཆད་རད་རམ་གསམ་ག་ཡན་ཏན་ན་ཤན་ཏ་གལ་ཆ། ད་

ཡང་བ་ལ་བསབ་པའ་རམ་པ་འད་ནས་འག་བཙགས་ཏ་ར་བསད་གཏང་དགས་པས་མཁན་དཔད་

ཟབ་ཡངས་ཀ་ཀང་ནས་ལགས་བཤད་ཡད་ཀ་མ་ཏག་ཅ་དགར་བཞད་པའ་ར་ཆའ་རམ་པ་པ་དང་།

གཏང་ཕད་ཡངས་པའ་སན་བདག་རམས་ཀ་རབ་སར་འག གནའ་དང་གས་ཕག་པའ་ནགས་ལའ་

སན་མ་འདན་འཐངས་བཅ་གཅག་བར་ལགས་གབ་ཐབ་ཡད།

ད་ཡང་སབས་ས་ཕའ་རམ་སག་པ་རམས་དང་། ལག་པར་ད་ལ་བཅའ་རང་རམ་སག་

ཁང་ག་འགན་འཛན་རང་བཞས་གནང་མཁན་ཞང་གཤགས་དམ་པ་འབ་སལ་བཟང་ལགས་ཀས་

གཟངས་ས་ཐན་པའ་ཕག་ལས་ར་ཆར་གནང་བའ་བཀའ་དན་ལ་བརན་ནས་རན་སང་དང་དར་

སལ་ཡད་ཚམས་པ་གནང་ཐབ་ཡད། འད་ལར་ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་དབ་བརས་ནས་ལ་བཅ་

འཁར་བའ་རས་དན་མཛད་ས་ཟབ་རས་ཤག་ད་སར་ག་སག་ཞས་དན་བཞན་ས་མགན་རམ་པས་

ལགས་སའ་བསགས་བརད་དང་། ལག་པར་ད་རང་གཞང་ཆས་རག་བཀའ་བན་གཡ་ཐག་ཀར་

ནགས་ལའ་སན་མ།

VII

དག་ལགས་མཆག་ནས་ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་ག་ཐབ་པའ་གབ་འབས་ལ་ཡད་རང་ཆན་པའ་ས་

ནས་ལགས་སའ་བསགས་བརད་ར་ཆར་ཐབ་པ་ན་སང་ནས་དགའ་སབས་ཀ་གནས་ས་གར་ཡད།

ནགས་ལའ་སན་མ་འཇག་རན་འདར་འཁངས་ནས་འཚར་ལང་ཁད། ད་བར་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་

འགགས་ནས་དགའ་བའ་རད་དགད་དང་ས་བའ་མག་ཆ་མཉམ་ད་བཞར་བའ་རད་གགས་ཚས།

ཁད་ཀ་ཤག་ལ་ར་རའ་གསང་དབར་ན་བད་ཀ་སད་ཡག་ཅ་ཙམ་གསག་འཇག་དང་། ཀ་ཁའ་

དབངས་རས་མཚན་པའ་ག་གར་ག་ར་མཚ་དང་རག་གཞང་ག་ཕ་ཁམ་ད་བཞངས་ཡད། ཁད་དང་

འགགས་མཁན་ཚས་ལ་ར་བཞན་སད་ཡག་ལ་བཀལ་སད་ཅ་ཙམ་བད་པ་ན་ཤག་ལ་ར་ར་བཞན་

བཙལ་འཚལ་མ་དགས་པར། གསར་བསན་གནང་བའ་གགས་བམ་ད་དག་ལས་བད་བག་ཏ་ཤས་

ཐབ་བ། །

ད་བཞན་ངག་རག་ག་སད་གསང་མཐ་བའ་སབ་མ་རམས་ཀས་བད་ཀ་བར་སད་རག་

པའ་བག་གང་ཐངས་བདན་གནང་སབས། འཆད་པའ་རལ། བཤད་པའ་སབས་པ། རགས་པའ་

བརར་ཤ་གཅད་སངས་སགས་ཐན་མན་བད་ཀ་གསན་ཉམས་དང་གང་ཤ་དད་པའ་སབ་མ་ཚས་

རམ་ད་དང་མར་ད་འཐལ་བའ་ལགས་བཤད་ད་དག་ན་དཔད་ལན་དགའ་བ་བསད་པའ་མཆད་

སན་ད་སས་ཡད། ལག་པར་ད་ནགས་ལ་གནའ་དང་ཟང་ག་རག་གཞང་འཛན་སང་ད་མཛད་ལ་བ་

ལ་མཚན་ན། གནའ་དང་ག་རག་ཚལ་གས་གང་ཞང་བད་བག་ཏ་བཙལ་འཚལ་ཐབ་པའ་སབས་

བདའ་མ་ལག་ས་ཚགས་ཀ་ནས་ཤ གས་ལན། དས་ཚད་ཐང་ཐང་ནང་ལགས་བཤད་ས་ཚགས་

ཚགས་མད་ད་ལ་ཀག་དང་ཐགས་མད་ད་རག་དཔད་ཐབ་པ་སགས་དག་མཚན་ཧ་ཅང་ཆ། བག་

རའ་གཏས་དང་མཉམ་པའ་བཀའ་བསན་དང་། རག་གཞང་ག་རང་བཞན་ད་གར་པའ་གནའ་དང་

ག་རམ་རག་ཁག་རན་མད་ད་ཕབ་ལན་དང་། ལད་མད་ད་མཉམ་འཁར་ཐབ་པའ་ཐན་གསར་ཇ་

སད་ཅག་དར་ཁབ་ཡད་པའ་མ་ལག་ནང། བཀལ་སད་ལགས་པར་ཐབ་པ་ན་རག་གཞང་ག་ཚ་

སག་ལ་སན་པ་གསར་པ་ཞག་བཏབ་ཡད་སམ། དགས་མཁ་དང་ལན་པའ་འཕལ་ཆས་འད་དག་

ན། དས་རབས་གསར་པའ་མཚན་རགས་ཤག་ཅས་མ་ཡན། རང་ཉད་འཛལ་ཞགས་ཀས་ཕབ་

ལན་དང་ལ་ཀག་ཐབ་ན་ཤས་རག་ག་འཕན་ལས་ན་སར་ལག་ག་དར་རས་ཡད་པའ་དས་རབས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

VIII

ཤག་ཤར་འདག །ད་ངས་ཀ་དཔ་མཛད་འད་དག་གས་ནམ་ཡང་དཔ་འཁད་མ་བད་པ་མ་ཟད་དས་

ཚད་ལ་ཚད་འཛན་ཅ་ཡང་མད། དས་ཁམ་ནམ་བང་ལ་རང་ཉད་ཀས་དམ་འཛན་དང་བརན་པ་བད་

ན། ཤར་ནབ་ཀ་མཁས་པའ་གསང་རམ་ཁག་ན་རག་ཏ་བ་འབད་རང་བཞན་ཀ་ནས་པས་ཁངས་

ནས་བཞགས་ཡད། བ་འབད་ཀ་ནས་པ་ན་ནམ་མཁའ་ལར་མཐའ་དང་མ་མད་པ་མ་ཟད། ས་གཞ་

བཞན་ཀན་སམས་ཀ་འད་ཤས་ཀས་ཟན་ཡད།

དང་རབས་ཀ་འཕལ་རགས་ས་བད་ཀ་རག་གཞང་གས་ག་ས་ཞག་ཐབ་པ་ན། མདན་

སད་ཀ་གསན་ཉམས་དང་གང་ཤ་དད་པའ་ཡར་རས་ཀ་རམ་པར་བཤད་ཆག །དང་རབས་ཀ་ཡད་

སམས་དང་མཉམ་འཇག་ཐབ་པའ་རམ་འགར་དང་མཛས་ཉམས་ན་དས་རབས་ཀ་གལ་གནད་

དངས་དང་འབལ་བས། ང་ཚས་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་ཞས་རག་ཏ་འབད་སག་ཁ་ན་མ་ཡན་

པར། དང་རབས་ཀ་སངས་ཆར་ས་མཚངས་ས་བད་སད་དང་སད་ཡག་བཀལ་སད་ཐབ་ཐབས་ས་

ད་སང་དང་འབད་བརན་གནང་དགས་པ་ན་ཤན་ཏ་གལ་ཆན་ཡན་སམ་མ། །

རམ་སག་པས། ༢༠༡༩/༡༡/༢༦

ནགས་ལའ་སན་མ།

IX

མ་ངན་རས་དན།

མད་སགས་རག་གནས་ས་དང་བ་བག་གནའ་དང་ག་ཤས་བ་ཀན་ལ་མཁན་དཔད་ཀ་ར་

ལག་རས་ཤང་ཟབ་བརང་སམ་ཚགས་ལན་པའ་དམ་པའ་སས་བ་ཞག་ས། འབ་སལ་བཟང་ལགས།

ཁང་གས་བད་ཀ་རག་གཞང་ལ་བཞག་པའ་མཛད་རས་ན་སས་ཀང་བརད་དཀའ་བ་ཞག་རད། ས་

དང་འགགས་ཀང་གང་ད་ཕབས་ཀང་། ནམ་ནམ་ཞར་ཞར་ཁང་ཉད་གང་ད་བཞགས་སར་བད་ཀ་

སད་ཡག་དང་རག་གཞང་ལ་སན་པའ་མཛས་སག་ས། ཚགས་ས་ཁག་ག་དས་དབ་དང་བར་འཕན་

ད་བ། ཟབ་སང་དང་བག་གང་འད་འཛམས། རན་ཤས་དང་ས་ཚགས་ཟབ་སང་། ཚགས་ས་དང་མ་

སར་སགས་ཀ་ཡག་ཆ་རམ་འབ་དང་ཞ་དག་སགས་ཡལ་དས་གནས་སབས་ཐམས་ཅད་ད་ཁམ་

པ་མད་པའ་ས་ཞ་བ་མད་བསབས་ཡད།

ལག་པར་ད་མ་ལ་བཅའ་རང་ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་ག་འགན་འཛན་རང་བཞས་ཀས་

ནགས་ལའ་སན་མ་འདན་ཐངས་བཅ་དང་། བར་སད་རག་པའ་བག་གང་ཐངས་མང་། སན་རམ་

འགན་བསར། སའ་ག་སན་ཆད་དབ་འདན་སལ། ས་ཚགས་ཤས་བའ་ཟབ་སང་སགས་ཟངས་

ས་ཐན་པའ་ས་ཁད་དང་ལམ་སན་ཡང་དག་གནང་བ་ན། བད་ཀ་སད་ཡག་ལ་དང་བ་ས་དང་ལག་

པར་ནགས་ཤད་འབ་ར་བ་རམས་ཀ་སང་དབས་ས་ནམ་ཡང་འགལ་ད་མད་པའ་ལ་རས་ཀ་ར་རང་

གསན་པ་ཞག་བསངས་ཡད།

གངས་མདངས་ལར་དཀར་བའ་ལག་བསམ་དང་། ཟབ་ཡངས་ར་མཚའ་ཀང་ནས་བད་

ཀ་རག་གཞང་ས་དང་བ་བག་ལ་སན་པའ་ལམ་སན་དང་ས་ཁད་མཛད་པའ་ལ་ཟ་འད་དག་ཏ་ཁད་

ཉད་ས་ངལ་ཇ་ཙམ་ཁ་ཡང་། ན་ཟག་ཇ་ཙམ་བཏང་ཡང་། ས་ཚ་གང་པར་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་

རག་གཞང་དང་འགགས་པའ་གཟ་བརད་ན་ཁ་བ་གངས་ཅན་པའ་སམས་ཁངས་ས་ནམ་ཡང་ནབ་

མད་ད་གནས་ངས་ཡན། ལས་དབང་ཞག་གས་ཆས་མཐའ་མའ་མ་ངན་སང་འབད་དང་མག་ཆས་

སལ་མ་བད་པའ་ཉན་མ་དར། རག་གཞང་ག་སལ་ཚགས་དང་། སད་ཡག་ག་ལང་ཚ། ཆས་རག་

ག་གཟ་བན། ཚན་རག་ག་མཛས་སག །སན་ཟའ་ས་གར་སགས་ཐམས་ཅད་དགང་ད་འདགས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

X

པའ་གནམ་ག་ཀ་ཆན་ཞག་འགལ་བ་ལར་ཁད་ཉད་ག་བར་ད་གཤགས་པ་ན། གལ་ཏ་བཅས་ས་

ཡད་ན་ན། །ད་ལ་མ་དགའ་བ་ཅ་དགས། །གལ་ཏ་བཅས་ས་མད་ན་ན། །ད་ལ་མ་དགའ་བས་ཅ་

ཕན། །ཞས་པ་ལར་ཡན་མད། ༢༠༡༩/༥/༣༠ ཉན་ཐ་རངས་ཆ་ཚད་༤/སར་མ་༤༣ ཐག ། ཅན་

ད་སར( ལན་ཌ་མར་ཁ་སན་ཁང་ ) ཞས་པར་གང་གས་བཟག་མད་ད་གཤགས་པ་ན་ཁ་བ་གངས་

ཅན་པ་ས་ལ་ཕག་པའ་གད་ཆགས་དང་ལག་ཏ་ནགས་ཤད་འབ་ར་བའ་མག་ཐག་ཏ་ལང་བའ་མ་

འདད་པའ་ས་གནས་ཤག་ཡན།

མདར་ན་ཁད་ཉད་གཤགས་ཤ ལ་ད་སན་ཟ་ཚས་ས་གདང་ག་ཀང་ནས་མ་ངན་གས་

འདད་དང་ཁད་ཀ་ཐགས་འདན་ལར་སར་ལག་གས་མཐན་ལམ་གཅག་སལ་དང་ནས་པ་མཉམ་

སང་ཐག་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་ལ་གཅས་འཛན་ནམ་ཡང་མ་ལད་པའ་འབད་བརན་སང་ནས་

ཞ་ན་འདད།

རམ་སག་པས། ༢༠༡༩/ ༩/ ༡༢

ནགས་ལའ་སན་མ།

XI

དཀར་ཆག

༡ ཆད་བརད།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་འབ་ར་ཞབས་དང་རན་པ་ཆ།

༢ ཆད་བརད།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་འབང་ངར་ཆས་ར།

༣ ཆད་བརད།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཉ་གགས་རན་པ་ཆ།

༤ ཆད་བརད།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ན་ག་སངས་རས་བསན་དར།

5 སན་གང་།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་རམ་སག་པ།

6 མ་ངན་རས་དན།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་རམ་སག་པ།

སན་རམ་ཚངས་སས་མགན་དབངས།

༡ ཕ་ཡལ་དང་དབར་དས།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ ་་་་་་་་འབ་ར་བ་བསན་འཛན་བསད་ནམས། 1

༢ དགན་ཟ་བཅ་པའ་མཚན་མ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་འཁམ་པ་དར་མ། 3

༣ ཆས་དགའ་བའ་སན་གགས།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་གངས་རའ་སས་མ། 5

༤ གཅག སན་ངག་རད།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཀ་ཡ་བ། 7

༥ ལང་ལང་།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཁ་བའ་ལས་དབང་། 9

ལ་ཞན་སམས་ཀ་འབད་སལ།

༦ བད་ཀ་ཁར་ཡག་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཚ་རང་སན་གགས། 10

༧ སན་ཟ་ལགས།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་གངས་རའ་བ། 12

རང་མས་སམས་ཀ་འཆར་སང་།

༨ ངའ་སབ་ཚན་དགའ་ཤས།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་སག་ཕ་བསན་འཛན་ཆས་ཀ་དབང་ཕག 14

༩ ཚར་བའ་དབངས།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་མ་ཏ་བ་ད། 15

༡༠ ས་ས་གང་མའ་འཁངས་སར་བས།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ར་དཀར་ཁ། 17

ནགས་ལའ་སན་མ།

XII

ཀ་ཕང་རན་ཆན་ད་ཤལ།

༡༡ ཀ་ཁའ་དབངས་ར།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཞ་དགའ། 19

བསར་རམ་དན་གསལ་མ་ལང་།

༡༢ ར་གར་ག་མཚན་ཉད་རག་པའ་ག་དན་དང་ཁབ་ཚད།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཟམ་པ། 21

བསམ་གཞག་བ་ཡ་འཆར་སང་།

༡༣ ཚར་བའ་འགར་ལག་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ནགས་རང་འབག 23

༡༤ ཐག་རང་ག་ས་ནག་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་འབ་སལ་འཇག 25

ཉན་ཐ་རང་བཞན་གསང་པ།

༡༥ ཕ་ལ་2016ཟ་12 ཚས་9 ཉན་ག་ཉན་ཐ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་འབ་ར་སལ་ལན། 27

༡༦ ར་དཀར་བསམས་ནས་ར་གར་ལ་སབས།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ལ་རས། 29

༡༧ ནར་རས་ར་མ་ལ་རས་སད་པའ་དངས་སང་།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ནགས་ཀ་ཤང་ལ། 34

བསབ་བ་སམས་ཀ་སན་མཆག

༡༨ རས་མད་བད་དགས།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་འབང་ངར་ཕ་ཉ། 59

ཉམས་མང་དན་ག་མན་ངག

༡༩ འཆ་ཁར་ཆས་ལ་བསལ་བའ་མན་ངག་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་དག་བཤས་བ་བཟང་ཕན་ཚགས། 62

ལག་རམ་བ་ཡ་འཆར་ས།

༢༠ ས་མཐའ་སམས་པ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ནགས་ཤད་ཅ་ཀ 80

སང་རམ་ར་བའ་བདད་ར།

༢༡ གར་རག་ག་ཧར་བརན།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་རང་ཐར། 83

༢༢ མང༌དན།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ས་གངས་ཆ། 84

དཔད་རམ་རག་པའ་མདའ་མ།

༢༣ གཅག །ཞན་གཞ་ང་འཛན་ལ་དཔད་པ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ནར་བ་དན་གབ། 85

༢༤ རམ་དབ་གཉས་བཞའ་ཁད་པར་གང་བ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་འབང་སག 90

༢༥ མད་ས་པའ་སར་ག་དཔད་རམ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་དག་བཤས་ངག་དབང་ཐགས་མད། 94

ནགས་ལའ་སན་མ།

XIII

༢༦ སད་ཞའ་མཐའ་འགག་པའ་གཞང་དན་བཤད་པ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ནགས་ལའ་གཡག་རད། 110

༢༧ མད་སགས་འཆད་ཚལ་སར་ཅང་ཙམ་གང་བ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ནགས་ཤད་སལ་རན། 116

༢༨ རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་རན་ལ་དཔད་པ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་སལ་ལན། 123

འགལ་བཤད་གཞང་དན་རབ་གསལ།

༢༩ དབང་ཕག་རག་པ་འགག་པའ་གཞང་འགལ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་དག་བཤས་འབ་ར་བསན་པ། 150

རས་དན་དངས་ཀ་བང་བ།

༣༠ ཨ་ཕ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཁག་འཐང་མ་འབར། 157

༣༡ སན་གགས་ལགས།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་གངས་ཆབ་བསལ་མས། 159

༣༢ བས་པ་ཅན་རས་ས་དན་པ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ནགས་ཤད་ཅང་བར། 163

༣༣ རས་དན་ཞག་ག་འབད་ས།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ངས་མད་འཁམས་པ། 166

༣༤ གསམ་ལན་བ་མའ་རས་དན།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་འགམ་བསན་འཛན་དར་རས། 167

༣༥ སམས་ལ་ལང་བའ་མཆ་མ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་སལ་བཟང་དབང་མ། 171

༣༦ རས་དན་ཞ་བཞན་ཁང་ལ་མག་དཔ་ལ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ལམ་བཟང་པ། 173

༣༧ བ་མ་རས་དན་ཡག་འབ་དག་བར་མ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ནགས་ཤད་སལ་བཟང་། 179

༣༨ ར་བ་མའ་བཀའ་དན་རས་དན།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་ཤག་ཕག་བསན་པ། 182

༣༩ རམ་སག་པའ་མཇག་ག་གཏམ།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་རམ་སག་པ། 185

༤༠ རམ་སག་པའ་ལ་རས།་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་རམ་སག་པ། 187

ནགས་ལའ་སན་མ།

1

ཕ་ཡལ་དང་དབར་དས།

འབ་ར་བ་བསན་འཛན་བསད་ནམས།

ར་བ་ར་ནས་སག་སན་ལང་ལང་ར།།

ཆ་མའ་གཞང་ནས་ངང་པས་སད་སན་སག །

ར་སད་གསབ་ནས་གང་མས་ར་ག་ལན།།

ས་གཞ་ཕལ་ཆར་མ་ཏག་རན་པ་ཞག །

བར་བན་ཁང་བཟང་ལ་ན་སག་པ་དང་།།

ལ་ཡལ་ཞག་ན་བད་སད་ཆ་རབས་སགས།།

སན་ངག་མཁན་ཚས་བཤད་པ་མང་མད་ཀང་།།

ལག་གར་དགའ་བ་མཁན་ཚའ་བཤད་སངས་སམ།།

མག་གས་བཟང་དང་ལས་ཀས་རག་ནས་པའ།།

རང་སམས་གཤས་དང་འགག་པའ་ཞང་ཁམས་འད།།

རང་སམས་མ་བཅས་བཟ་བའ་མས་རས་ཏ།།

སམས་ཀས་བཟས་ཚད་བརད་པར་ཇ་ལར་ནས།།

ཡ་གའ་གསང་ནས་མཐང་བའ་དག་པའ་ཞང་།།

ཀན་རགས་བད་སད་ལན་པའ་སང་བ་ད།།

ར་ལམ་གསང་ནས་རད་པའ་ནར་བ་ཞག །

རང་སམས་སད་པ་འཕལ་བའ་ར་ཙམ་མ།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

2

ལས་ཀས་བསན་པའ་སད་ཀ་མཛས་སག་འད།།

མང་བ་དངས་ཀས་དཔད་ན་ཚར་ནས་པས།།

སམས་ཀ་གཤས་དང་མཐན་པའ་ཞང་ཁམས་ཁད།།

རག་བཏགས་འལ་ཚད་མན་འད་མང་བས་གབ།།

བདག་འབས་ར་མ་བཀ་བའ་མ་ཏག་ཁད།།

བང་བ་ཁ་ནར་དབང་བ་མ་ཡན་ལ།།

ར་ཐང་འདའ་སང་ཤ་ཤད་རས་པ་ཡ།།

ལག་ཕག་མ་བ་མཉམ་ད་ར་སའང་ཡན།།

སག་སན་ར་མ་ཡང་ཡང་འགལ་བ་ཡས།།

མ་ཏག་གཞན་ནའ་ལང་ཚ་ཉན་བཞན་སལ།།

ཕ་ཡལ་དབར་ག་དས་བཟང་འད་ལ་བར།།

ཇ་བཞན་བརད་ནས་ཐབས་རལ་དབན་ནས་སང་།།

རམ་ཤས་རང་ཡལ་ཤར་བའ་འཁམ་པ་ཞག །

མ་བཟས་གང་ཁ་འགའ་རར་ར་ན་ཡང་།།

བག་ཕབས་ཡད་ཀ་ར་བ་དངས་མ་ཞག །

གཞན་ཡལ་འད་ནས་འཆར་ར་དཀའ་མ་འདག །

མང་ད་མ་བརད་སན་ངག་ད་ཙམ་ཡན།།

ཇ་སད་ཚར་བའ་གདང་བ་མ་ཡལ་བར།།

མཚམས་ར་དགའ་ལ་མཚམས་ར་ས་ངས་པས།།

ད་སད་སན་ངག་བརད་པ་ཉམས་མ་སད།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

3

དགན་ཟ་བཅ་པའ་མཚན་མ།འཁམ་པ་དར་མ།

དགན་ཟ་བཅ་པའ་མཚན་མ་སག་སན་གས་འཁད་ནས།།

དག་ཚགས་ཕ་མཐར་སགས་པའ་གམ་ས་ད་བར་ཡང་།།

མན་པའ་ཡལ་བ་ནག་པ་དངས་གཙང་གས་བཀས་ནས།།

ལ་ཟ་གངས་ལ་མཐད་ནས་ག་དབངས་ཤག་ལན་འདད།།

དགན་རང་ལག་པར་ཐགས་པའ་ནམ་ཕད་ཀ་སག་པས།།

ཞག་དང་ལ་ཟ་གངས་མད་འཇབ་རལ་ད་ཐབས་ཀང་།།

དབས་བཞད་རང་མའ་ལ་ཟ་རང་ཐང་གས་འཇལ་དས།།

མན་ནག་གསང་བ་ཡད་ཚད་བ་ཐགས་ལ་འཛན་དགས།།

མང་དང་ཚག་གས་ནམ་ཡང་མཚན་པ་ཞག་མད་པའ།།

ར་བག་ཆབས་པའ་ཟ་བ་འཛམ་ཆང་གས་བཞད་ཀང་།།

དགན་ཟ་བཅ་པའ་མཚན་མ་གང་རང་གས་ཁར་བས།།

མག་ཆ་འཁག་པ་ཁར་གང་སམས་ཁང་ད་བགས་སང་།།

དགན་ཟ་བཅ་པའ་འཁག་རམ་ར་ལམ་ད་སངས་ནས།།

ཁར་རང་སང་གཞས་སར་མ་ག་དབངས་ལ་སམ་དས།།

རང་གས་བསད་པའ་ལ་ཟ་གཙང་བ་དང་འདས་ནས།།

རལ་གས་སགས་པའ་ནམ་མཁའ་ས་གཞ་ལ་ཟག་ཐལ།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

4

ཁ་བའ་རང་རས་ནག་པ་སམས་ངགས་ས་བརས་ནས།།

རང་དང་སག་པའ་ཁད་ནས་གདང་རས་ད་འགར་དས།།

རང་སམས་ཨ་ཐང་ཆད་པའ་ཚགས་ཀ་ལ་འཐམ་པའ།།

དགན་ཟ་བཅ་པའ་མཚན་མ་མག་ཆ་ཡས་བཅམ་སང་།།

མན་པའ་གང་ཕན་ཞག་ལ་ལག་པ་ཞག་བསངས་ཀང་།།

དས་ཀས་འཁར་མད་གཏང་བའ་ལ་ཟ་ཡ་གསབ་ནས།།

མ་སམས་ཀང་ལ་བཞག་པའ་བག་ཆགས་ཀ་ལག་རས།།

ག་ལར་ག་ལར་ཚར་བའ་གཏང་མཐའ་ནས་ཟན་བང་།།

ཕམ་ཁའ་མག་ཟང་འག་ག་མཚན་མ་ལ་འཐམས་ནས།།

འབག་ལམ་ས་མའ་གཏམ་རད་ལ་ཟ་ལ་འཐན་བཞན།།

དན་པའ་མག་འད་རང་མ་རང་རང་ལ་བསངས་ཀང་།།

གབ་རས་ཙམ་ཡང་མག་ལམ་ཐགས་པ་ཞག་མ་བང་།།

དན་པའ་ཟན་ཐ་དམར་པ་གནམ་མཐའ་ལ་བས་ནས།།

དགན་ཟ་བཅ་པའ་མཚན་མ་རང་འག་ལ་འདར་དས།།

དན་གདང་སག་པ་སམས་པའ་ར་ར་ལ་འཁགས་ནས།།

ཁ་བའ་རང་རས་དཀར་པ་གང་རང་གས་ཕགས་ཐལ།།

ཀག་ཀག་བཞད་ལམ་རང་མ་སམས་ངས་ས་གན་ནས།།

སམས་པའ་ཕ་ནང་མཚན་པའ་ག་ཚག་ཅག་བས་མད།།

དགན་ཟ་བཅ་པའ་མཚན་མ་རང་བ་ཡས་གཙས་པས།།

དབངས་དང་ག་ཚག་མཐད་པའ་སད་པ་ད་ཆད་སང་།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

5

ཆས་དགའ་བའ་སན་གགས།གངས་རའ་སས་མ།

སང་བསམ་ར་ལམ་འག་ག་འཇག་རན་འདར།།

དགའ་ས་རང་མའ་དབགས་རང་དལ་གས་འཐན།།

ར་སག་ལ་དང་ཟ་བའ་དན་གདང་གས།།

རང་ཡལ་ནམ་ཟ་ར་ལམ་རས་འདད་བཞན།།

མ་ཡལ་རང་ཡལ་བས་ནས་ལ་མང་ཕན།།

མ་གཞས་ཕ་མཁར་བས་ཏ་ཡན་རང་བསད།།

མ་སམས་དང་ལས་གབ་པའ་སན་ཟ་ཚ།།

མ་ཁའ་གང་བརད་ཁད་ཀ་འག་རགས་ཡན།།

མ་ལས་རན་ཆན་ཚ་གཅག་ལས་གཅག་ལ།།

མ་གཤས་གསར་ག་ཀ་བ་ཚགས་ཤང་བརན།།

མ་འདད་ཚ་བའ་རང་ག་གང་ཁར་ནས།།

མ་ཚ་མཉམ་ད་འབལ་བ་སད་ཅག་ཡན།།

ཕ་གང་ཡལ་ག་གང་སར་ཡལ་གར་ནས།།

དཀར་ནག་མ་རགས་ས་ཚགས་གནས་པའ་ཁད།།

སད་དང་གམས་སལ་མ་གཅག་གཞན་ཡལ་འདར།།

གཤས་བཟང་འགར་མད་སན་ཟ་གགས་ཀ་མཆག །

ནགས་ལའ་སན་མ།

6

དམར་པ་སམས་ཀ་མདད་པའ་ཨ་ལང་དང་།།

དང་བ་ལད་མད་འདས་པའ་ལགས་ཀ་གཉས།།

འདས་པའ་ལང་འཚ་ཀང་ག་གཏམ་བརད་ད།།

དན་པའ་ཡག་ཆང་དམར་པ་སང་ངགས་བརས།།

མ་ལ་ད་མ་ད་མའ་གགས་གཅས་ཚ།།

དགའ་ས་མག་ཆ་གདང་ལས་འབན་མཁན་རད།།

མཚན་ལངས་མན་པའ་ཁད་ཀ་ས་སར་ཁད།།

མ་ངའ་ཚ་ལས་གཅག་ག་སན་གགས་ཡན།།

གས་མར་སད་ལ་རལ་དས་དགའ་ཞང་དང་།།

མ་བདན་གལ་མཐར་ར་ཡང་བར་ཞང་བམས།།

མ་ཡལ་ས་མཐའ་གང་ག་སན་གགས་རམས།།

མ་སམས་གསར་ཤན་བས་པའ་གགས་མཆག་ཡན།།

ཡད་མཐན་ས་མཐའ་ཡལ་ཀ་སན་གགས་རམས།།

ཡད་སམས་དར་གས་བཅངས་འདའ་སམས་གཙང་ཞང་།།

ལག་བསམ་དཀར་པའ་མ་ཚའ་ལམ་བཟང་བསན།།

མ་འགར་གགས་ལ་ཕ་ཐག་རང་བའ་རགས།།

བར་བའ་འཕན་པ་སན་ག་ཕ་ཉར་མངགས།།

ལ་དར་དཀར་པའ་བར་སམས་རང་ནས་འཐན།།

སམས་མཐན་སན་ཟའ་ཕགས་ས་ཤར་བ་འད།།

ལ་ང་ད་མའ་རང་ག་དན་ཤང་ཡན།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

7

གཅག སན་ངག་རད། ་ཀ་ཡ་བ།

སར་ཚགས་ཁད་ནས་ཁད་མཐང་ས། ཟ་བ་མན་ནམ་སམ། ཟ་བ་མ་རད།

ཟ་བ་ན་མཚན་འག་རད། སན་ཕང་གསབ་ནས་ཁད་མཐང་ས།

ཉ་མ་མན་ནམ་སམ། ཉ་མ་མ་རད། ཉ་མ་ན་ཁར་འག་རད།

ར་ཤང་བར་ནས་ཁད་ག་འགར་ཁག་ལང་ལང་གག་ས།

ཁ་བག་མན་ནམ་སམ། ཁ་བག་མ་རད།

ཁ་བག་ན་མན་ལ་ལག་རད།

མ་ཏག་ཀན་ལས་ཁད་མཛས་ཏ།

འབག་མ་མན་ནམ་སམ། འབག་མ་མ་རད།

འབག་མ་ན་ཤ་པ་ཞག་རད།

ཁད་ན་ངའ་འཚ་བའ་ཁད་ད་ཡད་པའ།

ཀན་ག་ར་ལ་སན་པའ་སན་ངག་གསན་པ་ཞག་རད།།

གཉས། གཏན་ནས་རད་མ་བང། ར་བའ་ར་ནས། ཁད་ཀ་མང་བས།

ཆ་བའ་འགམ་ནས། ཁད་ཀ་གབ་གཟགས་ཁ་ན་བཙལ།

ར་ལམ་ཡད་ས་ནས། ཁད་ཀ་རས་དད་ཀང་།

གཏན་ནས་རད་མ་བང། ད་ན། ཉ་མ་ཕ་སང།

བ་ཡག་འཚབས་སང། རང་ལག་འཁབས་སང།

སག་པས་བཏམས་སང།

ར་ཐག་ཆད་སང། ད་ན།

མན་རབ་སང། ཉ་མ་གཏན་ནས། ཤར་ར་མད་སང།

ནགས་ལའ་སན་མ།

8

གསམ།

གཡ་ཆང་དག་དཀར་མཛས་མའ་མ་ཏག །

རགས་ཆང་ལ་ལ་ཡ་སས་མ་རད།།

ནགས་གཡ་ལ་འབ་ཡ་ལང་པར་སས།།

སམས་ཡ་ཆང་འབ་མའ་འ་མ་རད།།

དང་བར་བ་མཛས་མའ་མ་ཏག་བཞད།།

རགས་ཆང་ལ་མ་ཏག་པད་མ་ས།།

མག་ས་ལ་པད་མའ་འདབ་མ་རད།།

གཡ་དག་དཀར་མཛས་མའ་མ་ཏག་བཞད།།

རགས་ཆང་ལ་ཉ་ཆང་གསར་ཉ་ས།།

ལས་ལང་ཚ་ཙ་རའ་སག་མ་རད།།

སམས་ལད་མད་མཛས་མའ་མ་ཏག་བཞད།།

རགས་ཆང་ལ་བའ་ཆང་འཇལ་མ་ས།།

མག་ཁ་ཆང་དང་དཀར་ཆ་གཅག་རད།།

འཛམ་ས་དཀར་མཛས་མའ་མ་ཏག་བཞད།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

9

ལང་ལང་།ཁ་བའ་ལས་དབང་།

མཛས་ལན་ཕ་ཡལ་མཐང་དས་དགའ་ལང་ལང་། །

དམར་པའ་བཙན་འཛལ་དན་དས་ས་ལང་ལང་། །

ཕ་ཡལ་ར་ཐང་མཐང་དས་དགའ་ཆལ་ཆལ། །

ནར་ལག་ལས་རར་མད་དས་གང་ཤ ད་ཤ ད། །

ཐག་བརགས་ཁང་པ་མཐང་དས་ཧ་ལས་ལས། །

ས་ཡག་བད་ཡག་མད་དས་སང་སང་སང་། །

ལས་ཁངས་གཙང་ས་མཐང་དས་སད་ལང་ལང་། །

མག་འཁད་བད་པ་མན་པས་སག་ང་ང་།།

ལག་ནང་ཕང་བ་མཐང་དས་བད་སད་སད། །

སན་ཟའ་ཚ་སག་ཤར་ཁར་ཨ་ཁ་ཁ། །

ཆས་སམས་དད་སན་མཐང་དས་ས་ཤག་ཤག །

ས་ཟག་བཤས་རར་ཕབ་དས་ས་ལང་ལང་། །

འཛན་ཁང་མང་པ་མཐང་དས་དགའ་ཏང་ཏང་། །

རང་རགས་སད་ཡག་མད་དས་སག་ལང་ལང་། །

དག་རན་ལམ་སན་གནང་དས་དད་འཁལ་འཁལ། །

རང་སད་གཙང་མ་མད་དས་འཁགས་སམ་སམ། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

10

བད་ཀ་ཁར་ཡག །

ས་ཇ་སབ་ག་འཛན་རམ་བཅ་གཉས་ཚ་རང་སན་གགས།

ཁར་ཡག་མ་ལས་བསན་པ་མ་ཡན་ཏ།།

ས་དངས་མཐའ་དག་ཕན་ཚན་ཕན་རས་ས།།

འཚ་བའ་སག་ལན་སག་མད་གཉས་དང་བཅས།།

འབང་བཞ་རན་ཅང་འབལ་བའ་རང་བཞན་ན།།

མཐའ་བཞ་གངས་རས་དཀར་རན་མ་ཏག་ཕང།།

ས་ལང་མ་ཏག་མཛས་རན་ཟལ་བའ་ཕང།།

མཁའ་དབགས་གཙང་བསལ་འག་ཀན་བད་བའ་ཞང།།

གཅད་འབག་སགས་འདན་ཀང་ན་འཛད་ལ་ལས།།

གཏར་ཁ་ཀ་ལགས་ལ་ཟངས་ཚ་དཀར་དང།།

ལགས་རགས་འབར་ཆན་སགས་འདན་ཐན་འབས་ས།།

མཐ་སང་ར་བ་སང་ལ་བ་ག་བཟས།།

འཛམ་གང་མཐ་སང་བད་ཀ་ར་བཅད་ཉམས།།

ཤང་ནགས་གཅད་འབག་གཏར་བཅམ་གམ་འགས་ཀས།།

གནའ་བའ་ར་དགས་འཇག་ཡལ་ཚ་རབས་འཕར།།

ནགས་ཚལ་སག་པ་བར་ཁག་རས་སན་ཕག །

འཛམ་གང་མཐ་སང་བད་ཀ་ར་ཤང་སང།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

11

གཏམ་དག་ཁག་ཏ་འབར་བའ་ར་དམར་གས།།

བདག་མད་སག་ཆགས་མཆང་ལང་གཞན་དབང་བསར།།

ར་གསད་ཁ་ནས་སད་བཅད་རན་འབལ་དཀགས།།

འཛམ་གང་མཐ་སང་བད་ཀ་སག་ཆགས་དབན།།

བད་ཀ་རག་ཆ་ར་མཆག་གང་ཆན་དང།།

ར་བ་སང་ག་ཁ་འབབ་ཆ་མཛད་ཕང།།

རག་ཆ་སང་ག་ཆ་རན་སམ་ལ་ཉ།།

འཛམ་གང་མཐ་སང་བད་ཀ་རག་ཆ་བ།།

ར་ཐང་ཁན་ཆན་ལགས་དས་བསར་བ་དང།།

འབག་པས་ཕགས་དར་གང་བཞད་ཆར་དགས་ཏ།།

ར་ས་ས་ཤ ན་སབ་ཅང་བ་རང་ལང།།

འཛམ་གང་མཐ་སང་བད་ཀ་ལང་མདག་ས།།

ར་དམར་མདན་བསད་ཆན་མའ་སད་བས་སབས།།

འབག་ས་གནས་སས་ས་ཕགས་རག་མད་བང།།

སད་བཅད་རན་འབལ་འགལ་ཟ་ཚབས་ཆན་ཐབས།།

འཛམ་གང་མཐ་སང་བད་ཀ་རན་འབལ་འཕགས།།

གང་འཁར་གང་རལ་འཛགས་བསན་ཐལ་དགས་ལན།།

ད་ཡ་ར་རས་བཟ་བཀད་ཆགས་སངས་ཞན།།

མཁའ་དབགས་གཙང་མའ་དབངས་ས་འབག་བསད་ཐབས།།

འཛམ་གང་མཐ་སང་བད་ལ་དག་སན་འཐལ།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

12

ས་འགའ་གཞ་རན་ཁར་ཡག་གཏར་བཅམ་ན།།

འབག་བསད་ཆག་གམ་འབང་བའ་གཞ་མ་སམས།།

རང་གཞན་ཐམས་ཅད་ལང་ཤང་འདབས་སང་ན།།

འཛམ་གང་མཐ་སང་བད་ཀ་ལང་མདག་གས།།

ར་དམར་རག་འག་བརས་པའ་ཁར་ཡག་ད།།

བསམས་ཏ་ན་ཟག་སང་ག་མཆ་ཐགས་ལན།།

བད་ཀ་ཁར་ཡག་གནས་བབས་ཤག་ངར་བཀད།།

ཕན་པ་ཆང་ཡང་བསམ་ཆང་མ་བའ་ག།།

སན་ཟ་ལགས།

གངས་རའ་བ།

ཆང་ངའ་དས་ས་རད་མ་ལ་དགའ་བའ། །

བསམ་མད་བས་པའ་ངང་ཚལ་ད་དག་གས། །

མ་རགས་རག་གནས་ཤས་ཡན་སབ་གས་ལ། །

སབ་སང་གང་ཡང་མད་པ་བས་དས་ཡན། །

ད་ལ་མ་རགས་རག་གནས་ཤས་ཡན་ལ།།

ཅང་ཟད་སང་པའ་ག་སབས་ཐབ་དས་འདར།།

ལས་དབང་ས་བའ་ཉམ་ཆང་མ་རགས་འད།།

མཐང་ཚ་སམས་ལ་ཞད་སང་དངངས་སག་ས།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

13

ཆལ་ཁའ་ཞན་ཁག་སམ་པའ་རས་འབངས་པའ། །

སམས་རད་ར་ཕ་བང་རལ་འགན་ན་ཡང་། །

ཤ་ཁག་རས་གསམ་གཅག་པའ་སན་ཟ་ཚ། །

སད་དང་ཡ་ག་གཅག་པའ་སབ་མ་ཡན། །

ཆས་དང་ཆལ་ཁའ་ཞན་ཁག་རང་རང་གས། །

སན་ཟའ་བར་སམས་ས་མ་བསས་གར་ན། །

མ་རགས་ལ་ར་མཁའ་ཡ་མ་ཏག་ག །

མཛས་སག་རན་འཆང་བད་འདད་སན་པ་ཡན། །

མ་རགས་ར་དན་ལ་རའ་མདན་ལམ་ད། །

ཤས་ཡན་ལག་སས་བསད་པའ་དང་རབས་འདར། །

ནས་ཤ གས་སབས་རལ་རལ་ཁམས་མག་ཡན་པས། །

ང་ཚ་ཚང་མས་ཤས་ཡན་འབད་པས་སབ། །

ཉ་རང་ཆགས་སང་ས་རའ་ས་དབར་ད། །

དམ་ཚག་དར་སད་གསང་ཐག་མ་བཅད་པར། །

མཐན་ལམ་གསར་ག་ཟམ་པ་རང་བཙགས་ནས། །

བད་སད་ཞ་བདའ་ར་མཚའ་ཕ་རལ་འག། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

14

ངའ་སབ་ཚན་དགའ་ཤས།

སག་ཕ་བསན་འཛན་ཆས་ཀ་དབང་ཕག

ངའ་སབ་ཚན་དགའ་ཤས་ན་བད་ཡག་ཡན། གང་ཡན་ཟར་ན་ང་བད་རགས་ཤག་ཡན་

པས་རད། བད་ཡག་བད་སད་ལ་ཧ་ཅང་དགའ། ང་རང་ལ་ཤས་ཡན་ལག་བསམ་ལན་པའ་བད་

ཡག་དག་རན་ཡག་པ་ཡད་པ་མ་ཚད་བད་ཡག་ཡག་གཟགས་དག་རན་ཡང་ཡག་པ་ཡད། ངས་

རན་ད་ང་ཚའ་སད་ཡག་འད་ནང་དན་ཕན་སམ་ཚགས་པ་དང་མང་ཚག་གས་ཕག་པའ་སད་ཡག་

ཀན་ག་རལ་པ་ཞག་ཏ་སང་ག་ཡད། བད་ཡག་འད་རང་ག་མ་རགས་དང་རལ་ཁབ་ཀ་མཚན་

རགས་གཙ་བ་ད་ཡན་པས། ང་བད་ཡག་སབ་ཚན་ལ་རག་ཏ་དགའ། ད་ཆ་ང་ཚ་ལ་རལ་ཁབ་

མད་ཅང་མ་འབར་ཉང་བ་ཞག་ཡན་རང་གཞན་རལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཁ་འཐར་དག་འཐར་ད་ཕན་ན་

ཡང་། གང་ཕན་གཞན་ག་ནང་བད་ཡག་དང་བད་ཀ་རག་གནས་ཆ་ཆང་དག་སད་གགས་འག་དང་

འག་བཞན་པ་དང་མ་རགས་གཞན་གས་དང་དད་དང་སང་འབས་ལགས་པའ་སད་ཡག་གཅག་

ཡན་པ་བཤད་དང་བཤད་བཞན་པ་ངས་ག་ཐས་བང་། ང་ཚའ་བད་ཡག་ལ་ཡག་གཟགས་ས་ཁ་

མང་པ་ཡད། ད་ཡ་ནང་ནས་ང་ཚ་སབ་ཕག་འཛན་རམ་དང་པ་ནས་ལ་པ་ཙམ་ལ་གཙ་བ་དབ་མད་

ལ་སང་བརན་བད་དགས་ཀ་ཡད། དབ་མད་དང་པ་སང་བའ་དགས་དན་ན་དབ་མད་ཡག་པ་ཤས་

ཚ་དབ་ཅན་དམགས་བསལ་སང་མ་དགས་པར་ངང་གས་ཤས་ཐབ་ཀ་ཡད།

ད་བཞན་ཡག་གཟགས་དང་པ་ཚགས་རང་སང་དགས་ཀ་ཡད། ཚགས་རང་ཡག་

གཟགས་ཡག་པ་བང་ཚ་ཡག་གཟགས་གཞན་རམས་དཀའ་ཚགས་མད་པར་ཤས་ཐབ་པ་རད།

འན་ཀང་ད་ཆ་བད་མ་མང་པས་རང་ག་སད་ཡག་ལ་ད་སང་མད་པ་དང་མཐང་ཆང་བས་ནས་བད་

ཡག་བད་སད་ཀས་ཟས་མ་རག་ཟར་མཁན་ཡང་མང་པ་ཡད་ཚད་རད། ད་ཚ་ཧ་ཅང་ནར་བ་རད།

རང་ག་སད་ཡག་རག་གཞང་གས་རང་ཁ་མ་སས་ན་གཞན་ག་སད་ཡག་གས་ག་འད་བས་ནས་

རང་ཁ་གས་དགས་རད་བསམ་བ་ཞབ་མ་ཞག་ཐངས་དང་། དང་དས་རལ་ཁབ་ཆ་བ་རམས་ལ་

གཟགས་དང་། ཁང་ཚས་ས་སའ་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་ས་སས་ལངས་སད་ནས་ཡར་ཐན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

15

ཅན་ཞག་ཆགས་པ་རད་མ་གཏགས་གཞན་ག་སད་ཡག་རག་གཞང་མཉམ་བསས་བས་པ་དང་།

ཡང་ན་རང་སད་དར་ནས་གཞན་སད་བརད་ནས་སན་ཐན་ཕན་པ་ར་བ་ནས་མ་རད། ང་ཚའ་བད་

ཡག་ག་ཡན་ཏན་གཙ་བ་ན་མང་ཚག་ཕག་པ་ཡན་པའ་རལ་ཁབ་ཕན་ཚན་ག་སད་ཡག་ཐག་ས་

སར་དང་དན་སར་བད་དས་བད་ཡག་ལས་ལག་པ་མད་པའ་ལ་རས་མང་པ་སབ་དཔན་ཟམ་དང་

རན་པ་ཆས་ད་ལ་2019་ས་ཟ་5 པའ་གསང་ཆས་སབས་གསངས་སང་། དར་བརན་ང་བད་ཡག་

ལ་དགའ།

མས་དབན་གཙག་ལག་དཔ་སན་སབ་ག་འཛན་རམ་ལ་པ་རང་ལ་བཅ་གཅག་སག་ཕ་

བསན་འཛན་ཆས་ཀ་དབང་ཕག་ནས་2019 ཟ་བ་9 པའ་ཚས་10 ལ་བས།

ཚར་བའ་དབངས།མ་ཏ་བ་ད།

འཁང་སམས་ཀས་ཡད་བ་རམ་པའ་ངང་ཚལ་ཞག

ཕགས་མད་ཀ་ག་ཁ་ཞག་ནས་སག་དས།

ལས་དབང་ག་རན་ཐང་དང་ཤ གས་ཚད་ལས་གཞན་བཀད་པ་མད།

དལ་བར་ཡལ་བའ་མ་ཚ་ཞག

གཞན་ཡལ་ག་ར་གང་ལ་ཟད་ནས་ཐམ་དས།

གངས་ར་ལ་འཁང་བའ་ཁར་རང་ག་རམ་ཤས་དག

མཚན་དགང་ག་ར་ལམ་ག་ལབ་གཉར་བར་ལའང་།

མག་ཆ་སམ་པའ་དགད་ས་ཞག་རང་ཡན་གས་ཁར་ཏ་འག།

བསམ་གཞག་ག་ཁག་རན་གག་ཐག་ལ་འཇས་ནས་ར་དས།

ད་གཟད་རང་ཉད་ལ་ཚ་སག་ག་མཇག་མ་ཞག་ཡད་དམ་སམ།

ཆ་ཡ་གཉར་མ་བཞན་རང་སར་ཐམ་པའ་ལས་ཀ་བཀད་པ།

སམས་ཁང་ད་ཇ་ལར་སམ་ཡང་།

ནགས་ལའ་སན་མ།

16

རབས་རས་ཀ་འགར་འགས་ལས་ཡད་ཚད་བརལ་མ་ནས།

ཆ་ཤས་ར་ཇ་སད་མངན་ཡང་བཞར་རན་ལས་རང་བ་མད།

གཏན་ད་གནས་པའ་ར་མཚ་ཡ་གཏང་རམ་དག

དཔད་ཤས་ཀ་རགས་ལམ་གས་བཙལ་ན།

ད་ཁད་ཀ་ཆ་ཤས་ཤག་ལས་གཞན་ཁད་པར་ཆས་མ་མཆས་སམ།

བདག་ལ་བསམ་གཞག་ག་འཇག་རན་ཀང་ནས།

ར་ལམ་ག་གཤག་པ་བརངས་ས་མཁའ་དབངས་ནས་ལང་།

གནམ་སའ་དབར་ག་འཇག་རན་ག་སག་ར་ད་ཚ་རགས་ཞར།

རམ་སམས་ཀ་ཞ་ཁག་བརགས་པའ་གབ་གཟགས་ད་ཚ་ཡང་།

ས་ནས་མད་འག་བ་ཆས་རམས་ཀ་གནས་ལགས་རད་ཟར།

མན་པ་དང་ན་བན་ར་སངས་ཤག་གས་ཟ་བའ་འད་ངགས་ཡལ།

རང་བ་དང་མཚངས་པའ་རམ་ཤས་ད་ཕགས་ས་སར་དས།

ལས་དབང་གས་ཟར་བ་གཡག་པའ་ཚ་སག་དག

འད་ཀ་ར་ལམ་ག་ལའ་ལས་ཡངས་ས་རགས་ཟན་པ་དང་འད།

ལམ་ཟར་ག་ཁར་བ་ད།

ཆས་སམ་པའ་འཚ་བ་ལ་རལ་དས།

མ་ཚ་ད་ས་གསབ་དང་ར་གསང་ནས་ཟད་ད།

ངམ་ད་མད་པའ་བག་ཆགས་ཀ་གགས་བམ་ཞག

ཁད་ཀ་རས་རང་དར་བའ་མཆ་མ་ཞག་མ་ཡན་ནམ།

ཚ་རབས་ཀས་འབར་བའ་སལ་རག་ཞག་དང་འད།

ཤན་ཏ་མ་མངན་པའ་ཚལ་གས་ནས་པ་ཡངས་ས་རགས་སད།

ཆས་ཟད་པའ་སང་པ་ཞག་ལ།

ད་དང་ལ་འབས་སན་པའ་གསན་ཤ གས་ལན།

འཚ་བ་ཡ་ར་མར་འཇས་ཏ་ལག་ཟང་གཞན་ལ་གཏད།

ནགས་ལའ་སན་མ།

17

སད་པའ་ས་འཕལ་གས་ཁད་ཀ་ལས་དབང་རགས་ས།།

གང་ལར་འཚ་བ་ཡ་ཟར་ནས་སང་བརན་བསན་ཏ།

ལམ་ཐག་ག་ལད་ཚད་ལ་རག་ཞབ་བས་པའ།

འགར་ལག་ག་རང་བཞན་ཡན་པ་ཞ་ནས་རགས་སད།

འཚ་བ་ཡ་ཟར་ཆ་ནས།

རག་བཟ་ཡས་བསད་པའ་བརམས་སང་ཐང་ང་ཞག

ཇ་ལར་བསད་རང་འཇའ་འད་ཀས་བལས་པའ་ར་ལམ་འད།

ལག་ཟང་གས་ས་ཞག་དང་སལ་ཏ་ར་ལམ་དཀག་ཐབ།

ཚ་སག་ག་ཕང་པས་ཅ་ཞག་ག་ཆད་ད་སག་འདན་མད།

ཤར་ས་ཡན་ཤག་ཤག་ངང་ར་ལམ་ད་ལ་འཐམས་ཏ།

བདག་ག་མག་འད་གཉམ་པས་རང་ལ་བད་བཞན་མཆས།

སད་པའ་བགས་སང་གཡ་ར་ཅན་ས་ས་གང་མའ་འཁངས་སར་བས།

ར་དཀར་ཁ།

ད་རང་ན། དད་སམས་ཀ་ཀང་ན་འཚར་བའ་འད་ཀ་ཐག་ལ་ཞག འཇའ་ཚན་དང་ད་

བསང་ལན་ད། ས་ཆན་ག་ལ་བར་འཕས་པའ་ལ་ཉ་དཀར་པ་ད་རད། ད་རང། ཐག་རང་ན་དད་ལན་

འབམ་ཕག་མང་པའ་མཆད་སམ་ད། འཛམ་མདངས་དང་ཞ་ལད་ཀ་ངམ་པ་རགས་ས་མད་པའ་

སས་ཆན་ཞག་ག་འཁངས་སར་བས་བཞན་འདག ཁང་ཚས། ཁ་བཏགས་དང་བདག་སས། འབ་

ས་ཡ་མཆད་རས་ཕལ་ཏ་འཁངས་སར་ག་ཁ་གཡང་བས་རས། དང་མདག་ག་གསར་ཞལ་ཐངས་

ཤག་མཇལ་ན་དན་ཡད། ད་ན། ཁང་ཚའ་ཚ་གང་ག་འདན་པ་གཅག་པ་ད་ཡང་ཡན་སད། ལ་

དར། གསར་ག་ཞལ་རས་ཡམ་བ་བ་མཁར་གཏད་ཅང་ཉ་ཟར་ལ་བཅབས་ནས་བན་སབས་མ་ཏག་

ནགས་ལའ་སན་མ།

18

ལར་འདའ་མཛས་སག་ཅག་དང་། ཉ་འད་མཚངས་འདའ་དད་སད་ཅག་གས་ཡར་ཀངས་གཙང་

འགམ་ད་གནས་བཅས་པའ་གནའ་མ་ཚའ་འཛམ་མདངས་ཀ་ས་གཉར་རས་ས་བཅག་ཡད། ད་

ན། དང་མདག་ག་ཐགས་ཀ་ནས་གངས་ར་འདར་མང་མད་པའ་དན་རགས་ཤག་ཅ་ལ་མན། ལ་

རས་ཀ་ལབས་མ་ར་རས། དབ་སང་མད་པར་ང་ཚར་གང་འང་བ་ན། རས་པ་དཀར་བའ་ཁད་ཀ་

ཡབ་མས་དཔའ་མཛངས་ཅན་ཚ་རད། ཉག་ཕ་བའ་དས་ཀ་དཀགས་མཚམས་རར། ཤས་རབ་

ཀ་སན་མ་ཐགས་ནས་གངས་ར་ལ་དཀར་ར་བག་མང་ཞང་། ར་བ་ལ་བད་ཡག་བཀད་མང་བས།

རབས་ཆན་ག་སས་བ་ད་དག་ན། གཟམས་མད་ཀ་མཆད་མ་ཚ་འབར་ཞག་དང་མཚངས་པར་

ནམ་ཡང་གདང་དམར་པ་ཡ་དན་འཛན་ག་ཀང་ན་གསན་ཡད། རན་པ་ཆ། ཁད་ན་ས་ཆན་ག་ར་

མར་འགང་བའ་སད་པའ་གངས་རན་རད་ལ། ལ་རས་ཀ་པ་ཏ་ཁར་བའ་གནའ་བའ་བགས་སང་

གཡ་ར་ཅན་དའང་རད། ཁད་ཀ་ཐས་འཛན་ད་བརན་པའ་འད་ཆམ་ཆམ་ག་དག་དཀར་ཆ་ད་མཐང་

ཐངས་རར། གཡ་ཡག་གས་ས་ཆན་བསལ་མང་བའ་ལ་རས་ཀ་མཛས་སག་ཐལ་གས་ཤར་འང་

ལ། ཕ་གཡ་ར་ཅན་ལ་དག་ལ་འཁར་ཞས་པའ་གནའ་བའ་རག་གནས་ཀ་ཁར་ཡག་ཅག་ངམ་གས་

མཐང་ཡང་།

མདར་ན། ཁད་ན་ཉ་ཕགས་མད་པར་འག་བ་ར་རའ་ཐད་ད་ཤར་བའ་གཟམས་མད་ཀ་

སང་བ་ད་རད། སར་མ་འད་ཆན་ར་ར་དང་མཚངས་པར་ཁ་ཆམ་མར་བཞད་ཡང་དས། མན་པའ་

ཁད་ད་གམ་སབས་འཁར་བའ་སམས་ཅན་གངས་ལས་འདས་པ་ཞག འད་ཀ་ཕང་པར་གར་ཏ་

སང་བའ་དག་ཞང་ད་བཀད་ཡད། ད་ན། འཇག་རན་ག་སང་བ་ཡད་ཚད་ལན་ད་སངས་པའ་དད་

མདན་ག་མཆད་རན་དཀར་པ་ཁད་ཀ་དན་ལས་མ་འདས་ས།།

༢༠༡༨། ༨། ༡༨

ནགས་ལའ་སན་མ།

19

ཀ་ཁའ་དབངས་ར།

ཞ་དགའ།

ཀ་སགས་གསལ་བད་སམ་ཅ།། ཁ་བའ་ཐན་མན་ཡ་ག།།

ག་དས་ཡན་ཡང་འ་ཚས།། ང་ཅག་རག་གནས་དན་དགས།།

ཅ་ཅའ་འད་འཛ་མང་རང་།། ཆ་ལགས་བད་ད་མ་དར།།

ཇ་དང་རམ་པ་རལ་ནས།། ཉ་ཟས་མན་པ་ཤས་དགས།།

ཏ་ཐའ་གཞང་ལགས་སང་པ།། ཐ་མལ་དན་མད་མ་འཛན།།

ད་ལ་ག་ལ་འད་ར།། ན་གཞན་མང་པས་དགའ་ཡད།།

པ་ཕའ་དཔང་གགས་ཞན་རང་།། ཕ་རལ་དག་བ་འཇམ་བད།།

བ་གང་བརལ་ཞགས་བར་ནས།། མ་ཡམ་སབ་གར་འགམ་རགས།།

ཙ་ར་བསར་བ་བཟང་མད།། ཚ་གང་སག་བསལ་སབ་བད།།

ཛ་ཡའ་བསན་པ་རན་ཆན།། ཝ་ལར་རམ་དཔད་རམས་མཛད།།

ཞ་ལང་ལགས་པ་མན་ན།། ཟ་བཏང་ཁ་ནར་མ་འབད།།

འ་ཅག་སན་སང་ཚང་མས།། ཡ་རབས་སབ་ལ་བརན་རགས།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

20

ར་བ་གངས་ཀ་བདག་པ།། ལ་ལང་ས་སར་འཐར་རང་།།

ཤ་ཟད་རས་ལ་ཐག་མད།། ས་སང་གསན་པར་གནས་ཡད།།

ཧ་ལམ་ལ་ཤས་རས་ས།། ཨ་ལ་ཐ་ལ་འགག་བཞན།།

ཧ་ཅང་དངས་གཙང་ཞང་ད།། ཨ་མའ་བ་ཚ་འཛམས་སད།།

བརད་བ་གཏང་ཟབ་མད་པ།། རད་བད་ཚག་སར་ས་རང་།།

བརད་འདད་ནགས་ལའ་སན་མ།། བསན་ན་བསན་ར་མང་ཡད།།

ར་བ་བ་ནགས་འཁར་གསམ།། དཀལ་ད་སས་པའ་ཞ་དགས།།

དས་དབ་སན་མའ་ནང་ད།། དགད་ར་ཚག་འགའ་གཏར་ཡད།།

སར་བཏང་དས་དབ་ཙམ་ལ།། རན་ཐང་ཡད་པ་མ་ངས།།

འན་ཀང་རགས་ཞན་ཅན་འགའ།། ལག་བསམ་དར་དཀར་ཚབ་ཡན།།

ད་དང་སད་མཐའ་བར་ད།། ཡར་རས་དབར་ཟ་ལ་བ།།

འཕལ་བས་སན་ལམ་ངས་འདབས།། འགབ་པ་ལ་ཡས་གགས་མཛད།།

2019/11/11

ནགས་ལའ་སན་མ།

21

ར་གར་ག་མཚན་ཉད་རག་པའ་ག་དན་དང་ཁབ་ཚད།

ཟམ་པ།

ར་གར་ག་མཚན་ཉད་རག་པ་ཞས་པ་ན། ར་གར་ག་བསམ་བ་བ་གནའ་རབས་དང་དང་

རབས། ཧན་ད་དང་ཧན་ད་མ་ཡན་པ། འཇག་རན་བཀད་པ་པ་འདད་མཁན་དང་མ་འདད་མཁན་

དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་ཀ་མཚན་ཉད་རག་པའ་འདད་ཚལ་ལ་བ་བ་ཡན། གང་ཟག་འགའ་ཞག་

གས་ར་གར་ག་མཚན་ཉད་རག་པ་ཞས་པ་ན་ཧན་དའ་མཚན་ཉད་རག་པ་ཞས་པའ་རམ་གངས་

ས་འདད་པ་ཡན། འདད་ཚལ་ད་ན་ཧན་ད་ཞས་པའ་ཐ་སད་ར་གར་ག་ས་ཁམས་ལ་འཇག་པའ་

དབང་ད་བས་པ་ཡན་ན་བདན་མད། འན་ཀང་ཐ་སད་ད་ཆས་ལགས་བ་བག་པ་ཞག་ས། ཧན་དའ་

ཆས་ལགས་ཀ་རས་འཇག་པ་ལ་འཇག་པའ་དབང་ད་བས་ན་འདད་ཚལ་ད་ན་ནར་ཞང་ལག་ལམ་

ད་འཁད་བད་དའང་འགར་ར། །རག་བད་པའ་སབ་དཔན་མ་ད་ཨ་ཅརས་མཚན་ཉད་རག་པ་ཀན་

ལས་བཏས་པ་ཞས་པའ་བསན་བཅས་ས། མཚན་ཉད་རག་པའ་གབ་མཐའ་ཁག་ཚང་མའ་འདད་

ཚལ་ཕགས་གཅག་ཏ་འགད་ཐབས་བས་ཡད་པ་བཞན་ད། ང་ཚས་ཧན་དའ་གདད་མའ་མཚན་

ཉད་པ་རམས་ཀ་གནའ་བའ་བརམས་ཆས་ཀ་ནང་ག་མཚན་ཉད་རག་པའ་གངས་འདན་ག་ཁད་ད་

འཇག་རན་བཀད་པ་པ་མ་འདད་མཁན་དང་། རང་འཕན་པ་ལ་བའ་དངས་གཙ་ས་བ། ནང་པ་དང་

གཅར་བ་བ་ལ་བའ་ཆས་ལགས་གསར་མ། ད་བཞན་ད་གདད་མའ་ཧན་དའ་བསམ་བ་བ་རམས་

ཀ་འདད་ཚལ་ཡང་མཐང་ཐབ།

ད་ལར་ར་གར་ག་མཚན་ཉད་རག་པ་ན་འགར་བ་མད་པའ་བདན་དན་བརད་ཞབ་བད་

པའ་ཁབ་ཚད་ཀས་མཚན་ཡད། སར་གབ་མཐའ་ས་ཚགས་པ་ཞག་ཡད་ཅང་། ད་དག་ག་ལ་གབ་

ཀང་མ་འད་ལ་སབས་འགའ་རར་ཁད་པར་ཧ་ཅང་ཆན་པ་ཡད་མད། འན་ཀང་། ད་དག་ཚང་མས་

གཞན་དག་ག་འདད་ཚལ་ལ་སབ་སང་བད་ཅང་། རང་ཉད་ཀ་འདད་ཕགས་ཇ་ལར་འགག་མན་

དང་། གཞན་དག་ག་དགག་པ་ཇ་ལར་ཡང་མན་བཅས་ལ་ལགས་པར་དཔད་ཞབ་མ་བས་པར་

མཐའ་བསམས་མ་རག་པ་ཡན། ལ་ཚལ་དའ་ཐག་ནས་མཚན་ཉད་རག་པའ་བག་གང་ག་ཐབས་

ལམ་གཏན་འབབ་བང་ཡད་པ་ས། མཚན་ཉད་པ་རམས་ཀས་ཐག་མར་ཁ་གཏད་ཀ་འདད་ཚལ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

22

བརད་དགས་ཤང་ད་ལ་ཕགས་སའ་འདད་པ་ཞས་བ་ལ། ད་ནས་འདད་ཚལ་དགག་པ་བས་ནས།

མཐར་རང་ཉད་ཀ་འདད་ཚལ་བརད་ཅང་སབ་པ་ཡན་ལ། དར་བརན། ད་ལ་ཕ་རལ་ག་འདད་པ་

ཞས་པའམ་མཐའ་བསམས་ཞས་བའ། །

ཁ་གཏད་ཀ་ལངས་ཕགས་ལ་བསམ་གཞག་ནན་ཏན་ག་ས་ནས་འཇག་པའ་ལ་ཚལ་ག་

ཡངས་པ་འད་ན། ར་གར་ག་གབ་མཐའ་ཁག་ཕལ་ཆ་བ་ལ་ཡད་པའ་ཟབ་པ་དང་ཡང་དག་པའ་ཁད་

ཆས་ཀ་མཇག་འབས་ལས་ཀང་ཁད་ད་འཕགས་པ་ཡན། གལ་ཏ་ང་ཚས་རག་བད་པའ་སར་ག་

བརམས་ཆས་མཐས་ས་ཚང་བ་ཞག་ལ་བལས་པ་ཡན་ན། དའ་ནང་ལ་ང་ཚས་རང་འཕན་པ་དང་།

ནང་པ། གཅར་བ་བ། གངས་ཅན་ལ་ཡད་པ་དང་ལ་མད་པ། དཔད་པ་བ། རག་པ་ཅན་པ། བ་བག་

པ་བཅས་ཀ་སར་ག་བརད་པ་དང་། ད་དག་ག་འདད་ཚལ་ལ་གང་སང་དང་དཔད་པ་བས་པ་བཅས་

མཐང་ཐབ། ད་བཞན་ད་ནང་པ་དང་གཅར་བ་བའ་མཚན་ཉད་རག་པའ་སར་ག་བརམས་ཆས་ཡག་

གས་ཇ་འད་ཞག་ཡན་རང་དའ་ནང་ད་འདད་ཚལ་གཞན་དག་ཀང་གང་སང་བས་ཡད། དར་བརན་

སམ་གཞ་ད་དག་ན་ད་དག་ག་འདད་ཚལ་ཀན་འདས་ཀ་ཕང་པར་གར་ཡད། ང་ཚས་རན་ད་ར་

གར་ག་མཚན་ཉད་རག་པའ་སམ་གཞའ་ནང་ད་ནབ་ཕགས་ཀ་མཚན་ཉད་རག་པའ་དཀའ་གནད་

མང་དག་ཅག་ཀང་གང་སང་བས་ཡད་པ་མཐང་ཐབ། དས་ཀང་མ་ཚད། ས་དང་བ་བག་ཏ་ར་གར་

ག་མཚན་ཉད་རག་པའ་ཐག་དམགས་ཀས་ཆད་སང་བས་པའ་ར་གར་རང་ག་མཁས་པ་རམས་

ཀས། ནབ་ཕགས་པའ་མཚན་ཉད་རག་པའ་དཔག་དཀའ་བའ་དཀའ་གནད་དག་ལ་ཧ་ལས་དགས་

པའ་ནས་རལ་ག་ཐག་ནས་འཇག་ནས་པ་ཡང་མཐང་ཐབ།

གཞན་དག་གས་གང་ཞག་བརད་པ་ད་ལ་ར་བ་གཏད་པར་འདད་པའ་ག་ཡང་ག་བསམ་

བ་ད་ན་འདས་པའ་དས་ཡན་ནང་ག་ར་གར་ག་མཚན་ཉད་རག་པའ་རན་ཐང་དང་ཆ་བའ་ར་གཙ་

བ་ཞག་ཏ་གར་ཡད་ཅང་། ད་ལ་མ་འངས་པའ་བསབ་བ་ངས་ཅན་ཞག་ཀང་ཡད། གལ་ཏ་ར་གར་

ག་མཚན་ཉད་རག་པ་བསར་ད་གསན་ཤ གས་རས་ཏ་དའ་ང་མཚར་ཆ་བའ་རད་པ་སར་ཡང་རན་

འཐད་དགས་ཚ། ད་ན་ནབ་ཕགས་དང་། ཤར་ཕགས། ཨརན། ས་མ་ཊཀ །སག་ཡལ་ལ་སགས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

23

པའ་ཡལ་ག་གཞན་ནས་ར་གར་ནང་ད་དར་བཞན་པའ་གནས་ལགས་དང་མ་ཚའ་འདད་ཚལ་

གསར་པ་རམས་ལ་ད་སང་བད་པ་ཁ་ན་ལས་ཡང་བ་ཡན་ན། །

ཞས་པ་འད་ན་ར་གར་ག་མཚན་ཉད་ས་བ་ཆན་པ་ཆ་ཏར་འཇ་(Satischandra

Chatterjee) དང་། ཌ་ཊ་(Dhirendramohan Datta) གཉས་ཀས་མཛད་པའ་མཚན་ཉད་

བསན་བཅས་<<ར་གར་ག་མཚན་ཉད་རག་པ་ང་སད་>>ཅས་པ་ལས། རག་གནས་ནང་འདན་ལ་

མས་པས་ས་སར་ག་བ་བ་ལ་ཅ་ནས་ཀས་འཇག་པའ་ག་ན་བ་ཟམ་པ་ཞས་བ་བས་ས་ལ ༢༠༡༩

ཟ ༡༡ ཚས ༢༠ ལ་མཇག་གབ་པར་བས་པ་དགའ། །

ཚར་བའ་འགར་ལག

ནགས་རང་འབག

སབས་འགར་ཤང་ར་ཆན་པའ་ས་དན་དན།།

ར་འགར་བ་མར་དང་བའ་དགའ་བ་རས།།

དས་འགར་ཕ་མའ་བམས་སང་ཡད་ནས་དན།།

དས་འགར་ཆང་འདས་དན་པའ་འདད་པ་རས།།

སབས་འགར་སབ་དཔན་ཐན་མའ་ས་དན་དན།།

ར་འགར་བད་ཡག་གསར་ད་གཏད་མན་དགས།།

ཕགས་རར་སང་བཙན་རལ་པའ་དཔའ་མཛངས་བསད།།

ར་འགར་མས་པའ་ར་རང་དན་མད་དན།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

24

སབས་འགར་བདག་མད་བསམས་ཤང་ཞ་བར་གནས།།

དས་འགར་ཕགས་ལང་ལ་བའ་གཡང་ད་ཟགས། །

སབས་འགར་ཉ་དགའ་ཕགས་ཞན་ལ་བ་རས།།

ར་འགར་བཏང་སམས་བསམས་ཤང་དཀའ་བ་སད།།

སབས་འགར་བདག་སད་གཞན་སད་ཆགས་སང་འཕལ།།

ར་འགར་ཞ་སང་དག་པས་སང་མག་གཡ།།

དས་འགར་ངས་འབང་སམས་ཀས་མག་མཐའ་བརན།།

སབས་འགར་ར་དགས་ཆ་བས་ནར་ལ་བརམས།།

ར་འགར་སབས་གསམ་ལས་ལག་མད་པར་བརད།།

སབས་འགར་ནང་ཆས་བཟང་ཡང་ལག་པར་ས།།

དས་འགར་ས་འཆའ་དཀའ་སག་ཡང་ཡང་དན།།

རག་ཏ་ཕགས་ལང་སམས་ཀས་འཁར་ལ་འཁར།།

དས་འགར་ས་སར་འབད་པའ་གབ་མཐའ་རད།།

སབས་འགར་ཕ་ནང་ཆས་ལ་རས་མད་འཛན།།

དས་འགར་བ་མ་དན་པའ་བ་ས་ལང།།

སབས་འགར་སངས་རས་བན་ཡང་སར་འདབས་བད།།

དས་རར་དག་སག་བང་དར་མཁས་འདད་བད།།

ར་འགར་སག་ཆགས་ཀན་ལ་ཨ་མ་འབད།།

སབས་འགར་གཅག་གས་གཅག་ཟ་དཔ་བརད་ནས།།

ར་འགར་སག་ལན་ཀན་ག་ཤ་ཁག་རལ།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

25

འད་ཡན་འད་མན་དབས་ན་མ་གནས་བཞན།།

ཁ་འདད་གགས་པའ་གཏམ་རས་ཁ་ལར་རག །

རང་སམས་གཟ་བར་མ་གནས་ཅལ་གས་འདགས།།

ད་དང་སན་ག་ལས་ཡན་ཟར་མད་འབད།།

ལང་ལང་དལ་བས་འབབ་པའ་བརད་ལན་ཆབ།།

འག་བའ་སམ་སལ་ས་གཞའ་ཁག་ག་རན།།

ང་མཚར་ཇ་ལར་ལན་ཡང་མ་རག་པའ།།

གག་ཞགས་ཡད་ཙམ་གཟམས་པའ་རགས་ལ་གཟགས།།

ཐག་རང་ག་ས་ནགའབ་སལ་འཇག

མཐ་ཞང་འགང་པའ་གངས་ར། རམ་ཞང་བརད་པའ་ར་ར། མཛས་ཤང་སག་པའ་ནགས་

ཀང་། དལ་ཞང་འཇམ་པའ་བསལ་རང་། དངས་ཤང་གཙང་བའ་དལ་འབབ། གཟགས་དང་། ད་

ལས་ཀང་ཆས་ང་མཚར་བ་ན། གངས་རའ་མད། ལང་པའ་ཤད། ར་རའ་སད། ཆ་བའ་འགམ། ར་

ཐང་ག་དཀལ་སགས། འདར་ན་ས་བཟང་ས། ཆ་གཙང་ས། ཕན་སམ་ཚགས་པའ་གནས། དག་

མཚན་འབར་བའ་ཞང་། སད་བཅད་ཀ་དཔལ་ག་ལའ་ཡངས་རར་བསགས་པའ་ཁ་བ་གངས་ཅན་

ག་ཡལ་ན་འཇགས་པ་མད་པ། ཞམ་པ་མད་པ། སད་པའ་གངས་རན་བཞན་འགང་པའ་ས་ནག་

ག་ཉམས་བཟང་ན་ར་བའ་ལས་དང་མཉམ་ཞང་འགང་ཉམས་ཆ། དས་ན་ལ་རས་ཡན་རང་ལན་

པའ་མ་རགས་ཤག་ག་སང་སབས་དང་འདན་པ་མཚན། ད་ན་སར་བཏང་ག་ཁམ་གཞས་དཀས་

མ་ཞག་ག་ལ་ཡན། མས་པ་ཁ་ཡ་རམ་ཤས་འཁར་ས། གསར་བ་འབམ་ག་ར་བའ་ཞང་ས། ཐག་

ནགས་ལའ་སན་མ།

26

རང་ག་ས་ནག་ལགས། ཁད་ལ་ཕར་དན་བད་འས་པའ་འདས་པའ་གཏམ་རད་ཡད་ལ། མ་འངས་

པའ་ར་ལམ་ཡང་ཡད། ཁད་ཀ་ཕག་ནས་ཡང་ཞང་ཁད་ཀ་མཐའ་ནས་གཟམས་སང་བའ་ཡབ་

མས་ཚས་སམ་གཉས་ས་ཡ་དཀལ་འཁར་མངའ་བསར་ནས་ར་ཕའ་རག་རས་ཕགས་བཞའ་རལ་

ཁམས་ཀན་ལ་བཞག་མང་བའ་བཙན་པ་ཚའ་རམ་ཤས་གསན་པའ་སང་གགས་ཡད་ལ། ལས་ལ་

བརན་པའ་གསར་བ་རམ་དཔད་ཅན་ག་གསར་གཏད་ཀ་སབས་པ་དང་། འཐབ་རད་ཀ་དཔའ་ངར་

ལན་པའ་གཞན་ན་ཚའ་མཛའ་མཐན་ག་ལག་སང་དག་ན་ཁད་ཀ་མ་འངས་པའ་ར་བ་ཡང་ཡན།

ལས་དང་། ནམ་མཁའ་སར་ཚགས། ས་ཁའ་ར་ཏག །ར་མཚའ་རལ། བགངས་ཀས་

མ་ལང་པ། བརད་ལས་འདས་པ། ཕགས་རགས་དཀར་ནག་ཁ་གསམ་དག་ན་ཁད་ཀས་བདག་

པའ་འཚ་བའ་ཟར་ཞག་ག །ཉན་དང་། ས་ནག་ག་འགམ་ནས་འབ་མའ་ངར་ས། ར་ཕའ་འཚར་ས།

གཡང་དཀར་ག་འབའ་ས། ད་ལས་ཆས་སན་པ་ན་ས་ནག་ག་ཕག་ནས་ལང་ལང་གག་བཞན་པའ་

དགད་ས་དང་། བགས་སང་ཚའ་མཎའ་དབངས་ར། གཞན་ན་ཚའ་ལང་ཚ་ཡ་བར་ག། བས་པ་

ཚའ་ཀ་ཁའ་སར་ཀག །ས་ནག་ལགས། ཁད་ལ་མཛད་མཐའ་མད་པའ་གཟ་དཔལ་འད་ལ་བ་ཞག་

ཇ་ལར་རས་པ་ཡན། རད་ལགས། ཕ་སའ་བང་ཆབ་སམས་དཔའ་དང་མ་བག་ག་སན་མ་གཉས་

འདས་ནས། བས་དང་། ར། ལང་། སང་བཅས་རས་རད་ཆན་པ་བཞས་ག་ལའ་ཡངས་རར་འག་

བ་མ་ཡ་སད་པའ་གནས་བཅས་ནས་དས་རབས་ཉ་ཤ འ་སད་ཀ་རག་གནས་གསར་བར་ལ་ཐག་ག་

བར་ད་དབར་གསམ་ག་ཆར་དང་ཆ་བ། སན་གསམ་ག་སད་དང་སར་བ། དགན་གསམ་ག་གངས་

དང་བ་ཡག །དཔད་གསམ་ག་རང་དང་ལགས་པ་སགས་ཀས་ཇ་ལར་རལ་ཡང་། རགས་ཞན་ག་

ཁ་དག་ཡལ་མང་མད་ལ། སང་སབས་ཀ་ཀ་བ་ཡང་ད་བས་འགལ་མང་མད། མ་ཟད་མཛའ་མཐན་

ག་ཆན་ཐག་ནམ་ཡང་ལད་མང་མད། ས་ནག་ལགས། འཇགས་ཞམ་དང་བལ་ཞང་མདན་བསད་

ཀ་སབས་པ་མངའ་བའ་ཐག་རང་ག་ས་ནག་ལགས། ཁད་ཀས་མག་བ་གན་ད་བཏགས་ནས་མར་

འགལ་ས་ནས་ཡར་ལངས་ཏ་ཉར་གཅག་པའ་རས་ས་སག་བཞན་མ་འངས་པའ་ར་ལམ་དམ་ད་

འཇས་ནས་ས་སང་ག་མཐ་ས་ནས་ཕགས་བཞའ་རལ་ཁམས་ལ་བལས། འད་ན་དར་རད་ཀ་

གཉར་མ་ར་མཚའ་རབས་བཞན་རད་མང་བའ་མ་རགས་ཤག་ག་མ་འངས་པའ་འད་ཐགས་དང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

27

ཚགས་ཀ་ཡང་ཡན། ས་ནག་ལགས། ཁད་ན་ལ་རས་ཀ་དཔང་པ་དང༌། མ་འངས་པའ་ལམ་འདན་

རད། ཐག་རང་ག་ས་ནག་ལགས། རགས་ཞན་ག་རས་རང་ས་བའ་ཤད་བ་རང་གཉས་ཚས་ཁད་

ཀ་ཟར་བཞ་ནས་བཀགས་ཡད་ལ། ལ་ར་ཡ་ཟང་ཁག་གན་ད་འཕར་བའ་གདང་དམར་ག་རད་པ་

ཚས་ཁད་ཀ་མཐའ་ནས་བརངས་ཡད། ས་ནག་ལགས། ཁད་ཀས་ཆད་ད་བཏང་བའ་གཅས་པའ་

སག བར་བའ་གགས། མཛའ་བའ་མཉན། སབ་པའ་ནར་དག་ན་དན་མད་དང་འབས་མད་ག་

ལ་ཡན། ར་མཚན་ན། ཁད་ཀ་མ་འངས་པ་ན་སན་མའ་ཆ་ལས་རང་། ར་བའ་རབ་ལས་མཐ། ར་

མཚའ་གཏང་ལས་ཟབ་པའ་རན་འབལ་དང་གནས་ལགས་ཡད། དའ་ཕར་ང་ཚས་མཉམ་འཛམ་ག་

དགད་ས་དང་། རང་དབང་ག་ག་ས་ཞག་བསགས་ནས་བསད་ཡད། ཐག་རང་ག་ས་ནག་ལགས།།

ཕ་ལ་2016ཟ་12 ཚས་9 ཉན་ག་ཉན་ཐ།

འབ་ར་སལ་ལན།

ད་རང་རང་ཉད་ར་སར་བསད་ད་པ་ཇབ་དངལ་ཁང་ད་དངལ་ཅང་ཙམ་ཕར་ལན་བ་ར་

ཕན། དས་འདར་དངལ་ཁང་ལ་ཚང་ཁ་ཤན་ཏ་ཆ་བའ་སབས་ཤག་ཁལ་སབས། རང་ག་གགས་

པ་ཞག་ལ་ཞགས་པར་བང་སག་ལ་རགས་བས་དང་ཞས་ར་བ་ཞས་ཡད། ད་རང་ཞགས་པར་

རང་དང་སམས་ཐག་ཉ་བའ་མ་བ་དས་བ་མ་ཞག་བཏང་ས་བང་སག་ཨང་རམ་གསམ་པ་བངས་

འདག རང་ཉད་ག་འཁར་ནང་དས་ཡན་གང་འཚམས་ལག་ས་ཅང་ཕ་དགས་ནས་ཆ་ཚད་བརད་

པ་བརལ་སང་། བརད་པ་ཙམ་ལ་རང་ཉད་དངལ་ཁང་ས་འགམ་ད་སབས་ནས་གགས་མ་ད་ཉད་

ནང་ད་བཏང་རས་རང་ཉད་ཀས་བང་སག་བད་བཞན་བསད། བ་ཡ་བང་སག་ཨང་རམ་དང་པ་ཡན་

པའ་མ་བ་ཞལ་གསང་ལ་ཤ་མདག་ཅང་ནག་པ། ས་སད་གདངས་ཅན་ཞག་དང་དན་གནད་འད་

མན་ཐད་ལ་སད་ཆ་བཤད་ནས་འདས། སབས་དར་བ་མའ་བང་ཕང་ད་ཨ་ཅག་གསམ་བཞ་ཙམ་

ལས་མ་མཐང་ཡང་བར་དར་གང་ནས་སབས་མན་མ་ཤས་པར་ཧབ་ཏ་ངའ་མདན་ངས་ས་ཡད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

28

པའ་ག་པ་ཞག་ལ་རན་ལགས་ག་ར་བ་དགས་ཞས་ད་ཚག་ག་ས་གདངས་སན་མ་ཞག་རབ་ངས་

ནས་བས་བང་། ད་མ་ཐག་མ་བ་ཚང་མ་སད་ཆ་ཡང་མ་བཤད་པར་རབ་ངས་ས་ལ་བཞན་འདག

ངའ་མག་བ་ཡང་གད་ཆན་གས་འཁར་ལ་བསར་བ་ལར་རབ་ཏ་འཁར་སང་། རབ་ངས་ས་བལས་

དས་ས་ལ་ནག་ལ་ས་གཟགས་རང་བ། མག་ཤ་ལད་ལ་ཤ་མདངས་དཀར་བ། རས་ནག་ག་ཁ་ཁབ་

གན་པ། གས་ཐང་ནག་ལ་དམ་པ། ལམ་རང་རང་གན་པའ་ན་ཆང་མ་ཞག་གས་བད་མད་ཀ་བང་

ཕང་དང་པ་བཟང་ས། ག་པ་ད་དང་ཁ་བར་བད་བཞན་འདག ཅང་ཙམ་སང་རས་སད་ཆ་བཤད་

རན་བཅད་ནས་ཁ་མའ་འཕན་ཕན་ད་སང་ལ་ཕན་སང་།

ད་ནས་བཟང་ངས་བ་མ་ད་ལ་ལན་མང་ལ་དགས་བང་ལ། མ་བ་གཞན་གས་ཀང་ཡང་

ཡང་ལ་བཞན་འདག དས་ཡན་ཅང་སང་རས། ངའ་སམས་ལ་བ་མ་ད་དང་སད་ཆ་ཞག་བཤད་

དགས་སམ་ཡང་། བ་མ་ད་རང་གས་མཐང་མང་ཙམ་ལས་ང་མ་ཤས་པ་དང་། རང་ཉད་ན་བ་མ་

མཐང་ཙམ་ནས་སམས་ལ་དངངས་སག་སས་ཏ་སད་ཆ་ཡང་བཤད་མ་ཕད་མཁན་ཞག་ཡན་པར་

བརན། བཤད་འདད་པ་རམས་ངག་སར་མ་འག་བར་མགན་པ་ནས་བཀག་པ་ལར་ད་གར་ནས་

དས་ཡན་རང་ཙམ་ལས་སང་། ད་ནས་ཕལ་ཆར་ཆ་ཚད་བཅ་པ་ལ་སབས། དངལ་ཁང་ས་ཡང་

ཕ་ས་མ་ཚ་ཟང་ཟང་ལང་ལང་བད་ཀ་འདག ངའ་བསམ་པར་རང་གས་དངལ་ཁང་ག་འཛན་བང་

འབ་ཚལ་མ་ཤས་པས། བ་མ་འད་ལ་ར་བ་ཞག་བས་ན་དང་ལན་བད་ཨ་ཡང་སམ་ནས། ངས་

བ་མ་ད་ལ་སད་ངག་འཇམ་པས། བ་མ་ལགས་ངས་དབན་ཇ་མ་ཤས། ཁད་ཀས་ང་ལ་རགས་

ཤག་བ་ན་འགག་གམ་ཞས་དས་པར། བ་མ་དས་འགག་གན་རད་བས་ནས་ལན་བང་བར་སམས་

ལ་དགའ་བས་ཁངས་ཀང་ཚག་ཁ་ད་ནས་ཆད་སང་། བ་མ་དས་ངའ་གདང་ལ་བལས་ཏ་དགད་མ་

ཞག་ཤར་ཏ་ནང་ད་འཛལ་སང་། ང་ཡང་ཅང་ཙམ་རས་ནང་ད་ཕན་སབས་མས་འཛན་བང་འགའ་

ཤས་བངས་ཏ་བསད་འདག ངས་དངལ་གངས་རམས་ལབ་རས་མགགས་མར་གས་བས་ཏ་

དངལ་ལར་སང་ལ་ཕར་ལན་བས་ཏ་སར་སར་གས་ཉ་མ་ནབ་སང་།

ནགས་ལའ་སན་མ།

29

ར་དཀར་བསམས་ནས་ར་གར་ལ་སབས།

ལ་རས།

ད་རང་ན་ར་དཀར་བསམ་ནས་ཡང་ཡང་སབས་ས་ང་མ་ར་གར་འཕགས་པའ་རལ་

ཁམས་ལ་སབས་ནས་མ་ལ་སམ་ཅ་འཁར་བའ་ལ་དས་ད་དང་། ཆང་བས་པར་རག་པའ་ར་མ་

བཞད་བཞན་པའ་སབས་སབ་གར་འག་སལ་མ་བང་ཡང་རས་གཉར་མས་ཡ་ཐད་ཟན་ལ་ཉ་བ་ས་

ས་ལ་ ༡༩༨༩ ཟ་ ༡༡ ཚས་ ༧ ཉན་ག་ཕ་ཡལ་འབར་གསར་སབ་ནང་མ་ཚ་འདར་སལ་བ་བཟང་

བའ་རན་འབང་སབ་གར་ཞགས་པའ་ཉན་མ་ཏག་ཏག་རད། བརད་ད་མད་པར་བ་ཡད་ལ་ལང་ལང་

ལག་པ་ད་ར་གར་ར་དཀར་ལ་འཁལ་བ་ད་ཡན། གས་རང་༡༩༨༠ ལ་འགར་ཐག་མར་ལ་སར་

ཡང་མང་བ་དང་། གང་པ་དའ་ནང་རང་དང་ལ་མཉམ་སབས་དར་ལ་ས་ཡང་མཁན་དང་པ་ད་ཡན་

བརད་ཆག་པ་མ་ཟད། བང་ནག་ཆ་ཁ་ཡང་མག་གས་མཐང་མཁན་ས་གས་ད་ཡན་ཞས་བརད་ན་

མ་ཆག་པ་མད།

སབས་དར་གང་པ་ཡར་མར་འག་དབང་བལ་བའ་ལགས་སག་ག་ཁག་ས་ད་ནས་གལ་

མ་ཐག་ཙམ་ཡན་པར་སང་ཕ་ས་ལང་ཀག་ག་རང་སད་ག་བར་ཙམ་ལས་བད་ཀ་ལང་ཚན་གཞན་

པའ་སད་བར་མ་ཐབ་པ་ལང་ཁག་ག་དད་འག་སག་བཞ་ས་ལ་མ་གཙགས་ཙམ་ག་མ་བ་གན་པ་

ཞག་ཡན། ད་ཡང་དང་ཐག་ནག་ཆ་ལ་སབས་དས་སད་ཆ་བར་ཆ་ལ་བཅ་ཙམ་ལས་ག་བར་མ་

འཕད་ཅང་། ལ་ས་ལ་སབས་སབས་དབས་སད་བར་ཆ་དག་བཅ་ཙམ་ལས་ག་བར་མ་འཕད། ད་

ན་སད་དང་། ཡལ་ལང་། མ་རགས་ཅ་གང་མ་གཅག་པ་ར་གར་ལང་པར་ཐག་མར་སབས་པའ་

སབས་དང་འད་བ་རད། ལ་ས་སབས་ནས་བདན་ཕག་གཅག་ཙམ་རས་བར་སར་ནང་འག་སབས་

ཕ་རལ་མག་དཀར་ཐག་མར་མཐང་ར་བང་བ་མ་ཟད། དའ་གཡས་གཡན་བར་སར་ལ་བསད་

མཁན་མང་པ་ཞག་གས་ཡད་བཞན་ནར་བའ་བཞགས་ས་ར་གར་བ་ཡན་སད་དང་བཅས་འཚང་

ཁ་བརག་བཞན་ཕག་དབང་ཞ་བཞན་འདག་ན། གས་ནས་ཀང་ད་རང་སལ་བ་བཟང་པ་ཞག་ཡན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

30

ས་རད་བསམས་ནས་གཞན་ག་ལས་ཟས་དང་བཅས་ཏ་རང་ནས་གང་ཡད་འཚང་ཁ་བརབ་ས་

མག་དཀར་གཅག་ག་ཕག་དབང་ཡག་པ་ཞག་ཞ་ཡག་རག་སང་། ད་ལར་ཕ་པ་མག་དཀར་ཞག་

ག་ཕག་དབང་ཞས་པ་དས་ནང་པ་སངས་རས་པའ་སབས་འགའ་བསབ་བ་དང་འགལ་ཡད་སད།

ཡན་ནའང་ཀ་རང་ཁ་སར་དད་པ་སས་ན་རས་མའ་མག་ལ་རང་བསལ་འཁངས་ཞས་པ་ལར་

གདང་ཤ གས་དག་པས་ཡད་བཞན་ནར་བ་བཞགས་སའ་ར་གར་བ་ལ་བ་སང་བང་གསམ་གཏད་

ནས་ཕག་དབང་ཐངས་ཤག་ཞ་ར་བང་བ་དས་རང་པ་མ་སང་བར་ཡད་བཞན་ནར་བའ་ཞང་སར་

སབས་ཐབ་པ་རད། ད་ན་སན་ལམ་ག་ནས་མཐ་བཙན་པ་རང་རད།

ལ་རབས་བརད་ཅའ་ལ་འག་ད་ནས་བཟང་མག་དཀར་ས་འཆམ་ཡང་མཁན་ལ་རར་ཇ་

མང་གས་ལ་རབས་བརད་ཅའ་ལ་མཇག་ཙམ་ལ་ལ་ས་ར་བཞར་མག་སར་གས་ཁངས་པ་འད་བ་

འདག་ས། ང་ཚ་གང་གསབ་ཙམ་མ་ཟད་ད་དང་གང་ཁར་ལ་ས་བ་མང་པ་ཞག་གཉད་སད་ར་ལག་

ཤག མག་སར་བ་ལ་ར་གར་བ་དང་། ཡད་བཞན་ནར་བའ་གནས་ཚང་བ་ཡན་པར་ཡད་མས་

ཆན་པའ་ཕག་དབང་ཞ་ཡ་འདག ད་བཞན་མག་དཀར་ད་ཚས་གད་མ་དང་བཅས་ཏ་ཕག་མག་

ལ་བཞག་ཞར་དཔར་ཡང་བརབ་ཅང་ཁ་བར་བས་ཀ་ཡད་ནའང་ཚག་ཅག་ག་མཁན་ས་ཞག་མད་

སབས་ཕན་ཚན་ལགས་བར་སན་རས་བད་ར་ད་རད། ད་ན་མག་དཀར་བ་ཚར་ག་བར་འཕད་

ཀ་ཡད་ཚད་འདག་ས་རང་དང་གན་པ་རགས་མཉམ་བད་པ་ད་ཚ་ཕལ་ཆ་བས་ཅ་གང་ག་བ་ལན་

ཤས་ཀ་མད།

ད་ལར་ལ་ཤས་རས་བར་སར་གཡས་གཡན་ས་དགང་ཕ་རལ་ག་སབས་གས་ལག་ཚང་

དར་ས་ཡད་པ་ད་ལ་ར་གར་ར་ཤ ན་ཟར་ག་ཡད། ང་ཚ་གང་གསབ་ལ་དགས་ཡག་གས་ཐང་ད་

ཡན། ལ་ས་ལ་སང་ནས་ཕ་ཡལ་ལ་ལག་སབས་གས་ཐང་ད་རགས་གང་མང་ཐབ་ཚ་ཚང་ཁ་ཆ་

ཤས་དང་ཚང་མས་ར་གར་རང་ལམ་ཡད་མད་འད་རད་བད་མཁན་མང་ཤས་ཡང་ག་ཡད། ད་ན་

ར་གར་ར་ཤ ་ཡང་རད་མན་འདག་ལ། མག་སར་ག་ར་ཤ ་ག་ལ་ཡན། བམས་དང་སང་ར་ཐགས་

ལ་འཁངས་པའ་མག་སར་གཏང་ཕད་ཅན་དག་གས་ས་སའ་ལས་ཐག་ཚ་བ་ནས་ཕད་ད་སབས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

31

སན་གནང་བ་ཞག་ཡན་པ་ཕའ་རགས་སན་པ་རམས་ཀས་འགལ་བརད་གནང་སལ་འདག ད་

འདའ་རད་རམ་ནང་གས་རང་ ༡༩༨༩ ཕ་ཟ་བཅ་པའ་ཟ་མཇག་ཕག་དབང་ཞ་ཡལ་ར་གར་བ་ཡད་

ལ་བཞག་ཅང་ཡད་བཞན་ནར་བའ་བཞགས་ས་ལ་ཡང་བ་རད་། དང་པ་བལ་ཡལ་ལ་སབས་དས་

སབས་དར་ལ་སར་མཐང་རའ་ར་གར་ལས་བལ་ཡལ་ནང་མཐང་ར་ཉང་བ་མ་ཟད། བལ་མ་ད་ཚ་

ཡང་ནག་རལ་ཙམ་ལས་དཀར་པའ་རགས་ཤག་མཐང་ལམ་ལ་མ་འདག་ཅང་། མ་ཚས་ན་པལ་

ནག་རལ་ཟར་ཚལ་ཞག་ཀང་འདག བལ་ཡལ་བཞག་ནས་ར་གར་ག་ས་མཚམས་ལ་སབས་དས་

ད་སན་བད་ནང་ཕག་དབང་ཞ་སའ་མག་སར་ར་གར་བ་ད་རགས་མག་ག་མཐང་ལམ་ལ་མད་པར་

མ་རམས་ཇ་ནག་དང་མདག་ཇ་ས་ཙམ་ལས་མད་ཐག་འཐང་རའ་ཆ་ཚ་བ་མ་ཟད། རག་བའ་རང་

ཡང་ཚ་བས་ད་ཡན་ན་ཤ་ནས་བར་དའ་འཕང་ལམ་ཡན་ནམ། ཡང་ན་ར་ལམ་རད་དམ་སམ་པའ་

དན་ཤས་ཐམ་ཐམ་ངང་ཉན་མཚན་བཞ་ཙམ་སང་བའ་ཉན་རབ་ཅག་ནམ་མཁའ་ལ་ད་ཞག་དང་ས་

གཞར་མ་དང་འཁར་རགས་ཀ་སས་གནམ་ས་ཁངས་པའ་འགལ་འཁར་འབབ་ཚགས་ཁང་ཆན་

ནག་ཁང་ཞག་ལ་འབར། ད་ན་ར་གར་ག་རལ་ས་ལ་ལར་སབས་པ་རད་ལབ་ཀ་འདག བད་ནང་

ག་སམས་ཡད་ལ་ཡད་པའ་ར་གར་ལབ་རའ་མག་སར་ད་རགས་མག་གས་མཐང་སར་མད་པར་

ར་ནག་པའ་མ་རགས་ཤག་ག་ཡལ་ལང་ལ་སབས་པར་དངས་འབལ་ར་གར་ཟར་བ་འད་ཨ་ཡན་

ནམ་སམ་ས་ད་དང་རངས་གཉད་སངས་མ་ཐབ་པར་ར་གར་ལ་སབས་ར་ལག་བསད་པའ་སང་

ཚར་རན་པ་ཞག་ག་ངང་ཕ་ཟ་ ༡༠ ཚས་ ༢༣ ཉན་གང་ཙམ་ཤང་ནགས་ཐར་ཐར་ཡད་སའ་ར་རད་

ས་སད་སམ་འཁར་འབབ་ཚགས་དར་སབས་པར་ད་རམ་ས་ལ་སབས་པར་ཐས་དས།

མ་མད་ལང་སང་ལ་བའ་ནགས་གསང་འད་དངས་འབལ་ཡན་ནམ་སམ་པའ་བ་དགས་

ངང་འཁར་ག་ཆང་བ་ཞག་གས་ནས་ར་གསང་ལམ་ཁ་ཀག་ཀག་ཁ་ཤས་བརད་ད་དས་ཡན་ཆ་

ཚད་ཕད་ཙམ་རས། ལ་ཉག་ག་གང་གསང་ཞག་ལ་འབར་དས་ཡད་བཞན་ནར་བའ་ཞང་སར་

སབས་པ་ཐས། ད་ཡང་སམས་ཡད་ལ་ད་རམ་ས་ཞས་ལབ་དས་གང་ཁར་ཞག་དང་། ཡད་བཞན་

ནར་བ་བཞགས་ས་རལ་བའ་ཕ་བང་ན་པ་ཏ་ལ་ལ་བ་ཞག་ཡད་སང་ཚར་བ་རན་པ་དང་ལག ཡན་

ནའང་ལ་མཐན་པ་དང་ཆ་ཆན་པ་གང་ལ་ཡང་མ་འཛམས་པར་སག་དཀའ་ལས་བརབ་ནས་ལམ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

32

དག་བར་བགགས་མད་པར་བསམ་པ་བཞན་བ་བད་བག་ཕབས་ངང་སབས་ཐབ་སང་སམ་པའ་

དགའ་སབས་སས། ད་དང་ར་དཀར་ལ་སབས་དང་ར་གར་ལ་སབས་པ་ཡན་མན་རངས་གཉད་

སངས་ར་རད།

བད་ལང་པའ་ཁ་སལ་ལ་ར་དཀར་པ་དང་ནག་པ་ཟར་བ་ལས། ར་གར་པ་ཟར་སལ་མད་

ལ། ད་འདའ་ཡལ་ལང་གམས་སལ་བཤད་སས་དས་ར་གར་བ་དཀར་པ་ལས་ནག་པ་ཞག་ཡད་

པ་སང་བའ་ཡད་ལ་མད་པ་ན་ནམ་ཕད་རལ་བའ་དཀལ་འཁར་ག་གཉད་ལམ་རང་རད་ལ། ཤ་

མ་མང་དམལ་བའ་ལ་རས་དང་། འག་མ་མང་ཨ་རན་ཡལ་ག་ལམ་ཡག་ཟར་བ་ད་རད། བད་ཀ་

རལ་རབས་ལ་རས་མཁས་པ་ཡན་བརད་མཁན་མང་དག་ཅག་གས་འགལ་བརད་གནང་སལ་ལ་

ར་གར་ཞས་ལབ་དས་གན་ཆས་དཀར་པ་གན་མཁན་ཞག་ཡན་པས་ར་དཀར་པའ་ཐ་སད་ཆགས་

ཚལ་དང་། ཡང་ར་གར་ན་ཟས་གར་ལ་མཁས་པ་དང་དགའ་པ་ཡད་པའ་ཆ་ནས་ར་གར་ཞས་པ་

དང་། ར་གར་བ་གདང་ས་དང་བང་ས་མང་བའ་ར་བའ་རགས་ཤག་ཡན་པས་ར་གར་ཞས་འདད་

ཚལ་ཞག་ཡད་པ་འད་དག་ན་དན་ར་ས་རད་ཀ་འགལ་བརད་ཙམ་ལས་དངས་འབལ་རས་གབ་

ཅག་ཡན་པ་བརད་དཀའ་བ་ཡན། དཔར་ན་བད་ཟར་བ་འད་བན་ནས་ས་བད་ཆགས་ཚལ། འབད་

ནས་བད་ཐགས་ཚལ་དང་། པ་ད་གང་རལ་ནས་བད་ཀ་ས་ཟར་ཆགས་པ་ཟར་བ་སགས་འདད་

སལ་མ་འད་བའ་འགལ་བརད་གནང་མཁན་ཇ་སད་ཅག་ཡད། ད་ལར་ཐ་སད་དན་ར་ས་རད་ཀས་

ས་ཟར་གང་རད་སར་ཏ་ར་ལ་ལག་ག་མག་དང་། ལག་ལ་ར་ཡ་སག་ར་སར་ན་གནའ་མ་བད་ཀ་

ཁ་དཔར་ར་མག་ལག་སག་ཟར་བ་ད་རད།

འདད་རལ་ཐ་སད་བཏགས་པ་ལ་རས་གབ་ཐ་སད་སར་ར་གང་ཐབ་བས་ན་འདད་རལ་

ག་ས་བཤད་བརག་ལ་དགས་པའ་སར་བཙན་པའ་ད་རར་དཀན་མཆག་རལ་པ་ཞས་པ་ཞག་གས་

དངས་མང་འདད་རལ་ག་ས་བཤད་ལས་འཕས་པའ་དགས་སང་། ཞས་པ་བས་རམ་རང་པ་ཞག་

འདག་པ་དར་གཟགས་ན་དགས་སང་ཞག་མཐང་། ད་ཡང་མད་ལས། མང་ད་གདགས་པར་མ་

མཛད་ན། །འཇགས་རན་ཐམས་ཅད་རངས་པར་འགར། །ད་བས་རངས་པ་སལ་ཕར་ད། །མགན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

33

པས་མང་ད་གདགས་པར་མཛད། །ཅས་པ་ལར་བད་མཁས་པས་ཐ་སད་གཏན་ལ་ཕབ་སབས་རག་

ཟང་ཅན་ག་རས་གབ་ཀ་ཐ་སད་ད་དག་གཞ་རན་མ་བཅལ་བར། བད་ཅས་པ་འད་བན་དང་པ་ད་

གང་རལ་སགས་མ་བང་བའ་སན་བད་སད་པ་ཆགས་པ་ནས་བད་ཅས་པའ་ཐ་སད་ཡད་པ་རང་ལ་

དགངས་པ་བཞས་ཏ་བད་ལ་འབད་དང་བན་སགས་གང་ཡང་མན་པར་བད་དང་། ར་གར་ལ་ཡང་

ད་ལར་ར་དཀར་པ་དང་། ར་གར་པ། ར་ར་བ་སགས་མན་པར་ར་གར་ཞས་ཏ་གཏན་ལ་ཕབ་པའ་

ཐ་སད་རང་རད་སམ་པ་འད་ན་ཁམ་པའ་ནང་ག་སལ་པས་གནམ་མཐང་པ་ཙམ་ག་རངས་གཉད་ཀ་

ནམ་མཐའ་མ་གསལ་བའ་མཐང་ཚལ་ཙམ་ལགས་ན། ད་ཐག་མཁན་པའ་སན་དཀས་ཡངས་པ་

རམས་ཀས་རག་པས་དཔད་གནས་ཤག་ག །

ལ་བའ་ར་གར་བ་མ་རད་བཟང་ཞང་ཁ་དག་ལ་བལ་ར་མད་པ་རག་པའ་དཔད་སབས་

བཟང་བའ་མ་རགས་ཤག་མ་ཟད། ངང་རད་རང་ཞང་གཤས་སད་བཟང་བའ་མ་རགས་ཤག་ཡན་

ལགས། བད་པ་ཚ་ཡན་ན་དན་དག་ཆང་ང་ཞག་ལ་ཁ་རད་ཤར་ན་ལག་འཛང་གཏང་ར་དང་ཐག་

བར་སལ་ཡད་ཀང་། ར་གར་བ་ན་ད་ལར་མ་ཡན་པར་ལག་འཛང་གཏང་ར་ད་ཐ་མར་འཛན་

ཏ་དང་པ་ཉན་བཤད་དང་། ད་རས་ཁམས་ཁང་ལ་ཞ་གཏགས་བ་ར་ད་གཙ་དན་འཛན་ག་ཡད།

བད་པས་དམངས་ཀ་མདན་དཔའ་ཡད་མདག་གན་རགས་ཀས་ཁད་་ཤ་ང་གསན་ག་དམར་འཛང་

བག་ར་ད་ཡན་ཡང་། ར་གར་བས་ད་ལར་མ་ཡན་པར་གལ་སད་བཟད་སམ་མ་ཐབ་པའ་གནས་

བབས་བང་ཚ་ཐབས་མཁས་ཀས་ལག་བསད་དང་ད་མ་བང་ན་ཁད་ཤ་ང་གསན་གཙར་དན་ཡན།

བད་པའ་ཕ་མས་བ་ཕག་ལ་ཕའ་ཁ་ཁ་ཟང་ཟང་རན་གས་བརན་རར། གཡ་བ་ར་དང་

། གསར་དངལ། སག་ལགས། གཟག་ལགས་ལ་སགས་རན་ཆན་སད་ར་གཙར་དན་འཛན་

ག་ཡད་ཀང་། ར་གར་བ་ན་ད་ལར་མ་ཡན་པར་ཕ་ཚ་བ་རད་ཤས་ཡན་སབ་སང་ག་རད་འཛན་

བད་ར་གཙར་དན་འཛན་ཅང་ར་དཔལ་འབར་གང་ཡད་པ་ད་བ་ཕག་ལ་ཤས་ཡན་སར་ར་ད་ཡན།

བད་པའ་མ་ཆན་བ་ཆན་ན་ཕ་ཚལ་རག་པ་དང་རན་གས་ལ་ལ་ཡ་ཡད་ཀང་། ར་གར་ག་མ་ཆན་

བ་ཆན་ལས་ལ་ཧན་སར་བར་གནས་པའ་ར་དངས་ཤག་ཨ་ཡད་ན་སམ་པའ་སང་རས་དཀར་པ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

34

ལ་ཁ་མཐན་པའ་དར་ལ་འད་བ་ཞག་ལས་མད་པར་རག་གནས་ཀས་ཀད་པ་ཕག་པ་མག་ས་ཐར་

ཐར་ལས་མད་པ་འད་རགས་ན་ར་གར་མཁས་པའ་ཉམས་འགར་ད་ཡན། ད་ར་གར་དང་བད་

པའ་སར་གང་དགས་ན་ཟ་བ་དང་ལར་གང་རའ་གཏམ་རད་མངར་མ་དང་སར་མ་རང་པ་རད།

རངས་བན་མ་བའ་མཛབ་རས་ཇ་ནར་རད། ཀག་པ་པ་ལ་མག་ཡ་འཁར་ཚད་རད། ད་བས་མ་

ཚ་རང་པའ་གཏམ་སག་བསས་ན་དགའ། །

༢༠༡༩ ས་ཟ་ ༡༡ ཚས་ ༧ ཉན་ད་ས་རལ་བའ་ཞང་ཁམས་ནས།

བད་ད་ལག་དས་བད་ཀ་ནར་རས་ར་མ་ལ་རས་སད་པའ་དངས་སང་།

ནགས་ཀ་ཤང་ལ།

དང་པ། ས་ར་ནས་ཆས་ཏ་ར་སར་དཔད་ཆས་ཆན་མ་མཇལ་བ།

ཞགས་པའ་ཆ་ཚད་བདན་པའ་གཡས་གཡན་ཞག་ཏ་བསན་འཛན་དང་མཁས་གབ་

གཉས་དགན་པའ་ཟ་ཁང་ཞག་ན་ཇ་འཐང་བཞན་ཅ་འཕས་མལ་འཕས་ཤད་པའ་སབས་དར་ཕ་

ཡལ་ད་ལན་གཅག་འག་ཡག་ག་སར་ལ་མལ། ད་སན་ཁང་གཉས་དང་ཁང་གཉས་ཀ་གགས་པ་

སལ་བཟང་ཞས་པ་ཞག་དང་ཁང་གསམ་ཕ་ཡལ་ད་ཐངས་གཅག་འག་ཡག་ག་སར་སད་ཆ་བང་

མང་། འན་ཀང་བར་སབས་དར་དའ་སར་སད་ཆ་མད་པར་གར་ཀང་ད་རང་ཁང་གཉས་གཅག་

པར་འག་ཡག་ག་འཆར་གཞ་བསགས །དན་ཚན་དང་པ་བད་ཟ་དང་པའ་ནང་ར་རམ་སར་དཔད་

ཆས་ཆན་མ་ཡད་པས་ད་མཇལ་ནས་འག་ར་དང་། གཉས་པ་འད་ནས་ཕར་མ་ཆས་བར་ད་མ་ས་

གཅག་ལ་དའ་སར་མ་ཤད་ར། གསམ་པ་ཕ་ཡལ་ད་བསབས་ཚར་ནས་ངས་པར་ར་གར་ད་ཡར་

ཡང་དགས་པ་བཅས་ཀ་སར་ལ་ཐག་གཅད་བས། དས་ཚད་ན་ངལ་གས་མད་པའ་རང་བཞན་

ཡན་པས་སད་ཅག་ཉད་ད་བད་ཟ་དང་པ་ཟན་ད་ཉ། ད་ནས་ཟ་བ་གཅག་གཉས་ཤག་ག་ནང་ཕ་

ཡལ་ད་འབར་ངས་ཡན་སམ་པའ་སམས་ཀ་ནང་ད་བརད་མ་ཤས་པའ་དགའ་ས་ཞག་དང་། ཡང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

35

ལམ་བར་ནས་ཐར་ཡང་དང་མ་ཡང་གཅག་བས་ན་འཇ་བཟང་བས་ནས་ཟ་བ་མང་པར་བཙན་ད་

བཅག་ཨ་ཡང་ཅ་ཤས་སམ་པའ་སམས་ཁལ་དང་བཅས་ཏ་མ་འཁར་བརད་ནས་ར་གར་ག་རལ་

ས་ལ་ལ་དང་ད་ནས་ས་སད་རངས་འཁར་བརད་ནས་ར་སར་འབར། ར་སར་བསབས་ནས་བསན་

འཛན་ན་ཕ་ཡལ་ག་དགན་པ་གཅག་པའ་ག་པ་གཅག་དང་མཉམ་ད་གནས་ཚང་ཞག་ག་ནང་ད་

སང་། མཁས་གབ་ཀང་ཕ་ཡལ་ག་དགན་པ་གཅག་པའ་ག་པ་ཁ་ཤས་ཤག་ཡངས་གང་སབ་གའ་

འག་དར་ར་གར་ག་ཁང་པ་ཞག་གས་ནས་བསད་ཡད་པས་དར་ཕན། ར་རམ་ས་ལའ་གནམ་

གཤས་ན་ལ་ཕགས་ཀ་གནམ་གཤས་ལ་ལས་ཏ་ཕ་ཡལ་ག་གནམ་གཤས་དང་འད་བས་སབས་

ཤག་ཕ་ཡལ་ད་སབས་པ་ལར་ག་ཚར་བ་དང་ལན་ད་དཔད་ཆས་ཆན་མ་མཇལ།

གཉས་པ། ར་ས་ནས་ལ་ལ་དང་བལ་ཡལ་ད་ཆས་པ།

ཉན་ཞག་བསན་འཛན་གས་མཁས་གབ་ལ་ད་གནངས་ཉན་དང་གཞས་ཉན་གང་རང་ཞག་

ལ་འད་ནས་བལ་ཡལ་ལ་ཐན་ཐབ་པ་བད་དགས་ཟར་བས་མཁས་གབ་ཀ་སམས་ས་ད་དངས་

གནས་ཕ་ཡལ་ད་ཆས་འག་བ་ཡན་སམ་ནས་དགའ་ཚར་དང་། ཡང་ལམ་ཐག་ཧ་ཅང་གས་རང་

བ་དང་འགག་ས་བཙན་པ་སགས་ཀས་ཕ་ཡལ་ལ་བད་འབར་ཡང་ངམ་སམ་པའ་ཞད་སང་གས་

གཙག་ལག་ཁང་ད་སབས་འཇག་ཞས་པ་དང་གནས་ཆང་དགན་ནས་གནས་ཆང་ག་ཕག་ནས་

བངས་ནས་ག་སག་ཚང་བ་བས། ཕ་ཡལ་གཅག་པའ་ག་པ་རམས་ལ་ཁང་གཉས་ལ་ཕགས་ས་

ལག་འག་ཡད་ཚལ་ལས་གཞན་གང་ཡང་མ་བཤད། ཉན་གཉས་པའ་ཞགས་པ་དར་མཁས་གབ་ས་

མ་ནས་ལངས་ཏ་ཅ་ལག་རམས་བས་གསག་བརབ། ཞགས་ཇ་ཞག་བསལ་ནས་རགས་པ་ཚ་དང་

མཉམ་ད་ཞགས་ཟས་ལ་རལ། རགས་པ་ཚས་མཁས་གབ་ལ་ཕགས་ས་ལག་འག་ཡད་ཤག་ཡན་

པ་ལས་བད་ད་འག་ག་ཡད་པ་སམས་པའ་ཟར་ཙམ་ཡང་མད།

ཞགས་ཟས་ཚར་ནས་མཁས་གབ་ཀས་ད་ང་འག་ག་ཡན་ཟར་ནས་ཁར་པ་ཕག་ཏ་ཁར་

ནས་འག་གབས་བས། ད་མ་ཐག་ཁའ་སམས་ནང་ད་གལ་སད་ང་ཕ་ཡལ་ད་བསབས་ནས་ཁང་

ཚའ་ཕ་མ་དང་ནང་མ་སགས་ཐག་ན་ངས་སད་ཆ་ག་ར་བཤད་དགས་རད་སམ་པའ་ཚར་སང་ཞག་

སབས། ད་ལ་ཁང་ཚ་ལ་སད་ཆ་དང་པ་བཤད་ན་དགག་བ་གང་ཡང་མ་འདག་བམ་ནས་གནས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

36

ཚལ་གསལ་པ་བཤད། ཁང་ཚ་གཅག་ག་ང་ལ་གཅག་གས་ལ་བཞན་ར་ཞག་ཡད་མ་ཆས་པ་ལ་

བར་གར། ད་ནས་ཕ་ཡལ་ལ་འག་ར་ད་ཉན་ཁ་ཆ་རབས་དང་མ་སང་ན་ཡག་རབས་ཀ་བསབ་བ་

བས་ཀང་མཁས་གབ་ཀས་ད་རང་ཡན་གཅག་འག་དགས་ཡད། རགས་པ་དང་ཁ་ཆད་བས་ཚར་

ཡན། དས་མ་ཟད་ཕ་ཡལ་ད་བསབས་ཚར་ནས་ཟ་བ་བཞ་ལ་ཙམ་ཞག་མ་གཏགས་སད་ཀ་མན་

ཡར་ར་གར་ལ་ཡང་ཡག་ཡན། ང་ཕ་ཡལ་ད་བསབས་ནས་ཁད་རང་ཚའ་ནང་མ་འད་ཐག་སང་

ན་འཕན་འད་ཡད་ན་སར། ད་མན་ཅ་ལག་ད་འད་ངས་ཁག་ག་མ་རད། འན་ཀང་བན་རན་དང་

སང་མདད་ད་འད་ང་ལ་མང་པ་ཡད་པས་ངས་ཁང་ཚ་ལ་ཁད་རང་ཚས་བསར་བང་ལབ་ནས་སད་

དགས་ཞས་བཤད། ད་ནས་རགས་པ་ཚས་ད་འ་ན་ལམ་བར་ནས་གཟབ་གཟབ་བས ཡར་ཡན་

གཅག་མན་གཉས་ཡང་དགས་རད། ང་ཚའ་ནང་མ་ཐག་སང་ན་དམགས་བསལ་འཕན་ད་འད་

མད། འདར་ང་ཚ་བད་ཐང་ངང་སབ་སང་ལ་བརན་བཞན་པ་དང་ཟས་གས་དང་གནས་མལ་སགས་

གང་ཅའ་ཐད་ལ་སམས་ཁལ་གང་ཡང་མ་དགས་ཚལ་བཤད་རགས་ཞས་ལབ། བསན་འཛན་གས་

ཕ་ཡལ་ག་དགན་པ་གཅག་པའ་ག་པ་ད་ལ་དང་པ་བཤད་ན་དས་མ་འག་ལབ་ཀ་ཡན་པ་ཐག་ཆད་

ནས་ད་ལས་མ་ལབ་ན་ཡག་ཤས་རད་སམ་ནས་ས་ར་ལ་ལག་འག་ཡད་ཚལ་ལས་གཞན་གང་

ཡང་མ་བཤད། ད་ནས་ས་དའ་ཆ་ཚད་བཅ་པའ་གཡས་གཡན་དར་བསན་འཛན་དང་མཁས་གབ་

གཉས་ར་སའ་ར་ནས་མར་བབས་སང་། ད་ནས་ཡང་ས་སད་རངས་འཁར་དང་མ་འཁར་སགས་

བརད་ནས་ལ་ལ་ལ་འབར། དར་ཉ་མ་གཅག་བསད་ནས་ཡང་ས་སད་རངས་འཁར་རད་ལ་ལ་

ནས་བལ་ཡལ་ད་ཕན།

གསམ་པ། བལ་ཡལ་ད་བསབས་ནས་ལམ་ཁད་བཙལ་ཡང་མ་རད་པ།

དང་པ་ས་ལན་ཁང་ད་ཕན། དར་གསར་འབར་བ་བར་ཕག་མང་པ་ཡད་པ་དང་ཕ་ཡལ་གཅག་

པ་ནས་ཡན་པ་ཡང་མ་ལ་དག་ཅག་ཡད་པས་ཁང་ཚ་དང་མཉམ་ད་གཞས་ཞགས་ཕ་ཡལ་ག་

གནས་ཚལ་དང་བས་འབར་ར་གར་ག་ལ་རས་སགས་གཏམ་གང་ས་ཚགས་བས་ནས་བསད།

ཁང་ཚ་ཁ་ཤས་ན་ཕར་བསད་ཀ་པ་ས་ཞས་ནས་འགམ་ནས་ཡང་བ་དང་ཡང་ཁ་ཤས་ན་ར་ནས་

བསར་ཏ་ཟ་བ་ཁ་ཤས་གམ་པ་རབ་ནས་ཡང་ཡད་པས། ཁང་ཚ་ལ་ལམ་འཁད་དམ་ས་ཤན་པ་ད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

37

འད་ཡད་མད་སད་ཆ་དས་ཀང་ཁང་ཚ་འཁད་མཁན་ན་ཕར་ཕ་ཡལ་ད་ལག་ཚར་ཡན་ནམ་མཐང་

ས་མ་འདག གཞན་པ་ཤས་མ་སང་ཟར། འགམ་ནས་ཡང་མཁན་ད་གཉས་ཀས་རས་ཁག་ཅག་ག་

ཁ་ཕ་ས་ཕ་ཡལ་ནས་ཁར་ཡང་བའ་གཡག་ཤ་སམ་པ་ཞམ་མདག་ཁ་ཞག་བཏན་ཏ་ཁང་གཉས་ལ་

འད་མཆད་རགས་ཟར་ནས་སད། ཁང་གཉས་ན་ཕ་ཡལ་ག་གཡག་ཤ་སམ་པ་ཟ་ཡག་མ་རག་ནས་

ལ་ང་ལ་དག་ཙམ་སང་ཟན་པས་ད་རང་ཡད་ཚམ་པ་ཞག་བཟའ་དགས་སམ་ནས་གཡག་ཤ་ལག་

ནང་མ་སབས་གང་ནས་མཆལ་མ་ཐངས་མ་ཁ་ཤས་མད། ད་ནས་གཡག་ཤ་ཚར་བངས་ཏ་ཁམ་

ཁ་ཤས་བཟས། འན་ཀང་ཁང་གཉས་ཀ་ལ་ལ་ར་གར་ག་འབས་དང་ལ་ལས་འཕ་བརག་བཏང་བ་

ཡན་ནམ། ཡང་ན་ཕ་ཡལ་ག་གཡག་ཤའ་བ་བ་ལ་འགར་བ་ཕན་སང་བ་ཡན་ན་གང་ལར་བ་བ་

དམགས་བསལ་ད་འད་གང་ཡང་མ་མང་། ད་ནས་ཁང་གཉས་ས་ལན་ཁང་ག་ཕ་རལ་དར་མགན་

ཁང་ཞག་ག་ནང་ལ་ཉན་ཤས་བསད་ནས་ལམ་འཁད་མཁན་ད་འད་ཨ་ཡད་སམ་ནས་སད་ཆ་དས་

ཀང་མ་རད།

བཞ་པ། བད་ད་ལག་མཁན་ག་ཕ་ཡལ་གཅག་པ་ཁ་ཤས་དང་འཛམས་པ།

ཉ་མ་གཅག་ལ་ཕ་ཡལ་གཅག་པའ་ག་པ་ཞག་དང་ཕ་གསར་གཉས་བཅས་མ་གསམ་ཁང་

གཉས་ཡད་ས་ལ་བསབས། ག་པ་ད་ན་ར་གར་ལ་ཕགས་ས་ར་ནས་ཡན་པ་དང་མང་ལ་སལ་

བཟང་ཞས་ཟར། ཕ་གསར་གཅག་གསག་སར་སབ་ག་ནས་ཡན་པ་དང་མང་ལ་ཆས་རལ་ཟར།

གཞན་ད་ས་ཇ་སབ་ག་ནས་ཡན་པ་དང་མང་ལ་རམ་རལ་ཞས་ཟར། ད་ནས་སལ་བཟང་གས་འད་

ལར་ང་ཚ་གསམ་ཕ་ཡལ་ལ་ལག་མཁན་ཡན། ཁད་རང་གཉས་འདར་ཡད་པ་དང་ཕ་ཡལ་ད་འག་

ག་ཡད་པ་ག་སང་བས་འདར་ཡང་བ་ཡན། ཁད་རང་གཉས་ག་དས་འག་ག་ཡད་མད་དང་ས་ཆ་

གང་ནས་འག་ག་ཡན་མན། ས་ཤན་པ་ད་འད་ཡད་མད་ཅས་སགས་དས་པས། ཁང་གཉས་ཀས་

དས་ཚད་དང་ས་ཆ་གཏན་ཁལ་མད། ས་ཤན་པ་འཚལ་བཞན་ཡད་ཀང་ཕལ་ཆར་རད་ས་མ་རད་

ཅས་ལབ་པས། ད་ནས་རམ་རལ་གས་ད་འད་ཡན་ན་ང་ཚ་མཉམ་ད་འག་ན་འགག་ས་རད་བ།

གལ་སད་ས་ཤན་པ་མ་རད་ན་ང་ཚ་འག་ཐབ་ཀ་རད། ཁད་རང་གཉས་མགན་ཁང་ལ་སད་དགས་

མ་རད་ངའ་ཨ་མའ་ནང་ལ་འག། ཕ་གར་སད་ས་འདག་ད་ནས་ཅ་དགས་རམ་གས་བལ་ཆག་

ནགས་ལའ་སན་མ།

38

ཟར། ད་ནས་སལ་བཟང་དང་ཆས་རལ་གཉས་ཀས་ཀང་མགན་གཅག་ཏ་ད་རད་ང་ཚ་ད་ལ་རང་

འག་ཟར། མཁས་གབ་ཀས་བསན་འཛན་ག་གདང་ལ་བལས་པས་བསན་འཛན་གས་འཐད་པའ་

རམ་འགར་དང་ལན་ད་འ་རད། དས་ན་དང་པ་རམ་རལ་ཁད་རང་ག་ནང་ལ་འག་དར་སད་ས་ཡད་

ན་ཡག་པ་འདག འད་ལར་འག་མ་ཐབ་ནས་ཉ་མ་མང་པ་ལག་སང་ན་ངད་གཉས་ཀ་དངལ་ཡང་

རགས་ས་རད། ཁད་རང་ག་ཨ་མའ་ནང་གང་ན་ཡད་པ་རད། ད་སན་བསད་ས་དར་མད་པའ་ས་

ཚལ་ག་ཐས་བང་ཟར་བས། རམ་རལ་གས་འད་ནས་ཐག་ཉ་བ་རད་འཕགས་པ་ཤང་ཀན་ག་འག་

དར་ཡད་ཟར། ད་ནས་ཁང་ཚ་ལ་འཕགས་ཤང་ག་འག་དར་ཁང་ཚའ་ནང་ལ་སང་། དར་སབས་

པ་དང་རམ་རལ་ག་ཨ་མས་ཁད་གཉས་འདར་མ་ཡང་ནས་མགན་ཁང་ལ་བསད་ག་ར་ཡན། མར་

བསབས་པ་དང་ཁ་ཐག་འདར་ཡང་དགས་རད་བ། དངལ་འཕ་བརག་རད་ཅས་ཟར་ནས་ཅང་ངར།

ཁང་གཉས་ཀས་དང་པ་ཁད་རང་ག་ནང་ཡང་འདད་ཀང་ཁད་རང་ག་སད་གནས་སན་མ་དར་མད་

པ་ཤས་སང་། ད་ནས་ཉ་མ་གཅག་གཉས་ཤག་མགན་ཁང་ད་བསད་རས་ཁད་རང་ག་སད་གནས་

རད་བཅད་ནས་ཡང་དགས་སམ་ཡད། ད་རང་ཁང་ཚ་མ་ཡང་ན་སང་གནངས་ནས་ཁད་ཀ་ནང་

རད་བཅད་ནས་ཡང་ཡག་ཡན། ཞས་བདན་རན་འདས་མའ་ལན་འགའ་བརབ། ད་ལར་ཉན་ཁ་ཤས་

ཤག་ག་ནང་ཁང་ཚས་ལམ་ཁད་ད་འད་ཨ་རད་ལ་ར་བ་རང་ཁ་ཤར་ག་མཆད་རན་ག་སར་ལམ་

དང་ས་ལན་ཁང་སགས་ས་ཐངས་མང་སང་ཡང་གང་ཡང་མ་རད།

ལ་པ། འག་ལམ་གཏན་ཁལ་བང་ནས་ལམ་ཆས་ག་སག་ཚར་བ།

ད་ནས་ལམ་མཁན་མད་པར་ཁང་ཚ་གཅག་པར་འག་ཡག་ག་འཆར་གཞ་བཟས། ད་ཡང་འག་

སའ་ལམ་ན་ཤར་ཁམ་བ་ལ་ནས་དང་རའ་བརད་དང་ཡང་ན་ཀམ་ཟ་ནས་ས་རངས་བརད་གང་རང་

ཞག་ནས་འག་དགས་ཟར། མཁས་གབ་ད་སན་བད་ནས་ཡར་ཡང་ས་ཤར་ཁམ་བ་ལ་ནས་ཡན་

པས་ཁས་ཟར་ན་ཤར་ཁམ་བ་ནས་འག་ན་ལམ་འགག་ཏག་ཙམ་རས་ཡད་བཤད། བསན་འཛན་

སན་མ་མངའ་་རས་བརད་ནས་ཡང་མང་བས་ས་རངས་ཕགས་ནས་འག་ན་ལམ་ཐག་ཏག་ཙམ་

རང་བ་ཡད་རད་མ་གཏགས་འག་ལམ་བད་བ་ཡད་ཚལ་ལབ། ད་ལར་གས་སར་བས་པའ་མཐར་

ར་གར་ལ་ཡད་པའ་ཕ་ཡལ་གཅག་པ་ཞག་ག་བརད་ནས་ས་ཞབས་ཆས་ལན་རན་པ་ཆ་མཆག་

ནགས་ལའ་སན་མ།

39

ལ་ཕག་མ་ཞག་ཞ་ས་ཨ་རག་བལ་ར་བས། ད་ནས་ཉན་ཞག་ར་གར་ནས་ཁ་པར་བརད་རན་པ་

ཆས་མངའ་རས་ཕགས་ནས་སང་ན་མ་ཡག་འདག་ཅས་པའ་ལན་འབར་སང་བས་མངའ་རས་

ཕགས་ནས་འག་ར་ཐག་ཆད། ཁང་ཚ་ལ་བན་རན་དང་སང་མདད་མང་པ་ཡད་པས་ད་དག་ཚང་མ་

རམ་རལ་ག་ཨ་མའ་ང་ཤས་པ་ལ་ས་དང་བལ་ཡལ་བར་ན་ཚང་བརབ་ནས་འག་མཁན་ཞག་ཡད་

པས་ད་ལ་བསར་ན་ཆག་རད་ཟར། ད་མན་བལ་ཡལ་ག་ས་ཆ་གང་ད་ཡང་འག་ཆག་པའ་བལ་

ཡལ་ག་ཆས་ཚགས་པ་ས་ཞས་པ་ཞག་ལན་ར་ཡད་པས་ད་བཟ་ཡག་ལ་ཉ་མ་ལ་དག་ཅག་འགར།

གཞན་ཡང་ལམ་བར་ནས་དགས་པའ་ཅ་ལག་དང་། དག་སག་ལམ་བ་སགས་ག་སག་བས་ནས་

བལ་ཡལ་ན་ཟ་བ་གཅག་མ་ཟན་ཙམ་ཞག་ལག ད་ལར་ག་སག་ཚང་མ་ཚར་ནས་སང་ཉན་འག་

ཡག་ཡན་པས་ད་ཉན་ས་སད་རངས་འཁར་ག་འཛན་ཤག་ཉས། ད་ཡང་དང་པ་བལ་ཡལ་རལ་ས་

ནས་ན་པལ་གང་ཛ་དང་། ད་ནས་ཡང་ཀམ་ཟ་ཞས་པ་དར་འག་དགས།

དག་པ། བལ་ཡལ་རལ་ས་ནས་དངས་ས་ཐན་པ།

ཕ་ཉན་ཕ་དའ་ཆ་ཚད་གསམ་པའ་གཡས་གཡན་དར་ཁང་ཚ་ལ་པ་ན་པལ་གང་ཛ་འག་མཁན་

ག་ས་སད་རངས་འཁར་ཞག་ག་ནང་ད་འཛལ། ད་དས་ཁང་ཚ་ཚང་མའ་སམས་ས་རང་ན་ཟ་བ་

གཅག་ཙམ་དང་ཐང་ན་ཉན་གངས་བཅ་བཅ་ལའ་ནང་ད་ཕ་ཡལ་ད་འབར་ངས་ཡན་པས་སམས་

ནང་ག་དགའ་ཚར་ག་རམ་པ་ཕ་ར་མངན་བང་། ཆས་རལ་ན་དས་རན་གཞས་ཐང་ཐང་ད་འད་ལན་

ར་དགའ་པ་ཡད་པ་དང་། དའ་སབས་བད་ནས་ཨ་མདའ་གཞས་པ་ཞག་གས་བཏང་བའ་《བཙན་

པའ་ཕ་ཉ་》ཞས་པའ་གཞས་ད་བཙན་བལ་ནང་ལ་གགས་ཆ་བས། ཁས་ག་བར་ད་《བཙན་པའ་ཕ་

ཉ་》བངས་པས། རངས་འཁར་ནང་ག་མ་ཚང་མས་ཁའ་ཕགས་ས་བལས། ད་དས་བལ་ཡལ་ད་

མའ་པ་ཏ་ཡས་གཞང་ལ་ང་རལ་བད་པའ་སབས་ཡན་པས་གཞང་ལམ་ཡད་ཚད་ནས་བལ་ཡལ་

ག་ཉན་རག་པས་གང་། ལམ་བར་རངས་འཁར་ག་འཚང་ཁས་སར་མ་བཅ་ར་ཙམ་བཀག་ནས་ཡང་

ཡང་སར་མ་ལ་དག་ར་ཙམ་འག ཁང་ཚས་ཆ་ཚད་ལ་ཡང་ཡང་ལ་བཞན་ང་ཚ་ད་རང་མ་ཡང་ན་

ཏག་ཏག་རད། ད་ན་དས་ཚད་བདན་པ་ཟན་འག་འདག ད་དང་འད་ལར་འགར་ན་ད་རང་ལ་བརག་

ཐབ་ས་མ་རད་ཅས་བཤད། ད་ཉན་ཕ་དའ་ཆ་ཚད་གསམ་པ་ཙམ་ནས་ཆས་ཀང་ད་རང་ཐང་ག་ཌ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

40

ལ་ཐན་མ་ཐབ། ཁ་སང་ཁང་གཉས་ལ་ལ་ནས་བལ་ཡལ་ཡང་བའ་ལམ་བར་ན་རངས་འཁར་མས་

འཚག་པ་དང་ལམ་འགག་གཏར་གཤག་བཏང་བ་སགས་ཀ་གནས་ཚལ་མང་པ་མཐང་ར་འདག་

པས་ཁང་ཚའ་སམས་ས་སངས་སག་ཅང་ཙམ་སས། ཁང་ཚའ་རངས་འཁར་ཁ་ལ་བ་ད་མ་འར་པ་

ཞག་ཡད་པས་ལམ་འགག་ཏག་ཙམ་འཚང་ཁ་བརག་ས་ཡད་ན་འག་རང་བས་ནས་རངས་འཁར་

མང་པ་ཞག་རས་ས་གཡགས་ནས་སང་སང་བས་མཐར་མཚན་དཀལ་ཙམ་དར་ཐང་ག་ཌའ་ལ་ར་

བསབས། ད་ལ་ཁང་ཚའ་སན་དར་རངས་འཁར་ཉང་ཉང་ཞག་མ་གཏགས་མད། འན་ཀང་ཉན་རག་

པས་བཀག་ནས་སང་ཉན་ནམ་མ་ལངས་བར་འག་མ་ཆག་ཟར། ར་མཚན་ན་ཐང་ག་ཌའ་ལའ་ཕར་

ནང་དར་མའ་པ་ཏ་ཡ་སག་ད་ཡད་པ་འད། ནམ་ལངས་པ་དང་མཉམ་ད་རངས་འཁར་རམས་ཆས།

ཁང་ཚའ་སན་ཙམ་ད་ནས་བལ་ཡལ་ག་ཉན་རག་པའ་རངས་འཁར་དང་དམག་ག་རངས་འཁར་ད་

འད་མང་པ་ཡད་པ་དང་། ད་ཚ་སན་སན་སན་ནས་འག་བ་མ་གཏགས་རངས་འཁར་གཞན་གཅག་

ཀང་སན་ད་འག་ར་མ་འཇག དམག་ག་རངས་འཁར་དའ་ནང་ག་དམག་མ་ཚང་མས་ཕགས་བཞ་

ལ་ཁ་གཏད་ད་མ་མདའ་བཟང་ནས་ལངས་ཡད་པ་ན། ཧ་ལམ་མན་ན་དམག་ས་ཁ་ཞག་ལ་དམག་

བརག་ཏ་ཆས་འག་ཡད་པའ་ཚར་སང་སར་བས་ཁང་ཚའ་སམས་ས་ད་བས་སངས་སག་སས།

ཉན་གང་མ་ཟན་ཙམ་དར་ཁང་ཚའ་རངས་འཁར་ད་ན་པལ་གང་ཛ་འག་སའ་གཞང་ལམ་

ཐག་བསབས། དའ་ཕགས་ནས་འག་མཁན་རངས་འཁར་ཧ་ཅང་མང་པ་མད་པ་དང་། ཉན་རག་

པའ་རངས་འཁར་དང་དམག་ག་རངས་འཁར་རམས་ཀང་ས་ཕགས་གཞན་ཞག་ནས་ཕན་སང་

བས་ད་གཟད་ཁང་ཚའ་སམས་པ་ཅང་ཙམ་ལད་ད་བབས། རངས་འཁར་ད་ཡང་སན་ནས་འགག་

མཁན་མད་པས་མགགས་ཚད་ཇ་ཡད་ཀས་རག་བང་བས། ཆས་རལ་གས་ཡང་བསར་《བཙན་

པའ་ཕ་ཉ་》བངས་པས་ཁང་ཚ་ཙམ་མ་ཟད་རངས་འཁར་ནང་ག་བལ་ཡལ་ག་ཡལ་མ་ད་ཚ་ཡང་

བགད་མ་ཤར། ཉན་གང་ཙམ་དར་གང་པ་ཆང་ཆང་ཡད་ས་ཞག་ལ་བསབས། རངས་འཁར་བཀག་

ནས་ཁ་ལ་བས་གང་པ་དའ་མ་ཁ་ཤས་མཉམ་ད་སད་ཆ་འགའ་ར་བཤད་རས་ཁ་ལ་བས་ཚང་མ་

མར་བབས་ཤག འདར་ཟ་ཁང་ཡད་ས་ད་ཚ་ནས་ཁ་ལག་འད་ཟ་ཞས་ལབ་ནས་ཁ་རང་སབས་

རར་ཡལ་མ་ད་ཚ་དང་མཉམ་ད་སད་ཆ་ཤད་པ་དང་། ཡང་སབས་རར་ས་ཆ་གང་ཞག་ལ་ཁ་པར་

ནགས་ལའ་སན་མ།

41

གཏང་བཞན་ཕར་ཚར་མང་པ་བཤད་པའ་མཐར། ཁས་ཟར་དན་ད་རང་རངས་འཁར་འག་ཐབ་ཀ་

མ་འདག་ཅས་ལབ། ར་མཚན་མའ་པ་ཏ་ཡས་ང་རལ་བས་ནས་ཉ་མ་གཉས་གསམ་ཞག་ལ་སམ་

འཁར་གཅག་ཀང་འག་མ་ཆག་པ་དང་། གལ་སད་སང་ན་མའ་པ་ཏ་ཡས་རངས་འཁར་མ་ལ་སག་

པ་དང་ཡང་ན་ར་དང་དབག་པས་རང་བ་དང་། དས་མ་ཚད་ད་ནངས་ཞགས་པ་ས་མར་དའ་ཡར་

ཙམ་ད་ན་གཞང་ག་སམ་དབར་བད་ག་རངས་འཁར་ཞག་མ་ལ་བསགས་ནས་ད་ལར་དར་ཉན་

རག་པ་མང་པ་བསབས་འདག་ཟར།

བདན་པ། ས་མཚམས་མ་བསབས་གང་ནས་རང་པར་ཆ་བར་རལ་ནས་ཅ་ལག་གཡགས་པ།

རངས་འཁར་ཉན་གཉས་གསམ་ཞག་ག་རང་འག་ཐབ་ཀ་མད་ན་ང་ཚ་ག་ར་བད་དགས་རད། འད་

ནས་ན་པལ་གང་ཛ་བར་ལམ་ཐག་ག་ཚད་ཡད་ན་ཞས་སལ་བཟང་གས་ད་ལར་དས། བསན་འཛན་

གས་ང་ཚའ་རངས་འཁར་ནང་ག་འགལ་པ་མང་པ་ན་པལ་གང་ཛ་ལ་འག་མཁན་ཡན་ས་རད།

ཁང་ཚ་ལ་སད་ཆ་འད་དགས་ཟར་ནས་སང་། བསན་འཛན་མགགས་པ་སབས་ནས་ཁང་ཚ་གམ་

པ་བརབ་ནས་འག་ཡག་རད་འདག མགགས་པ་འག་ཐབ་ན་སང་དགང་ན་པལ་གང་ཛ་ལ་བསབ་

ཐབ་ཀ་ཡད་ས་རད་ཅས་བཤད། ད་ནས་ཁ་ཚ་མ་ར་རས་རབ་ན་ཁར་པ་ར་ཁར་ནས་རང་ཐང་ད་

ཆས། ཚ་བ་ཧ་ཅང་གས་ཆ། ལག་པར་ད་ཁང་ཚ་འག་ས་སམ་ལམ་ཐག་ཡན་པས་སམ་ལམ་ཉ་

མས་དས་ནས་ཁང་ཚའ་རང་པ་སམ་ལམ་གས་འབར་ཞང་མག་བ་ཉ་མས་ཚག རབ་ནས་ཁར་

པས་མནན། མདན་ཕགས་ས་ཇ་ཙམ་བལས་ཀང་གཞང་ལམ་ག་མཐའ་ན་མངན་སམ་ག་ཡལ་ད་

མ་གར། ལ་ང་ལ་དག་ཅག་ག་རང་ལ་ཁར་པ་ཁར་ཞང་ཐག་རང་ལ་གམ་པ་བརབ་ནས་འག་མང་

མད་པས་ལ་དབར་ཁ་ཤས་སང་མ་ཐག་ཁང་ཚ་ཚང་མ་དབགས་ཧལ་ཞང་རལ་ཆས་གཟགས་པ་

ཡངས་རགས་བརན་པར་བས། བསན་འཛན་དང་མཁས་གབ་གཉས་པ་རང་པའ་མཐལ་ནས་ཆ་

བར་ཡང་རལ་བང་བས། ཁང་གཉས་ཀའ་སམས་ས་ས་ར་ལ་ལད་ལད་བས་སད་ར་ཡད་དས་མ་

བསད་པར་ད་རང་འད་ལར་མང་བང་། ད་རང་ས་མཚམས་ནས་འད་ལས་ཆ་བ་མང་ཡག་ཐག་

ཆད་པས་དང་པ་ནས་མ་ཡང་ན་ཆག་སམ་ས་ཅང་ཙམ་འགད། ཆ་ཚད་གཅག་ཙམ་ཕན་པའ་རས་

ས་བསན་འཛན་དང་མཁས་གབ་གཉས་ཀས་མ་གཞན་ག་རས་མ་ཟན་ནས་ཏག་ཙམ་ལག ད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

42

ནས་ཁང་གཉས་ལ་གཞན་ཐབས་ཤས་གང་ཡང་མད་པས་ཁར་པ་ཡང་ད་གཏང་ཡག་ག་བསམ་

བ་འཁར། ཁར་པའ་ནང་རམ་པ་ར་མ་བཅ་མ་ཟན་ཙམ་ར་དང་ཉལ་ཆས་ཀམ་པ་ལང་ར་དང་། ཁ་

སན་ལ་ལར་གཟའ་ཉ་མའ་ཁམ་ནས་ཉས་པའ་པགས་པའ་སད་ཐང་ར་ཡད་པས། རམ་པ་ཕད་ཀ་

ར་ས་ལ་བཤས། པགས་པའ་སད་ཐང་ད་ལད་གག་ཆན་པ་ཡན་པས་ད་གཉས་ཀ་གཡགས། ཀམ་

པ་ལང་མད་ན་ཉལ་ཆས་མད་པས་ད་གཉས་གཡགས་མ་ནས། རས་ས་ཁང་གཉས་ཀས་རམ་པ་

དང་སད་ཐང་གཡགས་པ་རགས་པ་ཚས་ཤས་དས་རམ་རལ་ནས་ཁད་རང་གཉས་ནས་ཁག་ག་

མ་འདག་ན་ང་ཚ་སད་གཏང་དགས་རད་བ། ད་འད་གཡགས་ཡག་ག་བ་ཡད་རད། ལག་པར་སད་

ཐང་ད་གཉས་སང་ཉན་ས་མཚམས་ནས་གངས་ལ་རག་སབས་མད་ད་མ་རང་བ་རད། གཡགས་

ས་ཐག་རང་ཐང་ཇ་ཙམ་ན་རད། ང་ཕར་འག་ནས་ངས་ལན་ཡང་དགས། ཁད་རང་གཉས་ཀས་

ཁག་ག་མ་འདག་ན་ངས་ཁར་དགས་ཞས་ལབ། ད་ནས་ཁང་གཉས་ཀས་ད་མར་འག་ནས་ལན་

ཐབ་ཡག་སམས་ཐག་རད། ཆ་ཚད་གཉས་ཙམ་ག་ལམ་འགག་ན་གཡགས་ཡན་ཞས་བཤད།

ཁང་ཚ་ད་ལར་གམ་པ་བརབ་ནས་ཉན་གཉས་པའ་དགང་མ་ཙམ་ལ་ན་པལ་གང་ཛ་འབར་ནས་

མགན་ཁང་ཞག་གས་ནས་ངལ་གསས།

བརད་པ། ན་པལ་གང་ཛ་ནས་གནམ་གའ་རད་ཀམ་ཟ་ལ་ཕན་པ།

མགན་ཁང་བདག་པ་དས་བད་སད་སས་གཙང་བཤད་ཀ་ཡད་པ་དང་། ཁས་ཟར་ན་འད་

ནས་ཀམ་ཟ་བར་ཐག་རང་པ་ཡད་པ་དང་། གལ་སད་ཁད་རང་ཚ་ལ་བལ་ཡལ་ཆས་ཚགས་ཀ་

པ་ས་ཡད་ན་འད་ནས་ཀམ་ཟ་ལ་གནམ་གའ་ནང་འཕར་ཐབ་ཀ་ཡད་ཚལ་དང་། ཁས་གནམ་གའ་

འཛན་ཤག་ཐབས་ཤས་ལ་ཐབ་ཀ་ཡད་ཚལ་བཤད་པས། ཁང་ཚ་དའ་སར་ལ་གས་སར་བད་དས་

བསན་འཛན་སན་མ་ད་ནས་ཡང་མང་ཡད་སབས། མགན་ཁང་ག་བདག་པས་བཤད་པའ་སད་ཆ་

ད་བདན་པ་རད་འདག་ཟར་བས། ད་ནས་ཁང་ཚ་ན་པལ་གང་ཛ་ནས་ཀམ་ཟ་ལ་འཕར་མཁན་ག་

གནམ་གའ་འཛན་བང་ཞག་མགན་ཁང་བདག་པ་ད་ལ་མངགས། འན་ཀང་མགན་ཁང་བདག་པ་

དས་ཉ་མ་ད་ཕན་ཡང་ད་རང་མ་འདག་སང་ཉན་ལ་རང་རང་ལབ་ནས་ཉ་མ་དག་བདན་ཞག་ཕན།

ས་ཆ་དར་ཚ་བ་ཧ་ཅང་གས་ཆ་ཞང་མཚན་མ་མགན་ཁང་ནང་ད་ཉལ་ཆས་གན་ན་ཚ་བས་གཉད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

43

མ་ཁགས། མ་གན་ན་དག་སང་གས་ས་བརབ་ནས་ཡང་གཉད་མ་འག་བས། ཁང་ཚ་མཚན་མ་

ཉལ་ཆས་ཁར་ནས་མགན་ཁང་ག་ཐག་ཁར་ཉལ་ད་ཐངས་མང་འག་དགས་བང་། ཆས་རལ་ནམ་

རན་གཞས་འད་བཏང་ནས་སང་བ་སད་པ་ཡད་ཀང་། མགན་ཁང་ནང་ད་ཚ་བ་དང་དག་སང་ག་

དབང་གས་གཞས་གཏང་ར་ཕར་ཚད་རད། ཉབ་ཐག་ཆད་ནས་ཡད་དས་བསན་འཛན་གས་ཆས་

རལ་ལ་སད་བརས་ནས། འད་ལར། ང་ན་བཙན་པའ་ཕ་ཉ་ཡན། །ལ་རའ་མག་བ་ཐར་ད་གད།

།ཅས་བཏང་བས། ཆས་རལ་གས་ད་མ་ཐག་ཁ་ར་ད་འད་མ་རད། ལ་རའ་མག་བ་ཡར་ལ་ཁག་

རད། ཟར་བས་ཁང་ཚ་ཚང་མ་བགད་མ་ཤར། ད་ནས་བསན་འཛན་གས་ག་བར་ད་ང་ཚ་སང་

ཉན་མགན་ཁང་གཞན་པ་གཅག་ལ་ས་འག་ཞས་ཟར། ཁང་ཚས་གང་ཡན་ནམ་ཞས་དས། བསན་

འཛན་གས་འད་ལར། ངས་བསམས་ན་མགན་ཁང་བདག་པས་གནམ་གའ་འཛན་ཤག་ད་ལར་

འགང་ཡག་ད། ང་ཚ་ཁའ་མགན་ཁང་ནང་ལ་བསད་ཡད་པས་རད། ང་ཚ་ག་ཚད་འགར་ན་དའ་

ཚད་ཀས་ཁ་ཚ་ལ་ཡང་འབབ་ཡང་ག་རད། ཉ་མ་ར་ལ་ཁང་ག་དང་ཟས་རན་བསམས་ན་བལ་སར་

ཆག་སང་ལག་ཙམ་ཡད་རད། ཁས་ད་མ་ཟ་ནས་ང་ཚ་མགགས་པ་ག་བ་གཏང་ག་རད་ཟར་བས།

ཁང་ཚ་ཚང་མས་ད་གདན་པར་ག དས་ན་སང་ཉན་ང་ཚས་འདར་ཚ་བ་ཆ་རབས་དང་དག་སང་

མང་རབས་བཤད་ནས་མགན་ཁང་གཞན་ཞག་ལ་ས་འག། ད་ནས་ཁས་མགགས་པ་བལ་ག་རད་

ཅས་ལབ་ནས་ཁང་ཚ་ཕ་ཉན་མགན་ཁང་གཞན་ཞག་ལ་སས།

དག་པ། ན་པལ་གང་ཛ་ནས་ཀམ་ཟ་ལ་འཕར་བ།

ཁ་ཚས་ཚད་དཔག་བས་པ་བཞན་ཉན་གཉས་པ་དར་མགན་ཁང་ག་བདག་པས་གནམ་

གའ་འཛན་བང་ཁར་ནས་བསབས། ཁང་ཚའ་སམས་ས་གནམ་ཐང་ནས་རག་ཞབ་བད་མཁན་

གས་རག་ད་འད་བཤད་མ་ཡང་ངམ་སམ་པའ་སངས་འཚབ་ཅང་ཡད་པས། མགན་ཁང་བདག་

པ་ལ་རགས་པ་ཡང་རགས་ཞས་ལབ་པས། ཁས་ད་ཡན་དང་ཡན་ཟར་ནས་ཁང་ཚ་དང་མཉམ་

ད་ཡང་། གནམ་ཐང་ཆང་ཆང་ཡན་པ་དང་གནམ་ག་ཡང་ཆང་ཆང་མ་ཉ་ཤ ་སམ་བཅ་ཙམ་ཤང་ས་

ཡད་པ་ད་འད་ཁ་ཤས་མ་གཏགས་མད་པས་ཁང་ཚའ་སམས་ཀ་སངས་འཚབ་ཀང་ཆང་ད་གར།

མགན་ཁང་བདག་པ་དས་གནམ་ཐང་ག་ལས་བད་ཚ་ལ་སད་ཆ་བཤད་དས་ལས་བད་ད་ཚའ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

44

གས་ཞབས་བད་སངས་ལ་བལས་ན་མགན་ཁང་བདག་པ་ད་ཡང་མ་སར་བཏང་ཞག་མན་པ་ཤས་

ནས་པས་ཁང་ཚ་ད་བས་སམས་པ་ལད་ད་བབ། ས་དའ་ཆ་ཚད་བཅ་པ་ཡལ་ཙམ་ནས་གནམ་ག་

འཕར་གབས་བས། གནམ་གའ་ནང་ཁང་ཚ་མ་ཡན་པའ་མ་བདན་བརད་ཅག་མ་གཏགས་མད།

འན་ཀང་ཅ་ལག་མང་པ་བགས་ཡད། གནམ་གའ་ལས་བད་གཅག་གས་མ་ར་ལ་བ་རལ་ར་དང་

ར་བག་འགག་བད་ཀ་སན་བལ་ལག་ལག་ར་སད། ད་ནས་གནམ་ག་གག་སར་ནས་འཕར་བ་

དང་མཉམ་ད་སས་དམན་ཞག་དང་ཕག་ག་ལ་ལ་གནམ་གའ་ནང་ལ་འག་མང་མད་པ་ཡན་ནམ་

སད་ཤར་ཞང་མག་བཙམས་ནས་ལག་པས་ར་བག་གཡས་གཡན་བཀབ་ནས་བསད། ཁང་ཚས་

ད་ཚ་མཐང་དས་བགད་མ་ཤར། འན་ཀང་གསར་འགར་ནང་གནམ་གཤས་ཀ་དབང་གས་གནམ་

ག་འབབ་ས་ལ་འབབ་མ་ཐབ་ནས་ཚར་རང་འཇག་ལག་དགས་བང་བ་དང་། ཡང་མཁའ་རང་ག་

དབང་གས་འཕར་མ་ཐབ་པ་སགས་ཀ་གནས་ཚལ་མང་པ་མཐང་ཐས་ས་ཡད་པས་ཁང་ཚ་སམས་

བད་བ་ཞག་མ་བང་།

བསན་འཛན་དང་། སལ་བཟང་། མཁས་གབ་གསམ་ན་ར་མགན་ག་གཟངས་སགས་དང་

ལ་མའ་འཕན་བཅལ་སགས་ངག་འདན་བད་ཀན་བསད། སར་མ་བཞ་བཅ་ཞ་ལ་ཙམ་ནས་གནམ་

ག་མར་འབབ་གབས་བས། མཁས་གབ་ད་སན་གནམ་གའ་ནང་ལ་འག་མང་མད་པས། ད་དས་ཁ་

ཧ་ཅང་གས་སངས་སག་སས། ར་མཚན་ན་གནམ་ག་མར་འབབ་དས་སར་ཆ་ཁ་ཤས་རང་ཁ་ཐག་

མར་ཟག་བཞན། ཡང་ཕར་ཙམ་འཕར། ཡང་མར་ཁ་ཐག་ཟག་འག་བ་ལ་བ་ཡད་པས་ཁས་སབས་

སབས་ད་ཕལ་ཆར་དངས་གནས་ཟགས་སང་སམ་པ་ཁ་ཤས་བང་། ད་ལར་ཐངས་ཁ་ཤས་ཀ་རས་

ས་གནམ་ག་ཀམ་ཟའ་གནམ་ཐང་ད་འབབ་ཐབ། མཁས་གབ་ན་ཧ་ལམ་མན་ན་གཤན་རའ་ཡལ་

ནས་ཐར་བ་ལ་བའ་ཚར་བ་བང་བས། ཁས་རང་ཉད་གནམ་གའ་ནང་ཅ་ཙམ་ཞད་ཡད་པ་གཞ་ནས་

ཤས། འན་ཀང་དང་པ་རགས་པ་ཚ་ད་ལར་ཞད་ཡད་མད་ལ་དགས་སམ་ནས་སད་ཆ་དས། ཚང་

མ་འད་བ་ཡན་པས་ཁ་ཚ་ས་སས་གནམ་ག་མར་འབབ་སབས་ཀ་ཚར་སང་ར་བཤད་པས་ཚང་མ་

བགད་མ་ཤར་བཞན་ཡང་ཁར་པ་ཕག་ཏ་ཁར་ནས་ལམ་ད་ཆས།

ནགས་ལའ་སན་མ།

45

བཅ་པ། ཀམ་ཟའ་དམག་ག་ས་ཚགས་བརལ་བ།

ཀམ་ཟ་ན་གང་ཁར་ཧ་ཅང་གས་ཆང་ཆང་ཞག་ཡན་པ་དང་ད་ཡང་རའ་ངས་ཤག་ལ་ཆགས་ཡད།

གང་ཁར་ཡད་ས་དའ་སང་ག་ལ་དར་དམག་སར་ཆང་ཆང་ཞག་ཡད་ལ། ཁང་ཚ་དམག་སར་དའ་

མདན་ནས་མ་གཏགས་འག་ས་མད། དམག་སར་དའ་གཡས་གཡན་ཀན་ན་དམག་ག་ས་ལ་བ་ད་

འད་མང་པ་ཡད་པ་དང་ཁང་ཚ་ཚང་མས་ལག་པ་ན་མ་མདའ་བཟང་ནས་གནས་ཚལ་ཞག་འབང་

ཉར་ཡད་པ་བཞན་ལ། ལམ་ཟར་ཞག་ལ་དམག་མ་ལ་དག་ཅག་རབ་ཀག་སང་ལ་བསད་ཡད་པ་

དང་ཁང་ཚའ་མདན་དར་ལག་ཙ་བསགས་ནས་དའ་སང་ན་ཐ་འགད་བ་སའ་དབ་ཁ་ཤས་བཞག་

ཡད། ཕར་བལས་དས་ཚང་མ་བད་པ་ཡན་ས་ཨ་རད་བསམ་བསམ་ཞག་ཡད་ཀང་སད་ན་ན་པལ་

སད་མ་གཏགས་མ་རག ཁང་ཚ་དར་བསབས་པ་དང་ཟ་ར་ཞམ་པ་ཞག་དང་བཏང་ཡག་མངར་

མ་ཞག་རད་པ་ལར་དམག་མ་མང་པ་དར་རབ། ད་ནས་དམག་དཔན་ཞག་ཡན་ས་རད་སམ་པ་

ཞག་ག་རམ་འགར་ཅང་རབ་པའ་ཐག་ཁད་ཚ་གང་ནས་ཡང་བ་དང་གང་ད་འག་ག་ཡན། པ་ས་

ཨ་ཡད་ཅས་དས་པས། ཁང་ཚས་ན་པལ་གང་ཛ་ནས་ཡང་བ་དང་ས་རངས་ལ་འག་ག་ཡན་ཚལ་

ཧན་དའ་སད་ཐག་ནས་བཤད་པས་ཁང་ཚས་ཧང་སང་སང་བས་ནས་ཉན། ད་ནས་བལ་ཡལ་ཆས་

ཚགས་ཀ་པ་ས་ད་བསན་པས་ཁང་ཚས་པ་ས་ད་མཐང་བ་དང་དང་པའ་རམ་འགར་ད་འགར་ནས་

ཐ་འགད་བ་ས་དབ་དའ་སང་ལ་མང་ཐ་ར་འབ་བཅག་ནས་ད་སང་ན་འགག་ག་རད་ཟར། ཕ་དའ་

ཆ་ཚད་གསམ་པ་ཡལ་ཙམ་རད། ད་ན་ཁང་ཚ་མའ་པ་ཏ་དག་ད་འད་བང་ན་མ་གཏགས་ད་མན་

བལ་ཡལ་ཕགས་ནས་འགག་མཁན་གང་ཡང་མད།

ལ་དའ་ཕར་ཕགས་ནས་ཐར་ཆན་པ་ཞག་འབབ་དགས་པས་ཁ་ཚ་རག་ར་ས་ཆ་བལས་ནས་

རགས་པས་ཁང་ཚ་བཞ་ལང་མད་ན་མ་བསབས་ཙམ་དར། སལ་བཟང་ད་རང་ར་རད་ན་ལག་

འདག ཁང་ཚས་སལ་བཟང་ལ་མགགས་པ་མར་བབས་ཤག གལ་སད་མགགས་པ་མ་བསབས་

ན་ང་ཚས་སག་ག་མན་ལབ་པས། སལ་བཟང་གས་ཕག་ག་ཚ་ག་ལར་འག་དགས་རད། རགས་

ནས་ཉ་མ་ལ་ས་ལ་བསབ་ལ་མ་རད་ཟར། ད་ནས་བསན་འཛན་གས་རགས་ནས་ལ་ས་བསབ་ཀ་

མད་ན་ནད་ནས་ད་བས་ཀང་ལ་ས་ལ་བསབ་ཀ་མ་རད་ཅས་ལབ་ནས་ཁང་ཚ་བཞ་པ་འག་གབས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

46

བས། ད་དས་སལ་བཟང་གས་གལ་སད་ཁད་ཚས་ང་མ་བསགས་ན་ང་འདར་ཉལ་སད་ཀ་ཡན་

ཟར་མནའ་བསལ་བས་ཁང་ཚ་བགད་མས་གད་ཁག་ན་ཟག་བཏང་། དའ་མཚན་མ་མ་ཚང་ཆང་

ཆང་ཡད་ས་ཞག་ལ་གནས་ཚང་འད་བ་གཡར་ནས་བསད། ཤ་ཏག་ཙམ་ཞག་ཉ་ཡག་རད་པས་

འཐན་ཐག་ཅག་བསལ་བཞན་ཁང་ཚ་སད་ཆ་ལ་གཡངས། ལང་པ་དའ་མ་མང་ཤས་ཀས་བད་སད་

ཏག་ཙམ་མ་ཤས་མཁན་མད་པས་ཁང་ཚ་ཕན་ཚན་སད་ཆ་བཤད་ཀན་སད་སབས་མ་ཚང་དའ་ཨ་

མ་ད་ཡང་ཡང་ང་ག་འདག་པས་ཅ་རད་ཅས་དས་པས། ཉ་མ་གཅག་གཉས་ཤག་ག་སན་དར་མའ་

པ་ཏ་བསབས་ནས་ཁང་ཚའ་བ་ལ་བཅ་ལ་བས་པ་ཞག་བཙན་ཁད་བས་སང་ཟར། ཁ་ཚས་ཕག་

ག་བཙན་ཁད་བས་ནས་གང་བད་ཡག་རད།

གཞང་གས་རགས་པ་བད་ཀ་མ་རད་བས་ཞས་དས་དས། ཕག་ག་བཙན་ཁད་བས་ནས་

ཁ་ཚའ་ཚགས་པའ་ནང་ཞགས་བཅག་ཡག་རད། གལ་སད་མ་ཉན་ན་གསད་ཡག་ག་ཉན་ཁ་ཡད་

པ་དང་། གཞང་གས་གགས་ཁལ་ག་ཡད་མ་རད། ད་སན་འདའ་ཉ་སར་ན་ས་མཚམས་ལ་ལ་རག་

བད་མཁན་ག་དམག་ད་འད་ཡད་པ་རད། དང་སང་ཁང་ཚ་འདར་སད་མ་ཕད་པར་གང་ཁར་ནང་

སས་སང་རད་ཟར། ཁང་ཚ་ན་པལ་གང་ཛ་ལ་ཡད་སབས་བརན་འཕན་ནང་ནས་མ་པ་ཏ་ཡས་

གཞང་ག་དམག་ད་འད་མང་པ་གསད་ཀ་ཡད་པའ་གནས་ཚལ་མང་པ་མཐང་བས་གནས་ཚལ་བང་

ས་འདའ་གཡས་གཡན་འད་ཚ་ཡན་ས་རད་སམ་ནས་སམས་ནང་སངས་སག་ཅང་ཙམ་སས། ད་

ནས་ས་རངས་ཕགས་ས་འག་སའ་ལམ་དང་འད་ནས་ས་རངས་བར་ཐག་ག་ཚད་ཡད་ཅས་དས་

པས། ཁང་ཚ་སད་སའ་ལང་པ་དའ་ནང་ནས་ཤར་ས་སང་དང་ཡར་ཙམ་ནས་ལམ་ཁ་གཉས་ཡད་

པ་རད་གཅག་ད་ཀ་མས་ནས་འག་ས་རད། ད་ནས་སང་ན་དང་སབས་ཕལ་ཆར་ས་མཚམས་ནས་

ལ་རག་ཐབ་ཀ་མ་རད། ལམ་ཁ་གཅག་ད་ནས་སང་དང་ཉ་མ་གཉས་ཀ་ནང་ས་མཚམས་ཀ་ན་

རག་ལ་ཞས་པ་ད་བརལ་ཐབ་ཚལ་བཤད། ཁང་ཚས་ཐག་ཉ་བ་ཡན་པ་ཤས་ནས་དགའ་ཚར་ག་

འཛམ་མདངས་རས།

བཅ་གཅག་པ། ལམ་འག་རགས་ནས་ས་ཤན་པ་དང་དས་སལ་པ་གཅག་ཅག་ཡན་པའ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

47

རད་པ་ཞག་ཐག་པ། སལ་བཟང་དང་རམ་རལ་གཉས་སན་ཙམ་དར་ཕ་རལ་ལ་འཁམ་སང་བས་

སར་མ་བཅ་ལ་ཙམ་ག་རས་ས་རད་པ་ལ་ལ་བཅ་ང་གངས་ཤག་ཡན་ས་རད་སམ་པ་ཞག་དང་

མཉམ་ད་ནང་ལ་བསབས། ཁང་གཉས་ཀས་རད་པ་འད་ལམ་མཁན་དང་དས་སལ་བ་གཉས་ཀ་

རད་འདག ཁས་ག་ཆ་ཏག་ཙམ་སད་ན་ང་ཚ་ན་རག་ལ་བར་ད་ཁས་ཁད་དགས་ལབ་ཀ་འདག་

ཟར། ཁད་ལ་ག་ཆ་ག་ཚད་དགས། ཁད་ཀས་རག་ཁས་ག་ཚད་ཁར་ཐབ་ཀ་ཡད་ཅས་དས་དས།

རད་པས་ཁང་ཚའ་ཅ་ལག་ལ་མག་ཤར་ཞག་བས་ནས། ག་ཆ་ཁད་རང་ཚས་ག་ཚད་སད་ན་འགག

རག་ཁས་ཁད་རང་ཚའ་འད་ཚང་མ་ངས་ཁར་ཐབ་ཀ་རད་ཅས་བཤད། ད་ནས་ཁང་ཚས་དས་ན་

འགག་འདག སང་ཞགས་ཁད་རང་གས་ཅ་ལག་བགས་ས་ཁག་མ་ཆ་ཙམ་ཞག་དང་ཐག་པ་བཅས་

ཁར་ཤག ག་ཆ་ང་ཚས་ཕམ་མ་འཇག་ཅས་ལབ་པས་རད་པ་དགའ་ཐག་ཆད་ནས་ནང་ད་ལག ཕ་

ཉན་ནམ་ལངས་པ་དང་མཉམ་ད་རད་པ་བསབས་ནས་ཁང་ཚའ་ད་པ་ཚང་མ་ཁས་ཁར་ག་ཡན་

ཞས་བཤད། ཁའ་བསམ་པར་ག་ཆ་མང་ཙམ་སད་ཀ་རད་དན་ཡད།

ཁང་ཚས་ད་ལར་བས་ན་འགག་ག་མ་རད། ཁད་རང་གཙ་བ་ལམ་ཁད་པ་ཡན། དང་པ་

ཁད་རང་གས་ང་ཚའ་མ་གཉས་ཀ་ད་པ་ཁར་རགས། ད་ནས་གང་དགས་བལ། འན་ཀང་ག་ཆ་

ལ་སམས་ཁལ་བད་མ་དགས་ལབ་པས་ཁས་འཐད་པའ་བར་ལ་མག་བ་གག་གག་བས། ད་ནས་

ལམ་ད་ཆས། ད་ན་ཁང་ཚས་མ་གསམ་ག་ད་པ་མ་ལ་ལ་བགས་པས་མ་ར་ལ་ད་པ་ཆང་ཆང་ར་

མ་གཏགས་མད་པས་གམ་པ་རང་ལས་མགགས། འན་ཀང་ཆ་ཚད་གཉས་ཙམ་ཕན་པའ་རས་

རད་པ་ཇ་མགགས་ཇ་མགགས་རད། ཁང་ཚས་རས་ཟན་མ་ཐབ། རད་པས་ཟར་ན་ལང་པ་འདའ་

ནང་ནས་ཡར་མར་འག་མང་ཤས་ཁ་ཡན་རབས་དང་། འག་དགས་ན་མགགས་ཤས་ཀང་ཁ་མ་

གཏགས་མད་རབས་གང་། ད་ལ་གཅག་པར་ན་རག་ལ་བར་འགལ་པ་བསལ་ད་ཐངས་མ་བདན་

བརད་ཅག་སང་ཡད་ཟར། ད་ནས་བསན་འཛན་གས་ཁད་རང་ཡར་མར་ཐངས་མང་པ་ད་འད་འག་

ག་ཡད་ན་དངལ་མང་པ་རག་ཡད་ཀ་རད་བ། མ་པ་ཏ་ཡས་འཕག་ག་མ་འདག་གམ། གཅག་བས་

ན་ཁད་རང་མ་པ་ཏ་ཡན་ག་མ་རད་བ་ཞས་དས་པས། རད་པ་སངས་འཚབ་ལངས་ནས་ག་བ་ག་

བ་ཞས་ལན་རབ། འན་ཀང་ཁ་ལ་མ་པ་ཏ་ཡས་གནད་པ་མ་སལ་བའ་པ་ས་ཞག་ཡད་ཅས་ཨམ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

48

ཕག་ནས་བལ་པའ་ཡ་ག་དང་ཐལ་ཚ་དམར་པ་ཡད་པའ་ཤག་བ་ཞག་ག་ལར་ཁང་ཚ་ལ་བསན།

རད་པས་ཟར་ན་འད་མ་གཞན་གས་ཤས་ན་ཡག་པ་ཡད་མ་རད། ལག་པར་ད་གཞང་གས་དམག་

མས་མཐང་ན་ཁ་ཐག་མ་མདའ་བརག་ནས་གསད་ཆག་ག་རད་ཅས་བཤད། ད་ནས་བསན་འཛན་

གས་ངས་ལབ་ཡན་པ། ཁད་རང་ཡག་རགས་མ་འདག མའ་པ་ཏ་རད་འདག་བ། མ་པ་ཏ་ཡ་ཡག་

ཆའམ་ལག་ཁར་འདག ད་ལས་གཞན་མ་པ་ཏ་ཡན་པའ་རགས་ག་ར་དགས་རད་ཅས་རད་པར་

སད་བརས། རད་པས་ཞད་སང་དང་བཅས་ཨམ་ཕག་ནས་ཡང་ལག་ཁར་གཅག་བསན། ད་ན་

བལ་ཡལ་གཞང་ག་ཐལ་ཚ་ཡད་པའ་པ་ས་ཞག་རད། ཁས་ཟར་ན་ད་དངས་གནས་གཞང་ག་པ་ས་

ཡན་པ་དང་། འདའ་གཡས་གཡན་ག་མ་པ་ཏ་དང་འབལ་བ་མད་པའ་ཡལ་མ་ཚང་མ་ལ་གཞང་ག་

པ་ས་འད་འད་ཞག་བཟ་དགས་པ་དང་འད་ཡད་ན་མ་པ་ཏ་དང་འབལ་བ་མད་པ་ངས་ལན་བད་ཀ་

ཡད་ཚལ་བཤད། ད་ཡང་ཧ་ཅང་གས་ཉན་ཁ་ཆན་པ་ཡན་ཚལ་དང་། གལ་སད་འད་མ་པ་ཏ་ཡས་

མཐང་སང་ན་ཡང་ཁ་ཐག་གསད་ཀ་རད་ཟར།

ད་ལར་ཁང་ཚ་སང་སང་ནས་ཉན་གཉས་ཀ་ཕ་ད་ཆ་ཚད་གསམ་པའ་གཡས་གཡན་ཞག་ལ་མ་

ཚང་གཉས་གསམ་ཙམ་ཡད་སའ་ལང་ཕ་ཞག་ན་བསབས། ད་ན་ན་རག་ལ་ཞས་པའ་ལ་དའ་མད་

ན་རད། ད་ནས་རད་པས་ང་ཚ་ད་དགང་ཆ་ཚད་བཅ་གཉས་མ་ཟན་ག་བར་ད་མ་ཚང་འདའ་ནང་

གནས་ཚང་གཡར་ནས་སད་དགས། བཅ་གཉས་ནས་ར་ལ་འཛགས་པ་ཡན་ན་ནམ་ལངས་པ་དང་

མཉམ་ད་ན་རག་བརལ་ཐབ་ཀ་རད། ན་རག་ལ་ཁར་ཉ་མ་མ་ཤར་སན་ད་བསབ་དགས། གལ་སད་

ཉ་མ་ཤར་ནས་ཕ་བ་ཆགས་སང་ན་ཕར་ཕགས་ས་མཚམས་ཀ་ར་མའ་དམག་གས་མཐང་འག།

ཡང་ནམ་མ་ལངས་གང་ནས་སབས་ན་ན་རག་ལ་ཕར་ཕགས་ནས་མར་འབབ་ཐབ་ཀ་མ་རད་ཅས་

བཤད། ད་ནས་ཁང་ཚ་མ་ཚང་དང་པ་དའ་ནང་ལ་གནས་ཚང་གཡར་ནས་བསད། མ་ཚང་དའ་

ནང་ག་རད་པ་ཞག་ཡད་པ་དས་བད་སད་གཙང་མ་གཙང་རང་བཤད་ཀ་ཡད་པ་དང་། ཁས་ཟར་

ན་ལང་པ་འདའ་ནང་ག་མ་ཚང་མང་ཆ་བ་བད་པ་རང་རང་ཡན་ཚལ་དང་། སན་མ་བད་ནས་ཚར་

བས་ཡང་ནས་གཞས་ཆགས་པ་ཡན་ཚལ་བཤད། ད་ནས་རད་པས་ཁང་ཚ་བསབ་བ་རག་དན་།

ཁད་རང་ཚ་སང་ཉན་ས་མཚམས་ལས་འག་དས་ས་མཚམས་ཀ་ཡལ་མ་ད་ཚ་ལ་ངས་པར་གཟབ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

49

དགས་ཚལ་དང་། རབ་བང་ན་ཡལ་མ་དང་ར་བ་ད་ཚས་མ་མཐང་བར་བས་ནས་འག་དགས།

གལ་སད་མཐང་སང་ན་ཉན་ཁ་ཧ་ཅང་གས་ཆན་པ་ཡད་ཚལ་དང་། དང་སང་འདའ་ས་མཚམས་

ནས་འག་མཁན་མང་པ་ཞག་ས་མཚམས་ཀ་ཡལ་མ་དང་ར་བ་ད་ཚས་ར་མ་ལ་རས་སད་ཀ་ཡད་

ཚལ་བཤད། བསབ་བ་འད་ན་ཁང་ཚ་གནངས་ཉན་མཐའ་མཚམས་ནས་ཁ་སང་ལག་སལ་དང་ངན་

པ་ཁ་མཐན་ག་མཐའ་མཚམས་ཀ་ནར་ར་དང་ར་དམག་ག་ལག་འག་ནས་ཐར་བའ་ར་རན་གཙ་བ་

ཞག་ཡན། དའ་མཚན་གང་ཆ་ཚད་བཅ་གཉས་ཟན་པ་དང་ཁང་ཚ་ལམ་ད་ཆས། ཆ་ཚད་གཉས་

ཙམ་ག་རས་གངས་ཡད་སར་བསབས། ཆས་རལ་གས་《ང་ཚ་ཡར་ཡར་འག་དས། ཁ་བ་མར་

མར་བབ་བང་།》ཞས་པའ་གཞས་ད་བཏང་། ཏག་ཏག་ནམ་ལངས་པ་དང་ན་རག་ལ་བརལ་ཐབ།

ལའ་སང་ད་ནས་མར་བལས་པས་ལང་པ་ཆན་པ་ཞག་ཡད་པ་དའ་ཕར་ཁའ་ཕགས་ས་

མག་གས་མཐང་ཙམ་ག་ས་ལ་གང་པ་ཞག་ཡད་ཅང་། རད་པས་ཟར་ན་གང་པ་ད་ས་རངས་ཀ་ས་

ཡན་པ་དང་། གང་པ་ཡད་ས་དའ་འག་ད་ནས་ཆ་ཆན་པ་ཞག་ཡད་ཆ་དའ་ཚར་ཕགས་བལ་ཡལ་

དང་ཕར་ཕགས་བད་ཀ་སའམ་ར་མའ་ས་རད། ས་མཚམས་སང་མཁན་ག་ར་དམག་གང་པ་དའ་

ནང་ལ་སད་ཀ་ཡད་ཚལ་དང་། ཁད་རང་ཚ་ལ་འད་ནས་མར་བབས་ཚར་དས་མ་གའ་ར་གདང་

གདང་ཡད་སའ་ཚར་གབ་དར་ཇ་བསལ་ནས་བསད་ན་ཁང་ཚས་མཐང་ག་མ་རད། ས་མ་རབ་བར་

ད་དར་སད། ད་ནས་ས་རབ་དས་སང་དང་ཆ་ཚད་ཕད་ཁ་ཙམ་ནས་ས་མཚམས་ཀ་ཟམ་པ་ཡད་

སར་བསབ་ཐབ་ཀ་རད་ཟར། ཁང་ཚས་རད་པ་ལ་ཐགས་ར་ཆ་ལབ་ནས་ག་ཆ་བལ་སར་སམ་

སང་ཙམ་དང་དག་སག་ཁ་ཤས་སད་ནས་འདས་འགག་ཨ་སང་ཞས་དས་པས། རད་པས་མག་

བར་ཕག་ར་བཞག་ནས་འགག་སང་། ད་རང་མ་གཏགས་ག་ཆ་མང་པ་འད་འད་རག་མང་མད།

ཁད་རང་ཚ་ལམ་འག་ཡང་བར་ཤག་ཟར་ནས་ཕར་ལག་སང་།

བཅ་གཉས་པ། ལམ་ནར་ཤར་ནས་ཕར་ལག་བས་པ།

ད་ནས་ཁང་ཚ་ཁ་བའ་ནང་ད་སབས་སབས་འག་ལམ་རད་ཀ་ཡད་པ་དང་ཡང་སབས་

སབས་འག་ལམ་བར་ནས་མ་རས་ལམ་ར་བང་ནས་མར་མར་བབས། ར་ངས་ད་ན་ཧ་ཅང་གས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

50

གཟར་ལ་སབས་སབས་རང་པ་གངས་འདད་ཤར་ནས་གཡང་ད་ལང་གབས་ཀང་བད། ད་ནས་ར་

རད་ཙམ་དར་བསབས་དས་བསན་འཛན་གས་ཁ་རང་ག་ཁར་པ་ད་ཐག་པས་དམ་པར་བསམས་

ནས་ས་གཟར་ས་ཞག་ནས་རབ་ཏ་སལ་བང་བས། ཁང་ཚ་ཚང་མས་ད་ལར་སལ་གབས་བས།

འན་ཀང་མར་ཙམ་ད་ནས་ཐག་པ་ཆད་ནས་ཅ་ལག་ཚང་མ་ཕ་ར་འཐར་བང་བས་ད་ནས་ཁང་ཚས་

སལ་མ་ནས། རས་ས་བསན་འཛན་ག་ཕར་པ་དང་ཅ་ལག་ཁ་ཤས་མ་རད། ཉན་གང་ཙམ་ལ་ད་

གན་རད་པས་ལབ་པའ་ར་གདང་དའ་འགམ་ད་བསབས། ད་ནས་ཇ་ཞག་བསལ་ནས་ད་བཏངས་

ཤང་རམ་པ་རགས་ཚད་བཟས་ནས་གཉད་ད་ཉལ། ས་རབ་པ་དང་མཉམ་ད་ཁང་ཚ་ག་ལར་ག་

ལར་ལམ་ད་ཆས། ཆ་ཚད་གཅག་མ་ཟན་ཙམ་དར་ལང་པ་ཆན་པ་དའ་མད་ར་བསབས། ཆ་ཚར་

ཁ་དར་ཁང་པ་ཁ་ཤས་ཡད་ཀང་མ་སད་མཁན་མད། ད་ནས་ཁང་ཚ་ཟམ་པ་ཡད་ས་དར་འབར་

དས་ཆ་ཕར་ཁའ་སང་ག་གང་པའ་ནང་ནས་ཁ་ཁ་ཤས་ཟག་བང་། ཁང་ཚ་ག་ལར་ག་ལར་ཟམ་པ་

ད་བརལ་ནས་ཆའ་ཕ་རལ་ཐན། ད་ན་ཁང་ཚ་བད་ཀ་ས་ཐག་བསབས། ཆ་འགམ་ད་ནས་ལམ་

ཆན་པ་ཞག་ཡད་པས་ཁང་ཚ་མགགས་པ་ལམ་ཆན་ད་དད་ནས་ཕན། ཁང་ཚའ་དམགས་ཡལ་ན།

དའ་མཚན་མ་ནམ་མ་ལངས་གང་ནས་ས་རངས་རང་ད་བསབས་པ་བད་དགས།

ད་ཡང་ཁ་སང་གནས་ཚང་ག་རད་པ་དས་ཁད་ཚ་མཚན་མ་མགགས་ཙམ་འག་ཐབ་ན་

ནམ་མ་ལངས་གང་ནས་ས་རངས་རང་གཡལ་ཐབ་ཀ་རད་ཅས་ལབ། དས་མ་ཚད་རད་པས་ད་

རང་བཤད་ཡག་ལ། ས་རངས་རང་མ་སབ་པའ་སན་དར་འཁར་ཆགས་དགན་པ་ཞས་པའ་དགན་

པ་ཞག་ཡད། དགན་པ་དའ་ནང་དང་སང་ར་མའ་ཉན་རག་པ་མང་པ་ཡད་པ་དང་། ཁང་ཚས་

དགན་པའ་ནང་ད་གནས་སར་དང་མཆད་མཇལ་འག་མཁན་ག་ནང་ད་ར་བལ་ནས་ཚར་འབར་

མཁན་དང་ཕར་ཐན་མཁན་མང་པ་འཇ་བཟང་བད་ཀ་ཡད་ཚལ་དང་། དས་ན་ཁད་རང་ཚ་འཁར་

ཆགས་དགན་པ་ལ་མ་སབ་ཙམ་དར་ཆ་སབ་ལ་ཐན་སའ་ཟམ་པ་ཆང་ཆང་ཞག་ཡད། ཟམ་པ་ད་

ཐན་ནས་འཁར་ཆགས་དགན་མ་ཡལ་བར་སབ་ཀ་ཕགས་ནས་ཤར་ས་སང་ཞས་མངགས་པས།

ཡར་ཙམ་ད་ནས་ཟམ་པ་ཆང་ཆང་ཞག་ཐག ད་ནས་ཁང་ཚས་རད་པས་ཟར་ཡག་ག་ཟམ་པ་ད་

འད་ཡན་པ་འད་སམ་ཞང་ཟམ་པ་ད་བརལ་ཏ་སབ་ཀ་ཕགས་ནས་སང་། ཆ་ཚད་ཕད་ཀ་ཙམ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

51

སང་བའ་སབས་ཁང་ཚ་འག་སའ་ལམ་ས་ད་གན་ལ་ཟག་འདག མས་མཐད་ནས་ལམ་ད་མ་སར་

ནས་ཕན་པས་ལ་ཆང་ཆང་ཞག་ག་སང་ན་འབར། དའ་སང་ན་ར་ཁང་ད་འད་ཆང་ཆང་ལ་དག་ཅག་

ཡད་པ་དང་ཚང་མ་སང་པ་རད། ད་ལར་སང་སང་པའ་མཐར་གང་ཡང་འག་ས་མད་པའ་ཆ་ཁག་

ཞག་ལ་བསབས། མཚན་མ་ཡན་པས་ཆ་ད་ཆ་ཆང་དང་གཏང་རང་ཐང་ཇ་ཙམ་ཡད་མད་སགས་

ཡག་པ་མཐང་མ་ཐབ། འན་ཀང་ཆ་ས་ཧ་ཅང་གས་ཆན་པ་ཡད་པ་ལ་ཉན་དས་ཆ་ཆན་པ་ཡན་པ་

རགས་ཐབ་ལ། ལག་པས་ཆ་ནང་ཏག་ཙམ་རག་པས་ཧ་ཅང་གང་མ་ཡན་པ་སགས་ལ་བརན་ནས་

ཆ་བརལ་མ་ཕད། ཆའ་ཚར་ངས་ནས་བག་ར་ཧ་ཅང་གས་མཐ་ལ་གཟར་བ་སགས་ལ་བལས་དས་

འག་ཐབ་ར་སམས་ཐག་རད། ད་ནས་ཁང་ཚས་ལམ་ནར་སང་བ་ཤས།

ད་ན་ཕར་ལག་ནས་ཡང་བསར་ཟམ་པ་བརལ་ནས་འག་དགས་ན་ནམ་ལངས་ཡག་ག་

ཉན་ཁ་ཡད་པ་དང་། ཡང་ཕར་མ་ལག་པར་འག་ས་མད་པ་ངས་པས། ད་ནས་ཁང་ཚས་འད་ལར་

ཐག་ཆད། ད་གན་ཡར་ཡང་དས་ར་ཁང་ཆང་ཆང་ཁ་ཤས་མཐང་སང་བས་ད་ན་ཁང་ཚ་སང་ཉན་

ཉན་གང་དའ་ནང་ལ་བསད་ནས་ས་རབ་པ་དང་ཟམ་པ་སར་ནས་འག་ཡག་བས། ཕར་ལག་བརབ་

ས་ར་ཁང་ཡད་ས་དར་ཡང་ནས་ནམ་མ་ལངས་བར་ད་ཉལ། ཞགས་པ་ས་མ་ཡར་ལངས་ནས་མ་

ཤང་ལ་བ་སམ་པ་དང་ཤང་དམ་ཁ་ཤས་རད་པས་ཞགས་ཇ་བསལ་ནས་བསད། ར་ར་ནས་ཉ་མ་

སར་འཁལ་ལར་ཤར་ད། ཆ་ཕར་ཁའ་གཞང་ལམ་ཐག་ནས་ཐ་ལ་ཅ་ཞག་ཐག་ཐག་ཐག་ཅས་འག་

བ་མཐང་། བད་ཀ་ས་ལ་བསབས་ནས་འཕལ་འཁར་དང་བད་མ་མཐང་བ་ད་ནངས་དང་པ་ཡན་

པས་སམས་ནང་ཚར་སང་ཅང་ཙམ་ར་བསབས། ཞགས་ཇ་བཏངས་ཚར་ནས་མ་ད་བསད། ད་

ནས་ཁང་ཚ་ར་ཁང་ཡག་ཤས་ཤག་བདམས་ནས་དའ་ནང་ལ་བསད། ཁང་ཚ་ཡད་སའ་ར་ཁང་

ལ་ཡང་ཉ་མ་ཕག་ཅང་ར་སབས་ནས་ཉ་ཐག་ཁ་ལམ་མར་གར། ཏག་ཙམ་རས་ནས་ཕ་རལ་ད་ནས་

ཁང་ཁང་ཁང་ཞས་དལ་བའ་སད་ཅག་གག་བང་བས། ར་ཁང་ག་ཕ་ལགས་ནས་ག་ལར་བལས་

པས་ཁང་ཚ་མདང་དགང་མཚན་མ་ཡར་ཡང་སའ་ལམ་ཐག་ནས་ར་བ་རད་པ་གཅག་དང་བ་ཆང་

ཆང་ཞག་གཉས་ཀས་ནར་ཉ་ཤ ་སམ་བཅ་ཙམ་ཞག་དད་ནས་ཁང་ཚའ་ཕགས་ས་བསབས། ད་

ནས་ར་བ་གཉས་པས་ཁང་ཚ་ཡད་སའ་ར་ཁང་ག་ལག་ཙམ་ད་ནས་འར་ར་ཁ་ཤས་གཡག་བཞན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

52

ནར་རམས་ཡར་དད་སང་།

བཅ་གསམ་པ། ནར་ར་ལ་ཞ་བ་ཕལ་ནས་རན་པ་སད་པ།

ཉན་རབ་ཆ་ཚད་གཉས་པ་ཡལ་ཙམ་ནས་ནར་རམས་ཁང་ཚ་ཡད་ས་དའ་གཡས་གཡན་ནས་མར་

མར་བསབས། ད་དང་མཉམ་ད་ནར་ར་བ་ཆང་ཆང་ད་ཁང་ཚ་ཡད་སའ་ར་ཁང་དའ་སང་ལ་ཡང་

ནས་ཤ ་ཁ་ཤས་བརབ་བང་། ར་ཁང་ད་ར་ལབ་ཀས་ཐག་ཕབ་པ་ཡན་པས་ཁང་ཚས་ར་སབས་

ནས་ཡར་བལས་པས་ནར་ར་མཐང་། ག་བར་ད་ནར་རས་ཅ་ཞག་ཚར་བ་ཡན་ནམ། ཐག་ཁའ་ར་

སབས་ནས་མར་བལས་པས་ཁང་ཚ་མཐང་། ནར་ར་ཞད་ནས་བས་བང་བས་ད་ནས་ཁང་ཚས་ད་

མ་བཟང་རད་ཟར་བཞན་མ་གཉས་ཕར་ཐན་ནས་ནར་རའ་རས་དད་ནས་རགས། ནར་རའ་རས་

ཟན་པ་དང་ཁ་ལ་ཁད་རང་ཞད་སང་མ་དགས་ང་ཚ་གནས་སར་འག་མཁན་ཡན། ཁད་རང་གང་པ་

གང་ག་ནར་ར་ཡན་ཞས་དས་པས། ཁས་་ཁ་ན་ས་མཚམས་ཀ་ཟམ་པ་ཡད་སའ་གང་པ་ད་ནས་

ཡན་ཟར། ད་ནས་ནར་ར་ད་ལ་ཁད་ཀ་མ་གཞན་ལ་ང་ཚ་འདར་འདག་ཅས་མ་ལབ་རགས་ཞས་

ལབ་པས། ཁས་ངས་ལབ་མ་ཡང་། འན་ཀང་ཁའ་རགས་པ་ད་ལ་ཁད་རང་ཚས་ལབ་དགས་རད་

ཟར། ཁད་ཀ་རགས་པ་གང་ན་ཡད་ཅས་དས་པས། ཁས་ལག་བར་བས་ནས་ཕ་གར་ཡད་ཟར།

ཁང་གཉས་ཀས་མཐང་བང་།

ད་ནས་ཁང་གཉས་ནར་ར་རད་པ་ཡད་སའ་ཕགས་ས་སང་། རད་པ་དང་པ་ཕང་བ་

ཞག་བགང་བཞན་བསད་ནས་ཡད་ཀང་ཁང་གཉས་ཁས་དར་བསབས་དས་ཕང་བ་ཨམ་ཕག་ཏ་

བཅག ད་ནས་སལ་བཟང་གས་རད་པ་ལ་པའ་ལགས་ར་འཚ་ཡག་ཅས་འཚམས་འད་ཞག་བས།

འན་ཀང་རད་པས་ཅང་མ་འདད་པའ་རམ་འགར་དང་བཅས་ཏ་ཁད་རང་ཚ་ཕར་འག་མཁན་ཡན་

ནམ་ཚར་བསབས་མཁན་ཡན། ཞས་དང་། ཁད་རང་ཚ་ར་ཁང་དའ་ནང་ལ་ཡད་པ་ཁས་ད་ནངས་

ནས་ཤས་ཡད་མདག་མདག་ལབ། ད་ནས་མཁས་གབ་ཀས་ཁང་ཚ་གནས་སར་ལ་སང་ནས་ཚར་

ལག་ཡང་བ་ཡན། མདང་དགང་ལམ་ནར་ཤར་ནས་འདར་ལག་སང་། ད་རང་ས་མཚམས་ཀ་

དམག་མས་མཐང་འག་རད་སམ་ཞད་ནས་ར་ཁང་ནང་ལ་གབ་བསད་ཡན་མ་གཏགས་ཁད་གཉས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

53

ལ་དགས་པ་བས་ནས་མན་ཞས་བཤད་དས། རད་པས་ཁལ་རད་བད་སངས་ལ་བལས་ན་ར་བར་

འག་ག་མད་པ་འད། ད་ནས་ཁང་གཉས་ཀས་རད་པ་ལ་ཁང་ཚ་ལ་ཕར་ཕགས་ནས་ཚར་ཡང་བ་

དང་འདར་ཡད་པ་སགས་མ་གཞན་ལ་མ་ལབ་རགས། རན་པ་གང་མད་པ་འབལ་ཆག་ཅས་ཞ་བ་

ཕལ་བས། རད་པས་ཁ་རང་ཚ་ལ་ཡང་དཀའ་ངལ་ཡད་རབས་འད་ལར་གང། ཁ་ཚའ་གང་པའ་

ནང་ལ་ས་མཚམས་སང་མཁན་དམག་མ་ཡད་པ་དང་ཁང་ཚ་ལ་ཉ་མ་ར་ར་བཞན་ས་མཚམས་

ནས་ཕར་ཚར་འག་མཁན་ཡད་མད་སད་ཆ་འད་བ་དང་། གལ་སད་ཁ་ཚས་མཐང་ནས་མཐའ་སང་

དམག་ལ་མ་ཞས་ན་ཁང་ཚ་ལ་ཆད་པ་ཆན་པ་ཡད་ཚལ་བཤད། ཡང་ཁས་ཁད་ཚས་ངད་གཉས་

ལ་མ་དམངས་ཤག་སར་ག་ཚད་སད་ཅས་དས། ད་ནས་སལ་བཟང་དང་མཁས་གབ་གཉས་ཀས་

ཏག་ཙམ་སག་རགས། ངད་གཉས་ཀ་རགས་པ་གཅག་གཉས་ཤག་ཡད་ང་ཚས་སར་མ་ག་ཚད་

འདག་བལ་ནས་ཡང་དགས་བཤད། རད་པས་མགགས་པ་ཤག་མ་གཏགས་ཁ་གཉས་ནར་དད་

ནས་འག་དགས་ཟར། ཁང་གཉས་རགས་པ་གསམ་པ་ཡད་སར་ཡར་ཕན་ནས་གནས་ཚལ་

རམས་བཤད། ད་ནས་ཁང་ཚས་ཅ་དགའ་གང་མས་ཀ་གས་སར་བས།

མཐར་རད་པ་ལ་བལ་ཡལ་ག་དངལ་སར་ལག་མ་སང་ཕག་གཉས་ཙམ་ཡད་པ་ད་སད་ར་

དང་། རད་པ་ལ་ཡད་ཆས་བ་ར་མད་པས་ད་གན་ཁང་ཚ་ཚར་ཡང་མཁན་ཡན་ཞས་པ་ད་བདན་

པ་མན་པར་ཁང་ཚ་ཕར་ས་མཚམས་བརལ་ནས་བལ་ཡལ་བརད་ནས་ར་གར་ལ་འག་མཁན་ཡན་

ཚལ་ལབ་ར་བས། ར་མཚན་ན། གལ་སད་རད་པས་ར་དམག་ལ་རས་སད་ན་ར་དམག་གས་

ཁང་ཚ་ཕར་འག་མཁན་རད་སམ་ནས་ས་མཚམས་ཟམ་པ་ཡད་ས་ད་ནས་བསག་རག་ག་རད་

སམ། རམ་རལ་གས་ད་འད་བས་ན་རད་པ་ལ་བལ་སར་སད་ན་ང་ཚ་བལ་ཡལ་ནས་ཚར་ཡང་བ་

ཤས་འག་བས་བལ་སར་མ་སད་ན་བཟང་ཟར། བསན་འཛན་གས་ད་གནད་འགག་ཡད་མ་རད་ང་

ད་སན་ས་རངས་རང་ནས་ཚར་ཡང་དས་རང་ཐག་ནས་བལ་སར་དང་ར་སར་རས་ནས་ཡང་ཡན་

ཟར། ད་ནས་ཁང་ཚས་ད་ལར་ཐག་གཅད་བས་ནས་བསན་འཛན་དང་ཁང་ཚ་གསམ་རད་པ་ཡད་

སར་སང་ནས་གནས་ཚལ་རམས་བཤད་ནས་དངལ་སར་རད་པའ་ལག་ཏ་བཞག རད་པ་སན་

མ་དང་མ་འད་བར་རམ་འགར་བཟང་ད་ཕན་ནས་ད་འད་ཡན་ན་ཁད་རང་ཚ་ལ་དངལ་སར་དགས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

54

མཁ་ཆན་པ་རད་ངད་གཉས་ལ་གང་ཡང་མ་དགས་ཁད་རང་ཚ་སམས་ཁལ་མ་བད་ངད་གཉས་

ཀས་ར་མ་ལ་ལབ་མ་ཡང་ཟར། ཁང་ཚ་ཧང་སང་ནས་འདས་དངས་གནས་ཨ་ཡན་ན་སམ། ད་

ནས་བསན་འཛན་གས་ད་འད་མ་གསངས། དངལ་ང་ཚས་ཕལ་ཟན་པས་ཚར་ལན་ར་མན། དས་

མ་ཚད་ཁད་གཉས་ལ་ཐགས་ར་ཆ་ཞ་ར་ཡན་ཞས་བཤད། ད་རང་ཁད་གཉས་ལ་སད་ཆ་འད་ཡག་

ལ་འད་ནས་ས་མཚམས་བར་ཐག་ག་ཚད་ཡད་མད་དང་། ང་ཚ་འད་ནས་དས་ཚད་ག་དས་ཙམ་

ནས་མར་ཆས་ན་ཡག་ག་རད་ཅས་དས། རད་པས་ས་མཚམས་དང་འག་སའ་ལམ་འགག་སགས་

ཇ་མ་ཇ་བཞན་བཤད། མཇག་ཏ་རད་པས་ནན་བཤད་བད་ཡག་ལ་ཁད་རང་ཚ་འད་ནས་ས་མ་

རབ་ཀ་བར་གཏན་ནས་མ་ཡང་ཞས་ཟར་ནས་ཕན་སང་།

བཅ་བཞ་པ། ཆ་བ་རབ་མད་འཕད་ཀས་བཅད་ནས་ཁ་སང་ལག་སལ་དང་ངན་པ་ཁ་

མཐན་ག་ཇས་ངན་ལས་རམ་པར་རལ་བ།

ད་ནས་ཁང་ཚས་མགགས་པ་ཇ་ཞག་སལ་བཞན་གང་འད་བས་ནས་འག་དགས་མན་

ལ་གས་ཁ་བསར། གཅག་བས་ན་རད་པ་ད་མ་མ་རབས་ད་འད་ཡན་ས་མ་རད་ཅས་དང་། ཡང་

གཅག་བས་ན་ཁ་ང་ཚ་ཕར་འག་མཁན་ཡན་ལབ་དས་རམ་འགར་ཡག་ཏ་འག་སངས་ལ་བལས་

ན་ཁས་འད་ནས་ཕར་འག་མཁན་རས་སད་ར་བང་ན་ཁ་ལ་ར་མས་རན་པ་ཧ་ཅང་ཆན་པ་སད་ཀ་

ཡད་མན་ནམ་ཟར། ད་ནས་བསན་འཛན་གས་ང་ཚ་ཡད་སའ་ཐད་ཀའ་ཆ་འད་ར་ཆན་པ་གམ་

འདག་པས་གཏང་རང་པ་ད་འད་ཨ་ཡད་མ་ཤས། མ་གཉས་འག་ནས་ཆ་ཆད་ས་ཨ་རད་བལ།

གལ་སད་ཆད་ཀ་འདག་ན་ང་ཚ་ཇ་བཏངས་ཚར་ནས་ཆའ་ཕར་ཕགས་ཐན་འག་ཟར། བསན་

འཛན་དང་རམ་རལ་གཉས་རག་མ་འདར་གས་ཕན་ནས་ཆ་བརལ་ཨ་ཐབ་བལས་ནས་ཚར་

བསབས། ཆ་ཧ་ཅང་གས་གང་མ་འདག་མ་གཏགས་བརལ་ཐབ་ས་རད། གཏང་རང་ས་ནས་སད་

པ་ནབ་ཙམ་འདག་ཟར། ད་ནས་ཁང་ཚས་ཇ་བཏང་རམ་པ་བཟས་བས་གསག་བརབ་ནས་ཆ་ཁར་

ཕན། ཁང་གཉས་ཀས་བཤད་པ་བཞན་ཆ་ཧ་ཅང་གས་གང་མ་ཡན་པ་མ་གཏགས་གཏང་རང་པ་

ད་ཙམ་མད་ལ་འགལ་ཤ གས་ཀང་ད་ཙམ་མ་ཆ་བས་བད་ཐང་ངང་ཕར་ཁ་ཐན་ཐབ། ཕར་ཁ་དར་ར་

ཕ་བང་ཆན་པ་གསམ་བཞ་ཞག་འདག་པས་དའ་ཁས་དར་ཉ་མ་ལ་བཞན་བསད། ས་རངས་རང་ད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

55

འག་སའ་གཞང་ལམ་ཁང་ཚའ་སང་ད་ནས་ཡད་པས་སབས་སབས་རངས་འཁར་འགའ་འར་འར་

ག་སད་དང་བཅས་ཏ་འག་འང་བད། ཆ་ཚད་གཅག་ཙམ་ཕན། ཁང་ཚ་ཡད་ས་ད་ནས་ཉ་མ་ཡང་

འགབ། མཁས་གབ་ད་གན་ནས་ལ་མའ་འཕན་བཅལ་འདན་བཞན་བསད། བསན་འཛན་དང་སལ་

བཟང་གཉས་ཀང་འཕན་བཅལ་དང་གཟངས་སགས་བགང་བཞན་ཡད། ག་བར་ད་སལ་བཟང་གས་

ཅ་ཞག་དན་པ་ཡན་ནམ་གནས་ཆང་ཕག་ནས་གང་ན་ཡད་ཟར། མཁས་གབ་ཀས་འདར་ཡད་ཟར་

ནས་ཁ་ལ་སད། ཁས་ཕགས་བཞ་མཚམས་བརད་ལ་གནས་ཆང་ཕག་ནས་གཏར། ད་ན་ཆ་ཚད་

གཅག་ཙམ་ཕན་ན་ས་རབ་ཏ་ཉ་བས་ཁང་ཚས་ས་མགགས་པ་རབ་ཡག་ལ་སག་ཡད། སབས་

ཤག་ག་རང་མཁས་གབ་དང་ཁང་ཚ་ཁ་ཤས་གཉད་ཤར་གབས་བས་ནས་ཡད་དས་ག་བར་ད་

བསན་འཛན་གས་ཁ་ར་ཚ་འགལ་ཀག་མ་གཏང་དམག་བསབས་སང་ཟར། སལ་བཟང་སགས་མ་

གསམ་ད་གན་ནས་ར་ཕ་བང་ག་རབ་ཏ་ཡད།

འན་ཀང་བསན་འཛན་དང་མཁས་གབ་གཉས་ར་ཕ་བང་ག་མདན་ངས་ས་ཡད་པས།

བསན་འཛན་གས་སད་བཏང་མ་ཐག་མཁས་གབ་ནད་ཐང་ཞག་བས་ནས་ར་ཕ་བང་ག་རབ་ཏ་

བསབས། བསན་འཛན་ན་འགལ་ཀག་བས་ན་ཕར་ཕགས་ནས་མཐང་འག་རད་སམ་ནས་ད་ག་

རང་ལ་གན་ཀལ་ད་ཉལ་ཞང་ཕར་ཕགས་ས་བལས་ནས་བསད། ཁང་ཚས་ར་ཕ་བང་ག་རབ་ནས་

ག་ལར་བལས་པས་ད་གན་ནར་འདད་སའ་ལམ་ད་ནས་དམག་མ་གསམ་སབ། ཁ་ཚ་ཚར་ཙམ་

ཡང་ནས་མ་གཅག་ར་ཁང་ཡད་སའ་གཡས་ཕགས་ཡར་ཙམ་དར་སང་ནས་སག གཅག་ར་ཁང་

ག་འག་ག་ཕགས་ད་ནས་ཕན་རབ་ཕགས་ད་ནས་སག མ་གཅག་ཁ་ཐག་ད་གན་ཁང་ཚ་ཇ་

བསལ་ནས་སད་སའ་ར་ཁང་དར་སང་། ར་ཁང་ག་ཁས་ས་བསབས་ནས་ག་ལར་རག་རའ་སང་

ད་ནས་གཅག་བལས། ཁང་ཚ་མཐང་སར་མད་པས་ཁས་སད་ཅག་བརབ་ནས་མ་གཞན་པ་གཉས་

པ་བལ་བ་བཚབ་ས་བརག་ནས་ཁང་ཚས་ར་ཁང་ཚང་མའ་ནང་བལས། ད་ནས་མ་རད་པས་ཐག་

རང་ས་ལ་རང་ལ་བས་བང་བས་སལ་བཟང་དང་ཁང་ཚ་བཞ་པ་ར་ཕ་བང་ག་རབ་ཏ་ཡབ་ནས་

ཕར་ལ་མ་ཕད། བསན་འཛན་ན་ཅ་བད་མད་པར་གན་ཀལ་ངང་ཉལ་ནས་བསད། བསན་འཛན་

གས་ཕར་ར་དམག་གསམ་པ་ཤག་ལག་འཐལ་ལ་བཞག་པ་ལར་མཐང་། ད་ནས་བསན་འཛན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

56

གས་ཁང་ཚ་ལ་ད་ཕལ་ཆར་ང་ཚ་ཚར་སང་། ཁ་ཚས་ང་ཚའ་རས་རད་ཡད་པ་འད། ཁ་ཐག་ང་

ཚའ་ཕགས་ས་ཡང་ག་འདག པར་དང་འད་སར་ད་ཚ་གཡགས་ཡག་ག་ག་སག་བས། གལ་སད་

འཇས་སང་ན་ཕར་འག་མཁན་ཡན་ཚལ་མ་གཏགས་ཚར་ཡང་བའ་སར་ཁ་ནས་མ་ཤར་བ་བད་

དགས་ཞས་ལབ། ད་ནས་ཡང་ཏག་ཙམ་སགས་དང་ཁང་ཚ་ཡང་ཆ་གཞང་ད་ནས་ཡར་འག་ག་

འདག གཅག་བས་ན་ང་ཚའ་རས་རད་མད་པ་འད་། ཡང་བསར་གནས་ཆང་ག་ཕག་ནས་གཏར་

དང་ཟར། ད་ལར་དམག་མ་གསམ་པ་དས་ཆ་རད་དང་ར་མཚམས་སགས་ས་ལ་བ་ལས། ཆ་ཚར་

ཁ་ཁང་ཚ་ཡད་སའ་ཕགས་ས་དགས་པ་བད་ཀ་མད་པ་འད། ད་ན་ཧ་ལམ་ས་རབ་ལ་ཉ། ཕར་ལ་

དས་མ་གསམ་པ་ད་སབས་སབས་མཐང་བའ་བཟ་འད་སབས་སབས་མ་མཐང་བར་གར། ད་ནས་

གནས་སབས་ཁང་ཚ་བ་བད་བར་གར། ས་རབ་ནས་ཆ་ཚད་ཕད་ཀ་ལག་ཙམ་དར་བསད་ནས་ད་

ན་ཁང་ཚས་འཁར་ཆགས་དགན་པ་ག་དས་ཐག་ག་ཡད་མད་དང་རད་པས་བཤད་ཡག་ག་ཟམ་པ་

ད་ཡང་གང་ད་ཡད་མད་ཤས་ཀ་མད་པས་སམས་འཚབ་འཚབ་ཏ་གར། རམ་རལ་དང་ཆས་རལ་

གཉས་ཀས་ཟར་ན་ང་ཚ་རང་འཇགས་ར་ཁང་ཡད་སར་ཕར་ལག་ནས་ནར་ར་སག་དགས། རད་

པ་སང་ཉན་མ་སབས་ན་གནངས་ཉན་ཕལ་ཆར་སབས་ཀ་རད། ད་རང་ལན་ཞག་མ་སད་ན་ཡང་

མ་སང་ཟར། བསན་འཛན་གས་ད་ཕན་ཐགས་ཡད་མ་རད། གལ་སད་ནར་ར་ཐག་ཀང་ང་ཚས་ག་

ར་བད་དགས་རད་ཟར་བས། རམ་རལ་གས་ནར་ར་ཐག་བང་ན་རང་པ་ཡ་གཅག་བརབ་འཇག་

དགས། ཁད་རང་ག་པ་གསམ་པས་ལག་པ་འཆང་མ་དགས། ཆས་རལ་དང་ངད་གཉས་ཡན་

ཟར་ནས་ངར་ངར་བས། ད་ནས་ཁང་ཚས་ལབ་ལབ་མང་ད་བས་པའ་མཐར་ད་རང་བཞག་འཇག

གལ་སད་མཇག་མ་ཕ་ཡལ་ད་བསབས་ཚར་ནས་འད་ཕགས་ས་གནས་སར་འད་ཡང་ར་རད་སང་

ན་ད་དས་ལན་ཞག་བས་ན་འགག་ཅས་ཟར་ནས་ཐག་ཆད།

བཅ་ལ་པ། མཚན་མ་ར་བ་འཕད་ཀས་བཅད་ནས་ས་རངས་རབ་ད་གཡགས་པ།

ཁང་ཚ་ཡང་བསར་ལམ་ད་ཆས། ཆ་འགམ་ད་ནས་ཡར་ཙམ་ཕན་པས་གཞང་ལམ་ཐག་

བསབས། གཞང་ལམ་བརད་ནས་ཆ་ཚད་གཅག་མ་ཟན་ཙམ་སང་ཡང་ཟམ་པ་མཐང་སར་མད། ད་

ནས་ར་ས་ཞག་ནས་གག་འད་ཧ་ཅང་གས་གསལ་པ་ཞག་ཡང་ཡང་སར་གན་འདག་པས་ཁང་ཚ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

57

མ་མཐད་ནས་མདན་ད་འག་མ་ནས། བསན་འཛན་གས་ཟར་ན་ད་ཕལ་ཆར་འཁར་ཆགས་དགན་

པར་བསབས་ཀ་ཡད་ས་རད། གག་འད་འད་དགན་པའ་ནང་ལ་སང་བ་ཚས་སར་བའ་གག་ཡན་པ་

འད་ཟར། རམ་རལ་གས་ཁང་ཚའ་གཡས་ཕགས་ད་ནས་ར་འབར་འབར་ཅང་ཙམ་མཐན་པ་ཞག་

ཡད་ས་ཨ་འདག་ཟར། ཁང་ཚས་བལས་ཀང་མཚན་མ་ཡན་པས་ཡག་པ་མཐང་མ་ཐབ་ཀང་རམ་

རལ་གས་ཟར་བ་བཞན་ར་འབར་ཞག་མཐང་། ད་ནས་ཁང་ཚས་གཡས་ཕགས་ཀ་ར་ངས་ནས་

གན་ད་འཛགས་སང་། ད་གན་མཐང་ཡག་ག་ར་འབར་འབར་དའ་སང་ད་སབས་ནས་ཕར་བལས་

པས། ཁང་ཚའ་ཐད་ཀ་ད་ན་གག་ཁ་ཆམ་ཆམ་ཡད་པའ་གང་པ་ཞག་མག་ལམ་ད་ཤར། བསན་

འཛན་གས་འ་ད་དངས་གནས་འཁར་ཆགས་དགན་པ་རད་འདག་ཟར། ཁང་ཚས་ཞབ་ཚགས་

ཀས་བལས་པས་དགན་ག་ཡར་ཟར་ད་ན་གག་སང་ཧ་ཅང་གས་རང་པ་ཞག་ག་སང་ན་སར་བ་

བརག་ཡག་ཡད་པའ་གག་འད་གསལ་པ་ཞག་མཐང་།

ད་ན་ད་གན་ཁང་ཚས་མཐང་བའ་གག་འད་ད་ཡན་པ་དང་ད་ཡང་འཁར་ཆགས་དགན་

པའ་ནང་ལ་ཡད་པའ་ལ་སང་བའ་གག་ཡན་པ་ར་འཕད་བང་། ད་ནས་ཁང་ཚས་ཡང་བསར་གན་

ད་བལས་པས་གནམ་ད་ཟག་པ་དང་འད་བའ་ར་བ་མཐན་པ་ཞག་མཐང་། ཚང་མས་ཁ་གཅག་

མཐན་གས་ར་བ་ད་བརལ་ནས་འག་ར་བས་ནས། སར་མ་བཞ་བཅ་ཙམ་ངལ་གས་མད་པར་ལ་

ར་འཛགས། ཡར་བལས་པས་ར་བ་ད་ན་ད་གན་ནང་བཞན་གནམ་ད་ཟག་པ་བཞན་ད་མངན།

འན་ཀང་མར་དགན་པ་ཡད་སར་བལས་པས་དགན་པ་དང་འགངས་ཐག་ཏག་ཙམ་གས་ཆད་པར་

མཐང་། དགན་པའ་ནང་ག་ཁ་སད་ལ་ཉན་པས་ཁ་སད་ཐས་ཙམ་ཞག་འདག་པས། ད་ནས་ཁང་

ཚས་ར་བ་ད་བརལ་དགས་ན་དཀའ་ས་རད། ད་ལས་འད་ནས་འཕད་ད་འག་ན་སན་ས་མ་རད་

ཅས་ལབ་ནས་དགན་པའ་རབ་ར་ད་འཕད་ད་བཅད་ནས་སང་། འན་ཀང་ཁང་ཚ་མགགས་པ་འག་

མ་ཐབ། འཕད་ནས་འག་ས་ལམ་བད་བ་མད་པ་སབས་སབས་བག་གཟར་དང་ཡང་སབས་སབས་

ར་ར་དང་གཡམ་ལབ་ཡད་ས་ད་འད་རང་རང་ཡན་པས། སར་མ་ཉ་ཤ ་ཙམ་སང་ནས་མར་བལས་

ཀང་ད་རང་དགན་པའ་སང་ད་རང་ལ་ལག །ད་ལར་འག་བཞན་པའ་སབས་ས་མཁས་གབ་ཀས་

ཤ་ས་ཞག་ཐས། ད་དས་དམགས་བསལ་ཚར་སང་མ་བང་། གམ་པ་ཁ་ཤས་ཀ་མཚམས་ས་ཡང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

58

སར་ཤ ་ས་ཞག་གགས། ཁས་ཕ་བལས་སག་པས་བསན་འཛན་ཡང་གམ་པ་རག་མཚམས་བཞག་

ནས་ར་བ་ཀང་ཀང་བས་ནས་ཉན་འདག སལ་བཟང་དང་ཁང་ཚ་གསམ་སན་ཙམ་ད་ནས་ཡད་

པས་ཁང་ཚ་ཡང་གམ་པ་ས་མཚམས་བཞག་འདག ཁང་ཚ་ཕན་ཚན་སད་ཆ་གཅག་ཀང་མ་བཤད་

པར་འཇམ་ཐང་ངར་གནས། ད་ནས་ག་ལར་གམ་པ་རབ་པས་ཡང་བསར་ཤ ་ས་གགས། ད་ལ་ཤ ་

ས་གཅག་གས་མ་ཚད། མང་པ་གགས། ད་ཡང་ས་གག་ས་ས་ཆ་གཅག་རང་མ་ཡན་པར་ཁང་ཚའ་

སང་འག་དང་གཡས་གཡན་ཚང་མ་ནས་གགས་བང་། ད་ནས་ཁང་ཚ་རག་རག་བས་ནས་ད་ཅའ་

ས་ཡན་ས་རད་ཅས་ཕན་ཚན་འད་རས་བས་ཀང་ས་གཅག་གས་ལན་རག་མ་ཐབ། འན་ཀང་ཁ་

ཚ་ཚང་མའ་སམས་ས་མ་མང་པ་ཞག་གས་ཁང་ཚའ་མཐའ་བསར་ཡད་པའ་ཚར་སང་བང་། ཁང་

ཚ་གམ་པ་མ་བརབ་པའ་ཚ་ཤ ་ས་ག་ཡག་མད།

ཡང་འག་གབས་བས་པ་དང་ཤ ་ས་གགས་ཡང་། སང་འག་དང་གཡས་གཡན་ཀན་ནས་

གགས། ད་ཡང་ཤ ་ས་གགས་སངས་ལ་ཉན་དས་མ་མང་པ་ཞག་ཁ་རང་ཚ་གཅག་གས་གཅག་ལ་

བར་སན་ག་ཡད་པ་ལར་ག་བས། ཁང་ཚ་ཞད་སང་སས། བསན་འཛན་གས་ད་ཕལ་ཆར་ང་ཚ་

དམག་གས་མཐའ་བསར་ཚར་འདག ད་ཐར་ག་མ་རད། གལ་སད་བས་ན་མ་མདའ་བརག་ཡག་

ག་ཉན་ཁ་ཡད་རད་ཟར། ཁང་ཚ་ཚང་མས་ཁ་གཅག་གགས་ཀས་ང་མ་དམག་གས་བསར་འདག་

ཟར། ད་ནས་པར་དང་འད་སར་ཁག་གཅག་ཡད་པས་ད་རམས་ར་གསང་དར་སས་ནས། ཁང་ཚ་

ར་མས་འཇ་ཡག་ཡན་ཤག་ཤག་བས་ནས་ཅང་ཙམ་བསད་པས་ཡང་ག་ཡག་མ་འདག ད་ནས་

ཁང་ཚས་ད་ང་ཚ་མཐའ་ནས་བསར་ཚར་འདག ང་ཚ་སད་ཆ་གཅག་གར་བཤད་ཐབ་དགས་རད་

ད་ཡང་ཕར་འག་མཁན་ཡན་ཚལ་དང་འག་མ་ཐབ་ནས་ཕར་ལག་འག་ཡད་ཚལ་བཤད་ར་བས།

ད་ལ་ཁང་ཚ་ཡད་ས་ད་ནས་དགན་པའ་ཕགས་ས་མར་འབབ་སའ་ལམ་ཆང་ཞག་འདག་པས་ཁང་

ཚས་ད་གང་ལར་འཇ་ཡག་ན་ཐག་ཆད་སང་། ད་མར་དགན་པའ་ཕགས་ས་འབབ་འག། ཞས་ཟར་

ནས་མར་མར་བབས་པས་ཤ ་ས་ཁ་ཤས་གགས་པ་མ་གཏགས་ད་གན་ནང་བཞན་མ་གགས། ད་

ནས་ཧ་ལམ་དགན་པ་ཡད་སའ་གང་པ་དའ་འཁས་ས་བསབས། ཤ་ས་མ་འདག་ལ་ཁང་ཚའ་རས་

ནས་འདད་མཁན་ཡད་པའ་མཚན་མ་གང་ཡང་མ་བང་། ཁང་ཚ་ང་མ་ཡ་མཚན་སས། གང་པའ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

59

རབ་ད་ནས་ལམ་ཆན་ཞག་འདག་པས་ཁང་ཚ་ད་ནས་ཤར་རག་ཕན་པས་འཁར་ཆགས་དགན་པ་

དང་གང་པའ་ཡར་ཟར་དར་བསབས། ཁང་ཚས་ཕ་བལས་སག་བཞན་འགའ་ཉན་པས་གང་ཡང་

ག་ཡག་མད། ད་ལར་སང་སང་པས་མཐར་ས་རངས་རང་ད་འག་སའ་གཞང་ལམ་ཐག་བསབས།

ད་ནས་ཁང་ཚ་མ་རའ་ཁ་ནས་སད་ཆ་ར་བཤད། སལ་བཟང་གས་ཟར་ན་ལ་ཆས་སང་ད་ཚས་

ང་ཚ་སབས་པ་རད། གལ་སད་ང་ཚ་ད་གན་ནང་བཞན་ར་ངས་ནས་འག་བསད་ཡད་ན་སང་ཉན་

ནམ་མ་གསལ་བར་ད་ར་ངས་དར་ལག་ས་རད་ཟར། ཆས་རལ་གས་ཟར་ན་ངའ་བསམ་པར་ང་ཚ་

མགགས་པ་སང་ན་མ་སང་ན་ར་མས་ན་ཤས་ཚར་རད། ནམ་མ་ལངས་བར་ད་ང་ཚ་ག་ཚད་འག་

ན་འག་བཅག་ནས་ནམ་ལངས་དས་ཏག་ཏག་བཟ་ག་རད་ཟར། ད་ལར་སད་ཆ་འད་མན་བཤད་

བཞན་སང་སང་བའ་མཐར་ནམ་མ་གསལ་ཙམ་དར་ས་རངས་རང་ཐག་བསབས། རང་ཧ་ཅང་གས་

ཆན་པ་མན་པས་སར་མ་བཅ་གཉས་གསམ་ཞག་གས་རང་ག་མཐའ་ར་ཐན། རང་ག་མཐའ་ཡལ་

ཙམ་ནས་ནམ་གསལ། ད་ནས་མངའ་རས་ཀ་ཕགས་ས་འག་སའ་ལམ་ད་ཞགས། ད་ཡང་དང་པ་

མཚ་རན་པ་ཆ་དང་ད་ནས་གངས་རན་པ་ཆ་སགས་བད་ཀ་གནས་ཆན་ཁག་མཇལ་བཞན་སང་།

ད་ནས་ལམ་འག་རགས་ཏ་ཕ་ཡལ་སར་ཁམས་ནས་ཡན་པའ་ཁ་ལ་བ་གསམ་དང་ཕད་ནས་ཁང་

ཚའ་རངས་འཁར་ག་ནང་ད་གནས་མཆག་ལ་སའ་ཕགས་ས་ཐན་སང་ང་།

རས་མད་བད་དགས།འབང་ངར་ཕ་ཉ།

རས་མད་ཀ་ཐ་སད།

རས་མད་ཅས་པའ་ཚག་འད་ཕལ་ཆར་བད་རང་གས་གསར་གཏད་བས་པའ་ཐ་སད་སན་

མ་ཞག་ཡན་པར་སམ། ཐ་སད་སན་པ་འད་དཀའ་ངལ་མང་པའ་འག་ནས་བང་བ་ཞག་ཡན་པར་

འདད། རས་ཡད་ཀས་གབ་མཐའ་དམར་འཛངས་དང་རད་རག་ད་མ་བང་བས། བསན་འཛན་སས་

བ་མག་རང་རང་བ་དག་གས་དན་དམ་པའ་རས་མད་གནང་ཞང་རས་མད་ཅས་པའ་ཚག་འད་

བང་བ་ཡན་ངས་རད། འན་ཀང་དང་སབས་མ་མང་པ་ཞག་གས་རས་མད་ཅས་པའ་ཐ་སད་འད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

60

ཆབ་སད་ཀ་སད་ཆ་ཞག་ཡན་པར་འདད་ཅང་ད་ལ་དགའ་བ་བད་ཀ་མ་འདག ད་ན་གཏན་ནས་ར་

མཚན་མད་པ་ཞག་ཡན་མ་སད། དཔར་ན་ཁ་ནས་རས་མད་ཤ་སག་བཤད་ཅང་དན་ད་རང་དན་ཤ་

སག་བསབ་པའམ། གཞན་ཕགས་གབ་མཐའ་མང་པ་རས་མད་ཀ་མང་ཐག་ནས་འཇམ་བས་བསར་

ཡད་སད་འདག སར་ན་རས་མད་ཟར་བའ་ཐ་སད་འད་ཡ་འཇག་ཡལ་ལ་བསམས་ན་དས་ག་ལ་

ཚད། ད་དང་ཆལ་ཁ་རས་མད་དང་། རལ་མཚམས་རས་མད། ཕ་མ་རས་མད། མ་རགས་རས་

མད། ག་བཙན་རས་མད་སགས་འཇག་ཡལ་ཧ་ཅང་གས་མང་།

ག་འད་ཞག་ལ་རས་མད་ཟར།

ཆས་ལགས་ལ་བ་ལ་ལས་ཏ་བཤད་ན་ཕ་ནང་ག་གབ་མཐའ་ཡད་ཚད་གང་ཟག་ཅག་གས་

ཉམས་ས་ལན་པ་ལ་རས་མད་ཡན་པར་བཤད། ཡང་རང་ཉད་ཀ་གབ་མཐའ་གང་ཡན་ཁ་ན་ཉམས་

ས་ལན་ཞང་གབ་མཐའ་གཞན་དག་ལ་དག་སང་སང་བ་ལ་རས་མད་ཡན་པར་གསང་ཚལ་མ་འད་

བ་ཆ་ཤས་གཉས་མཐང་ག་འདག་པ་ལས་ང་རང་ག་བ་ངར་འཇག་བད་བ་ན་ཕ་མ་འད་ཡན།

དང་པ་ད་སས་བ་ཁད་པར་འཕགས་པ་དག་ལ་ཡད་ངས་ཀང་ས་བ་ཡད་ཚད་ལ་ཡང་

ཐབས་མད་པ་ཞག་རད། གལ་ཏ་ཚང་མ་ལམ་ད་འད་ལ་སང་ན་ཧ་ཅང་ཉན་ཁ་ཆ་བའ་རང་བཞན་

ཞག་རད། བདག་ག་བ་མ་ཡད་བཞན་ནར་བས་རང་ཉད་ཀ་གབ་མཐའ་བཞག་ནས་གཞན་དག་ལ་

འཇག་པ་ན་རས་མད་མ་ཡན་ལ་མད་མད་དམ་ཆ་མད་ཅག་ཡན་པར་གསངས་པ་ད་ཡད་ལ་འཐད་

པ་བང་། གང་ད་ཞས་པ་ལར་རང་ཉད་ཀ་གབ་མཐའ་ད་ཆས་ལགས་གཞན་དག་ལ་ཁབ་སལ་ཆད་

ད་རས་མད་ཡན་ཟར་བ་ན་ང་མ་བཤད་ན་ཁམ་པ་ཞག་ཡན་པར་ཤས་དགས།

མདར་བསས་ནས་ཞས་ན་རས་མད་ཅས་པའ་དན་རང་གཅས་དང་གཞན་གཅས་ལ་

འཇག ད་ན་ཆས་ལགས་སགས་རས་མད་ཀ་འཇག་ཡལ་ཡད་ཚད་ལ་མད་ཐབས་མད་པའ་

བསམ་མན་ཞག་ཡན། རང་ཁ་ནར་གཅས་པ་དང་གཞན་ཁ་ནར་གཅས་པའ་མཐའ་ར་ལང་ན་ཉན་

ཁ་ཞག་ཡན་པ་ལས་རས་མད་ཅག་ནམ་ཡང་མན།

ནགས་ལའ་སན་མ།

61

རས་མད་ཀ་དག་སན།

རས་མད་བས་པའ་དག་མཚན་དང་མ་བས་པའ་སན་ཆ་ང་ཚའ་མག་སར་ལག་ཡད། བད་

ན་ཆས་ལགས་ཀས་གབ་པའ་འཇག་རན་ཞག་ཡན། ད་བར་མ་ལ་སང་ཕག་མང་པར་ཆས་ལགས་

དང་འགགས་ཏ་ཡང་བ་ཞག་ཡན་ལ། འབང་འགར་མ་རགས་འད་མ་རགས་བར་ད་ཆས་ལགས་

དང་ཁ་བལ་གཏན་ནས་འག་མ་སད་པ་ལ་བའ་མ་རགས་ཤག་རད། ད་ཡང་ཆས་ལགས་གཅག་

དང་བ་མ་གཅག་གས་དབང་བསར་བས་པའ་མ་ས་ཞག་མན་པས་ང་ཚ་ཕན་ཚན་གཅས་སམས་

དང་སམས་ཐག་ཅ་ཙམ་ཉ་ར་ཕན་ན་དའ་ཚད་ཀས་འད་ཕ་ཀན་ཏ་བད་བ་དང་། ཞ་བ། སད་པ་

ཞག་ཡང་ངས་རད། ད་མན་ང་ཚའ་ལ་རས་ཀ་ཤག་ངས་ར་ར་དང་། ལ་གབ་ཀ་གགས་བམ་ར་

རའ་ངས་ས་ཡག་འབ་འབར་གཟགས་ས་གབ་པའ་སད་ཚག་དང་། མཚང་འབ། བས་ཉས་ད་ཚ་

ལར་སར་ཡང་དས་རབས་འདར་ལག་བསར་གནང་ན། ལང་འཇགས་གཏན་ནས་ཡང་མ་སད་པའ་

འཇག་རན་ཞག་འགབ་ར་ཤད་མ་དགས་པ་ཞག་རད། དར་བརན་ཚག་ཙམ་ཐས་པས་ཞ་བ་སར་

བའ་དན་ང་མའ་རས་མད་བ་ར་ཁ་ར་་དགས་གཏགས་ཀ་གནད་དན་ཆན་པ་ཞག་མ་ཡན་ནམ།

རས་མད་སས་བད་དགས།

རས་མད་ན་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་མར་མཐང་ཞང་ས་བའ་ཆས་བད་མ་ས་ཚས་ས་ཁད་

ནས་བད་དགས། འད་ན་སར་སམས་ཆང་ངར་གཏང་བ་དང་རང་གཞན་ལ་འད་མཉམ་གཅས་

སམས་ཡད་པ་ཞག་ལ་རས་མད་འདགས་རང་བར་ངས་གང་ད་བརད་ཟན་པ་ལར་ལགས། དས་ན་

ཆས་པ་ཚར་འགན་བ་མད་ཡད་པ་ཞག་ཡན། ད་མན་ཚགས་ས་བ་བག་པ་དང་མ་ས་གང་རང་ལ་

འགན་འཁ་ཡད་པའ་ལས་ཀ་ཞག་མན། སར་ན་དང་སང་ས་ཚགས་ནང་ཡ་མཚན་ཅན་ག་གནས་

ཚལ་མང་པ་ཡད། དཀར་སང་ཚགས་མས་ཤ་ཟ་བ་དང་། རས་མད་ཚགས་མས་རས་ཡད་སབ་

པ་སགས་མང་པ་མཐང་ར་ཡད། ད་ཚ་ཉན་ཁ་ཆན་པ་ཞག་རད་བསམ། གང་ལར་སན་ག་སས་

བ་ཆན་པ་དག་དང་། དང་ག་༸གང་ས་༸སབས་མགན་ཆན་པ་སགས་ཀ་དགངས་པ་ལར་བད་མ་

རམས། ཆས་ལགས་ཙམ་མ་ཟད། ཆལ་ཁ་དང་། ལང་ཚན། ས་དགན། ས་སར། ག་བཙན་སགས་

ཡད་ཚད་རས་མད་གནང་ན་ཁན་ཡངས་ལ་བད་བ་ཡན་རང་གནས་ཐབ་པའ་ར་གལ་ཆན་ཞག་

ཡན་པར་སམ་མ།། ༢༠༡༧། ༡༡། ༡༤།

ནགས་ལའ་སན་མ།

62

འཆ་ཁར་ཆས་ལ་བསལ་བའ་མན་ངག་བདད་རའ་སང་པ།

དགའ་ཤར་ལ་པ་དག་བཤས་བ་བཟང་ཕན་ཚགས།

བད་ལགས་ཀན་ག་གཏར་ད་གར་པ་ཡ།།

སབས་གནས་ཀན་འདས་དན་ཆན་བ་མ་ཡས།།

ཚ་རབས་ཀན་ཏ་མཉས་བཞན་རས་བཟང་ས།།

འག་བ་ཀན་ལ་ཕན་བདའ་དངས་གབ་སལ།།

སས་ནས་འཆ་བ་འད་ལས་བས་ས་མད།།

འཆ་ཁར་རང་བ་ཆས་ལ་ཕགས་པའ་ཆད།།

མཐན་རན་ཅ་དགས་དན་ལམ་འཆར་ཚད་ཙམ།།

ག་བདའ་ཡག་ཚགས་ཅང་ཞག་ས་བར་བ།།

ཇ་སད་ད། མ་རག་པའ་ཚམས་ལས། གང་ཡང་སངས་རས་རང་སངས་རས། །སངས་

རས་རམས་ཀ་ཉན་ཐས་ཀང༌།།ས་ལས་འད་ན་སང་མཛད་ན།།ས་བ་ཕལ་པ་སས་ཅ་དགས། །ཞས་

དང་། གང་ད་གནས་ན་འཆ་བས་མ་ཚགས་པའ། །ས་ཕགས་ད་ན་ཡད་པ་མ་ཡན་ཏ། །བར་སང་ལ་

མད་ར་མཚའ་ནང་ན་མད། །ར་བ་རམས་ཀ་གསབ་ཏ་ཞགས་ནའང་མན། །ཞས་གསངས་པ་ལར།

འདར་ན་མ་ཞག་ག་ས་བ་བངས་ཕན་ཆད་ངས་པར་བརད་དགས་པ་ས་འཆ་གཉས་ལས། སབས་

འདར་བཤད་བ་ན་འཆ་བའ་སར་ཡན། བང་ཆབ་ལམ་རམ་ཆན་མ་ལས། ངས་པར་འཆ་བ་བསམ་

པ་དང༌། ནམ་འཆ་ངས་མད་བསམ་པ་དང༌། འཆ་བའ་ཚ་ཆས་མ་གཏགས་པ་གང་གས་ཀང་མ་

ཕན་པ་བསམ་པའ། །ཞས་ར་བ་གསམ། ར་མཚན་དག །ཐག་བཅད་པ་རམ་པ་གསམ་ག་ས་ནས་

འཆ་བ་མ་རག་པ་གསངས་ཡད། གཞང་ད་དག་ལས་དལ་འབར་རད་དཀའ་དང་། འཆ་བ་མ་རག་

པའ་ཚལ་གསངས་པ་ལ་གཞགས་ན། ད་ལ་རང་ཆས་བསབ་དགས་པའ་ཚར་སང་ས་ཐབ་པ་ཞག་

རད། དལ་འབར་ག་རན་བཟང་ཐབ་པའ་དས་འདར་ཆས་ཡང་དག་མ་བསབ་མ་འབད་པར་ཕ་མར་

དལ་འབར་ཐབ་པའ་སན་ལམ་བརག་པ་ན། ད་རང་རད་པའ་ནར་བ་ཆ་ལ་གཡགས་ནས་སང་ཉན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

63

ད་ལ་བ་ཞག་རད་པར་ཤག་ཅས་པ་དང་གཅག་མཚངས་ཡན། འཇག་རན་འདར་ས་བ་བངས་ཕན་

ཆད་ཤ་ར་ལས་མ་འདས་པས། འཆ་བ་ན་མཆག་དམན་དང་དབལ་ཕག་ག་ཁད་པར་མད་པ་ཚང་

མའ་ཐག་ཏ་འང་བའ་ཆས་ཉད་ཅག་ཡན། འཆ་ཚལ་ད་ལ། ཚ་ཟད་ནས་འཆ་བ་དང༌། བསད་ནམས་

ཟད་ནས་འཆ་བ། གཉས་ཀ་ཟད་ནས་འཆ་བ། བར་ཆད་ཀས་འཆ་བ་བཅས་བཤད་ཡད། འཆ་བའ་

འག་ཏ་བར་ད་ཞས་ཚ་ཚད་ཞག་ཞ་དག་ཅན་ས་བ་ཕ་མ་བརད་ནས་འག་སའ་ལམ་ཁ་ད་ཡན།

དས་ན་ང་ཚ་འཁར་བ་ལས་མ་གལ་བར་ད་འཆ་སད། ས་སད། བར་སད། མངན་དས་ཀ་སད་

པ་ཞས་སད་པ་འད་བཞ་པ་གང་རང་ལ་གནས་དགས་པ་ཡན། སབས་འདར་བཤད་བའ་དགས་

དབང་ལ་ལས་ཏ་བ་མ་ར་ར་འཆང་གས་སགས་བ་མད་ཀ་གཞང་ལས་གསལ་བའ་ཐན་མང་མན་

པའ་ཟབ་ཁད་རམས་རན་ཐང་བལ་བའ་ནར་བ་བཞན་སས་ནས། རམ་གས་འཆ་འཕ་མཁན་ག་ས་

བ་མཆག་དམན་ཀན་ག་བ་ངར་འཆར་བར་ངས་པའ་འཆ་རམ་ཕན་ཙམ་བཤད་ཆག་པའ་གནང་བ་

ཞ་ར་ཡན།

མངན་པ་མཛད་ལར་ན་འཆ་སམས་ད་རགས་པ་དང་། འཆ་སམས་དང་ས་སམས་ལ་

དག་བ་ཡད་པར་བཤད། མངན་པ་ཀན་བཏས་ནས་བཟང་ས་ཕར་ཕན་ཐག་པའ་ལགས་ལ་འཆ་

སམས་ཕ་མ་དང་ལང་མ་བསན་ཡན་པས་ཁབ་པར་བཤད། ཡན་ནའང་སགས་བ་མད་ཀ་ལགས་

ལ་འཆ་སམས་ལ་དག་བ་ཡད་པ་མ་ཟད། འཆ་བ་ཆས་སའ་ལམ་འཁར་མན་ངག་ཁད་པར་ཅན་

ཡད་པ་ཡན། ང་ཚར་ཆས་པ་ཚ་ཐགས་དམ་ཞགས་པའ་ཚལ་ཡང་འཆ་ཁར་དག་སམས་གང་ལ་

གསལ་གདབ་པ་ད་ཉད་རམ་པ་བཞ་པའ་དན་ག་འད་གསལ་སབས་ས་གཉག་མ་ལན་ཅག་སས་

པའ་འད་གསལ་ལམ་རང་སམས་ཕ་མ་དག་སམས་དའ་ང་བ་ར་མངན་ད་གར་ནས་སམས་ད་

ཉད་ཀ་དམགས་རམ་གཞན་ད་མ་འཕ་བ་ཉན་མང་པ་རན་གནས་ཐབ་པ་ཡན། འད་ལ་འད་གསལ་

མ་བ་འཕད་པ་ཡང་ཟར། ས་གསམ་ལམ་འཁར་སར་ལས་འཕས་ཏ་ཟབ་བཤད་མང་ཡང་སབས་

དན་མ་ཡན་པས་ཤན་ཏ་གསང་བར་བ། སབས་འདར་འཆ་བའ་སབས་ས་དབང་ཤས་ལའ་ཡལ་

ལ་ཐམ་པའ་རམ་པ་དང་། འབང་བ་ཐམ་པའ་རམ་པ། སང་མཆད་ཐབ་སགས་ཀ་ཐམ་རམ་བཤད་

པའ། །དང་པ་ས་ལའ་དབང་ཤས་ཀ་ཡལ་ཐམ་པ་ན། 1༽ གཟགས་ས་ལ་ཐམ་པ་ན། མག་ཤས་

ཉམས་ནས་རང་མག་མ་མཐང་། 2༽ ས་ད་ལ་ཐམ་པ་ན། ར་བས་ས་ཐས་པ་ཉམས། 3༽ ད་ར་ལ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

64

ཐམ་པ་ན། སས་ད་ཚར་བའ་ནས་པ་ཉམས། 4༽ ར་རག་བ་ལ་ཐམ་པ་ན། ལས་ར་མང་བའ་ནས་

པ་ཉམས། 5༽ རག་བ་འབང་བཞ་ལ་ཐམ་པ་ན། ལས་ཀས་རག་བ་ཚར་བའ་ནས་པ་ཉམས་པའ། །

གཉས་པ་ན། 1༽ ས་ཆ་ལ་ཐམ་པ་ན། ཕ་རགས། མཇང་པས་མག་མ་ཐག །ལག་པས་

ཕར་པ་མ་ཐག །ནང་རགས། ཤས་པ་འཐབ། ལས་ལ། ལས་ས་འག་ཏ་ཐམ་འག་བ་སམ་པ་དང༌།

ང་ཡར་བཀག་རགས་ཟར་བ་ད་འད་འང་། གསང་རགས། ད་བ་ལ་བ་སང་བ་ཁམ་ལང་ང་བ་འབང༌།

2༽ ཆ་མ་ལ་ཐམ་པ་ན། ཕ་རགས། ཁ་ས་སམ། ས་མ་ཐས། ནང་རགས་ཤས་པ་འཁལ། སང་

སམས་ས། གསང་རགས། སག་ར་ལར་སང་བ་རབ་རབ། གཡ་ཞང་ལག་པ་སགས་འབང༌། 3༽

མ་རང་ལ་ཐམ་པ་ན། ཕ་རགས། དད་རངས་ན་བན་ཏ་ཕར་འཐན། ཤག་ཀང་ཕར་འབས། ཟས་

མ་འཇ། ནང་རགས་སང་བ་འད་རས་མ་གསལ། གཉན་གཤས་སགས་ང་མ་ཤས། མང་བརད་པ་

སགས་ས། །གསང་རགས། སན་བ་མ་ཁར་ག་སང་བ་དམར་ཙག་ཙག་པ་འབང༌ང་། ། 4༽ རང་

རམ་ཤས་ལ་ཐམ་པ་ན། ཕ་རགས། ཁ་སའ་རང་ནང་ད་སད་མ་ཤས། ཕར་ཤ་ཤ་འཆར། དབགས་

རག་ཅང་ས་ངར་ངར་འབན། ལས་ར་མ་ཚར་བ་སགས་ས། །ནང་རགས། བ་གའ་ར་མདད་འཇག་

པས་འཁལ་སང་ས་ཚགས་འཆར། སག་ཅན་ལ་གཤན་རའ་བང་ཆན་འང༌། འཇགས་སག་ཆ་ཆར་

འབང༌། རལ་འབར་པ་ལ་དཔའ་བ་དཔའ་མའ་བས་མ་འབན། བ་མ་དང་ལའ་སང་བ་འཆར། ཉམས་

དགའ་མ་འབང་ས། ཆས་པ་ཡན་མན་ག་ཁད་ད་གཟད་ཤས་པ་ཡན་གསང་ང༌། །གསང་རགས།

སན་མ་འབར་བ་ལ་བའ་དམར་ཡལ་ཡལ་བ་འབང་ང༌། །ཞས་ལམ་འབས་མང་ཐས་ཀ་སབ་ར་

མཚའ་བམ་དབང་ག་འདའ་ཀ་མ་སགས་ཀ་ཁད་ལས་ས། །

མཁས་གབ་ཁང་པས། 1 རམ་ཤས་སང་བ་ལ་ཐམ་པའ་ཚ་དཀར་ལམ་དང༌། གཟང་རག་

འགག་པ་དང༌། ཞ་སང་ག་རག་པ་ས་གསམ་འགག་ཅས་དང༌། 2༽ སང་བ་མཆད་པ་ལ་ཐམ་པའ་

ཚ་དམར་ལམ་དང༌། འཛན་རག་དང༌། འདད་ཆགས་ཀ་རག་པ་བཞ་བཅ་འགག་པ་ལ་སར། 3༽

མཆད་པ་ཐབ་པ་ལ་ཐམ་པའ་ཚ་ནག་ལམ་དང༌། གཏ་མག་ག་རག་པ་བདན་འགག་པ་ལ་སར།

4༽ ཐབ་པ་ཉར་ཐབ་ལ་ཐམ་པའ་ཚ་རང་བཞན་ག་འད་གསལ་འཆར། ཞས་གསངས། དབངས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

65

ཅན་དགའ་བས་ས་གསམ་ལམ་འཁར་ལས། ད་ན་གཞའ་ཆས་ས་དང་། སང་སང་ད་ལ་གཞའ་ང་

བ་ཉད་ས་དང་། ད་ཡལ་ད་བད་པའ་བ་ད་ལ་གཞའ་རགས་པ་ཡ་ཤས་ཆས་ཀ་ས་ཞས་ཀང་ཟར་

ར། །ད་ལ་ཐ་མལ་བའ་མ་རམས་ཞག་གསམ་ག་བར་ད་གནས་ལ། ད་ནས་ཁམས་དཀར་དམར་ག་

རགས་འང་ང་། །ནད་ཀས་ལས་ཟངས་ཟད་དག་པ་ལ་ཞག་ཅ་ཙམ་སང་ཡང་ཁམས་དཀར་དམར་

ག་རགས་མ་འང་བའང་སད་ལ། ཞས་གསངས་པས། ང་ཚ་མ་གངས་ནས་ཞག་གསམ་བར་ད་ཕང་

པ་ཉར་དགས་པའ་གནད་ཀ་འད་ཡན་ནམ་སམ། ཡང་ད་ཉད་ལས། ས་ཆ་ལ་ཐམ་ཞས་པས་རང་

གས་རམ་ཤས་ཀ་རན་བད་པའ་ནས་པ་ཉམས་ནས། ཆ་རང་གས་རམ་ཤས་ཀ་རན་བད་པའ་ནས་

པ་གསལ་ད་སང་བས་ན། ས་མའ་ནས་པ་ཕ་མ་ལ་འཕས་པ་འད་བ་ཞག་འབང་བས་ས་ཆ་ལ་ཐམ་

ཞས་བཤད་ལ། ས་རང་ག་བ་ཞག་ཆ་རང་ག་བ་ཞག་ལ་ཐམ་པ་ན་མ་ཡན་ན། །དས་གཞན་རམས་

ལའང་རགས་འགའ། །ཞས་གསངས། འད་ཡན་ཆད་ས་བ་རས་མ་ལས་རན་བཟང་པ་འདད་པ་

དག་གས་འཆ་བའ་སབས་ས་སང་བ་འཆར་ཚལ་ད་དག་སབས་གང་ལ་སབས་པ་ངས་ཟན་པ་བས་

ནས་དའ་སབས་ས་དག་སམས་བསད་པར་བ་ར་གལ་ཆ་བའ་སར་ཅང་ཙམ་ཞས་ཟན་པའ་ཁལ་ད་

ལགས།

ད་ན་ཤ་ཁའ་ནད་པ་གཅས་སང་གནང་སངས་དང་། ཤ་ཚར་ནས་ར་ལས་དང་། གཤན་པ་

ལ་ཤ་ཆས་དང་གསན་པའ་ཞབས་རམ་གང་ཞག་བསབ་དགས་མན་བཅས་ཀ་ཐག་ལ་བཤད་པར་

བའ། །དང་པ་ན། མ་ཤ་ཁར་སམས་ལ་དག་སམས་ཁད་པར་ཅན་ས་ཐབས་དང་། སམས་ཁལ་

དང་ཞན་ཆགས་ཀ་སམས་གང་ཡད་པ་རམས་ཤས་པར་བས་ཏ། ད་དག་སལ་ཐབས་ཀ་ས་གང་

ས་ནས་བསན་དགས། དང་པ་ནད་གཡག་གམ་ནད་པའ་ཉ་འཁར་ད་ཤ་ཚ་སང་ཉ་གང་ཡད་རམས་

ཀས་ནད་པའ་སམས་ཁལ་དང་ཞན་ཆགས་ཀ་སམས་སགས་ཞ་བའ་ཆད་ནད་པའ་ར་འདད་གང་

ཡད་མཁན་པའ་ཐག །ད་དག་ཡངས་རགས་བསང་གང་ཐབ་བས་ནས་ནད་པའ་སམས་བད་ཐབས་

ལ་འབད་དགས། གཞང་ཆན་མ་དག་ལས་ནད་གཡག་ན་ཤ་ཚ་སང་ཉ་བ་ཞག་ཡན་མན་ལ་མ་

ལས་པར་ནད་པར་བམས་པ་དང་སང་རས་བསངས་པ་ན་བསད་ནམས་ཀ་ཚགས་གསག་པའ་ག་

སབས་བཟང་པ་ཞག་ཡན་པ་གསངས་ཡད། སར་ཤ་རན་མན་ལ་མ་ལས་པར་ནད་པ་ཡན་ཕན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

66

ཆད་ད་ལ་སམས་ཁལ་འབང་གཞའ་གཏམ་ངན་རགས་གང་ཡད་པ་རམས། གནས་སབས་གསང་

ར་དམ་པ་བ་དགས་པ་ལས་ནད་པ་ལ་གཏན་ནས་ཤད་མ་རང་། ནད་པ་ཚབས་ཆན་མན་ནའང་

གཏམ་ངན་ག་བས་སམས་ཁལ་གས་ག་བར་གངས་པའ་ལ་རས་ཤན་ཏ་མང་། འད་ན་སམས་ཀ་

བད་སག་དང་ལས་ཀ་འཕད་བསན་གཉས་འབལ་བ་དམ་ཟབ་ཡད་པ་ཚན་རག་པ་ཚས་བཤད་

པའ་བདན་དཔང་གཅག་རད་དན། ད་བཞན་འཆ་ཁའ་ནད་པའ་མཐང་ཐས་ས་གར་སར་ནང་མ་ནང་

འཁགས་བས་པ་སགས་ནད་པར་སམས་ཁལ་ས་བའ་ལས་གཞ་གང་ཡང་བརམ་མ་རང་། ནད་

པར་དབགས་ཆད་ཁར་ང་ངག་ཤ གས་ཆན་འདན་ནས་འཐམ་པ་སགས་ཤ ལ་ལས་ནང་མ་རམས་

སག་བསལ་ཡད་པའ་རམ་པ་ནད་པས་ཤས་པར་བ་མ་རང་། དབང་ཤས་ལའ་ཡལ་དང་འབང་བའ་

ཐམ་རམ་མ་སབས་བར་ད་ནད་པ་ན་རན་ལན་ག་མ་ཡན་པས་གནས་ཚལ་ཚང་མ་ཧ་ག་ཐབ།

ཆས་ས་སན་པའམ་ས་སན་པ་གང་རང་ཞག་ནད་པས་ག་ཙམ་ཞག་བཏང་ན་ནད་པའ་

སམས་པ་ཞ་ལད་ད་ཆགས་པ་ལ་ཕན་པར་སམ། ཡ་ཤ འ་ཆས་ལགས་པ་ཚས་ད་ལར་བད་སལ་

ཡད་འདག །སར་ཆས་པ་ཡང་དག་ཅག་ཡན་ན། རལ་འབར་པ་ན་དགའ་ཤ་སད། ཅས་པ་ལར།

ཤ་ཁར་བ་ཕ་ཁམ་ད་འག་བ་ལ་བའམ་བཙན་གལ་ཐབ་པའ་མ་བཞན་སམས་དགའ་ཡལ་ལར་འང་

བར་གསངས། ཐ་མལ་པ་འ་ཅག་ལ་བ་ད་ལར་ཡང་བར་དཀའ་བ་ཡན། ལག་པར་ཤ་བ་ལ་ཆས་

འཇགས་སག་ཡད་མཁན་ག་ནད་པ་དག་ལ་སན་དང་སན་བཅས་ཀས་དག་བསད་ཡང་རབས་

བཤད་ནས། མདར་ན་ནད་པ་གང་ལ་འཇགས་སག་ཡད་པ་ད་སལ་བའ་ཐབས་ལམ་གང་ཡད་སན་

དགས།

སར་སངས་རས་ཞལ་ཞགས་སབས་ས་ཤ་བ་ལ་ཤན་ཏ་འཇགས་པའ་ནད་པ་ཞག་ལ་

སངས་རས་ཀས་ཤས་རབ་སང་པ་བཏན་ནས་འཇགས་སག་བསལ་བའ་ལ་རས་ཡད་པ་ཐས།

གང་ལར་ནད་པའ་སམས་ལ་ཇ་ལར་བད་ཐབས་བསན་ཐབ་པ་ད་ལར་གས་དག་སམས་ས་བ་ལ་

ཕན་ཐགས་པ་ཡན། ནད་པའ་ཚར་སང་སག་བསལ་གས་ཟན་ན་ཞ་སང་དང་ཁང་ཁ་སགས་འཕལ་

ནས་རད་ལ་དག་སམས་ས་བའ་ག་སབས་མད་པ་ཡན། ས་བ་ཕ་མའ་ལས་རན་བཟང་ངན་གང་

ཞག་ཏ་འག་མན་ན། འཆ་ཁའ་སམས་ལ་རག་ལས་པ་གསངས་ཡད། འ་ཅག་ལ་བ་རད་ལ་ཐག་

ནགས་ལའ་སན་མ།

67

མད་ནས་བསགས་པའ་ཁམས་གསམ་འཁར་བ་མཐའ་དག་ལ་འཕན་བད་ཀ་ལས་གངས་ཀས་

མ་ལང་པ་ཡད། འཆ་ཁར་ལས་ད་དག་ལས་དག་སམས་ཀས་ས་དངས་ནས་ལས་བཟང་པ་དང་

སག་སམས་ཀས་ས་དངས་ནས་ལས་ངན་པ་མངན་ད་གར་ནས་ས་བ་བཟང་ངན་ལན་ག་ཡད།

དས་ན་འཆ་ཁར་ནད་པའ་སམས་ལ་དགའ་བད་དང་དག་སམས་བསད་པ་བ་ར་གལ་ཆན་ཡན་

པའ་ར་མཚན་ད་འད་རད། སར་བཏང་མ་ཚང་མས་རང་ཉད་ཀ་མ་ཚ་ལ་དཔག་པའ་འདངས་ཤག་

བརབས་ཏ་ཚ་ཕ་མར་ཕན་པའ་དག་སར་སབ་ཕགས། ཚ་འད་ལ་ཕན་པའ་བ་གཞག་སབ་ཕགས།

དཔལ་འབར་གསག་སབ་བཅས་ལ་འབད་བརན་བ་ས་ལ་འབད་བརན། ས་འཆམ་འག་ས་ལ་ས་

འཆམ། དལ་ལད་བ་ས་ལ་དལ་ལད་བཅས་བས་ཏ། མདར་ན་ཚད་རན་པ་ཞག་ག་ས་ནས་ཆས་

དང་། འཕད་བསན། བད་སད་དང་། ག་ཡངས་བཅས་མའ་ཚ་ལ་དཔག་པའ་སམས་སག་བས་ནས་

འཆ་ཁར་གང་ལའང་སམས་ཆགས་དང་ཡད་འགད་མད་པ་བ་དགས།

དཔར་ན། རང་ལ་བདན་ཅའ་ནང་ཁལ་ག་མ་ཞག་ལ་ཨ་སར་འབམ་གཉས་ལག་ཡད་

ན། ཁད་ཀ་མ་ཚར་འདངས་ངས་ཡད་པ་མ་ཟད་ཚ་མཐར་ཕན་ནས་ཤ་ནའང་ད་དང་དངལ་མང་

པ་ལག་ཡ་ཐག་ཆད་པ་ཡན། དས་ན་རང་ཤ་བའ་སབས་ས་རང་ག་དངལ་ལག་རམས་བད་སད་

གཏང་ཕགས་རང་ག་འདད་པ་དང་མཐན་པ་ད་ལ་ནས་ཐག་ཆད་པའ་ས་ནས། རང་ག་ཡད་ཆས་

བ་སའ་མ་དག་ལ་མངགས་བཅལ་བ་དགས། ད་ལར་མ་བང་ན་འཆ་ཁར་དངལ་དང་ཁང་པ་ར་

ནར་ས་ཚགས་ལ་སམས་ཆགས་ཤར་བའ་ཉན་ཁ་ཡད། གཞན་ཡང་ཕ་མ་དང་བ་ཕག་བཟའ་ཟ་

བཅས། གང་ལ་སམས་ཆགས་ཡད་པ་ད་ལ་བལ་སང་དང་རགས་ཕན་བ་རའ་ཁས་ལན་བས་ནས་

ནད་པའ་བསམ་བ་ས་གང་ས་ནས་བད་ཐབས་བ་དགས། ད་ལ་གདན་ས་ཁག་ཏ་ཉམས་ལན་ཅན་

ག་དག་བའ་བཤས་གཉན་མང་པ་ཞག་ས་འཆ་ལ་རང་དབང་ཡད་པ་ལ་བས་དགངས་པ་རགས་

ཁར་བསབ་བ་གནང་དགས་ས་ལ་བསབ་བ། མཆད་འབལ་བ་དགས་ས་ལ་མཆད་འབལ། ཐ་ན་

ཞ་དག་འཛན་སངས་ཡན་ཆད་བཀད་སག་གནང་ནས་གངས་ཀ་ཡད་པ་ལ་བ་རད། སར་བཏང་

ལས་ཁམས་བད་ཐང་དང་བཅས་ཏ་གསན་པའ་སབས་ས་སག་སང་དག་སབ་ཀ་ཉམས་ལན་མད་

ན། འཆ་བའ་སག་བསལ་མངན་ད་འགར་བའ་སབས་ས་དག་སམས་བསད་པ་ལ་ཅང་ཟད་དཀའ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

68

བ་ཡན་པས། ཆས་བསབས་ན་ད་ལ་ཉད་ད་སབས། །ཅས་པ་ན་གདམས་ངག་ཟབ་མ་ཡན། དས་ན་

ནམ་ཞག་རན་ད་ཉམས་ལན་དང་སམས་པ་བཟང་པ་བ་དགས། དས་ས་བ་ཕ་མར་ལས་རན་བཟང་

པ་ཐབ་པ་ལ་ཕན་ཞས་པའ་ཕན་ཚལ་ན། རན་ད་རང་ལ་སམས་པ་བཟང་པ་བམས་པ་དང་སང་ར་

སགས་དག་སམས་གང་རང་ལ་གམས་འདས་ཡག་པ་ཡད་པ་ཞག་ཡན་ན། འཆ་ཁར་དག་སམས་

ད་དག་བད་བག་ཏ་ས་ཐབ་པ་དང་། དས་ལས་བཟང་པ་དག་ག་སབས་བསད་ནས་མངན་ད་འགར་

བ་བས་པ་དང་། དས་ཕ་མར་ས་བ་བཟང་པར་འཕན་པར་བད་པ་བཅས་ཡན།

དས་ན་ཞབས་བརན་པ་བ་མ་དག་འདན་པ་ཚས་འཆ་ཁའ་ནད་པ་ལ་དབང་བསར་དང་

ཞབས་རམ་བསབ་པ་ལས། བདག་ཉད་བདག་ག་མགན་ཡན་ལ། །གཞན་ན་ས་ཞག་མགན་ད་

གར། །ཞས་པ་ལར། ནད་པ་ཁ་རང་ཁ་རང་གས་མགན་བས་ནས་འག་དགས་དས། ནད་པ་ཁ་

རང་དད་ཡལ་ག་བ་མ་སན་རས་གཟགས་ཀ་ས་པར་སན་པ་དང་གསང་ཅ་རགས་ཉན་འཇག་ར།

སབས་འགའ་ཆས་སར་དང་། ད་བཞན་བམས་སགས་ཚད་མད་བཞ་དང་། བང་ཆབ་ཀ་སམས་

སགས་ཐབས་ཀ་ཕགས་ས་གཏགས་པའ་དག་སམས་ང་སད་དང་། ད་བཞན་གང་ཟག་ག་བདག་

མད་ཕ་རགས་སགས་ཤས་རབ་ཀ་ཕགས་ས་གཏགས་པའ་དག་སམས་ང་སད་དང་འབལ་ཤན་ཏ་

ངག་འཇམ་པ་དང་ཚག་སན་པའ་ས་ནས། ད་ཁད་རང་སམས་ཁལ་མ་བད་བ་བད་པ་བས། ཁད་

རང་ཡག་པ་རད་ཡད་ཅས་ནད་པའ་ཡད་བ་བད་ཐབས་གནང་ཐབ་ན་དག་མཚན་ཆ་བར་མངན།

སར་ག་པ་དང་བ་མ་གང་ཞག་ཡན་རང་། མ་ན་ཤའ་རན་གང་ཆགས་ཡད་སར་ངས་པར་ཕབས་

ནས་ཐགས་སན་མཚམས་སར་དང་འབལ་བའ་ཤ་ཆས་དང་རབ་ཆས་གང་ལགས་བསབ་ར་ན།

ཁ་ཚ་དགས་གཏགས་ཀ་གཞན་ཕན་ག་བ་བ་རབས་ཆན་ཞག་ཡན། མ་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་

ཅས་ཉན་ལར་ཐགས་སན་མཛད་པ་བཞན། སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཕགས་གཅག་ཏ་འདས་པའ་ས་

ཞག་ལ་ཕབས་ནས་གཞན་ཕན་སབ་ཚལ་ཞག་མད་པས། དང་ཐག་རང་དང་ཉ་ཕགས་དང་འབལ་

ཕགས་ནས་འག་བཙགས་ཏ་གཞན་ལ་ཕན་འདགས་དགས་པ་ད་རད། དས་ན་འདས་པ་ལ་ཕན་ཇ་

ཙམ་ཐགས་མན་ད་ལག་གར་གནས་ཡན་པས་དངས་ས་མག་ལ་མངན་ར་ཞག་མན་ཡང་། ཤལ་

ལས་ནང་མ་རམས་ཀ་སག་བསལ་བར་ཆ་ལ་བཅ་ཉང་ད་བཏང་ཐབ་ཀ་ཡད་པ་དངས་ས་མཐང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

69

ཆས་ས་ཡད་པ་འད་རད། སར་ཆས་རལ་མ་ཉམས་ས་ལན་མཁན་ཞག་ཡན་ན། ཐས་བསམ་སམ་

གསམ་ཡ་མ་བལ་བའ་ཐག་ཉམས་ས་ལན་པའམ་སམ་ཞས་པ་ན་བ་ལ་གམས་འདས་བསན་ར་ད་

རད། དག་སམས་ས་ར་ཡན་ཆད་མ་སས་པ་རམས་བསད། སས་པ་རམས་བ་ལ་གམས་འདས་

ས་བསན་ནས་ད་རན་གནས་ཐབ་པ་བ་ར་ད་རད། ཆས་ཀ་ཉམས་ལན་ཟར་དས་ལམ་ག་རགས་

པ་མཐ་པ་ཞག་དགས་པའ་ངས་པ་མད། མ་ཎ་ཚར་གཅག་འདན་འདད་ཀ་ཀན་སང་དང་། ལ་དང་

བ་མ་ལ་དད་པ། ལས་འབས་ལ་ཡད་ཆས། སམས་ཅན་གཅག་ཙམ་ལ་དམགས་པའ་ཕན་སམས་

ཡན་ཆད་ཚང་མ་ཆས་ཀ་ཉམས་ལན་ཡན། ད་དག་ལ་ཤ གས་ཇ་ཙམ་ཆ་ར་འག་བ་དའ་ཚད་ཀས་

ཉམས་ལན་ཡར་རས་འག་ཡ་ཡད། དར་བརན་འཆ་ཁར་དག་སམས་མངན་ད་གར་པ་ལ། ད་ལ་

བའ་དག་སམས་ད་དག་ལ་ཇ་ཙམ་ཞག་གམས་པ་དགས་སམ་ཞ་ན། གཉད་ལམ་ག་སབས་ས་

རན་ད་རང་ག་ཉམས་ས་བང་བའ་དག་སམས་ངམ་ངམ་ཤ གས་ཀས་བ་ལ་འཆར་བ་ཞག་དགས་

པ་ཡན། བ་མ་འཇག་རན་མགན་པས་ཁང་གཉད་ལམ་ཡན་ཆད་བམས་དང་། སང་ར་བང་ཆབ་ཀ་

སམས་དང་། སང་པ་ཉད་ཀ་དན་བཅས་ལ་བསམ་བ་གཏང་ཐབ་ཀ་ཡད་པས། ས་གཤགས་པའ་

སབས་སའང་ད་དག་ཏན་ཏན་བསམ་བ་གཏང་ཐབ་ས་རད། དས་ན་ས་བ་ཕ་མ་ལས་རན་བཟང་

པ་ཞག་ཐབ་ར་ཐག་ཆད་པ་རད། ཅས་གསངས་པ་མང་ད་ཐས། འ་ཅག་ཚ་གཉད་ལམ་ག་སབས་

ས་ངམ་ངམ་ཤ གས་ཀས་ཆགས་སང་ག་སང་བ་ས་ཚགས་འཆར་འང་བ་ན་རང་རད་ད་དག་གམས་

ཆ་བས་ལས་ཡན། དས་ན་འཆ་བ་ན་གཉད་མཐག་པ་ཞག་ཁག་འག་བ་ལ་བ་ཡན་པས། དང་པ་

ས་ལའ་དབང་ཤས་འགག་པའ་སབས་ས་གང་ཞག་སང་བ་ན་ད་ལའ་གཉད་ལམ་ལར་འཆར་འང་

ར་ཐག་ཆད་པ་ཡན། ང་ཚ་གཉད་ཁག་ཁར་དག་བའ་སམས་ཤ གས་ཆན་པར་བསད་ནས་དའ་ངང་

ད་གཉད་ལ་ཡར་སང་པ་ཡན་ན་གཉད་ད་དག་བའ་ང་བ་ལ་འག་བའ་དཔ་བཞན། འཆ་ཁར་དག་

སམས་བསད་ཐབ་ན་དག་མཚན་ཡད་པའ་ར་མཚན་གཅག་ད་འད་ཡན་ནའང་ཆག །

ཚ་འད་ལ་ཆས་ཉམས་ལན་ཡག་པ་ཞག་བད་ཐབ་མན་གང་ལར་ཡང་ར་བ་བཟང་ས་ནས་

བརབ་ས་ཞས་ན། ས་ཞག་ཡན་རང་འཆ་ཁར་བམས་སང་ར་བང་ཆབ་ཀ་སམས་དང་། སང་པ་

ཉད་ཀ་དན་བཅས་ལ་བསམ་བ་གཏང་ཐབ་པ་ཞག་བང་ན་རབ་དང་ཕལ་ད་ཕན་པ་ཡན། ད་ལར་

ནགས་ལའ་སན་མ།

70

བང་བ་ལ་འཆ་ཁར་མ་སབས་སན་ད་ནང་པའ་ཆས་གཞང་ལ་སབ་སང་ཕན་བར་བས་ནས་ད་དག་

ག་དན་རབ་ཚད་ཙམ་ཤས་པ་ཞག་དགས་པ་ཡན། ད་ལར་མ་བང་ཡང་དད་པ་དང་མས་གས་ཀ་

ས་ནས་སན་པ་བཅམ་ལན་འདས་དང་། རང་གས་གང་ལ་དད་མས་བ་སའ་བ་མ་དང་ང་བ་དབར་

མད་ཡད་ལ་འཆར་བ་གང་ཐབ་བ་ར་དང་། སན་བས་དག་བ་ལ་དམགས་ནས་དགའ་བ་དང་། སག་

པ་ལ་དམགས་ནས་འགད་བཤགས། ལག་པར་རང་ཅག་ག་བ་མ་སན་རས་གཟགས་ལ་ནས་པ་

གང་ཡད་ཀས་གསལ་བ་འདབས་པ་དང་། གསལ་བ་འདབས་བཞན་རང་ཉད་ཀ་རམ་ཤས་རང་ག་

ས་ཚགས་ནས་ཐན་ཏ་བ་མ་སན་རས་གཟགས་ཀ་ཐགས་ཀར་ཐམ་པའ་མས་པ་བས་ན་ས་བ་ཕ་མ་

བ་མ་སན་རས་གཟགས་ཀ་རས་ས་འཛན་པའ་རན་འབལ་ཡད་པར་གསངས། གང་ལར་ང་ཚ་ཞང་

འབག་ག་མང་ཚགས་དཀས་མ་ཚ་ལའང་ནང་ཆས་ཀ་སབ་སང་ཚད་མཐན་པ་ཞག་མད་ནའང་།

སངས་རས་ཀ་བསན་པ་དར་བར་ཤག །དག་འདན་ག་དབ་འཕང་མཐ་བར་ཤག །སམས་ཅན་ལ་

བད་སད་འབང་བར་ཤག །འག་བ་རགས་དག་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་བ་ཆས་ལ་འགར་བར་ཤག

ཆས་ལམ་ད་འག་བར་ཤག །བད་བ་ཅན་ད་ས་བར་ཤག །ཅས་དང་།

མ་ཎ་ཚར་གཅག་བཏན་པ་དང་བསར་བ་ཐངས་གཅག་བརབ་པ་ཡན་ཆད་འག་བ་རགས་

དག་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཆས་སལ་ཡང་བར་ཤག །བ་མ་སན་རས་གཟགས་ཀ་ས་ཚ་བརན་

པར་ཤག །འག་བ་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་དཀན་མཆག་གསམ་ག་སབས་འག་ཏ་ཚད་པར་ཤག་

ཅས་སགས། རན་པར་དམངས་ཁད་ཀ་སན་ལམ་འད་དག་ན། མཆད་མཇལ་སགས་ཀ་སབས་ས་

ཞང་འབག་མང་ཚགས་ཚང་མའ་ངག་ལས་ཆ་རགས་རགས་འདན་ར་ཡད་པ་ཞག་རད། ད་དང་ཁ་

བས་དན་མ་ཐབ་པའ་སན་ལམ་ཡག་པ་མང་པ་ཡད་རད། དས་ན་སན་ལམ་འད་དག་ག་ཚག་ཙམ་

མ་ཡན་པར་དན་རབ་ཚད་བ་ལ་གསལ་འདབས་ཐབ་ན་སན་ལམ་དང་དག་སམས་རབས་ཆན་

ཤ་སག་རད། ཡང་སན་ད་འག་བ་རགས་དག་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་བད་བ་ཅན་ད་ས་བར་ཤག་

ཅས་སན་ལམ་བཏབ་ཚར་བའ་ད་མ་ཐག་ཏ་ང་ཚའ་ནང་ག་མག་པ་སག་ཤ་བརག་ར་ཁ་ད་དང་

ལངས་མ་འདག །ཅས་པ་ལ་བ་རད་སང་ན་ཚག་ཙམ་ག་སན་ལམ་ཡན་པས་ཕན་ཡན་ཡང་ཚག་

ཙམ་ཞག་མ་གཏགས་ཆན་པ་ཞག་མད་ཚད་རད། ཧཧཧ ད་ན་བ་མ་སན་རས་གཟགས་ཐགས་ར་

ནགས་ལའ་སན་མ།

71

ཅན་གས་འ་ཅག་ཚ་ལ་ཐགས་བར་བ་ཆན་པས་གནང་བའ་བང་ཆབ་ཀ་སམས་རན་པ་ཆའ་ཉམས་

ལན་ག་གནད་སན་པའ་མན་ངག་བན་རབས་ཅན་འགའ་བརད་འགད་ཞ་བ་ན། མགན་པ་ཀ་སབ་

ཀས་རན་ཆན་ཕང་བར། ས་དང་ཆ་དང་མ་དང་རང་། །སན་དང་དགན་པའ་ཤང་བཞན་ད། །རག་ཏ་

སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀས། །རང་དགའ་དགག་མད་སད་བར་ཤག །སམས་ཅན་རམས་ལ་སག་

བཞན་ཕངས། །བདག་ལ་ད་དག་ཆས་ཕངས་ཤག །བདག་ལ་ད་དག་སག་སན་ཅང་། །བདག་དག་

མ་ལས་དར་སན་ཤག །ཇ་སད་སམས་ཅན་འགའ་ཞག་ཀང་། །གང་ད་མ་གལ་ད་སད་ད། །ད་ཕར་

བ་ན་མད་པ་ཡ། །བང་ཆབ་ཐབ་ཀང་གནས་གར་ཅག །ཅས་དང་། རལ་སས་ཆན་པ་ཞ་བ་ལས་

སད་འཇག་ལས། བདག་ན་མགན་མད་རམས་ཀ་མགན། །ལམ་ཞགས་རམས་ཀ་དད་དཔན་དང་

། །བརལ་འདད་རམས་ཀ་ག་དང་ན། །གཟངས་དང་ཟམ་པ་ཉད་ད་གར། །མར་མ་འདད་ལ་མར་མ་

དང་། །གནས་མལ་འདད་ལ་གནས་ལམ་དང་། །བདག་ན་ལས་ཅན་བན་འདད་པ། །ཀན་ག་བན་ད་

འགར་བར་ཤག །ཅས་དང་།

ཡང་ད་ཉད་ལས། ས་སགས་འབང་བ་ཆན་པ་དང་། །ནམ་མཁའ་བཞན་ད་རག་པར་

ཡང་། །སམས་ཅན་དཔག་ཏ་མད་པ་ཡ། །རམ་མང་ཉར་འཚའ་གཞར་ཡང་ཤག །ཅས་དང། ཡང་

ད་ཉད་ལས། ད་བས་ས་ངལ་ཀན་སལ་བའ། །བང་ཆབ་སམས་ཀ་ར་བཞན་ནས། །བད་ནས་བད་

བར་འག་བ་ལ། །སམས་ཤས་ས་ཞག་སད་ལག་འགར། །ཞས་དང་། ཡང་ད་ཉད་ལས། ཇ་སད་

ནམ་མཁའ་གནས་པ་དང་། །འག་བ་ཇ་སད་གནས་གར་པ། །ད་སད་བདག་ན་གནས་གར་ནས།

།འག་བའ་སག་བསལ་སལ་བར་ཤག །ཅས་དང་། ཡང་ད་ཉད་ལས། ད་ནས་བཟང་ས་གཉད་ལག་

གམ། །བག་མད་གར་ཀང་བསད་ནམས་ཤ གས། །རན་མ་ཆད་པ་ད་མ་ཞག །ནམ་མཁའ་མཉམ་

པ་རབ་ཏ་འབང་། །ཞས་བང་ཆབ་ཀ་སམས་རད་ལ་སས་པ་ནས་བཟང་ས་ཁད་ལ་བསད་ནམས་

དཔག་ཏ་མད་པ་འབང་ས། གཉད་ལག་པ་དང་བག་མད་ད་གར་ཀང་བསད་ནམས་ཀ་རན་ཆད་

པ་མད་པ་ནམ་མཁའ་ལར་འབང་བ་བསན་པའ་ཕར། དག་བཤས་གང་ཐང་པས་བ་སང་ཚགས་

བརད་མར། མདར་ན་དངས་དང་བརད་པ་ཡས། །ཕན་བད་མ་རམས་ཀན་ལ་འབལ། །མ་ཡ་ནད་

དང་སག་བསལ་ཀན། །གསང་བས་བདག་ལ་ལན་པར་ཤག །ཅས་དང་། པཎ་ཆན་བ་བཟང་ཆས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

72

རན་གས་བ་མ་མཆད་པར། མ་གར་འག་བའ་སག་སབ་སག་བསལ་ཀན། །མ་ལས་ད་ལ་བདག་

ལ་སན་པ་དང་། །བདག་ག་བད་དག་གཞན་ལ་བཏང་བ་ཡས། །འག་ཀན་བད་དང་ལན་པར་བན་

གས་རབས། །ཞས་དང་། པཎ་ཆན་ཤཀ་ཤས་སད་སག་ལམ་འཁར་ལས། སད་ན་བད་བ་ཚགས་

ས་བས། །ཕན་བདས་ནམ་མཁའ་གང་བར་ཤག །སག་ན་ཀན་ག་སག་བསལ་འཁར། །སག་བསལ་

ར་མཚ་སམ་པར་ཤག །ཅས་སགས་གསངས། ར་རའ་བཀའ་ལང་འད་དག་ལ་བརན་ནས་ཆས་

པ་ཞག་ག་ངས་ནས་བཤད་ན། ཕམ་ཁ་དང་གང་གད་ན་རལ་ཁ་དང་ག་སབས་ཡན་པ་ངས་

ཡང་། ཆས་ཁས་ས་འཆས་ནས་དན་ད་རང་རལ་གཞན་གནད་སམས་ས་ཉར་ནས་ལས་ལ་འཇག་

པ་ན། ཁ་ཙམ་མ་གཏགས་སམས་གཏང་ནས་ལས་འབས་ལ་ཡད་ཆས་ད་ཙམ་མད་པའ་རགས་

ཡན། དས་ན་སད་ལམ་ཀན་ཏ་ཚག་གས་སངས། །ཞས་པ་ལར་བང་ཆབ་ཀ་སམས་རན་པ་ཆ་ཁ་

ལ་ལག་ནས་པའ་གདམས་ངག་ཁད་པར་ཅན་འད་དག་ག་ཚག་ཟབ་མ་ཞལ་ལས་འདན་ཞང་། དན་

ཟབ་མ་ཐགས་ལ་གམས་པར་བས་ཏ་ཀན་རབ་བང་ཆབ་ཀ་སམས་རང་རད་ལ་ཅ་ས་འབད་པར་

འཚལ། ཞས་སལ་ལན་ལས་འཕ་ཅན་ག་སས་བ་དག་ག་སན་ག་དབང་པར་བང་ཆབ་ཀ་ལམ་ད་

བསལ་བའ་ཆས་དང་དཀར་པའ་རང་ས་འདས་འཇག་རན་ག་ཁམས་ཀན་ཏ་གགས་ཤང་དག་བར་

གར་ཅག་ཅས་པའ། །འད་ན་རང་གས་བས་པའ་དབ་ལས་དངས།

ད་བཞན་ད་རལ་ཀན་སང་རའ་རང་གཟགས་བ་མ་སན་རས་གཟགས་མཆག་གས། ཟབ་

མའ་དན་ལ་དམགས་བསལ་ག་ཐགས་ཉམས་ས་བསར་བའ་གསང་བན་ཅན་དག་ན་བརད་འགད་

ཞས་ན་འད་ལ་ས། མགན་པ་ཀ་སབ་ཀས་རན་ཆན་ཕང་བར། སས་བ་ས་མན་ཆ་མ་ཡན། །

མ་མན་རང་མན་ནམ་མཁའ་མན། །རམ་ཤས་མ་ཡན་ཀན་མན་ན། །ད་ལས་གཞན་ན་སས་བ་

གང་། །སས་བ་ཁམས་དག་འདས་པའ་ཕར། །ཡང་དག་མ་ཡན་ཇ་ལ་བར། །ད་བཞན་ཁམས་ན་

ར་ར་ཡང་། །འདས་ཕར་ཡང་དག་ཉད་ད་མན། །ཞས་ས་མན་ཞས་པ་ནས་རམ་ཤས་མ་ཡན་ཞས་

པའ་བར་གས་ཁམས་དང་ཕང་པ་ར་ར་བ་རང་བཞན་གས་གབ་པའ་སས་བའམ་གང་ཟག་ཡན་པ་

བཀག་པ་དང་། ཀན་མན་ཞས་པས་ཁམས་ཀ་ཚགས་པ་ད་ཡན་པ་བཀག །ད་ལས་གཞན་ཞས་

པས་ཁམས་དང་ཕང་པ་ལས་ང་བ་ཐ་དད་པའ་ད་ཡད་པ་བཀག །འ་ན་གང་ཟག་ཁས་མ་ལན་ནམ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

73

ཞ་ན། མ་ཡན་ཏ་སས་བ་མངལ་སས་ཁམས་དག་ལན་ཞག་ག་དབང་ད་བས་ན། གདགས་གཞ་ས་

ཆ་མ་རང་ནམ་མཁའ་རམ་ཤས་ཁམས་དག་འདས་པ་ལ་བརན་ནས་བཏགས་པ་ཙམ་ཞག་ཡན་ན་

ཞས། སས་བ་ཁམས་དག་ཅས་པས་བསན། འ་ན་སང་ཚལ་ད་གདགས་གཞ་ཕང་པ་ལ་ལས་མད་

ཀ་གང་ཟག་རང་ར་ཐབ་པའ་རས་ཡད་ཀས་སང་པའ་ཚལ་ལའང་ཡད་པ་མ་ཡན་ནམ་ཞ་ན། མ་

འད་ས། ཡང་དག་མ་ཡན་ཞས་པའ་ཚག་རང་དས་རང་ངས་ནས་གབ་པ་མན་པ་བསན་པའ་ཕར།

རང་པ་ཕ་མ་གཉས་ཀས་གདགས་གཞ་ཁམས་ར་ར་བ་ཡང་། ཆ་ཤས་ད་མ་འདས་པ་ལ་བརན་

ནས་བཏགས་པ་ཙམ་ཡན་པས་རང་ངས་ནས་མ་གབ་པ་བསན། གདགས་གཞ་ཕང་པ་ལ་མ་ལས་

པར་གང་ཟག་རང་དབང་བས་སང་པ་ཙམ་ཞག །གང་ཟག་རང་ར་ཐབ་པའ་རས་ཡད་ཀས་སང་པ་

རགས་ཚལ་ལ་ཡང་ཡད་ཀང་། ད་འད་བའ་སང་པ་ལ་ངས་པ་ཐབ་ནའང་གདགས་གཞ་ཕང་ཁམས་

ས་མཆད་རམས། རང་ངས་ནས་གབ་པར་འཛན་པའ་ཞན་པ་ཁ་མ་བ་ན། གང་ཟག་རང་ར་ཐབ་

པའ་རས་ཡད་ཀས་སང་པ་ཙམ་རགས་པ་ཡན་ག །རང་བཞན་གས་མད་པར་རགས་པའ་ལ་བ་

རད་པ་མན་པས་འད་གཉས་མ་ནར་བ་གལ་ཆའ་སམ།

ད་ཡང་དབ་མ་ཪན་ཆན་ཕང་བ་ལས། ཇ་སད་ཕང་པ་འཛན་ཡད་པ། །ད་སད་ད་ལ་ངར་

འཛན་ཡད། །ཅས་གསངས། ད་ཡང་ར་བ་མས། དབ་མའ་ལགས་བཤད་རམས་ས། གང་ཟག་

བདན་མད་མ་རགས་ན་ཕང་པ་བདན་མད་མ་རགས་པར་གསངས་པ་དང་། གང་ཟག་བདན་མད་

རགས་ན་ཕང་པའང་བདན་མད་ཤ གས་ཀས་རགས་ཞས་གསངས་པ་སགས་ན། ཉམས་མང་ཚད་

མའ་གསང་ཡན་པའ་ཡད་ཆས་དང་མས་གས་འཕལ། ཡང་ད་ཉད་ལས། གཟགས་ཀ་དངས་པ་

མང་ཙམ་ཕར། །ནམ་མཁའ་ཡང་ན་མང་ཙམ་མ། །འབང་མད་གཟགས་ལ་ག་ལ་ཡད། །ད་ཕར་

མང་ཙམ་ཉད་ཀང་མད། །ཅས་སགས་ཀས་ཆས་རམས་དན་དམ་པར་མང་ཙམ་ཡང་མད་པར་

བསན་པ་དང་། འ་ན་ཡད་ཚལ་ཇ་ལ་བ་ཡན་ཞ་ན། གཟགས་སགས་ཆས་རམས་མང་དང་རག་

པས་བཞག་པ་ཙམ་ཡན་པས་ཐ་སད་ཙམ་ད་ཡད་པ་ཡན་ན། །ཞས་དང་། ར་ཤས་ལས། རན་ཅང་

འབལ་བར་འབང་བ་གང་། །ད་ན་སང་པ་ཉད་ད་བཤད། །ད་ན་བརན་ནས་གདགས་པ་ས། །ད་ཉད་

དབ་མའ་ལམ་ཡན་ན། །གང་ཕར་རན་འབང་མ་ཡན་པའ། །ཆས་འགའ་ཡད་པ་མ་ཡན་ན། །ད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

74

ཕར་སང་པ་མ་ཡན་པའ། །ཆས་འགའང་ཡད་པ་མ་ཡན་ན། །ཞས་རན་འབང་ཡན་པའ་ར་མཚན་

གས་རང་བཞན་གས་གབ་པས་སང་པ་ཡན་ལ། ད་ལར་རགས་པའ་ཤས་རབ་ན་སན་ཟད་ཅང་

ཡན་ཏན་སད་པར་བད་པས་དབ་མའ་ལམ་ཡན་ན། །དས་ན་རན་འབང་མ་ཡན་པའ་ཆས་གང་

ཡང་མད་ལ། རང་བཞན་གས་སང་པ་མ་ཡན་པའ་ཆས་གང་ཡང་མད་ད། །རན་འབལ་དང་རང་

བཞན་གས་སང་པ་གཉས་གཞ་གཅག་ག་སང་ད་མ་འགལ་བར་གབ་པ་ཡན་ན། །ཞས་པའ། །ར་

ཤས་ལས། ཕང་མན་ཕང་པ་ལས་གཞན་མན། །ད་ལ་ཕང་མད་ད་དར་མད། །ད་བཞན་གཤགས་

པ་ཕང་ལན་མན། །ད་བཞན་གཤགས་པ་གང་ཞག་ཡན། །ཞས་གསངས་པས་ཚག་འད་ཉད་ས་ས་

རང་ཉད་ལ་ཁ་བསར་ཏ་འདན་དགས་པ། དཔར་ན། ཕང་མན་ཕང་པ་ལས་གཞན་མན། །ད་ལ་ཕང་

མད་ད་དར་མད། །བདག་ཅས་བ་བ་ཕང་ལན་མན། །བདག་ཅས་བ་བ་གང་ཞག་ཡན། །ཞས་རམ་

ལ་དང་། ད་བཞན་རམ་བདན་ག་རགས་པར་བསན་པའ་ཚག་དན་དག་རང་ལ་སར་ནས་ཡང་ནས་

ཡང་ད་དཔད་འཇག་ག་གམས་པ་བསན་དགས་པར་གསངས། འདའང་རང་གས་བས་པའ་དབ་

ལས་དངས། གང་ལར་རན་ད་ཆས་ཀ་སང་པ་བམས་པ་དང་སང་ར། སང་ཉད་རགས་པའ་ལ་བ་

བཅས་ཕན་ཅ་མ་ལག་པར་གསལ་བར་སན་པའ་བན་རབས་ཅན་ག་གཞང་ཚག་འད་དག་ག་ཚག་

དན་དང་མཐན་པའ་ཉམས་ལན་གནང་གལ་ཆ་བ་ཡན་ན། །

གཞན་ཡང་ཆས་པ་དག་འཆ་ཁར་ཐག་ཆན་གས་སང་ལ་བ་བངས་ནས། འག་བཤས་

གཉན་བསན་ཚལ་ནས་མཇག་མ་སབ་པའ་ཟང་འཇག་བར་ལམ་རམ་ཡངས་རགས་ཡན་ཏན་གཞ་

གར་མའ་ཚག་རས་ལར་ཤར་སམ་ཞག་བས། ད་ནས་ངས་འབང་དང་། བམས་པ། སང་ར། བང་

ཆབ་ཀ་སམས། སང་པ་ཉད་ཀ་ལ་བ་བཅས་གང་རང་གསལ་འདབས་དགས་པ་ཤན་ཏ་གལ་ཆན་

པ་ཡན། ང་ཚར་ཆས་པ་ཚ་ཐགས་དམ་ཞགས་པའང་དག་སམས་ཁད་པར་ད་དག་གསལ་བཏབ་

པ་ལས་འཆ་སམས་ཕ་མའ་སབས་ས་གཉག་མ་ལན་ཅག་སས་པའ་འད་གསལ་ལམ་རང་སམས་

ཕ་མ་མངན་ད་གར་ནས་སམས་ད་ཉད་དག་སམས་ད་དག་ག་ང་བར་གར་ནས་ཤ་ཁར་དག་

སམས་ཀས་བསད་ནམས་དང་མ་གཡ་བའ་ལས་མངན་ད་བས་པ་ཕན་ཐགས་ཆ་བར་གསངས།

ནགས་ལའ་སན་མ།

75

གཉས་པ། གངས་ཚར་ནས་ར་ལས་བ་སངས།

༡༽ སད་ལམ་ན། འཆ་ཁར་གཞགས་གཡས་པ་འག་ཏ་བཅག །ལག་པ་གཡས་པས་འགམ་

པ་བརན། མཐའ་ཆང་གས་ས་བག་གཡས་བཀག་ལ་རང་གཡན་ནས་ར་བར་བའ། །འད་ར་

མཚན་ཞག་ཡད་ས་རད། ༢༽ གངས་ཚར་ནས་གས་བར་བ་དང་ད་ཡང་གས་དཀར་གཙང་ཡད་ན་

ལགས་པར་བར། དག་འདན་ཕ་མ་ལ་ཆས་གས་གསལ་དགས། ༣༽ ངས་པར་ཕང་པའ་གདང་པ་

བཀབ་པར་བ་དགས། དའ་ར་མཚན་ན་ཤ ལ་ལས་ཀ་ནང་མ་རམས་ཤ་བ་དན་ལམ་ད་གསལ་ནས་

སག་བསལ་མ་ཡང་བའ་ཆད་ད་ཡན། ༤༽ ཤ་མ་ཐག་ཏ་ཕང་པར་ཡལ་བ་རག་སལ་ཡད། དའ་

ར་མཚན་ན། རས་ལས་ཐན་པ་ལར་མཐང་མ་རང་བ་དག་གས་མ་མཐང་བའ་ཆད་དང་། གཉས་ན་

ཕང་པ་ཡད་སར་ཞ་མ་སགས་འགག་པའ་ཆད་ཡན། ཞ་མ་ན་སམས་ཅན་གཞན་ལ་མད་པའ་གག་

ཤགས་ཆན་པ་ཡད་པས་ཕང་པའ་སར་ཕན་ན་ཕང་པ་འགལ་སད་གཏང་ག་ཡད་པ་ཚན་རག་པས་

བཤད་པ་ལར་ཡན་ངས།

༥༽ འདས་པའ་སས་མགའ་ཕགས་སམ་ཉ་འཁར་ད་ས་གསང་ཐགས་རན་བཀམ་ནས་

མཆད་མ་འབལ་དགས། རན་ད་རན་བཀམ་ཚལ་ན། ས་རན་དབས་དང་། གསང་རན་གཡས།

ཐགས་རན་གཡན་ད་བཀམ་དགས། ས་རན་ན་ས་འད་དང་ས་པར་ཡན། གསང་རན་ན་དཔ་ཆ།

ཐགས་རན་ན་མཆད་རན་རར་དལ་བཅས་ཡན། ས་རན་བསགས་པའ་རམ་པ་ན། ༡བ་མ། ༢ ཡ་

དམ། ༣ སངས་རས། ༤ བང་སམས། ༥ དཔའ་བ། ༦ མཁའ་འག། ༧ ཆས་སང་སང་མ་བཅས་

ཡན། ༦༽ ཕང་པའ་ཉ་སར་སར་སལ་ལར་འདས་པའ་ཕར་པའ་ནང་ཁ་ལག་བགས་ནས་འཇག་

དགས། འདས་པ་ཤ་བའ་སམས་ཁལ་མ་ཡང་བའ་ཆད་ད་ཡན་པ་ཤད་སལ་ཡད། ༧༽ གང་ད་

བཤད་པ་ལར་ཕང་པ་ཉན་གསམ་རང་ནང་ད་ཉར་བའམ་གང་ད་ཉར་ཡང་ཆག་གང་ལར་མ་སག་

དང་བ་གཏར་བ་མ་རང་། ༨༽ ཞ་དག་མ་ཡལ་བར་ད་གསར་བསའ་ཆ་ག་དང་འབལ་ཉན་རར་བང་

ན་དས་གསམ་དང་མ་བང་ན་ཐངས་ར་གསར་གཏང་དགས། གསར་རམ་ཤན་ཏ་གཙང་མའ་ནང་

ད་དཀར་གསམ་མངར་གསམ་དང་། ད་ནས་བང་ན་སན་རས་ཁང་ནས་བཟས་པའ་སན་ཕ། བདད་

ར་རལ་བ་བཅས་བས་དགས། གསར་མ་ད་བ་དང་བལ་བའ་མ་དམར་རང་དགས། གསར་དད་ཀ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

76

ཐག་ཏ་གཙང་ཆས་ཆག་ཆག་བད་དགས། བར་ད་བ་ན་ད་ཟ་ཡན་ལ་ད་ལ་ཟས་ཀ་དད་ད་གསར་

དད་བཏང་བས་བཀས་སམ་སལ་བ་ཡན། མ་ཚད་རན་ད་གསར་བསའ་ཆ་གའམ་ཡང་ན་སབས་

འག་སམས་བསད་ཀས་བས་སན་དང་འབལ་གསར་གཏང་ཐབ་ན་གཟགས་མད་མང་པ་ཞག་

ལ་བཀས་སམ་སལ་བས་སན་པའ་ཕན་ཡན་ཆན་པ་ཡད། དའ་སར་སན་བང་སས་བ་དམ་པའ་

གསང་རན་ང་མཚར་ཅན་མང་པ་ཡད།

༩༽ དབངས་ཅན་དགའ་བས། དམལ་བར་ས་ན་བཤང་ལམ་ནས་འཕ་ལ། ཡ་དགས་ས་

ས་ན་ཁ་དང་། དད་འགར་ས་ན་ད་ཆའ་ལམ་དང་། མར་ས་ན་མག་དང་། འདད་ལར་ས་ན་ལ་བ།

གནད་སན་ད་ས་ན་ས། འདད་པའ་ལ་དང་མའམ་ཅར་ས་ན་ར་བ། གཟགས་ཁམས་ས་ས་ན་སན་

མཚམས་ཀ་དབས། གཟགས་མད་ད་ས་ན་ས་བ་ནས་འཕ་བར་རད་བརག་པ་བརད་པ་སགས་

ལས་བཤད། ཅས་གསངས།

ཡང་ད་ཉད་ཀས། ཡང་མཛད་ལས། རམ་གས་འཆ་ན་རང་པ་དང་། །ལ་བ་སང་གར་ཡད་

འཆ་འཕ། །ཞས་དང་། འགལ་པར། ངན་སང་ད་ས་ན་རང་པ་དང་། མར་ས་ན་ལ་བ་དང་། ལར་ས་

བ་དང་། དག་བཅམ་པ་འཆ་ན་སང་གར་རམ་ཤས་འགག་ག །ཞས་པ་ན་གནས་ད་དག་ལས་ལས་

དབང་འགག་པའ་སབས་ཀས་ཡད་ཤས་འགག་ཅས་པའ་དན་ལས་རམ་ཤས་ཕ་རལ་ད་འཕ་བའ་

དན་མ་ཡན་གསངས། དས་ན་ཕང་པ་ལ་དང་པར་རག་པའ་སབས་ས་ངན་སང་ལ་ས་བའ་

གནས་ད་དག་དང་། ཕང་པ་སད་ལ་རག་པའམ་ལག་པ་འཆང་མ་རང་བའ་ཤད་སལ་ཡད།

༡༠༽ སར་གཤན་པའ་རས་གཞ་ན། འདས་པའ་དས་ཀ་གནམ་ལ། ཟ་བ། ཞག །དར་

རད། ཆ་ཚད། གཟའ་སར། ལག་མན། བབ་ས། སར་ཁ། བ་སག་སགས་ཀ་གཟའ་སར། སག་

ལས་དབང་རང་ག་རའ་སགས་འགམས་ནས་གཤན་རས་ལར་ཞབ་པར་གཟགས་དགས། ཡན་

ནའང་རས་གཞང་ནས་གསལ་བ་ལགས་པའ་ཕགས་མ་གཏགས་ལས་གནད་འདས་གནད་ཅས་

གསལ་ཚད་ཤ ལ་ལས་ནང་མ་ལ་མ་གསངས་ན་ཡག་པ་ཡད། ལག་པར་ད་གཤན་པ་ངན་སང་ད་

འག་རབས་གཏན་ནས་ཤད་མ་རགས། དས་རམ་རག་དང་སམས་ཁལ་སང་བད་ཙམ་ལས་གཞན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

77

གང་ཡང་མད། དཔར་ན་རལ་དབང་ལ་པའ་རང་རམ་ལས། ཁང་དང་པ་འཁངས་དས་གཟའ་སར་

འཕད་སར་སགས་བཟང་རབས། ད་རས་གཞང་ལ་སར་ནས་དག་མཚན་སགས་མང་ད་གསངས་

ནས། དའ་ཚས་བཟང་དས་བཟང་ཉན་སས་པའ་ར་མཚན་གས་གང་ཟག་ཁད་པར་ཅན་བསབ་མ་

ཐབ་ཅང་། གལ་ཏ་ཐབ་ན་དའ་ཉན་སས་པའ་ཁ་ཡང་སས་བ་དམ་པ་སགས་འགར་བའ་གནད་བད་

བཏང་ནས་དའ་རགས་ད་ཙམ་གལ་ཆན་མ་ཡན་པའ་ཚལ་གསངས་ཡད།

༡༡༽རས་གཞང་ལས་གསལ་བ་ལར་གཟའ་སར་ལ་དཔག་པའ་བཅས་ཀའ་རམ་པ་

སགས་མང་པ་ཡད་ཆག་པས་ད་དག་རས་མཁན་གས་ངག་བཞན་བས། ༡༢༽རས་བསར་མཁན་

ན་ངས་པར་བ་མ་དང་ག་པ་མ་དགས་པར་རས་ལ་མཁས་པ་གང་ཡད་པ་དས་བསར་ན་འགག་པ་

ཡན། རས་གཞ་གཅག་པ་ཡན་ན་རས་པ་བརའ་མདན་ད་སང་ཡང་རས་འབས་གཅག་པ་ཡན་

ངས། ༡༣༽ ཕང་པ་ཕར་འདན་སབས། རས་གཞང་ལས་གསལ་བ་ལར་ཕ་དང་། གཡང་མ་ཤར་

བའ་ཆད་ཕ་འགག་དང་གཡང་འགག་དང་། གད་ཕས་ཀ་ཚལ་སགས་ལགས་པར་བ་དགས། སད་

པ་ཧ་ཞས་པ་དབག་པའ་སང་ད་བཏགས་ནས་ཕང་པ་ཕར་འདན་ག་སན་ནས་ཐན་ཏ་ཕགས་བཞར་

སན་དགས།

༡༤༽ ཕ་རལ་ཁག་ཏ་ཕང་པ་མར་སག་གཏང་ག་ཡད། དའ་སབས་ས་རས་བསས་གང་

འཐས་དང་བསན་ཏ་ཕང་སག་ག་ཆ་ག་དང་འབལ་ནས་མར་སག་བཏང་ན་ཡག་པ་ཡད། བད་ད་

ཕལ་ཆ་བ་བ་གཏར་རད། འད་ན་ལགས་སལ་ཡག་པ་ཞག་ཡན། སན་པའ་སས་རབས་ལས་སག་

མ་ལགས་པ་ལ་ལས་ཤ་ཁག་ག་སན་པ་བཏང་བས་ཚགས་རབས་པ་བསགས་པ་བཞན། བ་རད་

ལགས་པ་ལ་ད་མཚངས་ལས་ཡན། ཀན་སང་རམ་དག་ཡད་མད་ཁད་པར་ཙམ་ལས་སན་གཏང་

དག་སར་ག་ཕགས་མཚངས་པ་ཡན། དམགས་བསལ་འག་ནད་ཚབས་ཆན་ཡད་པ་ད་འད་ཡན་

ན་བ་གཏར་མ་བས་པར་ས་འག་ཏ་སས་ན་བཟང་། ༡༥༽ བ་གཏར་བད་མཁན་ཚས་གཤན་པའ་

རས་པ་ཅང་ཟད་བངས་ནས་ད་རས་ཆག་དང་འབལ་ཏ་མར་བསགས་ནས་དའ་ཐལ་བས་སཙ་

བདན་ཚར་ཁ་ཤས་འདབས་ཐབ་ན་ཡག་པ་ཡད། ༡༦༽ ར་གར་སགས་ས་ཕང་པ་སན་སག་ཆ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

78

ག་དང་དང་འབལ་ནས་མ་སག་གཏང་ག་ཡད་པས། ཕང་པ་ས་མ་ཕད་གང་ནས་ཕང་པར་ད་བཟང་

དང་སས་ཆས་གཙང་འཁ་བད་ཀ་ཡད། དའ་ར་མཚན་ན་ལ་ལ་འབལ་རའ་སན་སག་ག་རས་ལ་

གཙང་མ་དགས་པས་རད། ༡༧༽སས་བ་དམ་པ་དག་ག་གདང་ཐལ་ཆ་གནས་ཀ་སག་ཆགས་

མང་པར་ཕན་པར་བསམ་ནས་ཆ་དང་ར་མཚར་གཡག་སལ་ཡད། གང་ཟག་རང་ག་བ་དག་ག་

ཕང་ཐལ་ར་འག་ས་གཙང་དག་ལ་གཡག་སལ་ཡད།

གསམ་པ། འདས་པའ་ཤ་ཆས་དང་གསན་པའ་ཞབས་རམ་ཇ་ལར་བསབ་དགས་མན་ན།

༡༽ ཚ་འདའ་ཁར་བན་རན་ཅན་ག་ཆ་ཁར་སན་པ་དང་། གསང་སགས་ཀ་དཀལ་འཁར་ག་རལ་

ཚན་སགས་ལས་ཐག་ལ་གཏར་བ་སགས་བད་སལ་ཡད། གཤན་པའ་ཆད་དང་པ་སང་བ་དང་།

གཉས་པ་འཕ་བ་གནང་ན་ཡག་པ་ཡད། འཕ་བ་ཞས་པ་ན་གཤན་པའ་རམ་ཤས་དག་ཞང་ད་འཕན་

བའ་ཆ་ག་ཞག་ལ་ཟར་བ་ཡན། དབགས་ཆད་ཁ་མ་སགས་མ་ཤ་བའ་སན་ད་འཕ་བ་བ་མ་རགས་

ལ། ཐགས་དམ་ལ་བཞགས་པ་དག་ཐགས་དམ་མ་གལ་བར་ད་འཕ་བ་བ་མ་རགས་པ་ཡན། གལ་

ཏ་ད་དག་ག་སབས་ས་འཕ་བ་བས་ན་མ་བསད་པའ་ཉས་པ་ཡད་པར་བཤད། ༢༽ད་ནས་ཤད་

དང་པ་དང་གཉས་པ་སགས་བཟག་པའ་ཆད། ཤད་སང་འདར་བརག་པའམ་ཡང་ན་དག་ཅ་མ་དང་

ཆ་གསམ། བསང་གས་དང་འབལ་ཆས་ས་མ་སགས་འདན་ན་འགག །

རས་གཞང་ལར་ན་ཤད་དང་པ་ན་གཤན་པའ་སམས་ཆགས་ཡལ་ལ་གནས། གཉས་པ་

ན། ཉ་འཁར་ག་ཁམ་མཚས་དང་ཉ་རང་སགས་ལ་གནས། གསམ་པ་ན། ཐག་རང་ལ་གནས་པས་

འད་ལ་ཉན་ཁ་མད་པར་བཤད་ཡད། ༣༽ བདན་ཚགས་སང་སངས་མ་འད་བ་ཡད་ནའང་ཞགས་

བདན་ག་བདན་ཚགས་བདན་ཏ་ཞ་དག་སང་ཐབ་ན་ཡག་པ་ཡད། ༤༽རས་གཞང་ལས་གསལ་

བ་ལར་བང་ན་ས་རགས་ས་འད་བན་ལགས་པ་ད་འད་གཅག་ཙམ་དང་། མ་བང་ན་དགན་པར་ལ་

བཞངས་བད་ཞལ་འདབས་ཕལ་ན་ཡག་པ་ཡད། ༥༽ སབས་འདར་ནན་ཏན་ག་ཚལ་ད་ཞ་ར་ལ།

ཁ་ར་འབག་པ་ཚ་ཉན་ཨ། འདས་པའ་ཤ་ཆས་ཆད་ད་ཕགས་ཟག་བཤས་པ་ལ་བཙང་ནས་དའ་

རན་བབ་དངལ་གས་མཆད་འབལ་གཏན་ནས་མ་བད་ལ། འད་ན་ཤ་བའ་ཆད་ད་ཆས་བད་པ་མ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

79

ཡན་པར་སག་པ་བད་པ་ཡན་པས། ཤ་བ་ལ་ཕན་པ་ལས་གནད་པ་ཆ་བ་ཡང་ངས་ཡན། ཤ་ཆས་

ཀ་ཆད་ད་རང་ལ་གང་ཡད་དང་འཚམས་པར་ཆས་ཀ་ལགས་དང་མཐན་པའ་ས་ནས་ཚད་རན་པ་

ཞག་བས་ན་ད་གས་འགགས་པ་ཡན། ད་བཞན་ཨ་མཆད་ཀ་ཞལ་ལག་ཆད་ད་སམས་ཅན་གསར་

ད་བསད་ནས་དམར་ཟས་ཀ་ཞལ་ལག་འབལ་མ་རང་། འད་ན་ཨ་ཁ་འབག་པ་ཚ་ལ་བཤད་པའ་

ནང་གཏམ་ཡན། ༦༽ འདས་པའ་ཆད་ད་འག་སང་དང་མཆད་འབལ་ཇ་ཙམ་ཞག་བཏང་ཡང་སད་

གགས་དང་གཞན་གས་ཆ་བསད་སགས་ཀ་ར་བས་མ་བཅངས་པ་ཞག་དགས་གལ་ཆ། དས་དག་

སར་ག་ཕན་ཡན་ཆང་ད་གཏང་ག་ཡད།

༧༽ཡང་འགའ་ཞག་གས་མ་གངས་ཚར་ནས་གགས་པ་དང་སན་ཉ་སགས་ཀས་དའ་

ཆད་ད་མཆད་འབལ་བས་ན་མ་ཕན་ཞས་ཟར། ད་ན་ད་ལར་མ་ཡན་པར་ཕན་ཡན་ཏན་ཏན་ཡད་པ་

ཡན། གང་ལགས་ཤ་ན། གང་མཆད་འབལ་བ་རའ་དངལ་དངས་གང་ཡན་ད་བདག་ས་སས་བས་

བཏང་ནས་འདས་པ་ལ་སད་པ་ལ་བ་ཡན། དས་ན་དངལ་དངས་ད་དག་ག་བདག་པ་གཤན་པ་ད་

ཉད་ཆགས་ཀ་ཡད་པས་ད་དག་མཆད་འབལ་བས་པའ་ཕན་ཡན་ཡང་གཤན་པ་ད་ལ་ལས་ཐབ་ས་

ཐབ་པ་ཡན་ན། །དཔར་ན། ཁད་ཀས་གགས་པ་ཞག་ལ་ཆ་ཚད་ཅག་སད་ཡད་ན། ཆ་ཚད་སད་

པའ་དས་ད་ནས་བཟང་ཆ་ཚད་དའ་བདག་པ་གགས་པ་ད་ཡན་ག་ཁད་རང་མན་པ་བཞན་ན། །

གསན་པའ་ཞབས་རམ་ཆད་མད་བཞ་དང་། ཤར་མད་སགས་རས་གཞང་ལས་གསལ་བ་

ལར་གང་ཐབ་བསབ་ན་ཡག་པ་ཡད། གནས་སབས་ཞ་མཚམས་འདར་འཇག་ཆག་པར་ཞ། རས་

སར་དས་ཚད་ལ་བསན་ཏ་སན་འཕ་ཅ་དགས་ཐམས་ཅད་ཞ་རས་ཡད།

བཀ་ཤས་བད་ལགས།

༢༠༡༩། ༡༡། ༡༧ ཉན་སར་བས་ཀན་ལ་ཕན་པར་ཤག་ཅག །

ནགས་ལའ་སན་མ།

80

ས་མཐའ་སམས་པ།

ནགས་ཤད་ཅ་ཀ

གང་སང་བ། དབ་ས་དར་དཀར་གས་གཡགས་ཏ་ཡ་ཐད་གཉར་མས་བཀབ་པའ་བ་དང་

བའ་གནའ་མ་ཚའ་ཁ་དཔ་ལ་གཞགས་ན། འད་ལ་ས། “བ་རས་དས་ཚང་དན། མ་རས་ཁ་ཡལ་

དན”ཞས་པ་ད་ཅ་འདའ་བདན་དན་གས་ཕག་པ་ཞག་རད་ཨང་། རང་ལ་ཇ་ཆ་ར་ཕན་དས་དན་

པའ་ཀང་ད་ཇ་གསལ་དང་ཇ་གསལ་ད་གར་ཡང་བ་ན། གངས་རའ་མ་ཁད་ཀས་ཡངས་ས་བསར་

ཞང་། ཡངས་པའ་སང་ལངས་གཡ་མདག་འད་བའ་སང་ན། སར་ཚགས་ལར་འཁལ་བའ་ར་ནར་

ལག་གསམ་གས་གང་བའ་ཕ་ཡལ་གངས་ལངས་ད་རད་ལ། ལ་ཟ་མང་པ་ཞག་ཁ་དག་དང་བ་བ་

མད་པའ་རས་མད་མ་ཡལ་ག་འཚ་བའ་ཁད་རགས་པས། ཡད་མག་དང་ས་གདང་འགག་མད་

ཀས་ལས་སམས་གཙས་པའང་གངས་ཀས་ག་ལ་ཟན།

ད་ནངས་གཉད་ལས་ལང་དས་འབག་ས་འར་འར་ད་གགས་ཤང་། ཆར་པ་ཤག་ཤག་ཏ་

བབ་པའ་ས་བར་མད་ཀས་ཁབ་ཡང་བས། ད་མ་ཐག་བལ་འཚབ་ཀས་མལ་ལས་ལངས་ཏ་སའ་

ཁང་ག་ད་བའ་གསབ་ནས་མག་ཟང་ཕ་ར་འཕངས་མད། རང་ཉད་ཀ་རམ་ཤས་ཡད་ཚད་ཁ་ལ་

མད་པའ་ཅང་ཤས་ར་ཕ་ཞག་ལར། དངས་ཤང་གཙང་བའ་ཆར་རང་ག་སད་ས་འཁར་ཞང་གཡ་

མདག་ག་སང་ལངས་མཛས་པའ་ཕ་ཡལ་དར་ཤ གས་ཀས་ཤར། ཆང་དས་ཤག་ལ་ཆར་ཆའ་ཁད་

ཨ་མའ་སད་ད་བསར་བའ་ཞ་སག་ལ་ལག་པས་དམ་གས་འཇས་ཏ། ཞ་ཟའ་འཁར་བའ་ཨ་མ་དང་

ལན་ད་ལས་རར་ཆས་པའ་འདས་དན་ག་སང་བརན་ཞག་ག་བར་ད་དན་པའ་རམ་ཁང་གསན་པ་

ནས་ཤ གས་ཀས་འགལ་བང་། ན་བན་མག་མག་ཁད་ཀ་ནབ་ཁའ་མཚམས་སན་ལ་རང་མག་

འཕངས་དས། ཨ་མས་སམས་ཁལ་དང་བ་འཚབ་ཀས་ང་རང་ཐག་རང་ལ་ཕན་ཏ་ལག་ཡང་བར་

སག་པའ་གཟགས་བརན་དར་ཕར་མག་འཆར། ད་དང་དགང་ཁའ་མཚམས་སན་ག་མཇག་མ་ཇ་

ཐང་ལ་གར་སབས། ཨ་མ་དང་མ་འཕད་པའ་ལ་ཟ་མང་པ་འད་ལར་རགས་སང་བར་བསམ་ས། ད་

ལ་ད་དང་མ་ཡལ་འད་ནས་ཨ་མ་དན་པའ་གདང་པ་ཟབ་མས་སང་ཁ་འཚར་བཞན་ལག་ཡང་བར་

ནགས་ལའ་སན་མ།

81

སམས་དགས་ཀ་ར་ལ་ཚད། གནམ་མཐའ་རང་ད་འཕར་རལ་གས་ལག་བཞན་པའ་བ་རད་དག་

མཐང་སབས། ངས་རང་ཉད་ལ་བ་རད་ཀ་གཤག་ཟང་ཞག་ཐགས་ཡད་ན། ད་ལ་ཉད་ད་བམས་

བརའ་བདག་མའ་གམ་ད་ཆས་འདད་སམ་པ་ལས་ཅ་ཡང་མ་དན་མད། ད་ན་ང་ལ་ཡང་མ་སད་

པའ་སང་བསམ་ག་ར་ལམ་ཞག་ལས་ཅ་ཞག་ཡན་ཏ། ངའ་ས་བ་ལ་བར་བརས་ཀང་གཏན་ནས་

མ་འགབ་པར་སང་། ལག་ཏ་ད་ལ་ར་ཆ་སང་ཚགས་ཀས་ཆད་ཅང་འཕང་ལམ་ག་ཁག་པ་མང་པས་

རང་ད་བཅད་པའ་ང་དང་ཨ་མའ་བར་ཐག་ལ་བསམས་ན། ཡ་ཁག་ག་དམར་ཆང་སམས་པ་མག་

ཆ་གང་མའ་མཚ་ཆན་གས་བརན་འག་བ་ལས་མ་མཆས།

ས་ཆན་པ་མན་ནག་ག་ཡལ་བས་བསབ་ལ་ཉ་བའ་ཁད་ད། ང་དང་ངའ་གགས་པ་གཉས་

སབ་གང་ག་དགང་ཟས་ལ་ཆས་ཏ། འབས་དང་ལ་ལ་ག་ས་ཕར་པ་གང་ར་བངས་ནས་ཅག་ཙའ་

འགམ་ལ་ཕན། ཡན་ནའང་སབས་མ་ལགས་པའ་རན་གས་ངའ་ལ་ཕར་པ་གང་ད་ས་ར་ཤར་

བས། གད་ཁག་ལགས་པས་ཇ་ཙམ་མནར་ཡང་དགང་ཟས་ཀ་སལ་བ་སར་ཡང་ཇ་ལར་ཐབ་ས་

རག་ཐབས་བལ་སབས། ལགས་འཁགས་ཀ་ཁད་ད་སར་ཆ་གཅག་ཀང་ལས་མ་མང་པའ་ཨ་མའ་

གམ་ག་བས་དས་ཀ་འཚ་བར་ཕར་དན་ག་ཀང་ད་འཐམ་བཞན། ཆས་ཞམ་པའ་ཨ་མས་གནང་

བའ་ལག་ཟས་སམ་པ་དག་དན་པས་གཙས་ཏ། མག་ཁང་མཆ་ཞགས་ཀས་བན་གན་ཐག་རང་ད་

གནས་པའ་བཀའ་དན་ཅན་ག་ཨ་མ་ལ་ལན་གཅག་ཐག་ན་ཅ་མ་རང་སམ། ཨ་མ་དང་འགགས་

པའ་དས་ཚགས་ད་དག་ན་དད་ཁལ་གས་ཕག་ལ། ཨ་མ་དང་བལ་བའ་ས་མཐའ་འཚ་བ་འད་ཅ་

འདའ་གང་ངར་གས་འཚ་བ་ཞག་རད་ཨང་། སར་ཕན་ལག་མག་ཙམ་ཡང་མཐང་ད་མད་ཅང་།

གཉད་མ་ཁག་པའ་ས་མཐའ་མཚན་གཞང་མང་པ་ན། འཁལ་དཀའ་ཞང་བཟད་མ་ཐབ་པའ་མནར་

གཅད་ཀ་ག་རམ་རང་པ་ཞག་དང་འད་ལ། གཉད་ལ་ཡར་བའ་སབས་ར་ཐབ་ནའང་ར་ལམ་ག་ཁད་

ད་འཁར་བ་ན། ཚ་གང་བ་ཕག་ག་ཆད་ད་ས་དཀར་ག་ས་མ་འགམ་ལ་དད་ཅང་། ཡ་ཐད་གཉར་

རས་ཀས་བཀབ་པའ་ཨ་མའ་གཟགས་བརན་ཉད་ད་ངས། ད་དང་ང་རང་ཨ་མའ་པང་ཁར་སས་

བཞན། མ་ལའ་ཕག་ཟང་གས་མག་བར་བལ་བལ་ད་གཏང་པའ་བས་དས་ཀ་འཚ་བའ་ཟར་ཁ་ར་

ར་མ་ལང་ནས་གསལ་བ་ལར་རས། སབས་ར་ཨ་མས་ང་ཉལ་སར་བསལ་ཏ་སང་བཞན་པ་དང་།

ནགས་ལའ་སན་མ།

82

ལགས་པའ་ཟར་ཙམ་ཡང་རག་མ་བཅག་པར་ཉལ་གས་ཇ་མཐག་གཡག་རར་འབད་པའ་གཟགས་

བརན་གསན་པ་ད་ངའ་མག་ལམ་ན་འཆར་ཡང་མད། ག་བར་གཉད་ལས་སད་དས་ཡད་ཚད་སང་

ལང་ལང་ད་གར་ཞང་། ཡད་སམས་འཚབ་འཚབ་ཀས་ཁངས་ཤང་དན་གདང་ག་མག་ཆས་སས་

མག་བརན། མ་ཡལ་འད་ང་ལ་མཚན་ན་ཅ་འདའ་ས་སང་གས་བསམས་པའ་མ་ངམ་ག་ཐང་སང་

ལ་བ་ཞག་རད་ཨང་། ཐ་ན་ཁ་དག་རམ་པར་བཀ་བའ་འཚ་བ་ཞག་ཀང་རག་མང་མད་ཅང་། ར་

ལང་ཐང་གསམ་ལའང་ར་འཇག་མས་སང་ག་ལན་ས་འད་བའ་ཁ་དག་ས་བ་ཞག་ལས་ཅ་ཡང་མ་

སང་བས། སམས་ཡད་ཀ་མཚ་མའ་གཏང་རམ་ནས་ཁ་ལམ་མར་འཆར་འང་བ་ན། སང་ལངས་ས་

ཐང་ཐང་ལ་བཞད་པའ་མ་ཏག་དཀར་དམར་དང་། ད་ངད་ས་མང་འཐལ་འང་སའ་ནགས་ཀང་སག་

པ། ཆས་དངས་ཤང་ཡད་ལ་འཇབས་པའ་ར་ཆ་བསལ་མ་ཁམ་ཁམ་ད་བཞར་ཞང་། ལད་མ་གས་

པའ་ཐག་རང་ད་ཡད་པའ་དག་ཞང་ལ་བའ་ཕ་ཡལ་ད་རད།

ལས་སམས་ལ་ད་སད་བལ་ཞང་ཀག་ཀག་ཆ་བའ་ས་མཐའ་ག་ཁ་འད་ནས། གཏན་ད་བཀག་

རས་མ་ཐབ་པར་ལང་འཇགས་དང་བད་སད་ཀས་ཕག་ཅང་། འདས་མ་ད་གསམ་ག་འཚ་བ་ལ་ས་

སང་ག་མཛས་པས་བརན་པའ་ཨ་མ་བཞགས་སའ་རང་རང་ག་ཕ་ཡལ་ལ་སམས་པ་ཆགས་ཏ།

གདང་བ་དང་། ར་སན་གངས་མད་ཀ་ཁད་ནས་མག་ཆའ་ཐགས་པས་ས་གཞ་བརན་བཞན་མཉམ་

འཛམས་ཀ་མ་འངས་ཤག་ལ་རག་ཏ་ཡད་སན་ཤར།།

ས་ར་མཐ་སབ་ཀ་སབ་མ། བསན་འཛན་དར་ལན།

ནགས་ལའ་སན་མ།

83

གར་རག་ག་ཧར་བརན།

རང་ཐར།

སབ་ཆན་ག་ལ་མཐའ་མའ་ཡག་རགས་ཐག་པར་ཉན་གསམ་ལས་མད། འན་ཀང་། བཀ་

ས་ག་བར་ད་མར་སབ་རངས་འཁར་ཞག་གས་མར་སབ་སན་ཁང་ཞག་ཏ་ཁར་སང་། ནམ་རན་

ནད་སན་འབ་ཙམ་དང་གདན་བ་ས་ཙམ་ཡང་མད་པའ་བཀ་ས་ལ་ག་བར་ད་བང་བའ་ཆག་ས་དས་

ཁའ་འཛན་གགས་ཚ་ཧང་སང་ད་བཅག་པ་མ་ཟད། ད་ལ་སབ་ཆན་ག་སབ་མ་ཕ་མ་ཐམས་ཅད་

ཀས་གང་བཞན་པའ་གསར་འགར་ཞག་ཏ་གར་འདག །ང་མ་རལ་ཁམས་ཀ་ཁ་ནས་ཅ་ཡང་བཤད་

ཟར་བའ་དཔ་ལར། ལ་ལས་བཀ་སས་ཐ་མག་ནག་པ་འཐན་ནས་ན་བ་རད་ཟར་ལ། ལ་ལས་ས་

གབ་ཕག་པ་རད་ཟར། ཡང་ཁ་ཅག་གས་ཟས་དག་ཕག་པ་རད་ལབ་བཞན་འདག ཡང་འགའ་ཞག་

གས་ད་དག་ཐམས་ཅད་མ་ཡན་པར་ཁ་རང་བ་མ་ཞག་ལ་དགའ་ན་ཡང་མས་ཁ་ལ་ཁ་ཡ་མ་བས་

པས་ན་ཚ་ད་བང་བ་ཡན་ཞས་ས་ཚགས་ཤག་ཤད་བཞན་འདག་ཀང་། བཀ་སའ་ག་བར་ག་ན་ཚ་

དའ་ར་རན་ང་མ་ས་ཞག་གས་ཀང་གསལ་པ་ཞག་ཤས་མད།

དས་རག་ཏ་བཀ་ས་དང་མཉམ་ད་ལས་དང་གབ་མ་བཞན་འགག་མཁན་ར་རས་ཀང་ད་རང་

བཀ་སར་བང་བའ་ན་ཚ་དའ་ར་རན་འལ་ཚད་ཅག་ལས་བཤད་ར་མད། ཁས་བཤད་པ་ལར་ན་

ཟ་གཅག་ཙམ་ག་སན་ད་སབ་སས་ཡག་རགས་ཀ་ཚས་གངས་ཕར་བསགས་བས་པ་ནས་བཟང་

བཀ་ས་ཁད་མཚར་ཞག་ཆགས་སང་ཟར། ཁས་ནམ་རན་ལར་སབ་གགས་ས་ཐག་ལ་ཁ་མཚར་

དང་འཕ་སད་མ་བད་པ་མ་ཟད། ཁང་རང་གས་ནམ་རན་ག་ཉ་མ་སལ་རགས་ཡག་ཤས་ར་ར་ཁ་

རང་ལ་ཡང་སད་ཆ་ཉང་ཤས་ལས་བཤད་ཀ་མ་འདག་ཟར། ད་དང་ཁ་རང་སར་མ་ཡད་ཀང་རང་

མད་ཀང་རང་དས་རག་ཏ་འག་སའ་སབ་གའ་ཟ་ཁང་དང་། ས་ལ་རད་ཐང་སགས་ལ་མཐང་ར་

མད་པར་གར་པ་དས་རས་ཡད་ཀ་གགས་པ་རམས་ཡ་མཚན་ད་བཅག་སང་། ང་མ་ཁ་རང་བདན་

ཕག་གཅག་ག་རང་འཛན་གར་མ་སང་ཡང་ད་ལས་ཡ་མཚན་ར་མད། (ཁ་རང་བདན་ཕག་གཅག་

ནང་སབ་ཚན་གཅག་ཀང་མ་ཆད་པ་ཧ་ལམ་མད) འ། གང་བཤད་ཐམས་ཅད་ལས་ཀང་ཡ་མཚན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

84

པ་ཞག་བང་བ་ན་བཀ་སས་བདན་གསམ་ཙམ་ག་སན་ལ་འཛན་གགས་རག་གལ་ག་ཟན་བས་ཆ་

ཚང་གཡར་ཏ་དཔར་བཤས་བས་པ་མ་ཟད་རང་ནས་གང་ཡད་ཀས་བ་འཛན་བད་འག་བཙགས་

པ་ད་རད། ང་མ་ཁ་རང་བརན་པ་བསད་ན་སང་རས་དང་ཧར་བརན་ཅན་ཞག་རད་ད། མཚན་གང་

ཆ་ཚད་གཉས་པ་ཙམ་ག་བར་ད་འདག་པ་དང་ཞགས་པ་བཞ་པའ་ཐག་ལངས་ནས་སབ་སང་བས་

སང་།

འན་ཀང་། སབ་སང་བད་པར་བསད་ནམས་དགས་ཟར་བ་ད་དངས་འབལ་བདན་པ་རད་

འདག སབ་ཆན་ག་ལ་གསམ་རང་ད་བཀ་སར་ནད་སན་འབ་ཙམ་ཡང་བང་མང་མད་ཀང་ཞགས་

ས་ལང་དང་དགང་འཕ་ཉལ་གས་སབ་སང་བད་འག་བཙགས་ནས་ཟ་གཅག་མ་ཟན་གང་ད་བཀ་

ས་འད་ལར་མར་སབ་སན་ཁང་ད་ལང་སང་། །

མང༌དན།ས་གངས་ཆ།

མག༌དང༌རང༌ལག༌ལན༌ཞང༌སད༌ཐང༌དམར༌པ༌གན༌པའ༌མ༌བ༌དར༌མ༌ཞག༌གས༌སང༌

ལམ༌ག༌གང༌ངས༌ཤག༌ལ༌བད༌ཀ༌ཁད༌ཆས༌འགའ༌ང༌སད༌གནང༌། འད༌ཚའ༌མང༌ལ༌བཙན༌པའ༌

གདང༌དམར༌ཟར། དབས༌ལ༌ལན༌ག༌ཞང༌ཁམས༌ན༌ང༌ཚའ༌བཙན༌པའ༌རལ༌ས༌རད། མད༌སད༌

སད༌ན༌ང༌ཚའ༌མ༌རབས༌ཀ༌ཁག༌རན༌ལས༌བང༌བའ༌གཙང༌ཆ༌དངས༌མ་བཞར་ས༌ཡན། གངས༌

ཏ ༌ས ༌དང༌ཁ༌བ༌དཀར༌པ ༌མཚ༌སན༌པ ༌ན ༌ང༌ཚའ ༌མ ༌རབས༌གསར༌པའ ༌གཅག༌སལ༌ག ༌

གམས༌བགད༌བ༌ས། གསལ༌བད༌སམ༌ཅ༌ན༌ཆལ༌གསམ༌ག༌ཚ༌སག༌ལས༌གབ༌པ། གཡ༌རལ༌ཅན༌

ག༌གངས༌སང༌ན༌མས༌པ༌ཡ༌བ༌སག ཞ༌བདའ༌ལ༌བ༌དཀར༌པ༌ན༌ང༌ཚའ༌མག ཅས༌བས༌རས་

སར༌རགས༌ཡད༌མཁན༌ཁ༌ཤས༌འངས༌ནས༌ཡག༌འབ༌ད༌དག༌སག༌ཁང༌ནང༌ལ༌གཡགས༌

ཏ༌མང༌ཚགས༌གང༌གས༌མ༌མཐང༌། ད༌དག༌གས༌ཀང༌མ༌ཐས། མ༌ཁ༌ཤས༌ཀས༌ག༌ཐས༌ཡད༌ཀང༌

ད༌ན༌ལགས༌པ༌ཆགས། ཞ༌མ༌ཁ༌སར༌གན༌པ༌འགས༌ཁད༌ལ༌བད༌ཀ༌ཁད༌ཆས༌ང༌སད༌བད༌

དབང༌མད༌བད༌ཀ༌བདག༌དབང༌ང༌ཚའ༌ལག༌ཏ༌ཡད། ང༌ཚས༌མང༌ཚགས༌ལ༌འན༌ལགས༌

ནགས་ལའ་སན་མ།

85

ཞ༌ལང༌བཟ༌བ༌བཞན༌ཁད༌ལ༌ཡང༌ཁང༌ཚ༌ལར༌འན༌ལགས༌ཞ༌ལང༌བ༌ར་ཡན། རང༌རང༌ག༌དཀག༌

གཏམ༌ཉན༌མ༌ཆག བདན༌པ༌རགས༌ཀང༌ས༌མ༌ཆག ང༌ཚའ༌སན༌མཐང༌མ༌ཆག ཁར༌ཡག༌

གཞན༌ད་འག༌མ༌ཆག༌ཅས༌བཤད༌སང༌། སར༌ལ༌ཡད༌མཁན༌ཞག༌གས༌ད༌དང༌ང༌ལ༌ཁད༌ཀ༌

དབངས༌ཀ༌སད༌གདངས༌དང༌། གཡག༌ག༌གཤས༌ཀ སང༌དཀར༌རམ༌པ། ཕ༌ཐང༌རང༌བའ༌

གན༌ཆས༌སགས༌དར༌དགས། སང༌ཀ༌ང༌ཚས༌ཟ༌བད༌བ༌ཞག༌བ༌དགས། སན༌འདས༌རལ༌

ཁམས༌འགམས༌པའ ༌དག ༌འདན༌ཆས༌འཕལ༌དང༌ད༌ཆར༌འཛམ༌གང༌འགམ༌པའ ༌ཏ༌ལ༌

བཞན༌རགས༌ལན༌པ༌ཞག༌བ༌མ༌ཉན༌ཟར༌ནས༌ཁང༌ཁ༌མ༌ལར་འབར༌བ༌དང༌བཅས༌ཏ༌གང༌ང༌།།

གཅག ཞན་གཞ་ང་འཛན་ལ་དཔད་པ། ནར་བ་དན་གབ།

སན་མཆག་རལ་བ་རམས་དང་ད་སས་ཀས།།

རམ་གལ་དན་གཉར་ཅན་ལ་ཟབ་རས་ཆས།།

གསངས་པའ་དན་རམས་ཇ་བཞན་སན་མཛད་པའ།།

དངས་བརད་བ་མ་རམས་ལ་གས་པས་འདད།།

མ་རགས་ལག་རག་ཐ་ཚམ་གཞན་དབང་ཅན།།

བདག་ན་གཞང་དན་འབད་པའ་མཐ་མད་ཀང།།

ངལ་བ་བས་པའ་རམ་རག་འཆར་བ་ཙམ།།

ཤག་དཀར་ཡག་ནག་ར་མའ་གཟགས་འགད་བ།།

གཟགས་གཟགས་འཛན་རག་པའ་ཞན་གཞ་ན་གཟགས་འཛན་མག་ཤས་ལ་གཟགས་

ད་ཕར་ཆད་པ་ལར་སང་བ་ད་ཉད་ཡན་ལ། ད་རག་པ་ལ་འཆར་བའ་སབས་ཀས་རག་པས་འད་

གཟགས་ས་སམ་ད་ཞན་ལ། ད་འད་བ་ད་རག་པར་སང་བ་ན་གཟགས་རང་ལ་གཟགས་ཞས་པའ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

86

མང་བར་ལ་མ་བལས་པར་གཟགས་མཚན་ཉད་པ་སང་ལ། དར་སང་བ་ལར་གབ་མ་གབ་འཚལ་

བ་བཞ་དང་ཡངས་ཤས་བཞའ་ས་ནས་དཔད་པ་ན་གཟགས་རང་ལ་གཟགས་ཞས་པའ་མང་བར་

ལ་མ་བལས་པར་དངས་དབང་ས་དངས་པ་གཟགས་ཀ་དབང་གས་རག་པའ་ཡལ་ད་སང་བ་མ་

ཡན་པར་ངས་པས་རག་པ་ཡད་ཤས་ལ་བལས་པའ་རམ་རག་ཙམ་ལ་འཇག་ག །དའ་ཚ་གཟགས་

འཛན་མག་ཤས་ལ་གཟགས་ཕར་ཆད་པ་ལར་སང་བ་ད་ཉད་གཟགས་མ་ཡན་པར་གབ་པས་དབང་

ཤས་འཁལ་ཤས་ས་གབ་བ། །གཟགས་སགས་རག་པའ་ཞན་གཞ་ན་གང་ད་བཤད་པ་ལར་འཇག་

དགས་ཏ། ལགས་བཤད་སང་པ་ལས། ས་འཛན་ལ་སན་པ་ཕ་རལ་ཏ་ཞན་པའ་ཞན་གཞ་ཡན་

པ་སང་བའ་ཕར་ཏ། ཞན་གཞ་ཡན་པ་ད་གཉས་སང་ནབ་པའ་རང་རག་ལ་སགས་པ་ལ་འཆར་

ད་མ་རང་ཞང། གཉས་སང་ཅན་ག་ས་འཛན་ལ་སང་བ་མ་འགལ་བའ་ཕར་ར། །ཞས་རག་པའ་

ཞན་གཞ་དབང་ཤས་ལ་སང་བ་ཡད་ཅང་རང་རག་ལ་སང་བ་མད་གསངས་པས་ཁད་པར་འད་ཉད་

ངས་པར་འཛན་དགས་ས། །མ་ཟད་རག་པ་ཡད་ཤས་ལ་བལས་ཏ་རམ་རག་ཙམ་ད་འཇག་ན་རག་

མད་དབང་ཤས་བལས་ས་རམ་རག་ཙམ་ད་འཇག་དགས་གསངས་པ་དང། གཞ་ལག་རང་མཚན་

འངས་བའ་ལགས་དང་ག་ལ་མཚངས་ཞས་གསངས་པས། མད་ས་པས་གཟགས་འཛན་མག་ཤས་

ལ་གཟགས་ཕར་ཆད་པ་ལར་སང་བ་ད་ཉད་གཞ་ལག་ཕ་དན་གཟགས་མཚན་ཉད་པ་དང་ལགས་

འདར་དར་སང་ཚལ་དགག་བ་སང་ཚལ་ཁ་ན་ཡན་པས་ཁད་པར་ཆའ། །རག་པས་གཟགས་རང་

ལ་གཟགས་ས་སམ་ད་ཞན་སའ་གཞ་ན་གཟགས་འཛན་མག་ཤས་ལ་གཟགས་ཕར་ཆད་པ་ལར་

སང་བའ་སང་བ་ད་ཉད་ཡན་ལ། ད་གཟགས་ས་མ་སམ་ཡང། ད་རག་པའ་ཡལ་ད་སང་བའ་སབས་

ཀས་གཟགས་རང་ལ་གཟགས་ས་སམ་པའ་ཕར། དཔར་ན་ཕང་པ་བ་ཡལ་ད་སང་བའ་སབས་

ལས་གང་ཟག་ད་དང་དའ་སམ་པའ་བ་ས་བ་ལར་ར།།

གཉས། དགག་བ་ཁགས་ཚལ་ལ་དཔད་པ། དགངས་པ་རབ་གསལ་ལས། ཆས་ལ་དམགས་པའ་སང་ར་ན། ཞས་སགས་དན་ལ་རངས་

འཆར་ཅང་ཙམ་ཞ་ན། ཆས་ལ་དམགས་པའ་སང་ར་ན་སམས་ཅན་སད་ཅག་མ་དང་རང་བཞན་

མད་པ་གང་གས་ཀང་ཁད་པར་ད་མ་བས་པའ་སམས་ཅན་ཙམ་ཞག་ལ་དམགས་པ་མན་ག། སད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

87

ཅག་གས་འཇག་པའ་སམས་ཅན་ལ་དམགས་པ་ཡན་པས། སད་ཅག་ག་མ་རག་པས་ཁད་པར་ད་

བས་པའ་སམས་ཅན་ལ་དམགས་པའ། །

ཡང་དགངས་པ་རབ་གསལ་ལས་སམས་ཅན་སད་ཅག་གས་འཇག་པ་ངས་པ་ན། རག་གཅག་

རང་དབང་ཅན་ག་སམས་ཅན་ཡད་པ་བ་ང་དར་ཁགས་པས། ཕང་པ་ལས་ང་བ་ཐ་དད་པའ་

སམས་ཅན་མད་པ་ངས་པར་ནས་ས། །ཞས་གསངས་པ་དང་། སང་ཐན་སལ་བཟང་མག་འབད་

ལས། འན་ཀང་བདག་འཛན་ལན་སས་ཀས་བཟང་བ་ལར་གབ་ན་ད་འད་བའ་རག་གཅག་རང་

དབང་ཅན་ད་གབ་དགས་པས། ད་འད་བའ་རག་གཅག་རང་དབང་ཅན་ད་གབ་པ་ཁགས་ན་གང་

ཟག་རང་ར་ཐབ་པའ་རས་ཡད་ད་གབ་པ་ཁགས་པ་དང༌། གང་ཟག་ཕང་པ་དང་མཚན་ཉད་མ་

མཐན་པའ་རང་ར་ཐབ་པའ་རས་ཡད་ད་གབ་པ་རམ་པར་བཅད་ཙམ་ད་ཉད་རགས་བ་གང་ཟག་ག་

བདག་མད་ཀ་དན་ཡན་པར་འདད་པ་ལ་ཁད་པར་མད་ཅང། དའ་ཕར་ད་ཙམ་ཞག་རགས་པས་

གང་ཟག་ག་བདག་མད་མཚན་ཉད་རགས་པ་རགས་པར་འདད་པ་དང༌། ད་ཙམ་ཞག་མངན་སམ་

ད་མཐང་བ་གམས་པའ་སབས་ཀས་ཉན་མངས་པ་མ་ལས་པར་སང་ནས་ས་ཞས་འདད་པ་ན། བ་

བག་ས་བ་དང༌། མད་ས་པ་དང་རལ་འབར་སད་པ་དང༌། དབ་མ་རང་རད་པ་ཐམས་ཅད་ཀ་ཐན་

མང་ག་གབ་པའ་མཐའ་ཡན་ན། །ཞས་གསངས་པ་རམས་དན་གཅག་ཏ་སང་བས། དང་པ་

འདད་ཚལ་ཅང་ཟད་བཤད་ན། ས་འཇག་མ་བད་པའ་རག་པ་དང་ཆ་ཤས་མད་པའ་གཅག་པ་བ་

དང་ར་རན་ལ་མ་བལས་པའ་རང་དབང་བའ་གང་ཟག་གམ་ཕང་པ་ལས་ང་བ་ཐ་དད་པའ་མ་སས་

པའ་རག་པའ་བདག་ཁས་བངས་པ་ན་རག་གཅག་རང་དབང་ཅན་ག་བདག་འདད་ཚལ་ཡན་པ་

གཞང་དག་ཏ་གསལ་ལ། སམས་ཅན་ར་རན་ག་དབང་གས་སད་ཅག་གས་འཇག་པའ་མ་རག་

པ་ངས་ན་རག་གཅག་རང་དབང་བའ་བདག་ཁགས་དགས་ཏ་ཡ་གལ་ཁགས་ན་ཚགས་པ་ཞག་

དགས་པའ་ཕར་ཟར་བའམ། ཡང་འགའ་ཞག་གས་ཟར་ན་དགག་བ་ཕ་ཤས་ས་འཇག་མ་བད་པའ་

རག་པ་ད་ཡན་པས་ད་ཁགས་པ་ན་ཚགས་པ་ཁགས་དགས་ཞས་ཞབ་ཆ་བཞད་པ་སང་ལ། ཡང་

ན་སམས་ཅན་རག་གཅག་རང་དབང་ཅན་ད་གབ་ན་སམས་ཅན་རག་པར་གབ་དགས། སམས་

ཅན་རག་པར་གབ་ན་ད་རག་མ་རག་དཔད་པར་བད་པའ་བ་ཡས་དཔད་མཐར་དམགས་དགས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

88

པ་ལས་དས་མ་དམགས་ན་བ་དས་ཁགས་པར་འཇག་དགས་ཏ། དཔར་ན་མདན་ག་གཞར་མག་

ཤས་དས་བམ་པ་ཡད་ན་དམགས་ས་རང་བ་ལས་མ་དམགས་ན་དས་ད་ཁགས་པ་འཇག་དགས་

པ་སགས་འག་ནས་འཆད་པར་འགར་ར། །ཆ་ཤས་མད་པའ་གཅག་པ་ཟར་བ་ན་བདག་ཕང་པ་

ལས་ང་བ་ཐ་དད་པའ་ཡན་གར་བ་གནས་པ་ལ་བཞད་དགས་སམ་སམ་ས། རག་གཅག་རང་དབང་

ཅན་ད་གབ་པ་ཁགས་པ་ལ་ད་ཁགས་དགས་ལ་ད་ལར་ཁགས་པས་ཕང་པ་ལས་ང་བ་ཐ་དད་པའ་

སམས་ཅན་མད་པ་ངས་ནས་ས། །དའ་ཚ་སམས་ཅན་ན་ཕང་པའ་ཚགས་ཙམ་ལ་བཏགས་པར་

ཁང་ད་ཆད་པས། ཕང་སགས་ཀ་ཆས་ཙམ་ལ་བཏགས་པའ་སམས་ཅན་དམགས་པར་འག་བ་ན་

ཆས་ལ་དམགས་པ་ཞས་བའ། །གང་ད་དངས་པའ་སང་ཐན་སལ་བཟང་མག་འབད་ཀ་ལང་ག་

དན་ཡང་གང་ད་བཤད་པ་ལར་བ་དགས་སམ་སམ་ས། གང་ཟག་རང་ར་ཐབ་པའ་རས་ཡད་ཀ་

བདག་ཏ་གབ་ན་རག་གཅག་རང་དབང་ཅན་ག་བདག་གབ་དགས་ལ། ད་ལར་གབ་ན་ད་གབ་མ་

གབ་དཔད་པའ་བ་ཡས་རད་དགས་པ་ལས་མ་རད་ན་བ་དས་ཁགས་པ་འཇག་དགས་པ་གཞང་

ལགས་དང་གབ་མཐའ་གང་འག་ཀན་འདད་པ་མཐན་མང་བ་ཡན་པ་ལས་འད་ལ་དམགས་བསལ་

མད་ད། །

དཔར་ན་ཐལ་འགར་བའ་ལགས་ལ་དན་དམ་དཔད་བད་ཀ་རགས་ཤས་ཀས་དབང་ཕག་

དང་གཙ་བ་སགས་རང་གཞན་ག་ས་བ་རམས་ཀས་ཐན་མང་ད་ས་བཏགས་པ་རམས་ཁགས་

གསངས་པས། ར་མཚན་ན་ད་དག་ཡད་ན་རང་ག་མཚན་ཉད་ཀས་གབ་དགས། ད་ལར་གབ་

ན་དན་དམ་དཔད་བད་ཀ་རགས་ཤས་ཀས་རད་དགས་པ་ལས་མ་རད་ན་དས་ཁགས་པ་འཇག་

དགས་པ་བཞན་ན། །ལམ་རམ་ཆན་མ་ལས། ད་ལ་བའ་རགས་པ་དས་དཔད་པའམ་བཙལ་བ་

ན་ས་བ་ལ་སགས་པ་ཅང་ཟད་ཀང་མ་རད་པ་ལ་དཔད་མ་བཟད་པ་ཞས་ཟར་ལ་རགས་པ་དས་

མ་རད་པ་ཙམ་གས་ཁགས་པ་མན་ག། ཡད་ན་རགས་པ་དས་འགབ་དགས་པ་ལས་དས་མ་གབ་

ན་ཁགས་པ་ཡན་ན། །ཡང་ད་ཉད་ལས། དའ་ཕར་རགས་ཤས་ཀས་མ་གནད་པ་དང་དས་གབ་

པ་གཉས་གཅག་ཏ་བཟང་ནས་ཐ་སད་ད་དག་སག་ལས་བད་སག་འབང་བ་དང་། དབང་ཕག་དང་

གཙ་བ་ལས་བད་སག་འབང་བ་གཉས་ཡན་ན་ཡན་མཉམ་དང་མན་ན་མན་མཉམ་ད་འཛན་པའ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

89

ལག་རག་ག་གནས་མད་ད། དབང་ཕག་དང་གཙ་བས་བད་སག་བསད་པ་དང་དག་མ་དགས་བད་

སག་བསད་པ་གཉས་རང་བཞན་ཡད་མད་ཚལ་བཞན་ད་དཔད་པའ་རགས་པས་མ་འགབ་པར་

མཚངས་ཀང་། རགས་པས་གནད་མ་གནད་རམ་པ་ཐམས་ཅད་ད་མ་མཚངས་པའ་ཕར་ར། །ད་ལ་

རང་གཞན་ག་ས་པ་དངས་པར་ས་བ་རམས་ཀ་འདད་པ་ཐན་མང་མ་ཡན་པས་ཀན་བརགས་པའ་

གཟང་འཛན་ཆ་མད་དང་བདག་དང་གཙ་བ་དང་དབང་ཕག་ལ་སགས་པ་རམས་ན། ད་དག་གས་

རམ་པར་འཇག་པ་ན་ད་འད་བའ་རང་ག་ང་བས་གབ་པ་ཡན་མན་རགས་པས་དཔད་ནས་ད་ནས་

ད་ལར་དཔད་པའ་རགས་པས་དན་ད་དག་རད་པར་བསམས་ནས་བཞག་པ་ཡན་པས། ད་འད་

ད་ལ་རང་བཞན་ཡད་མད་དཔད་པའ་རགས་པའ་དཔད་པ་གཞན་གས་བས་པ་ཁས་ལན་དགས་

པ་ཡན་ཏ། དན་ད་རགས་པས་དཔད་བཟད་ད་འདད་པའ་ཕར་ར། །ད་ལར་དཔད་པ་ན་རགས་

པ་ད་མ་མད་པའ་བརག་པའ་ཁར་བཟད་པ་མ་འབང་བས་ད་དག་རགས་པས་མ་རད་པ་ན་ཁགས་

པར་འགར་ཏ། ད་དག་ཡད་ན་རགས་པ་ད་དག་གས་རད་དགས་པའ་ཕར་ར། །ཞས་གསངས་

པ་རམས་རགས་ལམ་གཅག་ག་ཐགས་ནས་གཅག་མཚངས་ས་ལན་འདབས་དགས་སམ་སམ།

དགས་པ་ཆ་ས་ཞག་ན་དགག་བ་ད་ཁགས་པ་ལ་དའ་སང་པ་གབ་དགས་པས་ད་ལར་ན་དགག་བ་

ཁགས་དཀའ་ས་དང་སང་པ་ཕ་རགས་མད་པར་འགར་སམ་ད་བསམས་ས། །

འན་ཀང་བ་དས་དགག་བ་ཁགས་ཚལ་ལ་གཉས་ཡད་པས། དང་པ་དགག་བ་གཞན་

ཞག་ཁགས་པའ་སབས་ཀས་དགག་བ་ད་ཁགས་པ་ལ་དའ་སང་པར་ངས་མ་དགས་སམ་སམ་

ས། དཔར་ན་གང་ཟག་རག་གཅག་རང་དབང་ཅན་ག་སང་པར་རགས་པའ་བ་དས་རང་ར་ཐབ་

པའ་རས་ཡད་ཀ་བདག་ཁགས་ཀང་དའ་སང་པ་མ་ངས་པ་དང། ཀན་གཞ་སགས་ད་དག་ཐལ་

འགར་བའ་ལགས་ལ་ཡད་ན་རང་ག་མཚན་ཉད་ཀས་གབ་དགས་པ་རམས་དན་དམ་དཔད་བད་ཀ་

རགས་ཤས་ཀས་ཁགས་ཀང་དས་ད་དག་གས་སང་པར་མ་ངས་པ་བཞན། གཉས་པ་ན་བ་དས་

དགག་བ་གཞན་ཁགས་པའ་སབས་ཀས་དགག་བ་ཁགས་ཚལ་སང་བ་མ་ཡན་པར་དགག་བ་ད་

ཁགས་ན་སང་པར་ངས་དགས་སམ་སམ་མ། །འ་ན་ཐལ་རང་སའ་ལགས་ལ་གཞར་བཞག་ནས་

གང་ཟག་བདན་པར་གབ་ན་གང་ཟག་རག་གཅག་དབང་ཅན་ད་གབ་དགས་པས། གང་ཟག་རག་

ནགས་ལའ་སན་མ།

90

གཅག་རང་དབང་ཅན་ད་གབ་པ་ཁགས་པའ་མད་ས་པ་དས། གང་ཟག་བདན་པར་ཁགས་པར་

ཐལ། གང་ཟག་རག་གཅག་རང་དབང་ཅན་ད་གབ་པ་ཁགས་པའ་ཕར་ཟར་ན། འདད་ལན་བཏབ་པ་

ཡན་ན་ཕལ་ཆར་འགལ་བ་མད་པ་སམས་ཏ། བ་དས་དགག་བ་ཁགས་པ་ལ་དགག་བ་རམ་པར་

གཅད་མ་དགས་པ་གང་ད་བཤད་པ་ལར་འདད་པར་བའ།།

རམ་དབ་གཉས་བཞའ་ཁད་པར་གང་བ། འབང་སག

ཡས་ལ་སང་ག་ས་རལ་ཞག་ལ། །

གདད་མའ་མན་ཆན་ཧབ་ཀས་བཅམ་ས། །

ཁ་བའ་སག་མཁར་ཐག་མར་བསན་མཛད། །

མས་པ་ཐན་མར་དང་བ་བག་འ། །

ཞས་མཆད་བརད་ཀས་མདན་བསས་ཏ། བར་སད་པའ་བསན་བཅས་སམ་ཅ་པ་ལས་

རམ་དབ་གཉས་བཞའ་ཁད་པར་ཅང་ཟད་གང་བ་ལ། མཁས་དབང་རམས་ཀ་ལས་ས་བ་བ་དང་

དགས་ཆད་གཉས་ཀ་ཁད་པར་བཞད་ཚལ་དགད་བ་དང་། རང་ག་རག་འཆར་བརད་པའ། །དང་

བ་ན། ས་ཏས་མ་ཏག་ཕང་མཛས་ལས། བད་པ་པས་བ་བ་གང་ལ་བད་པའ་ལས་ཀ་དན་ཅན་

ད་འགར་བ་རམ་དབ་གཉས་པ་ན། ཞས་དང་། བ་བ་གང་ཞག་གས་བ་བའ་ཡལ་དའམ། ད་དང་

འབལ་བའ་ལས་ལ་ཕན་འདགས་པར་འགར་བའ་དན་ག་ཆད་ད་བ་བའ་ཡལ་ལ་འཇག་པ་རམ་

དབ་བཞ་པ་ན། ཞས་གསངས། མཁས་དབང་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་གས་ཐན་མའ་ཞལ་ལང་ལས།

རམ་དབ་གཉས་པ་ལ་གཞ་གང་ཡང་རང་བ་ཞག་ཏ་བ་བ་ཞག་བད་པར་སན་པའ་ལས་ཚག་ཡད་

པ་ཙམ་གས་ཆག་ས། ཞས་དང་། རམ་དབ་བཞ་པ་ལ་གཞ་གང་ཡང་རང་བ་ཞག་ལ་བ་བ་ཞག་བད་

པ་ཙམ་སན་པས་མ་ཆག་པར་ད་ལས་འདས་ཏ། དའ་ཆད་དའམ་དའ་དན་ད་ཞས་གཞ་ད་ལ་ཕན་

འདགས་པའ་ཚག་ག་ནས་པ་ཞག་དངས་ཤ གས་ཅ་རགས་ལ་ཐན་དགས། ཞས་གསངས། མཁན་

ཆན་བརན་འགས་ཀས་སམ་རགས་འགལ་བ་ནར་བའ་མ་ལང་ལས། ད་ལའང་ར་མཚན་ལ་ཚང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

91

དགས་ཏ། ༡༽ སར་བ་བ་ཡད་པ། ༢༽ བ་ཡལ་ཡད་པ། ༣༽ ས་ལ་སགས་ལ་དན་བདན་གང་

རང་འཐབ་པ། ༤༽ བ་བ་དང་བ་ཡལ་ཐ་དད་ཡད་པ། ༥༽ བ་བས་བ་ཡལ་དང་བ་ཡལ་དང་འབལ་

བའ་ལས་ལ་ཕན་མ་ཐགས་པ་དང་ལའ། །ཞས་དང་། དགས་ཆད་ལ་ཁད་པར་དང་པ་བཞ་ས་མ་

ལར་ལས། ཁད་པར་ལ་པ་ན། བ་བས་བ་ཡལ་དང་བ་ཡལ་དང་འབལ་བའ་ལས་ལ་ཕན་ཐགས་

པ་དང་ལའ། །ཞས་གསངས། །མཁས་དབང་ར་ར་རལ་བས་སམ་རགས་ཀ་སང་འགལ་ལགས་

བཤད་འདན་བའ་ཕ་ཉ་ལས། རམ་དབ་གཉས་པ་ལས་ས་བ་བ་སན་པའ་ལ་དན་ག་ཕད་ད་ན་བ་

བའ་ཡལ་གང་ཞག་ལ་བད་པ་པ་ཞག་གས་བ་བ་བད་པའ་ཚ་བ་བའ་ཡལ་གཙ་བར་སན་པ་ཞག་

དགས་ཏ། དཔར་ན། ཤར་ཕགས་ས་འག། བམ་པར་ཆ་བག ཅས་དང་། རམ་དབ་བཞ་པ་དགས་

ཆད་སན་པའ་ལ་དན་ག་ཕད་ད་ན་བད་པ་པ་ཞག་གས་བ་བ་བད་པའ་ཚ་བ་བ་དས་བ་བའ་ཡལ་

དའམ་ད་དང་འབལ་བའ་ལས་ལ་ཕན་འདགས་པ་སན་པ་ཞག་དགས་ཏ། དའང་བ་བའ་ཡལ་ལ་

ཕན་འདགས་པ་ན། དཔར་ན། ཞང་ལ་ལད་བརབ། བ་ལ་ཡན་ཏན་བསབས། ནད་པར་སན་བཅས་

བས། ལས་ལ་གས་གན་ལ་བ་དང་། ད་དང་འབལ་བའ་ལས་ལ་ཕན་འདགས་པ་ན། དཔར་ན།

ཤང་གཅད་བད་ད་ས་ར་ཉས། རབ་བརལ་བ་ལ་ར་གས། དན་གསལ་བད་ད་འགལ་བཤད་བས་ལ་

བའ། །ཞས་གསངས། །

མཁས་དབང་དམ་དག་བསམ་གཏན་གས་བད་ཀ་ཡ་གའ་ས་རམ་བ་གསལ་འཇག་

ངགས་ལས། རམ་དབ་གཉས་པ་སར་སའ་གཞ་ད་ལ་བ་བ་གཞན་ཞག་བས་པའམ་བད་བཞན་པ་

དང་བ་འགར་གང་རང་སན་པ་ཞག་དགས་ཏ། དཔར་ན། གཡས་ས་ཉལ་ཞས་པའ་གཡས་བ་བ་

བད་སའ་གཞ་དང་། ཉལ་བ་ན་གཞ་ད་ལ་བད་པའ་བ་བ་ཡན་པར་རམ་དབ་ས་ཡག་གས་ག་བ་ལ་

བ། རམ་དབ་ས་ཡག་མད་ན། གཡས་ཉལ་ཞས་བརད་དགས་ལ། གཡས་ཉལ་བའ་གཞ་ཡན་པར་

མ་ག་བར། ཉལ་བ་པར་ག་བར་འགར་ར། །ཞས་དང་། རམ་དབ་བཞ་པ་དགས་ཆད་ལ་འཇག་

ཚལ། རམ་དབ་སར་སའ་གཞ་ད་ལ་བ་བ་བས་ཙམ་མམ་བད་པ་ཙམ་ཞག་སན་པ་མ་ཡན་པར།

རམ་དབ་སར་སའ་གཞ་དའ་ཆད་དའམ་དན་ད་བ་བ་ཅ་རགས་སན་པ་ཞག་དགས་ཏ། དཔར་ན།

རལ་ཁབ་འཕལ་ཐབས་ས་བཟ་ག་འཛགས། ཞས་པའ་རལ་ཁབ་འཕལ་ཐབས་རམ་དབ་སར་སའ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

92

གཞ་དང་། གཞ་ད་ལ་བཟ་ག་འཛགས་པའ་བ་བ་བད་པ་ཙམ་སན་པ་ཡན་ན། དའ་རམ་དབ་ས་ད་

གཉས་པ་ལས་ས་བ་བར་འགར་མད། ད་ལར་མ་ཡན་པར་རལ་ཁབ་འཕལ་ཐབས་ཀ་ཆད་དའམ་

དའ་དན་ད་བཟ་ག་འཛགས་པར་སན་པ་ཡན་ལ། ད་རམ་དབ་ས་སའ་ནས་པས་ག་བ་ཡན། ཞས་

གསངས། །མཁས་དབང་ཉན་ཤ ལ་མཁན་རབ་འད་གསལ་གས་སམ་ཅ་བའ་རམ་བཤད་གཟར་

གནས་དགས་བའ་གཏམ་ལས། ཁ་བས་ན་ཆད་ཕར་སད་དན་ག་ས་དངས་ས་ཡད་པ་དང་། བ་

བའ་དན་ག་ཡལ་ཚག་ཟན་ད་ཡད་པ་རམས་བཞ་པ་དགས་ཆད་དང་། ད་མན་བད་པ་གང་གས་བ་

བའ་ཡལ་ཞག་ལ་ཕར་བ་བ་བས་པའ་རགས་རམས་ལས་ས་བ་བར་བཞག་ན་ཕན་ཚན་མ་འཆལ་

ཞང་སས་གཙང་མ་ཞག་ཡང་ཐབ་པ་མ་ཟད། ཅས་སགས་གསངས། །

གཉས་པ། རང་ག་རག་འཆར་བརད་པ། བར་སད་མཁན་པ་ཕལ་མ་ཆས་རམ་དབ་

གཉས་བཞའ་ཁད་པར་ན་བ་བའ་ཡལ་ལམ་ད་དང་འབལ་བའ་ལས་ལ་ཕན་ཐགས་ཡད་མད་

ཀས་གསངས་མད། དས་ཁད་པར་འབད་དཀའ་བས། འདར་ཉན་ཤ ལ་ལར། དན་ག་བ་བའ་ཡལ་

དངས་ས་ཚག་ཟན་ད་ཡད་པ་རམ་དབ་བཞ་པ་དང་། བ་བའ་ཡལ་ཞག་ལ་ཕར་བ་བ་བས་པ་གང་

ཞག་དན་ག་བ་བའ་ཡལ་དངས་ས་མ་གསལ་བ་རམས་ལས་ས་བ་བར་འཇག་པ་ན་ཤན་ཏ་འཐད་

ད། །རམ་དབ་བཞ་པ་ཡན་ན་དན་ག་བ་བའ་ཡལ་དངས་ས་ཚག་ཟན་ད་ཡད་པའམ། དགས་ཆད་

གསལ་བད་ཀ་ས་ཆད་ཕར་སད་དན་བཞ་དངས་ཤ གས་གང་རང་ད་ཡད་པའམ། བ་ཚག་གཉས་

ཀ་བར་ལ་ལ་དན་ག་ཕད་ཡད་པ་གང་ཞག་བ་བ་གཉས་པ་ད་ཉད་བ་བ་དང་པའ་ཆད་ད་ཡན་པ་

ས། ཁད་པར་གསམ་པ་ད་གང་རང་ལན་ན་རམ་དབ་བཞ་པ་དང་ད་མན་རམ་དབ་བཞ་པ་མན་

པའ། །རམ་དབ་བཞ་པ་ལ་རགས་གཉས་ཏ། དང་པ། མང་རང་ཞག་ག་མཐར་ལ་དན་སར་ཅང་།

ད་མཐར་བ་ཚག་ཅག་སར་བའ་རམ་དབ་བཞ་པ་ན། དཔར་ན། ཙན་དན་ག་ཚབ་ཏ་ཤ ག་པ་བཅད།

དངལ་ག་དད་ད་འབ་ཕལ། འབ་རན་ད་མར་སད། ཅས་པ་ལ་བ། གཉས་པ། བ་ཚག་གཉས་ཀ་བར་

ད་རམ་དབ་བཞ་པའ་རན་སར་ཅང་། དའང་བ་བ་གཉས་པ་ད་བ་བ་དང་པའ་ཆད་ད་བས་པ་ཞག་

ཡན་པའ་རམ་དབ་བཞ་པ་ན། ནད་དག་པར་སན་འཐང་། ཤང་གཅད་ད་ས་ར་བརར། ཞས་པ་ལ་བ།

གཉས་པ་གང་ལར་ཡང་བ་བའ་དན་ག་ཡལ་དངས་ས་ཚག་ཟན་ད་ཡད་པ་ཞག་ས། བ་བའ་དན་ག་

ནགས་ལའ་སན་མ།

93

ཡལ་ཞས་པ་ན་བ་བའ་དགས་ཆད་ལ་ག་དགས། མག་རག་སངས་ཏ་ཞས་ན། བ་བའ་དགས་ཆད་

དངས་ས་སན་པ་ན་རམ་དབ་བཞ་པ་དང་། བ་བའ་དགས་ཆད་དངས་ས་མ་སན་པར་བ་བའ་ཡལ་

ཙམ་སན་པ་ན་རམ་དབ་གཉས་པའ། །དའ་ཕར་ན། བཞ་པ་དགས་ཆད་ཅས་དང་། གཉས་པ་ལས་

ས་བ་བ་ཞས་མང་ཐགས། ལས་དང་བ་ཡལ་དན་གཅག་ས། །ཞས་པ་ལར། ལས་ས་བ་བ་ཞས་པ་

ན་བ་བའ་ཡལ་ལ་བ་བ་བད་པ་ཞས་པའ་དན་ཡན་པས། བ་བའ་ཡལ་ལ་བ་བ་བད་པ་ཙམ་སན་

པར་བད་པའ་ལ་དན་རམས་ན་རམ་དབ་གཉས་པ་དང་། བ་བའ་ཡལ་ལ་བ་བ་བད་པ་དའ་དགས་

ཆད་སན་པར་བད་པའ་ལ་དན་རམས་ན་རམ་དབ་བཞ་པའ། །

དས་ན། བ་བ་དས་བ་བའ་ཡལ་ལམ་ད་འབལ་ལས་ལ་ཕན་ཐགས་མ་ཐགས་ཀས་མན་

པར། བ་བའ་དགས་ཆད་སན་མ་སན་གས་རམ་དབ་གཉས་བཞའ་ཁད་པར་འབད་དགས་ས། །ད་

ཡང་བ་བའ་དགས་ཆད་སན་མ་སན་ཡན་ག་བ་བའ་དགས་ཆད་ཡད་མད་ཀས་ན་མ་ཡན་ཏ། བ་

བ་གང་ཞག་དགས་ཆད་མད་པ་མ་སད་པའ་ཕར་ར། །དས་ན། དགས་ཆད་སན་ན་བཞ་པ་དང་

། དགས་ཆད་མ་སན་ན་བཞ་པ་མན། བ་ཡལ་སན་ན་གཉས་པ་དང་། བ་ཡལ་མ་སན་ན་གཉས་

པ་མན་ན། །དཔར་ན། ཆ་ལ་ཟམ་པ་བཙགས། ཞས་པའ་ལ་དན་དས་ཟམ་པ་བཙགས་པའ་བ་བ་

དའ་དགས་པའམ་ཆད་ད་བ་བ་གང་ཡན་མ་སན་ཅང་། ཟམ་པ་བཙགས་པའ་བ་བ་ད་ཉད་བ་བའ་

ཡལ་ཆའ་སང་ད་བས་པར་སན་པ་ཙམ་ཡན་པས། ལ་དན་ད་རམ་དབ་གཉས་པ་ཡན། །ཆ་བརལ་

ད་ཟམ་པ་བཙགས། ཞས་པའ་ལ་དན་དས་ཟམ་པ་བཙགས་པའ་བ་བ་དའ་དགས་པའམ་ཆད་ད་བ་

བ་ན་ཆ་བརལ་ར་ཡན་པར་དངས་ས་སན་པས། ལ་དན་ད་རམ་དབ་བཞ་པ་ཡན། ནད་པར་སན་

བན། ཞས་པའ་ལ་དན་དས་སན་བན་པའ་བ་བའ་ཡལ་ནད་པ་ཡན་པར་སན་པ་ཙམ་ལས། སན་

བན་པའ་བ་བ་དའ་དགས་པའམ་ཆད་ད་བ་བ་གང་ཡན་དངས་ས་མ་སན་པས་ན། ལ་དན་ད་རམ་

དབ་གཉས་པ་ཡན། ནད་དག་ཏ་སན་བན། ཞས་པ་ལར་ན། ནད་དག་པ་ན་སན་བན་པའ་བ་བ་དའ་

དགས་པའམ་ཆད་ད་བ་བ་ཡན་པར་ལ་དན་ཏ་ས་དས་གསལ་བར་སན་པས་ན། ལ་དན་ད་རམ་

དབ་བཞ་པ་ཡན། དཀས་གཅག་པའ་དཔས་ཞས་ན། ནད་དག་ཏ་ནད་པར་སན་བན། ཞས་པའ་ལ་

དན་དང་པ་ན་རམ་དབ་བཞ་པ་དང་ལ་དན་གཉས་པ་ན་རམ་དབ་གཉས་པ་ཡན། ལ་ཏག་རས་ས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

94

ཞང་ལ་ཆ་འདན། ཞས་པའ་ལ་དན་དང་པ་ས་སས་ན་ཆ་འདན་པའ་བ་བའ་དགས་ཆད་སན་པས་

རམ་དབ་བཞ་པ་དང་། ལ་དན་གཉས་པ་ལ་སས་ན་ཆ་འདན་པའ་བ་བའ་ཡལ་ཙམ་སན་པས་རམ་

དབ་གཉས་པ་ཡན་ན།།

རམ་དབ་གཉས་བཞའ་དཀའ་གནད་གསང་བའ་ར།།

ཚལ་བཞན་འཇལ་བའ་ནས་པ་མ་མཆས་མད།།

རང་བ་གམས་ཕར་ཅང་ཟད་འབད་པ་ལས།།

གཞན་བ་འབད་པའ་ར་བ་ད་བས་མད།།

ཕ་ལ ༢༠༡༩ ལར།

ཕ་ནང་ག་ལ་སམ་ཐག་འཕགས་བད་མཁས་པའ་བག་གང་སབས་ཀ་མད་ས་པའ་སར་ག་དཔད་རམ།

དག་བཤས་ངག་དབང་ཐགས་མད།

ས་མང་གདལ་བའ་ཁམས་དང་བསམ་པ་ཀན། །

ཇ་བཞན་གཟགས་ནས་འག་བའ་རས་མཐན་པ། །

ཆས་ཀ་འཁར་ལ་ལན་གསམ་སར་མཛད་པའ། །

འདན་མཆག་ཐབ་པའ་དབང་པར་གས་ཕག་འཚལ། །

གཞལ་བ་བདན་གཉས་རང་སའ་མཚན་ཉད་དང་། །

ཁད་ཆས་བཅ་དག་ཐར་ལམ་བགད་ཚལ་སགས། །

མཆག་གསམ་དངས་སབས་རགས་པས་སབ་མཛད་པ། །

ཚད་མའ་སལ་འབད་སལ་འཛན་ཡངས་ལ་འདད། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

95

ཞ་བད་དབན་པའ་འག་ལ་གཅག་ཏ་བར། །

ཞ་བད་བསན་པའ་ཐབས་ལམ་ས་མང་གཟགས། །

ཞ་བད་མ་ལས་འབང་བའ་ས་གཅག་པ། །

ཞ་བདའ་དད་དཔན་བསན་འཛན་ར་མཚར་འདད། །

བག་གང་ག་བརད་གཞ། ༨༽ མད་ས་པའ་གབ་མཐའ་བང་རམ་དང་དའ་གཞང་དང་སབ་

དཔན་གགས་ཆ་བ་ཇ་ཡད་སར། (མད་ས་པའ་གབ་མཐའ་བང་རམ་དང་། ལང་ག་རས་འབང་ག་

མད་ས་པ་དང་རགས་པའ་རས་འབང་ག་མད་ས་པ་གཉས་ལ་འདད་ཚལ་མ་འད་བ་གང་ཡད་དང་།

ད་གཉས་ཀ་སབ་དཔན་གང་དང་གང་ཡན། ལང་ག་རས་འབང་ག་མད་ས་པས་རང་རག་བཞད་

མན་སར)

མད་ས་པའ་གབ་མཐའ་རམ་གཞག་བཤད་པ་ལ། ཡད་ཆས་པའ་ཁངས་འགད་པ་དང་

། གབ་མཐའ་དའ་འཕལ་རམ། གབ་མཐའ་དས་ཤ གས་རན་ཇ་ལར་ཐབས་མན། གབ་མཐའ་

རམ་གཞག་དངས། མཇག་བས་བ་དང་བཅས་ས་བཅད་ལའ་ས་ནས་འཆད་པ་ལ། དང་པ་ཡད་

ཆས་པའ་ཁངས་འགད་པ་ན། འད་ནས་ཡར་བརས་པའ། མ་ལ་ཉས་སང་དག་རའ་གང་རད་ལན་

ཚ་ལ་བར་པའ་ཚ་བདག་ཅག་ག་སན་པ་ཐབས་མཁས་ལ་ཐགས་ར་ཆན་པ་དང་ལན་པ། རང་

ཅག་རམས་ཀ་འདན་པ་ཆན་པ་སན་པ་ཤཀ་ཐབ་པ་འཇག་རན་ད་བན་ཏ་ཆས་ཀ་འཁར་ལ་རམ་

པ་གསམ་བསར་བའ་ནང་ཚན། བཀའ་དང་པ་བདན་བཞའ་ཆས་འཁར་ག་རས་ས་འབངས་ཏ་

ཐག་པ་འག་མའ་གབ་མཐའ་ས་བ་ཉན་ཐས་ས་གཉས་བང་བ་ཡན་ལ། སར་སན་པ་རང་ཉད་ཀ་

མད་རད་ལས་གབ་མཐའ་བཞའ་རམ་གཞག་དངས་ས་གསངས་པའ་ཁངས་འགའ་ཞག་བཀད་ན།

སངས་རས་ཤཀ་ཐབ་པས་མཛད་པའ་དཔལ་ད་བཞན་གཤགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀ་གསང་བ་རལ་

འབར་ཆན་པ་རམ་པར་རལ་བ་ཞས་བ་བ་མཉམ་པ་ཉད་གཉས་ས་མད་པའ་རད་ཀ་རལ་པ་ར་ར་

དཔལ་མཆག་ཆན་པ་བརག་པ་དང་པ་ལས། གཡག་ར་ནའ་སང་ལ་བ་ལ། །བར་ད་སང་མན་ཤང་

བ་ཙམ། །སམས་ལས་ཐ་དད་པར་གནས་པ། །སད་ཅག་མ་རག་པར་འདད་པས། །ཡལ་སམས་ཐ་

དད་བ་བག་ས། །ཕ་རལ་ཡལ་དག་ཕ་བ་རམས། །འདས་ནས་རགས་པ་འབང་བ་ལར། །ཡལ་དས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

96

རམ་པར་ངས་པ་ལས། །རགས་པ་འད་བའ་རམ་པར་བཞག །ཡལ་དགག་པ་ཡ་ཐ་མ་དང་། །ཤས་

པ་ས་བའ་ཐག་མ་ར། །ཕད་པར་འདད་པ་གབ་པའ་མཐའ། །མད་ས་པ་ཡ་དགངས་པ་ས། །ཆས་

རམས་ཐམས་ཅད་རང་ག་སམས། །རམ་པར་རག་ཙམ་སད་ཅག་མ། །རང་གསལ་རན་གནས་

སས་བལ་འདད། །རང་རག་སད་ཅག་གསལ་བ་དང་། །མ་གསལ་ས་ཚགས་རག་བལ་ད། ། རམ་

མད་རལ་འབར་སད་པ་ས། །དངས་རམས་སང་པ་ས་མ་བཞན། །སང་ཡང་བདག་ལས་རང་སང་

པ། །སམས་ཀ་རག་པ་རམ་བཟག་ས། །མཁའ་དབངས་ད་མད་རག་རན་འཆད། །འད་ལར་སད་པ་

ཞ་བ་ལས། །རམ་གལ་སང་ཉད་སང་ར་དང་། །དབར་མད་བང་ཆབ་སམས་ཀ་མཆག །ཟང་འཇག་

རབ་ཏ་མ་གནས་པ། །ཞས་རམ་གཞ་རལ་ཕ་རབ་རམ་པའ་ཕ་དན་དམགས་རན་བས་ནས་ཤས་

པ་རམ་ལན་ད་འདད་པ་དང་། དམགས་རན་དང་དམགས་བད་ཤས་པ་གཉས་དངས་ར་དངས་

འབས་ས་འདད་པ་སགས་ཀ་ས་ནས་མད་ས་པ་བཤད་པ་དང་།

བསས་པའ་རད་ཀ་རལ་པ་དས་ཀ་འཁར་ལའ་འགལ་བཤད་ར་བའ་རད་ཀ་རས་ས་

འཇག་པ་སང་ཕག་བཅ་གཉས་པ་ད་མ་མད་པའ་འད་ཅས་བ་བ། འཕགས་པ་སན་རས་གཟགས་

དབང་ཕག་གས་མཛད་པའ་ཕ་འཇག་རན་ག་ལའ་དང་། ནང་སམས་ཅན་ག་ལའ་གཉས་འགར་

རད་དང་འད་བར་བཞགས་པ་ལས། ར་འདའ་ཕར་བཅམ་ལན་འདས་ཀས་རད་ཀ་རལ་པའ་ལའ་

ལ་པ་ལས་ཚགས་ས་བཅད་པ་ལ་བཅ་ར་བརད་པས་གསངས་པ་འད་ལ་ས། ས་དང་ཆ་དང་མ་དང་

རང་དང་ར་དང་མཆག་ག་ར་ས་ཕ་རབ་རམས་ན་རམ་པ་དག །ད་ལ་སགས་པ་ར་རས་དམན་ཞང་

མཐའ་མ་ཡལ་དང་རམ་པར་བལ་བ་ཡ་ཤས་བལ་བ་རམས། །འདད་པ་གཟགས་དང་གཟགས་མད་

རམས་ན་ཟང་དང་ཟང་དང་ར་བང་ཅན་ཏ་མཐའ་མ་ཆས་ཀ་དབངས། །རམ་པ་ཀན་ལན་ད་རམས་

ཀན་ནས་རག་ཏ་འཕ་མད་བད་བ་ལན་སས་རན་ད་གར་པའ། །ཞས་པའ། །ར་དས་ན་སམས་ཅན་

ག་བསམ་པའ་དབང་གས་ད་བཞན་གཤགས་པས་ཆས་བསན་པ་ན་བ་བག་ཏ་ས་བ་དང་མད་ས་

པ་དང་རལ་འབར་སད་པ་པ་དང་དབ་མ་པའ། །ད་རམས་ལས་བ་བག་ཏ་ས་བ་ན་ས་བའ་ཆ་ཤས་

ཅན་ག་སམས་ཅན་རབ་ཏ་གསལ་བར་བད་པའ་བསན་བཅས་ས། །

མད་ས་པ་ན་དན་རབ་ཏ་གསལ་བར་བད་པའ་བསན་བཅས་ས། །རལ་འབར་སད་པ་པ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

97

ན་རམ་པར་ཤས་པ་ཙམ་རབ་ཏ་གསལ་བར་བད་པའ་བསན་བཅས་ས། །དབ་མ་པ་ན་དན་དམ་

པའ་ད་ཁ་ན་ཉད་རབ་ཏ་གསལ་བར་བད་པའ་བསན་བཅས་ཏ་རང་བའ་སལ་བ་དང་ལན་པ་དང་ཉ་

བའ་སལ་བ་དང་ལན་པའ་སམས་ཀ་ཕར་སམས་ཅན་ག་བསམ་པའ་དབང་གས་བཅམ་ལན་འདས་

ཀས་གསངས་ས། །གདལ་བའ་བསམ་པའ་དབང་གས་གབ་མཐའ་བཞའ་རམ་གཞག་བང་བར་

གསངས། ད་ལར་ཡང་། བད་གཤགས་གཞང་ག་རང་འགལ་ལས། ད་ལར་མད་སའ་ས་ནས་

སད་པའ་མད་ས་པ་རམས་ཀས་ཞས་དང། ཡ་ཤས་ཀན་བཏས་འགལ་བར། འད་ན་ས་དག་པ་

དང་འཕགས་པ་བཟང་པ་སད་པ་ལ་སགས་པའ་མད་ས་རམས་ས་ཇ་ལ་བར་ཁས་ལན་ཅང་མད་ད་

དང་ད་དག་ག་རས་ས་འཇག་པ་དང་ལན་པས་ན་མད་ས་པ་དང། མང་གཞན་དཔས་སན་པ་ལ་

མཁས་པས་དཔ་སན་པའ། །ཞས་གསངས་པ་ལར། མད་ས་པ་དང་དཔ་སན་པ་ཞས་བ་ལ།

མད་ས་ལས་ཇ་ལར་འབང་བ་ས་ཇ་བཞན་ད་ཁས་ལན་པ་ཙམ་ག་ས་ནས་གབ་པའ་མཐའ་

ས་བས་ལང་ག་རས་འབང་དང༌། རགས་ལམ་ད་མ་མད་པ་ཚད་མ་ས་བདན་ནས་བཤད་པ་ལར་

ག་རགས་པའ་རས་ས་འབངས་པའ་རགས་པའ་རས་འབང་གཉས་ཡད་པར་གསངས། སར་མད་

ས་པའ་གབ་མཐའམ་འདད་ཚལ་རང་དགའ་བ་སན་པའ་གཞང་དངས་བད་ད་མ་འགར་བས། མད་

ས་པའ་སབ་དཔན་དང་མད་ས་པའ་གབ་མཐའ་རན་འཛན་ཁ་གསལ་ཞག་རད་པར་དཀའ། འན་

ཀང་ལང་ག་རས་འབང་ག་མད་ས་པའ་འདད་ཚལ་རམས་མཛད་རང་འགལ་དང་འགལ་བཤད་

རམས་དང་། མངན་པ་ཀན་བཏས་ར་འགལ་སགས་ཀས་སན་པ་དང་། རགས་པའ་རས་འབང་

ག་མད་ས་པའ་འདད་ཚལ་རམས་ཚད་མ་ས་བདན་མད་དང་བཅས་པས་བསན་པར་མཁས་པ་

རམས་ལ་གགས་པ་ཡན་ན། །ལང་རགས་ཀ་རས་འབང་མད་ས་པའ་སབ་དཔན་ས་ཡན་ག་མཚན་

ཁ་གསལ་མ་མཇལ། འན་ཀང་སར་གབ་མཐའ་རམ་གཞག་སན་པའ་དཔ་ཆ་རམས་ལས། མད་

ས་པའ་སབ་དཔན་མཚན་གཞ་ལ་བར་བཀད་པ་ན། སབ་དཔན་ཀ་མ་ར་ཏ་དང་། ཤ་ར་ར་ཏ་

དང་། བཙན་པ་ར་ཏ་ལ་སགས་པ་རམས་ཡན་པར་ས་མ་རམས་ལ་གགས་པར་གསངས་འདག

ར་བཙན་ཆས་རན་གས། མཛད་འགལ་རམ་དས་ག་སབ་དཔན་དབག་གཉན་ད་མད་ས་པ་ཡན་

པར་གསངས། སབ་དཔན་ཀ་མ་ར་ཏ་ཁང་ག་དཔ་སན་པའ་གབ་མཐའ་དར་སལ་དང་། ཁང་ག་

ནགས་ལའ་སན་མ།

98

ལ་རས་ར་ཡ་ལ་ཙ་བ་ཐང་སན་ལམ་ཡག་ར་ཡག་ནང་ཡད་ཚལ་དང་། ཁང་ག་བརམས་ཆས་དཔ་

ཡ་ཕང་བ་སགས་ཡད་པ། ཁང་ཕབས་དས་ཀ་སབ་དང་འཕགས་པ་ལའ་ས་དས་ས་ཡན་པ་སགས་

མཁས་པའ་ངག་ལས་ཐས། སབ་དཔན་དག་སང་ཞས་པ་ཕ་རལ་དན་གབ་མཛད་མཁན་ད་ཡང་

མད་ས་པ་ཡན་པར་ཇ་བའ་གསང་ནང་ཡད་པར་ངག་ལས་ཐས། ནང་པའ་མཚན་རག་དང་ལ་

གབ་ཀན་བཏས། པད་འབང་བའ་སད་ཆ་ལས། སབ་དཔན་དག་སང་ག་ཕ་རལ་ག་དན་གབ་པ་

ལས། ཕན་ཚན་བདག་ཉད་མ་རག་པ། །ཆ་ཤས་མད་པར་རམ་གནས་ཏ། །ད་ཕར་ས་ཡ་དཀལ་

འཁར་སགས། །བསགས་པ་ལས་ན་བང་བ་ཡན། །ཞས་དང་།

མཛད་རང་འགལ་ལས། གཟགས་མང་དས་མཐའ་རལ་ཡག་དང༌། །སད་ཅག་གཟགས་

འགབ་པའ་མཐའ་ན་རལ་ཕ་རབ་ཡན་ན། །དས་ཀ་མཐའ་ན་སད་ཅག་མའ། །མང་ག་མཐའ་ན་

ཡ་ག་ས། རང་ས་བ་བག་ཏ་ས་བས་ན། རམ་གཞའ་རལ་ཕ་རབ་ད་དག་ཆ་ཤས་མད་པའ་ཕར་

ཕན་ཚན་རག་པ་ན་མད་ཀ། རལ་ཕ་རབ་ཆ་མད་པ་གཅག་ལ་ད་མས་བསར་བའ་བར་དང་བཅས་

པ་ཡན་ཏ། གལ་ཏ་རག་ན་ན་ཕགས་ཐམས་ཅད་ཀས་རག་ན་ཕན་ཚན་འདས་པར་འགར་ལ།

ཕགས་ར་རས་རག་ན་ཆ་བཅས་ས་འགར་བའ་སན་འཇག་པ་དང་། ཡང་གལ་ཏ་བསགས་པའ་

གཟགས་འད་དག་ག་རལ་ཕ་རབ་རམས་ཕན་ཚན་མ་རག་ན་ཞག་པར་མ་འགར་རམ་ཞ་ན། དའ་

ལན་ད། རང་གས་བཟང་བ་དང་། རས་ཀ་མཐ་ལ་བརན་ནས་ཀང་ཕན་ཚན་འབལ་བས་མ་འཐར་

བར་གནས་པར་བཤད་ད། སབ་དཔན་དག་སང་ག་ཕ་རལ་ག་དན་གབ་པ་ལས། ད་ཕར་ཕགས་

ཆའ་ཁད་པར་ག། །ད་ན་མང་པས་ཡངས་བསར་བར། །བརད་པར་ཟད་ཀ་རལ་རམས་ན། །

ཆ་ཤས་བཅས་པའ་བདག་ཉད་མན། །ཞས་དང་། ཕན་ཚན་ད་ན་ཕན་འདགས་པའ། །བ་བག་

གས་ན་བརས་པ་བཞན། །ར་ར་ལ་སགས་རལ་ཕན་རམས། །ད་དག་ཆད་པར་མ་འགར་ཏ། །ཇ་

ལར་སགས་ཀ་མཐ་ཡས་ན། །འད་སལ་ལ་སགས་འཛན་པ་བཞན། །རས་ཀ་མཐ་ཡས་ཕན་ཚན་

ད། །རལ་ཕན་ཁ་ཅག་སད་འགར་ག། །གཞན་དག་ནས་པ་སབས་ཆང་ང་། །ཞས་གསངས་ཤང་།

མཛད་རང་འགལ་དའང་། ཅ་རལ་ཕ་རབ་རམས་ཕན་ཚན་རག་གམ་འན་ཏ་མ་རག་ཅ་ན། ཁ་ཆ་

བ་རམས་ན་ར། མ་རག་ག་ཞས་ཟར་ར། །ཅའ་ཕར་ཞ་ན། ར་ཞག་གལ་ཏ་བདག་ཉད་ཐམས་ཅད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

99

ཀས་རག་པར་འགར་ན་ན་རས་རམས་འདས་པར་འགར་ར། །འན་ཏ་ཕགས་གཅག་གས་རག་ན་

ན་ཆ་ཤས་དང་བཅས་པ་དག་ཏ་ཐལ་བར་འགར་བ་ཞག་ན་རལ་ཕ་རབ་རམས་ན་ཆ་ཤས་མད་པ་

ཡན་ན། །ཞས་དང་། ཇ་ལར་བསགས་པ་ལ་བརབ་ན་ཞག་པར་མ་འགར་ཞ་ན། རང་ག་ཁམས་

ཀས་བཟང་བའ་ཕར་ར། ། ཞས་སགས་ཞབ་ཏ་གསངས་པ་ལར་ར།།

མད་ས་པའ་སབ་དཔན་བཙན་པས། རལ་ཕ་རབ་རམས་ཕན་ཚན་རག་ན་ཆ་བཅས་ས་

འགར་ཞང་། བར་ཡད་ན་ཉན་མ་སང་བ་དང་མཚན་མ་མན་པའ་རལ་བར་ད་འཇག་པར་འགར་

བས། བར་མད་ཀང་མ་རག་པར་འདད་ཚལ། ཀ་མ་ལ་ཤ་ལས། དབ་མ་རན་ག་དཀའ་འགལ་

ལས། གཞན་དག་ན་ར། རག་པ་ཡང་མ་ཡན་ལ། བར་དང་བཅས་པ་དག་ཀང་མ་ཡན་མད་ཀ།

འདབ་ཆགས་པ་ཁ་ནར་གནས་ས་ཞས་ཟར་ཏ། ཇ་སད་ད་བཙན་པ་ན་ར། རལ་རམས་མ་རག་

ཀང་བར་མད་པས་རག་པར་འད་ཤས་ས་ཞས་ཟར་བ་ལ་བའ། །ཞས་གསངས།

གཉས་པ་འཕལ་རམ་ན། མངན་པ་ས་བདན་དང་། ཚད་མ་ས་བདན་སགས་ཀ་འཕན་

ལས་དར་བ་དང་ད་དག་ག་རས་ས་འབངས་པའ་མད་ས་པ་དངས་དང་མད་ས་པའ་ལ་གབ་ཀ་རམ་

གཞག་ལ་སབ་གཉར་གནང་མཁན་རམས་རམ་པས་དར་རས་བང་བར་མངན།

གསམ་པ་དའ་ཤ གས་རན། མད་ས་པ་ལ་ལང་ག་རས་འབང་དང་རགས་པའ་རས་འབང་

གཉས་ལས། རགས་པའ་རས་འབང་མད་ས་པའ་གབ་མཐའ་རམ་གཞག་གཏན་ལ་འབབས་པའ་

ཚད་མ་ས་བདན་མད་དང་བཅས་པ་བརམས་པ་ནས། ར་གར་ད་དབ་སམས་ཀ་ལ་གབ་ས་བ་

རམས་ཀས་ཀང་། ཚད་མའ་བསན་བཅས་ཀ་རགས་ལམ་དའ་རས་ས་འབངས་ནས། རང་

ལགས་བསབ་པ་ལ་སབ་ངག་དང་གཏན་ཚགས། གཞན་ལགས་འགག་པ་ལ་སན་འབན་ནམ་ཐལ་

འགར་སགས་ག་ས་ནས་རང་རང་ལགས་ཀ་གཞ་ལམ་འབས་གསམ་ག་རམ་གཞག་ཚད་མའ་

གཞང་ནས་བཤད་པའ་རགས་ལམ་རམས་ཀས་གཏན་ལ་ཕབ་པས། མ་རགས་པ་དང་ལག་

པར་རག་པའ་རལ་བའ་ཀན་ཀ་རང་ད་སང་བའ་འགལ་ཚལ། དགག་བཞག་སང་གསམ་ག་ལམ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

100

ནས། ལ་བ་རམ་པར་དག་པ་སབ་དཔན་ཀ་སབ་ཀས་སལ་ཕ་བའ་དབ་མའ་ལ་བ་དང་། རགས་

ལམ་རམ་དག་སབ་དཔན་ཕགས་གང་ཡབ་སས་ཀས་གཏན་ལ་ཕབས་པའ་ཚད་མའ་རགས་པ་

གཉས་ཟང་ད་འབལ་བ། དབ་ཚད་སང་མཇང་བསལ་ལ་བ་བང་བ་ཡན། བད་དའང་ཚད་མའ་

བསན་བཅས་ས་བདན་མད་དང་བཅས་པ་བད་ད་འགར་བ་ནས། ཚད་མའ་འཆད་ཉན་དང་ཚད་མའ་

བསན་བཅས་བད་རང་གས་གསར་རམ་བསས་གའ་གཞང་རམས་དང་། རགས་གཏར་ར་འགལ་

སགས་ཚད་མའ་བསན་བཅས་ཀན་བཏས་དང་ས་བདན་སགས་ཀ་འགལ་བ་འགལ་བཤད་སགས་

དབར་ཁའ་སང་ལ་ཤ་མང་རལ་བ་ལར་བང་བ་དང་། གཞང་གཞན་ག་འགལ་བ་རམ་པ་ན་ཚད་མའ་

རགས་ལམ་འགས་ཀས་རམ་པ་དང་། རད་པའ་ས་ནས་ཚལ་གསམ་ག་ལམ་ནས་སངས་རས་ཀ་

བསན་པ་དང་སན་པ་ཚད་མར་བསབ་པའ་ལམ་ལགས་སགས། མདར་ན་ད་ལ་ཡང་བད་ད་ནང་

པ་སངས་རས་པའ་བསན་པ། ཐག་པ་ཆ་ཆང་སགས་དང་བཅས་པ་མ་ཉམས་རན་གནས་ཐབ་

པ་འད། བསན་པ་དང་སན་པ་སན་མད་སབ་པའ་རགས་ལམ་ཡང་དག་སན་པའ་ཚད་མའ་བསན་

བཅས་ཀ་ལག་རས་ཡན་ན། །

སར་ནང་པ་སངས་རས་པའ་གཞང་ལ་སབ་གཉར་གནང་སངས་གཞ་དངས་པའ་གནས་

ཚལ་མ་ནར་བར་གཏན་ལ་འབབ་པ་ལ། གཏན་ལ་འབབ་བད་ཀ་རགས་ལམ་ད་མ་མད་པ་བསག་

བཅད་བརར་གསམ་ས་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་ནས། གཏན་ལ་འབབ་བད་ཀ་ཚད་མ་ཡང་དག་དང་

ལར་སང་ལགས་པར་ཕ། ད་ཕ་བ་ཉད་ཀས། གཞ་བདན་གཉས་རམ་གཞག་ཚད་མས་ལགས་

པར་གབ། ད་གབ་པ་ཉད་ཀས་ལམ་ཐབས་ཤས་གཉས་འབད་པ་མད་པར་གབ། དས་འབས་བ་

སག་ཀན་ཉ་བར་ཞ་བ་གབ་པ་ཡན། འདད་བའ་འབས་བ་སག་ཀན་ཉ་བར་ཞ་བ་རང་རད་ལ་འགབ་

པ་ལ། ཤན་ཏ་གལ་ཆ་བ་ན། ལ་སམ་སད་གསམ་ག་ས་ནས་དང་། ཐས་བསམ་སམ་གསམ་

ག་ས་ནས་ཉམས་ལན་ནམ་སབ་གཉར་གནང་སངས་འད། ས་བ་ས་ཕ་འདད་མཁན་ག་གབ་མཐའ་

ས་དང་དའ་ནང་ནས་ཀང་ནང་པ་སངས་རས་པ་འད་ཁད་པར་བ་ཞག་རད་འདག་སམ། གང་ཡན་

ཞ་ན། ཐག་མ་མད་པ་ནས་རང་ཆས་ས་ཡད་པའ་བ་ངན་ཉ་རང་ཅན་ག་ཆགས་སང་གཉས་དང་

། གཞ་ཡ་གནས་ཚལ་ལ་རངས་པའ་རངས་པ་གསམ་ད་བ་ངན་ཕལ་ཆར་འདས་པ་ཡན། ད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

101

དག་ལ་ཁ་གཏད་གཅག་སངས་ཁད་པར་བ། བ་ངན་ད་དག་ག་ར་དང་། ང་བ། དམགས་རམ།

བད་ལས་སགས་ལ་དཔད་པ་བས་ནས། དའ་ར་ཚལ་བཞན་མ་ཡན་པའ་བསམ་བས་བས་ཚལ།

ང་བ་ཕན་ཅ་ལག་ཡན་ཚལ། ཕན་ཅ་མ་ལག་པའ་ཚལ་བཞན་ཡད་བད་གཅག་དང་དམགས་རམ་

འགལ་ཚལ། བད་ལས་མཐང་ཆས་ཉས་དམགས་མང་སབས་ཀས་གབ་ནས། མ་མཐང་ཉས་

དམགས་རགས་སབས་ཀས་དཔག་ཚལ་རམས་ལགས་པར་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ན། བ་ངན་ད་དག་

སང་བད་ཀ་གཉན་པ་ལ་བ་ངན་ད་དག་དང་འཛན་སངས་འགལ་བའ་བ་དང་། བད་ལས་འགལ་

བའ་བ། མདར་ན་བ་ངན་ད་དག་ལ་དངས་ཤ གས་བརད་གསམ་ནས་གནད་པར་འག་བའ་བ།

རང་རད་ལ་མ་སས་པ་ས་ཐབས། སས་ཟན་གང་ད་སལ་ནས་ནས་པ་མཐ་ཅན་ད་གཏང་ཐབས་

ན། ནང་སམས་ཀ་སང་བརར་ཐས་བསམ་སམ་གསམ་ལས་ལག་པའ་ཐབས་ཤས་གཞན་མད་

པ་ཡན། དཔར་ན་མ་གཞན་ལ་ཁང་ཁ་དག་པ་ཞག་ལངས་ན། ཁང་ཁ་ད་ཁ་གཏད་བཅས་ནས་

མད་པ་བཟ་དགས་ན། དང་པ་ཁང་ཁ་ལངས་སའ་མ་ད་ལ་དཔད་པ་བས་ཏ་རང་ཉད་ད་ལ་ཁང་

ཁ་ལངས་དགས་དན་ན་དས་རང་ལ་གནད་པ་བསལ་བས་ཡན་ལ། དའ་ར་མཚན་ཡང་གཙ་བར་

རང་གས་ཕར་ལ་གནད་བསལ་བའ་རན་གས་བང་བ་ཞག་ཡན་པ་ལས་ར་མད་རན་མད་ད་རང་

ལ་གནད་པ་བསལ་བ་མད་ཅང། གལ་སད་ཚ་འད་ལ་གནད་པ་བས་མད་ན་ཡང་ཚ་རབས་ས་མ་

རམས་ས་བས་པ་རད།

ར་མཚན་གང་ལགས་ན། ར་སན་ད་མ་སང་བར་འབས་བ་མ་འབང་བའ་ཕར་དང་། མད་

ལས། ལས་ཅན་རམས་ཀ་ལས་རམས་ན། །བསལ་པ་བར་ཡང་ཆད་མ་ཟ། །ཚགས་ཤང་དས་

ལ་བབས་པ་ན། །འབས་བ་སན་པ་ཉད་ད་འགར། །ཞས་པ་ལར་ལང་རགས་རམས་དང་། ད་

བཞན་ད་རང་ཉད་ཁ་འདད་ལ་གང་མ་འདད་པས་ན། ཁང་ཁའ་དབང་ད་བཏང་ན་མཐང་ཆས་ཀ་

ཉས་དམགས་སམ་གང་གད། འཇག་པ་ལས། མ་སག་གཟགས་ས་བད་ཅང་དམ་པ་མན་པར་

བཀ། །ཚལ་དང་ཚལ་མན་ཤས་པའ་རམ་དཔད་འཕག་བད་ཅང༌། །གསངས་པ་ལར་དང་། མ་

མཐང་བའ་ཉས་དམགས། འཇག་པ་ལས། གང་ཕར་རལ་སས་རམས་ལ་ཁ་བ་ཡས། །སན་དང་

ཁམས་བང་དག་བ་བསལ་པ་བརར། །བསགས་པ་སད་ཅག་གས་འཇམས་ད་ཡ་ཕར། །མ་བཟད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

102

ལས་གཞན་སག་པ་ཡད་མ་ཡན། །ཞས་གསངས་པ་ལར་ག་ཉས་དམགས་བསམ་པ་དང་། བཟད་

པའ་མཐང་ཆས་ཕན་ཡན་ནམ་ཁ་ཕན། འཇག་པ་ལས། བཟད་པས་མཛས་ཤང་ས་བ་དམ་པ་

ལ། །ཕངས་དང་ལགས་དང་ལགས་མན་ཤས་པ་ལ། །མཁས་པར་འགར་ཞང་། ཞས་པ་ལར་དང་།

མ་མཐང་བའ་ཕན་ཡན་ནམ་ཁ་ཕན། རང་ཉད་ཤ་བའ་རས་ཚ་ཕ་མ་ལ། ཆས་སབ་པའ་མངན་

མཐའ་ལས་རན་ཐབ་པ་དང་། སག་པ་མ་དག་བ་ཟད་པར་འགར་བ་སགས་ཀ་ཕན་ཡན་དང་ལན་

པར། འཇག་པ་ལས། ད་ཡ་འག་ཏ་ན། །ལ་མའ་ས་དང་སག་པ་ཟད་པར་འགར། །ཞས་པ་ལར་

ཉན་མངས་ར་ར་ལ་ར་དང་ང་བ་བད་ལས་སགས་ལགས་པར་དཔད་ནས། ཉན་མངས་པ་ད་དག་

གནས་སབས་མངན་གར་པ་ལག་པ་ནས། མཐར་ས་བན་དང་བཅས་པ་སངས་བའ་ཐབས་ལམ་

ཆ་ཚང་ལ་མ་ནར་བའ་ཆས་ཚལ་ཞག་ཡན། ཉན་མངས་ས་བན་དང་བཅས་པ་སང་བད་གཉན་པ་

དངས་ན་བདག་མད་རགས་པའ་ཞ་ལག་ཟང་ད་འབལ་བའ་རལ་འབར་མངན་སམ་ཡན། ད་འདའ་

རལ་འབར་མངན་སམ་རད་ལ་ས་བ་ལ་བདག་མད་དན་སའ་ཚལ་གས་རགས་པའ་ཞ་ལག་ཟང་ད་

འབལ་བ་སན་ད་འག་དགས། ད་ཡང་བ་ལ་བདག་མད་ལ་བསམ་བང་ཚད་མས་ས་འདགས་

ཆད་པ་སན་ད་འག་དགས། ད་ཡང་བ་ལ་བདག་མད་སན་པའ་གསང་རབ་ལ་ཐས་བསམ་བས་

ནས་ཐས་བང་ག་ཡད་དཔད་ཀས་ངས་དགས།

མདར་ན་ཐས་བསམ་གས་གཏན་ལ་ཕབ་པའ་བདག་མད་པའ་དན་སམ་བད་ཀ་བ་ད་ཉད།

གང་འཕལ་གཏང་ཐབས་ན་སམ་བད་ཀ་ཡན་ལག་དང་མ་བལ་བར་ཡང་ཡང་བསམ་སམ་བས་

ནས། ར་གཅག་ཏ་གནས་ཐབས་འཇག་སམ་དང་། ངས་ཤས་ཤ གས་དག་འདན་ཐབས་དཔད་

སམ། ད་གཉས་ཟང་ད་སལ་ནས་ཉམས་ས་ལན་ཚལ་འད་ལས་ཐབས་གཞན་མད་པས་ཞ་ལག་

ཟང་འབལ་དགས་པའ་གནད་འད་ཡན། ད་ལར་ཉམས་ས་བངས་ནས་བ་ངན་ཆགས་སང་རངས་

གསམ་ད་དག་དང་། ད་དག་ས་བའ་ནས་པ་དང་བཅས་པ་སངས་པ་ན། ཉན་མངས་པའ་དག་

བཅམ་པ། འཁར་བ་ལས་ཐར་པ་ཡན། ད་ལར་ཡང་མན་ར་བ་ལ་བ་གཞ་དངས་པའ་གནས་

ཚལ་མ་ནར་བ་ཞག་ཚད་མས་ལགས་པར་གཏན་ལ་དབབ་དགས་པ་ཡན་དས། གཞ་དངས་

པའ་གནས་ཚལ་ལ་གཞལ་བ་ཡལ་ག་རམ་གཞག་དང་། འཇལ་བད་བ་ཡ་རམ་གཞག་འད་ཤན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

103

ཏ་གལ་ཆ། དར་བརན་རང་སའ་གབ་མཐའ་བཞ་ཀའ་གཞལ་བ་ཡལ་ག་རམ་གཞག་ལ་བདན་

གཉས་ཀ་རམ་གཞག་དང་། འཇལ་བད་བ་ལ་བ་རག་བདན་སགས་གཙགས་ཆན་པའ་ས་ནས་

གཏན་ལ་ཕབ་པ་ཡན་ན། །

ས་བཤད་སན་ད་བཏང་ནས། བཞ་པ་མད་ས་པའ་གབ་མཐའ་རམ་གཞག་དངས་བཤད་

པ་ལ། མཚན་ཉད། དབ་བ། ས་བཤད་པ། ཡལ་ག་འདད་ཚལ། ཡལ་ཅན་ག་འདད་ཚལ།

བདག་མད་ཀ་འདད་ཚལ། ས་ལམ་ག་རམ་གཞག་བཤད་པ་དང་བདན། དང་པ་ན། རང་རག་

དང་ཕ་དན་གཉས་ཀ་ཁས་ལན་པའ་ཐག་དམན་ག་གབ་མཐའ་ས་བའ་གང་ཟག་ད། མད་ས་པའ་

མཚན་ཉད། མད་ས་པ་དང་དཔ་སན་པ་དན་གཅག །ལང་ག་རས་འབང་ག་མད་ས་པས་རང་རག་

ཁས་ལན་པའ་ར་གཞང་ཁ་གསལ་མ་མཇལ་ཡང་རང་རག་ཁས་ལན་པར་འདད་དགས་ཏ། གང་

ག་མཚན་ཉད་ད་གང་ར་རལ་མཚན་བཟང་པ། ར་བཙན་ཆས་ཀ་རལ་མཚན། པཎ་ཆན་བསད་

ནམས་གགས་པ། ཀན་མཁན་འཇགས་མད་དབང་པ། སགས་ཀས་བཞད་པས་མད་ས་པ་ལ་

རང་རག་བཞད་མན་གཉས་འཇག་དཀའ། །

གཉས་པ་དབ་བ་ལ་ལང་ག་རས་འབང་ག་མད་ས་པ་དང་། རགས་པའ་རས་འབང་ག་

མད་ས་པ་གཉས་ས་ཡད་པར་གབ་མཐའ་ཕལ་ཆ་བ་ལས་འབང་བ་ལར་ཡན། དང་པ་ན། མངན་

པ་མཛད་ཀ་རས་འབང་ག་མད་ས་པ་ལ་བ། གཉས་པ་ན། ཚད་མ་ས་བདན་ག་རས་འབང་ག་

མད་ས་པ་ལ་བའ། །ད་ལར་ཡང་ཀན་མཁན་འཇམ་དབངས་བཞད་པའ་གབ་མཐའ་ཆན་མ་ལས།

དབ་ང་ལང་རགས་རས་འབང་རམ་པའ་གསམ། ཞས་པ་ད་ལ་དབ་ན་ལང་རགས་ཀ་རས་འབང་

གཉས་མཁས་པ་རམས་ལ་གགས་པ་ལར་འདད་དགས་ཏ། མཛད་འགལ་ལས། མད་ས་པ་ན་

ར་དང་། དཔ་སན་པ་ན་ར་ཞས་གསངས་པའ་ཁ་བ་ཅག་མད་ཚད་མར་བད་ཀ་བསན་བཅས་

ཚད་མར་མ་བཞད་ཅས་པའ་ལང་ག་རས་འབང་ག་ད་དང་། མད་དང་ས་བདན་གཉས་ཀ་རས་

ས་འབང་པའ་རགས་པའ་རས་འབང་གཅག་ཀང་ཡད་པ་ན། ས་བདན་མད་སམས་ཐན་མང་ག་

གཞང་ད་གགས་པས་གབ་པའ་ཕར། ཞས་གསངས། ད་གཉས་ཀ་འདད་ཚལ་ན། ལང་ག་

ནགས་ལའ་སན་མ།

104

རས་འབང་མད་ས་པ་རམས་ཀས། བདན་གཉས་འཇག་ཚལ་མཛད་ནས་བཤད་པ་ལར་འདད་

པར། ཀན་མཁན་གབ་མཐར། བདན་གཉས་བདན་པར་དན་བད་ནས་མ་ནས། ཞས་པ་སབ་

དཔན་ལ་དབང་བས་ཀང་། ཆ་དང་འ་མ་ལ་སགས་པ་བཞན་ད་ཀན་རབ་ཏ་ཡད་པ་ཡན་ནམ།

གཟགས་དང་བད་བ་ལ་སགས་པ་བཞན་ད་དན་དམ་པར་ཡད་པ་ཡན་ཞས། རགས་པའ་རས་

འབང་སབས་ས་ཡང་བ་མད་ཐན་མང་ངམ་ལང་ག་རས་འབང་ག་འདད་ཚལ་མཛད་ལར་ཡན་པས་

བཤད་ཟན་ལ། མད་ས་པ་རང་ག་ཐན་མང་མན་པའམ། རགས་པའ་རས་འབང་ལགས་ཀ་བདན་

གཉས་འདད་ཚལ་ན། དན་དམ་པར་དན་བད་ནས་པ། དན་དམ་བདན་པ་དང་། དན་དམ་ད་

གབ་པ་དང་། རང་མཚན་ད་འཇག ད་ལར་མ་ནས་པའ་ཆས་ཀན་རབ་བདན་པ་དང་། ཀན་རབ་

ཏ་གབ་པ་དང་། ས་མཚན་ད་འཇག་ས། དཔལ་ལན་ཆས་ཀ་གགས་པས། དན་དམ་དན་བད་

ནས་པ་གང་། །ད་འདར་དན་དམ་ཡད་པ་ཡན། །གཞན་ན་ཀན་རབ་ཡད་པ་ས། །ད་དག་རང་

སའ་མཚན་ཉད་བཤད། །ཅས་རང་མཚན་ས་མཚན་དང་བཅས་པ་གསལ་བར་བཤད་ལ། ཞས་

གསངས་པ་ལར་དང་། ལང་རགས་ག་རས་འབང་གཉས་ཀ་བདན་གཉས་འཇག་ཚལ་མ་མཐན་

པ་དང་། མད་ས་པའ་གཙ་བའ་ཁས་ལན་རགས་པའ་རས་འབང་ལར་འཇག་དགས་པ་ཡན་ན།།

ཡང་རམ་པ་འདད་ཚལ་ག་ས་ནས་གསམ་ཡད་པར་གང་ར་རལ་མཚན་བཟང་པས་དབ་

མ་རན་ག་འགལ་བ་ལས་གསངས་པ་ལར་གཟང་འཛན་གངས་མཉམ་པ་དང་། ས་ང་ཕད་ཚལ་བ།

ས་ཚགས་གཉས་མད་པ་དང་གསམ་ཡད་པར་གསངས། ཀན་མཁན་ཆན་པ་འཇམ་དབངས་

བཞད་པའ་གབ་མཐར། རང་ལགས་ལ་རམ་པའ་ས་ནས་གཟང་འཛན་གངས་མཉམ་པ་དང་། ས་

ཚགས་གཉས་མད་པ་དང་། ས་ཚགས་རམ་འཛན་པ་གསམ་ཡད་པ་དང་། གསམ་པ་ས་ཚགས་

རམ་འཛན་པ་ན། དབ་མ་རན་ལས། དཀར་པ་དག་ལ་སགས་པ་ལ། །ཤས་པ་ད་ན་རམ་བང་

ས། །འགགས་པར་འབང་བས་བན་པ་དག །ཅག་ཆ་འ་སམ་ད་སམས་པ་ཡན། །ཞས་བཤད་ཅང་།

རམ་འགལ་སགས་ལས་ཀང་ཕགས་སར་བངས་ནས་བཀག་པ་དའ་ཕར། ཞས་གསངས།

གསམ་པ་ས་བཤད་ན། ཅའ་ཕར་མད་ས་པ་ཞས་བ་ཞ་ན། བཅམ་ལན་འདས་ཀ་མདའ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

105

རས་ས་འབངས་ནས་གབ་མཐའ་ས་བས་ན་མད་ས་པ་དང་། ཆས་ཐམས་ཅད་དཔའ་ས་ནས་བསན་

པར་འདད་པས་ན་དཔ་སན་པ་ཞས་བརད་པའ་ཕར། ཀན་མཁན་ཆན་པ་འཇམ་དབངས་བཞད་

པའ་གབ་མཐའ་ཆན་མ་ལས། ཊཀ་ཆན་ད་ཉད་སང་བ་ལས། མད་སའ་རས་ས་འབངས་ནས་

གབ་པའ་མཐའ་རམ་པར་འཇག་པས་མད་ས་པའ་རགས་ས། །ཞས་དང། བད་གཤགས་གཞང་

ག་རང་འགལ་ལས། ད་ལར་མད་ས་ས་ནས་སད་པའ་མད་ས་པ་རམས་ཀས་ཞས་དང། ཡ་ཤས་

ཀན་བཏས་འགལ་བར། འད་ན་ས་དག་པ་དང་འཕགས་པ་བཟང་པ་སད་པ་ལ་སགས་པའ་མད་ས་

རམས་ས་ཇ་ལ་བར་ཁས་ལན་ཅང་མད་ད་དང་ད་དག་ག་རས་ས་འཇག་པ་དང་ལན་པས་ན་མད་ས་

པ་དང། མང་གཞན་དཔས་སན་པ་ལ་མཁས་པས་དཔ་སན་པའ། །ཞས་གསངས་པ་ལར། མད་

ས་པ་དང་དཔ་སན་པ་ཞས་བ་ལ། ཞས་གསངས་ས།།

བཞ་པ་ཡལ་ག་འདད་ཚལ་ན། ཚད་མས་དམགས་པ་ཡད་པའ་མཚན་ཉད། ཡད་པ་ལ་

དབ་ན། བདན་པ་གཉས་ས་དབ་བ། རང་ས་གཉས་ས་དབ་བ། དགག་སབ་གཉས་ས་དབ་

བ་རམས་ས་ཡད། དན་དམ་པར་དན་བད་ནས་པ་དན་དམ་བདན་པའ་མཚན་ཉད། དན་དམ་

པར་དན་བད་མ་ནས་པའ་ཆས་ཀན་རབ་བདན་པའ་མཚན་ཉད། རག་པས་བཏགས་ཙམ་མ་

ཡན་པར་རང་ངས་ནས་གབ་པ་རང་མཚན་ག་མཚན་ཉད། རག་པས་བཏགས་ཙམ་ད་གབ་པ་

ས་མཚན་ག་མཚན་ཉད། རང་འཛན་རག་པས་རང་ག་དགག་བ་དངས་ས་བཅད་པའ་ཚལ་གས་

རགས་པར་བ་བ། དགག་པའ་མཚན་ཉད། རང་འཛན་རག་པས་རང་ག་དགག་བ་མ་བཅད་པའ་

ས་ནས་རགས་པར་བ་བ། སབ་པའ་མཚན་ཉད། སར་ཡལ་ལ་སང་ཡལ། འཛན་སངས་ཡལ།

འཇག་ཡལ། དམགས་ཡལ་སགས་ད་མ་ཡད།

ལ་པ་ཡལ་ཅན་ག་འདད་ཚལ་ན། ཡལ་ཅན་ལ་དབ་ན། རད་བད་ཀ་ས་དང་། བ་དང་

། གང་ཟག་གསམ་ཡད། གང་ཟག་ག་མཚན་གཞ་ལ། ཕང་པའ་རན་གང་ཟག་ག་མཚན་གཞར་

འདད་པ་དང་། ཡད་ཀ་རམ་ཤས་གང་ཟག་ག་མཚན་གཞར་འདད་པ་གཉས་ལས། དང་པ་ན།

མངན་པ་མཛད་ཀ་རས་འབང་ག་མད་ས་པ་ལ་བ། གཉས་པ་ན། ཚད་མ་ས་བདན་ག་རས་འབང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

106

ག་མད་ས་པ་ལ་བའ། །རང་ག་བརད་བ་ག་བར་བད་པའ་མཉན་བ་ད། རད་བད་སའ་མཚན་ཉད།

ཕང་པ་ལ་པ་གང་རང་ལ་བརན་ནས་བཏགས་པའ་སས་བ། གང་ཟག་ག་མཚན་ཉད། རག་པ་

བའ་མཚན་ཉད། ད་ལ་དབ་ན། བ་རགས་བདན་ཡད། རག་པ་དང་བལ་ཞང་མ་འཁལ་བའ་

གསར་ད་མ་བས་བའ་རག་པ། མངན་སམ་ག་ཚད་མའ་མཚན་ཉད། ད་ལ་དབ་ན་དབང་མངན་

ཚད་མ། ཡད་མངན་ཚད་མ། རང་རག་ཚད་མ། རལ་འབར་མངན་གསམ་ག་ཚད་མ་དང་

བཞ། ད་རམས་ཀ་ནང་ནས་ལགས་འད་ལ་དབང་མངན་ལ་རང་ག་དམགས་རན་ད་གར་བའ་

གཟགས་ས་སགས་ཕ་ཡ་ས་མཆད་ལ་པ་གང་རང་ལས་ས་དགས་པས། དབང་མངན་ད་གར་

པའ་དཔད་ཤས་འཇག་དཀའ་ས། དབང་མངན་ད་གར་པའ་རགས་བ་ཡན་ན་རང་ག་དམགས་

རན་ད་གར་པའ་གཟགས་ད་གསར་ད་རགས་པས་ཁབ་པའ་ཕར་ར། །སར་དབང་མངན་ད་གར་

པའ་སང་ལ་མ་ངས་པའ་བ་ཡད་མད་དཔད་གཞ་ཡན་ཏ། རམ་ར་ལས། རམ་ཤས་དན་གཞན་

ཆགས་པ་ཡ། །ནས་མད་དན་གཞན་མ་འཛན་ཕར། །ཞས་པ་འདས་ཡད་གཟགས་མཛས་ལ་ལག་

པར་ཆགས་པ་ལ་བ་ཡད་ཀ་རམ་ཤས་དན་གཞན་གཟགས་ལ་བ་ལ་ལག་པར་ཆགས་བཞན་པའ་

སབས་ས་ས་འཛན་ཉན་ཤས་མ་ས་པར་སས་གཉས་ཀ་ཚད་མའ་ཊག་ཆན་གཉས་ཀར་གསངས་

པའ་ཕར་ར། །ཡད་མངན་ཚད་མ་ན་གཞན་སམས་ཤས་པའ་མངན་གསམ་ལ་བ་འཇག་ཀང་།

འདར་བསན་ཡད་མངན་ཞས་པ་ཤན་ལག་ཅག་ཡད་པར་གསངས་པ་འད་ལ་ཅང་ཟད་དཔད་ན།

མད་ལས། གཟགས་ཤས་པ་ན་རམ་གཉས་ཏ། །མག་དང་ཡད་ལ་བརན་པའ། །ཞས་དང་། ཕགས་

ཀ་གང་པས་ཡད་ཀང་དན་དང་ལན་པ་ཞས་ཡད་མངན་ཡད་པར་བསན་པས། གཞང་འད་དག་

ག་སབས་ནས་བསན་པའ་ཡད་མངན་ལ་འདར་བསན་ཡད་མངན་ཞས་བ་ལ། དབང་མངན་རན་

མཐར་དས་མཐའ་སད་ཅག་མའ་ང་བར་གར་པའ་ཡད་མངན་ཡད་པ་གང་གས་འགབ་ཅ་ན། རང་

རད་ལ་དབང་མངན་ས་བར་དངས་སབས་ཀ་ཚད་མས་གབ་པ་ན། དབང་མངན་ག་རས་ས་ཡད་

མངན་ངས་པར་ས་བའ་ཁབ་པ་དཔད་པ་གསམ་གས་དག་པའ་ལང་ག་རགས་ལ་བརན་ནས་ཡད་

ཆས་རས་དཔག་གས་གབ་པ་ཡན་ན་ཞ་ན། འ་ན་དབང་མངན་ཡན་ན་ཁད་ཀ་ཡད་མངན་འདན་

པའ་ཁབ་པར་ཐལ། འདད་ན་སང་ལ་མ་ངས་པའ་དབང་མངན་གས་ཡད་མངན་འདན་པར་ཐལ།

དབང་མངན་ཡན་པའ་ཕར། ཁབ་པ་ཁས། ཞས་པ་ལ་དབང་མངན་ཡན་ན་ཡད་མངན་འདན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

107

པས་མ་ཁབ་ཀང་། དབང་མངན་ཚད་མ་ལ་ཁབ་པ་ཡན་ན་ཞ་ན། མར་མ་སད་ཅག་ཐ་མ་འཛན་

པའ་དབང་མངན་ཚད་མ་ཆས་ཅན། དར་ཐལ། འདད་ན། མར་མ་སད་ཅག་ཐ་མ་ལ་རགས་འད་

ཕ་མ་ཡད་པར་ཐལ། ད་འཛན་པའ་དབང་མངན་གས་དངས་ས་དངས་པའ་ཡད་མངན་ཡད་པའ་

ཕར། ཁབ་པར་ཐལ། ཡད་མངན་ག་དམགས་རན་ལ་རང་འདན་བད་ཀ་དབང་མངན་སད་ཅག་

ཐ་མའ་གཟང་དན་ག་རགས་འད་ཕ་མ་ལ་འཇག་དགས་པའ་ཕར། དར་ཐལ། ཐར་གསལ་ལས།

དབང་མངན་ཐ་མ་དའ་གཟང་དན་ག་རགས་འད་སད་ཅག་གཉས་པ་ན། ཡད་མངན་དའ་དམགས་

རན་ཡན་ན། །ཞས་གསངས་པའ་ཕར། མར་མ་སད་ཅག་ཐ་མ་འཛན་པའ་དབང་མངན་ག་གཟང་

དན་རགས་འད་སད་ཅག་གཉས་པ་ཡད་པར་འདད་ན། མར་མ་སད་ཅག་ཐ་མ་ཆས་ཅན། ཁད་ཀ་

རས་རན་ཕ་མ་ཡད་པར་ཐལ། འདད་ན། ཁད་ཀ་ཉར་འབས་ཡད་པར་ཐལ། འདད་ན་འདས་བས་

ཡན་ན། ཉར་ལན་ག་ར་ཡན་པས་ཁབ་པར་ཐལ་ལ། །

གཞན་ཡང་། ཁ་དག་ག་རགས་འད་ཐ་མ་འཛན་པའ་དབང་པའ་མངན་སམ་ཚད་མ་ཆས་

ཅན། ཁད་ཀ་གཟང་དན་ག་རགས་འད་ཕ་མ་ཡད་པར་ཐལ། ཁད་ཀས་དངས་པའ་ཡད་མངན་

ཡད་པ་གང་ཞག །དས་དངས་པའ་ཡད་མངན་ཡད་ན། དའ་དམགས་རན་ལ་རང་འདན་བད་ཀ་

དབང་མངན་ཐ་མའ་གཟང་དན་ག་རགས་འད་ཕ་མ་ལ་བད་དགས་པ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལས་

གསངས་པའ་ཕར། རགས་དང་པ་ཁས། ཁ་དག་ག་རགས་འད་ཐ་མ་འཛན་པའ་དབང་མངན་ག་

གཟང་དན་ལ་རགས་འད་ཕ་མ་ཡད་ཟར་ན། ཁ་དག་ག་རགས་འད་ཐ་མ་འཛན་པའ་དབང་མངན་

ཚད་མ་དས་ཁ་དག་ག་སང་ད་རགས་པའ་མ་རག་པ་རགས་པའ་ར་མཚན་ཁ་དག་ག་རགས་འད་

ཐ་མ་ད་རགས་འད་ཐ་མ་གཞན་དང་མཚམས་སར་བ་མད་པའ་འབལ་མད་ད་ངས་པའ་གནད་ཀས་

མ་ཡན་པར་ཐལ། འདད་ན། རམ་འགལ་ར་བ་ལས། ས་ཡ་རན་ན་གབ་པ་ན། །ས་ད་ཉད་ན་

གབ་པ་ཡན། །ཞས་པའ་ཐད་ཀ་ཐར་ལམ་གསལ་བད་ལས། ཁ་དག་ག་རགས་འད་ཐ་མ་འཛན་

པའ་དབང་པའ་མངན་སམ་ག་ཚད་མ་ཆས་ཅན། ས་ཁ་དག་ག་མ་རག་པ་ད་ཉད་ན་གབ་པ་ཡན་

ཏ། སའ་རན་ཁ་དག་སད་ཅག་ཐ་མ་ད་གཟང་དན་ད་བས་པའ་ས་ནས་རགས་འད་ཐ་མ་དང་འབལ་

བ་མད་པ་ཅན་ད་གབ་པའ་ཕར། ཞས་གསངས་པའ་ཕར། ཞ་ན་དཔད་དགས་པར་སང་། རང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

108

རག་མངན་སམ་ལ་ཡང་དམགས་རན་རང་ག་མང་བའ་ཤས་པ་ལ་འདད་ན། མང་བའ་ཤས་པ་

དང་བདག་ཉད་ཐ་དད་ད་འགར་བས་མ་རང་ལ། མ་འཇག་ན་རང་རག་ལ་དམགས་རན་མད་པར་

འདད་དམ། སར་ལགས་འད་ལ་སམས་ཅན་ག་རད་ཀ་མངན་སམ་རམས་རང་ག་གཟང་བའ་རང་

མཚན་ག་རམ་ལན་ད་སས་པ་ད་རང་ག་དམགས་རན་ག་སབས་དང་། རག་པ་རམས་རང་ག་

གཟང་བའ་ཡལ་ག་རམ་ལན་ད་སས་པ་ད་བག་ཆགས་ཀ་སབས་དང་། སངས་འཕགས་ཀ་ཆས་

ཐམས་ཅད་མངན་སམ་ད་རགས་ནས་རམ་པ་ཤར་བ་ད་ཚགས་གཉས་རགས་པའ་སབས་ཀས་

སང་བ་འདད་དགས་སམ་སམ་ས། ས་བདན་ག་རན་ཡད་ཀ་མན་སལ་ལས། དས་ན་འཕགས་

པ་སབ་པ་རམས་ཀ་མཉམ་གཞག་ཡ་ཤས་ཀས་ཀང༌། དངས་པ་རམས་བདག་དང་བལ་བའ་སད་

ཅག་མ་ཙམ་ད་མངན་སམ་ད་གཟགས་ལ། བདག་བཀག་ཙམ་ག་མད་དགག་ན་ཤ གས་ལ་འཇལ་

བ་ཡན་ག་དངས་རགས་མ་ཡན་ན། །དངས་མད་ཚར་མཐང་མངན་སམ་ལ་དངས་རགས་ས་མ་

རང་བའ་ར་མཚན་ན། དངས་མད་ལ་ཚར་མཐང་མངན་སམ་ལ་རང་ག་རམ་པ་གཏད་པའ་ནས་པ་

མད་པའ་ཕར། གལ་ཏ་ཡད་ན། དངས་མད་དམགས་རན་ད་བད་པའ་ཚར་མཐང་མངན་སམ་ཡད་

པ་དགག་མ་ནས་པར་འགར་ར། །

འ་ན་རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ཡ་ཤས་ཀས་དངས་མད་དངས་ས་རགས་སམ་ཤ གས་

ལ་རགས་ཤ་ན། རགས་པའ་སངས་རས་ཀ་ཡ་ཤས་ཀས་ཆས་ཐམས་ཅད་རགས་པ་ན་ཤས་བ་

མཐའ་དག་ལ་སབ་པའ་ཤས་སབ་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་སར་མ་འབང་བའ་ཚལ་གས་སངས་

པའ་སབས་ལས་བང་བ་ཡན་པས། དངས་མད་རགས་པའང་དངས་པ་ལ་བ་ལ་དངས་ས་ས་

འདགས་བཅད་པའ་སབས་ཀས་ཤ གས་ལ་རགས་པ་མ་ཡན་ག། ཤས་སབ་ཟད་པར་སངས་བའ་

སབས་ཀས་དངས་ས་རགས་པ་ཡན་ན། །འ་ན། དངས་མད་ཀ་རམ་པར་ཤར་བར་འགར་ལ། ད་

ལ་ན། དངས་མད་ལ་རང་འཛན་ཤས་པ་ལ་རམ་པ་གཏད་པའ་ནས་པ་ཡད་པར་འགར་ཏ། རག་

པ་བཞན་ད་བག་ཆགས་ཀ་སབས་ཀས་རམ་པ་ཤར་བ་མ་འཐད་པའ་ཕར་ར་ཞ་ན། སངས་རས་

ཀ་ཡ་ཤས་ལ་དངས་མད་ཀ་རམ་པ་ཤར་བ་ད་ཡལ་གས་གཏད་པའ་རམ་པ་ཡང་མ་ཡན་ལ་བག་

ཆགས་ཀ་སབས་ཀས་ཤར་བའ་རམ་པ་ཡང་མ་ཡན་ག། སབ་པ་སངས་པའ་སབས་ཀས་ཤར་

ནགས་ལའ་སན་མ།

109

བའ་རམ་པ་ཡན་ན་ཞས་བརད་པར་བའ། །ཞས་གསངས་འདག་ན། ད་གཞན་རག་ལ་ཡན་ག་

རང་རག་ལ་མང་བའ་ཤས་པ་ལས་རས་གཞན་ད་མད་པས་མ་མཚངས་ཞས་ས་དགས་སམ་སམ།

དག་པ་བདག་མད་འདད་ཚལ་ན། གང་ཟག་རག་གཅག་རང་དབང་ཅན་གས་སང་པ་གང་

ཟག་ག་བདག་མད་རགས་པ་དང་། གང་ཟག་རང་ས་ཐབ་པའ་རས་ཡད་ཀས་སང་པ་གང་ཟག་ག་

བདག་མད་ཕ་མར་འདད་ཅང་། ཆས་ཀ་བདག་མད་ཁས་མ་ལན་ཏ། གཞ་གབ་ན་ཆས་བདག་

ཡན་པས་ཁབ་པར་འདད་པའ་ཕར།

བདན་པ་ས་ལམ་ག་རམ་གཞག་ན། རགས་ཅན་གསམ་ཀས་ཚགས་གསག་པའ་ཚ་སབ་

ལམ་བཞ་གའ་གནས་སབས་ས་ཚགས་གསག་པ་ཡན་པས་དའ་ར་མཚན་གས་སངས་རས་ཀ་

གཟགས་ཕང་སངས་རས་ས་ཁས་ལན་པ་ཡན་ན། །སབ་པའ་རམ་གཞག་ན་ཉན་མངས་པའ་སབ་

པ་དང་། ཉན་མངས་ཅན་མ་ཡན་པའ་སབ་པ་གཉས་ས་འདད་ལ། དའ་དང་པ་ན་ཐག་དམན་

དག་བཅམ་གས་སངས་ལ། གཉས་པ་ན་སངས་རས་འཕགས་པ་ཁ་ནས་སངས་པ་ཡན་ན། །

ལ་པ་མཇག་བས་བ་ན། ར་བཙན་བརན་པའ་འཁར་ལ་གསམ་ལན་ངར་མག་འཛན་པའ་

རམ་པར་རལ་བ། འཇམ་མགན་བ་མ་ར་བཙན་བ་བཟང་གགས་པ་ད་ཉད་བར་ད་ལངས་སད་

རགས་པའ་ས་མངན་ད་མཛད་ནས་མ་ལ་ཧལ་པ་དག་བར་འཁར་བའ་རས་དན་ད།

ར་བ་དགའ་ལན་པའ་མ་དགན་དགའ་ལན་རམ་པར་རལ་བའ་གང་ག་ཤར་བང་ག་ཚང་

གཉས་ནས་ཕ་ནང་ག་ལ་སམ་འཕགས་བད་མཁས་པའ་བག་གང་ཆན་མ་༢༠༡༩ བད་ཟ ༥ ཚས ༨

ནས་ཉན་གསམ་རང་འཚགས་སབས་གས་ལ་མད་ས་པའ་གབ་མཐའ་སར་ལ་དཔད་རམ་དགས་

པའ་བཀའ་མཆད་ཕབས་པར་བསད་ནམས་ཀ་བག་སལ་ད་བསམས་ནས་དགའ་དད་ས་གསམ་

དང་བཅས་གས་པས་ཕལ་བ་ལགས།

འདན་པ་མཆག་དས་དཀའ་བ་དཔག་མད་ཀས། །ནན་ཏན་སང་པར་མཛད་ནས་བསབས་པ་འད། །

ཐབས་གང་ཞག་གས་འཕལ་བར་འགར་སམ་པའ། །རམ་པར་དཔད་པས་ཉན་མཚན་འདའ་བར་

ཤག ། དག་འ།། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

110

སད་ཞའ་མཐའ་འགག་པའ་གཞང་དན་ལ་ཅང་ཙམ་བཤད་པ།

ནགས་ལའ་གཡག་རད།

རལ་བ་སངས་རས་ཀན་གས་བགད་པའ་ཡམ།།

ཡམ་ཆན་ཤར་ཕན་གཞང་ག་སས་པའ་དན།།

དན་བཞན་གཟགས་ནས་སན་པ་ཀན་ལས་རལ།།

རལ་བ་བམས་པ་གང་དར་ས་བས་འདད།།

ད་ལར་དམ་པའ་ཕག་སལ་ལར་ཕག་འཚལ་བ་སན་ད་བཏང་ནས་འདར་བ་བ་ཅ་ཞག་

རམ་པ་ན། ར་བར། ཚལ་རལ་ཕ་རལ་མཐའ་ལ་མན། །ད་དག་བར་ན་མ་གནས་པ། །དས་རམས་

མཉམ་པ་ཉད་ཤས་ཕར། །ཤས་རབ་ཕ་རལ་ཕར་པར་འདད། །ཅས་པའ་གཞང་འདའ་དན་བཤད་

པར་བ་བ་ཡན་ལ། འད་ལ་དངས་བསན་རས་འགའ་ས་ནས་ཐག་ཆན་ག་གཞ་ཤས་བསན་པ་དང་།

ཤགས་བསན་ལག་འགའ ་ས་ནས་ཐག་དམན་ག་གཞ་ཤས་བསན་པ་གཉས་ན་འགལ་པ་ལས།

དས་གསམ་པའ་ཆས་རམས་ཞས་པ་ནས་སད་པ་དང་ཞ་བ་ལ་མ་གནས་པ་ཡན་ན། །ཞས་པའ་

བར་དང་། ཡང་ཀན་ཤས་པ་ཉད་ཀ་སབས་ལས་བཟག་ས་བསན་པས་ཞས་པ་ནས་འཁར་བ་དང་

མ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་གནས་པ་ཡན་པ་ཤས་པར་བའ། །ཞས་གསངས་བར་གསངས་ས།།

ར་འགལ་ད་དག་ལས། ཚ་རལ་ཕ་རལ་མཐའ་ལ་མན། །ཞས་དང་། ཤས་རབ་ཀས་ཚ་

རལ་ག་མཐའ་འཁར་བ་དང་། སང་རས་ཕ་རལ་ག་མཐའ་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ས། ཞས་པའ་དན་

ལ། གཞན་ལགས་འགད་པ། ལགས་ད་འགག་པའ་ཚལ། རང་ག་ལགས་ལ་དགས་པ་འགད་པའ།།

དང་པ་ན། བ་སན་དང་ཉ་དབན་ག་ལགས་ལ་སབས་འདའ་ཀན་རབ་ལ་ལས་པའ་སད་མཐའ་

འགག་བད་ཀ་ཤས་རབ་ན། དས་རམས་མཉམ་པ་ཉད་ཤས་ཕར། །ཞས་པའ་སབས་ནས་བསན་

པའ་དས་གསམ་མཉམ་པ་ཉད་ད་རགས་པའ་ཤས་རབ་ལ་བཞད་པ་ཡན་ཏ། བ་འགལ་ལང་ག་ས་

མ་ལས། སངས་རས་དང་བང་སམས་རམས་ལ་ཉ་བར་གར་པར་འདད་པའ་ཡམ་གང་ཡན་ད་ན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

111

ཆས་ཅན། སད་པ་དང་ཞ་བ་ལ་མ་གནས་པ་ཡན་ཏ། དས་གསམ་གས་བསས་པའ་ཆས་རམས་ས་

བ་མད་པའ་མཉམ་པ་ཉད་ད་མངན་སམ་ད་རགས་པ་སང་ར་ཆན་པ་དང་འབལ་བའ་ཕར། ཞས་

དང་། ཉ་ཊཀ་ཡད་ཀ་མན་སལ་ལས། བང་འཕགས་མཉམ་གཞག་ག་ཤར་ཕན་པ་ཆས་ཅན། ཚལ་

རལ་འཁར་བ་ཕ་རལ་མང་འདས་ཀ་མཐའ་གཉས་ལ་ས་གཉས་ས་གནས་པ་མན་འཁར་འདས་ད་

དག་ག་བར་ན་ཡང་མཚན་མར་བཟང་ནས་གནས་པ་མན་ཏ། དས་གསམ་པའ་ཆས་རམས་དན་

དམ་པར་ས་བ་སགས་མད་པར་མཉམ་པ་ཉད་ད་མངན་སམ་ད་ཤས་པའ་ཡ་ཤས་སང་ར་ཆན་པ་

ཅན་ཡན་པའ་ཕར་ཞས་མད་ལས་འདད་ད། །ཞས་གསངས་པའ་ཕར། །

གཉས་ལ་ད་འགག་ཚལ་ན། རམ་བཤད་ལས། སབས་འདར་ཁ་ཅག་གས་ཀན་རབ་ལ་

ལས་པའ་སད་མཐའ་འགག་བད་སང་ཉད་རགས་པའ་ཤས་རབ་ལ་འཆད་པ་ན་ལམ་ག་རམ་པའ་

བའ་འཇག་ཚལ་མ་འད་བ་ཞབ་ཏ་མ་རགས་པའ་རམ་འགར་ད་གསལ་ཏ། སབ་དཔན་དང་འཕགས་

པ་གཉས་ཀས་ཤས་རབ་ཀས་འཁར་བའ་སན་མཐང་བར་གསངས་པའ་ཕར་དང་། འཁར་བའ་

སན་དན་དམ་འཇལ་བའ་རགས་ཤས་ཀས་མ་རད་པའ་ཕར་ར། །ཞས་གསངས་པ་ཡན་ན། །ད་

ལར་རན་སང་ལས། ཐམས་ཅད་ཤས་པ་ཉད་བསན་པའ་དན་ད། ཤས་རབ་ཀས་འཁར་བའ་སན་

མཐང་བ་དང་སང་རས་སམས་ཅན་ག་དན་བད་པའ་གཞན་ག་དབང་ད་གར་པས་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་རམས་སད་པ་དང་། ཞ་བ་ལ་མ་གནས་པའ་ཕར་ན་ལག་པ་སན་པས་ཉན་ཐས་དང་རང་

སངས་རས་རམས་ན་ད་ལ་མ་ཡན་ན། །ཞས་སན་དཔན་གས་གསངས་མད། འ་ན་འཕགས་པས་

གང་ནས་གསངས་ཤ་ན། ཉ་སང་ད་ན། ཤས་པས་སད་ལ་མ་གནས་ཤང་། །ཞས་སགས་ལས་

མདར་བསན་ག་ཐད་ད་དང་། ཚ་རལ་ཕ་རལ་མཐའ་ལ་མན། ཞས་སགས་ཀ་ཐད་ད་མ་གསལ་བས་

འཕགས་པས་གང་ད་གསངས་པ་འཚལ་བར་བའ། །

གསམ་པ་རང་ག་ལགས་ལ་དགས་པ་འགད་པ་ན། འཁར་བའ་སན་དན་དམ་འཇལ་བའ་

རགས་ཤས་ཀས་མ་རད་ན། ལགས་བཤད་གསར་ཕང་ལས། རམ་པ་ལར་སད་པ་རང་བཞན་

མད་རགས་ཀ་ཤས་རབ་ཀས་དར་མཐའ་གཅག་ཏ་གནས་པའ་ཉས་དམགས་མཐང་བ་དང་། ཞས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

112

གསངས་དན་ཇ་ལར་ཡན། ད་འདའ་རང་བཞན་མད་རགས་ཀ་ཤས་རབ་ད་སད་པ་གང་ཟག་ག་

བདག་མད་པར་རགས་པའ་ཤས་རབ་ཡན་པས་སན་མད་ད་ཞ་ན། འ་ན་དས་རགས་པའ་འཁར་

བའ་སན་ད་གང་ལ་བཞད། སད་པ་གང་ཟག་ག་བདག་ཏ་མད་པ་དང་བདག་འཛན་ག་ཞན་ཡལ་

མད་པ་གང་ལ་བཞད་ཀང་མ་འཐད་ད། སངས་རས་འཕགས་པ་ཡང་ད་དང་བལ་བ་མ་སད་པའ་

ཕར། ཚལ་འད་ལ་བདན་འཛན་འཁར་ར་འདད་པའ་ལགས་ཀས་ལན་ལག་ཏ་དཀའ་བར་སང་

ང། །ར་འགལ་ད་དག་ལས། དས་རམས་མཉམ་པ་ཉད་ཤས་ཕར། །ཞས་དང་། དས་གསམ་པའ་

ཆས་རམས་ས་བ་མད་པའ་རམ་པར་མཉམ་པ་ཉད་ད་རགས་པས་ཞས་པའ་དན་ལ། གཞན་ག་

ལགས་འགད་པ། ལགས་ད་འགག་པའ་ཚལ། རང་ག་ལགས་ལ་དགས་པ་འགད་པའ། །དང་པ་ན།

གང་ག་མཁས་པ་ད་གཉས་ཀས་སབས་འདར། དས་རམས་མཉམ་པ་ཉད་ཤས་ཕར། །ཞས་པའ་

གཞང་འད། ད་དག་བར་ན་མ་གནས་པ། །ཞས་པའ་གང་མའ་སབ་བད་ད་ཡར་སར་བ་ཡན་ལ།

དས་བཟག་ས་བསན་པ་ས་ཉན་རང་འཁར་འདས་ལ་བདན་པར་བཟང་ནས་གནས་པའ་ར་མཚན་

ད་དག་ལ་དས་གསམ་པའ་ཆས་རམས་དན་དམ་པར་ས་བ་མད་པར་མཉམ་པ་ཉད་ད་རགས་པའ་

སང་ཉད་རགས་པའ་ཤས་རབ་དང་བལ་བ་ལ་བཞད་པ་ཡན་ཏ། བ་འགལ་ལས། ཀན་ཤས་པ་ཉད་

ཀ་སབས་ས་ཉན་རང་ག་ཡམ་ལག་ས་བསན་པས་ན། ཉན་ཐས་ལ་སགས་པའ་རང་ག་རགས་པ་

ཙམ་ག་ཡམ་ཆས་ཅན། འཁར་བ་དང་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་གནས་པ་ཡན་པར་ཤས་པར་

བའ། །དས་གསམ་མཉམ་པ་ཉད་ད་ཤས་པ་མད་པའ་ཕར། བདག་གཞན་མཉམ་པ་སགས་ཀ་སང་

བར་དང་། རང་བཞན་གང་ཡང་མད་རགས་ཀ་ཤས་རབ་དང་བལ་བའ་ཕར་ར། །ཉ་ཊཀ་ལས། དས་

གསམ་བདན་མད་ད་མཉམ་པ་ཉད་ཤས་པ་རང་རད་ལ་མད་པའ་ཕར། དས་ན་ད་ཆས་ཅན། འཁར་

འདས་གང་རང་ལ་གནས་པ་ཡན་པར་ཤས་པར་བའ། །ཞས་གསངས་པའ་ཕར་ར། །

གཉས་པ་ལགས་ད་འགག་པའ་ཚལ་ན། རམ་བཤད་ལས། སང་པ་ཉད་རགས་པའ་ཤས་

རབ་དང་བལ་བ་དང་། ར་མཚན་ས་མ་གཉས་ག་ལག་ནས་སར་བ་ན་གཞང་འདའ་དན་མན་པར་ར་

ཉད་ཀ་གསང་ལས་འབང་བའ། །ཞས་གསངས། དན་ན་ཤས་རབ་ཕ་རལ་ཕན་པར་འདད། །ཅས་

པའ་གཞང་འདའ་སབ་བད་ད། དས་རམས་མཉམ་པ་ཉད་ཤས་ཕར། །ཞས་པའ་གཞང་འད་བང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

113

བ་ཡན་པས། སངས་རས་དང་བང་སམས་ལ་ཤས་རབ་ཀ་ཕ་རལ་ད་ཕན་པ་ཉ་བར་འདད་པའ་

ར་མཚན་ད་དས་གསམ་མཉམ་པ་ཉད་ད་རགས་པའ་སང་ཉད་རགས་པའ་བ་དང་ལན་པའ་ཕར་

ཞས་གཞང་འག་མའ་སབ་བད་ད་མར་སར་ར་ཡན་པས། ད་ལས་བཟག་ས་བསན་པ་དས་གསམ་

མཉམ་པ་ཉད་ད་རགས་པའ་སང་ཉད་རགས་པའ་བ་དང་བལ་བ་ད་ཉན་རང་ལ་ཡང་དག་པའ་ཤར་

ཕན་རང་བའ་ར་མཚན་བསན་ར་ཡན་པ་ལ་ག་བཟག་ས་ར་མཚན་ས་མའམ་ས་མ་ད་དག་ག་བར་

ན་གནས་པའ་ར་མཚན་ད་བསན་པ་ན་ར་བའ་གཞང་འདའ་དན་མན་པ་ར་ཉད་ཀ་གསང་ལགས་

བཤད་གསར་ཕང་ལས་འབང་ཞས་པ་ས། ལགས་བཤད་གསར་ཕང་ལས། འད་ཁ་ཅག་སར་

ལར་མ་སར་བར་དས་གསམ་ཞས་སགས་སད་ཞ་ལ་མ་གནས་པའ་ར་མཚན་ད་འགད་པ་ན་དན་

མན་ཏ། དངས་བསན་འདས་དས་གསམ་ཞས་སགས་ཉ་བ་དང་ཤ གས་བསན་ཏ་ད་ཉན་རང་ལ་

ཡམ་རང་བའ་ར་མཚན་ད་མ་སར་ན། འག་ཏ་དས་གསམ་མཉམ་ཉད་ད་རགས་པ་ཡད་མད་ཀ་ར་

མཚན་གས་ཐག་པ་ཆ་ཆང་ལ་ཉ་རང་ད་འཇག་པ་མ་འཐད་ཅས་རད་པ་ཇ་ལར་འབལ་ས་དགས་

ས། །ཞས་གསངས་པ་འད་ཡན་ན། །

མདར་ན། དས་རམས་མཉམ་པ་ཉད་ཤས་ཕར། །ཞས་པའ་གཞང་འདས་གཞང་ཕ་མ། ཤས་

རབ་ཕ་རལ་ཕན་པར་འདད། །ཅས་པའ་སབ་བད་ད་མར་སར་ར་ཡན་པ་ལས་གཞང་ས་མ། ད་

དག་བར་ན་མ་གནས་པ། །ཞས་པའ་སབ་བད་ད་སར་བ་ར་བའ་དགངས་པ་མན་ཞས་པ་ལས།

སར་དས་གསམ་མཉམ་པ་ཉད་ད་རགས་པའ་ཤས་རབ་ད་འཁར་འདས་ད་དག་ག་བར་ན་དན་དམ་

པར་མ་གནས་པའ་ར་མཚན་ད་སར་མ་རགས་ཞས་པ་མན་ཏ། རམ་བཤད་ལས། སད་ཞ་བདན་

སང་ད་རགས་པས་ད་དག་ག་བར་ན་ཡང་དན་དམ་པར་མ་གནས་པས་ས། །ཞས་གསངས་པའ་

ཕར། ཡང་ན་རམ་བཤད་ཀ་གཞང་དའ་དན་འད་ལར་བཤད་ད། བ་སན་དང་ཉ་དབན་གས་རགས་

དཀར་ག་རས་ས་འབངས་ནས་དངས་པ་ཞས་པ་མང་འདས་དང་དངས་པ་མད་པ་ཞས་པ་འཁར་

བ་ལ་བས་ནས་འགལ་བའ་དན་འཆད་པ་ཡན་ཏ། བ་འགལ་ལས། རགས་གབ་ས། མང་འདས་རག་

པ་དང་ཕན་པ་དན་དམ་པའ་དངས་པ་དང་། འཁར་བ་ན་མ་རག་པ་ལ་སགས་པའ་ཚལ་གས་དངས་

པ་མད་པར་དམགས་པའམ་ཞས་གསངས། ཉ་ཊཀ་ལས། མང་འདས་རག་པའ་དངས་པ་དང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

114

འཁར་བ་མ་རག་སག་བསལ་ལ་སགས་པའ་ཚལ་གས་སང་བ་ཡན་པས་དངས་པ་མད་པར་རམ་

ཞས་སགས་གསངས་པའ་ཕར། ད་ན་ལགས་པར་མ་བརག་པ་ས། ད་འགག་པ་ལ་རམ་བཤད་

ལས། སང་པ་ཉད་རགས་པའ་ཤས་རབ་དང་བལ་བ་དང་། ར་མཚན་ས་མ་གཉས་ག་ལག་ནས་

སར་བ་ན་གཞང་འདའ་དན་མན་པར་ར་ཉད་ཀ་གསང་ལས་འབང་བའ། །ཞས་གསངས། དན་ན་

སང་པ་ཉད་རགས་པའ་ཤས་རབ་དང་བལ་བ་དང་། ར་མཚན་ས་མ་སང་བར་བ་དང་བལ་བ་གཉས་

ག་ལག་ནས་སར་ར་མན་པར་ག་ལག་ར་དང་སར་རའ་ར་མཚན་ས་སར་ཕ་དགས་ཏ། མདར་ན་

དངས་པ་འཁར་བ་དང་དངས་པ་མད་པ་མང་འདས་ལ་བ་དགས་པ་ལ་ག་ལག་ས་དངས་པ་མང་

འདས་དང་དངས་པ་མད་པ་འཁར་བ་ལ་བས་ཏ་ད་ལ་གནས་པའ་ར་མཚན་ད་སང་པ་ཉད་རགས་

པའ་ཤས་རབ་དང་བལ་བ་དང་། སང་བར་དང་བལ་བ་སར་བ་ན་འགལ་བའ་གཞང་འདའ་དན་མན་

པ་ར་ཉད་ཀ་གསང་ལགས་བཤད་གསར་ཕང་ལས་འབང་བའ་ཕར་ཞས་པའ། །ད་ལར་ལགས་

བཤད་གསར་ཕང་ལས། ད་ན་མ་ཡན་ཏ། སར་འཁར་འདས་གཉས་ལ་རག་ཆད་ད་བཤད་པ་

དང་། འདར་ཡང་འག་ཏ་འཁར་བ་དང་ཞས་སན་ལ་བང་བས་སང་བར་བ་དང་བལ་བ་སན་ལ་བང་

ཡང་སབ་སར་ག་ངར་ཡན་པས་ཤར་སན་ལར་ཤས་རབ་དང་བལ་བ་དང་པར་གདན་ན། །ཞས་

གསངས་པ་ཡན་ན། །འད་ལར་འཁལ་བའ་ར་ན་རན་སང་དང་འགལ་པ་འད་གཉས་ཀར་སང་བར་

བ་དང་བལ་བ་དང་པར་བང་ལ་ད་དང་མང་འདས་ན་སར་དགས་ཏ། ར་བར། སང་རས་ཞ་ལ་མ་

གནས་དང་། །ཞས་གསངས་པ་གང་ཞག་འགལ་བར་དངས་པར་དམགས་པ་སན་ལ་བང་བས་

ས་སམ་པའ། །ད་ན་སར་མདར་བསན་ག་སབས་ས་འཁར་བ་ལ་རག་མཐའ་དང་མང་འདས་ལ་

ཆད་མཐར་གསངས་པ་དང་མ་ཟད་འགལ་ངག་འདའ་མཐར་འཁར་བ་དང་མ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་

གནས་པ་ཡན་པར་ཤས་པར་བའ་ཞས་འཁར་བ་སན་ལ་གསངས་པ་དག་དང་འགལ་བར་འགར་

ར་ཞས་པའ། །དས་ན་སབ་དཔན་ག་འགལ་པ་གཉས་ཀར་སང་བར་བ་དང་བལ་བ་དང་པར་བཏན་

པ་སབ་སར་ག་དབང་ད་བས་པ་ཡན་ག་དན་ལ་ན་ཤར་སན་ལར་ཤས་རབ་དང་བལ་བ་དང་པར་

གདན་བར་བ་ཞས་པའ། །

གསམ་པ་རང་ག་ལགས་ལ་དགས་པ་འགད་པ་ན། ལགས་བཤད་གསར་ཕང་ལས་རང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

115

ལགས་ན་ཤར་སན་ལར་གདན་དགས་ཤང་འགལ་བར་སང་བར་བ་དང་བལ་བ་དང་པར་བཏན་པ་

སབ་སར་ག་ངར་ཡན་པར་གསངས་པ་ན་ར་དཔ་ལ་ཡན་པས། ཤས་རབ་དང་བལ་བ་དང་པར་

བཏན་ན་སབ་སར་ཉམས་ཚལ་བཤད་དགས་ས། །ཡང་རམ་བཤད་ལར་ན་སང་བར་བ་དང་ཤས་

རབ་དང་བལ་བའ་ཕར་ཞས་པའ་ཤས་རབ་ན། ཤས་པས་སད་ལ་མ་གནས་ཤང་། །ཞས་པའ་

སབས་ནས་བསན་པའ་ཤས་རབ་ལ་མ་བཞད་ད། རམ་བཤད་རང་ལས། དར་ཐལ། སད་པར་ས་

བ་ཆད་པར་འདད་ཅང་། ལས་ཉན་གས་ས་བ་བཀག་ཀང་། སད་པར་ས་བ་བངས་པ་ལ་བརན་

ནས་མང་འདས་སབ་པའ་ཐབས་ཤས་པའ་ཤས་རབ་དང་བལ་བའ་ཕར། ཞས་གསངས་པའ་ཕར།

འ་ན་ཤས་རབ་དང་བལ་ཞས་པའ་བལ་བའ་ཤས་རབ་ད་ཤས་རབ་ཀས་ཚ་རལ་ག་མཐའ་འཁར་

བ་དང་ཞས་པའ་སབས་ནས་བསན་པའ་ཤས་རབ་ལ་བཞད་དགས་སམ་མ་དགས། དགས་ན་མ་

རག་སགས་བདན་པའ་རམ་པ་བཅ་དག་པ་རགས་པའ་བ་ལ་བཞད་དགས་པ་རམ་བཤད་རང་ན་

གསལ་བས་གང་ག་རམ་བཤད་ཀ་གཞང་དང་འགལ་ལ། །མ་དགས་ན་ཤ གས་བསན་ཉན་རང་ག་

གཞ་ཤས་དངས་བསན་བང་སམས་ཀ་གཞ་ཤས་ལས་ལག་ས་བསན་པ་ཡན་པར་རན་སང་ག་

གཞང་གས་བསབས་པའ་ཚལ་བཤད་དཀའ་བར་སང་ང། །

སབས་འདའ་ཀན་རབ་ལ་ལས་པའ་སད་ཞའ་མཐའ་དང་དན་དམ་པ་ལས་པའ་མཐའ་དང་

མཐའ་ད་དག་ལ་གནས་པའ་ཚལ་སགས་ན་སབས་གསམ་པའ་ས་དན་ན་ཤན་ཏ་གསལ་བས་དར་

བལ་བར་བའ། །མ་རག་པ་དང་སག་བསལ་བ་སགས་རགས་པའ་བ་ད་གཞ་ཀན་རབ་ལ་ལས་

པའ་སད་མཐའ་འགག་བད་ཡན་དང་མན། སང་ར་ཆན་པ་ཀན་རབ་ལ་ལས་པའ་ཞ་མཐའ་འགག་

བད་ཡན་དང་མན་ཞ་ན། མ་རག་པ་དང་སག་བསལ་བ་སགས་རགས་པའ་བ་རམས་གགས་

བདག་མད་རགས་པའ་མཁན་པ་མད་ན་སད་མཐའ་འགག་མ་ནས་ཤང་སང་ར་ཡང་གགས་སམས་

བསད་པ་ཁད་པར་ཅན་མད་ན་ཞ་མཐའ་འགག་མ་ནས་ཏ། གསར་ཕང་ལས། དང་པ་དས་གསམ་

མཉམ་ཉད་ད་རགས་པའ་ཤས་པས་སད་པ་ལ་མ་གནས་པ་ན། རང་བཞན་མད་རགས་ཀ་ཤས་

རབ་ཀས་སད་པའ་རད་པ་ཟག་པའ་མཁན་པའ། །གཉས་པ་སང་རས་ཞ་བ་མང་འདས་ལ་མ་

གནས་པ་ན། སམས་བསད་ཁད་ཅན་ག་སབས་ཀས་ཞ་བའ་རད་པ་ཟག་པའ་མཁན་པའ། །ཞས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

116

གསངས་ཤང་། ལག་མཐང་ཆན་མ་ལས། སངས་རས་ཀ་ཡན་ཏན་ལ་དད་པ་སངས་པའ་ས་ནས་

སངས་རས་ལ་ཐབ་འདད་མད་ན། རང་ག་དན་འགབ་པ་ལ་ཞ་བ་རང་པས་ཆག་པར་འཛན་པའ་

བ་མ་ལག་ས། བམས་པ་དང་སང་ར་སངས་པའ་ས་ནས་གཞན་དན་ལ་དགས་པར་མཐང་ནས་

སངས་རས་ཐབ་པར་འདད་པས་ན། གཞན་དན་འགབ་པ་ལ་ཞ་བ་རང་པས་ཆག་པར་འཛན་པ་

ལག་ནས་ཀ། ཆག་འཛན་ས་མ་བཟག་མ་ནས་པའ་ཕར་དང་། ད་འགག་བད་གཞན་ཡང་མད་པའ་

ཕར་ར། །ཞས་ཀང་གསངས་ས།། །།

རན་དང་འགལ་པ་གཉས་ཀ་གཞང་ག་དན།།

གསར་ཕང་རམ་བཤད་གཉས་ཀས་འགལ་ཚལ་ལ།།

རང་གས་ཚག་དན་གཉས་ལ་ག་ཚད་ཀས།།

བཤད་པས་བདན་པ་གཉས་ཀ་དན་རགས་ཤག །

༢༠༡༩-༡༡-༢༠།

མད་སགས་འཆད་ཚལ་སར་ཅང་ཙམ་གང་བ།

ནགས་ཤད་སལ་རན།

གཞང་བར་ས་བའ་ལ་ར་ར་བརལ་ནས། །

གསང་ར་གཏར་བའ་ཀད་ར་ཆ་ཆང་བར། །

རལ་བ་སས་ཀང་འགན་པ་མ་བཟད་པའ། །

ཐབ་ཆན་མ་ཡ་སང་ག་སབས་ས་བསན། །

དངས་སབས་རགས་པ་ཉ་ཟའ་འད་རབ་ཀ། །

ཟར་ཕང་ཟམ་གཟགས་ག་ལར་ལང་བ་ནས། །

དཔད་ལན་མཁས་ཀན་འཇག་པའ་འགམ་ངགས་ཀ། །

ས་རག་ལགས་བཤད་སང་བས་ཤས་པ་སབས། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

117

ད་ཡང་ཇ་སད་ད། ཚག་ག་ཐག་མཐའ་ནམ་མཁའ་མཐངས་ལར་ཡངས། ཞས་པ་ལར་

མཁས་པ་རམས་གཞང་ལགས་འགལ་ཚལ་ན་ལགས་བར་ལན་ད་འདད་པ་དང་། འཆད་པའ་ཐག་

མར་ས་དང་མ་འགལ་བའ་ཚག་རམ་པར་དབ་ས་བཤད་པ་དང་། །ད་ཡང་འཇག་རན་ལ་གགས་པ་

དང་། བསན་བཅས་ལ་གགས་པ། ཐན་མང་མ་ཡན་པ་ལ་གགས་པའ་ས་གསམ་ས། འཇག་རན་

ཐན་མང་ལ་གགས་པའ་ས་ལ་འདད་རལ་དང་རས་གབ་བ། །བསན་བཅས་ལ་གགས་པའ་ས་ན་ས་

པ་རམས་ལ་གགས་པ་རམ་དབ་དང་བད་པའ་ཚག་ལ་སགས་པས་བསབས་པ་མཁས་པ་རམས་

ཀས་ག་བའ་བརའ། །ཐན་མང་མ་ཡན་པ་ལ་གགས་པའ་ས་ན་ས་འཇག་པའ་ར་མཚན་བཤད་

དཀའ་ཞང་། འཕགས་པའ་གང་ཟག་ལ་དགས་པ་ཤན་ཏ་ཆ་བ། མད་ས་དག་ལས་ཅང་ཟད་ལས་

མ་བཤད་མད། རད་ས་རམས་ལས་མང་ད་བཤད་པ། ད་བཞན་གཤགས་པའ་བར་ཞས་གགས་

པའ། །ད་ལ་བའ་སའ་རམ་དབ་ལགས་པར་ཁང་ད་ཆད་ནས་གཞང་འཆད་པའ་ཐག་མར་གཞང་

ག་མཚམས་ས་སར་བཅད་པ་དང་། གཞང་དས་རང་ག་ར་བ་ཇ་ལར་བཤད་པ་རམས་བསན་པས་

དཀས་ས་བསན་པའ་ར་བཞན་ད་འཆད་པ་དང་ཉན་པ་རམས་ཀ་བ་མ་འཁག་ཅང་དན་ཚན་རམས་

ས་སར་ཕད་པར་འགར་བའ་ཕར་གཞང་ག་ཆངས་དང་ས་བཅད་ཀ་ས་ནས་ལགས་པར་འཆད་པ་

དང་། གཞང་ལས་ཁད་པར་ག་གཞ་བསས་ལ་ངག་དན་བང་། ཁད་པར་ག་ཆས་བཤད་ད་ཚག་

རམ་པར་དབ་བར་བའ། །

ད་ལ་བའ་འཆད་ལགས་ལགས་པར་ཤས་ན་ལགས་པར་སར་བའ་ས་དང་མཐན་པ་མ་

ཟད་མཁས་པ་རམས་དགའ་བ་དང་མག་བ་བསད་པ། ཚག་དན་ལག་ཆད་མད་པ་ཤས་པར་འགར་

བ་ས། སང་གའ་ལ་སངས་ཀས་ཁད་པར་ག་གཞ་བང་། སལ་པའ་འཕར་བས་སབས་དན་ས་སར་

དབ། རས་སལ་ག་འགས་ཀས་ཚག་དན་འཇབས་པར་བཤད། ཅས་སའ་བསན་བཅས་ལས་ཇ་

སད་གསངས་པ་ལར་གཞང་ལགས་ར་ཆ་ཞང་དཀའ་བ་རམས་བཤད་པར་བའ། །དམ་པ་རམས་

ཀས་གཞང་ལགས་འཆད་སབས་མད་དན་བཤད་ཐབས་ཡན་ལག་ལ་དང་། རད་དན་རན་བདན་

ག་ས་ནས་འཆད་དགས་པ་གསངས་ཏ། ར་བཙན་བམས་མགན་གས་མད་དན་བད་བག་ཏ་རགས་

པའ་མན་ངག །དགས་དན་དང་། བསས་དན་དང་། ཚག་དན། མཚམས་སར། བརལ་ལན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

118

བཅས་བཤད་ཐབས་ཡན་ལག་ལའ་ས་ནས་བསན་བཅས་མངན་རགས་རན་གས་མད་འཆད་པར་

བད་ད། །མད་དན་འཆད་པར་བད་པ་ལ་ད་ལ་བའ་བཤད་ཐབས་ཡན་ལག་ལ་ཅ་དགས་ཤ་ན།

རམ་བཤད་རགས་པར། མད་དན་ཆ་བ་ཉད་ཐས་ནས། །ཉན་པ་དང་ན་འཛན་པ་ལ། །ཉན་པ་པ་

ན་གས་བད་པས། །ཐག་མར་དགས་པ་བརད་པར་བ། །ད་འགབ་ད་ན་བསས་དན་ལས། །བསས་

པའ་དན་ན་ཚག་དན་ལས། །ག་རམ་རམ་པ་ས་ཕ་དག །མ་འགལ་བ་ན་གཉས་ལས་ས། །ཞས་

པ་ལར་མད་དན་ག་ཆ་བ་ཐས་ནས་ཉན་པ་དང་འཛན་པ་ལ་གས་པ་བསད་པའ་ཆད་ད་ཐག་མར་

དགས་དན་ག་ས་ནས་འཆད་པ་དང་། མད་དན་བད་བག་ཏ་རགས་པའ་དགས་དན་ད་ཡང་བསས་

དན་ལས་རམ་གཞག་ལ་རག་ལས་པས་བསས་དན་ག་ས་ནས་འཆད། བསས་དན་ད་ཡང་ཚག་

དན་ཡན་ལག་རས་བཤད་ལ་རག་ལས་པས་ཚག་དན་ག་ས་ནས་འཆད། ཚག་དན་ག་ག་རམ་

རམས་འབལ་བ་ན་མཚམས་སར་ལ་རག་ལས་པས་མཚམས་སར་ག་ས་ནས་འཆད། རགས་པ་ས་

ཕ་མ་འགལ་བ་ན་བརལ་ལན་ལ་རག་ལས་པས། བརལ་ལན་ག་ས་ནས་ཏ། མད་དན་བད་བག་ཏ་

རགས་པར་བཤད་ཐབས་ཡན་ལག་ལའ་ས་ནས་འཆད་པ་ན་བམས་པའ་མན་ངག་བ་ན་མད་པའ། །

རད་དན་རགས་པའ་མན་ངག་རན་བདན་ན། ར་རམ་པ་བདན་གས་བཏབ་ནས་བཞག་

པའ་གསང་བའ་ར་བཀལ་བའ་མན་ངག་ག་རམ་པ་ཡན་ལ། ད་ལ་གང་བཤད་པར་བ་བའ་གཞ་

གང་བསང་བའ་རན། བཤད་དན་ལམ་ག་རམ་པ་བསགས་པ་འཚང་ར་ཚལ་ག་རན། གཞང་ག་

ཚག་དང་དན་ས་སའ་འཆད་ཚལ་མཐའ་དག་ག་རན། གཞང་གཅག་ག་དན་རགས་པར་འཆད་པ་

ཚལ་བཞའ་རན། དན་གང་སབ་མ་གང་ལ་འཆད་པ་འཆད་ཚལ་ག་རན། རད་ལ་འཇག་པ་གང་ཟག་

ཉན་པ་པའ་རན། དགས་པ་བདན་གཉས་ངས་པའ་རན་བཅས་རལ་བ་ར་ར་འཆང་གས་ར་རད་

དང་བཤད་རད་ད་གསངས་པའ་མན་ངག་རམས་མགན་པ་ཀ་སབ་ཀས་ལང་རགས་ལམ་ནས་

ལགས་པར་ཤན་སར་བའ་མན་ངག་ཟབ་མ་འད་དག་ལ་བརན་ནས་རད་དན་ལགས་པར་རགས་

དགས་པར་གསངས་ས། །རད་འཆད་ཉན་ཙམ་ད་མ་ཟད་འཆད་པའ་མན་ངག་ག་རམ་པ་འད་དག་

འཆད་ཉན་སབས་ཐམས་ཅད་ད་སར་ཤས་ན་མན་ངག་ག་གནད་ད་མ་ཡད་ད། དང་པ་གང་གཞའ་

རན་ལ་མཚན་ན། རད་འདའ་མང་གང་ཡན་པ་དང་། གང་ཟག་གང་ག་དན་མཛད་པ། མཛད་པ་པ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

119

ས་ཡན། རད་འདའ་ཚད་གང་ཡན། འད་ཡ་དགས་པ་ཅ་ཞག་ཡན། ཞས་དན་ཚན་ལ་ལ་ད་ལན་ག་

ས་ནས་བརར་ཤ་བཅད་པ་བཞན་འཆད་ཉན་བད་སབས་ཐག་མར་གང་གཞའ་ཚལ་ད་བསན་བཅས་

དའ་མང་དང་། གང་ཟག་གང་ག་དན་ད་མཛད་པ། རམ་པ་པ་གང་གས་མཛད་པ། བསན་བཅས་

དའ་ཚག་དན་ག་ཚད་གང་ཡན། དགས་པ་ཅ་ཞག་ཡན་མན་སགས་བརར་ཤ་བཅད་ནས་འཆད་

དགས་པ་མཚན་ཡད།

གཉས་པ་འཚང་ར་ཚལ་ག་རན་ལ། རད་དང་གང་གཞ་ངས་ཚག་ར་བཅས་བཞ་གསངས་

པ་ན་སངས་རས་བཅམ་ལན་འདས་ཀ་རམ་ཐར་ག་སམ་ལ་བ་ས། དང་པར་མ་ཁམ་བརད་སངས་

པའ་འཛམ་བ་གང་པའ་མར་ས་བ་འཁངས་པ་ན་རད་དང་། ད་ནས་རབ་ཏ་བང་བ་ན་གང་གཞ།

རབ་ཏ་བང་ནས་འདལ་བ་བཞན་སམ་པ་ངས་པར་བསང་དགས་པ་ན་ངས་ཚག །ད་ནས་འབས་

བ་བང་ཆབ་འདད་པས་དཀའ་བའ་ཆས་སད་པ་བསམ་གཏན་བཞ་པའ་རབ་མཐའ་ཏང་ང་འཛན་

ཁད་པར་ཅན་རས་པ་ན་ཉ་ར། ཞས་གསངས་པ་ན་ཆགས་བལ་ལམ་ག་འཚང་ར་ཚལ་དང་ཆགས་

བཅས་ལམ་གས་འཚང་ར་ཚལ་དཔ་འདས་འཚན་པའ། །

གསམ་པ་གཞང་ག་ཚག་དང་དན་ས་སའ་འཆད་ཚལ་མཐའ་དག་ག་རན་ལ། དང་དན་

ངས་དན་གཉས། དགངས་དགངས་མན་གཉས། ས་ཇ་བཞན་ཡན་མན་གཉས་བཅས་དག་ན་མཐའ་

དག་ག །

བཞ་པ་གཞང་གཅག་ག་དན་རགས་པར་འཆད་པ་ཚལ་བཞའ་རན་ལ། ཡག་དན། ས་

དན། སས་དན། མཐར་ཐག་པའ་དན་ཏ་བཞའ། །གཞང་དན་ཇ་ལར་འགལ་བ་མཐའ་དག་ཚལ་

བཞའ་རན་གཉས་ཇ་བཞན་མ་ཤས་ན་རད་དན་ཇ་བཞན་འཆད་མ་ཐབ་པ་ན་འདས་པའ་རད་ལ་

བ་ལ་འཐའ་དག་ཚལ་བཞའ་འཆང་བས་བཅངས་པ་ས་རས་བཏབ་པས་ཤན་ཏ་རགས་དཀའ་བའ་

གནས་ཀས་ས། །འགལ་ཚལ་འད་དག་ཡ་ནས་མ་ཤས་པར་རད་དན་དང་ཐད་སས་ཟན་ཙམ་ལ་

འགལ་ན་སང་པ་མད་པ་མ་ཟད་རག་ག་འགས་སངས་རས་ལ་འགལ་འད་སག་ཁལ་ག་རད་ཚག་

ཐར་ཐར་སར་བ་ན་རང་ག་ད་ཉད་སན་པ་ཙམ་མ། །མཐའ་དག་མ་ཤས་ན་མད་རད་གང་བཤད་

ཀང་ནར་བར་འགར་ཏ། སབ་དཔན་ཟ་བ་གགས་པས། མཐའ་དག་བལ་བས་ངས་པར་རགས་ཞས་

གང་ས་བ། །ཟ་བ་ལ་འདད་སར་མའ་ར་ལ་ལ་དང་མཚངས། །ཞས་གསངས་ས། །ར་རའ་ཚག་ལ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

120

ཞག་མད་ཕགས་ལའང་ཀ་སབ་དང་ཐགས་མད་ཀས་ཤང་རའ་སལ་ཕ་བའ་རགས་པའ་ལམ་ལ་མ་

བསན་པར་སས་ཟན་ཙམ་དང་ཐད་ལ་འགལ་ན་གཞང་དན་ཇ་བཞན་རགས་མ་ཐབ་པས། མད་རད་

འཆད་ཉན་སབས་ཐམས་ཅད་ད་བཤད་ཐབས་ཡན་ལག་ལའ་མན་ངག་དང་། མཐའ་དག་ཚལ་བཞའ་

རན་ལགས་པར་མ་སངས་པར་མད་སགས་ཀ་གཞང་ལགས་ལ་འཆད་ཉན་དང་དགག་སབ་བད་

ཁལ་ན་ཕ་སབ་ཧམ་པའ་ཁམ་གཏམ་ཙམ་ལས་ས་ཆད་ཅ་ཡང་མ་འང་ང་། །

ལ་པ་དན་གང་སབ་མ་གང་ལ་འཆད་པ་འཆད་ཚལ་ག་རན་ལ་གཉས། ཚགས་པ་དང་སབ་

མ་ལ་བཤད་པའ། །བཤད་པ་གཉས་པ་ད་གང་ཡན་སམ་ན། མཐའ་དག་ག་ནང་ནས་ས་ཇ་བཞན་པ་

དང་། དགངས་པ་མན་པ་དང་། དར་མ་ཟད་དང་དན་ད་གར་པ་གང་ཡན་པ་ས་གསམ་དང་། ཚལ་

བཞའ་ནང་ནས་ཡག་ས་གཉས་བཅས་ཚགས་པ་ལ་བཤད་པར་བ་བ་ཡན་པར་བརད་ད། །མཐའ་

དག་ག་ནང་ནས་ས་ཇ་བཞན་མན་པ་དང་། ངས་པའ་དན་དང་། ད་བཞན་དགངས་ཏ་བཤད་པ་

གསམ་དང་། ཚལ་བཞའ་ནང་ནས་སས་དན་དང་། མཐར་ཐག་པའ་དན་རམས་ན་སབ་མ་ལ་བཤད་

པར་བ་བ་ཡན་པར་བརད་ད། །རན་འད་ལས་དན་གང་ཞག་གང་ཟག་ས་ལ་བཤད་དགས་དང་མ་

དགས་ཀ་རམ་དབ་ལགས་པར་ཕ་ནས་འཆད་དགས་པར་གསངས་ས། །

དག་པ་རད་ལ་འཇག་པ་གང་ཟག་ཉན་པ་པའ་རན་ལ་ལ་ཨཏལ་དང་། པད་དཀར་དང་།

པད་དང་། ཙནན་དང་། རན་པ་ཆ་ལ་བའ་གང་ཟག་ག །རན་འད་ལས་ན་དབང་པའ་རམ་པ་དང་།

སད་ཀ་ཁད་པར། བཤད་པ་གཉས་ཀ་སད་ད་འགར་ཚལ། སད་བརགས་ནས་བཤད་དགས་པར་

བསན་ཏ། །

བདན་པ་དགས་པ་བདན་གཉས་ངས་པའ་རན་ལ་གཉས། ཀན་རབ་བདན་པ་ས་མའ་ས་

དང་། དན་དམ་པའ་བདན་པ་དང་ར་གཅག་ཏ་ཞགས་པའ་འད་གསལ་ག་ཡ་ཤས་ཀ་བདན་གཉས་

རམ་པར་ངས་པར་བས་པའ་ག་བ་སས་པ་ད་རན་ད་གར་པ་བདན་པ་དགས་པ་བདན་གཉས་ངས་

པའ་རན་ན། །རན་འད་ལས་ན་དགས་པ་གཙ་བ་ལ་ག་བ་ཆགས་ཚལ་གསངས་ས། །ད་ལར་ར་

རམ་པ་བདན་གས་བཏབ་པའ་གསང་བའ་གནད་རམས་རན་བདན་ག་ས་ནས་ལགས་པར་བཀལ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

121

བའ་ཚལ་ཞབ་པར་བ་མའ་ཞལ་ལས་ཤས་དགས་པར་གསངས་ས། །སགས་ཀ་རད་ལ་ར་རམ་

པ་བདན་གས་བཏབ་པ་བཞན་ཤར་མད་ལའང་ར་རམ་པ་བདན་གས་བཏབ་ཚལ་རག་ངའ་རགས་

བརད་ད་གསལ་བར་གསངས་ས། །དའ་དན་འགལ་སབས་རན་སང་ད་ས་རག་བདན་གས་དམ་

པར་བཅངས་ནས་མདད་པའ་གནས་བདན་ལ་རང་ག་མང་ག་ར་བདན་གས་བཏབ་ནས་བཞག་པ་

ཡན་ན་ཞས་ཁ་ཅག་འདད་ད་ཞས་འབང་ང། །ད་ལར་ན་མདད་པའ་མཚམས་ལ་ར་འདབ་མཁན་

ག་མང་བཀད་པ་གསངས་པ་ཡན་པས་དང་དས་མཚན་རགས་བཀད་པ་བཞན་བང་ཆབ་སམས་

དཔའ་ཆས་འཕགས་ཀ་མང་བཀད་ནས་མདད་པ་གཤག་མ་ཆག་པ་མཛད་པ་ན་རས་བཏབ་པའ་

དན་ཡན་ནམ། ཡང་ན་ས་རག་ག་གནས་རའ་མང་གས་རས་བཏབ་པ་ས། རམ་སས་གཡང་

སབ་ཏ། ད་ན་གཡང་ག་ར་ཞག་བསམས། །ཕ་གཡང་མ་འགར་བརན་པར་ཤག །དང་པ་ཆས་ཀ་

དབངས་ཀ་ར། །གཉས་པ་ཐབས་དང་ཤས་རབ་ར། །གསམ་པ་ས་གསང་ཐགས་ཀ་ར། །བཞ་པ་

ཡ་ཤས་བཞ་ཡ་ར། །ལ་པ་སངས་རས་རགས་ལའ་ར། །དག་པ་བདད་ར་འཆལ་བའ་ར། །བདན་

པ་རལ་འབར་བདག་ག་ར། །ར་ལས་ནམ་ཡང་གཡ་མད་ཤག །ཅས་གསངས་པ་བཞན་ས་རག་

ག་གནས་བདན་ལ་ད་ལ་བའ་མང་ས་སའ་ས་ནས་རས་བཏབ་པ་ཡན་ཡང་སད། བསན་དར་ལ་

རམས་པས། ར་རམ་པ་བདན་གས་རས་བཏབ་ཅས་པ་ན། ཡག་འབ་མ་འཁགས་པ་ཚག་ག་ར།

ཚག་རང་མ་འཁགས་པ་ཤད་ཀ་ར། ཚག་དན་མ་འཁགས་པ་ལའའ་ར། ཤ་ལ་ཀ་མ་འཁགས་པ་

བམ་པའ་ར། །བམ་པ་མ་འཁགས་པ་བམ་གངས་ཀ་ར། མཐའ་མ་འཆལ་བ་ས་ཐག་ག་ར། གགས་

བམ་མ་འཁགས་པ་གདང་ཡག་གམ་སན་འཁར་ག་ར་དང་བདན་ན། །ཞས་གསངས་པ་ན་རན་

སང་ད་གསངས་པའ་ར་བདན་ག་དན་མད་ད་བམ་པ་དང་བམ་གངས་ན་བད་ཀ་ལ་ཙ་བས་བཀད་

པས་ས། །

ད་ལར་མད་སགས་གཉས་ར་བདན་གས་བཏབ་པ་འད་ན་ཡང་བཏབ་ཚལ་མ་གཅག་པ་

ན་གང་ད་བཀད་པ་བཞན་ཤར་མདའ་གགས་བམ་ས་རག་གས་རམ་པ་བདན་དམ་པར་བཅངས་

པ་ན་མད་ཕགས་ཀ་རས་བཏབ་ཚལ་དང་། ར་རད་ཀ་དགངས་པའ་དན་མཐའ་དག་ཚལ་བཞ་

སགས་ཀས་རས་བཏབ་པ་རན་བདན་གས་བཀལ་དགས་པ་ན་སགས་ཀ་ར་བདན་ན། །གང་

ད་བསན་དར་ལ་རམས་པས་གསངས་པའ་ར་བདན་ན་བད་ཀ་མཁས་པ་ཚས་གགས་བམ་ཐག་

ནགས་ལའ་སན་མ།

122

མར་བཞངས་སབས་གཏན་འབབས་བས་པ་ལ་བ་ཡན་ནམ་སམ། ཆས་འཕགས་ཀས་ཤར་མདར་

རས་བཏབ་ཚལ་དང་མ་འདའ། །ད་ལ་བའ་བད་ཀ་རག་གཞང་ནང་གསང་བའ་གནད་མང་པ་ཞག་

འཚངས་ཡད་པ་ས། འཆད་རད་རམ་གསམ། ཐས་གསམ་སམ་གསམ། ལ་སམ་སད་གསམ་

སགས་མད་སགས་ཀ་མན་ངག་ཐམས་ཅད་གཏར་ལར་ད་སས་ཡད་པས་ང་ཚའ་རག་གཞང་

ན་འཛམ་གང་ཐག་གལ་ཆའ་གསང་མཛད་གཅག་པ་ད་ཡན་ལབ་ན་མ་འགགས་པ་ག་ལ་ཡད།

གསང་ས་འད་འབད་བད་ཀ་ལའ་མག་ལ་བ་ན་བད་ཀ་སད་ཡག་ཏ་ཡད་པའ་དམ་པའ་མན་ངག་

རམས་ཡན་པས་བད་ཀ་སད་ཡག་ན་རན་ཐང་ཅ་བས་ཆ་བ་མཁས་པ་ཚས་ཡང་ཡང་གང་བཞན་

ཡད། ང་ཚའ་སད་ཡག་ག་གསང་དབར་ནས་འཕས་པའ་བམས་བརའ་གཟ་འད་དང་ཞ་བདའ་དད་

ཁལ་ན་ཀན་ག་ཁམ་གཞས་ས་འཁལ་བཞན་ཡད་ལ་མན་ངག་ག་གཞས་ཁམ་བད་ཀ་སད་ཡག་

སང་སབ་དང་དར་སལ་གཏང་ར་ན་ཡལ་དས་ཀ་དགས་དབང་དང་དངས་ས་འབལ་ཡད། བད་ཀ་

སད་ཡག་ཏ་ཡད་པའ་མན་ངག་ག་འག་ཁངས་ན་དམ་པའ་ཆས་དང་སངས་རས་ཀ་གསངས་ལ་

ལགས་པར་འབལ་ལ། །

མས་པ་དམ་པའ་ཞལ་ལང་སད་ཡག་གཉས། །

གངས་ཅན་བད་ཀ་བ་སག་ཡན་ན་ཞས། །

ཡང་ཡང་ས་བཞན་ཁར་ཆན་མ་འཛན་ན། །

མཁས་བན་ང་ས་མཐ་དམན་ཁད་པར་ཅ། །

རགས་ཞན་དཀར་པས་ལམ་འད་ནར་མད་ཅས། །

གཏན་ཚག་རགས་པས་དགག་སབ་མ་དགས་པར། །

ཡ་ཐད་དཔལ་བར་ཐག་ལའ་མཚན་མ་ཅན། །

གངས་ཅན་བད་པ་ཡངས་ཀ་ལས་སལ་ཡན། །

༢༠༡༩/༡༡/༢༣ ཉན།

ནགས་ལའ་སན་མ།

123

རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་རན་ལ་དཔད་པ།

སལ་ལན།

ནང་དན་གནད་བསས། རམ་ཐང་འདར་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་རན་ཐད་ལ་

དས་རབས་ས་ཕའ་ལ་རས་ས་བ་རམས་ཀ་འདད་ཚལ་དང་། སབས་དའ་བད་སག་དབང་སར་མ་

ས་རམས་ཀ་སད་དན་འཐབ་རད་ཁད་ད་གང་ཉད་ཀང་ར་རན་ས་ཚགས་ལ་བརན་ནས་ས་ཚའ་

འཕན་པ་རགས་ཚལ་ཏ། ལག་པར་རལ་ཕ་ནང་ག་བད་རག་པ་བ་རམས་ཀས་གང་ཉད་ཀ་འདས་

རན་ཐད་ལ་གཅག་མཚངས་མན་པའ་ཀན་ཀ་ཞག་མཆས་པས་ལག་སན་ག་དཔད་གཞ་དག་དས་

ཚད་འདང་ངས་ཀ་དབ་ཞབ་དང་དཔད་བསར་བས་པ་དང་། ཡང་སང་སབས་དའ་བད་ཀ་ལ་རས་

ཀ་གནས་སངས་ལ་གཞགས་ནས་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་རན་དངས་གང་ཞག་

ཡན་མན་ཐད་ལ་དཔད་ཁལ་བས་ཡད།

གནད་ཚག རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ། འདས་རན།

ཀད་ཀ་གཏམ།

ས་ལའ་དས་རབས་བཅ་གསམ་ཙམ་ལ་ཆན་པ་ཧར་དང་། དཔལ་ལན་ས་ས་པ་གཉས་མཆད་

ཡན་ག་འབལ་བ་བང་བ་ནས་བད་ཁམས་ས་མ་རགས་གཞན་གས་བཙན་འཛལ་དང་དབང་བསར་

ཡང་ད་ནས་འག་བརམས་ཤང་། རམ་གས་བད་ཀ་མངའ་དབང་ད་ཡང་ཆས་ལགས་མ་ས་དང་

དའ་ཡན་བདག་ཟང་འབལ་གས་བདག་བཟང་བས་པ་ལ་བའ་ལ་རས་ཡག་ཚགས་ཁད་ད་གསལ་

གན་ཡད་ཅང་། ད་ཡང་ས་ལའ་དས་རབས་བཅ་བདན་དང་བཅ་བརད་སད་ད་བད་སག་མཉམ་

འབལ་གས་བཙགས་པའ་གཞང་ས་དགའ་ལན་ཕ་བང་ག་སད་དབང་ད་ཡང་འཕ་འགར་རབ་དང་

རམ་པ་བང་ཡང་རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་དང་ས་སད་སངས་རས་ར་མཚ་གཉས་ཀ་བར་ད་ལག་པའ་

འགལ་ཟ་ན་བད་སག་མཉམ་འབལ་ག་སད་དབང་ཞག་པའ་གཞ་ར་ཡན་ཞང་། ད་བཞན་སབས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

124

དར་དགའ་ལན་ཕ་བང་ག་སད་འབར་རག་གསམ་གང་ཐད་ལ་དམགས་བསལ་གས་དཔད་པར་

བ་འས་པའ་གནད་དན་མང་པ་ཞག་ཡད་པར་སས་ཅ་དགས། རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་

འདས་རན་ཐད་ལ་མཚན་ན་ཡང་སབས་དའ་བད་ཀ་ལ་རས་ཀ་གནད་དན་ད་མ་དང་འབལ་ཡད་

པ་དང་། བད་ས་རབས་ཀ་ཡག་ཚགས་དང་། དང་ག་ལ་རས་དཔད་བརད་པ་རམས་ཀས་ཀང་

གཅག་མཚངས་མན་པའ་འགལ་བརད་ཅག་བད་ཀན་ཡད་པས། ཁ་བས་མཐ་སབ་ཀ་དབར་

ཁའ་དས་ཚགས་སད་ད་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་རན་ཐད་ལ་ས་རབས་ཀ་ཡག་

ཚགས་དང་། ཉ་དས་ས་དཔད་བརད་པ་རམས་ཀས་གཅག་མཚངས་མན་པའ་འགལ་བརད་ཁག་

ག་ཁངས་གང་ཡན་དང་། སབས་དའ་བད་ཀ་ལ་རས་ཀ་གནས་བབ་བཅས་ལ་གཞགས་ནས་རན་

ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་ཡལ་ད་སགས་པའ་དགས་པ། ད་བཞན་ཁང་ག་འདས་རན་དངས་

གང་ཡན་བཅས་རང་ཉད་ཀ་ལ་ཚལ་དང་སགས་ཏ་གང་བར་ས།

དང་པ། ཡག་ཚགས་ཀ་ཁངས།

སར་བཏང་ལ་རས་དཔད་བརད་དམ་འགལ་བརད་ཀ་ཁབ་ཁངས་ནས་བཤད་ན། ཆས་

གལ་འགངས་ཆ་བ་ན་ལ་རས་ཡག་ཚགས་ཀ་དཔང་པ་ཁངས་བཙན་མན་ད་ཡན་ཞང་། ད་ཡང་

ཡག་ཚགས་ཀ་ར་ཆ་ཚད་ལན་ཡད་མད་ན་ཞབ་འཇག་རམ་ཡག་ག་ཚད་འཛན་བད་ཁ་ན་ད་ཡན་

པས་དང་ཐག་ཆད་རམ་འད་དང་འབལ་བའ་ས་རབས་ཀ་ལ་རས་ཡག་ཚགས་ཀ་ཁངས་དང་། ད་

ལ་ཉ་དས་ས་བད་རག་པ་བ་རམས་ཀས་དཔད་བརད་སལ་བའ་རམ་ཡག་ཅ་མཆས་ཟར་ཙམ་གང་

ན་འདད།

ཀ ས་རབས་ཀ་ཡག་ཚགས།

སར་བད་ལ་མཚན་ན་གཞང་ས་དགའ་ལན་ཕ་བང་ག་དས་སབས་ལ་ལ་རས་ཡག་ཚགས་

ཅང་འབལ་པ་ཡད་པའ་སབས་ཤག་ཡན་པ་དང་། ལག་པར་མ་ས་སར་ག་ལ་རས་ཏ་བ་མའ་རམ་

ཐར་བཅས་འབ་སལ་ཆ་བའ་དས་སབས་ཤག་ཡན་པས། རམ་བང་འད་དང་འབལ་བའ་ཐད་ལ་ལ་

རས་ཡག་ཚགས་ཀ་ར་ཆ་མ་ཉང་བ་ཞག་ཡད། གཤམ་ད་གནད་ཆ་བའ་སབས་དའ་ལ་རས་མ་

ས་ཁག་ཅག་ག་རམ་ཐར་འགའ་རམ་པས་གང་བར་བ། ༡འཇམ་དབངས་བཞད་པ་ར་རའ་རམ་ཐར་

ནགས་ལའ་སན་མ།

125

རགས་གཉས། བས་ངག་དབང་བཀ་ཤས་ཀས་མཛད་པའ་<<རམ་ཐར་རན་པ་མ>>་དང་དཀན་

མཆག་འཇགས་མད་དབང་པས་བརམས་པའ་རམ་ཐར་<<ང་མཚར་སལ་བཟང་འཇག་ངགས་

ཚག་འཇམ་རབ་ཀ་ཧ་བག་ཙམ་ལས་ནང་དན་ག་ཆར་ཐ་དད་ཆས་མད་པ་དང་། ཀན་མཁན་འཇམ་

དབངས་བཞད་པ་(1648_1721)ཁང་ན་སབས་དའ་བད་ཀ་ལ་རས་ཀ་གནད་དན་དང་འབལ་

བའ་མ་ས་གལ་ཆན་ཞག་ཡན་ཞང་། རམ་ཐར་ད་གཉས་ལས་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་མཛད་

སད་ཐད་ལ་ཚལ་མཐན་མན་པའ་སར་དང་། སབས་དའ་རག་འཛང་ཆ་བའ་ལ་རས་ཀ་སར་ཡང་

གང་མཚམས་འཁད་ཡད། རམ་ཐར་དར་གཞགས་ན་རག་འཛན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་

རན་ཐད་ལ་གསལ་ཆ་གང་ཡང་མད་ཀང་། རལ་པས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ས་འབས་ལག་ནས་

བཙན་གས་འཕག་ས་ར་ནག་ག་གསར་ཡག་པ་ལ་རས་སད་ད་ར་ནག་ཏ་ཁར་ཚལ་ཞག་འཁད།

༢<<ས་ལང་བཞད་པའ་རགས་བརད་>>དམ་རམ་ཐར། ཁང་(1697_1740)ན་ཡང་

སབས་ད་དས་བན་བའ་སས་བ་དམ་པ་ཞག་ཡན་པ་དང་། ཁང་ག་རང་རམ་ལ་བལས་ན་ར་བའ་

གང་བཀད་ཀ་གནས་ཚལ་ཙམ་ལས་ཁད་པར་ཆས་ཆར་མད་ཀང་། ༸གང་ས་དག་པའ་མཛད་

སད་དང་གཟགས་བད་བཅས་ཀ་ཐད་ལ་ཞབ་ཙམ་གསལ་བ་ན། ལས་ངག་ག་རམ་འགར། ཉ་

འཁས་ས་ཡད་པའ་ཞབས་ཕའ་ཕ་ཚལ། ད་བཞན་ཕབས་ཡལ་བཅས་ས་སས་ཕལ་པའ་སང་ངར་

མ་ཤང་བའ་ཚལ་བཅས་ཡད་ཀང་དན་ད་ས་བ་ཕལ་པ་ལས་ཁད་འཕགས་ཀ་མཛད་ཚལ་ཞག་ཡད་

པར་གསངས། སབས་དར་དབས་གཙང་གཉས་སམ་ཆས་བརད་བར་ལ་འགལ་གཞ་ཡད་ཚལ་

ཡང་གསལ་ཡད། འན་ཀང་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་ཚ་མཇག་ག་གནས་སངས་ཇ་ཡན་ཐད་ལ་

གསལ་ཆ་ད་ཙམ་མད་ཀང་རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་གས་གང་ཉད་བང་ལམ་ད་ཁད་པ་དང་དགང་ལ་

ཉར་ལ་ཙམ་ལས་མ་བཞགས་ཚལ་དར་འཁད་ཡད།

༣ <<པཎ་ཆན་ས་ཕང་ལ་པ་བ་བཟང་ཡ་ཤས་ཀ་རམ་ཐར>>། ཁང་(1663_1737) ན་

སབས་དར་བན་པའ་ལགས་གཉས་གང་ཐད་ནས་གནད་ཆ་བའ་མ་ས་ཞག་ཡན་ཞང་། རམ་ཐར་

ད་འཁད་པ་གཞགས་ན་བད་ཡལ་སད་སད་བར་གསམ་དང་བད་སག་དབར་ད་ས་གཟར་སགས་

ཅ་རགས་བང་ཚ། ཞ་བའ་འདམ་འགག་གནང་མཁན་ཞག་ཡན་པ་དང་། ལག་པར་ད་ལ་པ་ཆན་

པའ་ཡང་སད་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་བསབ་སམ་དང་འབལ་བའ་ཐག་ལ་ར་འད་ཉད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

126

དང་འབལ་བ་ངས་ཅན་ཞག་ཡད། ཁང་ཉད་ཀས་བཞད་པར་ལར་ན་རལ་པ་ལ་བཟང་དང་ས་སད་

དབར་ག་འགལ་རན་ད་ཡང་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་མཛད་སད་དང་གཅག ས་སད་ཀས་རལ་

པ་ལ་བཟང་ཁང་ལ་དག་དངས་མན་གཉས་ཀ་ཐག་ནས་ཞ་མ་ཐབ་པའ་འགལ་ཟ་ཞག་བང་ཚལ་

འཁད་ཡད་ཅང་། ད་བཞན་ད་ར་ནག་གང་མའ་བཀའ་ལར་༸གང་ས་རན་པ་ཆ་དང་ས་སད་ཀ་

སས་ཡམ་བཅས་དང་མཉམ་ད་ར་ནག་ཏ་ཁད་ཀང་། གང་ཉད་མཚ་ཁར་གཤགས་ཚལ་ཙམ་ལས་

གཤགས་རན་གང་ཡན་གསལ་ཆ་གང་ཡང་འཁད་མད།

༤ ས་སད་སངས་རས་ར་མཚ(1633_1705)་ཉད་ཀས་མཛད་པའ་<<བ་བཟང་རན་ཆན་

ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་ཐན་མང་ཕའ་རམ་པར་ཐར་པ་ད་ཀ་ལའ་འཕས་མཐད་རབ་གསལ་

གསར་ག་ས་མ་>>ཡན་ཞང་། དར་ར་བའ་ཆ་ནས་ཆབ་སད་དང་འབལ་བའ་རག་གང་ཟར་གང་

ཐབ་བས་ཡད་མད། ཞར་དང་ཞར་ལ་ཚག་རང་ར་ཟང་ཐག་ནས་བད་སག་མཐ་རམ་མ་སའ་དབར་

ལ་མ་མཐན་པའ་རམ་པ་ཡང་གསལ་ཡད། འན་ཀང་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་ས་ཚ་སད་

ད་དགང་ལ་བཅ་བརད་རས་ཀ་གནས་སངས་ཇ་ཡན་ཐད་ལ་རམ་ཐར་དར་གང་ཡང་འཁད་མད་པ་

དང་། ད་ཡང་དས་འགར་ག་དབང་གས་གང་ཉད་ཀ་ས་ཚ་སད་ཀ་ལ་རས་འབ་ཐབས་མད་པའམ།

ཡང་ན་བས་ཀང་འགག་རན་ས་ཚགས་འག་ནས་མད་པ་བཟས་པ་ཡང་ཡན་སད། གང་ལར་ཡང་

རལ་དབང་ས་ཕང་དག་པའ་རམ་ཐར་ཞག་ཡད་ཀང་ཆ་ཚང་བ་ཞག་འཇལ་ད་མད།

༥ གསང་བའ་རམ་ཐར། ལ་བཙན་ངག་དབང་ར་ར་གགས་པ་ཁང་གས་བརམས་པའ་ཚངས་

དབངས་ར་མཚའ་གསང་རམ་ན་ས་རབས་ཀ་ཡག་ཆ་གཞན་ལས་ཐ་དད་ད་བཤད་ཚལ་ཞག་

ཡད་པ་ན་ཆང་གང་མའ་གསར་ཡག་པས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་(1683_1706)གདན་འདན་

ཞ་མཁན་རམས་ལ་བཀའ་བཀན་དག་པ་ཞག་བཏང་ཞང་། གང་མའ་ཁམས་ཀས་ཚངས་དབངས་

ར་མཚ་ར་སག་ཡལ་ད་གདན་འདན་གནང་མཁན་ཏ་གསར་ཡག་པ་རམས་ལ་སག་གཅད་ཀ་

འཇགས་པ་ལས་སབས་ཆད་ད་གང་ཉད་གནས་ཡལ་གཞན་ད་བས་བལ་ད་ཕབས་ཚལ་ཞག་

འཁད་ཡད། ད་བཞན་དགང་ལ་དག་ཅ་ལག་ག་རང་སས་པའ་བརལ་ཞགས་མཛད་ད་ས་འཚ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

127

བཞགས་བས་ཡད་པ་དང་། དར་མ་ཟད་གང་ཉད་ཀས་ཀང་གནས་ཡལ་འད་མན་ཕབས་ཏ་ཆས་

ཀ་མཛད་པ་ར་ཆར་བསངས་བའ་ཚལ། ད་ཡང་ནམ་རན་ཀན་དགའ་ནར་ད་འབད་པའ་གནས་དར་

ཁང་ཉད་མ་ངན་ལས་འདས་ཚལ་ཞག་ཡད་ཀང་། གསང་རམ་གཞགས་ན་གནས་ད་ནས་གང་ཉད་

ས་འཕལ་ལ་བ་ཞག་བསན་ཏ་བས་བལ་ད་ཕབས་ནས་ཨ་རག་ཚང་པ་དང་ཐག་ནས་རམ་གས་

མད་སད་ཕགས་ས་ཕབས་པ་དང་། ད་བཞན་རལ་ཁབ་ཕ་ནང་གང་སར་གནས་བསར་ད་ཕབས་

པའ་ང་མཚར་བའ་བཤད་ཚལ་ཞག་ཡད་པ་དང་། འན་ཀང་<<བད་ཀ་སད་དན་རལ་རབས>>་

ལས་1ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་གསང་རམ་ག་བཤད་སལ་ཞག་ལང་དངས་ཡད་པ་ན་སག་པ་ཤ་

མ་ཐག་པའ་ར་ཞག་ཉས་ནས་ད་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ཡན་ཚལ་ག་ལང་ཞག་འདག་ཀང་། ཁ་

བས་གསང་རམ་པར་གཞ་མ་འད་བ་གཉས་ཙམ་བཀགས་ཀང་ལང་ཚག་ད་རད་མ་སང་།

༦ སད་ཡག་གཞན། སར་བཏང་གནད་དན་འདའ་སར་ཕའ་མཁས་པ་རམས་ཀས་དཔད་

བརད་སལ་བ་མང་པ་ཞག་ཡད་ཅང་། རང་ཉད་ན་སད་ཡག་ག་ར་ལས་བརལ་མ་ཐབ་སབས།

ཕའ་ཡག་ཚགས་ས་གནད་དན་འདའ་ཐག་ལ་བཤད་སལ་གང་འད་ཞག་ཡད་མད་བཤད་དཀའ་

ཡང་། ར་བའ་མ་ཁངས་ན་སབས་དར་བད་ད་ཨ་ཊ་ལའ་ཆས་སལ་མཁན་ཕབས་པའ་ས་ཞབས་

ལ་ས་ལ་རས(Ippolito Desideri 1684-1733) ་ཀས་ཟན་ཐ་བཏབ་པའ་དབན་དབ་ད་

(an account of Tibet)དང་། ར་ནག་ག་ཆང་རལ་རབས་གང་མ་རམ་བན་ག་ཟན་ཐ་ཞས་

པ་གཉས་ན་ཕའ་སད་ཡག་ཐག་ཏ་འཁད་པའ་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་རན་དང་འབལ་

བའ་ཡག་ཚགས་གཉས་ཡན་ཚད་འདག ས་ཞབས་ལ་ས་ལ་རས་ཀ་ཟན་ཐར་གཞགས་ན་སར་

བཏང་སབས་དའ་བད་ཀ་ཆབ་སད་ཀ་རག་གང་མང་པ་ཞག་འཁད་པའ་ནང་ནས། རན་ཆན་ཚངས་

དབངས་ར་མཚའ་འདས་རན་ཐད་ལ་རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་གས་རང་ཉད་ཀ་བ་ཉ་བའ་མ་འགར་

སལ་མངགས་བས་ཏ་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་ནག་ཏ་འཁད་པའ་ལམ་བར་ན་བཀངས་ཚལ་

ཞག་གསལ་ཡད། གཉས་པ་ད་ན་ཆང་རལ་རབས་ཀ་གང་མ་རམ་བན་ག་ཟན་ཐ་ཞས་པ་དར་

1 ཞ་སབ་པ་དབང་ཕག་བད་ལན། ༡༩༧༦ལར་ཀ་བན་སག་ཞ་སབ་ཤག ཤ༤༩༦

ནགས་ལའ་སན་མ།

128

བལས་ན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་མཚ་སན་པའ་འགམ་ངགས་ས་བསངས་ནས་དགངས་པ་

གཞན་དན་ད་ཕབས་ཚལ་ཞག་བས་ཡད།

ཁ ཉ་དས་ཀ་དཔད་བརད་ཆད་རམ་ཁག

༡ར་བའ་ཆ་ནས་གང་བཀད་ཀ་རམ་ཐར་འད་དག་ན་ཕས་འབང་ག་མཁས་པ་རམས་ཀས་

མ་ཁངས་ཡན་ཞང་། ད་ཡང་གགས་ཆ་བའ་དས་དབ་<<བད་ལངས་ཞབ་འཇག་>>དང་<<ཀང་

གའ་ཤས་རག>> ལ་རས་དབ་ཐར་ཏ་གགས་ཆ་བའ་ཆད་དབ་ཁག་བཅས་ལ་གཞགས་ན་གཅག་

མཚངས་མན་པའ་བཤད་སངས་ཤག་ཡད། འདར་ལ་རས་ས་བ་རམས་ཀ་ཆད་དབ་ར་ར་བཞན་

གང་ན་ཡག་ཚགས་ཙམ་ལས་དགས་པ་ཆར་མ་མཐང་ཞང་། ས་ལ་༡༩༨༢ལར་<<བད་ལངས་

ཞབ་འཇག་>>ཐག་ཏ་ར་མང་ཧང་ཧའ་དང་ཝའ་པས་ཡན་གཉས་ཀས་ཏ་ལ་ས་ཕང་དག་པ་ཚངས་

དབངས་ར་མཚའ་ལ་རས་ལ་རགས་ཙམ་དཔད་པ་ཞས་པ་ནས་ཉ་དས་ཏ་ས་ལ་༢༠༡༧ལར་

ནར་བ་བསམ་འཕལ་གས་བརམས་པའ་<<ས་པ་གཞང་ག་ལ་རས་ཉན་བད་སང་བ>>། ས་ལ་

༡༩༨༩ལར་<<བད་ལངས་ཞབ་འཇག་>>ཏ་འཁད་པའ་དར་ཞ་གདང་དག་སམས་བ་མཆག་གས་

རལ་བ་ཚངས་དབངས་པའ་ས་ཚ་སད་རམ་ཐར་དང་འབལ་བའ་གནད་དན་ཁག་ཅག་ག་ཁངས་དང་

ཤས་བད་བསན་པ་བཅས་གསམ་ཟར་ཙམ་གང་ན། ད་དག་ག་ཐག་ནས་གཞན་དག་ཟར་ལས་ལབ་

མཐང་གས་རབ་ཙམ་རགས་ངས་ཡན། རང་ཉད་ཀ་ལག་སན་བང་བའ་ར་ཆ་དག་ལ་གཞགས་ན་

ཧང་ཧའ་དང་ཝའ་པས་ཡན་གཉས་ཀ་དཔད་རམ་ད་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་སར་ཅང་

ས་ཤས་ཀ་རམ་ཡག་ཅག་དང་། ས་གཞང་ལ་རས་ཉན་བད་སང་བ་ན་ད་གསར་ཤས་ཤག་ཡན་

པར་འདད། ཧང་ཧའ་དང་ཝའ་པས་ཡན་གཉས་ཀ་ལགས་ལར་ན་ལ་བཟང་ཁང་དང་ས་སད་གཉས་

ཀས་ཁད་ཤ་ང་གསན་ག་ཆབ་སད་འཐབ་རད་བས་མཐར། ལ་བཟང་ཁང་གས་ས་སད་སངས་

རས་ར་མཚ་ཕགས་གཏགས་དང་བཅས་པ་ཕམ་པ་བརབ་པའ་ཁད། ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ཡང་

བཙན་གས་ར་ནག་ཏ་འཁད་པའ་ལམ་བར་ཏ་ཀན་དགའ་ནར་ན་བསང་ནས་འདས་ཚལ་ཞག་བས་

ཡད། ད་ཡང་ཧང་ཙའ་ཧ་ལའ་ནང་ལའ་ཕན་ཡན་ཞས་པའ་ལས་ཁངས་ཀས་བས་པར་ཟ་ལང་ད་

སད་པའ་བ་མ་བསད་ནམས་ར་རའ་སན་ཞའ་ནང་ལ་བཟང་གས་བསལ་བའ་ཏ་ལ་རན་མ་ད་ཟ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

129

ལང་ག་མཐའ་ཁལ་ད་འབར་རས་བསང་ནས་གངས་ཞས་བཤད་ཡད་ཅས་ལང་དངས་འདག ད་

དང་མཉམ་ད་ཁང་གས་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་གསང་རམ་ལར་ཡང་ས་ལ་༡༧༤༦ལར་དགང་

ལ་༦༤ལར་ཨ་ལ་ཤར་དགངས་པ་རགས་ཚལ་སར་གང་ཞང་། མདར་ན་ཚངས་དབངས་ར་

མཚའ་ཚ་མཇག་གང་ཡན་ཐད་ལ་ལག་གར་ལ་བ་ཡན།

༢ <<ས་པ་གཞང་ག་ལ་རས་ཉན་བད་སང་བ་>> སར་བཏང་ཆད་དབ་འད་ན་ས་པ་

གཞང་ས་གཞང་ས་དགའ་ལན་ཕ་བང་འག་བཙགས་པའ་བརད་རམ་དང་སབས་དའ་ར་སག་བད་

གསམ་ག་མཐ་རམ་མ་ས་རམས་ཀས་ཆབ་སད་འབལ་ལམ་ཇ་ལར་བང་མན་ཐད་ལ་དཔད་བརད་

དམ་ཞབ་འཇག་བས་པའ་ཆད་དབ་ཅག་ཡན་ཞང་། དབ་དར་སར་མད་ཀ་ལ་རས་བཤད་ཚལ་

གསར་པ་མང་པ་ཡད་པའ་ཁད་ནས་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་རན་ཐད་ལ་སབས་

དར་བད་ད་ཨ་ཊ་ལའ་ཆས་སལ་མཁན་ལ་ས་ལ་རས་ཀ་ཟན་ཐ་བཏབ་པར་གཞགས་ཏ་ཚངས་

དབངས་ར་མཚ་ན་རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་གས་བཀངས་ཡད་པར་ཡད་ཆས་བས་ཡད། འན་ཏ་

ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་གསང་རམ་དང་འབལ་བའ་བཤད་སལ་ད་དང་མ་དམངས་ཀ་ངག་རན་

ད་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་དང་འབལ་བའ་བདན་མན་ལ་མ་ལས་པར་མང་པ་ཞག་ཡད་ཚལ་ཡང་

གང་ཡད།

༣ས་ལ་༡༩༨༩ལར་<<བད་ལངས་ཞབ་འཇག་>>ཏ་འཁད་པའ་དར་ཞ་གདང་དག་

སམས་བ་མཆག་གས་རལ་བ་ཚངས་དབངས་པའ་ས་ཚ་སད་རམ་ཐར་དང་འབལ་བའ་གནད་

དན་ཁག་ཅག་ག་ཁངས་དང་ཤས་བད་བསན་པ་ཞས་པར་གཞགས་ན། ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་

གསང་རམ་ད་གསལ་བའ་ས་ཚ་སད་ཀ་མཛད་པ་ད་དངས་ཡན་ཚལ་དང་། ལག་པར་ཁང་གས་

མད་སད་བད་སག་ག་དགན་ས་མང་པའ་ལ་རས་གདན་རབས་དང་། བཅའ་ཡག་རན་ཐ། མཁས་

པའ་གསང་རམ། མང་ཚགས་ཀ་ངག་རན། ས་ཉད་ཀ་འཁངས་རད། གསང་རམ་སགས་ལ་རས་

ཀ་བདན་དཔང་ལགས་ཀ་ར་བ་དང་འད་བ་མང་ད་ཡད་པས། ལ་བཙན་པས་རག་བཏགས་ཀས་

རན་སང་བསགས་པའམ། ག་འཁམ་ཞག་ཚངས་དབངས་པར་ས་བཏགས་བས་ནས་བད་སག་མ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

130

དམངས་ལ་མག་སར་བཏང་བ་ལ་བ་ག་ལ་ཡན་ཞས་ཉ་དས་ཀ་མཁས་པ་ཆན་པ་ཁང་གས་གསང་

བའ་རམ་ཐར་ད་གསལ་བའ་ཆས་གགས་ར་མཚ་ན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་ས་ཚ་སད་ཀ་ལ་

རས་དངས་ཡན་པ་དང་གང་ཉད་ཀ་འག་དན་ད་ལར་མཛད་དན་ཡང་སན་ག་ལང་བསན་ཡན་པར་

ཡད་ཆས་བད་ཀན་ཡད།

གཉས་པ། ས་སད་སངས་རས་ར་མཚ་དང་ལ་བཟང་ཁང་གཉས་ཀ་འགལ་འབལ།

ད་ཡང་སབས་དན་ག་བརད་བ་དངས་ལ་བབས་ན་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་

རན་གང་དས། སབས་དའ་བད་ཀ་ཆབ་སད་འཕལ་རམ་མམ་འཕ་འགར་དང་ཟག་ཏ་མད་པའ་

འབལ་བ་ཡད་པ་དང་། ལག་པར་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་བད་ཀ་ཆས་སད་གཉས་ཐད་ནས་དབ་

འཁད་ཀ་ག་ས་ཡད་པའ་བ་ཆན་ཞག་ཡན་པས། ཁང་ག་འདས་རན་ད་ཡང་ས་སད་སངས་རས་

ར་མཚ་དང་རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་གཉས་ཀ་ཆབ་སད་འཐབ་རད་དང་འབལ་བ་ངས་ཅན་ཡད་པས།

ས་སད་དང་ལ་བཟང་ཁང(-1717)་གཉས་ཀ་འགལ་ཟའ་རན་ར་ཅ་ཡན་ཐད་ལ་ཅང་ཟད་གང་ན།

༡ ས་སད་ཀ་དབང་ཚད། ད་ཡང་ས་སད་རམ་པའ་(ལ)བན་པའ་ནང་ནས་ས་སད་སངས་རས་ར་

མཚ་མཆག་ན་ཆས་དང་འཇག་རན། རག་གནས་གང་ཐད་ནས་གགས་སན་ཆ་ཤས་ཤག་ཡན་པ་

དང། ཁང་ན་ས་སད་གཞན་དང་མ་འད་བར་༸གང་ས་ལ་པ་ཆན་པས་ཆང་ནས་མག་འབས་བཞན་

གཅས་ཤང་བསངས་པའ་མ་ས་ཞག་ཡན་ཞང་། དམགས་བསལ་གས་ལགས་གཉས་ཀ་འགན་

དབང་འཁར་ཕགས་ཐད་ལ་སང་བརར་སད་པའ་མ་ས་ཞག་ལ་ངས་བཟང་ན་ཆག་ཅང་། ཁང་ཉད་

ས་སད་ཀ་འགན་དབང་བདག་གར་བཞས་རས་ས་༸གང་ས་ཆན་པས་ཀང་དམགས་བསལ་ག་2

ས་དབང་ཞག་ས་སན་ག་ས་སད་གཞན་གང་ལ་ཡང་མད་པའ་ག་ས་ཞག་བསལ་བ་དང་།

2 བཀ་ཤས་དབང་འདས། བད་ཀ་ལ་རས་ཡག་ཚགས་དང་གཞང་ཡག་ཕགས་བསས་དངས་ཤལ་མ་ལང་། ༡༩༨༩ལར་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་

། ཤ༡༤༢་ལས་སངས་རས་ར་མཚ་ན་འད་གར་ངས་ནས་མ་ཆས་ཀ་འཁར་ལན་མ་ལགས་པའ་ང་ཚབ་ཡན་གཤས། འད་པས་གང་བས་ངད་རང་

ནས་བས་པ་དང་ཁད་མད་པས་འཐན་འཁར་ག་གང་བརད་མད་པར་ཀན་གས་བཀད་པ་གཡ་མད་དང་། ངད་དང་ས་པའ་བར་སལ་འཇག་སགས་

བས་ཚ་གཞང་དན་ལར་རར་འཕག་ཚབས་ཆ་བས་བདན་མན་བརན་བསགས་ཀ་གཡ་འཁག་བས་ཆག་ར་མན། ན་ཚད་སགས་ནས་མ་ལགས་་

པའ་འཁར་ལན་འཇག་པ་ཤར་ཚ་ནམ་ཡན་ལ་བཞག་པའ་ཟར་ས་འག་བཞན་བད་ལགས་བ་དང་སར་ཆག་ར་ཡན་པ་སགས་གང་གསལ་ཚག་དན་

རམས་ལ་ས་སར་དག་ཞན་སས་ཀང་ཚལ་བཞན་བསས་པར་རས་འཛན་དང་། ལག་པར་འཁ་བ་ཚར་གཅད་པས་མཚན་པའ་ལགས་ཉས་ཀ་སངས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

131

ས་སད་ཀས་ཕ་ནང་ག་ལས་དན་གང་ཞག་མཛད་ཀང་གང་ཉད་དང་ཁད་མད་ཡན་པའ་བཀའ་ཡག་

ཀང་གནང་ཡད། ད་དང་ཕགས་མཚངས་ས་སད་ཀས་ཀང་རང་ཉད་ཀ་ས་དབང་ལ་དཔག་པའ་

ཕག་ལས་མང་པ་ཞག་མཛད་པ་ས། ཕ་བང་པ་ཏ་ལ་བཞངས་འཕས་མཛད་པ། ༸གང་ས་ལ་པ་

ཆན་པ་མ་ངན་ལས་འདས་པར་ཁང་ག་ཞལ་ཆམས་བཞན་གསང་ར་མཛད་པར་མ་ཟད་ཕ་ནང་ག་

ཆབ་སད་དང་འབལ་བའ་མངའ་དབང་ཡངས་རགས་བདག་གར་བཞས། ལག་པར་ད་ལ་པ་ཆན་

པའ་མཚན་བང་བད་སད་ད་ཆང་གང་མ་ལ་སགས་དང་ཕ་འབལ་བས་པ་ས། མདར་ན་སབས་དར་

བད་ཀ་ཆས་སད་གཉས་ཐད་ལ་ཁ་ལ་སར་མཁན་ན་ས་སད་སངས་རས་ར་མཚ་ཡན་པས། དས་

ཡན་རང་པ་ཞག་ལ་ག་ཤ་ཁང་ག་སས་དབན་རམས་ན་ག་ཐབ་ཀ་མང་ཙམ་ལས་བད་ཀ་ལགས་

གཉས་གང་ཐད་ལ་ས་སད་ཀས་བསལ་ཇས་ཤས་ཆ་བས་ལ་བཟང་ཁང་དང་ས་སད་གཉས་ཀ་

འགལ་ཟའ་གཞ་ར་ད་ཡན་ངས།

༢ཆས་ལགས་ཀ་འཐན་འཁར། སར་བཏང་ས་སད་སངས་རས་ར་མཚ་ཉད་རང་མ་བ་ཡན་

ཞང་། ཡངས་གགས་ས་རལ་བ་ལ་པ་ཆན་པས་རང་མའ་ཆས་ཉམས་ས་ལན་གན་ཡད་པ་དང་།

ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་ཁམ་གཞས་ཀ་རབ་ལངས་ཀ་ཆ་ནས་རང་མ་ཡན་པ་དང་། ལ་བཟང་

ཁང་ན་དག་ལགས་པའ་ཕགས་གཏགས་ས་ངས་ཤང་། ད་བས་ན་དག་ལགས་པ་རགས་འགས་

ས་སད་ཀས་ལས་དན་གང་ཞག་མཛད་ཀང་ད་ལ་འས་འཚམས་ཀ་ལ་སངས་ཤག་མད་ཅང་། སར་

དང་ཐག་ནས་ག་ཤ་ཁང་གས་བད་ཁམས་ས་ཡང་པའ་ར་མཚན་ཡང་ར་བ་དག་ལན་པའ་བསན་པ་

འབའ་ཞག་ག་སད་ད་ཡན་པར་བཤད་ཀན་ཡད་པ་དང་། ད་བཞན་ས་མང་མཁན་པ་འཇམ་དབངས་

བཞད་པའ་རམ་ཐར་བཅས་ལ་གཞགས་ན་3 ས་སད་དང་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་གཉས་ན་ར་བ་

འཛན་འདད་པའ་ཁམས་ཀ་དབང་ཕག་དམར་ཟར་རལ་མ་དང་། ཆས་སང་བག་ཙ་ལམ་དལ་སགས་བསན་སང་རམས་ཀས་འཕན་ལས་རམ་བཞ་

སབ་པའ་གགས་དན་གཡལ་བ་མད་པར་མཛད་ད་གསལ།

3 བས་ངག་དབང་བཀ་ཤས་ཀ་གསང་འབམ ཀ ༢༠༡༨ལར་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་། ཤ༡༤༥དང་༡༤༦ལས་སབས་ཤག་ར་ལམ་ག་ཚལ་ད་

གཙང་ངས་ནས་གཡག་ཆན་པ་གཅག་དབས་ལ་ཡང་བས་ས་ཤད་ལང་བ་ལ་ཤང་མ་ཤང་བའ་ཚད་འདག གཡག་ད་འཁབ་འཁབ་ནས་རའ་ར་ལ་

དབས་ཀ་མ་གཉས་འབར་སང་བས་རའ་སང་ན་མར་འགས་པ་བཞན་འདག མནལ་སད་ནས་ཐགས་ལ། ཚངས་དབངས་པ་དང་ས་པ་གཉས་དག་

ལགས་ལ་མ་དགའ་བ་འདག ཆས་སང་ཚས་ཡན་མ་རང་བར་བརག་པ་འད། པཎ་ཆན་འད་ཡང་ནས་པ་ཆ་བ་བདན་པ་རད། ཐགས་དམགས་ཅང་

ཟད་རས་ཀང་འད་ཙམ་བས་འདག་དགངས་གསངས།

ནགས་ལའ་སན་མ།

132

དག་ལན་པའ་བསན་པའ་དག་བ་ལ་བ་ཞག་ངས་འཛན་བས་པ་ཁ་ནས་སབས་དར་ཆས་ལགས་

གཞ་རར་བས་པའ་ཆབ་སད་ཀ་འཐབ་རད་ཅག་ཡད་པས་མ་འབར་བའ་སང་ལ་ཤང་ཞས་པའ་

དཔ་ལར་ལ་བཟང་ཁང་གས་ས་སད་ལག་པ་འཆང་ཆག་ཆག་ག་ག་སག་ཅག་སན་ནས་བརམས་

ཟན་ཡད། ད་བས་ན་ལ་བཟང་ཁང་གས་ཆས་བརད་ཕན་ཚན་ག་འགལ་ཟ་ད་ཁ་དཀས་ཏ་རང་ཉད་

ཀས་བད་ཀ་སད་དབང་བདག་བཟང་བས་པའ་དམགས་ཡལ་བཅངས་ཤང་། རལ་པ་ལ་བཟང་

ཁང་གས་བ་སད་མང་པའ་ཐད་ལ་ཞབ་ཏ་བསམས་ན། ཆས་ལགས་ཀ་འཐན་འཁར་ཁ་ན་མན་པར་

ཤས་ས་ས། ད་ཡང་ལ་བཟང་ཁང་གས་ས་སད་ཀ་ནས་པ་རག་མད་ད་བཟས་རས། སར་འབས་

4ལ་སགས་རལ་བའ་ས་གན་བས་པ་ཁ་ནས་ར་བ་དག་ལན་པའ་བསན་པ་ཁ་ནའ་དན་ད་མན་པར་

ལག་ནས་ཇས་ངན་ཞག་བརམས་ཡད་པར་རགས་ནས། ད་བས་ན་ལ་བཟང་ཁང་གས་ར་བ་དག་

ལགས་པ་ཁ་ནའ་སད་ད་མ་ཡན་པར་ཆབ་སད་ཀ་དམགས་ཡལ་གཞན་ཞག་ཡད་པས་འག་ཏ་

འཆད་པར་བ།

༣ ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་མཛད་སད་དང་འབལ་ཏ་ལ་བཟང་ཁང་གས་བསན་འཛགས་

བས་ཚལ། གནད་དན་གཞན་ཞག་ཡད་པ་ན་ལ་པ་ཆན་པའ་ཡང་སད་ད་རག་འཛན་ཚངས་

དབངས་ར་མཚའ་མཛད་སད་ལ་བརན་ནས་ས་སད་དང་ལ་བཟང་ཁང་གཉས་ཀ་དབར་འགལ་ཟ་

བང་ཚལ་ད་ཡན་ཞང་། སབས་དར་བས་པའ་རམ་ཐར་ལ་སགས་གང་ལ་བལས་ཀང་། གཅག་

མཚངས་ཀ་བཤད་པ་ཞག་ཡད་པ་ན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་མཛད་སད་ཚལ་མན་ཞག་ཡད་པ་

ད་ཡན་ཞང་། དས་རན་པས་ལ་བཟང་ཁང་དང་ས་སད་གཉས་ཀ་དབར་ལ་མ་མཐན་བ་བང་ཚལ་

ད་ཡན། ད་ཡང་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་ས་སད་དང་ལ་བཟང་ཁང་གཉས་ཀ་ཆབ་སད་

འཐབ་རད་ཀ་ནང་ད་ཚད་པ་དང་། སར་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་སབས་དར་ཕགས་གཉས་གང་

ག་ཕགས་ས་མན་ཡང་། བད་མ་དམངས་ཀ་སམས་ས་གང་ཉད་ལ་དད་དམ་གཡ་བ་མད་པའ་ཐག་

4 འལ་དགའ་བཞད་པའ་ར་ར། ས་ལང་རགས་བརད། ༢༠༠༩ལར་མཚ་སན་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་། ཤ༡༡༦ལས་སར་འབས་ཀ་ག་རགས་ཁ་

ཅག་གས་གང་ས་རན་པ་བང་ནས་ཁ་སང་འདར་ཕབས་ཏ་ཆབས་པའ་ཞབས་རས་འཇག་པ་གནང་སང་ཞས་ལབ་པས་རན་བས། ནག་མད་ཀ་ས་

བ་འགའ་ཞག་ལ་དན་མད་ད་སང་སད་དང་འཛན་འཆང་སགས་ས་ཚགས་བང་སང་།

ནགས་ལའ་སན་མ།

133

ནས་བ་མད་ཀ་ག་ས་ཞག་ཡད་པ་དང་། ད་ལ་རང་བཞན་གས་བད་མ་རམས་ཀས་ཁང་ག་བཀའ་གསང་

དང་ད་ལན་པའ་ཡད་ཆས་ཤག་ཀང་ཡད་པས། ལ་བཟང་ཁང་གས་ས་སད་ཀ་སད་དབང་འཕག་ཆད་ད་

རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་ཚལ་མཐན་མན་པའ་མཛད་སད་ད་བསད་པ་དང་། སར་སན་ནས་

ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་མཛད་སད་དང་འབལ་ཏ་ས་སད་ཀས་གང་མཛད་ཀང་ལ་བཟང་ཁང་ལ་སགས་

པའ་བར་མ་བབས་པ་རམས་ཀས་དན་ད་ཁག་དཀས་བས་པའ་ག་སབས་ཤག་ཡད་པ་ན་ཚངས་དབངས་

ར་མཚ་༸རལ་བ་ལ་པའ་ཡང་སད་མན་པར་སག་ར་ད་ཡན་ཞང་། ངན་ཇས་དའ་རན་གས་མ་མང་པས་

ས་སད་5ལ་མཐང་ཚལ་གཞན་ཞག་བསར་པའ་ཐབས་ཤག་བཙལ་ཡད་པར་བཤད་ཆག་སམ། ད་ཡང་

ས་སད་ཀས་རལ་པ་ལ་བཟང་ལ་དག་དངས་ཚལ་དང་ཆ་འད་བའ་བད་ཐབས་ཤག་ཡན་ངས། གཞན་མ་

གཏགས་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་མཛད་སད་ཐད་ལ་ས་སད་ལ་བ་ཐབས་གང་ཡང་མད་ཅང་། ད་ན་རལ་

བ་ཉད་ཀ་ཐགས་གཤས་ཏ་མཐན་པའ་ཐབ་དང་ག་ས་ལ་ས་ཤས་གཏང་ནས་སས་ཏ་འཇག་རན་ཕལ་པའ་

འཚ་བ་ལ་ཡད་སན་ཏ་ཁམས་སག་མང་བའ་བ་མའ་འཚ་ཐབས་ད་བསར་ཏ་རང་སང་གང་སད་ཀ་ལམ་ཁ་

ཞག་བདམས་ཡད། གནད་དན་འདའ་ཐད་ལ་ས་སད་ཀ་ཐབས་ཤས་གང་ཡང་མ་བས་པ་མན་ཏ་པཎ་ཆན་

རན་པ་ཆ་དང་རལ་པ་ལ་བཟང་ཉད6་བཅས་ལ་བ་མའ་མཛད་སད་ཐད་ལ་བཀའ་སབ་ལམ་སན་བ་དགས་

5 འལ་དགའ་བཞད་པའ་ར་ར། ས་ལང་རགས་བརད། ༢༠༠༩ལར་མཚ་སན་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་། ཤག་ངས་༩༣དང་༩༤ལས་འད་དས་གང་ཞབས་རན་པ་

ཡང་ཕ་བང་ད་ཆབས་བསར་གབ་ཅང་། རལ་པ་བང་ད་རང་ཉའ་ཟ་སར་ཆ་ཙམ་ག་སབས་དང་བཅས་ཚང་མ་བ་མ་བད་ཞང་། དམག་ག་ཉན་དགས་ཆ་བའ་སབས་

ཡན་པར་རལ་བ་ཡབ་སས་ལ་ཁད་པར་ཅ་ཡད་ཀང་དབས་གཙང་ག་ཕགས་ལང་ཆ་བ་འདས་བད་འཕང་བད་ཀ་གཞ་ར་གཅག་ཏ་འདག་པར་དག་སང་ཡང་ད་

གའ་མདངས་འཁད་པའ་གང་ཞབས་རན་པ་ཆར་དད་ཞན་ཆང་ཞང་ལག་པར་ས་སད་ཆན་མར་ཤན་ཏ་གནག་པས་རན་པར་ཡང་དཔན་སངས་རམ་པ་སགས་སར་

འདབས་ས་ཚགས་རང་ཞས། ལག་པར་བད་ད་སག་དམག་འད་བང་ན་བཀ་ཤས་ལན་པར་ཡ་ཁམས་ན་མ་ཡང་། ས་སད་མད་པ་ཞག་འཆས་ཐབ་ན་སམ་པ་རང་

བད་ཅང་། ཕས་རལ་པས་སང་རར་སད་སད་རན་པ་ཆ་བཀངས་པའ་སད་ཆ་ཚར་དས་དགའ་ཚར་ཆ་བ། རལ་བའ་ག་རགས་རན་པ་གནད་མ་གཏགས་ཤང་ཕགས་

ལང་ཅན་འགའ་ཞག་གས་ཀང་ས་སད་ནས་རར་སན་སགས་ལ་བདག་རན་གནང་བ་བས་མ་བཟད་པས་རང་རའ་ག་ས་ས་སས་ལ་བཀའ་དན་ཇ་ལར་ཡང་ས་གཅག་

ཀང་མ་བསམས་པའ་སར་འདབས་དང་དས་འགར་ག་སན་ལམ་བད། ས་སད་བཀངས་དས་ཀག་བཏང་སང་། ད་ལས་ཡན་རང་ན་དག་ལགས་པའ་མང་གག་ཏ་

འཇག་པ་མ་འདག་ཅས་ཡང་ཡང་ཟར་བར་ཐས་པས་རང་ན་ས་གཞན་ཡང་ཡ་མ་རངས་པ་བང་།

6 བས་ངག་དབང་བཀ་ཤས་ཀ་གསང་འབམ ཀ ༢༠༡༨ལར་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་། ཤ༡༣༧དང་༡༣༨ལས་་ཚངས་དབངས་པས་བསབ་པ་འབལ་བ་ལ་དགས་པ་

ཡང་ས་ལ་མད། ད་ནས་ཕབས་ཁར། ས་བས་ལག་ནས་ར་འད་དང་། རལ་སས་ལ་བཟང་གཉས་ལ་ད་རས་ཁད་རམ་གཉས་ཀས་རམ་རམ་གནང་དགས་ས་ཕགས་

འདས་མཛད་པ་གང་འད་བད་མ་ག་ཟར།

ནགས་ལའ་སན་མ།

134

པའ་སལ་མ་ཡང་ཡང་ཞས་པས་རགས་ནས། ད་བས་ན་བ་མའ་མཛད་སད་ཁ་ནར་གཞགས་ཏ་

ཕགས་གཉས་མ་མཐན་པའ་འགལ་ཟའ་ཉར་ལན་ལ་ངས་འཛན་བ་དགས་ན་ཅང་ཟད་ཐལ་དགས་

ཀང་། ལ་བཟང་ཁང་གས་བད་འབངས་བངས་ཀ་བ་འགག་བའ་སད་ད་ཐབས་ལམ་ད་སད་ཡད་པ་

ན་སས་མ་དགས།

ད་བཞན་ད་ས་སད་ལ་མ་དགའ་བའ་དག་ལགས་པའ་བ་མཁན་འགའ་མཆས་པས་ད་

ཚས་རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་ལ་མངན་པར་མ་གསལ་བའ་ཐག་ནས་རབ་སར་ཤ གས་ཆར་བས་དང་

བད་ཀན་ཡད་པས་ལ་བཟང་ཁང་གས་ཀང་ར་ནག་གང་མར་7ལག་ནས་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་

མཛད་སད་ཚལ་མཐན་མན་པའ་སར་ཡ་ག་བཏང་ཡད་པ་ཁ་ནས་རགས་ནས་ས། །

༤ ལ་བཟང་ཁང་གས་ས་སད་རག་མད་ད་བཟས་པའ་དམགས་བ་གང་ཡན། ཡངས་

གགས་ས་སག་པ་ག་ཤ་ཁང་བད་ད་ཡང་བའ་དགས་པ་གང་བཀད་བཞན་ར་བ་དག་ལན་པའ་

བསན་པ་འབའ་ཞག་སང་སབ་ཀ་ཆད་ད་ཡན་པར་བཤད་ཀན་ཡད་མད། ནར་བ་བསམ་འཕལ་

གས་བས་པའ་<<ས་པ་གཞང་ག་ལ་རས་ཉན་བད་སང་བ>>ར་གཞགས་ན་ཁང་གས་སག་པའ་

ལ་རས་སགས་ཁངས་བཅལ་ཏ་ག་ཤ་ཁང་བད་ད་ཡང་བའ་དམགས་བ་ར་བ་དག་ལན་པའ་

7 ལང་ས་རལ་པའ་ར་ར། རལ་བ་བསལ་བཟང་ར་མཚའ་རམ་ཐར། སད་ཆ། ༢༠༡༤ལར་ས་བཅར་རམ་རལ་ག་ཚང་ཕན་བད་ལགས་གང་། ཤ

༡༠ འཕགས་ཆན་དམ་པའ་གསང་བ་བསམ་གས་མ་ཁབ་པའ་རམ་ཐར་ལ་རང་ག་བའ་ར་བར་མ་ཤང་བ་ར་མཚན་ད་བས་ནས་ས་སར་ས་ཚགས་

ས་བ་ལ་ཞགས་པའ་ས་བ་བསད་ནམས་དམན་པ་དག་གས་རད་བསལ་ལ་བརན་ནས། ལ་བཟང་ཁང་སགས་ཀས་ར་ད་ཉད་མ་ཧ་ཙ་ནའ་ཡལ་གར་

གདན་འདན་པའ་ཐབས་འཕལ་ས་ཚགས་པ་ཞག་བས། དའ་རན་གས་གང་མ་བད་སད་རལ་པས་པད་ས་ཆའ་ཆ་སགས་གདན་འདན་ད་མངགས་

པ་ལར། མ་ཁ་ཟ་བ་ལ་པའ་ཚས་བཅ་བདན་ལ་ལ་ཀའ་དགའ་ཚལ་ནས་ཕབས་སབས། གངས་ལས་འདས་པའ་དད་ལན་ག་ས་བས་དད་པའ་ཤ གས་

ཀས་ཕང་བའ་མཆ་མས་གདང་བཀས་ཏ། ས་བ་ཐམས་ཅད་ད་རས་ས་འདཛན་པར་གསལ་བའ་སན་ལམ་ག་ང་ར་སགས་བཞན་པར་ཕག་དང་

བསན་བཀར་ཞ་བའ་སབས་ས་ས་མདན་ནས་དར་དཀར་ཁ་ཚར་མ་ཉམས་ཤང་། ད་བལ་སད་ད་རང་བ་ཞག་ས་རའ་ཐད་ཀ་ནམ་མཁར་རང་གས་

འཁར་བ་ལར་སང་སང་བ་ལས་ཇ་ཞག་ན་ཚར་འཁར་ཏ། འགའ་ཤག་ནས་པ་ཏ་ལ་དང་། ཁ་ཅག་གས་ལ་སའ་དཀལ་འཁར་སངས་ས་བབས་སང་

ཟར་བ་སགས་མཐང་སང་མ་འད་བ་ས་ཚགས་བང་འདག་པ་ན། ར་ཞག་ར་ནག་ཕགས་ས་བན་ཡང་མ་འགངས་པར་མཆག་སལ་བད་ད་ཕབས་པའ་

རགས་ས་མངན།

ནགས་ལའ་སན་མ།

135

བསན་པ་ཁ་ནའ་དན་ད་མན་ཞང་། ཁང་ག་ས་དས་ས་ཧ་ཤད་པས་བད་ཡལ་སད་སད་བར་གསམ་

8 ད་དངས་ཤ གས་གང་རང་ནས་དབང་ཤ གས་ཆ་ཙམ་ཡད་མད། ཁང་ས་གཤགས་རས་ས་ཤ ལ་

འཛན་སས་དབན་རམས་ཀ་སབས་ས་ཧ་ཤད་པའ་དབང་ཤ གས་ཕལ་མ་ཆ་ལ་པ་ཆན་པ་དང་ས་

སད་ཀ་ལག་ཏ་ཡད་ཅང་། ཞ་དག་གང་རང་ཡང་ལ་པ་ཆན་པ་དང་ས་སད་གཉས་ཀས་བདག་གར་

བཞས་ཀན་ཡད་ཚད་དང་། དར་མ་ཟད་ག་ཤ་ཁང་དང་ཁང་ག་སས་ད་ལན་ཇ་བསན་འཛན་ར་ར་

བཅས་གཤགས་རས་ས་ལ་༤དང་༣བར་ད་ཐ་ན་རལ་ཁ་འཛན་མཁན་མད་པའ་དས་སབས་ཀང་

བང་། དས་སབས་དའ་རང་ལ་ས་སད་སངས་རས་ར་མཚ་ལ་བ་ན་མད་པའ་ག་སབས་ཤག་ཡད་

པ་ན་གཞང་ས་དགའ་ལན་ཕ་བང་ག་ལགས་གཉས་ཀ་བདག་པ་བད་རར་ས་གང་གས་བཀའ་ར་

མད་མད། ལ་བཟང་ཁང་རལ་ཁར་འཁད་རས་རང་ཉད་ཆ་བཙན་ག་རལ་བཞགས་བཟང་ས། རང་

ཉད་ཀ་མས་པ་ག་ཤ་ཆས་ཀ་རལ་པའ་དས་ཀ་སད་དབང་བསར་གསའ་སད་ད་ས་སད་ཀ་ལག་

ཟར་ལངས་པའ་མཐར་ཐག་ག་དམགས་བ་ཡང་ད་ཡན་པར་བཤད།

མདར་ན་ལ་བཟང་གས་ཡབ་མས་ག་ཤ་ཁང་ག་ས་དས་ས་བད་ཁམས་ཀ་སད་དབང་སང་བའ་

དབང་ཆ་ཞག་ཡད་ཀང་། ཕས་ས་ག་ཤ་ཁང་གས་རབ་འདགས་བས་ཏ་བཙགས་པའ་གཞང་ས་

དགའ་ལན་ཕ་བང་ག་ཆས་སད་གཉས་ཐད་ཀ་དབང་ཆ་ད་ས་སད་སངས་རས་ར་མཚའ་ལག་ཏ་

ཡད་པས། ལ་བཟང་ཁང་གས་ཡབ་མས་ཀ་སད་དབང་ད་བསར་གས་བད་པའ་སད་ད་ས་ཕ་བར་

ད་ས་སད་ལ་བསན་འཛགས་དང་སན་བརད་ས་ཚགས་བས་པ་ད་ཡང་གཡ་ཐབས་ཤག་ཡན་པར་

བརད་ཆག་སམ།

8 ནར་བ་བསམ་འཕལ། ས་པ་གཞང་ག་ལ་རས་ཉན་བད་སང་བ། ས་ལ་༢༠༡༧ལར་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་། ཤག་ངས་༨༥༢ ཁང་གས་ཐབས་

ནས་ཡད་ར་རལ་སགས་ཀས་ཕ་མས་དམ་པས་རང་ག་ཁམ་རད་ས་དང་བཅས་པར་བརན་ལན་བས་པའ་དབང་བསར་ག་ག་བབ་ད་བསར་གས་

བ་རས་བད་པ་ས། ག་ཤ་ཁང་ག་དས་སབས་ས་ཧ་ཤད་རལ་པས་བད་ཡལ་མད་དབས་ཁམས་གསམ་ས་ལ་དབང་བསར་བའ་ག་བབ་བསར་གས་

བ་རས་བས་པས། ཁང་དང་ས་སད་སངས་རས་ར་མཚའ་དབར་དབང་ཆ་རད་འཕག་ལ་གཏགས་པའ་འགལ་གཞ་ར་ངར་ཆ་བ་གཡལ་ཐབས་མད་

པར་འབང་ངས་རད་ལ། དའ་རན་ལས་མཉམ་འབལ་སད་དབང་ནང་ཁལ་ག་བད་སག་མཐ་རམ་འག་བད་དབར་སར་ནས་ཡད་མས་ཀ་འགལ་གཞ་

ད་ཉད་ཛ་དག་ཇ་དད་འག་བ་མ་ཟད། ཐ་ན་དག་པ་གཡལ་ག་འད་བ་འགད་པར་འགར་བའ་ཉན་ཁའང་རམ་པས་མངན་གསལ་ཇ་དད་ད་བང་།

ནགས་ལའ་སན་མ།

136

གསམ་པ། ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་ཡལ་ད་ཁད་པའ་དགས་པ།

གང་བཀད་ཀ་ར་མཚན་ད་དག་ལ་བརན་ནས་རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་གས་དག་པའ་སབས་

ཤགས་ཏ་དམག་ག་སར་བ་9བརམས་ཏ་ས་སད་སངས་རས་ར་མཚ་ཕགས་གཏགས་དང་བཅས་

པ་ཕམ་པར་བརབ་ཅང་། ས་སད་ལ་ལམ་ད་བརངས་རས་ལག་འག་ཏ་གསན་པར་གནས་པའ་ས་

སད་ཀ་སས་དང་ལམ་སགས་ཡད་པའ་ཁར། རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་གཅག་ཡན་

ཞང་། སར་བཏང་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་གང་ཉད་ས་སད་ཀ་ཕགས་ས་གཏགས་པའ་མ་ས་ཞག་

ཡན་མན་བཤད་དཀའ་ཡང་། ས་ཕའ་ལ་རས་ཡག་ལམ་ད་གསལ་བ་ལར་ན་གང་ཉད་གང་མའ་

(Kangxi 1654-1722)བཀའ་བཞན་ར་ནག་ཏ་ཁད་པའ་ལ་རས་ཤག་འཁད་ཡད། ད་བས་ན་

རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་གས་གང་ཉད་ར་ནག་ཏ་ཁད་པའ་ལ་རས་ཀ་རབ་ལངས་སམ་ར་རན་ཅ་

ཞག་ཡད་མད་གཤམ་ད་རམ་པས་གང་བར་བ།

9 ང་མཚར་སལ་བཟང་འཇག་ངགས།ཤ༡༡༧དང་༡༡༨ལས་གཞང་ནས་ས་འབས་དག་གསམ་རད་སད་སད་བཅས་ཀ་བ་མ་བཅས་དམག་བལ་ལ

འག་དགས་གསངས་པར་ལར། ར་འད་ཡང་ཕབས་ནས་བ་མ་རམས་ཀས་དམག་ཕར་འཐན་པའ་ང་ཆན་མཛད་ཀང་། རལ་པས། ང་གང་ཐང་བར་

ད་མ་འང་བའ་ཐབས་མད་ཟར་ནས་བ་མ་ཐབ། དའ་ར་མཚན་ས་སད་ལ་ཞས་པས་ཁ་རང་འང་ན་འང་ཆག བད་ཀ་དམག་ཐམས་ཅད་ལའང་འཐབ་

འདད་འདག་ཟར།ད་ནས་ཉ་མ་གཉས་ཙམ་སང་རང་སར་ཡང་གཞང་ནས་བ་མ་ཐམས་ཅད་ཕབས་དགས་གསངས་པ་ལར། ར་འད་དང་བཅས་བན་

ཀང་སན་ག་ལས་འད་མཐའ་བཙན་པའ་དབང་གས་བཟག་མ་ཐབ། བ་མ་རམས་ཀས་རལ་པ་དང་ས་པ་གཉས་བར་ཆངས་བས་ནས། ས་སད་ཀས་

ཁ་བཞག་ནས་གང་དཀར་རང་ལ་བཞགས། གཞང་རལ་པ་ལ་སད་པ་བས་ས། ད་ནས་ར་འདའ་གསང་ལར་ག་པ་རམས་ཀས་རལ་པ་ལ་ཁ་བཏགས་

ཕལ། འབས་སངས་བ་མ་རམས་ཀས་ཞས་ནས། སད་ལང་མཚ་སད་འབས་སངས་ས་སར་སར་འཇགས་མཛད། ར་ཉད་ཀས་རལ་པ་ལ་ཞས་ཏ།

སད་ལང་གས་པ་ཟར་བ་ས་མང་ལ་ཕགས་ཐབས་ས་གནང་། རལ་པས་སར་སད་འདས་ས་སར་ང་ལ་ཡག་པ་མ་བས་པས་ལས་ས་རས་བསད་ནས་

ག་ཚང་གཏར་ར་ཡན་ཟར་བས། ར་འདས། ཁད་དག་ལགས་ཀ་སན་བདག་བས་ནས་དག་ལགས་ཀ་ག་ཚང་ཆན་པ་ཞག་གཏར་ལགས་ཡད་དམ་

གསངས་ནས་ང་ཆན་མཇད་པས་བཀའ་བཞན་སབ་ཅང་ལས་ས་རམས་སག་ག་ཆད་པ་ལས་གལ། ད་ནས་རལ་པ་བང་ཕབས་རས་མཛད་ད་སར་

པ་གཞ་ཁར་བན། ད་སབས་ས་སད་བཟང་ནས་སང་ལང་ཁར་བ་གསན་པས། ང་ཆན་ད་འབས་སངས་ཀ་བ་མ་ཐམས་ཆད་ཕབས། ར་འད་ཡང་བན་

ནས་སར་མ་ལང་པ་ཚར་དས་པས། འད་ནས་ཡར་ཁར་མ་ཐག་ཡན་ཟར་བར་ཐགས་ལ་ད་རང་རས་ཟན་ན་སག་པ་ཚའ་ལག་ནས་འཕག་དགས་

དགངས་ནས་མགགས་པར་ཕབས་པས། བ་མ་གཞན་རམས་ཀས་ཟམ་པ་བསར་ནས་སང་། ར་འདས་ཟམ་པ་བསར་ན་འགར་འག་གསངས་ནས་

ཆ་ལ་རག་རས་མཛད་པར། ཞབས་ཕ་བ་རམས་ཀས་ཆ་ཆན་པ་འདག་པས་བརལ་ཐབ་པ་མ་སང་ཞས་ཀང་མ་གསན་པར་ཆར་བརལ་ནས་སད་

ལང་རང་རར་རལ་མ་ཚ་རང་བཀ་ཤས་ཡད་པའ་སར་བན་ནས་ས་སད་གང་ཡང་གསངས་པར། མད་ཟར་བ་ལ། ཁད་ཚ་ད་འད་མ་ཟར་། ང་ད་རང་

ཅས་ཀང་མཇལ་འཕད་བད་དགས་ཡད་གསངས་ནས་བཀའ་བཀན་མཛད་པས། བཀངས་ནས་མད། ཁད་འདར་བཞགས་ནས་གང་ཚགས་མཛད་

ནས་ཕབས་ན་ཞས་པས། ཁད་ཚ་ལས་མ་རབས་པ་མ་འདག ས་སད་བཀང་ར་ཡན་ན་ང་ཐས་བཅག་ན་ཅ་སན་གསངས་ནས་ཐགས་མ་དགས་པར་

ཕབས། ཉན་དར་ཐགས་འཁགས་ནས་རན་ག་ཞལ་འདལ་མང་པ་ཆག་སང་བར་གགས།

ནགས་ལའ་སན་མ།

137

༡ ཆང་གང་མ་དང་ལ་བཟང་ཁང་གཉས་ཀ་འབལ་བ། སར་བཏང་གཞང་ས་དགའ་ལན་ཕ་བང་

ན་སག་པ་ཨ་རད་ཚའ་ཡ་གལ་ཏ་ག་ཤ་ཁང་ག་རབ་སར་ལ་བརན་ནས་བཙགས་པའ་གཞང་ཞག་

ཡན་ཞང་། ད་ཡང་ལ་རས་ས་བ་རམས་ཀས་བད་སག་མཉམ་འབལ་གས་བཙགས་པའ་གཞང་

ཞག་ཡན་པར་ངས་འཛན་བད་ཀན་ཡད། དས་ཡན་རང་པ་མ་སང་སན་ལ་གཞང་དགའ་ལན་ཕ་

བང་ད་ཡང་སབས་ཤ གས་རམ་གས་རས་པ་དང་། ལག་པར་༸གང་ས་ལ་པ་ཆན་པའ་མཚན་

སན་ཡང་ཕགས་མད་ད་ཁབ་ཡད་པས་ཆས་སད་གཉས་ཐད་ལ་དར་བའ་ར་མར་སན་པས། ཆང་

གང་མས་དས་དང་བསན་ཏ་ལ་པ་ཆན་པ་ར་ནག་ཏ་གདན་ཞ་ཡང་དང་བསར་ད་བས་ཏ་མཐར་ས་

ལ་༡༦༥༢ལར་གང་ཉད་ར་ནག་ཏ་ཕབས་པས་ཆང་སད་གཞང་དང་དགའ་ལན་ཕ་བང་གཉས་ཀ་

དབར་ལ་འབལ་ལམ་དམ་པ་ཞག་ཚགས་འག་བརམས་ཡད། ད་དང་མཉམ་ད་གནད་དན་གཞན་

ཞག་ཡད་པ་ན་ག་ཤ་ཁང་དང་ཆང་སད་གཞང་གཉས་ཀ་འབལ་བ་ད་ཡན་ཞང་། སར་བཏང་

གཞང་ས་དགའ་ལན་ཕ་བང་མ་བཙགས་སན་ལ་དག་ལགས་པ་དང་ག་ཤ་ཁང་། ཆང་ག་དང་

ཆས་ཕགས་ཀ་འབལ་བ་ཡད་པ་དང་། ལག་པར་ཨ་རད་ཚ་པའ་ཁམས་ཡག་ཆན་མ་10ཞས་

པ་ལས་དག་ལགས་པའ་ཆས་ན་ཁ་ཚའ་སབས་ཡལ་ཁ་ན་ད་བདམས་པ་ལ་རས་ཡག་ལམ་ད་

གསལ་ཞང་། ཆང་རལ་རབས་ཀ་ཡབ་མས་ཚས་ཀང་བད་ཀ་བ་སལ་རམས་དང་སར་ནས་ཆས་

འབལ་ཡད་ཚལ་ཕས་འབང་ག་གང་མའ་བཀའ་ཡག་སགས་ལ་གསལ་ཡད། ད་བས་ན་ཆང་

གང་མ་དང་ག་ཤ་ཁང་ན་ཆས་ཕགས་བས་ན་སབས་ཡལ་གཅག་པ་དང་། ལ་པ་ཆན་པ་ར་ནག་ཏ་

ཕབས་པ་ན་ག་ཤ་ཁང་དང་ཆང་གང་མ་མཉམ་འབལ་ག་ཆབ་སད་ཀ་ཐབས་ཇས་ཤག་ཡན་ཚལ་

སབས་དའ་བཀའ་ཡག་11 དང་འཕན་ཡག་བཅས་ས་གསལ་ཡད། ད་ལར་ཡན་ཚ་ག་ཤ་ཁང་དང་

10 ས་པ་གཞང་ག་ལ་རས་ཉན་བད་སང་། ཤ༦༩༣ལས། མ་ཡག་ར་ཡག་ཐག་ནས་བསར་པར་གཞགས་ན་ཨ་རད་ཁམས་ཆན་མ་ར་བད་བརད་

ནང་བསན་(དག་ལགས་པ)སག་པ་ཚ་ཤག་གས་ཐན་མང་ད་དད་བཀར་བད་པའ་ཆས་ལགས་ས་གཏན་འཁལ་བས་པ་མ་ཟད། རབ་ཏ་བང་བ་

རམས་ལ་ལ་བ་ན་མད་པའ་ག་བབ་དང་ཐབ་ཐང་སད་ཡད་པ་ལས་ཀང་ཤས་ཐབ།

11 ས་གཞང་ཤག་ངས་༧༢༥ལས་གང་མས་སད་ཀ་དན་ཆན་པ་བསབ་སབས། ངས་པར་ད་མངའ་འག་རལ་ཕན་རམས་ལ་ག་བ་ལགས་པར་བསན་

ཏ། སད་ལམ་ཚལ་མཐན་གས་ཡལ་ཕགས་ཀན་ལ་ཁབ་པ་བད་དགས། མངའ་འག་རལ་ཕན་སང་བ་དག་གས་ཡལ་དས་ཀ་གནས་བབ་ལ་བསན་

ནས་བ་ཁ་གང་མར་གཏད་ན། གང་མའ་གཞང་གས་གཟངས་བསད་ཆན་པ་བས་ཏ། མངའ་འག་བམས་ཀས་སང་ལགས་ས་བད་ངས་རད།

ནགས་ལའ་སན་མ།

138

ཆང་གང་མའ་འབལ་བ་ན་མཐན་ཕགས་ས་ཡད་ཅང། ད་དང་གང་མས་ག་ཤ་ཁང་ལ་བསལ་བའ་

མག་པ་རམས་བཀའ་ཡག་ག་ནང་དན་དངས་ལ་གཞགས་ཚ་རལ་བན་ནམ་རལ་ཕན་ག་གནས་

བབ་ལ་བ་ཞག་ཡན་པར་གསལ་བཤད་བས་ཡད། གང་ལར་ཡང་གང་བཀད་ཀ་ག་ཤ་ཁང་དང་

ཆང་སད་གང་མའ་འབལ་ལམ་ལ་གཞགས་ན་ལ་བཟང་ཁང་གས་གང་མའ་བཀའ་བཞན་ཚངས་

དབངས་ར་མཚ་ར་ནག་ཏ་བཙན་འཁད་བས་ཚལ་ད་བདན་པའ་ཆ་ཞག་ཡད་པར་བརད་ཆག་

པ་དང་། གང་མ་ཁང་ཞ་དང་ལ་བཟང་ཁང་གཉས་ན་མདར་ན་ཁ་སང་ལག་འབལ་ལ་བ་ཞག་ཏ་

སམས།

༢ ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་ནག་ཏ་ཁད་ཚལ། སར་བཏང་སབས་དར་བད་ལ་ཆང་

གང་མའ་སད་གཞང་ག་ཐད་ཀར་དབང་ཤ གས་ཤག་ཡད་མད་བཤད་དཀའ་ཡང། ལ་བཟང་ཁང་

གས་སར་ནས་རང་ཉད་ཀས་ས་སད་ཀ་སད་དབང་འཕག་རའ་སད་ད་ཆང་གང་མ་ལ་ས་སད་

སངས་རས་ར་མཚས་ལ་པ་ཆན་པ་དགངས་པ་རགས་པར་གསང་ར་བས་པའ་ཁར། ཁང་གས་

ངས་འཛན་བས་པའ་ལ་པའ་ཡང་སད་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་ལ་པ་ཆན་པའ་ཡང་སད་དངས་

མན་པ་དང་། ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་མཛད་སད་ད་འཁལ་པ12་ཡན་པའ་ཚལ་བཅས་ཡ་ག་

བཏང་ཚལ་ལ་གཞགས་ན་ལ་བཟང་ཁང་གས་རང་ལ་ཆང་གང་མའ་རབ་སར་བརན་པ་ཞག་མད་

ཚ། ནམ་ཞག་ཇན་གར་བ་ལ་སགས་པས་ཚར་རལ་བས་ན་རང་ཉད་ན་རབ་རན་གང་ཡང་མད་

པའ་ལང་སང་རང་གཅག་ལ་བར་ཆགས་ཉན་ཡད་པར་སན་དཔག་བས་ཡད་ཚད་རད། ད་བས་ན་

ཁད་ཨ་རད་ཚ་པའ་ག་ཤ་ཁང་གས་སད་ལམ་ཚལ་མཐན་སང་ཞང་། དག་ལས་ལ་ཞན་པ་དང་། དང་བདན་འཛན་ཅང་བམས་བརས་མངའ་འབངས་བསངས་ཐག

ལག་བསམ་རམ་པར་དག་པས་གས་པ་ལར་ལན་བད་ཀ་ཡད་པས། ངད་ཀས་བསད་བསགས་ཆན་པ་བད་ཀ་ཡད། འདར་གསར་ག་འཇའ་ས་ཐམ་ག་དང་བཅས་ཏ་

ཁད་ལ་གཞང་བཟང་བར་སང་དང་བདན་ལས་སང་མཛངས་ཅན་ག་ཤ་ཧན་ཞས་པའ་ཆ་ལ་སད་ཡད་པས། ཁད་ཀས་སར་བས་ལག་པར་གཞང་ལ་བ་སམས་དཀར་

ཐག སད་ཚལ་བསབ་སམ་ར་ཆ་ཁབ་གདལ་ད་བས་ཏ། ངད་ཀ་གཞགས་འདགས་བས་ནས་མངའ་ཁངས་བད་བར་འགད་དགས་ཤང་། ད་འད་བས་ན་དབང་རས་

བརན་པར་ཚགས་ཏ་བད་སད་ཡན་ད་དར་ངས་རད། ད་ལར་གས་ཤག

12 རལ་མ་འབག་པའ་ཆད་རམ་ཕགས་བསགས། ཤ༤༨ལས་ཆང་ག་ལ་རས་ཟན་བཀད་ལས་། ས་པ་སངས་རས་ར་མཚ་གངས་རས། ལ་བཟང་

ཧན་གས་ལང་ཟར་པ་ས་སད་ལ་བསས་ཤང་། ཕགས་གཅག་ནས་བང་ཆན་བཏང་ས་རལ་སར་འངས་ནས་ཁང་ཞ་ལ་ང་ལག་བ་རས་ཀ་རད་རམ་

གསལ་ཞང་། ཕགས་གཅག་ནས་ས་སད་སངས་རས་ར་མཚས་འདམས་བཀད་བས་པའ་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ཏ་ལའ་ང་མ་མན་ཚལ་དང་། ཉན་

ལར་ནག་ཆང་ཁ་ནས་གཙང་ཁམས་མ་བསངས་པས་ག་གནས་དབབ་པར་ཞ་བས་པས། ཁང་ཤས་ཀང་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་བཟང་ས་གང་མར་

འབལ་ར་བ་བའ་བཀའ་བབས། ཞས་པ་འད་ན་ར་ཡག་ལས་བང་བའ་སབས་དའ་གནད་དན་ཞག་ཡན།

ནགས་ལའ་སན་མ།

139

ལ་བཟང་གས་ཆང་གང་མ་ལ་བསན་མཁས་ཀས་རང་ཉད་ཀ་སད་དབང་བརན་པ་ཞག་བཟས་པའ་

འཆར་གཞ་བཏང་བ་དང་། ད་བས་ན་ལ་བཟང་ཁང་ལ་མཚན་ན། ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་ལ་

པའ་ཡང་སད་ཡན་པར་ཡད་ཆས་མད་ཅང་། ཁང་ན་ས་སད་སངས་རས་ར་མཚས་ཁ་འདན་པས་

ལ་བཟང་ཁང་གས་ད་ལ་ནམ་ཡང་ཆས་ཀ་སན་བདག་གམ་བ་མ་བསན་འདད་མད་པར་གསལ་བ་

རད། འན་ཏ་སབས་དར་བད་འབངས་བངས་ཀ་སམས་ས་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ལ་

འགར་བ་མད་པའ་དད་པ་དང་དམ་ཚག་བརན་པ་ཞག་ཡད་པས། ལ་བཟང་ཁང་གས་སབས་བད་

པའ་ཐག་ནས་ས་སད་བཞན་མད་པར་བཟ་ཐབས་མད་པ་གསལ་བ་རད། ད་ཡང་ཚངས་དབངས་

ར་མཚ་ཡང་ཐབས་ལམ་ཅ་འད་ཞག་སད་ཀང་རང་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་མང་ཙམ་ཡང་མད་

པར་བཟ་དགས་པ་ན་གཡལ་ཐབས་མད་པའ་ལ་བཟང་ཁང་ག་དམགས་བ་ཞག་ཡན་ཞང་། ད་

བཞན་ཆང་གང་མའ་ཕགས་ལ་གཞགས་ན་ཡང་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་ལ་པ་ཆན་པའ་ཡང་

སད་དངས་མན་པའ་ཐ་ཚམ་ཞག་ཡད་མད། ཁང་ལ་ད་དང་དད་དམ་གཡ་མད་ཀ་བད་སག་

མ་རགས་ཁ་སང་མང་པ་ཡད་པས་ཁ་ཚའ་དད་སམས་ལ་ཕག་དག་མ་འག་བའ་ཆད་ད་ར་ཞག་ར་

ནག་གང་མའ་མཚན་ 13བང་འག་ནས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་ནག་ཏ་འདད་པ་ཡད་མད་ལ་མ་

ལས་པར་ཆབས་ཁ་བསར་དགས་བང་ཡད། འན་ཀང་སབས་དར་ར་ནག་གང་མའ་བཀའ་བཞན་

ལ་བཟང་ཁང་གས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་ནག་ཏ་གདན་དངས་མན་ཐ་ཚམ་ཡན་ཞང་། སབས་

13 ང་མཚར་བསལ་བཟང་འཇག་ངགས། ༡༢༢ལས་བར་སབས་ཤག ར་ནག་ནས་བང་ཆན་པ་འངས་ཏ། ས་ཞབས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་ནག་

ནས་བང་ཆན་པ་འངས་ཏ། ས་ཞབས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་ནག་ཏ་གདན་དངས་པ་ལ། རལ་པས་ས་འབས་དག་གསམ་རད་སད་ཀ་བ་མ་ལས་

ས་རམས་བསས་ནས་བཀའ་གས་མཛད་པར་གཞན་རམས་ཀས་མ་ཕབས་ན་དགའ་ཞས་ཞས་ཤང་། ར་འདས། ས་ཞབས་ཕབས་མ་བཅག་ན་ར་

ནག་རལ་པས་ངད་ཚ་ལ་ཡག་པ་བས་མ་ཡང་། ད་ལས་ཕབས་བཅག་ན་ས་ཞབས་རང་ག་མཛད་འཕན་དང་བསན་དན་ལ་ར་གང་ལའང་ཕན་ཞས་

གསང་བ་ལ། ཕལ་ཆར་གས་ས་མང་བ་མས་མ་འདད་པ་ཡན་ཞས་སན་ད་རག་པར་བད་ད། ད་ནས་ས་ཞབས་རན་པ་ཆ་ར་ནག་ཏ་ཕབས་རས་

ཀ་ཆབས་ཁ་བསར་ནས་མཚན་ཉད་གང་ཁར་ཐབ་བསའ་སང་ད་བཞགས་ཡད་ཐག་འབས་སངས་ཀ་ག་པ་ཁ་ཤས་ཀས་མག་བས་ནས་ཕབས་མ་

བཅག་པར་དགའ་ལན་ཕ་བང་ད་གདན་ཏ་བགས་ས་བཅག ད་ནས་མ་ངན་ར་གཉས་ཀས་དཀངས་ཤང་བས་ཏ་འབས་སངས་གང་ད་འར་ཟང་ཆན་

པ་བང་ཡང་མཐར་རང་ཞར་སང་། སར་རལ་བའ་ས་ཞབས་ཀང་གང་མ་ཆན་པ་དང་། ལ་བཟང་ག་འདད་པ་ལར་ར་ནག་ཏ་ཆབས་ཁ་བསར། ཆང་

གང་མའ་ལག་འག་ཏ་ལས་ཀ་བད་མཁན་ཞག་པ་བཤད་ཆག་པ་དང་།

ནགས་ལའ་སན་མ།

140

དར་ལ་བཟང་ཁང་ན་རང་ཉད་ཆ་བཙན་གས་བད་ཀ་སད་དབང་སར་བཟང་བས་ཡད་པས་གནད་

དན་ད་བསར་ད་བསམ་བ་ཞག་གཏང་དགས་སམ་ཞང་། གང་ལར་ཡང་གང་མ་དང་ལ་བཟང་ཁང་

གང་གས་ཀང་བཀའ་བཞན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་ནག་ཏ་ལགས་ཕགས་ནས་གདན་འདན་ཞ་

བ་མན་པ་དང་། འཇགས་སལ་དང་བཙན་པ་དབང་ཡད་ཀས་མ་འདད་བཞན་ད་ལ་ལན་ཞང་ནས་

ཆབས་ཁ་མ་བསར་ཐབས་མད་གར་ཡད།

བཞ་པ། ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ས་གཤགས་ཚལ།

གང་ད་བརད་པ་བཞན་སབས་དའ་བད་ཀ་ལ་རས་ན་རག་གང་ཆ་ཞང་བད་སག་མཐ་རམ་སད་

དན་མ་ས་རམས་ཀས་ཁད་ཆ་ང་བཙན་དང་ཁད་ཤ་ང་གསན་ག་འཐབ་འཁག་ཁད་རན་ཆན་ཚངས་

དབངས་ར་མཚ་ཡང་འཐབ་འཁག་དའ་ནང་ད་ཚད་པ་དང་། ལ་བཟང་ཁང་གས་གཡ་ཐབས་འད་

མན་བཙལ་ཏ་ས་སད་ཕམ་པ་བརབ་པ་དང་མཉམ་ད་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་སག་ཡལ་ད་རང་

ཕད་བཏང་ཚལ་ན་ཡངས་གགས་ཀ་འདད་ཚལ་ཞག་དང་། སབས་དའ་བད་ཁམས་ཀ་ས་གར་ག་

ལ་རས་ཤག་ཀང་་ཡན། འན་ཀང་ལ་རས་ཡག་ལམ་དག་ཏ་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་

ཚ་མཇག་གམ་འདས་རན་ཐད་ལ་བཤད་སལ་མ་གཅག་པ་མང་པ་ཞག་ཡད་པ་ན་ལམ་བར་ནས་

བསངས་ནས་འདས་ཚལ་དང་། ལ་བཟང་ཁང་གས་མ་མངགས་ཏ་བཀངས་ཚལ། ཡང་གཞན་

ཞག་ཡད་པ་ན་སས་པའ་རལ་ཞགས་མཛད་ད་གནས་ཡལ་འད་མན་འགམས་ཏ་མཐར་དགང་

ལ་༦༤ཙམ་བཞགས་ཚལ་བཅས་ཡད། སར་བཏང་རད་གཞ་ཅན་ག་ལ་རས་མ་ས་ན་བཤད་པ་

གཅག་མཚངས་ཤག་ཡང་དཀའ་བ་ན་འཇག་རན་ག་ཆས་ཉད་དང་མཐན་མད། འན་ཀང་འདད་

ཚལ་མ་གཅག་པ་རམས་ཡད་ཚད་ཡན་མ་སད་པས་རམ་པས་འཆད་པར་བ།

ཀ ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་གསང་རམ།

སར་བཏང་སབས་དའ་བད་ཀ་ལ་རས་ཡག་ལམ་ཕལ་མ་ཆར་གཞགས་ན་རན་ཆན་ཚངས་

དབངས་ར་མཚ་ན་ལ་བཟང་ཁང་གས་ར་ཡལ་ད་འཁད་པའ་ལམ་བར་ཏ་མཚ་སན་པའ་ཉ་འགམ་

ཀན་དགའ་ནར་ 14ཞས་པའ་ས་གནས་ས་དགངས་པ་རགས་ཚལ་འཁད་ཡད། འན་ཏ་ཚངས་

14 ཀན་དགའ་མཚ་ཞས་པ་ན་མཚ་ལ་ཁལ་གསར་ཆན་རང་ཐང་སར་མ་གང་རལ་མངའ་ཁངས་ཀ་མཚའ་ཞག་ཡན་ལ། ཐང་སར་མ་གང་རལ་སད་གཞང་ག་བང་

ཕགས་ས་ས་ཁད་གཉས་ས་ཡད་ད། གཉས་ཀའ་བར་ཐག་ལ་ས་ལ2ཙམ་ཡད།

ནགས་ལའ་སན་མ།

141

དབངས་ར་མཚའ་གསང་རམ་ས་ས་ལ་༡༧༥༧ལར་བརམས་པར་གགས་ཤང་། ད་ཡང་དབ་ཀ་

མཚན་བང་ད་ཐམས་ཅད་མཁན་པ་ངག་དབང་ཆས་གགས་དཔལ་བཟང་པའ་རམ་པར་ཐར་པ་སན་

ལའ་ཏམ་བ་རའ་རད་ཀ་ས་དབངས་ཞས་བ་བའམ་ཡངས་གགས་ས་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་

གསང་རམ་ཞས་འབད། མཛད་པ་པའང་མཚན་ན་ལ་བཙན་ངག་དབང་ར་རའམ། ཨ་ར་ལག་སན་

ཨར་ཏ་ན་ཐ་ཡན་ན་མན་ཧན་ངག་ལན་གབ་དར་རས་ན་ས་ལ་༡༧༡༥ནས་༡༧༨༠བར་བང་བའ་

མ་ས་ཞག་ཡན་པར་གགས། གསང་རམ་དར་གཞགས་ན་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་ལ་

བཟང་ཁང་གས་ར་སག་ཡལ་ད་འཁད་པའ་ལམ་བར་ནས་རན་འཕལ་ལ་བ་མཛད་ད་བས་བལ་

ད་ཕབས་པ་དང་། ཚ་མཇག་ག་མཛད་པ་ས་དགན་པ་གསར་བཞངས། འདལ་བ་རམས་ལ་ཆས་

ཁད་མཛད་པ། ད་བཞན་ད་རལ་ཁབ་འད་མན་ཏ་ར་གར་དང་། ར་ནག སག་པ། བལ་པ་བཅས་

ས་གནས་སར་ཕབས་ཏ་མཐར་ས་ལ་༡༧༤༧ལར་ཨ་ལག་ཤ་ར་ས་མ་ངན་ལས་འདས་ཚལ་ཞག་

འཁད་ཡད། ད་བཞན་ད་ཉ་དས་བད་ཀ་ལ་རས་ཞབ་འཇག་པ་མཁས་པ་རགས་གཅག་གས་

གསང་རམ་ལ་ཁངས་བཅལ་ནས་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་ས་ཚ་སད་ཀ་ལ་རས་དངས་

ན་གསང་རམ་ད་གསལ་བར་ཁས་ལན་ནམ་ཡད་ཆས་བས་དང་བད་ཀན་ཡད། འན་ཀང་སབས་

དའ་བད་ཀ་ས་ཕའ་ལ་རས་ཀ་གནས་བབ་ལ་གཞགས་ཏ་རམ་ཐར་ཁངས་བཙན་དག་ལ་གཞར་

བས་ནས་དཔད་ཚ། གསང་བའ་རམ་ཐར་དར་འཁད་པའ་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་ཚ་མཇག་

དངས་ཀ་ལ་རས་ཇ་ལར་ཡན་མན་ཐད་ལ་རམ་པས་འཆད་པར་བ།

༡ ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་ཐགས་གཤས་དང་མཛད་སད་ལ་ཁད་པར་ཡད་པ། ནམ་རན་

ཡངས་གགས་ས་རལ་བ་ས་ཕང་དག་པ་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་མཛད་སད་བཤད་

དས། ཁང་ན་རལ་དབང་ས་ཕང་གཞན་དང་མ་འད་བར་ཡང་སད་ངས་འཛན་བས་ཀང་། ས་ན་མ་

སན་བར་ད་ས་སད་ཀས་ལ་པ་ཆན་པའ་བཀའ་བཞན་ད་གསང་ར་མཛད་དགས་བང་བས་ཆང་

དས་ཀ་སབ་གཉར་ཚལ་བཞན་བས་ཐབ་མད། ད་བཞན་ཁང་ཉད་འཚར་ལངས་ཀ་ཁད་ད་བད་ཀ་

དས་བབ་ཀང་ཟང་ཟང་དང་རག་ད་ཆ་བའ་དས་སབས་ཤག་ཡན་ཞང་། རང་ཉད་ལ་ལ་པ་ཆན་པ་ལ་

བ་མཁན་བར་ནས་གསམ་ད་མད་པས་འགན་དང་ཁམས་སག་མང་བའ་བ་མའ་འཚ་བ་དང་དབང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

142

ཆ་ད་བསར་ཏ་འཇག་རན་ཕལ་པའ་དགའ་བར་ལ་རལ་གན་ཡད་པ་དང་། ད་བཞན་ད་གགས་ཆ་

བའ་གསང་རམ་ས་ན་གཞན་ཕ་མའ་བར་ག་མཛའ་གཅགས་མཚན་པའ་གཞས་ཚག་མཛད་པ། ས་

ཆང་གསལ་ཞང་མདའ་རད་རལ་པ། ས་བསགས་པ་དང་མཛབ་དཀས་ཀས་རན་སས་པ་བཅས་

བག་མད་ཀ་ཉན་མཚན་འདའ་བའ་འཆལ་པ་ཞག་ཡན་ཞང་། ལག་པར་ད་མཐ་མ་དཔན་བ་དཔན་

གང་ཞག་གས་རང་ཉད་ཀ་མཛད་སད་དང་འབལ་བའ་བང་དར་སལ་མ་མཛད་ཀང་། རང་ཉད་ཀ་

ཐགས་འདད་མད་ཚ་མ་གསན་པའ་ཐགས་གཤས་གང་པ་དང་མཁགས་པ་ཞག་ཡད། འན་ཀང་

གསང་རམ་ལར་ན། སར་ག་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་ཐགས་གཤས་ཡངས་ས་འགར་ཟན་པ་

དང་། འག་འདག་ཅ་ཞག་མཛད་ཀང་དག་སར་དང་དམ་ཆས་ཉམས་ལན་ཁ་ནར་གཞལ་བའ་རལ་

འབར་པ་ཞག་དང་ཨ་ན་མ་ན་ཡན་པ། མཐའ་ན་གཞན་ལ་རན་ཚག་ཙམ་ཡང་ས་མ་སབས་པའ་མ་

ས་ཉམས་ཆང་ཞག་ཏ་གར་ཟན། ད་བཞན་ད་ག་བ་ཞག་ཡན་པའ་གཟགས་བད་ཀང་འདག་པས་ད་

ལར་འགར་མ་སད་པ་ཞག་ཡན། ད་བས་ན་ཐགས་གཤས་ཀ་ཆ་ནས་གསང་རམ་ད་གསལ་བ་དང་

གཞན་ཡང་སབས་དའ་དས་ས་བན་པའ་བ་མའ་རམ་ཐར་ཁག་དང་ཁད་པར་ཆན་པ་ཡད།

༢ གསང་རམ་བརམས་དས། གང་བཀད་བཞན་གསང་རམ་བརམས་པའ་དས་ཚད་ན་ས་ལ་

༡༧༥༧ཙམ་བརམས་པའ་ལ་རས་ཤག་ཡན་པ་དང་། དའ་སན་ན་བ་མའ་རམ་ཐར་དང་། གཞང་

ཡག་བཅས་གང་ལ་བལས་ཀང་༡༧༠༧ལར་ར་སག་ཡལ་ད་ཕབས་པའ་ལམ་བར་ན་འདས་ཚལ་

ཁ་ན་ལས་བས་བལ་ཕབས་པའ་ལ་རས་གཅག་ཀང་མད་ཚད་སང་། གལ་ཏ་གསང་རམ་ད་

གསལ་བ་ལར་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ཀན་དགའ་ནར་ནས་ས་འཕལ་ལ་བ་ཞག་མཛད་ད་བརག་

པའ་དབང་ད་བཏང་ན་ཡང་། ལ་རས་སམ་རམ་ཐར་ག་ག་མ་ཞག་ལ་མ་གསལ་བ་མ་སད་ཅང་།

ད་ཡང་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་བད་སག་མ་མང་ཁ་ཕག་མང་པའ་མགན་སབས་ཡན་པས་རང་

ཉད་ས་རང་རགས་མད་ད་ས་མཐའ་ནས་ས་མཐར་འཁམ་ཚལ་ད་ཡང་ཡད་ཆས་དཀའ་བའ་གནད་

གཅག་ཡན་ཞང་། ད་ནས་རང་པ་མ་སང་བར་རལ་པ་ལ་བཟང་ཕགས་གཏགས་དང་བཅས་པ་ར་

མད་བཏང་ས། བད་ཁམས་ས་སར་ཡང་དབང་ལང་བསར་བའ་རལ་པ་གསར་པ་ཞག་གར་བ་ན་

ཇན་གར་བ་ཡན་པ་དང་། གལ་ཏ་སབས་དར་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་གསན་ཡད་ཚ། གཞན་ལ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

143

འཇགས་པའ་དགས་པ་ཡང་མ་མཆས་བས་གསང་རམ་ག་བཤད་སངས་ད་ལ་རས་དངས་དང་

མ་མཐན་པའ་ཆ་མང་པ་ཞག་སང་ང་། །༣ རག་བཏགས་ཀ་ཆ་མང་བ། སར་བཏང་སན་ག་སས་

ཆན་དམ་པའམ་བ་མ་རམས་ཀ་རམ་ཐར་རམ་ཆས་འབང་བཅས་མཛད་དས། ས་སར་དང་རག་

བཏགས་ཀས་བརན་ཏ་བརམས་ཚལ་ཞག་ཡད་ཅང་། ས་བ་ཕལ་པའ་བ་ཡལ་ད་མ་ཤང་བའ་སད་

ཕ་ཆ་ཞག་བཤད་དས། འདལ་བའ་སང་ཡལ་ད་རང་ག་ར་བའ་བ་མའ་མཁན་བར་ནས་གསམ་ག་

ཡན་ཏན་ལ་དད་པ་བ་ལག་ཏ་ས་སད་ཀང་། དངས་དན་ལ་རས་ལ་དཔད་ཞབ་བད་དས་དད་པ་

དང་དག་པའ་སང་བ་འག་ས་མད་ཅང་། གསང་རམ་ག་མག་མཇག་བར་གསམ་ཞབ་ཅང་བཀགས་

ན་འཇག་རན་ཕལ་པའ་བ་ཡལ་ལས་འདས་པའ་གནད་དན་མང་པ་ཡད་པའ་ཁད་ལས་དཔ་མཚན་

ཙམ་རགས་འགའ་འདར་དངས་ན། གང་མས་མ་དཔད་མཁན་མཁས་པའ་ཚད་ད་འཇག་པ་ཞག་

བཏང་བ་ཁས་སབས་ནས་ར་ཉད་ཀ་ས་གཅར་བར་བང་ས་ཁ་ཞག་ལ་བཞགས་ས་གསལ་ནས་

སའ་མདན་རབ་གཡས་གཡན་ཐམས་ཅད་ནས་ཞབ་ཏ་བལས་ནས་མཚན་མ་དཔད་ཏ། བ་མ་

འད་རལ་བ་ལ་པའ་སལ་ས་ཡན་མན་ན་མ་ཤས། འཕགས་པའ་སའ་མཚན་ཉད་ཡངས་ས་རགས་

པ་ཞག་ཡན་འདག་ཅས་བཤད་ནས་ཕག་ཕལ་ཏ་ཕར་རང་ཡལ་ད་ལག་ཅས་དང་། ལ་ཐང་ན་ཁམ་

ཚང་གཅག་ན་མ་མག་མད་པ་ཞག་ཕད་ཚལ། གངས་སང་མཐང་ཚལ། ལ་དང་ལ་མ་ཞལ་གཟགས་

ཚལ། བ་རད་ཕང་ར་སངས་རས་ཆས་ཀ་གགས་བམ་ག་བརགས་པ་ཡན་ཚལ། ཀང་པ་ན་མ་

ཚང་གཅག་ལ་མཛ་མ་ཉས་སང་ཙམ་ཟན་ཚལ་གང་ལ་བལས་ཀང་རག་བཏགས་ཀ་ཤས་ཆ་བ། ད་

བཞན་ད་ལ་རས་ཀ་དན་དངས་དང་མ་མཐན་པ་རགས་འགའ་ཡད་པ་ན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་

ལ་ང་ཉར་ལའ་རང་ལ་གདན་སར་བཞགས་ཚལ། གང་ཉད་ལ་ར་རང་ག་ནས་པ་དམགས་བསལ་

ཡད་པས་མ་གཞན་གས་ཉན་བདན་ག་ལམ་ལ་གང་ཉད་ཀས་ཉན་གཅག་གས་བསབས་ཚལ། གང་

མའ་གསར་ཡག་པ་སག་ག་འཇགས་པ་ལས་སབ་ཆད་ད་བས་བལ་ད་ཕབས་ཚལ་བཅས་ལ་

གཞགས་ན་ཡང་གསང་རམ་ནང་ད་རག་བཏགས་ཀ་ཆ་མང་ཞང་།

༤ སབས་དར་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་གནས་བབ། སབས་དའ་ལ་རས་ཀ་གནས་བབ་

དང་འབལ་ཏ་བཤད་ན། རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་གས་ས་སད་ཕམ་པ་བརབ་རས་ས་ཚངས་དབངས་

ར་མཚ་མད་པར་བཟ་བའ་ས་གན་བརམས་ཟན་ཅང་། ས་སད་དང་མ་འད་བར་ཚངས་དབངས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

144

ར་མཚ་ན་བད་མག་ནག་ཚང་ག་མགན་སབས་ཤག་ཡན་པའ་ཁར། དག་ལགས་པ་ས་འབས་

ཕགས་ནས་ཀང་ཁང་ལ་ལག་བསམ་རམ་དག་གས་དད་དམ་གཙང་མ་ཡད་པས། ཁང་ག་སད་ད་

རང་སག་ཚན་ཆད་འདར་ཕད་པའ་ས་སར་སང་ཕག་མང་པ་ཅས་ཀང་ཡད་ངས། ལ་བཟང་ཁང་

གས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་ནག་ཏ་བཙན་འཁད་བད་པའ་སད་ད་དམག་ག་ཡང་བསགས་ཟན།

འན་ཀང་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་གང་ཉད་ཀས་རང་ག་སད་ད་མ་གསད་ར་སལ་ག་དག་ལས་ཤག་

བརམ་པར་ཐགས་ཀས་མ་བཟད་པར་རང་སག་ལ་ཇ་མ་སམ་པའ་ས་ནས་ལ་བཟང་ཁང་གས་ར་

འདན་བཞན་ར་ཡལ་ད་ཕབས་པའ་ཞལ་བཞས་གནང་བ་དང་། ད་བཞན་སབས་དར་རན་ཆན་

ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་བཙན་པའ་ང་བའ་ཐག་ནས་ཡད་པ་ལས་རན་ལན་ག་རང་སང་གང་ཤར་

ག་གནས་བབ་ད་མད་པ་གསལ་བ་རད། ད་བས་ན། གསང་རམ་ནང་ད་གསལ་བ་ལར་ལ་བཟང་

ཁང་ག་ལག་འག་ནས་སབས་བད་པའ་ངང་ནས་བས་བལ་ད་ཕབས་པའ་ལ་རས་ད་ན་ཅང་ཡད་

ཆས་དཀའ་བ་ཞག་ཡན་པ་དང་། གལ་ཏ་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་བས་བལ་ད་ཕབས་པའ་དབང་

ད་བཏང་ཡང་། ཅས་ཀང་ལ་བཟང་ཁང་གས་ར་མདའ་ཙམ་མ་བད་པའ་ངས་པ་མད་ཅང་། ད་དང་

གསང་རམ་ད་གཞགས་ན་ར་ནག་གང་མ་ལ་ཡ་ག་བཏང་ས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ལ་པ་ཆན་

པའ་ཡང་སད་མན་ཚལ་བཅས་གང་མཁན་ད་ཡང་ལ་བཟང་ཁང་ཡན་པས། གལ་ཏ་ཚངས་དབངས་

ར་མཚ་རང་དགར་ཤར་ན། ཚངས་དབངས་ར་མཚས་ཅས་ཀང་ཡ་ལན་མ་སག་པའ་ངས་པ་མད་

པས་བཙལ་འཚལ་བ་ངས་ཡན། ད་བས་ན་གསང་རམ་འདར་གཞགས་ན་ད་ལར་གང་ཡང་འཁད་

མ་འདག་ཅང་། ཚངས་དབངས་ར་མཚས་ལ་བཟང་ཁང་ག་སད་དབང་ཉམས་མན་ལ་མ་ལས་པར་

ཚ་གང་བ་གསང་བ་བད་དགས་པའ་ར་མཚན་ཞག་ཀང་ཁ་བས་མ་མཐང་ང་།

ཁ། ཀན་དགའ་ནར་ད་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་འདས་ཚལ།

ད་ཡང་ལ་རས་ཡག་ལམ་ཕལ་མ་ཆ་ན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་ནག་ཏ་ཕབས་པའ་ལམ་བར་

ཏ་ཀན་དགའ་ནར་ད་བཞགས་སབས་དགངས་པ་རགས་ཡད་པ་དང་། འན་ཀང་གང་ཉད་ཀ་འདས་

རན་དངས་ཅ་ཞག་ཡན་མན་ཐད་ལ་འདད་ཚལ་མ་གཅག་པ་ད་མ་ཡད་པས་རམ་པས་གང་བར་བ།

༡ཀན་དགའ་ནར་ད་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་བསངས་ནས་འདས་ཚལ། སར་བཏང་སབས་དར་བད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

145

ཀ་ལ་རས་ཡག་ཚགས་སམ་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་སར་འཁད་པའ་བ་མའ་རམ་ཐར་མ་ཉང་བ་

ཞག་ཡད་ཅང་། ད་བཞན་ད་རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་གས་ལ་ལན་ཞང་ནས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་

མ་འདད་བཞན་བང་ཕགས་ས་བཙན་ཁད་བ་ཚལ་ཞག་གསལ་མད། གང་ཉད་དགངས་པ་རགས་

ཚལ་ཐད་ལ་ཉང་ཤས་ལས་འཁད་མད། ༸གང་ས་ས་ཕང་བདན་པའ་རམ་ཐར་ལ་གཞགས་ན་

ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ན་འདམ་ཙམ་ནས་བསངས་ཏ་ཕབས་བཞད་གནང་དགས་བང་བ་དང་། ད་

བཞན་ལམ་བར་ན་བད་སག་དད་ལན་མང་ཚགས་ལ་མཇལ་ཁ་གནང་བ་བཅས་བལ་ཟང་ག་ཁད་

ད་གང་ཉད་ཀང་ས་ངལ་གས་བའ་ག་སབས་ཙམ་མད་པའ་ཐག་ཏ་སང་གཞ་ཇ་ལར་ཕན་ཏ་ཀན་

དགའ་ནར་ད་དགངས་པ་རགས་ཚལ་ཞག་འཁད་ཡད།

ད་བཞན་དང་ག་ལ་རས་ས་བ་མང་དག་ཅག་གས་ད་ལ་བདན་ཁ་འཛན་གན་ཡད་ཚད་

སང་། ད་བཞན་ད་ར་ནག་ག་ཡག་ཆའ་ནང་ད་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་བསངས་ནས་འདས་ཚལ་

འཁད་ཡད་པ་དང་། ད་ཡང་དང་བད་ཀ་ལ་རས་ཞབ་འཇག་མཁན་རགས་འགས་༸གང་ས་བདན་

པའ་རམ་ཐར་སགས་ལང་དངས་ནས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ཀན་དགའ་ནར་ད་འདས་ཚལ་ཙམ་

ལས་འདས་རན་གང་ཡང་མད་ཚལ་གང་བ་ན་ནང་འགལ་ཅན་ག་སད་ཆ་ཞག་ཡན་ཏ། ད་ཡང་གང་

བཀད་བཞན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་འདམ་ནས་བསངས་ཏ་མཚ་སན་པའ་འགམ་ས་ཀན་དགའ་

ནར་ད་བསབས་དས་དགངས་པ་རགས་ཚལ་གསལ་ཡད། འན་ཀང་གང་ཉད་བསངས་བའ་(ར་

དམ་དག་བསམ་གཏན་མཆག་གས་མགལ་ཆམ་བཞས་ནས་འདས་ཚལ་གསངས་ཡད། འན་ཀང་

ཡག་ཆའ་ཁངས་གང་ཡན་ཆ་མ་འཚལ)་ར་རན་གང་ཡན་ཁངས་ལན་ཡག་ཆ་ད་ཕན་ལག་སན་

མ་བང་། གང་བཀད་ཀ་བཤད་སངས་ལ་གཞགས་ན་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་མཆག་

བསངས་ནས་འདས་ཚལ་ག་ཡག་ཆའ་ཁངས་དག་མ་ན་ར་ཡག་ཡན་པར་བརད་ཆག་ས། ༸གང་

ས་བདན་པའ་རམ་ཐར་མཛད་མཁན་ན་ལང་ས་རན་པ་ཆ་ཡན་ཞང་། ཁང་ག་འདད་ཚལ་ད་ཡང་

སབས་དའ་ར་ནག་གང་མ་ཚང་ལ་གནས་ཚལ་སལ་མཁན་ག་ས་ནས་ཐས་པའ་གནས་ཚལ་ཞག་

ཀང་ཡན་ངས།

༢ རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་གས་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་བཀངས་ཚལ། སར་བཏང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

146

གང་བཀད་བཞན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་རན་ཐད་ལ་དང་ག་ལ་རས་ས་བ་རམས་ཀ་

དཔད་གཞ་མ་གཅག་པ་ལ་ཁངས་བཅལ་ཏ་རང་ཉད་ཀ་འདད་ཚལ་ར་བཤད་ཀན་ཡད་ཅང་། ཡང་

སང་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་རན་ལ་ད་དང་ཡང་ལག་གར་ལ་བ་ཞག་ངས་ཤང་། ཡད་

རན་རང་བའ་དཔད་པ་ཞག་ད་ཕན་མཐང་ཆས་ས་མ་གར། ད་ཡང་གང་ཉད་བསངས་ནས་འདས་

ཚལ་ད་ལ་ཡང་གཅག་གར་ག་བཤད་པའམ་ཁངས་ཤག་མད་ཅང་། གསང་བའ་རམ་ཐར་ད་གང་

ཉད་བསངས་བའ་སར་ཚག་ཟར་ཙམ་མ་གསལ་ཞང་། ༸གང་ས་བདན་པའ་རམ་ཐར་ལ་གཞགས་

ན་འདམ་ནས་བསངས་ནས་མཚ་སན་ཀན་དགའ་ནར་ད་སང་གཞ་ཇ་ཐར་ཕན་ནས་དགངས་པ་

རགས་ཡད་པ་གསལ་ཡད། ད་བཞན་ད་མཚ་སན་ལ་རས་ཚངས་དབངས་གསར་སན་བཅས་ས་

ཀན་དགའ་ནར་ད་འདས་ཚལ་ཙམ་ལས་ར་རན་ཅ་ཡན་གསལ་ཆ་ཅ་ཡང་མད། འན་ཀང་སབས་

དར་བད་ད་ཨ་ཊ་ལའ་ཡ་ཤ འ་ཆས་སལ་ད་བསབས་པའ་ས་ཞབས་ལ་ས་ལ་རས་ཀས་སབས་དའ་

བད་ཀ་ལ་རས་སར་མཐང་ཐས་བང་བ་ཟན་ཐར་བཀད་པར་གཞགས་ན། རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་

གས་རང་ག་ཡད་རན་རང་བའ་མ་མངགས་ཏ་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ར་སག་ཡལ་ད་ཕབས་པའ་

ལམ་བར་ད་ས་བཀངས་ཚལ 15་བཤད་ཡད། ད་ཡང་སབས་དའ་ལ་རས་བངས་ལ་གཞགས་ཏ་

བཤད་ན། རལ་པ་ལ་བཟང་ཁང་གས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་བཀངས་ཡད་པའ་བཤད་སངས་འད་

15 An Account Of Tibet The Travels Of Ippolito Desideri Of Pistoia S.j. 1712-1727

P150 Cinghes-khang disapproved of, and could not adapt himself to the stolid folly of his sub-

jects who venerated, loved and applauded the iniquitous grand lama. By wise counsels and

then by severe reprimands he tried to cure him of such profligacy. But finding counsels, rep-

rimand to take violent measures and stamp out an evil which was contaminating the whole

kingdom. Having informed the emperor of china and obtained his agreement, king cinghes-

khang, under various pretexts obliged the grand lama to leave lhasa and proceed towards

china escorted by tartars and some of his trusted minister. On the way they presented the

king’s order for his execution [1706-1707].

ནགས་ལའ་སན་མ།

147

ལ་བདན་ཤས་ཆ་ས། གལ་ཏ་ཁང་ཉད་མད་པ་མ་བཟས་ཚ་བད་སག་དད་ལན་མང་ཚགས་མང་པ་

ཞག་གས་ཁང་ཉད་ཀ་རས་ས་འབངས་བ་ཐ་མ་ཚམ་ཞང་། ད་བཞན་ལ་བཟང་ཉད་ཀས་ཁ་འདན་

བས་པའ་པད་དཀར་འཛན་པ་ལ་དམངས་ཀ་ཡད་ཆས་དང་དད་གས་མ་བད་པའ་ཁར། ཇན་གར་

བ་སགས་ཀས་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་བདག་པ་བརབ་ས་ནམ་ཞག་ཚར་རལ་བ་ངས་ཤང་། ད

ལས་ཆ་མ་ཤར་སན་ནས་རགས་ཅས་པ་ལར་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ལམ་བར་ནས་ཕ་མའ་ལ་

ལམ་ད་བརངས་ཡད་པར་སམས། གཞན་ཡང་ཆང་གང་མས་ཀང་ལ་བཟང་ཁང་ལ་ཡད་རན་མད་

པར་གསལ་བ་ཡན་པ་ལ་བཟང་གས་སན་ནས་རགས་ཀན་ཡད་སབས། ཆང་གང་མས་ཚངས་

དབངས་ར་མཚའ་རབ་ཏ་ལངས་ཚ་རང་ཉད་ཀ་སད་དབང་ཉན་ཁའ་གནས་ས་ལང་སད་པས་ད་ལ་

སན་དཔག་བས་ཡད་ངས་ས། །

མཇག་ག་གཏམ།

གང་ད་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་འདས་རན་ཐད་ལ་ས་རབས་སམ་སབས་དའ་དས་ས་

བས་པའ་ལ་རས་ཡག་ཚགས་རང་གས་ཏ་བ་མའ་རམ་ཐར། མ་རགས་གཞན་ག་ཡག་ཚགས་ས་

འཁད་པའ་གནད་དན་དག་དཔད་བསར་བས་ཏ་ཉ་དས་ཀ་མཁས་པ་རམས་ཀས་ལང་ཁངས་མ་

གཅག་པའ་ལ་རས་ཡག་ཚགས་དག་ཁངས་བཅལ་ནས་བས་པའ་དཔད་བརད་དག རམ་ཐང་

འདས་ཆས་ལགས་ཀ་འཐན་འཁར་དང་ཆབ་སད་ཀ་ཕགས་ལང་རང་ད་དར་བའ་ཐག་ནས་སབས་

དའ་ཆབ་སད་ཀ་གནས་བབ་ལ་གཞགས་ཏ་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ལ་བཟང་ཁང་ག་

ལག་འག་ནས་ཡལ་བལ་ད་འག་བའ་སབས་མ་ཡན་པའ་ཚལ་དང་། དན་དངས་ཐག་ཏ་གང་ཉད་

ཀ་འདས་རན་ད་ཅ་ཞག་ཡན་མན་བས་ཡད། འན་ཀང་དཔད་བརད་རམ་ཐང་འད་བས་པའ་བརད་

རམ་ཁད་ད་རང་ཉད་ལ་དགས་ངས་ཀ་ཆ་རན་མང་པ་ཞག་མ་འཛམས་པ་ས་ས་གནས་ས་ཐག་

ཏ་བསད་སལ་མད་པ། ད་བཞན་ད་སད་གཞན་ད་རན་ཆན་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་གནད་དན་

འད་དང་འབལ་བའ་སར་ཅ་ཞག་འཁད་ཡད་ཀང་། གཞན་གས་བསར་བའ་འགར་རམ་ཙམ་ཁངས་

བས་ཏ་བས་ཡད་པས་གནད་དན་ཁ་ཤས་དག་མན་ཅ་རགས་ཡད་ངས་པར་བརད་མ་དགས་ཤང་།

ད་བཞན་རང་ཉད་ལ་ལ་ཐས་ཆང་བའ་རན་གས་ད་དང་གནད་དན་འད་དང་འབལ་བའ་ལ་རས་ཀ་

ར་ཆ་ལ་ཀག་མ་ཐབ་པར་མང་པ་ཞག་ཅས་ཀང་ཡད་ངས།

ནགས་ལའ་སན་མ།

148

གལ་ཏ་ཕས་འབང་དན་གཉར་ཅན་རམས་ཀས་གནད་དན་འད་དང་འབལ་བའ་ཐག་ལ་ཞབ་འཇག་

དང་སབ་སང་བ་འདད་ཚ། དང་པ་ཤས་དགས་པ་ཞག་ལ་ཉ་དས་ས་བད་ཀ་ལ་རས་ས་བ་རམས་

ཕལ་མས་བས་པའ་ཞབ་འཇག་ག་ར་ཆ་ས་བད་ཡག་ཁ་ན་བཀལ་སད་བས་ཡད་པ་ལས་སད་

ཡག་གཞན་ད་གང་ཞག་ཡད་མད་ད་དང་སང་ཆ་ལག་བསད་ཡད་པར་ཤས་གལ་ཆ། ལག་པར་ར་

སག་གཙ་བས་པའ་ཡག་ཚགས་སག་འདན་བ་གལ་ཆ་བ་སང་ང་། །

དཔད་གཞའ་ཡག་ཆ།

༡ ཟ་ཧར་ག་བན་ད་ངག་དབང་བ་བཟང་ར་མཚའ་འད་སང་འཁལ་བའ་རལ་རད་རགས་བརད་ཀ་

ཚལ་ད་བཀད་པ་ད་ཀ་ལའ་གས་བཟང་། ངག་དབང་བ་བཟང་ར་མཚ། ༡༩༨༩ལར་བད་ལངས་མ་

དམངས་དཔ་སན་ཁང་།

༢ བད་ཀ་ལ་རས་རགས་རམ་གཡ་ཡ་ཕང་བ། ཆབ་སལ་ཚ་བརན་ཕན་ཚགས་དང་ནར་བང་ཨ་

རན། ༢༠༡༡ལར་བད་ལངས་མ་དམངས་དཔ་སན་ཁང་།

༣དང་དཀར་ཚག་མཛད་ཆན་མ། དང་དཀར་བ་བཟང་འཕན་ལས། ས་ལ་༢༠༠༢ལར་ཀང་ག་བད་

རག་པའ་དཔ་སན་ཁང་།

༤ མཚ་སན་ལ་རས་ཚངས་ག་གསར་སན། སམ་པ་ཡ་ཤས་དཔལ་འབར། ས་ལ་༡༩༨༢ལར་

མཚ་སན་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་།

༥ མ་དབང་རགས་བརད། ཞབས་དང་ཚ་རང་དབང་རལ། ས་ལ་༡༩༨༡ལར་ས་ཁན་མ་རགས་

དཔ་སན་ཁང་།

༦ རལ་དབང་ཚངས་དབངས་ར་མཚའ་རམ་ཐར་རབ་གསལ་གསར་ག་ས་མ། ས་སད་སངས་

རས་ར་མཚ། ས་ལ་༢༠༡༤ལར་རམ་རལ་ག་ཚང་ཕན་བད་ལགས་བཤད་གང་།

༧ ས་པ་གཞང་ག་ལ་རས་ཉན་བད་སང་བ། ནར་བ་བསམ་འཕལ། ས་ལ་༢༠༡༧ལར་མ་རགས་

དཔ་སན་ཁང་།

༨ ར་རང་པཎཏའ་རམ་ཐར། བསན་འཛན་དཔལ་འབར། ས་ལ་༢༠༠༦ལར་ས་ཁན་མ་རགས་དཔ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

149

སན་ཁང་།

༩བད་ཀ་སད་དན་རལ་རབས། ཞ་སབ་པ་དབང་ཕག་བད་ལན། ས་ལ་༡༩༧༦ལར་བད་གཞང་

ཤས་རག་དཔར་ཁང་།

༡༠ ཀན་མཁན་འཇམ་དབངས་བཞད་པའ་རམ་ཐར། ཀན་མཁན་འཇགས་མད་དབང་པ། ས་ལ་

༡༩༨༧ལར་མཚ་སན་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་།

༡༡ རགས་བརད་སལ་བཟང་དགའ་སན། འལ་དགའ་བཞད་པའ་ར་ར། ས་ལ་༢༠༠༩ལར་མཚ་

སན་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་།

༡༢ དཔག་བསམ་རན་པ་ཆའ་ས་མ། ལང་ས་རལ་པའ་ར་ར། ས་ལ་༡༩༩༠ལར་བད་ལངས་མ་

དམངས་དཔ་སན་ཁང་།

༡༣ པཎ་ཆན་ས་ཕང་ལ་པ་བ་བཟང་ཡ་ཤས་ཀ་རམ་ཐར། བ་བཟང་ཡ་ཤས། ས་ལ་༢༠༡༤ལར་

ཀང་གའ་བད་རག་པ་དཔ་སན་ཁང་།

༡༤ ར་དམ་དག་བསམ་གཏན་ར་མཚའ་གསང་འབམ་པད་གསམ་པ། ས་ལ་༡༩༩༧ལར་མཚ་

སན་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་།

༡༥ཁང་དཀར་ཚལ་ཁམས་སལ་བཟང་མཆག་གས་གསང་འབམ་པད་བཅ་པ། ས་ལ་༢༠༡༣ལར་

ས་ཁན་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་།

ནགས་ལའ་སན་མ།

150

ཚད་ཆན་དབང་ཕག་རག་པ་འགག་པའ་གཞང་འགལ།

དག་བཤས་འབ་ར་བསན་པ།

འདན་པ་མཉམ་མད་སན་པ་བཅམ་ལན་འདས། །

ཚད་མའ་ལམ་ཆན་གསལ་བད་ཞ་བ་མཚ། །

ལ་ངན་ཚར་གཅད་རལ་བའ་ངང་ཚལ་སགས། །

གཞང་འད་འགལ་ཕར་ས་གསམ་གས་པས་འདད། །

ཅས་མཆད་བརད་སན་ད་བཏང་ནས་གཞང་དན་བཤད་པ་ལ། ཚད་མ་རམ་འགལ་སགས་

ལས་མ་བཤད་པའ་རགས་པ་གསམ་དང་། ད་ལས་བཤད་པའ་རགས་པ་ལ་ཡ་ས་ནས་དབང་ཕག་

རག་པ་འགག་པར་བའ། །སར་སའ་རས་འབང་གངས་ཅན་པ་ལ་སགས་པའ་ཕ་རལ་པ་ཁ་ཅག

དབང་ཕག་རག་པ་སབ་པའ་རགས་འགད་པ་ལ། འཇག་རན་ག་གནས་ལས་ལངས་སད་རམས་

ཆས་ཅན། བད་པ་པའ་བ་ཡ་གཡ་བ་སན་ད་སང་ས། རང་རམ་པར་བད་པའ་ཆ་ཤས་དབབས་ཀ་

ཁད་པར་དང་ལན་པའ་ཕར་ཞས་བཀད་པ་ལ། རམ་འགལ་ལས་མ་བཤད་པའ་རགས་པ་དང་པ་

དང་གཉས་པ་ན།

ར་བ་ལས། སབ་པ་དང་པ་ད་ལ་ན། །གཏན་ཚགས་མ་གབ་གང་ག་ཕར། །

བཀད་པ་སར་བ་ཞས་བ་དང་། །ད་བཞན་ཡན་ལག་ཅན་མ་གབ། །

དང་པ་བ་བག་པས་བཀད་པའ་དབང་ཕག་སབ་པའ་རགས་སར་ད། མ་གབ་པའ་རགས་ཡན་

ཏ། གང་གས་ཕར་ན། རང་རམ་པར་བད་པའ་ཆ་ཤས་དང་ལན་པའ་ཕར་ཞ་ན། རགས་དའ་ང་བ་

མ་གབ་པ་དང་། ད་བཞན་ད་ཆ་ཤས་ཅན་ཡན་པའ་ཕར་ཞས་པའ་རགས་ད་ཡང་མ་གབ་པའ། །ར་

མཚན་ན་ཁད་ཀ་འདད་པའ་དབབས་དང་དབབས་ཅན་དང་། ཆ་ཤས་དང་ཆ་ཤས་ཅན། རས་དང་

ཡན་ཏན་སགས་མ་གབ་པའ་ཕར། དའ་ར་མཚན་ཅ་ཞ་ན། བ་བག་པའ་ཚག་ག་དན་དག་ལས་

རས་ན། ༡ རང་ར་ཐབ་པ། ༢ ཡན་ཏན་གཞན་ག་རན་བད་པ། ༣ བ་བ་བད་པ་དང་ལན་པ། ༤

ཡན་ཏན་དང་ལན་པ། ༥ འད་བའ་ར་བད་པ། ད་བཞན་ད་ཁད་ཀ་འདད་པའ་ཡན་ཏན་ད་གང་ཞ་ན།

ནགས་ལའ་སན་མ།

151

༡ རས་ལ་བརན་ནས་བང་བ། ༢ རང་ཉད་ལ་ཡན་ཏན་གཞན་མ་ལན་པ། ༣ འད་བའ་ར་མ་བད་

པ། ༤ ཁར་རང་ད་གནས་པ། དཔར་ན། བམ་པ་རས་དང་། དའ་ཁ་དག་དང་དབབས་སགས་ཡན་

ཏན་ད་འདད་པའ། །ད་གཉས་ཚགས་པ་གཅག་ག་ནང་ད་རས་ས་ས་བ་འདད་པས་ན། འབལ་མད་

ཡན་པ་དང་། གང་ཟག་རང་ར་བའ་རས་ས་གབ་པ་སགས་ཀ་སན་རམས་རམ་བཞན་འཇག་པས་

ན་རགས་ཀ་ང་བ་མད་ནས་མ་གབ་པའ་རགས་ས་བསན་ཏ། །

ར་བ་ལས། བལར་རང་ཉད་ད་ཁས་བངས་པ། །གཉས་ཀ་མ་དམགས་པ་ཡ་ཕར།།

ཁད་ཀས་ཁས་བངས་པའ་རགས་ད་ཡད་ན་སང་ད་རང་བ་ལས། མ་སང་བའ་ཕར་དང་། རགས་

ལའང་ཆ་ཤས་དང་ཆ་ཤས་ཅན། དབབས་དང་དབབས་ཅན་སགས་གང་སར་ཀང་། རགས་ད་

གཉས་ཀ་ཚད་མས་མ་དམགས་པས་ན་གཉས་ཀ་མ་གབ་པའ་རགས་ས་བསན་ཏ། །

ར་བ། ད་ཡ་ཕར་ན་དཔ་འད་ཡང་། །སབ་པ་དང་ལན་མ་ཡན་ན། །

བ་བག་པས་འདད་པའ་ཆ་ཤས་དང་ཆ་ཤས་ཅན་མད་པའ་ཕར། དཔ་བམ་པ་འད་ཡང་ཆ་ཤས་

དང་ཆ་ཤས་ཅན་མ་གབ་པས་ན། རགས་ད་ལ་བསབ་བ་སབ་པའ་ནས་པ་མ་ལན་པའ་ཕར་ར།

།རམ་འགལ་ལས་མ་བཤད་པའ་རགས་པ་གསམ་པ་ན།

ར་བ། མག་དང་རག་པའ་རམ་ཤས་ན། །ཐ་དད་སང་བ་ཉ་བར་ས། །

ད་དག་དམགས་པ་གཅག་ཉད་མད། །

ར་བ་མ་ཕག་པ་ལ་སགས་པའ་དབང་ཕག་པ་ཁ་ཅག །མག་ཤས་དང་རག་ཤས་གཉས་ཀ་གཟང་

བའ་ཡལ་རམས་ཆས་ཅན། བད་པ་པའ་བ་ཡ་གཡ་བ་སན་ད་སང་ས། དབབས་ཁད་པར་ཅན་དང་

ལན་པའ་ཕར་ཞ་ན། ད་ལ་མག་ཤས་དང་རག་ཤས་གཉས་ཀ་གཟང་བ་གཅག་ཡན་པ་མ་གབ་པས་

ན། རགས་ད་ཆས་ཅན་ག་ང་བ་མད་ནས་མ་གབ་པའ་རགས་ཤག་ག །མ་ཟད་ཤས་པ་ད་གཉས་ཀ་

ཡལ་ཐ་དད་ད་སང་བ་སས་པས་ན། ད་གཉས་ཀ་དམགས་ཡལ་གཅག་ཡན་པ་མ་དམགས་པའ་

ཕར།

ར་བ། ད་ལ་སགས་པའ་ས་བན་བཞན། །ད་དག་གས་ན་མཐ་བང་བ། །

རག་དང་འབལ་པའ་བདག་ཉད་ཅན། །ཉང་མཚམས་སར་བའ་ཤས་པ་ཡས། །

ད་ལ་ཁ་གཅག་གས་དབང་པ་གཉས་ཀ་གཟང་བའ་ཡལ་གཅག་གབ་པ་ཡན་ཏ། དཔར་ན། མན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

152

ཁང་ནང་ད་བམ་གཟགས་ལག་པས་རག་ནས་བམ་པར་རགས་པ་ཡད་པ་དང་། ཨཏལ་དང་དའ་ད་

གཉས་ཤས་པ་གཅག་གས་རགས་པ་ཡད་པ་བཞན་ན། །ཞ་ན། ད་ན་མ་རགས་ཏ། བ་ད་ན་སན་

མ་དབང་ཤས་ཀ་མཐ་ལས་བང་བའམ། ས་ཕ་ཉང་མཚམས་སར་བའ་ཤས་པ་དན་ས་དང་འབལ་

བའ་ས་ནས་རགས་པ་ཡན་པས་དན་ཤས་ཡན་ག་དབང་ཤས་མན་པས་རད་པ་དའ་སན་མ་འཇག་

ག །

ར་བ། བསས་ལ་ཞན་པར་བད་པ་ཡན། །ད་ཕར་ཆ་དང་མ་སགས་འད། །

དབང་པ་གཉས་ཀས་གཟང་བ་མད། །ཇ་སད་བཤད་པའ་ཆས་ཅན་ན། །

མ་གབ་ཕར་ན་གཞ་མ་གབ། །

དབང་ཤས་ཀས་ཡལ་རགས་པའ་ནས་པ་ལ་བརན་པའམ། ད་བསས་ནས་ཕས་ཞན་པའ་

ཤས་པའམ། རག་པ་དས་ཡལ་ད་ལ་འད་དང་འདའ་ཞས་བར་ནས་རགས་པ་ཡན་པས་དན་ཤས་

ས། །ར་མཚན་དའ་ཕར། ཆ་དང་མ་སགས་དབང་པ་གཅག་ག་ཡལ་མན་པ་ད་བཞན་ད་དབང་

ཤས་གཉས་ཀ་གཟང་བ་ཡལ་གཅག་ཏ་མ་གབ་བ། །ད་བས་ན་ར་བ་མ་ཕག་པའ་རགས་ད་ཆས་

ཅན་ག་ང་བ་མད་ནས་མ་གབ་པའ་ཕར། མ་གབ་པའ་རགས་ས་བསན་ཏ། །

ར་བ། ལ་ཁང་ལ་སགས་ལ་བཀད་པ། །ཁད་པར་ཅན་ཉད་ཅ་འད་བ། །

བད་པ་པ་ན་མ་དམགས་ན། །གང་མཐང་བ་ན་བ་ལན་རགས། །

ལས་དང་ར་སགས་ཆས་ཅན་ལ། །གལ་ཏ་ད་འད་ཉད་སང་ན། །

སབ་པ་འད་ལས་ཇ་ལ་བར། །འདད་པ་གབ་པ་ད་རགས་ས། །

འཇག་རན་ག་གནས་ལས་ཀན་བམ་པ་དང་ལ་ཁང་བཞན་ད་བཟ་བ་པའ་གང་ཟག་སན་

སང་མན་པས་ན། ཤས་བ་གང་ཞག །བམ་པ་དང་ལ་ཁང་བཞན་ད་ཡལ་ཀན་དབབས་མཐང་བ་

ཙམ་གས་བད་པ་གང་ཟག་སན་སང་ཡན་ན། ཁད་ཀས་བཀད་པའ་རགས་ད་ལར་རགས་ཀ། འན་

ཀང་ལས་དང་ར་སགས་བད་པའ་སས་བ་སན་སང་མན་པའ་ཕར། །ཁད་ཀ་རགས་ད་རགས་ལར་

སང་ད་ཡན་པ་གབ་བ། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

153

གཉས་པ་རམ་འགལ་ལས་བཤད་པ།

རགས་པ་དང་པ།

ར་བ། རས་ས་འག་དང་ལག་པ་ཡས། །གང་ག་འབས་བར་གང་ངས་པ། །

ད་མཐང་བ་ན་ད་ངས་པ། །ཞས་བར་རགས་པས་གནས་པ་ཡན། །

རས་ས་འག་ལག་དང་ས་ཕའ་ར་འབས་ཀ་འབལ་བ་རམས་ངས་ན། རགས་ད་ཡང་དག་གམ།

རགས་པ་དང་ལན་པ་ཡན་ག། འན་ཀང་ཁད་ཀས་བཀད་པའ་རགས་ད་ལ་ར་མཚན་ད་མ་ཚང་

བའ་ཕར། དབབས་ཡད་པ་ཙམ་གས་བད་པ་སན་སང་བསབ་པ་ན་ཁབ་པ་མད་པས་ན་མ་ངས་

པའ་རགས་ས། །

རགས་པ་གཉས་པ།

ར་བ། དབབས་ཀ་ཁད་པར་ད་ལ་བ། །ལས་དང་ཤང་ལ་སགས་པའ་དབབས། །

ཁད་པར་འད་དག་ལ་མད་ད། །ད་འད་བ་ན་རབ་བརད་པའ། །

ས་ཙམ་འབའ་ཞག་ཁ་ན་ཡས། །

དབབས་ཡད་པ་ཙམ་གས་བད་པ་སན་སང་བསབས་ན། ཁད་ཀས་བཀད་པའ་རགས། འཇག་

རན་ག་གནས་ལས་ལངས་སད་ཀན་ཆས་ཅན། བད་པ་པའ་བ་ཡ་གཡ་བ་སན་ད་སང་ས།

།དབབས་ཁད་པར་ཅན་དང་ལན་པའ་ཕར། ཞས་པའ་རགས་ད་མ་གབ་པའ་རགས་ཡན་ཏ། འཇག་

རན་ག་གནས་ལས་ལངས་སད་ཀན་སས་བའམ། གང་ཟག་གས་བད་པ་མ་གབ་པས་ས། །ད་ལ་

ཧ་ཅང་ཐལ་བ།

ར་བ། ལག་ན་ཐ་ཚམ་ཟ་བར་ན། །སབ་པར་འགབ་ས་གག་མཁར་དག །

ར་མཁན་གས་ན་བས་པ་བཞན།།

དབབས་ས་ཙམ་རགས་ས་བཀད་ན། ལག་པ་ལ་ཐ་ཚམ་ཟ་བའམ། ཁབ་པ་མད་པས་མ་ངས་

པའ་རགས་ས་བསན། གལ་སད་དབབས་དང་ལན་པ་ཙམ་གས་བསབ་ཐབ་ན། གག་མཁར་དང་

། ར་བམ་རམས་སས་བས་བས་པ་མཐང་བ་ད་བཞན་ད་དངས་པ་ཀན་སས་བས་བས་པར་ཐལ་བ་

ཡད་པ་བསན།

ར་བ། ཆས་ཀ་ཁད་པར་རམ་རག་ཕར། །འད་ན་ལག་ཆད་མ་ཡན་ནམ། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

154

འབས་བ་ལ་སགས་ས་ཉད་ན། །སབ་པ་ཡན་པའ་བསན་ཅ་ན། །

ཁ་ཅག་རགས་ཀ་ས་ལ་ང་བ་དང་ཁད་པར་ལ་བརགས་ནས་སན་བརད་པ་རམས་རང་ལ་འབས་

མཚངས་ཀ་ལག་ཆད་ད་འཇག་ག་ཞ་ན།

ར་བ་ལས། ད་དངས་པ་མན་ལས་ལག་པའ། །འབས་བ་ཙམ་ཞག་མ་རག་ཉད། །

སབ་པར་བད་ད་བདག་ཕར་ར། །

ཁ་ཅག ཁད་ལ་འབས་མཚངས་ཀ་ལག་ཆད་ཡད་ད། དངས་མད་ལས་ལག་པའ་བས་

པའ་རགས་ལས་ས་མ་རག་པར་བསབ་པའ་སབས་ས་བས་པ་ད་རགས་ཡང་དག་མ་ཡན་པར་ཐལ།

ད་ས་ཡ་བས་པ་དང་བམ་པའ་བས་པ་སགས་གང་ཡན་ཞས་བརགས་ནས་སན་བརད་ན་འཇག་

པའ་ཕར་ཏ། ཁད་ཀ་དབང་ཕག་རག་པ་སབ་པའ་རགས་ལ་སན་ད་ལར་བརད་པའ་ཕར།

ར་བ། སབ་བད་ད་ལ་ད་ཚལ་མད། །མ་ལ་འཁལ་པ་མད་པར་ན། །

ད་བའ་བདག་ཉད་ས་བ་མཐང་། །ས་བར་བརད་པ་ཙམ་ཉད་ཀས། །

ཁ་ས་ལས་ཀང་ད་རགས་མད། །སར་འབལ་བ་ལ་གང་ག་ཚ། །

ཁད་པར་དག་ལ་བརན་པ་ཡ། །ཀན་ཀ་ད་ལ་འཚལ་བད་ན། །

ལག་ཆད་ཡན་པར་ཡང་དག་བརད། །

རགས་ད་ལ་འབས་མཚངས་ཀ་ལག་ཆད་མད་ད། དཔར་ན། ད་བའ་རགས་ལས་མ་འཁལ་

མད་ད་ག་བར་བད་པ་ལ། ས་བ་དང་སན་པ་སགས་རགས་ས་གང་འགད་ཅས་བརགས་ནས་སན་

བརད་ན། ས་བ་དང་སན་པའ་རགས་ལས་མ་ཡད་པ་བསབ་མ་ནས་པ་མ་ཟད། རགས་ཆས་ཀ་

འབལ་བ་མད་པ་དང་། རགས་ཡང་དག་ག་ཁད་པར་ལ་བརགས་ནས་སན་བརད་པ་ཡན་པས་ད་

ལ་ལག་ཆད་འཇག་ག ཁད་ཀས་བཀད་པའ་ལར་སང་དའ་ཁད་པར་ལ་བརགས་ནས་སན་བརད་

པ་ན་ལག་ཆད་མད་ད། །

ར་བ། གཞན་ད་ག་སའ་བརད་པ་ཙམ། །ཉད་ཀས་ར་ར་ལ་སགས་ལ། །

ར་ཅན་ཉད་ན་འགབ་པར་འགར། །

དབབས་ཀ་ས་ལན་པ་ཙམ་གས་རགས་དའ་ཁབ་པ་བསབ་ནས་ན། གའ་ཞས་པའ་ངག་ལས་བ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

155

གང་ག་ནས་པ་སགས་ཀ་ཐལ་བ་ཡད་ད། །

ར་བ། གལ་ཏ་འད་ལ་འབལ་པ་ན། །ཚད་མ་ཡས་ན་སབ་བད་ན། །

ད་ཕར་རག་པས་གབ་འད་ལ། །རད་པ་འགའ་ཡང་ཡད་མ་ཡན། །

ཁ་ཅག །བས་པས་ས་མ་རག་པ་བསབ་པ་ལར་འབལ་བ་མད་ཀང་། སབ་བད་འད་ན་

ཚད་མ་ཡན་ན་ཞ་ན། ཁད་ཀས་རག་པའམ། ཤས་པས་གབ་པའ་བ་སན་སང་ཞས་པ་ད་

རག་པ་ཡན་པས་ན། རད་པའ་གཞ་ཡན་པ་མ་ཟད་བ་རག་པ་ཡད་པ་མ་གབ་པའ་ཕར།

རགས་པ་གསམ་པ་འགལ་རགས་བསན་པ་ལ།

ར་བ། འན་ཀང་རག་གཅག་ཀན་ཤས་པའ། །བ་རག་པ་ཡ་རན་ཡན་པར། །

འགབ་པར་མ་འགར་ཁབ་མད་ཕར། །བསབ་བ་མད་པ་ཉད་ཕར་ར། །

བ་རག་པ་དང་། དའ་རན་ཤས་བ་ཀན་ཤས་པའ་དབང་ཕག་རང་ར་ཐབ་པའ་རས་ས་གབ་པ་

ཞག་མད་པའ་ཕར། གལ་ཏ་ད་ཡད་ན། རག་པ་ཡན་དགས་ལ། དབབས་དང་ལན་ན་རག་པ་མ་

ཡན་དགས་པས་དཔ་ཡ་སང་ད་ཁབ་པ་ཕན་ཅ་ལག་ཏ་ངས་པས་ན། འགལ་རགས་ཡན་པ་མ་ཟད་

རགས་ད་ལ་བསབ་བ་ཡང་མད་པ་ཉད་ད། །

ར་བ། འད་ལར་ཁང་ས་ཐམ་སས་དང་། །ཁང་བཟང་ཚང་དས་ལ་སགས་པ། །

རམ་ཤས་ད་མ་མ་རག་པས། །སན་ད་འག་བ་ཅན་ད་ངས། །

ད་ཉད་ཕར་ན་འདད་པ་ལ། །གནད་པར་བད་པར་ཡང་འདད་ད། །

རམ་ཤས་ད་མ་མ་རག་པ། །སན་འག་ཅན་ཉད་སབ་ཕར་ར།།

དཔར་ན། ཁང་ས་དང་ཐམ་སས་ཁང་བཟང་ཚང་དས་སགས་ས་བད་ཀ་རའམ། ར་དས་རང་ག་

འབས་བ་བསན་པ་ལ། མ་རག་པའ་བ་ད་ཡང་ཡང་བསམ་བ་གཏང་བ་སན་ད་སང་ནས་འབས་བ་

འགབ་དགས་ལ། དའ་ཕར་ཁད་ཀ་འདད་པའ་དབང་ཕག་རག་པའ་བ་ད་ལ་རགས་པའ་གནད་པ་

ཡད་ད། ། རགས་པ་བཞ་པ་གབ་ཟན་བསབ་པ།

ར་བ། ར་ན་བ་དང་ལན་ཙམ་ལ། །ཁད་ཀས་འབལ་པ་བརད་པས་ན། །

གཉས་པ་ལ་ན་ཁ་བ་ཡས། །རམ་པ་གསལ་བ་བརད་པ་ཡན། །

ར་བ་ཙམ་ཞག་སན་ད་སང་བ་ལ་བརན་ནས་འབལ་བ་བསབ་ན་ད་ན་སར་བཤད་ཟན་པས་ཁ་བ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

156

ལ་གབ་ཟན་གབ་པ་ཡན་ན། །

རགས་པ་ལ་པ་བསབ་བ་མ་གབ་པའ་སན།

ར་བ། རག་རམས་རམ་དང་རམ་མན་པ། །འགལ་ཕར་བ་བ་བད་མ་ཡན། །

ཡལ་རམས་རམ་ཅན་ཉད་ཀ་ཕར། །ད་ཤས་རམས་ལའང་རམ་པ་ཡད། །

ཤས་བ་རམ་ཅན་དང་འབལ་ཕར། །དབང་ཕག་ཤས་པ་རམ་པས་འབང་། །

ལས་སན་སགས་ཀ་རམ་པར་ཤས། །འབར་སགས་སད་ཡལ་ཅན་བཞན་ན། །

རག་པ་རམས་རམ་དང་གཅག་ཅར་མད་པས་རག་པས་བ་བ་བད་པ་འགལ་བ་མ་ཟད། ཡལ་དངས་

པ་ཤས་བ་རམས་རམ་ཅན་ད་འབང་བའ་ཕར། ད་རགས་པའ་དབང་ཕག་ག་ཤས་པ་ད་ཡང་རམ་

ཅན་ད་ཡད་པ་གབ་བ། །དཔར་ན། མ་འབར་བ་སགས་རམ་ཅན་ཡད་པ་ལ་བརན་ནས་ད་རགས་

པའ་ལ་བན་སགས་ཀ་ཤས་པ་ཡང་རམ་ཅན་ད་འབང་བ་བཞན་ན། །

ར་བ། ཁ་བས་བམ་པ་ལ་སགས་པ། །རལ་ཕན་ཚགས་ཅན་ཡན་པར་འདད། །

ད་ཡ་བད་པ་ར་མཁན་སགས། །རལ་ཕན་ཁ་ནའ་བད་པར་འདད། །

ད་ཕར་ཆས་མ་མཐན་པའ་དཔ། །རལ་ཕན་རབ་ཏ་བསན་འད་ལས། །

བསབ་བ་ཉད་ད་མངན་འདད་པའ། །ཆས་འད་ལག་པ་མ་ཡན་ན། །

ཁ་བས་བམ་པ་ལ་སགས་པའ་གཟགས་རམས་རལ་ཕན་ཚགས་པ་ཡན་པ་འདད་ཅང་། ར་

མཁན་ན་ད་ཡ་བད་པར་འདད་ལ། ར་མཚན་དའ་ཕར། རལ་ཕན་རག་པ་ཡན་པ་དང་། ད་གཟགས་

སགས་མ་རག་པ་སབ་པའ་རགས་ཀ་བསབ་བ་ལས་ལག་པ་དང་། མ་མཐན་པའ་དཔ་ཡན་པ་

བཀག་ག །

ར་བ། གལ་ཏ་སར་ན་བ་ལན་ཞག །སན་ད་འག་བ་ཅན་འདད་ན། །

ད་ལ་རད་པ་ཡང་མད་ད། །ང་བ་ས་ཚགས་ལས་སས་པ། །

སར་བ་ཙམ་ཞག་སན་ད་སང་བ་བསབ་ན། ད་ན་ཁ་བ་ཅག་གས་ལས་ལས་ང་བ་ས་ཚགས་ས་བ་

ཁས་བངས་ཟན་པས། ད་ན་གབ་ཟན་བསབ་པའ། །

ར་བ། རག་བ་གཅག་ཅན་སན་འག་བར། །བསབ་ན་བསབ་བས་སང་པ་ཉད། །

མང་པ་རམས་ཀས་ཁང་ས་སགས། །བས་པར་མཐང་ཕར་འཁལ་བ་ཡན། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

157

ཁད་ཀས་དབང་ཕག་རག་པའ་བ་སན་ད་སང་བ་བསབས་ན། ད་ན་བསབ་བ་རག་དངས་ཀ་ཤས་

བ་མ་གབ་པའ། །དཔར་ན། ར་བ་ད་མས་བ་བ་བས་ཏ་ཁང་ས་སགས་ས་བ་མཐང་བའ་ཕར། ཁད་

ཀ་རགས་ད་འཁལ་བ་ཅན་ཡན་ན། །

ར་བ། སན་འད་ཉད་ན་ཅ་རགས་པར། །གཏན་ཚགས་ལག་མ་དག་ལ་ཡང་། །

སར་བར་བ་ས་གཞན་ཡང་ན། །ཅང་ཟད་ཙམ་ཞག་རབ་བསན་ཏ། །

དབང་ཕག་རག་པ་འགག་པའ་རགས་པ་ཅང་ཟད་ཙམ་ཞག་རབ་ཏ་བསན་པ་འདས་གཞན་

ཕ་རལ་པས་གཏན་ཚགས་ལག་མ་ས་གང་དང་གང་བཀད་ཀང་། རགས་པ་འད་སར་ན་སན་འད་

ཉད་ལས་མ་འདས་པའ། །

ཨ་ཕ།ཁག་འཐང་མ་འབར།

རང་གས་སར་བའ་གཤས་རད་ཕ་མ་འད།།

བར་བའ་མཐའ་རན་བལ་ད་མ་བཟད་ཀང་།།

རམ་ཤས་མཐའ་ར་མན་པའ་གས་དཀར་ད།།

རང་སམས་བཀབས་ཕར་ཁད་ཉད་བར་ཐག་ཆད།།

ཨ་ཕ།

ཚར་གས་བཏང་བའ་འགལ་ལམ།

ཞབས་ཀ་ས་མ་ཁག་དམར་བརལ་ཡང་།

ཟག་གཟར་ཡད་ཚད་རས་མད་ད་བཏང་ས།

ཨ་ཚགས་ཁ་ནས། ཁ་བ་རབ་ཏ་ཁར་ཏ།

ཁད་ད་དང་ནར་མ་སན་པས་ཡང་ག་ཟར།

ཨ་ཕ།

དས་ཤག་ན་ཁ་བས།

ཁད་ཀ་འགལ་ལམ་རང་ནས་ཅར་སབས།

ནགས་ལའ་སན་མ།

158

རང་ལགས་བ་སག་ཏ་འཛན་པའ་མ་ཕ་ཞག

མག་བ་གན་ཕགས་ཁ་ནར་གཏད་ད།

བདག་ག་མགན་སབས་ས་བན་པ་འདས།

ང་ལ་ཚད་མད་པའ་ང་མཚར་བསན་བང་།

ཨ་ཕ།

རན་ཐང་ག་མཐར་ཐག་ལ་སག་སབས།

ད་གཟད་ཁད་ཀ་གཤས་ལགས་དན་ཞང་།

བར་མཚམས་མད་པའ་མ་ལ་དང་མང་སང་དག་ག་མཆ་མའང་དན་འང་།

ད་ན་མཇག་བསལ་བའ་ས་དབངས་གསན་པ་ཞག

ཁ་བ་ད་ཕག་ཏ་གར་བའ་མཚན་མ་ས།

ས་མཐའ་ན་མ་གཞ་ནས་ཁར་རང་ཡན་པས།

ཁ་བལ་ད་གཏང་བ་ན་གདག་རབ་ཁ་ནའ།།

ཨ་ཕ།

སར་ཆན་གཟམས་པའ་ནབ་མ་དར།

ང་རང་ཁ་སམ་ད་གནས་ཤང་།

མཐའ་འཁར་ག་དངས་པ་ཡད་ཚད།

སག་ག་སང་པ་བལ་བའ་བམ་པ་འབའ་ཞག

གག་འགལ་ཅ་ཡང་མད་པར་བདག་ག་རམ་ཤས་བསངས་ནས་བསད།

མཚམས་དར། དལ་གས་དད་ཅང་།

བང་སད་གཤགས་པའ་གང་རང་དས།

ཨ་ཕ་དང་ཕ་ཡལ་ཡག་གཅག་བསས་ཏ།

ནམ་མཁའ་དང་ནམ་མཁའ་གཏར་བའ་མཐར།

དན་པས་མ་བཟད་པའ་ང་ངག་གཅང་པ་ཞག་དང་ལན་ད་བསལ་བ་ན།

ཨ་མ་དང་ཨ་མའ་བ་ཕག་དག་རད། འན་ཀང་།

ནགས་ལའ་སན་མ།

159

ཨ་ཕ།

ར་བ་མཐ་ས་དང་ཆ་བ་ཆ་ས་ན་བདག་ག་ར་ལམ་ཡན།

མང་། བཀས་རལ་མཚན་ནམ་བསམ་གཏན།

༢༠༡༩་༡༡་༥ ས་ར་མཐ་སབ་ནས།

སན་གགས་ལགས། གངས་ཆབ་བསལ་མས།

ཁད་མཇལ་བའ་ལམ་འཕང་འད་ནས་ངས་དང་བ་ཟབ་མ་ཞག་བཅངས་མང་། ད་ན་

རངས་མན་གས་ཞན་འཛན་བས་མང་མད་ལ་ནག་ནག་ག་ད་མ་འགས་མང་མད། དན་ང་མ་ཁད་

ན་འཕད་མ་ཐག་ང་ཤས་རང་པ་ཞག་དང་འད་བས། ད་ན་ཅ་འདའ་ལས་དབང་ཟབ་མ་ཞག་མ་རད་

དམ། གང་ལར་ཁད་ཀ་བསབ་བའ་ཁད་ནས་སབས་སམས་དང་ཕགས་བསམ་རད་མང་། བསབ་

ཚག་དང་ར་བ་ད་མའ་ཀང་ནས་རགས་རམ་དང་བད་སད་སན་མཁན་འད་ཡང་ཁད་ཁ་ན་ཡན།

དན་དངས་ཐག་ཁད་དང་ང་ཡ་ལས་དབང་ལ་མཐ་དམན་ཞག་ག་ན་ཡད། ཡན་ཡང་ཁད་ཀས་

བར་སམས་ཟབ་མས་བདག་ལ་གང་འཇན་ཅ་ནས་ཀས་རབ་སར་ཚད་མད་གནང་བར་ངས་སང་

དབས་ནས་ནམ་ཡང་བརད་ཐབས་མ་འདག

ཁད་མཇལ་བའ་ཉན་མ་ནས་བཟང་ཁད་ན་སང་ར་དང་བམས་བར་ཅན་ག་མ་བ་ཞག་ཡན་པར་

ངས་ཚད་དཔག་བས་མང་། ཁད་ཧ་ཅང་གས་ས་སང་ལན་པའ་མ་བ་ཞག་ག་ནས་ཡན་སད་ཀང་

ཆས་ས་སང་ལན་པའ་ཉམ་ཐག་ཅག་ཀང་ག་ན་ཡན། གང་ལར་ཁད་ལ་བཅས་མ་མ་ཡན་པའ་

འཛམ་མདངས་དག་མ་ཞག་ཡད་པ་ངས་རན་ད་ཚར། དར་བརན་ཤན་ལག་མན་པའ་གཅག་སལ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

160

དང་ལ་ར་ལན་པའ་སན་གགས་ཤག་ཡན་པ་ང་ཧ་ཅང་དགའ་པ་བང་། ཉན་ད་ནས་བཟང་ངས་ཁད་

ལ་བར་མཐང་དང་ཡད་ཆས་ཧ་ཅང་ཆ་ན་ཡན། ཁད་ཀས་འཛམ་མད་ངང་ངའ་གས་རང་དག་པ་

ཅན་ད་དག་གན་པ་མ་ཟད་ཟས་ལག་འཐང་ལག་འད་དག་བཟས་སབས་ང་ང་མ་བཟ་བཅས་མ་ཐབ་

པའ་ཚར་སང་ཞག་སར་བང་།

ཁད་ཀས་ངས་བསམ་མ་ཕད་པ་དང་བད་མ་ཕད་པའ་ཕགས་དན་ལ་ལམ་སན་ད་

མ་ཞག་གནང་ཁར་ངས་ང་མ་ཁད་ལ་ཅ་འདའ་བར་བ་ཟབ་མ་ཞག་སས་ཀན་མ་རད་དམ། འད་

ན་ཁད་ཀས་བདག་ལ་བར་མཐང་དང་ཡད་ཆས་ཆན་པ་ཞག་ཡད་པས་ས། །དས་རར་སབ་གའ་

གང་སང་དག་ལ་ང་སང་འཁམ་ད་འག་བཞན་ཡད། ཡན་ནའང་སབས་དར་ཡང་ཁད་ཀས་ཁད་

རང་སད་གནས་ས་བཙན་ཤད་ཀས་ཁད་ཅང་ཞམ་མངར་ལན་པའ་ཟས་བཅད་དང་ད་མ་མད་པའ་

གས་བཟང་འད་དག་བདག་ལ་སན་ར་ཡད། འད་འད་བ་ན་ང་ལ་ཤ་ཁག་འདས་པའ་སན་གས་ཀང་

བས་མང་མད། འད་ན་ང་ལ་མཚན་ན་ཆས་རན་ཐང་ལན་པའ་གགས་གཅས་ཤག་ཅ་ལ་མན་ཏ་

ཡན་ན། །ཁད་ན་ཤ་མ་འདས་སམས་འདས་པའ་སན་མཆད་དངས་མ་ཞག་ཡན།

སབས་དར་འ་ཅག་འཛམ་གང་ཡད་ད་ཅག་ཇས་གཏགས་བས་ནས་ཅ་འདའ་དགད་

བ་བ་ཞག །ད་དང་འཇག་རན་ཡངས་རགས་རངས་མན་གས་བཅངས་བསད་པ་དང་། འབད་པ་

བརན་བཞན་པའ་དམ་པའ་ལ་ཆས་ན་ཚད་དཔག་མ་ཐབ་པའ་རན་ཐང་ལན་པ་ཞག་ཡན་པར་གང་

མལ་བད་སབས་ང་མ་ཅ་འདའ་སད་སང་སས་ཡད། མཚམས་རར་ཕ་ཡལ་ག་མཛས་སག་དང་

སན་ཡན་ག་གནས་སངས། ད་དང་བས་དས་ཀ་དཔའ་རགས་དང་གན་རགས་ད་དག་བཤད་ནས་

ཉ་མ་གར་སང་མ་ཚར་བར་ལག་འག་བ་ན་རན་ལན་ཞག་རད་ཡ། དས་དར་དགས་བཟན་དང་

རམ་རག་མ་དགས་པའ་ཤག་ཆང་ད་དག་ག་ནང་ལ་འབས་དང་ལ་ལ་ལས་མད་མད་སད་སང་དང་

དགད་སས་རལ་ཆག་བ་ན། ད་གཟད་ཕར་དན་ར་བས་ན་ང་མ་ཅ་འད་རན་ཐང་ལན་པ་ཞག་མ་

ཡན་ནམ། ཡང་ཉན་ཞག་མ་གཞན་གས་ང་ལ་མ་འདད་བཞན་ད་ལས་ཀར་བཙན་དབང་བས་ནས་

བཏང་མཐར་ཁད་ཀས་ངའ་ཆད་ད་དཔའ་བ་ཆན་པས་འཐབ་འཛང་བས་པ་འད་དག་དང་ཐག་ངས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

161

གསལ་པ་དན་གན། མཐའ་མ་དར་ལས་ཀར་འག་དགས་ཐག་མ་བང་བས་ང་ཧ་ཅང་དགའ་བང་།

ར་མཚན་ན་མས་གནག་པ་བས་པ་ལས་ཐར་སང་བས་ཡན།

ཡང་ལ་གཅག་ང་ལམ་འག་མ་རག་ཅང་ང་ཚ་ལས་བག་བརབ་དས་ངའ་ལས་རགས་ཅ་

འདའ་ཁང་ཁ་ཚ་བ་ཞག་ཁལ། ཡན་ནའང་ཁད་ཀ་ལས་རགས་བཟང་པ་ད་བདག་ལ་མངགས་

ནས་ཁད་ཁང་དང་ལན་ད་ལ་གཅག་ཅ་འདའ་དཀའ་མ་ཞག་བསད་ཡད། འད་ཚ་དན་ན་ང་མ་ཁད་

ལ་ནམ་ཡང་དན་ལན་འཇལ་ཐབས་མད། ལ་ད་དག་ག་ནང་ལ་ཁད་དཀའ་སག་མང་པ་མངས་

པར་ངས་ཤས་ཀ་ཡད། ད་ཚང་མ་ངའ་ཆད་ད་ཡན་པར་ངས་གསལ་པ་ལས་རགས། གང་ལར་

ཁད་ཀས་བདག་ལ་འད་ལར་བར་བས་བསངས་བར་ངས་ལ་ཟ་དང་མ་ཚ་ཟད་ཀང་ནམ་ཡང་བརད་

པ་མ་འདག ཡན་ནའང་ལས་དབང་ཞག་གས་ཆས་མཐའ་མ་ན་ང་ཚ་ཚང་མ་ས་སར་གས་དགས་

པ་འད་རད། འད་ན་ཁ་དཔ་ལར། འཕད་པའ་མཐའ་མ་བལ་དགས་པ་ན་འཇག་རན་ཆས་ཉད་

བཞན། གང་ལར་སས་ཀང་མ་མཐང་བའ་ཞགས་པ་ས་མ་ཞག་ལ་ཁད་ཀས་ངའ་སད་གནས་བར་

ད་བསལ་བར་ཡང་སབས་ང་མ་ཅ་འད་ས་སང་ཞག་རད་ཨང་། ད་དང་ཁད་ཀ་ང་གདང་ནས་ང་

མ་དགད་ཀ་རམ་འགར་ད་མཐང་དས་ངའ་སམས་ཁམས་ཡངས་ས་གང་མར་གར་སང་། ཁ་གས་

པའ་ལ་ཟའ་ཁད་ཁད་ཀས་ང་ལ་སམས་ཁར་དང་མག་ཆ། མཚམས་འགར་ཁད་ངའ་ཆད་ད་མག་

ཆས་མག་སས་བརན་པ་སགས་ངས་གསལ་པ་རགས་ཡད། དན་དངས་ཁད་ཀས་ང་ལ་འད་

ལར་བཅངས་བའ་བར་བ་ལ་ང་དགའ་ཚར་ཚད་མད་སས་བང་།

ཁད་ན་འཕད་ཆག་ཆག་དང་འབལ་ཆག་ཆག་ག་མ་གཤས་ངན་པ་ཞག་ག་ན་ཡན་

སད། འཕད་ཚར་ན་བལ་དཀའ་བའ་མ་གཤས་བརན་པ་ཞག་རད། ད་དང་ཁད་ལ་གཞན་དང་

མ་འད་བའ་ཁད་ཆས་གཞན་ཞག་ཡད་པ་ན། རགས་རས་དང་མ་རགས། དབལ་ཕག་དང་ཡག་

བཙག་སགས་ལ་དབ་འབད་མད་པ་འད་ཡན། ང་ཆས་དགའ་ཤས་ན་ཁད་ཀ་ཁད་ད་འཕགས་

པའ་དམགས་བསལ་ག་ཁད་ཆས་འད་དག་ཡན། གང་ལར་ཁད་ན་ནམ་ཡང་ཡད་ཆས་ཆག་པའ་

ལག་བསམ་ཅན་ག་གགས་གཅས་དངས་མ་ཞག་རད། དང་ཐག་ང་དབལ་ཞང་ཕངས་བས་ངས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

162

ཁད་ལ་གསར་དངལ་དང་དར་གས་སགས་ཀས་དན་ལན་ཞག་གང་ནས་མཇལ་ཐབ། ཡན་ནའང་

ངས་ཐབ་པ་ན་ཁད་ཀས་ང་ལ་བཅངས་བའ་ཡད་ཆས་དང་ར་བ་འད་དག་ཡན། ངས་ནམ་ཡང་

ཁད་ཀ་ཡད་ཆས་དང་ར་བ་ལ་ཕ་ཤལ་བད་ཀ་མད། ཁད་ལ་ནམ་ཡང་སན་མཆད་ལས་ལག་པའ་

བར་མཐང་དང་ཡད་ཆས་ཡད། ཁད་ན་རམ་རག་ཆང་ཞང་བ་ར་ཆ་བའ་ཤས་ལན་པ་ཞག་རད།

དར་བརན་ངས་ཁད་ལ་དགས་སང་དང་འཚར་སང་མད་པའ་ས་ནས་ཁད་དང་ལན་ད་དགད་ཕད་

ཀ་འདག་ལ་ང་ཡང་ཕད་ཀ་ཡད། ང་ཚ་ས་སར་གས་ཁའ་དས་དར་ཁད་ཀས་ང་ལ་སང་ཉ་བའ་

བསབ་བ་དང་དན་བསལ་མང་པ་ཞག་གནང་བང་། ངས་ཀང་ད་ལར་ཉན་ལར་དན་གས་བད་

བཞན་ཡད། ད་སབས་ཁད་ཀས་ང་ལ་ཁ་པར་ཐངས་ར་མ་སབས་ན་ང་ང་མ་བ་མ་བད་ཞང་མཚན་

མ་གཉད་ཀང་མ་ཁག་པ་ཞག་རད། ད་ན་ངས་ཁད་ལ་དང་བ་ཟབ་མ་ཞག་ཡད་པས་ཡན་སད།

སབས་དར་ང་ས་རས་དང་མ་རས་མད་པའ་ས་ཚགས་དར་འགམ་འག་བརམས་པ་ཡན། ད་དས་

ངས་ཉན་རའ་གནས་ཚལ་བཟང་ངན་ཅ་འད་ཞག་བང་རང་ཡད་ཚད་ཁད་ལ་བཤད་ཐབ་པ་བད་ཀ་

ཡད། དན་ཚད་ཞ་ས་ཞག་ཡད་པ་ན་མ་ཞག་ལ་མཚན་ན། ག་ཡངས་དང་སམས་ནད་སང་བའ་

དན་གནད་གཙ་བ་ཞག་རད།

གང་ལར་ཁ་བར་བས་རས་ང་སམས་པ་ལད་ད་བབས་ཤང་བག་ཕབས་ས་གནས་ཐབ་ཀ་

ཡད། ད་དང་ཁད་ཀས་འགག་སར་བསགས་བརད་དང་ནར་སར་བཟ་བཅས་གནང་བ་ན་ང་ང་

མ་ཆས་སད་སང་ཆ་ཤས་ད་ཡན། ངས་བསམ་ན་དང་ཐག་གགས་པ་ཟར་ན་ང་མ་འད་འད་ཞག་

ལ་ཟར་ག་ཡད་ཀ་རད་སམ། ལ་ཟ་རང་མའ་ནང་ང་ཚ་ཚང་མ་ལས་དབང་གཅག་ག་འག ཕ་

མ་དང་སན་མཆད། ཕ་ཡལ་དང་ཕ་ཁམ་ཡད་ཚད་བལ་བའ་འཁམ་ཉལ་བ་ཞག་རད། གང་ལར་

བཤད་མ་ཚར་བའ་གཏམ་བརད་རང་མ་འད་དག་ཁད་དང་ལན་ད་ཡད་ཚད་བསར་སག་བས་ཀང་།

ཁད་ཀས་ནམ་ཡང་སན་སང་བད་ཀ་མ་རད། ད་དང་བསབ་བ་དང་རབ་སར་སབས་སམས་སན་

ཅང་ང་ནམ་ཡང་ཁད་ཀ་ཤ་ལག་བཞན་གཅས་པས་བསངས་པ་དག་ངས་རན་ད་དན་ག་ཡད།

དང་སབས་ཁད་ཀང་ལས་དན་རན་པས་བལ་ཚབ་དང་ང་ཡང་སབ་གའ་སག་ཁམས་དང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

163

སབ་སང་གས་བལ་བས་འ་ཅག་ཐག་འཕད་མ་ཟད་ཁ་པར་དང་འཕན་ཕན་བརད་ནས་ཀང་འབལ་

ལམ་ཧ་ཅང་དཀན་པ་རད། ཡན་ནའང་ལས་དང་སན་ལམ་ཞག་གས་ང་ཚ་སར་ཡང་ལན་འཛམས་

ཀ་སལ་བ་ཞག་ཡད་པ་ངས་ཡད་ཆས་ཡད། ཁད་ནམ་ཡང་བད་སད་ལན་པའ་འཚ་བ་ཞག་བསལ་

ནས་དན་སང་ལན་པའ་མ་ཚ་ཞག་སལ་ར་འབང་བའ་སན་ལམ་རག་ག་ཡད། མཐའ་བསམས་

དར་ཁད་ལ་བ་བ་ལམ་འག་དང་ནད་མད་ཚ་རང་ཅ་བསམ་ཡད་བཞན་འགབ་པའ་སན་འདན་

གངས་མད་ཡད།

བས་པ་ཅན་རས་ས་དན་པ་ན་འག་བ་མའ་རགས་ཀ་བཟང་སད་ཅག་ཡན།

ནགས་ཤད་ཅང་བར།

སལ་བཟང་རལ་མཚན་ནམ་འབ་རང་མཐང་ཞས་པ་ཁང་ན་ཕ་ཡལ་འབ་རར་ས་འཁངས་

ཏ། འཕགས་ཡལ་ར་གར་ལ་ཕགས་དགའ་ལན་ཤར་ར་ར་སབ་གཉར་གནང་ཞང་དག་བཤས་

ཀ་མཚན་རགས་བཞས། ཁང་ག་ས་ཚའ་ལ་རས་ལ་ཟབ་ཀས་འཇལ་ཚ། ས་ཚ་ཡན་རང་མ་ཟན་

ནའང་མཛད་པ་རབས་ཆན་གནང་འདག་པ་ན། ས་བ་ཕལ་པ་ཞག་ག་བའ་ཡལ་ད་ཅང་ཤང་དཀའ་

བ་ཞག་ཡན་པ་དང་གཅག ས་ལང་པ་གཉས་ལ་ཤ་ཚ་ཞང་སང་ཉ་བ་དང་གཉས། ཤས་འཇན་

གཉས་ཀ་ན། ལ་གགས་ལང་གགས་ཡན་པ་དང་གསམ། ལག་བསམ་དང་སང་སབས་གཉས་ཀ་

ར་བ་ལས་སངས་མཐ་ཞང་ར་མཚ་ལས་གཏང་ཟབ་པ་དང་བཞ། རང་ཚགས་དང་ར་དག་གཉས་

ཀ་ཤར་རང་ནབ་རང་གས་འདད་ཆག་ཆག་ག་དར་ལག་མན་པ་དང་ལ་། ཆབ་སད་ཀ་ཁ་ཕན་

རང་ལགས་པས་རག་གའ་སམ་ཆ་ཆང་མང་པ་ཁ་ཕ་ཡད་པའ་ནང་ད་ཁང་ག་མཚན་ཙམ་ཡང་མ་

གསལ་པ་དང་དག ང་སར་ལ་མཚན་ན། ས་མཐའ་གནམ་མཐའ་ར་གཏམ་ཚག་གསམ་ག་གས་ཁ་

འད་ས་ཡན་པ་དང་བདན་ལ་བརན་ནས། ཁང་ལ་རས་དན་ཅང་ཟད་བ་འས་པ་དང་བ་དགས་ངས་

ཀང་ཡན་ལ། ད་བ་བབས་ཀང་ང་ལ་ཡད་པ་འད། རམ་འདའ་མག་ར་དགས་པའ་དབང་གས་ཁང་

ནགས་ལའ་སན་མ།

164

ག་མཚན་དངས་ས་སས་ཟན་པས། འག་ནས་བད་ཁ་བ་ཅན་ག་ལགས་སལ་ལར་ཁང་ཟར་བ་ལས་

མཚན་དངས་ས་འབད་འཆར་མད། ངས་ཁང་ང་ཤས་དས་ས་ལ་༢༠༡༢ལར་ཡན་ཞང་། ཁང་ན་

ས་བ་ཉང་ཞང་བརད་ཉམས་ཆ་བས། དང་པ་མཐང་དས་མ་ཅང་སང་བ་མཐ་པ་ཅན་ཞག་རད་ཨང་

སམ་པ་ལས་དམགས་བསལ་ག་འབལ་བ་ཅ་ཡང་མད། ཕས་ས་ག་ལར་འགགས་འདས་ཟབ་མ་

བང་དས་ས་ཁང་ག་རན་ཐང་དལ་གས་མངན་བང་།

མ་ཁག་ཅག་ན་ཚ་འདའ་ལ་རབ་ཙམ་ཡང་མ་འཁང་བཞན་ད་ཚ་ཕ་མའ་འག་ལགས་འདག་

སངས་ལག་མཐལ་ད་བགས་བཞག་ཉམ་བད་པ་དང་། རང་ཉད་ཀ་སམས་ཅང་ཟད་ཙམ་ཡང་ཞ་

བད་ར་འདག་མ་ཐབ་པར་འཇག་རན་ཞ་བདའ་ལམ་ཆན་ཞག་ཏ་འཁད་འག་བའ་དགད་བ་བ་ཅན་

ག་རགས་ཤག་ཡད།

ཁག་ཅག་ན་ཚ་ཕ་མའ་འག་ལམ་ཡངས་དགས་ན། ཚ་འདའ་ར་འབས་ཚལ་བཞན་ད་

སང་དགས་པ་དང་། འཛམ་གང་ཞ་བད་བསན་དགས་ན། རང་ཉད་དང་རང་ཉད་ཀ་ཉ་འཁར་

ནས་ལས་ཀ་ཆང་ཚགས་ནས་འག་རམ་དགས་པར་འདད། ཁང་ན་ཕ་མའ་གལ་ད་གཏགས་ཤང་

། དང་པ་རང་ཉད་བསབ་པ་སབ་གཉར་ཁངས་འཁལ་བ་གནང་ས། ཉ་འཁར་ག་མ་མང་ལ་ཤས་

བ་རག་གནས་ཡར་རས་འག་ཐབས་ས་འབད་པ་ལད་མད་གནང་འདག་པ་ན། <<ལ་མཐའ་ཁ་བ་

>>ཞས་པའ་དས་དབ་དང་དགའ་ཤར་<<གནའ་དང་ཚན་རག་ག་ཟགས་མ་>>ཞས་པའ་དས་དབ།

<<ནགས་ལའ་སན་མ་>>ཞས་པའ་དས་དབ་དང་། རད་སད་<<ཨ་ཝ་རང་ས་>>ཞས་པའ་དས་

དབ། རད་སད་<<སན་ལམ་ཚག་མཛད་>>ལས་འཆར་ག་རམ་སག་ཚགས་མ་སགས་མཚན་

པའ་རམ་སག་པ་གནང་དང་གནང་མས་ཡན་པ་དང་།

ནགས་ལ་གནའ་དང་རག་པའ་ཆ་འཕན་ད་བརན་ག་སབ་སན་པ་དང་། དགའ་ཤར་ཚན་

རག་ས་ཚན་ག་དང་ཆ། ནགས་ལ་གནའ་དང་ཟང་ག་རག་གཞང་འཛན་སང་ད་མཛད་ཀ་འཛན་

སང་བ། ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་ག་འགན་འཛན་སགས་གནང་མས་ཡན་པ་དང་། ༢༠༡༢ ལར་

ནགས་ལའ་སན་མ།

165

༸གང་ས་སབས་མགན་ཆན་པ་མཆག་ག་ས་མདན་ནས་ཨ་རའ་ཨ་མ་ར་དང་བད་ཀ་དཔ་མཛད་

ཁང་ཟང་འབལ་ག་ས་ནས་ལ་ལའ་འཆར་གཞ་ཅན་ག་ཚན་རག་སབ་ཐན་ག་ལག་ཁར་ཐབ།

༢༠༡༠ ལར་ཚན་རག་ས་ཁད་སབ་ཐན་པ་ཞས་འཁད་པའ་ལག་ཁར་ཐབ་པ་དང་། ས་ལ་ནས་ཏ་

ལའ་བ་མ་མཐ་རམ་སབ་གཉར་ཁང་ད་འབམ་རམས་པའ་སབ་སང་གནང་མས་ཡན་པ་སགས་

དམ་པ་ཁང་ག་ས་ཚའ་ལ་རས་ཤན་ཏ་བསས་པ་འདས་ཁང་ན་རང་རགས་ལ་ཤས་ཡན་ག་ཞབས་

འདགས་ཞ་མཁན་ཞག་ཡན་པ་མཚན་ཞང་། ཤས་ཡན་ལ་དགའ་མཁན་ཞག་ཡན་པའང་མཚན།

དས་མ་ཟད།

མད་ཁམས་ནགས་ཤད་འབ་རའ་སབ་མ་རམས་ཀ་བར་སད་རག་པའ་བག་གང་ག་འགན་

རང་བཞས་པ་སགས་ཀས་ཕ་ཡལ་ག་ས་སར་གཉས་ཀར་བད་ཀ་སད་ཡག་ལ་ས་བ་འཕལ་ཐབས་

ས། ཐགས་ཁར་ཆན་པ་བཞས་ཡད་པ་ན་སས་ཅ་དགས། ལག་ཏ་དབགས་ཀ་ར་བ་མཐའ་མ་

བས་ལ་ཉ་བའ་སབས་ས་<<ནགས་ལའ་སན་མ་>>རན་མཐད་བ་དགས་པའ་ཞལ་ཆམས་བཞག་

སང་ཟར་བ་ལར་ན་རང་རགས་དང་རང་ཡལ་ལ་ཤ་ཚ་ཞང་སང་ཉ་བར་མཚན་པས། ང་ཚས་ཅས་

ཀང་ཁང་ག་དགངས་པ་ལར་རན་འཁང་བ་དགས་པར་སང་།

ང་སར་ལ་མཚན་ནའང་རམ་ཨ་ལ་མ་ལ་ཞག་རག་ཤས་པ་འད་དག་རན་ག་བཀའ་དན་

དང་རང་ཉད་ཀ་འབད་བརན། ནང་མ་ཉ་འབལ་ག་རབ་སར་སགས་ཕད་པའ་ད་དང་བཀའ་དན་

ཅན་ཞག་ཡད་པ་ན་ཁང་ཡན། ཁང་གས་རན་ད་ངས་རམ་ཉག་ཆ་ཁ་ཡ་ཁ་ར་བས་ཚ། ལགས་

བཅས་གཏང་དགས་སར་སམས་ཤ གས་མ་ཆགས་པའ་འཇམ་སན་བདན་གསམ་ག་ངང་ནས་

ལགས་བཅས་གཏང་ཐབས་དང་། ཅང་འགག་ས་ར་ཡད་ན་ང་རལ་ག་ལང་བ་ཆ་ར་མ་འག་ཞང་

རན་ད་རམ་ལ་ས་བ་འཕལ་བའ་བསད་བསགས་དང་རབ་སར་འས་འཚམས་ར་བད་པ་མ་ཟད།

ངས་<<ཡ་གའ་རད་འཇ་>>ཞས་པའ་དབ་རལ་ད་དཔར་ཁག་བས་དས་ས། ར་ལས་གཉས་ཀས་

རབ་སར་ཚད་མཐ་ཤས་ད་གནང་བང་བ་སགས་བཀའ་དན་བརད་ལས་འདས་པའ། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

166

རས་དན་ཞག་ག་འབད་ས།

ངས་མད་འཁམས་པ།

དས་ཟ་ཉན་ནག་ཅག་ག་ཡར་སན་ན། བད་ཁ་བ་ཅན་ལ་ཆག་ས་ཞག་བང་། ཆག་ས་དས་

ངའ་མས་པའ་ཁམ་གཞ་དང་། ངའ་མ་རགས། ངའ་སང་ཉ། ཡད་ཚད་བར་བརག་ཏ་བཅག་ཅང་

། ཤལ་ད་ལས་པ་དག་ལ་མནར་གཅད་དང་གཙན་གནན། ད་ཆ་དམལ་བ་མ་ཡལ་བསབས་པ་

བཞན། བཟད་དཀའ་བའ་སག་བསལ་མང་བཞན་ཡད། འན་ཀང་། ད་དང་ངའ་མ་རགས་འད་ཞམ་

མད་ཀ་སང་སབས་དང་། གཡ་བ་མད་པའ་ལག་བསམ་དང་། དང་བདན་ག་སབས་པ་ལན། ད་

ཕར་ཕའ་དག་བ་ཡས་ང་ཚ་ནམ་ཡང་ར་མད་བ་མ་ཐབ་པ་ད། འཛམ་གང་མ་ཀན་གས་མཁན་ངས་

རད་ལ། ད་ལ་བརན་ནས་ང་ཚ་ལ་རབ་རན་ཡང་རད་ཡང་། ངའ་མ་རགས་ཀས་མང་བཞན་པའ་

ལས་དབང་དང་། དཀའ་སག་ན་དས་ཡན་ཐང་ཐང་ཞག་རད་ཟར་ན་ཆག་ལ། མ་ཡན་ཟར་ནའང་

ཆག །གང་ལར་འདས་མ་འངས་འགར་ལག་ཇ་ལར་ཡན་ན་ཡང་། ངའ་མ་རགས་འད་ཉད་ནམ་

ཡང་ཞམ་མད་ཀ་ལམ་བ་དང་། དང་བདན་ག་འཚ་བ་ལས་དར་ཐབས་མད།

ད་ལར་ཡད་ཆས་དང་སང་སབས་ལ་བརན་ནས། ནམ་ཞག་ངའ་མ་རགས་ལ་རལ་ཁ་ཐབ་

ངས་ཡན། ང་དང་ངའ་གཅན་ཆང་ཚས། གངས་ཉང་མ་རགས་འད་ལ་བཅངས་པའ་བར་སམས་

དང་། ལད་མད་པའ་སང་སབས་དག་ན་གང་གས་འགན་པར་མ་ནས། དའ་ར་མཚན་ན། འ་ཅག་

ཀན་ག་འདད་པ་གཅག་ཏ་འདས་ཤང་། འཚ་བའ་ལམ་བ་ཡང་གཅག་ཡན་པས། མཐན་སལ་ག་

ཁ་ཕགས་ཤག་ནས་རལ་ཁའ་ར་ར་མ་བསབས་བར་ད་བསད་མཁན་རང་ཡན་ལ། ད་ལར་ཡན་

དགས་ངས་ཤག་ཀང་རད། ངའ་མ་རགས་ཀ་ཁམ་གཞ། གཞན་འག་ཏ་ཤར་ནས་ལ་མང་ཕན་

སང་། འན་ཀང་། དས་ཡན་ཇ་ཙམ་འདས་ཡད་རང་། ངའ་མ་རགས་དག་ག་སམས་ཀ་ན་ཟག་ད་

དང་ཡལ་མད་པས། དས་ཡན་དའ་རང་ལ་རང་དབང་མ་ཐབ་ཀང་། ན་ཟག་ད་ལ་བརན་ནས། ད་ཆ་

འཛམ་གང་འདའ་ནང་ངའ་མ་རགས་ལ་མཐང་ཆན་དང་། ངའ་མ་རགས་འད་ལ་གབ་འབས་སར་

ལས་ལག་པ་ཞག་ཐབ་ཡད་ངས། གཙ་བ་ན་ངའ་མ་རགས་ལ། ཆས་གཙག་ཏ་བཀར་འས་པའ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

167

མགན་སབས་ཤག་ཡད་པ་དས་རད། ཁང་ག་བཀའ་དན་ཉག་གཅག་ལ་བརན་ནས། ངའ་མ་རགས་

ད་ཉད་སབས་བཅལ་ནང་ག་སབས་བཅལ་མ་འད་ཞག །ད་ན་ང་དང་ངའ་སན་ཟ་ཡངས་ཀ་བསད་

ནམས་ཀང་ཡན།

གསམ་ལན་བ་མའ་རས་དན་དན་གདང་ར་མཚའ་རབས་ས།

འགམ་བསན་འཛན་དར་རས།

དཀན་ཞང་རད་དཀའ་ཕན་བད་འབང་གནས་གཞ།།

མཆག་ག་དངས་གབ་སབ་པའ་རལ་མཚན་རད།།

ཆས་ཉད་གཉག་མའ་གནས་ལགས་མངན་ད་གར།།

བཟང་པའ་ཚལ་དག་མཛད་བཟང་རམ་ཐར་དན།།

རད་བང་ཚགས་གཉས་ར་མཚ་བསབས་པ་ལས།།

སས་ཡལ་སན་ལངས་ཕག་མར་ས་བལམས་ནས།།

ལས་སན་བཟང་པས་མཚན་ལན་བ་མའ་དང་།།

སབ་བརད་གཙག་རན་མར་མ་དགས་སགས་བརད།།

བན་རབས་ཚན་ཁ་མ་ཡལ་ཐལ་ལ་བ།།

བཀའ་བསན་ས་དང་དན་བརད་འབ་གང་པའ།།

ཕ་ཆས་ཟབ་མ་ལ་ལན་ཆས་དག་དང་།།

གཏམ་མ་འད་གསལ་ས་ལས་ཟང་འཇག་ས།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

168

བརད་པ་བཟང་པའ་ཟབ་ཆས་ཉང་ཁ་དང་།།

དབང་དང་གདམས་པ་མ་ལས་ཀན་མནས་ཤང་།།

གདན་ས་འག་མན་དཔལ་ག་འབ་གང་ད།།

བ་མའ་བཀའ་བཞན་སབ་ལ་ནན་ཏན་མཛད།།

བཀའ་བརད་གབ་ཐབ་གང་མའ་རས་བསགས་པའ།།

རལ་འབར་དབང་ཕག་ཆས་ཀ་བཟང་པ་དན།།

འཁར་བའ་ཐང་ནས་ངས་འབང་བ་སས་ཏ།།

ཤཀ་སང་གའ་བསན་ལ་རབ་ཏ་བང་།།

ས་ཐར་བང་སམས་སགས་ཀ་སམ་པ་རམས།།

སམ་གསམ་གནད་གཅག་འགལ་འད་མད་པར་རགས།

སང་ཀག་བསམ་གཏན་ལད་མད་བ་བ་ཡས།།

ལང་རགས་བསན་པའ་རལ་མཚན་ཕགས་ཀན་བསངས།།

ཐས་པ་དགའ་ཡ་ཕ་ཤ ལ་བ་ཡས་བཟང་།།

དགས་བརད་གབ་པའ་དབང་པ་རས་ས་དན།།

ར་ནར་ཟང་ཟང་སས་པས་མ་གཡས་པར།།

འཚ་བ་ངན་ངན་ཆག་ཤས་ཆས་ཕགས་གཏད།།

བདག་འཛན་ར་དགས་ཆད་ནས་ཡན་པ་ལ།།

བཀའ་གདམས་བ་མའ་རམ་ཐར་བདག་གར་བཞས།།

འག་ལ་ཕན་བཞད་གང་ལ་གང་འདལ་མཛད།།

ཚ་འད་བས་བཏང་ཆས་བརད་རང་ལ་བསར།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

169

ཚ་གཅག་ཟང་འཇག་ག་འཕང་མ་རད་བར།།

ཚ་གཅག་དཀའ་སད་འབད་འབངས་རལ་ས་ཟན།།

རལ་འབར་དབང་ཕག་མ་ལ་གཉས་པ་དན།།

ལ་བ་ཕག་ར་ཆན་པའ་གནས་ལགས་རགས།།

སམ་པ་ན་ར་ཆས་དག་རད་ལ་འབངས།།

སད་པ་དག་གཙང་འདལ་བ་མག་ལར་བསངས་།།

སགས་དས་བསན་པའ་སན་མ་ཁད་མན་ས།།

ཁད་འད་འཇག་རན་བ་མ་ས་སང་དཀན།།

ནགས་ཤད་ལ་ས་མ་སའ་ཕག་འས་ས།།

འད་དང་ཕ་མའ་ར་ས་ཁད་ལས་མད།།

ཟང་ཟང་ནར་ག་འབལ་བ་ཆར་སན་ལར།།

འད་བར་གར་ཀང་ར་བཙན་མ་ལ་ལར།།

རམ་ཐར་གཙང་མ་དམ་པ་ཁད་ཀས་འཛན།།

བམས་དང་སང་རས་ཐགས་རད་ཡངས་བརན་ནས།།

འག་ཀན་བར་བའ་མ་ཡས་བ་བཞན་བསངས་།།

སབ་བརད་མ་ཉམས་སད་ལན་སབ་མ་བསངས།།

ཐགས་སས་བ་སབ་འཛན་མའ་ཕགས་ཀན་ཁབ།།

ར་ཞག་རག་འཛན་མ་རག་བསལ་བའ་ཕར།།

ཤར་ཕགས་མངན་པར་དགའ་བའ་ཞང་ཁམས་ཕབས།།

ཕ་རགས་འཇའ་ཚན་འད་ཀས་མདན་བསས་ཏ།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

170

ནང་རགས་རལ་འབར་བཞ་ཡ་དབང་འབར་བའ།།

གདལ་བ་བ་སབ་ཐབས་ཤས་རན་ད་བཞག །

ས་གསང་ཐགས་རན་འག་བའ་དཔལ་ད་བཞགས།།

ཡན་ཏན་སངས་རས་ཀན་དང་མཉམ་ན་ཡང་།།

བཀའ་དན་སངས་རས་ཀན་ལས་ལག་པའ་མགན།།

ཐགས་རས་གཟགས་ཤག་དན་ཅན་བ་མ་ར།།

འབལ་བ་མད་པར་རག་ཏ་བཞགས་ས་གསལ།།

བདག་སགས་འག་བའ་བ་ས་ཆས་ལ་བསར།།

བཀའ་དན་གསམ་ལན་བ་མ་གབ་དབང་ཁད།།

ས་དང་ཚ་རབས་རས་ས་གཟང་ད་གསལ།།

བང་ཆབ་བར་ད་ཐགས་རའ་སབས་ས་བསན།།

བ་མ་ཁད་རང་ལ་བར་བན་གས་རབས།།

འད་ཕ་གཉས་ཀ་སབས་གནས་ནགས་ཤད་གབ་དབང་བ་མ་མཚན་ནས་སས་ན་དཀན་

མཆག་ཆས་བཟང་རན་པ་ཆ་དར་བ་འདའམ་དག་སང་ག་མཚན་ལ་ཚལ་ཁམས་བཟང་པ་མཆག་

དགངས་པ་ཞ་བར་ཐམ་ནས་ལ་ང་ཧལ་པ་བཅ་འཁར་བའ་རས་དན་ད་ལ་ཕགས་བ་ཏའ་ཡལ་ས་

འགར་མཐ་སབ་མད་སགས་རག་པའ་འབང་གནས་གང་ད་རལ་བ་ལ་ལས་བབས་པའ་དས་བཟང་

ཉན་མར་རང་ཤག་ཏ་བས་པ་དགའ། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

171

སམས་ལ་ལང་བའ་མཆ་མ།སལ་བཟང་དབང་མ།

ར་བའ་བ་མ་གབ་དབང་ཆས་བཟང་ར་ར་འཆང་ལ་ན་མ།

རལ་ཀན་གསང་གསམ་ཕན་ལས་གཅག་ཏ་བསས།།

ལགས་གསང་ཆས་ཀ་འད་སང་ཕགས་བཅར་འགད།།

བསན་འགའ་སག་རམ་ཀན་སལ་སན་མ་མཆག །

ཕ་ཅག་གབ་དབང་ཆས་བཟང་སང་ནས་འདད།།

བ་བཏང་ར་ཁད་དབན་པའ་གནས་དག་ཏ།།

ཟབ་ཡངས་གདམས་ངག་མ་ལས་སང་ངར་ཤར།།

ར་མགའ་བ་དང་ར་དགས་ཚགས་ས་ཡང་།།

ཞ་བསལ་ཆས་ཀ་བདད་རས་ཚམས་པར་བས།།

ཚ་གཅག་སབ་པ་བ་བའ་མཛད་འཛན་ཅང་།།

བར་ཆན་སང་རའ་ཐགས་གསང་མངན་པར་མཐ།།

རས་མད་བསན་འགའ་ཁར་ཆན་འདགས་པ་ལ།།

མཚངས་མད་བར་བའ་བདག་ཉད་དམ་པ་དན།།

ད་ལ་ན་ཡང་ཞང་འདའ་མགན་ཁད་ཀས།།

ར་སན་བ་ར་གཏད་པའ་གངས་ཅན་པ།།

ཡངས་ས་དར་ནས་འདན་པ་གཞན་དན་ད།།

གཤགས་པའ་དགངས་པ་ཅ་ལགས་ཀ་མ་ཧད།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

172

དས་སགས་སན་པ་ཁས་པའ་ཁ་ར་ན།།

འདད་ལག་འཚ་བའ་གམས་པ་ཉན་བཞན་བད།།

དག་བཅའ་གསར་ཀ་རན་ཐང་ཉམས་ས་དམས།།

ཡད་ས་འདན་པའ་སང་ཚལ་བ་ར་འཕ།།

ཕ་ནས་ར་འཛངས་ཀ་ཀའ་དཔང་གས་འཚ།།

ནང་ད་དག་གསམ་མཚན་ཆའ་ངར་ཁ་རད།།

བསན་དང་འག་བའ་བད་བ་སད་ཅག་ཙམ།།

སད་པའ་ར་མར་གཡ་བ་མ་དགངས་སམ།།

བཟང་སད་བསལ་བའ་དས་ནས་མ་འངས་བར།།

ར་བ་གངས་ཅན་བདག་ཏ་གཉར་གཏད་པའ།།

ཐགས་བསད་བརན་པའ་དམ་བཅའ་ར་ར་བག །

དང་འདར་དགས་པ་ངས་པའ་དས་ས་མཐང་།།

མགན་པ་ཉད་ཀ་དགངས་དན་ཟབ་མའ་བཅད།།

གངས་རའ་བག་མར་བན་པའ་ལགས་སས་ཀ།།

བཀའ་དན་བ་ན་མད་པའ་མཛད་བཟང་དག །

བསམ་བཞན་མཆ་མ་ཁ་ནའ་ར་ར་ཟད།།

ཆས་ལན་གངས་རའ་ལངས་ཀ་ཉམ་ཐག་འག།།

ལགས་པའ་གནས་ལ་ཐབས་དང་ནས་པ་ཡ།།

མ་ནར་ལམ་བཟང་སན་ལ་ས་བའ་ཕལ།།

དན་པ་ས་མཐའ་གདང་བ་བཟད་ད་མད།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

173

ཁ་བའ་ལངས་ས་ཨ་དམ་ཝ་ར་བཞན།།

རམ་པར་བཞད་པའ་བསན་པའ་ར་ལག་གང་།།

ཕས་ཀ་རལ་བ་མ་ཏག་མདའ་ཅན་གས།།

ཞ་བའ་དབངས་ས་བསམས་པ་ཆས་ཆར་ས།།

སབས་གནས་ཀན་འདས་བ་མ་རན་པ་ཆ།།

རལ་སས་དཔའ་བའ་ཐགས་དམ་མ་གཡལ་བར།།

མཆག་སལ་ཉ་གཞན་མར་ད་འཆར་བ་དང་།།

ས་ཀན་ཁད་ཀ་འཁར་ནས་མ་འབལ་ཤག །

ཅས་གབ་དབང་ཆས་བཟང་རན་པ་ཆ་གཟགས་སའ་བཀད་པ་ཆས་དབངས་ས་བསས་

ནས་མ་ལ་ཧལ་པ་བཅ་འཁར་བའ་དས་ཚས་ཁད་པར་ཅན་ལ་བ་མ་དམ་པའ་རས་དན་ག་ཚལ་ད་

༢༠༡༩/༦/༢༠ ཉན་བས་པ་དགའ། །

རས་དན་ཞ་བཞན་ཁང་ལ་མག་དཔ་ལ།ལམ་བཟང་པ།

ལ་ང་འད་ཧལ་པ་ལ་ནག་ཅག་ཏ་བར་འས་མན་མ་ཤས་ཀང་ཟ་བ་ད་ཟ་ནག་ཅག་ཡན་

ངས་པ་རད། ནམ་མཁའ་ཡང་ས་ཞང་གདང་བ་དང་མག་ཆའ་དད་ད་ཆར་ཆ་དག་ཏ་འཇ་བའ་ཕ་

ད་ཞག་ལ་ངས་ཁང་ག་ཞལ་རས་མཐའ་མའ་མཐའ་མ་ད་མཇལ། ནམ་རན་གཟ་འད་འབར་བའ་ས་

གཟགས་དའ་ཟངས་ཤར་བའ་ཚལ་རམས་མཐང་དས་ཕངས་སམས་ཀས་ཕས་པའ་མག་ཟང་ནས་

བར་མད་ད་བཞར་བའ་ཆ་ཡ་ཐགས་པ་ར་རས་ངའ་ང་གདང་ཡངས་ས་བརན་ཡད། སར་མཐ་

དམན་དག་ཞན་ག་ས་བ་ས་ཞག་ཡན་ཡང་ཆས་མཐའ་མཇག་ག་བདམ་ཁ་ན་འཇག་རན་ག་དཀར་

ནགས་ལའ་སན་མ།

174

ངགས་འད་ནས་མ་འདད་བཞན་ད་ཁ་འབལ་ར་ལས་ཐབས་དང་གཡ་གཞན་ཞག་འག་ས་མད་

ཀང་། ས་ཚགས་དང་རག་གཞང་ལ་སན་པའ་མ་བཟང་པ་དག་དས་མན་ག་བདག་པས་སན་ནས་

འདན་དས་ཆས་གང་གད་དང་བ་ཕམ་པ་ན་ཚག་གས་བརད་པར་དཀའ་བ་ཞག་རད། ང་ཚ་བད་

པའ་གཤས་ལ་མ་ཞག་གསན་པའ་གནས་སབས་ས་དའ་རན་ཐང་མ་ཤས་ལ་བས་རས་དང་འཇན་

ནས་གང་བ་ཉང་ལ། ལ་ལམ་ད་ཕན་རས་གཞ་ནས་ཆ་རས་ཡད་མད་ཀན་གས་བསད་བསགས་

ཀ་མ་ཏག་གཏར་བའ་ལགས་སམ་སལ་ཞག་ཡད། ངས་འད་ནས་ལགས་དའ་རས་ས་འབངས་པ་

མན་ཡང་ནམ་རན་ཁང་ག་བསམ་པའ་འཁར་ས། བ་ཡ་གཞག་སངས། འག་འདག་ག་སད་ལམ།

བ་བའ་གབ་དན། ད་བཞན་མཐར་ཐག་ག་དམགས་པ་སགས་ས་སར་ཀན་ལ་སན་པ་ཤ་སག་ཡན་

ཕར་ང་ཚས་མག་དཔ་ལ་འས་པ་དང་སབ་སང་བ་དགས་པ་མང་དག་ཅག་སང་བས་རས་ཡད་ཀ་

རས་གཏམ་རགས་བསས་འད་ཀག་པ་པ་རམས་ལ་ང་སད་བད་འདད་བང་།

ཁང་ན་བད་ཀ་སད་ཡག་རག་གཞང་དང་ས་ཚ་ཧལ་པར་ཁ་མ་འབལ་མཁན་ཞག་རད།

ཞང་གཤགས་དམ་པ་བསལ་བཟང་རལ་མཚན་ཁང་ན་ཆང་ནས་བད་ཀ་ཆས་དང་རག་གཞང་

མཉམ་ད་འཚར་ལངས་བང་ས་དག་བཤས་ཀ་མཚན་གནས་བཞས་པ་དང་འབམ་རམས་པའ་ཐག་

སབ་སང་གནང་མས་ཡན་པས་དས་མན་ད་གཤགས་མད་ན་འབམ་རམས་པ་མཐར་སན་ལ་ཉ་བ་

ཡན། ནང་རག་པའ་སབ་སང་ག་ཞར་ད་ཚན་རག་སངས་པ་གནང་ས་གབ་འབས་ལགས་པ་ཐབ་

པ་དང་། བད་ཀ་སབ་ག་ཁག་ཏ་ཟབ་སང་གནང་བར་ཕབས་པ་མ་ཟད་ཕ་རལ་ཁག་ཏའང་ཤས་

ཡན་བར་ལན་ག་གཟགས་སར་ཐངས་འགར་ཕབས་ཡད། ད་ཙམ་མན་པར་སགས་ཕགས་ཀ་ཆ་

ག་ཕག་ལན། མཆད་རན་ག་ཐག་ཚད། དཀལ་འཁར་ག་རལ་མཚན་བག་ར། གཞན་ཡང་འདན་

ར་དབངས་དང་གཏར་མ་མཆད་བཞངས་སགས་ལའང་མཁས་པ་ཡན། མ་ཟད་བད་ཀ་རའ་དང་

གཏམ་དཔ། ལ་གཞས་དང་སང་སགས་སར་གང་ཡད་ཕལ་ཆར་མ་བརད་པར་ཐགས་ལ་ཡད་པས་

རན་གཞན་ཚང་མ་བརད་ངས་ཚ་བའ་དང་ག་དས་ས་ཁང་ན་ང་མཚར་བའ་རག་གཞང་ག་བང་

མཛད་ཅག་ཡན། ལག་ཏ་བད་ཀ་སད་ཡག་ལ་ཐགས་གཙགས་ཆན་པས་ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་

བཙགས་ཏ་ནགས་ལའ་སན་མའ་དས་དབ་དང་ཆད་དབ་སགས་འདན་སལ་བགས་ནས་འདས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

175

པའ་ལ་ང་བཅ་ཙམ་ཕན་པ་དང་ས་སར་ག་དས་དབ་དང་སར་དབ་སགས་ལ་རབ་སར་ག་རགས་

ཕན་བ་མད་གནང་ཡད། མདར་ན་ཁང་ག་ས་ཚ་ཧལ་པ་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་སང་

སད་སལ་གསམ་ག་བག་བ་ཡད་ཙམ་ཡང་མ་བལ་བའ་ཐག་ནས་ཉམ་ཐག་པའ་རང་རའ་བད་ཀ་

རག་གཞང་ས་ལ་སན་པ་དང་རང་ཡལ་ནགས་ཤད་ལང་པའ་ཡལ་མ་རམས་ལ་ཤས་ཡན་ག་སལ་

ལག་བཟང་པ་གནང་ཐབ་ཡད།

ཁང་ན་མ་བཟང་པ་ཞག་རད།

ང་ཚ་མཉམ་ད་འགགས་ནས་ལ་མང་ཕན་པའ་རང་དཀའ་སག་ཆ་ཆང་ཅ་ཞག་ལ་མ་

འཛམས་པར་ས་སར་གང་རང་ལ་ཕན་པའ་བ་བ་རམ་པ་མ་གཏགས་གནད་པའ་སད་ཆ་ཚག་

གཅག་ག་མང་མད། མ་ཟད་འདས་པའ་ལ་ང་ད་དག་ག་རང་ད་མ་རམས་ཀས་ཁང་ག་འཛམ་

མདངས་དང་དགད་སའ་ཁད་ནས། འགགས་བད་བ། འདས་བརན་པ། མ་གཞ་བརང་པ། རང་ག་

རག་གཞང་ལ་བར་བ། བ་སམ་པ། ཤས་རབ་ཆ་བ། ལས་ལ་བརན་པ། ག་ཡངས་པ། ཕན་སམས་

ལན་པ། དགས་མད་ས་བ་ཉང་བ། བ་གས་ར་བ། ཐབས་མཁས་པ་སགས་བཟང་པའ་ཆ་ཐམས་

ཅད་འཛམས་ཡད་པས་ཉ་རང་ག་མ་ས་ཞག་གས་ཁང་ག་ཕག་རས་བཟང་པ་ཤ་སག་བགངས་པ་

ལས་བསམ་སར་ངན་པའ་རགས་འད་རད་ཅས་པ་ཚག་ན་ཙམ་ཡང་བཤད་ར་མད་པ་དས། ཁང་

ག་མ་གཞ་བཟང་ངན་གང་འད་ཞག་ཡན་པ་ཕར་འད་མ་དགས་པར་རང་བཞན་གས་ཚར་འགལ་

ཡང་བ་ཡན།

ཁང་ན་དཀའ་ངལ་ལ་མ་འཛམ་མཁན་ཞག་རད།

སབ་སང་གནང་དས་ནས་ཕག་ལས་རམ་དས་བར་ཁང་གས་དཀའ་ངལ་ལ་འཛམས་མང་

མ་འདག །དའ་འབས་བར་བརན་ནས་གནའ་དང་ག་ཤས་ཡན་གང་ག་ཐད་ནས་མཁན་ར་ཡངས་

ལ། ལག་ཏ་རག་གཞང་དང་འབལ་ཞང་ས་སར་ལ་ཕན་པའ་བ་བ་གངས་མང་བ་ཡན། ཁང་ག་སང་

གཞ་ཆས་ལ་བའ་དས་སབས་སའང་ས་ཉན་སན་ཁང་ད་བསན་གཏགས་བས་རས། ཕ་ཉན་ཞགས་

ས་བ་ནས་ཕག་ལས་གནང་བར་ཕབས་ཀ་ཡད། ད་ཙམ་མན་པར་ལ་དགའ་ལན་ནས་བང་ར་ས་

བར་རག་གཞང་དང་འབལ་བའ་ས་སར་ག་ལས་རགས་མང་པ་ཞག་བར་གསང་ད་སབ་གནང་ག་

ཡད་པ་དང་། ད་དང་ཞར་ད་ཏ་ལའ་བ་མ་མཐ་སབ་ནས་ག་སབས་བསན་པའ་འབམ་རམས་པའ་

ནགས་ལའ་སན་མ།

176

སབ་གཉར་ཡང་གནང་ག་ཡད་པས་ད་ལ་བ་ན་ནད་མད་སན་མད་ཀ་མ་ས་ཞག་གས་ནས་ཤང་

འཇན་དཀའ་བ་རད།

ཁང་ན་མཁན་ཡན་ཅན་ཞག་རད།

གང་ཞས་ལར་ས་ཚ་ཧལ་པར་སབ་སང་གནང་བའ་འབས་རགས་ས་དགན་པའ་འདན་ར་

དབངས་ནས་ཐག་རལ་ཚན་གས་མཚན་པའ་ཆ་ག་ཕག་ལན་ག་རགས་དང་། མཆད་རན་ག་ཐག་

རས། ཚན་རག་ག་རམ་གཞག ག་ལ་གཞས། ཤ་བཤད་ལའ་སགས་ནས་མད་སགས་རག་གནས་

དང་བཅས་པ་ཐན་མང་དང་ཐན་མང་མ་ཡན་པའ་རག་པའ་གནས་གང་ནས་ཡན་ཡང་། སས་དས་

ཀང་ཤར་ཤར་ད་ངག་ནས་སར་ཆག་ཆག་ཏ་ཡད། ད་ལ་བ་སར་སངས་མང་བ་ཙམ་མན་པར་དན་

ཤས་བརན་པ་ཅན་ཁང་འད་བ་ད་སབས་ཆས་དཀན་པ་ཡན།

ཁང་ན་རང་ཚགས་ཅན་ཞག་རད།

ད་ལའ་དས་འདར་མ་རམས་ལ་ཁའ་དར་ལ་ལར་མ་མཐན་པའ་རན་ངན་ཕན་བས་ཕར་

གཡག་ཚར་གཡག་བད་ས་ས་ཡན་རང་། ཁང་ན་ད་ལར་མན་པར་གཡ་བ་མད་པའ་ར་བ་བཞན་

ས་ཞག་གས་ཅ་ལར་བཤད་ཀང་རང་གཞན་ལ་དན་མད་པ་ཞག་ཡན་ཕན་རང་ཚགས་འགར་བའ་

དས་ནམ་ཡང་མཐང་ར་མད། ས་ཚགས་ནང་མ་འགའ་ཤས་ཆལ་ཆས་ཀ་ཞན་ཁག་དང་ཕགས་

རས་ཀས་རབ་ཏ་མས་པའ་ཚ་ན་ཁང་གས་ཞན་ཁག་བད་སངས་འད་ལ་བ་ཆ་མད་པ་རད་ཅས་

རན་ད་གསང་ག་ཡད། ཁང་ལ་ཞན་ཁག་གཅག་ཡད་པ་ན་བད་རང་ག་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་

ག་ཞན་ཁག་ད་ཁ་ན་ཡན།

ཁང་ན་མ་བཙན་པ་ཞག་རད།

འད་ཡང་གང་སས་ལར་འབལ་ཆགས་ཀང་རབ་ཙམ་ཞས་ན་ནང་ག་སམས་བཟང་གས་

ཕག་པའ་ཁང་ག་ཕའ་སད་ལམ་ཡང་ནག་ནག་བལ་ཞང་ཀན་ག་དང་བ་འདན་པ་ཞག་ཡད་པར་

ས་སབས་ཏ། སབ་གཉར་དང་སམ་སབ་མ་གཏགས་ལས་ཀ་གཞན་མད་པར་དགན་པའམ་དབན་

གནས་ཤག་ཏ་གཏན་ཚགས་ཀས་སད་མཁན་ཞག་ཡན་ན། མའ་ཁ་ནས་བཟང་ངན་ག་གང་སང་

གང་ཞག་ཡང་ཐབས་མད་པ་ལ་བ་ཡན་ཡང་། ཁང་ན་ཐག་རང་ས་ཕ་རལ་ག་ཡལ་ག་ཁག་ནས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

177

ཉ་ས་ར་གར་ལ་བང་བར་ཕག་ལས་ཀ་དན་ད་ཐགས་འབ་འབ་བཞན་ཕབས་དགས་ཀ་ཡད་ཀང་།

དང་མན་ལ་མ་ལས་པར་མའ་སད་ལམ་ལ་ཇས་གཏགས་བ་རར་དགའ་ཞང་ལགས་ཉས་ཀ་ལབ་

གང་མད་པའ་དང་ག་ས་ཚགས་ཀ་ཁ་ནས་ཁང་ལ་ཅ་ཡང་གང་རའ་སལ་བ་རག་མད་པ་ན། ཁང་

ལ་མ་དང་དས་ཀས་བསར་ཏ་མད་པའ་བཙན་ཚགས་བརན་པ་ཞག་ཡད་པས་རད།

ཁང་ན་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་ལ་ཤ་ཚ་མཁན་ཞག་རད།

འདས་པའ་ལ་ང་ད་དག་ག་རང་ད་ཉག་ཕ་བའ་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་ལ་འགར་མད་ཀ་

བར་བ་བཅངས་ཏ་ཐབས་ས་དགས་ཞབས་འདགས་ཞས་ཡད། ད་ཡང་རང་མག་སར་མ་གང་མ་

ཁབས་པར་མ་མག་དར་གས་འཐམ་འདད་ཀ་དཔ་ལར་མ་ཡན་པར། རང་ག་ཁར་ཡག་ནས་འག་

བཙགས་ཏ་དག་རན་གནང་བ་དང་། དས་དབ་འདན་སལ། བག་གང་འད་མན་ག་སག་བཅས་ཀས་

མཚན་ཉ་ས་ཉ་ས་ནས་བད་ཀ་སད་ཡག་ཡར་རས་དང་རག་གཞང་གང་འཕལ་ཡང་བར་འབད་

གནང་བ་རད། གལ་སད་མ་ཡད་ཚད་ལ་ཞན་ཁག་ཅས་པ་ཞག་དགས་ན་ཁང་ག་ཞན་ཁག་བད་

སངས་ན་རང་ག་ཁར་ཡག་ནས་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་རད་འཛན་དར་སལ་བས་ཏ་ག་ལར་

ས་ལ་ཁབ་པ་བ་ར་ད་ཡན། ཉན་རན་འཚ་བའ་ཁད་ནས་རང་ག་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་སང་

བའ་འགན་འཁ་ཕག་ཏ་ཁར་ཏ་དཀའ་སད་དང་བངས་ཀས་འབད་འབངས་ལད་མད་གནང་བ་ལས།

གནས་སབས་ཀ་བད་བ་ཕན་བའ་ཕར་དན་མད་ད་རམ་གཡང་དང་ངག་ཀལ་གས་དས་བསལ་བ་

མད་ཅས་བཤད་འས། བ་བའ་བརད་རམ་དའ་ནང་ནས་དཀའ་ཁག་ཅ་ཙམ་འཕད་ཀང་ཞམ་མད་

ཀ་སང་སབས་གསན་པས་གདང་བངས་ཏ། རང་རའ་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་ལ་ཤ་ཚ་བ་ཁ་

ནས་ཕགས་ཀ་དམགས་འདན་བཞན་ཤར་གས་བསད་ཡད་པས། ཁང་ག་རབས་ཆན་ག་མཛད་པ་

ད་དག་ལ་མཁས་པའ་ཚགས་ཀས་བསད་པའ་མཐ་བང་བསངས་ཤང་བསགས་པའ་མ་ཏག་དས་

ནས་དས་ས་ཡང་ཡང་གཏར་དང་གཏར་བཞན་ཡད།

ཁང་ན་མ་རགས་ཀ་ཡལ་སལ་ལ་ར་ཆན་འཛན་མཁན་ཞག་རད།

མ་རགས་ར་ལ་ཡལ་སལ་མ་འད་བ་ར་ཡད་ལ་ད་ན་མ་རགས་དའ་རག་གཞང་ད་འབད་ཆག ད་

ནགས་ལའ་སན་མ།

178

འད་ར་ཉམས་པ་ན་མ་རགས་ཀ་རག་གཞང་ཉམས་ཚལ་ཡན་པ་བཞན། ཁང་གས་ཀང་གཞས་

ཞབས་བ། ག་ལ་གཞས། ཆས་རན་ཆ་སགས་མ་ཉམས་པར་ར་ར་ནས་བསང་ར་གལ་ཆ་ཚལ་

གསང་ག་ཡད། ད་ཡང་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་ག་ར་ཡན་ཡང་ཆང་ས་རང་ག་ཉ་འཁར་ནས་

སང་སབ་དང་དར་སལ། མ་ཉམས་རན་འཛན་བད་དགས་པར་གསང་ག་ཡད་པ་བཞན། ས་ཕགས་

གང་ད་ཕན་ཡང་རང་ག་ཆས་གས་ད་མ་ཉམས་པར་གན་དགས་ཏ། བ་དང་བ་མའ་རན་ཆ་མདན་

དང་(མདན་རང)་དང་ག་ཟང་། མདའ་ལ་ཆག མ་ཆ་སགས་ལང་པ་ར་ལ་ཕ་མས་ནས་བརད་པའ་

ཐན་མན་ག་ཡལ་སལ་གང་ཡད་པ་ད་རགས་ཉམས་མ་རང་ཞས་དང་། ལག་ཏ་ཕ་ཡལ་གཅག་པའ་

བ་མ་ཚས་བད་ཆས་གན་དས་མདན་དང་(མདན་རང་)འདགས་དགས་པར་བསལ་མ་གནང་ག་

ཡད། ད་ན་ཕ་ཡལ་བ་མའ་མཚན་རགས་ང་མ་ཞག་བར་ཆག་པས་ཡན། ད་བཞན་མ་གཅག་གས་

ས་ཡངས་ཀ་རག་གཞང་ཐམས་ཅད་སང་མ་ཐབ་ཀང་མ་ར་ང་རས་ས་སའ་ས་ནས་འག་བཙགས་

ཏ་རང་ག་རག་གཞང་ར་བསད་དར་སལ་བཏང་ཡང་ན། བད་ཀ་རག་གཞང་ཞས་པ་ན་ལང་པ་བ་

བག་པ་ཞག་ག་མན་པར་ཕགས་ཐམས་ཅད་ནས་མཉམ་ད་འདས་པ་ཞག་ཡན་པས་ཡར་རས་དང་

སང་སབ་ཡན་གནས་བ་ཐབ་ཅས་པ་ད་ཁང་ག་དགངས་ཚལ་ང་མ་ད་ཡན།

ཁང་ན་ང་ཚའ་མག་དཔ་བལ་ས་ཞག་ཡན།

ང་ས་དང་ར་ལས་གང་ཡང་མད་པར་མ་བསལ་དང་བངས་ཀས་ཁང་ག་རང་བཞན་ཉང་ང་བརད་

པ་འད་ན། ཕ་ནང་ག་ཀན་སད། མ་གཞ་དང་སམ་ཚགས། རགས་ཞན་དང་ལ་ར། འབད་བརན་དང་

གདང་ལན། དན་ཤས་དང་བག་ཡད། ཕགས་བསམ་དང་མདན་སད། འཆར་གཞ་དང་དམགས་

འདན་སགས་གང་ག་ཐད་ནས། ཁང་ན་ང་ཚའ་མག་དཔ་བལ་ས་ཞག་ཡན་པ་དང་། ཁང་ལས་ང་

ཚས་སང་དགས་པ་མང་པ་ཞག་ཏ་སང་བས་ཡན། མདར་ན་མ་བས་པ་ཅན་ལ་རས་དན་དང་མག་

དཔ་ལ་དགས་པ་ན་དམ་པའ་ཚལ་ལགས་ཤག་ཡན་པ་བཞན་ང་ཚས་ཀང་ད་ལར་བ་འས་ས།།

ཁང་ཕབས་ས་བ་ན་མ་རགས་དང་ལང་པའ་གང་གད་ཡན།

མ་རགས་ཤག་ག་སད་འབར་རག་གསམ་དར་ཞང་རས་མན་ན་རགས་ཞན་དང་རམ་དཔད། ལག་

ནགས་ལའ་སན་མ།

179

བསམ་དང་འབད་བརན་རང་བཞན་ཅན་ག་མ་གང་མང་འཚར་ལངས་བང་མན་ལ་རག་ལས་ཡད་

པར་སམ། དར་བརན་ཁང་ལ་བ་མཁན་ཡན་དང་ལག་བསམ་མངའ་བ། བད་ཀ་སད་ཡག་དང་

རག་གཞང་ལ་ཞན་པ་ཅན་ག་མ་ར་དས་མན་ད་འད་ལར་གཤགས་འག་དས་སར་མ་རགས་ཀ་

ཕམ་ཁ་དང་། སས་ས་རང་ར་ནགས་ཤད་ལང་པའ་ཤས་ཡན་ག་ས་འཁད་མཁན་བ་མད་ཅག་ཡན་

པའ་ཆ་ནས་ནམ་ཡང་གསབ་ཏ་མད་པའ་གང་གད་ཉད་ཡན། འན་ཀང་མ་རག་པ་བཟག་པའ་ནས་

པ་ས་ལའང་མད་པས་ང་ཚས་ཁང་ག་དམགས་འདན་ནམ་དགངས་དན་རགས་པའ་ཐག་ནས་ད་

བར་ས་ལས་བསན་པ་དག་མ་ཉམས་རན་འཛན་དང་སར་ལག་དར་སལ་བ་ར་ན། ཁང་ག་རས་

དན་ཡག་ཤས་དང་བཀའ་དན་ལ་བསམ་ཤས་བད་ཚལ་ཨང་དང་པ་ད་ཡན་སམ་མ།། ཞས་པ་ན་

ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་ག་འགན་འཛན་ཞང་གཤགས་དམ་པ་གང་དའ་རས་དན་ག་ཚལ་ད་འབ་

ར་བའ་གལ་ག་ས་མ་ར་འཚང་པའ་ཤས་མད་འཇན་མད་ལམ་བཟང་པ་ཞས་པའ་ག་ན་བ་དས་

ལས་ཀ་ཞར་ད་བགས་ས།།

འཇམ་མགན་བ་མ་ཙང་ཁ་པ་ཆན་པ་མཆག་ག་དགངས་རགས་ རས་དན་ག་བསད་པ་ཡག་འབ་དག་བར་མ།

ནགས་ཤད་སལ་བཟང་།

ལ་དང་བཅས་པའ་འག་བའ་མགན་མཆག་སན་པ་ཐབ་པའ་དབང་པ་དང་།།

མཁན་དང་བར་བའ་བདག་ཉན་ཆན་པ་བམས་དང་འཇམ་དཔལ་དབངས་ཉད་བཅས།།

བསན་པའ་གསལ་བད་ཀ་ཐགས་ལ་སགས་པཎ་གབ་བཅ་བདན་དང་བཅས་པས།།

བདག་སགས་འག་རམས་ཚ་རབས་ཀན་ཏ་བར་ཆན་ཐགས་རས་འདར་མད་ཟངས།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

180

མཉམ་མད་ཤཀ་ཐབ་ཆན་མཆག་ལ་ཤལ་ག་ཕང་བ་ཕལ་དས་སགས།།

རལ་དང་རལ་སས་ད་མའ་ལང་བཞན་བསན་དང་འག་བའ་མགན་སབས་ས།།

གངས་ཅན་ཁ་བའ་ལངས་ཀ་ཤར་ཕགས་ཙང་ཁ་ཞས་པའ་ཡལ་ཞག་ནས།།

རགས་རས་ཆ་འབང་ཕན་སམ་ཚགས་ཤང་ང་མཚར་ད་མས་འཁངས་ལ་བསད།།

གཞན་ན་ཉད་ནས་ཀར་པ་དང་ཆས་ར་སགས་ཀས་རས་བཟང་ཞང་།།

དམ་པའ་ཆས་ཀ་ས་ར་ཞགས་ནས་བ་བཟང་གགས་པའ་མཚན་གསལ་བ།།

འབ་ཀག་སགས་ཀང་འབད་པ་མ་དགས་གཞན་གས་ཀག་པར་གཟགས་ཙམ་གས།།

ཐགས་པ་མད་པར་མཁན་པའ་བ་གས་མཁའ་ལར་ཡང་པ་ཉད་ལ་བསད།།

ཆས་ར་དམ་པའ་བཀའ་ཡས་བསལ་དང་ཉད་ཀང་ས་ཤ གས་དང་འབལ་བའ།།

དགང་ལ་བཅ་དག་ཕབས་པའ་དས་ནས་ཡལ་དང་གཉན་ཉ་ཀན་བལ་ཏ།།

ཁ་བ་ཅན་ད་ཐབ་པའ་རང་ལགས་ཐག་མར་དར་བའ་གནས་མཆག་དང་།།

ལ་པཎ་ད་མས་བན་གས་བརབས་པའ་དབས་ཀ་ཕགས་ས་བན་ལ་བསད།།

དབས་ས་གདན་ས་རམ་དག་གགས་པའ་ཡ་གལ་ག་ས་བད་བ་ཅན།།

བ་མ་ཡན་རམ་སགས་ལ་རན་ནས་ཕར་ཕན་གཞང་ག་ཚག་དན་ཀན།།

ཐགས་པ་མད་པར་ཐགས་ས་ཆད་ནས་དགང་ལ་བཅ་དག་ཕབས་པའ་དས།།

གདན་ས་རམས་ས་ག་སར་མཛད་ནས་སན་གགས་ཕགས་ཀན་རས་ལ་བསད།།

ད་ནས་རམ་བཞན་གཙང་ཕགས་ཕབས་ནས་ས་སའ་གཙག་རན་རད་མདའ་སགས།།

རས་མད་ད་མའ་ཞབས་ལ་གཏགས་ནས་མངན་པ་ལ་སགས་གཞང་ས་དང་།།

ལག་པར་དབ་ཚད་གཉས་ཞས་གགས་པའ་འཕགས་བད་མཁས་པའ་གཞང་ཀན་ལ།།

ཕགས་ར་བ་དང་རགས་པས་མ་ཚམས་ཞབ་པར་སང་མཛད་ཁད་ལ་བསད།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

181

ཁ་བ་ཅན་ད་མད་དང་སགས་གཉས་ཚ་གང་ལ་བར་གགས་པའ་ཚ།།

མགན་པ་ཁད་ཀས་འདལ་བའ་གཞང་དང་སགས་དང་བཅས་པའ་གཞང་ལགས་རམས།།

ཚང་ལ་མ་ནར་ཐགས་ས་ཆད་ནས་གང་ཟག་གཅག་ཉད་འཚངས་ར་ཕར།།

འགལ་བ་མད་པར་ཉམས་ས་ལན་པའ་ལམ་བཟང་སན་པར་མཛད་ལ་བསད།།

གཞང་ཆན་བཅ་བདན་དས་གཅག་གསངས་སགས་འཆད་ལ་ཐགས་པ་མ་མངའ་བ།།

བཀའ་ཆན་རམས་ཀ་ག་སར་མཛད་སབས་རད་པས་ཕ་རལ་རལ་བ་བཅམ།།

མད་སགས་གཞང་ཆན་བཅ་བརད་གགས་པ་རམ་པའ་ལགས་བཤད་ཕང་བ་སལ།།

འཆད་རད་རམ་ལ་མཚངས་པ་མད་པས་མཁས་པའ་གཙག་རན་མཆག་ལ་བསད།།

འཇམ་དཔལ་དབངས་སགས་ཡ་དམ་ད་མས་མངན་སམ་ཡང་ཡང་ཞལ་གཟགས་དང་།།

ས་སད་གསམ་ག་བརད་བའ་སང་པ་བསབ་པ་གསམ་གས་རབ་མཛས་པ།།

ལ་སམ་སད་གསམ་ཟང་ད་འབལ་བའ་རལ་བའ་བཀའ་དང་དགངས་འགལ་རམས།།

ཐས་བསམ་སམ་པའ་ཕ་མཐར་སང་པའ་གབ་པའ་དབང་ཕག་ཁད་ལ་བསད།།

འཇམ་མགན་བ་མ་དགངས་པ་རགས་ནས་དག་བརའ་རས་དན་འད་བརམས་པས།།

ས་བ་འད་ནས་ཚ་རབས་ཀན་ཏ་ཡབ་ར་བ་མ་ཁད་ཉད་དང་།།

མ་ནར་མ་འདས་གསལ་བར་སན་པའ་ཐར་པའ་ལམ་མཆག་ད་ཉད་ལས།།

ཚ་རབས་ཀན་ཏ་འབལ་བ་མད་པར་མཉས་བཞན་རས་ས་འཛན་པར་ཤག །

༢༠༡༩། ༡༡། ༢༢།

ནགས་ལའ་སན་མ།

182

ར་བ་མའ་བཀའ་དན་རས་དན།

ཤག་ཕག་བསན་པ།

བ ་གས་རག་པའ་དཀལ་འཁར་རབ་ཏ་རགས། །

བཟང་པའ་ཡན་ཏན་ད་བསང་ཕགས་བཅར་ཁབ། །

ག གས་པའ་མཚན་འཆང་སན་མཆག་གཉས་པ་ལ། །

མ་ཕད་དང་བའ་སམས་ཀས་བདག་ཕག་འཚལ། །

མད་རད་ལང་གས་ཟན་པའ་སས་མཆག་ཁད། །

མཚན་དཔའ་ལང་ཚ་གངས་ཅན་ཡལ་ད་བཞད། །

སང་དང་བརན་འབང་འགལ་མད་འདམས་པ་ལ། །

ས་བ་ཟ་མད་ཀ་སབ་གཉས་པར་འདད། །

ས་ཡ་ཉ་གཞན་གསར་ག་འད་ཕང་ཅན། །

གསང་ག་བདད་ར་ར་བའ་གསས་ས་སན། །

ཐགས་ཀ་བམས་བརས་འག་ལ་གཡ་བ་མད། །

བཤད་སབ་བསན་པ་འཛན་པའ་རལ་མཚན་ཏག །

ཞ་སར་གཅད་པན་འཆང་བའ་གསར་ཞན་ས། །

དཔད་གསམ་དག་པའ་བསན་པ་ཕཌ་མཐར་སལ། །

ཕན་བདའ་འདད་ར་འབང་བའ་ཞང་ས་ལ། །

ལག་བསམ་བདད་རའ་སང་ཆར་རག་ཏ་འཇ། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

183

སང་བ་རང་མཚན་མ་ལས་ཁགས་པ་དང་། །

བཀགས་པའ་ཤ ལ་ད་བ་བད་རམ་གཞག་ཀན། །

ཕར་བཏགས་ཙམ་གས་ཐ་སད་ཚད་གབ་ཐད། །

ལ་བ་སན་མད་གངས་ཅན་ཤང་རའ་སལ། །

བམས་ཆས་ས་ས་སགས་ལས་བཀལ་བ་ལར། །

ཞ་ལག་སབ་པའ་ར་ཚགས་ལ་བསན་ནས། །

དཔད་འཇག་ཟང་ད་འབལ་བའ་ཏང་ང་འཛན། །

སམ་པ་སན་མད་གངས་ཅན་ཤང་རའ་སལ། །

འདལ་བ་ནས་བཤད་བཅས་པའ་ས་མཚམས་དང་། །

ནབ་ལག་ཉལ་སགས་འདལ་ཁམས་ཕ་མ་རམས། །

མ་འཐན་ཕགས་ཀ་མ་གས་ཚལ་ཁམས་གཙང་། །

སད་པ་སན་མད་གངས་ཅན་ཤང་རའ་སལ། །

སན་ཚ་དབང་པ་ཏག་ག་སན་ས་ནས། །

ཐགས་ཀ་དམ་བཅའ་མཛད་པ་ད་བཞན་ད། །

དམ་རད་འདལ་ཕར་ཐན་མང་ཚལ་བསན་ཏ། །

བསམ་བཞན་ཞང་འདར་ས་ཡ་བཀད་པ་རགས། །

མགན་པ་ཁད་ཀ་ཐགས་དགངས་འགབ་པའ་སད། །

སན་ངག་མཁན་པས་རབ་བཏགས་མ་ཡན་པར། །

དན་དམ་གནས་ལགས་གང་བའ་གས་སབ་ངས། །

ཡབ་རའ་མཛད་བཟང་ཤག་དཀར་ངས་ས་བཀད། །

ནགས་ལའ་སན་མ།

184

ཁད་ཀ་ས་གསང་ཐཌ་ཀ་མཛད་བཟང་རམས། །

བན་རངས་བདག་ག་བ་ཡ་ཡལ་མན་ཡང་། །

དང་བས་ཕལ་བའ་བསད་ཚག་མ་ཏག་འད། །

ཚ་རབས་ཀན་ད་རས་འཛན་ར་ར་ཤག །

ཅས་པ་འད་འཇམ་མགན་བ་མ་ཙང་ཁ་པ་ཆན་པ་མཆག་གས་བར་དའ་ལངས་སད་

རགས་པའ་ས་མངན་ད་མཛད་ནས་མ་ལ་ཧལ་པ་དག་བར་འཁར་བའ་རས་དན་ད། དས་ཁད་

པར་ཅན་སན་པ་ལ་ལས་བབས་པའ་དས་ཆན་ཉན་ར་བ་མའ་བཀའ་དན་དན་པའ་དད་གས་གདང་

ཤགས་དག་པས་ད་རང་ས། ༢༠༡༩ ལའ་ཕ་ཟ ༡༡ ཚས ༡༨དང་། བད་ཟ ༩ ཚས ༢༢ ཉན། དག་

ལགས་པའ་གལ་མཐའ་ར་གཏགས་པའ་ཤག་ཕག་བསན་པ་ར་འབད་པས་ས་ར་ཐག་ཆན་གང་

ནས་བས་པ་དགའ།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

185

མཇག་ཏ་དག་བའ་གཏམ།

གཞང་ལགས་ན་མཇག་ཏ་དག་བའ་གཏམ་ན། བཀའ་དན་གཏང་རག་དང་བཀ་ཤས་བས་

སན་བཟང་པའ་མཚམས་སར་ལ་བ་ཡན་པ་ལར། སབས་འདར་མཁན་དཔད་ཟབ་པའ་ར་ཆའ་

རམ་པ་པ་དང་། གཏང་ཕད་ཅན་ག་སན་བདག །རམ་དཀར་མཛད་པས་རབ་སར་གནང་མཁན་

ག་བཀའ་དན་ཅན་རམས་ལ། ལགས་སའ་བསགས་བརད་དང་། ཤས་ཚག་ག་མ་ཏག་འཐར་ར་

སབས་ས་བབས་ཡད། འད་ལའ་དས་དབ་ནང་རམ་པ་པ་རམས་མཉམ་ཞགས་དང་། མད་

སགས་རག་གནས་ལས་བརམས་པའ་བརད་བ་ས་མང་ཅན་ག་ལགས་རམ་གངས་ས་བརད་ཙམ་

སལ་ཡད། ཚག་ག་མཛས། དན་ག་ཉམས། ས་ཕའ་བབ་འབལ་སགས་གང་ནས་བལས་ཀང་

རམ་ཡག་འད་དག་སན་འཇབས་ར་བའ་བདད་ར་ཁ་ནར་གར་འདག་པས། ར་ཆའ་ཀག་པ་པ་

རམས་ལ་བ་བསད་མ་ཉང་བ་ཞག་སན་རར་ཐ་ཚམ་མད་པས་དགའ་སབས་ཆན་པས་དཔད་ལན་

རམ་པ་པ་རམས་ལ་སང་ནས་བཀའ་དན་ཆ་ཞ།

ས་མང་ལགས་རམ་གས་བརད་པའ་སམ་མཐག་པའ་གགས་བམ་འད། ནགས་ལའ་སན་

མ་དབ་ཕང་བཅ་གཅག་པ་རད། ཤག་ལ་དང་ཡག་འབ་ར་ར་བཞན། ལག་གས་བས་མག་གས་

བཤར་ནས་ཤས་བའ་ནང་སང་ད་མ་འདས་པའ་དས་དབ་ཚད་ལན་ཞག་ཏ་གར་ཡད་སམ། བད་

ཀ་ཆས་རག་ལ་གཅག་ཏ་ཞན་པ་དཀར་བའ་དག་བཤས་སལ་བཟང་ཤས་རབ་ལགས་ནས་འད་

ལའ་ནགས་ལའ་སན་མའ་འག་གན་ཆ་ཚང་གནང་བང་བས་སང་ནས་བཀའ་དན་ཆ་ཞ། འབ་ར་

དག་བཤས་སལ་བཟང་རལ་མཚན་ལགས་ཀས་དབ་གཞ་ཇས་འགད་དང་ར་ཤ་བཟ་བསན། ལ་

རམས་པ་སལ་བཟང་ར་མཚ་ལགས་ནས་རམ་རག་སག་སར། མཁས་གབ་དབག་གཉན་དང་།

འཇམ་དབངས་མཁས་བཙན་གཉས་ནས། ཞ་དག་རགས་སར། ལག་པར་ད་འབ་ར་ཞབས་དང་

བ་བང་ནས་རམ་སག་སབས་མཐན་རན་དང་རབ་སར་ཚད་མད་གནང་བང་བ་བཅས་ལ་སང་ནས་

བཀའ་དན་བ་མད་ཆ་ཞ། མདར་ན་དངས་ཤ གས་བརད་གསམ། ས་ཕ་བར་གསམ་ཐམས་ཅད་ལ་

ཐགས་ཁར་དང་རབ་སར་གནང་མཁན་ཚང་མ་ལ་སང་ནས་བཀའ་དན་བ་མད་ཆ་ཞ།

ནགས་ལའ་སན་མ།

186

གསལ་བཤད།

མ་རགས་ཀ་སག་ར་གར་པའ་སད་ཡག་འད་དག་མ་ཉམས་གམ་འཕལ་དང་། རན་

གནས་ཡང་དག་ཡང་བར་ཐག་མར་བད་ཀ་སད་ཡག་ར་ཁབ་ཏ་རང་ཚགས་པ་ཞག་དགས་པ་གལ་

ཆན་མཐང་ནས་རམ་ལ་བཟང་ངན་དང་། བརད་བ་ལ་ཁད་པར་མད་པ་ལས་དང་པ་རམས་རམ་

རག་ག་ལམ་ད་འཇག་པར་དམགས་པ་ཡན། རམ་རག་ག་ནང་ད་བ་གས་གསར་བ་ནས་རགས་

ལམ་ལ་ནང་བན་ཆད་པའ་མཁས་པའ་དབང་པའ་བར་མཉམ་ཞགས་གནང་ཡད། ང་ཚས་དས་

དབ་སག་སབས་ས་ཕའ་ག་རམ་སག་སངས་ན་ཞ་དག་དང་བསན་ནས་བསགས་པ་ལས་གང་ཟག་

ག་ཁད་པར་དང་རམ་ཡག་ག་བཟང་ངན་སགས་ལ་ལས་ནས་བསགས་མད། ཞ་དག་དང་སག་

སངས་ཐད་ནར་འཁལ་མ་ཉང་བ་ཞག་ཡད་ངས་པས་མཁན་དཔན་ཡངས་པའ་དཔད་ལན་རམས་

ཀས་ལམ་སན་ར་ཆར་ཡད་པ་མཁན།

ཐགས་སང་དགས་རར།

དས་དབ་ནང་དགད་ཡག་ག་རམ་ཡག་ན་གནང་དང་ཟང་ག་ཆས་རག་དང་འབལ་བ་ལས་

ཚགས་པ་བ་བག་པ་དང་མ་སར་ལ་སན་བརད་རགས་དང་ཆབ་སད་བཅས་དགད་ར་མན་པས་ད་

ལགས་ཡད་འཇགས་ཡང་བ་ཞ་ར་དང་། དས་དབ་ནང་འཁད་ཀ་རམ་ཡག་རམས་རམ་པ་པ་ས་

སའ་ལ་བ་ཡན་པ་ལས་རམ་སག་ཁང་ག་ལ་བ་ཡན་པས་ཁབ་པ་མད།

རམ་སག་ཁང་ག་གག་འཕན་ཁ་བང་། naglheditor@gmail,com

ད་རའ་ཁ་བང་། www,naglha,net

ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་ནས། ༢༠༡༩/༡༡/༢༦

ནགས་ལའ་སན་མ།

187

ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་ག་འགན་འཛན་ནགས་ཤད་སལ་རན།

དག་བཤས་སལ་བཟང་རལ་མཚན་ནམ་ནགས་ཤད་སལ་རན་ན་མད་ཁམས་ཤད་ཆན་

བཅ་བརད་ད་གགས་པའ་ནང་ཚན་ནགས་ཤད་འབ་ར་རའ་ཆང་གང་ད་ཕ་དགའ་བ་དང༌། མ་འཛམ་

མ་གཉས་ཀ་རགས་རད་ད་སས། བས་པའ་ར་རད་ཀང་ནས་རམ་ཟན་བད་པའ་མངར་སར་འཚ་

བས་ལང་ཚའ་མ་ག་རམ་བཞན་བརས། བཤལ་ད་མད་པའ་ལས་དབང་ཞག་གས་རང་ལ་བཅ་

དག་སང་དག་བའ་བཤས་གཉན་སལ་བཟང་བསབ་གསམ་ཞལ་ས་ནས་གཙག་ཕད་བཞས། བཅ་

བདན་སབས་ཁང་སལ་སལ་བཟང་བསན་འཛན་ལགས་ཀ་ཞལ་ས་ནས་རབ་ཏ་བང༌། ཆས་མང་

སལ་བཟང་རལ་མཚན་ཞས་བསལ། ཞང་ཞང་པ་ཆས་དབང་གགས་པའ་གདན་ས་འབ་ར་དགན་

ད་སག་ཞགས་བས། སབ་དཔན་དག་ལགས་རལ་མཚན་དང༌། བསན་འཛན་འཕན་ལས་གཉས་

ཀ་ཞལ་ས་ནས་གསང་བད་འཇགས་གསམ། ཀན་རག་བསང་གས་སགས་དགན་དའ་འདན་ཆག་

སང་བརན་གས་རགས་འབལ་ཞས།

༡༩༩༣/༩/༡༡ ཉན་འཕགས་ཡལ་ད་ཐན་ཏ་དཀའ་ཚགས་ད་མའ་ལམ་འཕང་བརད་

ལ་གཅག་ག་རས་ས ༡༩༩༤ལར་ྋགང་ས་མཆག་ག་གསར་ཞལ་ཐག་མར་མཇལ་བའ་སལ་

བཟང་ཐབ་ས། གདན་ས་ཆན་པ་ས་ར་ཐག་ཆན་གང་སར་བས་མཁས་སན་ག་ཚང་ད་སག་ཞགས་

བས། སབས་ར་ཆས་ལན་རན་པ་ཆ་མཆག་དང༌། མཁན་ཟར་རན་པ་ཆ་བ་བཟང་ཚ་རང་མཆག

།རན་བསན་འཛན་ཡན་ཏན་མཆག་ལ་སགས་པའ་དག་བའ་བཤས་གཉན་རམས་ཀ་བཀའ་དན་

ལས། རགས་ལམ་ནས་གཞང་ཆན་བཀའ་པད་ལ་ལ་སབ་གཉར་མཐར་སན་བས་ ༢༠༠༤ ལར་

ཕར་ཕན་སབ་མཐར་སན་པའ་རབ་འབམས་པའ་ཕག་ཁར་དང༌། ༢༠༠༨ ལར་དབ་མ་མཐར་སན་

ག་རབ་འབམས་པའ་ཕག་ཁར་བངས། ལ་ང་ད་དག་ཏ་༸གང་ས་༸སབས་མགན་ཆན་པ་མཆག་

དང་། གནས་ལ་རག་པའ་དབང་ཕག་སབས་ར་ཆས་ལན་རན་པ་ཆ་ལ་སགས་པའ་དང་ནས་དབང་

ལང་མན་ངག་སགས་ཟབ་ཆས་མཐའ་ཡས་པའ་སལ་བཟང་ཐབ། སབ་གཉར་ག་ཞར་ད་དཔ་ཁད་

དང་། ད་བཞན་སམ་རགས་སགས་ཀ་འཆད་ཁད། གདན་ས་ཆན་པ་ས་ར་ཐག་ཆན་གང་ད་ཉན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

188

གསམ་རང་ག་ཚང་གཉས་ཀ་མཁས་དབང་ཉ་ཤ ་ཙམ་འདས་པའ་བར་སད་བག་གང་ཐག་རམ་ཤག་

སག་སང་དང་ད་བ་དས་ལན། ལ་མཐའ་ཁ་བ་དང༌། ཅང་ཤས་རག་ས། ནགས་ལའ་སན་མ། སར་

ལའ་རག་མཛད་གསར་ག་ལ་མག །ཨ་ཝ་རང་ས། འབ་ཆའ་ར་རབས་སགས་ས་དཔད་རམ་

དང༌། འབལ་རམ། སན་རམ། བསད་ཚགས་སགས་རམ་ཡག་མང་ད་སལ། ༢༠༡༢ ལར་དག་

ལན་ལགས་བཟང་ཆས་མཐའ་གཙག་ལག་སབ་གཉར་ཁང་ག་དག་ལགས་རགས་སད་ད་ཞགས།

༢༠༡༣ ལར་སར་བས་མཁས་སན་ག་ཚང་ག་འཛན་ག་ཡངས་ཀ་རལ་མཚན་ག་ཏག་ལར་མངན་

པར་མཐ་བ་ལ་རམས་འཛན་གར་ཞགས། ཞར་ད་ ༢༠༡༢ནས་སབས་གཉས་པའ་ནགས་ལ་རམ་

སག་ཁང་ག་རམ་སག་པ་དང་།

ནགས་ལ་གནའ་དང་ཟང་ག་རག་གཞང་འཛན་སང་ད་མཛད་ཀ་འཛན་སང་བའ་ལས་ཁར་

ཞས་ཏ། <<ནགས་ལའ་སན་མ།>> ཞས་པའ་དས་དབ་ལ་བཞར་རམ་སག་དང༌། བད་ཀ་བར་

སད་རག་པའ་བག་གང་ཐངས་གསམ་དང་། རག་གཞང་དང་འབལ་བའ་སན་རམ་འགན་བསར་

སགས་ག་སག་ཞས། ༢༠༡༥ ལར་ << ༸གང་ས་༸སབས་མགན་ཆན་པའ་བཀའ་དན་རས་ས་

དན་པའ་བསད་དབངས་དད་པའ་མཆད་སན།>> སགས་རམ་སག་གནང་། དག་ལགས་རགས་

སད་ཆན་མར་ཞགས་ནས་ཐན་མན་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་། བར་སད་རག་པའ་སར། རལ་རབས་

ཆས་འབང་། ལག་པར་ད་གཞང་ཆན་བཀའ་པད་ལའ་ཚག་ག་འགས། ལང་ག་ཁངས། རགས་པའ་

སབ་བད། རང་ལགས་ཀ་ཟན་མཚམས། དན་ག་ག་བ། གཞང་ག་ཁག་སགས་ཚག་དན་ར་མཚ་

ལ་བ་ལ་བསགས་བཅད་བརར་གསམ་ག་ས་ནས་བཀའ་རམས་ལ་རམ་གཉས་དང༌། སབ་དཔན་

ལ་རམ་གཉས། ལ་རམས་ལ་རམ་གཉས་བཅས་དག་ལན་ལགས་བཟང་ཆས་མཐའ་གཙག་ལག་

སབ་གཉར་ཁང་ག་དག་ལགས་རགས་སད་ཀ་གབ་འབས་ལགས་སན་དང་། ལག་པར་ལ་རམས་

ལ་རམ་གཉས་པར་རལ་སའ་སབ་ཆན་སའ་ལམ་སལ་དང་མཐན་པར་དབ་མ་ར་བའ་ཚག་ལའར་

བས་པ་ར་བ་ཤས་རབ་ཀ་རབ་བད་བཅ་བརད་དང་། ཉར་བཞ། ཉར་དག །བཅས་བརད་བ་གཙ་

བར་བཟང་ནས་ཟབ་མ་དབ་མའ་གཞང་ལ་ཉམས་ཞབ་ཀས་དག་ལགས་རགས་སད་ཆན་མ་རམ་

རགས་ལམ་ནས་ཡངས་ས་ལགས་གབ་བས་ས་ལ་རམས་པ་ངག་ག་དབང་ཕག་ཅས་པའ་མཚན་

ནགས་ལའ་སན་མ།

189

གནས་ཐབ། ༢༠༡༦/ ༡༢ /༢༢ ཉན་དག་ལན་གཙག་ལག་སབ་གཉར་ཁང་ཆན་མའ་བསབ་

པ་མཐར་སན་པའ་དགའ་སན་མཛད་ས་ཐངས་བཅ་པའ་མཛད་སར་༸ས་ནར་༸གང་ས་སབས་

མགན་ཆན་པ་མཆག་དབ་ཞགས་ཐག་བཀའ་རམས་ཀ་ཕག་ཁར་དང་། སབ་དཔན་ག་ཕག་ཁར་

ཐབ། ༢༠༡༧ /༡༡ / ༢༧ ཉན་སར་བས་མཁས་སན་ག་ཚང་ག་ཞང་མཆག་འདས་པ་ར་མཚར་

བསན་བཀར་དང་། མཁས་མང་གསར་རའ་ཕང་བའ་དབས་ས་གཞང་ཆན་ཁག་ལ་ལ་རམས་དག་

བཤས་ཀ་ག་སར་དམ་འཇག་གས་མཚན་དག་བཤས་ཀ་བད་ས་ལགས་གབ་དང་། ༢༠༡/་༡/༡༠

ནས་ཉན་དག་རང་གནས་མཆག་ར་ར་གདན་ད་ལ་ལན་སན་ལམ་འཕར་མ་དང་འཇང་དགན་ཆས་

ཆན་མའ་སབས། ལ་རམས་དག་བཤས་ཀ་ག་སར་དམ་འཇག་ག་སལ་བཟང་ཐབ། ད་རས་གདན་

ས་ས་སར་སན་ལམ་ཆན་མའ་སབས་ས་འབས་དག་གསམ་ད་ག་སར་དམ་འཇག་ག་སལ་བཟང་

མངན་ད་བསས་ནས་ལ་རམས་དག་བཤས་ཀ་བད་ས་ཡངས་རགས་ལགས་གབ་དང་།

༢༠༡༨/ ༣ /༢༧ ཉན་གསང་ཆན་རག་པ་འཛན་པའ་ས་ཆན་པ་དཔལ་ལན་སད་རད་ག་

ཚང་ད་སག་ཞགས་བས་ནས་ལ་གཅག་རང་གསང་སགས་གཞང་ལ་ཐས་བསམ་སབ་གཉར་ཚལ་

བཞན་བས་ནས་ཆས་ཐག་གབ་མཚམས་གསང་སགས་གཞང་ལ་བས་རགས་དང་འབལ། ༢༠༡༨/

༡༢ /༡༥ ཉན། ཆས་ཐག་དང་འཆད་ཉན་ཟན་པའ་ཕག་ཁར། ཞས་པའ་ཕག་ཁར་ཐབ། ༢༠༡༩

/༦ / ༡༦ ᩡᨑ᪄་ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་ག་འགན་འཛན་ལས་ཁར་དངས་ས་ཞས་ནས་<<ནགས་

ལ་རམ་སག་ཁང་ལ་བཅ་འཁར་བའ་རས་དན་གངས་ཅན་རག་པའ་གཏར་མཛད་>>ཅས་པའ་ཆད་

དབ་རམ་སག་དང་འདན་སལ་བས།

༢༠༡༩/ ༨ /༢༨ ནས་ཉན་གསམ་རང་དགས་པ་བཤད་སབ་གང་ག་ཚང་ད་འཇམ་མགན་

བ་མ་ཙང་ཁ་པ་ཆན་པའ་བཀའ་དན་རས་དན་ད་བང་ཆབ་ལམ་རམ་ཆན་མའ་མཁས་པའ་བག་གང་

ག་སག་ཞས་དན་ལར་སར་བས་ག་ཚང་ག་བཀའ་བཞན་ཆད་བཅར་གས་དགའ་ལན་ཁ་ཆན་ར་ར་

འཆང་ཆན་པ་མཆག་དབ་བཞགས་ཐག་རམ་ཤག་སག་སང་དང་འབལ་ཉན་གསམ་རང་བག་གང་

ག་ཆ་ཤས་བངས།

ནགས་ལའ་སན་མ།

190

༢༠༡༩/༡༠/༡༢ ཉན་ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་དབ་བརས་ནས་ལ་བཅ་འཁར་བའ་རས་དན་མཛད་

ས་ཟབ་རས་དང་། མད་ཁམས་ནགས་ཤད་འབ་རའ་སབ་མ་རམས་ཀ་བར་སད་རག་པའ་བག་

གང་ཐངས་བདན་པ་དཀས་གཅག་ཏ་ག་སག་ཞས། ༢༠༡༩ /༡༡ / ༥ ཉན་དག་བཤས་ལ་རམས་

པའ་སགས་ཀ་རད་རགས་བས་ནས། དག་བཤས་ལ་རམས་པའ་སགས་ཀ་ཕག་ཁར། ཞས་པའ་

ཕག་ཁར་ཐབ། ༢༠༡༩ལའ་ནགས་ལའ་སན་མ་འདན་ཐངས་བཅ་གཅག་པ་རམ་སག་གས་འདན་

སལ་དང་ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་ག་འགན་འཛན་ག་ལས་ཁར་ཞ་བཞན་པ་བཅས་ཀ་ལ་རས་

མདར་བསས་ས་བཀད་པའ། །

རམ་སག་པ། བ་བཟང་ལན་གབ།

དང་པ་ཞང་འབག་ལས་ཀ་ཉམས་མང་བསགས། །

གཉས་པ་ཆས་ཞག་བསམ་ནས་རབ་ཏ་བང༌། །

གསམ་པ་སབ་སང་ཆད་ད་འཕགས་ཡལ་ཕན། །

བཞ་པ་རན་ངན་ཞག་གས་ཨ་རར་བསལ།།

ལ་པ་རང་དབང་དན་ད་འད་ར་བསད། །

ད་ལ་ནགས་ལའ་སན་མའ་རམ་སག་པ། །

ལ་རས་མདར་བསས་ཚག་སར་དར་ནས་བས།།

ནགས་ལའ་སན་མ།

191

རམ་སག་པ། བསན་འཛན་དར་རས།

བསན་འཛན་དར་རས་ན་ས་ལ་༡༩༨༡ལར་མད་སད་ཤད་ཆན་བཅ་བརད་ཀ་དབ་ར་

ཁམས་ནགས་ཤད་སན་ལངས་ཕག་མར་སས། ཆང་ངའ་དས་ནས་འབ་ར་རང་བརན་ཆ་ཤང་

སབ་ཆང་ལ་རམ་བཞ་བར་ཕན། རང་ག་འདན་པ་བཞན་དཔལ་འབ་གང་བཀའ་བརད་ཀ་ཆས་ས་

འགམ་དགན་ཆས་འཁར་བམས་པ་གང་ད་ཆས་སར་ཞགས། སབས་ར་ར་དབང་དཀན་མཆག་

བསན་འཛན་རན་པ་ཆའ་ཞལ་ས་ནས་རབ་ཏ་བང་། མཁན་སལ་རམ་གཉས་ཀ་བཀའ་དན་ལ་

བརན་ནས་དཔལ་འབ་གང་པའ་རང་ལགས་ས་དང་ཆ་ག་ཕག་ལན་འདན་ར་དབངས་སགས་

ལ་སང་བརན་གནང་། དགན་པའ་ལས་ས་འག་མ་ནས་རམ་བཞན་དག་སས་དང་དབ་མཛད་ཁ་

པའ་མཚན་གནས་བཅས་བཞས། འགམ་སས་གཏར་ཆན་མའ་སབས་ལ་སང་མའ་གར་འཆམ་

ག་འཆམ་དཔན་ལ་མང་གནང་མང་། གབ་དབང་དཀན་མཆག་ཆས་བཟང་རན་པ་ཆ་དང་ཁང་ག་

ཐགས་སས་སབ་དཔན་དཀན་མཆག་བསན་འཛན་འག་འདལ་རན་པ་ཆ་རམ་གཉས་ཀ་ས་དན་ལ་

བརན་ནས་ཕ་ཆས་ཕག་ར་ཆན་པ་ལ་ལན་སན་འག་ཞ་བའ་བག་སལ་ཡང་ཐབ། ད་བཞན་འགམ་

དགན་པའ་དམངས་བདག་ཨ་ལན་ག་ལས་ས་ལ་དག་རང་འགན་ཁར། ལས་གནས་དངལ་གཉར་

དང་བདག་གཉར་ལས་ཀའང་བས།

༢༠༡༡ ལར་འཕགས་ཡལ་ད་འབར། བད་འབངས་ཡངས་ཀ་ཚ་རབས་ལས་ཀ་ལ་སལ་

དཔལ་བའ་མག་དང་། ཁག་པའ་སང་། སབས་མགན་ཡད་བཞན་ནར་བ། བམས་བརའ་བདག་

ཉད། སང་རའ་ལ་མཆག་༧གང་ས་རལ་བའ་དབང་པ་ཐམས་ཅད་མཁན་ཅང་གཟགས་པ་ཆན་པ་

མཆག་ཞལ་མཇལ་གསང་ཐས་ཀ་སལ་བཟང་བག་སལ་ཐབ་ནས་ཞལ་རས་ཉ་མ་ལ་ལ། གསང་

ཆས་བམ་ནང་ག་བདད་ར་མང་མང་བས་ནས། རང་ར་རལ་བ་འབ་གང་པའ་དན་ག་བདག་པ་

༧སབས་མགན་ཡད་བཞན་ནར་བ་ཞལ་མཇལ་དང་དབང་ལང་ག་གདམས་པ་ཟབ་མ་ཞ་བའ་སལ་

བཟང་ག་བག་སལ་ཐབ་པ་མ་ཟད་བས་ཀ་གདན་ས་འབ་གང་བཀའ་བརད་ནང་བསན་མཐ་སབ་

ཁང་ད་ལ་གཅག་དང་ཕད་ཀ་ཙམ་ཐན་མང་དང་ཐན་མང་མ་ཡན་པ་སབ་གཉར་བས། ད་རས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

192

༸སབས་ར་གབ་དབང་པད་ནར་བའ་གདན་ས་ས་འགར་མཐ་སབ་མད་སགས་རག་པའ་འབང་

གནས་གང་ད་མད་སགས་གཞང་ལགས་ཀ་སབ་གཉར་ལ་བརན་མས་དང་། ས་ལ་༢༠༡༣ལར་

ས་འགར་མཐ་སབ་མད་སགས་རག་པའ་འབང་གནས་གང་ད་༸གང་ས་སབས་མགན་མཆག་ག་

ཞལ་ས་ནས་བསན་རགས་ཀ་སམ་པ་ཞ་བའ་སལ་བཟང་ཐབ་པ་དང་།

ས་ལ་༢༠༡༦ ལ་ནས་ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་ག་སབས་གསམ་པའ་རམ་སག་པའ་

ལས་ཁར་ཐག་ལ་དར་ནགས་ལའ་སན་མའ་དས་དབ་དང་མད་ཁམས་ནགས་ཤད་འབ་རའ་སབ་

མ་རམས་ཀ་བར་སད་རག་པའ་བག་གང་ག་སག་བས་ཡད། ས་ལ་༢༠༡༩ ལར་ནགས་ལ་རམ་

སག་ཁང་དབ་བརས་ནས་ལ་བཅ་འཁར་བའ་རས་དན་སབས་མཛད་ས་ར་ཆན་ག་སག་དང་མད་

ཁམས་ནགས་ཤད་འབ་རའ་སབ་མ་རམས་བར་སད་རག་པའ་བག་གང་སབས་བདན་པ་ག་སག་

བས་པ་དང་། ས་འགར་མཐ་སབ་མད་སགས་རག་པའ་འབང་གནས་གང་ལ་མད་འག་མའ་མཐའ་

བལ་ས་བའ་དབང་ཕག་ཕག་ཁར་དང་ཕར་ཕན་ཕག་ཁར་བཅས་བངས། ད་ལ་མད་གང་མ་སགས་

ཀ་གཞང་ལགས་ལ་ཐས་བསམ་བརན་མས་ཡན། ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་ག་སབས་གསམ་པའ་

རམ་སག་པའ་ལས་ཁར་ལ་བཞ་ཡ་རང་ལ་རམ་སག་པ་བཅས་ས། ང་སད་སང་བསས་ས།

ནགས་ལའ་སན་མ།

193

རམ་སག་པ། འཇམ་དབངས་ཆས་དར།

འཇམ་དབངས་ཆས་དར་ན་ས་ལ་༡༩༨༡ལར་མད་ཁམས་ནགས་ཤད་འབ་ར་གཡ་ས་

གང་ད་ཕ་ཚ་རང་ར་ར་དང་མ་གཡ་མཚ་གཉས་ཀ་བ་ར་སས། རང་ལ ༨ ནས ༡༧ བར་ཁ་རང་

འར་ར་རད་ལ་འཛར་ནས་ཕགས་རགས་དཀར་ནག་ག་རག་རས་དད། རང་ལ་༡༨ སབས་ས་

འབང་ས་དགན་བད་ཆན་དཔལ་འབར་གང་ག་དཀའ་བཅ་མཁན་རབ་ཆས་གགས་ས་མདན་ད་ས་

ཕད་ཕལ་ནས་འབང་ས་དགན་ག་ཆས་སར་ཞགས། སབ་དཔན་ཐར་འདད་རལ་མཚན་མཆག་

བཤས་གཉན་ད་བསན་ནས་དགན་དའ་འདན་ཆག་ཆ་ལག་དང་བཅས་པ་གར་ཐགས་དབངས་

སགས་སང་བརན་ལགས་པར་བས། ལ་བཟ་བ་ཆབ་མད་འཇམ་དབངས་དཔལ་ལན་མདན་ནས་

ལ་བཟ་ལ་གསམ་སངས། རང་ལ་༢༠སབས་ཡངས་ཀ་དག་བའ་བཤས་གཉན་ཆན་མ་སལ་བཟང་

བསབ་གསམ་མཆག་ག་ཞལ་ས་ནས་ཀས་མཁན་པ་མཛད་ནས་གངས་ཚང་བ་དད་པའ་དག་འདན་

ག་དབས་ས་ཚགས་ས་མ་དག་ཚལ་དང་ཚགས་ཕ་མ་དག་སང་ག་སམ་པ་ལགས་པར་མནས།

སན་བསགས་ལས་སན་བཟང་པའ་མཚམས་སར་ཞག་གས་ས་ལ་༢༠༠༠ལ་གགས་འགའ་ཞག་

དང་མཉམ་ད་ཧ་མ་ལ་ཡ་འཁག་རམ་བརལ་ནས་འཕགས་ཡལ་ད་འབར། ᨊགང་ས་ᨊསབས་

མགན་མཆག་ག་གསར་ཞལ་དངས་ས་མཇལ་བའ་སལ་བཟང་ལགས་པར་ཐབ།

ད་ནས་སར་བས་མཁས་སན་ག་ཚང་ག་ཆས་སར་ཞགས་པའ་སལ་བཟང་བང་བ་བཞན་

འག་བསས་ག་ཁ་དག་དཀར་དམར་ནས་བཟང་བསས་གའ་གཞང་ལ་ལ་གསམ་རང་སང་བརན་

དང་། ད་ནས་རམ་བཞན་ཕར་ཕན་གཞང་ལ་ཐས་བསམ་སབ་གཉར་ག་སལ་བཟང་དང་ད་བངས་

ཏ། ཕར་ཕན་ལ་སང་བརན་ལད་མད་བས། འཛན་ག་གཞང་རང་སབས་ས་སར་བས་མཁས་སན་

ག་ཚང་ག་རགས་ཆང་རགས་སད་ཐག་བ་གསལ་རགས་སའ་ཁ་ཚགས་ཀ་དབས་ས་ཨང་ཐབ་

རར་སན་བཞན་མཁས་མང་འདས་པ་ར་མཚའ་དབས་ས་རགས་ཆང་ཚགས་ལངས་ཀ་སལ་

བཟང་མངན་ད་བསས། ད་ནས་རམ་བཞན་ཕར་ཕན་གཞང་ལགས་ལ་བདན་རང་སང་བརན་

ལད་མད་བས་འབས་ས་ཕར་ཕན་སབ་གཉར་མཐར་སན་བང་ས། །ས་ལ་༢༠༠༩ ལར་སར་བས་

ནགས་ལའ་སན་མ།

194

མཁས་སན་ག་ཚང་ག་མཁས་མང་འདས་པ་ར་མཚའ་དབས་ས་ཕར་ཕན་རབ་འབམས་ཀ་ཕག་

ཁར་བངས། ད་ནས་རམ་བཞན་ཟབ་ལམ་དབ་མའ་གཞང་ལ་ཐས་བསམ་ག་སལ་བཟང་བང་བ་

བཞན་ལ་བཞའ་རང་དབ་མའ་གཞང་ལགས་སངས་པ་མཐར་སན་བང་ནས་ས་ལ་༢༠༡༣ལར་

སར་བས་མཁས་སན་ག་ཚང་ག་མཁས་མང་འདས་པ་ར་མཚའ་དབས་ས་དབ་མ་རབ་འབམས་

པའ་ཕག་ཁར་དང། ༢༠༡༧ ལར་འདལ་བ་རབ་འབམས་པའ་ཕག་ཁར་དང་། ༢༠༡༩ལར་མངན་

པ་མཛད་རབ་འབམས་པའ་ཕག་ཁར་བངས།

ས་ལ་ ༢༠༡༦ ལ་ནས་སབ་གཉར་ག་ཞར་ད་ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་ག་སབས་གསམ་

པའ་རམ་སག་པའ་ལས་ཁར་ཞ་བཞན་པ་དང་། ༢༠༡༧ ནས་ལ་གསམ་རང་མད་ཁམས་ནགས་

ཤད་འབ་རའ་སབ་མ་རམས་ཀ་བར་སད་རག་པའ་བག་གང་ག་སག་བས། ༢༠༡༩ ལར་ནགས་

ལ་རམ་སག་ཁང་དབ་བརས་ནས་ལ་བཅ་འཁར་བའ་རས་དན་ཆད་དབ་གངས་ཅན་རག་པའ་

གཏར་མཛད་ཅས་པ་རམ་སག་དང་། ནགས་ལ་རམ་སག་ཁང་དབ་བརས་ནས་ལ་བཅ་འཁར་བའ་

རས་དན་མཛད་ས་ཟབ་རས་དང་། མད་ཁམས་ནགས་ཤད་འབ་རའ་སབ་མ་རམས་ཀ་བར་སད་

རག་པའ་བག་གང་ཐངས་བདན་པ་དཀས་གཅག་ཏ་ག་སག་ཞས་པ་དང་བཅས་ཀ་ལ་རས་མདར་

བསས་ས་བཀད་པའ། །